Legadex Magazine 5 (2014)

RUBRIEKSNAAM

magazine // Smart Legal Sourcing

Pieter Riemer (Linklaters) over de globalisering van de juridische markt

‘Focus en specialisatie zijn steeds belangrijker’ INSPIRATIE EN INFORMATIE | #5 | WINTER/VOORJAAR 2014 4/INTERVIEW MET PIETER RIEMER Over wereldwijd oprukkende segmentatie 16/WAS U ER BIJ? Seminars van Legadex in beeld 24/DOCHTERONDERNEMING WORDT HOLDING Nieuwe rol voor legal bij Fokker 28/ZO HAALT U ALLES UIT UW PARALEGAL Cornelis Blokbergen (ING Group) vertelt 32/VEREDELEN EN VERMEERDEREN Stekjes-gigant DNA Green Group scherpt legal processen aan

INHOUD

24

14 32 28

COLOFON LEGADEX Magazine is een uitgave van Legadex. Legadex biedt flexibele bedrijfsjuridische en paralegal ondersteuning op locatie en vanuit haar kantoor in Amsterdam.

Omslag Pieter Riemer

ARTIKELEN

03 MIX In dit nummer en mijn agenda 04 IN GESPREK Pieter Riemer over globalisering 09 DE KEUZE VAN … Roland Notermans 10 ACHTERGROND Smart sourcing van juridische

Redactie Legadex, JCM Context Concept en realisatie Link Design, Amsterdam Tekst Annemarieke Noordhoff Fotografie Michel Porro, Ron Stam Drukwerk WC den Ouden BV Contact Neem voor meer informatie contact op met Hans-Martijn Roos of Luc van Daele of kijk op onze website legadex.com

2

Legadex B.V., Teleportboulevard 110, 1043 EJ Amsterdam, T 020 820 83 96, info@legadex.com www.legadex.com

diensten in opkomst

14 16 21 22 24 28 31 32

5 VRAGEN AAN … Wouter Kolk (Über International) RONDE TAFEL seminars Legadex REVIEW Tomorrow’s Lawyers GESPOT HighQ Collaborate ACTUEEL Fokker Technologies zelfstandig ACHTERGROND rol en groei paralegal DEAL Van Gansewinkel JOINT VENTURE met DNA Green Group

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

MIX

In dit nummer De wereld van de juridische dienstverlening is in beweging. Eindelijk, zouden we willen zeggen. Juristen hebben namelijk de neiging om lang op traditionele paden te blijven. Zij lopen niet graag voorop in innovatief en effectief werken. Dat brak het notariaat de afgelopen jaren lelijk op. De advocatuur heeft daarvan geleerd – in de bestuurskamers van bijna alle grote advocatenkantoren is het afgelopen jaar de discussie gevoerd over de vraag waar men goed in is en wat men eigenlijk niet zou moeten doen.

Scherper focus aanbrengen dus. Die vraag komt ook steeds meer van buiten: bedrijven willen vanuit een groeiend kostenbewustzijn meer toegespitste dienstverlening. En daarin valt gelukkig ook steeds meer te kiezen.

Wij zien dat dit een ontwikkeling in gang heeft gezet naar een meer transparante markt van juridische dienstverlening, met een betere prijs-kwaliteit verhouding. Slim opgezette online samenwerkingsplatforms ondersteunen dit proces. Ze bieden bedrijven de mogelijkheid om hun informatie beter te beheren, projecten duidelijker aan te sturen en diverse dienstverleners in te zetten met hun eigen specifieke expertise en kostenprofiel. Dat biedt veel voordeel, zowel in kwaliteit als in kosten. Met effect op verschillende processen en projecten: in transactieprocessen, bij incidentele projecten – zoals fusies, splitsingen en herfinancieringen – en in terugkerend, operationeel werk als contractmanagement, risk management en vennootschapsbeheer. Aan deze transformatie in het denken over de invulling van juridische dienstverlening dragen wij graag ons steentje bij.

In dit nummer leest u meer over deze ‘smart legal sourcing’. Voor bedrijven betekent dit dat zij de juridische diensten halen bij de dienstverleners die – afhankelijk van de vraag, het moment of het traject – daarvoor het best geëquipeerd zijn. Dat kan een advocaat zijn. Het kan ook de eigen juridische afdeling zijn, die – met wat externe ondersteuning, expertise en nieuwe tools – gemakkelijker en beter werkt. Of het kan één van die andere gespecialiseerde juridische dienstverleners zijn met eigen, specifiek aanbod. We hopen u in dit nummer van Legadex Magazine weer te inspireren!

Luc van Daele en Hans-Martijn Roos

In mijn agenda

wie Saskia Winkes is Corporate legal counsel sinds maart 2012 daarvoor Kandidaat-notaris bij onder meer Dirkzwager

Waar ben je nu druk mee?

‘Afgelopen maanden heb ik bij Schoeller Allibert de general counsel, Bert le Blanc, ondersteund. Dit project was begonnen als het implementeren van een documentmanagementsysteem.

Doordat ik de counsel wees op potentiële relevante problemen werd ik al snel gevraagd voor bredere ondersteuning bij de internationale herstructurering. En nu is mijn agenda gevuld met de post-merger-activiteiten die hieruit voortvloeien.’­ Wat wil je de komende tijd bereiken?

‘Ik ga bij een nieuwe opdrachtgever mijn expertise verder verbreden, onder meer in procesbeheersing bij het contracteren.

Dat is wat voor mij het werk zo leuk maakt: de mix van verschillende juridische disciplines bij ondernemingen in diverse branches.

Niet op afstand maar midden in het bedrijf.’

advocaten & notarissen, ondernemingsrecht gaat voor ‘Waarde kunnen toevoegen voor een opdrachtgever, problemen oplossen voor ze écht een probleem worden’

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

3

Dit is Pieter Riemer • Begon in 1989 bij Trenité Van Doorne in Amsterdam • In 1996 werd hij resident partner bij Trenité in Londen • Stapte in 2001 als partner over naar Allen & Overy (Amsterdam) • Sinds 2005 is hij partner bij Linklaters en betrokken bij grote en complexe transacties en herstructureringen • Trad in 2011 op voor Deutsche Börse in de beoogde fusie met NYSE Euronext en adviseerde vorig jaar Orix bij de overname van Robeco • Is sinds oktober 2012 Regional Managing Partner, Western Europe van Linklaters

4

>>

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

IN GESPREK

Pieter Riemer over de veranderende juridische wereld

‘Behoefte aan kwaliteit leidt tot segmentatie’ Aan de internationale onderhandelingstafels waar grote transacties en herstructureringen worden geregeld, schuift een bekend gezelschap van hooggespecialiseerde juridisch adviseurs aan. Pieter Riemer, Managing Partner Western Europe van het van oorsprong Engelse advocatenkantoor Linklaters, is één van die adviseurs. Hij vertelt over segmentatie en veranderingen in de juridische sector wereldwijd. interview Luc van Daele tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Michel Porro

Welke ontwikkelingen hebben volgens u de grootste impact op de toekomst van de juridische sector?

samenstelling. Voor het internationaliserende

‘Je ziet dat de wereldeconomie harder groeit dan ooit,

goed moeten kennen. Het is belangrijk de cultuur

alleen speelt die groei zich minder af in het Westen.

en gebruiken van mensen met verschillende achter-

Azië, bijvoorbeeld, laat nu een substantiële groei

gronden in één organisatie te verenigen. Om die

zien. Daardoor gaan we naar een nieuw evenwicht.

reden werken er in ons kantoor in Amsterdam

‘The new normal’ hoorde ik een voormalig lid van de

mensen met uiteenlopende nationaliteiten en

Britse monetary policy committee dit nieuwe evenwicht

achtergronden. Hun gemene deler is het bieden

noemen. Internationale concerns opereren minder

van een hoge graad van dienstverlening.’

Nederland betekent dit dat wij niet alleen het recht

vanuit één plaats. Productie en distributie, van begin de afzetmarkt zich ook bevindt. Voor de juridische

Gaan Nederlandse juristen – zowel advocaten als bedrijfsjuristen – al mee in deze veranderingen?

sector heeft dat interessante gevolgen. Niet alleen in

‘Voor een deel zullen ze wel moeten. Er is bijna geen

Nederland, maar wereldwijd. Als advocaten moeten

Nederlandse onderneming meer die niet actief is in

wij onze cliënten volgen: fysiek én in culturele

het buitenland. Die sterk internationaliserende

tot eind, gebeurt meer en meer op locaties waar

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

5

>>

IN GESPREK

drie soorten spelers zouden ontstaan: grote global players, grote local players en kleine kantoren. Maar feitelijk bleven er maar twee tiers over. De big four en de kleinere locale kantoren.’

Betekent deze segmentatie dat kantoren een bewuste keuze zullen moeten gaan maken en zich meer moeten focussen?

