"Яруу сэтгэгч" сонин No 9

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

åðòºíö ÿðóóñàõóé...

¹03

îþóí óõààíû õîîë îþóíëèã çóóíû õ¿ì¿¿í òàíä çîðèóëàâ

09)

2007 îí 3 ñàð ¹03 (

Ñàð òóòàì

íà. “Ìîíãîë é à á æ à ä ã à â ÿ ð à îðîí äàÿà ã ë à è õ à ààð 900 ò ç ä ó í ó û ð ë à ð á è ë ë à ñ õ 2-ð ó ¿ á øóóäàí”-ãèéí ð à ò à à á í à à ë “ó øóóäàí”, Ò¿ðýìãèéëýë áîë ñóë

ÝÍÝ ÁÈÄÍÈÉ Ìîíãîëûí Ëåêòîð òºâ

ªñºæ õºãæèõèéí ìºíõèéí óíäàðãà íü ººäðºã ñýòãýë

Îþóíû ÷àäâàðûí IQ òºâ

Øðè ×èíìîéí òºâ

Äîòîîä àíä íºõºð áà äàéñàí

“Ñýòãýëèéí òîëü” ñýòãýë ç¿éí òºâ

Èõ Õºëãºíèé Óëàìæëàëûã Õàäãàëàõ Òºâ

Îþóí óõààí îðøèí áàéíà

õóäàëäàõ ¿íý 320¥

(Сонин борлуулах бїх цэгїїдээр худалдаалагдана. “Оюутан сурагчид сургуулийнхаа номын сангаар захиалах боломжтой)

“ÂÈÏ êëóá” ÒÁÁ

Yðãýëæ íàðèéõàí áýëõ¿¿ñòýé áàéÿ ãýâýë

ßðóó ñýòãýã÷

èéã ç¿ãýýð óíøèõ áèø Y¿ãýýð àìüäðààä ¿ç

Íàéç àà! ªºð÷ëºëòèéã ºíººäðººñ ýõýë

Ñàÿòàíóóäûí íóóöààñ Õ¿í á¿ðò ìºíãº, ñàíõ¿¿ãèéí çºâ óõààí ºãüå

Çóðàà÷ ÀÇ ÆÀÐÃÀËÀÀ ÒÀ ÀËÃÀÀ ÒÎÑÎÎÄ ÀÂÀÀÐÀÉ

ßðóó’Ñ

ßðóó ñýòãýã÷ ñîíèíã äýìæèã÷ Гэрэлтэй цонх студи www.

.mn

¿õýä ¿ Õ “ ë

íàñ”

Õàìãèéí ñàéõàí àìðàëò áîë àæèëëàõ

ãîðçó

Á.Õîí

îþóí öýíãýýõ òîãëîîì

Áè÷âýðèéã ¿ð àøèãòàé óíøèõ àðãà ýë

â Õîòûí òºâ íîìûí ñàí äýýð õ¿ðýëöýí ýòãý àí ñ ó èðæ îþóíû òîãëîîìîîð òîãëîõ, çààëãàõ õ ÿðó ñàé à ¿éë÷èëãýýã àâ÷ õ¿ññýí òîãëîîìîî ò ó óé ðó õóäàëäàí àâíà óó ð÷ á ºðºº ÿ à ä Òà ÃÝÐÝÝÒ ¿íý: 400- 1500 òºã àìü ðàë º 13 òºðëèéí òîãëîîìòîé îþóíû ä ÁÎÐËÓÓËÀÃ× ààð àìü òîãëîîìûí áàãö- 10000 òºã àæèëëàæ 30%-èàð öàëèíæèíà óó

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

Õàðàìã¿é õàéð

Çóðàà÷, äèçàéíåð Á.Õîíãîðçóëûí åðòºíöººð… Òàíû õóâüä óðàí çóðàã ãýæ þó âý?

-Õàìãèéí ýíãèéí ç¿éëèéã ýíãèéí áèøýýð èëýðõèéëýõ. Òàíû óðàí á¿òýýëä õ¿¿õäèéã èõýýð ä¿ðñýëñýí áàéíà. Òà ººðºº õ¿¿õýä þì øèã ë ñàíàãäëàà.

-Áè õ¿¿õýä áèø ýý. Òîì õ¿íèé í¿äýýð õ¿¿õäèéã ä¿ðñýëäýã. Çóðàà÷ á¿ðä íýã çóðàõ äóðòàé ç¿éë áàéäàã þì øèã ñàíàãääàã. Ìèíèé çóðàõ äóðòàé ç¿éë áîë õ¿¿õýä. Õ¿¿õäèéã òýíãýðòýé õàìò ä¿ðñëýí õàðóóëæýý. Òàíû õóâüä òýíãýð þó âý?

-Ç¿ãýýð õàðàõàä á¿ðõ¿¿ë þì øèã áîëîâ÷ õ¿íèé îðøèõóéãààñ àíãèä á¿õíèéã òýíäýý çîõèöóóëæ áàéäàã äýýä åðòºíö áîëîâ óó ãýæ áîääîã. Õ¿¿õäèéã òýíãýðýýñ ºãñºí áýëýã ãýæ áîääîã. Öàã íü áîëîõîîð “òýíãýðò õàëèíà” ãýæ ÷ ÿðüäàã. Õ¿¿õýä áîë áàÿð áàÿñãàëàíãèéí óíäðàãà. Áàñ á¿õíèéã ýçýãíýã÷ (ýðõëýõ) ãýæ áîääîã þì. Á¿õ õ¿í õ¿¿õýä áàéâàë ñàéõàí þì áèø¿¿?

-Á¿ãäýýðýý óéëàëäààä õýö¿¿ áàéõ áàéõ àà. Ñýòãýõ¿éí õóâüä?

-Õ¿¿õäèéí ñýòãýõ¿é, òîì õ¿íèéõ ãýõ ìýò õýìæýý õÿçãààðóóä çààâàë áàéõ ¸ñòîé ë äîî. Õàð ìóó ñàíààã¿é ãýäãýýðýý áàéæ áîëîõ ë þì. Òà “Ýðâýýõýéí á¿æèã” çóðàãòàà ìîíãîë ýìýãòýé÷¿¿äèéã ä¿ðñýëñýí ¿¿? Ýñâýë îëîí ¿íäýñòíèé ýìýãòýé÷¿¿äèéã ¿¿?

-Åðººñºº ë ýìýãòýé õ¿í. Ìîíãîë, îðîñ, àðàá ãýæ îíîîõ íü ÷óõàë áóñ. Ýìýãòýé õ¿í áîë ýìýãòýé ë õ¿í. Õèë õÿçãààð îíîîõ õýðýãã¿é ë äýý (èíýýâ) Ýðâýýõýéã ýìýãòýé õ¿íýýð ä¿ðñýëñýí ¿¿? Ýñâýë ýìýãòýé õ¿íèéã ýðâýýõýéãýýð ä¿ðñýëñýí ¿¿? Àëü àëü íü. Õ¿í á¿ð ýðâýýõýéã ãî¸ ãýæ õýëäýã. Áè ÷ áàñ õàìãèéí ãî¸ ãýæ áîäñîí ç¿éëòýéãýý ë ç¿éðëýñýí. Ãýõäýý ýìýãòýé õ¿íèé ãîî ñàéõàí áàéõ íàñ áîãèíîõîí ýðâýýõýéí íàñ øèã ë… Õ¿í á¿ð óðëàãèéí ìýäëýãòýé áàéõ õýðýãòýé þó?

-Ìýäëýãòýé áàéõ àëáàã¿é. Õàðèí ìýäðýìæ çàéëøã¿é áàéõ õýðýãòýé. Óðëàã àìüäðàëààñ ä¿ðñëýëýý àâàõ óó? Àìüäðàë óðëàãààñ ä¿ðñëýëýý àâàõ óó?

-Àìüäðàë áàéõã¿é áîë óðëàã áàéõã¿é. Óðëàã àìüäðàëààñ ä¿ðñëýëýý àâíà. Áóöààä õ¿ì¿¿ñ óðëàãààñ òààøààë àâ÷, ñýòãýë íü ñýðãýæ áàéäàã. Óðëàã õ¿íä íºëººëæ áàéíà ãýæ õýëæ áîëíî. Ä¿ðñëýõ óðëàã ÿàãààä áàéäàã âý ãýâýë, õºãæèìä àÿëãóóãààð èëýðõèéëýãäýõã¿é, ÿðóó

íàéðàãò ¿ãýýð èëýðõèéëýãäýõã¿é ç¿éëèéã ë ä¿ðñëýõ óðëàãààð èëýðõèéëäýã. Õ¿í á¿ðò óðëàãèéí ãîî ñàéõíààñ õ¿ðòýýõèéí òóëä ÿàõ õýðýãòýé âý?

-Õ¿í á¿ð çóðãèéã ººðèéíõººðºº îéëãîõ ÷àäâàðòàé áàéõ õýðýãòýé. Õ¿¿õä¿¿äèéã áàãààñ íü ìóçåé, òåàòð, çóðãèéí ¿çýñãýëýí ¿ç¿¿ëýõ õýðýãòýé. Áàãààñ íü ñîíãîäîã õºãæèì ñîíñãîæ òýð õºãæìèéí ÿðóó òàíñàãèéã ìýäð¿¿ëýýã¿é ó÷ðààñ ë... õýðâýý þó ÷ ìýääýã¿é õ¿¿õäýä ãýíýò ðîê õºãæèì ñîíñãîâîë òýð õ¿¿õýä óðëàã ãýäýã èéì ë ç¿éë áàéäàã þì áàéíà ãýýä òºñººëººä ò¿¿íèéãýý õàìãèéí ãîî ñàéõàí ìýòýýð ñýòãýëäýý õîíîãøóóë÷èõäàã. Òèéìýýñ õ¿¿õäèéã õºòëºæ õºëä îðóóëäàã øèã ë þó ñîíñîæ, þó ¿çýõýä íü õ¿ðòýë õºòëºæ îðóóëàõ õýðýãòýé. Áàãø íàð õ¿ðòýë çóðãèéí õè÷ýýë äýýð ç¿ãýýð íýã ñàâòàé öýöýã çóðóóëàõûí îðîíä îëîí îëîí óðàí çóðãóóäûã ¿ç¿¿ëæ, çóðàà÷ áîëîí çóðãèéí ò¿¿õ¿¿äýýñ ÿðüäàã áàéõ õýðýãòýé áîëîâ óó. Óðëàã áàéãààã¿é áîë àìüäðàë ÿìàð áàéõ áàéñàí áîë?

-ªíºº ìàðãààøèéí àõóéäàà áàðèãäñàí. Èäýõ õîîë, ºìñºõ õóâöàñòàéãàà çóóðàëäñàí, òèéìýðõ¿¿ ë áàéõ áîëîâ óó? Çàëóóñò õàíäàæ þóã ÷óõàë÷ëàí õýëìýýð áàéíà?

-Õ¿í ÿìàð ÷ àæèë õºäºëìºð ýðõýëäýã áàéæ áîëíî. Õ¿í á¿ð áàíêèíä àæèëëàäàã áàéõ àëáàã¿é. Õ¿í á¿ð áèçíåñìåí áàéõ àëáàã¿é. Çààâàë ÷è ñóóò áàéõ àëáàã¿é ÷ øèëäýã íü áàéõ áîëîìæ õ¿í á¿ðò áèé. Ìàãàäã¿é ñëåñàðü ÷ þì óó î¸äîë÷èí ÷ õèéæ áîëíî. Õèéõ ç¿éëýý ñàéí õèéäýã Ñëåñàðèéã õ¿ì¿¿ñ ø¿òýæ “àëòàí ãàðòàé” ãýæ íýðëýäýã ø¿¿ äýý. ªºðèéíõºº äóðòàé ç¿éëèéã ë îëæ õèéæ òààøààë àâàõ õýðýãòýé. Õèéæ áàéãàà àæèëäàà ÷èí ñýòãýëýýñýý õàíäâàë çààâàë ¿ð ºãººæºº ºãºõ ë áîëíî. ªºðºº ººðòºº ¿íýí÷ áàé. Òàíä áàÿðëàëàà Ö.Áàòæàðãàë

àç æàðãàëûí ýðýë

Õàéðëàõ ãýäýã áîë ýìçýã áàéõ ãýñýí ¿ã. Õýðýâ òà õàéð ñýòãýëýý õ¿íä ºãºõ áîë ç¿ðõ ÷èíü ÿìàð íýãýí õýìæýýãýýð øàðõëàæ áîëíî. Y¿íèé ýöýñò øàðõàäñàí ç¿ðõòýé ¿ëäýæ ÷ ìàãàäã¿é. Ãýõäýý õàéð äóðëàë õ¿íèéã óòãà ó÷èðã¿é ç¿éëýýñ õàìãààëæ àìüäðàëûã íü óëàì ñàéõàí áîëãîäîã. ¨ñ ñóðòàõóóíû çàð÷ìààð óäèðäëàãà áîëãîñîí õàðàìã¿é õàéð áèäíèéã îþóí ñàíààíû ºñºëòèéí çàìààð ÿâàõ, á¿òýýæ ÷àäàøã¿é þìûã á¿òýýõ ýðìýëçýë òºðºõºä óðèàëàí äóóääàã. Õàðàìã¿é õàéðûí îð÷èíä áèä ººðñ人 õºãæèæ, ººðòºº èòãýõ èòãýë áèé áîëäîã áèëýý. Õàðàìã¿é õàéðûí ¿åä áèä ººðñäèé㺺 øàëãàõ áîëîëöîîòîé áîëæ, ººðèé㺺 ¿íýëæ, õóâèéíõàà äàâóó òàëûã èë¿¿òýé ìýäðýõ áîëîìæòîé áîëäîã. Õ¿íòýé òàíèëöàõ á¿ðäýý õàéð ñýòãýëèéí äºë àñààæ, ç¿ðõ ñýòãýëèéã íü áàÿðëóóëàí çîðèãæóóëæ áàé. Õ¿í áîëãîíûã ººðèéí îéð äîòíû õ¿í øèã õàëàìæèëæ áàé. Òàíèõã¿é õ¿íä ÷ ãýñýí ººðñäèéí íàéç íºõäºäºº ºãäºã ñàéí ñàéõàí ñýòãýëèéã áýëýãëý! Õ¿íèé õàéð ñýòãýëèéí õ¿ðýý áàãà áàéæ, áóñàä õ¿ì¿¿ñ ð¿¿ áèø, õàðèí ººðòºº ÷èãëýñýí ¿åä õ¿í ýðõ ÷ºëººã¿é áàéäàã. Õýðâýý áèä øîõîîðõëûí àíõíû õºíãºõºí ìýäðýìæð¿¿ í¿äýý àíèí äàéð÷ îðîëã¿é, õàðèí îéðûí õýäýí æèëèéã ººðèéí

îþóí ñàíàà, ¸ñ ñóðòàõóóíû ºñºëòºíä çîðèóëæ ÷àäâàë, èðýýä¿éä áèäýíä èë¿¿ ã¿íçãèé, æèíõýíý ìýäðýìæ çàéëøã¿é èðíý. Óðüä ºìíºõ “äóðëàëûí ñîðèëòóóäàä” õ¿÷ýý çàðààã¿é áèäíèé ç¿ðõ ñýòãýë ò¿¿íèé ºìíº ººðèéí õàéð ñýòãýëèéã óðãóóëàõààð ÷ºëººòýé íýýãäýæ, áèäíèé õàìãèéí ñàéõàí ìºðººäºë áîäèòîé áîëíî. Õ¿íèéã õ¿íäýëæ ÷àääàã õ¿íä ÿìàð íýã ýðõýì ÷àíàð áàéõ áºãººä ó÷èð íü òýð õ¿í áóñäàä àëèâàà ç¿éëèéã ñàíàë áîëãîæ ÷àääàã. ªºðèé㺺 õ¿íäýëäýãã¿é, ººðòºº èòãýëã¿é, ñýòãýëèéí òýíõýýã¿é õ¿í ë óó÷ëàëò ãóéæ ÷àääàãã¿é. Õýðýâ áèä áóñäûí òºëºº àìüäàð÷ ñýòãýë ç¿ðõýý çîðèóëæ ÷àäâàë ¿¿ãýýðýý ýíý õ¿ì¿¿ñò òóñ áîëîîä çîãñîõã¿é ººðèé㺺 òºãñ òºãºëäºð áèå õ¿í áîëãîäîã. Íýã õ¿í íºãººãºº äèéëæ äàâàìãàéëàõ íü óòãàã¿é ç¿éë þì. Ǻâõºí ¿íýí÷, 纺ëºí ýåëäýã, ºãëºã÷ òàéâàí áàéäàë áîëîí ¿íýíèé çàìä ººðèé㺺 çîðèóëñíààð äàâóó òàë íü õàðàãääàã. Ìóó ¿éë íü ººðºº øèéòãýë áîëäîã. Ìóó ¿éë íü áèäíèé àìüäðàëûã ýâäýæ, îëîí æèëèéí áàÿð áàÿñãàëàíãèéí äàðàà ÷ ãýñýí áèäýíä ã¿í õàðàìñàë áà ãýìøèë ¿ëäýýñýýð áàéäàã.

Öàã ãàðãà Áÿð ÷àäëûí óíäðàãà òóë áîäîæ ñýòãýõýä öàã ãàðãà Áàãà çàëóó õàðàãäàõ òóë òîãëîæ íààäàõàä öàã ãàðãà Îð÷ëîíãèéí æàì ºðøººëã¿é òóë ìºðãºæ ñ¿ñýãëýõýä öàã ãàðãà Îþóí óõààí äóíäðàøã¿é òóë óíøèæ ìýäýõýä öàã ãàðãà Àðèóí õèøèã áóðõàíûõ òóë õàéð ñýòãýëäýý öàã ãàðãà Àç æàðãàëûí õàðãóé òóë íàéç íºõºðòºº öàã ãàðãà Ç¿ðõ ñýòãýëèéí äóóëàë òóë èíýýæ áàÿñàõàä öàã ãàðãà Ç¿äðýõ öàã ýýëæòýé òóë ºãëºã õèøèãò öàã ãàðãà Õºëñ áîëãîí øàãíàëòàé òóë àæèë õºäºëìºðò öàã ãàðãà Õ¿ðýõ äèâààæèí íýõýëòýé òóë áóÿí õóðààõàä öàã ãàðãà

Èíãýæ ìºí㺠îëñíîîñ áàäàð÷èí áàéñàí íü äýýð

Áóðõíû øàâü çàìä ÿâæ áàéæýý. Òýãòýë, ýðëýãèéí ýë÷òýé óëààí çàì äýýð ÿã òààðàëäëàà. Áóìáàòàé ðàøààí áàðüñàí ÿìàà õºòºëñºí îõèí òýíä áàéõ þì ãýíý. Ýðëýãèéí ýë÷, áóðõíû øàâèéã õºíººõ àòãàã ñàíàà ºâºðëºñºí íýãýí, -Çà ÷è ýíý áóìáàòàé àðõèéã óó -Áîëîõã¿é, Ñàõèë ñàíâààðò ìèíü òîõèðîõã¿é ãýæ áóðõíû øàâèéí õàðèóëòàë, -Òýãâýë îõèíòîé íºõö ãýëýý. ̺í ë ñàõèë ñàíâààðò òààðàõã¿é ó÷ðàà ºã¿¿ëáýë, -Òèéì áîë õºòºëæ ÿâàà ÿìààíû íü ãîëûã òàñàë ãýâ. Àìüòíû ãîë òàñàëæ í¿ãýë õèéæ áîëîõã¿é ó÷ðàà ºã¿¿ëáýë, ò¿¿íèéã ýðëýãèéí ýë÷ þó þóã¿é àâ÷ îäîõûã çàâäæýý. Àðãà áàðàãäñàí Áóðõíû øàâü, àðèóí ñàíâààðòàí, õàìãèéí ãàéã¿é íü ãýæ ñàíààä áóìáàòàé àðõèéã õºíòºð÷ îðõèæýý. Äàðàà íü îõèíòîé ÷ íºõöºæ, ÿìààíû ãîëûã ÷ òàñëà÷èõæýý... Àðõè ãýäãèéí ìºí ÷àíàð ãýâýë èéì. Ìîíãîë÷óóä àðõèíä îðæ, ¸ñ ñóðòàõóóíû åðºíõèé óíàëò, áàðàã öàã õîðîì á¿õýíä àæèãëàãäàõ áîëñîí íü, ÷óõàìäàà ìèíèé áîëîâñðîë îëñîí óëñ îðíûã ººðèéí ýðõã¿é ñàíàãäóóëíà. Àç áîëæ, òóí ñàÿõíûã õ¿ðòýë

2-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

ìèíèé àæ òºðæ áàéñàí îþóòíû áàéðíààñ õîëã¿éõýí áàéõ Ìîñêâàãèéí íýãýí àðõèíû äýëã¿¿ðèéí òýíä áàéíãà áàéõ àðõè÷èí á¿ñã¿é÷¿¿ä ë ìàíàéä áàéõã¿é áàéëàà. Ãýòýë îäîî áîë òèéì ýìýãòýé÷¿¿ä ãóäàìæ òàëáàéä íýã õî¸ðîîð ÷ áèø, á¿ð íýëýýí õýäýýðýý ¿çýãäýõ áîëñîí íü õî¸ðõîí ñàÿ õ¿íòýé Ìîíãîë çîíû èðýýä¿éí ò¿¿õ ýìãýíýëòýé áîëîõûí ãóíèãò äîõèî àþóìøèãò ò¿ãø¿¿ð áóþó. Ñîãòóó õ¿íã¿é íýã ÷ ºäºð áàéäàãã¿é áàéñàí áîë, á¿ð áàéãààä íýã öàã, íýã õîðîì ÷ ¿ã¿é áîëîõ áîëîëòîé. Àðõèäñàí íèéñëýëýýñ àðàéõèéí õîëäîîä àãààð óñ íü öýíãýã àðèóí õºäººä èðýýä àìñõèéíý ãýâýë ìºí ë ýíä¿¿ðýë. Àðõèíààñ ãàäíà, îþóíû õîìñäîëòîé õ¿í Ìîíãîëä ÿìàðõóó èõ áîëîõûã ò¿¿íýýñ ë ¿çýæ áîëíî. Õîòîä ìèíü íóñ ø¿ëñýý öóâóóëñàí, áýëãý ýðõòýíýýðýý òîãëîñîí, åð åñºí øèäèéí “òóñãàé õ¿ì¿¿ñèéã” ¿çýæ áîëíî. Ýíý áîë ìîíãîë ýðñèéí àðõèíä îðñíû, íºãºº òàëààð öóñ õýòýðõèé îéðòñîíû æèøýý áºë㺺. Àðõèäàõûí àéìøèã ãýäýã èéíõ¿¿ “àìüä õ¿¿ð òºð¿¿ëæ, àóãàà èõ õ¿íèéã íýã ¸ñîíäîî äîðîìæëîí òîõóóðõàæ áàéíà.

...Óã íü àðõèíû ýñðýã îëîí õóóëü òîãòîîìæ áàéäàã ãýíý áèëýý. Ãýòýë ñàÿ Öàãààí ñàðààð áàÿðûí íýâòð¿¿ëãýýñýý èë¿¿ àðõèíû ñóðòàë÷èëãààã ë èõ ¿çýõ øèâ äýý. Ìîíãîëä àðõèíû áèçíåñýýð áàÿæñàí (ººðñ人 áàÿæñàí ë ãýæ áîääîã áàéõ ë äàà õººðõèé) õ¿ì¿¿ñ íèëýýä áàéäàã ãýíý ëýý. Òýãýæ îëñîí ìºí㺠þì áîëîõ óó äàà!!! Òýð õàð óñû íü óóñàí õ¿í íàéçûãàà àëæ, ýýæèéãýý çîäîæ, áîäîõîîñ ÷ ñýòãýë ñýðäõèéëãýñýí ìóó ¿éë¿¿äèéã õèéæ áàéãàà þì ÷èíü, çàðæ ìºíãèé íü àâñàí õ¿í îäîîõîíäîî ìºíãºòýé ñàéõàí áàéãàà þì øèã áîëîâ÷ ¿éëèéí ¿ð íü áîëîâñîð÷ ¿ð õ¿¿õýäýä íü ìóóãààð íºëººëºõ íü äàìæèãã¿é. Àðõè çàðñàí õ¿íèé ¿ð õ¿¿õýä ñîõîð äîãîëîí, òýíýã áîëñîí òîõèîëäîë îëîí áèé. Çàðèì íü àðõè áîë áàÿð öýíãýëèéí ýõ óíäðàãà ìýòýýð áàõàðõàí ÿðüæ àìàíäàà îðñîíûã ñîëèîðîõ àæýý. Àðõèíààñ ººð áàÿð öýíãýëèéã íü óíäðàà÷èõ ç¿éë îëäîõã¿é áàéãàà áîë ñºãäºæ ñóóãààä øàëàà 100 ìºðãº÷èõâºë àðõèíààñ àðàé äýýð áàÿð öýíãýë ìýäðýãäýõ áàéëã¿é... Yã¿é áîë ººð áàÿð öýíãýë óíäðàà÷èõ øèíý ñàíàà ÷ îðæ èðæ þóíû ìàãàä. Áàÿð áàõäàë, æàðãàë öýíãýëèéí óíäðàãà áîëñîí óðëàã, ñïîðò, áàéãàëü, øèíæëýõ óõààí, íîì çýðãèéã øèëòýé àðõèíûõàà äîð òàâü÷èõààä ë, ºâ÷èëñíºº ÷ ìýäñýí þìã¿é áààõàí áàÿð æàðãàëä óìáàæ øóìáàæ áàéíà ãýæ òºñººëººä ë, 1000-í

àðõèíäàà õàëàìöàæ ººðèé㺺 õààí áîë÷èõîæ ãýæ áàëàéðààä ë íàñíûõàà ýöýñò ãýíýò óõààí îðæ øèíæëýõ óõààíû íýýëò õèéñýí õ¿í øèã ë áîäîëä àâòààä ë... îëñ äýýñ õàéãààä ë... Óóæ áàéãàà õ¿í ÷ òýð, õ¿íèéã èéì áîëòîë õàð óñ çàðæ áàéãàà õ¿í ÷ òýð. Èíãýæ ìºí㺠îëñíîîñ áàäàð÷èí áàéñàí íü äýýð áèç äýý. Ñ.Áàòìºíõ+.. ÕÀÐ ÓÑ ÀÂ! ÕÀÐ-ÓÓÑ-ÀÂ!!!

Àç æàðãàëä õ¿ðãýäýã çàì ìàø íàðèéõàí ó÷ðààñ õîñ õî¸ð ãàíö õ¿í øèã áîëîõîîñîî íààø ò¿¿ãýýð ÿâæ ÷àääàãã¿é

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

Ýðõýì óíøèã÷èä òà á¿õíèéãýý “XXII çóóí” êîìïàíèéí çàõèðàë Òîãòîõûí Æàâõëàíòàé óóëçóóëæ áàéíà Та ямар овогтой вэ?

-Боржигон Таны мэргэжил - Эдийн засагч, PR судлаач PR гэж юу вэ?

- Хамгийн энгийн їгээр амжилтанд хїрэх ухаануудын нэг л юм даа. Амжилтанд хїрэхийн тулд заавал PR хэрэгтэй гэж ойлгож болох уу?

- Єєрт яг юу хэрэгтэйгээ маш сайн мэдэх

нэгэн ёсон байдаг.

- Хїн болгон адилгїй Хїлэг болгон жороогїй. Хєрєнгє босгох 500 арга байдаг, аяга угаах 250 арга байдаг. Аз жаргалыг бїтээх тїїнээс ч илїї олон арга байгаа.

500 аргаасаа нэгийг ч болов хуваалцаач?

- Эхлээд бид нар юуны тїрїїнд сэтгэлгээгээ єєрчлєх нь чухал. Хїн болгоны бодолд мєнгє олоход хэцїї гэсэн санаа эргэлдэж нууцхан санаа алддаг. Энэ бодлоо єєрчлєх нь маш чухал. Байгалийн зарчим бол хулгана жилд 40 орчим гєлчгий тєрїїлдэг. Амьтны бие нь томрох тусмаа їр тєлийнх нь тоо багасдаг магадлалтай. Заан бол долоон жилд нэг тугал гаргадаг гэх мэтчилэн. Тїїнтэй адил нэг бал,

бол бодит хандлага. Їзэл бодол амьдралаас єєр бас юун дээр сурилдаг юм бэ? Би бол бїх їзэл бодол амьдал дээр суурилдаг гэж боддог юм.

- Нацист їзэл бодол бол амьдралын нэг хэсэг мєн. Гэхдээ буруу арга барил бодит байдалд нийцээгїй ойлголтын хэрэгжїїлэлт байсан. Дээр их багын тухай ярьлаа. Ээжийгээ хамгийн ихээр хайрлах тухайг ямар номноос уншиж болох вэ?

- Сэтгэлзїйн номнууд, Туркийн уран илтгэгч Мухаммед Боздагын номнууд, Стивен Ковейгийн ном. Таны бодлоор амьдралын хамгийн бэрх саад нь юу вэ?

ñîíèí ñàéõàí зугтсан гэдэг. Амьдралд ч тэр їйлдэл бїхэнд нь зориг, тэмцэл шингэсэн байдгийг нь гайхдаг. Айж, хулчийж, арчаагїй залхуурсаар намагт живэх її? Амжилт ялалтын оргилд гарах уу? Аз жаргалын тухай хэллээ. Аз жаргалтай байхад ухаан, мєнгє, боловсрол зэрэг нь хэрэгтэй юу? Хэрэггїй бол юу хэрэгтэй вэ? Ер нь яавал аз жаргалтай байх вэ?

- Мэдээж хэрэгтэй. Жишээ нь: Хоол ундтай дулаахан тухтай гэрээсээ гараад даараад ядраад їзэхэд ямар сайхан байснаа мэдрэх болно. Заавал даарч ядарсныхаа дараа л мэдрэх її? Ядрахаасаа ємнє мэдэрч болохгїй юу?

Õºðºí㺠áîñãîõ 500 àðãà, àÿãà óãààõ 250 àðãà áàéäàã Àç æàðãàëûã á¿òýýõ ò¿¿íýýñ ÷ èë¿¿ îëîí àðãà áèé хэрэгтэй. Хэнийг хайрлахаа маш сайн мэдэх хэрэгтэй. Хэн чамайг хайрлахыг, юу хийж бїтээхээ, хэнд хэрэгтэй хїн болохоо, хэний тєлєє амьдарч байгаагаа мэдэх нь чухал. PR /олон нийтийн харилцаа/ хэрэгтэй ч байж болно. PR-ийн їндсэн 14 чиглэл байдаг. Ер нь PR єєрєє харилцаа юм л даа. Алхам тутамд хайртай хїнтэйгээ, анд нєхєдтэйгээ сайхан харилцах шаардлага єдрєєс єдєрт нэмэгдэж байгаа. Та хэнийг хайрлахаа маш сайн мэддэг хїн мєн її?

-Тийм Хэнийг?

- Энэ ертєнцєд хайртай, эх дэлхийдээ хайртай, эх орондоо хайртай, гэр бїлдээ хайртай, надад байгаа бїхэндээ хайртай, надад байхгїй зїйлд ч хайртай. Хайр бїхэн єєрийгєє илэрхийлэх хэлбэртэй байдаг. Эмэгтэй хїнд бол хайртай гэдгээ хэлэх гэх мэт. Эх орондоо хайртайгаа юугаар илэрхийлэх вэ? Эх оронд бол би чамд хайртай гэж хэлэх боломжгїй байх тийм її?

- Эх орондоо хайртайгаа эхнэртээ л хэлж байгаа нь тэр юм. Эх орон бол эмэгтэй хїн. Эмэгтэй хїн бол эх орон. Бас аав минь. Тэгэхээр эх орон бол эрэгтэй эмэгтэй баахан хїмїїс л юм гэж ойлгож болох уу?

- Гэргїй гэр бїл байхад хэцїїтэй адил. Эх оронгїй монголын ард тїмэн оршиход бэрх гэж боддог. Монгол хєгжилтэй орон мєн її?

- Монгол хєгжилтэй орон. Залуучуудад хийх ажил байхгїй биш. Хийх ажлаа олж харахгїйд л байгаа юм. Тїїнтэй нэгэн адил хєгжлийг олж харан, тїїнийг улам давшингуй бадруулах хэрэгтэй. Та олж харахгїй байна гэж хэллээ. Яг таны нїдэнд ямар ажил харагдаж байна вэ? Хараагїй хїнд харж байгаа нь хєтєч хийдэг

“Àìðàëò ãýäýã áîë àæëàà ººð÷ëºõèéí íýð” È.Ï.Ïàâëîâ

(Õýäýýð ÷ ¿íýëýãäýæ ìàãàä, òà ìýäò¿ãýé!)

Õàìãèéí ñàéõàí ç¿éë áîë àæèëëàõ. Õàìãèéí ñàéõàí àìðàëò ÷ áàñ àæèëëàõ ãýâýë òà èòãýõ ¿¿? ßàñàí õýíõýã àìüòàí áý! Àæëûí õýíýý òóññàí àìüòàí ë òýãýæ õýëýõ áàéõ ãýæ òà ñàÿ áîäîõ øèã áîëëîî... ¿ã¿é ÷ áàéæ ìàãàä... Òà åð íü àìðàëòààðàà þó õèéäýã âý? Óíòàõ, èäýõ, òîãëîõ, çóãààëàõ, ñàëõèíä ãàðàõ, ¿çâýð ¿çýõ, ñïîðò ãýõ ìýò.. Àìðàëòàà ÿàæ ºíãðººõ íü òóõàéí õ¿íèé ýðõ áà ñîíèðõîë áóé çà. Ãýõäýý íýãýí ñàíàà áàéíà, òîñîîä àâíà óó, ò¿ëõýýä õàÿíà óó ººðºº ìýäýýðýé. Òà åð íü àìüäðàëäàà èõèéã àìæóóëàõûã õ¿ñäýã ¿¿? Õ¿ñäýã áîë òà èõ ë àæèëëàõ õýðýãòýé áîëíî. Ãýòýë òà 8 öàãààð 5 õîíîã àæèëààä ë íýýõ èõ á¿òýýñýí ÷ þìã¿é ë ¿ëãýí ñàëãàí àìüäàð÷ áàéíà óó? Àìðàëò áîë åð人 ë îð÷íîî ººð÷ëºõ àñóóäàë þì ë äàà. Ãàìëåòèéí õýëäãýýð àñóóäëûí ãîë íü ¿¿íä ë áàéíà ãýäýã øèã ë... Óëèã áîëñîí íýãýí õýâèéí àæèë íü õ¿íèéã ìàø èõ ÿäàðãààíä îðóóëäàã. Õ¿ì¿¿ñ ýíý õóâü òàâèëàíã áóðõàí íàäàä îíîîñîí ãýæ áîääîã áîë àæèë ãýð õî¸ðûí õîîðîíä õîëõèñîí õàð òîéðîã áóþó íýãýí õýâèéí óéòãàðò õóâü òàâèëàíãàà ººðºº á¿òýýñýí áàéäàã. Õ¿ì¿¿ñ àæëûí 8 öàãàà áàðàã ë óíòàà

3-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

нэг їзэг зарагдах магадлал 3 минут тутамд нэг, нэг том барилга зарах магадлал 3 сард нэг. 1000 тєгрєгний їнэтэй їзэг зарах нь уйтгартай, цалин багатай байж болох юм. Харин сая долларын їнэтэй барилга зарах нь сонирхолтой, ашиг ихтэй. Їзэг зарах, барилга зарахад яг тэнцїї энерги зарцуулна Бїх хїмїїс байшин зарвал амьдрал их сонирхолтой байх нь тийм її?

