Gastcolumn Martijn Aslander

Digitaal Fit?

FITNESSOEFENINGEN DOEN ACHTER EEN COMPUTER?

Gelukkig niet. Maar een van de gewaarwordingen die velen kregen in coronatijd, was een vorm van (aangeleerde) hulpeloosheid als het gaat om werken met een computer. Ineens moest het overgrote deel van de kenniswerkers (dat zijn er in ons land zo’n vierenhalf miljoen) vanuit huis werken. Met alle gevolgen van dien. Nu maakt het echt alles uit hoe je er thuis bij zit, zowel qua indeling van de ruimtes, als wat betreft je (eventuele) huisgenoten en kinderen in het bijzonder. De coronastress en de bijkomende onzekerheden waren op zich al impactvol genoeg, maar organisaties gingen vervolgens massaal proberen om de oude dagelijkse gang van zaken te kopiëren naar een digitale omgeving. Hetgeen datgene aan het licht bracht dat ik al jaren onderzoek. Ons werk is namelijk ‘stuk’. En we proberen een gebroken been te helen met een pleister. Voor corona was werkgerelateerde stress volksgezondheidsvijand nummer twee aan het worden en de oorzaak zat vooral in toegenomen ‘drukte’ en een flink gebrek aan rust om te kunnen focussen. E-mail is één van de boosdoeners, zoals Cal Newport onlangs beschreef in zijn voortreffelijke boek “A World without email”. Voor vele honderdduizenden mensen is werk synoniem geworden aan het hanteren van vele e-mails per dag. Daarnaast hebben veel mensen de gewoonte om op de computer maar vooral de smartphone alle notificaties aan te zetten uit angst van alles te missen. De oorzaak van dit alles ligt in het feit dat we enerzijds nooit geleerd hebben om goed met informatie om te gaan en anderzijds in het feit dat de softwareontwikkelaars van je digitale werkgereedschap geprobeerd hebben de jaren zeventig kantooromgeving na te bootsen op de computer. Hierdoor zijn we voortdurend druk met de 21e-eeuwse versie van de typemachine en de spreadsheet en reist informatie nog steeds vooral in de vorm van staande en liggende A4-tjes die .doc, .pdf, .xls en .ppt heten. Daar moeten we snel van af. De computer is immers géén typemachine! Die moet ons werk uit handen nemen in plaats van andersom. Maar dat vergt een vorm van digitale fitheid. Ik durf zo ver te gaan dat een kenniswerker niet mentaal fit zal blijven als die niet ook digitaal fit is en blijft. Dat betekent basiskennis van de netwerk- en informatiesamenleving, basiskennis over back-ups en wachtwoorden, kennis over hoe het digitaal werkgereedschap te gebruiken en weten hoe je je eigen kennis kunt opslaan en terugvinden. Zolang mensen een paar honderd uur per jaar verspillen door zinloos werk te doen dat de computer makkelijk kan overnemen en 400 keer per dag dwangmatig mail checken komen we er niet. Aandacht is een van de meest waardevolle zaken in onze tijd. Ik gun iedereen dat werk weer met aandacht gedaan kan worden.

Martijn Aslander is stand-up filosoof, boardroom sparring partner en mede-auteur van de bestseller Nooit Af. Hij bouwde handmatig het grootste hunebed ter wereld, stond aan de wieg van lifehacking.nl en is mede-oprichter van Permanent Bèta. Zowel op het podium als in zijn publicaties brengt hij met hartstocht en humor de complexe impact van technologie op de samenleving in kaart.