6 minute read

3. Meios de Impugnação Legalmente Disponíveis

Next Article
2.1. Introdução

2.1. Introdução

8.4. Rekursu sira ba Meiu Protesaun Judisial – Ilegalidade ba Terminasaun Kontratu ho Inisiativa husi Empregadór

ho Fundamentu Justa Kauza ................................................................ 282 8.5. Konsiderasaun Finál .................................................................................. 283

9. Fiskalizasaun ba Lei Traballu

9.1. Introdusaun ..................................................................................................... 285 9.2. Fiskalizasaun Lei Traballu ....................................................................... 285 9.2.1. Insidénsia ..................................................................................................... 285 9.2.2. Izensaun ....................................................................................................... 286 9.2.3. Impostu ......................................................................................................... 287 9.2.4. Substituisaun fiskál no obrigasaun ba retensaun .................. 287 9.2.5. Obrigasaun ba deklarasaun no informasaun ........................... 287

9.3. Konsiderasaun Finál .................................................................................. 288

10. Rejime Jerál Seguransa Sosiál iha Timor‑Leste

10.1. Introdusaun .................................................................................................. 289 10.2. Rejime Kontribuinte ba Seguransa Sosiál ................................... 290

10.2.1. Kolesaun x Remunerasaun ............................................................. 290 10.2.2. Sesé mak bele inklui iha laran? .................................................... 291 10.2.2.1. Traballadór estranjeiru sira .......................................................... 291 10.2.3. Obrigasaun entidade empregadora no traballadór sira ..... 291

10.2.3.1. Entidade empregadora sira ......................................................... 292 10.2.3.2. Traballadór sira .................................................................................. 292 10.2.3.3. Kálkulu kontribuisaun ..................................................................... 292 10.3. Inkumprimentu ba Obrigasaun no Dívida ba Seguransa

Sosiál ............................................................................................................... 293 10.3.1. Inkumprimentu ba obrigasaun sira ............................................. 293 10.3.2. Dívida sira ................................................................................................. 294 10.4. Períodu Tranzitóriu ................................................................................... 294 10.5. Konsiderasaun Finál ................................................................................ 295

11. Prosedimentu kona‑ba atu Hetan Vistu Traballadór

11.1. Introdusaun .................................................................................................. 297 11.2. Konsiderasaun badak kona‑ba Ezersísiu Atividade

Profisionál husi Estranjeiru sira ......................................................... 297 11.3. Autorizasaun ba Kontratu no Pareser ba Vistu Fiksasaun

Permanensia ............................................................................................... 299 11.3.1. Rekrutamentu ba Traballadór Estranjeiru sira ....................... 299

11.3.2. Fo autorizasaun no pareser ............................................................ 300 11.4. Tama iha Rai Laran no Konsede Vistu .......................................... 300

11.5. Renovasaun ba Vistu .............................................................................. 302 11.6. Konsiderasaun Finál ................................................................................ 302

12. Estatutu Funsaun Públika – Kláuzula Esensiál

12.1. Introdusaun .................................................................................................. 303 12.2. Prinsípiu sira ne´ebé Orienta Funsaun Públika ......................... 304

12.2.1. Prinsípiu igualdade .............................................................................. 304 12.2.2. Prinsípiu konfidensialidade ............................................................. 304 12.2.3. Prinsípiu onestidade no integridade .......................................... 305

12.2.4. Prinsípiu imparsialidade .................................................................... 305 12.2.5. Prinsípiu exkluzividade ...................................................................... 305 12.2.6. Prinsípiu izensaun (konflitu interesse) ....................................... 305

12.3. Konstituisaun ba Relasaun Traballu ............................................... 305 12.3.1. Nomeasaun .............................................................................................. 305 12.3.1.1. Nomeasaun ba tempu indeterminadu .................................. 306 12.3.1.2. Nomeasaun husi komisaun servisu ........................................ 306

12.3.1.3. Rekizitu sira ba nomeasaun ........................................................ 306 12.3.2. Kontratu ..................................................................................................... 306 12.3.2.1. Kontratu administrativu provimentu ho tempu

indeterminadu .................................................................................... 306 12.3.2.2. Kontratu traballu termu sertu ..................................................... 307 12.3.3. Modifikasaun husi relasaun traballu ........................................... 307

12.3.4. Sesasaun relasaun traballu ............................................................. 307 12.4. Devér Funsionáriu no Ajente Administrasaun Públika

sira nian .......................................................................................................... 307 12.4.1. Devér Jerál sira (artigu 40 EFP) ..................................................... 307 12.4.2. Devér espesiál sira ............................................................................... 308 12.5. Direitu no Regalia sira ba Funsionáriu Públiku sira

no Ajente Administrasaun Públika .................................................. 310 12.6. Lisensa ........................................................................................................... 311 12.6.1. Lisensa ho direitu ba vensimentu ................................................ 311 12.6.2. Lisensa sein vensimentu .................................................................. 311 12.6.3. Lisensa espesiál sen vensimentu ................................................ 312 12.7. Falta sira ........................................................................................................ 312 12.8. Responsabilidade Dixiplinár ............................................................... 312 12.9. Konsiderasaun Finál ................................................................................ 313

13. Asédiu Morál iha Servisu Fatin

13.1. Introdusaun .................................................................................................. 315 13.2. Prátika ne´ebé Konfigura Asédiu Morál ........................................ 315

13.3. Konsekuénsia ba Asédiu Morál ........................................................ 316 13.3.1. Konsekuénsia ba traballadór ......................................................... 316 13.3.2. Konsekuénsia ba entidade empregadora ............................... 317

13.4. Enkuadramento Legál ............................................................................ 317 13.5. Atuasaun Relasiona Asédiu Morál iha Servisu Fatin ............. 318

