"Zawód: dziennikarz" - raport z analizy ankiet

Studio Badań Marketingowych Profile

Kraków, styczeń 2011

CELE ANALIZY Analizę zebranych ankiet przeprowadzono na zlecenie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Jej celem było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania:

Jaka jest aktualna sytuacja zawodowa dziennikarzy polskich pod względem prawnym, materialnym i społecznym?

Jakie są podstawowe problemy, potrzeby, oczekiwania i priorytety polskiego środowiska dziennikarskiego?

Jakie postawy mają polscy dziennikarze wobec swego zawodu i warunków jego uprawiania?

2

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

METODOLOGIA W badaniach zastosowano metodę indywidualnej ankiety kwestionariuszowej.

Kwestionariusz ankiety został przygotowany przez SBM Profile w styczniu 2010 r. i zatwierdzony przez Zleceniodawcę. SDP przeprowadziło badania własnymi staraniami, używając różnych kanałów kontaktu z respondentami. Następnie SBM Profile przeprowadziło analizę zebranych ankiet.

Zasadnicze wątki ankiety są następujące:

 FILTR: wskaźniki selekcjonujące właściwych respondentów ankiety  OPIS SYTUACJI ZAWODOWEJ respondenta: staż pracy w zawodzie, aktualne miejsce zatrudnienia, status zatrudnienia, wynagrodzenie  IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW środowiska dziennikarskiego  IDENTYFIKACJA PRIORYTETÓW środowiska  DANE SOCJO-DEMOGRAFICZNE respondentów

3

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

PRÓBA W sumie na ankietę odpowiedziało 830 respondentów. Filtrujące pytanie, którego użyto do podstawowego opisu wyników, to pyt. 2: Czy utrzymujesz się z zawodu dziennikarza?

„NIEDZIENNIKARZE”

„DZIENNIKARZE” 76,5%

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

23,50%

DODATKOWE ŹRÓDŁO

Ponad ¾ badanej próby zadeklarowało, iż praca w zawodzie dziennikarza stanowi ich główne źródło utrzymania, a jedynie ¼ - że jest to źródło dodatkowe.

W raporcie zachowano powyższe kolory dla odróżnienia wyników tych dwóch zasadniczych podprób oraz skrótowe określenia grupy, zapisane na wykresie.

4

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

5

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

RODZAJ MEDIÓW – I cz. pyt. 3 – rozkład odp. w %, Dla jakich mediów pracujesz?

36,5% GŁÓWNE ŹRÓDŁO DODATKOWE ŹRÓDŁO

28,0% 26,1%

25,0%

25,8%

RAZEM

24,9%

28,3%

24,5%

19,8%

4,0%

3,8%

4,6%

9,9% 5,9% 3,8%

4,7% Prasa informacyjna Prasa informacyjna krajowa regionalna

Prasa samorządowa

3,4% 2,1%

Prasa lokalna

Prasa branżowa

Agencja informacyjna

Prasę najliczniej reprezentują dziennikarze prasy branżowej, informacyjnej krajowej i regionalnej.

6

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

RODZAJ MEDIÓW – II cz. pyt. 3 – rozkład odp. w %, Dla jakich mediów pracujesz?

GŁÓWNE ŹRÓDŁO DODATKOWE ŹRÓDŁO RAZEM

9,6% 5,1%

4,0%

,5% Radio krajowe

9,6%

8,8%

38,5% 29,2% 26,3%

8,1%

6,3%

2,6% 2,2% 1,0%

3,1%

Radio regionalne

Radio lokalne

TV krajowa

4,2% 3,0%7,8%

3,0% 3,1% 2,2% 1,7% 3,1% ,0% TV regionalna

TV lokalna

Portal internetowy

inne

Pozostałe media to przede wszystkim dziennikarze mediów internetowych.

7

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

ILOŚĆ ODBIORCÓW MEDIUM pyt. 4 – rozkład odp. w % Ilu przeciętnie odbiorców ma medium, dla którego pracujesz najczęściej?

