MANIFEST ni1
MANIFESTO ni1
ŁUKASZ KACZMAREK DLACZEGO?
PROJEKTOWANIE: WPROWADZENIE
PRZESTRZEŃ
ŁUKASZ KACZMAREK TRANSLATED BY DOMINIKA CHMIELEWSKA
Manifest to próba, należy dodać - pierwsza, tak silnego zdefiniowania mojej postawy wobec architektury. Chciałbym, aby ten krótki tekst był z jednej strony podsumowaniem niektórych architektonicznych myśli, jakie kłębią się w mojej głowie, a z drugiej próbą stworzenia miejsca na nowe, odważniejsze teorie. Jest również poszukiwaniem własnego języka architektonicznego - nieodłączną częścią zawodowego i osobistego rozwoju. Wierzę, że czytając poniższy manifest, odnajdziesz w nim coś, co Cię zainspiruje, coś co pozwoli Ci spojrzeć inaczej na otaczającą rzeczywistość. Jeśli z czymś się nie zgadzasz - tym lepiej. Rozwój nie znosi równowagi. Jako uważny obserwator, zadawaj sobie podstawowe pytania: dlaczego?, jak?, jaki jest skutek?, co bym zmienił?, co mnie poruszyło? Natura dała nam co najmniej pięć zmysłów. Korzystaj z nich. Myśl każdym zmysłem z osobna. Angażuj je, gdy poznajesz przestrzeń! Architektura, to co nas otacza, to co definiuje przestrzeń, w której się poruszamy, mówi do nas nieustannie. Trzeba ją tylko usłyszeć, dopuścić lekki szept do głowy. Architektura to kolejny język, którego musimy się nauczyć. Jeśli go nie poznamy, będzie jedynie bełkotem, niezrozumianym potokiem doświadczeń. Każdy rozumie ten swoisty język na swój sposób - przez wewnętrzny filtr przeżyć i wyobrażeń. Prawdą jest, że tworzymy dla innych. Żyjemy dla innych, bo życie dla samego siebie nie niesie wartości. Jeśli tak jest, to gdzie jest granica pomiędzy ego, a służbą wobec innych? Możemy kreować nadzwyczajne światy, przełamywać granice rozsądku. Możemy zrobić wszystko. Czy powody dla których chcemy tworzyć, odsuwając na bok aspekty społeczne i czysto humanitarne, są egocentryczne? Może poprzez kreacje chcemy poznać siebie, swoje możliwości, zrozumieć swoją postawę? Droga projektowa powinna być dla nas największą wartością. Cel nigdy w pełni nas nie zadowoli. W tym sensie droga jest najbardziej niewinna. Powinna być odpowiedzialną zabawą. Pretekstem do popełniania błędów i wyciągania wniosków, z których ulepimy projekt. Projekt odzwierciedla aktualny stan duszy. Mimowolnie przemycamy tam swoje niepokoje, lęki, obawy, radości i pragnienia. Aby projektować, należy zajrzeć w głąb siebie, a także w swoją przeszłość. Przeszłość, która nas ukształtowała, każdego w indywidualny sposób, jest jedną z naszych największych zalet. Ta indywidualność czyni nas wyjątkowymi. Jest jaskinią pełną skarbów, jednak to od nas zależy, jak głęboko sięgniemy. Postrzegajmy swoje doświadczenia, dobre i złe, jako nieskończone źródło inspiracji i drogowskaz na drodze projektowej. Bycie architektem to zaszczyt. To praca(?), którą będziemy wykonywać do końca życia, nigdy nie przestając się rozwijać. Ciekawość to głód, którego nie możemy powstrzymywać. Wypełniam przestrzeń. Bezwstydnie, niemądrze. Często się w niej gubię. Czasem odnajduję siebie. Nie zawsze odczuwam. Przestrzeń nie jest materialna, ale bez materialności, która ją definiuje nie istnieje. Utożsamiam ją z architekturą, dla której nie mam definicji. Nie opiera się modyfikacjom, zaznacza się tylko w naszej świadomości. Przyjmie każdy kształt, ale nie ma granic. Delikatna i zwodnicza. Jest pełna sprzeczności, na wskroś prawdziwa. Jakość przestrzeni definiują nasze zmysły. Aby poznać przestrzeń, musisz ją poczuć. Wobec przestrzeni nie możesz być statyczny, to ruch pozwala ją zrozumieć. Co oczywiste, jako architekci, jesteśmy odpowiedzialni za jakość przestrzeni, którą kreujemy. Spoczywa na nas jednak znacznie większa odpowiedzialność. Nasze decyzje przestrzenne zmieniają postrzeganie rzeczywistości przez ich użytkowników. Co więcej, wpływają na ich zachowania. Architektura modyfikuje nasze przyzwyczajenia, a niekiedy je redefiniuje. Projektując, zastanów się przede wszystkim jakie uczucia, emocje i pragnienia chcesz wywołać wśród osób, które znajdą się w Twojej przestrzeni. O jakości przestrzeni stanowią w równym stopniu proporcje, sekwencja, funkcjonalność, otwarcie na zmiany i człowieka, natężenie światła i dobór materiałów. Przestrzeń nie może bezwstydnie ujawniać wszystkiego, co ma do zaoferowania. Musi dać siebie poznać. Musi kryć w sobie tajemnicę - pewną niejednoznaczność, zmysłowość, zawierać wręcz intymną relację z użytkownikiem. Przestrzenie są tłem naszego życia. Punktem odniesienia dla działań i decyzji. -1-
WHY?