13.6. Konsiderasaun Finál ................................................................................ 319

os autores / the authors / autór sira

CoorDenaDores / CoorDinators / KoorDenaDór sira: RUI BOTICA SANTOS

Sócio fundador da CRA Timor. Licenciado em Direito pela Faculdade de Direito da Universidade de Lisboa (1992). Advogado inscrito na Ordem de Advogados de Portugal (1994), na Ordem de Advogados do Brasil (2006) e na Associação de Advogados de Macau (2013) e autorizado a exercer a profissão de advogado em Timor‑Leste (2012). Árbitro oficial do Court of Arbitration for Sport (CAS) desde 2004 e juiz do International Court of Appeal da FIA – Fédération Internationale de l’Automobile (2010). Master Honoris Causa pelo Instituto Superior de Derecho y Economia (ISDE) de Madrid e professor convidado no Master in International Sports Law do ISDE (2007 a 2016). Membro e diretor da Associação Internacional de Direito do Desporto RexSport. Orador em diversos seminários internacionais e nacionais sobre matérias relacionadas com a arbitragem no desporto, autor de diversos artigos sobre arbitragem e mediação e coautor do livro Sports Law in Portugal.

Founding partner of CRA Timor. A law graduate of the Law Faculty of the Universidade Clássica de Lisboa (1992); A lawyer and member of the Portuguese Bar Association (1994), the Brazilian Bar Association, the Macau Bar Association (2013) and authorised to practice as a lawyer in Timor‑Leste (2012); Official arbitrator of the Court of Arbitration for Sport (CAS) since 2004; Judge of the International Court of Appeal of FIA – Fédération Internationale de l’Automobile (2010); Master Honoris Causa at ISDE – Instituto Superior de Derecho y Economia, Madrid; Guest Professor in the Masters in International Sports Law at the ISDE (2007 to 2016); Member and Director of the Rexsport International Sports Law Association; Speaker at various national and international seminars regarding sports arbitration; Author of various articles on arbitration and mediation and co‑author of the book Sports Law in Portugal.

Parseiru fundador CRA Timor. Lisensiatura iha direitu hosi Fakuldade direitu Universidade klasiku Lisboa (1992). Advogadu ne’ebé rejistu ona iha ordem advogadu portugés (1994), iha Asosiasaun advogadu Brazíl nian (2006) no iha Asosiasaun advogadu Macau (2013) no autoriza atu prátika nu’udar advogadu iha Timor‑Leste (2012). This ofisiál husi tribunál Arbitrajen ba Desportu (CAS) dezde 2004 no juiza tribunál rekursu husi FIA – Federasaun Internasionál mak l’Autombile (2010). Honoris Causa Master, Instituto superiór dé knockcho y economia (ISDE) husi

Madrid; professor no bainaka profesór iha mestradu iha direitu desportivu internasionál iha isde (2007 to 2016). Membru no Diretor Asosiasaun Direitu Desportu Internasionál RexSport. Orador sira iha semináriu internasionál no Nasionál oin‑oin kona‑ba kestaun sira ne’ebé relasiona ho Arbitrajen iha Desportu, autoriza artigu oin‑oin kona‑ba Arbitrajen no mediasaun no ko‑author livru lei Desportu nian iha Portugál.

DUARTE SIMÕES CARNEIRO

Sócio‑gerente da CRA Timor e residente em Timor‑Leste desde 2013. Licenciado em Direito pela Faculdade de Direito da Universidade Católica do Porto (2002). Mestrado em Direito Público pela Faculdade de Direito da Universidade Nova de Lisboa com a dissertação sobre a Responsabilidade Civil dos Meios de Comunicação Social no Ordenamento Jurídico de Timor‑ ‑Leste (2016). Advogado inscrito na Ordem de Advogados de Portugal (2003), na Associação de Advogados de Macau (2011) e autorizado a exercer a profissão de advogado em Timor‑ ‑Leste (2013). Participou na feitura de diversos projetos legislativos em Timor‑Leste nas áreas de Investimento, Direito Internacional, Indústria e Energia. Orador em diversos seminários internacionais e nacionais sobre matérias relacionadas com direito laboral e investimento privado em Timor‑Leste.

Managing partner of CRA Timor and resident in Timor‑Leste since 2013. A law graduate of the Law Faculty of the Universidade Católica do Porto (2002). Master in public law from Law Faculty of the Universidade Nova de Lisboa with the Dissertation on civil liability of the media within in the framework of Timor‑Leste (2016). A lawyer and member of the Portuguese Bar Association (2003), the Macau Bar Association (2011) and authorised to practice as a lawyer in Timor‑ ‑Leste (2013). Participation in the elaboration of several legislative bills in Timor‑Leste within the areas of Investment, Internacional Law, Industry and Energy. Speaker at various national and international seminars regarding labour and private investment in Timor‑Leste.

Sosiu‑jerente CRA Timor ho rezidente iha Timor‑Leste dezde 2013. Graduadu Direitu husi Fakuldade Direitu Universidade Católica Porto (2002). Mestradu iha Direitu Publiku husi Fakuldade Direitu Universidade Nova Lisboa ho Disertaun kona‑ba responsabilidade sivíl média nian iha Timor‑Leste nia laran (2016). Advogadu no membru iha Asosiasaun Bar Portugues (2003), iha Asosiasaun Advogadu Macau (2011) no autorizadu atu pratika hanesan advogadu iha Timor‑Leste (2013). Partisipa iha elaborasaun lei lejizlativa oin‑oin iha Timor‑Leste Iha area Investimentu, Direitu Internasional, Industria no Enerjia, no mos orador iha seminariu nasionál no internasional oin‑oin kona‑ba servisu no investimentu privadu iha Timor‑Leste.

This article is from: