Historische Vereniging

VELDHUIZEN, DE MEERNBRUG EN GRENSWIJZIGINGEN

Vorige keer ging onze bijdrage over de wapens en vlaggen van de gemeenten die voor en na 111954 het grondgebied innamen van VleutenDe Meern en Haarzuilens. Nieuwe bewoners van deze omgeving vroegen hoe dat nou precies in elkaar stak. Daarom hierbij weer drie stukjes geschiedenis.

Een van de vier voormalige gemeenten, Veldhuizen, lag ten zuiden van de Leidse Rijn en strekte zich uit van de Achtkanten Molenvliet/ Lange Vliet (zie kaart) tot aan de Harmelense Polder Reijerskop-Indijk. De polder Bijleveld hoorde ook bij Harmelen. Veldhuizen was in het zuiden begrensd door de oude gemeenten Linschoten, IJsselstein en Jutphaas. Ten noorden van de Leidse Rijn lagen de gemeenten Vleuten en Haarzuilens. Op de kaart uit 1871 zijn de contouren van Veldhuizen goed te herkennen. De Meern is dan nog een stip op de kaart: een kerk uit de veertiende eeuw, een paar boerderijen, een smederij, een paar huizen, bakkerij Verkerk uit 1636 (!), en twee kroegen.

De Meerndijk (of: middeldijk) werd al vóór 1300 gebouwd en was oorspronkelijk bedoeld als waterkering voor de polders ten westen daarvan, in het klei-op-veengebied dat doorliep tot aan Zwammerdam. De Meerndijk hield het water uit de Lek en ander oppervlaktewater tegen. Ook de Oude Meernbrug dateert zeker van voor 1300, want in dat jaar werd al gesproken over een ‘pons Maerne’, ofwel een brug over de ‘Oude’, nu Leidse Rijn. Deze kleine waterloop was al wat uitgegraven om een kortere vaarroute te maken. De langere vaarroute, langs de Hoge en Lage Weide en door Vleuten, was kronkelig en verzand.

De meest recente grenswijziging dateert uit 2001. Het was zeker niet de eerste. Sterker nog, het was de veertiende grenswijziging in dit gebied sinds 1795. Destijds bestonden hier geen gemeenten maar gerechten, de voorlopers van gemeenten. De twaalf gerechten waren: de Haar, Themaat, Themaat op de Engh, de Hegge op Themaat, Vleuten, Veldhuizen, Rosweide, Reijerscop Kreuningen, Reijerscop Mierloo, Galecop, Papendorp, Oudenrijn Heicop. Dit werden in 1815 de vier gemeenten Haarzuilens, Vleuten, Veldhuizen en Oudenrijn. Gezien deze geschiedenis en de huidige behoefte aan nieuwe, betaalbare, woningen zullen er ongetwijfeld weer nieuwe grenswijzigingen volgen.

www.histvervdmh.nl

TEKST: JAN SCHUTTE | BRONNEN: DR. D.W. GRAVENDEEL, H.V.-FEBR. 1983 / IR. J.A. STORM V. LEEUWEN, H.V.-SEPT. 2002.