DAILY TIGER
TURN FOR ENGLISH EDITION
38TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM #6 dinsdag 27 JANUARI 2009
foto: Bram Belloni
Lav Diaz, de Filippijnse maestro van de mammoetfilm, greep gisteren op het festival de gelegenheid aan om de aandacht te vestigen op de treurige mensenrechtensituatie in zijn thuisland. Aan de wand van Haunted House maakte hij een collage van vermistte en vermoordde slachtoffers van het regime. Het was ook de locatie van een op het laatste moment ingelaste persconferentie, waarbij Diaz’ vooral mensenrechtenactivisten aan het woord liet. Op pagina 3 van onze Engelse editie leest meer over zijn initiatief.
Ian Olds in Afghanistan Regisseur Ian Olds maakte een documentaire over de onthoofding door de Taliban van fixer Ajmal Naqshbandi, een Afghaanse twintiger die buitenlandse journalisten hielp. ‘Ik wilde een tegenwicht bieden aan de simplificatie van het hoe en waarom van dit soort gebeurtenissen.’
‘Ik voelde er aanvankelijk helemaal niets voor om naar Afghanistan te gaan’, vertelt regisseur Ian Olds. Die tegenzin had alles te maken met de plotselinge dood van zijn coregisseur Garrett Scott, met wie Olds in 2005 Occupation: Dreamland maakte, over een infanteriepeloton in het Irakese Fallujah. Twee dagen nadat het duo in 2006 een Independent Spirit Award ontving voor de film, overleed Scott aan een hartaanval. ‘Het was dat Christian Parenti, een journalist van het Amerikaanse tijdschrift The Nation die we in Irak hadden ontmoet, me overhaalde naar Afghanistan te komen’, aldus Olds. Lees verder op pagina 7
Eerste Tijgers binnen Gisteravond werden de winnaars van de Tiger Awards Competition for Short Film bekend gemaakt. De drie prijzen, elk goed voor € 3000, gingen naar A Necessary Music van Beatrice Gibson (Groot-Brittanië), Despair van Galina Myznikova en Sergey Provorov (Rusland) en Bernadette van Duncan Campbell (Groot-Brittannië). De jury bestond uit schrijfster en filmmaker Tan Chui Mui, programmamaker Maria Pallier en journalist en beeldend kunstenaar George Clark. Volgens Clark was het een moeilijke beslissing. ‘Maar dat moet ook, anders zou het de moeite niet waard zijn. De competitie was zeer gevarieerd, met regisseurs in diverse fases van hun carrières. Bovendien komen wij als jury ook uit drie zeer verschillende hoeken.’ De jury roemde de sf-musical A Necessary Music om zijn ‘gelaagde opbouw’ en ‘complexe vermenging van referenties en de welsprekendheid van de uitvoering.’ De duistere essayfilm Despair
viel in de prijzen ‘voor zijn formele elegantie, beweging en galgenhumor’. De experimentele documentaire Bernadette, een portret van de Ierse politiek activiste Bernadette Devlin, heeft volgens de jury ‘voor een uitzonderlijk persoon een opmerkelijke vorm gevonden’. Opvallend genoeg zijn de drie shorts relatief lang: respectievelijk 20 (A Necessary Music), 30 (Despair) en 38 minuten (Bernadette). Volgens jurylid George Clark weerspiegelt het de competitie, waarin het zwaartepunt op langere films lag. ‘Er lijkt een herleving van de middellange film aan de gang te zijn. Ik vind het zeer positief dat er meer ruimte komt voor dit soort films, die eigenlijk tussen echt kort en speelfilmlengte in zitten.’ (JB) De drie winnende films zijn, naast een ruime selectie andere korte films, aanstaande zaterdag te zien in de Short Film Marathon in Lantaren 1.
Tussenstand Publieksprijs 1 Rachel Getting Married 4.52 2 Fixer: The Taking of Ajmal Naqshbandi 4.46 3 The Karamazovs 4.41 4 Teza 4.36 5 Frozen River 4.35 6 Room and a Half 4.33 7 Telstar 4.29 8 Pandora’s Box 4.25 9 The Strength of Water 4.24 10 Tokyo Sonata 4.21 11 La vie moderne 4.21 12 A Country Teacher 4.19 13 Flashbacks of a Fool 4.18 14 The Baby Formula 4.18 15 Louise-Michel 4.17
The Bram Karamazovs foto: Belloni
column
I of the tiger
foto: Bram Belloni
Tijdens de Q&A van Gomorra werden de woorden van co-scenarist Gianni di Gregorio door een tolk vertaald. Di Gregorio heeft dit festival een dubbelrol. Hij maakt namelijk zijn regiedebuut met Pranzo di Ferragosto. Vandaag gaat die hartverwarmende film om 19:45 uur in Cinerama 6 in première, uiteraard in aanwezigheid van de maker. foto: Bram Belloni
‘Het beeld zet je in beweging’ Warum 2.0 Image – War- Impact is een ruimtevullende installatie waarin de bezoeker, onder begeleiding, letterlijk in aanraking komt met surveillancecamera’s, games, computers en netwerken en zich hopelijk vragen stelt bij de impact van de met deze technieken gegeneerde beelden. Het is een vervolg op de film Warum wir Männer die Technik so Lieben van kunstenaar Steefan Decostere over cultuurfilosoof Paul Virilio, te zien op het festival en in de installatie. Decostere en geluidskunstenaar – en voormalig gabberhouseproducent – Edwin Uytenbroek (aka Comababy) geven uitleg. Warum deze tentoonstelling?
SD: ‘De opzet is mensen langer naar beeld te laten kijken. Beeld dat niet bedoeld is informatie te geven, maar dat je zintuigen in beweging zet. Dat gebeurt letterlijk in het midden van de installatie, in het panorama, waar je door de beweging van de beelden automatisch van positie verandert.’ Warum Daniel Demoustier?
SD: ‘Hij is een van de laatste cameramensen die niet embedded werkt in oorlogsgebieden. Als hij tijd over heeft, gaat hij een uur of een dag zitten praten met bewoners in dat gebied en filmt hij hun gezichten. Je ziet dan niet het typische lijden, maar verwondering: voor de techniek van de camera en de aandacht die ze krijgen. Uit zijn werk hebben we vijfentwintig beelden gehaald die in een groot panorama bewegen.’
Warum dit geluid?
EU: ‘Ik wilde eerlijke geluiden. Er zijn drie lagen: de geluiden uit de documentaires van Demoustier. Dan vierentwintig kleine luidsprekertjes die van alle kanten chatter-geluid produceren: vervormde opnames uit de cockpit van Apachehelikopters. De derde laag is een grondtoon van een ijle, lage synthesizer.’ Warum begeleiders?
SD: ‘Ze bewaken de kwetsbare apparatuur maar praten ook met mensen over de beelden en de technologie. De installatie is gebaseerd op dingen net niet doen – zoals joysticks, games, bewakingscamera’s niet toepassen op de gebruikelijke manier – waardoor bezoekers de ruimte krijgen iets te doen of erover na te denken.’ Warum 2.0?
SD: ‘Het staat voor de utopische manier waarop dit tot stand is gekomen: met mensen uit alle disciplines die met elkaar onderzoek doen naar nieuwe media en de impact daarvan.’ Warum 2.0 Image – War- Impact in V2_Instituut voor de instabiele media, Eendrachtsstraat 10. Elke dag open van 12:00 tot 19:00 uur. Entree € 3,Warum wir Männer die Technik so Lieben do 29 14:45 LA1; za 31 11:45 UN
Het einde is nabij Het lijkt nog mijlenver weg, maar vóór je het weet is het weer tijd voor het slotfeest, dat dit jaar een thema meekrijgt. We gaan terug in de tijd met ‘Variété de Burlesque’. De tijd toen televisie en internet nog niet bestonden, waar de burger wegdroomde in een technicolor wereld. Tijdens het slotfeest worden deze sferen opgeroepen door middel van decor, muziek, spannende revue-taferelen en swingende danceacts. Wie in een burleske uitdossing komt, maakt bovendien kans op fijne prijzen! Kaarten zijn nu al aan de kassa en natuurlijk online verkrijgbaar. Slotfeest Variété de Burlesque in de Doelen, za 31 van 23:00 tot 4:00 uur, €20,- of €15,- met Tijgerpas
de volgende generatie Zestien jongeren van 15 tot 20 jaar woonden gisteren de jaarlijkse masterclass WRNXT (We Are Next) bij. Filmmakers Kevin Jerome Everson (wiens korte films Second and Lee en Telethon op het IFFR draaien), Eddy Terstall en scenarioschrijver Franky Ribbens beoordeelden het werk van de jongeren, die filmpjes van 1 tot 11 minuten lengte maakten. Terstall: ‘Ik heb er nu vier gezien en het niveau is heel aardig, vooral technisch. Je kunt zien dat jonge mensen geoefende kijkers zijn. Inhoudelijk mag er nog wel aan gesleuteld worden. Ik zie veel disco- en straatimpressies’. Beste tip die Terstall zelf ooit van een oudere regisseur kreeg: ‘Frans Weisz zei dat ik nooit klakkeloos moest kiezen voor de mooiste shots. De stijl van de film moet consistent zijn en elk shot staat in dienst
De internationale première van de nieuwste film van een van de grootste contemporaine Russische filmmakers Alexej Balabanov is niet alleen iets dat ons erg blij maakt, het is bovenal een enorme eer. Dat de regisseur (en zijn sales agent) niet hebben gekozen voor de glamour van een ander groot festival, maar voor de creatieve en vriendelijke sfeer van ‘good old Rotterdam’ heeft waarschijnlijk ook te maken met het feit dat we vanaf zijn debuut Happy Days (1991) bijna al zijn films hier hebben vertoond, en wellicht ook met het feit dat zijn film Cargo 200 hier vorig jaar de KNF Award 2008 won. Paradoxaal genoeg is het makkelijker de regisseur over te halen om met zijn nieuwste film Morphia naar Rotterdam te komen, dan het is om het Nederlandse consulaat in Sint-Petersburg ervan te overtuigen dat de heer Alexej Balabanov GEEN lid is van de Russische maffia, maar een gerespecteerd kunstenaar en gewaardeerde gast die we zeker op tijd voor de première in Rotterdam willen hebben zodat hij zelf zijn film kan introduceren. De garantie van het IFFR dat we zijn vliegtuig, hotel en alle andere bijkomende kosten betalen, lijkt niet veel gewicht in de schaal te leggen. Balabanov moet steeds weer langs het consulaat en steeds blijkt hij vitale informatie te ‘missen’, zoals bankafschriften van hemzelf, zijn echtgenote, zijn zoon of anderszins. Alexej Balabanov heeft al jaren geen internationaal festival meer bezocht en ik geloof dat ik kan begrijpen wat daar de achterliggende reden voor is. Een van de leden van de European Film Academy heeft eindelijk toestemming gekregen ons festival te bezoeken, MAAR met een maximum van drie dagen. Ondanks deze hindernissen wilde Alexej Balabanov nog steeds graag komen. Gelukkig maar voor het festival en al ons publiek. In wat voor wereld leven we? IFFR-programmeur Ludmila Cvikova daarvan.’ En wat wil de 44-jarige Terstall zijn jonge makers zelf meegeven? ‘Het is niet genoeg filmmaker te willen worden. Je moet verhalen willen vertellen. En dat is veel moeilijker.’ (SL)
Tijdelijk hapje
Steefan Decostere
foto: Ramon Mangold
foto: Daniëlle van Ark
Tijdens het festival kunt u tussen ’t drukke filmrooster door een lekker hapje eten in de Doelen. Hongerige geesten kunnen ook terecht in de vele andere restaurants rondom de festivallocaties. Een nieuw initiatief is Centraal, in het legendarische hotel aan de Kruiskade. Chris Igesz en Martijn Brenninkmeijer, ex-restaurant De Unie, zorgen daar tijdelijk -alleen tijdens het festival- voor de inwendige mens. Het zelfbuffet biedt o.a. Belgische gerechten. Al het vlees is biologisch. Aanschuiven kan van 17:00 tot 23:00 uur.
