#ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
INHOUD Inleiding
03
Profiel respondenten
04
Personeel op de werkvloer
06
1. Aard contract - Aanwerven – Onthaalbeleid en diversiteit
06
2. Samenstelling personeelsbestand
08
3. Veranderende competenties
10
4. Opleiding voor werknemers
11
5. Werkplekleren
12
6. Dialoog en feedback
14
7. Ontslag
15
INLEIDING
Liberform nam in het najaar van 2018 voor de vierde keer een enquête af bij werkgevers in de sector van de vrije beroepen. De enquête werd verspreid via de Ordes, Instituten en beroepsfederaties waar we een goed contact mee onderhouden. Wij beseffen dat we op deze manier niet alle werkgevers bereiken, maar toch een representatief aantal. De bedoeling is om na te gaan hoe werkgevers omgaan met de aanwerving (en het onthaalbeleid), met opleiding op de werkvloer en het functioneren van hun werknemers. Op basis van deze informatie willen we vanuit Liberform 1) Vinger aan de pols houden wat gebeurt in de sector, belangrijke tendensen of evoluties 2) Nagaan waar er nood aan is 3) Op maat van de sector werken De enquête werd zowel in Vlaanderen als Wallonië afgenomen.
ONZE VISIE
LIBERFORM IS NODIG OMDAT OPLEIDING DE BLIK VERRUIMT!
PROFIEL RESPONDENTEN Respondenten De economische beroepen hebben de enquête veelvuldig ingevuld: 89,77% accountantsbelastingconsulenten, 6,91% boekhouder en 1,73% bedrijfsrevisor. Andere deelnemers: 0,49% dierenarts, 0,25% advocaat, 0,25% architect en 0,12% landmeter- expert.
Waar actief?
13,32
18,87
4,56 11,47
9,99
10,36
10,23 3,08 0,74
11,10
6,29
Grafiek: In welke provincie is uw onderneming gevestigd? (in%)
De meeste deelnemers gaven aan afkomstig te zijn uit de Provincie Antwerpen (19%), op de voet gevolgd door West- Vlaanderen (13%) en Brussel (11%). Slechts 0,74% heeft zijn onderneming in de provincie Luxemburg.
1 https://www.liberform.be/nl-facts-figures
04
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
LIBERFORM.BE
Grootte van de onderneming
11,84 6,66
27,99 geen werknemers
9,99
10-19
16,28
20-49
1-4
5-9
50+
27,25
Grafiek: Met hoeveel werknemers werkt u (exclusief medewerkers op zelfstandige basis)? (in%)
Wat de grootte van de ingetekende ondernemingen betreft heeft 72% meer dan één werknemer in dienst. Hiervan zien we dat 12% zelfs meer dan vijftig personen tewerkstelt. 28% heeft geen personeel in dienst. Deze zelfstandigen gaven ook aan dat het aanwerven van een werknemer niet voor de nabije toekomst is. Slechts 13% reageerde positief en de voornaamste reden voor het aanwerven van personeel is dat de onderneming reeds is uitgebreid of binnenkort zal uitbreiden. Ook aan wie al personeel heeft vroegen we of ze in de toekomst personeel gingen aanwerven. 59% antwoordde hierop positief.
LIBERFORM.BE
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
05
PERSONEEL OP DE WERKVLOER Ter herinnering: we werken verder met de 72% van de respondenten die aangaven personeel in dienst te hebben.
1. AARD CONTRACT – AANWERVEN – ONTHAALBELEID EN DIVERSITEIT Aard van het contract Het grootste deel van de respondenten (59%) geeft aan dat ze steeds werknemers aanwerven met een voltijds contract. Er wordt met deeltijdse contracten gewerkt, 31% van de respondenten zou hier mee werken. Slechts 9% van de respondenten werkt met interim contracten.