- Энэ бол жишээ л дээ Таны бодлоор бизнес гэж юу вэ?

- Єєрийн болон бусдын хэрэгцээг хангах. Яг одоо та хїмїїсийн ямар хэрэгцээг хангахыг хичээж байна вэ?

- Оюуны хэрэгцээг Энэ хэрэгцээг хангахын тулд яг юу хийж байгаа вэ?

- Ном бичиж, Лекц уншиж, єєрийгєє хєгжїїлж, бусдыг хєгжїїлж байна даа Хєгжїїлж гэж хэллээ. Хїн єєрийгєє яаж хєгжїїлвэл дээр байдаг юм бэ?

- Номын дэлгїїрт байгаа ихэнх хїмїїсийг харахад єєрт сонирхолтой номыг унших нь энїїхэнд, миний бодлоор бол хэрэгтэй бєгєєд сонирхолтой номыг єдєр тутамдаа оюуны хоол болгож байвал зїгээрсэн. Ном хэтэрхий бага унших юм. Ахуйтайгаа зууралдсан улс орон хєгждєггїй. Єєрийгєє хєгжїїлэх хамгийн гол багаж нь ном гэж ойлгож болох уу?

- Їнэхээр тийм шїї. Жишээ нь: Хїнийг хайрлах ухаан, амьдралыг, аз жаргалыг мэдрэх чадвар, амжилтыг бїтээх ур чадвар, єєрийгєє танин мэдэх номнуудыг уншвал зїгээр байх гэж бодож байна. Надад эхлээд уран зохиол, шїлэг яруу найраг хэрэгтэй юу? Эсвэл ээжийгээ илїї хайрлах, гэр бїлээ тэжээх тухай ном дээр її? Энэ бол таны сонголт Таныхаар бол яруу найрагт ээжийгээ хайрлах тухай байдаггїй гэсэн їг її?

- Мэдээж байгаа. Хэр их вэ гэдэг нь их чухал. Юу г ч їгїйсгэж шїїмжлэх нь чухал бус, бид нарт їзэл бодол чухал бус, амьдралд суурилсан їзэл бодол хамгийн чухал гэж ойлгодог. Энэ

- Хїнд бэрх зїйл санагддаггїй л дээ. Их бага хэмжээний зовлон бол байдаг. Тэгвэл таны хамгийн їнэт зїйл юу вэ?

- Хїн тєрєлхтєний эхний бєгєєд эцсийн сайн сайхан бол бие биеэ энэрэн нигїїлсэх, хайрлах сэтгэл билээ. Та бїх хїмїїсийг хайрладаг уу?

- Тийм зантай олон олон хїмїїсийн нэг нь би. Таны хайрлаж байгаа хїмїїсийн хэн нэг нь таньруу нулимвал та яаж хїлээж авах вэ?

- Тєрсєн нь їнэн, їхэх нь їнэн бэрхшээлгїй амьдрал гэж байхгїй. Амьдралын шуурганы єєдєєс аз жаргалтай амьдрахын тєлєє урагшилна. Єєдєєс минь амьдралын шуурга улам хїчтэй алгадах болно. Би урагшилсаар байх болно. Хэзээ нэгэн цагт дахин алгадаж л таарна. Тэгвэл таны эцсийн зорилго?

- Хэн ухаантай нь, хэн мєнгєтэй нь, хэн боловсролтой нь чухал биш. Хэн аз жаргалтай амьдарч чаддаг нь, хэн бусдыг аз жаргалтай амьдруулж чаддаг нь чухал гэж ойлгодог. Энэ хорвоод їлдээх ёстойгоо їлдээж, мэдрэх ёстойгоо мэдэрч амьдрах болно. Та энэ хорвоогоос юу мэдэрч байна вэ?

- Багшдаа загнуулах заримдаа сайхан байсан. Гэртээ хариад хайртай эхнэртэйгээ байх сайхан байдаг. Бїтээгїй ажлаа бодоод дотроо “Би заавал чадна” гэж хэлэхэд амьдал амттай санагддаг. Тэгвэл та энэ хорвоод юу їлдээх вэ?

- Сайхан нийгмийг їлдээхийн тєлєє тэмцэнэ. Хїний сайн нєхєр єєрийн хїї, охинг їлдээнэ. Аз жаргалтай хїмїїсийг їлдээнэ. Хийсэн ажлаа їлдээнэ. Тэмцэнэ гэхээр ямар нэгэн эрч хїч тєсєєлєгдєж байна. Та яаж тэмцэх вэ? Ер нь одоо тэмцэж байгаа юу?

- Миний багаасаа сурсан зан бол єєрийнхєє чадахаас илїїг хийхийг їргэлж оролддог. єєрийгєє хєгжїїлдэг. Миний ээж их зоригтой хїн жинхэнэ тэмцэгч. Ээжийг минь талд явж байхад олон нохой дайрахад ээж урдаас нь гїйсэн. Гэтэл нєгєє нохойнууд нь айгаад

ºíãºð¿¿ëäýã. “Óíòëàãûí îðíû ¿éëäâýð”èéí îð íü çàðàãäàõàà áîëüæ äàìïóóðàõàä õ¿ð÷ýý. Òýãýýä ÿàãààä îð çàðàãäàõàà áîëüñîí øàëòãààíûã àñóóõàä, “ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿ä ÓÈÕ-ûí òàíõèìäàà, àæèë÷èí àëáàí õààã÷èä àæèë äýýðýý, õàðóóë õàìãààëàëòûí àæèë÷èä øèðýýãýý äýðëýýä, ààâ ýýæ íàð øºíºæèí

áîë îð÷íîî ñîëüñîí àìðàëò áîëæ ÷àääàãã¿é. ßàãààä ãýâýë àæèë äýýðýý òýðòýý òýðã¿é 5 õîíîã óíòàà áàéäàëä áàéñàí áîëîõîîð. ßã ë àäèëõàí õàà ñàéã¿é óíòàà îð÷èí. Òà ñóóãàà îð÷èíä àæèëëàäàã áîë àìðàëòàà õºäºë㺺íòýé îð÷èíä ºíãºðººõ õýðýãòýé. Õºäºë㺺íòýé îð÷èíä àæèëëàäàã áîë òàéâàí îð÷èíä ºíãºðººõ õýðýãòýé. 8 öàã ñóóãàà îð÷èíä àæèëëà÷èõààä àæëààñàà ãàðààä íýã àëõààä òàêñè áàðèàä áàñ íàë÷èéòàë ñóóæ ãýðèéíõýý ãàäàà õ¿ðã¿¿ëýýä, ëèôòýýð 3 äàâõàðò ãàð÷, ãýðòýý îðîîä õîîë õèéõýýñ çàëõóóðàí ïèööà çàõèàëàí èäýýä 纺ëºí áóéäàí äýýð íàë÷èéòàë ñóóæ ÷èïñ èäýí îðîéæèí çóðàãò øèðòýí ñóóíà. Èéíõ¿¿ òà òàðãàëàëòûã õóäàëäàæ àâíà. Äàðàà íü òóðàëòûã õóäàëäàæ àâàõ ãýæ îðîëäîõ áîëîâ÷ íýãýíò îðîéòñîí áàéíà. Òà ÿàãààä àìüäðàëàà óíòàà áàéäàëä ºíãð¿¿ëýõ ¸ñòîé þì áý? ªã뺺 áîñîîä ººðèéíõºº ýð¿¿ë ìýíäèéí òºëºº, ãàíöõàí îëäîõ àìüäðàëûíõàà òºëºº 20 ìèíóò ãèìíàñòèê õèé÷èõýæ áîëîõã¿é ãýæ. ªã뺺 òà àæèëðóóãàà (Îþóòàí ñóðàã÷äûí õóâüä áîë ñóðàõ íü àæèë ó÷èð ýíä àæèë ãýäýã îéëãîëòûã áàñ ñóðãóóëü ãýæ îéëãîîðîé) ÿâàõäàà çàì

õýðýëäýýä óíòàõàà ÷ áîëüñîí, îþóòíóóä ëåêöýí äýýðýý, ýâñýë, õºäºë㺺íèéõºí òàëáàé äýýð ìàéõàí áàðèàä, ìàë÷èä äýýëýý äýâñýýä, õºãøèä àâòîáóñàí äîòîð, çàëõóó÷óóä ãóäàìæèíä ýñâýë õîãèéí îâîîí äýýð óíò÷èõäàã áîëñîí áîëîõîîð îð á¿¿ð çàðàãäàõàà áîëüñîí” ãýæýý. Õ¿ì¿¿ñ àìðàëòûíõàà ºäðººð õàíàòëàà óíòàæ àâúÿ ãýýä óíòàõûã õèéäýã. Ãýòýë ýíý

/¿ðãýëæëýë 4-ð í¿¿ðò/ /ò¿ð¿¿÷ íü 3-ð í¿¿ðò/

- Таниас л шалтгаалнаТа юуны тєлєє амьдардаг вэ?

- Єєрийнхєє тєлєє, бусдын тєлєє %-р илэрхийлвэл єєрийнхєє тєлєє хэдэн % бэ?

- 49% Амжилтанд хїрэхэд тусладаг хамгийн чухал багаж юу вэ? Залуучуудад маань хэрэг болж магад. Зарим нь нэг ч багажгїй л байгаа байх.

- Хийж амжилтанд хїрэх гэж байгаа ажлынхаа ажилдаг бїтцийг мэдэх нь чухал. Арай єєр сэдвээр хазайя. Тєрєх їхэх гэж ярьдаг. Таны хувьд їхэл гэж юу вэ?

- Нэг найзаасаа чи дараа тєрєлдєє юу болох вэ? гэж асуутал “эхлээд энэ тєрлєє дуусгаадахъя” гэж хариулсан. /инээв/ Їхлийг дараагийн ажилдаа орох л гэж ойлгодог доо. Та юуны тєлєє їхэж чадах вэ?

- Их їнэ цэнэтэй юмны тєлєє л їхнэ дээ. Арга тасарсан їедээ л. Гэхдээ тийм амарч їхэхгїй шїї. Тэр їнэ цэнэтэй зїйл нь юу вэ? Одоохондоо тодорхойлоогїй л байна уу?

- Нууц Амьдрал сайхан уу? Эсвэл Амьдрах сайхан уу?

- Хоёулаа. Нилээн амьдрал ярьлаа. Одоо жаахан нийгэмрїї орьё. Хот их хогтой байна гэж ярьдаг. Хоггїй болгохын тулд яг юу хийвэл дээр вэ?

- Хог хаясан хїнийг торгодог хууль батлах хэрэгтэй. Цагдаа нар нь биелїїлж болох юм. Бас хог хаясан хїнийг их зэвїїцдэг байх хэрэгтэй байх аа. /їргэлжлэл 8-р нїїрт/

ÓÄÁÝÒåàòðûí óðàí á¿òýýëèéí 44 äýõ óëèðëûí òîãëîëòûí õºòºëáºð 3-ð ñàð 03-íä 17.00 “×èî ×èî Ñàí” äóóðü 04-íä 17.00 “Õóíò íóóð” áàëåò 10-íä 17.00 “Æèçåëü” áàëåò 11-íä 17.00 “Òóðáàäóð” äóóðü 18-íä 17.00 “Äîí Êèõîò” áàëåò 24-íä 17.00 “Êîïïåëèÿ” áàëåò 25-íä 17.00 “Êàðìåí” äóóðü

“Ìîíãîë öîîæ” òîãëîîìîîð áîîöîîòîé òýìöýýí áàéíãà çîõèîæ áàéíà

ò¿ãæèð÷ óóð áóõèìäàëûã ÷èíü õºäºëãºæ явуулж байна ìàãàäã¿é. Ýíý ¿åä: аар 3 цагийн сургалтыг байнга

р хэрхэн хєтлєх тал

Єрхийн тєсвєє компьютер дээ

“ßäðàõ íü óíòàõàä ñàéõàí ýì áîëäîã” Æîðæ Âàøèíãòîí

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

À. “Îþóí óõààí îðøèí áàéíà” ãýæ Ïëàòîí õýëæýý. 90-ýýä îíîîñ ºìíº èõ ñýòãýã÷ Ïëàòîíûã èäåàëèñò ã¿í óõààíû ýöýã, óõàìñðûã ìàòåðèàñ ºìíº òàâüñàí áóðóó íîìòîí õýìýýí õàðààí ç¿õäýã áàéëàà. Ïëàòîí âýýð “Îþóí óõààí îðøèí áàéíà” ãýæ õýëýõäýý ìàòåðè îðøèí áàéäàãã¿é ãýæ íîòëîîã¿é þì. Ïëàòîíû ýíý ¿ãèéã ÷óõàìõ¿¿ õ¿íèé åðòºíöòýé õîëáîæ îéëãîâîë çîõèíî. Îð÷èí ¿åèéí áàéãàëèéí øèíæëýëèéí ãàðöààã¿é íîòîëñîí ç¿éë íü: Îð÷ëîí ãóðâàí ÿçãóóð ¿íäýñòýé 1. Îð÷ëîíãèéí íýãýí ÿçãóóð ¿íäýñ íü ìàõáîä ìºí /. . . -> 108 àòîì -> ïðîòîí, íåéòðîí, ýëåêòðîí -> ýãýë Ẻìñ -> êâàðê, ëåïòîí/ 2. Îð÷ëîíãèéí íýãýí ÿçãóóð ¿íäýñ íü ýð÷èì ìºí /åðòºíöèéí òàòàëöëûí õ¿÷, öàõèëãààí ñîðîíçîí õ¿÷, öºìèéí õ¿÷/ 3. Îð÷ëîíãèéí íýãýí ÿçãóóð ¿íäýñ íü îí÷ äîõèî ìºí. / àëèâàà á¿õíèéã òºð¿¿ëýõ ìºí ÷àíàðûí ìàãàäëàëûí öîãö/ 4. Ìàõáîä, ýð÷èì, îí÷ äîõèîíû àëü íü ÷ àíõäàã÷ áóñ áºãººä àëü íü ÷ çîíõèëîã÷ áóñ. Èíãýõëýýð Ïëàòîí Îþóí óõààí îðøèí áàéíà õýìýýõäýý îí÷ äîõèî íü õ¿íèé õóâüä îþóí óõààíû õýëáýðýýð èëýðíý ãýæ òîìü¸îëñîí õýðýã. Ýíä Ïëàòîí çºð÷èëòýé ç¿éë õýëýýã¿é áàéíà. Õàðèí òýðýýð õ¿í òàíûã ºðãºìæèëæ õ¿í òà áîë îþóí óõààíòàéãààðàà áóñäààñ ÿëãàðíà õýìýýñýí áàéíà. Á. “Îþóí óõààí áîë àç æàðãàëûí òºð¿¿ëñýí ýõ íü þì” ãýæ Ñîôîêë õýëæýý. Ýíäýýñ îþóí óõààíàà îðõèãäóóëñàí òýð õ¿í àç æàðãàëààñ õîëäîíî ãýäýã ä¿ãíýëò ãàðíà. Ìîíãîë õ¿í àç æàðãàë ãýäãèéã îþóí óõààíòàé, ñýòãýëèéí öýíãýëòýé õîëáîæ îéëãîäîãã¿é, õàðèí àëáàí òóøààëòàé, ýä õºðºíãºòýé õîëáîí îéëãîäîã áîëñîí íü íýí ãóíèãòàé. Y¿íèé ¿íäýñ íü ìîíãîëûí áîëîâñðîëä áàéãàà ÷èã áàðèìæààíû íîöòîé àëäàà þì.

óõààíûã ýçýìøèã÷

Îþóí óõààí îðøèí áàéíà Â. “Îþóí óõààí áîë òýíãýð ãàçðûí õààí íü þì” ãýæ Ñîêðàò õýëæýý. Ýíý ¿ã áèäíèé õóâüä àíõààðóóøòàé ñàíàà þì. Tóõàéëáàë ìîíãîë÷óóä òýíãýðèéã ø¿òýæ, òýíãýð áóðõàíäàà ìºðãºæ, áàñ ãàçðàà óóäàëæ, àøèãò ìàëòìàëàà ò¿¿õèéãýýð íü áóñäàä çàðæ àìüäàðíà õýìýýí ñýòãýõ áºë㺺. Ãýòýë òýðõ¿¿ ø¿òýýí áîëñîí òýíãýð, ø¿¿æ ø¿¿ðäýæ àìèà çîãîîäîã ãàçàð õî¸ðûí õààí íü îþóí óõààí àæýý. Àñóóëò: Ýíýõ¿¿ ÕÀÀÍ õýìýýãäýõ îþóí óõààí õààíà áàéíà? Õàðèóëò: Ò¿¿íèéã ººð õààíààñ ÷ ýðýõ õýðýãã¿é, çºâõºí ººðººñºº ýðöãýýå. Îþóí óõààí õ¿í òàíä áàéíà. Òýãýõëýýð òà ººðºº òýíãýð ãàçðûí õààí íü þì. Ä¿ãíýëò: Òýíãýð ãàçðûí õààí áîëñîí õ¿íèéã áîëîâñðóóëæ, ìýäëýãæ¿¿ëæ, æèíõýíý õ¿í áîëãîäîã áîëîâñðîëûí ÷èí çîðèëãî íü ÎÞÓÍ ÓÕÀÀÍ-ûã äýýäëýõýä îðøèíî. “Îþóí óõààíûã ººðººñºº ãàäíà õàéíà ãýäýã íü äýýä çýðãèéí òýíýãëýë ìºí” ãýæ Êàõòà õýëæýý. Áè îëîí õ¿íä “Òà îþóí óõààíàà õºãæ¿¿ëíý ¿¿” õýìýýí çºâëºæ îþóí óõààíû òàëààð õàðèëöàí ÿðèà ºðí¿¿ëýõýä òýäãýýð õ¿ì¿¿ñèéí îëîíõè íü ýíýõ¿¿ îþóí óõààí ãýã÷ýýñ àéí öýðâýäýã áîëñîí íü àæèãëàãäñàí. Ìîíãîë õ¿í îþóí óõààíààñ äºëäºã áîëñíû ó÷ðûã õîëîîñ õàéõ õýðýãòýé. Ñ¿¿ëèéí ãóðâàí çóóí æèëä ìîíãîë÷óóä áèäýíä ººðèéí ãýñýí Òºð Çàñàã áàéñàíã¿é. Ìàíæèéí äàðëàëä 231 æèë (1690-1921), Êîìèíòåðí, Ǻâëºëò îðîñûí äàðëàëä 69 æèë (1921-1990) áàéñíû õàðãàéãààð îëîí ¿å äàìæèæ ìîíãîë õ¿íèé îþóí ñýòãýõ¿é õààãäìàë, áîîãäìîë áàéâ. Ýíý õóãàöààíä (300 æèë) ººðèéíõººðºº ñýòãýñýí ìîíãîë õ¿í á¿ð õýëìýãäýí òàìëàãäàæ áàéæýý. Ä¿ãíýëò: Ìîíãîë õ¿í àðâàí ¿å äàìæèæ

îþóí óõààíààñàà õîëäñîí áóþó ìîíãîë õ¿íèé îþóí óõààíûã ãàäààäûí òºð çàñàã àðâàí ¿åèéí òóðøèä õ¿íýýñ íü ñàëãàí õºíäèéð¿¿ëæýý. Òà áèäíèé ñýòãýõ¿éä “Îþóí óõààí íàäààñ ãàäíà áàéäàã, îþóí óõààíûã ººð ãàçðûí õ¿ì¿¿ñ áèäýíä àâ÷èð÷ ºãäºã” õýìýýõ îéëãîëò 300 æèëèéí òóðøèä õîíîãøèæ èæèëäýí äàñ÷ýý. Ïðîôåññîð Ö. Äýìáýðýë.

21-ð çóóíûã îþóí óõààíû ýðèí ãýæ íýðëýæ áàéíà. Ýíý íýðèéí àðä “Òà ººðºº îþóí óõààíàà õºãæ¿¿ëýýðýé” ãýñýí äàâõàð àíõààðóóëãà áàéãàà þì. Îþóí óõààíû ýðèíä îþóí óõààíàà õºãæ¿¿ëýõýýñ ººð ýðõýì çîðèëãî þó áàéõ áèëýý...

ÎÞÓÍ ÓÕÀÀÍÛ ÒÀËÀÀÐ

ñýëáýãääýã,ñýðãýýãääýã, òºðìºë áºãººä òàðèìàë áàÿëàã ìºí. Ë.Ò¿äýâ (Õºäºëìºðèéí áààòàð, òºðèéí ñî¸ðõîëò, ýðäýìòýí-çîõèîë÷) Ñààä áýðõøýýëèéã îþóíû à÷ààð ë äàâàí òóóëíà. Ë.Øàãäàð (Àðäûí áàãø, àêàäåìè÷) ¯äýýñòýé öààñ ìýò õóóëèéí õ¿÷èí ÷àäàë ìýðãýøñýí õóóëü÷èéí îþóíààð àìèëíà. Ã. Ñîâä (¯íäñýí õóóëèéí öýöèéí àíõíû äàðãà, ãàâúÿàò õóóëü÷, ïðîôåññîð) Îþóí óõààíàà õºãæ¿¿ëýõ íü íàñàí òóðøèéí ¿éëñ ìºí. Øèíæëýõ óõààí ò¿ðãýí õºãæèæ, ìýäëýã ò¿ðãýí õóó÷èð÷ áàéãàà ºíºº ¿åä ñýòãýëãýýãýý áàéíãà õºãæ¿¿ëæ áàéõûã ñóðàã÷ áàãà÷óóäààñàà õ¿ñüå. À.Öàíæèä (ÁÑØÓ-íû ñàéä (2000-2004 îí))

Îþóí óõààí áîë õºãæëèéã òýòãýõ ìºíõèéí õºäºëã¿¿ð þì. Ï.Î÷èðáàò (Ìîíãîë óëñûí àíõíû åðºíõèéëºã÷)

Áèëèã óõààíàà èðëýí áàéæ áóñäûí çýðýãò õ¿ðíý. Îþóí óõààíàà ÿìàãò áÿëäàðæóóëæ áàé ãýæ çàëóó ¿åèéíõýíäýý çºâëºå. Æ.Áîëäáààòàð (àêàäåìè÷, ò¿¿õ÷)

Õ¿ì¿¿í òºðºëõòºí õ¿íèé õºãæëèéí òóëãóóð ¿íäñèéí íýã áîëñîí îþóíû õºãæëèéã ýðõýìëýí äýýäýëæ, îþóí óõààí-ñýòãýëãýýìýäëýã-áîëîâñðîë õýìýýõ áèå áèåýñ íàðèéí õàìààðàëòàé ýðýìáýëýãäñýí îð÷èëä õ¿íèé îþóíûã èäýâõæ¿¿ëýõ ºâºðìºö àðãà áàðèëûã áèé áîëãîñíîîð õºãæèë äýâøëèéí ¿ñðýíã¿é àìæèëò îëñîí áèëýý. Í.Áàãàáàíäè (Ìîíãîë óëñûí åðºíõèéëºã÷)

Îäîî öàãò îþóíëàã íºõ人 á¿õíýýñ äýýäýëäýã áîëëîî. Îþóí óõààí íü õºãæëèéí ýõ áóëàã ãýæ îéëãîñíûõ.. Á.ÿíæèëàì (Õºäºëìºðèéí áààòàð, òºðèéí øàãíàëò, íýõìýë÷èí)

Áèëèã îþóíàà õóðöëàí õºãæ¿¿ëýõèéí õàìò, á¿òýýë÷ýýð ñýòãýõ óðëàãò øàìäàí ñóðàëöàõ õýðýãòýé. Í.Ýíõáàÿð (Ìîíãîë óëñûí åðºíõèéëºã÷) Îþóí óõààíû ÷àäàâõè (IQ) áîë ºìíºõººñºº ºâëºæ, ººðºº ºðãºæ¿¿ëæ, äàðààãèéíõäàà äàìæóóëäàã, ºñäºã, ºðãºæäºã,

“¯íäýñòíèé á¿òýýãäõ¿¿í, òåõíîëîãè ãýæ áàéõã¿é, ¿íäýñòíèé êîðïîðàöè, ¿íäýñòíèé ¿éëäâýðèéí ñàëáàð ãýæ áàéõã¿é áîëíî. ¯íäýñíèé ýäèéí çàñàã ãýñýí îéëãîëò àëãà áîëíî. ¯íäýñòíèé õèë õÿçãààð äîòîð ¿íäýñòíèéã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ ë ¿ëäýõ áîëíî. ¯íäýñòýí áîëãîíû õàìãèéí ¿íýò ç¿éë íü ò¿¿íèé èðãýäèéí îþóí óõààí, ÷àäâàð àâúÿàñ ë áîëíî” Åðºíõèéëºã÷ Êëèíòîíû çàñàã çàõèðãààíä õºäºëìºðèéí àñóóäàë ýðõýëñýí 1-ð òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà àñàí Ðîáåðò Ðàéõ.

èíãýæ àìüäàð

1.Òàíûã óóðëàëàà ãýýä çàìûí ò¿ãæðýý àðèë÷èõã¿é ó÷ðààñ òàéâàí áàéñàí íü äýýð.

2.Çàì ò¿ãæðýýä òà çîãñîæ áàéãàà áîë óóðëàõ õýðýãã¿é. Õàðèí ýíý çàâøààíûã àøèãëààä õýäõýí õîðîì ñàéí ñàéõíûã òºñººëºí áÿñàëãàë õèéñýí ÷ áîëíî. Àæèë äýýðýý î÷îîä ñîíãîäîã õºãæèì ñîíñîõ áîëîìæ îëääîãã¿é áîë ñîíãîäîã õºãæèì ñîíññîí ÷ áîëíî. Ýñâýë òà õýí íýãýíð¿¿ ìåññåæ áè÷ñýí ÷ áîëíî ø¿¿ äýý. Àâòîáóñàíä ìºí àäèë êîíäóêòàðòàé õýðýëäýí óóðëàæ áóõèìäàõûí îðîíä í¿äýý àíèí ºíººäðèéíõºº õèéõ àæëûí ¿ð ºãººæ, èðýýä¿éí ñàéí ñàéõíûã òºñººëºí, ñàéõàí á¿ñã¿éòýé ó÷èðâàë ýõëýýä ÿìàð þì ÿðèõ âý ãýæ òºñººëñºí ÷ áîëíî ø¿¿ äýý.

3.ßàð÷ ñàíäàð÷ óóðëàõ ¿å áàéäàã. Èíãýõã¿éí òóëä òà ºã뺺 ýðò áîñîõ ¸ñòîé áàéñàí. Òà óãààñàà ë çàì ò¿ãæèðäãèéã ìýääýã. Çàìûí ò¿ãæðýë áîë òàíûã îðîéòîæ áîññîíûã îéëãîõã¿é ó÷èð, áóõèìäàëã¿éãýýð òà ¿¿íòýé õ¿ëöýíã¿éãýýð ýâëýð÷ õ¿¿õýä áàéõäàà ÿàæ ñàõèëãàã¿éòýæ áàéñíàà äóðñàí áîäñîí ÷ áîëíî. Çà òýãýýä àæèëðóóãàà îðîõäîî ºã뺺 á¿ð öýâýðëýã÷, æèæ¿¿ðèéíõýý õàæóóãààð òîîìæèðã¿é ºíãºðäºã áàéñàí áîë ºíººäºð òýäýíòýé ýëýãñýã äîòíîîð –Ñàéí áàéíà óó ãýýä ìýíäëýõýä ÿàãààä áîëîõã¿é ãýæ. Òýäíèé õ¿íäýòãýñýí õàðöíààñ ºíººäðèéíõºº àæëûã ýõëýæ ÿàãààä áîëîõã¿é ãýæ. Òýäýíòýé ìýíäýëñíýýð òàíèàñ þó ÷ õîðîõã¿é áºãººä ÿìàð ÷ õ¿íòýé ñàéõàí õàðüöñàíû ìóó ãýæ ¿ã¿é áèëýý. Àæèë òàðñàíû äàðàà çàëõóóð÷ òàêñè áàðèëã¿éãýýð æààõàí ñàëõèíä àëõàæ àâòîáóñààð ÿâáàë ãýðýýñýý íýã áóóäëûí ºìíº áóóæ àëõñàí ÷ áîëíî. Àëõàõ áîë ÿìàð ÷ ýì òàðèàíààñ èë¿¿ ÷óõàë ç¿éë. Òýãýýä ãýðòýý èðýýä çóðàãò øèðòýýä ë ñóóãààä áàéëã¿éãýý𠺺ð îëîí ç¿éë¿¿äèéã õèéæ áîëíî. Îðîé á¿ð ë õ¿¿õä¿¿äýý õè÷ýýëýý õèéñýí ¿¿? ãýæ àñóóäàã áîë ºíºº îðîé õè÷ýýëýýñ àðàé

4-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

ººð ç¿éë ÿðüæ (àìüäðàë ãàíöõàí õè÷ýýë áèø ó÷ðààñ) “ýýæ íü õ¿¿õýä áàéõäàà òýãýæ õºãëºæ, ýñâýë òèéì ñàéõàí ÿâëóóä òîõèîëäîæ áàéëàà” ãýõ ìýòýýð õàëóóí ÿðèà ºðí¿¿ëæ áîëíî. Àìðàëòûí ºäð¿¿äýýð ¿çâýð ¿éë÷èëãýý ¿çýæ áîëíî. ̺í㺠ìóóòàé áàéãàà áîë Óð÷óóäûí ýâëýëèéí ¿çýñãýëýíãèéí òàíõèìä (õóó÷íààð Ëåíèí êëóáûí áàðóóí òàëä) áàéíãà ¿íýã¿é ¿çýñãýëýí ãàðäàã. Òà ñàëõèíä ãàðàõàä ÿìàð ÷ ìºí㺠øààðäëàãàã¿é. Ñóóãàà îð÷èíä àæèëëàäàã áîë àìðàëòààðàà õºäºë㺺íòýé àæèë õèé. Ãàäóóð õººöºëäºõ àæèë, õ¿íòýé óóëçàõ ã.ì. ßðèäàãã¿é àæèë õèéäýã áîë àìðàëòààðàà ÿðüäàã àæèë õèéõ õýðýãòýé. Íàéçóóäòàéãàà óóëçàõ, êëóá íèéãýìëýãèéí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõ ã.ì. Îþóíû õºäºëìºð õèéäýã áîë áèåèéí õ¿÷íèé àæèë õèé. Ãýð îðíîî öýâýðëýõ, ýìýýãèéíäýý î÷èæ ìîäûã íü õºðººäºæ ºãºõ, ñïîðò, ã¿éõ ã.ì. Áèåèéí õ¿÷íèé àæèë õèéäýã áîë îþóíû àæèë õèéõ. Íîì óíøèõ, áÿñàëãàë, ¿çâýð ¿éë÷èëãýý ¿çýõ (òåàòð, äóóðü êèíî, êîíöåðò), áîäîõ ã.ì. Ìºí “Òà 24 öàã àæèëëàõ þì áîë õýçýý íü ìºí㺺 õèéõ þì áý?” ãýäýã ¿ãèéã ñàíàí çàðèì öàãèéã áîäîæ òºëºâëºõºä çîðèóëààðàé! Òîâ÷õîíäîî áîë òà îð÷íîî ñîëèí áàéíãà àæèëëàõ þì áîë ýíý àìüäðàëäàà èõèéã ÷ àìæóóëíà, áàñ ñàéõàí àìðàëò ÷ áîëîõ áîëíî. (Äýýðõ àæèë ãýäýã îéëãîëòûã çºâõºí àëáàíû àæèë ãýæ áèòãèé îéëãîîðîé. Åðºíõèé人 àæèëëàõ ãýäãèéã íîéðìîã áèø èäýâõòýé áàéõ ãýäýã óòãààð íü îðóóëëàà) /¿ðãýëæèëíý/

Õ¿íäýòãýñýí Ëóêà

Õî¸ð õóëãàíà ÿâæ áàéãààä ñàíààäã¿é âààðòàé ñ¿¿íä óíàæ ãýíý. Õóëãàíóóä ñ¿¿íä æèâæ ¿õýõã¿éí òóëä õºëºº ñàðâàëçóóëæ áàéäàã ÷àäëààðàà òýìöæýý. Ìàø èõ ÿäàð÷ õàìàã õ¿÷ íü äóóñàæ òóéëäàæ ýõýëëýý. Ãýòýë íýã õóëãàíà íü “Áèä íýãýíò ýíäýýñ àìüä ãàð÷ ÷àäàõã¿éãýýñ õîéø èíãýæ áèåý çîâîîãîîä ÿàõàâ! Õ¿÷ ÷àäàë ÷ äóóñëàà äîîø æèâæ ¿õñýí íü äýýðõ áàéõ” ãýæýý. Õàðèí íºãººõ íü “Yã¿é ýý, áèäíèé õ¿÷ ÷àäàë äóóñààã¿é. Õàìãèéí ò¿ð¿¿íä ñýòãýë ¿õäýã áîëîõîîð ÷èíèé ñýòãýë ë ÿäàð÷ áàéãàà áàéõ. Áè òýìöýõ áîëíî. Áè ººðòºº òóñëàæ áàéãàà áîëîõîîð áóðõàí íàäàä òóñëàõ áîëíî” ãýæ õýëýýä õ¿÷ýý øàâõàí õºëºº õºäëºãñººð ë áàéëàà. Ò¿ð¿¿÷èéí õóëãàíà õºëºº õºäºëãºõºº áîëüæ äîîø øèâýí ¿õëýý. Õàðèí 2 äàõü õóëãàíà òýìöñýýð ë áàéëàà. Íèëýýäã¿é õóãàöààíû äàðàà âààðòàé ñ¿¿ ãàäíààñàà íàðàíä õàëàí

ßðóó ñýòãýã÷ ñîíèíû

äîòðîîñîî õóëãàíû õºäºë㺺íèé ýíåðãèíä õàëàí ãàøèëæ ýýäýì áîëîí ºòãºð뺺. Ñ¿¿ ýýäýì áîëñîí ó÷èð õóëãàíà æèâýõ àþóëã¿é áîëæ æààõàí àìñõèéñíèé âààðíààñ ¿ñðýí ãàðëàà. Âààðíû ãàäíà àìüäðàë õ¿ëýýæ áàéëàà... Òýìöýã÷ õóëãàíà øèã èíãýæ àìüäðààðàé.

