5 minute read
‘Ik geloof dat God mijn strafblad heeft verscheurd’
De deur zwaait open. In de hal van de nieuwbouwwoning staat een kleine, slanke vrouw met lange, donkere haren en geblondeerde lokken. Veriza Zakesi (39), bijnaam Kali (zwart), is Roma en moeder van vijf kinderen. Nog nooit woonde ze zolang in hetzelfde huis. “In mijn jeugd trokken we na één of twee jaar verder. Omdat m’n vader weg wilde of om te vluchten zodat mijn moeder niet naar de gevangenis hoefde.”
Terwijl dochter Elvira koffie inschenkt, vertelt Veriza aan de grote tafel in de woonkeuken uitgebreid over de grote ommekeer die ze heeft meegemaakt en hoe ze nu andere Roma wil meenemen in een ‘nieuw leven’. Haar woordenstroom wordt zo nu en dan slechts onderbroken door een stevige hoest. “Bij de Roma rookt iedereen. Ik rook sinds m’n dertiende. Eigenlijk moet ik stoppen. Gelukkig roken mijn kinderen niet.” Veriza is geboren in Nederland. “In een woonwagen in Oldenzaal. Daar waren mijn ouders terechtgekomen toen zij in Nederland aankwamen. Thuis waren er veel ruzies. Mijn vader was jaloers en dronk. Hij gebruikte ook harddrugs. Mijn moeder kreeg flinke klappen. Een keer vluchtte ze met ons naar een blijf-van-mijn-lijfhuis in Groningen, maar mijn vader vond ons terug. Ze hadden het ook wel goed met elkaar, als hij maar niet dronk.”
Wiebelen
“Mijn moeder was degene die ging stelen en inbreken, dat deed mijn vader niet. Stelen was toentertijd voor veel Roma normaal. Nu is dat wel veranderd; de meeste Roma handelen en werken. Soms vluchtten we als gezin naar Duitsland of Frankrijk zodat mijn moeder uit de gevangenis bleef. Amsterdam, Rotterdam, Ede: we hebben echt overal gewoond. Daardoor heb ik niet leren lezen en schrijven. Ik ging niet veel naar school. Alleen in Ede drie maanden. Ik vond het geweldig, daar had ik tenminste rust.” Op haar zevende ‘mag’ Veriza voor het eerst mee met haar familie op inbrekerspad. Locatie: een villa in Amsterdam. “We zagen de bewoner vertrekken. Daarna tikten we een ruitje in en deden de deur open. Ik werd op een bed gezet terwijl zij gingen zoeken naar geld en goud. Ik weet nog precies hoe ik daar zat te wiebelen en
dat ik buikpijn had. Vanaf mijn dertiende moest ik altijd mee. Dat was de enige opleiding die ik ooit heb gehad.” Op haar vijftiende trouwt Veriza met Antonio. “Mijn ouders vonden hem een goede jongen en we werden al snel verliefd. Meisjes trouwen heel jong bij de Roma. Hij kwam bij ons wonen en is nooit meer weggegaan. In die tijd stroomde het geld binnen. We werden de baas van een groepje en het werd groter en groter. Soms zat mijn moeder maandenlang vast en zorgde ik voor mijn broertjes en zusjes. De kinderbescherming kwam wel langs, maar we werden niet echt geholpen.”
Hollanders
Veriza onderbreekt haar verhaal en vraagt of ze een sigaret mag opsteken. Ondertussen zijn Veriza’s broer en zijn gezin binnengekomen. Veriza: “Bij ons is het heel normaal dat je geen afspraak maakt, maar gewoon bij elkaar langskomt. Wij hebben geen agenda en doen niet aan afspraken maken. Dat maakt het lastig met de Hollanders. Het botst.” Terwijl haar broer met zijn gezin wat eten pakt en voor in de kamer gaat zitten, vertelt ze verder: “Ik had inmiddels vier kinderen en begon steeds meer op mijn moeder te lijken. Op welke manier? Ik had een bepaalde hardheid. Maar zo wilde ik helemaal niet zijn. Soms belandde ik voor een paar weken in de gevangenis. Gelukkig nooit lang, maar toch… Ik wilde mijn kinderen zien opgroeien en ze geven wat ik zelf niet had gehad: onderwijs en een goede toekomst zonder strafblad. Toen ik op een dag zei dat ik mijn leven zou gaan beteren, begon iedereen om me heen te lachen. Ze zeiden: ‘Wat ga je dan doen?’ Niemand wil ons, je krijgt geen werk. Wil je soms een Hollander worden?’”
Gered
De grote verandering komt als Veriza en haar man een Roma-kerkdienst bezoeken. “In die dienst voelde ik dat God er was en dat er vergeving was. In een visioen zag ik Jezus. Ik ben direct gestopt met alles. Dat lukte vier maanden. Het was vallen en weer opstaan. Stelen is een soort verslaving. Iets wat ons ook nog steeds achtervolgt. Mijn man moet bijvoorbeeld nog een oude straf uitzitten van acht jaar geleden. Gelukkig kan hij in de gevangenis ook over God vertellen. Zelf ben ik in die tijd de Bijbel gaan lezen, zo heb ik leren lezen. Ik geloof dat God mijn strafblad heeft verscheurd.”
Vertrouwen
Via een beleidsambtenaar van de gemeente Enschede, Peter Wilde, komen Veriza en Antonio in contact met het Leger des Heils. Het Roma-echtpaar raakt betrokken bij het project TOY for Inclusion, gericht op Roma-kinderen en hun ouders. Veriza: “Met de vrouwen praten we. We laten zien hoe ze echte aandacht kunnen geven aan hun kinderen en ze kunnen ondersteunen, zodat ze hun diploma’s halen. Roma-vrouwen zijn de hele dag thuis en vervelen zich vaak. Als boef was ik destijds hun voorbeeld, nu ben ik dat weer.” Onder meer daarom wil Veriza in de toekomst Roma-vrouwen in de gevangenis bezoeken. “Ik wil met ze praten, vertellen dat er een God is. Dat ik uit dat leven ben gekomen en dat zij dat ook kunnen.”
BRUGFIGUREN
Het Leger des Heils werkt bij het project TOY for Inclusion in Enschede samen met Roma-brugfiguren. Met activiteiten en workshops richt het project zich op de ontwikkeling van met name kinderen en vrouwen. Met hulp van Veriza en Antonio als brugfiguren naar de Roma-gemeenschap wordt gewerkt aan het opbouwen van vertrouwen en aan de sociale inclusie van Roma, omdat verandering van binnenuit een veel beter perspectief biedt. Projectcoördinator Esther Postma: “Veriza heeft een groot netwerk, grote inzet en altijd heel veel leuke ideeën. In de jaren die we nu bezig zijn, zien we echt een beweging ontstaan onder vrouwen en kinderen. We werken aan vaardigheden en empowerment. Ook het vertrouwen in de gadje [niet-Roma] is gegroeid.”
