ZAKELIJK
Duurzame olievlek verspreidt zich snel Olie- en gasvoorraden worden in rap tempo opgestookt en we willen allemaal onze voetafdruk verkleinen. Verduurzaming staat in het nieuwe jaar hoger dan ooit op de agenda van menig huiseigenaar. In Heerlen pakt men het grondig aan. Welkom in Vrieheide! TEKST: KARIEN GOESSENS | FOTO'S: TIORC
erste indrukken kunnen misleidend zijn. In de jaren ’60 wijk Vrieheide lijken de sobere flats niet uit te blinken in duurzaamheid. De ooit bloeiende Heerlense wijk werd opgezet voor de gegoede klasse van de mijnen, maar maakt nu een wat sleetse indruk. De laatste 15 jaar waren er talloze plannen om de wijk op te waarderen en de bewoners te helpen hun woningwaarde te verbeteren. Tot nog toe met weinig succes. De coöperatie TIORC heeft een nieuwe aanpak, waarbij expertise van bedrijven wordt gecombineerd met het sociale draagvlak van een buurtcoöperatie. Achter de gevel van één van de gebouwen gaat nu een ‘duurzame woning voor de toekomst’ schuil. De woning moet inspireren en buurtbewoners aanzetten tot actie. Niet alleen in Heerlen, maar ver daarbuiten. We spreken TIORC-partners Wim Heuts, Jos Ubaghs en Ton Jacobs over het nut van verbouwen in plaats van slopen.
INTEGRAAL Wim Heuts van SATIJNplus Architecten legt als voorzitter het concept uit. “TIORC staat voor Totale Integrale Optimale Renovatie Concept, een hele mond vol. Wat het inhoudt is simpeler, we willen kennis en kunde van verschillende experts op het gebied van duurzaamheid bundelen. Veel bedrijven en
126
127
ZAKELIJK
Tegenwoordig is het bijvoorbeeld mogelijk om zonnecellen op het dak te plaatsen op basis van een leaseconcept. Heel interessant, maar als er zonnecellen gelegd worden, kun je beter meteen het dak isoleren, anders wordt dat later erg lastig.”
WERK AAN DE WINKEL
“TIORC is meer een procesinnovatie dan een productinnovatie” particulieren zijn bezig met duurzaamheid, de technieken zijn niet nieuw. Wel nieuw is de integrale aanpak. Wij hebben als juridische coöperatie experts op het gebied van zonnepanelen, aannemersbedrijven, energiebeheer, noem maar op. Daardoor wordt het mogelijk veel effectiever te verduurzamen. Door verduurzaming worden bestaande woningen comfortabeler, levensloopbestendiger en is de rekening aan het einde van de maand lager.” Het initiatief is begonnen in Parkstad om uiteindelijk breder uitgerold te worden. Er is bewust voor gekozen om geen liefdadigheidsinstelling te zijn. “Doordat het financieel rendabel moet zijn, wordt er juist extra kritisch gekeken naar de levensvatbaarheid. Winst sluit idealisme niet uit en door het financieel rendabel te maken, wint iedereen en wordt het straks voor andere plaatsen in Nederland ook interessant om toe te passen.” En dat is nodig, want hoewel er veel gesproken wordt over verduurzaming, zijn er weinig zichtbare en toegankelijke
128
voorbeelden. De modelwoning in Vrieheide laat alle maatregelen zien en het effect wordt gemeten, zodat harde cijfers beschikbaar zijn. Een primeur voor Nederland.
VRIEHEIDE De woning ziet er niet veel anders uit dan de gemiddelde gerenoveerde flat, maar blijkt vol te zitten met maatregelen. “Als eerste werden de buitengevels geïsoleerd, met onverwachte uitdagingen als gevolg,” legt Jos Ubaghs van Installatietechniek Sjef Ubaghs uit. “De ruis van buiten viel weg, waardoor het binnen juist gehoriger leek. Door de scheidingswanden ook te isoleren, werd dit opgelost. En omdat we integraal denken, is toen meteen verwarming in de wand geïnstalleerd.” Ook Ton Jacobs van SCX Solar ziet in het integrale karakter de grote kracht. “Met het installeren van voorzetwanden konden we isoleren, verwarming aanleggen en elektra verbeteren. Maar dan moet je wel met verschillende partijen werken. Anders worden niet alle mogelijkheden benut.
Het project in Vrieheide nodigt particulieren uit de buurt uit om ook zelf aan de slag te gaan en werkt nauw samen met de buurtcoöperatie en de huurders. Tijdens kijkdagen stellen de huurders hun woning open zodat bezoekers inspiratie op kunnen doen. Na een kosteloos intakegesprek wordt het voor bewoners duidelijk wat de mogelijkheden zijn voor hun woning. “Hopelijk leidt dat tot actie en uiteindelijk een leefbaardere omgeving,” vult Wim aan. “Om het financiële plaatje kloppend te maken, zoeken we ook de samenwerking met het Instituut voor Sociale en Stedelijke Vernieuwing (ISSV). Zij helpen mensen die sociale en financiële problemen hebben of wonen in de ‘verkeerde woning’. Bijvoorbeeld omdat ze van eigenaarschap over willen naar huur of de woning niet meer voldoet. Wij zijn de hardware, het ISSV de software. Ze kijken naar de problematiek van financiën en samen komen we vooruit. In de toekomst zullen steeds meer woningeigenaren willen opwaarderen en daar hulp bij nodig hebben. Ook wat betreft subsidieaanvragen. Er is natuurlijk wel geld nodig om te verduurzamen.”
DUURZAME OLIEVLEK De woning in Vrieheide is slechts het begin. De bedoeling is dat het concept zich als een olievlek verspreid. Volgens Wim zal dit als eerste gebeuren via woningcorporaties, aangezien zij over de lange termijnvisie en financiële middelen beschikken. “Verduurzaming van woningen op deze integrale manier heeft de toekomst, maar er moeten wel gelden beschikbaar komen om het vliegwiel in beweging te brengen. Als het nieuwe kabinet de maatregel door weet te voeren om verhuurdersheffing
te mogen gebruiken voor verduurzaming van woningen, zal dat een flinke stap in de richting zijn voor woningcorporaties. Een renovatie als deze heeft iets meer dan een maand geduurd, maar seriematig zou het ook in twee weken moeten kunnen, dan wordt zoiets snel interessanter. Om het integraal denken te laten slagen, zou het ideaal zijn als uiteindelijk overal in Nederland dergelijke coöperaties de kop op zouden steken. Particulieren kunnen dan de expertise van verschillende bedrijven raadplegen als ze hun woning willen verduurzamen. Dit zou kosten en tijd besparen, wie wil dat nou niet? Nu wordt een opdracht bij een aannemer gelegd en die gaat dan nadenken en uitbesteden. Wij zeggen: je moet aan de voorkant al nadenken over het beste concept.” “Het facilitaire aspect is nog steeds een probleem,” vindt Ton. “Ook wat betreft subsidies. Die zijn voor particulieren dermate bescheiden, dat het soms meer moeite kost om aan te vragen dan dat ze opleveren. Er valt nog veel te winnen, hopelijk kan dit initiatief daaraan bijdragen.” n
129