DESIGN PROCESS: INTRODUCTION
The manifesto is an attempt (the very first one, I should add) to define so strongly my approach towards architecture. I want this short text to be on the one hand a summary of my thoughts regarding architecture that circle around my head, and on the other an chance to create a space for new, more daring theories. It is also a quest in search of my own architectural language – an inseparable part of professional and personal growth. I do believe that while reading this manifesto you will find something that inspires you, that will allow you to look differently at reality. If you disagree with something you read, it is for the better. Progress rejects stability. As a cautious observer, ask the simple questions: why?, how?, what is the effect?, what would I change?, what moved me?. We were given at least five senses. Make use of them. Use each of your senses separately. Engage them when you discover a new space! Architecture, all that surrounds us, what defines the space we navigate, it all speaks to us incessantly. All we need to do is hear it, allow the soft whisper to enter our heads. Architecture is just another language to learn. If we don’t get to know it, it will remain nothing but gibberish, an incomprehensible stream of impressions. Everybody understands this language differently, through individual filter of experiences and expectations. It is true that we create for others. We also live for others, as life for oneself bears no value. If it is so, where is the boundary between one’s ego and service to others? We can create exquisite worlds, go beyond logic and reason. We can do anything. Are the reasons that make us create, setting aside the social and humanitarian aspects, egocentric? Perhaps through creation we want to get to know ourselves, our abilities, understand our attitudes? We should see the designing process as the greatest value. The aim will never satisfy us fully. In this sense, the process is the most innocent phase. It should be a responsible game. A pretext to make mistakes and draw conclusions from which a project is sculpted. Project is a reflection of the current state of the soul. Unknowingly, we show our fears, anxieties, doubts, joys and desires. In order to design, it is crucial to look into oneself, as well as into one’s past. The past that created us, each and everyone in a distinctive way, is one of our greatest virtues. The individuality makes us unique. It is a cave full of treasures; but it is up to us how deep we will reach for them. Let us see our experiences, the good and the bad ones, as a never-ending source of inspiration and a guidepost on the designing road. Being an architect is an honour. It is a profession (?) that we will do till the end our lives, never ceasing to develop. Curiosity is a hunger that we mustn’t quench.
SPACE
I occupy space. Shamelessly, foolishly. I often get lost. Sometimes I find myself. I don’t always feel. The space is not physical but it does not exist without the physicality that defines it. I equate space with architecture, for which I don’t have a definition. Space doesn’t resist modifications and exists only in our consciousness. It will take any shape but it knows no boundaries. Delicate and deceptive. It is both full of contradictions and completely genuine. The quality of space is defined by our senses. In order to experience a space, you need to feel it. One cannot remain static towards space, as it can be only understood by movement. Obviously, as architects we are responsible for the quality of the space we create. However, this responsibility is even greater. Our space-related decisions change the perception of reality by its users and influence their behaviour. Architecture changes our habits, sometimes even redefines them. While designing, try to primarily focus on the feelings, emotions and desires that you want to evoke in people experiencing your space. The quality of a space depends equally on the proportions, sequence, functionality, openness to change and the user, the intensity of light and the choice of materials. The space cannot expose unashamedly everything it has to offer. It has to be explored. It should contain a secret, an ambiguity, a sensuality, a sort of intimate relation with the user. Spaces are a foreground to our life. The benchmark for actions and decisions.