Aanwerven Tijdens het jaar 2018 heeft 61% van de respondenten een nieuwe medewerker aangeworven. 17% deed dit in 2017, 15% tussen 2012 en 2016 en 7% voor 2012. Opnieuw zien we dat de aanwervingen vooral plaatsvonden binnen het kader van een uitbreiding van de onderneming (61%). Als tweede reden gaven werkgevers aan dat het ging om een vervanging na een ontslag (20%).
35,00 30,00 25,00 20,00
30,8529,66 20,5721,03
16,4617,24
15,00 10,00 5,00
15,1916,55
11,8710,69 5,06 4,83
0,00
NL
FR
Grafiek: Wat zijn uw wervingskanalen? (in%)
De manier waarop werkgevers op zoek gaan naar personeel verschilt erg. Merendeel maakt gebruik van een rekruteringskantoor (+-30%), maar ook via scholen (+-21%) en VDAB of Actiris (+-17%) worden nieuwe mensen aangeworven. Zelf een vacature online plaatsen of via een advertentie in een regionale krant is veel minder populair.
06
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
LIBERFORM.BE
70,00 58,19
60,00 50,00 40,00 30,00 20,00
30,15
27,38 14,12
24,31 18,08 12,31 6,78
10,00
5,85
2,82
0,00 Passen binnen het team
Ervaring (stage of andere jobs)
Competenties die uit CV blijken NL
Diploma
Andere
FR
Grafiek: Waar let u het meest op bij aanwerving? (in%)
Tijdens de aanwervingsprocedure kan de nadruk liggen op verschillende punten. Hier zien we een verschil tussen Nederlandstaligen en Franstaligen. Nederlandstalige respondenten kijken vooral naar het feit of iemand in het team zou passen of niet (30%), de ervaring (27%) en de competenties die uit de CV blijken (24%). Bij de Franstalige respondenten bestaat de top 3 uit de competenties die op de CV staan (58%), de ervaring (18%) en of men in het team past vindt slechts 14% een belangrijke vereiste. Bij de andere antwoorden werd nog aangemerkt dat attitude of motivatie, een combinatie van de vier bovenstaande argumenten en woonplaats/mobiliteit meespelen in het kiezen van een nieuwe werknemer. We hebben de mate bevraagd waarin er rekening wordt gehouden met diversiteit binnen het team. We kijken hier naar diversiteit in de ruime zin van het woord: man/vrouw verhouding, leeftijd, achtergrond,… Zowel bij de Nederlandstalige al Franstalige respondenten houdt de meerderheid geen rekening met diversiteit omdat het vinden van personeel al moeilijk genoeg blijkt (knelpuntberoepen). Wanneer het gaat over diversiteit qua generatieverschillen op de werkvloer geeft 14% van de Nederlandstalige en 19% van de Franstalige werkgevers aan dat ze proberen deze balans te bewaren. We hebben gepeild naar de bekendheid van de aanwervingspremies (bijvoorbeeld: RSZ-korting, IBO, VOP,…). Bij de Franstalige respondenten maakt men meer gebruik van de premies, namelijk 58%, terwijl de Nederlandstalige slechts 35% aangeeft er gebruik van te maken. Van de 58% Franstalige respondenten geeft er 51% aan gebruik te maken van de doelgroepkorting/ RSZ korting. Maar ook van de Formation Professionnelle Individuelle (FPI/IBO) werd gebruik gemaakt (28%). Van de 35% Nederlandstalige respondenten geeft er 67% aan gebruik gemaakt te hebben van de RSZkorting, 20% van de mogelijkheid tot IBO en 5% de tewerkstellingspremie voor 50+. 4% geeft aan de VOP premie te kennen en al gebruikt te hebben en 3% was al bekend met IBO.