40,5% 35,5% 35,5%

25,5% 22,2% 18,2%

1,8%

24,9%

23,0%

13,9%

13,7%

19,1%

13,1%

9,3% 3,6%

Do 1000 odbiorców Od 1001 do 10 tys. odbiorców

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

Od 10 tys. do 50 tys. odbiorców

Od 50 tys. do 100 tys. odbiorców

DODATKOWE ŹRÓDŁO

Powyżej 100 tys. odbiorców

RAZEM

Najliczniej reprezentowane są media o największym zasięgu, najsłabiej – te o najmniejszym zasięgu.

8

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

TEMATYKA MEDIÓW pyt. 5 – rozkład odp. w %, Czym zajmują się media, dla których najczęściej pracujesz?

52,2% 48,0%

44,9% 43,8%

40,1%

38,5%

34,9%

29,6% 26,8%

34,4%

25,4% 22,8% 22,3%

22,5%

20,8%

15,4% 15,6% 16,1% 7,0% 6,6% 8,3%

5,4% 4,8% 7,3%

informacje

kultura

religia

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

sport

obyczaje

DODATKOWE ŹRÓDŁO

branża fachowa

treści mieszane

inne

RAZEM

Badane osoby najczęściej pracują w mediach informacyjnych, kulturalnych i fachowych. Duży odsetek „innych” to najczęściej informacyjne, kulturalne i fachowe media, ściślej dookreślone przez respondentów jako media internetowe.

9

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

SIEDZIBA MEDIÓW pyt. 6 – rozkład odp. w %, Gdzie mieści się siedziba mediów, dla których najczęściej pracujesz?

52,3%

51,4% GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

48,7%

34,6% 33,6% 37,7%

12,5%

12,2%

11,0%

Warszawa

miasto wojewódzkie

miasto powiatowe

,8% ,5% ,7%

,5% 1,0% ,6%

,3% 1,0% ,5%

małe miasto

wieś

za granicą kraju

Najczęściej odpowiadali na ankietę dziennikarze pracujący w wielkich ośrodkach.

Jednak połowa badanej grupy to dziennikarze działający w samej stolicy.

10

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

11

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

STAŻ W ZAWODZIE DZIENNIKARZA pyt. 22 – rozkład odp. w %, Ile lat pracujesz w sumie jako dziennikarz?

36,3%

35,2%

33,0% 29,8%

31,4%

19,1% 5,5%

13,0% 12,4% 14,9%

6,2%

12,0% 11,4% 13,8%

8,5%

mniej niż 2 lata

3-10 lat

11-20 lat

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

21-30 lat DODATKOWE ŹRÓDŁO

31-40 lat

12,2% 3,8% 1,3% powyżej 41 lat

RAZEM

Najliczniejszą grupę stanowią dziennikarze o krótkim stażu pracy – do 10 lat.

Najliczniejsza grupa respondentów traktujących dziennikarstwo jako dodatkowe zajęcie, czyli niedziennikarzy, także ma krótki staż, w starszych grupach jest ponad połowę mniejsza, ale utrzymuje się na podobnym poziomie.

12

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

TYP MIEJSCA ZATRUDNIENIA pyt. 25 – rozkład odp. w %, Wskaż miejsce swego stałego głównego zatrudnienia

25,8% 22,5% 21,5%

20,7%

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

18,5% 18,1% 16,2% 13,2% 11,5%

8,0% 9,1%

8,6%

2,7% 2,2%

5,9% 1,6%

12,9%

12,9% 6,8% 5,2%5,0%

11,8% 6,3% 7,5%

6,6%

,5%

7,0% 2,9% 1,9% ,7% ,7% ,5% ,3% 1,6% ,3% 2,2%

Dziennikarze zatrudnieni są głównie w dziennikach i czasopismach, zaś niedziennikarze – w czasopismach, własnej firmie i innych miejscach.

13

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

FUNKCJA KIEROWNICZA pyt. 7 – rozkład odp. w %, Czy kierujesz pracą innych w swoim medium?

72,1% GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM 60,8% 57,3%

42,7% 39,2% 27,9%

pełnię funkcję kierowniczą

nie pełnię funkcji kierowniczej

Dziennikarze częściej kierują zespołem niż niedziennikarze, co pewnie jest uzasadnione powszechną prawidłowością, iż pełnienie stanowiska kierowniczego wskazuje, jakie zajęcie pracownik wybiera jako główne zajęcie zawodowe, wskazuje na główny wybór ścieżki zawodowej.