De aankomst Vandaag arriveren o.a. op het festival: Oh Geunyoung (act.) • Khalil Joreige (Frankrijk) • Johan Jonason (Zweden) • Kim Kyung-Mook (Zuid Korea) • Izuchi Kishu (Japan) • Kim Gok (Zuid Korea )• Olivier Hems (Frankrijk) • Adele Horne (USA) • Liu Jang (act.) • Riichiro Mashima (Japan) • Bouli Lanners (België) • Takatsugu Naito (Japan).
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM www.filmfestivalrotterdam.com
3
VPRO TIGER AWARD-KANDIDATEN
foto: Felix Kalkman
foto: Felix Kalkman
Peng Tao over Floating in Memory
Mahmut Fazil Coskun over Wrong Rosary
‘CHINESE JONGEREN ZIJN HEEL PASSIEF’
‘MENSEN ZEGGEN HEEL VEEL NIET TEGEN ELKAAR’
Peng Tao wil in Floating in Memory eerlijk zijn over het hedendaagse China. De film draait om de relatie tussen een 17-jarig meisje en wat we in Nederland een loverboy zouden noemen.
de houding van de hedendaagse Chinese jeugd. Ze zijn deel van de maatschappij, maar er is veel ruis van de omgeving. Ze zijn eigenlijk meer toeschouwer dan deelnemer.’
ELEVATOR PITCH
‘Er is in China een groot verschil tussen ‘officiële’ films en de onafhankelijke fi lms, vaak van jongere regisseurs. De officiële fi lms richten zich op de zonnige kant van de maatschappij. Daartegenover staat een groeiende groep jonge regisseurs, die juist de maatschappelijke problemen wil blootleggen. Die fi lms zijn vaak op hun eigen ervaringen gebaseerd. Deze makers kunnen uiteraard zowel politiek als fi nancieel niet op veel steun rekenen.’
‘Het verhaal is eigenlijk heel simpel: jongen ontmoet meisje. Ze hebben een bijzondere ontmoeting, die leidt tot een ongewone ervaring. De film draait om de pijn en de volharding van de Chinese jeugd.’ LANGE SHOTS
‘Ik heb ervoor gekozen veel lange shots te gebruiken, omdat ik op zoek ben naar realisme. De meeste regisseurs die lange takes gebruiken, maken ze statisch. Ik fi lm met handheld camera en maak daardoor dynamischere shots. De enigen die lange shots op deze manier gebruiken, zijn voor zover ik weet de gebroeders Dardenne.’ EERSTE KEER
‘Mijn debuut Little Moth uit 2007 was veel meer gericht op het verhaal. Nu focus ik voor het eerst op de psychologische ontwikkeling van de karakters, probeer hun innerlijke wereld in beeld te brengen. Tegelijkertijd stelde ik mezelf tijdens het filmen af en toe de vraag of het überhaupt mogelijk was in hun hoofden te kruipen, en nam zo een stap terug. Dat gaf het materiaal een soort vervreemdend, afstandelijk effect. Dat is heel sterk gerelateerd aan
CHINA
BRIGHT FUTURE
‘Ik ben bezig met een nieuw project, dat ik deze week heb gepresenteerd op CineMart. Het is net als mijn eerste twee films een tragedie, en het draait opnieuw om de relatie tussen twee mensen. Het is echter wel op een grotere schaal, dus het wordt moeilijker om het geld bij elkaar te krijgen. Maar juist dit festival bewijst dat er een toekomst is voor fi lms als de mijne.’ Joost Broeren Floating in Memory (TG) – Peng Tao Di 27 22:00 PA4, wo 28 13:00 PA4, vr 30 10:15 PA4, za 31 21:30 PA4
De Turkse debutant Mahmut Fazil Coskun vertelt in Wrong Rosary over de onuitgesproken liefde tussen een islamitische gebedsoproeper en een katholieke verpleegster. ‘Niet de verschillende geloven zijn het thema, maar dat ze hun liefde verzwijgen.’
EERSTE KEER
ELEVATOR PITCH
TURKIJE
‘Het verhaal gaat over de liefde tussen een islamitische gebedsoproeper en een katholieke verpleegster. Ze spreken hun verliefdheid niet uit. Er zijn een heleboel dingen die we niet tegen elkaar zeggen. Het is voor mij een wezenlijke, menselijke eigenschap. Dat Musa en Clara een ander geloof aanhangen, vormt hoogstens de achtergrond bij dit existentiële gegeven. Istanbul wordt vaak gezien als grenspost tussen twee grote wereldgodsdiensten, maar op een liefde tussen twee geloven rust niet meer per se een taboe.’
‘Of er een Turkse New Wave is, zoals wel gesuggereerd wordt, kun je pas over tien jaar zeggen. Het lijkt er wel op, al delen de opkomende regisseurs niet één filmtaal zoals bij nationale filmstromingen vaak het geval is. Dat er veel jonge talentvolle makers zijn, staat vast. Toen ik meer dan tien jaar geleden studeerde, waren er in mijn land slechts drie universiteiten met een filmopleiding. Nu schieten filmscholen als paddenstoelen uit de grond.’
KLEUR
‘De meeste arthouse films met een laag budget zijn geschoten in het 1:85 beeldformaat, dat geeft een televisie-achtige esthetiek. Ik koos voor de breedbeeldverhouding van 2:35. Istanboel is het decor om de karakters tegen af te zetten. Dit formaat is er uitermate geschikt voor. De kleuren zijn getemperd. De personages voelen zich huzun, een onvertaalbaar woord. Het is een soort melancholie, maar dan permanent. Je staat ermee op en gaat ermee naar bed.’
DAMPENDE DAMES
HONGERIGE GEESTEN #6 Jin Natuurgeesten die in de Koran worden Jin: genoemd, in Azië ‘verspreid’ met de Islam. Ze kunnen verschijnen en verdwijnen wanneer ze willen. Altijd mannelijk, met slechts één, vuurrood oog. Ze zijn uiterst gevaarlijk (vanwege hun voorkeur voor mensenhart) en er bestaat geen spreuk om hem onschadelijk te maken. Dit is slechts één van de enorme hoeveelheid Hungry Ghosts die staan beschreven in The Malaysian Book of The Undead. Uitgegeven door fi lmmaker Amir Muhammad, die ook de Reading Room van de expositie Haunted House ontwierp, waar dit boekje te raadplegen is.
Frankrijk is altijd sterk vertegenwoordigd in Rotterdam. Dat mag geen wonder heten, want het land waar 114 jaar geleden de filmkunst werd uitgevonden, vormt met zijn gunstige productieklimaat het hart van de Europese filmindustrie. Daar kleeft ook een nadeel aan, constateert Tiger-regisseur Juliette Garcias (Sois sage) in een interview: de verwende Fransen zijn een tikje behoudend. Die stelling wordt onderbouwd door het nieuwe werk van twee oudgedienden. Jean-Claude Brisseau (1944) blijft, net als in zijn vorige films, met À l’aventure de grenzen van de vrouwelijke seksualiteit aftasten. Wederom veel gefilosofeer in het boudoir, waar dampende blote jongedames zich naar een hemels orgasme toewerken. De titel slaat in elk geval niet op de experimenteerdrift van de filmmaker. Philippe Garrel (1948) maakt met La frontière de l’aube een hoogromantisch drama, met zijn zoon Louis als introverte fotograaf die te gronde gaat aan het spook van zijn tragisch overleden geliefde. Hoewel het verhaal
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM WWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM
‘Tot nu toe maakte ik vooral documentaires over de Turkse geschiedenis. Net als een documentaire is een fictiefi lm uit het leven gegrepen. Het verschil is dat je het navertelt in een artificiële setting. En je moet veel meer keuzes maken. Dat heeft me deze eerste keer wel nerveus en onzeker gemaakt.’
BRIGHT FUTURE
‘Ik verdien mijn brood met documentaires. In opdracht van de Arabische nieuwszender Al Jazeera ga ik daar voorlopig mee door. Maar ik heb ook ideeën voor fictiefilms, bijvoorbeeld over een jong koppel en een oude man, die de toekomst kan voorspellen. Hij weet bijvoorbeeld vast welke drie regisseurs er dit jaar een Tiger Award gaan winnen!’ Niels Bakker Wrong Rosary (TG) – Mahmut Fazil Coskun
Di 27 19:15 PA5, wo 28 10:30 PA5, vr 30 13:15 PA5, za 31 16:00 PA5
zich in het heden afspeelt, lijkt het wel in de jaren vijftig opgenomen, in contrastrijke zwart-wittinten. Verder wemelt het van de anachronismen: geen computers of mobieltjes maar handgeschreven brieven en wandtelefoontoestellen van donker bakeliet, geen digitale camera maar een spiegelreflex met fotorolletjes, geen prozacpilletjes maar een psychiatrische kliniek waar mannen in witte jassen elektroshocktherapie toepassen. Garrel hanteert een geduldig tempo met bedaarde overvloeiers, begeleid door serene muziek op klassieke instrumenten. In een tijd waarin de neus wordt opgehaald voor traditie en elk spoortje van vernieuwing wordt aanbeden, ook als het een verslechtering is, doet Garrels ouderwetse vakmanschap verkwikkend aan. Woody Allens alter ego concludeerde het al in Hollywood Ending: ‘Thank God the French exist’. (PvdG) La frontière de l’aube (SP) – Philippe Garrel Di 27 13:30 PA1 À l’aventure (SP) – Jean-Claude Brisseau Vr 30 19:45 CI6
5
Link
De natuur in de hoofdrol, maar misschien niet zoals we dat hadden verwacht.
