Construyendo puentes de reconciliación

Berradiskidetzearen zubiak eraikiz Belfast, 2011ko abenduaren 1etik 4ra

Construyendo puentes de reconciliaci贸n Belfast, del 1 al 4 de diciembre de 2011

www.lokarri.org

Aurkibidea

|

Índice

Aurkezpena / Presentación........3

Bidaiaren kronika / Crónica del viaje.............4

Partaideen ondorioak / Conclusiones de las y los participantes.............9

Nork bere hitzez / En primera persona..............11

Aurkezpena

Presentación Lokarri, a través del proyecto “Construyendo puentes de reconciliación”, dio la oportunidad a jóvenes representantes vascos de sensibilidades políticas diferentes de conocer la experiencia de la sociedad norirlandesa en temas relacionados con la reconciliación social y el diálogo. Para ello, este grupo de jóvenes viajó a Belfast del 1 al 4 de diciembre, con el objetivo de mantener encuentros con organizaciones e instituciones de Irlanda del Norte y conocer así las distintas experiencias que han desarrollado en los últimos años en torno a la mejora de la convivencia y la reconciliación social.

Lokarrik "Berradiskidetzearen zubiak eraikiz" proiektuaren baitan, euskal gizarteko sentsibilitate politiko ezberdinetako ordezkari gazteei berradiskidetze soziala eta elkarrizketarekin lotutako gaien inguruan Ipar Irlandako gizarteak duen esperientzia ezagutzeko aukera eman zien. Horretarako, gazte talde honek abenduaren 1etik 4ra Belfastera egin zuen bidaia, Ipar Irlandako erakunde eta instituzioekin topaketak egitea xede azken urteotan garatu duten bizikidetzaren hobekuntza eta berradiskidetze sozialaren prozesuaren inguruko esperientzia ezberdinak ezagutzeko.

Para ello Lokarri ha contado con la colaboración de Harold Good, sacerdote protestante, que fue uno de los testigos del desarme del IRA junto con Alec Reid y que tiene una amplia experiencia en facilitación procesos de diálogo y reconciliación. Con su ayuda, creamos una agenda de tres bloques:

Horretarako, Lokarrik Harold Good artzainaren laguntza izan zuen, IRAren desarmearen lekukoetako bat izan zena Alec Reidekin batera eta elkarrizketa eta berradiskidetze prozesuen erraztaile lanetan eskarmentu handikoa. Bere laguntzarekin, 3 blokeko agenda bizia sortu genuen:

1) Visitas y reuniones con entidades que trabajan con víctimas en torno a la memoria, justicia, la reparación integral y la convivencia. Dentro de este bloque el grupo conoció el trabajo de Wave,Healing through remembering, Relatives for justice y Corrymeela.

1) Memoria, justizia, osoko ordaintza eta bizikidetzaren inguruan biktimekin lan egiten duten erakundeekin bilerak eta bisitak. Zati honen baitan taldeak erakunde hauen lana ezagutu zuen: Wave, Healing through remembering, Relatives for justice eta Corrymeela.

2) Reuniones con representantes políticos en varios momentos, incluyendo una visita a la Asamblea de Irlanda del Norte en Stormont y encuentros con juventudes de partidos como SDLP, Alliance Party o Sinn Féin.

2) Ordezkari politikoekin bilerak hainbat unetan, Stormont-eko Ipar Irlandako Biltzarrera bisita bat eta SDLP, Alliance Party edo Sinn Féin-eko gazteekin topaketak barne.

3) Una mesa redonda con representantes republicanos y unionistas, medios de comunicación y ex-miembros de grupos armados.

3) Mahai-ingurua ordezkari errepublikano eta unionistekin, komunikabideetako ordezkariak eta talde armatuetako kide ohiekin.

Esta fue la propuesta de Lokarri para los jóvenes, y es que, tal y como se dijo en la rueda de prensa de presentación, “la juventud es y será clave para abordar el futuro compartido”.

Hau izan zen Lokarriren proposamena gazteentzat, izan ere, aurkezpen-prentsaurrekoan esan bezala, “gaztedia giltzarria da eta izango da konpartitutako etorkizun hori lantzeko garaian”.

3

Kronika

Crónica

Bidaia hemen hasi zen

El viaje empezó aquí

Parte hartzeko gonbiteak egin eta erantzunak iritsi zirenean, orduan hasi zen bidaia. Gogoz onartu zuten bertan parte hartzea, eta beraz, pixkanaka, lehenengo banaka eta gero guztiok batera, biltzen eta hitz egiten hasi ginen Lokarri, Euskadiko Gazteriaren Kontseilua, Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Independentistak, EAJ, Euskadiko Gazte Sozialistak eta Iratzarriko ordezkariak. Bidaiako agenda konpartitu genuen eta proposamena egin zituzten, gogotsu, esperientziari zuku guztia ateratzeko asmoekin eta guztia besteekin konpartitzeko ilusioz.

En el momento que empezaron a llegar las respuestas a las invitaciones que hicimos, es cuando comenzó el viaje. Aceptaron deseosos ser parte de este proyecto, y así, poco a poco, primero de uno en uno y después todos juntos, empezamos a reunirnos los representantes de Lokarri, el Consejo Vasco de la Juventud, Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Independentistak, PNV, Juventudes Socialistas de Euskadi e Iratzarri. Compartimos la agenda del viaje y, motivados, hicieron propuestas con intención de sacar el máximo jugo a la experiencia y de compartirla con las demás personas.

Taldearen lehenengo eginkizuna prentsaurrekoa ematea izan zen proiektua medioetan aurkeztuz, eta hala egin genuen hegazkina hartzeko bezperan, barre urduriak eta maletan eraman beharrekoaren errepasoa eginez tartean.

La primera tarea del grupo fue dar una rueda de prensa para presentar el proyecto ante los medios, y así lo hicimos un día antes de coger el avión, entre risas nerviosas, repasando todo lo que había que llevar en la maleta.

Belfastera Loiuko aireportuan elkartu ginen dendenok lehenengo aldiz. Gaua London Stansted aireportu ondoko hotel batean pasa ondoren, Belfastera abiatu ginen.

Hacia Belfast Nos juntamos todos por primera vez en el aeropuerto de Loiu. Después de pasar la noche en un hotel cerca del aeropuerto de London Stansted, marchamos hacia Belfast.

Fuente: www.gara.net

Aireportutik aterata eta eskularru eta txapel beroenak jarrita, gure anfitrioien zain egon ginen: Harold Good eta Ruairi Rowan.

Pozez egin ziguten harrera bero-beroa, eta gure lehenengo geltokira eraman gintuzten: Stormont-eko Asanblada. Harold Gooden sarrera batekin hasi ginen, Ipar Irlandako egoeran kokatzeko. Gero, lehen elkarren etsaitzat hartzen ziren ordezkari politiko ezberdinak (SDLP, UUP, Sinn Féin eta DUP) entzuteko aukera izan genuen, desadostasunak desadostasun elkarren ondoan eserita eta elkarri entzunez. Prozesu politikoaren berri eman ziguten eta baita eraikin izugarri hura erakutsi ere.

Dagoeneko hasi zen bidaia martxa hartzen, eta maletak hainbeste korridore ziuten ostatu kurioso hartan utzi eta hurrengo bilerara joan ginen: Healing Through Remembering erakundea. Iraganari aurre egiteko lanean dihardu erakunde honek, ideologia eta historia oso ezberdinetako pertsonekin lan eginez. Zailtasunak zailtasun, gune konpartituak sortzeko gai izan dira, iraganari buruz hitz egiteko eta elkarri entzuteko espazio seguruak, guztien mina aintzat hartuz. Bitxia izan zen egoitzan jarrita zuten komunitate ezberdinetako indarkeriekin lotutako objektuen erakusketa ikustea.

Al salir del aeropuerto, protegiéndonos del frío con guantes y gorros, esperamos a nuestros anfitriones: Harold Good y Ruairi Rowan. Nos dieron una calurosa bienvenida y partimos a nuestra primera parada: la Asamblea de Stormont. Empezamos con una introducción de Harold Good para situarnos en el contexto de Irlanda del Norte. Luego, tuvimos la oportunidad de escuchar a diferentes representantes políticos que antes se consideraban enemigos (SDLP, UUP, Sinn Féin y DUP) y pudimos ver que, estando en desacuerdo, se sentaban uno al lado del otro y se escuchaban. Nos dieron a conocer el proceso político que han vivido y también nos enseñaron aquella preciosa construcción.

El viaje ya había empezado a coger velocidad, y tras dejar las maletas en aquella curiosa pensión con tantos pasillos, fuimos a la siguiente reunión: la organización Healing Through Remembering. Esta asociación trabaja con el objetivo de enfrentar el pasado conjuntamente con personas que tienen ideologías e historias muy diferentes. A pesar de sus dificultades, han sido capaces de crear espacios compartidos para hablar sobre el pasado y escucharse mutuamente en un espacio seguro, reconociendo el

Buruan hainbeste ideia nahasirik, afaltzera joan ginen eta gero, nola ez, garagardo pinta batzuk hartzera. Une hauetan hasten ziren partaideak eztabaidan: AHT eta garapena gora, erabakitzeko eskubidea behera, eta tartean algara eta adarjotze asko.