LIBERFORM.BE
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
07
Onthaalbeleid en diversiteit Als men overgaat tot het aanwerven van een nieuwe medewerker weet men dat zowel een arbeidsovereenkomst als een arbeidsreglement nodig is. 47% van de Nederlandstalige respondenten meent een extra gedragscode of deontologische code inzake non-discriminatie te laten optekenen. Van de Franstalige respondenten heeft 35% geen gedragscode opgenomen. Daarbuiten is het natuurlijk zo dat vrije beroepers met een deontologische code werken en hier in de meeste gevallen reeds een gedragscode in wordt opgenomen. 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00
39,66 34,51 26,44
21,20 14,37
17,24
1,09 2,30 Neen
NL
24,18
19,02
Ja, maar eerder mondeling
Ja, er is een onthaalbrochure
FR
Ja, er wordt een meter/peter aangesteld
Andere
Grafiek: Heeft u een onthaalprocedure voor nieuwe aanwerving? (in%)
Het onthaal van nieuwe medewerkers is niet overal hetzelfde. Bij 35% Nederlandstalige en 40% Franstalige respondenten wordt wel degelijk gebruik gemaakt van een mondeling onthaalbeleid. Minder dan een op vier maakt momenteel gebruik van een onthaalbrochure. Het meter-peterschap wordt in 21% Nederlandstalige en 17% Franstalige ondernemingen toegepast. Een positieve lijn, daar nog 19% in Nederlandstalige en 26% in Franstalige aanduidden dat zij geen onthaalprocedure binnen het bedrijf hanteren.
2. SAMENSTELLING PERSONEELSBESTAND Profiel Als we kijken naar de samenstelling van het personeelsbestand bij de respondenten, zien we dat 32% boekhoudkundig-ondersteunend personeel in dienst heeft. 23% heeft administratief ondersteunend personeel in dienst dat secretariaatsgebonden is, 17% tewerkstellen medewerkers op zelfstandige basis en 18% zet in op inhoudelijk ondersteunend personeel. 6% zetten ondersteunen personeel in op vlak van IT en 5% op vlak van personeelsbeleid.
Leeftijd In de Franstalige ondernemingen werken het vaakst mensen tussen 26 en 49 jaar. Vijftigplussers nemen nog een groter deel van de taart voor hun rekening dan min 25 jarigen. Daar zowel zestigplussers als min 21 jarigen in de minderheid zijn.
08
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
LIBERFORM.BE
Bij de Nederlandstalige respondenten blijkt de grootste groep ook die van 26 tot 49 jaar te zijn met 94%. Daarna volgen de 21 tot 25 jarigen (51%), de 50-54 jarigen (44%) en 55-59 jarigen (31%). Slechts 16% is tussen de 60 en 64 jaar oud, 3% +65 jaar oud en 1% is jonger dan 21 jaar. 80% van de medewerkers hebben de Belgische nationaliteit, 13% EU-nationaliteit en 7% niet-EU nationaliteit. Het algemene profiel van de werknemer binnen de sector heeft de Belgische nationaliteit, is tussen de 26 en 49 jaar oud en heeft als functie: ondersteuning binnen het boekhouden.
Risicogroepen 80,00
68,16
60,00 40,00 13,67
20,00
11,43
3,67
3,06
0,00 Neen Ja, -30jarigen die werkzoekend waren Ja, de kwalificaties zijn niet meer aangepast of dreigen niet meer aangepast te zijn aan de hoogste ja, personen met een arbeidshandicap ja, uit de kansengroepen Grafiek: Bij mijn medewerkers bevinden zich werknemers die onder 'risicogroepen' vallen. (in%)
Wij vroegen of er personen tewerkgesteld zijn die onder de term “risicogroepen” vallen. 68% geeft aan geen personeel in dienst te hebben die als risicogroep kunnen gekwalificeerd worden. 14% heeft een -30 jarige werkzoekende in dienst, 11% heeft personeel in dienst wiens kwalificaties niet meer zijn aangepast of niet meer aangepast dreigen te zijn. En 4% van de ondernemers heeft werknemers met een arbeidsbeperking tewerkgesteld en 3% geeft aan dat zij personen uit kansengroepen in dienst hebben.
