Legadex Magazine 6 (2015)

magazine // Legal Process en Software

‘Transparantie is voor bedrijven zo belangrijk, dat het – als individu en als dienstverlener – steeds moeilijker is je te verstoppen’ Ronald Mahieu, hoogleraar Tilburg/TIAS

INSPIRATIE EN INFORMATIE | VOORJAAR 2015 4/ INTERVIEW MET RONALD MAHIEU Business en data analytics verklaard 12/ ‘SLOOP DE MUREN TUSSEN SILO’S’ Bankier/trendwatcher Han Mesters vertelt 16/ CONTRACTEN AUTOMATISEREN Hot in Silicon Valley 24/ 5 DEALS, 1 KOPER, 2 MAANDEN Zo complex kan een transactie zijn 30/ EINDHOVEN HEEFT HET Legadex breidt uit naar Silicon Valley NL LEGADEX magazine | voorjaar 2015

INHOUD

12

18

24

30 STRAKS OOK SWIPEN!

ARTIKELEN

Houd uw e-mail in de gaten, binnen-

03 MIX in dit nummer en mijn agenda 04 IN GESPREK Ronald Mahieu over business analytics 09 DE KEUZE VAN... Joost Meijer over collaboration platforms 11 REVIEW NewLaw, the future of the legal services industry 12 IN GESPREK Han Mesters over de revolutie in zakelijke

kort is het eerste digitale Legadex magazine beschikbaar op uw tablet.

Wilt u zich ervan verzekeren dat u het magazine ontvangt? Geef dan uw e-mailadres aan ons door via: info@legadex.com.

COLOFON

dienstverlening LEGADEX Magazine is een kwartaaluitgave van Legadex. Legadex is in de Benelux actief met bedrijfsjuridische en paralegal ondersteuning, virtuele dataroom (VDR) diensten en toepassing van juridische technologie voor de juridische afdeling.

Omslag Ronald Mahieu Redactie Legadex, JCM Context

16 GESPOT Automatiseren van contracten in de VS 18 IN BEELD Legadex seminars en round tables 22 5 VRAGEN AAN... Hans-Martijn Roos over Legalytics 24 DEAL Dijkstra Voermans over Sator 28 ACTUEEL LegalStream, innovatieve proces-

Concept en realisatie Link Design, Amsterdam Tekst Annemarieke Noordhoff,

2

Juriaan Mensch, Legadex Drukwerk WC Den Ouden

beschrijvingstool zorgt voor transparantie

30 ACTUEEL Legadex opent kantoor in Eindhoven 31 REVIEW The Glass cage, een kritische blik op

Fotografie Michel Porro, Ron Stam, Geert Snoeijer Contact Legadex B.V., Teleportboulevard 110 1043 EJ Amsterdam, t. 020 820 83 96

de relatie mens en technologie

32 35

IN GESPREK Contentintegratie versterkt bedrijfsjurist DEAL Geslaagde transactie Wessanen

info@legadex.com www.legadex.com

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

MIX

In dit nummer Afgelopen jaar is Legadex ‘people

overtuiging mogelijk om succesvol

In dit nummer van Legadex

- process - software’ als motto gaan

te innoveren in juridische diensten.

Magazine ligt de focus op de

voeren. De boodschap die we

Binnen Legadex verankeren we dit

mogelijkheden van juridische

daarmee uitdragen is dat goede

door ervoor te zorgen dat onze

workflow en software. Veel van uw

mensen – vast of flexibel inzetbaar –

paralegals en bedrijfsjuristen, ten

kansen om beter, prettiger en

de kern vormen van de juridische

eerste, flexibel inzetbaar zijn in uw

efficiënter te werken hebben immers

afdeling – en dat daarnaast

onderneming. En ten tweede, dat

te maken met werkprocessen en

werkprocessen en software in hoog

ze kennis en ervaring op

de mogelijkheden die diverse

tempo aan belang winnen. Alleen

innovatiegebied meebrengen.

vormen van juridische software

met volle aandacht voor alle drie

bieden. Daar wordt onder juristen

de elementen ‘people - process -

Daarnaast hebben we het

inmiddels veel over gesproken.

software’ is het naar onze

afgelopen jaar de diensten in

Echter, veel juristen zoeken nog

juridisch procesbeheer en het

een antwoord op de vraag wat die

toepassen van juridische software

innovaties nu echt inhouden en

verder uitgebouwd. De nadruk lag

wat in de praktijk zinvol en

daarbij op het inrichten van beter

realiseerbaar is. We hopen u met

contractmanagement, het

dit nummer inspiratie te bieden

opzetten van collaboration

en helpen u desgewenst graag

platforms, bredere toepassing van

verder!

dataclassificatiesoftware en het opzetten van workflow-

Luc van Daele en Hans-Martijn Roos

management voor juridische afdelingen.

In mijn agenda

Waar ben je nu druk mee?

‘Met ons nieuwe product: LegalStream. Hiermee brengen we juridische processen op een unieke manier in kaart. Met dit programma kun je namelijk in één oogopslag zien wie wat moet doen, voor wanneer en met welke documenten. Daarnaast werk ik aan het beantwoorden en invullen van privacyvraagstukken.

Nieuwe Europese wetgeving roept veel vragen op bij bedrijven, de strengere handhaving brengt het onderwerp hoger op de agenda.

Mijn opleiding tot Privacy Officer komt hier goed van pas.’

wie Mike Fontaine is Legal IT Consultant sinds september 2014 daarvoor Juridisch adviseur en technisch engineer bij IS Group

Wat wil je de komende tijd bereiken?

‘Met het overzicht dat LegalStream biedt zien we nu goed wat efficiënter kan in een proces. Bij opdrachtgevers zou ik dat dan meteen willen verbeteren. Dat maakt het werk voor mij zo leuk: ondernemingen in de kern van hun bedrijfsvoering optimaal laten presteren.’

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

3

IN GESPREK

Business analytics

Processen ontginnen, goud winnen Noem het big data, data analytics of business analytics. Feit is dat er nog nooit zoveel data voorhanden waren om nieuwe inzichten te kunnen leveren. Data die, zorgvuldig bij elkaar gebracht, nieuwe verbanden aantonen of patronen zichtbaar maken. En zo processen helpen verbeteren. Oók processen in zakelijke en bedrijfsjuridische dienstverlening. Ronald Mahieu is Econometrist en hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg. Hij vertelt over de waarde van business analytics. interview Luc van Daele tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Michel Porro

Vanuit zijn kamer bij TIAS School for Business and

verbeteracties voor bedrijven leiden. Van de relatie

Society, de business school van de universiteiten van

tussen temperaturen op een verdieping tot, pak ‘m

Tilburg en Eindhoven, vertelt Mahieu over zijn werk

beet, de hoeveelheden gebruikte pennen en de

als director van het Business analytics lab. Hij had

productiviteit van de hele onderneming. Business

niet op een betere plek kunnen zitten, zo tussen alle

analytics is de volgende stap, gebaseerd op

faculteiten in. Interdisciplinair werken is de kern van

technieken als machine learning, data analytics en

business analytics, vertelt hij later.

process mining. Process mining staat voor het in kaart brengen van allerlei processen in een

4

Wat is het nu precies, business analytics en data analytics? Wat is het verschil ertussen en wat hebben ondernemingen eraan?

organisatie. Dat doe je aan de hand van event logs,

‘Data analytics gaat om het bijeenbrengen van grote

Daardoor kun je deze processen categoriseren,

hoeveelheden, vaak ongelijksoortige, data uit

vergelijken en bijvoorbeeld causaliteit, oorzaak en

verschillende bronnen en daar verbanden tussen

gevolg ontdekken. Iets dat nu vrijwel nooit integraal

ontdekken. Verbanden die tot concrete

wordt vastgelegd. En als het wel gebeurt, dan vaak

waarin je processen voorziet van duidelijke markeerpunten, zoals een start- en eindpunt.

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

>>

Dit is Ronald Mahieu • Studeerde econometrie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam • Promoveerde in 1995 aan de Universiteit van Maastricht met een proefschrift over internationale kapitaalmarkten • Heeft van 2002 tot 2010 als consultant/ docent/trainer gewerkt voor bedrijven als ABP, Shell Pensioenfonds en Hoogovens (naast een betrekking aan de Rotterdam School of Management) • Werd in 2009 hoogleraar aan de TU Eindhoven en in 2012 hoogleraar Finance and Innovation aan TIAS School for Business and Society in Tilburg • Is sinds 2014 director Business analytics lab van TIAS

5

>> LEGADEX magazine | voorjaar 2015

IN GESPREK

Waarom kloppen ondernemingen bij u aan?

‘Allereerst is het niet zo dat wij hier op de universiteit als vanzelfsprekend vooroplopen in de ontdekkingen van toepassingen in business analytics.

Ons uitgangspunt is in eerste instantie wetenschappelijk gericht.

Daar zijn wij goed in. Wij worden geïnspireerd door organisaties die hier komen met hun vragen. Zij verzamelen data en vragen ons wat ze ermee kunnen of moeten. De kracht zit ‘m in die wisselwerking tussen wetenschap en praktijk.’

‘Dat wij vervolgens een logische partij voor ze zijn voor het uitvoeren van business analytics is mede omdat dit een interdisciplinaire aangelegenheid is. Denk aan alle vakdisciplines die versnipperd en ad hoc. Procesaan-

met de andere labs in het ziekenhuis

hiervoor nodig zijn: economie, psycho-

passingen doen organisaties op basis

– erg traag werkt. En dat daardoor

logie en bedrijfskunde aan de ene

van gevoel, iets dat in deze tijd

specialisten onnodig lang moeten

kant, informatica, techniek en

eigenlijk niet meer vol te houden is.’

wachten, wat de wachttijden voor

wiskunde – met statistiek en

patiënten omhoog schroeft. Op basis

algoritmes – aan de andere kant.

‘Business analytics is niet alleen

van business analytics signaleert het

Daarnaast is er een schreeuwend

analyse van data en processen,

ziekenhuis zo de bottlenecks in de

tekort aan data scientists: de mensen

maar omvat ook daadwerkelijke

processen tussen de verschillende

die de brugfunctie tussen de

procesaanpassingen. Je analyseert

onderdelen. Het lab in kwestie kan

organisatie en de harde bêta-vakken

dus niet alleen diverse bronnen om

vervolgens de procesaanpassingen

vervullen. McKinsey concludeerde in

zo tot nieuwe inzichten te komen,

doorvoeren. Een betere spreiding van

2011 in een onderzoek dat er tot aan

je koppelt het direct aan proces-

werkzaamheden bijvoorbeeld.’

