ประวัตศิ าสตร์ ลาวสมัยใหม่ ผ่านการฟื้ นฟูอนุรักษ์ คมั ภีร์ใบลานลาวในยุคอาณานิคม และ ข้ อคิดเห็นเกีย่ วกับการเขียนประวัตศิ าสตร์ ลาวสมัยใหม่ The Modern History of Laos through the Revitalization of Lao Palm Leaf Manuscripts in Colonial Period and the point of view about the Modern History of Laos บัวไข เพ็งพระจันทร1 ______________________________________ บทคัดย่ อ บทความนี้ มุ่งนาเสนอประวัติศาสตร์ ลาวสมัยใหม่ โดยมองผ่านการฟื้ นฟูอนุรักษ์คมั ภีร์ใบลานลาวในยุคอาณานิ คม (ค.ศ. 1893-1975) ที่ นาไปสู่ การสร้างอัตลักษณ์แห่ งชาติลาว การฟื้ นฟูคมั ภีร์ใบลานในบริ บทดังกล่าวเป็ นพื้นที่ แห่ งการช่วงชิ งความหมาย ระหว่างเจ้าอาณานิ คมกับปั ญญาชนลาว ซึ่ งต่างก็ใช้คมั ภีร์ใบลานเพื่อรับใช้วตั ถุประสงค์ของตน โดยฝ่ ายอาณานิ คมต้องการสร้างอัต ลักษณ์ลาวแบบใหม่ให้แตกต่างจากสยามซึ่ งเคยปกครองลาว โดยการเสนอให้นาอักษรโรมัน มาใช้เขียนภาษาลาว และให้การศึกษา ทางพุทธศาสนาของลาวออกจากแบบฉบับของสยาม รวมทั้งต้องการรวมลาวเข้าเป็ นส่ วนหนึ่ งของสหพันธ์อินโดจีน และยังต้องการ เป็ นเจ้าอาณานิคมทางปั ญญาของลาวอีกด้วย ขณะเดียวกันปั ญญาชนลาวก็ได้ใช้คมั ภีร์ใบลานต่อสูก้ บั อาณานิคมเพื่อให้หลุดพ้นจากการ เป็ นอาณานิคมทางปั ญญา โดยเฉพาะการต่อต้านแนวคิดของเจ้าอาณานิคมที่ตอ้ งการนา อักษรโรมันมาใช้เขียนภาษาลาว สาหรับการสารวจความป็ นไปในประวัติศาสตร์ลาวสมัยใหม่น้ นั ผูเ้ ขียนได้ทบทวนประวัติศาสตร์ลาวสมัยใหม่ท้ งั ที่เขียนโดย นักวิชาการลาวและนักวิชาการต่างประเทศ ซึ่ งสังเกตเห็นว่า การขียนประวัติศาสตร์ ลาวสมัยใหม่ ส่ วนใหญ่นกั วิชาการใช้ขอ้ มูลหรื อ อ้างอีงจากเอกสารที่บนั ทึก หรื อเรี ยงเรี ยงเขียนไว้ในคัมภีร์ใบลาน (ซึ่งต่อมานักวิชาการสมัยใหม่ได้นามาใช้เป็ นเอกสารอ้างอิง เพื่อเรี ยบ เรี ยงเขียนประวัติศาสตร์ลาวสมัยใหม่) หรื อกล่าวได้วา่ นักวิชาการใช้ขอ้ มูล หรื อหลักฐานทางโบราณคดีนอ้ ยมาก โดยความเป็ นไปได้ แล้ว ข้อมูล หลักฐานทางโบราณคดี ถือว่าเป็ นข้อมูล หลักฐานสาคัญไม่นอ้ ยไปกว่าข้อมูลที่บนั ทึกในคัมภีร์ใบลาน หรื อจารึ กต่างๆ ซึ่ ง สามารถพิจารณา พิสูตร และอ้างอิงได้ ทาไมการเขียนประวัติศาสตร์ ลาวสมัยใหม่จึงเป็ นเช่นนั้น ผูเ้ ขียนมีขอ้ คิดเห็นจานวนหนึ่ งที่จะ กล่าวในเนื้อหาของบทความเรื่ องนี้ บทนา บทความนี้ ต้องการชี้ให้เห็นถึงการฟื้ นฟูอนุ รักษ์คมั ภีร์ใบลานที่นาไปสู่ การสร้างอัตลักษณ์แห่ งชาติลาวภายใต้บริ บทอาณา นิคม ประเด็นสาคัญจะกล่าวถึงความหมายและความสาคัญของคัมภีร์ใบลานในสังคมลาวยุคก่อนสมัยใหม่2 (Pre-modern) จากนั้นจะ
บทความนี ้ เป็ นส่วนหนึ่งของวิทยานิพนธ์เรื่อง “การฟื น้ ฟูคมั ภีร์ใบลานในยุคจินตนาการใหม่ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว” หลักสูตรปรัชญาดุษฎี บัณฑิต สาขาวิชาไทศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม 1 บรรณารักษ์ หอสมุดแห่งชาติ กระทรวงแถลงข่าวและวัฒนธรรม สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว 2 สังคมลาวยุคก่อนสมัยใหม่ (Pre-modern) หมายถึง ยุคก่อนอาณานิคมฝรั่งเศสเข้ ามาปกครองลาว (หรือ ก่อนปี ค.ศ. 1893) โดยผู้เขียนพิจารณาจาก พัฒนาการของระบบการเมืองการปกครองของลาว ซึง่ หลังจากฝรั่งเศสเข้ ายึดปกครองลาวแล้ ว ฝรั่งเศสได้ เปลี่ยนแปลงระบบการเมืองการปกครองของลาวที่ มีมาแต่เดิมก่อนปี ค.ศ. 1893 นัน้ ให้ เป็ นไปตามแนวคิด โลกทัศน์ และจักรวาลวิทยาของเจ้ าอาณานิคมฝรั่งเศส หนึ่งในแนวคิดที่สาคัญก็คือ แนวคิดเกี่ยวกับ “การทาให้ ลาวเป็ นแผนที”่ โดยฝรั่งเศสได้ กาหนดอาณาเขตพรมแดนของลาว ด้ วยการขีดเส้ นแบ่งเขตแดนทางภูมิศาสตร์ ของลาวกับรัฐใกล้ เคียง เพื่อ ครอบครองทังผู ้ ้ คนและพื ้นที่ทางกายภาพของลาว