ÍÀÉÇ ÊËÓÁÓÓÄ

* ×èíãýñ-Ñîîñý ÈÑ

“Îþóòíû ýðäýì øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýëýí”

* ÝÌØÓÈÑ “Periodontology” êëóá * ÌÓÈÑ “Áèëã¿¿í” êëóá * “Ñýð¿¿ëýã” ÄÑ “Ýäèéí

çàñãèéí êëóá”

р хэрхэн хєтлєх талаар Єрхийн тєсвєє компьютер дээ

“ßðóó ñýòãýã÷” ñîíèíã çàõèàëñàí áàéãóóëëàãûí ñóðòàë÷èëãàà áàéðëàíà (сурталчилгааны тєлбєр авахгїй)

улж байна

3 цагийн сургалтыг байнга яву

“Ìîíãîë îðîí îþóí óõààíûã ø¿òýæ ñýðãýí ìàíäàíà” Ä.Áÿìáàñ¿ðýí (Åðºíõèé ñàéä àñàí)

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

Ñýòãýëèéí òîëü ñýòãýëç¿éí òºâèéí ñýòãýëç¿é÷ Á.Óóãàíöýöýã Õ¿íèé òîëãîé ãýäýã çºð¿¿ä çàíòàé. Õ¿¿õýä øèã ãîëäóó “áîäîõã¿é áàéõñàí” ãýæ õè÷ýýñíèéã ë ¿ðãýëæ áîääîã. Ä.Óðèàíõàé ªºðèéí ñýòãýë ç¿éã ìýäýõã¿éãýýð õóðäàöòàéãààð õºãæèæ áàéãàà íèéãìèéí õºãæèëòýé õºë íèéë¿¿ëýí àëõàíà ãýâýë äàøèí øîã. Õ¿í õààíà áàéíà, õ¿íèé ¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãàà õààíà ºðíºæ áàéíà òýð á¿õèé ë ãàçàð “ñýòãýë ç¿é” ÿðèãääàã. Áèä ÕÕI çóóíûã “ñýòãýë ç¿éí, îþóí óõààí”-íû çóóí ãýæ ñàíàë íýãòýéãýýð õ¿ëýýí çºâøººðäºã. ßàãààä çºâøººðºõ áîëîâ îî? Ñî¸ëò õ¿íèéã “óõàìñàðã¿é” õýìýýí çîðèãòîéãîîð çàðëàñàí Ç.Ôðåéä ÕÕI çóóíû ñýòãýë ç¿éí ÷èã õàíäëàãûã àëü ÕÕ çóóíû ýõýíä òîäîðõîéëæ áàéæýý. Òóõàéí ¿åäýý ò¿¿íèé ¿çýë, îíîëûã õ¿í á¿ð ýñýðã¿¿öýæ, õ¿ëýýæ àâàõ íü á¿¿ õýë ñîíñîõûã ÷ õ¿ñäýãã¿é áàéñàí ãýäýã. Òýðýýð õ¿íèé ñýòãýë ç¿éã ñóäëààä “óõàìñàðòàé”, “óõàìñàðã¿é ¿éëäýë”-èéí òàëààð àâ÷ ¿çæýý. Õ¿íä òîõèîëäñîí ñýòãýëèéí ãàñëàí çîâëîí, õ¿íä öîõèëò, öóõàëäàë çýðýã íü áèäíèé ñýòãýëýýñ àðèëäàãã¿é. Õàðèí òýäãýýð ¿éë ÿâäàë, äóðñàìæ, õ¿ñýýã¿é áîäîë íü óõàìñàð ðóó øàõàãäàí îðîîä òýíäýýñýý ñýòãýöýä èäýâõòýé íºëººëäºã. Áèä æèðèéí íºõöºëä “õ¿í íàìàéã õàðæ áàéãàà”, “èíãýõã¿é áîë áîëîõã¿é”, “õ¿ì¿¿ñ íàìàéã ä¿ãíýæ áàéãàà” ãýõ ìýòýýð óõàìñàðòàà æèíõýíý ä¿ð òºðõºº íóóæ áàéäàã. ¯¿íèéã õ¿íèé æèíõýíý áà õóóðàì÷ ä¿ð òºðõ ãýæ íýðëýäýã. Ïðàêòèêò áèä õýí íýãíèéã ÿðèõäàà “öààäàõûí ÷èíü çýñ íü öóõóéæ áàéõã¿é þó” ãýäýã íü æèíõýíý ä¿ð òºðõ íü ÿìàð íýã öàã, õóãàöàà, îðîí çàéä èëýð÷ áàéãààã õýëæýý. Òýãâýë æèíõýíý ä¿ð òºðõ ÿìàð ¿åä èëðýí ãàðàõ áîëîìæòîé âý?

ñýòãýëèéã ýçýìäýã÷

ÝÍÝ ÁÈÄÍÈÉ -Õàéðòàé õ¿í, äóðòàé, äóðñãàëòàé ýä ç¿éëýýñýý õàãàöàõ, áàéõã¿é áîëñîí òîõèîëäîëä -Ñàëàëò -Õýò èõ óóðëàñàí, áóõèìäñàí ¿åä - À ð õ è , ìàíñóóðóóëàõ á î ä è ñ õýðýãëýñýí ¿åä -Õàìãèéí äîòíû õ¿ì¿¿ñòýéãýý áàéãàà ¿åä áóþó íèéãìèéí àíõäàã÷ îð÷èí ãýð á¿ëäýý áàéõäàà -Ñýòãýë õýò èõ õºäºëñºí, õººðñºí ¯åä áîäèò áóþó æèíõýíý òºðõºº íóóõàä õýö¿¿ áàéäàã. ̺í Ôðåéäèçìûí õàìãèéí èõ àíõààðàë òàòäàã ñàíààíóóäûí íýã íü “ñî¸ë”, “óõàìñàðã¿é ¿éëäýë” õî¸ðûí õàðüöààíû àñóóäàë þì. “Óõàìñàðã¿é ¿éëäýë” íü õ¿íèé óã ìºí ÷àíàðò áàéäàã áºãººä õ¿íèéã áàéãààãààðàà, ÷ºëººòýé äóðààðàà áàéëãàõàä ÷èãëýäýã. Ãýòýë ñî¸ë íü /áèåý àâ÷ ÿâàõ õýì õýìæýý/ õ¿íèéã íèéãýì õàìò îëíû äóíä òîãò÷èõñîí ç¿éëèéã õàðãàëçàõ, ò¿¿íèé äàãóó áàéõ, áóñàäòàé àäèë áàéõûã øààðääàã ó÷ðààñ ýíý õî¸ð áàéíãà çºð÷èëäºæ áàéäàã. “Ñî¸ëò õ¿ì¿¿ñ” èíãýæ áîëîõã¿é, òýãæ áîëîõã¿é ãýäãèéã ã¿íçãèé óõàìñàðëàäàã ó÷ðààñ ¿éëäýëäýý ÿìàãò õÿíàëò òàâüæ áàéäàã. Åð íü õ¿í íýã òàëààñ áàéãàëèéí íºãºº òàëààñ

íèéãìèéí àìüòàí “ñî¸ë” íü õ¿íèéã áàéíãàä õýì õýìæýýíä çàõèðàãäóóëæ á à é ä à ã . Áîëîõã¿é ãýñýí òîâ÷èéã ÿìàãò äàðæ ¿çýõ õ¿ñýë á è ä ý í ä áàéäàã. Õàðèí ýíý íèéãìèéí õýì õýìæýý õ¿íèéã ñòðåññò î ð ó ó ë à õ øàëòãààí áîëäîã. Õýì õýìæýý, õóóëü ä¿ðýìä, äýã ¸ñîíä õýò áàðèãäàõ, áàñ ¸ñ ç¿éã ìýäýõã¿é áàéõ íü õ¿íèéã “õ¿íèéðõ¿¿” áîëãîäîã. Ìàíàé îðíû õóâüä õºãøèí, çàëóóã¿é àðõèíä äîíòñîí, ºñâºð ¿åèéíõýí, çàëóóñ íü ÷ºëººò ñåêñèéã óðèà áîëãîñîí, õ¿¿õä¿¿ä íü êîìïüþòåð òîãëîîìíîîñ ñàëàõàà áîëüñîí, ìºíãºòýé õýäýí íºõºä íü ìóðóéòàé òîãëîîìîíä òîëãîé ìýä¿¿ëñýí ãýõ ìýò íèéãýìä ìààíü áîëæ áóé ýìçýã æèøýýã äóðüäâàë õýäýí àðâàí áîòü íîì áîëíî ãýõýä õýòð¿¿ëýã áîëîõã¿é. Ýíý ¿éëäëýýñýý àéõ ýìýýõ íü áàéòóãàé õàðèí ÷ áàõàðõàæ, áàÿñäàã çàí ºíººãèéí íèéãìèéí ýíãèéí ¿çýãäëèéí òîîíä àëü õýäèéíý îðæýý. Ýäãýýð æèøýýã äóðüäñàí ó÷èð íü ýíý á¿ãä ñýòãýë ç¿éí ¿¿äíýýñ “óõàìñàðã¿é ¿éëäýë” áîëæ

ñàÿòàíóóäûí

Õýðýâ ÷è òèéì óõààíòàé þì áîë ÿàãààä ÿäóó þì áý?” ãýñýí àëäàðòàé àñóóëò áàéäàã. Ìýäýýæ ýä áàÿëàãèéí íóóöûã ºì÷ õºðºíãºòýé õ¿ì¿¿ñýýñ òóõàéëáàë ñàÿòàíóóäààñ àñóóâàë çîõèíî. Òýäýíä ººðèéí ãýñýí íóóö áèé. Òýä á¿ãä íýã ë àðãà ìýõ õýðýãëýñýí áàéäàã íü ñîíèí. Áèä òàíä õóó÷èí ñàÿòàíóóäààñ áàÿæèõ çàìàà äºíãºæ ýõýëæ áóé õ¿ì¿¿ñò çîðèóëñàí çºâëºãººã õ¿ðãýæ áàéíà.

1. ªíäºðò ýðãýëä ×àìàéã õ¿ðýýëæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ ÷èíèé àìæèëòàíä õ¿ðýõ ÷àäâàðò õè÷íýýí èõ íºëººëäºãèéã ÷è òºñººëºõã¿é. Yíýíèéã õýëýõýä òàíèë òàë áîë àâúÿàñààñ èë¿¿ àìüäðàëûã çàñ÷ ºãäºã. Õ¿í ººðºº ìýäýëã¿é õàðüöàæ áàéãàà õ¿íèéõýý ñýòãýë ç¿éí íºëººíä îðæ, ò¿¿íòýé àäèë äàäàë çóðøèëòàé áîëæ, áèåý àâ÷ ÿâàõ áàéäëûã õóóëáàðëàæ áàéäàã. Òàìèð÷èí õ¿ðòýë ººðººñºº õ¿÷òýé ºðñºëäºã÷òýé òýìöýëäýõ ¿åä ë õàìàã àâúÿàñ ÷àäâàðàà äàé÷èëæ ºíäºð àìæèëò ãàðãàäàã. Òèéìýýñ ¿ðãýëæ àìæèëòòàé ñàéí ÿâàà õ¿ì¿¿ñèéí äóíä áàéõûã õè÷ýý. Yðãýëæ ººðººñºº äýýã¿¿ð ÿâàà õ¿ì¿¿ñòýé íºõºðëºõ ãýæ îðîëä.

2. Áîëîìæ Áîëîìæ á¿õíèé ºìíº õ¿íä àñóóäàë óëààëæ ÿâäàã. Òèéì ÷ ó÷ðààñ îëîíõè õ¿ì¿¿ñ õýçýý ÷ àç òîõèîõûã ¿çäýãã¿é. Àëèâàà õ¿íäðýë òóëãàðàõàä äàâàõ àðãûã îëæ ó÷èðñàí áîëîìæèéã àøèãëàæ ÷àäâàë ñàÿ áàÿæäàã. Ãýòýë îëîíõè õ¿ì¿¿ñ àñóóäàë äýýð òýýãëýí ãàöäàã ó÷ðààñ õýçýý ÷ ò¿¿íèéã äàâæ öààíà íü áàéãàà àçûã ø¿¿ð÷ ÷àääàãã¿é. ßìàð ÷ õýö¿¿ ç¿éë òóëãàðñàí ÿã îäîî áàðèëöàæ àâàõ õýðýãòýé. Íýã ò¿¿õ áèé. Çàëóó ýð áàéðàà õóäàëäàõààð øèéäæýý. Ò¿¿íèé áàéðûã ñîíèðõñîí õ¿ì¿¿ñèéí äóíä íýãýí êîìïàíèéí çàõèðàë áàéâ. Òýð çàõèðàë áóñäààñ àðàé ºíäºð ¿íý àìëàæ áàéñàí áîëîâ÷ õàìãèéí èõ þì øààðäàæ çîâîîæ áàéëàà. Áóñàä õ¿ì¿¿ñ þó ÷ øààðäàëã¿é àðàé áàãà ¿íýýð àâàõàä áýëýí áàéæ. Çàëóó ýð îãò øàíòðàëã¿é ºíººõ çàõèðëûí øààðäñàí á¿õíèéã ã¿éöýýæ ÷àäæýý. Áàéðàà çàð÷èõààä ñàíàà àìàð ñóóæ áàéòàë ºíººõ çàõèðàë äàõèí óòàñäàâ. Òýð ÿã ò¿¿í øèã öºõðºøã¿é òýìöýã÷èéã õàéæ áàéñàí òóë çàëóó ýðèéã àæèëä àâ÷ýý.

3.Ñóðëàãà Õ¿ì¿¿ñ ºäºð á¿ð ë õóóðàãäàæ, ìýõëýãäýæ, òººð÷ áóäèëæ áàéäàã. Ýíý á¿õýí ìýäëýã íèìãýíýýñ ¿¿ñýëòýé. ßëàíãóÿà ñàíõ¿¿ãèéí ìýäëýã íèìãýí õ¿í áàéíãà èéì áàéäàëä îðäîã. Òýä á¿ãä äàìïóóð÷ äóóñäàã. Õ¿í ìýäëýãèéí

5-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

òºëºº ìºí㺠àâäàã îëäîã ãýäãèéã á¿¿ ìàðò. Áàéíãà ñóðàëö. Äàíäàà óíø. ×è áîðëóóëàëòûí ìåíåæåð áîë áîðëóóëàëòûí òóõàé íîì äàíäàà óíø. Õýðýâ òà áàãø áîë ìýðãýæëèéí íîì áà óðàí èëòãýõ òóõàé íîìîî äàíäàà óíø. Ýíý ìýò÷èëýí áàéíãà óíø. ªäºðò äîîä òàë íü íýã öàãèéã çààâàë íîì óíøèõàä çîðèóë. Íîìíîîñ ÿäàæ íýã ñàíàà îëæ àìüäðóóëàõ ãýæ ç¿òãý.

4.Äóðòàé àæèë Ñóäàëãààíààñ ¿çâýë çºâõºí õàéðòàé äóðòàé àæëàà õèéñýí õ¿í ë ñàÿòàí áîëäîã. Ñýòãýëä òààðààã¿é þì õèéãýýä áàÿæñàí õ¿í íýã ÷ áàéäàãã¿é. Ýíý àæèëä äóðòàé ýñýõýý ìýäýõ òóí àìàðõàí. Õýðýâ ÷àìä ÿã ºíººäºð ñàÿ äîëëàð ãýíýò îëäâîë ýíý àæëàà ÷è öààøèä õèéõ ¿¿? ¿ã¿é áîë þó õèéõýý áîä. Òýð àæèë ë ÷àìàéã áàÿæóóëíà.

5.Àãóó òàâ Ñàÿòàíóóäûí áàòàëæ áàéãààãààð áàÿæèõ çàìûã òàâàí õýñýãò õóâààäàã. Æèøýý íü òàðèà÷èí õ¿í äîîðõ òàâàí ç¿éëä àíõààðíà. Õºðñ, óñ, íàðíû ãýðýë, ñàéí ¿ð, çºâ àð÷èëãàà. Îäîî ÷è ººðèéí àæèë ¿éëñèéã àìæèëòòàé ÿâóóëàõûí òóëä ÿìàð òàâàí õ¿÷èí ç¿éë çàéëøã¿é øààðäëàãàòàéã îëæ òîãòîî. Òýãýýä ýíý òàâàí õ¿÷èí ç¿éë äýýä çýðãèéí ¿ð ä¿íòýé, ñààäã¿é àæèëëàõàä àíõààð.

6.Ãîë àñóóäàë ×è ºíºº îðîé äàðãûí ºìíº èëòãýë òàâèõ ¸ñòîé. Äààí÷ èëòãýëýý áýëäýæ àìæñàíã¿é. Øóóäàí øàëãàõ, óòñààð ÿðèõ, õýí íýãíèé òºðñºí ºäºðò áàÿð õ¿ðãýõ, õýâëýã÷èéí öààñ äóóññàí òóë ãàð÷ ã¿éõ ãýýä ºäºðæèí àæèëëàñàí áîëîâ÷ ãîë þìàà õèéñýíã¿é. Îðîé á¿ð ìàðãààø

õèéõ àæëàà æàãñààæ áè÷íý. Ãýõäýý öààñ àâ÷ õî¸ð õóâààãààä áàðóóí ãàð òàëä ÷óõàë àæëóóäûã óëààí ºí㺺ð, õàðèí ç¿¿í òàëä õî¸ðäóãààð çýðãèéí àæëóóäûã öýíõýð ºí㺺ð áè÷íý. Èíãýýä óëààí ºíãèéí àæèë á¿ãä äóóññàíû äàðàà ë öýíõýð òàë ðóó îðíî.

7.Õîéø òàâü Õýðýâ ÷è îðëîãûí 30 õóâèéã õîéø õèéæ ÷àäàõã¿é áîë áàÿí õ¿í áîëîõ òàëààð ìºðººäºõ ÷ õýðýãã¿é. Áàÿí õ¿ì¿¿ñ ýõëýýä ìºíãèéã ººðèéí áèçíåñèéí õºãæèëä çîðèóëäàã. Òýãýýä ¿ëäñýíèéã íü ë áóñàä ç¿éëä ¿ðíý. Åð íü áàÿæèõ àðãà ìýõ õàìãèéí ýíãèéí ç¿éë äýýð òîãòäîã. Àðäûí ¿ã ººðºº áàÿæèõ õè÷ýýë áîëæ áàéäàã. Ýíý áîë “Õºíæëèéíõºº õýðýýð õºëºº æèé” ãýñýí ¿ã. ªºðººð õýëáýë ºíººäºð òàíû çàðäàë ºäðèéí îðëîãîîñ õýòðýõ ¸ñã¿é. Òýãýýä ë áîëîî. ªºð ÿìàð ÷ ÷óõàë íóóö òîì òºëºâëºëò ýíý òýð áàéäàãã¿é. Òà îðëîãûí 70 õóâèéã ¿ðýýä 30 õóâèéã íü ýðãýýä ìºí㺠áîëæ èðýõ, ¿ðæýýä èðýõ ç¿éëä îðóóëíà. Èíãýæ ÷àäâàë ñàÿòàí áîëîõ õÿëáàð. Õ¿ì¿¿ñ ÿíç ÿíçààð ýõýëäýã. Òóõàéí ¿åèéí ñàíõ¿¿ãèéí íºõöºë áàéäëààñ õàìààðààä çàðèì íü òàâ þìóó àðâàí õóâèéã õîéø òàâüñíààð ýõýëñýí áàéäàã. Ãàíö íýã ñàÿòàí á¿ð õî¸ð õóâèéã ÷ õîéø òàâüæ ýõýëñýí. Ýöñèéí ä¿íä ìºí㺠õîéø òàâèõäàà àñóóäàë áàéãàà þì áèø íýãýíò òà îðëîãûí 10 õóâèéã õîéø òàâüæ áàéãàà áîë ¿ëäñýí 90 õóâèà áóñàä á¿õ õýðýãöýýãýý õàíãàæ ñóðäàãò õýðãèéí ó÷èð îðøèíî. ªºðººð õýëáýë çàðäàë îðëîãîîñ õè÷íýýí èë¿¿ áàéõ ¸ñã¿é ãýñýí ýíãèéí ¿íýíèéã òàðõèíä øèíãýýõ ¿éëäýë þì.

8.̺í㺺 ÿàõ âý? Îðëîãûí òîäîðõîé õóâèéã õîéø òàâèõ ¸ñòîéã òà îéëãîñîí. Ãýâ÷ ¿¿íèéã ç¿ãýýð õàäãàëàõ þì áîë òóí óäàëã¿é ¿íý öýíý íü óíàæ ÿìàð ÷ õýðýãã¿é ¿éëäýë áîëíî. Ýíý ìºíãèéã ýðãýýä ºñ÷ èðýõ ç¿éëä çàðöóóëæ ÷àäàõã¿é áîë áàÿæèõ áîëîìæã¿é. Õ¿í õýçýý ººðèé㺺 áàÿí ãýæ íýðëýæ áîëîõ âý? Õýðýâ ò¿¿íèé îðëîãî çàðëàãààñàà äàâæ ýõëýõ àâààñ èíãýæ õýëæ áîëíî. ºíººäºð òàíû çàðäàë ºíäºð áàéæ ìýäíý. Òà îðëîãûí òîäîðõîé õóâèéã çààâàë òàñàëæ èë¿¿ èõ îðëîãî àâ÷èðàõ ¿éëñýä øàõíà. Èíãýæ áàéæ ë îðëîãî ºñíº. ͺ㺺 òàëààð çàðäàëûã áàãà áîëãîõ º÷¿¿õýí ÷ áîëîìæèéã àëäàëã¿é ç¿òãýõ ¸ñòîé. Òà òýðãýíä îðñîí øàð ìýò ç¿òãýñýýð îðëîãîî çàðäàëààñ èõ áîëãîõ òýð öàãò ñàÿòàí áîëîõ çàì ºìíº çóðàéíà.

òààðëàà. Èéì õ¿ì¿¿ñýýð íèéãýì ìààíü ä¿¿ð÷ýý. Åð íü þóíä ÷ ñýòãýë íü õºäëºõºº áîëüñîí, áàéíãàä õýí íýãíèéãýý ººðèéíõ íü äýýð ãàð÷èõ âèé ãýõýýñ ÿñ íü õàâòàëçäàã, ìºíãºíººñ ººð þóíä ÷ èòãýõýý áîëüñîí, àëèâààä äýíä¿¿ äºæèðñºí áàéäëààð õàíäààä ñóð÷èõñàí, àæèë àìüäðàë íü ñàéí ÿâàà íýã íºõðèé㺺 ãàçàð äîð îðòîë íü ìóóëäàã, àìüäðàëä õàíäàõ õàíäëàãà íü èäýâõèã¿é, õýí íýãýí øèäòýí ãýíýò ãàð÷ èðýýä õàìãèéí èõ õ¿ñýæ ìºðººääºã 3 õ¿ñëèéã íü áèåë¿¿ëæ áàéíà ãýæ õèéñâýðëýõ ñýòãýëãýý, ººðºº ãàâèõ ç¿éë õèéãýýã¿é ÷ áè ë àíõ óäàà ¿¿íèéã õèé÷èõëýý ãýæ öýýæýý äýëäýõ çàí áèäíèé á¿ãäèéíõ íü í¿äèéã áîîæýý. Ñàíàà ñîõîð áîë í¿ä ñîõîð ãýäýã. Íàäààñ þó ÷ õàìààðàõã¿é, áóñäààñ ë õàìàã ç¿éë øàëòãààëäàã ãýñýí áîäîë, õàíäëàãà áèäýíä òýãòëýý èõ íýâ÷ëýý ãýæ ¿¿? Ýíý áîë íèéãýìä áàéäàã, áàéõ ÷ ¸ñòîé ¿çýãäýë ãýæ çàðèì íýãýí íü ¿çýõ áàéõ. Ãýõäýý ¿¿íèéã ñýòãýë ç¿éí ¿¿äíýýñ àâààä ¿çâýë ýõ îðîíä ìààíü “óõàìñàðã¿é ¿éëäýë” ãàçàð àâ÷ýý. Èéì ¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãàà, ¿çýãäýë èõ áîëîõ òóñàì íèéãìèéí ãèø¿¿äèéí õÿíàëòã¿é ¿éëäýë ãàçàð àâäàã. Íýã ¸ñîíäîî õýíýýñ þóíààñ ÷ àéæ, ýìýýõýý áîëüæ “è÷èõ áóë÷èðõàé” íü “ÿìàð ÷ àæèëëàãààã¿é” áîëäîã. ªºðººð õýëáýë: ýðãýýä “ìàë” áîëäîã ãýæ õýëýõýä íýã èõ äýãñäýõã¿é áàéõ. Èéì íèéãýì äýíä¿¿ àþóëòàéí äýýð èðýýä¿éí íü á¿ðõýã ãýõýä äýíä¿¿ á¿ðõýã. Ýíý áàéäëàà ººð÷ëºõèéí òóëä ÒÀ, ÁÈ, ÁÈÄ áóñäààñ áèø ººðèéíõºº äîòðîîñ á¿ãäèéã õàéÿ. ººðèéíõºº äîòîð áàéãàà ñàéõàí á¿õíýý íýý, óëàì öààø àëõ. Íýãýí óõààíòíû õýëñíýýð àëñûí ¿ç¿¿ðò õ¿ðýõ õàìãèéí äºò àðãà-òàñðàëòã¿é óðàãøëàõ Óòàñ: 11-331175 Ý-øóóäàí: setgeliin_toli@mongolnet.mn Õàÿã: ÌÓÈÑ-èéí 4-ð áàéð ÝÇÑ-èéí óðä, òóñëàõ çàìûíõàà ç¿¿í òàëä “Ñýòãýëèéí òîëü” ñýòãýëç¿éí òºâèéí (¿ðãýëæëýë, ò¿ð¿¿÷ íü 8-ð äóãààðò)

Ñàíõ¿¿ãèéí ýðõ ÷ºëººíä õ¿ðýõ ¿¿?

4. Õ¿ì¿¿ñ ÿàãààä ÷èíýýëýã áîëäîãã¿é âý? Àëäàõã¿éí òóëä òîãëîõ, õîæèõûí òóëä òîãëîõ Õî¸ðûí õîîðîíä òîì ÿëãàà áèé.

- Òîì çîðèëòóóä íü æèæãýýñýý õàìààã¿é áîäèòîé áàéäàã.ßìàð ÷ áýðõøýýë ò¿¿íèé ¿çýãäýõ õ¿ðýýã õàëõàëæ ¿ë ÷àäíà.

- Àìæèëòòàé ÿâàà õ¿ì¿¿ñ ººðèé㺺 “Áè ¨ÑÒÎÉ!” òºëºâò îðóóëàõ õýðýãòýé ãýäãèéã ¿ðãýëæ îéëãîäîã. Òýä çîðèëãîäîî õ¿ðýõã¿é ë áîë õýçýý ÷ àç æàðãàëòàé áîëîõã¿é.

- Õýðýâ òà ººðòºº õÿçãààð òàâèõ þì áîë òýð õÿçãààðòàà òóëàõ íü ãàðöààã¿é.

- Òà çºâõºí á¿òýëã¿éòëèéíõýý òºäèéã¿é, ìºí àìæèëòûíõàà òºëºº ÷ õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ ¸ñòîé. Õýðýâ òà îðãèë ¿ð ä¿íãýý äàâòàãäàøã¿é ç¿éë ãýæ ººðòºº ÿòãàõ þì áîë ººðèéí ¿íýëýìæ õèéãýýä áîëîìæîî õîðëîí ñ¿éòãýã÷ íü òà ººðºº áàéõ áîëíî.

- Õýí ººðèé㺺 110% äàé÷èëíà, ò¿¿íä ÿìàð÷ øàëòàã òàâèõ øàààðäëàãàã¿é áºãººä òýðýýð ãàðöààã¿é àìæèëò îëíî.

- Òàíû àâüÿàñ ÷àäâàðûã ººðèéí òóðøëàãààð èë ãàðãàõ ñóðãàã÷ òàíä õýðýãòýé.

- ªºðèéí ñóë òàë äýýð ò¿ð¿¿ëæ òºâëºðäºã õ¿í áàÿëãèéã á¿òýýæ ÷àäàõã¿é.

- Îëîíõè õ¿ì¿¿ñ ººðèéí ñóë òàëàà óñòãàõ ãýæ èòãýë ìóóòàé îðîëäñîîð, àìüäðàëûí äóð õ¿ñëýý àëäàæ, áàÿëàãò õ¿ðýõ áîëîìæîî ¿ðýí òàðàí õèéäýã.

- ×èíýýëýã àæ áàéäëûí òºëºº òàíû òºëºõ ¿íý áîë öàã þì. Ãýâ÷ ýíý íü ÷èíýýëýã áàéäàëä õ¿ðñíèé äàðàà òàíä îëäîõ öàãòàé õàðüöóóëàõàä º÷¿¿õýí ç¿éë. ×èíýýëýã áàéäàë íü òàíä àìüäðàëûíõàà óòãà ó÷ðûã ñàíàà çîâîõ ç¿éëã¿é, òàéâàí áîäîæ ýðýãö¿¿ëýõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëíý.

5. ̺íãºíèé òàëààðõ òàíû ¿íýí áîäîë þó âý? Õ¿íèé îäîîãèéí áîäèò áàéäàë íü ò¿¿íèé èòãýë ¿íýìøëèéí òóñãàë þì.

Ýíòîíè Ðîáåíñ - Óë ñóóðüòàé àâ÷ ¿çâýë òàíû ººðòºº ýíý çºâ, ýíý ñàéí ãýæ èòãýñýí òýð ë ç¿éë¿¿ä ºíººäºð òàíûõ áîëñîí.

- ×èíýýëýã áàéäàëä ñóðàëöàõ õàìãèéí ñàéí óðüä÷èëñàí íºõöºë áîë ìºíãºòýé õàðüöàõ ÷ºëººòýé ÿâäàë þì.

- Èõýíõ õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä ñàíõ¿¿ãèéí õàíãàëóóí áàéäëûã ñºðºã ¿ð äàãàâàðòàé õîëáîí ¿çýõ íü,

явуулж байна талаар 3 цагийн сургалтыг байнга

“¯éë õºäëºë àéäñûã àðèëãàäàã. Õàðèí øèéäýìãèé áèø áàéäàë, õîéøëóóëàëò íü àéäñûã óëàì èõýñãýäýã”

эн хєтлєх Єрхийн тєсвєє компьютер дээр хэрх

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

ªºðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõ ºíººäðèéí øóóäàí

Ìîíãîë óëñûí åðºíõèéëºã÷ àñàí Íàöàãèéí Áàãàáàíäè ãóàéí ìîíãîë çàëóó õ¿í á¿ðò çîðèóëñàí

“ÒÈÒÝÌ YÔ ªñºæ õºãæèõèéí ìºíõèéí óíäàðãà íü ººäðºã ñýòãýë

ªºäëºí äýâæèæ, ºíãºòýé ººäòýé àìüäðàõûã õ¿ñäýãã¿é õ¿í îëîí áèé áèë ¿¿? Áàéõã¿é ãýäýãòýé ìàðãàõ õ¿í ¿ã¿é áèç ýý. Ãóòðàíãè ¿çëèéí áîîë áîë÷èõñîí àð÷àà ìóóòàéõàí, ìàðãààøèéí ãýðýë ãýãýýò àìüäðàëûí òóõàé áîäîõûã õ¿ñäýãã¿é õ¿í ìýð ñýð áàéõ. Òýä öººõ¿¿ëýý. Ìîíãîë÷óóä óäìààðàà ººäðºã õ¿ì¿¿ñ. Õàâàð áàéñàí ÷ íàìàð þì øèã, õîâîð áàéëàà ÷ ýëáýã þì øèã áîäîæ ÷àääàã ñýòãýëèéí òýíõýýòýé àðä ò¿ìýí. ªºäëºí äýâæèõ, ºñºæ õºãæèõ ÷èí õ¿ñëèéí ìºíõèéí óíäàðãà íü ººäðºã ñýòãýë þì. ªºäðºã ñýòãýë áîë óõààíò õ¿í ººðèé㺺 ãýðýë ãýãýýò èðýýä¿é ººä èòãýë ä¿¿ðýí æîëîîäîõ äóóñ÷ äóíäàðøã¿é èõ õ¿÷. ªºäðºãººð ñýòãýæ àìüäðàõ õ¿ñýë çîðèã ºã뺺 áîñîîä ãàð í¿¿ðýý óãààäàãòàé àäèë õ¿íèé íàñàí òóðø äàãàæ ìºðäºõ äàäàë õýâøèë áîëîõ ó÷èðòàé. Àëàã õîðâîîãèéí ò¿ìýí ç¿éëèéí ººäðºã ãýãýýòýé òàëûã õàðæ ÿâúÿ ãýäýã çàí àðàíøèíòàé õ¿í áàéäàã, äàíäàà õàð áàðààí ðóó íü õàðöàà òóñãàæ ÿâäàã õ¿í ÷ òààðàëääàã. Þìíû ººäðºã ñàéí òàëûã õàðäàã ýãýë æèðèéí çºâ õ¿í õàð áàðààí ðóó õàðæ ÿâäàã, õàð àðãààð áýëæñýí áàÿí ÷èíýýëýã, ýðõ ìýäýëòýé õ¿íýýñ õàâüã¿é èë¿¿ ¿íý öýíýòýé. Åðòºíöèéí þìñ ¿çýãäëèéí ººäðºã ãýãýýòýé

òàëûã õàðæ, ººäðºã ñýòãýëòýé áàéõ õ¿ì¿¿æèë ñóðòàõóóíûã çàëóóñ á¿õèé ë àìüäðàëûíõàà òóðø äàãàæ ìºðäºõ õýâøèë çàíøëàà áîëãîí òîãòîîãîîñîé ãýæ õ¿ñýæ çºâëºæ áàéíà. Ýíý èõ ÷óõàë ø¿¿. “Õ¿íèé àìüäðàëûí ìºí ÷àíàðûí àðàâíû åñºí õóâü íü ººäðºã ñýòãýë, õè÷ýýë ç¿òãýëä áàéäàã” ãýæ ºìíº õýëñýí èøëýëýý äàâòàÿ. ªºäðºã ñýòãýëýý àëäàëã¿é õè÷ýýæ ÷àðìàéæ ÿâàõ íü àìæèëò, àç æàðãàëä õ¿ðýõèéí áàòòàé ãèøã¿¿ð áîëæ ºãíº. ªºäðºã öàéëãàí ñýòãýëòýé, ¿íýí÷ øóäàðãà áàéõ íü õ¿íèé àìüäðàëûí õàìãèéí ãîë áàÿð áàÿñãàëàí. ªºðòºº èòãýõ èòãýë, ýð÷èì ÷àäàë ýíäýýñ ë òºðæ ãàðäàã. “Ñàíàà çàÿà òýíöäýãã¿é, ñàõàë õºìñºã íèéëäýãã¿é” ãýäýã áîëîõîîð õè÷íýýí ººäðºãººð ñýòãýí áîäëîî ÷ á¿õ þì ººã¿é òýãø, ººäðºã ñàéõàí áàéæ ÷àäàõã¿é áàéõ ó÷èð ÿâäàë õ¿íèé àìüäðàëä òîõèîëäîíî. Òóõàéëáàë, çîâëîí áýðõøýýëèéã ãýòëýí òóóëàõ øààðäëàãà ãàð÷ áîëíî. Ýíý íºõöºëä àëü áîëîõ øàíòðàõã¿é áàéõ íü ÷óõàë. Õ¿ññýí þìàà õºñºð õàÿæ, çîðüñîí þìàà çîðãîîð íü õàÿæ áîëîõã¿é ãýäãèéã äîòîð ñýòãýëäýý áàò õàòóó òîãòîîæ àâààðàé. Òèéìýýñ þó ÷ áîëëîî ãýñýí ººäðºã ¿çëýý àãøèí õîðîìä ÷ àëäàæ ãýýæ õýðõýâ÷ áîëîõã¿é ø¿¿. ªºäðºã ¿çýë, èðýýä¿éäýý èòãýõ èòãýë õî¸ð àõ ä¿¿ñ þì. Èõýð õî¸ð ÷ ãýæ õýëæ áîëíî. Ãýãýýí ãýðýëò èðýýä¿é, ãýð õîòëûí òýãø ä¿¿ðýí àìüäðàëä èòãýí òýì¿¿ëýõ íü õ¿íèé çàõ õÿçãààðã¿é õ¿ñýë ìºðººäëèéí íýãýýõýí õýñýã. Èðýýä¿é ãýäýã íü çàëóó õ¿íèé õóâüä ¿ë ìýäýõ, ýñ òºñººëºãäºõ õàðàíõóé áèò¿¿ îðîí çàé áàéõ ¸ñã¿é. Õààøàà, àëü ç¿ãò, þóíä õ¿ðýõýýð çîðüæ ÿâààãàà òîäîîñ òîä òºñººëæ áàé. Þó õèéõýý ÷ ñàéòàð òîîöîîëñîí áàéõ ó÷èðòàé. Ò¿¿íèéãýý õýðõýí ¿éëäýõýý ìýäýæ áàéâàë èðýýä¿é ººä õºòëºõ

Áÿñàëãàëààð ãàäààä õýë ñóðàõ Гїнзгийрїїлэн суралцахгїй хирнээ хатуужил хийгээд нэмэргїй Сэтгэлдээ дадуулахгїй хирнээ мэдлэгтэй байгаад нэмэргїй.

