BOSGROEP LIMBURG JAAROVERZICHT 2018
VOORWOORD
INHOUD WERKEN EN BEHEER
4-5
KAPPEN EN PLANTEN 6-7
DUURZAAM HOUT VAN BIJ ONS 8-9
BOSUITBREIDING
10-11
EEN NIEUWE GENERATIE BOSLIEFHEBBERS
BESTE LEZER Het besef dat bossen van essentieel belang zijn voor mens, dier en ons klimaat, groeit nog elke dag. Met de uitzonderlijk droge zomer van 2018 werden de gevolgen van de klimaatverandering wel zeer goed voelbaar. Ons team stelt meer en meer boomziektes vast in vooral de niet-gemengde Limburgse bossen. Onze werking focust zich dan ook meer dan ooit op het creëren van weerbare, doordacht beheerde bossen, die ook in de toekomst hun talloze ecosysteemdiensten kunnen blijven leveren. Naast het slim beheren van de reeds bestaande bossen, moeten we ook meer inzetten op bosuitbreiding. Bomen en bossen vormen namelijk dé ‘techniek’ bij uitstek om de opwarming van de aarde af te remmen. Ook hier nemen we onze verantwoordelijkheid voor toekomstige generaties. Over de toekomst gesproken: we geven het groene gen graag door aan het jonge volkje, niet enkel door deel te nemen aan toffe evenementen waarbij kinderen worden aangezet om in de natuur te ravotten, maar ook door hen actief te betrekken bij bosbeheer. Veel leesgenot! Bert Lambrechts Gedeputeerde en voorzitter van Bosgroep Limburg vzw
12-13
DANKWOORD
15
JJA AA AR RO OV VEER RZZIIC CH HTT 22001188 || L LIIM MB BU UR RG GS SE E B BO OS SG GR RO OE EP PE EN N
33
WERKEN EN BEHEER De basis van de bosgroepwerking blijft het terreinbezoek met de bosbeheerder die informatie en advies op maat krijgt. Een bos beheren brengt heel wat papierwerk met zich mee. Bosgroep Limburg is dagelijks in de weer om de administratieve last voor haar leden te verlichten, de nieuwe wetgeving in haar werking te integreren en te overleggen met partners die lobbywerk verrichten voor de gezamenlijke belangen van boseigenaars. Maar ook voor het werk ter plekke kunnen eigenaars op ons rekenen. Onze gemotiveerde arbeidersploegen trotseerden in 2018 weer regen, wind en hitte om onrendabele maar essentiĂŤle boswerken uit te voeren. Het bestrijden van exoten vormt nog een groot deel van hun takenpakket, maar gebeurt nu bijna uitsluitend zonder glyfosaat. Een handig hulpmiddel hierbij is de Treepopper, waarmee jonge boompjes in een oogwenk met wortel en al worden verwijderd.
s
WERKEN EN BEHEER
2018 IN CIJFERS Leden Bosgroep Limburg (privé en openbaar)
2 933
Sympathiserende leden
1 727
Ha bos in beheer
20 139
Terreinbezoeken met eigenaar
437
Terreinbezoeken zonder eigenaar
1 271
Geplante bomen en struiken
22 556
De klimaatverandering laat zich meer en meer voelen in de Limburgse bossen. Zo constateerden boseigenaars dat heel wat fijnsparren er slecht aan toe zijn. Deze bomen zijn sterk verzwakt door de droogte van de afgelopen jaren, wat hen tot een makkelijk doelwit maakt voor de letterzetter, een schorskever die grote schade aanricht. Bosgroep Limburg helpt leden bij het kappen en verkopen van aangetaste bomen en de organisatie van de herbebossing.
SAMENWERKING MET LIMBURGS LANDSCHAP GEWERKTE DAGEN ARBEIDERSPLOEGEN Exotenbestrijding
216 dagen
Beheer jonge bossen en maaien
100 dagen
Overige werken (o.a. aanplant bosranden)
15 dagen
De natuurvereniging Limburgs Landschap heeft 600 à 700 ha bos in beheer, die vaak verweven zijn met privébossen. Hier ligt dus een groot potentieel voor samenwerking. Die biedt heel wat voordelen, zoals een betere afstemming en opvolging van de beheerwerken, gezamenlijke natuurdoelen en een betere houtprijs. In 2018 startten we samen twee proefprojecten op: een in Hengelhoef (Houthalen-Helchteren) en een tweede in Kolis (Neerpelt). Wordt vervolgd!