The National Parks Project: Gros Morne
De natuur speelt ontegenzeggelijk de hoofdrol in deze documentaire van Ryan J. Noth, die deel uitmaakt van een idealistisch project van jonge Canadezen. Die willen hun bedreigde nationale parken redden. Gemaakt zoals we dat verwachten van jonge Canadezen: esthetisch, origineel en met een experimentele soundtrack.
Beneath the Cogon
Meestal houdt de natuur zich bescheiden op de achtergrond, maar niet in deze Filipijnse horror, waar het bijzondere cogon-gras een verlaten – maar niet zo verlaten als de enige bewoner had gedacht – landhuis in een wurgende greep houdt.
Russische hemelbestormers Terwijl de gemiddelde Rus zich in de bioscoop vergaapt aan nationale blockbusters, geniet de Europese festivalganger van existentiële auteursfilms van een nieuwe generatie Russische filmers. Ook dit jaar vertoont het IFFR het neusje van de Russische zalm.
‘Dat de vooraanstaande Russische filmjournalist Andrej Plakhov in een recent artikel schreef dat Rotterdam de functie van Berlijn had overgenomen wat betreft het naar het festival halen van sterke Russische auteursfilms en de grote hoeveelheid, is de beste reclame die we kunnen krijgen’, aldus programmeur Ludmila Cvikova. Naast de gestage stroom producties van meesters als Aleksandr Soekorov druppelen er in Rotterdam debuutfilms binnen die gemaakt zijn door een nieuwe Russische generatie hemelbestormers, die het sovjettijdperk minder bewust of zelfs niet hebben meegemaakt. Ze zijn weinig poëtisch, grijpen niet per se terug naar de veelbewogen geschiedenis en er wordt soms behoorlijk in gevuilbekt. Everybody Dies but Me van Valeria Gaïa Germanica, over meidenvriendschap en een met drank en jongensproblematiek overgoten schoolfeest, is eerder hardcore dan gestileerd en intellectueel. Cvikova: ‘De maakster heeft een documentaire achtergrond en brengt als enfant terrible veel nieuws ter tafel.’ Ook Shultes van Bakur Bakuradze presenteert een contemporain grote-stadsonderwerp. In minimalistische en eveneens in documentairevorm wordt een zakkenroller met een dagboek gevolgd. De Georgiër Bakuradze heeft net als Germanica een documentaire-achtergrond en heeft een
opleiding in Moskou gevolgd. Ook Kirill Serebrennikov past met Yuri’s Day in de Moskouse ‘nieuwe traditie’ – een paar jaar geleden ontdekt door het IFFR. Aan de andere kant van het young and angryspectrum vinden we succesvolle makers uit Sint-Petersburg, waar artisticiteit hoog in het vaandel staat. Alexej Balabanov, dit festival te gast met Morphia en Andrej German Jr., met zijn derde film, Paper Soldier. Beide makers hebben als thema een Russische geschiedenis waarbij ze uiterste zorg besteden aan het in beeld brengen van hun verhaal: met weidse kaders, lange shots, bijzonder kleurgebruik en dito artdirection. Voor de meeste Russische IFFR-films, dit jaar een kleine twintig in totaal, geldt dat ze op eigen bodem weinig publiek trekken. Daar draaien de dure Russische actiefilms met honderden kopieën tegelijk in grote steden. Niet verrassend, vindt Cvikova. ‘Het is een algemeen probleem dat de kunstzinnige auteursfilm vooral op internationale festivals succes heeft. En ook hier bereiken ze niet iedereen, het is toch een bepaald circuit dat dit soort films ziet.’ En dan zien we ook nog maar een fractie van wat er het afgelopen jaar aan Russische films geproduceerd is. ‘Het is een mozaïek van het beste dat er is.’ (MN) Everybody Dies but Me (BF) - Valeria Gaïa Germanica Wo 28 19:30 LUX, vr 30 21:45 GSC 21:45 Shultes - (BF) Bakur Bakuradze Wo 28 10:00 CI4, za 31 19:15 GSC Morphia (SP) - Alexej Balabanov Vr 30 10:45 PA3
Vervolg pagina 1 ‘Je houdt nooit helemaal een schoon geweten’ Douro, faina fluvial
In zijn eersteling verklaarde de inmiddels honderdjarige veelfilmer Manoel De Oliveira zijn onvoorwaardelijke liefde aan de Douro, de rivier die onnavolgbaar sierlijk slingert door het beeldschone noorden van Portugal. Zwijgend en zwartwit is het water op zijn mooist.
Looking for Cherry Blossoms
Een speciale kersenboom is het gezamenlijke doel van drie, door het lot bijeengebrachte individuen, die in een taxi een psychedelische en hilarische reis maken naar de Beloofde Boom, waarbij de regisseur zich op geen enkele manier laat hinderen door filmconventies.
The Strength of Water
Lieflijk strand, dreigende branding, grimmige rotsen, onbarmhartige regens en een valse hond. (NS)
Shultes
Ian Olds foto: Ruud Jonkers
Danai Fuengshunut
www.dailydanai.com
... Olds besloot zijn plan door te zetten een documentaire te maken over de band tussen Parenti en zijn ‘fixer’ Ajmal Naqshbandi, een lokale journalist die voor Parenti en andere westerse journalisten werkte. Na de eerste onderzoeksreis keerde Olds nog twee keer terug. De derde keer bleek Ajmal, samen met een Italiaanse journalist voor wie hij ook werkte, te zijn ontvoerd. Die werd snel vrijgelaten, nadat de Italiaanse regering het losgeld betaalde. De Afghaanse regering weigerde echter te onderhandelen met de Taliban, ondanks dringende verzoeken uit Italië en van diverse journalisten-organisaties. Ajmals onthoofding was het tragische gevolg. Olds: ‘Ajmal wist dat hij een gevaarlijk beroep had, maar hij was ervan overtuigd dat in geval van een ontvoering niet hij, maar de westerlingen in de problemen zouden komen. Hij was tenslotte een moslimbroeder. Zoals hij zelf in de film zegt: “De Taliban zijn verstandige gasten. Ze weten het verschil tussen een burger, een journalist en een soldaat”.’ Het verbaasde Olds dat zo veel Afghanen ondanks alles terugverlangen naar de Taliban. ‘De Amerikanen hebben het land in chaos achtergelaten toen ze naar Irak vertrokken. Karzai en de zijnen worden als internationale marionetten beschouwd.’ Olds twijfelde lang of hij de moord op iemand die hij persoonlijk kende wel kon gebruiken als raamwerk om de complexe situatie in Afghanistan uit te leggen. ‘Ik denk dat je nooit helemaal een schoon geweten houdt bij dit soort afwegingen. Maar ik wilde juist een tegenwicht bieden aan het simplificeren van het waarom van dit soort gebeurtenissen, wat al zo vaak gebeurt.’ Daarin maakte Olds een wel heel confronterende keuze: halverwege de film laat hij een Taliban-executie zien. Ajmals vriend Naqeeb Sherzad en Christian Parenti kijken vanaf de bank zichtbaar geëmotioneerd naar de videoband. Olds: ‘Het is niet Ajmal die wordt onthoofd, maar iemand anders. Ik heb lang getwijfeld of ik het er überhaupt in zou stoppen. De Taliban filmt vaak executies. Toen ik zo’n opname bekeek, was dat heel verontrustend en ontregelend. Niet alleen omdat je iemands dood bekijkt, meer nog omdat iemand van zijn menselijkheid wordt beroofd. De geschokte reacties van Naqeeb, een Afghaan, en Christian, een Amerikaan, waren precies hetzelfde. Ik vond het belangrijk dát te laten zien.’ (SL) Fixer: the Taking of Ajmal Naqshbandi (BF) – Ian Olds
Do 29 16:15 PA2
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM www.filmfestivalrotterdam.com
7
ROOM # 269
DE ZOEKTERM ZOEK bij YouTube op ‘New Order Demme’ Vandaag draait publiekslieveling Rachel Getting Married van regisseur Jonathan Demme ( The Silence of the Lambs, 1991). Demme heeft maar weinig korte films gemaakt: hij debuteerde in 1974 direct met de lange vrouwengevangenisexploitatie Caged Heat. Wel regisseerde hij in 1989 deze videoclip voor New Orders Perfect Kiss, die net als Demme’s klassieke Talking Headsconcertregistratie Stop Making Sense (1984) sterk begint. (KD)
MET ANDERE OGEN De Filmgruppe NUR uit Kassel is goed vertegenwoordigd. Links onder de hotelhond ligt regisseur Behrooz Karamizade. Zijn film Packing is nog te zien op wo 28 20:00 uur CI7. Foto: Ruud Jonkers
DE UITLOOP Bronson, ma 25, 0:08 uur
Mirjam Veldhuijzen van Zanten (44), theaterdocent, Rotterdam:
‘Ik houd eigenlijk niet van geweldsfilms, maar deze was esthetisch perfect en erg grappig. De vraag wat de langst zittende gevangene van Engeland drijft, bleef me boeien. Deze Bronson is een menselijk beest dat iedereen tegen de vlakte mept. Hij maakt er een sport van weer opgepakt te worden. In dat opzicht is hij onoverwinnelijk.’
Jeroen Verheij (36), Rotterdam:
‘De Pusher-trilogie van Nicolas Winding Refn sleepte me meer mee, omdat het verhalender was. Maar ja, wat doe je met het gegeven van een gewelddadige gek die al 34 jaar in de gevangenis zit en in die tijd welgeteld 69 dagen op vrije voeten leefde? Het was een soort one man show, met een geschminkte Bronson die een idiote act doet.’