Konfiantza zubiak eraikiz, alegia.

dolor de todas las personas. Fue curioso ver la exposición que tenían donde se mostraban objetos relacionados con la historia de violencia de distintas comunidades.

Teniendo ya tantas ideas revolotando en la cabeza, nos fuimos a cenar y después, cómo no, a tomarnos unas pintas de cerveza.

Era en estos momentos cuando el grupo empezaba a dialogar y discutir: el TAV y el progreso por un lado, el derecho a decidir por otro, todo entre risas y bromas. Construyendo puentes de confianza.

Bigarren eguna, ostatuko full Irish breakfast koipetsu gozo-gozoa hartuta produkzio-bideen kolektibizazioari buruz eztabaidatzen zuten bitartean, Belfasteko alkatearen bisitarekin hasi zen. 25 urteko Niall O’Donnghaile gaztea da Belfasteko alkatea Sinn Féin alderdia ordezkatuz. "Gazteek ez dute euren burua gazte bezala hartu behar, baizik eta hiritar aktibo bezala" esan zigun argi eta ziurtasunez, lan horretan urteak daramatzan politikari jaioa zirudiela, gazteen paperari buruz galdetu genionean.

El segundo día, habiendo tomado un grasiento y delicioso full Irish breakfast mientras debatían sobre la colectivización de los medios de producción, comenzó con la visita al alcalde de Belfast, el joven de 25 años Niall O’Donnghaile , del partido Sinn Féin. “Los jóvenes no deben considerase sólo jóvenes, sino ciudadanos activos” nos dijo claro y firme, dando la imagen de ser un veterano ejerciendo la política, cuando le preguntamos sobre el papel de la juventud.

Gero, agian bidaiako unerik hunkigarriena iritsi zen. Wave elkarteko Alan-ekin bildu ginen, bere erakundearen lana ezagutzeko asmoz. Alan-en emaztea IRAko bonba batek hil zuen 1993an, eta ordutik bere bidea egin du bakearen inguruan. Bonba berarekin hil zen IRAko kide baten hiletan Gerry Adams-ek hilkutxa eraman zuen, eta ordutik Alanek Adams-en aurkako kanpaina pertsonala egin zuen, harik eta telebistarako erreportaje baterako berarekin aurrez aurre egotea proposatu eta egin zuen arte. Begietara begiratze hutsak dena aldatu omen zion. Hau kontatzen zebilela, bere amaginarrebaren erreakzioa ekarri zuen gogora, eta negarrez hasi zen. Amaginarrebak traiziotzat hartu zuen Adams-ekin bildu izana.

Talde guztia hunkituta gelditu ginen.

Después llegó lo que tal vez fue el momento más emotivo del viaje. Nos reunimos con Alan, de la asociación Wave, para conocer el trabajo que llevan a cabo. A la mujer de Alan la mató una bomba del IRA en 1993, y desde entonces ha hecho su propio viaje en torno a la paz. En el funeral de un miembro del IRA que murió con la misma bomba, Gerry Adams llevó el féretro y desde entonces Alan llevó a cabo una campaña personal en contra de Adams, hasta que un día le propuesieron estar cara a cara con él para un reportaje en televisión.

Sólo mirarse a los ojos fue todo un cambio para Alan.

Mientras contaba esto, se acordó de la reacción de su suegra en aquellos momentos y se echó a llorar. El hecho de haberse reunido con Adams fue una traición para su suegra. Todo el grupo quedó impresionado.

Ez zuen harremanik komunitate katolikoarekin, baina Wave erakundea abian jarri zuen bi komunitateetako biktimak bere baitan hartzeko asmoz. Bere ustez, biktimak biktima dira mina nork sortu duen alde batera utzita. Horretarako, “maleta atean uzten dute”, etorkizuna konpartitu ahal izateko. Alan kritiko agertu zen Ostiral Santuko akordioekin, ez baitziren gai izan iraganari aurre egiteko, eta baita presoen askapen prozesuarekin ere, gero elkarrekin hutsetik hasteko beharrezkoa zela konturatu zen arren. Momento hartan bere elkartea zaurituen aintzatespen eta ordaintzearen aldeko kanpaina bat bultzatzen ari da. Denok sinatu genuen eskakizuna.

No tenía relación con la comunidad católica, pero creo la asociación Wave para incluir a víctimas de ambas comunidades.

Según él, las víctimas son víctimas independientemente de quién haya causado el dolor. Para ello, “dejan la maleta en la puerta”, para poder compartir el futuro. Alan se mostró crítico con los acuerdos de Viernes Santo, porque no fueron capaces de afrontar el pasado y también con el proceso de liberación de los presos, aunque se dio cuenta de que era imprescindible para empezar de nuevo todos juntos. En aquellos momentos su asociación estaba impulsando un a campaña para conseguir el reconocimiento y la reparación de los heridos. Todos firmamos la petición.

De aquí partimos a reunirnos con las juventudes de Alliance Party. Este partido incluye a personas de ambas comunidades, y fue interesante ver que existe este partido intercomunitario.

Hemendik, Alliance Party alderdiko gaztediarekin biltzera abiatu ginen. Bi komunitateetako pertsonak hartzen ditu baitan alderdi honek, eta interesgarria izan zen erdibideko aukera politiko hau zegoela ikustea.

Gero, Relatives for Justice erakundearekin egoteko aukera izan genuen. Polizia eta armadaren biktimekin lan egiten dute Relatives for Justice erakundean. Egia eta justiziari buruzko solasaldi zinez interesgarria izan genuen, horma osoa hartuz biktimen eta euren familiakoen artean jositako quilt handi bat 5

zuen gela hartan. “Gizon gazte langabetuen” arriskuaz ere hitz egin genuen, indarkeriara jotzea errazagoa delako haientzako.

Horregatik, gaztedia bake prozesuan inplikatzearen garrantzia berretsi zuten.

Honen ondoren, Belfasteko kaleak entzutera joan ginen. Izan ere, Belfasteko kaleek ere hitz egiten dute, iraganaren lekuko, eta agian orainean landu gabe dauden gaien oroigarri.

Batzuentzat iraingarriak, besteentzat omenaldiak, baina dena dela ere, Belfasteko hormei, mural eta murruei adi-adi entzutea merezi du.

Bitartean, taldea bazihoan konfiantzan ere sakontzen, eta dagoeneko entzun eta hitz egiteko gunea sortzen zihoan. Berriz ere, afaldu eta pub-etan zehar garagardo pintak dastatu genituen.

Hirugarren eta azken eguna, kale unionistetatik bisita eta solasaldi oso interesgarri batekin hasi genuen. Begiak zabalzabalik hartu genuen parte mahai-inguru berezi honetan. Bertan zeuden preso izandako unionistak, ordezkari errepublikar bat,

Después tuvimos la oportunidad de estar con la organización Relatives for Justice, donde trabajan con víctimas de la policía y la armada. Tuvimos una charla muy interesante sobre verdad y justicia en aquella sala que tenía un enorme quilt tejido por víctimas y familiares cubriendo toda una pared. También hablamos del peligro de los “hombres jóvenes parados” al ser más vulnerables a caer en la violencia. Por ello, reafirmó la importancia de que la juventud se implique en el proceso de paz.

Después salimos a escuchar a las paredes de Belfast. Y es que las calles de Belfast también hablan, presentándose como testigos del pasado, y tal vez, como recordatorio de temas que están por trabajar. Insultantes para algunos, homenajes para otros, pero en sean lo que sean, merece la pena escuchar atentamente a las paredes, muros y murales de Belfast.

Mientras tanto, el grupo iba profundizando en la confianza, y ya se iba creando el espacio para hablar y escuchar. Una vez más, cenamos y degustamos unas pintas de cerveza en algunos pubs.

polizia izandako gizon bat eta hiru kazetari. Berriz ere, elkarren ondoan eserita, desadostasunak desadostasun. Gizarte mailan egiten den prozesuaren garrantzia, hizkuntza desarmatzearen erronka, ideia absolutisten arriskua, bitartekarien papera... Haiek orain dela 10 urte zituzten galdera berak omen geneuzkan guk orain. Egun osoa haiei entzuten igarotzeko moduko hizketaldia izan zen.

Comenzamos el tercer y último día con una visita por las calles unionistas seguida de una mesa redonda sumamente interesante.

Participamos como esponjas en esta conversación tan especial donde estaban presentes ex-presos unionistas, un representante republicano, un ex-policía y tres periodistas. Una vez más, sentados uno al lado del otro, a pesar de los desacuerdos.

Hablamos de la importancia del proceso que se haga en el ámbito

social, del reto de desarmar el lenguaje, del peligro de las ideas absolutistas, del papel de los mediadores... Decían que hacíamos las mismas preguntas que ellos se hacían 10 años atrás.

Hubiéramos pasado todo el día escuchando sus reflexiones.

Solasaldiaren inpresioekin isildu ezinik atera ginen handik, eta hala abiatu ere Iparraldera eramango gintuen autobusean.

Corrymeela zentrora gindoazen. Itsasertzeko paisaia basati eta berde izugarri politean zegoen zentro hau. Berradiskidetzea lantzen duen erakunde kristaua da eta edozein komunitate edo ideologietako pertsona zein taldeei gune segurua eskaintzen die edozein gai lantzeko. Boluntario bezala joatea ba omen dago, eta batzuek komentatu zuten, gaizki ere ez litzaigukeela etorriko denboraldi bat han pasatzea.