14

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

FORMA ZATRUDNIENIA pyt. 8 – rozkład odp. w %, Na jakich zasadach jesteś zatrudniony w 3 mediach, w których najczęściej pracujesz?

64,1%

58,9%

52,4%

32,3%

24,6%

12,2%

6,3%

6,1%

6,7% pełny etat

16,1% 8,5% 6,3% 1,8%

częśd etatu GŁÓWNE ŹRÓDŁO

5,6%

12,5% 11,3% 16,7%

2,6%

ryczałt

umowa o dzieło

DODATKOWE ŹRÓDŁO

umowa zlecenie

samozatrudnienie

RAZEM

Dziennikarze zatrudnieni są głównie na pełnym etacie, zaś niedziennikarze – w formie umowy o dzieło. Mało popularna jest forma ryczałtu i części etatu.

15

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

PRACA NA WYŁĄCZNOŚĆ pyt. 9 – rozkład odp. w %, Czy zobowiązałeś się wobec swego medium do pracy na wyłączność (klauzula konkurencyjności)?

84,8% GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

61,5% 54,4% 45,6% 38,5%

15,2%

tak

nie

Niemal połowa dziennikarzy zobligowana została do pracy na wyłączność zatrudniającego ich medium. W grupie niedziennikarzy jest to stosunkowo niewielki procent.

16

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

RODZAJ PRACY pyt. 10 – rozkład odp. w %, Na czym polega twoja praca w 3 mediach, w których najczęściej pracujesz?

74,3%

74,2% GŁÓWNE ŹRÓDŁO

73,8%

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

62,5% 58,7%

46,1%

27,2%

25,8% 21,5%

19,4% 10,8%

6,8% 5,8% 2,6%

5,1%5,8%5,3%

redaktor

dziennikarz

reporter

researcher

13,1%

12,8%

fotoreporter

prezenter

4,5%

6,5%

inne

Najpopularniejsze funkcje pełnione przez badanych, to dziennikarz i redaktor, rzadziej są to reporterzy czy fotoreporterzy.

17

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

MIESIĘCZNE ZAROBKI pyt. 11 – rozkład odp. w %, W jakich granicach mieszczą się twoje przeciętne miesięczne zarobki na rękę we wszystkich mediach, dla których pracujesz?

53,7%

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

41,2% 34,8%

24,7% 17,0%

17,7%

20,8%

19,4%

16,9% 13,7% 8,4%

5,8%

do 1000 zł

4,2%

od 1001-2000 zł

od 2001-4000 zł

od 4001-6000 zł

7,0% 2,6%

od 6001-8000 zł

6,0%

4,8% 1,1%

powyżej 8000 zł

Najczęściej wskazywany przedział miesięcznego wynagrodzenia netto w grupie dziennikarzy to przedział od 2 do 4 tys. zł, 1/5 zarabia od 4 do 6 tys. zł. W grupie niedziennikarzy – jest to najniższy przedział zarobków – do 1 tys. zł.

18

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

FORMA PŁATNOŚCI pyt. 12 – rozkład odp. w %, W jaki sposób media, dla których pracujesz, wypłacają ci wynagrodzenie?

72,0%

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

60,0%

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

58,2%

41,8%

40,2%

39,8%

33,3%

34,7%

20,6% 11,9%

10,4%

10,5%12,2% 10,9%

5,3%

stała pensja

wierszówka

wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło/zlecenie

premia

inne

Dziennikarze najczęściej opłacani są stałą pensją, a także wierszówką.

Niedziennikarze – otrzymują wynagrodzenia z tytułu umowy i również wierszówkę.

19

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

PLANY ZAWODOWE pyt. 27 – rozkład odp. w %, Czy zamierzasz pozostać w zawodzie dziennikarza?

55,5% GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

49,2%

49,1%

38,2%

34,9% 28,3%

17,3%

8,1% 4,3%

Tak, będę nadal głównie dziennikarzem

Tak, będę nadal także dziennikarzem

5,2%

4,5%

Nie, zamierzam zmienid zawód

5,3%

Nie wiem

Blisko połowa dziennikarzy zamierza pozostać w zawodzie, podobnie jak połowa niedziennikarzy. Ta druga grupa wykazuje mniej pewności co do swoich planów w zawodzie dziennikarza – prawie 1/5 nie wie, czy pozostanie przy tym zajęciu.

