Arumunet albania nr 31 tetor by Leo Gjata

durrës

RËmËnu / Arumunu / vllehu Nuk humbet / nu cheari

e përmuajshme kulturore artistike viti i tretË I botimit nr. 31, tetor 2013

1 Dhjetori - Festa kombëtare e popullit vëlla Rumun. Me rastin e festës Kombëtare të shtetit dhe popullit Rumun:

a. Partia ABDE (arumune/rëmëne/vllahe) dhe botuesi i revistës “Arumunët Albania” b. Shoqata “Arumunët/vllehtë e Shqipërisë” c. Inspektoriati i shkollave arumune.

Urojnë nga zemra popullin dhe shtetin Rumun për festën kombëtare të tij, si dhe falënderojnë atë për kontributin dhe ndihmën që shteti Rumun jep për etnin tonë këtu në Shqipëri. Urojmë që edhe në të ardhmen këto marrëdhënie të ngrihen në një shkallë edhe më të lartë. Partia ABDE e Shqipërisë ................................. Kryetari Valentin Mustaka Shoqata”Arumunët/vllehtë e Shqipërisë”............. Kryetari Todi Xoxi Inspektoriati i 5 shkollave arumune..................... Inspektori Thoma Musha

3 Valentino Mustaka

_______________________ Procredit Bank sha Swift Code FEFAALTR IBAN AL73209122020000201323080101 Lekë IBAN AL30209122020000201323080002 Euro preciul 300 Euro / ti un mesu Vâ hâristusim ti agiutarea a voastrâ ti cauza armâneascâ!

Në Frashërin shqiptaro - vllah/rëmën.

Rivista s-da gratis.

Ish lagja e vllehve në Frashër

Lagjet e Frashërit

Shtëpia e re ndërtuar nga rëmëni ing Taqo Niçka

Lapidari i dëshmërit rëmën Peçi Niçka

Botuesi i revistës “Arumunët Durrës” Valentin Mustaka

Cel: +355 682058712. e-mail: vamus1948@gmail.com www.partia-abde.blogspot.com Përpunimi Grafik: Ilmi Shahu Shtypur në shtypshkronjën “MILENIUMI I RI” | Adresa: Autostradë Tiranë - Durrës, km 26 mobile : 0682064654 | e-mail: info@mileniumiri.de | http://www.mileniumiri.de

isha shumë kohë që diskutoja për të shkuar në Frashër, në frashërin shqiptar dhe vllah/rëmën në të cilin unë nuk kisha shkuar ndonjëherë. Kam vizituar pothuaj të gjitha vendbanimet me etnin tonë rëmëne, por në Frashër jo. Inisiator i këtij udhëtimi u bë ing Taqo Niçka i cili nuk e harron Frashërin e tij, ai ka ndërtuar një shtëpi të re dhe lapidarin për të përkujtuar xhaxhan e tij Peçi Niçka, dëshmorin e atdheut. Së bashku me ne në këtë udhëtim erdhën edhe z. Ziso Basho rëmëni nga fshati vllah “Andon Poçi” njëkohësisht edhe kryetar i partisë ABDE për Gjirokastrën si dhe kryetari i shoqatës “Arumunët/vllehtë e Shqipërisë” z Todi Xoxi. Udhëtim shumë i gjatë, por me mbresa të shumta si panoramike dhe historike. Takuam vllezërit e etnis tonë, pamë lagjen ku kanë banuar vllehtë në Frashër, muzeun e Frashëllinjve dhe shumë pamje të bukura. Në Frashër sot banonin 9 familje (6 vllahe dhe tre mysilmane). Rrugës pamë fshatra të shumta ku banojnë rëmënët e Përmetit si Bodar, Kutal, Kosinë, Hotovë etj. Në mbrëmje kaluam momente shumë të bukura, me natyrën fantastike, me pjekjen e kecit në hell druri, dhe ngrënien e tij në darkë me verë dhe raki Përmeti në shtëpin e re të ndërtuar nga ing Taqo Niçka, i cili na ndezi zjarrin për të kaluar më vonë në atmosferë të ngrohtë. Ing Taqua në periudhën e verës kalon me trashëgimtarët e tij pushime shumë të këndëshme në natyrën e bukur të krahinës së Dangëllisë. Përse mos të veprojnë kështu edhe frashëllinj të tjerë.

Duke kujtuar traditën e rëmënëve

Tradita vllahe

Sigurisht në qytetin e Përmetit u takuam me zotin Dhimitraq Liçi, një aktivist i përkushtuar për etnin e tij si dhe personalitet me kontribute për qytetin e Përmetit. Por një gjë ishte negative, atje nuk kishte asgjë nga historia e vjetër e Frashërit. Çdo gjë ishte harruar ose larg atyre që ne kemi mësuar. Valentin Mustaka, Frashër më 7 nëntor 2013

STUDENTËT M

e një marrëveshje dy palëshe midis shoqatave “Arumunët e Shqipërisë” me kryetar z. Koçi Janku dhe shoqata “Arumunët/vllehtë e Shqipërisë” me kryetar z. Todi Xoxi vendosën që studentët e të dy shoqatave të trasportohen dhe të sistemohen në Universitetet e ndryshme si dhe në konviktet përkatëse në shtetin Rumun. Për të organizuar këtë udhëtim u ngarkuan zotërinjt Dhimitraq Liçi (me autorizim të zotit K. Janku) dhe Todi Xoxi. Ditën e diel me datë 27 tetor 2013 në orën 6 të mëngjezit autobuzi me studentët nga Tirana etj u nisën në drejtim të Durrësit ku morrën studentët e këtij qyteti. Në Rogozhinë hipën studentët e Urës Vajgurore, Beratit, Fierit, fshatit “Andon Poçi”, Vlorës etj. Studentët e Korçës hipën në Qafën e Thanës. Në të gjitha qytetet ku këto shoqata kishin studentët e tyre, prindërit falënderonin shtetin dhe popullin Rumun për këtë sakrificë shumë vjeçare që bënë për etnin tonë në Shqipëri e më tej duke dërguar çdo vitë 60-70 studentë. Edhe ne si antarë të dy shoqatave dhe të partisë ABDE, falënderojmë shtetin rumun për këtë si dhe për projektet e ndryshme që aprovon për etnin tonë. Organizimi i këtij udhëtimi sigurisht ishte shumë i vështirë sepse vizat u tërhoqën në konsullatën rumune ditën e enjte dhe udhëtimi u bë të dielën në mëngjes, megjithatë kjo dhe pengesat e ndryshme të padukëshme për dështimin e këtij udhëtimi organizatorët e përballuan me sukses. Rrugë e lodhëshme, por edhe kurioziteti i studentëve e pakësoj lodhjen. Nuk dua ti bëjë qefin, por këtë rrugëtim studentët që erdhën ishin shumë të kulturuar, korektë dhe të respektueshëm. Mbërritja në Bukuresht në orën 6 të mëngjesit në Gara de Nord (Stacioni verior i trenit) vuri menjëherë në lëvizje organizatorët të cilët kishin marrë masat