2018 in de Verenigde Staten alleen al

verbetering. Denk aan een

6

ongeveer 200.000 onvervulde

ziekenhuis. Daar heb je tal van

‘Er zijn zelfs mensen die claimen

vacatures voor data scientists zijn.

gescheiden patiëntstromen. Op

dat wanneer woningcorporaties aan

Universiteiten haken daar nu op in

basis van de objectieve data van de

process mining hadden gedaan, het

– zeker in de VS, waar het leeuwen-

bewegingen van patiënten door een

nooit zo uit de hand was gelopen.

deel van de data scientists wordt

ziekenhuis kunnen eventlogs

Dan waren de vreemde investeringen

opgeleid. Maar ook wij, hier in Tilburg,

gemaakt worden. Wanneer patiënt A

en afwijkende handelingen vanuit de

gaan voorzien in die vraag met

bij balie X is, bijvoorbeeld. Dat wordt

top veel eerder opgevallen: ze weken

opleidingen op allerlei niveau’s:

tegenwoordig met eigen patiënt-

namelijk af van reguliere patronen.

bachelor, master en executive. En dat

passen toch al geregistreerd. Waarom

Dergelijke afwijkingen kunnen door

maakt het meteen aantrekkelijk om

hier niet meteen een eventlog van

process mining en business analytics

onze studenten in te zetten op een

maken? Vervolgens moeten de

aan het licht worden gebracht. Of de

data- of businessanalyse. Zij zijn de

gegevens van de patiënt naar

schandalen bij de woningcorporaties

nieuwe generatie data scientists.’

polikliniek Y. Dat wordt een volgende

vervolgens ook daadwerkelijk waren

gebeurtenis in het eventlog. Door

voorkomen, vind ik lastiger in te

deze en nog veel meer eventlogs

schatten.’

te koppelen, kan bijvoorbeeld duidelijk worden dat één lab verhoudingsgewijs – in vergelijking

Wat maakt het dat u als wetenschapper hier een voorlopersrol in heeft?

Kunnen bedrijven besluiten het fenomeen business analytics naast zich neer te leggen?

‘De invloed van business analytics op het bedrijfsleven is heel groot.

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

RONDE TAFEL

Zo groot dat, als je niet mee kunt

‘De mogelijkheden van het leggen

komen en niets doet, je als bedrijf op

van verbanden tussen verschillende

termijn het loodje zult leggen. Het

soorten data groeit. Wat voor soort

komt van alle kanten: concurrenten,

input het is – categorieën, getallen,

toezicht-houders, consumenten. Stuk

teksten – maakt steeds minder uit.

voor stuk eisen ze meer informatie,

Dankzij kunstmatige intelligentie

meer transparantie, meer interactie.

vinden datascientists steeds meer

Het goede nieuws is dat, als je nu de

verbanden. Algoritmes, de formules

informatiebronnen in je onderneming

waarmee data scientists de data te

gaat detecteren, processen in kaart

lijf gaan, zijn namelijk veel verfijnder

brengt, events gaat loggen en daar

dan een paar jaar terug.’

analyses op los gaat laten, je nog op meer gerichte informatie over de

Wat heeft de zakelijke, en specifiek de juridische, dienstverlening eraan?

kwaliteit en effectiviteit van je

‘Voor zakelijke dienstverleners is het

processen, meer inzicht in hoe je

de grote uitdaging uit de groeiende

bedrijf precies werkt en hoe de markt

hoeveelheid informatie en

zich om je heen ontwikkelt. Een

informatiebronnen de juiste

voorbeeld zijn de sentimentanalyses

verbanden te halen. Denk aan

die grote consumentgeoriënteerde

de dossiers van bedrijfsjuristen

bedrijven nu uitvoeren op social

waar bepaalde acties of geplande

media. Zij meten het sentiment

handelingen in zitten. Door die eruit

zoals dat leeft bij hun klanten

te halen en er eventlogs van te

over de geleverde dienstverlening.

maken, kun je bijvoorbeeld process

Daarvoor worden semantische en

mining toepassen. Bij juristen zit nog

psychologische analyses losgelaten

heel veel kennis in het hoofd. Zij

op grote hoeveelheden berichten op

leggen gepercipieerde verbanden op

social media. Big data-analyse dus.

basis van casuïstiek. Maar start je

Duikt dat sentiment de rode cijfers in,

met het digitaal en integraal invoeren

dan worden er direct acties aan

van die casuïstiek en ga je vervolgens feitelijke dwarsverbanden leggen, >>

tijd bent. Het positieve resultaat is

verbonden.’

‘Vreemde investeringen of afwijkende handelingen binnen een organisatie vallen met process mining en business analytics veel eerder op’

Waarom het belang van business analytics niet zomaar overwaait •

• • •

•

De hoeveelheid informatie die wereldwijd rondgaat is vele malen groter dan 10 jaar terug (schattingen lopen uiteen van een jaarlijkse verdubbeling tot groei van 650%) De hoeveelheid informatiebronnen (social media, openbare data van overheden en ondernemingen, uitgeverijen, ga maar door) groeit hard mee Net als de connecties tússen verschillende informatiebronnen De technologie is nu zover dat het voldoende capaciteit kan leveren om verschillende informatiebronnen digitaal bijeen te brengen én daar analyses op los te laten Het combineren van informatiebronnen en datasets brengt verbanden naar boven, die voorheen onzichtbaar bleven en grensoverstijgende invloed hebben op complete branches

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

7

IN GESPREK

Big data voor juristen Bedrijfsinformatie is cruciaal voor veel activiteiten van bedrijfsjuristen en advocaten. Vaak is die informatie echter moeilijk vindbaar of in ongestructureerde vorm aanwezig. Dan kan data analytics uitkomst bieden. Door grote hoeveelheden ongestructureerde data slim te analyseren, vanuit een duidelijke doelstelling, ontstaat nieuw overzicht en inzicht. Bijvoorbeeld bij compliancevragen en risicomanagement. Of voor het verschaffen van informatie aan toezichthouders en banken. Maar ook om een bedrijfsverkoop slimmer voor te bereiden en beter zicht te hebben op belangrijke juridische informatie. Denk aan het bijeenbrengen van contracten en deze te analyseren op criteria als contractwaarde of change of control. De hoeveelheid tijd die nu nog aan documentanalyse besteed wordt, kan daarmee vaak substantieel worden terug gebracht. Bovendien is het resultaat grondiger en consequenter. Legadex levert dergelijke innovatieve diensten in juridische data analytics onder de naam ‘Legalytics’.

niet alleen bestaande percepties

Wat is uw advies aan het bedrijfs­ leven? En speciaal aan zakelijke dienstverleners?

onderuit halen, maar wellicht ook

‘Er is een professionaliseringsslag

onverwachte verbanden bloot leggen.

gaande waarin transparantie een

Verbanden die je van tevoren totaal

belangrijke rol speelt. Als individu

niet had verwacht en die pareltjes

en als dienstverlener wordt het

van inzichten leveren.’

steeds moeilijker om je te verstoppen.

dan worden die verbanden – vaak voor het eerst – getoetst. En dat kan

Voor financiële en publieke instanties ‘Een opmerkelijk effect van business

heeft dat een heel concreet gevolg:

analytics en de toepassing van big

het aantal toezichthouders is enorm

data in organisaties, is dat de in­

toegenomen. En hun verwachtingen

richting van organisaties gechal­lenged

zijn gegroeid. Nog even en ze vragen

wordt. Muren tussen traditionele silo’s

om bijvoorbeeld event logs integraal

van juridische zaken, marketing, ICT

aan te leveren. Beter is het natuurlijk

verdwijnen. Business analytics is een

nog om de toezichthouder voor te

inter-disciplinaire aangelegenheid –

zijn en al te beginnen met het

niet alleen op universiteiten, ook in

transparanter maken van je processen,

organisaties. En dat heeft veel invloed

met de hulp van business analytics.’

op de zakelijke dienstverlening. De ‘Op welke termijn dit precies gaat

naar concrete output, waardoor een

gebeuren is lastiger te voorspellen. Er

snelle afname volgt van de ‘warm-

kan steeds meer, maar hoe hard het

vlees-handel’. Dat is de wat

de komende jaren werkelijk gaat? In

denigrerende term voor het plaatsen

de academische wereld is er in elk

van zoveel mogelijk mensen in

geval al een gedeeld gevoel van ‘nog

bedrijven door externe dienst-

maar aan het begin staan’. Dus ja,

verleners en adviesbureaus, zonder

ingrijpende veranderingen komen

goed op de meerwaarde of output

eraan, en misschien wel sneller dan

te letten.’

we allemaal denken.’

>>

8

focus gaat namelijk meer en meer

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

DE KEUZE VAN

JOOST MEIJER OVER COLLABORATION PLATFORMS De vraag: beter samenwerken De interne en externe uitwisseling van informatie is voor veel ­organisaties een grote uitdaging. Vaak bestaat er geen specifiek beleid voor de centrale opslag van documenten of know-how. Belangrijke stukken bevinden zich in de persoonlijke inbox van medewerkers of zijn ergens lokaal op een computer opgeslagen. Hoe vaak komt het niet voor dat een collega op zoek is naar een contract, waarvan niemand precies weet waar het zich bevindt? Resultaat: irritatie, tijdverlies en onnodig extra werk. Organisaties zoeken daarom naar manieren om informatie beter met elkaar te delen. Om mensen beter met elkaar te laten samenwerken.

De oplossing: collaborative software Veel werkprocessen kunnen efficiënter door collaborative software te gebruiken. Dit zijn online samenwerkingsplatforms waarop je eenvoudig informatie met elkaar deelt. Aan die informatie kun je bovendien werkprocessen koppelen. Bij Legadex werken wij met HighQ Collaborate. En ik moet zeggen dat ik onder de indruk ben van de mogelijkheden: • Veilig opslaan en delen van informatie • Toegangsrechten op documentniveau instellen • Voorzien in de samenwerking bij projecten, binnen onze ­organisatie en met opdrachtgevers • Altijd en overal toegang (dus ook mobiel!)

De implementatie: een proces De inzet van nieuwe software is natuurlijk niet voldoende.

Uiteindelijk gaat het ook om een andere manier van werken.