Salimos de la mesa redonda sin poder callarnos compartiendo las impresiones de la mañana, y así fuimos en el autobús que nos llevaba al norte, al centro Corrymeela. Este centro estaba en medio de un precioso paisaje verde y salvaje. Corrymeela es una organización cristiana que trabaja la reconciliación ofreciendo un espacio seguro a toda aquella persona o grupo, sea cual sea su ideología o procedencia, para trabajar cualquier tema. Nos hablaron de la posibilidad de hacer voluntariado en el centro, y algunas personas del grupo comentaron que no nos vendría del todo mal pasar una temporada allí.

Itzuli ginen Belfastera, eta Fish&Chips batzuk afaldu ondoren, SDLP alderdiko gaztediarekin bildu ginen pub batean. Honekin eman genion amaiera agenda ofizialari, baina agenda “extraofizialerako” bagenituen oraindik ordu batzuk. Auzo errepublikar bateko pub batean jarritako bonba baten memorial bat ikustera joan ginen, eta gero zuzeneko musika zuten pare bat pubetara. Aspaldiko lagunen pare ibili ginen, adarjotze eta eztabaida sakonak tartekatuz, harik eta nekeak irabazi zigun arte.

Goizean goiz bagindoazen.

Volvimos a Belfast, y tras cenar unos Fish&Chips, nos reunimos con las juventudes del SDLP en un pub. Con esto dimos por finalizada la agenda oficial, pero todavía nos quedaban unas horas más para la agenda “extra-oficial”.

Fuimos a visitar un memorial puesto en un pub destruido por una bomba en un barrio republicano, y después descubrimos un par de pubs con música en directo. Disfrutamos como si nos conociésemos desde siempre, entre bromas y reflexiones profundas, hasta que nos venció el cansancio. Nos marchábamos pronto por la mañana.

Harold Good-ek berriz ere agur bero-beroa eskaini zigun aireportuan, “travel safe home” esanez, eta 4 egun bizi eta sakon haiei agur esan genien. Berradiskidetzearen zubiak eraikitzeko erreminta batzuk hartu genituen, baina batez ere, konfiantza zubiak guztiz eraikita itzuli ginen.

Harold Good nos despedió calurosamente en el aeropuerto, con su “travel safe home”, y así nos despedimos de esos 4 intensos días. Habíamos aprendido algunas herramientas para construir puentes de reconciliación, pero sobre todo, volvimos con los puentes de confianza totalmente construidos.

7

Gogoan geratzeko... / Para recordar...

“It is about journeying into each others’ hearts.”

“No process of truth, but process of explanation” “We need a constructive ambiguity to disarm the language” “Decommision: should we choose to keep the weapons to accuse the owner ( justice) or destroying them to achieve peace? I believe: one less weapon, one more life.”

Ni horren ondoan ez naiz inoiz eseriko!

Ni Stormont-en ez naiz inoiz sartuko!

Beheko argazkian: Ian Paisley DUPeko lider unionista eta Martin McGuinness Sinn Féin-eko ordezkaria, Stormont-en sartzen.

Goiko argazkian: Andoni Rojo, Gazte Indepentistak erakundekoa eta Koldo Gutierrez, Euskadiko Gazteria Sozialistetakoa, Stormonten sartzen.

¡Yo no me sentaré nunca al lado de ese! ¡Yo no voy a entrar nunca en Stormont!

En la foto de abajo: Ian Paisley, lider unionista del DUP y Martin McGuinness, representante del Sinn Féin, entrando en Stormont.

En la foto de arriba: Andoni Rojo, de Gazte Independentistak y Koldo Gutiérrez, de Juventudes Socialisats de Euskadi, entrando8 en Stormont.

Bill Smyth, Belfast Telegraph

Berradiskidetzearen zubiak eraikiz

Construyendo puentes de reconciliación

2011-12-14

14-12-2011

Partaideen ondorioak Belfastera egindako bidaiaren ondoren

Conclusiones de los y las participantes tras el viaje a Belfast

Lokarrik, ‘Berradiskidetzearen zubiak eraikiz' proiektuarekin, Belfastera bidaia antolatu zuen joan zen abenduaren 1etik 4ra. Bertan honako erakunde hauen ordezkariek hartu zuten parte: Euskadiko Gazteriaren Kontseilua, Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Independentistak, EAJ, Euskadiko Gazte Sozialistak eta Iratzarrik, Lokarriko ordezkariez gain. Memoria, biktimak, justizia, elkarrizketa politikoa eta Ipar Irlandako bake prozesuaren inguruko esperientzia ezberdinak ezagutu ondoren, besteak beste, eta 4 eguneko hausnarketa eta elkarbizitza sakona bizi ondoren, partaideek hurrengo ondorioak adostu dituzte:

Lokarri, con el proyecto ‘Construyendo puentes de reconciliación', organizó un viaje a Belfast del pasado 1 al 4 de Diciembre. En ella participaron representantes del Consejo de la Juventud de Euskadi, Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Independentistak, Iratzarri, Juventudes Socialistas de Euskadi y PNV, además de representantes de Lokarri. Tras conocer las diferentes experiencias en torno a la memoria, víctimas, justicia, diálogo político y el proceso de paz de Irlanda del Norte, entre otros, y tras haber vivido 4 días de reflexión y convivencia intensa, las personas participantes han consensuado las siguientes conclusiones:

Ipar Irlandako eta Euskal Herriko egoerak oso ezberdinak dira, baina:

Las situaciones en Irlanda del Norte y en el País Vasco son muy diferentes. Ahora bien:

Oso garrantzitsua izan da orain dela gutxi arte elkarren etsaitzat hartzen ziren pertsonak gela berean esertzeko gai direla egiaztatzea, hitz egin eta beren esperientziak konpartitzeko. Haiek gai izan badira, gu ere hala izango gara.

Ha sido muy importante comprobar que personas que no hace tantos años se consideraban enemigas hoy son capaces de sentarse en la misma sala para hablar y compartir sus experiencias. Si ellos han podido, nosotros también podemos.

Bidaia hau lehenengo pausoa izan da. Gune politiko oso ezberdinetatik gatozen pertsonak gara eta esperientzia hau elkarrekin konpartitu ahal izan dugu. Elkar gehiago ezagutzen lagundu digu eta baita gutako bakoitzaren beldur, arrazoi eta jomugak hobeto ulertzen ere.

Este viaje ha sido un primer paso. Somos personas que venimos de muy diferentes espacios políticos y hemos podido compartir esta experiencia juntas. Nos ha ayudado a conocernos un poco mejor y a entender los miedos, los motivos y las aspiraciones de cada uno de nosotros.

Ez dugu nahi hau guk bakarrik gorde, eta beraz, ikasi eta bizitakoa gure erakundeetan zabaltzen saiatuko gara. Pauso txikia da, baina bakea eta bizikidetzaren prozesua pauso txiki askok osatzen dute.

No queremos que esto se quede solo en nosotros y nosotras, así que intentaremos transmitir lo aprendido y vivido a nuestras organizaciones. Es un paso pequeño pero la paz y la convivencia es un proceso en el que hay que aportar muchos pequeños pasos.

Etorkizunari aurre egiteko gogoz betetako motxilarekin eta lagungarri izan daitezkeen hiru ikasgai handirekin itzuli gara:

Hemos regresado con una mochila cargada de ánimo para afrontar el futuro y con tres grandes lecciones que nos pueden ayudar:

- Konpromisoaren garrantzia.

Ipar Irlandan ez dute beren erantzukizuna saihestu eta bake prozesuan elkarrekin aurrera egiteko konpromisoa onartu dute. Konpromiso hau erabakigarria izan da zailtasunak gainditzeko. Ordezkari politikoek lidergoa beren gain hartu behar izan dute hainbeste urtetako indarkeria gainditu nahi zuen gizartearen eskakizun argiaren emaitza bezala. Konpromiso hau gure gizartean ere garrantzitsua da.

Etorkizunari elkarrekin aurre egiten lagunduko digun motorra izan behar da.

La importancia del compromiso. En Irlanda del Norte no han rehuido su responsabilidad y han aceptado el compromiso de avanzar juntos en el proceso de paz.

Este compromiso ha sido determinante para superar las dificultades. Los representantes políticos han tenido que asumir un liderazgo fruto de un mandato claro de una sociedad que quería superar tantos años de violencia. Este compromiso es importante también en nuestra sociedad. Debe ser el motor que nos ayude a afrontar el futuro de manera compartida.

- Iraganari aurre egiteko 9

beharra. Ostiral Santuko Akordioetatik hamahiru urte geroago, iraganari aurre egiteko beharra indarrez azaleratu da. Orain badakite iragana adorez lantzea oinarrizkoa dela etorkizunean berriz ere ez errepikatzeko. Horregatik, orain ere guk geuk borondate bera erakutsi behar dugu. Euskal gizartearen oraina eta geroa eraikitzea erronka handia da, baina ez dugu iraganari bizkarra emanez egin behar.

- La necesidad de afrontar el pasado. Trece años después de los Acuerdos de Viernes Santo la necesidad de afrontar el pasado ha surgido con fuerza. Ahora saben que abordar con coraje el pasado es fundamental para que en el futuro no se repita. Por ello, ahora también nosotros debemos mostrar la misma voluntad. Construir el presente y el futuro de la sociedad vasca es un gran reto pero no debemos hacerlo dando la espalda al pasado.