FUNCTION
Function emerges when the spaces is delimited (both physically and not physically). It appears both deliberately and accidentally. Yet it never comes to be on its own. In order to define and
-2-
FUNKCJA
MATERIA/ FORMA/ STRUKTURA
KONTEKST/ URBANISTYKA
Funkcja pojawia się, gdy wydzielamy przestrzeń (materialnie i niematerialnie). Pojawia się zamierzenie i przypadkowo. Nigdy jednak nie zaistnieje sama z siebie. Do jej określenia, nazwania, niezbędne jest ciało. Ptaki wykorzystują dziury w drzewach jako swoje schronienie; bezdomni kraty wentylacyjne metra jako miejsce do spania. Nikt nie programował tych przestrzeni do takich celów. Nikt nie musi ich nazywać po imieniu. Istnieją w świadomości, ale bez ciała (istoty żywej) przestają mieć znaczenie. Dom bez człowieka nadal będzie domem. Nadal będzie “zaprogramowany” na określone sekwencje czynności, ale bez ciała staje się bezużyteczny, jest rzeźbą. Funkcja stwarza się w relacji z ciałem. Przesyt funkcją, przesadne jej dookreślenie, a więc upodabnianie architektury do maszyny, napawa mnie niepokojem. Świadoma i analityczna kompozycja przestrzeni funkcjonalnych, to coś, do czego należy dążyć, ale nie może ona pozbawiać człowieka wolności. Funkcja nie zawsze jest najważniejsza. Przestrzenie afunkcjonalne bywają piękniejsze, bardziej poruszające, a czasami i doskonalsze od tych wypełnionych funkcją, bo wzbudzają w nas nowe emocje. Burzą tradycyjne pojmowanie przestrzeni. Nie może to być jednak wymówką do tworzenia miejsc bezużytecznych (z funkcjonalnego punktu widzenia). Ośmielę się powiedzieć, że nie ma przestrzeni, której nie dałoby się zaadoptować do innej, nowej funkcji. Jeśli tak, to każda przestrzeń jest w pewien sposób umowna. Staje się użyteczna w dany sposób tylko na określony czas (nawet, jeśli za jej formą i relacją pustki i pełni stały konkretne idee i zamierzenia projektowe). O ile to możliwe, powinniśmy starać się adoptować to, co „stare” (tj. niedostosowane do teraźniejszych potrzeb). Nie burzyć bez zastanowienia. Niech będzie to sprawdzian naszych umiejętności, kolejny etap rozwoju. Nie umniejszam tutaj nowym pomysłom czy świeżemu podejściu. Należy odkrywać, przekraczać granice. Jednak przeszłość to ślad naszej tożsamości. Niszcząc ją, niszczymy samych siebie.
name a function, a body is needed. Birds use the holes in the trees for shelter; the homeless use subway’s ventilation grates as a place to sleep. Those spaces were not designed for such purposes. They do not need to be named. They exist in consciousness, but without a body (a living creature) they lose significance. A house without people is still a house. It will still be “programmed” for specific sequences of activities, but without a body it becomes useless and turns into a sculpture. A function appears in relation with a body. What causes my concern is the oversaturation of function, the exaggeration in specifying, in consequence making architecture similar to a machine. Conscious and analytic composition of functional spaces should be an aim of designing, nevertheless it shouldn’t deprive people of their freedom. Function is not always the most important aspect. Afunctional spaces can be more beautiful and touching, sometimes even more perfect because they evoke new emotions. They shatter the traditional understanding of spaces. This cannot be, however, an excuse to create useless places (from the functional viewpoint). I dare say that there is no space that could not be adapted to a different, new function. If it is so, then every space is in a way “agreed upon”. It becomes useful in a certain way only for a delimited time (even if its form and relation between emptiness and fullness were defined by specific ideas and design plans). If possible, we should adapt what is “old” (i.e. not adapted to current needs). Let us not destroy thoughtlessly. Let this process be a test to our abilities, another step in our development process. I do not mean to belittle new ideas or fresh approaches. It is necessary to explore and broaden one’s horizons. Still, the past is a trace of our identity. By destroying it, we destroy ourselves. MATTER/ FORM/ STRUCTURE
As I already mentioned in the chapter devoted to space (2), architecture is created out by materiality. It cannot do without it. We need to befriend this materiality, to try to understand it and to start a dialogue. Materiality is everything we touch and everything we come in contact with. It is the crackle of small, bright stones under our shoes, the coolness of the metal doorknob in the church door or the warmth of the coarse brick that we lean against to take some rest. Materiality has interlocked with our senses. What is form, if not a game between vacuum and fullness in a space? The relation of those two equal forces creates new worlds. The modern culture of the image makes us immune to the sensuality of space and indifferent to the subtlety of the forms. The worst thing is that we are losing of the curiosity for the world, not noticing the refinement. A building’s form should be closely linked with the ideological and functional premises. I would like to underline that I find the form, its proportions and balance really important. As architects we should create beautiful forms. A form’s beauty and delight over it can be shown in the materials used, the understatement or subtlety. Sometimes the beauty is shown in richness, sometimes in simplicity. There is no one good solution. Architecture, as an artificial creation in opposition to nature, should constitute its formal contradiction. Natural forms should not be repeated in architecture. This choice is intellectually empty, banal and kitschy. The structure should astonish with simplicity and ingenuity. It should carry ideas within itself. Independently from external factors, it must create architectural spaces. It should guide both Function and form. I really appreciate the unity of form, function, structure and construction. It is a great joy to create an object in which all the elements are inseparably tied together and communicate their purpose in a clear way.
