‘De kinderen zijn opgevenalles,doe je niet’

Biologe Ellen zag haar leven afglijden toen als gevolg van de scheiding haar twee zoons met hun vader naar het buitenland vertrokken. Met hulp klimt ze er langzaam weer bovenop.

'Het werkt verlammend als je overgeleverd bent aan bureaucratische instanties.'

Ze speelt weer piano. Een teken dat ze haar leven weer begint op te pakken. Ellen (48), afgestudeerd bioloog, moeder van drie kinderen. Twee daarvan, haar zoons van 17 en 15, heeft ze al vijf jaar niet gezien. Haar ex vertrok met de jongens naar het buitenland; bij hun vader waren ze beter af, zo oordeelde de rechter. Sinds die tijd woont ze alleen met haar dochter van 8.

Ellen maakt zich grote zorgen om haar zoon, ze leeft in voortdurende stress.

‘Mijn oudste zoon is kwetsbaar, kampt met psychische problemen. Door zuurstoftekort en een infectie bij de geboorte had hij een moeilijke start. Hij heeft altijd extra zorg nodig gehad.’

‘Mijn kinderen zijn mijn alles. Opgeven doe je niet. Al die jaren schoof ik alles opzij, vocht ik voor ze. Het is moeilijk. Ik kan ze zelfs niet bellen op hun verjaardag of met kerst.’

Huis als verzamelpost

Sinds het vertrek van haar zoons en de geboorte van dochter Sanne, korte tijd daarna, omringt Ellen zich met spullen. Een volle gang en woonkamer. Haar huis is een verzamelpost. Een plek voor dierbare herinneringen, zoals de knuffels en tekeningen. De knutselwerkjes die ze maakten. Kleipoppetjes. Tafels vol foto’s en mappen. Een leven gevat in dozen en tassen. Bovenop keukenkastjes, tafels, op de vloer. Pakketten voor de jongens. Geen plek onbenut. Ellen en haar dochter (8) leven erin; anderen hebben er soms moeite mee.

‘Ik weet dat het hier vol staat en dat mensen zich zorgen maken. Maar dit is verwerking voor mij, dit is het enige waarmee ik mijn moederschap nog kan uiten. Ik ben bezig met kleding en spullen waarvan ik hoop dat er iets bij zit dat ze nodig hebben. Maar wat ik opstuur, wordt dikwijls weggegooid.’

‘Het verzamelen is ook vermijdingsgedrag. Het vermijden van de pijn van het gemis en de leegte, niet met dingen geconfronteerd willen worden. Voor een ander zijn het dozen met rommel, voor mij heeft ieder ding een betekenis, emotionele waarde. Het valt me zwaar om er afstand van te doen.’

Verlammend

Nadat het huwelijk met de vader van haar twee zoons strandde, kreeg Ellen een nieuwe vriend en raakte ze zwanger van Sanne. Maar tijdens de zwangerschap werd haar vriend vaak agressief, aldus Ellen. Jeugdzorg vond de situatie bij haar thuis ‘instabiel’, daarom kreeg Ellens ex-partner de jongens toegewezen. In welk land ze nu wonen, wil Ellen niet in het artikel hebben, omdat ze bang is dat hij haar verhaal tegen haar gebruikt. Sinds die dag in 2010 leeft ze in constante angst om het lot van haar kinderen.

‘Afgesneden zijn van de kinderen is voor mij traumatiserend, ook door de wijze waarop het is gegaan. Het werkt verlammend als je overgeleverd bent aan bureaucratische instanties, waarbij de belangen van de kinderen verstrikt raken in juridische regelgeving.’

‘Therapie voor de oudste werd abrupt afgebroken en daar niet voortgezet, afspraken over contact en omgang werden niet nagekomen. Vanaf het moment dat

Jaleesa Vos, gezinscoach bij 10 voor Toekomst, begeleidt het gezin van Ellen:

‘Als ik bij haar ben, blijf ik twee uur. Het eerste uur praten we, drinken koffie en bekijken de post. Ik informeer naar Sanne, plan mijn bezoek meestal zo, dat ik haar ook even zie. Na een uurtje pakken we samen een doos spullen aan, zo zie ik wat er gebeurt. Alles heeft een verhaal, dat maakt het opruimen moeilijk. Ik zie een berg papieren, vraag haar wat er gebeurt als we die weggooien. Dat gaat gewoon niet, zegt Ellen dan.’