- Gizarte osoa inplikatzearen erronka. Adostasun politikoak eta gehiengo demokratikoarekiko errespetua giltzarriak izan dira Ipar Irlandan etorkizunari aurre egiteko, baina bake prozesu bat gauza askoz zabalagoa da, gizarte osoa barne hartu behar duena, eta jakina, baita gaztedia ere bere forma guztietan (mugimendu sozialak, elkartegintza, kale-mailako ekimenak...).

- El reto de implicar a toda la sociedad. Los consensos políticos y el respeto a las mayorías democráticas han sido la llave en Irlanda del Norte para abordar el futuro, pero un proceso de paz es algo mucho más amplio que debe implicar a toda la sociedad y, por supuesto, también a la juventud en todas sus formas (movimientos sociales, asociacionismo, iniciativas a pie de calle...).

Gu, gaztediaren parte bezala, bizikidetzaren eragile aktibo eta eraikitzaileak izateko erantzukizunaz jabetzen gara eta iniziatiba hartzen jarraitzeko konpromisoa dugu elkarrekin era barneratzailean lan egiteko gure etorkizunaren alde. Bidaia honetan parte hartu dugunok arduraz eta iniziatibaz jokatu dugu, eta ezberdinarekin elkartu eta elkar entzuten ausartu gara. Hau ez dagokio gaztediari soilik: edozein ordezkari politiko edo sozialek dauka ardura bera.

Nosotros, como parte de esa juventud, somos conscientes la responsabilidad de ser parte activa y constructiva de la convivencia y tenemos el compromiso de seguir tomando la iniciativa para trabajar de manera compartida e inclusiva por nuestro futuro. Las personas que hemos participado en este viaje, hemos actuado con responsabilidad e iniciativa, y nos hemos atrevido a juntarnos y escuchar al diferente. Esto no debería de ser exclusivo de la juventud: cualquier representante político o social tiene la misma responsabilidad.

Hala, elkarrekin lan egiteko, etorkizunari begira iragana lantzeko eta gizartearen partaide aktibo izateko konpromisoak lotuz, bidaia honetan sortutako elkarrizketa gune hau mantendu nahi dugu, foro barneratzaile, iraunkor eta erregularra izan dadin akordio eta proposamen zehatzetara iritsi ahal izateko. Esan genuen bezala, gaztedia giltzarria da eta izango da konpartitutako etorkizun hori eraikitzeko.

Así, uniendo los aprendizajes del compromiso de trabajar juntos, de afrontar el pasado mirando al futuro y de ser parte activa de la sociedad, queremos mantener este espacio de diálogo que hemos creado en este viaje para que sea un foro inclusivo, permanente y regular, donde escuchar y aportar distintas visiones sobre nuestra situación y poder llegar así a acuerdos y propuestas concretas. Como dijimos, la juventud es y será clave para construir ese futuro compartido.

Ordezkariak: Batiste Ezeiza, Euskadiko Gaztediaren Kontseilua Andoni Rojo, Gazte Independentistak Jonathan Martinez, Alternatiba Koldo Gutierrez, Euskadiko Gazte Sozialistak Maider Carrere, Gazte Abertzaleak Mikel Anderez, Iratzarri Rut Martínez, EAJ

Representantes: Batiste Ezeiza, Consejo de la Juventud de Euskadi Andoni Rojo, Gazte Independentistak Jonathan Martinez, Alternatiba Koldo Gutierrez, Juventudes Socialistas de Euskadi Maider Carrere, Gazte Abertzaleak Mikel Anderez, Iratzarri Rut Martínez, PNV y Maialen Lizarralde, Lokarri

eta Maialen Lizarralde, Lokarri

10

Nork bere hitzez

En primera persona

Andoni Rojo Gazte Independentistak - Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratzen zara?

Esperientzia honetatik ateratako ikasgaiak bi planoetan bereizi ditzazket.

Alde batetik, Ipar Irlandan egondako gatazka politikoa ulertzeko gako nagusiak jaso ditut, oinarrian egondako gatazka gehiago ezagutuz eta ulertuz. Aldi berean, euren konponbide prozesuaren bilakaera ezagutzeko balio izan dit ere. 12 urteren ostean, oraindik gatazkak jarraitzen duela ikusi ahal izan dut, eta nahiz eta konpontze bidean dagoen, Euskal Herriko gatazka konpontzeko ere denbora luzea beharko dugula ulertu dut, nahiz eta etengabe aurrerapasusoak eman beharko ditugun alde guztietatik.

Adiskidetzeaz hitz egiterakoan, oso interesgarria iruditu zait han ikusitakoa. Hala ere, urteak behar izan dituzte eztabaida sakon horietan sartzeko, eta nolabaiteko aurrepausoak emateko, eta beraz nire iritziz, Euskal Herrian ere bide hori egiten hasiko gara, denok, baina denboraz hartu beharreko gaia iruditzen zait, ez da egun batetik bestera konponduko dugun zeozer. Sufrimendu asko eragin duen gatazkan bizi gara, sufrimendu ezberdinak eragin dituena, eta hoien denen errekonozimendu eta erreparazioa bilatu beharko dugu. Ezin dugu iragana ezabatu, presente izan behar dugu etorkizuna eriki ahal izateko, baina ezin gara presaka ibili, benetan denbora eskaini beharko dizkiogun gaiak baitira.

sentsibilitate poltiko guztien konpromezu eta partehartzea ezinbestekoa dela.

Beraz, ikasgai nagusienak horiek dira. Eztabaidatu eta hitz egiteko gaitasuna daukagu, eta soilik bide horretatik lortuko dugu gatazka konpontzea, luzea izango den konponbidea. Konponbide hau herritarrena izan behar da, herrien interes eta beharrizanei erantzuna emango diona. Herritarrek izan beharko dute hitza eta erabakia, soilik horrela lortuko baita jendarte osoa garai berrietan inplikatzea.

- Ikasitakoarekin lotuta, zer egin dezake zure erakundeak hemengo egoeran?

Nire iritziz, nire antolakundeak, gazte antolakunde bat izanik, gazteriaren artean gatazkaren konponbidearen garrantzia azpimarratu eta hedatu beharko luke. Honekin batera, gazte ezberdinon artean erlazioak bikoiztu, eta konfiantzazko harremanak eraikitzeko ardura daukagu.

Halaber, gatazka politikoaren konponbidean, urratsak emango beharko ditugu, gainontzeko eragileekin batera akordioak erdietsi eta atzera buletarik izango ez dituzten pausuak emanez. Horra hor Gernikako Akordioarekin batera egiten dugun lanketa, edota Belfastera egindako bidai honetan parte hartzea. Horrelako esperiantziak bultzatu eta berauetan parte hartu beharko dugu.

Herritarren parte hartzearen beharra ere atera dudan ikasgai garrantzitsuenetarikoa izan da.

Ipar Irlandan, prozesu poltikoa oso aurreratua egon da, baina proiektu zibila delakoa oso motela. Herritarrek konponbide prozesua bultzatu dute, baina ez dute bertan parte hartu, eta beraz, jendartea atzean geratu da. Euskal Herrian ezin dugu akats hori egin. Gaurdanik herritarrok izan behar gara bake eta konponbide prozesu hau bultzatu eta norabidetuko dugunok; poltikariek akordioak erdiesteko gaitasuna izan beharko dute, baina gu gara, herritarrak gara akordio horiek babestu eta egikaritu beharko ditugunok.

Esan bezala, gazteriaren artean elkarrizketa eta negoziazioaren garrantzia azpimarratu beharko dugu, berau kokatuz konponbidearen tresna eta bitarteko nagusi bezala. Gu ez bezala pentsatzen duten gazteekin harremantzeko gaitasuna garatu beharko dugu, eta harreman hauen garrantzia ulertarazi gazteriari.

Ipar Irlandan ikasitakoarekin lotuta, besteenganako errespetuzko jarrerak bultzatu beharko ditugu, eta garai berri hauetan arduraz jokatu eta aitzindariak izateko gaitasuna erakutsi behar dugu.

Bestetik, Euskal Herritik joandako gazte ezberdinon artean elkarrizketatzeko aukera da gehien baloratzen dudana. Elkarrizketaren bitartez, elkar ulertzeko gaitasuna daukagula ikusi dut. Nahiz eta ez konpartitu besteen ideiak, elkarrizketa da gatazka hau konpontzeko bide bakarra, eta bide honetan,

Bukatzeko, konponbide prozesuan gazteon partehartzearen garrantzia azaldu beharko dugu, bai gazteriari orokorrean, eta bai “elite politikoetan� mugitzen diren alderdi ezberdinetako kideei. Gazteok ezinbestekoak gara konponbiderako.

11

- Mahai-inguruan absolutismoaren arriskuaz hitz egin zen, hau da, arrazoi osoa izatearen ustearen arriskua.

Zure pentsaera edo iritziren bat aldatu edo moldatzeko gai izan al zara? Zertan egon zaitezke oker?

kizuna gure eskuetan daukagu. Etorkizun hori hobea izan dadin, elkarrekin egin beharko dugu hasierako bidea, bakoitzak bere ideiei eutsiko diolarik, denok baldintza berdinetan aritzeko aukera izango dugun arte.

