The Odyssey of words Τέταρτη ενότητα: ψυχαγωγία - θέαμα 1. θέατρο Η λέξη θέατρο προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «θέατρον» που με τη σειρά της προέρχεται από το αρχαίο Ελληνικό ρήμα «θεῶμαι» = βλέπω, παρατηρώ + την κατάληξη «– τρον» που δηλώνει τον τόπο. 2. αμφιθέατρο Η λέξη αμφιθέατρο προέρχεται από την αρχαιοελληνική «αμφιθέατρον», που αποτελεί το ουδέτερο του επιθέτου αμφιθέατρος. Πρόκειται για θέατρο με καθίσματα τοποθετημένα σε ημικύκλιο απέναντι από τη σκηνή ή και γύρω από αυτή, ώστε όλοι οι θεατές να παρακολουθούν την παράσταση χωρίς δυσκολία. Είναι μια σύνθετη λέξη από την πρόθεση «αμφί» που σημαίνει «και από τις δύο πλευρές» και το ουσιαστικό «θέατρον». Το αμφιθέατρο είναι ρωμαϊκό κατασκεύασμα που προήλθε από την ένωση δύο ελληνικών ημικυκλικών θεάτρων. Χρησιμοποιήθηκαν από τους Ρ ωμαίους ειδικά για αγώνες μονομάχων και για μάχες άγριων θηρίων.
3.
δράμα
Η λέξη δράμα είναι αρχαία Ελληνική. Το δράμα αποτελεί είδος της αρχαίας ελληνικής ποίησης . Κυριολεκτικά σημαίνει «πράξη, ό,τι γεννιέται ως δράση» και παράγεται από το αρχαίο Ελληνικό ρήμα «δρῶ» που σημαίνει ενεργώ πράττω (ειδικά κάποια μεγάλη πράξη, καλή ή κακή). 4.
δραματικός
Το επίθετο δραματικός προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «δρᾶμα» (γενική δράματος). 5.
μελόδραμα
Η λέξη μελόδραμα προέρχεται από τη λέξη «μέλος» που σημαίνει τραγούδι και τη λέξη «δρᾶμα». Το μελόδραμα είναι ένα θεατρικό έργο που έχει μελοποιηθεί, δηλαδή συνδυάζει τη θεατρική δράση με το τραγούδι και τη μουσική.
Λίντα Αλεξοπούλου - Θεόδωρος Τομαράς
Σελίδα 1
The Odyssey of words 6.
τραγωδία
Η τραγωδία είναι είδος της αρχαίας ελληνικής δραματικής ποίησης, με εκφραστικό όργανο τον ποιητικό λόγο που αποσκοπεί στο να συγκινήσει και να διδάξει. Η λέξη τραγωδία κυριολεκτικά σημαίνει «τράγων ᾠδή», δηλαδή τραγούδι χ ορού, του οποίου τα μέλη είναι μεταμφιεσμένα σε τραγόμορφους Σατύρους. Παράγεται δηλαδή από τις λέξεις «τράγος» και «ᾠδή» που σημαίνει τραγούδι. Συνδέεται άμεσα με το σατυρικό δράμα, ένα είδος δραματικής ποίησης που δημιο υργήθηκε παράλληλα με την τραγωδία και ονομάστηκε έτσι από τους χορευτές που ήταν ντυμένοι με δέρματα τράγων παριστάνοντας τους Σατύρους. 7.
τραγικός
Η λέξη «τραγικός» σημαίνει οδυνηρός, αυτός που προκαλεί μεγάλη συγκίνηση και πόνο και παράγεται από το αντίστοιχο αρχαίο ελληνικό επίθετο που δηλώνει αυτόν που αναφέρεται ή ανήκει στην τραγωδία. 8.
κωμωδία
Η λέξη κωμωδία προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη «κῶμος» που σημαίνει αρχαιοελληνική γιορτή με μουσική και χορούς. Πολλές φορές μετά τα συμπόσια οι καλεσμένοι έβγαιναν στους δρόμους με λαμπάδες και στεφάνια και έκαναν παρέλαση τραγουδώντας με τη συνοδεία μουσικής. Αυτοί που συμμετείχαν στους κώμους ονομάζονταν κωμαστές. Το δεύτερο συνθετικό της λέξης είναι η λέξη «ᾠδή» που σημαίνει τραγούδι. 9.