Etnia jonë falënderon me gjithë zemër shtetin Rumun për interesimin që ka për këtë etni një ditë më parë për personat që do i shoqëronin studentët si dhe ata që do i prisnin në destinacion. Sipas orareve në fillim u nisën Kostanca, Galaci, Krajova, Iashi dhe në orën 13 Kluzhi. Mund të themi me plotë bindje se studentët u sistemuan shumë shpejt në konvikte. Ne i porositëm që çfarëdo lloj pagese që tu kërkohesh nga administratorët ti kërkohej fatura. Dhe kjo ndodhi vetëm në Kluzh ku ju kërkuan euro për regjistrimin në shkollë dhe një nate në konvikt (10 euro) mbasi pretendohej se nuk kishte shkuar Urdhëri i Ministrit. Çdo gjë përfundoj ditën e hënë më darke vonë. Të martën në mëngjes organizatorët shkuan në Ministrin përkatëse (MINISTERUL EDUCATIEI NATIONALE) ku personat që takuan i thanë që Urdhëri i Ministrit i ka shkuar të gjitha Rektorateve të Universiteteve si dhe Ambasadës Rumune në Tiranë (gjë që në bisedën në telefon konsulli i kësaj ambasade tha se nuk e dispononte këtë Urdhër Ministri). Megjithatë ne këto Urdhëra të Ministrit i morrëm dhe mbaruam punë, bile këto zonja biseduan edhe vetë me

sekretaret e Rektorateve. Pra të martën u bë edhe regjistrimi në Universitete. Urdhërat janë Nr. 5147 dhe 5150 datë 27.09.2013 Kudo që shkuam, në çdo rektorat të Universiteteve, studentët nga Shqipëria ishin më të vonuarit, të tjerët nga 24 shtete të ndryshme kishin kohë që kishin ardhur dhe sistemuar. Pse bëhet kjo vonesë? Për të çvatur studentët me premtime të veshura me imunitet nga njerëz ku konflikti i interesit është në maksimum? Ne bëmë atë që studentëve këtë vit mos ti hiqej nga xhepi asnjë qindarkë me premtime tip kurthi. Në Urdhërin Nr. 5147 janë 46 studentë me bursë dhe 4 pa bursë, Urdhëri i dytë Nr. 5150 janë 2 studentë me bursë dhe 10 pa bursë. Në Urdhërin e dytë ka edhe ndonjë student pa bursë që në prezencë të prindërve dikush ju tha: “Ta gëzoj fëmija bursën”!!! Në të gjithë këtë organizim të shkëlqyer vetëm një student e sistemuam me Për këtë punë të mirë mendoj që duhen falënderuar edhe studentët që na ndihmuan si Spiro Basho, Klevi Shollo në Kluzh, Olgert Bardho në Kostancë, Renato Jaupaj në Galac, Olger Bano që shoqëroj studentët për në Kluzh, Enis Çamo në Jash, Mikel Dimo në Krajovë, Ndimjon Përmeti në Bukuresht, si dhe ndihmën e pakursyeshme të ish studentëve Ledia Musat dhe Daniel Liçi.

dy ditë vonesë. Ky student kishte marrë urdhër nga një punonjës i Amb. Rumune në Tiranë për të shkuar në vitin pregatitor në Kluzh, kur Urdhëri i Ministrit ishte në Bukuresht. Studenti shkoj në Kluzh, sekretarja nuk e pranoj se emri ishte në Bukuresht; si e tillë studenti u kthye në Bukuresht ku të nesërmen organizatorët shkuan dhe e regjistruan në shkollë dhe një ditë më vonë në konvikt në Grozovesht. Për këtë punë të mirë mendoj që duhen falënderuar edhe studentët që na ndihmuan si Spiro Basho, Klevi Shollo në Kluzh, Olgert Bardho në Kostancë, Renato Jaupaj në Galac, Olger Bano që shoqëroj studentët për në Kluzh, Enis Çamo në Jash, Mikel Dimo në Krajovë, Ndimjon Përmeti në Bukuresht, si dhe ndihmën e pakursyeshme të ish studentëve Ledia Musat dhe Daniel Liçi. Me datë 30 tetor 2013 midis disa takimeve të tjera z. Dh. Liçi, T. Xoxi së bashku me z. Valentin Mustaka, kryetarin e partisë ABDE shkuam në Departamentin e Politikave me Jashtë. Mbasi Sekretari Shtetit zoti Olaru nuk ndodhej, ne u takuam me Zj Janko dhe z. Aleksandër ku biseduam për problemet që etnia jonë ka për finalizimin e financimeve të projekteve që Shteti Rumun na ka miratuar dhe që ne i kemi realizuar.Me shkresën datë 20.05.2013 kemi kërkuar të paisemi me materiale shkollore dhe 20 kompjutera (të cilat në

bisedimet e muajit Mars 2013 na u premtuan) si dhe të shkresës datë 6 prill 2013 për materiale shkollore. Të dy këto kërkesa tonat nuk janë realizuar, bile për kompjuterat e premtuara që ne duhej të siguronim trasportin, në kohën kur ne këtë trasport e kishim nuk na u vunë në dispozicion. Financimi i dy projekteve kryesore ende nuk është bërë, por këtë radhë morrëm premtimin se në fund të nëntorit do të financohen. Shpresojmë që influenca të ndryshme keqëdashëse për etnin tonë arumune mos të ndikojnë për mos financimin dhe djegien e fondeve. Shoqata “Arumunët/ vllehtë e Shqipërisë” do të jetë shumë vigjilente ndaj këtyre veprimeve dashakeqe nga njerëz të veshur me pushtet. Sinjalizimet dhe reaksioni jonë do të jenë maksimal. Etnia jonë falënderon me gjithë zemër shtetin Rumun për interesimin që ka për këtë etni, por uji që del i kulluar nga Qeveria dhe Shteti Rumun fatkeqësisht shkon i turbulluar nga persona burokrat dhe pse mos të themi me ndjenja negativiste për arumunët e Shqipërisë. Një miku im rumun para disa ditësh më tha:”Valentin mos u mërzit, bota gjithmon rrotullohet”, ju punoni siç keni punuar për çështjen e etnis tuaj, rëmënët dhe rumunët ju respektojnë. Karavanin tënd nuk e pengojnë dot banditët që dalin rrugës. Valentin Mustaka