Uste dut, lehendik ere uste nuen, inorena ez dela egi osoa.

Gatazka honetan inplikatuak egon garen momentutik, bakoitzak bere posizionamenduak defenditu izan ditu, eta aurrerantzean ere hala izango da. Honek ez du esan nahi, bestearekin, ezberdinarekin, puntu amankomunak izan ez ditzazkegunik. Horrela, bestea entzuteko, bere posizioa ulertzeko eta gai ezberdinetaz eztabaidatzeko gai izan behar gara.

Gero bakoitzak bere proiektu propioa garatuko du, eta herritarrek erabakiko dute zein proiektuk ordezkatzen dituen.

Beraz, nire jarrera aldatu da bestea entzuten aritu naizen momentutik, eta haiek ni entzun nauten momentutik. Ulertu dut denok garela ezinbestekoak, eta denon iritziak hartu behar ditugula kontutan, salbuespen edo betorik gabe. Euskal jendartea oso anitza den momentutik, aniztasun horren baitan dauden iritzi ezberdinak batuz eta adostasunak lortuz aldatuko dugu egungo errealitatea.

Hori izan da beharbada nire iritzian aldaketa: denon ideiak dira, izan beharko dira, baliagarriak eta egingarriak. Denok baldintza berdinetan aritu behar gara, eta iritzi guztiak, gustoko ez ditudanak ere, kontutan hartu behar ditudala. Nire ikusmira zabaltzeko balio izan dit.

- Elkarri entzun eta ulertzen saiatzeko gai izan zarete zuek. Zein da hori lortzeko gakoa? Ausardia kontua besterik ez da?

Esan bezala, ausardia kontua da bai. Baina baita erantzukizuna eta ardura politikoa. Gu elkarri entzun eta eztabaidatzeko gai izan gara, ardura hori geneukalako, eta kapazak ginela uste genuelako.

Gazteok daukagun arduraz aritu naiz lehen, eta berriro ere azpimarratu nahi dut: gazteok gara oraina eta geroa, eta beraz etor-

Beraz gakoa euskal herritarrengan pentsatzea da. Denon onura ekarriko dituen pausuak ematea da. Ikuspegi horrekin jarduten badugu, ezinbestekoa da ezberdinon artean hitz egitea, horrek herritar guztion mesederako izango baita.

- Gaztedia lo al dago? Ala gaztedia da esna dagoena?

Gazteria lo egon dadin saiatu dira askok. Potentzial handia daukagun sektorea gara, egungo “status quo�a aldatzeko indar haina daukagulako. Nire iritziz gazteria ez dago lo, gure herriaren altxor preziatuenetakoa da gazteria, aktibo eta dinamikoa, sortzailea eta konprometitua, iniziatiba hartzeko beldur ez den gazteria, abangoardia izateko gaitasuna daukan gazteria. Esperientzia honekin ere, gaitasun hori erakutsi dugu, mugitzen hasiak gara, eta gainontzekoei ere mugitzen hasteko deia egin diegu.

Egun, eta konponbide prozesuari atxikiturik, gazteria aktibatu beharreko masa izango da. Esna dago, baina mugitzen hasi behar du, eta denon eskuetan dago hori egitea. Makropolitikari so egin ordez, geure planteamendu eta dinamikak abiarazi beharko ditugu, gaitasuna soberan daukagu, eta gazteok eduki beharreko protagonismo eta arduraz jabetu beharko gara. Bakoitzak beretik prozesu honen parte izateko mekanismoak bilatu beharko ditugu, bakoitzak bere txikitasunetik, handitasunera eramateko gazteon ahotsa.

Etorkizunaren giltza guk daukagu eta beraz, lo dagoena esnatuko da, eta esnatua dagoena mugitzen hasiko da, ziur nago.

Labur-laburrean Gogan geratu zaizun argazki edo momentu bat: Alde ezberdinetako ekintzaileekin eta kazetariekin izandako mahaingurua. Begietara begiratzen ziren batzuk besteei eta hitz egiteko kapazak ziren.

Aireportuan 7 gazteok lehen aldiz elkartu ginen momentua eta, aireportuan ere, bueltan, agurtu ginen momentua. Bi egoera denboran hurbilak, baina gure arteko erlazioak oso ezberdinak.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?

Koldorekin. Bakoitzak bere perspektibatik pasatakoaz, bizitakoaz eta gertatutako guztiaren gainean bakoitzaren inpresioa. Niretzako oinarrizkoena berarentzako pentsaezina da eta alderantziz, baina bakoitzak bere hausnarketak bota zituen, eta momentu batzuetan adostasunak lortzeko aukera ikustea oso aberasgarria iruditu zitzaidan.

Baita Rut-ekin Euskal Herrirako bakoitzak daukan proiektuaz hitz egitea interesgarria iruditu zitzaidan. Zelan herri berdinaz aritzean, bakoitzak era batean biztzen duen errealitatea.

Norekin ez zara gehiegi ulertu?

Ulertu guztiekin ulertu nahiz. Adostasun gutxi izan dut Koldorekin gai batzuetan edota Rutekin beste batzuetan, baina uste dut denok ulertu nautela eta nik denak ulertu ditudala, beste gauza bat da konpartitu edo ez...

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer nolako erreakzioak topatu dituzu?

Positiboak orokorrean. Esperientzia aberasgarria izzan daitekeela ulertzen du jendeak. Baita gure arteko erlazioak zelakoak izan diren gainean jakingura asko. Orokorrean horrelako ekimenak onuragarriak direla uste du jendeak.

Koldo Gutiérrez Juventudes Socialistas de Euskadi - ¿Con qué aprendizajes te quedas de esta experiencia?

Las juventudes de los diferentes partidos políticos que han participado en esta iniciativa hemos demostrado voluntad política para construir una sociedad en paz y libertad. Personalmente, asumo que las juventudes de los partidos que han declinado la invitación también hacen esta apuesta por una sociedad integradora y constructiva, y me gustaría verles unirse a la mesa de debate, que esta abierta a todos los representantes de una sociedad tan plural y rica como la vasca. Como "único" representante "constitucionalista" que participó en esta iniciativa, les puedo decir que no tengan reparos en escuchar, discutir y hablar.

Me he sentido personalmente y políticamente cómodo con el conjunto de personas reunidas.

- Habéis sido capaces de escucharos e intentar entender el uno al otro. ¿Cuál es la clave para conseguir eso? ¿Sólo es una cuestión de valentía?

Respetar y tener ganas de entender a los demás. No creo que sea valentía. Yo, al menos, no me considero una persona valiente por hablar con mis vecinos sobre lo que creo es mejor para Euskadi.

- En relación a lo aprendido, ¿qué puede hacer tu organización en la situación de aquí?

Debemos reducir el nivel de violencia y sectarismo de nuestro lenguaje, del de todos los partidos políticos. Tenemos ante sí una oportunidad histórica de integrar una sociedad que jamás debió sufrir la desgracia de la violencia. Las instituciones deberían legitimar todas las aspiraciones políticas, y garantizar que son solo los argumentos los que apoyan esas aspiraciones. Las declaraciones maximalistas, en búsqueda de titulares o votos, lo que más plazca, deben dar paso a conversaciones discretas pero con objetivos muy claros.

Me gustó ver lo claro que tenían la división de los diferentes procesos, el social, político y el de la verdad, y cómo ayudaba entender las implicaciones de sus significados.

- En la mesa redonda se habló del peligro del absolutismo, es decir, del peligro de creer que uno tiene la razón absoluta. ¿Has sido capaz de cambiar o amoldar tu mentalidad o alguna opinión? ¿En qué puedes estar equivocado?

El objetivo fundamental que me movió a participar en esta iniciativa fue que quería escuchar y entender los motivos que llevan a los partidos nacionalistas/abertzales a mantener sus posturas, de forma que ese entendimiento del "horno ideológico" me permitiera encontrar posibles puntos de encuentro previos al "enconamiento" público que suele suceder y que impide, en muchos casos, llegar a acuerdos. Como socialista, como persona de izquierdas, considero fundamental, primordial, defender los derechos humanos, luchar por extenderlos y luchar contra aquellas fuerzas que quieren amputarlas. Y se me hace difícil entender cómo otras personas de izquierdas tengan como objetivo prioritario temas identitarios, los cuales son secundarios dentro de mi esquema mental. Después de esta iniciativa veo que, aunque no comparta esa realidad, existe. Y veo las implicaciones que ello tiene.

- ¿La juventud está dormida? ¿O es la juventud la que está despierta?

Esta es una pregunta difícil de responder. Como en todo, no hay blancos o negros. Hay jóvenes despiertos y dormidos, como hay adultos despiertos y dormidos. No es una cuestión de edad, sino de voluntad. La comodidad es el mayor enemigo de la iniciativa, y cada uno se busca su propio motivo. Me gustaría que con 60 años siga pidiendo lo mismo que hoy a mis compañeros y al resto de la sociedad, que se quejen, que no se conformen. Pido que todos encontremos aquello que nos molesta y lo azucemos, mantengamos la ilusión por mejorar y trabajar para lograrlo.

13

En dos lineas Una foto o momento que se te ha quedado grabado: La foto del primer día, en las escalinatas de Stormont, todos juntos y en armonia ¿Con quién y sobre qué has tenido el debate más interesante?