‘Ja, ik verwacht in de juridische wereld de komende jaren verdere segmentatie. Aan de ene kant de global players voor projectmatige zakelijke dienstverlening, aan de andere kant de kleinere locale kan­ toren die specialistisch of generiek zijn en zich voornamelijk op de locale markt richten. Het ligt minder voor de hand dat met het internationaler – en dus complexer – worden van het ondernemingen omarmen steeds

zich steeds beter waar hun expertise

bedrijfsleven, één kantoor nog alle

meer de Angelsaksische manier van

en toegevoegde waarde in zitten.

benodigde expertise kan bundelen.

zakendoen, wat zich manifesteert in

De tijd van de megakantoren in

Dus ja, focus en specialisatie worden

een hoge mate van perfectionisme

Nederland als one stop shop –

steeds belangrijker.’

in de dienstverlening. Bijna elke

zoals begin jaren ’90 wel werd uit­

Nederlandse bedrijfsjurist en advo-

geprobeerd – is vrijwel voorbij.’

caat krijgt met dat perfectionisme

meer dan alleen een strategische keuze. Het hangt er ook vanaf waar

op die ontwikkeling in te spelen en

Dat klinkt alsof er in de juridische sector verdere segmentatie optreedt?

professioneler te worden. Naarmate

‘Ja, dat klopt. De markt deelt zich

waarin je ervaring hebt, hoe je geper-

bedrijven groter zijn, neemt die

op in gespecialiseerde segmenten.

cipieerd wordt en hoe je georganiseerd

roep om kwalitatief hoogstaande

Zo heb je de kantoren die zich voor-

bent. In de VS is het al zo dat som-

juridische dienstverlening toe.’

namelijk op de Nederlandse markt

mige kantoren zo’n grote naam in een

richten – vaak wel met een paar inter-

bepaald segment hebben opgebouwd

‘De wereldwijd actieve ondernemin-

nationale attachés. Anderzijds zijn

dat zij meer werk krijgen aangeboden

gen willen bovendien consistentie in

er de grote internationale, op de

dan ze aan kunnen. In ons geval is

kwaliteit. Ze willen – aan de ene kant

zakelijke markt gerichte kantoren,

het zo dat bedrijven weten dat ze

– geen lappendeken meer aan advo-

die wereldwijd vestigingen hebben

uitstekend bij ons kantoor terecht

catenkantoren voor commoditised

en de grote corporates bedienen. Die

kunnen voor begeleiding van grote

diensten, zoals een boekenonderzoek.

specialisatie in de zakelijke markt van

transacties en op gebieden als cor­

Aan de andere kant worden ze ook

een deel van de advocatuur zie je ook

porate advies, capital markets,

selectiever. Juridische teams bij deze

terug in de beroepsopleiding voor de

banking, regulatory en corporate

ondernemingen zijn zeer kundig

advocatuur – bijvoorbeeld met het

litigation of risk advisory-werk.’

wanneer het gaat om waar ze

ontstaan van de Law Firm School.

bepaalde juridische diensten halen:

Ik sluit niet uit dat in de toekomst

‘Het is feitelijk een kleine wereld

bij de global players, bij local experts of

de tweedeling tussen global en local

waarin wij opereren. Bij grote trans-

bij locale generalistische spelers.’

spelers nog sterker wordt. Je kunt het

acties kom ik vaak dezelfde advoca-

te maken. Het is dus verstandig om

6

‘In welk segment je kantoor valt is

je tot nu toe in geïnvesteerd hebt,

vergelijken met de ontwikkeling die

ten tegen. Maar juist daardoor werk

‘Advocatenkantoren zijn zich inmid-

accountantskantoren in de jaren ’90

je effectief. Je weet snel wat je aan

dels meer en meer bewust van hoe er

hebben doorgemaakt. Iedereen ver-

elkaar hebt, want meestal is iedereen

over ze wordt gedacht. Ze realiseren

wachtte indertijd dat na de fusiegolf

terzake kundig. We zitten daar

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

allemaal voor onze cliënten – we weten van elkaar dus waarom we er zitten en wat er moet worden bereikt.

Dat bespaart enorm veel tijd.’

U signaleert een toenemende specialisatie. Ziet u die eigenlijk als onvermijdelijk? Welke gevolgen heeft dit voor uw kantoor?

Ondernemingen veranderen, opereren steeds internationaler en kantoren ontwikkelen zich dus navenant. Wat zijn de gevolgen voor de bedrijfsjuridische teams in Nederland? Veranderen zij ook?

‘Door de globalisering neemt de Angelsaksische invloed op de juridische wereld in Nederland

‘Zoals ik al zei weten onze cliënten

steeds meer toe. De grote internatio-

goed waarom ze voor ons kiezen.

nale ondernemingen hebben

Wij kennen onszelf en de juridische

tegenwoordig de beschikking

producten die wij aanbieden. Voor

over goed georganiseerde en solide

ons staat bovenaan dat wij onze

juridische teams. Teams die,

cliënten uniforme hoge kwaliteit

beïnvloed door de Angelsaksische

bieden op de rechtsgebieden waarin

juridische cultuur, investeren in

wij ons specialiseren. Wij hebben een

efficiëntere processen. Het proces­

duidelijke focus: grote en complexe

matig werken zit nou eenmaal in de

transacties, inclusief de gebieden die

Angelsaksische cultuur ingebakken.

ik eerder noemde, zoals corporate

In de loop der jaren zijn Nederlandse

advies en banking. Natuurlijk hebben

bedrijfsjuristen van de grote onder-

wij buiten die specialisaties ook

nemingen het verbeteren van die

kennis van aanverwante juridische

efficiency ook gaan omarmen. En

gebieden. Gaat het om complexere

de Angelsaksische invloed neemt

zaken die niet tot onze kernexpertise

nog altijd toe. Anders dan in het

behoren, dan huren wij daar af en

Nederlandse recht, leggen Britten en

toe specialisten van buiten voor in.

Amerikanen van oudsher veel meer

Voor onze cliënten en voor onszelf

vast in contracten en andere juridi-

werkt dit uitstekend.’

sche stukken. Het is dus ook niet zo

‘Ook in Nederland neemt de Angelsaksische invloed snel toe’

vreemd dat hun sense of process vaak ‘Specialisatie voorkomt inefficiëntie

verder ontwikkeld is dan dat van con-

die vroeger nog wel eens voorkwam.

tinentaal Europese advocaten.’

Zo waren er kantoren die gingen

worden. Door diezelfde avontuurlijke

Wat kunnen Nederlandse juristen verder leren van hun Angelsaksische collega’s?

bril werd ook naar het buitenland

‘Hoewel minder erg dan de Duitsers,

gekeken. Zo werden er in Hongkong

zijn Nederlandse juristen nog altijd

of Havana kantoren geopend omdat

vrij academisch. Op zich is daar niets

de echtgenoot van één van de part-

mis mee – het is goed te zorgen dat

ners daar voor een multinational ging

het advies juridisch klopt. Maar wij

werken. Leuk natuurlijk, zo’n repre-

hebben niet altijd die solution driven-

sentative office in Hongkong. Het

instelling. Ook worden Nederlandse

kon ook makkelijk, want er werd

juristen zich nu pas bewust van de

binnen de advocatuur snel voldoende

eigen markt en hun plaats ten

winst gemaakt, zelfs zonder effici-

opzichte van hun concurrenten.

ënte bedrijfsvoering. Maar dankzij

Het internationale bedrijfsleven is

de opmars van het Angelsaksische

echter vaak allang verbijsterend

model, met de bijbehorende proces-

goed geïnformeerd over het juridi-

matige aanpak, is deze vorm van

sche aanbod. Meestal beter dan advo-

hobbyisme echter grotendeels

catenkantoren zelf. Ze gaan daar ver

verleden tijd.’

in, en kennen en verkennen de markt >>

avonturieren. Zij deden beloftes die eigenlijk niet waargemaakt konden

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

7

IN GESPREK

van juridische dienstverlening.

andere ondernemingen die niet

Zo maken ze gebruik van overzichten

zomaar interne resources kunnen

met daarin precies de pricing van alle

mobiliseren, is het vergaren van

kantoren. Daardoor weten zij beter

informatie een grote klus en een

dan de kantoren zelf hoe het aanbod

aanslag op de aanwezige capaciteit.

– inclusief prijs – zich verhoudt tot

Daarbij kan een externe juridische

dat van andere kantoren.’

dienstverlener heel handig zijn. Ja, ook dat is een gevolg van die groei-

‘Het ligt minder voor de hand dat één kantoor internationaal nog alle benodigde expertise kan bundelen. Focus en specialisatie zijn steeds belangrijker’

Ons bedrijf Legadex bedient regel­ matig ondernemingen die onderdelen van hun juridisch en juridischadministratief werk willen uitbe­ steden. Bijvoorbeeld hun corporate housekeeping, contractmanagement of de permanente dataroom. Komt u in uw praktijk al veel differentiatie aan juridische dienstverleners tegen?

Dus ook dienstverleners buiten de advocatuur?

ende Angelsaksische invloed en de

‘In de Angelsaksische markt hebben

kwaad – ja, ik ben er voor gevraagd

wij bij grote transacties regelmatig te

en doe het graag, maar mijn hart ligt

maken met juridische dienstverleners

bij de praktijk. Ik houd van mijn vak.

die gespecialiseerd zijn in het stroom-

En cliënten gaan voor. Gelukkig heb

lijnen en bijhouden van juridische

ik voortreffelijke ondersteuning van

stukken. In Nederland eigenlijk nau-

professionele managers die het

welijks. Het is hier nog een redelijk

merendeel van het werk verzetten.’

toegenomen professionalisering.’

Sinds vorig jaar heeft u een nieuwe rol als managing partner Linklaters Western Europa. Doet u minder transacties? En mist u de hectiek?

‘Mijn stelling is dat als je manager wilt worden, je beter niet voor de advocatuur kunt kiezen. Management zie ik als een noodzakelijk

uniek concept. Toch zou het wel meer voor mogen komen. Het is opvallend

‘Ik moet wel toegeven dat mijn

hoe grote Nederlandse organisaties

nieuwe rol mijn gezichtsveld heeft

worstelen met het vinden van infor-

verbreed. Het is fascinerend te zien

matie voor transacties. Uiteindelijk is

hoe besluitvorming plaatsvindt in een

het er wel, maar het komt uit alle

internationale organisatie met vesti-

hoeken en gaten. Duidelijk is dat ze

gingen in 26 landen. En het is

de benodigde informatie nooit goed

bijzonder om van dat proces zelf

op een rijtje hebben gezet of de docu-

deel uit te maken. Ik ben een echte

mentatie niet op een centraal punt

Hollander en moest in het begin nogal

hebben opgeslagen. Eerlijk gezegd

wennen aan de impliciete besluitvor-

maak ik het bijna nooit mee dat alle

ming. Hollanders staan nou eenmaal

informatie er zonder slag of stoot is.

niet bekend als goede ontvangers van

Vooral onder tijdsdruk zie je dan de

niet-talige signalen. We mogen altijd

stress bij mensen oplopen. Met alle

graag nog even bevestigen dat iets ‘bij

risico’s van dien, zelfs tot aan mis-

deze’ besloten is.’

lukte transacties toe.’