Mensen moeten bewust raken van de mogelijkheden die col-

Dit is Joost Meijer

laborative software biedt. En dat kunnen er veel zijn. Denk aan betere samenwerking in projecten. Of aan een meer continue inzet voor com­pliance, contractering, intellectueel eigendom of

• Startte in 1999 als bedrijfsjurist bij Endemol en later bij Stokvis & Niehe Producties • Werkte meerdere jaren in het buitenland, onder meer als consultant • Was van 2009 tot 2013 information manager bij Allen & Overy, Amsterdam • Is nu consultant bij Legadex en verantwoordelijk voor de implementatie van online samenwerkings­ platforms en het inrichten van juridisch informatie­ beheer binnen ondernemingen

vastgoed. Door met dergelijke concrete toepassingen te beginnen zien mensen direct de meerwaarde van de nieuwe software. Meer vertrouwdheid met het systeem vergroot de kans op een succesvolle implementatie.

9

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

Contract creatie applicatie.

Drafting . . .

meest gebruiksvriendelijk alle contracten op maat

www.weagree.com

REVIEW

Over NewLaw New Rules

‘Dit boek is een welkome momentopname’ tekst Juriaan Mensch

hun uitspraken. De eerlijkheid die ik eerder noemde zie je hier ook terug.

‘Alle bijdragen komen van Twitter en blogs.

Dat maakt het eerlijk, soms ongezouten’

Het verfrissende van NewLaw New Rules

De commentatoren wisten niet dat

is dat het geen boek is met het georakel

hun uitspraken ooit in een publicatie

van één visionaire consultant die een

terecht zouden komen. De meningen

alomvattende analyse en doemscenario

lopen sterk uiteen, zijn vaak onge-

presenteert. En vervolgens casht op de

zouten en de gestelde vragen hard.

gezaaide angst. Dit boek is open,

Dat is wat anders dan de beproefde

onderzoekend en eerlijk.

round table-methodiek, waar iedereen elkaar vaak beleefd te woord staat.

NewLaw is de term voor nieuwe businessmodellen die zijn ontstaan

Keerzijde is dat door deze verzamel-

naast het traditionele BigLaw model

vorm het niet makkelijk weg leest.

dat de meeste advocatenkantoren

Om het rijgsnoer aan comments ‘van

nog hanteren. Deze businessmodel-

de hak op de tak’ te noemen gaat te

len zijn sterk verweven met nieuwe

ver, maar lezen vereist wel meer

technologische ontwikkelingen. We

doorzettingsvermogen. Gedoseerd

zitten nog maar aan het begin van de

innemen, dus.

technologiegedreven innovatiecurve, het gesprek is nog volop gaande. Aan

Toch is het de moeite meer dan

visionairs geen gebrek. Ieder van hen

waard. NewLaw New Rules is een

heeft mogelijk een stukje van de

e-book, en dat brengt een nog grotere

puzzel die toekomst heet. Dit boek

schat aan achtergrondinformatie

is een welkome momentopname.

naar de lezer. De tekst staat vol hyperlinks naar de blogs, vele

NewLaw New Rules is een boek dat de

onderzoeken en andere relevante

puzzelstukjes bijeen wil brengen. Het

artikelen over marktontwikkelingen

is gecrowd-sourced door George

in publicaties als The Economist en

Beaton. Dit is een Australische

Harvard Business Review. Alles wat

consultant die regelmatig opiniestuk-

aan de thema’s management,

ken schrijft over de markt, publiceert

innovatie en disruptie door techno­

op toonaangevende legal blogs en

logie raakt.

Twitter afstruint naar commentaren

Titel NewLaw New Rules (alleen verkrijgbaar

van gezaghebbende denkers, innova-

Dus wie de ontwikkelingen de

tors en industry leaders. Paul Carr,

afgelopen jaren in de markt volgde,

CEO van Axiom Law en Karl Chap-

graag meedenkt, maar door alle

man van Riverview Law zijn enkele

stemmen en trends de weg is

bekende namen van de 35 denkers.

kwijtgeraakt, heeft hier de puzzel-

Ook Richard Susskind zit ertussen.

stukjes op één plek. Dat wil niet

Hun commentaren zijn rond verschil-

zeggen dat ze ook allemaal passen en

lende thema’s gebundeld.

gepresenteerd zijn in een complete puzzel. Dat totaalbeeld moet de lezer

als e-book) Auteur

George Beaton

Door dit format is er ruimte voor de

Print Length:

210 pages

mening en – scepsis – van degene die

Publisher:

Beaton Capital (2013)

‘met de poten in de bagger staan’ en

zelf vormen.

geen commercieel belang hebben bij

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

11

IN GESPREK

De revolutie van de zakelijke dienstverlening Er is weinig dat zakelijk trendwatcher en sector banker Han Mesters niét ter discussie stelt. De rol van zakelijk dienstverleners, de benodigde capaciteiten van counsels en consultants, de manier van verantwoording van financials, de bedrijfsvoering van grote corporates – alles onderzoekt hij om te beoordelen of het beter kan.

tekst Annemarieke Noordhoff

schandalen bij accountantskantoren is de waarde van de jaarrekening aan inflatie onderhevig. ‘Wat gebeurt er als

12

Veel zál ook anders gaan, voorspelt Mesters. Oprukkende

je daar niet meer op kunt vertrouwen? Als historische

ICT en een nieuwe generatie werkenden spelen daarin

cijfers hun waarde verliezen? Dan is er een nieuw

volgens hem een sturende rol. Bij ABN Amro is Han

financieel systeem nodig. Een systeem waarin

Mesters formeel sector banker zakelijke dienstverlening.

innovatiekracht, forward visibility en agility en – ten

Informeel heeft hij een bijzondere rol. Hij moet het senior

derde – de kwaliteit van de ICT-voorzieningen de

en executive management een spiegel voorhouden. Hen

sturende factoren zijn voor externe financiering.’ Mesters

laten zien wat er speelt op de Zuidas, maar vooral

zet uiteen wat deze nieuwe sturende factoren inhouden.

daarbuiten. En die rol neemt hij serieus. Het stemt hem

‘Innovatiekracht is de manier waarop je als bedrijf in

hoopvol dat zelfs de meest verstokte Zuidas-‘inwoners’

staat bent jezelf opnieuw uit te vinden. Nu wordt dat

naar zijn tegengeluid willen luisteren. De noodzaak tot

nog gemeten aan de hand van het percentage dat een

verandering is volgens hem nog altijd groot.

organisatie aan R&D besteedt ten opzichte van de productontwikkeling. Een veel te beperkte benadering,

Nieuwe sturing in het financieringstelsel

natuurlijk. Wat grote corporates steeds vaker doen is

Eén van de fundamenten van ons financiële stelsel, het

innovatieve start-ups kopen. Zodra deze innovatieve

jaarverslag, staat onder druk, stelt Mesters. Door alle

jonge bedrijven binnen zijn, bloeden ze echter vaak

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

Dit is Han Mesters •

Is van huis uit economisch historicus, vulde dat later (‘93-‘95) aan met een MBA

•

Startte in 1991 bij de Rabobank als relatiebeheerder en werkte vervolgens nog enkele jaren als consultant

•

Begon in 1998 bij de ABN Amro, eerst als analist en later als senior analist / portfolio manager binnen vermogensbeheer

•

Werd in 2007 gevraagd om als sector banker zijn visie te geven op trends en thema’s in de sector zakelijke dienstverlening

‘ICT kan een klein bedrijf de slagkracht van een multinational geven’

dood in de corporate hiërarchie. In hiërarchische

vooral bij grote corporates, dat ze dat niet voor elkaar

organisaties faalt innovatie per definitie. Ik zie veel meer

krijgen. Voor een startend ondernemer betekent dat dus

toekomst in netwerkorganisaties: steeds wisselende

een voorsprong.’

samenstellingen, naar gelang de vraag van een bedrijf of het doel van een project.’

De nieuwe professional Voor juridisch dienstverleners heeft de opmars van ICT

‘De tweede sturende kracht bij financieringsvragen zou

naar de kern van organisaties – zowel in verdienmodellen

flexibiliteit moeten zijn, de agility die een bedrijf heeft.

als in werkprocessen – nog een ander gevolg. Zij moeten

Hoe snel kun je de organisatie aanpassen aan

inhoudelijk kunnen adviseren over juridische aspecten

veranderende omstandigheden? De derde factor heeft

van onderwerpen als datamining en Big Data. ‘Toch,’ stelt

daar sterk mee te maken: de kwaliteit van de ICT-

Mesters, ‘betekent dat niet dat elke counsel zich al die

voorzieningen. Want ICT kan een klein bedrijf de slagkracht

kennis nu direct eigen hoeft te maken. Het gaat namelijk

van een multinational geven. Dat is een van de redenen

steeds meer om het bezit van bepaalde vaardigheden en

dat de komende jaren de macht verschuift naar kleinere

minder om specifieke kennis en expertise. Procesmatig

bedrijven en kantoren. Zij hebben geen last van oude,

werk wordt meer en meer vervangen door slimme

logge ICT-systemen die hen belemmeren in hun

systemen en handige apps. Dat geldt overigens niet

bedrijfsvoering.’

alleen voor counsels, maar voor alle professionals in de zakelijke dienstverlening.’

Die kwaliteit van de ICT-voorzieningen voert verder dan alleen technologie. Het gaat ook om het kunnen

‘Het intermenselijke component gaat steeds zwaarder

verankeren van knowhow in de werkprocessen.

tellen. Wat is het empathisch arsenaal dat je in huis

‘Opmerkelijk vind ik het dat in de meeste organisaties

hebt? Al het repeterende en meer procesmatige,

relationele systemen met klantgegevens bijvoorbeeld niet

zelfs het creatieve deel daarvan, kun je vervangen door automatisering en digitalisering. En is zelfs >>

zijn gekoppeld aan transactionele systemen. Dat zie je

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

13

IN GESPREK

De 3 ontwikkelingen die zakelijk dienstverleners dwingen radicaal anders te kijken naar hun verdienmodellen (volgens Han Mesters) 1//

Technologie en innovatie groeien niet meer lineair, maar exponentieel. Crowd funding is nu nog een te negeren bedrag, stellen sommige bankiers. Maar wat als je uitgaat van een exponentiële groei? Factor 10? Dan is het op korte termijn al een grote bedreiging voor het traditionele verdienmodel.

2//

De impact van internet op de dienstverlening en businessmodellen is nog altijd aan het stijgen – we staan daarin nog maar aan het begin.