CONTEXT/ URBAN SITUATION
Nie żyjemy w próżni. Otoczenie i kontekst, choć zmienne, są w projekcie równie ważnym graczem, co wcześniej wspomniane zagadnienia. Dopiero architektura maksymalnie zakorzeniona w kontekście może generować życie, wchodzić w dialog z przeszłością, teraźniejszością i stanowić nowy punkt odniesienia dla przyszłych działań architektonicznych. To do czego dążę, to architektura tylko dla jednego miejsca, tylko dla tej konkretnej sytuacji. Architektura jednostkowa, punktowa, nierozerwalna. Jeśli budynek odpowiada na potrzeby obecnego czasu i jest na tyle elastyczny, że nie boi się wyzwań przyszłości, przetrwa próbę czasu. Jeśli intencje są niezrozumiałe, szybko stanie się jedynie pustą formą. Właściwie każda interwencja architektoniczna ma wpływ na kształt urbanistyki. Architektura i urbanistyka działają jak naczynia połączone. Kiepska urbanistyka miasta może zepsuć odbiór świetnego budynku, wybitny budynek może dać miastu drugie życie i vice versa. Skale wnętrz urbanistycznych,
We do not live in a vacuum. The environment and context, however fickle, in a project are equally crucial players as before mentioned aspects. Only an architecture that is maximally rooted in the context can generate life, start a dialogue with both the past and the present, and constitute a new benchmark for future architectural endeavours. What I aim for is architecture specifically for one place, for one specific situation. Singular, inextricable architecture. If a building fulfils the needs of the current times and is flexible enough to survive the expectations of the future, it will stand the test of time. If the intentions are unclear, soon it will become solely an empty form. In fact, every architectural intervention has an influence on the city planning. Architecture and city planning work similarly to a system of interconnected vessels. A poor city planning can mar the perception of a great building, an exquisite building can bring a second life to the city and vice versa. The scale of city interiors, like no other factor, influences the perception of the city and user’s mood. This aspect determines if we feel calm or uneasy. What I find especially entrancing is the dense, organic development of architecture
-3-
-4-
Jak już wspominałem w rozdziale nt. przestrzeni (2), architektura stworzona jest z materialności. Nie może się bez niej obejść. Trzeba się z nią zaprzyjaźnić, próbować zrozumieć i wejść w dialog. Materialność to wszystko czego dotykamy i wszystko co wchodzi z nami w kontakt. To chrzęst drobnych, jasnych kamyków pod nogami, chłód metalowej klamki u wejścia do kościoła albo ciepło chropowatej cegły, o którą opieramy się, by chwilę odpocząć. Materia związała się z naszymi zmysłami. Czym jest forma, jeśli nie grą pustki i pełni w przestrzeni? Relacja tych równoważnych sił kreuje nowe światy. Współczesna kultura obrazu sprawia, że stajemy się nieczuli na zmysłowość przestrzeni, obojętni na subtelność form. Najgorsze jest jednak to, że zatraca się w nas ciekawość świata, którego wyrafinowania nie zauważamy. Forma budynku powinna być ściśle powiązana z założeniami ideowymi i funkcjonalnymi. Chciałbym podkreślić, że forma, jej proporcje i równowaga, są dla mnie bardzo istotne. Powinniśmy, jako architekci, tworzyć piękne formy. Ale piękno i zachwyt formą może kryć się w użytych materiałach, powściągliwości, delikatności, etc. Czasem piękno kryje się w przepychu, czasem w prostocie. Nie ma jednego dobrego rozwiązania. Architektura, jako byt sztuczny, będący w opozycji do natury powinna stanowić jej formalne zaprzeczenie. Formy natury nie powinny być powtarzane w architekturze. To zabieg pusty intelektualnie, banalny i kiczowaty. Struktura musi zachwycać prostotą i pomysłowością. Musi sama w sobie nieść idee. Musi, niezależnie od czynników zewnętrznych, generować przestrzenie architektoniczne. Musi prowadzić funkcję i formę. Nad wyraz cenię sobie jedność formy, funkcji, struktury i konstrukcji. To wielka radość, kiedy udaje się stworzyć obiekt, którego wszystkie elementy są ze sobą nierozerwalnie związane i w jasny sposób komunikują swoje przeznaczenie.