‘Maar om terug te komen op je vraag:

8

‘Voor ondernemingen die aan de

het dual track van bestuur en praktijk

lopende band dergelijke transacties

bevalt mij goed. Gelukkig kon ik mij

doen, inclusief herfinanciering of

na mijn laatste transactie – die van

aandelenuitgifte, is een permanente

Robeco – weer vastbijten in een

dataroom het overwegen waard. Dat

nieuwe deal. Zo gaat dat met advoca-

geeft je continu goed georganiseerde

ten. Altijd op weg naar de volgende

documentatie over de staat van de

zaak. Je bent zo goed als je laatste

onderneming. Zeker voor kleinere

transactie.’ <<

of middelgrote ondernemingen, of

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

DERUBRIEKSNAAM KEUZE VAN

ROLAND NOTERMANS OVER SMART LEGAL SOURCING EN COMPLIANCE 1. Aan de basis: slimme en efficiënte keuzes In een bedrijf maak je voortdurend keuzes. Waar in de keten verdienen we het meest? Op welke risico’s concentreren we ons? Wat kopen we in, wat doen we in-house?

Ook een general counsel maakt dergelijke keuzes, op basis van een professionele analyse van de hoeveelheid en aard van het juridische werk. Bovenin zijn er de bet-your-company – topadvocatuur – zaken. Aan de brede basis van de piramide ligt het volumewerk, dat steeds vaker volgens vaste patronen en efficiënt wordt uitgevoerd. Bijvoorbeeld met inzet van paralegals en software, zoals in het bedrijfsmodel van Legadex. De focus en toegevoegde waarde van de eigen bedrijfsjuristen zouden naar mijn mening op het middenstuk moeten liggen.

2. Dan: combineer het met compliance Compliance is van en voor iedereen. Het is niet alleen een juridisch issue – hoewel veel Raden van Bestuur dat graag zo zouden willen positioneren – maar gaat over goed zakelijk gedrag. Hoe willen wij zaken doen, wat zijn onze business principes? Iedere medewerker draagt verantwoordelijkheid voor het praktiseren van die principes. Oók wanneer het werk extern wordt gedaan.

Smart legal outsourcing moet dus zo zijn ingericht dat derden, die namens uw bedrijf acteren, zich aan uw compliance-aanpak houden. Het goede nieuws voor bedrijven is dat er steeds meer mogelijkheden zijn om met de hulp van smart online samenwerkingsplatforms overzicht te houden, taken toe te delen en externe dienstverleners een duidelijke en transparante rol toe te delen. Dit alles ten behoeve van compliance.

3. Tenslotte: blijf eraan werken Compliance gaat over gedrag van mensen. Over reputatie.

Dit is Roland Notermans

Over risicomanagement. Over in control zijn. Over

• Startte in 1986 als bedrijfsjurist bij Philips

kwaliteitsverbeteringen. Over waar het bedrijf voor

• Van 2001 tot 2010 was hij senior vice president legal

staat. Dat vraagt om voortdurende aandacht, bewustwording en communicatie. Compliance is een fantastisch

bij Philips Healthcare en daarna Royal Philips • Zette in 2010 NUX Compliance Consultancy op en stichtte De Compliance Academie (www.decomplianceacademie.nl) • Adviseert ondernemingen bij het (her)inrichten en verbeteren van hun compliance

vakgebied, dat nooit ophoudt!

9

ACHTERGROND

SMART SOURCING Veel ondernemingen vragen zich af hoe ze het best hun juridisch werk kunnen organiseren. De crisis dwingt efficiëntie en kostenreductie af – ook voor juridische dienstverlening. Smart sourcing biedt volgens ons het antwoord. Maar wat houdt het precies in?

tekst Luc van Daele illustratie Link Design

Smart sourcing is kort gezegd het gericht toedelen van het juridisch werk aan verschillende personen en dienstverleners.

Dit vanuit de gedachte dat er verschillende juridisch dienstverleners zijn die elk hun specifieke kwaliteiten hebben en dus eigen voordelen bieden aan een onderneming.

Voor andere vormen van zakelijke dienstverlening – HR, ICT, marketing – is een dergelijke opsplitsing gedeeltelijk of vergaand doorgevoerd. De markt van juridische dienstverlening is echter traditioneel en sterk gebaseerd op gevestigde namen en bestaande relaties. Zonder garantie dat zo de beste dienst tegen de beste prijs wordt verkregen. En zonder stimulans om innovatieve mogelijkheden te benutten, zoals juridisch ICT- en workflowmanagement.

10

Het besef dat het beter kan breekt bij steeds meer ondernemingen door. Veel general counsel verschuiven de focus in de heronderhandeling over de uurtarieven naar een nieuwe focus: fundamentele verbeteringen in de aanpak. Precies daar ligt de echte winst. In de Angelsaksische wereld zijn de ontwikkelingen in smart sourcing en het aanbrengen van onder-

scheid in de juridische dienstverlening de afgelopen tien jaar snel gegaan. Nederland loopt op dit moment nog duidelijk achter in de ontwikkelingen en zou meer vaart moeten maken. Want voordelen zijn er te over.

Continue zoektocht Aan de basis van een innovatie als smart sourcing ligt het proces van juridisch informatiebeheer en het inrichten van werkprocessen. Ondernemingen die zorgen voor verbeterde opslag en vergrote toegankelijkheid van juridische belangrijke informatie, hebben een streepje voor.

Niet alleen de bedrijfsjurist profiteert, maar iedereen binnen het bedrijf die, liefst snel, corporate informatie nodig heeft.

Want iedere dag opnieuw zijn weer honderden medewerkers – maar vooral bedrijfsjuristen – in Nederland op zoek.

Op zoek naar informatie die ergens binnen het bedrijf te vinden moet zijn. Op zoek naar oplossingen voor vraagstukken die al meerdere keren zijn opgelost – binnen het bedrijf of daarbuiten.

Die zoektocht is noodzakelijk omdat er vaak weinig aandacht is voor slim beheer

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

van juridisch relevante informatie of hergebruik van kennis die eerder tegen hoge kosten is opgedaan. Er is zelden een goed en up-to-date digitaal informatiesysteem.

Cruciale kennis vloeit continu weg. De bedrijfsjurist heeft doorgaans niet de positie en de mogelijkheden om bedrijfsprocessen goed te overzien. Met als gevolg: een ongemakkelijke manier van werken, ruis in de communicatie met collega’s en externen en uiteindelijk – ondanks alle persoonlijke inspanningen – grote kans op missers en hoge juridische kosten.

Nieuwe mogelijkheden En dat terwijl het geen enkel probleem meer is om tegen beperkte kosten de juridisch relevante informatie van ondernemingen te identificeren, transparant en inzichtelijk te maken en vervolgens op orde te houden. De afgelopen jaren zijn belangrijke stappen gemaakt in juridische ICT-voorzieningen. De slimme en gebruiksvriendelijke toepassingen die nu beschikbaar zijn, waren enkele jaren geleden nog ondenkbaar. Denk aan toepassingen om corporate informatie, besluiten en volmachten toegankelijk te maken of kerncontracten en informatie in het

kader van risicobeheer. Zolang die informatie niet goed beschikbaar is blijft de general counsel in een vacuüm werken.

Zijn of haar mogelijkheden om echt grip te krijgen en proactief te werken zijn beperkt.

Net als de mogelijkheden om structurele verbeteringen in de juridische dienstverlening en onderlinge kennisuitwisseling tot stand te brengen. Ook op dat vlak is grote vooruitgang geboekt door middel van bij voorbeeld digitale samenwerkingsplatforms voor projecten en slimmere en snellere manieren om contracten te genereren en vervolgens te beheren. Tijd en kosten kunnen in veel gevallen op een eenvoudige manier substantieel worden teruggbracht.

Focus verschuift naar fundamentele verbeteringen in aanpak

ICT en informatiemanagement als basisvoorwaarde Naar onze stellige overtuiging hebben technologische innovaties en nieuwe vormen van dienstverlening nog veel potentie in de Nederlandse juridische markt. Zeker nu ook vanuit Europa de wet- en regelgeving steeds verder toeneemt; denk alleen maar aan de financiële wereld, vastgoed en private equity. Bovendien krijgt de Amerikaanse claimcultuur stap voor stap >>

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

11

ACHTERGROND

Bekijkt u eens kritisch in uw organisatie of u direct inzicht heeft in:

Quick Scan

1. De eigen groepsstructuur

£ ja

£ nee

2. De bevoegdheden daarbinnen

£ ja

£ nee

3. De cruciale contracten van het bedrijf

£ ja

£ nee

Weet u niet helemaal zeker hoe het met uw corporate juridische administratie gesteld is? Beant-

ACHTERGROND woord dan onderstaande vragen eerlijk. Meer dan één keer ‘nee’ aankruisen, betekent een potentieel bedrijfsrisico.

En beoordeel of u uw documentatie op orde heeft wanneer: 4. Juridische begeleiding bij grote claims nodig is

£ ja

£ nee

5. D e accountant het niveau van juridisch risico­-

£ ja

£ nee

£ ja

£ nee

£ ja

£ nee

management aan de orde stelt 6. D e onderneming op korte termijn klaar moet staan voor verkoop, herfinanciering of reorganisatie 7. D e toezichthouder informatie opvraagt, met een korte deadline

Smart sourcing wordt de trend voor de toekomst

meer voet aan de grond. Hoe organi-

werkproces en bieden juristen,

saties daarmee om zouden moeten

management en andere stakeholders

springen kunnen ze op een paar

een platform waarop samengewerkt

manieren leren.

kan worden. Finance, tax, operations:

Zo kunnen ze de kunst afkijken bij

door vanaf één platform te werken

een handvol grote internationale

baseert iedereen zich op de zelfde

ondernemingen die in Nederland

corporate informatie. Hiermee slaan

gevestigd zijn en het wel oppakken.

ondernemingen twee vliegen in één

Of ze kunnen leren van onze Angel-

klap, want het bespaart ook kosten.

saksische overburen, die de kunst

Denk aan de kalender voor de jaar­

van smart sourcing tot in de puntjes

rekening: u kunt het beter in één keer

beheersen. De Britse professor

goed doen, dan vijf keer half.