20

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

21

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

ROZUMIENIE ZAWODU DZIENNIKARZA pyt. 13 – rozkład odp. w %, Jak spostrzegasz zawód dziennikarza?

70,7% 66,6%

67,5%

33,1%

28,8%

pasja, powołanie

32,1%

zawód jak każdy inny

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

Obie grupy podobnie patrzą na zawód dziennikarza i raczej spostrzegają go jako zawód oparty na pasji i powołaniu. 1/3 uważa dziennikarstwo za zawód taki, jak każdy inny.

22

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

ROZUMIENIE ZAWODU DZIENNIKARZA A PLANY pyt. 13 – rozkład odp. w %, Jak spostrzegasz zawód dziennikarza? pyt. 27 – rozkład odp. w %, Czy zamierzasz pozostać w zawodzie dziennikarza?

25,1% 35,5% 54,3%

47,8%

74,4% 64,5% 45,7%

Tak, będę nadal głównie dziennikarzem

Tak, będę nadal także dziennikarzem

PASJA

Nie, zamierzam zmienid zawód

50,7%

Nie wiem

ZAWÓD JAK INNE

Szczególnie traktują dziennikarstwo jako pasję i powołanie ci dziennikarze, którzy nie zamierzają zmieniać zawodu. Można też powiedzieć, że pasja, jaką jest uprawianie tego zawodu, zatrzymuje w nim dziennikarzy i wiąże ich na przyszłość, nawet jeśli warunki uprawiania zawodu są mniej zadowalające.

23

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

ROZUMIENIE ZAWODU DZIENNIKARZA A WIEK pyt. 13 – rozkład odp. w %, Jak spostrzegasz zawód dziennikarza? pyt. 21 – rozkład odp. w %, Ile masz lat?

11,8% 23,4% 39,4%

36,1%

27,0%

28,7%

88,2% 73,4%

mniej niż 25 lat

60,6%

63,9%

26-35 lat

36-45 lat PASJA

72,4%

71,3%

46-55 lat

56-65 lat

powyżej 65 lat

ZAWÓD JAK INNE

Największymi pasjonatami zawodu są najstarsi, a zaraz potem – najmłodsi dziennikarze. Osoby startujące w zawodzie po zdobyciu wykształcenia (grupa od 26 do 35 lat) mają bardziej prozaiczne wyobrażenie o zawodzie.

24

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

DROGOWSKAZY W PRACY pyt. 14 – rozkład odp. w %, Jak sądzisz, czym przede wszystkim, kierują się dzisiaj polscy dziennikarze w swojej pracy?

72,9%

72,1% 75,4%

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

15,1% ,3%

,5%

zasadami z kodeksów stowarzyszeo dziennikarskich

14,9%

14,2%

,4% poleceniami swoich szefów

DODATKOWE ŹRÓDŁO

zasadami wynikającymi z regulaminów redakcji

RAZEM

11,6% ,8% 1,1%

,9%

opinią kolegów

11,0%

8,7% własnym sumieniem

Podstawowego czynnika wpływu na pracę badani upatrują w swoim zwierzchnictwie. Dużo mniej ważny czynnik to regulaminy redakcyjne, a w trzeciej kolejności – własne sumienie. Kodeksy dziennikarskie i opinie kolegów praktycznie nie są brane pod uwagę.

25

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

POŻĄDANE DROGOWSKAZY W PRACY pyt. 15 – rozkład odp. w %, Jak sądzisz, czym przede wszystkim, powinni kierować się dzisiaj polscy dziennikarze w swojej pracy?

61,4%

60,3% 64,7% GŁÓWNE ŹRÓDŁO

27,5%

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

27,3% 26,7% 8,7% 3,4%

zasadami z kodeksów stowarzyszeo dziennikarskich

3,2%

3,3%

poleceniami swoich szefów

7,9% 5,3%

zasadami wynikającymi z regulaminów redakcji

,2%

,0%

,1%

opinią kolegów

własnym sumieniem

Własne sumienie powinno być zdecydowanie podstawową wytyczną w pracy, a w drugiej kolejności – kodeksy dziennikarskie. Zatem, dwa czynniki, które aktualnie praktycznie nie mają znaczenia, powinny być wiodące, zdaniem badanych.