Rob Rutten (46), projectleider, Delft en Lourens Thijssen, maatschappelijk werker, Rotterdam (34):
‘Even wennen dat er geen ondertiteling was, met dat vette Cockney-accent. Het is heel gewelddadig, maar toch ook grappig. Je zit steeds te lachen om de zwarte humor. Dat komt vooral door de muziek. Hoor je opeens klassieke muziek, terwijl in beeld gewoon iemand lens geslagen wordt.’ (NB/JB)
DE ROEMENEN ZIJN TERUG In 2007 had je plotseling de Roemeense Golf: jonge makers die vanuit het niets Roemenië lanceerden als interessantste filmland van Europa. Radu Muntean, die dat jaar The Paper Will Be Blue presenteerde in Rotterdam, is terug met Boogie. ‘Over een paar jaar is er nog een vijftal goede filmmakers over.’
Radu Muntean: ‘Twee jaar geleden draaiden er in Rotterdam drie films over de Roemeense revolutie. Dat was toeval: wij hadden onderling niet afgesproken om films over de revolutie te maken. Maar we
Boogie
zijn alledrie ongeveer even oud en misschien waren we op hetzelfde punt beland. Zelf had ik die vijftien jaar in ieder geval nodig om de gebeurtenissen met meer afstand te bekijken.’ Zo zien Muntean en de Roemeense producent Ada Solomon (in Rotterdam voor CineMart) ook de ‘Roemeense Golf’ als geheel: grotendeels toeval. Muntean: ‘De Roemeense filmmakers hebben geen plan, geen manifest.’ Solomon: ‘Het enige wat deze makers bindt, is een afkeer van de cinema tijdens het communistische regime. Toen had je alleen propaganda of films die metaforisch en heimelijk maatschappijkritiek leverden.’ Muntean: ‘Daarom vertelt deze generatie zijn verhalen eerlijker en directer. Daarbij past een soort documentairebenadering, die veel Roemeense films hanteren. Maar het is een invloed die grotendeels onbewust is. Ik maak Boogie niet om me expliciet af te keren van die oude films.’ Die documentaireachtige stijl zit inderdaad in zijn nieuwe film, over een dertiger met vrouw en kind, die terugverlangt naar zijn pubertijd. Hij heet Bogdan en zijn bijnaam ‘Boogie’ verwijst naar die periode van ongeremd feesten. Ook Megatron, een ontwapenende korte film van Marian Crisan die in Cannes de Gouden Palm won, is los gefilmd en realistisch geacteerd. In Megatron neemt een jonge moeder haar jarige zoontje mee naar de McDonald’s
– Ceausescu en maatschappijkritiek zijn nergens te bekennen. Solomon: ‘Je ziet in Roemenië nieuwe makers opkomen, die films maken die niets met sociale problemen te maken hebben. Zoals Hooked van Adrian Sitaru of First of All, Felicia van Razvan Radulescu.’ Muntean: ‘Ik denk dat er over een paar jaar nog een stuk of vijf goede filmmakers over zijn. En die worden dan niet meer beschouwd als groep – als een Roemeense Golf – maar als individuen.’ (KD) Boogie (BF) – Radu Muntean Wo 28 21:45 GSC do 29 9:30 LA1 Megatron (SH) – Marian Crisan Wo 28 19:45 CI6
DE EERSTE GOLF Twee jaar geleden beleefde de Roemeense cinema met drie speelfi lms zijn defi nitieve internationale doorbraak, ook in Rotterdam. 12:08 East of Bucharest van Corneliu Porumboiu, The Way I Spent the End of the World van Catalin Mitulescu en The Paper Will Be Blue van Radu Muntean: drie fi lms die direct of indirect de onduidelijkheden rondom de Roemeense revolutie behandelden. Een jaar eerder
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM WWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM
Op uitnodiging van het festival zijn zes jonge filmcritici uit verschillende landen actief in Rotterdam. Om beurten schrijven zij over cinema. Vandaag: Brandon Harris uit de VS.
Terwijl ik, gehurkt in een hoek van de gang, naast de toiletten op de derde verdieping van de Doelen een interview hield met Alexis Dos Santos (wiens fantastische fi lm Unmade Beds hier zijn Europese première beleefde, een week nadat hij werd toegejuicht op het Sundance festival), werd ik overstroomd door een gevoel van dankbaarheid. Ondanks het feit dat mijn MacBook, waar ik het interview mee probeerde op te nemen, het net weer eens had begeven. Ik denk dat deze gemoedstoestand niet alleen werd opgewekt door de geweldige conversatie die ik net met Dos Santos had, (overigens een van de meest veelbelovende talenten van dit moment), maar meer door een opeenstapeling van kleine geneugten die mijn tijd in Rotterdam tot zover hebben gekenmerkt. Dit is mijn eerste keer op het IFFR en ik wist van te voren niet precies wat ik moest verwachten. Nu snap ik waarom. Het is zo’n veelomvattend evenement, ambitieus maar zeker niet pretentieus, dat het moeilijk in woorden te vatten is. Ik had gehoord van mijn hoofdredacteur bij Filmmaker Magazine (tevens CineMart bestuurslid Scott Macaulay), dat het een ‘goeie plaats is om mensen te ontmoeten’ en dat blijkt zeker waar te zijn. Bijna iedereen die ik tegenkom is zeer benaderbaar, op de hoogte van fi lm, en over het algemeen heel vrolijk (de twee laatste kom je zelden in die combinatie tegen). Dit zijn waarschijnlijk de belangrijkste elementen van een fi lmfestival (afgezien van de vertoning van interessante fi lms), die immers boven al ‘communal events’ zijn. Er is iets resoluut niet-glamoureus aan deze modernistische havenstad dat in sterk contrast staat met het talent en de esthetiek die hier in de schijnwerpers staan: geen rode lopers, meestal makkelijk toegankelijke feestjes. Misschien ligt het daar wel aan dat men zich des te makkelijker open kan stellen voor cinema in al zijn prachtige facetten.
was, achteraf gezien, deze ‘Roemeense Golf’ begonnen met Cristi Puiu’s The Death of Mr. Lazarescu (ook in Rotterdam vertoond), over de abominabele staat van de Roemeense gezondheidszorg. En vorig jaar volgden de zwarte komedie California Dreamin’ (Endless) van de jong gestorven Cristian Nemescu en de schrijnende arthouse-hit 4 Maanden, 3 weken & 2 dagen (met HBF-steun gemaakt) van Cristian Mungiu, over een problematische en illegale abortus.
9
Claire Denis rekent op de kracht van het beeld
HET esthetisch genot GAAT VOOR ALLES De Franse regisseur Claire Denis staat dit jaar in de schijnwerpers in het Meet the Maestro-project. Vanavond gaat haar nieuwe film 35 Rhums in première, in aanwezigheid van Claire Denis. Filmjournalist Gerlinda Heywegen legt verbanden tussen haar oude en nieuwe werk. Rustgevend is het, de shots vanuit de trein. De camera gericht op het spoor, op de troosteloze en tegelijk wonderschone omgeving. In 35 Rhums durft de Franse filmmaker Claire Denis (1948) het met alle tijd van de wereld te laten zien. Zoals ze ook die man met zijn net volwassen dochter rustig thuis, in de keuken, filmt. Hij neemt voor haar een nieuwe kookpan mee en zij is blij. Zoals een normaal mens blij is met zoiets. Pas na 45 minuten blijkt dat de man machinist is. Eerder al kon je dat vermoeden hebben. De scènes met de man, die andere scènes met die treinen. Natuurlijk moet er een connectie zijn tussen de twee. Maar het ‘bewijs’ daarvoor wordt pas ergens halverwege geleverd. Claire Denis rekent op de kracht van het beeld en de macht van de kijker. Zoals ze eigenlijk altijd doet. In Nénette et Boni (1996), in stijl en sfeer nauw verwant aan 35 Rhums, 35 Rhums kabbelt er ook van alles voort. Een jongen en een meisje, ze blijken broer en zus te zijn, leiden hun niet al te grootse leven. En dan is er ook nog de bakkersvrouw met haar man. Wat moet je ermee en vooral, wat kun je ermee? Eigenlijk maar één ding. Afwachten. Denis’ films zijn een training in geduld. ‘Het’ komt uiteindelijk vanzelf, maar je moet de rust bewaren en de film ondergaan. Nénette et Boni lijkt nergens over te vertellen, zoals de meeste Denis-films. In eerste instantie is de film sober gedraaid, soms met bijna documentaire beelden. Weinig verheffend. En dan worden de scènes dromeriger, blijft de camera zomaar even treuzelen bij Nénette die voor zich uitstaart. In de kalmte van Denis’ werk is zo’n subtiele verandering een grote gebeurtenis. Ook hier komt pas na flinke tijd wat duidelijkheid.
‘35 Rhums is haar evenwichtigste film’ Denis schiet regelmatig heen en weer in stijlen. Daar blijven haar films een tikkeltje ongrijpbaar door. Wat die mannen nu precies doen, daar aan de Noord-Afrikaanse kust, zal altijd een mysterie blijven. In Beau Travail (1999) wordt snel duidelijk dat het om het vreemdelingenlegioen draait. Legionairs trainen en werken zich in het zweet, klaar voor de strijd. De esthetiek van de trainingen lijken georkestreerd, maar choreografie is er een beter woord voor. Bovendien valt er helemaal niets te bestrijden. Niets buiten het kampement om. Daarbinnen borrelt broeierige rottigheid op. Het maakt de film een bizar sprookje, waarin het voor het hoofdpersonage dat Grégoire Colin speelt, slecht afloopt. Niets menselijks en niets wreeds is legionairs vreemd. Colin komt vaak terug in films van Denis, nu ook weer in 35 Rhums. Hij is altijd een raadsel, een jongen waar ‘iets’ mee is. Die aantrekt door zijn
Beau Travail
uitstraling en afstoot door zijn gedrag. In een interview met Claire Denis, dat ik onlangs voor het festivalmagazine in Parijs had, vertelde ze hoe graag ze elke keer met dezelfde crew werkt. Niet alleen met Colin of Alex Descas, die de oudere man speelt in 35 Rhums, maar ook met muzikant Stuart Staples van Tindersticks en Agnès Godard, haar vaste director of photography. De familie die ze om zich heen verzamelt, maakt haar films steeds herkenbaarder zonder dat het ooit saai of voorspelbaar wordt. Het is niet, stelt ze zelf, dat ze er obsessief in is. Maar elke keer, tegen het einde van een productieproces, verdwijnt het verdriet dat het afscheid met zich meebrengt wanneer ze denkt aan de volgende film die ze met ‘haar’ mensen gaat maken. Een carrière lang zo bouwen aan een oeuvre, levert de inmiddels zestigjarige regisseur haar misschien wel meest evenwichtige film tot nu toe op. In 35 Rhums zijn alle Denis-ingrediënten perfect uitgebalanceerd. De vanzelfsprekendheid van zwarte en blanke acteurs zonder dat er een betekenis aan vastzit, de terugkerende muziek van Staples die langzaam de sfeer meer en meer bepaalt. Het aftastende, documentaire, artistieke, registrerende camerawerk van Godard en de scenario’s van JeanPol Fargeau. De mooie koppen van Colin en Descas.