Opleiding 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00
41,99 35,37 20,26 13,56 4,50 1,14
19,61 16,18
1,632,25
24,18 17,36 0,650,32
0,650,32
NL
FR
Grafiek: Diploma werknemer, exclusief medewerker op zelfstandige basis? (in%)
LIBERFORM.BE
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
09
We hebben hier enkel gekeken naar het diploma van de werknemers, dus niet de medewerker op zelfstandige basis. De meeste respondenten geven aan dat hun medewerkers een diploma hoger onderwijs hebben (42% Nederlandstaligen, 25% Franstaligen), de 2e in rij is het universiteitsdiploma (24% Nederlandstaligen, 17% Franstaligen) en de derde plaats wordt ingevuld door het graduaatsdiploma (16% Nederlandstaligen, 20% Franstaligen). Ook personen met enkel een diploma secundair onderwijs kunnen in de sector aan de slag, namelijk 14% bij de Nederlanstalige respondenten en 20% bij de Franstalige respondenten.
3. VERANDERENDE COMPETENTIES
35,00
32,41 30,09
30,00 25,00 20,00
23,93 19,76
19,37 15,88
15,00
11,07
11,85 8,53 8,30
10,00 5,00
7,35 6,72 2,37 2,37
0,00 Neen
Ja, bij Ja, bij Ja, bij Ja, bij Ja, bij Ja, bij ondersteunend inhoudelijk administratief ondersteunend medewerker op ondersteunend personeel ondersteunend ondersteunend personeel zelfstandige personeel betreffende personeel personeel betreffende IT basis betreffende boekhouding personeelsbeleid NL
FR
Grafiek: Zal uw huidig personeelsbestand wijzigen in de komende 5 jaar door technische of technologische evoluties? (in%)
Binnen de sector zal er in de toekomst steeds meer verandering zijn naar automatisering en digitalisering toe. Over een verandering op dit vlak zijn de antwoorden verdeeld. Zo is er +- 20% dat aangeeft dat er binnen de vijf jaar in hun onderneming niets zal veranderen. Anderen menen dat de grootste transformatie zich bij het ondersteunend personeel betreffende boekhouding zal voordoen. Alsook bij het administratief personeel. Het ondersteunend personeel betreffende het personeelsbeleid zou als minste te maken krijgen met technologische veranderingen.
10
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
LIBERFORM.BE
66,67
70,00 60,00
57,94
50,00 40,00 30,00
33,41 26,29
20,00 10,00
3,04
7,04
5,61 0,00
0,00 Ik school mijn werknemers Ik werf nieuwe werknemers Ik ga over tot ontslag van om aan waarvan het profiel werknemers beter aansluit bij de veranderingen NL
Ik zie geen verandering en zal dus niets doen
FR
Grafiek: Welke maatregelenworden er genomen naar aanleiding van evoluties in de sector? (in%)
Om alle veranderingen die zich voordoen in de onderneming te ondervangen, zullen de meeste respondenten hun werknemers bijscholen (58% Nederlandstaligen, 67% Franstaligen) of nieuwe werknemers aanwerven waarvan het profiel beter aansluit bij de veranderingen (33% Nederlandstaligen, 26% Franstaligen).
4. OPLEIDING VOOR WERKNEMERS Bijna alle respondenten (95%) geven aan opleidingen te voorzien voor de werknemers. 5% doet dit dus niet. 26% daarvan vindt de toegevoegde waarde van het volgen van een opleiding klein, nog eens 26% heeft onvoldoende tijd en 22% heeft onvoldoende financiële middelen. Wie neemt het meeste initiatief om de opleidingen te volgen? Op de eerste plaats staat de leidinggevende (70%), daarna volgt de werknemer (14%) en de personeelsverantwoordelijke (9%) als derde. In de meeste gevallen gaat het om vakspecifieke opleidingen (78% Nederlandstaligen, 72% Franstaligen). In mindere mate worden algemene trainingen (11% Nederlandstaligen, 16% Franstaligen) of vorming rond de soft skills (11% Nederlandstaligen, 9% Franstaligen) gevolgd. Indien het over deze laatste twee soorten opleidingen gaat, worden ze volgens de werkgevers gerangschikt van informatica-opleidingen als meest populaire tot aan mentoropleidingen als minst in trek.