26

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

ZMIANY OSTATNICH LAT pyt. 16 – rozkład odp. w %, Jakie zasadnicze zmiany dostrzegasz w pracy dziennikarza w ostatnich latach (po 2000 r.)? pogoń za sensacją

15,8% komercjalizacja

6,1%

konformizm wobec wydawców, właścicieli, rynku nierzetelność, niska jakość

5,8%

pauperyzacja zawodu

12,9% brak granic zawodu, każdy może być dziś dziennikarzem 11,6% niskie kwalifikacje i kompetencje 11,1% niestabilne warunki zatrudnienia, gorsze traktowanie przez pracodawcę 11,1% inne, m.in. :

mniej profesjonalizmu

10,3% mniej pracy, mniejszy rynek pracy; nieobiektywność, stronniczość; naruszanie dobrych

upadek, deprecjacja zawodu

coraz więcej pracy, większe tempo powierzchowność, błahe tematy, spłycanie informacji, brak refleksji duże znaczenie i wpływ internetu upadek etosu, nieodpowiedzialność upolitycznienie mediów

27

9,7% 8,2%

7,4% 6,7% 6,3%

5,8% 5,0%

Jak łatwo zauważyć, prawie każda zmiana zauważana przez badanych, w zasadzie zawsze jest zmianą na gorsze.

Bardzo wiele uwag to krytyka pracy swoich kolegów po fachu.

55,4%

obyczajów, brak kultury; poczucie omnipotencji, bezwzględność; gorsze warunki pracy (czas, technika); postępujące podziały i zróżnicowanie środowiska; za dużo dyskusji, za mało faktów; brak własnego zdania, sztampa, standaryzacja, brak samodzielności; pogoń za zarobkiem; manipulacja informacją; większa dyspozycyjność; większe możliwości, demokracja; brak cenzury, swoboda wypowiedzi, niezależność; trudniej skrytykować władzę; postępująca specjalizacja; coraz więcej profesjonalizmu; różnorodne formy zatrudnienia; duże znaczenie i wpływ internetu; dziennikarz musi dziś wszystko umieć, ma dodatkowe zajęcia (łamanie, reklamy); coraz większa konkurencja i rywalizacja; starsi nie uczą młodszych, zanik relacji mistrz-uczeń; kilka postaci rzutuje na obraz grupy zawodowej; nieuczciwe rozliczenia; wszędzie cenzura, mniej swobody; ważna społeczna funkcja informowania; coraz więcej młodych bez etosu i kompetencji; głównie o polityce; zawodem rządzą nieprofesjonaliści; niestabilność zawodu; coraz więcej pracy, większe tempo; łatwy dostęp do informacji; rozwija się dziennikarstwo obywatelskie; dużo agresji, drapieżności; gwiazdorstwo, zawód, żeby zdobyć rozgłos; mało solidarności zawodowej; małe zaufanie społeczne do zawodu; lepsze warunki techniczne pracy.

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

ZADOWOLENIE Z PRACY W ZAWODZIE pyt. 17 – rozkład odp. w % i średnie (skala 1-7), Na ile jesteś zadowolony, że uprawiasz zawód dziennikarza?

100% 90% 80%

39,70% 47,40%

49,7%

70% 60% 50%

40% 30%

56% 48,70%

46,4%

20% 10% 0%

3,8%

4,20%

4%

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

odp. 1-2

28

odp. 3-5

odp. 6-7

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

Średnia dla próby wynosi 5,2.

Badani dziennikarze są zadowoleni i bardzo zadowoleni z uprawiania tego zawodu.

Bardzo zadowolona jest blisko połowa dziennikarzy oraz niespełna 40 % niedziennikarzy.

OPINIE O PRZECIĘTNYM DZIENNIKARZU pyt. 18a – średnie (skala 1-7, gdzie 1= maximum, 7= minimum), Jak sądzisz, jaki dzisiaj jest przeciętny polski dziennikarz?

RAZEM

średnia

4,8

mediana

5,0

PROFESJONALNY (1) – NIEPROFESJONALNY (7)

Przeciętny dziennikarz, zdaniem badanych, raczej nie jest profesjonalny. Także nie można o nim powiedzieć, że jest uczciwy.