He tenido conversaciones muy interesantes con todos los compañeros, tratando de entender el porqué de sus posturas. Me ha gustado ver los matices de cada uno. Me resulta muy interesante conocer el proyecto que tiene cada uno de los partidos nacionalistas/abertzales para el día 1 de una hipotética independencia, ver cómo argumentan esa postura suya que considero errónea y equivocada. Por eso hice tanto hincapié en que me describieran esa situación. Algunos no querían hablar de ello y me costó sacarles un escenario aproximado de lo que desean para Euskadi.

Por otro lado, la caña que he recibido también me ha venido bien, ya que las preguntas que me hicieron me daban pistas para entender sus preocupaciones e inquietudes. Y me pusieron a tono e hicieron trabajar mis argumentos, etc.

¿Con quién no te has entendido demasiado?

No es un tema de personas, sino de posturas. No entiendo cómo se puede comprender e incluso apoyar el terrorismo de ETA desde un punto de vista político.

Cuando a la vuelta has hablado del viaje, ¿con qué reacciónes te has topado?

Expectación, ganas de escuchar, y vislumbrar pasos futuros.

Jonathan Martinez Alternatiba

- ¿Con qué aprendizajes te quedas de esta experiencia?

Hay una enseñanza fundamental para el comienzo de la resolución del conflicto: en Irlanda se alcanzó un momento en el que las dos partes del conflicto armado habían llegado a la conclusión de que las vías militares y policiales les conducían a un empate infinito, y fue esa aceptación lo que despejó el camino para una negociación política.

- En relación a lo aprendido, ¿qué puede hacer tu organización en la situación de aquí?

Tanto el conflicto político irlandés como el vasco son esencialmente el resultado de una disputa por la soberanía de un territorio. En Irlanda, el Acuerdo de Viernes Santo confía a la

mayoría democrática la elección del estatus político que habrán de disfrutar los seis condados del norte de Irlanda. Por el contrario, el Reino de España veta por la vía constitucional la soberanía de los pueblos. En términos básicos, la principal clave para la resolución del conflicto político vasco pasa por la consecución de un gran pacto en torno al derecho de autodeterminación.

En cuanto al conflicto armado, Irlanda nos ha demostrado que lo más difícil de caminar hacia el futuro es saber abordar las consecuencias más espinosas del pasado: víctimas y presos. En Euskal Herria, el fin del enfrentamiento armado debería llevarnos al reconocimiento y reparación de todas las víctimas de la violencia política, sin excepciones, así como a la desaparición de la actual política penitenciaria española como antesala para un proceso de amnistía similar al que puso en marcha el gobierno español ante la desaparición de ETA (pm).

- En la mesa redonda se habló del peligro del absolutismo, es decir, del peligro de creer que uno tiene la razón absoluta. ¿Has sido capaz de cambiar o amoldar tu mentalidad o alguna opinión? ¿En qué puedes estar equivocado?

A nadie se le debería pedir que cambie o renuncie a sus ideas en una mesa de negociación. En todo caso, quien se sienta a negociar debe entender que una buena negociación es aquella en la que ambas partes salen ganando, y para eso es necesario combinar con inteligencia, la firmeza y la flexibilidad.

- Habéis sido capaces de escucharos e intentar entender el uno al otro. ¿Cuál es la clave para conseguir eso? ¿Sólo es una cuestión de valentía?

Nos entendemos porque estamos obligados a entendernos.

Hemos compartido un espacio común y eso nos ha puesto en contacto de forma excepcional. Por desgracia, en el mundo y en nuestra sociedad existen demasiadas paredes que separan a las personas y que crean enemigos irreconciliables. Para empezar a entenderse hay que empezar a encontrarse, a conocerse; solamente así empezaremos a darnos cuenta de que las personas, más allá de nuestro bagaje cultural o ideológico, no somos tan distintas.

- ¿La juventud está dormida? ¿O es la juventud la que está despierta?

El pensamiento oficial, ese que se ha cansado de repetir que la juventud es pasiva porque se lo han dado todo hecho, es el mismo que desprecia y criminaliza a los jóvenes que se organizan y luchan. La juventud sigue activa y rebelde, por mucho que les pese.

15

En dos lineas Una foto o momento que se te ha quedado grabado: La fotografía de todos nuestros zapatos sobre una alcantarilla de Londres. ¿Con quién y sobre qué has tenido el debate más interesante?

Un desayuno de grupo hablando sobre la colectivización de los medios de producción. ¿Con quién no te has entendido demasiado?

Con los horarios y con las comidas Belfast.

Cuando a la vuelta has hablado del viaje, ¿con qué reacciónes te has topado?

Y todo el mundo me pregunta: ¿qué habéis aprendido?

Batiste Ezeiza Euskadiko Gaztediaren Kontseilua

- Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratu zara?

Alde batetik, oso zatituta bizi izan den gizarte bat gai dela zenbait kontu alde batera utzi eta elkarlanean aritzeko, nahiz eta zatiketa hori neurri batean mantentzen den. Ekimen sozialen garrantzia ikusi det, eta hainbat planotan lan egiteko beharra: politikoa, soziala, hezkuntza arlokoa...

Bestalde, ikusi dut gazteok gai garela iniziatiba hartzeko gizarte osoari eragiten dioten gaietan eta gure helduak baino irekiagoak eta lasaiagoak garela gure artean oraindik nolabaiteko tabua duten gaiak jorratzeko. Gazteok izan behar dugula eragile, etorkizunaren herederoak gu izango baikara.

- Ikasitakoarekin lotuta, zer egin dezake zure erakundeak hemengo egoeran?

egiten dudanean baino. Eta pertsona bezala pertzibitzeko, beraiekin bilera bat baino gehiago konpartitu behar dut; kasu honetan bidai bat, horrek duen guztiarekin (hegaldiak, lo aurpegiak, otorduak, paseoak, garagardoak...). Espazio informalagoak sortu behar ditugu erakunde desberdinetako kideak biltzeko, hala errazagoa egingo baita elkarren artean era ofizialean lan egitea ondoren.

- Gaztedia lo al dago? Ala gaztedia da esna dagoena?

Gazteriaren parte bat ez dago guztiz esna (ez nuke esango lo dagoenik), baina beste parte bat oso esna dago, lan egiteko beharra ikusten du, lan egiteko gai dela ikusten du, lan egin nahi du, eta lan egiten du. Azken finean gazteak gara helduek utzi duten mundua oinordetzan hartuko dugunak, guri dagokigu etorkizunera begiratzea eta etorkizunaren onurarako lan egitea.

Kontzientziazio lana elkartegintza eta herrigintza mailan, gazteon garrantzia azpimarratu, gazteok martxan jarri eta difusio lana hainbat esparrutan, nolabaiteko neutraltasuna aitortzen baitzaio Kontseiluari, eta beharbada gazteria politiko bati baina errazagoa zaigulako hainbat zirkulutara heltzea.

- Mahai-inguruan absolutismoaren arriskuaz hitz egin zen, hau da, arrazoi osoa izatearen ustearen arriskuaz.

Zure pentsaera edo iritziren bat aldatu edo moldatzeko gai izan al zara? Zertan egon zaitezke oker?

Ni berez banindoan ikuspegi horrekin, ziur aski nere erakundean izaera, pentsaera eta esparru horren desberdinetako eragileekin lan egitea suertatzen zaidalako eta denon arteko erdibideak eta adostasunak bilatzea delako nere zeregina. Hala, aldatu edo moldatu baino, nere pertzepzioa baieztatu eta indartu duela esango nuke aspektu horretan.

- Elkarri entzun eta ulertzen saiatzeko gai izan zarete zuek. Zein da hori lortzeko gakoa? Ausardia kontua besterik ez da?

Alde batetik ausardia, bai. Baina batez ere erlazio pertsonaletan oinarritzen da elkar entzun eta ulertze hori, ez erakundeen arteko erlazioetan. Beraz, gakoa erlazio pertsonalak errazteko espazioak sortzean datza. Bilera ofizial eta hotz bat egin ordez espazio inpertsonal batean (mahai baten inguruan, bilera-gela batean...) espazio eta egoera distendituagoak erraztu behar dira erakundeetako ordezkariak bil daitezen, bidaia honetan gertatu den moduan. Errazagoa da gure erakundearen ikuspegi eta diskurtso ofizialaren mozorroa, mugak eta aurreiritziak alde batera uztea pertsona batekin hitz egiten dudanean, erakunde batekin hitz

17

Labur-laburrean Gogan geratu zaizun argazki edo memento bat: Andoni eta Koldo, ordu txikitan pub batean eta pinta bat eskuetan elkarrekin hitz egin eta eztabaidatzen, era sakon eta sutsuan, baina era berean, modu atseginean eta bata bestearenganako jakin-minarekin.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?

Ez nuke jakingo esaten. Ni apur bat alde batera egoten saiatu naiz gai politikoetan, EGKren errepresentazio moduan joanda, niri beste paper bat jokatzea tokatzen zitzaidala iruditzen zaidalako. Gehiago jokatu dut entzule papera.

Norekin ez zara gehiegi ulertu?

Aurreko galderan aipatutakoa kontuan hartuta, hau ere ezingo nuke erantzun, guztiekin ondo ulertu naizela esango nuke.