3//

De houdbaarheid van verdienmodellen is drastisch teruggebracht, naar ongeveer twee jaar. En dat geldt voor héél BV Nederland.

voor een groot deel al vervangen. Wat blijft dan over?

die van ons. Onder meer door de nadruk op zachtere

Juist: het empathische. Dat kun je mensen niet

waarden. Daar ligt onze toekomst.’

bijbrengen, dat moet je hebben. Ook een academische achtergrond telt. De nieuwsgierigheid, de wil tot

Eindig model

uitzoeken en innoveren. Welke academische achtergrond

Juridisch dienstverleners zullen, net als alle zakelijk

dat is, maakt eigenlijk steeds minder uit.’ De traditionele

dienstverleners, heel kritisch naar zichzelf moeten gaan

hiërachische lijnen, zeker de lijnen die je ziet in de grote

kijken, is de boodschap van Mesters. Nu bieden kantoren

kantoren, zijn aan hun einde, ziet Mesters. Een nieuwe

weinig transparante dienstverlening, gebaseerd op wat

generatie werkenden neemt geen genoegen meer met de exorbitante bonussen. ‘Het is niet heel 21e-eeuws om

bedrijven bereid zijn ervoor te betalen. ‘Gaat het om

uit te stralen dat de bestaansreden van een organisatie

bedrijven nog altijd zonder morren 500 euro per uur.

ligt in het kunnen betalen van een aantal riante

Maar in andere gevallen worden steeds vaker lokale

partnersalarissen.’

advocaten buiten de Zuidas ingeschakeld. Het grote

leven en dood van een onderneming? Dan betalen

schrikbeeld voor de grote kantoren is het notariaat. Het

Militaire organisatiemodellen

slagveld dat daar heeft plaatsgevonden na invoering van

‘Het organisatiemodel zoals we dat nu kennen stamt uit

de wet op het notarisambt heeft ze doen kijken naar

de fabriekscultuur. Een model dat ontwikkeld is tijdens

nieuwe inkomstenbronnen. Maar in plaats van naar het

de industrialisatie – een tijd dat de militaire structuur

eigen verdienmodel te kijken, gaan ze verder naar buiten,

eigenlijk het enige voorbeeld in de buurt was. Onze

zoeken ze internationaal meer van hetzelfde werk. Ook

huidige organisatiemodellen zijn dus geënt op die

dat is een eindig model.’

hiërarchische militaire organisatiestructuur. Dat zie je terug in de spreekwoordelijke silo’s die je nog steeds in

‘Laten we eerlijk zijn: de aansturing van zakelijk

veel organisaties tegenkomt: stafafdelingen die

dienstverleners vanuit bedrijven zou ook veel beter

onvoldoende samenwerken.’

kunnen. Zowel de aansturing van de accountants bij het opmaken van de jaarrekening, als het aansturen van juridisch specialisten. Daar vindt nog veel verspilling

en bedrijfsinfrastructuur een goede basis vormen voor

plaats. Dat komt ook weer door de traditionele militaire

een minder hiërarchische bedrijfscultuur. Voor een meer

invloeden en de opdeling van een organisatie in silo’s.

feminiene benadering en afscheid van het traditionele

Zo is de silo ICT vaak voor de rest van de organisatie een

masculiene, militaire model. Dan zouden we ons niet

raadsel. Ook de silo Legal wordt gezien als een black box. Dat

meer zo gek moeten laten maken door het overschatte

maakt dat Legal nauwelijks profiteert van de kennis die

fenomeen van globalisering. En ons laten sturen door de

er bij ICT is van nieuwe ontwikkelingen. Daardoor kunnen

dwingende overhand van de Angelsaksische cultuur,

ze hun zakelijk dienstverleners niet goed aansturen.

waarin de nadruk zo sterk ligt op maximizing shareholder

Dus voor bedrijfsjuristen geldt: spreek de empathische

wealth. De Scandinavische cultuur staat veel dichterbij

vaardigheden in jezelf aan en stap uit je silo.’

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

>>

14

‘Positief is wel dat onze Nederlandse ondernemersgeest

Where governance meets technology

BoardPad securely provides digital meetings and papers at your fingertips anytime, anywhere. boardpad.com

OneWorld

Blueprint OneWorld enables organisations to securely store all of their global entity information in one place. icsasoftware.com/bponeworld

Contact us today for a demonstration:

+44 (0)20 7497 5511 enq@icsasoftware.com Blueprint OneWorld is a registered trademark of ICSA Software International Limited.

BoardPad is a registered trademark of ICSA Boardroom Apps Limited. iPad is a trademark of Apple Inc., registered in the U.S. and other countries.

GESPOT

Van statisch document naar dynamische managementtool

‘COMPUTABLE CONTRACTS ZIJN IN DE NABIJE TOEKOMST REALITEIT’ Het duurt nog wel even voordat de vertrouwde statische contracten

verplichtingen die je vastlegt als een set data – in computertaal dus.

volledig vervangen zijn door zelfsturende dynamische datasets.

Daardoor kunnen computers ze interpreteren en omzetten in

Toch wordt er in de VS al volop mee geëxperimenteerd en zelfs

gestructureerde processen. Die je vervolgens als een project kunt

mee gewerkt. Harm Bavinck, directeur van legal softwarebedrijf

managen. Of, als ze meer standaard zijn, zelfs geheel automatiseert.’ Zo

Effacts, is momenteel in de VS. Aan de Stanford University, in het

zou in de toekomst een leaseauto zich automatisch uit kunnen

hart van Silicon Valley, leidt hij een onderzoeksprogramma naar

schakelen wanneer de auto detecteert dat de berijder zich niet

deze bijzondere juridische innovatie: computable contracts.

aan betalingsverplichtingen houdt.

Dergelijke geautomatiseerde

De meeste juristen, zowel in

onderzoeksprogramma nooit van de

overeenkomsten worden steeds

Nederland als in de VS, leggen hun

grond gekomen, vertelt Bavinck. Niet

realistischer.

contracten nog vast op de manier

omdat de belangstelling er niet is,

waarop het al decennia gebeurt: in

maar omdat de markt te klein is. De

De komende jaren breidt het aantal

statische documenten op de harde

legal tech-markt is in de VS alleen

‘dingen’ dat via internet onderling

schijf of op papier. Zelfs de meer

al dankzij de grootte – denk aan een

met elkaar verbonden is, alleen maar

geavanceerde systemen die werken

factor 50 ten opzichte van Nederland

uit. ‘The internet of things’ verbindt

op basis van modules, leveren

– aantrekkelijk. De investeringen zijn

inmiddels ijskasten, kopieerapparaten

uiteindelijk nog een statisch

vele malen groter, wat weer meer

of auto’s met computers – en met

document op. Bavinck laat zien

ruimte voor innovatie oplevert.

elkaar. In 2015 gaat het om 25

hoe contracten er in de toekomst

16

miljard apparaten die met elkaar

uit komen te zien: als computable

Overeenkomsten tussen ‘dingen’

communiceren zonder dat er een

contracts. Geautomatiseerde

Bavinck: ‘Veel contracten kun je

mens aan te pas komt. Over nog eens

datasets, die rechten en plichten

automatiseren. Het begrip computable

10 jaar gaat het waarschijnlijk over

continu bijhouden. En zelfs

of smart contracts staat voor een

het dubbele: 50 miljard. Nu worden

processen zelfstandig bijsturen

benadering waarin je contracten

deze apparaten doorgaans nog op

op basis van alerts of wijzigingen.

niet meer uitschrijft in een natural

afstand bestuurd door traditionele

In Nederland was een dergelijk

language. Je gaat uit van rechten en

computers, in de toekomst zijn die

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

Dit is Harm Bavinck •

Studeerde rechten aan de VU in Amsterdam

•

Werkte van 1996 tot 1999 als trainee bij Interbrew, werd daarna zelfstandig ondernemer

•

Begon in 2001 Legal Manager, bracht dit bureau in 2010 onder in het nieuwe softwarebedrijf Effacts

•

Vertrok in 2012 naar de VS om daar Effacts aan de man/vrouw te brengen

•

Staat sinds 2013 bovendien 2 dagen per week aan het hoofd van het onderzoeksprogramma Computable contracts van de Stanford University (in Silicon Valley)

apparaten zelfsturend. En sluiten ze

Bitcoin – ook wel een cryptocurrency

verwacht hij dat Bitcoin ervoor zorgt

zelfstandig volledig geauto-

genoemd – heeft een ontwikkeling in

dat vertrouwenstussenpersonen als

matiseerde overeenkomsten af.

gang gezet die de basis van het

notarissen, advocaten of banken op

afsluiten van contracten raakt.

termijn gaan verdwijnen. Waar

Klinkt ver weg? De gedachte achter

Waar nu nog een notaris of bank

woorden in contracten nog kunnen

computable contracts biedt nu al

noodzakelijk is om eigendom vast te

zorgen voor verwarring, zo stelt hij,

handreikingen voor bedrijfsjuristen.

stellen, stoelt Bitcoin op technologie

is computertaal helder. Met als

Zo zijn contracten tegenwoordig zo

waarin het eigendom in de currency

gevolg: een enorme afname van

lang – soms enkele honderden

verankerd zit. Dit is de zogenaamde

de hoeveelheid benodigde litigation.

pagina’s – en bevatten ze complexe

blockchain technology, gebaseerd op

afspraken tussen zoveel

een boekhouding die gedeeld wordt

Drive om te innoveren

verschillende partijen, dat je ze als

via een slim online systeem dat

Bavinck blijft voorlopig nog in de

individu eigenlijk niet meer kunt

fraude uitsluit. (Bekijk een heldere

VS. De drive om te innoveren en

managen. Door een contract niet

uitleg op www.bitcoinproperly.org/nl.)

de grootte van de juridische markt zijn voor hem belangrijke redenen.

meer als een statisch document te behandelen, maar ze te analyseren

In Silicon valley wordt nu veel

‘Voor een nieuwe toepassing kan

en op onderdelen te automatiseren,

research gedaan naar de mogelijke

zoveel meer geld vrijkomen dan in

wordt het contract weer beheersbaar.

toepassingen van blockchain in de

Nederland.’ En dat geeft vooral

Helaas zijn bedrijven daarin wel

financiële en juridische wereld,

start-ups enorm veel stimulansen.

van andere partijen en systemen

vertelt Bavinck. Het aantal usecases

‘Laatst was hier iemand die een

afhankelijk. Of zelfs van andere

van deze technologie waarin het zijn

app had ontwikkeld om de beta­

afdelingen – bij grote bedrijven

meerwaarde bewezen heeft, neemt

lingen rond alimentatie – dus niet

komt het nog vaak genoeg voor dat

hard toe. ‘Forget currency, bitcoin’s

eens de alimentatie zelf – beter te

systemen niet met elkaar kunnen

tech could disrupt massively’ kopte

organiseren. Jaarlijks gaat daar al

communiceren. En dat terwijl het

de Amerikaanse nieuwssite CNBC

40 miljard dollar in om. De funding

om het beheer van een en hetzelfde

recent. Maar ook in Nederland

van 3 miljoen voor de ontwikkeling

contract gaat. De praktijk blijft dus

ontstaat gewaarwording van de

van de app was daarom zo

nog weerbarstig.

impact. Recent schreef columnist

gevonden. Dat is het aantrekkelijke

Juriaan Mensch op advocatie.nl

van deze markt in de VS: het

Eigendom vaststellen met Bitcoin

over de disruptieve kracht van

gaat meteen om grote aantallen,

Toch nog even terug naar de toekomst.

cryptocurrency: zoals e-mail zorgde

waardoor innovatie beter opgepakt

Want de online betaalmethode

voor het verdwijnen van de postbode,

kan worden.’