JJAAAARRO OVVEERRZZIICCHHTT 22001188 || LLIIM MB BU UR RG GSSE EB BO OSSG GR RO OE EPPE EN N
55
KAPPEN EN PLANTEN In Kempense bossen stelden we in het verleden vast dat door dunningen vrijgekomen plaatsen vaak werden ingenomen door Amerikaanse vogelkers in plaats van gewenste, inheemse soorten. Daarom werd deze agressieve exoot in toom gehouden met de ondertussen omstreden pesticide glyfosaat. Een zeer duur en arbeidsintensief karwei dat niet altijd het gewenste resultaat opleverde. Reden genoeg dus om te experimenteren met een alternatief. ‘Kappen en planten’ is een methode waarbij we kleine zones kaalkappen en vervangen door groepjes bomen die veel schaduw verdragen en zo de concurrentie met de Amerikaanse vogelkers aankunnen. Daarbij wordt 20% van de inkomsten van de houtopbrengst gebruikt voor de aanplant van nieuwe bomen. Zo ontstaan gevarieerde bossen die weerbaarder zijn tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Een echte win-win!
KAPPEN EN PLANTEN ‘Kappen en planten’ werd voor het eerst toegepast in de gemeentelijke bossen in Kattevennen. Hiervoor sloegen Bosgroep Limburg, het Genkse stadsbestuur en het Agentschap voor Natuur en Bos de handen in elkaar, tot grote tevredenheid van alle betrokken partijen. Dat de methode ook perfect bruikbaar is voor privébossen, bewees het proefproject dat in 2017 in Zutendaal werd opgestart. Maar liefst 94 eigenaars en beheerders namen deel met in totaal 115 ha bos. In 2018 besliste de Raad van Bestuur van Bosgroep Limburg om de Kappen en planten-beheermethode uit te rollen in alle Kempense naaldbossen. Afgelopen jaar werd alvast van start gegaan in Beringen, Dilsen-Stokkem, Neerpelt en Maasmechelen.
WELKOM OP HET BOSBEHEERPAD IN KATTEVENNEN Voor de doorsnee burger is bosbeheer een ver-van-mijn-bedshow. Het kappen van bomen stuit vaak op veel verzet! Omdat er zoveel recreatie is, vormt Kattevennen de ideale plek om het grote publiek te informeren over het hoe en waarom van bosbeheer. Daarom richtten we in 2018 het Bosbeheerpad in: een parcours van 2,5 km waarop de verschillende beheersystemen van Kempense naaldbossen, waaronder uiteraard de ‘Kappen en planten’-methode, bekeken kunnen worden. De 43 educatieve natuurgidsen van het Provinciaal Natuurcentrum (PNC) waren alvast enthousiast over de toegepaste beheermethode. In 2019 zullen we ook de Rangers van het Regionaal Landschap - die mensen rondleiden in het Nationaal Park - op sleeptouw nemen langs het Bosbeheerpad. Zo creëren we ambassadeurs die het nut van bosbeheer aan het grote publiek kunnen uitleggen en vragen van ongeruste bosbezoekers beantwoorden.
JAAROVERZICHT 2018
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
7
DUURZAAM HOUT VAN BIJ ONS Een FSC-label biedt heel wat voordelen voor bossen en hun eigenaars. Zo blijft de vraag naar lokaal FSC-hout groeien, waardoor het steeds verkocht geraakt. Als jouw bos een uitgebreid bosbeheerplan heeft en beheerd wordt i.s.m. Bosgroep Limburg, voldoe je sowieso aan de FSC-voorwaarden! Bovendien dragen wij dan de kosten voor jou. Maar ook buiten FSC-bossen vormen duurzaam hout en biomassa een hefboom voor ecologisch bosbeheer. Dankzij 20 jaar ervaring en vakkennis is Bosgroep Limburg dĂŠ partner voor een professionele houtverkoop. Door de houtverkoop gezamenlijk te organiseren en bijvoorbeeld te werken met vaste ruimingspistes en degelijke verkoopsvoorwaarden, wordt het bos duurzaam beheerd.