Zoti Ilia Koçi Bombaj nxorri në qarkullim librin e tij

Ftesa nga Shkupi

ga data 17 deri 19 tetor 2013 ishim të ftuar nga zonja Vanghea Mihanj Steryu, kryetarja e Lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve armënj të FYROM-Maqedonisë për të marrë pjesë në kremtimet e 100 vjetorit të Nënë Terezës si dhe në Festivalin Internacional të Poezisë armëne “Kostandin Belimaçi”. Të ftuarit ishim Valentin Mustaka, Andon Kristo, Nikolin Thano, Thoma Musha dhe Gaqo Çyfeku. Me të mbëritur në Shkup, në mbasditen e datës 17 tetor, shkuam në shtëpinë muze të Nënë Terezës ku ishte organizuar mbrëmja solemne për nder të kësaj gruaja të madhe. Fjalën e rastit e mbajti zonja Vangja dhe mbas saj përshëndetën shumë pjesmarrës të tjerë. Në këtë ceremoni takuam shumë nga miqtë tanë arumun/vlleh që ishim takuar edhe më parë, por që jemi miq edhe nëpërmjet facebookut dhe shkëmbimit të shkrimeve në i-meile. Ishin takime shumë të vlefshëme dhe të dobishme për etnin tonë. Në përfundim u ndan edhe Diploma personave të veçantë. Në datat 18 dhe 19 tetor në sallën e shfaqjeve të Hotel “Kontinental” në Shkup u organizua Festivali Internacional i Poezisë Armëne “Kostandin Belimaçe”. Në këtë festival u prezantuan shumë libra me poezi e prozë, revista bilinguale, këngëtar nga Shqipëria, Rumania, Maqedonia, Bullgaria etj etj. Në fillim u mbajt një minut heshtje për të nderuar poetin e shquar të etnis tonë të ndjerin Ilia Kolonja. Referate u mbajtën nga personalitete të ndryshëm armën, ndërsa nga armënët e Shqipërisë zoti Andon Kristo prezantoi librin e tij “Për Arumunët”, z. Valentin Mustaka prezantoi 5 librat e tij si dhe Revistën mujore “Arumunët” bilinguale-dy gjuhëshe, z. Nikolin Thano prezantoi CD e tij me këngë armëne, z. Thoma Musha prezantoi dy nga poezit e tij, z Gaqo Çyfeku prezantoi studimin e tij për Gjuhët e rralla (ky hynë edhe gjuha armëne). Sigurisht prezantime u bënë nga shumë poet dhe studiues nga Maqedonia, Bullgaria, Rumania, Kroacia, Sllovenia etj ku me shumë interes ishte studimi i zj. Sonja Çekova Stojanoska. Në përfundim u ndan Diploma, ku sigurisht edhe për ne nga Shqipëria. Mendoi që takime të tilla i shërbejnë shumë etnis tonë për shkëmbim mendimesh dhe eksperience të ndërsjellta. Ishte hera e parë që nga Shqipëria kishte një pjesmarje kaq të madhe. Ne falënderojmë zj. Vanghea për organizimin shembullor si dhe sponsorizuesit e këtij festivali nga shteti Rumun. Në përfundim z. Valentin Mustaka, kryetari i Partisë ABDE u takua me Kryetarin e Partisë Vllahe të FYROM zotin Mite Papuli Kostov, që ishte një takim shumë miqësor, takim vllezërish të një gjaku. Më shumë do të flasin fotot. (shikoni në faqen 19 - 20)

“Historia e Fisit Bombaj”. I urojmë autorit edhe më shumë shkrime në të ardhmen për etnin tonë arumun/vllahe/rrëmëne.

“Historia e Fisit Bombaj” Dy fjalë për librin.

ibri i zotit Ilia Koçi Bombaj është një libër epope e fisit Bombaj, që vetë mbiemri ka kuptimin e tij “Bie si Bombë”(cadë ca bomba) këmbona e dashit kryesor të kopesë. Kështu edhe ky fis vital, ka shumë gjurmë jo vetëm në Selenicën e tyre, por edhe në disa qendra të tjera të vendit tonë. Duhet të lexosh librin që të bindesh se fisi Bombaj është një dinasti vllahe, që krahas me Bashot, Simakët e shumë fise të tjera kanë luajtur një rol të rëndësishëm në ekzistencën e etnis tonë rrëmëne/vllahe. Autori me shumë vërtetësi dhe pathos për etnin e tij përshkruan të gjitha momentet historike të këtij fisi. Historia e fisit Bombaj, krahas me fiset e tjera është vetë historia e Selenicës. Në libër janë evidentuar momentet historike, traditat e etnis tonë, veshja, dasmat dhe vdekjet, puna me blegtorinë, puna në minierë, puna individuale në periudhën e demokracisë. Ilia i ndjen dhe i ka jetuar çdo gjë për fisin e tij, prandaj edhe i përshkruan me shumë imtësi dhe detaje jetën me të mirat dhe hidhërimet e saj. Ky libër, krahas librit për “Fisin Bare” dhe “Fisin Simaku”është një nga thesarët e etnis tonë, në rrugën e tyre duhet të ecin edhe fise të tjera vllahe. Në këtë mënyrë ne, krahas librave dhe revistave që botohen, pasurojnë dhe evidentojnë etnin tonë në jetën e përditëshme në lidhje të ngushtë me popullin vëlla shqiptar. Unë personalisht i përgëzoj këta persona dhe i uroj që për etnin e tyre-tonën të japin gjithçka në mënyrë që të kontribojmë sado pak për mos asimilimin si dhe për ti dhënë përgjigje pseudo profesorave që dëmtojnë historinë dhe origjinën tonë. Valentin Mustaka Historian-publicist

ESCU ARMÃN Frate ,scoalu capu analt, Cu boatsi analt cãtã tser grea, Escu armãn. Armãn adzã sh-toatã bana, Di când lumea tu loc vini. Frate , ca ornjea tu banâ escu, Cu pâdurea sh-tu pâduri mi agioc, Valea cu ursa u partsu, Tutiputa când pascu. Frate ,escu armãn,armãn cu anamâ, Turcu nu putu s-mi apunâ pi dzânuchl’iâ, Tu munti chinduri,câ escu gioni cu anamâ, Brats-di brats cu fratsiâ din Balcan. Frate, armãn escu sh-va s-escu, t-atsa cu unâ boatsi vra s-aurãm, tuts deadun tu unã isticami, s-apãrãm limba sh- traditili. ILIA BOMBAJ

9 SELENICA Selenitsa

ILIA BOMBAJ Selenicë-Vlorë Lena me kryq në ball Lena me shtëmb ne dorë, Në përua tek mbush ujë, Seç na vin një pasha, Hipur lartë mbi një kal. Vrau e preu nëpër fshat, Bëri tutje për të dal, Në përrua seç na pa, Lenën ton plot sevda. Seç u turën disa ushtar, Lenën ton ta dhunonin, Fluturoi për mbi ta, Si rufe një jatagan. Të mos preket pashai tha, E dua nuse në shtëpi, Bukuri të till s’kam parë, Kudo ku shkova në dynja. Dhe pashai me tabor, Lenën nuse për të marë, Në këmbë shtangu dhe s’lëvizi, Kur kruqin në ball na pa. Kjo s’është Lena e kroit, Ajo ishë si hëna, Dhe në ball s’na kish kryq, Tha pashai dhe tutje iku. Vasil Kolici Me një gun për mbi kal, Seç të çuan për matan, Lidhur këmbe e duar, Seç të vran me jatagan. Të tradhëtuan ca firar, Se ishe trim me nam, Të dorzuan në partizan, Se na isha tradhëtar. Mua s’më vret partia, Por me vret miqësia, Ndaj dhe jam krenar, E jap jetën për vatan.

Lena cu crutsea pi frâmti Lena cu stama tu mânâ La fântânâ ju umpli apâ Iala l’ini un pâshâ Alinat ncalar pi calu Vâtâmâ sh-til’iâ pit hoarâ fetsi nclo ti fudzeari La fântânâ tsi vidzu Lena a-nostrâ ti sivdai si silghirâ nândoi militar lena a mostrâ s-u acâtsa azbuirâ pisti nâsh ca rufei un jatagan. s-nu si cârteascâ- dzâsi pâshâlu u vroi nveastâ ti a-casâ ahtari mushuteatsâ nu am vidzutâ ju tsivrei est dus pit lumi. shi pâshâlu cu taborlu Lena nveastâ ta s-u l’ea mpostu murmurisi sh-nu si zbâtu Când vidzu crutsea pi frâmti. Aistâ nu easti Lena di la Fântânâ Ira ira ca lunâ sh-pi frâmti nu avea crutsi Dzâsi pâshâlu sh-fudzi nclo. Vasil Colici Cu tâmbari ncalar pi calu tsi ti dusira naparti Ligat di mânñi sh-cicioari tsi ti vâtâmarâ cu jatagan. ti trâhisârâ nândoi drats câ irai gioni cu anamâ di pridedirâ la parrtizañi câ irai “trâhisâtor”. mini nu ni vatâmâ partia ma mi vatâmâ “oaspitsâl’ea” t-atsa escu mândru u dau bana ti Patrie.