>>

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

17

IN BEELD

LEGADEX SEMINARS EN ROUND TABLES Frisse (terug)blik Inmiddels delen we alweer bijna 7 jaar kennis, ervaring en een frisse blik van en met bedrijfsjuristen in onze round tables en seminars. Een deel van de 9 seminars en events uit 2014 ziet u hier in beeld. We kijken met plezier terug – zeker gezien het feit dat thema’s als makkelijker werken, innovatie en sourcing meer dan ooit leven onder juristen. In 2015 stellen we u graag opnieuw in staat mee te doen. Ontvangt u nog geen uitnodigingen? Bel dan met Margreet van der Veen: +31 (0)20 82 08 396.

CROWNE PLAZA, AMSTERDAM Zakelijk dienstverleners: redenen voor radicale vernieuwing Volgens Han Mesters (ABN AMRO) zouden alle zakelijke dienstverleners, ook in de juridische hoek, hun verdienmodellen ter discussie moeten stellen. Technologie en innovatie groeien exponentieel, de impact op bedrijven staat nog maar aan het begin, vertelt hij. (Lees ook het artikel op pagina 12.)

HILTON APOLLOLAAN, AMSTERDAM General counsel, take control General counsel hebben te maken met steeds hogere eisen op het gebied van organisatie van het werk, een proactieve aanpak en ‘in control’ zijn.

Hoe deel je vertrouwelijke documenten veilig, krijg je juridisch relevante informatie snel inzichtelijk?

Hoe kun je informatie in juridische projecten beter managen en hoe deel je op een heldere wijze taken toe? Paul Taylor (Osborne Clark) vertelt over de inzet van het systeem HighQ Collaborate bij zijn

18

advocatenkantoor. Hij laat ook zien hoe juridische afdelingen van ondernemingen dit inventief kunnen toepassen.

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

DOUBLETREE HILTON, AMSTERDAM Behoefte aan kwaliteit leidt tot

DOUBLETREE HILTON, AMSTERDAM

segmentatie

Round table Compliance

Pieter Riemer (managing partner Western

Het besef van het belang van compliance,

Europe bij Linklaters) discussieert

risicomanagement en bedrijfsreputatie groeit.

met ons over de ontwikkelingen in de

Roland Notermans (Nux Compliance Consultancy)

wereldeconomie en het internationale

vertelt over zijn ervaringen. Hij legt vooral de

bedrijfsleven en de impact daarvan op

nadruk op het laten ‘landen’ van het proces in de

juridische dienstverlening. Segmentatie en

organisatie.

specialisatie in juridische dienstverlening sturen steeds meer de internationaal opererende advocatuur.

CROWNE PLAZA, AMSTERDAM Legal counsel, ken je bedrijfsdoelstellingen!

Harm Cammel (voormalig Legal consultant en columnist van Mr., nu werkzaam bij De Brauw)

CROWNE PLAZA, AMSTERDAM

onderzoekt regelmatig ontwikkelingen in de

Modelcontracten en volautomatisch

rol en positie van bedrijfsjuristen. Bovenal

maatwerkcontracten maken

is het van belang de eigen onderneming en

Willem Wiggers demonstreert hoe met

bedrijfsdoelstellingen goed te kennen, stelt

Weagree software snel en eenvoudig

hij. En: ‘Definieer je eigen meeteenheden van

complexe maatwerkcontracten gemaakt

kwaliteit. Anders doen anderen dat voor je.’

worden. Malinda Miener (General counsel bij TNO) vertelt over de praktijk: hoe automatiseer je het zo, dat je het ook aan niet-juristen kunt delegeren? En hoe waarborg je een hoge kwaliteit van de contracten en verbeter je de juridische efficiency?

19

IN BEELD

HILTON APOLLOLAAN, AMSTERDAM Seminar ‘Transactional Excellence’ Op 7 november 2014 is het jaarlijkse Legadex seminar in het Amsterdamse Hilton Hotel. Ongeveer 100 General counsel, Private Equity-investeerders en adviseurs uit de financiële wereld bespreken wat beter kan in M&Atrajecten en in de voorbereiding daarvan.

Diana Matroos, bekend van RTL Nieuws en BNR Nieuwsradio, is moderator.

20

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

Proces creëert waarde

vragen. De opbrengst schoot tijdens het

Van links naar rechts: Amit Patel (HighQ),

Jan Joosten (Hughes Hubbard & Reed) en

biedingsproces omhoog naar een niveau

Jan Joosten (Hughes Hubbard & Reed),

Jamie Mercer (Sheppard Mullin) vertellen

dat niemand had verwacht.

Jamie Mercer (Sheppard Mullin), Willem Ackermans (Eneco), Willem Jansonius

over de meerwaarde die tijdens het M&A-

(Macquarie Capital)

daarop kan ontstaan. Dat het aantal Trans-

De rol van een virtuele dataroom Een belangrijke rol in de waardecreatie

Atlantische transacties blijft groeien,

en een vlot verloop van het proces

Panel discussie ‘What differentiates

daar twijfelen ze niet aan. Een goede

is weggelegd voor de dataroom. Een

a good deal? The way of working

voorbereiding van dergelijke transacties

virtuele dataroom die professioneel en

together’

is van groot belang voor de uiteindelijke

gebruiksvriendelijk is, voorkomt onvolledige

De toename van het aantal M&A-transacties

opbrengst van het verkoopproces. Gaat het

informatievoorziening, misverstanden en

tussen de VS en Nederland maakt het extra

over acquisities in de VS, dan is een goed

vertragingen. Amit Patel (CFO bij HighQ)

belangrijk om goed stil te staan bij de

begrip van verschillen in regelgeving en

vertelt over de toepassingsmogelijkheden

benodigde kwaliteitsverbetering van M&A-

cultuur cruciaal. Veel Europese investeerders

van collaboration platforms en virtuele

trajecten. In de paneldiscussie stellen de

en ondernemingen die in de VS op

datarooms.

deelnemers vast dat slechts een fractie van

transactieproces en in de voorbereiding

de grotere Europese ondernemingen echt

acquisitiepad gaan, verkijken zich daarop.

HighQ is een van de weinige systemen

goed voorbereid is. En dat terwijl een goede

Het proces creëert waarde. Dat illustreert

in de markt waarbij de functionaliteiten

voorbereiding zich vrijwel altijd blijkt terug

Joosten met een voorbeeld van twee heel

voor collaboration én voor de virtuele

te verdienen. Door alle relevante informatie

verschillende deals in de VS. Allereerst

dataroom zijn geïntegreerd. Voorbeelden

vroeg beschikbaar te hebben in een goede

de deal die maar bleef rekken. Adviseurs

van waardevolle functies zijn verregaande

virtuele dataroom, kan het proces efficiënter

van biedende partijen kregen maar geen

samenwerkingsmogelijkheden, veilige

en kan het afbreukrisico omlaag. ‘Permanent

bevredigend antwoord op hun vragen,

opslag en verzending van (grote)

readiness is important,’ stelt Jansonius. Een

waardoor maar één bieder overbleef.

bestanden. Zo is de dataroom ook inzet­

goede dataroom boezemt vertrouwen in én

Deze bieder gijzelde de werkvloer

baar voor portfoliomanagement, interne

vergroot de aantrekkelijkheid, vult Joosten

met due dilligence-vragen. Het bedrijf

samenwerking, transactie­management,

nog eens aan.

balanceerde daardoor uiteindelijk op het

due diligence én het integratieproces na

randje van faillissement. En er was de

verkoop. Als bredere en geïntegreerde

deal die binnen 48 uur beklonken was.

toepassing bespaart het kosten en levert

Doordat de documentatie duidelijk en

het werkgemak in de hele ‘transaction

compleet was, waren er geen openstaande

lifecycle’, laat Patel zien.

>>

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

21

5 VRAGEN AAN …

Dit is Hans-Martijn Roos • 1995 - 1999: advocaat bij NautaDutilh • 1999 - 2008: adviseur en partner bij Legal People

• 2008 - nu: mede-oprichter en managing director Legadex

‘Als je niet weet wat je hebt, ken je ook de risico’s niet die aan dat bezit kleven’

22

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

‘Legalytics haalt verborgen risico’s naar boven’ tekst Annemarieke Noordhoff foto Ron Stam

Wat zie jij als dé uitdaging voor bedrijfsjuridische afdelingen in 2015?

technieken kunt combineren. Dus hebben we

‘Dat de informatie die er echt toe doet, in bedrijven

een nieuw softwareproduct: Legalytics. Hiermee boeken

niet goed terug is te vinden. En dat er te veel zinloze

onze teams van paralegals en documentalisten nu zulke

informatie bewaard wordt. Bedrijven verdrinken in

goede resultaten dat we de oplossing ook beschikbaar

terrabites aan ongestructureerde data en documenten.

stellen aan onze klanten. We kunnen hiermee gegevens

Verspreid over allerlei plaatsen, vaak verstopt in bijlagen

geautomatiseerd ‘voorrubriceren’ op gevoelige inhoud,

bij e-mails, in zipfiles en andere formats of in rijen

soort en belang voor een organisatie, bijvoorbeeld

papieren archieven en bureaulades. Experts schatten dat

vertrouwelijkheid. Of, meer juridisch, op materialiteit

80% tot 90% van de data in bedrijven ongestructureerd is.’

en risico’s en de vraag of documenten getekend zijn.’