DUURZAAM HOUT VAN BIJ ONS Dit jaar ging onze openbare houtverkoop niet door en daar was een goede reden voor: net toen we de catalogus wilden uitsturen, werd in het grootste lot (Canadapopulieren) de aanwezigheid van vermiljoenkever vermoed. Deze zeldzame, Europees beschermde soort heeft een sterke voorkeur voor Canadapopulieren. De bomen die de beste habitat bieden werden uit het lot gehaald en de verkoop van het herziene lot werd verschoven naar 2019.
Eigenaars
m³ hout
Gezamenlijke, industriële houtverkoop
142
20 297
Onderhandse verkoop
32
1 945
Brandhoutverkopen
35
533
TOTAAL
209
22 775 In 2018 kwam er in Haspengouw maar liefst 198 ha FSC-bos bij van 11 privé-eigenaars en 2 gemeenten. Hiermee komt het Limburgse totaal op 286 ha privébos en 5 265 ha openbaar bos met een FSC-label.
KWALITATIEF BEHEER LEVERT KWALITEITSHOUT OP De experimentele ‘Kappen en planten’-beheermethode (zie blz. 6 en 7) levert nog een belangrijk voordeel op: een mooie houtprijs. In Zutendaal bundelden we 13 373 m³ hout uit privébos in enkele loten, die werden verkocht tegen een gemiddelde prijs van 41,56 euro per m³. Zelfs nadat 20% van de houtopbrengst weer in de bossen werd geïnvesteerd, bleef er dus nog een mooie opbrengst over voor de betrokken eigenaars. Daarnaast mikt deze beheermethode ook op kwaliteitshout. Eén boom uit de aangeplante groep wordt beheerd om later hout van een zo hoog mogelijke kwaliteit te vormen.
JJAAAARRO OVVEERRZZIICCHHTT 22001188 || LLIIM MB BU UR RG GSSE EB BO OSSG GR RO OE EPPE EN N
99
BOSUITBREIDING Bosuitbreiding is dé manier om de opwarming van de aarde in te perken. Om de klimaatdoelstellingen van Parijs te behalen moet er veel extra bos bijkomen, ook in Vlaanderen. In de praktijk loopt dit echter niet vlot… Het bekomen van een bebossingsvergunning is niet simpel. Als die al bekomen wordt, is het verkrijgen van een billijke vergoeding de volgende hindernis. De vergoeding via boscompensatie is hoger en correcter dan de gewone bebossingssubsidie. Daarom wachten veel eigenaars op een compensatiedossier. Tenslotte wordt er nog heel wat ontbost in Vlaanderen. In afwachting van hogere bebossingssubsidies ondersteunt de Bosgroep deze dienstverlening aangezien boscompensatie in natura veel efficiënter is dan een financiële compensatie.
s-
h-
e.
BOSUITBREIDING De Bosgroep maakt de compensatie in natura door de aanplant van nieuwe bossen voor elke ontbosser toegankelijk. Naast het ijveren voor een correctere bebossingspremie voor eigenaars die hun grond definitief naar bos willen omzetten, vormt de verdere bekendmaking van deze compensatiemogelijkheid een aandachtspunt. Dit jaar werd er zo 4,46 ha nieuw bos geplant en werkten we aan 12 boscompensatiedossiers voor Limburgse ontbossers. Eind 2018 stonden daarnaast nog 10 ha vergunde percelen te wachten op een nieuw compensatiedossier en was 8 ha potentiële bosuitbreiding in voorbereiding.
BOS IN ÉÉN DAG Bosgroep Limburg betrekt graag zoveel mogelijk mensen bij het planten van nieuw bos. Ook dit jaar werkten we weer samen met het Jane Goodall Institute en organiseerden we twee Forest in One Day-acties, op 4 februari en 9 december, beiden in Alken. Het concept is uniek: mensen betalen voor de boom die ze planten. Met dat geld worden via gemeenschapsprojecten miljoenen bomen geplant in Afrika om het leefgebied van de chimpansee te herstellen. Op de twee voorbije acties samen plantten 650 mensen meer dan 10 000 bomen!