(Бурхан Багшийн сургаалиас) “Сурах” гэдэг нь маш эртний ойлголт бєгєєд энэ нь аль нэгэн зїйлийг хийх чадвартай болох гэж хичээнгїйлэн оролдож байгааг хэлдэг байна. Буддын сургаал, эртний шашны сургалт, гэрийн буюу шавь сургалт, орчин їеийн сурган, сэтгэл судлал, анагаах ухаан, бясалгал зэргийг судлан їзэхэд хэллэг, нэр томъёо нь єєр єєр болохоос биш хэлэх утга санаа нь нэг л байдаг байна. Тэд бїгд л аливаа зїйлийг хийж чаддаг болохын тулд : 1.Хэрхэн хийдэгийг нь мэдэж авах хэрэгтэй.

2.Тїїний дагуу тэр зїйлээ хийж чаддаг болтлоо олон дахин дасгал сургуулилтыг хийх хэрэгтэй гэсэн байдаг. ( СХУ-нд “чадвар” АУ “рефлекс”, сэтгэл судлалд “дадал” Бурхан Багш “сэтгэлдээ дадуулах” гэж хэлсэн байна.) Мєн хэрхэн хамгийн дєт замаар мэдэж авч болох вэ, хэрхэн хамгийн богино хугацаанд хамгийн ихийг сэтгэлдээ дадуулж болох вэ гэдгийг нь ч бас хэлсэн байдаг. Єнєєгийн бидний хэллэгээр хэрхэн системтэй

Сурах Мэдлэг эзэмших Їїний тулд: -ойлгох, -ойлгосноо тогтоох

çàì òàíü áàðòàà ñààä, çîâëîí ç¿ä¿¿ð áàãàòàé áàéõ íü ýðãýëçýýã¿é. “Ìàðãààø ãàëàâ þ¿ëíý ãýæ ñîíñëîî ÷ ºíººäºð àëèìíû ìîä ñóóëãà” ãýñýí ººäðºã ñýòãýëèéí öîãòîé óðèà, èðýýä¿éä èòãýõ èòãýëèéí öîãëîã äóóäëàãà áîëñîí ýíý ¿ãèéã áè çàëóóñò çîðèóëàí äàâòàí õýëýõ äóðòàé. Èðýýä¿éä çààâàë ººäëºí äýâæèíý, ºíººäðººñ ìàðãààø çàéëøã¿é èë¿¿ ñàéí áîëíî ãýñýí õ¿ñýë òýì¿¿ëýë õ¿¿õýä çàëóóñûã ìºíõºä äàãóóëàõ õºòº÷ íü áîëîã. “ªºäëºõºä ñàíàõ ñýðýõ, óðóóäàõàä óíòàõ, ìàðòàõ” ãýñýí ºâºã äýýäñèéí ã¿í óòãàòàé ñóðãààëûã îé óõààíäàà ìàðòàëã¿é áàò òîãòîîæ àâ. ¯¿ãýý𠺺äëºæ áàéíà óó ãýäýã íàä çàõûí õÿíàëòûã ººðòºº òàâüæ çàíøâàë ÷àìä õýðýãòýé. Åð íü ºäðèéí ÿâäëàà øºíºäºº áîäîæ, ìàðãààøèéí ÿâäëàà ºíººäºð áîäîæ “ ñóðàõ íü õ¿í á¿ðò õ¿íñ õîîë ìýò õýðýãòýé ¿éë. Îé ìîäíû ºíäºð íàìûã à ä è ë ò ã à õ àðãàã¿é, àðâàí õ ó ð ó ó í û óðò áîãèíûã òýãøëýõ àðãàã¿é áîëîõîîð õ¿í áîëãîíû èðýýä¿éã àäèë òýãø áàéëãàõ áîëîìæã¿é. Ãýõäýý òýíãýðëèã èðýýä¿é ººä õàëèð÷ íÿöàëã¿é, ãóéâàëòã¿é ¿íýí÷ýýð òýì¿¿ëæ , ò¿¿íäýý õ¿ðýõèéí òºëºº öóöàëòã¿é ¿íýí÷ýýð õè÷ýýí ç¿òãýâýýñ ºãëºãèéí ýçíèé ñàí õºìðºãººñ ºãººìºð áàÿëãèéí ¿ð øèìèéã õàíãàëòòàé õ¿ðòýíý. “Òýíãýð áóðõàí áàÿëãèéã õ¿íä íü õàéðëààã¿é, õàðèí õºäºëìºðò íü õàéðëàñàí þì” ãýõ öýöýí ¿ã áèé. Ýíý íü õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàë òýíãýð ãàçàð øèã ÿëãààòàé áàéäãèéí íýã òàéëàë áºãººä òýíãýð áóðõàí õ¿íèé õè÷ýýë ÷àðìàéëò, àæèë õºäºëìºðèéí ¿ð ä¿íã ¿íýíýýð õýìæñýíèé äàðààãààð ò¿¿íä íü òààð÷ òîõèðñîí áàÿëãèéã øóäàðãààð õ¿ðòýýäýã ãýñýí ¿ã þì. Õ¿¿õýä, çàëóó òà íàðûí ñóð÷ ìýäýõ èõ

“ÖÀÑ ÁªªÐªÍÕÈÉËÝÍ ªÍÕЯ¯ËÝկɔ àðãà

2.Дээр дурдсан системийн дагуу арифметикийн дєрвєн їйлдлийг зайлшгїй эзэмшний дараа л алгебр, геометр, ямар ч дээдийн дээд тоог ойлгож чадах болдог. Ийнхїї ш/у-ны аливаа асуудлын їндэсийн їндэс болж байдаг зїйлийг “цєм санаа” гэдэг. Юу сурах нь чухал биш яаж сурах нь чухал.

(С.Алтангэрэл.) Гадаад хэл сурах системийг зєв дараалалтай тогтоосон байхад ойлгогдохгїй зїйл їгїй бєгєєд явах тусам мартах нь багасч санах нь ихэссээр улам сайн сурах болно. Яг л бєєрєнхийлсэн цас єнхрєх тусам улам илїї томрох лугаа адил.

дахин дасгал сургуулилт хийх хэрэгтэй нь хэн бїхэнд ойлгомжтой. Нэг юмыг олон дахин давтаад байх нь тийм ч хїн дурлаад байх ажил биш. Шїд зуугаад эцэж цуцатлаа зїтгэх нь тийм ч ухаалаг хэрэг биш. Тэгэхээр болих уу. Больж бас болохгїй. Жирийн їед 10-20 уншаад нэг шїлэг цээжилдэг бол 5-10 уншаад сїїлдээ нэг сонсоод л цээжилдэг арга (увидас) тай болох хэрэгтэй. Энэ хамгаас чухал. Сэтгэл тогтвоос билэг їїснэ. (Бурхан Багшийн сургаалиас) Компьютер бодож, тооцоолж, боловсруулж чадна. Хїн шиг оюун ухаантай ч юм уу даа. Гэлээ ч тэрээр єєрийн дураар ажиллаж

ЦАС БЄЄРЄНХИЙЛЭН ЄНХРЇЇЛЭХЇЙ

• •

òýì¿¿ëýë

õ¿ñëèéí äàëàéä äóñàë íýìýðëýæ, ñàéí ñàéõàí àìüäðàõ ìºðººäëèéí òýíãèñò öóòãàëàí áîëîõ çîðèëãîîð ýíý á¿õíèéã ÿðüæ áàéíà. Àëèâàà ¿éëèéã ìýäýæ áàéæ õèéäýã. Õýí ÷ áàé ÿëãààã¿é “ìýäýõèéí òóëä áèø, õàðèí õèéõèéí òóëä ìýäýõ õýðýãòýé”. Á¿õíèéã ìýäýõ õýò äýâð¿¿í ñýòãýëýýð áèåý çîâîîãîîä õýðýãã¿é, õýçýý ÷ àìæèëò îëîõã¿é. Á¿õíèéã ìýäýõ áàðäàì õ¿ñýëäýý õºòëºãäñºí þì þìíû çàõ çóõààñ ñýãëýýä õàÿõ íü “ñ¿¿äýðòýéãýý óðàëäààä ò¿ð¿¿ëäýãã¿éòýé” àäèë þì. Òýãýýä ÷ “õýí ÷ á¿õíèéã ìýäýæ ÷àäàõã¿é. Ìýäýõã¿é õýðíýý ìýääýã ä¿ð ýñãýõ íü è÷ã¿¿ðòýé”. Àìüäðàëä õýðýã áîëîõ ýðäìèéã ë íýí òýðã¿¿íä ìýäýõèéã çîðü. ßìàð ìóóõàé âý ãýñýí àñóóëòûã Íî¸í õóòàãò ººðòºº òàâüæ “ ¯ë ìýäýã÷ ìóóõàé” ãýæ õàðèóëñàí áàéäàã. “Áóðóó ìýäýõ íü ìýäýõã¿é áàéñíààñ äîëîîí äîð” ãýñýí ¿ãèéã ñàíàæ ÿâàõàä èë¿¿äýõã¿é. Áàñ “èõ ìýäýõèéã áóñ ã¿íçãèé ìýäýõèéã ÷àðìàé” ãýñýí ìýðãýäèéí ñóðãààë áèé. Äàðóó çàí çàëóó õ¿íèé ÷èìýã. “Òàíûã õè÷íýýí ºíäºð ¿íýëæ áàéñàí ÷ ãýñýí áè þó ÷ ìýäýõã¿é õ¿í ãýæ õýëæ ÷àäàõ çîðèãòîé áàéõòóí” ãýæ õýëñýí óõààíòàé áºãººä äàðóóõàí ýðõìèéí ¿ãèéã òà íàðò äàìæóóëæ áàéíà.”Òóí öººõºí õ¿ì¿¿ñ ò¿¿íèé äîòîð õàìãèéí ãàéõàìøèãòàé õ¿ì¿¿ñ ë “ìýäýõã¿é áàéíà” ãýæ èëýí äàëàíã¿é õýëæ ÷àääàã” þì ãýñýí. Áîëîìæèéí ñóðñàí, ò¿¿íäýý ýðääýã íýãýí îþóòàí “Äýýä ñóðãóóëüä ñóðàõ ¸ñòîé á¿õíèéã ñóð÷ ýçýìøëýý” ãýæ áîäîîä àíãè äààñàí áàãøäàà áàÿðòàé ãýæ õýëýõýýð èðæýý. Òýãòýë áàãø íü “Áè îäîîãîîð ìýäëýãèéí ýðäýíýñèéí õàéðöàãò õ¿ðýõ õààëãûã îëæ õàðñíààñ åð õýòðýýã¿é” ãýæ õýëæ áàðäàì îþóòíû í¿¿ðèéã óëàéëãàñàí ãýäýã. Àâúÿàñëàã îëîí õ¿í áèå òîîõ ºâ÷èíä íýðâýãäñýíýýð ãàéõàìøèãò á¿òýýë òóóðâèõ òàâèëàíãàà õºñºð õàÿñàí ãóíèãò ò¿¿õ öººíã¿é. Õè÷íýýí í¿ðãýýíò àëäðûã õ¿ðòëýý ÷ äàðóó çàíãàà ãýýâýë òýð á¿õýí ÷èíü óäàæ òºäºëã¿é õººñ áîëîí çàìõàðíà. Æèíõýíý òºëºâ äàðóó ãýäýã áîë ººðèéíõºº ñàéí òàëûã çºâ ç¿éòýé, íýìæ õà÷èðëàëã¿é ¿íýëæ öýãíýõ ÿâäàë áîëîõîîñ áèø ñàéí òàëàà á¿ãäèéã ¿ã¿éñãýõ õýò äàðóó ¿éëäýë îãò áèø ãýäãèéã õýëýõ

Мэдлэгийг эзэмших Їїний тулд: Мнемотехникээр бичсэн сурах бичгийг уншиж хэлний мэдлэгтэй бол ЦаБєЄ бясалгалыг їйлдэж тогтоож ав

МНЕМОТЕХНИК Энэ нь мэдлэгийг хялбар ойлгохын тулд сайтар эмхэлж, цэгцлэхийг хэлдэг. Аль ч хэлний цєм санаа бол тэр хэлний їйл їг байдаг. Жишээ болгож їйл їгийн эхний мнемотехникийг гаргая. Єєрєєр хэлбэл їйл їгийг яаж системтэйгээр ойлгох вэ.

•

Чадвар болгох Їїний тулд: ЦаБєЄ бясалгалыг їйлдэж сэтгэлдээ дадуул (хэлний мэдлэгийг эзэмш)

Сэтгэлийн энэ чадварын дээд хэмжїїр нь “чин сэтгэл”. Хэдийчинээ л чин сэтгэл їрїї дєхєж байна тєдийчинээ сэтгэлийн хїчийг олж байна гэж хэлдэг. Тэгвэл бид їнэнхїї чин сэтгэлийг гаргаж ид шидийг олохоо байг гэхэд ердийнхєєсєє илїї сэтгэлийн хїчийг бий болгож гадаадын ганц хэлийг тєвєггїйхэн сурчихаж болохгїй гэж її. Сэтгэлийг хэдийчинээ л тогтоож чадна тєдийчинээ чин сэтгэл їрїї дєхнє.

Сэтгэлийг тольтой зїйрлїїлж болно. Толинд єрєєн дотор байгаа зїйлээс эхлээд зах хязгаар нь їл харагдах хязгааргїй орон зай ч тусдаг. Гэсэн хэдий ч харамсалтай нь толь юу тусгаж байгаагаа єєрєє мэддэггїй. Сэтгэл бол бїхнийг тусгаж чадах ба юу тусгаж байгаагаа мэддэг тєдийгїй тэрээр агуу их бїтээн байгуулагч хїч юм. Сэтгэлийн бїрдэл нь атом молекултай ямар ч холбоогїй бєгєєд тэр єєрєє танин мэдэхїйн энерги мєн. Содномдаржаагийн Алтангэрэл. Утас: 91155412, Имэйл хаяг: tsas_alt@yahoo.com

чадахгїй. Тїїнд сэтгэл байхгїй учраас тэр. Хэрэв тїїнд сэтгэл байсан бол нэгнийх нь тоог дуртайяа бодоод єгнє. Нєгєєд нь яаж ч магадгїй. Компьютер, робот, машинд сэтгэл байхгїй нь яамай даа.

Харин хїнд сэтгэл байдаг. Бид айсан їедээ сэтгэлээсээ гїйдэг учир

Чадвар болгох Їїний тулд: -дасгал сургуулилт Доржбайрласанаас хувцасаа цэвэрлїїлчихээд ирсэн Їйл їгийг єгїїлбэрийн хаана хийх

Системтэй байх

ньЄГЇЇЛБЭРИЙН эхлэн тайлбарлавал ДУНД АРЫН зєв систем гарч ЇГТЭЙГЭЭ ХОЛБОГДОЖ БАЙНА ирдэг.

Холбох нєхцєл

хичээллэх вэ гэдэгтэй утга нэг юм.

Тодотгон холбох

Нэг їїдийг нээвэл їїд їїд нээгдэнэ.

(Бурхан Бгшийн сургаалиас) 1.Ямар ч зїйлийг сурахад нэн тэргїїний зайлшгїй сурах зїйл гэж байдаг. Жишээ нь: нэмэх, хасах їйлдэлийг мэдэж авсаны дараа л їржих, хуваахыг ойлгож чадна. Эхэлж нэмэх хасахыг їзэлгїйгээр шууд їржїїлэх, хуваахыг ойлгох боломжгїй билээ. Ийнхїї нэн тэргїїнд мэдвэл зохих зїйл, мєн дараа дараагийн мэдвэл зохих зїйлийг нь зєв олж тогтоосныг “систем” гэдэг байна.

одоо цаг аа, даг ирээдїй цаг маар, єнгєрсєн цаг сан

6-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

Тєгсгєх нєхцєл

Нєхцєлдїїлэн холбох Урьдчилах їргэлжлэх далимдах

ЄГЇЇЛБЭРИЙГ ТЄГСГЄЖ БАЙНА

аад саар нгуут

Биед хамааран тєгсєх шийдэн хїсэх я, е,ё даалган захирах сугай зєвлєн захирах аарай

Цагаар тєгсєх Одоо . . . ж байна Ирээдїй на саяхан єнгєрсєн лаа

жирийн їеийнхээс илїї хурдан гїйдэг. Багыг мэдэрч гїнзгий бясалгаваас Сэтгэлийнхээ хїчээр гоц чадвартай болсон багш мэргэний увидас олмой. хїмїїс эрт эдїгээ ч байсан, одоо ч байна. (Бурхан Багшийн сургаалиас) аар 3 цагийн Гадаад хэлээр ярьж чаддаг пьютер дээр хэрхэн хєтлєх тал комолон тєсвєєтулд ийн байхын Єрх

на

сургалтыг байнга явуулж бай

“̺ðººäºë人 ¿íýí÷ õ¿í ¿ðãýëæ íèñýæ ÿâäàã” Î.Áóëãàíõàíãàé

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

...Íàðàí óðãàõ ç¿ãò ýõ îðîí ìèíü áèé ãýæ Íàñàä ìºíõºä çàëáèð÷ ÿâëàà Äîðíûí ýðòíèé ñîíãîäîã íàéðãààñ “×ÈÍÃÝÑ” ÀÐÕÈÍÛ ÕÎÎÑÎÍ ØÈË ÁÀ ÝÕ ÎÐÎÍ Íüþ-Éîðê õîòîîñ Áë¿¿ìèíãòîíä ò¿ð èðýýä áàéñàí Òàéâàíààñ ãàðàëòàé Ëèé õýìýýõ íýãýí ýðòýé íýãýí îðîé æààõàí ñóóâ. Ëèé ìààíü õààíààñàà ÷ àâñàí þì íýã òîì øèëòýé, öýíõýð ÿðëèêòýé “×èíãýñ” àðõè ãàðãàæ áèäíèéã äàéëëàà. Áèäýíòýé õàìò õýäýí òºâä çàëóóñ áàéñàí þì. Òºâä¿¿ä ÷ áàñ àðõè, ïèâî ãàðãàöãààâ. Òºâä¿¿ä õàëàìöààä äóóëöãààëàà. Òºâä äóóãàà äóóëàâ, õÿòàä äóó äóóëàâ, òýäýí äîòðîîñ íýã äóó ÿàõ àðãàã¿é ìèíèé ìýääýã äóó áàéõ þì. Áè ýíý îäîî áè õýçýý õÿòàä äóó ìýääýã áîë÷èõîâ îî ãýæ ãàéõàæ áàéòàë õàðèí Ìàíàé àðäûí äóó “Àðâàí òàâíû ñàð”-ûã õÿòàäààð, ÿëèìã¿é õÿòàä àÿëãóó îðóóëààä äóóëñàí íü òýð áàéæ. Õÿòàääàà ýíý äóó áýñò ãýíý ø¿¿. Íýã õàëàìöñàí òºâä çàëóó õîîñîðñîí àðõè, âèíî, ïèâîíû øèëí¿¿äèéã öóãëóóëààä ñàâõààð öîõèëóóð õèéí äóó îðóóëàí äàãàâ. Àâüÿàñòàé òºâä þì àà. Òýð øèëí¿¿ä äîòîð íºãººõ Ëèé-ãèéí ãàðãàñàí “×èíãýñ” àðõèíû õîîñîðñîí øèë ÷ áàñ áàéëàà. Ãýíýò Ëèé ìààíü òîì äóóãààð óóðòàé íü àðãàã¿é õàøãè÷èí áèäíèéã á¿ãäèéã íü öî÷îîëîî. Äóóëæ áàéñàí íü äóóãàà õóðààí, óóæ áàéñàí íü õóíäàãàà òàâèí á¿ãä Ëèé-ã ãàéõàí õàðàâ. Ëèé-ãèéí í¿ä óóðòàé ä¿ðýëçýí, íºãººõ ñàéí äóðûí õºãæèì÷èí çàëóó ðóó óõàñõèéæ, ºìíºº ºðñºí øèëí¿¿ä äîòðîîñ “×èíãýñ” àðõèíû õîîñîðñîí øèëèéã ø¿¿ð÷ àâààä ýëýã ç¿ðõýíäýý íààãààä, õ¿¿õýä øèã á¿¿âýéëæ, ýíõðèéëæ ãàðëàà. Òîãëîîã¿é, á¿ð ¿íýíýýñýý ø¿¿. Òýãýýä õºëñòýé öàìöàà òàéëààä ò¿¿íäýý íºãºº õîîñîí øèëýý íàíäèãíàí áîîæ òýâðýýä ãàð÷ îäëîî. Ò¿¿íèé ýíý ñîíèí ¿éëäëèéã áèä á¿ãä ãàéõààä ë ºíãºðñºí. Õàðèí õýäýí ºäðèéí äàðàà ò¿¿íèéã ÿâàõ ¿åä òýð îðîé ÿàãààä òèéì õà÷èí ààø ãàðãàñíûã íü ëàâëàâàë “Áè Ìîíãîë õ¿í” ãýæ áèëýý. Òýãýõíýý íü õÿòàäààñ Òàéâàíä ä¿ðâýæ î÷ñîí ìîíãîë÷óóäûí óäìûí õ¿í áàéæ. ÀÍÓ-ä èðýýä 32 æèë áîëñîí ãýñýí. Ìîíãîëîîð òàã. Áè ×àõàð Ìîíãîë, àõ, íàéçàà ãýõ ìýò öººí õýäýí ¿ã ë ìýäíý. Ãýâ÷ ç¿ðõ ñýòãýë íü…. Ò¿¿íä Ìîíãîëòîé õîëáîîòîé þì á¿õýí, òýð ÷ á¿¿ õýë áèäíèé õóâüä åð îãòõîí ÷ àíçààðàëã¿éãýýð õîã ðóó øèä÷èõäýã òýð “×èíãýñ” àðõèíû õîîñîí øèë ÷ õ¿ðòýë ýðõýì íàíäèí áàéæ, Ìîíãîëûíõ íü íýãýí õýñýã, õýëòýðõèé áîëæ áàéäàã àæ. ÁÈÅËÝØÃ¯É ÌªÐªªÄªË ÁÈØ ªíãºðºã÷ çóíû äýëãýð öàãààð Áë¿¿ìèíãòîíä áàéõ Àæàà ãýãýýíèé ñ¿ìèéí îéðîëöîîõ ºòãºí ñ¿ãëýãýð ìîääîîð õ¿ðýýëýãäñýí îéí ç¿ëýãò íóãàä õýäýí Ìîíãîë ãýð áàðèõààð áîëîâ. Ìàíàé àõìàä ñýòã¿¿ë÷ Á.Çîðèãò òýðã¿¿òýé áèäíèé õýäýí íºõä¿¿äýä òóñëàõààð õýäýí òºâä¿¿ä, áàñ õýäýí Àìåðèê èðýâ. Òýäýíòýé õàìò èðñýí, ãýð áàðèõàä èõ ýâòýé, ñóðöòàé Äóãàðæàâ õýìýýõ õºõ õàðõ¿¿òýé òàíèëöàí, óíü ºëãºõ çóóðàà õýä ãóðâàí ¿ã ñîëèëîî. Õàðààæààð áàðóóí àéìãóóäûíõàíû íèéòëýã òºðõòýé ýíý çàëóóãààñ àëü àéìãèéíõûã íü ñîíèðõâîë Ç¿¿í ãàðààñ èðñýí, Ç¿¿í ãàðûí ººëä ìîíãîë ãýæ áàéíà àà. Ìîíãîëîîð ÿìàð ÷ ººã¿é ìàø öýâýðõýí ÿðèõ þì. Ìîíãîëä áàéñàí óó ãýâýë ¿ã¿é, åð íü î÷èõ ñàíàà áîë èõ áàéãàà, ýíäýõ áè÷èã áàðèìòàà öýãöýë÷èõýýä î÷èíî äîî ãýæ áàéíà. Òàíàé íóòàãò òà á¿õýí ÿã èíãýæ ìîíãîëîîð ÿðèëöäàã óó ãýâýë åð íü òèéì ãýëýý. Ç¿¿í ãàðûí Ìîíãîë÷óóä îäîî 140 000 îð÷èì õ¿í áàéãàà ãýíý. Õÿòàäûí Øèíæààí Óéãóðûí ðàîéíû õîéò õýñýãò, Òàðâàãàòàéí íóðóóíû àð õîðìîéãîîð àìüäàðöãààäàã. Äóãàðæàâûã áàãà áàéõàä áóþó 1970-1980-ààä îíû ¿åä òýä ºðãºí óóäàì íóòàãòàà ýçýí õ¿í øèã àìüäàðöãààäàã áàéñàí, ìîíãîëîîðîî ÿðüöãààæ, õ¿¿õä¿¿ä íü ìîíãîë ñóðãóóëüäàà ÿâöãààæ, Çàÿà Áàíäèäàãèéí çîõèîñîí òîä ¿ñãýý çààëãàí, ò¿¿ãýýð àæèë ÿâäëàà ýðõýëæ, ìàëûíõàà áýë÷ýýð, ºâñíèé ñýðì¿¿íèéã äàãàí í¿¿äýëëýæ àìüäàðöãààäàã áàéñàí ãýíý. Ãýòýë 90 îí ãàðñàíààñ õîéø ýíý á¿õýí

ÒÓÑÃÀÀÐ ÒÎÃÒÍÎËÛÍ ÌªÍ ×ÀÍÀÐ ýðñ ººð÷ëºãäñºí. Îäîî Ìîíãîë ñóðãóóëèóä á¿ãä õààãäàæ, õ¿¿õä¿¿ä õÿòàä ñóðãóóëüä ÿâàõààñ ººð àðãàã¿é áîëñîí, Ìàëûí áýë÷ýýðèéã íýã áîë õÿòàäóóä, íýã áîë óéãóð, ÷àíòóó, õàñàãóóä ýçýëæ, Ç¿¿í ãàðûí Ìîíãîë÷óóäûí îðøèí àìüäðàõ õ¿ðýý ìàø èõ õóìèãäñàí. ªºð õîîðîíäîî ÷ õýëõýý õîëáîî òîãòîîõ áîëîìæ õîìñäîí, õîë õîë íóòàãò òàñëàãäàí àìüäðàõ áîëñîí ãýíý. Òýíä Ìîíãîëîîðîî ¿ëäýõ ãýâýë õýýðèéí áºãë¿¿ä öºëºãäñºí ìýò õàâ÷èãäàí àìüäàð÷ áàéãààä ìºõºõ áîëíî, ýñâýë øèíý èðæ áóé òýð õ¿÷òýé ò¿ðýëòýíä îðæ, õÿòàä÷èëàãäàõ çàì ë áèé ãýíý. Äóãàðæàâ àíä öààø íü ñàíààøðàíãóé, àëæààíã¿é ÿðüæ áàéíà. Áèä æèíõýíý ìîíãîë õ¿ì¿¿æèë, àõóé, äàäàë çàíøèëàà îäîîã õ¿ðòýë õàäãàëæ, òýññýýð èðñýí. Õàðàìñàëòàé íü îäîî ë öààøèä õàäãàëæ ÷àäàõã¿é áîë÷èõ ãýýä áàéíà äàà ãýëýý. Îäîî ç¿¿í ãàðûí Ìîíãîë õ¿í á¿ðä íýã ë ìºðººäºë áàéäàã ãýíý. Òýð öîð ãàíö ìºðººäºë íü Ìîíãîë óëñ õýçýý íýãýí öàãò èðýýä áèäíèéã àâ÷èõäàã áîëîîñîé….!!!¯¿íèéã ñîíñîîä ç¿ðõýýð õàòãàõ øèã áîëæ áèëýý. Ýíý äýëõèé äýýð Ìîíãîë óëñ ãýñýí íýãýí òóñãààð óëñ áèé ãýñýí èòãýë, áàõàðõàë, òýð íü îðøèí áàéãààãèéíõ íü óòãà ó÷èð, öîð ãàíö íàéäâàð, àìüäðàëûíõ íü ýöñèéí ãýðýë ãýãýý áîëæ áàéãàà þì ñàí óó, õººðõèé òýð àëàã ìàõíû ìèíü òàñàðõàé, àëä áèåíèé ìèíü õýëòýðõèé áîëñîí õ¿ì¿¿ñò. Öàãòàà Äóíäàä Àçèéã çàõèð÷ ÿâñàí Ìîíãîëûí Ç¿¿í ãàðûí õààíò óëñûí ¿ëäýãäýë, àëäàð ñóóò Áààòàð õóíòàéæ, Ãàëäàí Áîøèãò, Ãàëäàìàà áààòàð, Î÷èðò Ñýöýí õàí, Öýâýýíðàâäàí, Ãàëäàíöýðýí, Èõ áàãà Öýðýíäîíäîâòîíãóóäûí óäàì... ÕÀÇÀÐÀ ÌÎÍÃÎË×ÓÓÄ ÁÎË ÌÀØ ÑÀÉÍ ÀÍÕ ÍªÕį¯Ä ÁÀÉÄÀà Ñàÿâòàðõàí Áë¿¿ìèíãòîíä Ñèàÿäà íýðò Àôãàí ýðòýé òàíèëöàâ. Íàìàéã ìîíãîë ãýõýýð í¿ä íü èëò ñýðãýýä, “Îõ, ìàé áýýñò ôðèèíäñ - Ìîíãîëèà” ãýæ áàéõ þì. Õààíà èéíõ¿¿ Ìîíãîë÷óóäòàé íàéçàëæ íºõºðëº÷èõñºíèéã íü ñîíèðõâîë íóòàãòàà ãýíý ýý. Òýð Àôãàíû ç¿¿í ºìíºä ìóæààñ èðñýí, íóòàãò íü Õàçàðà õ¿ì¿¿ñ íýëýýä áàéäàã ãýíý. Òýäãýýð Õàçàðà íà𠺺ðñäèé㺺 Ìîíãîë õ¿ì¿¿ñ ãýæ õýëäýã, Õàçàðà íàðûí äîòðîîñ ìóó õ¿íèéã õàéãààä îëîõã¿é ýý, Õàçàðà Ìîíãîë÷óóä áîë ìàø ñàéí àíä íºõä¿¿ä áàéäàã, èéì õ¿ì¿¿ñ ãýýä ýðõèéãýý ãîçîéëãîæ áàéãààä ë ñýòãýë íü õºäëºí ÿðüæ áàéõ þì. Ýíäýýñ íýã ç¿éë íàäàä èõ ñîäîí ñîíñîãäñîí íü òýäãýýð Õàçàðà õ¿ì¿¿ñ ººðñäèé㺺 Ìîíãîë õ¿ì¿¿ñ ãýäãýý ìýääýã íü, òýãýæ õýëöãýýäýã, áîäîöãîîäîã íü… Ñýòãýëèéíõ íü ìóõàðò Ìîíãîë ãýñýí íýãýí ãýðýë ãýãýý áàéãàà áîëîîä ë òýð äýý. Àëü 15 äóãààð çóóíä Öàãààäàéí óäìûíõíààñ ¿ëäýæ, õàÿãäñàí õóâü çàÿàòíóóä. Öàãòàà òýð á¿ñ íóòãèéã õààí÷èëæ, ýçýí øèã ýçýí íü áàéñàí ë õ¿ì¿¿ñ äýý. Òýäíèé õàãàñ çàðèì íü Öàãààäàéí óäìûí Áàáóðûã äàãàí Ýíýòõýãò î÷èæ, Ýíýòõýãèéã 3 çyóíû òóðø çàõèðñàí õ¿÷èðõýã Èõ Ìîãîë ã¿ðíèéã ìàíäóóëæ, Åðòºíöèéí 7 ãàéõàìøèãèéí íýã Òàæ Ìàõàëûã ÷ õ¿ðòýë áîñãîæ ë ÿâñàí äàà. Äàðóé 5 çóóí ºíãºð÷èõñºí áàéõàä Ìîíãîëîî ñàíàñààð áàéäàã íü ñîíèí áàñ áàõàðõóóøòàé, áàñ ýìçýãë¿¿øòýé. Ñèàÿäàãààñ Õàçàðà íàðûí òóõàé ëàâëàõàä òýä òèéì îëîí áèø, Àôãàí õ¿ì¿¿ñ èõ îëîí á¿ëýã /øàøíû ãîëäóó/ áîëîîä õîîðîíäîî áàéíãà òýìöýëäýæ áàéäàã, õàðèí Õàçàðà íàð òýäíèé àëèíä íü ÷ îðäîãã¿é, òèéì áîëîõîîð àëüíûõ íü ÷ äýìæëýãèéã àâäàãã¿é, åð íü õºäººãèéí çýë¿¿ä òîñãîíîîð ãîëäóó áàéäàã, àìüäðàë òèéì ñàéí áèø ãýëýý. ÕÀÌÃÀÀÑ ÝÐÕÝÌ ÒÓÑÃÀÀÐ ÒÎÃÒÍÎË

Ñîöèàëèçìèéí ìàðãààøèçìààñ ëèáåðàëèçìèéí ìàðãààøèçìðóó “Èçì” ãýäýã ìààíü ¿çýë ñàíàà, ñóðòàëûã èëýðõèéëäýã. Ñîöèàëèçìèéí ¿åä òîäðóóëáàë 70, 80-ààä îíû ¿åä “Ìàðãààøèçì”-í òóõàé èõ ÿðüäàã áàéæ ë äýý... Ìîíãîëûí Ìàðãààøèçìèéí òàëààð íýãýí îðîñ áàãø ëåêöýíäýý -”Àëü íýã àéìàãò çóä áîëëîî. “Àõûí” öýðãèéí àíãèéí ìàøèíààð, àéìàã õîòîîñ ºâñ òýýâýðëýí èðýõèéã ñóì îðíû óäèðäëàãà øààðäàíà. Àëü íýã òîì äàðãà “çóäòàé òýìöýõýýð” õîòîîñ íèñäýã òýðýã õºëºãëºí èðíý. Èðýõýä íü î÷èõ ãàçàð, áóóõ ãýðèéã íü àëü õýäèéí áýëä÷èõñýí òóë þóí çóäòàé òýìöýõ äàéëæ öàéëóóëæ íàéðëàñààð ìàðãààø ë òà íàðò òóñëàìæ ÿâóóëíà ãýæ õýëýýä àëãà áîëíî. Öààíà íü ìàë, ìàë÷èí õî¸ð õýö¿¿äýæ ìàðãààøèéã õ¿ëýýíý.