‘Als je niet weet wat je hebt, kan je ook de risico’s niet

Waarvoor zetten jullie die oplossing nu concreet in?

inschatten die aan dat bezit kleven. De informatie is

‘Met Legalytics verzamelen we per project gestructureerd

vaak zo omvangrijk dat mensenogen het niet meer

gegevens bij onze klanten. Bij voorbeeld tijdens de

door kunnen nemen. Een ervaren documentalist kan

voorbereiding en inrichting van datarooms, pre-due

200 documenten per dag bekijken en van commentaar

diligence op informatie, bij onderzoek of dreigend

voorzien. Voor 1 terrabite – zeg een miljoen documenten

onderzoek door toezichthouders, voor internal audits,

– zijn 5000 werkdagen nodig. Het overzicht heb je dan

bij vermeende datalekkage, of voor een migratie naar de

nog niet. En dat is vervelend als er een onderzoek

cloud. Maar ook voor ‘decluttering’: de bezem halen door

door toezichthouders aan komt. Of wanneer in een

overbodige informatie. Informatie waarvan bedrijven niet

gerechtelijke procedure net dat ene belangrijke, wél

wisten dat ze die hadden, die ze al lang hadden mogen

getekende contract noodzakelijk is. ‘In control’ raken

weggooien en die zich plotseling kan ontpoppen tot een

over de eigen bedrijfsinformatie is niet voor niets steeds

kostbare nachtmerrie.’

>>

Waarom is dit een probleem?

verschillende technieken verbeterd en samengebracht in

meer een ‘boardroom concern’.

Hoe proberen bedrijven dit nu op te lossen?

‘Er is nog geen ‘one size fits all’ oplossing voor. In e-discovery wordt wel gewerkt met software die tekst kan herkennen en die documenten met een zekere voorspellende waarde doorzoekt met algoritmen. Dit

Meer weten?

werkt echter pas met grote hoeveelheden documenten.

Begin 2015 kunt u tijdelijk tegen zeer lage kosten

Dan nog is de documentherkenning lang niet altijd

kennismaken met Legalytics. Na afloop ontvangt

accuraat genoeg. De kosten zijn bovendien nog steeds

u een overzichtelijk rapport met de analyse van

erg hoog.’

uw data en documenten dat u kunt gebruiken in

uw bedrijf. Geïnteresseerd? Neem dan contact op

En welke oplossing hebben jullie dan?

met Hans-Martijn Roos.

‘Wij wilden documenten met een grotere accuratesse kunnen herkennen dan tot nu toe mogelijk is. En we kwamen al doende tot het inzicht dat je daarvoor meer

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

23

DEAL

In twee maanden tijd vijf overnames van verschillende partijen. Deals die sterk van elkaar afhankelijk zijn. Zou er één niet doorgaan, dan de rest ook niet. Bij elkaar vertegenwoordigen de overnames bovendien een belangrijke strategische stap voor de koper: Sator Holding. Voor de advocaten die verantwoordelijk waren voor de transactie – Daniëlle Dix, Ernst Ligthart en Marijke Sipkema-Ten Brink van Dijkstra Voermans – betekende dat twee hectische, maar mooie maanden.

24

‘Vijf deals simultaan op strategisch niveau’ Dijkstra Voermans over een geslaagde transactie LEGADEX magazine | voorjaar 2015

Wat deed Legadex?

•

Binnen kort tijdsbestek op 5 locaties alle relevante informatie en documentatie opgediept en bijeen gebracht

•

Inscannen, indexeren en plaatsen van alle documenten in iRooms (Imprima) Virtuele dataroom

tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Michel Porro

Sator is onderdeel van het Amerikaans-Canadese LKQ,

Coördinerende rol

genoteerd aan de Nasdaq. Samen zijn ze de grootste

Voor Dijkstra Voermans vormde de vraag van Sator

­aanbieder in de VS, Canada en Nederland van

om ze bij te staan in de overname een interessante

A­utomotive Aftermarket onderdelen. Dit zijn bij­­voorbeeld

uitdaging. Hoewel in alle deals dezelfde issues

reserve- of inbouwonderdelen voor auto’s. Met de over-

terugkwamen, had elke verkopende ondernemer

name van vijf grossiersorganisaties wilde Sator landelijke

toch steeds weer een eigen kijk. ‘Dit vroeg van ons als

dekking in Nederland bereiken. Daarnaast betekende de

adviseur een sterk coördinerende rol,’ licht Sipkema-Ten

overname ook een vernieuwing van het bedrijfsmodel.

Brink toe. ‘Wij hebben ervoor gezorgd dat de belangen

Voorheen was Sator één schakel in het traditionele

van de verschillende partijen werden samengebracht

­ketenmodel van fabrikant – distributeur – grossier –

en verwoord in de vijf sets met transactiedocumentatie.

­garagehouder. Met de overnames nemen ze meerdere

Zonder dat de transacties te uiteenlopend werden in voorwaarden.’ >>

schakelposities in.

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

25

DEAL

Dit is Marijke Sipkema-Ten Brink •

• •

Rondde in 2006 haar studie af en startte als bedrijfsjurist in de bankwereld Stapte in 2009 over naar de advocatuur (ondernemingsrecht) Werkt sinds 2011 bij Dijkstra Voermans bij de sectie Fusies en Overnames

‘De keuze voor een digitale dataroom was snel gemaakt’

Opmerkelijk

blikt tevreden terug. ‘Het was voor ons de eerste

‘Deze transactie was op drie manieren bijzonder. Ten

transactie voor Sator – en meteen een heel complexe

eerste door het aantal partijen. Natuurlijk zijn er wel

en strategische. Dat de transactie geslaagd is, is voor ons

vaker transacties waarbij meerdere deals tegelijk spelen,

dus extra waardevol. Niet alleen is het bijzonder om aan

maar vijf tegelijk zie je toch niet heel vaak. Ten tweede

een transactie te werken die in de sector veelbesproken

was er de hoge tijdsdruk. Op het moment dat Sator wist

is, het heeft ons ook een heel mooie nieuwe klant

welke partijen ze wilde overnemen, gonsde het al in de

opgeleverd. Een klant waar we trots op zijn.’

>>

markt. Om werkelijke onrust voor te zijn, stuurden ze een persbericht uit waarin ze hun voornemen tot een overname uitspraken. Daarmee vergrootte het belang van snel handelen aanzienlijk. Het derde opmerkelijke

Feiten en cijfers

aspect was dat niet de verkopende partij, maar de koper, Sator, de verantwoordelijkheid voor de dataroom op zich

•

1 maand voor onderhandelingen en

consistentie in kwaliteit van documentatie.’ De keuze

transactiedocumentatie.

voor een digitale dataroom was ook snel gemaakt, vertelt

•

locaties plaats, met meerdere teams. Het was ondoenlijk

•

2 partijen werkten intensief samen: Dijkstra Voermans en Grant Thornton. In de eindfase kwamen er nog

om steeds met ordners heen en weer te reizen, zeker

2 partijen bij: Legadex en Imprima.

gezien de tijdsdruk.’

•

Intensief

Vanuit Dijkstra Voermans werkten steeds tussen de 4 tot 10 fulltimers mee, waaronder specialisten van andere secties, zoals arbeidsrecht.

De twee maanden waarin zowel het boekenonderzoek als de begeleiding van de onderhandelingen plaatsvonden,

Opmerkelijk: de koper – Sator – zorgde voor de virtuele dataroom.

Sipkema-Ten Brink. ‘Het onderzoek vond op meerdere

26

In 2 maanden tijd: 1 maand voor boekenonderzoek,

nam. Sator koos hiervoor gezien de gewenste snelheid en

•

Na afronding van de 5 deals heeft Sator nu 52

waren intensief, vertelt Sipkema-Ten Brink. Het vroeg om

vestigingen en daarmee bijna de gewenste

veel afstemming – zowel intern, met collega’s in het team

landelijke dekking.

en van andere secties, als extern, met de fiscalisten en

•

Totaal werken er bij de 5 overgenomen partijen 850

accountants van Grand Thornton. In de eindfase van de

mensen, samen maken ze een omzet van 180 miljoen.

voorbereidingen kwamen daar nog twee partijen bij:

(bron: automotive-online.nl)

Legadex en Imprima (zie ook kader). Sipkema-Ten Brink

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

Compliant self-service contract creation that increases productivity and reduces risk Available on a variety of platforms: ContractExpress for Salesforce.com

Plug and play into your existing Salesforce CRM

ContractExpress for SharePoint

Run on premise and levarage your SharePoint infrastructure

ContractExpress on the cloud

Full freature cloud-based contract creation and management 27

Trusted by legal, loved by the business LEGADEX magazine | voorjaar 2015

ACTUEEL

TREND – LegalStream

Met juridische procesbeschrijvingen bij de business op de radar

Bedrijven zoeken altijd naar manieren om efficiënter te werken, kosten te reduceren en output te verhogen. Tot zover niets nieuws. Dat een zorgvuldige beschrijving van juridische bedrijfsprocessen voor veel ondernemingen daarbij cruciaal is, is vreemd genoeg wel nieuws. Juristen maken namelijk nog nauwelijks gebruik van de mogelijkheden van ‘legal process mapping’.

Wat leveren procesbeschrijvingen in LegalStream op?

• Direct zicht op juridische knelpunten in operationele processen • Effectiever werken, omdat de informatie over de benodigde processtappen voor alle betrokkenen

Consequente integratie van terugkerende juridische werkzaamheden in operationele bedrijfsprocessen kan bedrijven

toegankelijk is • Snel zicht op verantwoordelijken: wie vervult welke

veel opleveren. Legadex heeft daarom, in samenwerking met

rol, welke stappen en documenten zijn nodig, wat zijn

softwarepartner Mavim de softwareoplossing LegalStream

de deadlines

ontwikkeld. Hiermee kunnen bedrijfsjuridische afdelingen die integratie gemakkelijk realiseren en hun eigen werkprocessen

• Betere samenwerking, doordat het werkproces voor iedereen duidelijk is en vastligt

beschrijven en verbeteren.

• Direct de blauwdruk in handen voor implementatie

Waarom processen beschrijven?

