JASKRA - JAK ROZPOZNAĆ I LECZYĆ
1
CO TO JEST JASKRA? Jaskra to schorzenie oczu, które doprowadza do nieodwracalnego uszkodzenia (zaniku) nerwu wzrokowego, który przenosi bodźce świetlne z oka do mózgu umożliwiając widzenie.
Na jaskrę cierpi 67 milionów ludzi na świecie, a ponad 6 milionów jest z tego powodu całkowicie niewidomych.
JAKIE MOGĄ BYĆ PRZYCZYNY JASKRY? Uważa się, że są dwie przyczyny prowadzące do zaniku nerwu wzrokowego (jaskry), pierwszą jest wzrost ciśnienia śródgałkowego, drugą niedokrwienie nerwu.
Przyczyna mechaniczna Do wzrostu ciśnienia śródgałkowego dochodzi, gdy na drodze odpływu cieczy wodnistej, wypełniającej gałkę oczną, znajdzie się jakaś „przeszkoda”. Wówczas ciecz
Szeroki kąt przesączenia U około 80% chorych na jaskrę występuje tzw. szeroki kąt przesączania. W tej postaci jaskry ciecz wodnista z trudnością wydostaje się na zewnątrz przez zmienione chorobowo elementy kąta przesączania. Ciśnienie w oku podnosi się stopniowo, ale powoli - często latami. Ta postać jaskry jest bezbolesna i nie daje żadnych objawów - aż do momentu prawie całkowitego zniszczenia nerwu wzrokowego. W jaskrze z szerokim kątem przesączania, ostrość wzroku jest przez lata prawidłowa. Ubytki w polu widzenia rozpoczynają się na obszarze centralnych 30°, rzadziej na obwodzie pola i zwykle nie są dostrzegane. Z czasem poszerzają się - obejmując coraz większe obszary. W fazie końcowej choroby pozostaje tylko tzw. widzenie skroniowe – ze znacznym ograniczeniem ostrości wzroku - potem i ono zanika.
zaczyna gromadzić się w oku i doprowadza do mechanicznego ucisku na włókna nerwowe, a w konsekwencji do zaniku nerwu wzrokowego.
Zamykający się kąt przesączenia W przypadku wąskiego, zamykającego się kąta przesączania (około 20% chorych), droga odpływu cieczy wodnistej na zewnątrz może być zablokowana nagle, zwykle przez tęczówkę, wskutek rozszerzenia się źrenicy. Ciśnienie w oku gwałtownie wzrasta, chory odczuwa silne bóle głowy i oka, któremu towarzyszą zamglenia widzenia, nieraz wymioty. W jaskrze z kątem zamykającym się ostrość wzroku jest chwilowo gorsza, gdy ciśnienie w oku podwyższa się, gdy ciśnienie spada - ostrość wzroku poprawia się. Pole widzenia jest początkowo prawidłowe - w stadium zaawansowanym pojawiają się ubytki, by w konsekwencji doprowadzić do rozległego zniszczenia pola widzenia.
Obie postacie jaskry prowadzą do zaniku nerwu wzrokowego - a w konsekwencji do nieodwracalnej ślepoty.
www.lexummedica.pl 2
Przyczyna naczyniowa Nerw wzrokowy odżywiany jest specjalną siecią naczyń krwionośnych. Jeżeli naczynia te są w stałym skurczu lub są zwężone z powodu zmian miażdżycowych pojawiających się w ich ściankach, nie doprowadzają odpowiedniej ilości krwi do nerwu wzrokowego.
W tej sytuacji dochodzi do chronicznego niedokrwienia nerwu, zaniku jego włókien, a w konsekwencji do ślepoty - jednak bez podwyższonego ciśnienia śródgałkowego.
