Lesfiche bij de kortfilm:
C
Ma fille Nora Doelgroep: 2de en 3de graad secundair onderwijs
Een film van Jasna Krajinovic. 2016 / België / Frans gesproken / 25 min. Nora, de dochter van Samira, heeft haar moeder in Brussel achtergelaten om op jihad te vertrekken naar Syrië. Ma fille Nora volgt Samira in haar pogingen om contact te zoeken met haar dochter en ze terug te halen. De film toont ook hoe Samira hopeloos aandacht vraagt voor de gevaarlijke radicalisering bij moslimjongeren. Samira bevindt zich daardoor in een gespleten positie – enerzijds als militante voor antiradicalisering, anderzijds als logische sympathisante van haar geradicaliseerde dochter. Het is namelijk de grootste vrees van Samira dat Nora zou omkomen in het oorlogsgewoel van Syrië. Ma fille Nora vertelt niet het verhaal van een geradicaliseerde jongere, maar volgt de achtergelaten ouder aan het thuisfront. Op die manier krijgen we een genuanceerd beeld, waarbij de kijker zich net als Samira op een moreel troebele lijn bevindt – enerzijds gekant tegen de gewelddadige gruwel van de jihad, anderzijds met begrip voor de positie van Samira en de liefde die ze voor haar dochter koestert.
Radicalisering De film behandelt het thema van de radicalisering bij jonge moslims, maar keert het standpunt om, zodat we een betrokkene horen die niet vaak een stem in het publieke debat krijgt. We zien het relaas van de ouder die vaak als zondebok door de media wordt afgeschilderd. “Ik hoorde haar zonder te luisteren. Nu komt alles terug. Het was alsof ik sliep”, getuigt Samira, waardoor ze laat uitschijnen dat ze met een zeker schuldgevoel leeft. “Het zou leuk geweest zijn als men ons gewaarschuwd had”, geeft ze echter ook aan. Samira uit zich daarmee als een door radicalisering getroffen vrouw die zich niet in een slachtofferrol plaatst maar actief de strijd aangaat – “Ik geef nooit op”, zegt ze.
Samira’s voornaamste zorg is niet Nora’s radicalisering maar wel haar veiligheid, waardoor ze zich niet uitspreekt over de moraliteit van Nora’s keuze. Maar aangezien radicalisering haar dochter op onveilige paden brengt, wil ze die met alle kracht een halt toeroepen. “Ze heeft de verkeerde persoon ontmoet die haar radicale ideeën heeft ingehamerd”, merkt Samira op. Hoewel de kijker afstandelijk kan reflecteren over Nora’s radicalisering, wekt Samira’s standpunt vooral sympathie op. Hier zien we een moeder die haar dochter kwijt is; we begrijpen Samira’s emoties maar al te goed.
1
N
Vragen voor een klasgesprek
C
NN Wat is radicalisering? Is radicalisering negatief? Wanneer helt idealisme over naar radicalisme? NN Is Nora een slachtoffer of een misdadiger? NN Wat is Samira’s positie in de maatschappij als moeder van een geradicaliseerde jongere? Heb jij begrip voor haar? NN Leef je met Samira mee wanneer ze op het einde van de film het nieuws hoort over Nora? NN Hoe moet men omgaan met een jongere die beïnvloed wordt door radicale ideeën? Wat is de rol van de ouder? Wat is de rol van de maatschappij? NN Wat moet er gebeuren als Nora terug naar België zou komen? NN Heeft deze film je blik op radicalisering veranderd?
Welke scènes zijn de leerlingen bijgebleven? Hoewel de film Ma fille Nora heet, is het opmerkelijk dat het Samira is die in elk shot aan bod komt. Regisseur Jasna Krajinovic toont die nadruk op Samira ook visueel, in de cameravoering. De camera kadreert haar vooral in medium shots, medium close-ups en close-ups. De kijker gluurt daarbij samen met de filmmaker mee in de leefwereld van Samira, die slechts op Nora geconcentreerd is. Het is opvallend hoe Samira in interactie treedt met Krajinovic – na het skypegesprek met haar dochter fluistert ze de camera commentaar toe, alsof ze samen met de filmmaker onder hetzelfde hoedje speelt en plannen bedisselt. Meermaals richt Samira het woord tot Krajinovic en in conversaties met anderen lijkt het erop dat de camera een evenwaardige gesprekspartner is. Het is duidelijk dat Krajinovic een hechte band heeft opgebouwd met Samira, wat ervoor zorgt dat de kijker het gevoel krijgt evenzeer een vertrouweling te zijn. In het onderonsje met Nora en twee moeders van geradicaliseerden positioneert de camera zich bijvoorbeeld zó dat het lijkt alsof de kijker mee aanschuift in het gesprek.
2
N
Wist je dat...
C
Aanverwante filmtip
... Krajinovic van plan was een lange film te draaien rond Samira’s verhaal, maar dat het op een gegeven moment voor Samira niet langer mogelijk was om uitgebreid te polsen naar de situatie van haar dochter in Syrië? Wanneer Samira moest kiezen tussen de verdere filmproductie of het behoud van het contact met haar dochter, was de keuze - begrijpelijk - snel gemaakt.
De Nederlandse film Layla M. van Mijke de Jong verhaalt een situatie die gelijkaardig is aan die van Nora. Layla heeft een comfortabel leven in Nederland, maar voelt zich onbegrepen en gefrustreerd. Tegelijk groeit haar islamitische geloofsovertuiging. Wanneer ze een charismatische jonge moslim ontmoet, kiest ze ervoor om met hem op jihad naar het Midden-Oosten te trekken.
Creëer een campagne met je leerlingen
Je vindt meer informatie over deze film op onze website. In de lesmap bij de film vind je extra informatie en methodieken om de thematiek in de klas te bespreken.
Laat je leerlingen nadenken over een campagne die ruchtbaarheid geeft aan de moeilijke positie van ouders van jihadstrijders. Hoe zouden je leerlingen verhalen als dat van Samira in het publiek debat ter sprake brengen? Zouden ze net als Samira gaan betogen of een boek schrijven? Of bestaan er andere manieren om hun situatie aan te klagen?
Meer informatie NN Facebook-pagina van de film: https://www.facebook.com/mafillenora/ NN Trailer van de film: https://vimeo.com/188961470
Via propaganda op internet en sociale media worden jongeren ingelijfd voor de jihad. Hoe zouden zij hetzelfde medium aanwenden om deradicalisering te stimuleren? Als uitbreiding op de vorige oefening kan je de leerlingen ook een volledige campagne die zich richt tot jongeren laten uitwerken.
NN Andere links met informatie over de film of het thema: • www.savebelgium.org • www.expoo.be/radicalisering • www.canvas.be/vranckx-actua/mijn-jihad-in-de-klas • https://www.facebook.com/Le-bonheur-est-parti-avectoi-939415259447628/
Bronnen NN http://cinemaenatelier.be/timeline-event/chap-44-ma-fille-nora-le-combatdune-mere/ NN https://www.closermag.fr/vecu/faits-divers/samira-je-suis-montee-dansla-chambre-de-nora-son-lit-etait-vide-et-froid.-ma-fille-etait-partie-en-syrie-598208 NN http://www.rtl.be/info/belgique/societe/des-mamans-de-jeunes-radicalisestemoignent-de-l-enfer-de-leur-quotidien-774076.aspx NN http://www.film-documentaire.fr/4DACTION/w_fiche_film/49085_1
3
N