RAZEM

29

średnia

4,7

mediana

5,0

UCZCIWY (1) – NIEUCZCIWY (7)

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

OPINIE O PRZECIĘTNYM DZIENNIKARZU pyt. 18a – średnie (skala 1-7, gdzie 1= maximum, 7= minimum), Jak sądzisz, jaki dzisiaj jest przeciętny polski dziennikarz?

RAZEM

średnia

4,2

mediana

4,0

ZADOWOLONY Z SIEBIE (1) – NIEZADOWOLONY Z SIEBIE (7)

Przeciętny dziennikarz jest wedle respondentów średnio zadowolony z siebie i raczej nie czuje się w zawodzie bezpiecznie.

RAZEM

30

średnia

5,3

mediana

5,0

CZUJE SIĘ BEZPIECZNIE (1) – NIE CZUJE SIĘ BEZPIECZNIE (7) SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

OPINIE O PRZECIĘTNYM DZIENNIKARZU pyt. 18a – średnie (skala 1-7, gdzie 1= minimum, 7= maximum), Jak sądzisz, jaki dzisiaj jest przeciętny polski dziennikarz?

RAZEM

średnia

3,4

mediana

3,0

ŹLE WYKSZTAŁCONY – DOBRZE (1) WYKSZTAŁCONY (7)

Respondenci uważają, że przeciętny dziennikarz jest raczej średnio lub słabo wykształcony i raczej uprawia zawód z przypadku.

RAZEM

31

średnia

3,3

mediana

3,0

UPRAWIA ZAWÓD Z PRZYPADKU (1) – UPRAWIA ZAWÓD Z WYBORU (7) SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

OPINIE O PRZECIĘTNYM DZIENNIKARZU pyt. 18a – średnie (skala 1-7, gdzie 1= minimum, 7= maximum), Jak sądzisz, jaki dzisiaj jest przeciętny polski dziennikarz?

RAZEM

średnia

2,6

mediana

2,0

ŹLE WYNAGRADZANY – DOBRZE (1) WYNAGRADZANY (7)

Zdecydowanie jest źle wynagradzany. Przeciętny dziennikarz, w opinii badanych, raczej nie zachowuje obiektywizmu.

RAZEM

32

średnia

2,9

mediana

3,0

NIE ZACHOWUJE OBIEKTYWIZMU (1) – ZACHOWUJE OBIEKTYWIZM (7) SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY ŚRODOWISKA – I cz. pyt. 19 – rozkład odp. w %, Co jest twoim zdaniem najważniejszym problemem środowiska dziennikarskiego w kraju?

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

49,6% 49,9%

DODATKOWE ŹRÓDŁO

50,8%

RAZEM 38,5%

25,5% 25,6%

36,2%

28,6%

25,9% 14,9% 15,4% 16,9%

33

13,6% 13,1% 15,9% 9,7% 7,9%

11,1%

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

16,2% 15,3% 12,2%

NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY ŚRODOWISKA – II cz. pyt. 19 – rozkład odp. w %, Co jest twoim zdaniem najważniejszym problemem środowiska dziennikarskiego w kraju?

GŁÓWNE ŹRÓDŁO DODATKOWE ŹRÓDŁO RAZEM

43,3% 44,6% 34,5% 35,2% 25,5% 25,6% 20,2% 18,5%

48,7% 37,6% 8,7%

25,9% 4,0% 4,1% 4,2%

34

8,5%

7,9%

5,3%

12,7%

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

3,2% 3,8% 5,8%

8,6%

9,0%

NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY ŚRODOWISKA – III cz. pyt. 19 – rozkład odp. w %, Co jest twoim zdaniem najważniejszym problemem środowiska dziennikarskiego w kraju?







Najważniejsze problemy środowiska dziennikarskiego są w zasadzie podobnie spostrzegane przez dziennikarzy i niedziennikarzy.

Najistotniejsze jest wejście do zawodu nieprofesjonalistów, następnie upolitycznienie mediów, obniżenie zarobków i manipulowanie mediami.

Gdyby potraktować upolitycznienie i manipulowanie jako bliskie sobie kwestie, wtedy wpływ wywierany na media wysuwałby się na czoło listy podstawowych problemów środowiska.

35

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

TRUDNE SYTUACJE pyt. 20 – rozkład odp. w %, Czy pracując jako dziennikarz zdarzyło ci się doświadczyć na własnej osobie następujących sytuacji?