jak mało który czynnik, wpływają na odbiór miejsca i samopoczucie użytkownika. Decydują o tym czy odczuwamy spokój, czy raczej jesteśmy zaniepokojeni. Najbardziej urzeka mnie gęsty, organiczny rozrost architektury, który naturalnie wypracowuje urbanistykę. Bliskość architektonicznego ciała uspokaja. Uważam, że rosnący apetyt miast na posiadanie coraz większych obszarów jest bezcelowy. W tych potężnych tworach samoistnie powstają małe, dostosowane do potrzeb mieszkańców, mikroświaty. A spore odległości, które dzielą kolejne osiedla mieszkaniowe, wzmagają poczucie osamotnienia. Tożsamość miasta zanika. Szerokie arterie mają granice na horyzoncie. Każda taka sama. Każda prowadzi donikąd. CZŁOWIEK
POSTAWA: NARODZINY
ROZWÓJ
Architekt nie może wykonywać swojej pracy rzetelnie, póki nie przyjmie postawy służby wobec drugiego człowieka. Architektura to dbanie o człowieka, nie tylko intelektualny wyścig. Wszystko jest ze sobą połączone. Architektura zmienia człowieka, człowiek zmienia architekturę. I o ile utopijne wizje architektury fascynują mnie i rozbudzają moją wyobraźnię, nie czuję z nimi emocjonalnej więzi, kiedy przychodzi do próby wyobrażenia sobie życia wewnątrz nich. Budujemy, by zamknąć ciało w określonej przestrzeni. To samo robią zwierzęta. Bywa, że i dla zwierząt tworzymy schronienia. One nie wymagają od nas wypełnienia ponadpodstawowych potrzeb, czy też potrzeb intelektualnych. Ten aspekt musi wyróżniać architekturę dla ludzi. Z architekturą łączy nas emocjonalny związek, w niej zamykamy wspomnienia; zostawiamy więc kawałek siebie. Odbiorcom naszej architektury jesteśmy winni to samo. Człowiek tworzy dla ciała i duszy. Dla ciała dopasowujemy proporcje; dla duszy zapewniamy miejsce. Z każdym kolejnym projektem umieram i rodzę się na nowo. Stwarzam i jestem stwarzany. Będę produktem tego procesu. Zmienię się i rozwinę. Dowiem się nowych rzeczy. Podejmę ryzyko, by osiągnąć cel. Tworzę własne pomniki; sygnalizuję istnienie, wypełniając pustkę sobą. To co tworzy nas, tworzy naszą architekturę. I nie wiem już, co było pierwsze - ja, czy moja architektura. Platon twierdził, że rodzimy się z wiedzą na temat świata i samych siebie, tylko w trakcie naszego życia musimy sobie to wszystko przypomnieć. Pod warstwą poezji odnajduję prawdę w tym stwierdzeniu. Oczywiście jesteśmy ukształtowani przez swoją historię i geny. Nie mamy wpływu na miejsce swojego urodzenia i wszystkie czynniki towarzyszące temu wydarzeniu. Ale każdy z nas ma określoną funkcję na tej planecie. I wiedza o tym, jaka ona jest, jak ją nazwać, znajduję się tylko w nas. Musimy szukać własnej drogi. To jedyny sposób, aby odnaleźć spokój. Możemy oddać światu tylko to, co jest w nas. Tylko to, co z nami rezonuje. Dlatego tak ważne jest dbanie o kondycję własnego ducha. Im bogatsze i różnokolorowe jest Twoje wnętrze, tym z większej ilości rzeczy możesz czerpać. Tym pełniej będziesz mógł wyrazić siebie. To droga do samozrozumienia. Niezależnie od dyscypliny – wsłuchuj się w siebie. Działaj i eksperymentuj nie zamykając się tylko na intelektualne rozważania. Daj się prowadzić własnej intuicji. Krok za krokiem. W rozwoju zawsze pomoże nam przekraczanie własnych granic, wychodzenie ze stref komfortu. Pomoże też zadawanie pytań i pokorne słuchanie pytań innych - to cenne wskazówki. Popatrz jak możesz robić architekturę inaczej, po swojemu. Bo jeśli nie masz nic nowego do powiedzenia, to jaki jest sens mówienia czegokolwiek? Rozejrzyj się dookoła i zastanów się nad nowym sposobem, nowym pomysłem na rzeczywistość. Czasem, poprzez łamanie zasad, możesz stworzyć własne. Konsekwentnie, bez kompromisów we własnych założeniach. Świat z każdym dniem staje się coraz bardziej skomplikowany. Czy możemy z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że coś wiemy? Paradoksalnie, nasza świadomość staje się bezpieczną przystanią. Warto czasem poprzebywać w świecie własnych snów i marzeń, aby po obudzeniu realizować swoje wizje. W idealnych warunkach, podejmując decyzje odrzucamy sprzeczne z nami wartości i informacje. Z każdą decyzją rozwijamy się. Dowiadujemy się o sobie kolejnej rzeczy. Na drodze decyzji i ryzyka idziemy do przodu, dążąc do celu. Każdy efekt jest cenny, nawet jeśli nas nie zadowala, bo to podczas drogi zdobyliśmy doświadczenie. Efekt jest jej wyrazem, ale zawsze niedokończonym i ułomnym. Wiedza zdobyta naszym doświadczeniem powinna być nieustannie przekazywana dalej. Jesteśmy na tym świecie tylko przez moment. Nasze materialne ciało służy tylko do przekazania niematerialnych treści. Bogactwa, jakie w sobie nosimy muszą dotrzeć do innych. Nie rozumiem dlaczego się rozwijamy. To wysiłek, który podejmujemy mimo przeciwności. -5-