Richard Susskind voorspelde al weer dat juridische dienstverlening zou

Outsourcen, insourcen en smart sourcen

transformeren. Hij zag twee grote

Outsourcen van juridische processen

ontwikkelingen. ‘First, that for the

is iets waar de Angelsaksische wereld

majority of legal services there is an

al langer mee bezig is. Een paar jaar

increasing pull by the market (..)

geleden was dat nog een vrij eenzijdig

towards becoming a commodity; and,

proces.

secondly, that this move (..) is largely

Zo brachten Britse ondernemingen

(but not exclusively) being enabled by

volledige juridische processen over

existing and emerging information

naar Indiase juristen. Maar de cul-

technologies.’

tuur- en taalverschillen bleken te

bijna 10 jaar geleden voor het eerst

12

groot en veel is weer terug in huis Nieuwe ICT-toepassingen maken dus,

gehaald. Toch is de basisgedachte

volgens Susskind, de transformatie

niet slecht.

mogelijk. Software en apps vormen

Een groot deel van het bedrijfsjuridi-

de basis voor het delen van informa-

sche werk kan gestandaardiseerd

tie en kennis. Ze versoepelen het

worden. Of althans, in standaard­

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

Dit is Luc van Daele • Begon in 1989 als advocaat bij Trenité van Doorne • Werkte na de advocatuur ruim 7 jaar als internationaal bedrijfsjurist bij Sara Lee/DE • Was van 2000 tot 2008 als Head Legal eindverantwoordelijk voor de juridische zaken van Endemol wereldwijd • Samen met Hans-Martijn Roos richtte hij in 2008 Legadex op met innovatie als speerpunt

processen gegoten. Dat levert een

Toch is dat bij pieken in de werkdruk

organisatie veel op. Immers, vat

nog steeds een automatisme: het

je het één keer in een standaard

juridisch hoogwaardig werk de deur

proces, dan kost het de keren daarop

uit en zelf in-house het administra-

veel minder tijd. Wat gestandaardi-

tief-uitvoerend werk blijven doen.

seerd kan, kun je daarom beter

Maar dat is én duurder én bovendien

gestandaardiseerd doen.

mist de interne bedrijfsjurist daardoor de kans om zich verder te ont-

Is het eenmaal in standaarden

Juridisch informatie­ beheer en slimme werkprocessen leveren voordeel op

wikkelen.

ge­goten, dan kan dit werk ook eenvoudiger worden toebedeeld binnen

Smart sourcing is volgens ons het

of buiten de organisatie. Het proces

antwoord. Niet alles proberen zelf te

en de informatie daarbinnen is

doen en als dat niet lukt het mooiste

inzichtelijk en hanteerbaar gemaakt.

werk tegen hoog tarief de deur uit

Met als groot voordeel dat bij pieken

doen, maar vooruit kijken en werk

in het juridisch werk, onderdelen van

slim opdelen en toedelen aan wie dat

standaardprocessen eenvoudig

het beste kan voor de beste prijs. Als

buiten de deur uitgevoerd kunnen

je daaronder een goede ICT structuur

worden waarbij de onderneming

en werkproces legt waardoor je als

inzicht en controle behoudt. Voordeel

General Counsel altijd in control

voor de onderneming is dat

bent, dan ga je op een heel ander

er meer tijd overblijft om bedrijfs­

manier werken. Een reactieve positie

specifiek juridisch werk in-house

wordt omgezet in een proactieve rol,

beter op te volgen. Met op onderdelen

je overziet de zaken beter en kunt er

ondersteuning van gespecialiseerde

actief sturing aan geven door op deel-

advocaten voor bijvoorbeeld hoog

gebieden de beste externe dienstver-

gespecialiseerd advieswerk, M&A of

leners in te schakelen. Daar heeft uit-

litigation. Dat is goedkoper dan ál het

eindelijk iedereen voordeel van. <<

hoogwaardig juridisch advieswerk volledig bij advocaten neer te leggen.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

13

5 VRAGEN AAN …

Wouter Kolk Finance manager Uber International www.uber.com Probeer Uber nu zelf!

Krijg €20 korting op je eerste Uber rit in Amsterdam, met de promocode LEGADEX. Download de app of ga naar www.uber.com/go/legadex.

14

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

‘Onze klanten zien de chauffeur via de Uber-app aankomen’ tekst Annemarieke Noordhoff foto Ron Stam

1. Kun je kort jullie dienst omschrijven?

dragen we voor het lokale team af? En: hoe zorgen we

‘Via onze app bestel je met één druk op de knop een luxe

ervoor dat alle transacties van de klant naar de chauffeur

auto met privéchauffeur. Het werkt heel eenvoudig. Klan-

goed verlopen? Wanneer er mensen zijn die in de cultuur

ten downloaden de Uber-app en maken een account aan

van een startup uit Silicon Valley willen werken, maar dan

met een creditcard. Uber werkt ‘on-demand’: je chauffeur

om de hoek in Amsterdam: houd onze website (uber.com/

arriveert binnen enkele minuten nadat je een rit hebt

jobs) in de gaten! Wij zijn continu op zoek naar goede men-

besteld. Bij aankomst op je bestemming wordt de rit direct

sen. In legal en finance, maar ook op andere terreinen.’

van de gekoppelde creditcard afgeschreven en ontvang je een factuur via e-mail. Wij helpen chauffeurs om hun

5. Wat is jullie relatie met Legadex?

leegstand te vullen. Wanneer ze geen eigen werk hebben,

‘Legadex zorgt voor allerlei legal en coporate werkzaam-

kunnen ze inloggen op de Uber app en ritten accepteren.’

heden. Bijvoorbeeld bij de oprichting van nieuwe enti­ teiten wereldwijd of bij het opzetten van internationale

2. Hoe verbeteren jullie daarmee jullie sector en het bedrijfsleven?

bankingstructuren. Feitelijk leggen ze de basis onder onze groei.’ <<

‘Voor klanten vernieuwen we de manier waarop ze zich door de stad verplaatsen: ze openen de app, drukken op de knop en een auto met chauffeur arriveert binnen enkele minuten. Op basis van gps-gegevens weet de chauffeur waar hij of zij moet zijn. Voor klanten is het een groot voordeel dat ze nu beter weten waar ze aan toe zijn: ze kunnen hun chauffeur real-time via de app volgen, zodat ze vrij nauwkeurig zien wanneer ze opgehaald worden. Onze app haalt dus veel onzekerheden over

‘We groeien wereldwijd heel hard,

kwaliteit en over tijdigheid weg.’

ik verwacht in een jaar tijd onze

3. Wat is nieuw aan jullie dienst?

bezetting van 25 man/vrouw in

‘Uber werkt zonder contant geld: de betaling loopt via de gekoppelde creditcard. Daarnaast garanderen wij de beste chauffeurs, doordat we ze zorgvuldig selecteren en trainen voordat ze via ons ritten kunnen accepteren.

ons internationaal hoofdkantoor in Amsterdam te verdubbelen’

De chauffeurs worden na iedere rit beoordeeld door de klanten. Dit geeft ons een goed beeld van de service die de chauffeur levert.’

4. Wat kunnen we in de toekomst nog van Uber verwachten?

15

‘We zijn nu actief in 50 steden, verdeeld over 20 landen.

En we groeien hard! In Nederland zijn we – voorlopig – nog alleen actief in Amsterdam. Omdat we zo hard groeien blijft het spannend: aan welke wet- en regelgeving moeten we in elk nieuw land voldoen? Welke sociale lasten

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

Bijblijven: de sem Inhoudelijke verdieping voor legal counsel tekst Alaude Jaasma

Afgelopen jaar bezochten veel legal counsels één of meer van onze bijeenkomsten. Tijdens zeven seminars hebben diverse vakgenoten zich in korte tijd inhoudelijk kunnen verdiepen. Van grote ont­wik­ kelingen als contract- en reputatiemanagement tot outsourcing, en meer specifieke thema’s als de impact van de AIFMD.

16

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

RONDE TAFEL

minars van Legadex

20 juni 2013, wtc rotterdam Seminar Contract Risk Management Bij ondernemen hoort risico’s nemen – ook bij het inschakelen van leveranciers.

Hoe kunt u de risico’s die uw bedrijf loopt minimaliseren? Tijdens het drukbezochte seminar Contract Risk Management gingen we hierop in.

We organiseerden het in samenwerking met verzekeringsmakelaar en risicoadviseur MARSH.

17

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

5 april 2013, doubletree hilton, amsterdam De waarde van corporate reputatiemanagement Een lunchmeeting over de ontwikkeling van het vak ‘bedrijfscommunicatie’ in de afgelopen 20 jaar. Van pure kapitaalmarktcommunicatie – die niet verder ging dan zo nu en dan een persbericht versturen – tot de huidige integrale aanpak van communicatievraagstukken, waarbij een helder verhaal, de juiste timing en onderlinge afstemming een reputatie kunnen maken of breken. De meeting organiseerden we samen met Uneke Dekkers, Managing Director Citigate First Financial.

18

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

RONDE TAFEL

13 juni 2013, hilton apollolaan, amsterdam Seminar Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD) De AIFMD is sinds de zomer van 2013 van toepassing in Nederland. Hierdoor krijgt een grote groep fondsbeheerders te maken met een pakket aan nieuwe maatregelen.

Ook komen veel beleggers voor het eerst onder toezicht van de AFM en DNB te staan.

Alle reden dus om geïnteresseerden bij te praten over de impact van de AIFMD.

22 maart 2013, hilton amsterdam-zuid Een dienst is zo goed als deze wordt ervaren. Niets meer en niets minder.

Of wel?

De relatie tussen Legal en de dienst­ verleners verandert, betoogt hoogleraar Rob van Otterlo. Voor legal counsels is het nog belangrijker te laten zien wat hun toegevoegde waarde is. Dat geldt ook voor hun inkoopbeleid: dat krijgt een steeds professioneler karaker.