• Overal en altijd raadpleegbaar, dankzij webbased

van de juiste workflows in uw software Ondernemingen hebben tal van unieke operationele processen.

toegang via computer, tablet of smartphone

Denk aan alle processen die een autoproducent of een scheepsbouwer doorloopt om een veilig, kwalitatief goed en werkend eindproduct die processen zijn, hoe sneller duidelijk is waar verbetering mogelijk

Juridisch werk als logisch onderdeel van het bedrijfsproces

is. Bottlenecks worden geïdentificeerd, verbeteringen makkelijker

Juridische werkzaamheden zijn lang niet altijd automatisch

doorgevoerd. Integrale procesbeschrijvingen worden daarom ook

onderdeel van de operationele processen waarmee een bedrijf

steeds vaker een middel dat ondernemingen helpt om te veranderen

zijn geld verdient. Wel groeit het inzicht dat het er onderdeel van

en innoveren.

zou moeten zijn, wil je risico’s tijdig onderkennen en als juridische

volgens afgesproken specificaties op te leveren. Hoe inzichtelijker

afdeling een zichtbare bijdrage leveren aan de operatie. De

28

Softwarehuis Mavim ondersteunt wereldwijd meer dan 1200

General Counsel die hiermee aan de slag wil, heeft met de nieuwe

ondernemingen bij hun procesbeschrijvingen. Met de software

mogelijkheden van LegalStream een krachtig stukje gereedschap

van Mavim maken bedrijven hun processen en workflows zichtbaar

in handen. Denk bijvoorbeeld aan een duidelijke beschrijving van

en kunnen zij deze waar nodig optimaliseren. Doordat de software

het jaarrekeningproces, gekoppeld aan de werkprocessen tussen de

de stappen in een werkproces duidelijk zichtbaar maakt is het

afdelingen Legal en Finance. Dat betekent een aanzienlijke daling

eenvoudiger om fouten op te sporen en verbeteringen toe te passen.

van bijvoorbeeld te late deponeringen, vergeten intrekkingen van

Ook als een werkproces verandert, is dankzij slimme koppelingen

aansprakelijkheid en moeizame administratieve herstelactiviteiten.

direct duidelijk wat het effect is op de dagelijkse werkzaamheden

Ook het compliance- en risicomanagement heeft veel baat bij een

van de gebruikers.

goed zicht op de juridische activiteiten in de operatie.

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

LegalStream biedt inzicht in juridische processen.

Bijvoorbeeld: de ontbinding van de Vennootschap

Wilt u kennismaken met LegalStream?

Legal

Wij bieden u een makkelijke manier om kennis te maken met de voordelen van LegalStream. Voor een bedrag van 500

1

euro brengen we een voor u belangrijke contractflow in uw onderneming in kaart

controle activa/passiva en voorbereiden maatregelen informed

en krijgt u toegang tot een handige online portal waarop u de contractflow kunt

2

raadplegen. Bent u geïnteresseerd in deze of andere toepassingen? Neem dan contact op met onze legal consultant Mike Fontaine via mfontaine@legadex.com of bel hem op

3

020-8208396.

Finance

Algemene vergadering

Vereffenaar

controle activa/passiva en voorbereiden maatregelen responsible

controle status jaarrekening voorafgaande jaren

controle status jaarrekening voorafgaande jaren

informed

responsible

checken nevenfuncties, en deelnemingen en treffen maatregelen responsible

Legadex is sinds 2014 Rules Certified Professional Partner van Mavim voor de juridische markt.

4

besluit AV tot ontbinding en benoeming vereffenaar/bewaarder

besluit AV tot ontbinding en benoeming vereffenaar/bewaarder

informed

5

6

Ook inzetbaar voor contractenworkflows LegalStream is voor elk bedrijfsproces met juridische

responsible

opstellen rekening en verantwoording

opstellen rekening en verantwoording

informed

responsible

opgeven ontbinding bij KvK (formulier 17A)

opgeven ontbinding bij KvK (formulier 17A)

informed

responsible

aspecten inzetbaar. Zo kunnen ondernemingen het gebruiken om de workflows bij het contracteren in

7

kaart te brengen. De software maakt het namelijk mogelijk om elk contracteringsproces in het bedrijf in één oogopslag inzichtelijk te maken. Inclusief

uitkeren bij voorbaat?

uitkeren bij voorbaat?

informed

responsible

de interactie tussen de betrokken afdelingen.

8

Bedrijfsrisico’s en hick-ups die zich in de operatie – vaak buiten het gezichtsveld van Legal – afspelen, worden opeens zichtbaar en beheersbaar. Terwijl de

advertentie landelijk dagblad

advertentie landelijk dagblad

informed

responsible

verzoeken verklaring KvK en rechtbank

verzoeken verklaring KvK en rechtbank

informed

responsible

verantwoordelijkheid voor het contract blijft liggen waar die hoort: bij de eigenaar van het contract. En

9

met de visuele weergave in LegalStream hebben bedrijven meteen de blauwdruk in handen voor de dagelijkse toepassing van de werkprocessen in hun software voor contractbeheer.

10

Een groot voordeel is tenslotte dat in veel organisaties

verdere afwikkeling en uitkering aan aandeelhouders informed

verdere afwikkeling en uitkering aan aandeelhouders

29

responsible

door verschillende operationele afdelingen al gewerkt wordt met Mavim-software. Vaak zonder dat andere

11

bedrijfsonderdelen zich daarvan bewust zijn. Dat

Uitschrijven BV bij KvK (formulier 17B)

Uitschrijven BV bij KvK (formulier 17B)

informed

responsible

betekent voor bedrijfsjuristen dat de acceptatie van >>

LegalStream in hun bedrijf geen hobbel hoeft te zijn.

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

ACTUEEL

LEGADEX OPENT KANTOOR IN EINDHOVEN

Legadex : PEOPLE - PROCESS - SOFTWARE

30

Legadex is sinds februari 2015 behalve in

voor bedrijven in de Brainport Regio aan

Amsterdam ook gevestigd in Eindhoven.

de slag te gaan. Daarmee wordt Legadex

We houden daar kantoor in de Lichttoren,

nu ook voor juristen en WO en HBO

een van de voormalige Philips gebouwen

paralegals in Zuid-Nederland interessant

in het hart van de stad. We maken gebruik

als werkgever. Zij kunnen voortaan

van de kantoorfaciliteiten van IGLUU.

met de nieuwste juridische software,

consultancy op juridisch werkproces en

Met onze vestiging in Eindhoven

flexibele inzet hun waarde voor bedrijven

kunnen wij voortaan onze diensten nog

en advocatenkantoren bewijzen. Er

gemakkelijker leveren aan ondernemingen

is nog ruimte voor enkele ambitieuze

in de regio Zuid.

bedrijfsjuristen en paralegals.

Een kernteam van ervaren bedrijfsjuristen en paralegals is inmiddels van start gegaan

Adres:

en we verwachten deze groep in de loop

Lichttoren 32 5611 BJ Eindhoven

van 2015 verder uit te breiden.

Voor paralegals en (bedrijfs)juristen in de Eindhovense regio biedt de nieuwe

(nabij station en parkeergelegenheden)

vestiging van Legadex mooie kansen om

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

REVIEW

Over The Glas Cage

‘Wie beantwoordt ethische vragen: de programmeur of jij?’ tekst Juriaan Mensch

Alle zaken die Carr aanhaalt, werpen met een juridische blik gelezen heel

‘Je kan voorspellen of een zaak een kans heeft en wat het gaat kosten’

Nicholas Carr geeft in The Glass Cage –

interessante juridische vraagstukken

Automation and Us een kritische blik op

op. Vooral op het gebied van ethiek

de relatie tussen mens en techniek. In de

en morele keuzes. Rijdt je computer­

fysieke wereld verdwijnen steeds meer

gestuurde auto over de hond van de

taken en banen door automatisering en

buurman? Of wijkt deze uit om de

robotisering. Veel menselijke kennis is

hond te redden maar met mogelijk

inmiddels opgeslagen in software, die

gevaar voor jou?

allerlei keuzes voor ons maakt. En daarvoor betalen we een prijs: onze

Carr laat zien dat nieuwe technologie

menselijke vaardigheden.

die je omarmt, je misschien wel bevrijdt van vervelende taken, maar

Carr noemt de luchtvaart als voor-

ook een neveneffect heeft. Onbewust

beeld. Er blijkt door automatisering

omarm je de waarden en het denken

een nieuw soort vliegtuigcrash te

van de makers. Misschien vond je het

ontstaan. Steeds meer piloten

best om wat risico te accepteren om

kunnen niet meer zelf handmatig

die lieve hond van de buurman te

vliegen, wanneer het besturingssys-

redden. Hoeveel is het leven van een

teem plotseling hapert. Neerstorten

hond eigenlijk waard? Maar die vraag

is soms het gevolg. Deskilling

is al voor je beantwoord – door de

(ont-vaardiging) is de term die

programmeur en door de verzekeraar

Carr hanteert voor dit fenomeen.

van je auto.

The Glass Cage bevat onderzoeken

Kortom: de mens maakt technologie,

en feiten die onderbouwen dat onze

maar de technologie maakt ons ook.

intuïtie, reflexen en expertise

En doet dat steeds ingrijpender.

langzaam worden uitgehold door

Uiteraard winnen we veel als

automatisering - sharp tools, dull

technologie geestdodend werk

minds. Dat heeft tot gevolg dat de

overneemt. De uitdaging is een goede

mens in rap tempo de zwakste

balans te vinden. En in elk geval niet

schakel in een systeem wordt.

in slaap te vallen door het echte

Rijp voor vervanging.

denkwerk volledig te vervangen.

Zowel makers en gebruikers van

Welke relevantie heeft Carr’s werk

automatisering moeten beseffen dat

voor de jurist? Hij noemt concrete

we onze evolutie in eigen handen

ontwikkelingen als predictive techno-

hebben. Dat werpt de vraag op: wie

logy. Zo zou je kunnen voorspellen of

willen we zijn? The Glass cage is een

een zaak een kans heeft en wat het

must read voor wie die vraag wil

Titel The Glass Cage

gaat kosten. Voorspellingen die ooit

beantwoorden.

Auteur

Nicholas Carr

alleen door zeer ervaren litigators

Hardcover:

288 pages

konden worden gedaan, kan nu een

Publisher: W. W. Norton & Company (2014) ISBN: 978-0393240764

algoritme – gekoppeld aan een database – leveren. Ervaring niet meer nodig.

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

31

IN GESPREK

‘Het maakt bedrijfs De manier waarop bedrijfsjuristen hun kennis vergaren is de afgelopen jaren sterk veranderd. De traditionele verzamelmappen maakten eerder al plaats voor digitale bronnen – cd’s bijvoorbeeld. En nu worden die digitale bronnen ook gecombineerd en online ontsloten, via zogenaamde cloud diensten. Klanten van deze juridische diensten krijgen zo een geïntegreerde digitale kijk op de juridische wereld. De meeste klanten zijn nu nog advocatenkantoren, die hiermee bijvoorbeeld heel efficiënt adviezen opstellen voor hun klanten, de bedrijfs-juridische afdelingen.