which naturally forms city planning. The closeness of the architectural body brings peace. I believe that the cities’ growing appetite for more and more territory is pointless. In those enormous creations we see the emergence of microworlds which are smaller and adapted to the users’ needs. The growing distances that separate housing developments intensify the feeling of loneliness. The city’s identity disappears. The wide arteries have their borders at the horizons. Every one is the same. Every one leads to nowhere. MAN
ATTITUDE: BIRTH
DEVELOPMENT
An architect cannot do their job properly unless they don’t assume the position of service. Architecture is not only an intellectual race, but it also consists of taking care of people. Everything is interlocked. Architecture changes people, and people change architecture. And even though the utopian visions of architecture are fascinating and awake my imagination, I have no emotional bond to them when it comes to imagining living inside them. We build in order to enclose a body in a specific space. Animals do the same thing. It happens that we create shelters for animals as well. They do not want us to fulfil higher and intellectual needs.. This one aspect needs to differentiate architecture designed for human beings. We are tied to architecture by an emotional tie, we enclose there our memories; we leave a piece of us. We owe the same to the users of our architecture. A man creates for the body and soul. For the body, we adjust the proportions; for the soul, we provide space. With every new project I die and am alive again. I create and I am created. I will be a product of this process. I will change and grow. I will get to know something new. I will take the risk to reach the aim. I create my own monuments; I indicate existence by filling the void with myself. What creates us, creates our architecture. And I do not know anymore what came first – me or my architecture. Plato believed that we are born with knowledge about the world and ourselves. During our lifetime we simply need to remember it all. Under a layer of poetry I do find truth in this statement. Of course we are moulded by our history and genes. We have no influence on the place of our birth and all factors connected to this fact. But every one of us has a function on this planet. The awareness of the function and its nature can be found only within us. We need to find our own path. It is the only way to find peace. We can give back to the world only that what is within us, what truly resonates with us. This is why it is so important to take care of our spirit. The richer and colourful your inner life, the more you will be able to take from it. The better you will be able to express yourself. This is the path to self-understanding. Regardless the discipline – listen to yourself. Act and experiment without reverting to only intellectual contemplation. Let your own intuition guide you. One step at a time. What will help us to progress is overstepping our own boundaries and leaving the comfort zone. What can also help is asking questions and humble listening to the questions of others – they provide useful tips. Look at how you can practice architecture differently, in your own way. If you have nothing new to say, what is the use of saying anything at all? Look around you and think about a new way, new idea for reality. Sometimes by breaking the rules you can create your own. Consistently, with no compromises towards your foundations. With each day, the world becomes more complicated. Can we say with the full responsibility that we know anything? Paradoxically, our consciousness is a safe harbour. It is worth to sometimes spend some time in the world of one’s dreams and wishes in order to carry out one’s visions after waking up. In the perfect conditions, while making a decision we refuse contradicting values and information. With every decision we grow. We learn something new about ourselves. On the path of decisions and risk we move forward towards a goal. Every effect is valuable, even if unsatisfactory, as it is on this path that we gain experience. The effect is an expression, always an unfinished and imperfect one. The knowledge gained with our experience should be constantly passed on. We are on this world only for a moment. Our material body serves only for transferring nonmaterial content. Richness that we carry within ourselves needs to reach others. I do not understand why we develop. It is an effort that we make despite difficulties. I do not know to what leads the constant development of our species, but it is in our nature. If it is so, let us do it in the best, the most efficient, the wisest way. Let us collaborate.