19

Dit seminar organiseerden we samen met Rob van Otterlo, hoogleraar Organisatie van de juridische dienstverlening (UvA) en lector Organizing Legal Services (HvA). Ook Hanneke van Dijk en Paul Uittenbogaard van OUD consultants verleenden hun medewerking.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

RONDE TAFEL

7 juni 2013, nrc gebouw, amsterdam Outsourcing van bedrijfsprocessen. Praktijkervaringen, trends en ontwikkelingen vanuit bedrijfsjuridisch perspectief We organiseerden dit seminar samen met inhoudelijke experts: Senior Counsel Reinier Beyen (verantwoordelijk voor de wereldwijde outsourcing bij KPN), advocaat Lieneke Viergever (Project Moore Advocaten, gespecialiseerd in IT-recht en privacy) en strategisch adviseur juridische dienstverlening Gerard Tanja (Venturis Consulting Group LLP).

7 maart 2013, crowne plaza amsterdam zuidas De Flex BV: benut de praktische mogelijkheden en voorkom beperkingen en fouten De Flex BV biedt veel mogelijkheden voor vereenvoudiging en flexibilisering van de bedrijfsvoering. Wel moeten de statuten van huidige BV’s aangepast worden om hiervan gebruik te maken. Notaris Wessel

20

Bosse (BNCL) en Senior Counsel Marleen Slagt (Legadex) gaven een overzicht van de veranderingen. Ook lieten ze zien wat de gevolgen van de Flex BV zijn voor de statuten.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

RUBRIEKSNAAM REVIEW

Over Tomorrow’s Lawyers

De toekomst van de rechtspraktijk Zowel voor advocaten als bedrijfs­

tekst Juriaan Mensch

leven valt er straks genoeg te kiezen.

Hoe ziet het toekomstige landschap

‘Bedrijfsjurist, geef dit boek cadeau aan je advocaat’

van de juridische dienstverlening

Gevaarlijke ontwikkeling

eruit? In zijn laatste boekje Tommo-

Voor de bedrijfsjurist valt Tomorrow’s

row’s Lawyers – An Introduction to Your

Lawyers absoluut in de categorie must

Future, legt de Schotse legal-profeet

read. Volgens Susskind bepaalt uit-

Richard Susskind het allemaal nog

eindelijk de klant – de bedrijfsjurist –

één keer uit. Ik zeg bewust ‘boekje’,

hoe de nieuwe markt eruit gaat zien.

want dit is de compacte Susskind

Ofwel: wie overwint. Veel advocaten

voor wie geen zin heeft om zich

zijn simpelweg nog in ontkenning,

door zijn eerdere, meer omvangrijke,

echte innovatie hoef je van hen niet

werken heen te worstelen.

te verwachten. Tegelijkertijd ontbreekt het de bedrijfsjurist aan zelfvertrou-

Populair

wen en het besef van zijn scheppende

Werden veel voorspellingen uit zijn

kracht. En dat is gevaarlijk, want

eerdere boek, The End of Lawyers,

besturen, CFO’s en inkopers weten

nog weggewuifd door de sceptici

steeds vaker andere aanbieders te

(‘onvoldoende toepasbaar op de

vinden bij wie – goedkopere – juridi-

Nederlandse situatie’); met dit exem-

sche diensten te sourcen zijn. Wil

plaar lijkt Susskind veel scepsis weg

zijn positie niet onder druk komen

te nemen. Is wat hij beschrijft soms

te staan, dan moet de bedrijfsjurist

al werkelijkheid geworden? Sommige

mee in deze beweging.

advocatenkantoren delen Tomorrow’s Lawyers nu al uit onder hun juristen.

Perspectief Volop keuze

Punt van kritiek is de invalshoek

Susskind beschrijft drie parallelle

en doelgroep: advocaten en hun toe-

krachten die inwerken op de rechts-

komst. Waarom neemt Susskind geen

praktijk: technologie, liberalisering

breder perspectief in en schrijft hij

en de zogenaamde ‘more-for-less

niet voor álle spelers in het juridische

challenge’. Klanten willen meer

landschap? Zeker nu de invloed

waar(de) voor minder geld. Die uitda-

van advocaten tanend is, krijgen

ging geldt met name voor advocaten.

de bedrijfsjurist en de alternatieve

Er zijn meer duurbetaalde advocaten,

dienstverleners hopelijk meer aan-

dan er duurbetaald werk is. Dat noopt

dacht in zijn opvolgende werken.

hen tot een andere benadering en uit-

Evengoed is Tomorrow’s Lawyers

oefening van hun vak. De hamvraag

belangrijk leesvoer voor wie wil

wordt: wat doen we wel en niet meer

weten wat er speelt. Dus, bedrijfs­

Introduction to Your Future

zelf? Susskind voorspelt dat er allerlei

jurist, geef het cadeau aan je advo-

Auteur

Richard E. Susskind

aanbieders van juridische diensten

caat mocht deze nog in ontkenning

Uitgever

Oxford University Press

Titel Tommorow’s Lawyers – An

zullen ontstaan, die onderdeel vormen

ver­keren. Dat maakt een gesprek over

ISBN 9780199668069

van de supply chain. Inclusief vele

hoe het werk beter, efficiënter of

Volume

vormen van sourcing, van in-, out-,

goedkoper kan een stuk makkelijker.

224 pagina’s

open- en crowd- tot solosourcing.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

21

GESPOT

HIGHQ COLLABORATE ‘State of the art’ platform voor juridisch projectmanagement en veilig samenwerken Omdat ICT-oplossingen nauw verweven zijn met de dienstverlening van Legadex houden wij nauwlettend de ontwikkelingen in deze markt in de gaten. Sinds 2013 werken wij met HighQ Collaborate. We zetten graag voor u op een rij waarom we enthousiast zijn over dit in Nederland nog relatief onbekende platform.

Waardevol voor • General counsel die taken toedelen (intern en extern) en daarover centraal overzicht willen

• Juridische afdelingen die regelmatig projecten managen met mensen op verschillende locaties (legal, finance, tax) én de business

Must buy-reasons • Gemakkelijk en veilig samenwerken op één centraal platform, zowel met het eigen team als met externen • Inclusief de praktische mogelijkheid om grote hoe-

• Maakt het mogelijk om werk op te knippen, bijvoorbeeld in bedrijfsjuridische, paralegal- en advocatentaken • Kwaliteit van uw werk verhogen én tegelijkertijd kos-

veelheden vertrouwelijke documenten en gegevens

ten besparen: de juiste mensen voor verschillende

veilig te delen, in alle denkbare formats (zelfs filmpjes)

taken kunnen inzetten

Zij gebruiken HighQ • In de UK: alle kantoren uit de ‘magic circle’ (de vijf grote kantoren, zoals Allen & Overy en Linklaters)

• In Nederland: naast onszelf zijn dat De Brauw, CMS Nederland, Trip en Van Benthem & Keulen

Praktisch, want • In één oogopslag overzicht over alle lopende projecten van uw juridische afdeling

• Naadloze aansluiting van werkzaamheden tussen in-house en out-house teams

•E envoudig de voortgang monitoren en budget bewaken

22

Zelf zien en proberen?

Samen met HighQ Collaborate hebben we een Demo-

Op legadex.com/demohighq vindt u het aanvraag­

sessie ontwikkeld, waarin u in korte tijd (bij ons of bij u

formulier voor een sessie. Natuurlijk kunt u ook eerst

op locatie) kosteloos kennis maakt met dit platform.

op highq.com kijken voor meer informatie.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

Contract Management made easy.

Create

Approve

Control.

Get your facts together Missed a contract renewal notice? Lost sight of your legal structure?

With Effacts you always have your contracts under control. Save money and prevent unacceptable risks. Renowned companies worldwide went before you. Indispensable for every General Counsel who needs to rely on facts and never again wants be stuck for an answer.

For more information, go to www.effacts.com

ACTUEEL

Een zelfstandig Fokker

Wat gebeurt er met je legal-afdeling wanneer het onderdeel waar je werkt zelfstandig wordt? Wanneer je van dochteronderneming ineens holding bent? Het overkwam de juristen bij Fokker Technologies.

In 2012 kwam Fokker Technologies op eigen benen te staan.

Niet langer onder de vleugels van moedermaatschappij Stork, maar in een nieuwe én tegelijk vertrouwde constellatie. In een tijd van veel verzelfstandigingen is Fokker daarin niet uniek – denk aan een andere grote Nederlandse onderneming als PostNL, die een paar jaar geleden loskwam van TNT en weer een zelfstandige onderneming werd.

Wat eraan vooraf ging Vliegtuigbouwer Fokker is een naam die nog altijd veel mensen tot de verbeelding spreekt. Oer-Hollands en met grote wapenfeiten, zoals de recordvlucht naar Nederlands-Indië in de jaren ‘30. In 1996 kwam het grootste deel van de vliegtuigbouwer onder de vleugels van een andere grote Hollandse onderneming: Stork. In de jaren daarop ontwikkelden en

24

produceerden de Fokkerbedrijven als dochtermaatschappijen van Stork vliegtuigonderdelen voor burger- en militair gebruik.

In 2008 vertrok moedermaatschappij Stork van de beurs.

De onderneming was overgenomen door twee private equity-partijen, die besloten tot een herstructurering.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

Legadex bij Fokker Configureren en structureren contractmanagementsysteem Effacts Inrichting permanente dataroom, pre-due dilligence Ondersteuning bij diverse corporate governance-vragen

De twee dochtermaatschappijen van de holding, Stork Tech-

ode. De juristen bij de businessunits waren onder Stork decen-

nical Services (STS) en Fokker Technologies (FT), gingen in de

traal gaan werken. Nu kwam er dus weer een nieuwe, meer

jaren daarop zelfstandig verder. In 2012 regelde moedermaat-

centrale aansturing. Met de opheffing van de oude Stork-hol-

schappij Stork, die wel volledig aandeelhouder bleef, voor

ding waren er echter minder structuren om op terug te vallen.

haar beide dochters eigen financiering en een eigen holding

Binnen Fokker Technologies, de nieuw opgerichte holding,

inclusief een Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur.

moest er veel opnieuw uitgevonden en ingericht worden.

Back in business

De kasten van de nieuwe holding waren leeg, legt general

Voor het eerst in meer dan zestien jaar kwamen de Fokkerbe-

counsel Tom Overboom het beeldend uit. De aansturing van

drijven daarmee weer op eigen benen te staan, nu onder de

het juristenteam van heel de Fokkergroep moest echter op

gezamenlijke vlag Fokker Technologies. Dat was wennen.

