Moederziel alleen Misbruikt, geslagen, op de grond Geen mens die om haar geeft Haar hart zo gruwelijk verwond
het onbeschrijflijke beschreven .........................................................
Inhoudsopgave Voorwoord ......................................................... 30 miljoen slaven en het gevecht Lodewijk Born
6 9
......................................................... Seksslavin Amita heeft meer hoop dan ik
17
......................................................... Het gruwelijke gezicht van slavernij
24
......................................................... Een vacature voor misdadiger
31
......................................................... De gebroken pijplijn van rechtssystemen
37
Marieke van Buytene
Henk Jan Kamsteeg
Brigitte Makkinje
Henk Medema
......................................................... Moed om de waarheid onder ogen te zien 44 Carianne Ros
......................................................... Weduwen, de heldinnen van Afrika
51
......................................................... De bittere noodzaak van politieke strijd tegen moderne slavernij
59
Hilbrand Rozema
Gert-Jan Segers
......................................................... Het oude verhaal van illegale opsluiting 66 Reinier Sonneveld
......................................................... De ketting van seksslavernij
72
......................................................... Recht voor Aisha
78
Bas Popkema
Martijn Rutgers
......................................................... Op de vlucht door landjepik 84 Sjoerd Wielenga
......................................................... Over International Justice Mission 90 ......................................................... Onze sponsors 92
Voorwoord ‘Maar wat kan ik doen om recht te doen? Ja, ik weet dat ik geld kan geven, maar ik wil meer…’ Vaak horen wij deze reactie wanneer wij namens International Justice Mission (IJM) spreken in kerken, op scholen of bij bedrijven. Inmiddels heb ik de vrijmoedigheid te antwoorden dat het overmaken van een gift inderdaad een eerste goede stap is… Het doen van recht in landen als Guatemala, Kenia, de Filipijnen en India kost nu eenmaal veel geld. Word dus inderdaad Freedom Partner van IJM. Voor € 24,- per maand maak je echt verschil. Maar goed… Ik begrijp de vraag. Wat kunnen wij meer doen dan geld geven alleen? Wat kan ik doen om bij te dragen aan de bevrijding van meisjes die slachtoffer zijn van mensenhandel en tientallen keren per dag worden verkracht in ranzige bordelen in de rosse buurt van Mumbai? Hoe kan ik bijdragen aan reddingsoperaties van slaven uit steenfabrieken in Chennai die dagelijks 20 uur moeten werken en stelselmatig worden mishandeld en gekleineerd? Hoe kan ik er zijn voor de weduwe die een dag nadat zij haar man verloren is op straat wordt gesmeten door haar schoonfamilie? Hoe kan ik helpen om onschuldige gevangenen in de gevangenissen van Kenia weer vrij te krijgen? En wat kan ik doen voor de kinderen in Zuid-Amerika die worden verkracht en als oud vuil langs de kant van de straat worden gegooid? Wat kan ik doen tegen dit onvoorstelbare onrecht? De 12 auteurs van dit boek van Schrijvers voor Vrijheid geven een antwoord. Zij gebruikten hun gaven en talenten om in 24 uur tijd gezamenlijk een boek te schrijven over de strijd tegen onrecht. Niet alleen was hierbij het doel om door de verkoop van de boeken zoveel moge-
lijk dagen reddingswerk van IJM te financieren, maar ook om door hun artikelen het verhaal te delen, aan bewustwording te werken. Een ander antwoord geeft het team van GoPublic, een internetbedrijf in Amsterdam die bij het horen van de plannen van de 12 auteurs direct zeiden een gave website te willen bouwen om te helpen de actie onder de aandacht te brengen. Of neem Ark Media, de uitgever die vanaf het begin wilde meedenken en de boeken tegen kostprijs wilde drukken. En vormgever Paul Wolters, die geen seconde hoefde na te denken toen ik hem vroeg of hij het boek wilde vormgeven, zonder dat ik hem er een cent voor kon geven... En Stefan van der Kamp, die zijn diensten als fotograaf uit zichzelf aanbood om tijdens de 24 uur foto’s van de auteurs te komen maken. Wat kan ik doen? We hebben allemaal gaven en talenten gekregen. Die van de een vallen misschien meer op dan dat van de ander, maar allemaal kunnen we verschil maken. Iedereen kan een Freedom Challenge aangaan, zoals bovengenoemde helden deden. En mocht je behoefte hebben aan creatieve ideeën, dan denken wij als IJM graag met je mee! Wij danken je bij deze dat je de (wellicht eerste) stap hebt genomen dit boek aan te schaffen en nu open te slaan. Gaan voor de droom van een wereld zonder onrecht, begint bij bewustwording van wat zich momenteel op deze aardkloot afspeelt. Ik wens je geen plezier toe bij het lezen van dit boek. Wel wens ik je toe dat je je zult laten raken door de verhalen van diepe ellende én onvoorstelbare hoop.