-Õîòûí îéð áàéõ ñàíãèéí àæ àõóéí ìàë÷èä, õºðçºí㺺 õîâõëîõäîî ÷ òºâººñ òóñëàëöàà õ¿ñíý. Õàäëàí õàäàõäàà õ¿ðòýë àäèë. Ìàðãààø ë íýã ¸ñòîé ¿ç¿¿ëýýä ºãüå, ìàðãààø ë íýã ñàéí ýõëüå, ¸ñòîé ÿã ìàðãààø ìàðòàõã¿é” Ýíý ìýò÷èëýí îðîñ àõ íàðûí ¿ëäýýñýí áóÿí ÷ ãýõ¿¿ àëü ýñâýë í¿¿äýë÷èí ìîíãîë÷óóäûí óëàìæëàëò ñýòãýëãýý ÷ ãýõ¿¿ ÿìàð÷ ë áàéñàí õèéõ ¸ñòîé àæëàà “ìàðãààø” ãýæ õîéøëóóëàõ ñýòãýëãýý ìààíü 70 áèø 70+16 áîë÷èõîæ ãýõýä áóðóóäàõã¿é áàéõ. Ìîíãîëûí ìàðãààø äóóñàõã¿é ãýñýí øîã ÷ ãýõýä õýö¿¿ õýëëýã ãàð÷. ªºðººð

7-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

õýëáýë ñîöèàëèçìèéí 70 æèëèéí òóðø áèé áîëãîñîí ñýòãýëãýýí äýýð ëèáåðàëèçìèéí áóðóó õàçãàé 16 íýìýãäýýä öàãòàà äýëõèéã äîðãèîæ ÿâñàí ºâºã ýöýãòýé ìîíãîë÷óóä áèä áýëýí÷ëýõ, ìàðãààø ãýæ õîéøëóóëàõ ñýòãýëãýýòýéãýýð 2007 îíòîé çîëãîëîî. ÿí óõààíòàí Êàðíåàä èéì íýã ¿ã õýëñýí áàéäàã. “Õààäûí õ¿¿õä¿¿ä æèíõýíýýñýý áîë åð人 ìîðü óíàæ ë ñóðäàã. Áóñàä á¿õ ç¿éë äýýð òýäýíä äîîä õ¿ì¿¿ñ íü áóóæ ºãäºã. Ìîðü îðäíû äîëäîé áèø ó÷ðààñ õààíû õ¿¿ã ÷ ãýñýí à÷àà 纺ã÷èéí õ¿¿ã õàÿæ áàéãàà þì øèã áóëãèæ îðõèäîã ãýìòýé”. Áèä 70 æèë õààíû õ¿¿ øèã ë áàéâ óó. ªºðñíèé õ¿÷ýýð áèä õèéæ á¿òýýõ äýýðýý òóëàõààð öàã áàðèäàãã¿é, øàìøèãäóóëäàã, áîëõè ãýõ ìýò÷èëýí º÷íººí øàëòàã çààãààä äóóëãàâàðòàé, õóðäàí ãýõ çýðãýýð îëîí ìÿíãàí æèë õàÿà íýãòãýí ìóóäàëöàæ èðñýí ºíººõ ¿ðýý èääýã øóâóóíû íýðýýð äóóääàã “æóíãàà” –ààð îðîí ãýðýý áàðèóëæ áàéíà. Òýãâýë ñîöèàëèçìèéã ñîíññîí áîëîõîîñ ¿çýýã¿é çàëóóñ áèäíèé õ¿âüä ëèáåðàëèçìèéí ìàðãààøèçìèéã õýðõýí òºñººëæ áàéíà âý? Ò¿¿õèéã ñºõâºë Àíãëèéí ôèëîñîôè÷ Æîí.Ëîêê (1632-1704) Ëèáåðàë îíîëûã ¿íäýñëýã÷èäèéí íýã. Ò¿¿íèé ¿çýë ñàíààíû ¿íäýñ íü õ¿íèé æàì ¸ñíû ýðõ, íèéãìèéí ãýðýýíèé òóõàé îíîëóóä þì. Òýðýýð õ¿íèé ýðõèéã áàéãàëèàñ çàÿàãäàæ õ¿í áîëæ òºðñíèé õ¿âüä ýäëýõ ¸ñòîé çàéëøã¿é ç¿éë ãýæ ¿çýæ. ªºðººð

åðòºíöèéí áàõàðõàë

Õýäýí æèëèéí ºìíº 2003 îíû ñ¿¿ëýýð Âèðæèíèàãèéí íýãýí õýëíèé êóðñýä õàìò ñóðàëöàæ áàéñàí Æàìèëà õýìýýõ íýãýí óéãàð á¿ñã¿é íàäàä ã¿íçãèé ñýòãýãäýë ¿ëäýýæýý. Äóðëàë õàéðûí ÿâäàë áèø ø¿¿. Òóñãààð òîãòíîëûí òóõàéä þì. Ìàíàé àíãè åñºí îðíîîñ èðñýí 14 îþóòàíòàé, ¸ñòîé ë èíòåðíàöèîíàë àíãè. Òýäýí äîòðîî öàñàí öàãààí öàðàéã íü ãèë õàð ¿ñ, õºìñºã ýìæèæ, ãÿëàëçñàí õàð í¿ä íü õýçýýä î÷òîí áàéõ ãàë öîãòîé ýíýõ¿¿ óéãàð á¿ñã¿é ñîäîí íü. ßïîí, àðàá õýë áè÷èãò óñ öàñ, óðëàã ñóäëàà÷ ìýðãýæèëòýé, óðëàãûíõàà òàëààð ¿íýõýýð ºðãºí äýëãýð ìýäëýãýòýé íýãýí. Óðò õàð ¿ñýý ìîíãîë á¿ñã¿é øèã õî¸ð ñàëàà ñ¿ëæèí òýðòýý äîð ñàíæóóëíà. Àíãèä øóóãèëäàæ áàéñàí àðàá, ìåêñèê ãîëäóó õàð÷óóä ò¿¿íèéã îðæ èðýõýýð íàì ã¿ì áîë÷èõíî. ßàãààä ÷ þì, íàìàéã Ìîíãîë ãýõýýð áóñäààñ èë¿¿ íàäàä äîòíî õàíäàæ, óóëçàõ áîëãîíäîî “Hi Íåìî” õýìýýí ýëãýìñýãýýð ãàð áàðüæ, òýäãýýð ìåêñèê, àðàá çàëóóñ íàäðóó ñýì ñýìõýí öàãààõàí àòààðõàëûí õàðö ÷óëóóäàõàä õ¿ðãýíý, ò¿¿íèéã íü ìýäðýýä áè ÷ àìüõàíäàà èõ ñýõ¿¿í áîë÷èõíî îî. Õàðèí, àíõàíäàà Æàìèëà ººðèé㺺 Òóðêààñ èðñýí ãýæ òàíèëöóóëñàí þì. Ò¿¿íèéã Ñòàíáóëààñ ÷ þì óó, Òóðêèéí àëü íýã ìóæààñ èðñýí ãýæ áèä áîäîæ áàéëàà. Ãýâ÷ õè÷ýýë ýõëýýä óäààã¿é ¿åä îþóòàí á¿ð ººð ººðèéí ýõ îðíû òóõàé òàíèëöóóëàõàä àñóóäàë ìàø õóðö áîëæ áèëýý. Ìèíèé ýýëæ áîëîõîä áè ººðèé㺺 Ìîíãîëîîñ èðñýí ãýõýä Îðîñûí Ìîíãîëîîñ óó, Õÿòàäûí Ìîíãîëîîñ óó, õýìýýí íýã íü òîäðóóëàí àñóóâ. Õàðü îðîíä ÿâæ áàéõàä èéì àñóóëòòàé îëîíòàà òààðäàã òóë íýã èõ ñýòãýãäýë òºð¿¿ëñýíã¿é, áè ãàçðûí çóðàã äýýð öýãýýí öýíõýðýýð òîäîîñ òîä ÿëãàí òýìäýãëýãäñýí Ìîíãîë îðíîî í¿¿ð áàðäàì çààæ, áè ýíäýýñ èðñýí ãýõýä õýí ÷ íàäòàé ìàðãàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà þì ÷èíü. Òýãýýä ìîíãîë áè÷ãýýðýý ñàìáàð äýýð áè÷èí ¿ç¿¿ëæ, òóóðãà òóñãààð ìîíãîë óëñûíõàà òóõàé, ò¿¿íèé ò¿¿õ, ñî¸ëûí òóõàé ÷àäàõ ÷èíýýãýýðýý ÿðüæ, áàñ õººðõºí øîóäààä àâàâ. Æàìèëàãèéí ýýëæ èðëýý. Áèä ò¿¿íèéã Òóðêèéí òóõàé, Ñòàíáóëûíõàà òóõàé ë ÿðèõ áàéõ ãýòýë òýð õààíà ÷ áàéäàãã¿é ýðòíèé ñî¸ëòîé Óéãóð ãýäýã óëñûí òóõàé ÿðèàä ýõýëäýã þì áàéíà. Ò¿¿íýýñ ãàçðûí çóðàã äýý𠺺ðèéí óëñàà çààõûã õ¿ñýõýä Æàìèëàãèéí öîâîî äóó íü çàíãèð÷ èðýýä ãàçðûí çóðàã ðóó ÷èìýýã¿éõýí î÷èæ Ìîíãîëûí áàðóóí õèëòýé çàëãàà Õÿòàäûí õîéò õýñãèéí Øèíæààí-Óéãóðûí ìóæèéã çààâ. Òàíõèìûí õàà íýãòýýãýýñ íýãýí ìåêñèê çàëóóãèéí òîõóóðõàí èíýýõ ñîíñîãäîâ. Ìàíàé àíãèä Õóàí õýìýýõ íýãýí õÿòàä á¿ñã¿é áàñ ñóðàëöàæ áàéñàí þì. Òýðýýð èõýä ãàéõàæ, Æàìèëàã ÿàãààä èíãýýä áàéãààã íü ¿ë îéëãîñîí áàéäàëòàé óãèéí îíèãîð í¿äýý óëàì îíèéëãî÷èõñîí, àìàà àíãàé÷èõñàí ñóóæ áàéâ. Ãýòýë õýí íýã íü “Æàìèëà, ÷è áóðóó çààæ áàéíà, Íààäàõ ÷èíü õÿòàä áàéíà” ãýâ. Òýãýõýä Æàìèëà áàãøèéí øèðýýí äýýðýýñ øîõîé ø¿¿ðýí àâ÷ ãàíöõàí äàëàéëòààð Õÿòàäûí íóòãèéí òýð õýñãèéã òàñëàí õóâààãààä “Ýíý ìèíèé ýõ îðîí” õýìýýí õîîëîé öàõèðòóóëàí õýëñíýý øèðýý ð¿¿ãýý ¿ñðýí î÷èæ ö¿íõíýýñýý Õÿòàä óëñûí óëààí ïàñïîðò ãàðãàí Õóàí ðóó ÷óëóóäààä í¿¿ðýý äàðàí äîîø ñóóãààä àñãàðòàë óéë÷èõàâ. Á¿ð ýõýð òàòàæ èðýýä óéëëàà. Õýí ÷ äóóãàðñàíã¿é, òýð ÷ á¿¿ õýë õºäºëæ ÷ ÷àäñàíã¿é. Ýöýñò íü ìàíàé áàãø Ëèëèÿ õýìýýõ Ïîëüø ãàðàëòàé ñàéõàí ñýòãýëò á¿ñã¿é Æàìèëàã àðãàäàí ìºðººð íü òýâýðñýýð ãàð÷ îäëîî. Ò¿¿íýýñ õîéø ìàíàé àíãèä ÿìàð íýãýí ýõ îðíû òóõàé ÿðèà îãòîîñ ãàðààã¿é þì. Áàñ á¿ãäýýð Æàìèëàä óðüä óðüäûíõàà èë¿¿ îíöãîéëîí õàíäàæ, õ¿íäýòãýæ áàéõ

õýëáýë õ¿íèé ýðõ àðèóí ç¿éë, õ¿í á¿ð õàëäàøã¿é äàðõàí áàéõ ýðõòýé ãýñýí ñàíààã èëýðõèéëäýã. Èéìýýñ çàëóóñ áèäíèé õóâüä ààâ, ýýæèéí ìààíü ¿åèéíõè øèã õààãäìàë, õèéæ á¿òýýõ, õýëýõ íü õîðèîòîé íèéãýì áèø õóóëü ë çºð÷ººã¿é áîë õ¿ññýí õýí ãóàé ÷ õè÷ýýâýë ñàÿòàí àëü ýñâýë ñàéí äóðààðàà íèéãìèéí äîîä äàâõàðãà áóþó ÿäóóñûí ýãíýýíä îðæ áîëîõ áîëîëöîîòîé áîëæ. Äýýð äóðäñàí÷ëàí ñîöèàëèçìèéí ìàðãààøèçì áîë õîéðãî õºø¿¿í, áýëýí÷ëýõ, àëñûí õàðààã¿é, áîäëîãã¿é ñýòãýëãýýã òºëººëæ áàéíà. Èéì ñýòãýëãýý õýíä õýðýãòýé âý? Ìýäýýæ ºðãºí îëîí ìîíãîë÷óóäàä ëàâ òóñã¿é. Õàðèí áèäíèé îéëãîæ áàéãààãààð ëèáåðàëèçìèéí ìàðãààøèçì ìààíü èðýýä¿éð¿¿ õàíäñàí áîäëîãî, çºâ øèéäâýð, õºãæèëð¿¿ òýì¿¿ëýõ ñýòãýëãýý. Ýíý ñýòãýëãýýã ÿàæ íèéãýìä ñóóðüøóóëàõ âý? áàðàã íàñààðàà øàõóó ñîöèàëèçìèéí ñàéí ñàéõíûã ìàãòàí äóóëñàí ýöýã, ýõ÷¿¿ä ìààíü èéì ñýòãýëãýýð¿¿ òèéì ÷ õóðäàí õýëáèéõã¿é áàéõ /ìýäýýæ îëîí îëîí ãàâüÿà òýä íàðò ìèíü áèé/. . Óëàìæëàëò ñî¸ëîî äýýäýëæ, ýðäýì ìýäëýãèéã ÷óõàë÷èëæ ÿâààðàé ãýæ äàëàé áàãøèéí àéëäñàí ñóðãààë áèé . ª÷èãäºðèéí øèéäâýð ºíººäðèéí àìæèëò ÷ ãýæ ¿ã áàñ áèé . Íèéò õ¿í àìûí 50% îð÷èìûã ýçýëäýã ¿å òýíãèéíõýí, çàëóóñ ä¿¿ íàðòàà õàíäàæ õýëýõýä áèä ìîíãîëûã ãàíöõàí “×èíãýñ” õààíààð áàõàðõäàã áèø 21 çóóíû çàëóóñààð áàõàðõäàã,

áîëñîí øèã ñàíàãääàã. Õîæèì íü ìýäýõýä Æàìèëà íºõðèéí õàìò Õÿòàäààñ ßïîíä ãàð÷, õýä õýäýí óëñ äàìæèí öàãàà÷ëàí òýí¿¿÷èëñýýð ÀÍÓ-ä ñàÿõàí èðñýí, Õÿòàä õýë áè÷ãèéã ÷ ìàø ñàéí ìýääýã íýãýí áàéñàíñàí. ßã èéì ò¿¿õ áèäíèé ìàõ öóñíû ìààíü òàñàðõàé áîëîõ ºâºð ìîíãîë÷óóäàä ìºí ÷ îëîíòàà äàâòàãääàã áàéõ äàà. Ýíý ò¿¿õèéã áè ç¿ãýýð íýã ñîíèðõóóëàõ ãýñýíã¿é. Òóñãààð òîãòíîë ãýäýã ÿìàðõàí èõ ¿íý öýíýòýé áîëîõûã, õ¿íèé ç¿ðõ ñýòãýëä ýõ îðîí íü ÿìàðõàí èõ îðîí çàé ýçýëäýã òóõàé áè òýãýõýä ìýäýð÷ áèëýý. Õýðâýý ºíººäºð Ìîíãîë ìèíü ÿäóó, ÷àäóó ÷ ãýñýí òóóðãà òóñãààð îðîí áàéãààã¿éñýí áîë áè òýð óéãóð á¿ñã¿é øèã ç¿ðõ ñýòãýëäýý ìºíõèéí øàðõ, äàðàìòòàé, áàñ ë ò¿¿í øèã ñàìáàðûí ºìíº, ãàçðûí çóðãèéí ºìíº õýëýõ ¿ãã¿é á¿ëòýëçýæ ë áàéñàí áàéõ äàà. Õ¿í áàéãàà þìàíäàà ñýòãýë õàíà÷èõäàã áîëîõîîð áèä òóñãààð òîãòíîëûíõîî ¿íý öýíèéã òýð á¿ð ìýäýð÷, ñýðäýãã¿é þì áèëýý äýý. …ªíººäºð õàðüä ñóóãàà ìîíãîë÷óóä õààÿà íýã áàÿð ¸ñëîë òýìäýãëýæ, ãàíö íýã øèë þì çàäëààä ñýòãýë õººðººä ñóóõààðàà ýõ îðîí, ýëãýí íóòàã, ýöýã ýõèéí òóõàé äóóëàõã¿é ºíãºðºõ íü ¿ã¿é þì. Òýãýýä òèéì äóóãàà äóóëàõààðàà èõýíõèéíõ íü õîîëîé çàíãèð÷, í¿ä íü á¿ðýëçýíý. Ýðãýýä ñàíàõ ýõ íóòàãòàé, ýõ îðîíòîé áàéõ ñàéõàí þì àà. Õàìãèéí ãîë íü ìèíèéõ ãýæ õýëýõ ýõ îðîíòîé íü ÷óõàë þì. Ò¿¿íèé ÿäóó ÷àäóó íü ÷óõàë áèø, õºãæ¿¿ëýõ ýñýõ íü ýçýí áîëñîí áèäíèé õýðýã. Æàìèëà á¿ñã¿é øèã ñýòãýë íü áàéëàà ÷ ç¿òãýë íü õýðýãæèõã¿éí ýìãýíýë áèäýíä ¿ã¿é þì.Õàðèí ýíý òóñãààð òîãòíîë ÿìàð ¿íý öýíýýð, ºðòºã çîëèîñîîð îëäñîíûã áèä õààÿà ÷ áîëîâ ñàíàæ, ò¿¿íèéõýý ¿íý öýíèéã ìýäýð÷ áàéõ õýðýãòýé þì. Áèä ýçýí íü áîëñîí ýõ îðîíòîé, ãèøãýõ ãàçàð øîðîîòîé õ¿ì¿¿ñ þì äàà. Õàðèí õýð çýðýã ýçýí áàéõ íü îãò ººð àñóóäàë áèëýý. Õÿòàä, Òºâä¿¿äýä õàâ÷èãäàæ, õÿõàãäñàí “Äýýä ìîíãîë îþóòíóóä Òºâä îþóòíóóäòýé ìóóäàëöâàë Äýëõèé äýýð Òºâä íýðòýé óëñ áàéäàãã¿é, õàðèí Ìîíãîë íýðòýé óëñ áàéäàã þì ãýæ îìãîðõîæ, ãàíö äóóã¿é áîëãîäîã” ãýíý. Ìîíãîë óëñûí òóñãààð òîãòíîëûí ¿íý öýíèéí òàëààð ýíä îëîí òàéëáàðûí ÷ õýðýãã¿é áàéíà. Ãýòýë õàðèí áèäíèé áàéæ áàéãàà öàðàé þóñàí áèëýý. Þóí òýð ìºðººäºëòýé ìàíàòàé. Õàâ÷èãäàæ õÿõàãäàæ, ìºõºæ ñºíºæ áàéãàà ñàäàí òºðë¿¿äèéíõýý òóõàé ñàíàà òàâèõ íü á¿¿ õýë ººð õîîðîíäîî õýìëýëäýýä ë, áóëààöàëäààä, õóëõèäàöãààãààä ë, ëóéâàðäàöãààãààä ë, áèå áèåíäýý õèé õîîñîí òîìîðöãîîãîîä ë, óëñ îðîí ºíººäðèéíõ øèã èéì õýâýýð áàéâàë…, òýäãýýð Ç¿¿í ãàðûí ìîíãîë÷óóäûí ãàíö ìºðººäºë íü áèåëýõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é, àðãàà áàðñàí íàéäâàðã¿é ìºðººäºë áàéñààð áàéõ íü äýý. Åð íü õàðü îðîíä áóé ìîíãîë óãñààòíóóäûí íèéòëýã ìºðººäºë ýíý ë áîëîâ óó. Òýãñýýð ãîðü íü òàñàð÷ ìºõºõ âèé äýý. Íèéòëýã ýðõ àøãèéí òóõàé ìýäýýëýë, ò¿¿íèéã ìýäðýõ ìýäðýìæ, çºí àëü õýçýý áèäíèé òàðõè òîëãîéíîîñ íü àð÷èãä÷èõñàí þì áîë? Á.Íîìèí÷èìýä

ìîíãîëûã äýëõèéí ã¿ðýí áîëãîõîä áèäíèé ¿¿ðýã àóãàà èõ ãýæ õýëìýýð ñàíàãäàõ þì. Ýöñèéí ä¿íäýý áèä ãàéõàì ñàéõàí ñî¸ë èðãýíøèëòýé, , äýëõèéä õààíà ÷ áàéõã¿é ò¿¿õòýé, áàõàðõàæ äóóëìààð àëäàð ãàâüÿàòàé ºâºã ýöýãòýé çàëóóñ. Áèä ººð ººðñäèéíõºº õ¿ñýë ìºðººäëèéã çîðèëãî áîëãîîä ò¿¿íäýý õ¿ðýõèéí òóëä Ó. ×åð÷èëëèéí õýëñíýýð “Õýçýý÷, õýçýý÷, õýçýý÷, õýçýý ÷ áèòãèé áóóæ ºã” çàð÷èìûã áàðèìòëàí àëäàðò ñóóòíóóäûí àìüäðàëûí çàìààñ ñóðàëöàí èðýýä¿é ººä òýì¿¿ëöãýýå. Õºõ òýíãýð áèäíèéã èâýýõ áóé çà. Ìîíãîëûí Ëåêòîð òºâèéí äýðãýäýõ “Àããîí “ êëóá Àìæèëòàíä õ¿ðýõ õ¿ñýë ýðìýëçëýëòýé õýí á¿õýíä íýýëòòýé Óòàñ: 99698447, 99267227 e-mail: e.miigaa@yahoo.com

“Ãóðâàí òºðëèéí íºõºä áèé: íýã õýñýã íü áèäíèéã õàéðëàäàã, õî¸ð äàõü íü ¿çýí ÿääàã, ¿ëäñýí õýñýã íü ç¿ãýýð ë ñàíàäàãã¿é” Øàìôîð

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

Õ¿¿õýä áàéõäàà áè òîì õ¿ì¿¿ñ ÿàãààä º÷¿¿õýí ç¿éëýýñ áîëæ áàéíãà, èõýíõäýý õîðñîëòîéãîîð õýðýëäýæ íýã íýãíèéãýý äàíäàà ãîìäîîäîã þì áîë ãýæ îëîíòàà áîäîí òîëãîéãîî ãàøèëãàäàã áàéæ áèëýý. Ìàíàé àíãèéí á¿õ íàéçóóäûí ãýð îðîíä ÷ ãýñýí ãýð á¿ëèéí èéìýðõ¿¿ òºñòýé õýð¿¿ë ìàðãààí áàéäãèéã ìýäýýä áè òîì áîëîîä õýçýý ÷ óóðëàæ, ãýð á¿ëèéíõýý ýå ýâ ò¿íæèíã ýâäýõã¿é äýý ãýæ øèéäñýí áàéëàà. Õîæèì íü ýíý ãàìøèãòàé ñýòãýëèéí õºäëºë ìèíèé ñýòãýëä áàéãààã ìýäýõýä àéìààð ñàíàãäàæ, ñóë çîðãîîð íü òàâèâàë ÿìàð ÷ õÿíàõûí àðãàã¿é èõ õ¿÷òýé áîëäãîîñ ýìýýäýã áàéëàà. Ñýòãýë ìýäðýëèéí ýìíýëýãò àæèëëàæ áàéõäàà óðüä íü õýçýý ÷ òºñººëæ áàéãààã¿é èõ óóð èë áîëîí äàëä õýëáýðòýé áàéäãèéã õàðæ áàéëàà. ªâ÷òºí¿¿äýä ñýòãýëèéí õºäºëãººíºº èëýðõèéëýõèéí òóëä öîõèäîã 纺ëºâ÷ áàéðëóóëñàí ºðººòýé áàéõ òàëààð õàðèóöñàí ýì÷èä ñàíàë áîëãîæ áèëýý. Äóðã¿éöýë, ºñºðõºë, äàéñàãíàë, ¿çýí ÿäàëò, àéäàñ ýäãýýð á¿õýí óóðààñ ãàðàëòàé áà óóð íü ìàíàé ºâ÷òºí¿¿äèéí õàìãèéí ãîë çîâèóð áîëæ áàéëàà. Ìèíèé øèíæëýõ óõààí÷ áîäëîîð, óóð íü ýâîëþöèéí õºãæëèéí ¿ð ä¿íä áèé áîëñîí ó÷ðààñ óóð õ¿ðýõ, ò¿¿íèéãýý èëýðõèéëýõ øààðäëàãàòàé, èëýðõèéëýõ ÷ ¸ñòîé, ó÷èð íü ýíýõ¿¿ ç¿é ¸ñíû ñýòãýëèéí õºäëºëèéã äàðæ õààâàë ñýòãýöèéí îëîí òàëûí àñóóäàë áèé áîëíî ãýæ ¿çýæ áàéëàà. Ýíý èòãýë ¿íýìøëèéí áàòàëãàà íü ìèíèé í¿äíèé ºìíº, ºâ÷òºí¿¿äèéí áàéäàë áàéëàà. ̺í àìüä ¿ëäýõèéí òóëä ò¿ðýìãèéëýë çàéëøã¿é õýðýãòýé ãýäýã íèéãýìä òîãòñîí èòãýë ¿íýìøëèéã áàòëàõ ìàø îëîí áàòàëãàà áàéëàà. Äýëõèéã íîîìîé äàðóó áàéñàí íü ºâëºíº ãýñýí áèáëèéí ñóðãààëèéí òóõàé îð òàñ ìàðòàæ, õàéð äóðëàë, íàéìàà, ñïîðò, óëñ òºðä àìæèëòòàé áàéõ öîðûí ãàíö çàì íü çºâõºí ººðèéíõºº çîðèëãûã ò¿ðýìãèéëýí ã¿éöýëä¿¿ëýõ áà ýíý ÿâöàä ººðèéí õîìõîé ¿éëäëýýñ áîëæ õýíèéã ÷ õîõèðîîæ, õîðëîõîîñ ñèéõã¿é áàéõ ãýæ ¿çäýã. Òýð ¿åä áàéñàí, îäîî ÷ áàéãàà íýã ìàðãààí áîë õ¿í áà àìüòíû çàí àðàíøèíã øèíæëýõ óõààíû ñóäëàëä îðóóëàõ óó, ¿ã¿é þó ãýñýí àñóóäàë þì. Ìàòåðèàëëàã åðòºíöèéí õóâüä, ýðäýìòýä, õºäºë㺺íä îðøèæ áàéãàà õèìèéí ýëåìåíò¿¿ä, áèåò¿¿äèéí áàéäëûã àæèãëàñíû ¿íäñýí äýýð òîãòñîí ä¿ðìèéã ãàðãàæ

÷àäíà, òýäãýýð ýëåìåíò¿¿ä ñýòãýëã¿é ó÷ðààñ òýäãýýðèéí ñýðýõ¿é þìóó æèíõýíý ñàíààã àíõààðàõã¿é áàéæ áîëíî. Õàðèí àìüòàí, õ¿íèé åðòºíöèéí õóâüä, ãàíöõàí çàí áàéäëûí àæèãëàëòààñ ¿íäýñëýí õºäºëøã¿é ä¿ðýì òîãòîîõ õýö¿¿, ó÷èð íü, çàí áàéäàë íü òóõàéí íýã ¿éëèéã ¿éëäýõ ãîë øàëòãààí áîëäîãã¿é. Çàí áàéäëûã øèíæëýõ óõààíû ò¿âøèíä îéëãîõîä ãàãöõ¿¿ ñýòãýëèéí ¿¿ðãèéã îéëãîõîîñ õàìààðàõ áà áèäíèé èõýíõ íü áóñäûí ñýòãýëèéã ìýäýõ ÷àäâàðã¿é ó÷ðààñ çàí áàéäëûí ñóäàëãààíû ñàëáàð íü õ¿íèé ººðèéí ñýòãýë äîòîð ÿâàãäàõ øààðäëàãàòàé. Ýíý ñàëáàðûí àíõäàã÷äûí íýã áîëîõ Çèãìóíä Ôðýéä òýðã¿¿òýé ýðäýìòýäèéã õýòýðõèé ñóáüåêòèâ õàíäëàãàòàé õýìýýí òîõóóðõàí ¿çäýã áàéæýý. Ýíý õàâõààñ çàéëñõèéõèéí òóëä ñýòãýëèéã øèíæèëæ, ò¿¿íèé ¿éëäëèéã îéëãîõ òîäîðõîé, íàðèéí ãàçðûí çóðàã õýðýãòýé. Ò¿¿íèéã ¿éëäýõ îíîë áà àðãà áàðèëûã õî¸ð ìÿíãà òàâàí çóóí æèëèéí òýðòýý Áóðõàí áàãø òàéëáàðëàæýý. Îëîí òîîíû áÿñàëãàà÷èä ìºðèéí ¿ð, íèðâààí, ãýãýýðýëä õ¿ðñíýýð Áóðõàí áàãøèéí ñóðãààëèéí çºâ ãýäãèéã áàòàëñàí áàéíà. Øèíæëýõ óõààí íü áàðèìòûí ñóáüåêòèâ íàðèéâ÷ëàëûí òàëààð áîëãîîìæòîé õàíäàõ îëîí øàëòãààíòàé áàéõ áîëîâ÷ áîäèò áàéäëûã ìýäýõ ìýäëýãò øèíæëýõ óõààíû õýðýãñëýýð õ¿ðýõ áîëîëöîîã¿é, õàðèí ñýòãýëýýð ò¿¿íèéã ìýäíý. Áóðõàí áàãøèéí àéëäñàí áîäèò áàéäëûí òóõàé ñóðãààëèéã íîòëîõ ãàíö àðãà íü áÿñàëãàõ áà ò¿¿íèéã ººðòºº ¿çýæ ìýäýõ þì. Øèíæëýõ óõààí áà øàøèí õî¸ðûí ÿëãàà íü ìýäëýã áà ñ¿ñýã áèøðýëäýý áèø. Ãàíöõàí áîäèò áàéäàë áàéãàà, çºâ ñ¿ñýã áèøðýë áà ìýäëýã íü õî¸ð ñèñòåìèéí àëü àëèíû ÷óõàë õýñýã áîëäîã. Àëäààòàé ìýäëýã áà èòãýë ¿íýìøèë íü áóðóó îéëãîëò, õ¿ì¿¿ñ õîîðîíäûí çºð÷èëä õ¿ðãýäýã áºãººä øèíæëýõ óõààí áà øàøèí õî¸ðûã çýðýã ñýâò¿¿ëäýã. Ýâîëþöèéí õºãæëèéí äóòóó îíîëîîð çàí áàéäëûí òóõàé òàéëáàðòàé õàðøëààã¿é áîëîâ÷ Áóðõàí áàãø ººðèéí ñýòãýë õèéãýýä ººðèéí òóõàéí çàí áàéäëûã ñýäýæ áàéãàà ñýòãýëèéí õºäëºë¿¿äèéã øèíæëýí àæèãëàæýý. Áóðõàí áàãø, ººðèéí ¿íäñýí õî¸ð õýðýãöýýã õàíãàõ áóþó æàðãàëòàé áàéõ áà çîâëîíã¿é áàéõàä ÿìàð ñýòãýëèéí õºäºë㺺í õýðýãòýé áà ÿìàð ñýòãýëèéí õºäºë㺺í õýðýãã¿é âý ãýäãèéã òîäîðõîéëæýý. Òýðýýð ýõíèéõèéã õýðõýí äàäëàãàæóóëæ, õàðèí ñ¿¿ëèéíõèéã îðõèí òýâ÷èõ

äîòîãøîî àëñðàõóé

çàìûã íýýí, óðüä õýçýý ÷ áàéãààã¿é íèðâààíû àìãàëàíä õ¿ð÷ýý. Áóñàä õ¿ì¿¿ñ òýðõ¿¿ àðãûã äàãàñíààð áàñ íèðâààíä õ¿ðñýí íü á¿õ ñýòãýë åðºíõèé人 àäèëõàí áàéäàëòàé ãýäãèéã òèéíõ¿¿ òîäîðõîéëñîí þì. Òýãø ýðõ ãýæ ºíººãèéí óëñ òºðèéí àðèóí ýðõýì çàð÷èìûã Áóðõàí áàãø ñóðãààëäàà ºã¿¿ëýõäýý ÿìàð ÷ õ¿í, àìüòàíû àëü ÷ õóâü òºðºëõòºí àç æàðãàëòàé áîëîõ, çîâëîíãîîñ àíãèæðàõàä íýã íºãººãººñ èë¿¿ ýðõã¿é ãýæýý. Áóðõàí áàãø, þó àæèãëàñíàà òàéëáàðëàõäàà, õ¿ì¿¿ñ æàðãàëòàé áàéæ, çîâëîíã¿é áàéõààð çîðèõäîî ººðèéí ýðõ ººð íýãíèéõýýñ èë¿¿ áàéíà ãýæ îéëãîñíîîñ ººðèéí çîðèëòîî ñàíààíäã¿é óëàì èõ õîëäóóëäàã àæ. Çîâëîíä äóðã¿éöýõ íü æàðãàëä øóíàõ àìèí÷ õ¿ñýëä ñààä áîëæ áàéãàà ç¿éëä àÿíäàà óóðëàõ, ºñºðõºõºä õ¿ðãýäýã, ãýâ÷ óóðëàñíààð æàðãàëòàé áàéõ ÿìàð ÷ áîëîìæèéã ¿ã¿é õèéäýã. Ýíý àæèãëàëò íü ¿íýõýýð øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñòýé, ó÷èð íü õ¿í áà àìüòíû çàí áàéäàë õèéãýýä ò¿¿íèé ¿ð ä¿íãèéí òóõàé òîãòñîí ä¿ðìèéã ä¿ãíýí ãàðãàæ áîëíî. Æèøýý íü: óóð áóþó äóðã¿é õ¿ðãýýä áàéãàà ýä ç¿éëèéã õîðëîõ þìóó óñòãàõûã õ¿ñýæ áàéãàà ñýòãýëèéí ò¿ãø¿¿ðòýé, óõààíã¿é áàéäàë íü ýðýýä áàéãàà òàéâàí áàéäàëä ÷, æàðãàëä ÷ õ¿ðãýäýãã¿é. ¯¿íèéã àìüäðàëäàà áîëæ áàéãàà ç¿éëñèéã àæèãëàæ, óóðëàõ íü ¿ð á¿òýýëã¿é áà ãàãöõ¿¿ çîâëîíã áèé áîëãîäîã áîäèò áàéäëûã õàðàõ çàìààð áàòëàõ áîëîëöîîòîé. Äàðàà íü óóðã¿é áîëæ, õ¿ñýýä áàéãàà òàéâàí, æàðãàëòàé áàéäàëä õ¿ðýõèéã õ¿ñíý. Õ¿í, àìüòíû ¿éë àìüäðàëòàé õàìààòàé ººð íýãýí òîãòñîí ä¿ðìèéã îëíî: òýð íü àñðàë õàéðëàë áóþó áóñäûí àç æàðãàëòàé, çîâëîíã¿é áàéãààä áàÿðëàõ ñýòãýë íü ñýòãýëèéí óãèéí àç æàðãàëòàé áàéäàë áºãººä ò¿¿íèé õàà áàéãàà ãàçàð ÿìàãò òàéâàí, áàÿð áàÿñàëûã ò¿ãýýäýã. Îëîíõè õ¿ì¿¿ñ ò¿ðýìãèéëëèéã çºâòãºõ人 õýðâýý òýìöýõã¿é áîë õîðëîëä ã¿éöýãäýíý ãýæ ¿çäýã. Áóðõàíû øàøèíû ¿çëýýð áîë ¿çýí ÿäàëò íü ººðºº õîðëîë áºãººä ÿìàð ÷ íºõöºëä ò¿¿íýýñ çàéëñõèéõ ¸ñòîé áàéäàã. ªºðèéã õàìãààëàõàä õ¿÷ýýð òóëãàñàí ¿åä äàéñàíäàà ýíýðýíã¿é õàíäàí õàìãààëàõ ¸ñòîé. Èõýíõ òîõèîëäîëä áèäíèé ººðñäèéí çºð÷èëò áàéäàë áóñàä õ¿ì¿¿ñ áèäýíä äóðã¿éöýõ, äàéðàõ øàëòãààí áîëäîã; õýðâýý ¿ðãýëæ ýíýðýíã¿é ñýòãýëýýð ÿðüæ, ¿éëääýã áîë äàéñàíòàé áàéõ õýö¿¿. Áóðõàí áàãø ººðèéã íü õºíººõ ãýñýí àòàà÷, óóðòàé õ¿ì¿¿ñòýé òóëãàð÷ áàéñàí