Toch was gedurende de Stork-tijd een duidelijk Fokker-gevoel

holdingniveau gebeuren. Overboom was zelf in 2011 van buiten ‘gehaald’, van ASML. Hij kreeg de bijzondere kans een

overeind gebleven. De verschillende onderdelen, die onder

nieuwe juridische afdeling van scratch af aan in te richten.

Stork wat verweesd waren geraakt, werden vrij snel weer één

Dat gaf hem de gelegenheid de modernste technologie in te

geheel. Fokker – als merk – was back in business.

zetten en voor de meest efficiënte taakverdeling te kiezen. Zo

25

besloot hij van meet af aan met een gedigitaliseerd systeem

Nieuwe positie voor legal

voor corporate housekeeping en contractmanagement te

In dit nieuwe Fokker Technologies moesten de juristen, net als de andere stafafdelingen, wennen aan hun nieuwe positie.

gaan werken. En omdat op een gegeven moment alles tegelijkertijd moest – van herfinanciering tot corporate housekee-

Althans, voor een deel. Want de vier businessunits hadden

ping – besloot hij onderdelen van het juridisch werk extern te

nog hun eigen juristen. Van al deze juristen had een deel zelfs

beleggen. Zodat hij zich met zijn team op de cruciale vragen

het pre-Stork-tijdperk nog meegemaakt, de oude Fokker-peri-

kon richten.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

>>

ACTUEEL

Centraal of decentraal?

uitzoekwerk, het maken van een complete set informatie

Overboom kwam in 2011 binnen, op het moment dat de

voor de banken en onderhandelen van complexe financie-

holding operationeel werd. In zijn team kwamen de juristen

ringsdocumentatie. Naast dat het een uitzonderlijk hectische

die legal deden voor de onderliggende onderdelen van Fokker

periode was, leverde deze fase ook veel op: een goed gevulde

Technologies. Eén van de kernvragen voor hen was: wat doen

dataroom. Alle benodigde juridische en corporate informatie

we centraal, wat doen we decentraal, hoe worden de rapportagelijnen ingericht? Oude Stork-processen en -procedures

voor de nieuwe holdingmaatschappij en haar dochters lag er.

golden zoals gezegd niet meer, net als de inrichting van

tempo helemaal thuis was in Fokker.

Het neveneffect was bovendien dat Overboom in een razend

governance- en rapportagelijnen. Alle verantwoordelijk­ heden waren feitelijk vanuit Stork een laag naar beneden

Samenwerken

geschoven. Zo stelde de Raad van Commissarissen nu de vragen die voorheen aan de Stork-holding werden voorge-

Zodra de herfinanciering een feit was, kon Overboom zijn

legd, direct aan de nieuwe Fokker holding. Dat betekende dus

juristen decentraal veel zelfstandigheid, koos tegelijkertijd

meer vragen, maar ook meer details en werk dan Overbooms

voor de introductie van nieuwe gemeenschappelijke tools én

team gewend was. Tegelijkertijd wil – en kán – je op holding-

voor het leggen van een basis voor een uniforme werkwijze,

niveau niet de zorg over alle operationele contracten hebben.

missie en visie. Samen werkten ze bijvoorbeeld aan het

Juristen die al tien, twintig jaar decentraal aan een bepaald

afdekken van risico’s in de vaak tien jaar – en zelfs langer –

soort contracten werken, neem je dat niet uit handen. Voor

lopende contracten. De weg naar een ondertekend contract

Overboom was het de uitdaging om met vrijwel hetzelfde

voor de ontwikkeling en productie van vliegtuigonderdelen is

team mensen meer én complexer werk te verrichten.

namelijk een delicaat proces, zeker omdat de vier businessunits wereldwijd dezelfde klanten bedienen. Wanneer de

Herfinanciering

ene businessunit in een onderhandelingen over een contract

Het kersverse holdingteam moest het beantwoorden van

een positie inneemt, heeft dat direct een weerslag op de

de vraag wat centraal en wat decentraal moest gebeuren,

onderhandelingen die de andere businessunits voeren met

echter tijdelijk op een laag pitje zetten. Want het eerste jaar

diezelfde klant.

focus verleggen naar de samenbindende rol. Hij gaf de

van het bestaan van de holding stond vooral in het teken van de herfinanciering. Dat vroeg om veel boekenonderzoek,

Korte lijnen Voor alle juristen – elf in totaal, waarvan drie in de holding, de overige acht verdeeld over de dochters – organiseerde

26

Tom Overboom over Legadex: ‘Ze staan dichtbij’

Overboom overlegmomenten. Eens in de drie weken

‘Het snel kunnen bijschakelen met resources, met kennis van zaken waar wij in-house niet dagelijks mee te maken hebben, en met praktische oplossingen. Dat waardeer ik zo van Legadex. Voor een corporate counsel staan ze meestal toch dichterbij de bedrijfsjuridische praktijk dan een advocaat.

Denk aan advies over de Flex BV, hoe daarmee om te gaan, bijvoorbeeld het aanpassen van je standaard directie- en aandeelhoudersbesluiten. Omdat ze binnen veel verschillende bedrijven, ook bij ons, volop meedraaien en veel bedrijfsprocessen van binnenuit kennen, hoef je ze niets uit te leggen.

En doordat ze onze counsels zo goed ondersteunen, kunnen we veel meer in-house blijven doen. Weet je, als onderneming heb je zo veel aan je bedrijfsjurist!

Ik vind het daarom belangrijk dat mijn team lol in hun werk heeft – dan gaat namelijk ook de kwaliteit en de snelheid omhoog. Dat is belangrijk in mijn rol als general counsel en daar helpt Legadex heel goed bij. En dat tegen een aantrekkelijk tarief.’

en activiteiten kenden. Belangrijk, want dat draagt bij aan

bilateraal, eens in de zes weken plenair. Uitgangspunt was dat de juristen elkaar wisten te vinden en goed elkaars rollen korte lijnen, aan meer eenheid en een uniforme werkwijze waardoor een echte Fokkergroep ontstaat.

Uniforme werkwijze De introductie van een contractmanagementsysteem legde eveneens een mooie basis voor die uniforme werkwijze.

Niet alleen bij de juristen – centraal en decentraal – maar ook bij andere afdelingen. Een dergelijk systeem heeft namelijk niet alleen als voordeel dat contracten daarmee centraal worden opgeslagen, maar ook dat het meer uniformiteit afdwingt. Contracten en corporate informatie kunnen door alle stakeholders alleen op één, centraal afgesproken, manier ingevoerd en ontsloten worden.

Eigen missie en visie De juridische functie is er voor het bedrijf, niet andersom.

Met deze visie als uitgangspunt kon het juridische team simpelweg niet alleen reactief opereren. Het betekende voor het team dat ze het aan zichzelf verplicht waren kritisch te zijn, keuzes en alternatieven te bieden, vragen aan het

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

Dit is Tom Overboom • Begon in 1986 als advocaat bij Prinsen Van der Putt (nu AKD) in Eindhoven • Stapte in 1997 over naar achtbanengigant en familiebedrijf Vekoma als legal counsel en company secretary • Werd in 2001 senior legal counsel M&A bij Royal Cosun (CSM Suiker, Aviko) en begeleidde onder

Over de delisting en ontmanteling van Stork

meer grote herfinancieringen

In 2011 interviewden we Harriet Defesche,

• Na vijf jaar zette hij de stap naar wereldspeler

toenmalig Director Legal Affairs bij Stork Hol-

ASML, waar hij in 2006 legal director corporate

ding. Wilt u dit interview over de delisting van

werd én verantwoordelijk was voor een aantal

Stork nog eens nalezen, dan vindt u deze op

grote compliancetrajecten

legadex.nl, onder ‘magazine’, #3.

• Sinds 2011 general counsel bij Fokker Technologies

management voor te leggen. De vraag bijvoorbeeld hoeveel

grootste voordeel van digitalisering is nog wel dat veel werk

risico ze eigenlijk bereid zijn te nemen. Gaat het om het afsluiten van een nieuw contract, dan verschilt het nogal

in huis kan blijven. Iets dat Overboom het liefst wil, alleen al omdat de vliegtuigindustrie een industrie is die om heel

of het een contract voor consultancydiensten is of voor het

specifieke kennis vraagt.

leveren van flaps (de delen van een vliegtuigvleugel die een piloot in staat stellen te remmen). Aan dergelijke contracten

Nieuw tijdperk: boardroom-app

mogen geen risico’s kleven.

Inmiddels is er een nieuwe governancestructuur, inclusief alle regels en reglementen. Er is een Raad van Bestuur en

Sterk team

een Raad van Commissarissen. Zowel centraal als decentraal

Een flexibele en anticiperende instelling vraagt om een

werken de juristen goed samen. Dankzij slim gebruik van

sterk juridisch team. Juristen die in staat zijn – zowel qua

tools gebeurt veel werk stukken efficiënter, waardoor de

competenties als qua tijd – de vragen vanuit de business te signaleren. Daar komt nog bij dat de druk niet alleen van

focus kon verschuiven naar meer complexe juridische ondersteuning van de business. Wanneer er toch extra

binnen, maar ook van buiten toeneemt. Zo juridiseert de

ondersteuning nodig is, roept Overboom hulp van buiten in.

samenleving steeds sterker, waardoor elk risico gedekt moet zijn. Die druk is ook voelbaar vanuit de commissarissen en

Alles loopt dus, al is dat voor het team geen reden om rust te

aandeelhouders. Bovendien kan legal in deze tijd niet meer

nemen. Op dit moment wordt gewerkt aan de introductie van

wegkomen met opslag van cruciale corporate informatie op

een boardroom-app, zodat de Raad van Bestuur en de Raad

papier of op eigen harde schijven. ICT biedt dus niet alleen

van Commissarissen alle stukken direct op de tablet kunnen

veel mogelijkheden, het legt ook een – zij het positieve – druk op legal om gebruik te maken van die mogelijkheden.

doornemen. Over de volgende stap wordt al druk beraadslaagd: de mogelijkheid van contractdrafting via software, met standaard- en op maat clausules, waarmee contracten

Dankzij ICT kost het juridisch-administratief en uitvoerend

eenvoudig samengesteld kunnen worden. Dan gaat de busi-

werk veel minder tijd en gebeurt het efficiënter en sneller.

ness ècht anders naar je kijken, vindt Overboom. En lever

De sterk toegenomen omzet – 25% in de afgelopen twee jaar

je ze iets waarmee ze echt sneller kunnen werken, zodat

– en het toegenomen werk dat die groei met zich meebrengt,

je als organisatie een grote kwaliteitssprong kunt maken.

maakt duidelijk dat Overboom nog slimmer en efficiënter

Een nieuw tijdperk in. <<

met zijn mensen en resources om moet gaan. Maar het

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

27

ACHTERGROND

Een nieuwe generatie juridische professionals

De rol en groei van de paralegal Paralegals zijn voor steeds meer juridische afdelingen onmisbaar. Ze nemen juristen organisatorisch werk uit handen. En zorgen ervoor dat de afdeling efficiënt draait. In de financiële wereld was al vroeg oog voor hun toegevoegde waarde. Hoe haal je de meeste waarde uit de paralegals?