LIBERFORM.BE
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
11
Andere
3,58
Mentoropleiding
2,68 3,41
Talen
5,02
9,20
6,90 8,81
Werken in team Timemanagement
11,47 12,01
16,48
11,49 12,54
Coachen en leidinggeven
16,09
Klantgerichtheid
21,33 28,35
Informatica 0,00
5,00
10,00
15,00 FR
20,00
25,00
30,65
30,00
35,00
NL
Grafiek: Als het gaat om meer algemene opleidingen of soft skills is er binnen uw praktijk vooral nood aan opleiding met betrekking tot... (in%)
De meeste opleidingen worden extern gevolgd (38%). Intern georganiseerde opleidingen zijn minder populair (25%). De respondenten geven aan dat de jaarlijkse verplichte vormingen die de werkgever dient te volgen dikwijls ook gevolgd worden door één of meerdere werknemers. Dit is zo in 82% van de gevallen. De onderneming betaald in deze situatie de vorming van de werknemer. Één procent van de werknemers dient zelf zijn of haar vorming te financieren. Maar 17% van de werkgevers meent nooit werknemers mee te nemen naar verplichte vormingen. De opleidingen die worden gevolgd door werknemers gaan bij de Franstalige respondenten meestal uit van de ordes en instituten (41%). Bij de Nederlandstalige respondenten worden de meeste opleidingen gevolgd bij private opleidingsverstrekkers (38%).
5. WERKPLEKLEREN Stagiairs komen vaak over de vloer binnen de kantoormuren. In de meeste gevallen zijn de stagiairs studenten die een bacheloropleiding volgen. De Nederlandstalige respondenten geven aan dat 38% van hun stagiairs een professionele bacheloropleiding volgen en 18% een academische bachelor. Bij de Franstalige respondenten was ook 38% van de stagiairs een bachelorstudent. In mindere mate gaat het om masterstudenten (21% Nederlandstaligen, 15% Franstaligen).
12
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
LIBERFORM.BE
37,73
40,00 35,00
27,78
30,00 25,00
18,18
20,00 15,00 10,00 5,00 0,00
27,78
2,78 0,00
1,36 1,39
1,82 1,39
4,17 3,64
4,55 2,78
20,45 15,28
15,28
3,18 1,39
NL
3,64
5,45 0,00
FR
Grafiek: Welke opleiding volgt de stagiair? (in%)
Men werkt graag met stagiaires omdat het een zeer handige optie is naar rekrutering toe. De meeste respondenten geven toe dat dit een belangrijke reden is waarom ze met studenten samenwerken. (Nederlandstaligen 67%, Franstaligen 72%) Andere antwoorden laten dan weer blijken dat het voor studenten belangrijk is om tijdens hun studie of dat het een leuke aanvulling is tot het personeelsbestand. 7% van de respondenten lichtte ook toe dat het aangenaam was een stagiaire op kantoor te begeleiden en de passie voor het beroep door te geven.