κωμικός
Η λέξη κωμικός προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό επίθετο κωμικός που παράγεται από τη λέξη «κῶμος» με την κατάληξη «-ικός» και σημαίνει : ο σχετικός με την κωμωδία. 10. παρωδία Παρωδία είναί μια λογοτεχνική σύνθεση ή ένα θέαμα που διακωμωδεί το περιεχόμενο ή το ύφος ή τη γλώσσα ενός άλλου κειμένου ή θεάματος που είναι πολύ γνωστό και έτσι η παραποίησή του γίνεται αμέσως αντιληπτή και προκαλεί το γέλιο. Είναι σύνθετη λέξη από την πρόθεση «παρά» και τη λέξη «ᾠδή» = τραγούδι. 11. χαρακτήρας Η λέξη χαρακτήρας προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «χαρακτήρ», που παράγεται από το ρήμα «χαράσσω» = χαράζω. 12. μονόλογος Η λέξη μονόλογος που σημαίνει το να μιλά κάποιος μόνος του, είναι σύνθετη λέξη από το επίθετο «μόνος» και το ουσιαστικό «λόγος» που προέρχεται από το ρήμα «λέγω». 13. διάλογος Η λέξη διάλογος που σημαίνει συνομιλία ή συζήτηση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πρόσωπα, είναι σύνθετη λέξη. Παράγεται από την πρόθεση «δια» και το ρήμα «λέγω». Λίντα Αλεξοπούλου - Θεόδωρος Τομαράς
Σελίδα 2
The Odyssey of words 14. σινεμά Η λέξη σινεμά είναι ένα αντιδάνειο, δηλαδή προέρχεται από τη γαλλική λέξη «cinema» η οποία με τη σειρά της προήλθε από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «κινώ». 15. τηλεόραση Η λέξη τηλεόραση είναι μεταφραστικό δάνειο από τη γαλλική λέξη «télévision». Είναι σύνθετη από το τηλε- = μακριά και τη λατινική λέξη vision = όραση 16. τηλεοπτική σειρά Το επίθετο τηλεοπτικός παράγεται από τη λέξη τηλεόραση. Η λέξη σειρά παράγεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «είρω» που σημαίνει συνδέω μεταξύ τους κομμάτια βάζοντάς τα σε μια σειρά. 17. επεισόδιο Επεισόδιο ονομάζεται το μέρος της τραγωδίας στο οποίο εκτυλίσσεται η δράση μέσα από το διάλογο των ηρώων. Τα επεισόδια παρεμβάλλονταν ανάμεσα στα χορικά τμήματα της τραγωδίας. Είναι μια λέξη σύνθετη από την πρόθεση «επί» και το ουσιαστικό «εἴσοδος», που με τη σειρά του προέρχεται από την πρόθεση «εἰς» και το ουσιαστικό «ὁδός». 18. πρωταγωνιστής Πρωταγωνιστής είναι ο ηθοποιός που έχει τον κύριο ρόλο σε ένα έργο (θεατρικό, τηλεοπτικό κλπ). Είναι σύνθετη λέξη από το επίθετο «πρώτος» και το ουσιαστικό «αγωνιστής», που παράγεται από το αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό «ἀγών» = αγώνας. 19. παντομίμα Πάντομίμα είναι ένα θεατρικό είδος στο οποίο η δράση εκφράζεται όχι με λόγια αλλά με κινήσεις του σώματος, χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου. Η λέξη παντομίμα προέρχεται από την ελληνική λέξη «παντόμιμος». Είναι σύνθετη λέξη ( παντο- + μίμος) που προέρχεται από την αρχαία ελληνική «πᾶς» (= όλος) και το ρήμα «μιμέομαι – μιμούμαι» ᾠδή που σημαίνει τραγούδι..
Λίντα Αλεξοπούλου - Θεόδωρος Τομαράς
Σελίδα 3