-6-
Nie wiem gdzie prowadzi ten nieustanny rozwój gatunku, ale leży on w naszej naturze. Skoro tak, róbmy to jak najlepiej, jak najsprawniej, jak najmądrzej. Współpracujmy. PODRÓŻE
DECYZJA/ STRACH/ ETYKA
SAMOTNOŚĆ/ ZESPÓŁ
PRZESTRZEŃ PRACY
PRZYSZŁOŚĆ:
W Madrycie nie ma granicy między dniem a nocą. Porto otula mnie kolorem. Barcelona irytuje i zachwyca z tą samą siłą. Berlin sam nie wie, kim chce być. Warszawa pędzi zbyt szybko, by mnie zauważyć. Wierzę, że każda podróż zmienia nasze życie. Po powrocie nie jesteśmy już tą samą osobą. Dojrzewamy i rozumiemy więcej. Konfrontujemy własne wyobrażenia. Weryfikujemy poglądy. Znów zaglądamy w swoje wnętrze. Czujemy podskórny dreszcz. Ryzykujemy i wchodzimy tam, gdzie nie wolno. Próbujemy odpocząć w drodze do kolejnego punktu. Po powrocie, wydaje się, że śniliśmy. Ten sen uzależnia. Architektura to sztuka decyzji. Świadomych, podświadomych i przeczutych. Intuicja pomaga w wyborze. To droga przez własny świat, poglądy i wewnętrzne filtry. Bez zastanawiania się skąd pochodzi idea, a skupieniu się raczej na tym, jak mogę wyrazić ją architekturą. Trzeba otworzyć się na przypadek. Byle pozostać w zgodzie ze sobą. Każdy wybór gdzieś prowadzi. Projektowaniu zawsze towarzyszy niepokój. Ten proces naturalnie stawia nas w sytuacji wyzwania, wysiłku. Oddajemy przecież kawałek siebie, swojej osobowości. Wystawiamy ją na pokaz. Źle pojęty perfekcjonizm zabija kreatywność. Daj sobie tę wolność pozwolenia projektowi być niedoskonałym. Nie musisz przecież zawrzeć całej filozofii życia i wszystkich aktualnych przemyśleń w jednym projekcie. (Projekt) to balon: nadmuchany przesadnie, pęknie. Projektowanie w zgodzie ze sobą nie jest wystarczające. Zapomnij na chwile o swoim ego, karierze. Postaw się w sytuacji użytkownika Twojej przestrzeni. Czy to co robię jest moralne? Czy moja wizja więzi, czy daje wolność? Czym podyktowane są moje decyzje? Samotność jest moim wytchnieniem. Bywa uciążliwa, czasem nieznośna, niezmiernie potrzebna. Tej samotności też należy się nauczyć. Przebywania ze sobą, organizacji, a tym samym odpowiedzialności za swój czas. Każdy człowiek potrzebuje człowieka. Paradoksalnie praca zespołowa, w której widzę przyszłość architektury, to miejsce rozwijania swojej osobowości, charakteru. To też miejsce kompromisu i porzucenia własnych ambicji na rzecz szlachetniejszych celów. To miejsce wyrażania swojej opinii. Zespół musi być otwarty na siebie i rozumieć rolę poświęcenia dla drugiego człowieka. Jako architekci mamy przywilej i możliwość w pełni świadomy sposób kreować własny świat. Własny mikrokosmos, otoczenie. Po prostu dom. Należy jednak nauczyć się pracować w różnych środowiskach. Bywa, że mając przed sobą wymagające zadanie, poświęcamy całą uwagę tylko na nie i miejsce przebywania nie ma znaczenia. Warto jednak rozróżnić pracę „gdziekolwiek” (zmiana otoczenia, wewnętrzna presja) od pracy w miejscu do tego „zaprojektowanym” (gdzie wszystko jest pod ręką, a warunki powinny być idealne). Zmiana otoczenia może wpłynąć kojąco, może uwolnić na chwilę nasz umysł i stworzyć przestrzeń dla nowych pomysłów. Część ostatnia, najkrótsza, bo i najwięcej tu do dopowiedzenia. Na problem przyszłości architektury patrzę z trzech różnych perspektyw. Pierwsza, paradoksalnie odnosząca się do teraźniejszości, obejmuje okres mojego życia - co (ja) mogę dać architekturze (dzisiaj) w trakcie mojego życia. Co chcę i jestem w stanie zmienić, by rozwijać sztukę (architektury). Druga - czego mogę nauczyć innych. Trzecia, najbardziej naiwna - to rozważania na temat kresu architektury i ludzkości, o granicach człowieczeństwa, o etyce. Tworzymy architekturę; architektura tworzy nas. To niekończący się proces. Jesteśmy architekturą; architektura jest nami. Próbujemy władać przestrzenią: pustką, której granicy nie znamy. Gdzie tu sens? Kryje się w tworzeniu własnego świata. Wydzielamy urywki rzeczywistości, które na chwile stają się nasze. Chociaż na moment potwierdzają nasze istnienie. Wszystko odbywa się w teraźniejszości. Architektura wypełnia potrzeby duszy i ciała. Stajemy się jej niewolnikami; wobec niej jesteśmy nadzy. Odkrywamy przed nią swoje lęki; wkładamy w nią pragnienia. Chroni nas przed innymi; pozwala spotkać człowieka. Jest nieprzewidywalna i kapryśna. Pełna sprzeczności. Architektura jest emocją. Czy umrze wraz ze śmiercią człowieka? Przed nami droga bez końca. Postawiłem kolejny krok. wROCŁAW 2017 ©Łukasz Kaczmarek 2017 -7-
TRAVEL