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

57,2% 54,1%

52,1%

51,1% 42,1%

47,6%

41,4%

43,5% 38,8% 23,7%

22,4%

21,6%

22,0%

23,5% 18,2%

próba skorumpowania

10,9%

naciski z zewnątrz

naciski z wewnątrz

presja rynku, odbiorców

mobbing, nadużywanie pracownika

10,7%

10,0%

1,6%7,6%3,0%

zastraszanie, groźby, szantaż

inne

Naciski z wewnątrz własnego medium lub spoza niego, by manipulować treścią, to najczęściej spotykana zła praktyka. Widać też z powyższego, że rynek również często „ingeruje” w pracę dziennikarzy.

Ponad 1/5 badanych donosi o nadużyciach personalnych w miejscu pracy.

36

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

UWAGI DODATKOWE pyt. 30 – rozkład odp. w %, Jeśli masz jakieś dodatkowe uwagi związane z tematem badania, zapisz je.

skłócenie środowiska

20,8% konformizm dziennikarzy; postępujące podziały w środowisku; upadek 8,1% społeczny zawodu; duża fluktuacja w zawodzie; stałe zmiany, trzeba się 6,0% dostosowywać; nie wierzę w wartość tych badań; dziennikarzem powinno 5,4% się być z drugiego wykształcenia; mało atrakcyjna produkcja 5,4% dziennikarska; nikt nie myśli o emerytach; nie wiadomo jak się 4,0% rozwijać w zawodzie; organizacje dziennikarskie są ważne, mają ważne 3,4% zadanie; dziennikarze są skrzywdzeni; wszechobecna protekcja; trzeba 3,4% pracować nad młodzieżą; niski poziom kształcenia w zawodzie.

3,4%

inne, m.in.:

42,7%

uwagi do konstrukcji ankiety dobrze, że odbywa się to badanie pauperyzacja zawodu upadek społeczny zawodu jest smutno, spada zadowolenie, coraz gorzej niedobre warunki prawne i praktyki wobec zawodu dużo reklamy, mało dziennikarstwa zbytnie upolitycznienie

37

Nastroje wyrażone w dodatkowych uwagach, są raczej posępne.

Powtarzają się podobne oceny jak w pyt. 16: o pauperyzacji, o upolitycznieniu, o upadku społecznym zawodu.

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

38

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

WIEK I PŁEĆ BADANYCH pyt. 21 I 23 – rozkłady odp. w %, Ile masz lat?, Zaznacz swoją płeć 35,9%

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

32,6%

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

22,4%

19,9% 21,7%

8,2%

8,2%

19,1% 18,6% 20,6%

23,8% 16,1% 13,8% 13,8%

11,6%

4,1%

8,5% 1,1% mniej niż 25 lat

26-35 lat

36-45 lat

46-55 lat

56-65 lat

54,4%

53,4%

57,5%

46,6%

45,5% 41,9%

kobieta

39

mężczyzna

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

powyżej 65 lat

WYKSZTAŁCENIE BADANYCH pyt. 24 – rozkład odp. w %, Jakie masz wykształcenie?

61,3%

62,5% 66,3%

29,8%

28,1% 22,6%

wyższe dziennikarskie (magisterskie, podyplomowe) GŁÓWNE ŹRÓDŁO

8,3%

8,2% 8,9%

,5% 1,1% ,6%

średnie

niższe niż średnie

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

,3% 1,1%

wyższe niedziennikarskie (magisterskie, inżynierskie, podyplomowe

,5%

dodatkowe

Zdecydowana większość badanych, zarówno spośród dziennikarzy, jak i niedziennikarzy, nie ma wykształcenia dziennikarskiego. Niespełna 1/3 dziennikarzy ma takie wykształcenie, zaś w grupie niedziennikarzy – tylko 1/5.

40

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

STAN RODZINNY pyt. 26 – rozkład odp. w %, Czy masz rodzinę?

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

47,7%

47,7%

RAZEM

47,9% 25,8%

21,5%

21,3% 22,3%

24,5% 20,2%

6,2%

5,3% 9,0%

Nie, jestem sam/a

Nie mam partnera/partnerki, Tak, mam Tak, mam partnera/partnerkę mam dziecko/dzieci partnera/partnerkę, ale nie i dziecko/dzieci mam dzieci

Prawie połowa badanych ma pełne rodziny, 1/5 to single lub osoby w związkach, ale bez dzieci.