Linde që kur lindi njerzimi, Mblodhe botën anemban, Për thesarin tënd të zi, Të shkretuan në çdo anë. Seç t njohën anemban, Filozof e historjan, Ndaj ne jemi krenar, Të ngritëm në piedestal Në plate qëndron Davidi, Për mbi kodër shën Thanasi, Në fushë gjarpëron Vjosa, Nën tokë ndodhet thesari. XHAXHUA NGA CERKOVINA Trup vogël plot shkëndi, Fluturon mbi një kal, Xhaxhua nga Cerkovina, Ika syte si stërall, Myzeqea plot me halle, Gegën dotë se ndaltë, Në Cerkovin rrinte në ballë, Xhaxhua trimi mbi një kal. Seç i çuan nja dy fjal, Nevojen Xhaxhos seç ja kan, Fluturon për mbi kal, Në dorë mban jatagan. Buzë detit mu te kripa, Po lufton hipur mbi kal, Xhaxhua me jatagan, Gegën ka përball.

Esht faptâ di când s-preasi lumea Adunash lumi di tuti pârtsli ti tresorlu a tâlu laiu ti shcretâtirâ di tuti pârtsli tsi ti cunuscush tu lumi filuzofi shi isturiañi t-atsa noi him mândri ti sculâ pi piedestal. la padi sta David Pi dzeanâ sâmtu Thanas la vali tretsi Vjosa sum loc easti tresorlu. Xhaxhua di Tsercovina Truplu ñic tut scânteali azboairâ pi un calu Xhaxhua di tsercovina l’i ari ocl’iâ ca sturnari Myzechea cu multi hal’iur turcul dot nu lu putea la tsercovina ira tu frontu Xhaxhua gioni pisti calu tsi l’i pitricurâ nânadu zboarâ nevoea al lali ju avea azboairâ pisti calu tu mânâ tsâni jatagan mardzina di-amari tish la sari ampuluseashti n-calar Xhaxhua cu jatagan turcul ari tu front.

Myzeqe e laberi, Myzechei sh-labârii Sytë nga Xhaxhua seç i mbajnë, ocl’iâ câtâ lali l’i tsânu Gegën në tokë seç rëzon turcul pri loc lu arâstoanâ Xhaxhua trimi sy shqiponj. Xhaxhua gioni ocl’i ca vultur. Shënim: Xhaxhua, është emër personi. Babai Tati Më ndodh shpesh , Nj-lundzeashti multi or Në ngatëresën e rrjedhës së jetës, tu vârtenitsa la urdzâtura ali bani Duke kapërcyer lloj lloj pengesash, Anda astârsar soi di soi di chedits Që askush si do, tsi nitsi un nu li vrea Pran të ndiej, Aproapea ti aduchescu Të shikoj, të dëgjoj. ti ved, ti ascult Dhe në çdo hap pran të kam, sh-tuitsi jgl’ioatâ aproapea ti-am I shtrenjti imë baba. scumpul a-melu tati.

Libri i zotit Andon Kristo “Për Arumunët”

Cartea a domnului Andon Hristo “Trâ Armânamea”

Më në fund mbas shumë bisedash, ndoshta detyruese shoqërore që z. Andon të hidhte në një libër të gjithë veprimtarinë e tij shumë vjeçare në lidhje me çështjen e armënames. Z. Andon, është nga të parët, apo siç themi ne është një nga “stekat” e armënames, që fatkeqësisht në Shqipëri numërohen me gishtë. Ai ka një aktivitet të larmishëm dhe cilësor, një kontribut ekonomik dhe letrar. Ai shkruan dhe sponsorizon, gjë që është e rallë tek etnia jonë. Ai fillimisht ka shkruar në gazetën “Fratia” të shoqatës tonë, por më vonë me botimin e revistës”Arumunët Albania” Durrës, ai është një nga drejtuesit letrar, një korektor dhe përkthyes i pa lodhur. Në artikullin “ Identiteti Arumun”, autori jep shumë detaje të identitetit të etnis tonë, me thënie dhe shkrime të autorëve të ndryshëm që kanë studiuar për etnin tonë. Ky është një artikull me peshë sepse përshkruan zonat e ndodhjes së arumunëve në zonën e Elbasanit e më gjërë si dhe njeh lexuesin me shkrimet dhe shkrimtarët arumun. Në revistën time “Arumunët Albania” nr.13 Prill 2012 unë kam shkruar për poeteshën arumune Vangjea Mihanj-Sterio se është bilbili ynë, sepse poezitë e saj janë brilante; por për z. Andon unë do të shprehem se është një nga përkthyesit më cilësor tek ne në Shqipëri. Ai ndihmon çdo njeri që i kërkon ndihmë për përkthimin e poezive si poeti Ilia Bombaj etj. Në faqen 17 të librit është shqipëruar poezia e z Vangjea “Dioni i ballit tim”: Poezia është aq e bukur, Siç është e bukur gruaja në “ballin e burrit” Apo “Floriri në ballin e gruas” Dion! Burri i ballit tim etj etj. Shumë të bukura janë poezit: “Njeriut që e kam në ballë” “Idil i trishtuar ivjeshtës”

Pân tu soni dupu multi zburâr, poati ubligati ca sots, tsi domnu Andon Hristo sâ scriira tu unâ carti toatâ opera a lui aleaptâ di mults añi trâ cauza armâneascâ. Domnu Andon easti ti prima, icâ cum dzitsem noi, easti “steca” ali armânami, tsi ti tihi urutâ in Albania s-numurâ cu dzeditli. El ari un activitet divers sh-cu cualiteati, un contribut everghent sh-literar. El scriirâ sh-da sponsuri, caz mult rarâ tu etnia a noastrâ di azâ. El tu ahurhitâ ari scriisâ la rivista “Frâtsia” ali sutsati a nostrâ, sh-ma amânat, cu editarea ali rivisti “Armânamea Albania” Durrâs, el easti un di conductoriâ literar, un corrector shi traducâtor ni curmat. La articol-studiu “Identitetea Aromânilor”, autorlu da multi detal’iâ ti identitetea ali etnii a-noastrâ cu spuner shi scriirâr a mults autorilor tsi ar studii ti etnia a noastrâ. Aestu easti un articol cu importantsâ câ spuni ti armânjl’iâ din Elbasan (Njocsta), sh-ma larg, sh-fatsi cunuscuts la cititor cu scriirârli shi scriitoriâ armâñi. La rivista a-mea “Armânamea Albania” Nr.13, apriri 2012 mini am scriisâ ti poetesa armânâ Vanghea Mihanj-Steryu câ easti birbil’iu a-nostru, câ poziili a l’iei sânt brilanti, ama ti domnul Andon mini va s-dzâc câ easti traducâtorlu cama cualitativ la noi in Albania. El agiutâ itsi om tsi l’i caftâ agiutari ti transpunerea a poeziilor cum easti poetul Ilia Bombaj, sha. La pagina 17 a cartiei aestâ, easti transpusâ pi limba albanezâ peozia ali doamni Vanghea “Dionul dit frâmtea a-mea”: Poezia easti ahânt mushatâ Cum easti mul’iera la “frâmtea vrutului” Icâ malama pi frâmtea ali mul’eari Dion ! Bârbatul ali frâmti a-mea…sha..sha. Mult mushati sânt poeziili “Omlu tsi am tu frâmti”, “Idil trist ali toamni” “Viegâtorlu a zboarilor armâneshti”, Dedicatsie……