................... Henk Jan Kamsteeg November 2013
6
7
In de toespraak noemde ze de kinderen die het meest lijden en vroeg de wereld, om op te komen voor hen. Hen een stem te geven. Kinderen die gewoon onderwijs willen volgen, net als die van Revathy. ‘Deze kinderen willen geen iPhone, een Xbox of een PlayStation of chocolade. Ze willen alleen een schrift en een pen.’’ We zijn niet allemaal een Nelson Mandela, Moeder Teresa, paus Franciscus of Malala. Maar we hebben wel allemaal de kans om onze stem te verheffen tegen moderne slavernij. Laten we de werktuigen in de fabrieken en de ketenen van de slavernij verbreken en kinderen een schrift en een pen gunnen. Mensen horen namelijk niet in slavernij. Nooit.
Seksslavin Amita heeft meer hoop dan ik ................... Marieke van Buytene
Ik kon er toch niets aan doen, dus ik wilde niets horen over seksueel misbruik. Tot ik keihard werd geconfronteerd met seksslavernij. Ik lag wakker van de vreselijke verhalen. Maar ik hoorde ook verhalen van redding en slachtoffers die zelf redder worden.
Laat me slapen
‘Heer,’ bid ik: ‘laat me slapen.’ ................... Bio auteur Lodewijk Born (Berltsum, 1972) is sinds 1997 journalist bij het Friesch Dagblad en de landelijke editie Het goede leven. Hij schrijft voor het Friesch Dagblad onder meer over religie en samenleving in de breedste zin van het woord. Daarnaast werkte hij nog mee aan enkele boeken. Hij voelt en noemt zichzelf ‘een oecumenisch en praktisch christen’, omdat hij gelooft dat het christendom zeer verscheiden is. Naast schrijven is voetbal een van zijn grote passies, net als lezen, leiderschapsontwikkeling, wandelen, sporten en reizen. Hij is getrouwd met Esmaralda en vader van Thomas en Nynke. Twitter: @lodewijkborn
Het is twee uur ‘s nachts en ik lig wakker. Gedachten schieten door mijn hoofd en ik kan ze niet uitzetten. Als ik bedenk wat ik morgen - al over een paar uur - allemaal moet doen, schiet ik helemaal in de stress. Het zweet breekt me uit. Ik sla het dekbed naar beneden en mijn klamme huid koelt meteen af. Ik trek het weer tot aan mijn neus op. Van mijn gewoel wordt mijn man wakker. Hij kruipt tegen me aan en slaat een arm om me heen: ‘Hé, we zijn allebei wakker.’ Aan de manier waarop hij het zegt, hoor ik dat hij romantische plannen heeft. Normaal geen gek idee. In de drukte van een gezin en twee banen komen dinertjes bij kaarslicht te weinig voor en is de liefde met je eigen man of vrouw bedrijven soms een kwestie van de schaarse rustige momenten pakken.