41

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

MIEJSCE ZATRUDNIENIA pyt. 28 – rozkład odp. w %, Czy pracujesz jako dziennikarz na terenie województwa, w którym mieszkasz?

93,7%

91,8% 85,4%

6,3% tak

8,1% 14,1% nie

GŁÓWNE ŹRÓDŁO

DODATKOWE ŹRÓDŁO

RAZEM

Zdecydowana większość badanych pracuje w tym samym województwie, w którym mieszka. Nieco więcej niedziennikarzy pracuje i mieszka w różnych województwach.

42

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

WOJEWÓDZTWO ZAMIESZKANIA pyt. 29 – rozkład odp. w %, W jakim województwie obecnie mieszkasz?

43,1% GŁÓWNE ŹRÓDŁO

7,1% 4,7% 3,1%

4,9% 5,3% 1,5% 1,8%

1,1%

DODATKOWE ŹRÓDŁO

3,7% 4,4% 4,7%

1,3% 2,1%

3,9% 1,2%

mieszkam za granicą

zachodniopomorskie

wielkopolskie

warmiosko-mazurskie

świętokrzyskie

śląskie

pomorskie

podlaskie

podkarpackie

opolskie

mazowieckie

małopolskie

łódzkie

lubuskie

lubelskie

kujawsko-pomorskie

dolnośląskie

Dla jasności wykazano liczbowo tylko % dla całej próby

6,1%

RAZEM

Prawie połowa wszystkich respondentów to mieszkańcy województwa mazowieckiego. Najsłabiej reprezentowane jest województwo lubuskie i świętokrzyskie 43

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

WNIOSKI Z BADAŃ Z badań wyłania się obraz środowiska dziennikarskiego pesymistycznie nastawionego do rzeczywistości swego zawodu i bardzo samokrytycznego.

Jednocześnie, poziom zadowolenia z uprawiania zawodu jest średni.

Zmiany z ostatnich lat są zdaniem badanych zmianami na gorsze. Znacząco podupadają standardy pracy dziennikarza, jak również jego warunki pracy i płacy.

Spadają kompetencje i wykształcenie, zawód traci swój prestiż, zalewa go fala niskiej jakości nieprofesjonalistów, głównie z młodego pokolenia.

Wyobrażenie przeciętnego dziennikarza jest w oczach respondentów dosyć negatywne: nie cechuje go zbytni profesjonalizm ani uczciwość, nie solidaryzuje się ze środowiskiem, ma raczej słabe wykształcenie, niezbyt bezpiecznie czuje się w zawodzie. Za to jest umiarkowanie zadowolony z siebie.

W badanej grupie dosyć powszechna jest opinia o wyraźnym upolitycznieniu mediów, rozumianym jako naciski polityczne na media. Odbierane jest to negatywnie, jako utrudnienie w realizacji zawodu oraz jego standardów merytorycznych i etycznych.

44

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011

WNIOSKI Z BADAŃ Badani spostrzegają swój zawód raczej jako oparty na pasji i powołaniu, niż jako zawód jak każdy inny. Dlatego też odsetek osób, które deklarują odejście z zawodu jest stosunkowo niewielki.

To, czym na co dzień kierują się badani w pracy, są polecenia szefów i regulaminy redakcji. Chcieliby jednak zdecydowanie zamienić te drogowskazy na zawodowe kodeksy etyczne i własne sumienie.

Wielokrotnie przewija się popularna opinia, iż zawód dziennikarza traci status społeczny, zaufanie, prestiż.

Dzieje się tak za sprawą wielu czynników. Jednym z najważniejszych jest wchodzenie do zawodu nieprofesjonalistów i rozmyte granice zawodu.

Najpopularniejsza forma zatrudnienia i opłacania dziennikarzy to pełen etat i stała pensja oraz wierszówka, zaś niedziennikarzy – umowa o dzieło, wynagrodzenie z tego tytułu i wierszówka. Najwięcej dziennikarzy zadeklarowało zarobki w przedziale od 2 do 4 tys. zł, zaś dziennikarzy – do 1 tys.

Powszechna jest opinia o pauperyzacji zawodu.

45

SBM Profile, analiza ankiet dla SDP, I 2011