Dat verhaal? Dat mag je zelf afmaken. Meer dan dat er een einde komt aan het samenleven van een man (Descas) met zijn dochter in 35 Rhums is er eigenlijk niet. Daar gaat het dus ook niet alleen om. De kleine dingen van het leven worden groots in de handen van een filmmaker die eerlijk toegeeft dat ze zo veel weglaat, dat het verhaal soms ondergeschikt raakt aan esthetisch genot. Maar ze doet het niet met opzet, aldus Denis.
‘Denis ligt letterlijk met de camera tussen de lakens’ Claire Denis is met 35 Rhums dit jaar tot Rotterdamse Maestro verkozen. Volgens het festival inspireren haar films andere, zelfs erg jonge, beginnende filmmakers. Dat Denis een meester is, is elke keer wanneer ze een nieuwe film had in Rotterdam te zien geweest. Met haar eerste film Chocolat (1988) zit ze niet in het programmaonderdeel First Things First, debuutfilms van beroemde regisseurs, omdat Denis direct met die eersteling naar Cannes doorstootte. Het weerhield Rotterdam er niet van Denis op de voet te blijven volgen. Chocolat zet de lijnen onmiddellijk uit voor wat daarna komt. Geduld vragen van de kijker en dat meestal pas ver over de helft
Claire Denis op de set
belonen. Die rustige cadans stug volhouden en pas op het laatst een vleug verhaal toegeven. De altijd aanwezige erotische spanning. Het broeit, of er nu wel of niet iets expliciet te zien is. De fixatie van Denis op lichamelijkheid is daarvoor het meest verantwoordelijk. Het homo-erotische in Beau Travail, die zwetende, strak getrainde blote lijven onder de Afrikaanse zon. Of de gewonere aantrekkingskracht tussen een man en een vrouw in Vendredi Soir (2002). Denis laat de twee elkaar niet zomaar spannend vinden, ze stopt ze in een klein autootje in een donker straatje in Parijs. Als in een stiekeme universele erotische droom vluchten de twee uiteindelijk een hotel in. Denis toont dan een sensationele vrijpartij. Ook hier neemt ze de tijd voor, toont veel, maar meer nog niet. Ze toont die lichamelijkheid en emoties. Door letterlijk met de camera tussen de lakens te liggen maakt ze het verhaal van de twee anonieme geliefden dat van de kijker. Hetzelfde effect heeft ook J’ai pas sommeil (1994). Een minder prettige sensatie. Zoals zo vaak haalt Denis haar verhalen gewoon uit de krant. Al zijn ze later misschien niet meer als zodanig herkenbaar, ze houdt bij hoog en laag vol dat het zo simpel werkt. De seriemoordenaar uit J’ai pas sommeil is zo’n gegeven. De film houdt je op afstand vanwege de abstracte bruutheid en haalt je dichterbij, omdat ook een moordenaar maar een mens is. Zo dringt Denis met haar oeuvre je leven binnen en maakt het door haar subtiele esthetiek net niet vervelend. En door de balans tussen heel mooi en doodnormaal, tussen afstand en emotie. Maar het meest door haar liefde voor haar crew en haar personages. Bij Claire Denis is filmmaken op vele fronten mensenwerk. En 35 Rhums misschien nog wel het meest. Gerlinda Heywegen 35 Rhums (SP)
Di 27 19:30 PA4 , do 29 18:30 PA1, za 31 22:00 CI1
De première van 35 Rhums wordt vooraf gegaan door de korte film Dirty Bitch van de Singaporese filmmaakster Sun Koh. Sun Koh maakte de film op verzoek van het filmfestival waarbij ze zich heeft laten inspireren door het oeuvre van Denis. Sun Koh vond in een bibliotheek in Singapore een, zo bleek later, zwaar gecensureerde versie van Claire Denis’ Nénette et Boni. In Dirty Bitch vertelt Sun Koh over Jen, die hoogzwanger is en op het punt staat om te gaan studeren. Iedereen die haar in de weg staat, krijgt daar spijt van.
Dirty Bitch
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM www.filmfestivalrotterdam.com
11
International Film Festival Rotterdam 2009 bedankt... Partners
Structurele subsidiënten
Sponsors
Suppliers
Argos Oil • Cinemeta Digital • Keiretsu Europe • Multicopy Rotterdam • SAE Institute Rotterdam • Dick Moesker • Vertical Vision • Lev Pictures • CBS Outdoor • JCDecaux
Subsidiënten /HGIS
Ambassade van Canada • Ambassade van Frankrijk • Ambassade van Mexico • Mexicaans Ministerie van Buitenlandse Zaken • Japan Foundation • Stichting Bevordering van Volkskracht • Rotterdam Festivals
Hubert Bals Fonds wordt ondersteund door stichting
Dioraphte D
CineMart wordt ondersteund door
ACE • Binger Filmlab • Chief Marketing Office Rotterdam • (Cinéfondation) Résidence du Festival • Cinelink Sarajevo Film Festival • EAVE • Filmstiftung Nordrhein-Westfalen • HongKong-Asia Film Financing Forum • Holland Film • Holland Subtitling •IFP • Indigenous Branche-Screen Australia • Internationale Filmfestspiele Berlin • Kodak • KOFIC • Marché du Film Cannes • MEDIA Desk Nederland • National Film Development Corporation India • New Zealand Film Commission • Paris Cinéma • Rotterdam Media Fund • Screen Australia • Telefilm Canada • UK Film Council • UniJapan/J-Pitch • Vlaams Audiovisueel Fonds • Wallonie Bruxelles Images
Projectpartners
Tiger Business Lounge ABN AMRO Bank NV • Argos Groep • Berk, Accountants en Belastingadviseurs • Center for Strategy & Leadership • Colfield • DTZ Zadelhoff • Dura Vermeer Bouw Rotterdam B.V. • Economic Development Board Rotterdam • Ernst & Young • Eurindustrial • Freeland Corporate Advisors • Hogeschool INHOLLAND Rotterdam • Holland Casino Rotterdam • Houthoff Buruma • Intermax • Matrans Holding BV • MK2 • Nassau Verzekeringen • Nauta Dutilh • Nedspice holding BV • Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR) • Organise to Learn • PJ70 • PriceWaterhouseCoopers • Robeco • Rotterdam Media Fund • Smit Internationale • Sports, Road Races & Management Group • Stadshavens Rotterdam • Top Ticket Line • Veenman Drukkers • Vestia Groep • WATT • Zadkine • 3PO
Hospitality Art Hotel • Bilderberg Parkhotel Rotterdam • EuroHotel • Hilton Rotterdam • NH Atlanta Rotterdam • Best Western Crown Hotel • Tulip Inn • The Westin • Eden Savoy Hotel
Festivallocaties de Doelen • Pathé Schouwburgplein • Rotterdamse Schouwburg • Cinerama Filmtheater • Oude Luxor Theater • Theater Lantaren/ Venster • Zaal de Unie • V2_, Instituut voor de instabiele media • TENT. • WDW63 (voormalig Fotomuseum) • WORM • Urban Screens: Nationale Nederlanden (Delftse Poort), Hoofdkantoor Robeco (Coolsingel) Campagnebeeld 2009 Concept en ontwerp: 75B
Festivaltrailer Bureau: LaMarque • Creatie: Ton van Jole, Daan Neleman • Account: Ymke Verbeek • Productiemaatschappij: Lev Pictures - Sander Verdonk, Jelani Isaacs & Gertjan Langeland • Regie: Michaël Sewandono • DOP: Martijn van Broekhuizen • Producer: Melissa Nieveld • Audionabewerking: Rens Pluym/The Ambassadors • Muziek: MassiveMusic / Steve Johnson • Edit: Amber Ooijmans/ Comrad Edit • Postproductie: Filmore • Mixage: Cinemeta • Casting: Oimundo • Distribution: Jean Mineur en Gofilex
Festivalleader Ontwerp: 75B • Muziek: Jochem Paap • Lab: Nedcipro
12
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM WWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM
Distributeurs A-Film Distribution • Cinemien • Filmmuseum Distributie • Filmfreak Distributie • Cinéart Nederland • Cinema Delicatessen • Dutch Filmworks • Sony Pictures Releasing Netherlands • Wild Bunch Benelux Daily Tiger NL: Anton Damen (hoofdredactie), Elsbeth Jongsma (chef), Florence van Berckel (eindredactie), Niels Bakker, Joost Broeren, Kees Driessen, Paul van de Graaf, Saskia Legein, Maricke Nieuwdorp, Nicole Santé, Sander van der Eijk (web) • UK: Edward Lawrenson (editor-in-chief), Mark Baker (sub-editor), Nick Cunningham, Steph Harmon, Geoffrey Macnab, Wendy Mitchell • Fotografie: Daniëlle van Ark, Bram Belloni, Ruud Jonkers, Felix Kalkman, Ramon Mangold • Bijdragen: Danai Fuengshunut, Gerlinda Heywegen • Opmaak: Publish, Gerald Zevenboom, Laurenz van Gaalen, Sjoukje van Gool • Vormgeving: 75b • Drukker: Platform P • Acquisitie: Daily Productions 020 - 428 03 78 • Oplage: 11.000 ex
FESTIVAL INFO 12 IN
GOUDSESI
HOF PLE
11
NGEL
NA IER RIN MA
WEE
E
D
KA
S UI
KR
6
EG
SW
P KRU
1
LEIN ISP
P
P
NT
MEE
Tickets: €9,- of met Tijgerpas €6,Tijgerpas: €15,- of €10,- (CJP, Studenten OV-jaarkaart, Rotterdamse Studentenuitpas, Rotterdampas, 65-plussers)
AAT
EL LSING
E LD KAR
EG
MAURITS SINGE
MAURITSW
2
TR OGS
HO
S AN RM OO
L
7
Korting
T AA
TR
GOUVERNESTRAAT
DE
5
OU
NI
13
G K
LAA
STB
WE
EG
W
NEN
BIN
AT
RA
T NS
E ED
T
E
SS
10 9 WIT
HU
4
P AT
TRA
HS
WIT
SCHIEDAMSEDIJK
E EUW
8
C
RO
Met een Tijgerpas die €15,- kost betaalt u voor een filmticket geen €9,- maar slechts €6,-! Houders van een CJP-pas, OV-studentenkaart, Rotterdam-pas, Studenten Uitpas en 65-plussers betalen slechts €10,- op vertoon van hun pas. De Tijgerpas is te koop in de Doelen, ter plekke wordt kosteloos een digitale pasfoto gemaakt. De Tijgerpas is persoonsgebonden en moet op verzoek aan kassa- en zaalmedewerkers vertoond worden.