Äîòîîä àíä íºõºð áà äàéñàí Ýðãýëçýë áîë äîòîîä àìüäðàëûí àäãèéí ìóó õóëãàé÷ áºãººä ñýòãýë ç¿ðõíèé òàíü õàìàã ¿íýò áàÿëãûã õóìñàëíà. Ýðãýëçýë íü óäààí ¿éë÷èëäýã õîð þì. ßàãààä? ßàãààä ãýâýë ýðãýëçýë ººðòºº ýðãýëçýõýýñ ¿¿äíý. ªíººäºð òà õýí íýãýíä ýðãýëçýæ ìàðãààø ººðòºº ýðãýëçýíý. ªíººäºð òà íýã ä¿ãíýëò ãàðãàõàä ìàðãààø ººð íýã ýðãýëçëèéí äàâàëãàà íºìºðíº. Èíãýõ íü ºíººäðèéí ýðãýëçýë óóñàí àëãà áîëîîã¿é õàðèí îíäîî ýðãýëçëýýð ñîëèãäñîí õýðýã. Òà ýðãýëçëèéã óðò õóãàöààíä àíä íºõºð ìýò ñàíàæ ÿâæýý. Õýðýâ ýðãýëçëèéã æèíõýíý íºõ𺺠ãýæ áîäîîã¿é áîë ò¿¿íòýé õàìò ÿâàõã¿é áàéõñàí. Õàðèí àìüäðàëäàà ýðõýì ñàéí àíäòàéãàà ó÷ðàõ öàãò ìóíõàã çàí ãàðãàëã¿é, “Áè îíäîî ñàéí àíäòàé áîëëîî. Àíä ìèíü íàìàéã ýðõýì äýýä çîðèëãîä õ¿ðãýõèéã áè õàðæ áàéíà” ãýæ õýëíý. Òàíû øèíý àíä íºõºð áîë ýð çîðèã õèéãýýä èòãýë þì. Ýíý õî¸ðòîé òà ¿ðãýëæ õàìò áàéñàí àâ÷ àíçààð÷ òýäýíòýé íºõºð뺺ã¿é àæ. Àíä íºõ𺺠ñîëèâîë ÿàõ âý? Ýõýíäýý àéäàñ, ýðãýëçýë õýìýýõ õóó÷èí àíäóóä òàíààñ ñàëàõûã õ¿ñýõã¿é. Òýä íºõºðëºëºº òàñëàõûã ýñ õ¿ñíý. Ãýâ÷ ìºä óäàëã¿é òàíòàé õàìò áàéõûã òýä ãóòàìøèã õýìýýíý. Òýãýýä “Çà ÿàõàâ, òýð ÿâáàë ÿâàã. Õýðýâ òýð áèäíèéã òîîäîãã¿é þì áîë, õýðýâ áèä ò¿¿íä õýðýãã¿é þì áîë, òýð ÷ áàñ áèäýíä õýðýãã¿é” ãýíý. Èíãýõ íü õ¿íèé áàðäàì çàíòàé èæèë þì. Áèä íàéç íºõðºº

àëäâàë þóí ò¿ð¿¿í ò¿¿íèéã ýðã¿¿ëæ òàòàõûã õè÷ýýíý. Õýðýâ òýãýýä á¿òýõã¿é áîë áàðäàì çàí ìààíü èëýð÷ “õýðâýý áè ò¿¿íä õýðýãã¿é áîë, íàäàä ÷ áàñ ò¿¿íèé õýðýã áàéõã¿é” ãýíý. Èéíõ¿¿ áèä èòãýë áà ýð çîðèãòîé íºõºðëºõ öàãò àéäàñ ýðãýëçýë áèäíèéã îðõèíî. Äîòîîä ñýòãýëäýý áè ºäºð á¿ð Íàðíû èë÷èéã õ¿ðòíýì. Áóðõàíû Ãýðýëò Àìëàëòààñ Äîòîîä èòãýë ìèíü òºðñíèé ó÷èð òýðýý. Ýðãýëçýë õýìýýõ ñà¨ðìàã÷èí Ýðãýëçýë þìóó îíäîî õàðàíõóé õ¿÷ òàíûã ýçýìäâýë òýäíèéã áàéíãà õýðýã òºâºã òàðüæ ÿâäàã ñàðìàã÷èí ìýò ñàíààðàé. Òàíûã áÿñàëãàæ áàéõàä òýð ñàðìàã÷èí äýðãýä ÷èíü èðýýä, ºäºæ çóëãààõ âèé. Òýâ÷ýýðòýé õàíäñíààð òà ñàðìàã÷èíã ÿâóóëíà. Òàíû òýâ÷ýýð ñàðìàã÷íû îâèëãîã¿é àâèðòàé ºðñºëäºíº. Ýðýë÷èí ó÷ðààñ òà, òýì¿¿ëýëã¿é õýí íýãíýýñ èõ òýñâýðòýé áàéõ íü äàìæèãã¿é. Òýì¿¿ëäýãã¿é áîëîõîîð ñàðìàã÷íû òýâ÷ýýðèéã, òàíû òýâ÷ýýðòýé æèøèõ ç¿éëã¿é. Áèäýíä áàðäàì çàí áàéäàã øèã ñàðìàã÷èíä ÷ áàñ áèé. Õýðýâ ò¿¿íèéã îéøîîæ õàðàõã¿é áîë ÿâààíäàà òýð òàíûã îðîëäîõîîñ çàëõàíà. Òýñâýð ãýäýã ìóíõàãèéã äèéëýõ ÷àäàëòàé áºãººä õýðýâ õ¿í òýâ÷ýýðòýé áîë ìóó çàíä ¿ë áàðèãäàíà. Ýðãýëçýë ãýäýã óæèã õóó÷, Èòãýë ãýäýã óëàìæëàëò ýì, Íèã¿¿ëñýë ãýäýã ºâãºí îòî÷,

Ýëáýðýë ãýäýã õàøèð àñðàã÷. Ýðãýëçëèéã ÿëàõ àðãà Ýðãýëçëèéã ÿëàõ ¿ð ä¿íòýé õàìãèéí ñàéí àðãà ãýâýë õ¿í ººðòºº èòãýë áèé ãýæ áîäîõîä îðøèíî. Áè áîë èòãýë õýìýýí ñàíàãòóí. Ýåðýã ñàéí ç¿éëòýé ººðèé㺺 àäèëòãàõûã ÿìàãò õè÷ýýãýýðýé. Îäîîãîîð òà ººðèé㺺 ýðãýëçýëòýé àäèëòãàæ ò¿¿íèéã áàéõ ¸ñòîé ç¿éë ìýò ñàíàæ ìýäíý. Õýðýâ èéì õàíäëàãûã ººð÷èëæ ÷àäâàë ýðãýëçýë íü õèéñâýð, àéäàñ ÷ ìºí õèéñâýð æèíõýíý áîäèòîé ç¿éë áîë èòãýë, áîäèò ¿íýí áîë õàòàí çîðèã ãýæ õýëíý. ßàæ ¿¿íèéã óõààðàõ âý? Õýðýâ óõààí ýðãýëçýëä àâòâàë ò¿¿íèéã ýì÷èëæ ýäãýð¿¿ëýõ èòãýëèéí òóõàé áîäîõ õýðýãòýé. Ýðãýëçýë óõààíûã ýçýìäâýë ¿òýð ò¿ðãýí “Èòãýë” õýìýýí äàâòààðàé. Õîîñîí õ¿ñëýýð ýðãýëçëèéã ÿëæ ÷àäàõã¿é. Áèä ÷àðìàéí ìýðèéõ ¸ñòîé. Õýðýâ óõààí ìààíü áîäîëä àâòâàë ýðãýëçëèéã ÿëàõ õ¿÷ ìºõºñäºíº. ßàãààä ãýâýë óõààí ¿ðãýëæ ñàíààòàé þì óó ñàíàìñàðã¿éãýýð ýðãýëçýæ áàéäàã. Ñ¿íñ áîë óõààíààñ õ¿÷òýé. Áèä ñ¿íñíèé ãýðëýý𠺺ðèé㺺 àâðàõ ¸ñòîé. Ýðãýëçýë óõààíä ìààíü øóðãàæ îðîõîîñ óðüòàæ ºäºð á¿ð ñ¿íñíèéõýý ãýðëèéã ìýäðýõ õýðýãòýé. Øðè ×èíìîéí òºâ, óòàñ 324162

áîëîâ÷ òýðýýð ÿìàð ÷ íºõöºëä ýíýðýíã¿é õàíääàã íü òýäíèéã õîðëîõ áîëîëöîîã¿é áîëãîæ áàéæýý. Óóðã¿éãýýð õóâü õ¿íèé áîëîí íèéãìèéí øóäðàãà áóñ ÿâäëûã ýñýðã¿¿öýõ áîëîìæã¿é, ýñâýë óóðëàõã¿é áîë ñóë äîðîéí øèíæ ãýæ ¿çýõ íü óòãàã¿é. Õàðèí ò¿ðýìãèé áàéõ íü ñóë äîðîéí øèíæ þì, õóë÷ãàð õ¿íèé àðãà çàì. Ǻð÷ëèéã óóðààð áèø õàéðààð øèéäýõýä õàìààã¿é èë¿¿ èõ çîðèã øààðääàã. Áóñäûí ñýòãýëä áàéãàà óóðûí ãàëûí äºëººð ººðèéí ñýòãýë äýõ óóðûí ãàëûã íîöîîâîë áèä áîëîí äýëõèé åðòºíö àëäàãäàíà. Õýðâýý ýðõ ìýäýëòýé áàéâàë ò¿¿íèéã õàâ÷èãäàæ, äàðëàãäàæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéã õàìãààëàõàä óõààëàã, ýíýðýíã¿é áàéäëààð àøèãëààðàé. ¯íýíäýý áîë ýäèéí çàñãèéí þìóó àðüñ ºí㺺ð ÿëãàâàðëàí äàéí õèéæ áàéãàà õèðíýý ò¿¿íèéã õ¿ì¿¿íëýãèéí äîâòîëãîîí ãýæ çºâòãºâºë òóéëûí ìóó ¸ñ ñóðòàõóóíã¿é ÿâäàë þì. Óóðûã, ò¿¿íèé åðºíäºã òýâ÷ýýðýýð çîãñîîæ, ò¿¿íèé ýñðýã õàéðààð óðâóóëáàë ñýòãýëèéí õºäëºëèéã äàðàõ, ò¿¿íýýñ ¿¿ñýõ ñýòãýöèéí òýíöâýðã¿éäýëä îðîõ àþóëã¿é áîëíî. Ãàíöõàí ãàðàõ ¿ð ä¿í íü àç æàðãàë. Èõ Õºëãºíèé Óëàìæëàëûã Õàäãàëàõ Òºâ Óòàñ 321580

/ò¿ð¿¿÷ íü 3-ð í¿¿ðò/ Хог нь байгаль дэлхийд хэдэн тєгрєгєєр ч хэмжээлшгїй хор хохирол учруулдаг. Гэтэл хэдэн тєгрєгєєр торгоод асуудлыг шийдвэрлэж чадах болов уу даа?

- Сингапурт хог хаясан хїнийг 120 $-р торгодог. Тэнд ганц ч хог харагддаггїй. Гэхдээ Сингапур биш Монгол шїї дээ. Монгол онцлогт тохирсон арга олдох болов уу?

- Арга олдоно оо. Та яг одоо гараад хог цэвэрлэж чадах уу?

- Тэр миний хийх ёстой ажил биш. Тэр таны тарьсан хог байсан бол гараад цэвэрлэж чадах уу?

- Би хог тарьдаггїй. Бїх хїн тань шиг хог тарихгїй байвал хот хоггїй байх болов уу?

- Ухамсарлах асуудал л даа Монголд ямар їйлдвэрлэл хамгийн чухал гэж та бодож байна вэ?

- Эцсийн бїтээгдэхїїн їйлдвэрлэдэг Ямар бїтээгдэхїїн байвал илїї дээр вэ?

- Хувцас, хїнсний їйлдвэрлэл зїгээр болов уу? Сайн костьюм хийвэл би л лав ємсєнє. Бид даавуу хийдэггїй шїї дээ. Костьюм хийх даавуу бас л гадаадаас авчрах байх тийм ЇЇ?

- Анар чулууг 1 кг-ийг нь 40 мянгаар хятадуудад зараад хятадаас 1 анар ээмгийг 150 мянгаар авдаг. Эхний бїтээгдэхїїнээр эцсийн бїтээгдэхїїн хийх нь ашигтай. Заавал даавуу хийх албагїй. Ер нь костьюм хийсэн, ээмэг хийсэн 2-н аль нь дээр бол?

- Хоёулаа ашигтай Таны хэлсэн уриаг залуу хїн бїрийн толгойд суулгаж /програмчилж байгаа юм шиг/ єгье гэвэл та ямар їгийг чухалчлан хэлэх вэ?

- “Амьдралд чи тоомжиргїй хандвал, Амьдрал чамд тоомжиргїй хандана”. Бас “Тєлєвлєгєєгїй тєлєвлєгєє бол нурах тєлєвлєгєє”. Амьдарч буй та яруу сэтгэвэл Амьдрал єєрєє яруу сайхан гэдэг їг байдаг. Энэ Їгийг та юу гэж бодож байна?

- Зарим талаар тийм шїї. Таньтай ярилцахад їнэхээр сайхан байлаа. Амаараа биш сэтгэлээрээ ярьсан таньд маш их баярлалаа. Манай сонины хамт олон болон уншигчидад хандаж юу хэлмээр байна?

- Сонины хамт олон уншигчидад чин сэтгэлээсээ талархлаа. Ярилцсан Ж.Лувсандорж

аар 3 цагийн сургалтыг байнга

р хэрхэн хєтлєх тал Єрхийн тєсвєє компьютер дээ

явуулж байна

8-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé) “Íèã¿¿ëñýíã¿é, ºðºâ÷, çºâ, øóëóóí øóäàðãà õ¿íèé òºëºº õàðàíõóéä ãýðýë öàöàðäàã”

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

àÌÜÄÐÀËÛÍ

ÀÊÑÈÎÌ

Äóóëãàâàðòàé çàí Ìèíèé òºëºº õàðèóöëàãà õ¿ëýýñýí õ¿ì¿¿ñèéí ºãñºí çààâàð, õ¿ññýí ç¿éëèéã áàÿðòàéãààð áèåë¿¿ëýõ Ìîäíû íóãàñíû äýãäýýõýé ýõèéãýý äóóäàõàä õàëüñàà õàãëàí ãàð÷ èðäýã. Y¿íèé äàðàà ýõ íü ¿¿ðíýýñýý äîîøîî ¿ñýðýõèéã øààðäàõàä ÷ áèåë¿¿ëäýã. Y¿ãýýðýý òýä äóóëãàâàðòàé áàéäëûã õàðóóëæ ýõèéãýý äàãàí îéðîëöîîõ öººðºì ð¿¿ ÿâäàã. Áè ¿¿íýýñ õîéø · ìèíèé òºëºº õàðèóöëàãà õ¿ëýýñýí õ¿ì¿¿ñèéí ¿ãèéã öàã òóõàéä íü äàãàí áèåë¿¿ëíý. · óðèàëãàõàí áàéíà · õèéõ ¸ñòîé ç¿éëýý á¿ðýí ã¿éöýä õèéíý · ãîìäîëëîõã¿é · õèéõ ¸ñòîé ç¿éëýýñýý èë¿¿ èõèéã õèéæ áàéíà. “Áè ÷àìä õýäýí óäàà õýëýõ ¸ñòîé þì áý?” (Ýõ õ¿íèé õýëäýã ¿ã) “Õ¿íèé ¿ãèéã äóóëãàâàðòàé äàãàæ ñóðààã¿é õ¿í õýçýý ÷ ñàéí çàõèðàã÷ áàéæ ÷àäàõã¿é ãýäýã íü äàìæèãã¿é ¿íýí ¿ã þì” Àðèñòîòåëü “Òóøààë ¸ñîîð ã¿éöýòãýå” (Öýðýã àðìèéí õýëëýã) “Y¿ðýã õàðèóöëàãààñ ìóëòðàõ àðãà îëîõ àìàðõàí ÷ ¿¿íèéõýý ¿ð äàãàâðààñ çàéëñõèéõ àðãà äààí ÷ ¿ã¿é þì” Èîñèà Ñòýìï ªãººìºð ñýòãýë Ýä ç¿éëñäýý àðèã ãàìòàé õàíäàæ õýðýãöýýòýé íýãýíä òóñëàõ Õîòîí øóâóóíû óðò òîì õîøóó íü çàãàñûã ÷àäâàðëàã áàðèõàä çîðèóëàãäñàí áàéäàã.

Y¿íèéõýý à÷ààð áàðüñàí çàãàñààðàà çºâõºí ººðèé㺺 õîîëëîîä çîãñîõã¿é àíãààõàéãàà òýæýýæ ººð áóñàä øóâóóíä ÷ èë¿¿÷ëýí ºãººìºð õàíääàã áàéíà. Áè ¿¿íýýñ õîéø · áàéãàà á¿õíýý áóñàäòàé õóâààëöàíà · áóñäàä ºãºõèéí òóëä ýä ç¿éëñýý õàäãàëæ õàìãààëíà · õàðèó ãîðüäîõã¿éãýýð áóñäàä òóñàëæ áàéíà · öàã çàâ, àâúÿàñ ÷àäâàðàà áóñäàä çîðèóëíà · áóñäûí ñàéí ñàéõàí ÷àíàðûã ìàãòàæ óðàì ºã÷ áàéíà. “Áóñäààñ ¿ðãýëæ àâäàã õýðíýý õýçýý ÷ ºãääºãã¿é õ¿í íü äîòîð íü îðñîí á¿õíýý çàëãèàä, ýöýñò íü òýð á¿õíýý ÿëçðóóëæ îðõèäîã òîãòîîë óñòàé àãààð íýã þì” Æîí À Æåèìñ “×àäàõ á¿õíýý õèé. Õàäãàëæ ÷àäàõ á¿õíýý õàäãàë. ªã÷ ÷àäàõ á¿õíýý ºã” Æîí Âåñëè “Öàã àëäàëã¿é òàñëàõ íü ºãººìºð çàíãèéí äýýä õýëáýð þì” Áõàðòðèõàðè (ÌÝ 100

îí) “Òýíõë¿¿í ÿâàõàä òýìýýãýýð òóñàëñíààñ Òýâäýæ ÿâàõàä òýâíýýð òóñàë (Ìîíãîë àðäûí ç¿éð öýöýí ¿ã) “ªãººìºð çàíã àæèë õýðýã áîëãîëã¿éãýýð ºäºð õîíîãèéã ºíãºð¿¿ëäýã õ¿í íü äàðõàí õ¿íèé ãàëûí ñýòã¿¿ð ëóãàà àäèë áºãººä òèéì õ¿íèéã àìüñãàëòàé ìºðò뺺 àìüä ãýæ òîîöîõîä õýö¿¿ þì” (Ñàíñêðèò ç¿éð ¿ã) Àíõààðàëòàé çàí Õ¿íèé ÿðüæ áàéãàà ç¿éëä óõààí ñàíààãàà á¿ðýí òºâëºð¿¿ëñíýýð òóõàéí õ¿íä õ¿íäýòãýë ¿ç¿¿ëýõ. Öàãààí ñ¿¿ëò áóãà íü ýðãýí òîéðîíäîî ãàð÷ áóé ÿìàð ÷ äóó ÷èìýýã íàðèéí ñàéí ÿëãàí ñîíñäîã. Èäýýøèëæ áàéñàí ÷ îð÷èí òîéðîíä íü àþóë çàíàë áèé ýñýõýä ìàø ñîðãîã, àíõààðàëòòàé õàíääàã àæýý. Áè ¿¿íýýñ õîéø · õ¿ì¿¿ñèéã íàäàä õàíäàí ÿðèõàä ººäººñ íü õàðàõ áîëíî · îéëãîìæã¿é ç¿éë áàéâàë àñóóæ òîäðóóëíà · çºâ ñóóæ öýõ çîãñîíî · áóñäûí àíõààðëûã ººðòºº òàòàõã¿é · àì, í¿ä, ÷èõ, ãàð, õºëººðºº àíõààðëàà ñàðíèóëàõã¿é. “×àìòàé ÿðüæ áàéõàä í¿ä ð¿¿ ìèíü õàðæ áàé” (Ýõ õ¿íèé õýëäýã ¿ã) “Àãóó õ¿í áîëîõûí òóëä ñàéí ñîíñîã÷ áàéõ õýðýãòýé” Àðòóð Õåëïñ “Îëîí õ¿í àì àìàíäàà äóóãàðâàë õýí ÷èõ òàâèí ñîíñäîãã¿é” (Øîòëàíä àðäûí ç¿éí öýöýí ¿ã) “Ìýðãýí óõààí íü ñîíñîõîîñ, ãýìøèë íü ÿðèõààñ” (Èòàëè àðäûí ç¿éð ¿ã) Óó÷ ñýòãýë Ñýòãýë ñýâòýýñýí õ¿íèé òàëààðõ ãîìäëîî àðèëãàæ, ò¿¿íèé ýñðýã ìóó ñàíàà ºâºðëºõã¿é áàéõ. Õîíü ººðèéíõ íü àìèíä àþóë ó÷èðñàí ÷ ýðãýæ äàéðäàãã¿éãýýðýý óó÷ ñýòãýëèéã èëòãýäýã. ̺í ò¿¿í÷ëýí õîíü÷èí õ¿í ñ¿ðãýýñýý òàñàðñàí õîíèî áóöààí áóé íü ÷ óó÷ ñýòãýëèéã õàðóóëäàã áàéíà. Áè ¿¿íýýñ õîéø · áóñäûã àëü áîëîõ õóðäàí óó÷èëæ áàéíà. · ººðèéí áóðóóã íóóí äàëäëàëã¿é äàðóé óó÷ëàëò ãóéíà. · áóñäàä õîíçîãíîõ ñýòãýë ºâºðëºõã¿é. · íàìàéã ãîìäîîñîí õ¿ì¿¿ñò ýåëäýã õàíäàíà. · ºðººëèéí ºìíººñ ººð íýãýíä õîíçîãíîõã¿é. “Õ¿ì¿¿ñèéã ¿çýí ÿäàõ íü ãýðòýý îðñîí ãàíö õóëãàíààñ ñàëàõûí òóëä ãýðýý á¿õýëä íü øàòààõòàé àäèë þì” Õàððè Ýìåðñîí Ôîñäèê “ª÷èãäðèéí áîëñîí ÿâäëûã õýçýý ÷ ºíººäºð äàõèí á¿¿ ñºõ” Ðè÷àðä Õ.Íýëñîí “Äàéñàíäàà ºãºõ õàìãèéí ýðõýì ç¿éë áîë óó÷ëàë áîëîé” Àðòóð Æåéìñ Áàëôî “ªøºº àâàëòààñ òàòãàëçàæ, áîëñîí ÿâäëûã

îþóíû áàíê Óëààíáààòàð õîòûí ÍÈÉÒÈÉÍ ÍÎÌÛÍ ÑÀÍ

Шинэ ном

Хотын нийтийн номын сангуудын уншлага-їйлчилгээнд 2007 оны 1-2 сард 206 нэрийн 658 ш ном шилжсэн тул эрхэм уншигч та гэртээ ойр орших нийтийн номын сан (СБД: Утас 329950, ЧД: Утас 321650, ХУД: Утас 341885, БЗД: Утас 450963, СХД: Утас 682805)-даа очиж їйлчлїїлнэ її. Зарим номоос дурдвал: Номын нэр | Зохиогч | Он 1. 1924,1940,1960,1992 оны їндсэн хуулиуд. | | 2007 2. American Geography | Birdsall S. | 1992 3. The Complete Internet Companion For Librarians | Benson C. Allen | 1995 4. Cracking the SAT 2007 edition | Adam R. ; John K. | 2007 5. CULTIVATING THE LEGAL REGULATION OF ADMINISTRATIVE CONTRACT / Автореферат/ | ODGEREL P. | 2006 6. Graduate Admissions Essays | Asher D. | 2000 7. GRE CAT Success 2004 | | 2004 8. Master GMAT CAT 2002 | Martinson H.T | 2002 9. Mongolian English dictionary | Ganhuyag Ch. | 2006 10. USA EDUCATION GUIDE | Association of International Educators . NAFSA | 2007 11. Year of impossible goodbyes | Choi N.S | 1991 12. Yзэл бодлоо чєлєєтэй илэрхийлэх эрх чєлєє. | Наранжаргал Х. ; Дэмбэрэлдорж Г. | 2001 13. Yл їзэгдэх багийнханд тохиолдсон явдал | | 2006 14. Yндсэн хууль ба ардчилсан эрх зїйт тєр./Сэдэвт бага хурлын баримт материалын эмхтгэл/. | Алтай Г. | 2004 15. Агь Сидаарта бурханы хутгийг олсон нь | Шри Чинмой | 2004 16. Аж ахуйн эсрэг гэмт хэрэг | АДЪЯАБАЗАР Д. ; ГАНТЄМЄР Г. ; Цэлмэг Ц. | 2005 17. Азтай хадам:Шог хошин шїлэг,дууль,ёгт їлгэр,єгїїллэг | ЖАМЬЯНДОРЖ Г. | 2007 18. Америкийн нийгэм амьдрал заншил | СТЕВЕНСОН К.Д. | 1996 19. Америкийн єсвєр їе | нийгэм ба їнэт зїйл сэтгїїл | 2005 20. Амьдралд хэрэгтэй баримтууд | | 2002 21. Амьдралын замыг гийгїїлсэн Шри Чинмой | Эрдэнэбаяр Б. | 2006 22. Аниргїй сургахуй.Удиртгалыг Элиан Спенс. | Шри Чинмой | 2006.

23. АНУ-н коллеж, их сургуулийн боловсрол | нийгэм ба їнэт зїйл сэтгїїл | 2005 оны 11 24. Ардчилсан сонгууль, хэвлэл мэдээлэл. | БАЯР С. ; ; Нарантуяа Б. | 2001 25. Архины дон. | ТОМПСОН С. ; Эрдэнэбаяр Л. | 2000 26. БАГА НАС. ЄСВЄР НАС | ТОЛСТОЙ Л.Н. | 2005 27. Багш шавь хоёр.Гїрї шавийн харилцааны мєн чанарыг ухаарах нь. | Шри Чинмой | 2004 28. Бадмаарсан зул | Зандраабайдий Х. | 2006 29. Байгаль орчин чуулга уулзалт .2002. | Болат А. | 2002 30. Байгаль орчны тєлєв байдлын тайлан.2003. | | 2003.

31. Байгаль хамгаалалын биологи. | Примак Б. ; БАТБОЛД Д, ; САМЪЯА Р. ; Батсайхан Н. | 2003 32. Баяслын жигїїр | Шри Чинмой ; Мєнх-Эрдэнэ Ц. | 2006 33. Би англиар ярьж чадна | Гїн їйлсД | 2006 34. Би ингэж инээдэг/Шилмэл шог,хошин шог, єгїїллэг,туужийн тїївэр. | ЦЭНД-АЮУН Ш. ; ГАРМАА Д. ; ДОРЖГОТОВ Ц. | 2005 35. Би та нартаа хайртай | ДОРЖЦЭРЭН Н | 2006 36. Бизнес тєлєвлєгєє. Батдорж Д. | 2006.

37. Биологийн нєєц, баялагийг хамгаалах ба биоаюулгїй байдал | | 2006 38. БНХАУ-ын эрїїгийн ба эрїїгийн заргын хууль | БАТЗОРИГ Б. ; Зууннасан Э. | 2006 39. Боловсрол соёл, урлаг, шинжлэх ухаан, технологийн салбарын статистикийн мэдээллийн эмхтгэл./2004 он.2004-2005 оны хичээлийн жил/. | Баасанжав М. ; 40. ГЭЛЭГЖАМЦ Ц. ; Пїрэвжал А. ; БАТЦЭЦЭГ Д. | 2005 41. Бэлчээрийн менежментийг боловсронгуй болгох асуудлууд | | 2006 Шинэ номын мэдээллїїд www.acic.edu.mn/newbooks -д байрласан.

Íàéç àà! ªºð÷ëºëòèéã ºíººäðººñ ýõýë

Єнєєдрєєс эхэл! Чи ямар нэг зїйлд тууштай байж чаддаг уу? Хэдэн удаа яг одоо шинээр эхэлье гэж єєртєє хэлснээ санаж байна уу? Тэгвэл яг одоо энэ байдалдаа цэг тавьж, жинхэнэ шинээр эхлэх цаг болжээ. Заавал даваа гариг байх албагїй! Хэрэв чи єєрийгєє эрс єєрчилж, шинэ амьдралд хєл тавья гэж шийдсэн бол заавал ирэх долоо хоногийн даваа гаригийг хїлээх хэрэггїй. Маргааш пїрэв, бїх зїйл єнгєрлєє гэж бодолгїй яг одоо эхэл. Єєртєє тодорхой зорилт тавь! Чи холливуудын од, алдарт тамирчин, бизнесмен, эрдэмтэн, санй жолооч, дэлхийн мисс эсвэл зохиосон ном чинь “bestseller” болох тухай мєрєєддєг биз дээ. Тэгвэл энэ мєрєєдєлдєє їнэнч байж, жижиг зорилтуудыг яг одооноос ємнєє тавь. Энэ чинь мєрєєдлєє биелїїлэх эхлэл болно. Тэвчээр бїхнийг ялна! Мэдээж чи богино хугацаанд єндєр амжилт гаргахыг хїсч байгаа. Гэвч бїх юм єргєс авсан юм шиг єєрчлєгдєхгїй. Маш тэвчээртэй байж їр дїнг нь заавал їз. Дуслыг хураавал далай гэдэг їгийг сана. Хамтрагчаа зєв сонго! Магадгїй чамд хамгийн сайн хамтрагч болох хїн “тулааны талбарт” гарахаар шийдсэн байгаа. Ямар ч найз нєхєд, зугаа цэнгэлийн тухай бодолгїй, єєрийгєє цэнэглэхээр

9-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

шийдсэн чамтай зорилго ижил хэн нэгэн байж л таараа. Тэр хїнийг ол. Хоёулаа бол хоёр дахин хїчтэй бас хоёр дахин хялбар. Єдрийн тэмдэглэл хєтєл! Тэмдэглэл хєтлєх нь чамд эмх цэгцийг бий болгоно. Заавал амжуулах ёстой ажлаа єдєр бїр тэмдэглэлдээ бичиж хэвш. Тэгээд тэмдэглэсэн зїйлээ хэцїї гэж хойш тавилгїй, харин заавал хийх ёстой гэж улаан балаар доогуур нь зур. Тєлєвлєсєн зїйлээ биелїїлсэн бол зєв гэж тэмдэглээд, харин гадаад хїчин зїйлээс болж бїтээгїй ажлаа дараагийн єдрийн тєлєвлєгєєнд оруул. Єєрийгєє урамшуулж бай! Амьдралын шинэ хэв маяг чамд ямагт баяр баясгалан бэлэглэж байх нь чухал! Магадгїй чи шар шувуу шиг шєнєжин сууж, єглєє зургаан цагт босож уйгагїй чармайсан бол заавал нэг ахиц гарч л таараа. Тэр болгондоо єєрийгєє урамшуулж, сэтгэл санаагаа улам єєдрєг болго. Ямар ч муу дїнгїйгээр улирлын шалгалтаа єгсєн бол, эсвэл доод тал нь хоёр кг турсан бол энэ чиний л гавъяа. Єєрийгєє шагна, урамшуул. Хэлбэр нь ямар байх нь чиний сонголт. Єєртэйгээ ярилц! Хїний ухамсар, дотор хїн хоёр байнга зєрчилдєж байдаг. Чи хичнээн хїсэвч дотор хїн чинь залхуураад ямар ч идэвхгїй болгодог їе бий. Тэгвэл цаг ямагт єєртєє “хэрэв чи л

хїсвэл бїхнийг чадна” гэж хэлж сур. Мєн “чи хийхгїй юм бол хэн хийх вэ, одоо хийхгїй бол хэзээ хийх вэ” гэдгийг єєртєє сануулж бай. Гайхалтай сайхан инээмсэглэ! Инээмсэглэж байх нь єєртєє эрч хїч єгєєд зогсохгїй бусдад таатай сэтгэгдэл тєрїїлнэ. Тиймээс єглєє бїрийг инээмсэглэлээр угтаж, їдэш болгоныг инээмсэглэлээр їдэж заншаарай. Амжилт хїсье!

Kiss -с

Нєхєн бїрдїїлэлтээр авах номууд

Хотын тєв болон салбар номын сангийн фондонд байхгїй, ховор, эрэлт хэрэгцээтэй, хувь цєєнтэй бєгєєд дахин бїрдїїлж авах шаардлагатай байгаа 108 нэрийн номын жагсаалтыг бид http://www.acic.edu.mn/ neededbooks вэб хуудсанд байрлуусан. Зарим номоос дурдвал: 1. Ж.Болдбаатар. Монгол улсын тїїх.