Bedrijfsjuristen gebruiken de systemen echter steeds vaker zelf.

De grootste aanbieder van geïntegreerde toegang tot juridische informatie is Legal Intelligence, onderdeel van Kluwer.

Directeur Laurens Mommers en legal counsel Ksenia Kondratova (KPN) gaan met elkaar in gesprek aan de hand van een

tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Mirjam van der Linden

aantal stellingen. In hoeverre empoweren

Bedrijfsjuristen kunnen tegenwoordig online altijd en overal toegang krijgen tot alle mogelijke juridische bronnen. En dat met een zoekactie op één platform. Deze zogenaamde contentintegratie biedt bedrijfsjuristen een handige uitvalbasis.

32

Ksenia Kondratova (KPN) en Laurens Mommers (Legal Intelligence) vertellen over de meerwaarde voor bedrijfsjuristen.

dergelijke systemen nu werkelijk het dagelijks werk van de bedrijfsjurist? stelling 1. De groei van het aanbod aan juridische software heeft zich nog onvoldoende vertaald naar daadwerkelijke voordelen voor juridische afdelingen en hun ondernemingen.

Kondratova: ‘Eens. Ik denk dat op juridische afdelingen nog onvoldoende aandacht is voor optimale inzet van digitali sering en juridische software. Er is veel meer uit te halen. Wanneer we het

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

De meerwaarde van online contentintegratie

het makkelijker om als jurist succesvol te zijn’ hebben over juridische software zie ik het

stelling 2. Over vijf jaar raadplegen

sorteren op relevantie: dat is fijn. Maar

overigens allereerst als tooling om

bedrijfsjuristen en juridisch dienst-

weten: ‘waar zoek ik precies naar?’, ‘wanneer

informatie te zoeken. In tweede instantie

verleners hun bronnen alleen nog

heb ik alles wat ik weten moet?’, dát hangt

denk ik dan aan tooling voor bijvoorbeeld

maar online, waardoor een level

ook af van de deskundigheid van een jurist.

het genereren van modelcontracten of

playing field ontstaat: iedereen is

Het aantal zoekresultaten kan bovendien

voor het stroomlijnen van kosten. Denk

gelijk geïnformeerd.

zo overweldigend veel zijn, dat het weinig

aan controlesystemen voor de inzet van

efficiencywinst oplevert. Het zoeksysteem in

externen. Hoe dan ook: de gebruikte

Kondratova: ‘Dat zijn feitelijk twee

software neemt toe. Niet alleen bij ons,

stellingen ineen. Allereerst verwacht ik

trouwens – ook bij andere bedrijfs-

niet dat de juridische wereld hier binnen

juridische afdelingen. Ik denk dat er

vijf jaar klaar voor is. Deze wereld is toch

nog veel winst te behalen is door de

vrij conservatief. Het doornemen van de

synergie tussen de gebruikte software

lijvige wetboeken of de fysieke naslag­

te verbeteren.’

werken, de papieren commentaaruitgaves

Legal Intelligence is daar aardig op toegerust.’ >>

doorbladeren: het hoort bij juristen.’

Mommers: ‘De winst voor bedrijfsjuristen zie ik ook in letterlijke zin: in de vorm van

Mommers: ‘Wanneer software een fatsoenlijk

kosten besparen door meer zelf te doen.

alternatief biedt, bijvoorbeeld met de moge-

Kantoren bieden bijvoorbeeld steeds vaker

lijkheid zelf commentaar toe te voegen en zo

tools waarmee bedrijfsjuristen zelf aan de

de bronnen te verrijken, denk ik dat het wel

meer gangbare of terugkomende zaken

snel kan gaan. Dan zal ook de juridische

kunnen werken. Via een kantoor-portal

wereld op korte termijn overgaan op volledig

stellen de kantoren dan hun dossiers open.

online brongebruik. Maar ik denk wel dat

De gespecialiseerde zaken doet het kantoor

digitalisering alleen niet genoeg is. Of je

nog wel. Zelf breiden we Legal Intelligence

wel of geen toegang hebt, gaat namelijk ook

uit met een mogelijkheid voor kantoren en

over kosten. De helft van de content die we

bedrijven om onderling nog eenvoudiger

ontsluiten zit nog achter de ‘betaalmuur’ van

informatie te delen. En voor bedrijven

de uit­gevers. In 1999 kwam rechtspraak.nl

om eigen informatie te ontsluiten voor

met de eerste gratis juridische content – dat

(Bachelor Rechtsgeleerdheid met

hergebruik binnen de organisatie.’

bracht democratisering met zich mee. En het

minor Bedrijfswetenschappen) en

zorgde ervoor dat uitgevers zich genoodzaakt

Erasmus Universiteit Rotterdam

Kondratova: ‘Voor grote bedrijven zie ik

voelden om waarde toe te voegen aan hun

daarin niet direct een kostenbesparing. Zo

content, bijvoorbeeld door hun content

handelen wij heel veel zaken zelfstandig af.

becommentarieerd ter beschikking stellen.’

Dit is Ksenia Kondratova • Gestudeerd aan Universiteit Leiden

(Master Commercial law) • Begon in 2011 als bedrijfsjurist bij KPN, eerst bij Zakelijke Markt, momenteel bij M&A

Voor kleinere bedrijfsjuridische afdelingen

• Is, binnen de juridische afdeling

die vaak terugkerende zaken hebben, lijkt

Kondratova: ‘Ik vind overigens ook niet dat

me dat zeker een positieve ontwikkeling.

gelijke toegang tot bronnen auto­matisch

van KPN, voorzitter van de

Eigen dossiers toevoegen klinkt ook voor

gelijke kennis oplevert. Het gaat net zo goed

werkgroep Training & Kennisdeling

ons als een interessante optie.’

om de kwaliteit van het gebruik. Snel zoeken,

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

33

IN GESPREK

stelling 3. Digitalisering van alle

speelveld dat van juristen eist om constant

relevante bronnen en snel toegang

up to date te blijven. Daarbij maakt een

daartoe, zorgen voor een revolutie

tool als Legal Intelligence het werk een

van bedrijfsjuridisch werk.

stuk efficiënter!’

>>

Kondratova:‘Nee, niet mee eens. Revolutie suggereert iets plotselings, een onverwachte omslag. Digitalisering is eerder een

Over Legal Intelligence

evolutie. Zeker bij juristen, waar alles gelei-

Legal Intelligence biedt juristen de

delijker gaat. Ja, er wordt gebruik gemaakt

mogelijkheid om met één online

van software en tooling om informatie te

zoekactie in vrijwel alle juridische

zoeken, maar nee, het is geen revolutio-

bronnen te zoeken. Het bedrijf

naire tijdsbesparing.’

verrijkt de aangeleverde content van uitgeverijen en overheden met

Mommers: ‘Juridische dienstverlening heeft

onder meer extra zoekmogelijkheden.

nog altijd iets ambachtelijks. Het betekent

In de toekomst wil het bedrijf het

vooral heel veel leeswerk. Dat alles nu online

ook mogelijk maken om eigen,

staat, betekent niet dat je als jurist ineens

gepersonaliseerde juridische bronnen

een heel ander werkproces hebt.’

toe te voegen. Mede daarom besteedt Legal Intelligence veel aandacht aan

Kondratova: ‘Software maakt het zoeken

veiligheid en privacybescherming.

voor ons vooral makkelijker en aange­namer.

En hoewel het succes van een jurist afhanke-

Dit is Laurens Mommers • Ooit afgestudeerd in filosofie,

lijk is van meerdere factoren, kan software daar zeker een bijdrage aan leveren.’

Kondratova: ‘KPN is al sinds 2010 klant van

later gepromoveerd bij de

Legal Intelligence. Recent hebben we het

rechtenfaculteit in Leiden

contract weer verlengd. Handig vind ik de

• In 2002 Legal Intelligence gestart, samen met 3 anderen • Hoewel Legal Intelligence in 2011 is

alerts, die ik elke maandagochtend krijg, met daarin relevante nieuwe publicaties op mijn interessegebieden. Verder gebruik ik

overgenomen door Kluwer, opereert

het als startpunt. Ik selecteer bronnen, zoek

Legal Intelligence onafhankelijk

en print wat ik vind. Dan begint het echte

• Sinds 2014 is Mommers directeur van Legal Intelligence, dat nu 16

werk: het analyseren en duiden. Wij hebben bij KPN te maken met een sector en een

medewerkers telt en gevestigd is in Rotterdam

34

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

DEAL

Succesvolle verkoop van de diepvriestak (Izico) door Wessanen ‘We creëren een Europees topbedrijf in gezond en duurzaam voedsel’ foto iStockphoto

OVER WESSANEN • Wessanen heeft een vooraanstaande positie in de Europese markt van gezondheidsvoeding en sustainable food • Totale jaaromzet bedroeg in 2013: 509 miljoen euro, aantal medewerkers: 1.225 • Voornamelijk actief in de Benelux, Frankrijk, Duitsland, Italie, UK en US (ABC) • Met lokale merken, zoals Zonnatura, Tartex, de Rit, Whole Earth • Izico werd in 2014 als non-core business verkocht aan private equity-maatschappij Egeria • Jaaromzet van Izico bedroeg in 2013: 103 miljoen euro, aantal medewerkers: 389 • Izico is bekend van diepvriessnacks met merken als Beckers, Bicky en onder private label • Productielocaties van Izico liggen in Katwijk, Deurne en Bocholt (Belgie)

DE ROL VAN LEGADEX • Procesondersteuning van Wessanen en van adviseur ING Corporate Finance • Opzetten van structuur virtuele dataroom • Globale review van te plaatsen documentatie • Inrichting en plaatsing van informatie in de dataroom (Ansarada)

LEGADEX magazine | voorjaar 2015

35

Contract Management made easy.

Create

Approve

Control.

Get your facts together Missed a contract renewal notice? Lost sight of your legal structure?

With Effacts you always have your contracts under control. Save money and prevent unacceptable risks. Renowned companies worldwide went before you. Indispensable for every General Counsel who needs to rely on facts and never again wants be stuck for an answer.

For more information, go to www.effacts.com

Effacts feliciteert Legadex met haar aanstelling als Gold Implementation Partner voor de Benelux LEGADEX magazine | voorjaar 2015

GOLDtion

nta Impleme Partner