AK BLA
WE
NEN
BIN
LET OP!
RK MPA
SEU
Filmvoorstellingen zijn zelden compleet uitverkocht. Informeer daarom dagelijks aan de Centrale Kassa naar de beschikbaarheid!
BO
O
M PJ ES
MU
Tickets zijn zowel online (via de festivalsite) als offline (aan de Centrale Kassa in de Doelen) te koop. Aan de Centrale Kassa kunt u ook terecht voor tickets voor de speciale evenementen. Centrale Kassa, de Doelen, ingang Willem Burgerzaal. Openingstijden 9:00-23:00 uur Prijzen
COO
3
Kassa
RIvER THE MAAS
D
VASTELAN
P ER
AS
MU
SB
RU
G
Contact & informatie
Op de hoogte blijven van het laatste festivalnieuws? Meldt u dan aan voor de digitale nieuwsbrief Tiger Alert via filmfestivalrotterdam.com. Deze festivalsite is ook het juiste adres voor uw vragen en informatie. U kunt ook bij de informatiebalie in de Doelen terecht (openingstijden gelijk aan Centrale Kassa). Vraag nog steeds onbeantwoord? Stuur dan een mailtje naar publieksservice@filmfestivalrotterdam.com of bel met 010 8909000. Onze informatielijn is dagelijks bereikbaar van 9:00 tot 21:00 uur. Openbaar vervoer
CENTRAl INfo & TICKETS
info & tickets de Doelende Doelen 40 KruispleinKruisplein 40
fESTIvAl loCATIoNS
festivallocatiES 1 de Doelen 7 Zaal de Unie 1 de Doelen Kruisplein 40Mauritsweg 34 Kruisplein 40 8 TENT./ Witte de With 2 Rotterdamse Schouwburg 2 Rotterdamse Schouwburg Witte de Schouwburgplein 25 Schouwburgplein 25Withstraat 50 9 Voormalig Fotomuseum 3 Pathé Schouwburgplein Witte de Withstraat 63 Schouwburgplein3101Pathé Schouwburgplein 101 for the 10 V2_Institute 4 Cinerama FilmtheaterSchouwburgplein Unstable Media Westblaak 18 4 Cinerama filmtheater Eendrachtsstraat 10 5 Lantaren / Venster Westblaak 18 Gouvernestraat 133 5 lantaren / venster 6 Oude Luxor Theater Gouvernestraat 133 Kruiskade 10
6
oude luxor Theater Kruiskade 10
7
Zaal de Unie Mauritsweg 34
Urban Screens
8
TENT./ WitteNederlanden de With 11 Nationale Witte de Withstraat 50 Weena 505
9
voormalig fotomuseum Hofplein 19 Witte de Withstraat 63 13 Robeco Toren
12 Hofpoortgebouw
Coolsingel 120
10 V2_Institute for the Unstable Media Eendrachtsstraat 10 URBAN SCREENS:
Met het vervoer van en naar het International Film Festival Rotterdam zit het wel goed. De NS zorgen op speciale dagen als de Volkskrantdag voor extra treincapaciteit. Dankzij het nachtnet hoeft u ook niet voor de aftiteling van de laatste film al de zaal uit. De festivallocaties bevinden zich allemaal op loopafstand van Rotterdam CS. Heerlijk relaxed tussen de diverse locaties heen en weer pendelen? Haal dan een tijgerpolsbandje op tijgerband.nl of bij de opstaphaltes of speciale baliein de Doelen en stap in een van de KPN Tuktuks. Wie met de Rotterdamse bus, tram of metro reist, moet vanaf 29 januari in bezit zijn van een OV-chipkaart.
11 Nationale Nederlanden Weena 505 12 Hofpoortgebouw Hofplein 19 13 Robeco Toren Coolsingel 120
ponsor stival S e F l ia Offic
Witte de Withstraat 16 3012 BP Rotterdam www.hotelbazar.nl
Een prijs zonder sterallures. (Huur de Fiat Bravo al voor g 30,– / dag op sixt.nl)
A81132_AnzFilmfestRotterdam_DailyTiger.indd 1
taste the world! RESERVATIONS (hotel & restaurant): 010-206 51 51
22.12.2008 17:08:01 Uhr
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM www.filmfestivalrotterdam.com
13
LIVE EVENTS DINSDAG 27 JANUARI HEADQUARTERS
HAUNTED HOUSE
WARUM 2.0
Talkshowhost Mieke van der Linden ontvangt vanavond Tiger-regisseur Simon Ellis (Dogging: a Love Story). Ook spreekt zij met Loveleen Tandan, co-regisseuse van Slumdog Millionaire. Dagelijks 18:00 uur, Foyer Rotterdamse Schouwburg. Toegang gratis.
In het kader van het Signals-onderdeel Hungry Ghosts is het voormalig Fotomuseum/ WDW63 omgebouwd tot een Haunted House. Geen ouderwetse kermisattractie, maar een bloedstollende presentatie van kunstinstallaties. Een aantal vooraanstaande Aziatische filmmakers en setdesigners richt er een kamer in. Durft u naar binnen? Let op: de deuren gaan pas na 17:00 uur open! Haunted House, voormalig Fotomuseum/ WDW63, Witte de Withstraat 63, 17:00-24:00 uur, toegang gratis.
V2_ stelt de vraag Warum 2.0. Deze installatie in de vorm van een arena bestaat onder meer uit 360˚-videoprojecties en interactieve modules waarmee publieksinterventies realtime plaatsvinden via YouTube, Second Life en beveiligingscamera’s. Warum 2.0, V2_Instituut for the Unstable Media. Eendrachtsstraat 10, 12:00-19:00 uur, toegang €3,-
INTO THE NIGHT
Vanvond tovert dj Dr. Auratheft de Kleine Zaal om in een dansfestijn. Dagelijks 23:00 uur Kleine Zaal Rotterdamse Schouwburg, entree tot 23:00 gratis, daarna uitsluitend op vertoon van filmticket of Tijgerpas. SUPER Q&A
Naast de honderden zaalgesprekken met regisseurs is er deze editie ook een supersize variant. In de Super Q&A gaat NRC-columnist Bas Heijne vanavond in gesprek met Bouli Lanners over Eldorado, een absurdistischtragische roadmovie dwars door Wallonië. Start film 18:30 uur PA1, aansluitend gesprek.
Het getal
1483 Het aantal mensen dat zich via tijgerband.nl heeft geregistreerd voor de gratis tuktuk-service van KPN. De acht overdekte scooters maken samen ruim driehonderd ritjes per dag.
URBAN SCREENS
Regisseurs Nanouk Leopold & Daan Emmen, Guy Maddin en Carlos Reygadas maakten ieder een film voor een gezichtsbepalend Rotterdams gebouw. Het resultaat wordt meer dan levensgroot geprojecteerd op het gebouw van Nationale Nederlanden aan het Weena (Reygadas), het Robeco-gebouw aan de Coolsingel (Maddin) en de Hofpoort aan het Hofplein (Leopold & Emmen). Urban Screens, dagelijks 18:00-01:00 uur, toegang (uiteraard) gratis.
Dioraphte Drie
CREATIEF MET BIERVILTJES
ASPECT RATIO
De kunstinstelling TENT. presenteert naar aanleiding van Size Matters de intrigerende groepstentoonstelling Aspect Ratio. Van nanotechnologische close-ups tot kosmische grandeur onderzoekt Aspect Ratio hoe beeldende kunst en wetenschap een dialoog aangaan. Aspect Ratio, TENT., Witte de Withstraat 50, 11:00 tot 18:00 uur, toegang €3,-, met Tijgerpas gratis, festivalpas, museumjaarkaart en Rotterdampas 50 procent korting.
DE STELLING Elke dag op filmfestivalrotterdam.com een nieuwe vraag, en elke dag in de Daily Tiger de uitslag. IK GA HET LIEFST NAAR
Dit jaar strijden de 33 HBF-titels ook om een eigen publieksprijs: de Dioraphte Award van € 10.000,- . De tussenstand: 1. Teza (foto) 2. Pandora’s Box 3. Storm
Jong talent Maestro's Hungry Ghosts De afterparties
39% 23% 12% 26%
WORM LIVE PERFORMANCE
De Australische componist en multi-instrumentalist Oren Ambarchi werkte samen met Sunn O))) en Stephen O’Malley en brengt een unieke luisterwereld met fragiele songs en bastonen die de muren doen trillen.
Plus Tijdlus, een live filmcompositie door Faces, een ensemble van Joost van Veen, winnaar van een Tiger Award voor korte film. Worm Live: Oren Ambarchi + Faces 22:30 uur, LA1
Uitgangspunt bij het ontwerpen van het nieuwe IFFR-logo was volgens de makers dat mensen de tijger zelf na konden maken. Veel IFFR-bezoekers leven zich uit op de bierviltjes.
My IFFR Wie zich via My IFFR op de festivalsite registreert, kan daar een mening achterlaten. Hier een kleine bloemlezing. ‘Petzhold weet hoe hij een verhaal moet vertellen. Ook al is het geen origineel verhaal.’ Cherubini over Jerichow. ‘Goede acteerprestaties. Een ‘gutbürgerliche’ film. Einde is onwaarschijnlijk en doet afbreuk aan de film.’ Fmalck over Der Architekt. ‘Ik vond het wel een goede film, een aanrader! Filmmuziek en personages waren erg goed. Een leuk vervolg op Glue.’ Yasemin over Unmade Beds. ‘Very deep movie, made me really think about myself and how i look at life.’ dgre4724 over The Hungry Ghosts. ruud over German + Rain. ‘Schitterende en aangrijpende film, waarin echt geen scène teveel in zat. Ondanks dat er soms voorspelbare dingen gebeurden, bleef de spanningsboog de gehele film strak gespannen. Er werd echt geweldig goed in geacteerd!’ MissD over Frozen River.