‘Ze moet het fijn vinden. Daar heeft hij immers voor betaald’ Maar nu is geen goed moment. De gedachten die me kwellen, zijn verhalen van verkrachting. Beelden hangen op mijn netvlies van een jong meisje dat door een grote man op een vies matrasje wordt vastgepind en tot bloedens toe misbruikt. Als ze zachtjes jammert, slaat hij haar hard in haar gezicht. Ze moet het fijn vinden. Daar heeft hij immers voor betaald. Voor tegenstribbelende kleine meisjes had hij niet naar een bordeel hoeven gaan. Als ze niet ophoudt met huilen, zal hij klagen bij de bordeelhouder, die haar wel op haar plaats zal zetten. Dan krijgt ze een dag niet te eten of moet ze een dubbele dienst draaien, wat neerkomt op 24 uur achter elkaar klanten ontvangen. Als de man klaar is en weggaat,
16
17
haalt ze diep adem. Even rust, tot de volgende klant, over een tiental minuten. Of misschien pas over een uur. Dan kan ze even slapen en alles vergeten. Als ze geluk heeft. ‘Ga maar lekker slapen,’ zeg ik tegen mijn man: ‘morgen is een lange dag.’ Hij rolt zich weer naar zijn eigen helft en ligt al snel weer zachtjes te snurken. Ik blijf achter met mijn gedachten. Eigen schuld, ik heb het mezelf aangedaan. Ik moest me zo nodig verdiepen in dat vreselijke onderwerp, seksslavernij.
Hopeloos machteloos
Seksueel misbruik heeft mij altijd al dwars gezeten. Niet dat ik er persoonlijk ervaring mee heb, maar zodra er iets in het nieuws was, of in het roddelcircuit, over seksueel misbruik, vooral van kinderen, voelde ik me ongemakkelijk. Lichamelijke mishandeling is slecht, maar seksueel misbruik lijkt me nog zo veel erger. Slaan en schoppen is aan de buitenkant, terwijl verkrachting iemand letterlijk en figuurlijk tot in het diepst van zijn wezen raakt. Hoe kan iemand dat doen? Hoe kan je dat een kind aandoen? Ik begreep het niet. Bij elke zaak die langskwam, voelde ik me verloren en machteloos. Want het gebeurt allemaal zo in het geniep, op slaapkamertjes op bovenverdiepingen, of plotseling, in een steegje naast het café. Hoe kon ik die kinderen en vrouwen beschermen? Wat kon ik daar aan doen? Niets. En dus dacht ik er maar liever niet aan. Als op het journaal iets genoemd werd over kindermisbruik of een loslopende serieverkrachter, dan schakelde ik snel over naar een ander net. Bij een verkrachtingsscène in een film moest ik altijd ineens nodig naar het toilet. Totale ontkenning. Tot een paar jaar geleden. Toen opende ik op een ochtend mijn email. Het eerste bericht bestond alleen uit een klein plaatje. Zo op het eerste gezicht stond er een stel op dat open en bloot seks had. Dat gebeurde wel vaker, dat ik ongevraagde reclame voor pornosites te zien kreeg. Dan klikte ik het plaatje gewoon dicht of gooide het bericht weg en dacht er verder niet over na. Maar in dit geval twijfelde ik even. Er was iets raars aan de hand met dit plaatje, dat maakte dat ik er toch eens goed naar keek. Wat ik zag, gaf me de koude rillingen. Dit was geen volwassen man met een volwassen vrouw. Dit was een volwassen man met een klein meisje, met een van pijn vertrokken gezicht. Ik zat als bevroren op mijn stoel. Op dat moment kwam mijn dochtertje van drie naakt uit de badkamer rennen en voor mijn ogen botsten de twee werelden van volmaakte onschuld en verschrikkelijk misbruik. Ik sloot snel het berichtje op mijn beeldscherm en sloot mijn kleine meisje in mijn armen, haar stevig vasthoudend tot ze zei: ‘Mama, je plet me!’ 18