De sector en onderwijs Momenteel wordt onderzocht of werkplekleren ook in opleidingen binnen het hoger onderwijs mogelijk is. 32% van zowel de Nederlandstalige als Franstalige ondernemers zijn het erover eens dat werkplekleren een mogelijkheid kan zijn binnen een opleiding die naar de sector leidt. 27% geeft te kennen dat doorgedreven stage een betere methode is. Voor de opleiding tot beroepsbeoefenaar antwoordt 24% dat het een zeer goed idee is om werkplekleren te implementeren. Toch is er ook één ondernemer op vijf die het werkplekleren geen goed idee vindt. Stages worden over het algemeen positief onthaald. De opmerking dat het niveau van de professionele bachelor boekhouden erg laag is werd echter wel gemaakt. Maar denken werkgevers ook hetzelfde over duaal leren? 38% Nederlandstalige respondenten geeft aan ervoor open te staan een student in een duaal traject op te volgen, ook 37% van de Franstalige respondenten deelt deze mening. Echter 44% Nederlandstalige en 37% Franstalige respondenten geven aan dit te zien zitten maar vinden het moeilijk realiseerbaar. Slechts 18% Nederlandstalige en 26% Franstalige respondenten geven aan dit niet te zien zitten.
LIBERFORM.BE
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
13
De rol van mentor binnen een duaal traject zou door 32% Nederlandstalige en 39% Franstalige respondenten graag ingevuld worden. Bijna de helft van de Nederlandstalige respondenten (46%) geeft echter aan dat dit moeilijk realiseerbaar zou zijn, 34% Franstalige respondenten deelt deze mening. 21% Nederlandstalige en 27% Franstalige respondenten geven aan niet te willen optreden in een begeleidende rol.
6. DIALOOG EN FEEDBACK 70,00 57,74
60,00 50,00 36,33
40,00 31,14 30,00 20,00
27,38
25,75 14,88 6,79
10,00 0,00
0,00 Ja, functioneringsgesprek
Ja, evaluatiegesprek NL
Ja, feedbackgesprek
Neen
FR
Grafiek: Houdt u functionerings- of evaluatie- of feedbackgesprekken? (in%)
Een rol als monitor en mentor dient een werkgever vaker op zich te nemen. Binnen functioneringsen evaluatiegesprekken met de werknemers kan dit terugkomen. Niet iedereen neemt dit soort gesprekken af, 7% van de Nederlandstalige en 28% Franstalige respondenten doet dit namelijk niet. Bij de Nederlandstalige respondenten (31%) worden er vaker functioneringsgesprekken gevoerd dat bij Franstalige respondenten (15%). Bij de Nederlandstalige respondenten kent men ook het feedbackgesprek, 26% voert deze al. Binnen deze ontmoetingen komt het gespreksonderwerp “opleidingen” zeer vaak aan bod (91% Nederlandstaligen en 82% Franstaligen). Maar toch werken weinig respondenten met een opleidingsplan. 52% van de Nederlandstalige en 62% van de Franstalige doen dit niet. Op het niveau van het individueel personeelslid en op niveau van de onderneming wordt er soms aan opleidingsplannen gewerkt.
14
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
LIBERFORM.BE
7. ONTSLAG Bij de meerderheid van de respondenten hebben er de voorbije 12 maanden werknemers het bedrijf verlaten. Dit omdat ze nieuwe opportuniteiten zagen (+-30%), de werknemers is ontslaan (+-20%) of de werknemers zelfstandige is geworden (6%). Wanneer een ontslag valt wordt er in verschillende situaties ook een exit-gesprek gehouden met de werknemer in kwestie. Ongeveer 60% van de respondenten voorziet een exit gesprek. Bij 23% Nederlandstalige en 34% Franstalige respondenten wordt er een mogelijkheid geboden tot outplacement. Een minderheid van de respondenten voorziet geen van beide, 15% Nederlandstalige en 8% Franstalige respondenten.
LIBERFORM.BE
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
15
NOTITIES
16
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
LIBERFORM.BE
LIBERFORM.BE
LIBERFORM / ENQUÊTE WERKGEVERS IN DE SECTOR
17
CONTACTEER ONS VIA 02 21 22 536 | info@liberform.be | www.liberform.be
OF VOLG ONS OP /LiberformPC336
/Liberform
/company/liberform