2. Дэлхий дахины тїїх.

3. Дэлхийн тїїх.

4. Дэлхийн урлагийн тїїх.

5. Д.Цолмон. АНУ-ын тїїх.

6. О.Амархїї. Орчин цагийн экологийн эрх зїй 7. Д.Гантємєр. Аялал жуулчлалын їндэс 8. Ц.Лїндээжанцан. Тєр эрх зїйн тїїхэн уламжлал 9. Р.Орсоо, А.Бакей. Эдийн засгийн ухаан 10. О.Мягмар. Сэтгэл судлал 11. Д.Санжжав. Сэтгэл судлал 12. В.Инжиннаши. Хєх судар 13. Ч.Далай. Тїїх Боть-1, 2, 3 ба бусад. Хэрэв танд уг жагсаалтанд байгаа номуудаас єєрийн хїсэлтээр бэлэглэж хандивлах эсвэл зах зээлийн їнээр худалдахыг хїсвэл Ном бїрдїїлэгч З.Тєгсжаргалтай ажлын 314385 утас, contact@pl.ub.gov.mn имэйл хаягаар холбогдоно уу.

аар 3 цагийн сургалтыг байнга

р хэрхэн хєтлєх тал Єрхийн тєсвєє компьютер дээ

явуулж байна

“Õ¿íä õàéðòàé, õ¿íèé áýðõøýýëèéã øèéäýæ ºãäºã óðëàã áîë áèçíåñ”

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

“óëààíáààòàð ¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”, øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 ò

Çîõèñòîé õîîëëîëòÀìüäðàëûí ÷àíàð áóëàí “ВИП клуб” ТББ-ын тэргїїн, Монголын Лектор тєвийн жинхэнэ гишїїн

Б.Гэрэлмаа Орчин їеийн хїн бїр гэдсэндээ 8-25 кг илїїдэл єтгєн тээж явдаг нь нэгэнт нотлогдсон їнэн. Yїний ихэнх нь бїдїїн гэдсэнд байдаг учир ийм хїн яаж нарийхан бэлхїїстэй байх билээ дээ. Найман литрийн 3 хувингаар дїїрэн энэ их овоолгыг єчнєєн жил сараар чулуужтал нь авч явахад амьд гэдэс тэсдэг нь їнэхээр гайхалтай. Гэдэс їрэвсэтлээ нэг хэсэг, їрэвсээд нэг хэсэг, шалбараад нэг хэсэг, шархлаад нэг хэсэг л тэсэх юм даа. Овоолгыг жилээс жилд нэмж, муу орчныг нь улам дордуулах ажлыг л идэвхтэй хийхээс биш цэвэрлэх ажил хийдэггїй хїн нэг л єдєр гэдэсний хорт хавдартай болсон тухайгаа мэддэг. Тэр їед юун нарийхан бэлхїїс манатай.

Yргэлж єтгєн нь хатдаг хїн гэдсэндээ хавдар ургуулж байна гэдгээ мэдэхгїй байгаа нь харамсалтай. Та єдєрт хэдэн удаа хїндээр бие засдаг вэ? Хооллох хєтєлбєр хийлгэж байгаа хїн бїрээс би ингэж асуудаг. Ихэнх нь “Єдєрт хэд нь ч юу юм бэ, нэгээс хоёр хоног єнжєєд л нэг удаа” гэж, их олон хїн “тав зургаа хонож байж арайхийж нэг хїндэрдэг” гэж хариулдаг. Єтгєн хатаад арваад хонодог гэх хїн ч олон. Ийм хїмїїс ихэвчлэн том гэдэстэй бїдїїн байдаг. Тэд бэлхїїс нь мэдэгдэхээ больсонд єтгєн хатахаас илїї шанална. Туранхай хїн ч бас байна. Ихэнх нь амархан єлсдєг,идэмхий хїмїїс. Зарим нь хоолонд дургїй, дотор нь муухайрч, огьж бєєлждєг байдаг. Гэтэл жинхэнэ эрїїл хїн єдєр бїр 3-4 удаа хїндээр бие засаж, идсэн хоолны нь шингээгїй їлдэгдэл, бас бус хаягдлаасаа тогтмол салж, гэдсээ тухай бїр нь цэвэрлэж чаддаг. Ургамлын гаралтай хїнс иддэг бол шїї дээ. Жишээ нь талх, боов, тємс, ногоо гэх мэт. Харин зєвхєн мах, цагаан идээ иддэг

Yðãýëæ íàðèéõàí áýëõ¿¿ñòýé áàéÿ бол єнжєєд нэг хоргол гаргах ёстой. Тиймдээ ч єєртєє таарсан мах мариатай, чилгэр сайхан биетэй, бэлхїїс нарийн, арьс єнгєлєг, Їс сайхан, чалх тамир сайн, цоглог сэргэлэн байдаг. Бие, сэтгэл нь эрїїл учир. Єнгєрсєн дугаарт бид ходоодтойгоо єнгєцхєн танилцсан. Одоо нарийн, бїдїїн гэдэстэйгээ товч танилцъя. Нарийн болон бїдїїн гэдэс нь хоол боловсруулах тогтолцооны хамгийн сїїлийн бєгєєд хамгийн урт хэсэг юм. Хоолноос авч болох хэрэгтэй бїхэн энэ хэсэгт шимэгдэнэ. Гэдэсний гадуур байдаг гєлгєр булчингууд нь удаан боловч хэмнэлтэйгээр агшиж,дотор нь байгаа задарч боловсрон шимэгдэж буй хоолны холимгийг тїлхэн цааш явуулна. Ходоодонд хайлж химус хэмээх нэртэй болсон холимог нарийн гэдэсний эхний хэсэг-12 хуруу/дээд/ гэдсэнд орж ирэнгїїтээ нойр булчирхайн шїїс болон элэгнээс ирсэн цєстэй холилдоно. Эдгээр нэмэгдлїїдийн ачаар химус хїчиллэг исгэлэн биш болно. Хоолны холимог нарийн гэдсэнд байх хугацаанд нь тїїнийг боловсруулах ферментїїд нойр булчирхайн шїїсэнд байдаг. Нарийн гэдэс ч єєрєє бас ферментїїдийг боловсруулна. Хоолны холимог нь нарийн гэдсийг 20 орчим цагийн турш туулж єнгєрєхдєє ферментїїдийн нєлєєгєєр улам жижгэрэн задарч, нарийн гэдэсний ханаар цус руу шимэгдэнэ. Хооллосноос хойш 24 цаг єнгєрєхєд идсэн зїйлээс маань ердєє л боловсрох боломжгїй хэсэг нь Їлдэнэ. Тїїнчлэн гэдэсний єнгєр/микрофлор/-ийн бактериуд, гэдэсний дотор бїрхэвчийн їхсэн эсїїд ч байна. Эдгээр хаягдлууд бїдїїн гэдсээр єнгєрєхдєє чийгнээсээ салж, шулуун гэдсэнд хуримтлагдан хошногоор тЇлхэгдэн гадагшилна. Цєсний будагч бодис/пигмент/ууд єтгєнийг хїрэн єнгєтэй болгодог. Нарийн, бїдїїн гэдэсний урт нийлээд 8,5метр орчим, їїнээс нарийн гэдэс 7метр, бїдїїн гэдэс 1,5метр урттай. Ийм урт гэдэс хэвлийн жижигхэн хєндийд багтахын тулд чацархайнд бэхлэгдэн мушгиран эвхэгдсэн байдаг. Гэдэсний дотор бїрхэвч нь хуниас мэт нугалаатай. Хуниас тус бїр нь “сормуус” гэж

Áèîëîãèéí èäýâõèò íýìýëòèéã õýðýãëýõ íü Áèîëîãèéí èäýâõèò íýìýëòèéí õýðýãëýýíä òàâèõ îíöëîã øààðäëàãà Âåãåòàòèâ ìýäðýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä òýãøèòãýë õèéäýã áèîëîãèéí íýìýëò íü 4 ¿íäñýí ÷èãëýëýýð õýðýãëýãäýæ áàéíà. * ׺뺺ò ðàäèêàëü õýìýýõ õîðò ýëåìåíò áîëîí áóñàä õîðò áîäèñ, õ¿íä ìåòàëëûí äàâñ, ðàäèîíóêëåèäèéã áèåýñ çàéëóóëàí öýâýðø¿¿ëýõ * Áèå ìàõáîäèéí ôèçèîëîãèéí çîõèñòîé øààðäëàãûã õàíãàõ çîðèëãîîð ìèêðî, ìàêðî ýëåìåíò, àìèíõ¿÷èë, àìèíäýì, õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë áîëîí áóñàä íýí ÷óõàë áîäèñûã íºõºõ * Áèå ìàõáîäèéí á¿õ ýðõòýí òîãòîëöîîíû ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ, òîãòâîðæóóëàõ, áîäèñûí ñîëèëöîîã çîõèöóóëàõ, áèåèéí áýëòãýë ýð÷ õ¿÷èéã èäýâõæ¿¿ëýõ * Ãýìòýæ, ýìãýãòýé áàéñíû óëìààñ ôèçèîëîãèéí õóâüä äîðîéòñîí ýä, ýñ, ýðõòýí òîãòîëöîîã ñýðãýýí õýâèéí òºëºâ áàéäàëä íü áóöààæ îðóóëàõ ¯éëäëèéíõ íü îíöëîã áàéäàëòàé óÿëäóóëàí áèîëîãèéí íýìýëòèéã * Òýãøèòãýñýí òýæýýë * Ãýäýñ, ñóäàñ öýâýðø¿¿ëýã÷ * Òàìèð òýíõýý îðóóëàã÷ * Áèåèéí äàðõëàà ñàéæðóóëàã÷ * Ãîî ñàéõíû áýëäìýë Áèîëîãèéí èäýâõèò íýìýëòèéã õýðýãëýõ çàð÷èì * ÁÈÁ-èéã áàéíãà èõýýð õýðýãëýæ áàéãàà ¿åä áèåýñ èõ õýìæýýíèé ÿëãàäàñ (õýðýãã¿é áîäèñ) ÿëãàðàõ, áóë÷èí ìàõ, ÿñ ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, îãèóëàõ, ºòãºí, øèíãýíèé ºí㺠õóâèðàõ, ñóóëãàõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ øèíæ òýìäýã ãàð÷ àðõàã õóó÷ ºâ÷íèéã ñýäðýýæ áîëçîøã¿é òóë ÒÓÍ õýìæýýã òóõàéí õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä òîõèðóóëíà * ªâ÷íèé øèíæ òýìäýã èëýð÷ áàéãàà ¿åä òóõàéí

10-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

ñàðóóë óõààíä ýð¿¿ë áèå

нэрлэгддэг хэдэн зуун єчїїхэн хєхлєгїїдтэй. Тиймээс гэдэсний дотор тал нь сахлаг хивс шиг. Хивсний утас шиг энэ ургацгуудын тоогоор гэдэсний дотор тал эцсийн хэмжээндээ хїртэл томорч єргєссєн гэсэн їг. Эдгээр хуниас, хєхлєгїїд нь шимэгдэх талбайг их болгох тєдийгїй гэдэсний гїрвэлзэх хєдєлгєєнд чухал їїрэгтэй. Хэрэв бїх хуниасыг тэнийлгэж болдогсон бол гэдэсний доторх гадаргуу нь нэг айлын 2 давхар орон сууцны шалны талбайтай тэнцэнэ. Бїдїїн гэдэс нарийн гэдэстэй нийлдэг уулзварын мухар хэсгийн їзїїрт ургасан єт хэлбэрийн унжлага байдаг. Тїїнийг аппендикс гэж нэрлэдэг. Тїїнийг ямар ч їїрэггїй гэж їзэж байсан боловч сїїлийн їед эрдэмтэд аппендиксыг дархлааны чухал эрхтэн гэж нотолж байна. Аппендикс їрэвсэж, хагалгаа хийлгэн авахуулах хэрэг гардаг.

Yїнийг бид мухар олгойгоо авхууллаа гэж буруу ярьдаг. Яагаад єтгєн хатдаг болж, гэдсэндээ олон хувин ялзарч ємхийрсєн зїйл тээж явна вэ, олон хїн? Цавуулаг ихтэй учир урсдаггїй /ус даадаг/, хивэг гэж нэрлэдэг уусамхай бус эслэгээс нь тусгаарласан учир цагаан єнгєтэй болсон дээд зэргийн гурил, мєн хивэгнээс нь салгаж єнгєлсєн хальсгїй цагаан будаа гэх мэт наалдамтгай шинжтэй, байгалийн амьд хїчээ гээсэн цэвэршїїлсэн хїнс байнга хэтрїїлэн идэхэд єнєєх хивс шиг гадаргуу маань цардагдан шархны тав мэт наалдацтай болж, гэдэсний ханын боловсруулалт тэр чигээрээ алдагдана. Хєхлєгїїд намирч хєдлєх манатай юм болж, гэдэсний гїрвэлзэх хєдєлгєєн маш их муудах нь тэр. Тээвэрлэлтэд саад учирсан юм чинь ачаа тэндээ л хэвтэж байхаас биш яахав. Зїгээр хэвтэхгїй халуун бие дотор муу дээрээ улам муу болоод л гадагшлах цагаа хїлээгээд л байж байхаас єєр юу хийх билээ дээ. Єтгєн хатахын учир энэ. Хэрэгтэй материал,тїїхий эдийг салгаж

ÀÇ ÆÀÐÃÀËÀÀ ÒÀ ÀËÃÀÀ ÒÎÑÎÎÄ ÀÂÀÀÐÀÉ.

ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýìòýé õîñëóóëàí õýðýãëýæ áîëíî. * Äàâñàã, öºñíèé õ¿¿äèéä ÷óëóóòàé, òàðõèíû äîîä äàðàëò èõýññýí, õîäîîä, äýýä ãýäýñíèé øàðõëààòàé áîëîí íàñòàé õ¿ì¿¿ñò ÁÀÃÀ ÒÓÍÃÀÀÐ õýðýãëýíý. * Çîõèõ æóðìûí äàãóó õýðýãëýæ ýõýëìýãöýý ë òýð äàðóéä íü ñàéæèðàõ, ýð¿¿ëæèõ ¿ð ä¿íã ÿàðàí õ¿ëýýõ ¸ñã¿é. * ÁÈÁ-èéã 6 ñàðààñ óðò õóãàöààãààð õýðýãëýõã¿é, 1-3 ñàð çàâñàðëàíà. Õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí ôèçèîëîãèéí ¿¿ðýã * Ýñèéí ìåìáðàíû á¿òýö, ò¿¿íèé õºäºë㺺íò ÷àíàðûã õàäãàëæ ôèçèîëîãèéí ¿éëäëèéã íü õàíãàõ * Öóñàí äàõü õîëåñòåðèíûã áóóðóóëàõ * Ñóäàñíû óÿí õàòàí ÷àíàðûã ñàéæðóóëæ õàòóóðëààñ ñýðãèéëýõ * Öóñ øèíãýð¿¿ëýõ * Óóðàã òàðõèíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèæ îé òîãòîîëò, ñýòãýõ ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ * Õ¿íèé áèåèéí ýñ õîîðîíäûí áîëîí ãåíèéí ìýäýýëýë äàìæóóëàëòûã õóðäàñãàõ * ªºõ òîñíû ñîëèëöîîã òîõèðóóëàõ, ÿñíû íºõºí òºëæèëòèéã ñàéæðóóëàõ * Èíñóëèí ÿëãàðàëòûã çîõèöóóëæ ÷èõðèéí øèæèí ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ * Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí ýäèéí ¿éë àæèëëàãààã ñýðãýýõ * Õ¿íèé äàðõëààíû òîãòîëöîîã äýìæèæ ýðõòýí òîãòîëöîîíû ºâ÷èí ýñýðã¿¿öýõ ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà /¿ðãýëæèëíý/ Ǻâëºõ ìåíåæåð: Æ.Õîðëîî 99158825

Òà àç æàðãàë àâìààð áàéíà óó? Òèéì áîë áèä òàíüä ºãüå. Àç æàðãàë ãýäýã áîë õ¿íèé ñýòãýëýýñ ãýðýëòýí áàéäàã òýðõ¿¿ àðèóí íàíäèí èíýýìñýãëýëèéí íýð þì. Òà áîäîîä ¿ç äýý… Òàíûã àæëààñàà ÿäàðñàí èðýõýä òàíàé ãýðèéíõýí òàíûã èíýýìñýãëýëýýð óãòàõàä òýðõýí àãøèíä òà àëæààë ÿäàðëàà ÷ ìàðòàæ, ÿìàð èõ àç æàðãàëòàé áîëäîãîî àíçààðäàã óó? Òèéìýý ýíý ë ýð¿¿ë àç æàðãàëûí èíýýìñýãëýëèéã òàíä òàíàí öàãààí ø¿ä ë áýëýãëýíý. Åð íü òà ø¿äýíäýý õýð àíõààðàë òàâüäàã âý? Òàíû ø¿ä ýð¿¿ë ãýäýãò òà ¿íýõýýð èòãýëòýé áàéíà óó? ¯¿íèéã øèéäýõýä òàíü òóñëàõààð çàëóó í¿¿ð àì ñóäëàà÷ îþóòíû êëóá áîëîõ “Periodontology club” ¿ðãýëæ áýëýí áàéõ áîëíî. Þóíû ºìíº òà Periodont ãýæ þó áîëîõûã àñóóìààð áàéíà óó? Ýíý íü áèäíèé ø¿äèéã õºäºë㺺íã¿é áàò áºõ áàðüæ áàéäàã òóëãóóð ýä /áóéë, ò¿¿øèí ÿñ, ø¿äíèé õîëáîîñ ýä, ÿñæìàã ýä/ þì. Ìàíàé êëóá íü ÝÌØÓÈÑ-ûí, ÍÀÑ-ûí ñóðãóóëèéí Í¿¿ð àìíû ýì÷èëãýý, Õ¿¿õäèéí í¿¿ð àìíû ºâ÷èí ñóäëàë, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òýíõèì¿¿äèéã ò¿øèãëýí 2006 îíä àíõ áàéãóóëàãäñàí. Ìàíàé óðèà: Ýâòýé õàðüöàöãààÿ

Ýíýðýí òóñàëöãààÿ

Ìýäëýãýý ã¿íçãèéð¿¿ëüå

Ìýäñýíýý áàòàòãàÿ

Øèíèéã ñàíàà÷èëúÿ

Øèëäýã íü áîëöãîî¸ Òà á¿õýíä ýð¿¿ë èíýýìñýãëýë áýëýãëýõýä áèäíèé õààëãà ¿ðãýëæ íýýëòòýé áàéõ áîëíî. óòàñ: 99627961 èìýéë:kh_urjee129@yahoo.com

цус

руу

дамжуулах замыг нь бєглєєд бєєн хаягдал овоороод наалдчихсан учир хоол идсэний хэрэг гарахгїй. Эсїїд “єлсєнє”. Єтгєн хатдаг зарим хїн амархан єлсдєг, их иддэгийн учир энэ. Их идэхийн хэрээр улам их хаягдал овоорч, байдал улам дорддог. Бид гэдсээ дїїргэхийн тулд биш, эсїїдээ тэжээхийн тулд иддэг гэдгийг эндээс ойлгож болно. Байн байн толгой нь євдєж, дотор нь муухайрч,хоолны дуршил муудсаны нэг шалтгаан нь гэдсэндээ хорны їйлдвэртэй болсных. Гэдэсний хавдар їїсэх шалтгаанд мах их идэх, элсэн чихэртэй хїнс байнга их хэрэглэх, хєдєлгєєний дутагдал, сэтгэлийн хямрал зэрэг хамаарна. Нарийхан бэлхїїстэйгээр эрїїл амьдрахыг хїсвэл махыг зохистой иддэг болохын зэрэгцээ эслэг ихтэй хїнс сайн хэрэглэж, эрїїл аж тєрєх сонголтыг хийнэ. Эслэг ихтэй гэдэг нь байгалийн гарлаараа амьдаараа байгаа бїтэн їр тариа, бїтэн будаа, тєрєл бїрийн бїдїїн гурил, тийм гурилан бїтээгдэхїїн, хїнсний хивэг, їр хєврєл, соёолж, хальстайгаа, їртэйгээ жимс, ногоог хэлдэг. Єтгєн хатдаг бол амьд, єєрєєр хэлбэл зєв бїтэцтэй, биологийн идэвхт ус єдєрт 2 литрээс багагїй уух хэрэгтэй. Улаан буудайн хоёрдугаар эсвэл гуравдугаар гурилыг, овёс, арвай, сагадын аль нэг гурилтай хольж, бага зэрэг хїнсний хивэг нэмж хєєлгєєд мантуу жигнэж, монгол байцаа, шар лууван, улаан манжингаар зууш бэлдэн, ногоон навчит ургамал болон зєєхийгєєр амтлаад, Їхрийн жигнэсэн гїзээтэй идвэл маш єег /материал тїїхий эд ихийг єгдєг/, зардал чирэгдэл багатай їдийн хоолны нэг хувилбар болно. Єтгєн л лав хатахгїй. Харин ус юмуу цайгаа хоолноосоо дор хаяж 30 минутын ємнє уугаарай. Утас: 99143123, 90151060 (а) Э-шуудан: gbijuza@yahoo.com

Âàíãàãèéí ýìèéí ñóäàð Àñòìà /áàãòðàà, á¿ãøèõ ìýíãýð/ ªâ÷èí ýõýëæ áàéãàà õ¿¿õäèéã ýì÷ëýõäýý õýäýí øèðõýã àñïèðèí ýìèéã íóíòàãëààä ãàõàéí áàãà çýðãèéí òîñîíä õîëüæ ñàéí õóòãààä äààâóóíä ò¿ðõýí õ¿¿õäèéíõýý öýýæèíä íü àðâàí ºäºð íààæ òàâèíà. Òîì õ¿íèéã ýì÷ëýõäýý 40 øèðõýã ¿ðèéí ñîíãèíî óñàíä õèéæ äýâòýýæ 纺ëð¿¿ëíý. Äàðàà íü óñûã íü àñãààä õàãàñ ëèòð ÷èäóí æèìñíèé òîñîíä áîëòîë íü áèò¿¿ øàðíà. Äàðàà íü íýãýí æèãäèéí íóõàø áîëòîë íü íÿöàëíà. ªã뺺 ºëºí ýëãýí äýýðýý ìºí îðîé òóñ á¿ð íýã öàéíû õàëáàãààð õýðýãëýíý. Õ¿¿õäèéí íîéð õóëæèõ 1. Ãîëûí ýëñ êèëîãðàììûã àâ÷ èðæ èõ óñòàé ñàâàíä ñàéí áóöàëãàíà. Äàðàà íü óñàà õºðºõººð íü õ¿¿õäèéíõýý äýýðýýñ àñãàæ óãààíà.

2. Õ¿¿õäèéã ºã뺺íèé ø¿¿äýð øèíãýñýí äààâóóíä õóëäàí äààâóóã õàòòàë áàéëãàíà. Òîì õ¿íèé íîéð õóëæèõ Õàäñàí ºâñ ýñâýë õàòààñàí çºðºã öýöãýýð ä¿¿ðãýñýí äýð äýðëýæ óíòàõ áà óíòàõûí ºìíº õîîëíû õàëáàãà çºãèéí áàë óóâàë á¿ð ñàéí. Íóðóó ºâäºõ 1.1ì/êâ õýìæýýíèé öýâýð öàãààí äààâóóíä 100 ãðàìì çýâñãèéí /áóóíû/ òîñ ò¿ðõýýä 3 îðîé äàðààëàí óóöàí äýýðýý òàâèõ.

2. Óóöàíäàà çºãèéí áàë ò¿ðõýíý. Äàðàà íü àðüñûã íü óóöíààñ íü õóóëàõ ãýæ áàéãàà ìýò îãöîì õºäºëãººíººð óóöàíä èëëýã õèéíý.

Y¿íèéã äàðààãèéí ºäºð äàâòàõ ìýòýýð ºâ÷èí àðèëòàë õèéíý.

1.50 ãð/ ã¿ãýë àâ÷ 50 ãð àëèìíû öóóíä óóñãàíà, ¿¿íèéãýý íîîñîí äààâóóíä ò¿ðõýí 3 îðîé äàðààëàí ºâ÷òýé ãàçðàà òàâèíà.

аар 3 цагийн сургалтыг байнга

р хэрхэн хєтлєх тал Єрхийн тєсвєє компьютер дээ

явуулж байна

“Áè õºëã¿é õ¿íòýé ó÷èðòëàà ãóòàëã¿é ãýæ çîâæ ÿâëàà”

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã

Yр хїїхдїїддээ мєнгє, санхїїгийн зєв ухаан, хїмїїжил олгохын тулд (ах эгч нар дїї нартаа) “Money Mama and the Three Little Pigs” буюу “Мєнгє ээж ба 3 жижиг тооройнууд” номын зохиолч Лори Макэй “Чи сургуульд дандаа онц сурдаг байсан ч хэрэв бодит амьдрал дээр санхїїгийн шалгалтандаа унавал чиний бїхэл бїтэн амьдрал чинь уруудах болно” гээд хэрэв хїїхдїїд мєнгєтэй зєв харьцаж сурвал тэд том болоод єєрийн дуртай мэргэжлээ эзэмшээд, дуртай ажлаа хийж, дуртай мєрєєдлєє гїйцэтгэж сайхан амьдрах болно. Яагаад гэвэл тэд мєнгєнийхєє асуудлаа шийдсэн байх тул амьдралынхаа сонголтуудыг мєнгєнєєс хамаарах дарамтгїйгээр хийх болно” хэмээн хїїхдэд санхїїгээ авч явах чадварын эртнээс

“Їрэх мєнгє нь байвал зарцуулах арга заавал олдоно” гэдэг Паркинсоны хуулиар амьдарч олигтой хуримтлал хийж байсангїй. Їїнд багын хїмїїжил, боловсрол їїний дээр нь аажуу тайван монгол араншин нєлєєлдєг байх л даа. Монголд жирийн амьдралтай хїн хэдэн сар ажилгїй байсан ч тєрєл саднаараа хооллоод яваад байж болдог тухай нэгэн єгїїлэл санаанд орсон юм. Гэтэл энд нэг сар ажилгїй болбол хуримтлуулсан мєнгєгїй бол юу болох билээ. Бидний амьдарч байгаа зах зээлийн нийгэм єєрєє хатуу нийгэм. Иймд бид їр хїїхдїїдээ энэ нийгэмд ирээдїйд аятайхан амьдруулахын тулд тэднийг олсон мєнгєнєєсєє хурааж

Õ¿í á¿ðò ìºíãº, ºãüå

сургахын чухлыг онцолжээ. Бид їр хїїхдїїддээ мєнгє, санхїїгийн зєв хїмїїжил олгох талаар санаа тавибал тэдний ирээдїйд нь ихээхэн нэмэр болох нь дамжиггїй.

1. Дуслыг хураавал далай буюу хадгалж сургах нь “Санхїїгийн эрх чєлєєнд хїрэх зам” номонд хїїхдээ багаас нь хадгалах ухаанд сургасан талаар нэгэн тїїх єгїїлжээ. “… Миний нэгэн танил 7 настай охиндоо 10 марк єгєнгєє аав нь чамд нэг юм їзїїлье гээд хотынхоо ядуус амьдардаг дїїрэгт охиноо авчирсан байна. Тэд тэр хавиар нэлээд эргэлдэж хоолны газраар нь хїртэл орж хооллосон байна. Ингээд аав нь охиндоо: Насан туршдаа хїн эцэг эхтэйгээ байхгїй. Хэзээ нэгэн цагт биеэ дааж амьдрах болно. Тэр їед чи ямар газар амьдрах нь чамаас шалтгаалах болно. Чамд їзїїлсэн тэр газарт 10 маркаа бїгдийг нь їрдэг хїмїїс амьдардаг юм. Чи сайхан байшинд найрсаг хєршїїдтэй дїїрэгт амьдрахыг хїсвэл хадгалж сурах хэрэгтэй гээд хуримтлалын тєлєвлєгєє охиндоо гаргаж єгчээ. Охин том болоод тийм газар амьдрахыг хїсээгїй тул єєрийн 10 маркаас 5-ыг нь хадгалахыг хїсчээ. Аав нь охиныхоо хадгалсан марк бїрт урамшуулал болгож 50 марк дансанд нь хийж байхаар болсон байна. 7 жилийн дараа аав нь єєрийн оруулдаг хєрєнгє оруулалтаа зогсоосон бєгєєд охин нь нэгэнт хадгалах дадал суусан тул цаашдаа єєрєє хуримтлуулсаар насанд хїрэхдээ 200 000 гаруй марктай болсон байжээ.” Монголд олон хїн, тїїний дотор би ч гэсэн

сургах л хэрэгтэй болж байна. Америк эцэг эхчїїд хїїхдїїдээ багаас нь saїings ethic буюу хадгаламжийн ёс суртахуунтай болгох їїднээс банкинд чекэн болон хадгаламжийн данс нээж єгєх нь олонтой ажээ. Їнэхээр хїїхдїїд нь piggy bank юмуу тємєр хайрцганд хадгалж байснаас илїї зїтгэлтэйгээр мєнгєє хадгалж эхэлдэг байна. Зарим тохиолдолд хадгалсан мєнгєний тоо нь эцэг эхчїїдийгээ єєрсдєєсєє ичихэд ч хїргэдэг гэнэ. Гэхдээ эхнээсээ дансныхаа мєнгийг зарцуулах эрхийг хїїхдїїддээ єгєх її, эсвэл жаахан том болохыг нь хїлээх її гэдгийг бодож їзэж шийдвэрлэх хэрэгтэй юм. Нэг талаар данс єєрийнх нэр дээр тул мєнгєє єєрєє мэдэж зарцуулах нь зєв боловч тэд зэрэг 10, 20 ширхэг барбинд мєнгєє їрээд дансаа хоосолж магадгїй гэж эцэг эхчїїд болгоомжилдог ажээ. Нєгєє талаас тэд хэдийгээр ухамсартай худалдан авалт хийж чадахгїй ч дансан дахь мєнгєнийх нь їлдэгдэл, баланс, хїїний тухай сайн ойлгуулж тайлбарласнаар їрвэл дансан дахь мєнгє маань багасна гэж ойлгоод бодолтойгоор сонголт хийж юм худалдаж авдаг аятай дадал заншилд багаасаа суралцаж эхэлдэг байна. Дээр нь хїїхдїїд банкны їйл ажиллагаатай эртнээс танилцаж, багаасаа чек бичих болон чекийн дэвтрийн балансаа хєтєлж суралцдаг ажээ.

õÿíàõàä òóñòàé ø¿¿ äýý.

9 ªíººäºð íýã öàã õýðòýé þó ÷ õèéõã¿é, þó ÷ áîäîõã¿é òàã ñàéõàí àìàð÷ ¿çüå, áîëæ ºãâºë áÿñàëãàæ ¿çüå.Òýãâýë áèäíèé öààøäûí àæèë àìüäðàëä òóñòàéã á¿¿ ìàðò.

10. ªíººäºð áè þóíààñ ÷ àéõã¿é, çîâîõã¿é, àéæ ÌÓÈÑ-ÍØÓÑ-èéí 4-ð êóðñûí è÷ñýíýýñ á¿õ þì ¿¿ñäýã. Áè ýíý ìº÷ººñ õîéø îþóòàí Î.Áóëãàíõàíãàé õºòëºíº öîã õèéìîðüòîé àëõàæ, õ¿ì¿¿ñèéã õàéðëàæ ñàéí ÿâáàë íàäàä ìºí òýãýæ õàíäàíà ÀÇ ÆÀÐÃÀË,.. ÀÌÜÄÐÀËÛÍ ÇÀÐ×ÈÌÓÓÄ áóëàí

ªã뺺 áîñîíãóóòàà ñàíàõ 10-í ç¿éë

1.Ìèíèé àìüäðàëûí ñ¿¿ë÷èéí ºäºð ãýæ ñàíààä ýíý ºäðèéã àÿòàéõàí ºíãºð¿¿ëüå. Õýçýý ÷ ýíý ºäºð äàõèí äàâòàãäàõã¿é ó÷ðààñ ýöñèéí ºäºð ìºí ø¿¿ äýý.

2.ªíººäºð áè øàíàëæ çîâîõã¿é, àç æàðãàëòàé ºíãºðººñºé ãýæ íàéäíà. Òýãýýä ººðèéí àç æàðãàëòàé ìº÷ºº äàéðàëäñàí õ¿ì¿¿ñòýéãýý õóâààëöàõ ¸ñòîé .

3.ªíººäºð áè ìóó áèåý áàÿðëóóëúÿ. Óñàíä îð÷èõú¸, ¿ñ ç¿ñýý ÿíçàëúÿ, îëèãòîéõîí õóâöñàà ºìñºå, õýäýí ìèíóò ýð¿¿ë àãààðò ãàð÷èõúÿ , òîëãîé òàðõèà ñýðãýý÷èõüå.

4.ªíººäºð ºº ðòºº àøèãòàé ñîíèðõîëòîé áèå áîëîîä ñýòãýëèéã ººä òàòàõóéö íýã ñîíèí þì îëæ óíøúÿ,òýãýýä ýðãýö¿¿ëýí áîäîæ àëõàëúÿ.

5.ªíººäºð ººðèéíõºº ìóó òàë, äóòàãäàë, ãýì áóðóóã íýã ñàéí òóíãààÿ. Áè º÷èãäºð ýëäýâò øàíàëæ, õèé ñýòãýë çîâæ áàéñàí áîë ºíººäºð òýð á¿õíèéã çàäëàí áîäîîä, òàÿãäàí õàÿâàë òààðíà. ªºðººñºº ãýì áóðóóãàà ýðüå, àëäñàíàà äàâòàõàà õîéøèä áîëü¸. Áè ººðºº ãýì áóðóóòàé áàéæ áóñäûã áóðóóòãààä ÿàõàâ.

7.ªíººäºð íàìàéã çîâîîãîîä áàéãàà àñóóäëûã ñàéí òàëààñ íü øèéäüå. ×àäàõã¿é áîë ìàðòúÿ. Òàðõè òîëãîéíîîñîî àâ÷ õàÿàä äàõèàä áîäîõã¿éí òóëä ìóó þìíû ¿¿äèéã õààÿ.