Ik kon zo niet verder. Ik kon niet langer mijn ogen sluiten voor dit vreselijke kwaad. Maar dan bleef de vraag: wat kon ik doen? In die tijd was ik bezig met het schrijven van verhalen dus ik besloot verhalen te schrijven over seksueel misbruik. Ik bestelde een paar boeken en rapporten van organisaties zoals Unicef over het onderwerp, zodat ik goed geïnformeerd kon beginnen. Rapporten over de wereld van seksueel misbruik en de economie erachter. Want verkrachting bleek ook gewoon keiharde handel te zijn. Klanten van bordelen, hoerenlopers, zijn altijd op zoek naar nieuwe kicks, vers bloed, jonge meiden, en dus zijn bordelen altijd op zoek naar nieuwe prostituees, zo niet ‘vrijwillig’, uit pure armoede, dan wel met geweld gedwongen. Salila uit India was een tiener toen ze een baantje accepteerde in de grote stad. Maar toen ze in Mumbai aankwam, werd ze opgesloten en geslagen. Het ‘werk’ was gedwongen seks met mannen. Veel mannen. Ontsnappen leek onmogelijk. Tieners en kinderen zijn aantrekkelijk voor sekshandelaren en hun klanten. Niet alleen voor pedofielen: in veel culturen heerst het bijgeloof dat seks met een maagd of een jong kind een man kracht geeft, of genezing van ziektes als aids. In werkelijkheid zijn kinderen juist vatbaarder voor bijvoorbeeld hiv en hepatitis en lopen volwassenen bij seks met besmette kinderen méér risico op besmetting.
Seks is heilig
In India, het land van de kamasutra, wordt seks als nog wel heilig beschouwd. Seks als iets heiligs, verheffends, dat je relatie op een hoger niveau brengt - dat klinkt me juist in de oren. Helaas heeft ook hier de handel, die eeuwige hebberigheid, het verpest. Tempelprostitutie is het woord voor arme ouders die jonge kinderen, meisjes en jongens, aan tempels verkopen om priesters en bezoekers als prostituees te dienen. Het is een oud oosters gebruik dat in de Bijbel wordt veroordeeld: ‘Geen enkel Israëlitisch meisje mag als hoer bij een tempel zitten en geen enkele Israëlitische jongen als schandknaap.’ (Deuteronomium 23:18) Het geld dat de gelovigen betalen voor de ‘heilige seks’ verdwijnt in de zakken van de priesters. Als de kinderen groot worden, verdwijnen ze in reguliere bordelen. Kinderen zijn nu eenmaal gemakkelijker onder de duim te houden dan volwassenen. In een piepklein grensplaatsje tussen Cambodja en Thailand is een pleintje waar elke middag kinderen worden verkocht aan de wachtende vrachtwagenchauffeurs, voor seks. De gemiddelde leeftijd van de kinderen is acht jaar. 19
Helaas ging de ellende voor anderen gewoon door. Een ander serveerstertje werd gedwongen meer voor de klanten te doen dan drankjes inschenken. Een ander kind werd uit haar eigen achtertuin ontvoerd. De bordeeleigenaar kocht nieuwe meisjes van mensenhandelaren. De redding van de één ging ten koste van de vrijheid van een ander. Het probleem duurde voort. Tussen alle hulporganisaties sprong er één uit, die wel de wortels van het kwaad aanpakte. International Justice Mission bevrijdt kinderen en ook volwassen slachtoffers van de sekshandel uit bordelen en vangt ze op. Samen met politie redde IJM Salila en vijf andere meisjes uit het bordeel. De meisjes kregen nazorg: medische en psychologische hulp en ook training, om een echt beroep te leren. Zo verdient Salila nu haar geld met zelfgemaakte sieraden. Salila zei: ‘Ik dacht dat we daar altijd zouden moeten blijven en zwoegen, maar dat is niet zo. Ze haalden ons uit dat vreselijke bestaan en gaven ons een respectabel leven en zelfvertrouwen. Nu sta ik op eigen benen en kan ik voor anderen zorgen.’