De functie van paralegal – of ‘support lawyer’ – is in

de paralegals heel geroutineerd, efficiënt en snel werken,

opmars. Financiële dienstverleners hebben hier al veel

onder meer door gebruik te maken van een databank van

ervaring mee. Ze schakelen paralegals steeds vaker in.

reeds goedgekeurde clausules van standaard contracten.’

Voordelen zijn meer efficiëntie, lagere kosten én hoge kwaliteit van het werk.

Werkverdeling ‘We streven naar een optimale mix in de werkverdeling

28

Efficiëntie door routine

tussen juristen, paralegals en secretariaatsmedewerkers.

Cornelis Blokbergen, head Corporate Legal Department

Iedere functie en rol is nodig voor het efficiënt bereiken

bij ING, kent de meerwaarde van paralegals uit eigen

van een goed eindresultaat. De academische opleiding

ervaring. Blokbergen: ‘Toen ik in 1999 bij ING ging werken

stelt bedrijfsjuristen beter in staat te improviseren en

bestond de juridische afdeling van Financial Markets al

unieke vraagstukken te analyseren. Paralegals zijn daar-

uit juristen en documentalisten, die je nu paralegals zou

entegen meer opgeleid om snel grote hoeveelheden rele-

noemen. Inmiddels werken para­legals op diverse juridi-

vante informatie te vinden en zijn dan ook goed in het

sche afdelingen. Ze handelen bijvoorbeeld vele contrac-

verwerken van grote hoeveelheden ingekaderd werk.

ten af waar geen WO jurist aan te pas hoeft te komen als

Tegen deze achtergrond zijn WO juristen over het alge-

een vraagstuk is op te lossen binnen kaders die juristen

meen minder geschikt hiervoor en dus te duur. Voor

hebben opgesteld. Als de vraag van de klant daarbuiten

andere klussen – bijvoorbeeld honderden handtekeningen

valt, schakelt een paralegal een WO jurist in. Verder kunnen

verzamelen – is het secretariaat weer meer geschikt. De

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

‘Paralegals zijn van grote waarde voor juridische afdelingen.’

Cornelis Blokbergen Head Corporate Legal Department ING Group • Studeerde Nederlands recht aan de VU in Amsterdam • 1988 - 1996: Jurist effectenrecht bij de Amsterdamse effectenbeurs, betrokken bij diverse IPO’s, zoals die van KPN. Ook hield hij zich bezig met beschermingsconstructies van beursvennootschappen.

• 1996-1999: deed bij MeesPierson ervaring op met financieel recht, onder meer met swaps en derivaten.

• 1999 - 2005: Senior jurist en manager bij ING Bank Financial Markets • Sinds 2005: Hoofd Corporate Legal Department van ING Groep, verantwoordelijk voor M&A, Corporate Law/Governance en Corporate Insurable Risk Management. Verder betrokken bij diverse reorganisaties, IPO’s en desinvesteringen van talrijke ING-bedrijven op last van de Europese Commissie

nadruk bij paralegals en secretariaat ligt dus nog meer op

meestal toch andere ambities. We bieden twee mogelijk-

operational excellence. Deze verdeling levert ons veel op.

heden: iemand kan zich specialiseren tot paralegal óf

Volgens een recent onderzoek van een externe consultant is

doorgroeien als WO jurist. Paralegals krijgen volop oplei-

ING Legal zelfs ‘Best of Class’ wat kostenefficiëntie betreft.’

dings- en doorgroeimogelijkheden. Zo vinden velen het interessant om na verloop van tijd van afdeling te wisse-

Toename paralegals

len. Bij sommigen zien we het talent en het door­zettings­

‘Om paralegals goed in te schakelen, is het van belang

vermogen om naast het werk WO jurist te worden. ING is

voldoende passend werk te hebben op de afdeling. Het is

dan graag bereid om de studie te betalen.’

trouwens mijn stellige overtuiging dat dit bij veel juridische afdelingen het geval is. Het aantal paralegals zal toe­

Verdiepen en organiseren

nemen de komende jaren. We moeten ons steeds de vraag

Het vakgebied is nog relatief jong. Toch is een aantal

stellen: Is het nodig om dit werk op academisch niveau te

professionals al geruime tijd aan de slag. Eén van hen is

doen? Vaak zal dat niet zo zijn. Dan is het slimmer om

Mariam Tamimy. Ze is bij ING op­geleid tot paralegal en

paralegals in te schakelen.’

werkt sinds juli 2013 bij Legadex. De functie is haar op het

29

lijf geschreven. Tamimy: ‘De combinatie van je verdiepen in Ambitie

de inhoud en organiseren maakt het werk interessant. Ik

‘Meestal werven we kandidaten met HBO-rechten. Acade-

weet veel, maar niet zoveel als een WO jurist. Het gaat erom

mici die solliciteren voor de functie van paralegal hebben

dat je een brede kennis hebt en overzicht kunt houden.’

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

>>

ACHTERGROND

‘Verdiepen in de inhoud én organiseren maakt het werk leuk.’

Mariam Tamimy Support Lawyer vennootschapsrecht bij Legadex • Studeerde mbo Directiesecretaresse, Management Assistent • Na haar studie begonnen op de juridische stafafdeling van ING Groep • In 2010 de opleiding HBO-rechten afgerond en gestart met een universitaire rechtenstudie • Sinds juli 2013 werkzaam als Support Lawyer bij Legadex

Kans

Groei

‘Door toeval en mijn eigen nieuwsgierigheid ben ik para­

‘Door mijn studie ben ik inhoudelijk enorm gegroeid. Bij

legal geworden. Ik werkte op een administratief onder-

ING kreeg ik veel mogelijkheden om praktijkervaring op te

steunende juridische afdeling bij ING. Het management

doen, op verschillende afdelingen ook. Zo heb ik in 2008

koos ervoor deze afdeling om te vormen tot Corporate Law

een half jaar in Hong Kong gewerkt als Legal Assistant bij

Support en alleen nog paralegals aan te nemen om juris-

ING Insurance Asia/Pacific. Bij Corporate Compliance heb

ten juridisch te ondersteunen. Mij werd de kans gegeven

ik geleerd hoe je wet- en regelgeving omzet in intern beleid

om de opleiding HBO-rechten te volgen. Dat paste perfect

en hoe je dit handhaaft – van het creëren van bewustzijn

bij mijn ambitie om mezelf verder te ontwikkelen. Ik deed

bij medewerkers tot het geven van workshops.’

de studie in deeltijd om fulltime te blijven werken.’

Toekomst

30

Theorie en praktijk

‘De opleiding HBO-rechten heb ik in 2010 afgerond. Ik ben

‘De opleiding sloot naadloos aan op de praktijk, ook al lag

toen verder gaan kijken in de organisatie om een volgende

de focus meer op publiekrecht dan op privaatrecht. Naast

carrièrestap te maken. Dat werd junior jurist contract­

juridisch theoretische vakken was er aandacht voor

recht. Daarnaast ben ik gestart met een universitaire rech-

belangrijke competenties. Bijvoorbeeld dossiervoorberei-

tenstudie. Na tweeënhalf jaar contractrecht begon het te

ding, -behandeling en -afwerking, kennis- en informatie-

kriebelen: ik wilde graag het vennootschapsrecht weer

management, project- en kwaliteitsmanagement. Deze

induiken. Dat kon bij Legadex – daar zit ik nu op m’n plek.’

kennis kon ik meteen toepassen in de praktijk. Denk aan

<<

het zelfstandig onderhouden van vennootschapsdossiers.

Of het implementeren van een project over het wereldwijd uniform beheren, registreren en vereenvoudigen van de vennootschappen van de organisatie.’

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

DEAL

Succesvolle verkoop AVR door Van Gansewinkel Groep ‘Met de verkoop van het onderdeel AVR aan Cheung Kong Group versterkt de onderneming haar financiële positie en legt Van Gansewinkel Groep de focus nog sterker op inzameling en recycling’ foto iStockphoto

van Gansewinkel OVER VAN GANSEWINKEL GROEP • Zamelt afval in en bewerkt of verwerkt afval tot grondstoffen en energie • Totale jaaromzet 2012: 1,2 miljard euro (waarvan 256 miljoen euro van AVR) • 6.300 medewerkers • Thuismarkt: Benelux, ook actief in: Duitsland, Frankrijk, Portugal, Tsjechië, Polen en Hongarije • Adviseurs bij verkoop AVR: Credit Suisse, Loyens&Loeff

DE ROL VAN LEGADEX • Procesondersteuning van de Legal- en M&Ateams van Van Gansewinkel Groep, tijdens de pre-VDR fase • Opzetten en inzichtelijk maken van de (index)structuur voor corporate en regulatory informatie (100.000+ pagina’s) • Inrichting van de virtuele dataroom (Intralinks) voor het verkoopproces

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

31

JOINT VENTURE

‘Bij groei is interne professionalisering een must’ 32

Roger Gerritzen (DNA Green Group) en Sharog Manesh (Legadex) in gesprek over de opbouw van de bedrijfsjuridische afdeling LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

Dit is Roger Gerritzen • Van huis uit bedrijfskundige • Startte in 1997 bij Unilever als business controller • In 2001 stapte hij over naar Syngenta, waar hij ruim 3 jaar in Zwitserland werkte als controller en later als financieel manager • Van 2008 tot 2010 werkzaam bij NXP Semiconductors • Na die twee jaar keerde hij terug naar de agribusiness als CFO bij Agribio • In april 2013 fuseerden Agribio en Dümmen tot DNA Green Group, met Gerritzen als CFO van de hele organisatie

Grote supermarktketens en tuincentra wereldwijd, willen erop kunnen vertrouwen dat de bestelde planten en bloemen áltijd vers en op het afgesproken moment aankomen.

Daar zijn de telers verantwoordelijk voor. Telers vertrouwen op hun beurt weer op DNA Green Group voor hun stekjes. Om aan die verwachtingen te blijven voldoen maakte DNA Green Group een verdere professionaliseringslag door. tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Ron Stam

relevante pijler binnen DNA Green Group waarin jaarlijks veel geïnvesteerd wordt. Om voorop te blijven lopen in

Snijbloemen, potplanten, zelfs perkgoed: ze zijn tegen­

de markt is voldoende schaalgrootte noodzakelijk. De

woordig niet meer weg te denken uit supermarkten en

enorme consolidatie­slagen in de mondiale retailsector

tuincentra. Daar zit een hele keten van telers en

hebben namelijk gevolgen gehad voor de hele waarde­

transporteurs achter, met DNA Green Group (en haar

keten. Voor de telers, als leveranciers van de retailers,

werkmaatschappijen) aan het begin. Als veredelaar en

en vervolgens voor DNA Green Group en haar werk­

vermeerderaar ontwikkelen zij de beste planten en

maatschappijen, als leverancier van de telers. Inmiddels

bloemen. Ze lopen voorop met het ontwikkelen van

behoort DNA Green Group tot de top drie van hun markt,

nieuwe rassen, ziekteresistent en steeds langer houdbaar.

wereldwijd. En dat betekent dat alle werkprocessen

Dat doen zij niet op basis van genetische modificatie

geprofessionaliseerd moesten worden. Ook de juridische

– ‘achterhaald en kostbaar,’ vertelt CFO Roger Gerritzen –

ondersteuning. Van contractonderhandelingen tot

maar op basis van slimme DNA-technologie. Research

documentatiebeheer: het moest de afgelopen jaren

& Development is derhalve een zeer belangrijke en

steeds professioneler en uniformer.

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

>>

33

JOINT VENTURE

Roger Gerritzen over Legadex:

‘De juiste mensen’ ‘De kracht van Legadex is dat ze vanuit een in-house rol hoogwaardige juridische ondersteuning leveren en het werk kunnen uitsplitsen. Bedrijfsjuridisch werk vraagt de ene keer om veel ervaring, een andere keer heeft het een repeterend karakter. Legadex heeft ervaren seniors in huis die de complexere vragen aankunnen en zetten waar nodig paralegals in. In het verleden heb ik té vaak advocaten van alles moeten uitleggen en was ik niet altijd even tevreden over het resultaat. Nu krijgt de business een ‘advies op maat’, worden er structurele verbeteringen doorgevoerd en lopen de juridische kosten niet de spuigaten uit.’

‘Omdat DNA Green Group deels in handen is van investeringsmaatschappij H2 Equity Partners, vind ik het belangrijk dat Legadex ook voor hen een goede gesprekspartner is. En dat is zeker het geval.’

Benaderbaar

sterk groeiend en consoliderende

Roger Gerritzen: ‘In een wereld van

partij, toch vaak scherper benaderd

grote geconsolideerde multinationals

dan voorheen. Je exposure neemt toe.

willen wij dichtbij onze klanten

Ook dat stelt stevige eisen aan de

blijven. Wij willen geen corporate

juridische functie.’

machine worden – als Westlanders

Als je exposure toeneemt, stelt dat ook stevige eisen aan de juridische functie

houden we van nuchterheid en

‘De juridische processen moeten

be­naderbaar zijn. Tegelijkertijd vindt

daarom goed op orde zijn. Tot een

onze productie wereldwijd plaats.

half jaar terug besteedden we al het

We leveren aan telers over de hele

juridisch werk nog uit aan advocaten-

wereld, die enorm variëren in omvang:

kantoren. Op een gegeven moment

van enkele tientallen hectares groot

werkten we zelfs met zeven kantoren.

in de VS tot een paar hectare in Japan.

Om twee redenen wilden we dat niet

Ons transportproces luistert heel

meer. Ten eerste kregen we voldoende

nauw. Dat komt omdat wij stekjes

schaalgrootte om ons een eigen

leveren, wat levend materiaal is, en

bedrijfsjurist te veroorloven. En

geen zaden, die wel een jaar kunnen

dan wordt het voordeliger om het

blijven liggen. Binnen 72 uur moeten

juridisch werk in-house te doen.

onze producten soms al aan de

Ten tweede staat een advocaat,

andere kant van de wereld zijn.

hoe goed ze ook zijn, altijd verder

Een complex proces dus, met veel

af van de dagelijkse bedrijfsvoering.

risico’s, in een markt waarin we

Een eigen bedrijfsjurist weet veel

onszelf willen blijven én onze top­

beter wat de risico’s zijn en in hoe-

positie willen behouden.’

verre deze afgedekt moeten worden.

Die heeft overzicht, overziet welke

34

Exposure

risico’s relevant zijn. Hij kan, indien

Roger Gerritzen: ‘Het wordt allemaal

nodig, veel bewuster extern juridisch

steeds groter: de belangen, de bedra-

advies inwinnen en beoordelen of de

gen – in die omgeving moet ál het

kwaliteit en de daaraan verbonden

juridisch werk kwalitatief van een

kosten in verhouding zijn. Omdat ik

hoog niveau zijn. Niet alleen de

nog onvoldoende kon inschatten wat

contracten en het dagelijkse juridi-

een dergelijke juridische functie bij

sche advies, maar het hele proces

ons zou omvatten, wilde ik niet direct

daaromheen. Wij worden, als een

iemand voor een vaste positie werven.’

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

Legadex bij DNA Green Group 1 opzetten van de bedrijfsjuridische functie en afdeling, waaronder de dagelijkse juridische werkzaamheden voor alle vennootschappen wereldwijd 2 inrichten van de corporate housekeeping en contractmanagementsysteem, inclusief het invoeren van documenten door paralegals 3 professionalisering van het contractproces, waaronder het opstellen van standaardcontracten en interne training

Via-via kwam ik bij Sharog terecht,

iemand waar ze op kunnen rekenen.

schaalvergroting is dat de business

bedrijfsjurist bij Legadex. Ik heb voor

Iemand die de organisatie vooruit

ondersteund wordt, dat die altijd

hen gekozen door de klik die ik met

helpt in plaats van te wijzen op wat

door kan gaan. Door de professionali-

Sharog had en de ruime ervaring van

er juridisch niet kan.’

sering en uniformering van het juridisch werk zijn we nu in staat om de

Legadex in het koppelen van IT-oplos-

Vanaf dag één

juridische risico’s tijdig te managen.

Sharog Manesh: ‘Het belangrijkste

Daardoor kunnen we op een bewuste

Juiste klik

onderdeel van mijn opdracht is het

manier risico’s nemen.

Sharog Manesh: ‘Omdat de cultuur

oppakken van alle juridische werk-

Natuurlijk sturen we bij het inwinnen

hier heel eigen is – open, helder, direct

zaamheden, wereldwijd. Tegelijk

van juridisch advies ook op kosten en

– was het belangrijk dat ik er wel tus-

werk ik aan het opzetten van de

op kostenbewustzijn. Doordat we nu

sen zou passen. Gelukkig heb ik eer-

bedrijfsjuridische afdeling. Bijzonder

besparen op – vaak hoge – kosten van

der bij andere grote internationale

is dat ik vanaf dag één volop mee-

advocaten, en Legadex eveneens

ondernemingen met een dergelijke

draai. Ik spreek veel DNA Green

beschikt over verschillende skillsets,

cultuur gewerkt. Daardoor wist ik dat

Group-collega’s uit de business. Daar-

kunnen we variëren in tarieven.

voor het opzetten van een juridische

door weten we elkaar nu te vinden en

Daarmee is de huidige juridische

functie het van groot belang is dat je

werken we goed samen. Het is heel

ondersteuning ook nog eens kosten-

de business goed aanvoelt en dat

prettig om met zulke ambitieuze en

efficiënt georganiseerd.’ <<

mensen je weten te vinden. Verder

bevlogen mensen te werken. Samen

moet het juridisch advies ‘to-the-

werken we aan nationale en interna-

point’ zijn en moet je met een com-

tionale contracten, aan M&A-trans-

merciële bril de business weten te

acties, arbeidszaken. Ik manage advo-

ondersteunen.’

caten – en hun kosten – en soms

singen aan juridische processen.

komen mensen gewoon langs om van ‘Het klikte meteen. Ik houd van deze

gedachten te wisselen met een jurist.

nuchtere sfeer en van de korte lijnen.

Ik ben bij meerdere vennootschappen

Ondanks dat professionalisering nou

actief en zorg ervoor dat ‘best practi-

eenmaal veranderingen met zich

ces’ en know-how gedeeld worden.

meebrengt, stuitte ik helemaal niet

We maken we nu grote stappen in de

op weerstand. Sterker nog, de men-

professionalisering en uniformering

sen uit de business vonden het juist

van het juridisch werk.’

fijn dat er nu een bedrijfsjurist was met wie ze hun ideeën konden delen.

Risico’s managen

Mensen ervaren mij hier echt als

Roger Gerritzen: ‘Belangrijk bij

LEGADEX magazine | winter/voorjaar 2014

35

Collaborate everywhere.

A business made boundless Trusted by the world始s largest law firms, investment banks and corporations for:

.. .. ..

Transaction management Team collaboration Secure boardrooms Secure file sharing Knowledge sharing Project management

One platform. Infinite possibilities. highq.com