Në prozë janë shkrimet për “Nikolla Batzaria”, skica “Vetëm grindjen kam frikë”, “Ibrahim Temo” etj Në përgjithësi libri paraqet modesti, krijimtari, pjekuri dhe kulturë. I urojmë z. Andon Kristo shëndet dhe jetë të gjatë, si dhe shkrime dhe studime më të shumta për etnin tonë. Valentin Mustaka Shkrimtar-historian

Tu prozâ sânt criisi “Nicola Batzaria”, “Mash ncâcearea am fricâ”, “Ibrahim Themo”, sha. In general cartea spuni limbit, creatsie, mâturii, culturâ. L’i urâm a domnului Andon Hristo sânâtati, banâ lungâ, sh-alti cârts shi studii ma multi ti etnia a-nostrâ. Valentino Mustaca Scriitorlu-storian

Andon Hristo

Cum si-urdina barnili... Ju sant sotsia, soatsili tiniramea iu easti nj-u caftu cand mi primnu ama nu ved tinirami ved sotsia, soatsili... cu perl'ii alghi... ama acatsats di mana nipots, nipoati cu mushuteatsa ca lilicea mintuescu: Ja ju ari dusa mushuteatsa a sotsilor, a soatsilor a-mei! DEADI SOARLI TREI BARTSATI Deadi soarli, trei bartsati sh-cuscarghi as ved ca inu-i di diparti! S-neam in cali, s-la ishim ta sa-i tinjisim, sh-cu-arachii dultsi,sa-i chirnisim. ''Ieshi-lea-nveasta, ieshi di-n casa! grambolu s-ti veada, cu tini-smareasca sh-socurlu-sa-nji ti measca!" Iau-nveasta...ca na dzana! Cum ishi di-n casa, cu mana pi framti ia di s-anchina! Inchinati...msheata daileana...! ca ai cali lunga, sh-va-s hii nicuchira...tu casa xeana!...

DHIMO TARUSHA

KRISTO KRISTO Jetë e letrarizuar...

isa vjet mbas luftës, familja e Kristo Kristos ka qenë e varfër, por e bashkuar fort në harmoni të plotë.

Kishin një ngrehinë të vogël përdhese në lagjen “Aqif Pasha”. Shtëpi elbasanase. Prindërit qenë rropatur gjithë jetën që të rrisnin fëmijët. Babai, Taqi Kristo, i stërmunduar fort në punë të rënda krahu, ku këtu e ku atje, në ndërmarrje të ndryshme shtetërore. Ashtu pati punuar i varfëri. Nga mëngjesi në mbrëmje. I thjeshtë, i dashur, i sinqertë me të gjithë, me të vegjël e të mëdhenj. Në themel të halleve paskësh vendosur bukur djersën e ballit. Ndershmëria për të ishte parësore. Po kaq e shtrenjtë si drita e diellit. Qe kjo arsyeja që banorët e lagjes, ku jetonte Taqi Kristo, përkuleshin me nderim përpara tij. Ata e merrnin si simbol të njeriut me virtyte të mira, prej të cilit kishe ç’të mësoje plot gjëra të vyera. Fjala e tij kishte peshë. Zinte vend në komshinjtë aty rrotull. Përveç të tjerash, atë e karakterizonte një butësi fisnike në sjelle, me burim në pastërtinë morale të gjenit e si rrjedhojë e trashëgimisë së të parëve. Sikurse të gjithë shqiptarët në atë kohë vuanin nga skamja, edhe Taqi Kristo ishte i varfër, por, njëkohësisht, i pasur. Pasuri të vetme kishte ndershmërinë. Me të krenohej ndër shokë me fjalë të matura. Prandaj e mbante kokën lart. Sidoqoftë nuk ishte varfëria ajo që e mundonte atë, pasi mospasja qe relative dhe e kushtëzuar nga rrethanat e prej sistemit politik të instaluar në Shqipëri. Jeta e shqiptarëve, në ato mote, ishte e njëllojshme, pa emocione, gati – gati e njëtrajtshme, për të tërë. Ai kishte një hall tjetër më të madh, më të qenësishëm: të ardhmen e tetë fëmijëve, ndaj mendjen e mbante përherë tek ata, të cilët rriteshin përditë si filiza molle. Qenë e nesërmja e familjes Kristo, vazhdimësia e krenaria e saj. Mirëpo si do të ishte ajo e ardhme? Ç’drejtim

do të merrte jeta e tyre? Për mirë apo për keq? Taqi Kriston e gëzonte fakti se djemtë e vajzat mëkëmbeshin të mbarë. Përngjanin shumë me njëri tjetrin. Ishin të bukur e të mençur. Në qoftë se asokohe çunakët e lagjes luanin zhurmshëm sokakëve me top gjithë ditën dhe disa syresh qenë problematikë për bëmat aventurore të moshës, fëmijët e tij, fal edukatës familjare, ishin të sjellshëm. Ata uleshin mbi libra me orë të tëra, pasi e dinin se së andejmi buronte drita e diturisë së vërtetë. Këtë e kishin të qartë si gjënë më të shtrenjtë. Kurse nëna e tyre, Kostandina e mirë e pastërtore e madhe, ajo grua zonjë e bukur, truphollë, sqimatare, u përkujdes maksimalisht për ta, më shumë se çdo nënë tjetër. Gjithnjë me fjalë të mira e këshilla ledhatare. Kishte zgjuarsi natyrore të kuptonte me takt dhuntitë e çdonjërit, natyrën, karakterin e secilit dhe futej si me magji në ëndrrat e tyre fëmijërore. I veshi pastër, i arnoi bukur, i mbathi me kujdes e i ushqeu me ato pak ushqime të racionuara. Ani, sa ishin akoma në djep, i quante shenjtorë të vegjël, sepse të tillë qenkëshin dhe u këndonte me përkëdheli nina-nana, i llastonte me fjalë të ëmbla nënoje mëngjeseve, kur i zgjonte nga gjumi dhe në mbrëmje kur i vinte të flinin. Pas ca kohësh, sapo ata kuptonin natyrën e sendeve rreth e rrotull, i merrte përdore, i shëtiste, i lavdëronte, i këshillonte me urtësi që të donin e ndihmonin njëri-tjetrin. Sakaq ajo niste të rrëfente me krenari, ndër momentet kulmore të jetës, ngjarje interesante nga jeta e të parëve të tyre, për zonjën Marinë dhe Kristot e hershëm, por gjithmonë thjeshtë, kuptueshëm, në formë përralle, duke i futur fëmijët në botën e përralltë e të magjishme të të vegjëlve, me qëllimin e vetëm që të zgjonte tek ata kërshërinë për dije. Nënë Kostandina zotëronte admirueshëm dhuntinë e fjalës. Ajo tregonte ëmbël, bukur, porsi tregimtare e zonja. Ngrinte e ulte zërin, sipas rastit, me efekte aktoreske. Herë – herë dukej sikur recitonte në vargje jetën e farefisit mbushur me plot ngjarje. Mbasi, tek e fundit, jeta e ndershme e Kristove meritonte të rrëfehej letrarishte në “auditorët” e të vegjëlve. Më i vëmendshmi midis djemve, Kristoja, ulej në gjunjë përpara saj. Aty ngulej pincë... Vijon Nr e ardhshëm

Duke uruar Baba Mondin për festën e Kurban Bajramit. Kujdes me fjalën

Josip Murn Aleksandrov: Vlahi

Kujdes me fjalën, zonjëz me çantë, Kujdes me fjalën dhe ti zotëri; Pushteti i fjalës është i veçantë, Gatuan male dhe kakërdhi.