In Madrid, there is no boundary between the day and the night. Porto wraps me up in colour. Barcelona is in equal parts irritating and amazing. Berlin doesn’t know who it wants to be. Warsaw is running too fast to notice me. I believe that every journey changes our life. Upon return we are no longer the same person. We mature and understand more. We are confronted with our expectations. We validate our opinions. Once again we look into ourselves. We feel a shiver under the skin. We take risks and enter forbidden areas. We try to have some rest on the path to the next point. After returning, it all feels like a dream. And this dreaming is addictive.
DECISION/ FEAR/ ETHICS
Architecture is the art of decision-making. Conscious, unconscious and felt. Intuition helps to make a choice. It is a way through one’s own world, opinions and interior filters. Without thinking about the origin of an idea, but focusing rather on how it can be expressed by architecture. It is necessary to open up to chance. Above all, let us strive to remain true to ourselves. Every choice leads to something.Designing is always accompanied by anxiety. This process naturally puts us in the face of a challenge, an effort. After all, we are giving out a piece of ourselves, our personality. We are put on show. Wrongly understood perfectionism kills creativity. Give yourself the freedom for the project to be imperfect. You do not have to encapsulate your entire life philosophy and current thoughts in one project. Project is a balloon: if you keep inflating it, it bursts. Designing while being true to oneself is not enough. For a moment forget about your ego and career. Put yourself in the shoes of the user of your space. Is what I’m doing moral? Is my vision confining or freeing? What is the motivation behind my decisions?
SOLITUDE/TEAM
Solitude is my respite. At time it is a burden, sometimes an unbearable one, but a complete necessity. One needs to learn this solitude: spending time alone, organization, and, consequently, the responsibility for one’s own time. Everybody human being needs other people. Paradoxically, team work, which I find to be the future of architecture, is the place for growth of personality and character. It is the place for compromise and abandoning one’s own ambitions for the greater good. It is a space for expressing opinions. A team needs to be open and understand the role of sacrifice for others.
WORK SPACE
As architects we have the privilege and the possibility to create our own world in a fully conscious manner. Own microcosms, environments. To put it simply, a home. However, it is crucial to learn to work in various settings. It can happen that while facing a demanding task we devote our full attention to it and the place has no significance. It is worthwhile to differentiate between working “wherever” (change of setting, interior pressure) from working in the “intended” working place (where everything is at hand and the circumstances are perfect). Change of setting can have a soothing effect, can free our mind for a while and create a space for new ideas.
FUTURE:
The last part is also the shortest one; there is still a lot that needs to be added. I approach the subject of the future of architecture from three different perspectives. The first one, linked with the present, encompasses the time that I am alive. What I can give to architecture during my lifetime. What I want and can change in order to develop the art of architecture. The second approach : what I can teach others. Third one, the most naïve one, comprises the reflections on the end of architecture and mankind, the limits of humanity, and on ethics. We create architecture, architecture creates us. It is an never-ending process. We are architecture, architecture is us. We try to rule space: the emptiness of which end we do not know. Where’s the meaning? It lies in creating one’s own world. We delimit scraps of reality that, for a moment, become ours. At least for a while they confirm our existence. It all happens in the present. Architecture fulfils the needs of both the body and the soul. It enslaves us; when facing it, we are naked. We unveil our fears, place our desires. Architecture protects us from others and allows to meet other people. It is unpredictable and fickle. Full of contradictions. Architecture is an emotion. Will it die together with the death of men? A road with no end unfolds before us. I have taken another step. wROCŁAW 2017 ©Łukasz Kaczmarek 2017 -8-