‘IJM brengt de meisjes terug in de wereld waaruit zij werden bevrijd, niet meer als slachtoffers maar als redders’ Geredde wordt redder Twee miljoen kinderen wereldwijd zitten gevangen in de seksslavernij. Hun verhalen houden me wakker en maken me woest. Want wij zijn gemaakt naar het beeld van onze Schepper, om in vrijheid ons leven vorm te geven met de talenten die we hebben gekregen. Iemand die vrijheid afpakken en hun leven - lichaam en ziel - verwoesten is de grootste vloek die ik kan bedenken. Toch eindigden veel van de verslagen die ik las goed. Natuurlijk, want dit waren de gelukkigen die hun relaas konden navertellen aan de hulporganisaties die de rapporten schreven. Het meisje liep weg uit het bordeel en werd opgenomen in een nazorgtehuis voor ex-prostituees. De kinderen werden ontdekt door een welzijnswerker en bevrijd uit hun gevangenschap. De tieners gingen niet mee met de vrouw die ze een baantje aanbood, omdat ze voorlichting hadden gehad over sekshandel en het niet vertrouwden. De ouders hoefden hun kinderen niet uit werken te sturen: de kinderen konden naar school omdat hun arme ouders met een beetje hulp toch een goed bestaan konden opbouwen. 20
De nazorg van IJM gaat verder dan een veilig onderdak - veel verder. IJM brengt de meisjes zelfs terug in de wereld waaruit zij werden bevrijd, niet meer als slachtoffers maar als redders. Meisjes die net bevrijd zijn, vertellen vaak spontaan over andere meisjes die nog in bordelen zitten, zodat die ook gered kunnen worden. Ex-prostituees in het nazorgtraject ontfermen zich vaak vrijwillig over slachtoffers die nieuw binnenkomen in het opvanghuis. Sommige meisjes kiezen ervoor om maatschappelijk werkster te worden, zodat het professioneel begeleiden van slachtoffers hun werk wordt - meisjes die precies hetzelfde hebben meegemaakt als zij. Als de baas van Sani bang was dat de politie een inval zou doen in zijn bordeel, verstopte hij haar en de andere jonge meisjes urenlang in nauwe, donkere kruipruimtes tussen vloeren en muren. Toen Sani door IJM uit het bordeel werd gehaald en veilig in de opvang zat, stond ze erop dat ze terug zouden gaan naar de plek waar ze zo gruwelijk was misbruikt, zodat zij de verborgen luiken kon aanwijzen. Terug in het bordeel vond Sani in totaal zes meisjes en praatte ze uit de verstopplaatsen. ‘Ik was hier ook,’ zei ze: ‘Wees niet bang; ik ben hier om jullie te redden.’ Vijf verdachten werden gearresteerd. 21
Dat laatste zinnetje maakt het grootste verschil: ‘Vijf verdachten werden gearresteerd’. IJM sleept namelijk de criminele bordeelhouders en mensenhandelaren voor de rechter. Want in alle landen in de wereld is kindermisbruik en seksslavernij verboden, alleen worden die wetten niet overal nageleefd. De politie is ongetraind of corrupt, arme mensen kunnen geen advocaat betalen en justitie is overbelast. Maar als IJM een zaak voor de rechter krijgt, worden de wetboeken afgestoft en verdwijnen de daders vaak voor tientallen jaren achter de tralies. Bordelen, seksbars en zogenaamde massagesalons worden gesloten en maken geen nieuwe slachtoffers. Andere bordeelhouders worden afgeschrikt en mensen bedenken zich twee keer voordat ze een carrière als mensenhandelaar beginnen en het risico lopen om levenslang opgesloten te worden. Rechtszaak na rechtszaak en veroordeling na veroordeling krijgt de hele maatschappij de boodschap: seksslavernij kan écht niet. In één stad, Cebu in de Filipijnen, werden door IJM in een paar jaar 220 slachtoffers gered en meer dan 100 daders gearresteerd. Een onafhankelijk onderzoeksbureau stelde vast dat het aanbod van minderjarigen in de rosse buurten van Cebu met 79 procent was afgenomen. Dat zijn honderden kinderen die nooit een verhaal zullen kunnen vertellen over seksslavernij, omdat ze er nooit in beland zijn. Het systeem veranderen - dat kunnen de rechercheurs, advocaten en maatschappelijk werkers van IJM niet alleen. Dat kunnen ze alleen in samenwerking met de overheid, politie en justitie. Een belangrijk onderdeel van het werk van IJM is het trainen van politieagenten. Ook daar laten voormalige slachtoffers van zich horen.