‘Ik schrok toen ik Ellen en Sanne voor het eerst bezocht. Al die spullen… Ik zie een vrouw die kampt met trauma’s en rouw, zo op de voorgrond dat het haar belemmert écht aan de slag te gaan. Maar Ellen is ook krachtig en positief.’ mijn zoons weg zijn, probeer ik te achterhalen hoe het met ze gaat, probeer ik zoveel mogelijk iets voor ze te betekenen.’

Zonder oordeel

Ze is in veel dingen geblokkeerd geraakt, zoals Ellen het verwoordt. ‘Het lukt me niet alleen, ik heb er hulp bij nodig.’

Anderhalf jaar geleden kwam Ellen in contact met het Leger des Heils. Een vriendin van haar had het Leger via een naaiatelier van het korps leren kennen. ‘Ze zag dat ik hulp nodig had en wist dat ik officiële instanties niet vertrouwde. Het Leger kende ik van de kledingbakken, ik wist niet dat hun hulpverleningsaanbod zo breed was en dat ze ook gezinnen ondersteunen. De intake gaf vertrouwen. Ik kon mijn verhaal kwijt, deze vrouw luisterde zonder oordeel.’

Samen met de gezinscoach van het Leger des Heils pakte Ellen stukje bij beetje haar leven op. Haar dochter heeft sindsdien een kindercoach die wekelijks iets leuks met haar onderneemt. Ellen doet pogingen om haar huis op te ruimen, al lukt dat nog niet goed. Doe het stap voor stap, een doos per week, adviseert haar coach. ‘Zo bezig zijn geeft me weer een mensgevoel. Er is respect, ik ben geen nummer en voel me veilig. Ik kan erop vertrouwen dat mijn verhaal niet tegen me wordt gebruikt, zoals gebeurde bij de reguliere hulpverlening. Er is nu ruimte voor verwerking.’

Rustiger vaarwater

En Ellen speelt weer piano. Hier en daar hapert een toets, maar ze speelt. Ook viool, samen met haar dochter. ‘De muziek helpt me te ontspannen. En kortgeleden ben ik gaan kajakken, lekker mindful roeien in de natuur.’

‘Ik ben blij als ik innerlijke rust vind, als ik weet dat het goed gaat met mijn zoons. Kortom, als het goed gaat met ons, met het hele gezin. Ik heb iets meer perspectief nu ik zelf dingen oppak. Sinds de rechtszaken achter de rug zijn, zit ik in rustiger vaarwa- ter. Ik krijg ruimte om naar mijn toekomst te kijken, merk dat ik weer ruimer kan denken. Weer gaan werken zou mooi zijn. Ik wil verder met mijn leven.’

De namen Ellen en Sanne zijn gefingeerd. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.

Meer informatie over het programma 10 voor Toekomst: legerdesheils.nl/10voortoekomst.

Na een eerste contact via een naaiatelier van de kerk, krijgt Ellen op verschillende manieren ondersteuning van het Leger des Heils. Met woonbegeleiding, gezinsbegeleiding en een kindercoach voor Sanne. Vanuit 10 voor Toekomst, het programma waarmee het Leger gezinnen helpt die met meerdere ingewikkelde problemen te maken hebben.

Christa Overeem, woonbegeleider op de afdeling Preventieve Woonbegeleiding en Ellens eerste begeleider bij het Leger des Heils: ‘Ik zie een vrouw die het heel goed wil doen. Ze legt de lat zo hoog, dat veel doelen die ze zichzelf stelt, niet haalbaar zijn. En door de drukte in haar hoofd lukken veel dingen ook slecht. In dat eerste gesprek, zo’n twee jaar geleden, kwam vooral een stortvloed van woorden naar buiten.’

‘Van onze cliënten horen we dat het reguliere systeem in Nederland prachtig is, maar je moet wel binnen het plaatje passen. Wij gaan vaak verder waar de reguliere zorg ophoudt. We beoordelen iemand niet om wat hij of zij doet. Onze benadering gaat uit van wat al goed gaat. Ook bij Ellen: ze pakt dingen op, leunt niet achterover. Dat gaat vaak met vallen en opstaan, maar dat is niet erg.’