Z mehovi pod pasho gredo, V dolgih plascih suknenih gredo, K tlom sklonjeno glavo, Vsi imajo visoko telo In drzijo se zalostno, Da nikoli tako.

Me fjalën rrjedhin përrenj me mjaltë, Pikojnë çezma me helm të zi; Kujdes me fjalën, zonjëz me çantë, Kujdes me fjalën dhe ti zotëri Nga fjala humbën Judë e Pilatë, Strategë e mbretër me mbretëri; Kujdes me fjalën, zonjëz me çantë, Kujdes me fjalën dhe ti zotëri. Kur fjala nxirret nga buzët jashtë, Si dallëndyshja s’vjen në shtëpi; Kujdes me fjalën, zonjëz me çantë, Kujdes me fjalën dhe ti zotëri. Unë fjalën vetë e shtroj në kartë. Dhe brenda syve se ç’është e di; Kujdes me fjalën, zonjëz me çantë, Kujdes me fjalën dhe ti zotëri. D.Agolli

S piscalmi na ustnih gredo, V klobukih sirokih gredo In zdaj z desno roko In zdaj z levo roko Piscali prebirajo zalostno, Da nikoli tako. Z mehovi pod pasho gredo, V dolgih plascih suknenih gredo Pa v klubukih sirokih gredoIn naprej gredo in nazaj gredo In zapiskajo se v slovo, Da nikoli tako! Marrë nga studimi e zj Sonja Çekova Stojanoska “Kultura arumune në Slloveni”

KORÇA Moj Korçë plot trëndafile, zogj e dritë, Je parajsa ku jetojnë perënditë... Durhami kudo që shkoi histori të gjatë shkroi, që nga Viena n’Anadoll, nga Damasku në Stamboll, në ç’do fshat e vilajet, gjezdisi posht e përpjet, e pa tër’perandorinë, në fund edhe Shqipërinë. Shkoj Kosovë e në veri, tër viset në Labëri, por Korçën..sapo e pa, u habit; dhe dëgjo ç’tha: -Kudo vajta, e ç’kam parë, kjo qënkesh bot’e pa larë, plehra dhe ujra të ndyrë, në gjith viset që kam hyrë, po me Korçën u habita, majë bregut kur arrita, shikova poshtë në fushë, si ndonjë gjerdan në gushë, malet Korçën kan rrethuar, si ndonjë thesar të çmuar, i vetmi vënd në Balkan, qytet ndërtuar me pllan, ato rrugët drejt fishek, pa plehra, dhe pa hendek, qyteti shtruar me gurë, trëndafile përmbi murë, kishin bahçe ç’do shtëpi, pem’e lule në avlli, I thash vehtes vall ku jam? si ishull në oqean.. në mbrëmje dolla pak jashtë, çupa-djem përdore bashkë, të veshur si parizianë, si kur s’ishin nga k’to anë, vajzat krehur-djemtë rruar, ç’popull i qytetëruar-!!.. Ah moj ti korça e mjerë të shoh me faqe te çjerrë të gjith këta maskaranj, ankohen si kalamanj. ta dinin seç ju dha Zoti, dhuratë e çmuar qëmoti,

tashti ngrihen ca krishterë, flamur të verdhë në erë rrugët i kan pagëzuar, me priftërinjt’e uruar, pa ke dhe ca muslimanë, ankohen për Kasabanë, të vën’emër oxhallarë, me origjinë ’’Korçarë’’ Naumi Veqirlharxhinë, që na nxori a-be-ce-në, nja-dy vllehë të betuar, ishin trima të shkolluar, Mihal Gramenon, Asdrenë, këngë flamurit i ngrenë. Kristo Floqin mos harroni, sa herë në korçë shkoni, ai trim që na nderoi, ‘‘Vatrën’’ me Nolin krijoi.. Ata trima të shkolluar në mërgim patën mësuar, bijt e Korçës idealë.. erdhë më këmb’e me kalë, kush me pushkë, kush me penë u mblodhën e bënë benë kush e don që ta shikojë, majë Gramozit të shkojë me dylbi të rrij më gjynjë të shohë..por të mos hynjë.. se Korça na paska zot kështu e shpalli Imzot, atje larg në Amerikë, erdhën në Korçë pa frikë dhe e shpallën republikë dhe kujt s’i pëlqen të ikë.. E tha Themistokliu’vetë, sapo erdhi vet’i tetë. Pogradecin kishin marrë, Hungarezë e Bullgarë, Grekët i vinin vërdallë, ishin futur në mëhallë. Franca me Themistoklinë, flamurin e Korçës ngrinë, i than’grekut që nga sot, Korçës-Korçarët jan’zot. Leo Gjata, Shtator 19, 2013

Leo Gjata

VALENTINA Scăpătă sôrră t’ômari, llo s’murgiăstă auô t’ôrriu. Imnam cala s'neg acasă, j’oviam mintia nică shtiu. Sum turreshti atsa cali, avia multă urdunari, Tărtsia hurjatsjă di n'hôră, tu turrata di m'păzari. Nj’gri nă bôtsi dupu mini, niamă ca ni’apăndixită, -Tini’esht Pilu ti'am vădzută-, dzăsi niamă c’arrăqită. As’ăra niĥamă nôpti, atsa bôtsi’ôviam avdzătă, Atsa ira Valentina, tu turreshti ma mushată. -Pilo frate s’fetsi nôpti, nj’ljini frică s'neg acasă, naca imn dadun cu tini, tsăva vărr snu mi cărtiastă-? Cama ghini tsi’ira nôpti, că mi fech rrosh tu surrati, Arrushăni ahtăntă multă, căt mi bagă tu inati. Ma u vădzui di pi bôtsi, iia nj’gri fără’arrushăni, că mi băgă tu tinji-i, nj fets’inăma căt’ni păni. Nj’bitia inăma ca sati, ma căt nj’gri aistă fiată, as bănam t’ună turrăshti, n’oviam grită un-allantă. Ma nu nj’gri c’avia săvdai, nică nj’gri ti muabeti, atsa dzue-sh’atsa ôră, iia vra sij’mi fac frati. Vra tas’ôpur di rrutiatsă, vărr turrkach cala s’nu j’grastă, n’ômănă săllbitsa z’jină, num’urrută zj’aliqastă. Că tsi dzăsum dupu cali, cai u shti, cai tsăni minti .? Vai dzăsum cum e qirollu, nu dzăsum atsa tsi prindi.!! Sj’aviam dzăsă:-căt u vram, sh’căt uz’vram s’oviam bishată, sh'Dumădzăllu cu hătări, ti fetsi ahtănt mushată-. Cănd nu vre tas tracă ôra, astumtsăna cărtsăneshti, Nj’llo mult ôară s’mi fac gioni, ma satia nu qindureshti. Luna dzuă ninga casă, minti gura z’dzăc tsăva, ma Vala mi lo di-gushă, ca priqipisë ts’ira. N'dau dzăli ma năpoi, ni vădzum ninga unôră, s'fitsia numtă tu turrăshti, sh'giuca tuts aco nafôră. Altă soi aistă radhă, tut zburra c’ôrrăsu ngură. Dzăsh că nj’fetsăr’oclj anjia, ma tuts fichorj’u vădzură. Allăxit’ahtănt mushată, sh’cu păputsë di llustrină, cănd intră ta strragă corru, aspăra ca balerină. Avia nă fustani rroshă, sh’nă shamei pisti per, sh'nă pudhiau qindisită, dau liri avia ti ver. Turră capu citi mini, j’scăpăra ocljă ca steli, budză rroshi ca qirashă, dintsjă baiur di mărdzeli. Cănd s’turră j’cădzu shamea, sh’mini u lloi s'nu si’ahusiastă, u scuturai dit arină, că nu vram ta si zmărjastă.