JAK ROZPOZNAĆ JASKRĘ? Niestety początkowo objawy jaskry bardzo często trudno zauważyć. Jedynym sposobem wczesnego rozpoznania tej choroby jest regularne badanie wzroku u okulisty. Jaskrą bardziej zagrożone są osoby posiadające następujące czynniki ryzyka: Do czynników ogólnych zaliczają się m.in.:
Do drugiej grupy czynników zaliczają się:
+ +
+ + + +
+
+ + + + +
+ +
odzinne skłonności do jaskry rasa (najbardziej narażona na wystąpienie jaskry jest rasa czarna) wiek po 35 roku życia (ilość chorych wzrasta wraz z wiekiem) niskie ciśnienie ogólne krwi
krótkowzroczność powyżej -4.0 dioptrii podwyższony poziom ciśnienia w oku asymetria w budowie tarczy nerwu wzrokowego długotrwałe stosowanie sterydów w postaci kropli ocznych
zaburzenia gospodarki tłuszczowej (hipercholesterolemia/hiperlipidemia) zbyt intensywnie leczone nadciśnienie krwi migreny objawy naczyniowoskurczowe (stale zimne stopy i dłonie) stres palenie papierosów
Jeżeli w życiu pacjenta występuje od 1 do 3 ww. czynników ryzyka, to należy badać oczy 2 razy w ciągu roku. Jeśli jest ich więcej, trzeba bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Czy jaskra boli? W większości przypadków chorzy na jaskrę nie odczuwają bólu. Często występującymi objawami są: zmęczenie oczu, uczucie ich „wypychania”, bóle głowy,
okresowe zaczerwienienie oczu. Jaskry z bardzo dużym ubytkiem w polu widzenia mogą powodować osłabienie ostrości wzroku.
www.lexummedica.pl 3
Leczenie jaskry – metody Jaskra jest chorobą na całe życie. Istotą i celem leczenia jaskry jest jej zatrzymanie, na możliwie jak najwcześniejszym etapie, zanim wystąpią duże ubytki w polu widzenia. Ubytków tych nie da się już cofnąć, ale można próbować zahamować ich postęp. Jest kilka metod leczenia jaskry. Jako pierwszy etap stosuje się leczenie zachowawcze, za pomocą kropli wpuszczanych do oka, których zadaniem jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i poprawa ukrwienia nerwu wzrokowego.
Nie wolno zaprzestać podawania leków nawet, jeśli subiektywnie nie zauważa się efektów ich działania. Przerwanie leczenia może spowodować gwałtowny wzrost ciśnienia i poważne uszkodzenie wzroku
Metody chirurgiczne
Metody laserowe
Głęboka sklerektomia
Irydotomia laserem YAG
To jedna z chirurgicznych metod leczenia jaskry. Istotą operacji jest ułatwienie odpływu płynu wytworzonego w oku bez otwierania przedniej komory oka, dzięki czemu zabieg ten jest obarczony małym ryzykiem powikłań. Wskazaniem do operacji jest brak możliwości osiągnięcia obniżenia ciśnienia w inny sposób, np. stosując krople. O zakwalifikowaniu do zabiegu decyduje lekarz. Sklerektomia głęboka przeciwwskazana jest w jaskrze przewlekłej wąskiego kąta i w pierwotnym zamknięciu kąta z powodu braku możliwości osiągnięcia skutecznego obniżenia ciśnienia ze względów anatomicznych.
Jeśli leczenie kroplami nie pomaga, a jaskra postępuje, można wykonać zabieg laserowy lub częściej chirurgiczny, który ma na celu udrożnienie drogi odpływu cieczy wodnistej z oka. Takie zabiegi wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Polega na wytworzeniu w tęczówce otworu, który umożliwia swobodny przepływ cieczy wodnistej w oku z komory tylnej do przedniej, zapobiega ostremu zamknięciu kąta w jaskrze wąskiego kąta. Wskazania do zabiegu:
+ + +
Profilaktyka jaskry wąskiego kąta w drugim oku U pacjentów z wąskim kątem, u których wystąpił ostry atak jaskry (wg wskazań indywidualnych) W jaskrze przewlekłej wąskiego kąta
Wiskokanalostomia
Istota operacji jest podobna jak w przypadku głębokiej sklerektomii. Zabieg odbywa się bez otwierania przedniej komory oka. O zakwalifikowaniu do zabiegu decyduje lekarz prowadzący pacjenta z jaskrą. Przeciwwskazaniem jest jaskra przewlekła wąskiego kąta.
Metoda Ex-Press
Najnowsza metoda stosowana w chirurgii jaskry. Miniaturowy implant Ex-Press o długości 3 mm implantowany jest pod płatkiem twardówki w celu ułatwienia odpływu płynu wewnątrzgałkowego i tym samym obniżenia ciśnienia w oku. Operację wykonuje się w przypadku jaskry średnio i bardziej zaawansowanej, szczególnie u osób będących po operacji zaćmy. Z tej metody nie mogą skorzystać pacjenci z jaskrą wąskiego kąta.
www.lexummedica.pl 4