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer-nolako erreakzioak topatu dituzu?

Jakin-min handia topatu dut nire inguruan, bidaiaren inguruko interes handia. Batez ere joan garenon arteko erlazioei buruzkoa eta eztabaidei buruzkoa, irlandarrekin landutakoaren ingurukoa baino gehiago.

Rut Martínez Partido Nacionalista Vasco

- ¿Con qué aprendizajes te quedas de esta experiencia?

En el caso irlandés el proceso iniciado con los acuerdos de Viernes Santo lleva en marcha más de 12 años. Aunque ambos conflictos, y por ende ambos procesos, son totalmente diferentes, Saber dar tiempo al tiempo es una lección que debemos tener en cuenta. "Despacito y con buena letra" es mucho mejor que "deprisa, corriendo y mal", nos jugamos demasiado como para andar precipitándonos.

- En relación a lo aprendido, ¿qué puede hacer tu organización en la situación de aquí?

En Irlanda varios interlocutores de diferentes posturas ante el conflicto coincidieron en señalar que en Irlanda del Norte hay una brecha importante entre la política y la sociedad. Stormont, o sea los partídos políticos, gestiona el llamado "proceso politico" mientras que a nivel social, comunitario, los ritmos son muchas veces más lentos y los problemas de convivencia más complejos de lo que deja entrever la política. Entiendo que en este sentido desde mi partido tenemos que seguir propiciando el diálogo en todos y cada uno de los ámbitos del proceso de paz, en el ámbito político por supuesto, pero también a nivel de calle. Y tenemos que asegurarnos de que todas las partes tomen parte en la resolución del conflicto, nadie debe quedar fuera de ningún ámbito de acuerdo.

- En la mesa redonda se habló del peligro del absolutismo, es decir, del peligro de creer que uno tiene la razón absoluta. ¿Has sido capaz de cambiar o amoldar tu mentalidad o alguna opinión? ¿En qué puedes estar equivocada?

Pues ha resultado bastante fácil hablar de política con todos ellos, la verdad. También es cierto que estoy

acostumbrada a hacerlo, pues en mi círculo íntimo de amigos y amigas tengo todo tipo de ideologías. Hablar con aquellas personas con las que discrepo me apasiona por lo que me aporta, me permite en muchos casos reafirmarme en mis posturas y en otras ocasiones me obliga a reconsiderar mis ideas a la luz de nuevos argumentos. En este viaje, por ejemplo, y a raíz de una conversación que tuvimos Koldo, Mikel y yo mientras tomábamos una cerveza, estoy dándole vueltas a la cuestión de cómo gestionar los tiempos, los proyectos y las minorías ante un hipotético referéndum de autodeterminación, ¡fijáte tú!

- Habéis sido capaces de escucharos e intentar entender el uno al otro. ¿Cuál es la clave para conseguir eso? ¿Sólo es una cuestión de valentía? ¡Qué va! Es una cuestión de lugar y momento apropiados.

También lo vimos en Irlanda, hay cosas que en privado se dijeron pero en público no, y no porque exista un doble discurso, sino porque para que la luz y los taquígrafos hace falta mucho trabajo entre bambalinas. De eso sabéis mucho en Lokarri, así que no es necesario que recalque la importancia de crear escenarios que favorezcan el entendimiento, lo hacéis muy bien ya.

- ¿La juventud está dormida? ¿O es la juventud la que está despierta?

De dormidos nada. Desencantados con la política tampoco. A lo sumo, desencantados con la gestión de la política que hacemos desde los partidos y las instituciones, pero creo que al menos en Euskadi, la juventud está interesada e implicada. Puede que las formas de manifestar interés o de implicarse políticamente estén cambiando radicalmente, pero eso es un problema de los partidos y las instituciones y no de la juventud, ¡gracias a Dios!

En dos lineas Una foto o momento que se te ha quedado grabado: El testimonio de Alan, sin duda. Fue desgarrador. ¿Con quién y sobre qué has tenido el debate más interesante?

Sin duda, la mesa redonda con periodistas, lealistas y nacionalistas. Creo que ellos fueron sinceros y realistas en sus respuestas a las difíciles preguntas que les planteamos desde la delegacion vasca.

Hablar de perdón, culpa, reconcialiación y convivencia cara a cara con quienes has considerado enemigos hasta hace no mucho es todo un reto que tarde o temprano deberemos afrontar también en Euskadi.

Me hubiese gustado poder profundizar mucho más en los mecanismos puestos en marcha para poner en práctica los acuerdos de Viernes Santo. ¿Cómo se llevó a cabo el referéndum de ratificación del acuerdo de Viernes Santo? ¿Cómo funcionó la Comisión que gestionó la cuestión de los presos? ¿Quiénes formaron parte de ella? ¿Qué mecanismos concretos de reconocimiento a las víctimas de ambos lados se han puesto en marcha desde las instituciones? ¿Con quién no te has entendido demasiado?

Con nadie, me he llevado bien con todo el mundo.

Cuando a la vuelta has hablado del viaje, ¿con qué reacciónes te has topado?

Pues creo que, más allá de las discrepancias políticas que tenemos y aun tendremos en el futuro, hemos sido capaces de mantener la complicidad que surgió entre nosotros durante el viaje a Belfast.

Maider Carrere Gazte Abertzaleak - Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratzen zara?

Esperientzia osoa izan da, ikasgaiez beterikoa, pertsonalki bete ninduena, baita talde lanean aplikatzeko ere baliogarria izango zaidana.

Memorian grabatuta gelditu zitzaidan esaldia, bakea ez dela lagunarekin egiten, baizik eta postura desberdinak dituenarekin edota arerioa izandakoarekin landu behar dela izan zen. Askotan gure barrenean ixteko joera izaten dugu, are gehiago kaltetua izan bagara edota samin handia sentitzen badugu; eta zer esanik ez, kaltea edota samina, pertsonala izatetik, taldekora pasatzen bada.

Beraz, kasu honetan oso argi ikusten dut, samina eta amorrua menpera ezin daitezkeen bi sentimendu izanik, jendarteak, orokorrean, jakin behar duela elkarulertzea lantzen; argi dago, egoera bortitzak alde guztiak pairatu egin badute, momentu batean bortizkeri horren sendatzea elkar egin beharko dutela, gutxinaka- gutxinaka, denbora luzean bada ere, urrats finkoak ematen.

Idei garrantzitsuena eta azpimarragarriena hau izanik, Irlandako kasutik ere aipagarria iruditu zitzaidan “barkamena” eskatzearen inguruan onartuak dituzten ideiak dira. Euskal Herrian hainbatek “barkamena”ren eskaera prozesuan eman beharreko lehen urrats bezala ezartzen dute; Irlandako kasuan ikusi ahal izan dugu ordea, aurrera pauso handia izan dela “barkamena” eskatzeak zer suposatuko luke prozesuarentzat ikustea: “barkamen” prozesu batek bake prozesuaren barnean dauden egoera ezberdinak asko zaildu lituzke eta bake prozesuaren kalterako joan zitekeela argiki esan ziguten.

Alkartasunak ireki dituen bideak jarraituta, bakegintza eta normalkuntzaren inguruan egin duen irakurketan, egoera honen konponketa prozesu integratzaile baten laguntzaz emango zelaren puntua garrantzi handia izan du.

Era guztietako bortizkeria, biolentzia bere zentzu zabalenean, jasan izan duten euskal herritar, zein estatu mailako pertsona askoren memoria ezin da borratu egun batetik bestera. Oraindik mahai gainean, biolentziaren seinale asko ditugu, eta biolentzia ezartzeko posible egiten duten egoera asko ere.

Erakunde bezala, urteetan injustizia ororen aurrean salaketan egon gara eta batez ere, elkar ulertzea ahalbideratzen saiatu gara.

25 urte hauetan, gazte erakundeak barne hausnarketetan biolentzia orok jendartearengan sortzen zuen haustura hausnartu dugu, argi izanik normalkuntzan eta bakegintzan sakonketa bat egin nahi bagenuen, nolabait alde desberdinak dituzten zioak jartzeko gunea bilatu behar zela.

Beraz, gure lana horretan egon da urteetan eta horretan egongo da etorkizunean ere: elkar ulertzeko gune horien sustapenetan.

Zeinetan alde guztiak entzun eta ikus ditzazkegun. Bakoitzak kontatzen duen istorioekin, bizi izan dugun historiaren ardatza eraikitzeko baldintzak sor dezagun.

- Mahai-inguruan absolutismoaren arriskuaz hitz egin zen, hau da, arrazoi osoa izatearen ustearen arriskua.

Zure pentsaera edo iritziren bat aldatu edo moldatzeko gai izan al zara?

Zertan egon zaitezke oker?

- Ikasitakoarekin lotuta, zer egin dezake zure erakundeak hemengo egoeran?

Pertsonalki, iritzi entzule amorratua naizela onartu behar dut. Nolabaiteko “deformazio profesionala” asetu nahian, Historia ikasi bainuen eta, istorio ororen ezagutza eta zergatia jakitea beharrezkoa izaten dut. Beraz, entzutea eta galdetzea oso gustoko izaten dut. Hau horrela izanda, eta nire bizian oinarrizkoa den jarrera izanik, askotan ezagutza zein arrazoi absolutua duten pertsonekin jolastea gustoko dut, beraien argumentazioan kontradikzioak sortuz, nire barrenak mugitzen baitira ezagutza eta arrazoi absolutuaren jabe diren pertsonekin aurkitzen naizenean.