Libër me vjersha

“Lulja e Gramozit” Nga: Leo Gjata

NIDA BOGA- UN POET HOMERIC. 1886-1974.

VOŞOPOLEA. Epope în sonete, scrisă în graiul aromăn. Transpunere în limba română de Hristu Căndroveanu. Bucureşti 1994. Domnului Profesor Nicola Pipa. Cu tiñie şi cu vreari di armăn fărşirot, aistă capodoperă al Nida Boga, faptă şi pi armăneaşti. Prof. Hristu Căndroveanu. Bucureşti 25. 04 2004. Kritiku letrar, Konstantin Soresku, ka thënë se: „... po qe se Frederik Mistral ka qënë kurorëzuar me çmimin Nobël për meritën e tij në lëvizjen fillestare për restaurimin e dialektit provensal, Nida Boga do ta kishte merituar për faktin se është kryer( realizuar) restaurimi i dialektit arumun në epopenë e tij „Voshopole „, e cili është, në horizontin e dyfishtë të klasiçizmit dhe të epopeizmit, një kryevepër. „ Nida Boga s-a născut la 15 ianuarie 1886, la Veleş [în Macedonia de azi], de pe apa Vardarului, la aproximativ 50 de km. sud-est de Skopje. Nvăţă la orăşelul-( căsăbădzul, pulitia ) natal, di prota greceşte, deapoia tu limba română. Studiile medii li feaţi la liceul romănesc din Bitola, unde- iu ş colaborează de timpuriu ( zemănească) la revista lunară a şcolii,” Lumina” Studiază deapoia( dapoia ) geografia ş istoria la Bucureşti, după ţi e numit profesor, funcţionănd la mai multe localităţi din ţară. A scris multe opere tu grai aromănă ş tu limba română. Cea mai valoroasă ( păhă- tiñie ) lucrare a lui Nida Boga, o adeverată( ndriptati) capodoperă, unică la ansamblul literaturi noastre, rămăne însă (ma –ama), bineînţăles (desigur, făr di altu), „ VOŞOPOLEA”, epopeea, tu sonete, tu grai aromăn, tipărită di prota oară, la antologia” Un veac de poezie aromănă,” la anul 1985. O impresionată (figurată) reconstituire a banei ş civilizaţiei, culturii aromăñilor din Moscopole, căsăbă care a înflorit la sudul Albaniei di ază, la secolele 18- 19- ea, pe care poetul îl numeşte în epopeea sa VOŞOPOLE, spre ( cătă ) a- i sublina ma ghini latinitatea, ca aşezare (şideari) întemeiată( băgară) timeḻiu de oierii aromăñi. Aţa Moscopole avută, ţi număra la ahurhita secolului al 18- ea pisti 60.000 di ñiḻă bănător, tut aşa ş numeroase instituţii publice, palate sculate di marmoră, bresle- isnafi di lucrători...O adeverată ( ndriptată ) citadelă ( cetate- castru), di care bănători ţănea legături comerciale cu aţeali mai prospere cu întreaga( ntreaga) Europa, di la Constantinopole la Veneţia, pănă la Budapesta ş Viena ş ninga ma diparti, pănă la Egipt. Căsăbă ali culturii tu aţel chiro, singurul tu epoca, din întreaga Peninsula Balcanică, tu care funcţiona pănă ş o Academie di ştiinţe, condusă la un moment dat di marele cărturar ( nvăţat) aromăn Teodor Cavalioti [evocat la epopeea poetului.] Criticul literar, Constantin Sorescu a afirmat (a dzăsă- a spus ) că : „ dacă Frederic Mistral a fost încununat cu Premiul Nobel pentru meritile sale în îniţierea mişcării de restaurare a dialectului provensal, Nida Boga l- ar fi meritat pentru faptul de a fi desăvărşit restaurarea dialectului aromăn în epopeea sa Voşopole, care este, în dublul orizont al clasicităţii şi al epopeicului, o capodoperă.” Poema Homerike Voskopoja, përmban 14 kapituj, kurse kapituli i parë ka 40+2=80 sonete në të folmen arumune dhe në gjuhën letrare rumune. Poema Homerică Voşopolea, conţine ( cuprinde) 14 de capitole, pi cănd capitolu a ntea are 40+ 2 = 80 sonete în grai aromăn ş tu limba literară română.

THIMEḺILU ALI VOŞOPOLE THIMEḺIULU

VOŞOPOLE SE- NTEMEIAZĂ – TĂRG. ÎNCEPUTUL.

Tuţ cu tămbarea viniră pi anumiri, Ş- cu păni sumulaie tu tisagă, Tu măna cu vărtoasă nă ciumagă, Cu căpri şi- oi pi dzeadziti s- li anumiri

Veniră toţ, cu zeghele pe umeri Şi păîine neagră în desagi de lănă, Aveau- drept arme, bătele în mănă, Iar oi- pe degete să li le numeri.

Shtegëtarin arumun, livadhet e gjera dhe kodrat e buta me bar të trashë dhe lule të shumëngjyrshme të Voskopojës, e tërhoqën atë dhe aty, nën qiellin e hapur dhe pa ngritur ende stanet, filuan të mendojnë për qytetin e ardhshëm. Călătorul aromăn, livădzăli cu lărdzimi, dzeanili nu mult analti (moali ) cu iarbă groasă ş lilici cu multicoloari ali Voşopole, u strapsi pi năs ş aco, sum ţerul dizvilit ( dişclis ) ş fără ca s- scuală stăñili, ahurhiră s- minduească di pulitia ( căsăbălu ) di măni. CUPILE CRESCU

SE ÎNMULŢESC TURMELE

Şi foclu ardi daima sum căldari, Iar talarli di lapti ma s- gulescu, Şi butiñili nu au acumtinari.

Şi focul duduia în orice tindă Butoaie- n cercuri împănzeau livada Că stăna nu putea să le cuprindă !