Uit de goot
Amita was zeventien toen ze door een tante voor het eerst verkocht werd voor seks. Ze zat daarna acht jaar in de hel van de sekshandel, voordat IJM haar vond. Nu studeert Amita maatschappelijk werk. Ze sprak op een training van IJM over mensenhandel voor politieagenten in Mumbai: ‘Jullie kwamen naast ons, de geredde meisjes, staan, en wat het belangrijkste is: jullie hebben ons geholpen om onze dromen waar te maken. Vandaag spreek ik namens de meisjes die nog steeds in het donker leven en die hier graag uit willen stappen, meisjes die verlangen naar gerechtigheid. Vol verwachting zijn ze aan het wachten op jullie. Namens deze meisjes smeek ik jullie om hen te redden - en om hen snel te redden! Wat zij eigenlijk nodig hebben, is liefde en bescherming, maar dat weten ze nog niet. Er zijn zoveel mensen die hen hebben misbruikt en genegeerd. Hoe moeten ze weten wat ze nodig hebben, en naar wie ze toe moeten?’ 22
‘God heeft me uit de goot geraapt. Ik had geen hoop voor de toekomst en ik maakte ook geen plannen. Nu denk ik na over mijn toekomst en wat ik wil met mijn leven. En sterker nog, ik denk er over na wat ik aan anderen kan geven: liefde, geluk. Ik ben nu erg trots op mezelf. Ik kan alles!’ Tot slot, zegt Amita: jij kunt ook iets doen: ‘Blijf van deze meisjes houden - verbind je aan hen, besteed tijd en aandacht aan hen, en begrijp hen.’ Met een glimlach voegt Amita hier aan toe: ‘Ze moeten weten wat liefde is.’ Zo positief als Amita, die de ellende nota bene zelf heeft meegemaakt, ben ik niet. Ik ben nog altijd woest en ik lig nog vaak wakker. Maar er is een verschil. ‘Heer,’ bid ik, ‘houd ons wakker. Laat mij en anderen luisteren naar Salila, Sani en Amita: dat redding en herstel mogelijk is, dat wij niet bang zijn om ons te verbinden aan deze kinderen en dat we hen laten zien wat vrijheid en echte liefde is.’
................... Bio auteur Marieke van Buytene is creativiteitscoach en helpt kunstenaars, schrijvers en andere creatieve ondernemers die vastzitten in hun proces met het krijgen en uitvoeren van ideeën. Ze is getrouwd met Reitse en heeft twee kinderen, Saari (10 jaar) en Petter (7 jaar). Marieke bracht haar halve leven door in bibliotheken en boekwinkels, op zoek naar verhalen. Ze studeerde informatiekunde en was tot 2004 informatiespecialist en webredacteur. Van 2005 tot 2007 woonde ze in China, waar ze schreef voor Engelstalige bladen, workshops over schrijven gaf en internationale kunstenaars coachte. Terug in Nederland richtte ze in 2008 haar eigen bedrijf op, O-PEN Coaching & Workshops. Als columniste en voormalig amateur stand-up comedian weet ze hoe ze mensen kan laten lachen. Verder is ze schrijver van een roman over kinderprostitutie (The Devil’s Virgin) en copywriter voor verschillende goede doelen, waaronder International Justice Mission Nederland. Twitter: @vanBuytene
23