14
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM WWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM
Pathé 2
Dinsdag 27 januari 2009
Gewijzigd: 9:30 Lantaren 1 Je ne suis pas morte wordt 9:30 Venster 1 12:15 Venster 1 Rerberg and Tarkovsky wordt 12:15 Lantaren 1 19:00 Pathé 4 35 Rhums wordt 19:30 Pathé 4 21:30 Pathé 4 Floating in Memory wordt 22:00 Pathé 4
Luxor 19:30 Rachel Getting Married
SP
Jonathan Demme, VS, 2008, 35mm, 114 min, Eng, n.o.
De film gaat niet over Rachel, maar over haar onmogelijke en verslaafde zus Kym. Voor de bruiloft mag ze een dagje uit de kliniek en dat zal de familie weten. Diep verborgen gevoelens worden losgemaakt, die weer leiden tot virtuoze acteurprestaties. Een mensenfilm. Een acteursfilm. 22:00 Nightmare Detective 2
HG
Tsukamoto Shinya, Japan, 2008, 35mm, 102 min, Jap, e.o.
Een meisje zoekt hulp bij de Nightmare Detective, de speurder die dromen kan betreden. De detective wordt echter zelf geplaagd door angstaanjagende dromen. Het meisje geeft niet op, maar de nachtmerries van de detective ook niet. Bloedstollende horror zonder bloedvergieten.
Doelen Jurriaanse Zaal 16:30 Better Things
Documentaire portret van de Colombiaanse televisiejournalist Hollman Morris die ondanks tegenwerking en dreigementen doorgaat om met zijn nieuwsprogramma de waarheid achter het gewapende conflict in zijn land boven tafel te krijgen en de doofpolitiek van zijn regering aan de kaak te stellen.
BF
Duane Hopkins, Groot-Brittannië / Duitsland, 2008, 35mm, 93 min, Eng regisseur aanwezig
Een van de beste films uit Engeland van vorig jaar. Duane Hopkins maakte een gedetailleerde, prachtig gefotografeerde studie naar de levens van een aantal personages, waarin stalking, ontrouw en drugsgebruik eigenlijk staan voor iets anders: liefde, of het gebrek eraan. Bejubeld speelfilmdebuut.
JS
Jerzy Skolimowski, WestDuitsland / Groot-Brittannië, 1970, 35mm, 88 min, Eng
Meesterwerk van Skolimowski, gesitueerd in een in Hamburg geconstrueerd Engeland. De film gaat over Mike, een arbeidersjongen die in een zwembad in ‘swinging London’ gaat werken waar hij verliefd wordt en vervolgens geobsedeerd raakt door de iets oudere Soho bitch Susan. Met een tragisch plot.
16:15 Last Conversation [wp]
BF
Celina Murga, Argentinië, 2008, 35mm, 110 min, Spa, e.o. regisseur aanwezig
Zeggen dat Johanna ter Steege schittert in dit speelfilmdebuut van korte filmmaker Heerkens is een understatement. In één spectaculaire lange take (gedraaid met 25 camera’s) geeft ze vorm aan de tragische figuur van de trotse, aan de dijk gezette minnares.
Juliette Garcias, Frankrijk / Denemarken, 2008, 35mm, 90 min, Fra, e.o.
Een meisje op de drempel van de volwassenheid speldt haar omgeving op het Franse platteland zo veel leugentjes op de mouw over haar verborgen relatieleven, dat het niet meer om bestwil kan zijn. Gaandeweg wordt ontsluierd welk geheim ze meedraagt. Intense kleine karakterstudie, vol symboliek en suspense.
BF
Wang Liren, China, 2009, Video, 100 min, Mand, e.o. regisseur aanwezig
Groepje jonge Chinezen in klein plaatsje in het zuiden van China verdient de kost met diefstal, drugshandel en prostitutie. De rest van hun dagen brengen ze rokend en drinkend door. Wang Liren kijkt ernaar met de blik van een dichter uit vervlogen tijden.
Kalm en zonder valse dramatiek toont Murga een groepje rijke kinderen in een omheinde compound in Buenos Aires die het rijk een week lang alleen hebben als hun ouders op reis zijn. Welke stoute dingen gaan ze doen? Bekroond in onder meer 22:00 Thessaloniki, en veelvuldig aan The Pot [ip] het thuisfront. 13:00 Sois sage [ep]
BF
Noud Heerkens, Nederland, 2009, 35mm, 75 min, Ned, e.o. regisseur aanwezig
19:30 Tattoo [wp]
Pathé 1 10:15 Una semana solos
BF
Juan José Lozano, Zwitserland / Frankrijk, 2008, 35mm, 87 min, Spa, e.o.
aansluitend:
Deep End
19:30 Perpetuum mobile [ip]
10:45 Sin tregua
HG
Kim Tae-Gon, Zuid-Korea, 2008, Video, 115 min, Kor, e.o. regisseur aanwezig
Een jong gezin verhuist naar een appartement in de stad. Een merkwaardig appartement, blijkt al snel, en het bevindt zich in een nog merkwaardiger gebouw. Merkwaardiger nog zijn de bewoners - vooral die bewoners die toch al dood hadden moeten zijn of dat misschien ook zijn. Kundige horrorthriller.
BF
Valdas Navasaitis, Litouwen / Frankrijk, 2008, 35mm, 86 min, Lit, e.o.
Even krachtige als subtiele karakterfilm over de midlifecrisis van een groepje vrienden waarin bedrog, romantiek en teleurstelling uiteindelijk niet sterker blijken te zijn dan de onderlinge broodnodige kameraadschap. 22:00 Song from the Southern Seas
SP
Marat Sarulu, Kazachstan / Duitsland / Rusland / Frankrijk, 2008, 35mm, 82 min, Rus, e.o.
Een dorpsvendetta in Kazachstan. Ivan is een Rus, Assan is een Kazach. Als de vrouw van Ivan een donkerharige baby baart, gaat de jaloerse echtgenoot zijn buurman verdenken. Een poëtisch verhaal waarin de zoektocht naar de eigen etnische identiteit verandert in het nastreven van geluk.
Pathé 4 10:15 Be Calm and Count to Seven [ep]
Dit speelfilmdebuut uit Iran gaat over mensen op de zuidelijke eilanden die leven van het smokkelen van allerlei goederen, waarbij ze worden opgejaagd door de plaatselijke politie. Gedraaid in een pure, realistische stijl die doet denken aan vroegere Iraanse meesters. SH
Maria Murashova, Rusland, 2009, Video, 12 min, g.d.
Poëtische zwart-witdocumentaire over een majolicafabriek, zo’n plek die ophoudt te bestaan. aansluitend:
Sunrise/Sunset [ip] Vitaly Mansky, Rusland, 2008, Video, 72 min, Rus / Eng, e.o. regisseur aanwezig
16:15 Chasing Cats and Cars [wp]SH
BF
Pat Holden, Groot-Brittannië, 2008, 35mm, 104 min, Eng, e.o.
Innemend, uitbundig portret uit de begintijd van Thatcher van een aantal jongemannen in hun wereld van dronken treinreizen, stanleymessen en primitief geweld. Sampson bewerkte zijn eigen cultroman over de grillige vriendschap tussen Carty en Elvis, met een geweldige postpunksoundtrack. 13:15 Dogging: A Love Story [wp]
TG
Simon Ellis, Groot-Brittannië, 2009, 35mm, 103 min, Eng regisseur aanwezig
SP
Wat kan een been doen zonder de man die eraan vast hoort? Over hoe je een been kunt vergeten en het been dan maar zijn eigen weg zoekt. aansluitend:
All My Failed Attempts [wp] BF Tan Chui Mui, Maleisië, 2009, Video, 66 min, Eng, e.o. regisseurs aanwezig
Winnares van een Tiger Award in 2007 nam zich na een verhuizing voor: ik maak gewoon iedere maand een korte film. Zo gezegd. Hier zijn de eerste zeven; zo verschillend als de seizoenen al kennen ze die niet zo in Maleisië. Ingehouden vreemd. Ingehouden droevig. Ingehouden geestig.
aansluitend:
Sundance-prijswinnaar. Die prijs heeft vooral Melissa Leo verdiend. Zij speelt een door het leven getekende alleenstaande moeder, die illegalen door een indianenreservaat smokkelt. Het reservaat van de laatste der Mohikanen, die daar een casino zijn begonnen. Een ander soort kerstfilm. 19:15 Wrong Rosary [wp]
TG
Mahmut Fazil Coskun, Turkije, 2009, 35mm, 89 min, Tur, e.o. regisseur aanwezig
Een prachtig sfeerbeeld van de multireligieuze en multiculturele stad Istanboel, waar zich een bijzondere liefdesgeschiedenis afspeelt. Muezzin Musa wordt verliefd op zijn buurvrouw, de katholieke verpleegster Clara. Het verhaal wordt nog uitzonderlijker als Musa Yakup ontmoet, die ook een band met Clara blijkt te hebben.