1- Në vit, kur dhëntë pillnin tri herë, tufat filluan shpejt të rriten dhe të shtohet qumështi, sa që kadet nuk ishin të mjaftueshme për të grumbulluar të gjithë gjalpin, djathin e butë, kaçkavalin, të cilat shumë shpejt filluan t’i eksportojnë në vendet e tjera, jashtë kufive të Shqipërisë 2- Tu an, cănd oili fitea trei or, cupili ahurhiră mult aghonia s- crească ş sis avdagă laptili, ahănt căt talurli nu putea s- ncapă tut untul, caşul tămăreţ ş cacicavalu, pi care mult agoñia(curundu, cu dealaga), ahurhiră s- u ducă ş pi locurili alanti. VOŞOPOLEA AGIUNDZI HOARĂ

VOŞOPOLE AJUNGE SAT.

Pi dzeñiuri şi călivi s- iasă loară Uiarḻi singuri cum nu vor s- armănă, Fumeḻili s- li aducă nu amănă, Voşopolea s- vidzu că easti hoar

Curănd se- nalţă şi colibe- n zare ! Oierii, suferind cumplit de dor, Îşi cheamă lăngă sine şi pe-ai lorŞi- ntemeiază noua aşezare.

Arumunët shtegëtarë, shpejt e kuptuan se në Voskopojë duhej të vendoseshin përgjithmonë me familjet e tyre dhe pas kësaj, Voskopoja u bë fshat. Po gjethet e drurëve të shumtë ishin një ushqim i mirë edhe për kuajt, mushkat dhe pelat e bekuara, të cilat u shtuan aq shumë, sa një kodër e vetme nuk i nxinte. Călători aromăñi, mult agoñia u aduchiră că tu Voşopole lipsea s- aducă ş fumeḻili a lor, că aşa bana di năş vas ira ma licşoară (lişoară, uşoară),. După aistă, Voşopolea s- faţi hoară. Ma munţiḻi ş dzeañili a Voşopolei ira plin di lemnuri cu tuti soili di frăndză, ş aţeali ira ună hrană bună di căḻi, mulărli ş iapili alăvdati, care s- avdapsără ahănt mult, căt singur ună dzeană nu li ncăpea. CĂVĂNARḺI ADUC FLURI

CHERVANGIII VIN CU GALBENI.

Trec añiḻi, eti poate că s- adună, Uiarḻi ş- cărvănarḻi nu s- alasă, Voşopolea s- u fac vor Sărună.

Şi vremea trece, nu stă-n loc un pic! Oierii, chervangiii- ca-n poveste, Visează la un tărg, căt Salonic!

Qiraxhinjtë, me karvanet e tyre, në kthim nga Europa, sjelin këpucë, miel, kripë dhe dulbere, kurse floririn, që e silnin nga Venetiku, dinin ta fshihnin mirë, se ishte i fituar me djersë. Tërë ditën e ditës, nuk lenë mal pa shkellur, kurse natën e kalojnë nëpër hane dhe aty sjellin ndërmënd nuset e tyre të reja, që i kanë lënë në shtëpi dhe mallin, që kanë për to, e shuajnë duke pirë verë. Cărvănarḻi cu cărvăñili a lor, tu a lor turnată, din Europa, aduc ţăruhi, fărină, sare şi dulberi, pi cănd, fluria, ţi u aduţea din Veneţia, ştia ghini s-ascundă, că ira amintată cu sădoari. Tută dzua di dzuă, nu alasă munti ni călcat, pi cănd noaptea u trec (şed) la hani ş aco aduc aminti nveastili nali, ţi li ar alăsată acasă ş dorul ti năsi u asting cu berea a vinului ( yinului, Ṽinului ). VOŞOPOLEA S- FAŢI PULITIE

VOŞOPOLE- I- DE ACUM ORAŞ.

Vahi ş- Dumnidză cu măñili-a lui agiută, Că oară multă s- dzăţi că nu treaţi Ş- Voşopolea pi ţinţi oahti s- mută.

Voşopolei- se pare că-i e naş Chiar Dumnezeu, de are atăta spor... Că iat-o, a ajuns de acum oraş !

1- Qiraxhinjtë sillnin nga jashtë lamarina, hekur dhe gozhda, kurse qerret e tyre sillnin mermer dhe asbest nga Zagoria ; nga Austria vijnë dhe mjeshtër të kualifikuar. Voskopoja, tashmë, ngrihet në pesë kodra dhe merr formën e një qyteti. Siç duket vetë Zoti, me durtë e tij, e ndihmon qytetin e sapo ngritur. 2- Cărvănarḻi aduc di nafoară lamarina, heru, pironi etce. Pi cănd cherli, încărcati cu marmură ş azvesti, cu scănduri ş grendză adusi din Zagoria, Ṽin bair bair. Din Austria Ṽin masturḻi alăvdaţ, aşă că tora Voşopolea s- analţă pi ţinţi dzeani (oahti) ş pari ca un căsăbă ( pulitie ). Cum s- veadi, Dumnidzălu cu măñili a lui, agiută pi căsăbălu nouă. S-ADUNĂ FURNIGAMI DI OAMIÑI.

UN FURNICAR DE OMENIRE.

Tihniţḻi di Călaru ca arina Ş- fumeḻi avdzati si s- adună loară, Voşopolea nu mata esti hoară, Ṽin dhisputadz şi dhascaḻi di Athina.

Şi se aşează pe coline, cu temei, Familii tot alese şi bogate, Că au aci- nlesniri nenumărate, Vin din Atena dascăli, oameni grei.

Voskopojarët e vjetër, së bashku me ata të ardhur tani shpejt, shohin me gëzim se si rritet qyteti i rri. Familje të dëgjuara arumune, nga i gjithë Ballkani, filluan të mblidhen, si merimanga, se tashmë Voskopoja, mori pamjen e një qyteti dhe shpejt filluan të vinë dhespotët dhe dhaskalët nga Athina. Voşopoleañiḻi vecḻi cu harauă, deadun cu aţeḻi di aghonia maşi viniţḻi, ved că cum lă acreaşti pulitia nauă. Fumeḻi avdzăti aromăni, din tută Peninsula Balcanică, ahurhiră sis adună, ca furnigami di oameñi, tu Voşopole, căt ş dhispotdz ş nvăţător dit Athina ma Ṽinu. S- ANALŢĂ BISEARIŢ

SE NALŢĂ MĂNĂSTIRI.

Pi muntili al Costi al Manducă Voşopoleañiḻi poati au nădie Ş- tut “ AṼilu- or “aoaţi s-lu aducă

Pe plaiul- zis a lui Costan Manducă, Pe- atunci, cei tărgoveţi- puteai să juri Că- ntregul Sfăntu- Munte au să-l aducă!.

1- Pasuria e Voskopojarëve, si në përallat, filloi të rritet( të shtohet) dhe u dukej sikur Zoti nga qielli ua kishte dërguar. Për të treguar mirënjohje ndaj Zotit, ata filluan të mendojnë se në çdo kodër duhej ngritur një kishë apo manastir. 2-Averea a Voşopoleañilor, ca tu un părmith, ahurhi s- crească ( acrească, mărească ) ş lă si părea canda singur Dumidzălu dit ţeru lu avea pitricută. Ca s-spună recunoştinţă ( mulţumire, efharistiri) către Dumidză, Voşopoleañiḻi ahurhiră s- minduească că tu iţido ( tu cathi ună) dzeană lipsea s- scoală ună bisearică ică un mănăstir. Vijon në nr. e ardhshËm

Në Shkup - Përvjetori i Nënë Terezës - Festivali i poezisë “Kostandin Belimaçe”