8.ªíººäºð õèéõ ç¿éëýý áè÷èæ òºëºâëüå. Îðîé ä¿íãèé íü ãàðãàæ, þóãèé àìæóóëààã¿é áîëîõîî íÿãòëàí áîäú¸. Èíãýâýë ººðèé㺺 øàëãàõ,

11-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

Áè÷âýðèéã ¿ð àøèãòàé óíøèõ àðãà

õ¿í õ¿ì¿¿æèõ¿é

2. Їргїй зардал 2 жил уулзаагїй хїїгээ анх Америкт ирэхэд нь зав л гарвал дэлгїїрээр дагуулж явж єєрийнх хїссэн тєдийгїй надад єєрт маань таалагдсан зїйлсийг хїїдээ авч єгч санасан сэтгэлээ дэвтээсэн юм. Гэтэл удалгїй гэрээр дїїрэн эвдэрсэн эвдрээгїй хэрэгцээгїй тоглоом, хэрэгсэл энд тэндгїй хэвтэх болсон ч хїї маань дахин дахин л нїдэнд харсан бїрээ авахуулах гэж оролдох болсон билээ. Хямд юм гээд тоохгїй байснаас бариад л бараг эвдрэх 1, 2 долларын їнэтэй тоглоомоос єгсїїлээд 25 сентийн машины хажуугаар ч зїгээр єнгєрєхєє

Ийнхїї энэ арга нь хїїг маань хадгалах, сайн сонголт хийх, хїссэн юмандаа хїрэхийн тулд тэсэх, худалдан авалтын сайн муу талуудыг мэдэж ойлгож авахад ихээхэн тусалж байгаа тєдийгїй бидний мєнгийг ч хэмнэж win-win situation буюу бидэнд ч хїїд маань ч ашигтай шийдэл болсон юм. Мєн нэмж дурдахад хїїхдїїдийг олон зїйл худалдан авах хїслийг нь тєрїїлэх, мєнгє їрэх, хэт материаллаг болох зэрэг буруу заншилтай болоход нь гадны олон хїчин зїйлс тїїний дотор телевизийн реклам ихээхэн їїрэг гїйцэтгэдгийг судалгаагаар нотолжээ. Мариа Шерлок “Хїїхдїїдтэйгээ энгийн амьдрах нь” номондоо хїїхдїїдээ рекламын мангасаас хэрхэн хамгаалах талаар дараах зєвлєгєєг эцэг эхчїїдэд єгчээ. Їїнд:• Їзэх цагийг нь хязгаарлах

ñàíõ¿¿ãèéí çºâ óõààí больж эхэллээ. 25-хан сент гээд хїїхдїїддээ єєгшїїлээд байгаа хїмїїсийн хєл ихтэй газар хїїхдїїдийн нїдэн тусах газар олноор байрласан, мєнгє хийхээр муухан шиг бохь, атга чихэр, резинин бємбєг, шивээс гээд тєрєл бїрийн жижиг сажиг зїйлс гаргаж єгдєг эдгээр машинууд зэрэг нь бидний бодож байгаа шиг тийм хямд зїйл мєн її? Їнэхээр эдгээр машинуудаас бид хїїхдїїддээ баяр баясгалан худалдан авч єгч чадаж байна уу, эсвэл зїгээр тэднийг мєнгєє цоорхой шуудай уруу хийхийг сургаж байна уу? Энэ бїгдийн эцэст хїїгийхээ мєнгєтэй харьцах харьцааг болон єєрийн їйлдлээ ч єєрчлєх хэрэгтэй болсныг ухаарч америкчуудын нэрлэдгээр allowance program буюу 7 хоног бїр тогтмол мєнгє єгдєг арганд шилжлээ. Нєхєртэйгээ ярилцаж байгаад 7 хоногт биш сард нэг удаа, харин мєнгєнийх нь хэмжээг 5 доллар байхаар тогтоолоо. Їнэхээр ч энэ арга хїїд маань аятайхан тохирч бага зэргийн судалгаа хийсний їндсэн дээр /заримдаа дэлгїїрїїдийн рекламын сэтгїїлийн тоглоомын хэсгийг эргїїлж їнийг нь харьцуулж харах зэрэг/ ямар тоглоом авахаа эртнээс тодорхойлж їнийг нь мэдээд хэдэн сарын “цалин”, бэлэгний мєнгєє уйгагїй цуглуулах боллоо. Єєрийн мєнгєєрєє авсан тоглоомых нь хэрэглээ нь ч сайжрав.

õýëæ ¿ç.

7.Áè÷âýðèéã ëîãèê çîõèîí áàéãóóëàëòûã õàðóóëæ áàéãàà õîëáîîñûã îðõèæ áîëîõã¿é. À.Øàëòãààí ¿ð äàãàâàð Á.Àñóóäàë øèéäâýð Â.Äýñ äàðààëàë, öàã õóãàöàà áîëîí ººð äýã æóðìóóä.

8.Îéëãîõã¿é áàéãàà áîëîí áîäîëã¿é óíøèæ áàéãààãàà ìýäýæ çàñàæ áàé.

9.Çîõèîã÷èéí ñàíàà áîäëûã äàãàí ÿðüæ ÷àäàõã¿éä õ¿ðâýë çîãñîõ õýðýãòýé.

10.Øèíý øèíý ìýäýýëýë îëæ àâàõ òóòàì, óíøèæ áàéãàà çîðèëãîî äàõèí ýðãýæ ¿ç.

11.ªºðèéí ìýääýãã¿é áàéñàí ìýäýýëëèéã îíöëîí òýìäýãëýæ àâ.

12.Øèíý ìýäýýëýë ýçýìøèõèéí õýðýý𠺺ðèéí àíõíû áîäîë ñàíààãàà ýðãýö¿¿ëæ áàé.

13.Õýðýâ øèíý ìýäýýëýë ºìíºõ ìýäëýãòýé ÷èíü òîõèðîõã¿é áàéãàà áîë íýìýëò ìàòåðèàë (íººö)-èéã ñàéí àøèãëà.

14.Ãîë ò¿ëõ¿¿ð áîëîõ ºã¿¿ëáýð¿¿äèéí àëãàñ÷ áîëîõã¿é.

15.×óõàë õýñãèéã äàõèí äàõèí óíøèæ çóðàõ, õ¿ðýýëýõ çýðãýýð òýìäýãëýæ àâ.

16.Çîõèîã÷èéí òóõàé ä¿ãíýëò, òºñººëºëòýé áîëîõûã îðîëä -ò¿¿íèé çîðèëãî, çîðèëò, ñàíàà áîäîë -ò¿¿íèé åðòºíöèéã ¿çýõ ¿çýë, ¿çýë ñàíàà áà ÷èã õàíäëàãà -óã áè÷âýð çîõèîãäñîí íèéãìèéí õºðñ äýâñãýð -çîõèîã÷èéí àøèãëàñàí ìýäýýëýëèéí áîëîìæèò ýõ ñóðâàëæ 17. Áè÷âýðèéí ëîãèêèéã ãàðãàæ ºãäºã, “Æèøýýëáýë” “ä¿ãíýæ ¿çâýë” “íýãä” “öààøèëáàë” “òºãñãºëä” íü ãýõ ìýò ¿ãí¿¿äèéã áèòãèé àëãàñ.

18.Óíøñàí áè÷âýðèéíõýý õýñãèéã ä¿ðñëýí

• Хїїхдїїдээ нэвтрїїлгийг зєв хїлээн авч байгаа эсэхэд нь анхаарах. Їзсэн зїйлийнх нь талаар ярилц. Рекламыг шїїмжлэхээсээ бїї ай.

• Хэлсэн ярьсан зїйлээ єєрєє хэрэгжїїл. Моод хєєцєлддєг эцэг эхийн орчинд материалаг хїїхэд л єсєх болно.

• Аз жаргал эдэлж байгаа зїйлээс биш байгаль болон хїмїїстэй харилцах харилцаанаас ирдэг болохыг хїїхдїїддээ аль болох харуулахыг хичээ. Тэдэнд нєлєєлдєг дараагийн том хїчин зїйл бол їеийхнийх нь дарамт, нєлєє бєгєєд хэт их матераллаг зїйлийн хойноос хєєцєлдєж мєнгє тєгрєг їрэх нь буруу гэдгийг ойлгуулахын тулд хїїхдїїдтэйгээ том хїн шиг ярилцах хэрэгтэй. Харин тэдэнд дахиж хэзээ ч юм битгий худалдаж ав гэх мэтээр хэлж загнахын оронд ойлгуулахыг хичээж америкийн ихэнх саятнууд ямар их даруухан амьдардаг болон тэд мєнгєє дэмий юманд їрдэггїй учраас баяжсан тухай єгїїлдэг бэст-сэллэр болсон “Millionaire Next Door” гэх мэт номнуудыг уншуулбал тустай байх болно гэж зєвлєжээ. Д.Баярсайхан (Сакраменто) dayarmongol.com

Óíøèõûí ºìíº: 1.Óã áè÷âýðèéã óíøèõ çîðèëãî áóþó õ¿ðýõ ¿ð ä¿íã òîìú¸îëæ áýëòãýõ .Áè þóíû òóõàé óíøèõ, ýíý ç¿éëýýñ áè þó õ¿ëýýæ áàéíà âý? ãýäýã àñóóëò ººðòºº òàâèàä ¿ç. òºñººëæ ¿ç 2.Á¿ëãèéã á¿õýëä íü ía¿äýýðýý õàð. Òóõàéí Óíøñàíû äàðàà : á¿ëãèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàé á¿õýëä íü 1.Ãîë ÷óõàë ñàíààã òîäîðõîéë. òºñººëºëòýé áîëîõûí òóëä äîãîë ìºð á¿õíèé 2.Áè÷âýðèéí àëü íýã õýñãèéã äàõèí óíøèõ ýõíèé ºã¿¿ëáýðèéã óíøààä ¿ç. õýðýãòýé ýñýõèéã øèéä.

-Á¿ëýã, ç¿éë(ïàðàãðàô)-èéí á¿òýö, óðò áîãèíî 3.Óíøñàí ç¿éëèéí òàëààð òîâ÷ òýìäýãëýë çýðýã øèíæèéã òýìäýãëýæ àâ. õºòºë -Òîä ¿ñãýýð òýìäýãëýñýí áîëîí ãàð÷ãèéí äîð 4.Óíøñàí áè÷âýðèéí òàëààð àñóóëò çîõèîæ, ãàðãàæ òàâüñàí ãîë ñàíààíóóäûã òýìäýãëýæ ººðºº õàðèóëàõûã õè÷ýý àâ.

6.ªìíºõ ìýäëýã áà øèíýýð îëæ àâñàí 3.Óã áè÷âýðèéí çîðèóëàãäñàí ñýäâýýð òîõèðîõã¿é áàéãààã òýìäýãëý. ººðòºº áàéãàà ìýäëýãèéã ºðãºí àøèãëà. Ýíý 7.Õàìãèéí ãîë ÷óõàë ìýäýýëëèéã ñèñòåì÷èëæ ñýäâýýð ºìíº íü óíøñàí ç¿éëýý ñàíàõûã áàé. õè÷ýý. Ñàíààíä îðñîí ç¿éëýý áè÷èæ òýìäýãëý.

8.ªºðò áàéãàà ìýäëýãýý øèíý ìýäýýëýëòýé Òóõàéí ñàäâýý𠺺ðèéí áè÷ñýí ç¿éë, çóðàã áà õîëáîæ îéëãî. áóñàä ìàòåðèàëûã ñóäàëæ ¿ç Óíøèõ ¿åä: Áîä áîä, áîäîëòîéãîî ë ÿðü 1.Áè÷âýðèéí õàìãèéí ÷óõàë õýñã¿¿äèéã ñîíãîæ Áîäëûí õ¿÷ õÿçãààðã¿é... íÿãò íÿìáàé óíøèõ õýðýãòýé. Áè÷ýýã¿é öàãààí öààñ, íàìóóí 2.Õ¿íä õýö¿¿ áºãººä îíöãîé àíõààðàõ ºã뺺 õî¸ðò áè äóðòàé õýñã¿¿äèéã ñîíñîãäîõîîð ÷àíãà óíø. Îþóíàà õºãæ¿¿ëüå ãýâýë îð÷íîî áàéíãà 3.Óíøñàí ç¿éëýý ººðèéí ¿ãýýð ñýðãýýæ ÿðü. ñîëü 4.Òýìäýãëýë õèéõýý ìàðòàæ áîëîõã¿é!

5.Áàéí áàéí çîãñîæ , çîõèîã÷ þó õýëýõ ãýñýí нга явуулж байна талаар 3 цагийн сургалтыг бай лєх хєт хэн хэр р дээ þì áîë! ãýñýí àñóóëò òàâüæ áàé. тер пью Єрхийн тєсвєє ком 6.Á¿ëãèéí (ç¿éëèéí) çàðèì õýñãèéãòºðäºã ººð÷èëæ áîë áîäîë ñýòãýë ¿éë ÿâäàë õ¿íèéã ýçëýí òºðäºã” “Õ¿í öàãèéã ýçëýí

ßðóó ñýòãýã÷ 3

ñàð

¹03

2-ð óëèðëûí çàõèàëãà îðîí äàÿàð ÿâàãäàæ áàéíà. “Ìîíãîë øóóäàí”,

“óëààíáààòàð øóóäàí”-ãèéí á¿õ ñàëáàðóóäààð, 900 òºã Î.Äàøáàëáàð ̺í ÷àíàð áóé àâààñ

Íàäàä ìºí ÷àíàð áóé àâààñ òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Íàìàð áè ãóíèõã¿é áàéæ ýñ ÷àäíà, ç¿ðõ ìèíü áóé! Íàñ òàëèéæ, ºâãºð÷ áóéãàà ÷ ìýäíýì, õ¿í ÷àíàð ë . . . Íàìàéã ç¿¿äíèé ñ¿âýã÷ øèã çàéãààð ÷ ¿å ¿å ãýðýëò¿¿ëæ Íàéðàí äýýð íóëèìñ ìýëòýðíý, íàäàä þó áóé, þó ýñ áóé? Óéëàõ ìèíü ìºí ÷àíàð áóñ, õ¿í ÷àíàð ë . . . Óóðëàõ ìèíü ìºí ÷àíàð áóñ, õ¿í ÷àíàð ë . . . Óéäàõ ìèíü ìºí ÷àíàð áóñ, õ¿í ÷àíàð ë . . . Óõààðàõ ìèíü ìºí ÷àíàð áóñ, õ¿í ÷àíàð . . . Óñòàõ ìèíü ìºí ÷àíàð áóñ, õ¿í ÷àíàð . . . Áààâãàé íàìàéã ç¿¿äëýí íîéðñäîãò èòãýäýã þì áè, Áàðóóí ãàðò ìèíü õóäàë, ç¿¿í òàëä ìèíü ¿íýí áóé . . . Áàãà áàéãààä òîì áîëñîí ìèíü ìºí ÷àíàð áóñ óó, Áàðèì òàâèì õóâèðñààð ë áóé íü õ¿í ÷àíàð áóñ óó, Áàÿí ÷ áóñ, õîîñîí ÷ áóñ ìºí ÷àíàð ìèíü õ¿í ÷àíàð! Íàäàä ìºí ÷àíàð áóé àâààñ òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Íàéçûãàà ¿õýõýä óéëàõã¿é, ãóíèõã¿é áàéæ ýñ ÷àäíà Íàñ áàðñàí á¿õíèéã ñàíàõã¿é áàéæ ýñ ÷àäíà, ìàðòàõã¿é Íàðëàã ºäðèéí ã¿íä ñàëõè øóóãèæ áóéã óðüòàæ ìýäðýõ íü Íàäàä ìºí ÷àíàð áóñ, õ¿í ÷àíàð ø¿ãëýñíèéõ! . . . Áè áîë àãààð þì, íàäààð àìüñãàëàãòóí, àìüä áóé ¿åä ìèíü Áè áîë ãàë þì, íàäààð äóëààöàãòóí, àìüä áóé ¿åä ìèíü Áè áîë ãîë óñ þì, íàìàéã óóãòóí, ãàãöõ¿¿ àìüä áóé ¿åä ìèíü Áè áîë íàìàð þì, íàäààð ñýð¿¿öýãò¿í, ãàãöõ¿¿ àìüä áóé ¿åä ìèíü Áè õýçýý ÷ òà íàðò îëäîõã¿é, áè õýçýý ÷ îëäîõã¿é, þó ¿¿ýí, òýð ¿íýí! Íàäàä ìºí ÷àíàð áóé àâààñ òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Íàìàéã äóðëàëàà èäýæ, õàéðàà öàìö áîëãîñíûã ìèíü õàðàãòóí Íàìàéã ¿õýð øèã 캺ð÷, íîõîé øèã õóöàæ ÿâààã ìèíü õàðàãòóí Íàìàéã áóðõàí øèã èíýýæ, õàðãóéí òîîñ áîñãîõûã ìèíü õàðàãòóí Íàäàä ìºí ÷àíàð áóé àâààñ òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Íàäààñ ñàéí ñàéõíûã á¿¿ ýðýãò¿í, áè æîîì àëäàã Íàìàð 캺ã ò¿¿æ, õàð øºë óóæ, õàð àìèà áîääîã Íàéòààæ, õàíèàä õ¿ð÷, ýì óóæ, áóñäûã áàñ õàðààäàã Íàâñ áîëòëîî ñîãòîæ, àãñàì òàâüæ, íîõîé ºøèãëºõººñ áóöàõã¿é Íàäààñ ñàéí ñàéõíûã á¿¿ ýðýãò¿í, áè öýöýã òàñàëäàã ̺í ÷àíàð ìèíü õ¿í ÷àíàð áîëîõîîð áè ÿàõ þì? ̺ðººäºæ, äýìèé ñýëã¿¿öýæ, õàéðòàé õ¿¿õíýý õàðäàæ, ̺í㺠¿ðæ, Äîñòîåâñêèéä àòààðõàæ, íýð àëäàðò øóíàæ, ̺ñã¿é çàí ãàðãàæ, õ¿íýýñ çýýëñíýý ºãºõººñ ÷ òàòãàëçàæ, ̺í ÷àíàð ìèíü õ¿í ÷àíàð áîëîõîîð áè ÿàõ þì? Íàäààñ ìóó ìóóõàéã á¿¿ ýðýãò¿í, ºí÷íèéã áè ºðºâääºã Íàðíû äîîð àäèëõàí ë õîíîã ýëýýæ ÿâàà áóñäûãàà õàéðëàäàã Íàðñíû õîðèãäëûã, ýýæòýé íü öóã áîäîõîîð òýñýõã¿é óéëäàã Íàìóóõàí øºíº õ¿¿õä¿¿äýä ¿ëãýð ÿðüæ òàéâàí íîéðñóóëäàã Íàäààñ ìóó ìóóõàéã á¿¿ ýðýãò¿í, áè ÿëàà ÷ õîðîîõã¿é ªºäã¿é àëäààã íàäààñ á¿¿ õàé, ÷îíûã ÷ áè õàéðëàäàã ªìñºæ ç¿¿æ ÿâñíàà õýíä ÷ òàéëààä ë ºãäºã, áè õ¿í ªâ÷òýé ýìãýíèéã øºíºæèí ñàõèæ, öóðàì õèéëã¿é õîíîäîã ªâëèéí æàâàðò çîëáèí íîõîéã õàðàõààð ç¿ðõ øàðõèðäàã ªºäã¿é àëäààã íàäààñ á¿¿ õàé, õóëãàé÷èéã ÷ áè ºðºâääºã Íàäààñ îëèãòîé þì á¿¿ ýð, íàäààñ îíöãîé þì ÷ á¿¿ õàé Íàðòàä áè õ¿íä òóñàëæ, çàðèìäàà õ¿íýýñ òóñ õàéæ ãýëäýðíýì Íàìóóõàí óÿíãà, çýðëýã õàøãèðààí õî¸óëàà íàäàä áóé Íààäàì öýíãýë, ñýòãýëèéí òàì õî¸óëàà ìèíèé îðîí ãýð Íàäààñ îëèãòîé þì á¿¿ ýð, íàäààñ îíöãîé þì ÷ á¿¿ õàé Ýíý áèåä ìèíü ìºí ÷àíàð áóé àâààñ, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Ýðõ ÷ºëººòýé áîëìîãöîî ë áè, ýðãýýä ò¿¿íäýý äóðã¿é õ¿ðäýã Ýãíýãò áîîë áàéþó ãýòýë, ýðõ ÷ºëººã ÿìàãò äýýäýëäýã Ýíý õî¸ðûí õîîðîíä òýëýãäýæ, ó÷ðàà îëîõã¿é ÿâäàã Ýíý áèåä ìèíü ìºí ÷àíàð áóé àâààñ, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Áóé áèå ìèíü, ìºí ÷àíàðòàé àõóë, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Áóñäààñ õàéð íýõäýã õýðíýý, ººðºº ò¿¿íèéãýý ºã÷ ÷àäàõã¿é Áóÿí ¿éëäýæ ÷èëýõ õýðíýý, áóã áîëæ íºõ人 çàãíóóëäàã

Ýðäýíèéí ñàí Ñóáàøèäààñ Àëñ õîéä ìºðºº ñàíàõ áºãººä ñýðýìæòýé Óóðëàõ öººí áºãººä çîâëîíã òýñýã÷, Ààëü çàí íü òîãòóóí áºãººä õè÷ýýíã¿é áîëáîë Àäàã áîîë õ¿í áîëîâ÷ äýýä íî¸í áîëúþó Yëýìæ äýýäýñ ýðäìýý õýäèé íóóâ÷ Yðãýëæèä îëîí á¿ãäýýð ò¿¿íèé ñàéíûã ìýäüþ¿ Yíýð ñàéò çàäèéí öýöãèéã ñàéòàð á¿ðõýâ÷ Yíýð íü îéð îð÷èí á¿õýíä àíõèëàõ ìýò Åðèéí õààä íî¸ä ººðèéí ãàçàðòàà õ¿íäëýãäýõèéí òºäèé áóé çàà Èõ ýðäýìòýí äýýäýñ õàà îäîâ÷ õ¿íäëýãäüþ¿ Åð öýöãèéí ñàéõàí íü ¿òýðõýí çóóð áóé çà

ñýòãýëèéí áàéãàëü

Áóðóó õàðæ ñóóõ õýðíýý, àðä áîëæ áóéã ÷ áàñ ìýääýã Áóé áèå ìèíü, ìºí ÷àíàðòàé àõóë, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Ýð áèå ìèíü, ìºí ÷àíàðòàé àõóë, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Ýì õ¿íä äóðã¿é õýðíýý, òýäýíã¿é áàéæ áàñ ë ÷àäàõã¿é Ýä áàÿëàãò äóðã¿é õýðíýý, ýëáýã àìüäðàëä äàñàõ ÿíçòàé! Ýðõ òóøààëä äóðã¿é õýðíýý, ýðýýëõýæ öýýðëýõã¿é çàãíàõ àÿñòàé Ýð áèå ìèíü, ìºí ÷àíàðòàé àõóë, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Ìóó áèå ìèíü, ìºí ÷àíàðòàé àõóë, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . Ìóíõàãò áàñ äóðã¿é õýðíýý, óõààíòàéã íü õ¿ëöýæ ÷àäàõã¿é . . . Ìóðóé õàìàðòàéä äóðã¿é õýðíýý, øóëóóíûã áàñ òýâ÷èæ ÷àäàõã¿é Ìóóñàéí áàÿ÷óóëä ºøèõ õýðíýý, õîîñîí ÿäóóä áàñ äóðã¿é Ìóó áèå ìèíü, ìºí ÷àíàðòàé àõóë, òýð íü õ¿í ÷àíàð ë . . . ̺í ÷àíàðûã íü ìýäüå ãýâýë, õýí ë ÷àäàõ áèëýý? ̺ðºí ãîë ðóó òýì¿¿ëýõ õýðíýý, ãóðàâ õîíîîä ë çóãàòààäàã ̺ñò îðãèë ðóó àâèðàõ õýðíýý, ãîâü öºë ð¿¿ òýí¿¿÷èëäýã ̺íõ àìüäðàë õ¿ñýõ õýðíýý, íýã àãøíààñ ë äîðõíîî óéääàã ̺í ÷àíàðûã íü ìýäüå ãýâýë, õýí ë ÷àäàõ áèëýý? Ìÿíãàí öýöýã öîìèðëîãîî äýëãýæýý. ¯íýí ÷àíàðûã ìèíü òàíüÿ ãýâýë, õýí ë ÷àäàõ áèëýý Íàìàéã òºð뺺 ãýæ ¯ã¿éñãýæ ÷àäñàí á¿õíýý, ø¿òýýí ãýýä òàõèæ çàëáèðíà Äýëõèéí æèí íýìýãäýýã¿é ÷ ¯ðãýëæ äýýäýëæ ÿâñíàà ÷, ¿íñýíä îðòîë ìóó õýëíý Áè ÿàõûí àðãàã¿é íýìýãäýõ¿¿í ¯çýýðèéí ìóóõàé õ¿íèéã ÷, ¿íýõýýðèéí ñàéõàí õýìýýí çàëíà Áè ãàçàð, òýíãýðèéí õ¿¿ ¯íýí ÷àíàðûã ìèíü òàíüÿ ãýâýë, õýí ë ÷àäàõ áèëýý Äóðòãàë ìàðãààø õî¸ðûí õýëõýý Èéíõ¿¿ áèä õî¸ð òóéë ðóó öàãèéí ç¿¿ øèã õýëáýëçýæ àìüäàðíà Äóó íóëèìñ õî¸ðûí ãîëòðèã Èä øèä ¿ã¿é ÷, íàðûã ýâýðòýé, ñàðûã øèäòýé áîëãîæ òºñººëíº Õî¸ð òóéëûã õîëáîñîí óðòðàã Èíýýõ óéëàõ õî¸ðûí çàâñàðò òà íàð øèã ë ñàâëàæ ÿâíà Òºðºõ ¿õýõèéí äóíäàõ áîäãàëü Èõ áàãà õî¸ðûí äóíä ýçýí õààí øèã, áîîë øèã àìüäàðíà Ãýðýë ñ¿¿äðèéí öîãö Èéíõ¿¿ áè ÷, òà ÷, õýí õýíèéãýý õýëýëòã¿é “õ¿í ÷àíàðòàé” áóþó . . . ªºðèé㺺 ýëýýæ ÌÓÈÑ-ÁÔ-ÁÒ-1 ×.Áàòçàÿà ªðººëèéã èðëýæ äóóñàõ Àíõíû õàéð ªíæ¿¿ëèéí õºõ áèë¿¿íèé õýëòýðõèé Àðâàí òàâíû ñàð òýíãýðò ãýðýëòýõ àäèë Áè Àãëàã çýë¿¿ä ñýòãýëä ãàíö ñàðíàé äýëáýýëýý þó? Äîðîî ýðãýëäýõ ºäºð øºíº Àðâàí òàâòàé îõèí ãýçãýý èìðýí çºðºõ¿éåý Íàðûã æèëäýý íýã òîéðîõ Àðâàí çóðãààòàé áè ÷èíü íóëèìñ ä¿¿ðýí øèðòýý þó? Ãàçðûí õààí Äýâòðèéí õàâòàñíàà ýðýýëæëýõ ºíãèéí çóðàãíààñ èë¿¿ Íàìàéã òýâðýõ ãýæ ÿðàãäñàí ãàçðûí øàðõûã Äýãýæ äýðâýñýí íàñíû ìèíü äýëáýýëñýí ñàðíàé ÷è õººðõºí Íàð àëòàí óòñààð õºâºðäºõèéí öàãò Æèæèãõýí àëàã ç¿ðõýíä æèðâýñõèéí ºðãºñ øèâñýí íü Áè õàñàãäàõóóí 1979 Æèëýýñ æèëä áóãëàõ õàéðûí ºðãºñ áàéñàí Àìüäðàë ìýäýõã¿é áè ÷èíü Àíõíû õàéðûí ºðãºñèéã àâàõàà÷ ìýäýõã¿é

îðõèõîî÷ ìýäýõã¿é øàíàëõàä Õîëõè öàãààí îääûí õÿçãààðã¿é íü ÷è áàéñàí Õîîñîí îðîí çàéíû òîîñ øèðõýã íü áè áàéñàí Àëàã öýöãèéí ýðâýýõýé ºíãèéí áàëàíä äóðëàõ øèã Àëäðàé ÷èíèé õàöðûã èëáýí òààëæ ¿çýõñýí Yéëäâýðëýë óðëàëûí ÄÑ ÈÁ-Çà ªã뺺 ìàíäñàí íàð ¿äýø íü æàðãàõ õîîðîíä ÷èã Ñààþóãûí Áàòòóëãà ªâºð äýýðýý ñóóëãàæ ¿íýí ¿ãýý õýëýõñýí Öýíõýð áîäëûí ç¿¿ä Àëò îëñîí øààçãàé õààíà íóóõàà ìýäýõã¿é øèã Îí öàãèéí ñàëõè áîäëîîñ ìèíÜ óðñàõàä Àíõíû õàéðûí çîâëîíãîî õýíäýý õýëýõýý ìýäýõã¿é Îíäîî íýãýí àìü íàäààñ òàñðààä ÿâ÷èõäàã Ìàíäàõ óëààí íàðíû èë÷èò öàöðàã ìèíèé õàéð Îíãîí äýëòýé ìîðüä íóòàã ç¿ãò ìèíü ¿¿ðñýõýä Ìàðãààø ºäºðòýé ó÷èðàõ óòãà ó÷èð ìèíèé õàéð Îíãîëæ òàõüñàí îâîîíû ãàíäñàí õàäàã ñýìýðäýã Õîðâîî äýëõèéí õàéðûí äàíñíû Íàìàéã äàõèàä ë ãóíèõàä öýöýãñ ãîìääîã õýäýä íü áè÷èãäýñíèéã ìýäýõã¿é ÷ Íàìðûí ºäð¿¿äèéã õàâàð øèã áîäîõîä ñýòãýë íÿëõàðäàã Õî¸ðã¿é ñýòãýë ç¿ðõ ñàðíèõã¿éãýý ìýäíý Íàñíààñàà ýðò àìüäðàëä ÿàðõàä ìèíü öºõðºëä óëäàæ Áè ÷àìä õàéðòàé ãýæ á¿òýí õýëæ ¿çýýã¿é÷ Íàìàéã äàãàñàí õàðö á¿õýí ìýñíèé øàðõ øèã Áè ÷àìä õàéðòàé ãýæ ç¿ðõýíäýý áè øèâíýíý õºíä¿¿ðëýäýã Á.Ëõàãâàñ¿ðýí Áè Èæèéã ìèíü òºðºõ ãýæ ¸îëîõîä Çóóí öýöãèéí äýëáýý òàñàðñàí ÷ Íàìàéã òºðººä ÷àðëàõàä С.Оюунчимэг Нарны зїг Нарны зїг аав минь хатирсаар одоход Намрын цагаан хяруу шїїдрээ задлан сэрж Намба тєгс ижийн минь сэтгэлийн урсгал шиг Нарийхан зам торгон зїлгэн дээр зурайна. Нарны зїг ижий минь цацлаа єргєхєд Наян найман цацраг бїр нь амсан таашааж Навч, жимсний амтат айрганд гэрлээ уусган, исэж Намжиртай яа, амтлахын зуурт ааг нь дотроос тєєнєнє. Нарны зїг манай нїїдэл хєдєлж Намаржаанаасаа алсарч євєлжєєндєє дєхєхєд Нуугисан шар єтєг дулаан илчээрээ угтаж Настайчууд цайны дээжээ тэнгэрт тултал єндєрт єргєнє. Нарны зїг хєлд орж яваа бяцхан алдрай мєлхєж Нарийхан хошлонгоос барьж гэрээ зєв тойроход Найман зовхисын салхи єхєєрдєн сэвшээлж, урам єгєєд Нартын дор бяцхан хїї хорвоог туулах замаа эхэлнэ. Нарны зїг алчуураа дэрвїїлэн давхиж одоход Намайг гэсэн ижийн минь сїїн цацал цуг нисэж Найман уулын цаана завилж суугаа євєє минь Найтаахдаа зочин ирэх нь гэж зєгнєж угтана. Нарны зїг… Амьдрал тэмїїлнэ 2007.01.10

Íîéðìîã ñààðàë ñàðíààñ ñ¿¿äýðýý íóóæ àëõàõàä Í¿öãýí öàãààí òàëààñ ÿíçàãàíû ç¿¿ä äàãàæ ã¿éäýã Íóëèìñààð óñàëñàí öýöýã ãàçðûí àíüñàãàíä äààð÷ õîíîõîä Íóóöõàí áîäëûí ¿ç¿¿ðò òººðñºí øóâóóä ºíäºãºº ãýýäýã Öýíõýð öýíõýð àÿëãóó áîäëîîñ ìèíü óðñäàã Öýýæèí äîòîð ìèíü áóðõàä áàñ ë á¿æäýã Öýãýýí ÷óëóó òàøèõàä ãàçðûí øàðõ ñýäýðäýã øèã Öýâýðõýí îõèäûí íóëèìñààð äàðñ íýðæ öýíãýäýã Îð÷ëîí íàäààð äóòàõ þì øèã õààÿà îíãèð÷ Îðü ãàíöààðõàíàà áè ýðýëãèéí ýë÷èä àãñàì òàâüäàã Îðñîí áîðîîíû ÷èéã àãààðò óóðøèõûí ¿åñ Îð÷ëîíãîîñ áóñ ñ¿íñ ìèíü íàäààñ óéääàã Òèéì ë íýã àìüäðàëä áè ÿàãààä ÷ þì äóðëàäàã Òèâ àëãàñàõ øèäòýíä áóñ ÷ºòãºðò íü áè àòààðõäàã Òýíãèñò çàãàñ öàíãàõûí äàéòàé íàìàéã çýìëýõýä Òýâýð æàðãàëûíõàà ¿ç¿¿ðò õ¿¿õýí õóòàãòûí ç¿¿äýýð äýýë î¸æ ãî¸äîã îî..

ßðóó ñýòãýã÷ Ýðõëýã÷ Æ. Ëóâñàíäîðæ 99278174 Ðåäàêòîð Æ. Áýãçñ¿ðýí 99861326 Ìåíåæåð À. Ï¿ðýâæàðãàë 99641355 Ã. Ýíõáàçàð 99912461 Æ. Õîðëîî 99158825 Ñýòã¿¿ë÷ Ö. Áàòæàðãàë Äèçàéíåð Á. Òºãºëäºð

12-ð í¿¿ð (12 í¿¿ðòýé)

Îþóíëèã ìýäýýëëèéã ò¿ãýýã÷ ñàéí ¿éëñòí¿¿ä: Ì.×èìèäðàã÷àà Óíäàðìàà Ãýðýëòóÿà ÕYÄÑ À. Áàòñ¿õ ÕYÄÑ Ä.×èìýäöýðýí ÌÓÈÑ Ä.̺íõ÷èìýã ÕÀÀÈÑ “ßðóó ñýòãýã÷” êëóáûí ãèø¿¿ä Õ.Ýíõáàò “Ñàí” ÄÑ Õ¿íäýò ãèø¿¿ä Ì. Óðàíìàíäàõ Ñ.Áîëîð ÌÓÈÑ Î. Áóëãàíõàíãàé Á.Íàðàíæàðãàë ÕÀÀÈÑ Ï. Íàðàíõ¿¿ хэн дээр хэр компьютер“Ñóòàé” ÄÑ Єрхийн тєсвєє Ë.Ìýíäáàÿð

luka_itgel@yahoo.com

mcl-ub@magicnet.mn purevee_0625@yahoo.com

Õàÿã: Ä.Íàöàãäîðæèéí íýðýìæèò õîòûí òºâ íîìûí ñàí 8 òîîò Âýá: http://www.mcl.edu.mn/yaruusetgegch/ http://www.sonin.mn Íîìûí ñàí áà ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õîëáîî ýðõëýí

Ñî¸ìáî ïðèíòèíã ÕÕÊ-ä õýâëýâ Óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð 1536 Èíäåêñ 11536

тыг байнга явуулж байна

хєтлєх талаар 3 цагийн сургал

“Ìîäîä õ¿ðòýë ÿðüäàã ãýíýì. Áèä ä¿ëèéäýý ñîíñäîãã¿é ãýíýì”