JJAAAARRO OVVEERRZZIICCHHTT 22001188 22001188 || LLIIM MB BU UR RG GSSE EB BO OSSG GR RO OE EPPE EN N
1111
EEN NIEUWE GENERATIE BOSLIEFHEBBERS Iedereen kent de uitdrukking ‘boompje groot, plantertje dood’. Bosbeheer is een werk van lange adem. Nu het belang van bos meer dan ooit duidelijk wordt, zetten we graag ons beste beentje voor om de nieuwe generatie van bosliefhebbers warm te maken voor alles wat groeit. Op evenementen moedigen we kinderen aan om heerlijk in de bossen te ravotten. Maar we gaan graag een stapje verder door hen ook bij het planten en beheren van bossen te betrekken. Zo komen er op de Forest in One Day-acties altijd heel wat ouders met kinderen opdagen om samen bos te planten!
MET KINDEREN HET BOS IN Tijdens Bosplezier staat alles in de Duinengordel in het teken van kinderen. Bosgroep Limburg deed weer mee op woensdag 17 oktober met infostanden voor volwassenen en kinderen. De 250 aanwezige kinderen konden met behulp van tennisballen en een levensgrote katapult een ‘foei-foeimannetje’ onder vuur nemen dat vuil in het bos achterliet. Ook het poffen van kastanjes en het roosteren van marshmallows op Zweedse kaarsen was weer een zeer populaire activiteit.
In augustus zorgden we voor actie op Boskicks, een namiddag vol avontuurlijke buitensporten en spelen voor kinderen op de Mechelse Heide. Hier konden kleine ravotters onder meer meedoen aan onze demo’s speren, wandelstokken en fluitjes maken. Deelnemers konden hun speerwerpskills meteen demonstreren op een grote afbeelding van een everzwijn.
KIDS-LEERLINGEN BLIJVEN BETROKKEN BIJ HET BEHEER VAN HUN BOS Bosgroep Limburg werkte eerder al samen met de kinderen van de KIDS-school aan het beheer van het schoolbos. In 2018 werkten we aan de bestaande bospoel en dachten na over manieren om het bos nog aantrekkelijker in te richten. Momenteel bouwen de kinderen er regelmatig kampen met plastic zeilen en behandeld hout. We willen hen graag stimuleren om meer natuurlijke materialen te gebruiken. Samen met MOS wordt onderzocht of hiervoor een project kan worden ingediend.
JJAAAARRO OVVEERRZZIICCHHTT 22001188 || LLIIM MB BU UR RG GSSE EB BO OSSG GR RO OE EPPE EN N
1133
DANKWOORD In deze en andere publicaties gebruiken we vaak het woord we. We staat voor Bosgroep Limburg, de andere Vlaamse bosgroepen, maar ook onze talrijke medewerkers, vrijwilligers, de arbeidersploegen waar we telkens weer op kunnen rekenen, en de vele overheden, organisaties, houtkopers, boomkwekers en bosbouwbedrijven waarmee we samenwerken aan duurzaam beheerd bos, nu en in de toekomst. En als kers op de taart zijn er onze leden, zonder wie we niet zouden bestaan!
Hartelijk dank voor de fijne samenwerking.
FOTO’S: Sören Decraene, Ivan Dunsmore, Annemie Hannosset, Patrick Meesters, Robin Reynders, Annemie Tuts, Karolien Van Diest, Pascal Vanhees. REDACTIE: Leen Raats, Karolien Van Diest, Pascal Vanhees VORMGEVING Luc Schreurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Vera Boesmans, Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt JJAAAARRO OVVEERRZZIICCHHTT 22001188 || LLIIM MB BU UR RG GSSE EB BO OSSG GR RO OE EPPE EN N
1155
Bosgroep Limburg zet zich elke dag in voor de bosbeheerders en hun bossen.
Bosgroep Limburg vzw Universiteitslaan 1 3500 Hasselt Tel 011 23 73 28 Fax 011 24 92 35 bosgroep@limburg.be www.bosgroeplimburg.be @BosgroepLimburg