Urteetan Gazte Abertzaleakek, Eusko

Funtsezko filosofia praktikan jarri

Ideia hauek eta beste askoren artean atera dezakedan ondorio eta ikasgairik argiena da, “tempus fugit” latineko kontzeptu horretatik haratago, horrelako prozesu bat ezin dela azkar egin, denbora bat behar duela eta habeak ezartzean, mantso baina ziurtasunez ezartzen baditugu, gutxinakagutxinaka aurrera joango garela denon garaipenerako.

21

nahian, gizaki orok jakin behar dugula pentsatzen ditugun gauzekin flexibleak izaten oinarrizkoa deritzot. Batez ere horretan datzalako elkar ulertzea: entzun eta besteak dioena ulertu. Permeableak izan behar gara ezagutza berriekin, beraz, beste pertsona batzuk sentitu eta pentsatzen dutena ere kontutan hartzea funtsezkoa da.

Hortaz, interlokuzioan elkarulertzea lortzeko, posizio absolutoak alde batera uztea ezinbestekoa izaten da; ulermena, soseguz hitzegitea, konfidantza sortzea ezingo lirateke lortu, mugiezinak diren pentsamenduen harresi gogor batekin aurkituz gero.

- Elkarri entzun eta ulertzen saiatzeko gai izan zarete zuek. Zein da hori lortzeko gakoa? Ausardia kontua besterik ez da?

Bakoitzak geure arrazoien jabe sentitzen gara eztabaida guztietan eta errazegia egiten zaigu besteak izan dituen jarrerak eta jokamoldeak sailkatzea, bestearen iritzia edo arrazoiketak kasu egin gabe.

Hau kontutan izanda, bidaian sortutako giroa bereziki aipagarria izan zen hasieratik genituen aurreiritziak gutxinaka- gutxinaka bere pisuz erortzen joan baitziren. Askotan uste ditugun ezberdintasunak ez dira horrenbesterako, eta bai, aurreiritzien munduan finkatzen ditugula gure lehenengo espektatibak. Izan daiteke ere, Euskal Herrian, zein Estatu mailan jorratzen den politika bortitzaren ondorena izatea aurreiritzi hauek, zeinak arrotzagoak bihurtzen gaituzten bata- bestearen begietan, inoiz pertsonalki ikusi ez bagara ere.

Beraz, nire aburuz ez da ausardi kontua, baizik eta erantzukizunez jokatzea da; lehen esan dudan bezala, elkar ulertzea entzute aktiboan datza eta besteak esan nahi duena ulertzea. Bi puntu hauek betetzen ez badira, inoiz ez da egongo alde desberdinetako inplikazioa elkarrizketan.

- Gaztedia lo al dago? Ala gaztedia da esna dagoena?

Gaztedia ez dago lo, baina askotan, eta politikoek eraman dituzten terminoekin beraien lana, gutxinaka-gutxinaka gero eta urrunago eraman dute politika gizartetik. Gazteok beti bezain ernai gaude, arazoa gero eta esparru mugatuagoa uzten digutela gure iritziak, kezkak, ideiak, konpromisoak, plazaratzeko momentuan da. Nolabait esan genezake, mugaketa hau konzienteki egindakoa dela, gure jokaerak baldintzatzen dituztenak, argi baitute gazteak ixilik eta nonbait geldirik izatea, jendartea kontrolpean izateko bidea errazten duela.

Zentzu honetan, argiki salatu nahiko nuke ere, askotan gazteak gazte izateagatik politikoek gutxiesten gaituztela; oso erraza da gazteentzat zuzendutako politikak sustatzen direla esatea, baina hauek gazteen parte hartzea gabe egitea orokorrena da. Hau da, gazteen presentzia eskatzen da, baina ez zaigu uzten benetako erabakietan, gizarteak baldintzatzen dituen hartu emanetan zuzenean parte hartzen.

Hala izanik, egia da ere Euskal Herriko gazteak zerbait izan badute historikoki geneetan daramagun politikako esparru ezberdinetan lanean jarduteko grina da. Gizarte mugimenduak, sindikatuak eta alderdi politiko askotan gazteen grina ezinbestekoa izan da erakundeak aurrera ateratzeko; eta ezin ahantzi gure herriaren historia gertuenean, gazte mugimendu antolatuak, zein antolatu gabeko gazteek jorratu dituzten ekimenak funtsezkoak izan direla gaur egun dugun Euskal Herriaren inguruan dagoen ideia eraikitzeko.

Helduek, horrelako ezberdinketa bat egin behar badut, argi izan behar dute etorkizuna gazteen inplikazioarekin eraikiko dela eta bizi dugun prozesu batean, gazteen ekarpena funtsezkoa dela errotik ondo hasteko.

Labur-laburrean Gogan geratu zaizun argazki edo momentu bat: Talde armatuetako kide ohien mahai ingurua.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?

Koldorekin, azken finean, gizarte gaien inguruan ditugun hausnarketak oso antzekoak dira, baina erabat desberdintzen gaituena ikuspuntu nazionala da. Berak bere burua espainolatzat du, nik aldiz Euskal Herriko Estatua sortzeko lanean dihardut.

Norekin ez zara gehiegi ulertu?

Printzipioz ez dut izan inorekin izan arazo hori, bakoitzak bere pentsaera izanik denak ulertzea laguntzen zidan jarrerarekin joan nintzen Irlandara.

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer-nolako erreakzioak topatu dituzu?

Egia esan, aurkitu naizen ezagun zein lagunekin, denak Irlandako bidaiaz galdetu didate, nik aurretik ezer esan gabe, kuriositate osoz eta nire iritzia jakin nahian. Jendeak hamaika galdera ditu hango prozesuari buruz, eta nahiz eta oso hurbil sentitzen dugun Irlanda herria, gauza asko ditugu ikasteke.

22

Mikel Anderez Iratzarri

- Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratu zara?

- Gaztedia lo al dago? Ala gaztedia da esna dagoena?

Bake iraunkorrak eta elkarbizitzak denon konpromisoa eta inplikazioa eskatzen ditu. Politikan beharrezkoak diren akordioetatik harago, ezinbestekoa da gizarteko esparru desberdinetan lan egitea, bakerako oinarri sendoak ezartzeko eta bakea atzeraezin bilakarzeko.

- Ikasitakoarekin lotuta, zer egin dezake zure erakundeak hemengo egoeran?

Gazteria lotarazten saiatzen den sistema oso bat dago indarrean.

Adibide moduan Jaurlaritzak EGK itotzeko hartutako norabidea.

Gure erakundearen izenak berak -iratzarri- aditzera ematen du gure helburua zein den: gazteak inplikatzea gizartea eta politika aldatzeko.

Gazteok enkistatuta dagoen gatazka bat oinordetu dugu, baina oraina eta etorkizuna hobetzeko konponbidean parte aktiboa izan behar dugu.

Uste dut oso garrantzitsua dela sentsibilitate guztiak ordezkatuak dauden gazteen arteko foro bat sortzea, elkarrizketa sustatu, besteen ikuspegia ulertu eta enpatia sortzeko.

Harreman pertsonalak hobetu behar ditugu, ez bakarrik liderren artean, baita gure erakunden oinarrien artean ere.

- Mahai-inguruan absolutismoaren arriskuaz hitz egin zen, hau da, arrazoi osoa izatearen ustearen arriskua.

Zure pentsaera edo iritziren bat aldatu edo moldatzeko gai izan al zara? Zertan egon zaitezke oker?

Zalantzarik gabe, inork ez du arrazoi osoa gatazka honetan.

Horregatik, benetako elkarbizitzak bestearen ikuspuntuarekiko enpatia edo gutxienez errespetua eskatzen digu.

Uste dugu denok egin behar dugula esfortzua dogmatismoa alde batera utzi eta besteen iritzia entzuteko. Bakoitzak oker egindakoa onartu behar dugu, 'eta zuk gehiago' logikan erori gabe.

Pertsonalki, besteek jasan duten sufrimendua hobeto ulertzen lagundu dit.

- Elkarri entzun eta ulertzen saiatzeko gai izan zarete zuek. Zein da hori lortzeko gakoa? Ausardia kontua besterik ez da?

Errespetu handia, zintzotasuna eta eskuzabaltasuna dira giltza. Ez dago formula magikorik, baina hauek elkarrizketak fruituak eman ditzan aurrebaldintzak dira.

Ausardia behar da norberak pentsatzen duena mahai gainean jartzeko, baina kontziente izanik arrazoi osoa ez dugula.

23

Labur-laburrean Gogan geratu zaizun argazki edo momentu bat: Belfasteko hormen irudia, haustura sozialaren sinbolo onena.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?

Andonirekin, ezker abertzalearen egituraz eta kultura politikoaz.

Rutekin, krisi energetiko eta ekologikoaz.

Koldorekin, autodeterminazioaz eta Europar Batasunaz.

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer-nolako erreakzioak topatu dituzu?

Oso positiboak. Interesa erakusten gehienak eta informazio gehiagoren eskean.

Medioetan ere oihartzun garrantzitsua izan du.

febrero de 2012ko otsaila www.lokarri.org bizkaia@lokarri.org