Een gewone dag uit het leven van Zijne Heiligheid de Dalai Lama XIV en een bijzondere ontdekPathé 3 kingsreis voor de documentaire21:45 maker Vitali Manski. De film preTony Manero BF 13:30 senteert een intieme ontmoeting Schouwburg Grote Zaal 15:45 Pablo Larraín, Chili / Brazilië, Les enfants désaccordés FT met een charismatische filosoof Guidance [ip] 2008, 35mm, 98 min, Spa, e.o. BF Philippe Garrel, Frankrijk, 1964, en schotelt ons een verontrustend 14:15 Saturday Night Fever in het Johan Jonason, Zweden, 2009, 35mm, 15 min, Fra, e.o. beeld voor van de toestand van Rey muerto FT grimmige Chili anno 1978. 35mm, 78 min, Zwe / Eng, e.o. Garrel, de ‘Rimbaud van de het moderne Eurazië. regisseur aanwezig Pinochets regime onderdrukt en Lucrecia Martel, Argentinië, 1996, cinema’ maakte zijn eerste korte Een alternatieve therapie voor 35mm, 13 min, Spa, e.o. moordt, maar Raúl lijkt alleen 35mm fi lm toen hij 16 was. Een 15:45 een vijftiger met psychosomatiEerste korte fictiefilm die Martel geïnteresseerd in een Travoltajongen en een meisje ontvluchHands Up! JS sche klachten die al anderhalf kon realiseren toen ze een sceimitatiewedstrijd. Meeslepende ten school en familie. jaar werkloos thuis zit, loopt uit Jerzy Skolimowski, Polen, 1967, nariowedstrijd won, wordt vaak vertelling over obsessie levert 35mm, 72 min, Poo, e.o. aansluitend: de hand als de therapeut een veraangemerkt als beginpunt van indrukwekkende analyse van Vierde en laatste deel van de borgen agenda blijkt te hebben. de Nieuwe Argentijnse Cinema. dictatuur, onderklasse en ameriLa frontière de l’aube SP Leszczyc Tetralogy. Wanneer een In een afgelegen boerderij krijgt Huiselijk geweld gesitueerd in kanisering. Philippe Garrel, Frankrijk, 2008, groep studenten een portret het psychologische steekspel het noordoosten van Argentinië. 35mm, 105 min, Fra, e.o. maakt van Stalin met twee paar tussen de twee mannen een aansluitend: In klassiek zwart-wit gedraaide, ogen heeft dat grote gevolgen. onverwachte afloop. Pathé 6 verfrissend ouderwetse vertelOok voor Skolimowski, die La mujer sin cabeza SP ling over een onheilszwangere 10:45 18:30 weigerde een deel van zijn Lucrecia Martel, Argentinië / liefde, gesitueerd in hedendaags Perfect Life meest expressionistische werk BF Our Wonderful Nature SH Spanje / Frankrijk / Italië, 2008, Parijs. Over een jonge fotograaf te schrappen. De film werd op 35mm, 87 min, Spa, e.o. Emily Tang, Hongkong, 2008, Tomer Eshed, Duitsland, (Garrel jr.) die zijn oude geliefde de plank gezet en Skolimowski Video, 97 min, Mand / Kant, e.o. Alles staat op losse schroeven 2008, 35mm, 5 min, Eng niet kan vergeten als hij met regisseur aanwezig moest Polen verlaten. als een vrouw doorrijdt nadat ze Wonderlijke animatie over spitszijn nieuwe vrouw een degelijk Winnaar van Dragons & met de auto iets heeft geraakt. muizen die een gevecht voeren gezinsleven op wil bouwen. 19:30 Tigers Award in Vancouver is De schoonheid van disoriëntatie alsof ze in The Matrix spelen. Kwetsbare romantiek, dus verbocombinatie van filmstijlen: een Dirty Bitch [wp] SP is verbluffend, in de derde film aansluitend: den voor cynici. intrigerend, fictief portret van van de meester van de sociale Sun Koh, Singapore, 2009, een koppige jonge vrouw die Video, 9 min, Mand, e.o. Eldorado ontregeling en de onderdrukte BF 16:15 probeert te ontsnappen aan Jen gaat studeren, maar heeft een emoties in het gezinsleven. WinBouli Lanners, België / Frankrijk, Koza FT haar armoedige bestaan in het groot geheim te verbergen. Geïnnaar van prijzen voor beste film 2008, 35mm, 85 min, Fra, n.o. ijskoude Mantsjoerije, en dan in Nuri Bilge Ceylan, Turkije, spireerd op de zwaar gecensuregisseur aanwezig en regie in Argentinië. 1995, 35mm, 20 min, g.d. documentaire stijl, fragmenten Belgische inzending voor 2009 reerde versie van Nenette et Boni, Met zijn lyrische korte filmuit het leven van een Hongkong19:30 maakt geen schijn van kans bij door de maakster gevonden in debuut won Nuri Bilge Ceylan se met huwelijksproblemen. de Oscars. In deze absurdistischTulpan een bibliotheek in Singapore. SP (Uzak, Three Monkees) de tragische roadmovie geeft Yvan Sergey Dvortsevoy, Kazachstan aansluitend: 13:30 Gouden Palm in Cannes. Een (multitalent Lanners zelf ) de / Rusland / Duitsland / Tarrafal oud echtpaar leeft gescheiden SH 35 Rhums door hem betrapte inbreker Elie SP Zwitserland / Polen, 2008, van elkaar. Ze hebben hun hoop 35mm, 100 min, Eng / Kaz / Rus een lift dwars door surreëel WalPedro Costa, Portugal, 2007, Claire Denis, Frankrijk / Duitsland, gevestigd op een ontmoeting die Fenomenale landschappen, Video, 16 min, Port, e.o. lonië. Schitterende sketches en 2007, 35mm, 100 min, Fra, n.o. oude wonden moet helen. authentiek spel en een uitbundig Costa op zijn best. Beschouwing regisseur aanwezig dito camerawerk. Een vader en dochter zien langgevoel voor fijnzinnige humor over de beruchte gevangenis van aansluitend: 21:30 zaam onder ogen dat zij het huis maken de eerste speelfilm van Tarrafal op het Kaapverdische Kasaba YT moeten gaan verlaten. OndertusDvortsevoy over een nomadenfaÉlève libre eiland waar de hoofdpersoon SP sen heeft een huisvriend een oogje milie op de steppen van Kazachvan Colossal Youth geboren is. Nuri Bilge Ceylan, Turkije, 1997, Joachim Lafosse, België / Frankrijk, op haar en een buurvrouw een 35mm, 85 min, Tur, e.o. stan tot een scherpzinnige kome2008, 35mm, 105 min, Fra, n.o. aansluitend: oogje op de vader. Met vloeiend Ontzagwekkende debuutfilm die over de gedroomde liefde en regisseur aanwezig Een tiener belandt op schemerig River People [ep] camerawerk en weemoedige muin zwart-wit, opgenomen in SP de weerbarstige werkelijkheid. terrein in zijn relatie met een priziek toont regisseur Claire Denis het dorpje in Anatolië van de He Jianjun, China, 2008, 21:45 véleraar. Die stuurt hem richting een liefdevolle relatie in transitie. kinderjaren van de regisseur. Video, 88 min, Mand, e.o. een vergaande seksuele vrijmoeErotique regisseur aanwezig Twee kinderen zijn getuige van JS 22:00 He Jianjun, maker van Zesde digheid. Lafosse, gespecialiseerd de mysteries van het leven, in Jerzy Skolimowski, Polen, 1960, Generatie-klassieker Postman, Floating in Memory [wp] in ongemakkelijke situaties, stelt vier delen die parallel lopen met 35mm, 4 min, Poo, e.o. overtuigt met een beeldschoon, lastige vragen: waar ligt de grens de vier seizoenen. Surrealistische ‘erotische’ film Peng Tao, China, 2009, bijna documentair portret van tussen iemand iets leren en hem Video, 107 min, Mand, e.o. over een man en een vrouw die twee jonge vissers op de Gele regisseur aanwezig iets opdringen? elkaar ontmoeten, aantrekken Grimmig en onontkoombaar Rivier. Langzaam nestelt het en afstoten in een kamer bedekt noodlotsdrama is een soort Chimoderne leven zich in in de met kranten met in het midden nese gebroeders Dardennes-film. eeuwenoude tradities van het een grote, stoffige spiegel. Een jongeman met verkeerde vissersvolk. connecties toont interesse in een leuk winkelmeisje. Niet met edele bedoelingen.
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM WWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM
Liew Seng Tat, Maleisië, 2009, Video, 12 min, Kant / Baha, e.o.
Zelfverzekerd speelfilmdebuut speelt zich af in het noordoosten van Engeland en volgt een aantal personages op zoek naar liefde, 19:30 intimiteit, en seks op openbare One [ip] SH plekken. In een frisse, levendige Ricardo Mehedff, Brazilië / VS, stijl, niet zonder humor, wordt 2008, Video, 13 min, g.d. een beeld geschetst van de mores Originele, frisse fictie in split van jonge Engelsen. screen over ochtendrituelen, sleur en relaties, waarbij de 16:00 kijker telkens op het verkeerde Frozen River BF been wordt gezet. Courtney Hunt, VS, 2008, 35mm, 97 min, Eng, n.o.
Ramtin Lavafipour, Iran, 2008, Video, 89 min, Fars, e.o. regisseur aanwezig
13:00 Pomeranie [wp]
Pathé 5 10:30 Awaydays [ip]
That’s It [ip]
BF
Matheus Souza, Brazilië, 2008, Video, 81 min, Port, e.o. regisseurs aanwezig
Jonge regisseur (21 jaar) maakte zeer verfrissend en sympathiek filmdebuut over een verliefd stelletje dat besluit over een uur uit elkaar te gaan. Dat laatste uur beleven wij met ze mee. Met veel improvisatie, grappige dialogen, verwarrende situaties en vermakelijk spel. 22:00 Vermilion Souls
BF
Iwana Masaki, Japan, 2008, Video, 104 min, Jap, e.o.
Als je niet wilt zien hoe een man zijn vuist en arm tot aan zijn elleboog bij een vrouw inbrengt, moet je even je ogen dicht doen, want verder is het een zwart-witte, zeer kunstzinnige en vooral zeer Japanse film Toch is dit debuut van bekende Butoh danser in Frankrijk opgenomen, wat de surrealistische sfeer versterkt.
Pathé 7 10:30 Dada’s Dance [ep]
SP
Zhang Yuan, China, 2008, 35mm, 92 min, Mand, e.o.
Zhang Yuan, ooit voorman van de Chinese zesde generatie met Beijing Bastards, filmt hier zwoel en dynamisch de zoektocht van de eigenzinnige en beeldschone Li Xinyun naar haar biologische moeder, begeleid door fraaie muziek van Andrea Guerra. 16:00 Two Lines
YT
Selim Evci, Turkije, 2008, 35mm, 97 min, Tur, e.o. regisseur aanwezig
Het psychologisch verontrustende, spannende filmdebuut van regisseur Evci is een scherpe observatie van de man-vrouwverhoudingen onder de jongste generatie moderne Turken. Een kat-en-muisspel tussen beiden voert naar een angstwekkende climax: vaststaande rollen houden geen stand en dat leidt tot gebroken harten. 19:15 Troubled Water [ep]
SP
Erik Poppe, Noorwegen / Zweden, 2008, 35mm, 90 min, Noo, e.o.
Intens geconstrueerd en gedetailleerd psychologisch drama van de maker van Hawaii Oslo. Indrukwekkende rol van actrice Dyrholm als de moeder van een acht jaar geleden verdwenen jongetje, die beklemmende confrontatie aan moet gaan met de man die ervoor veroordeeld werd. Opnieuw is een jong kind de inzet. 21:45 199 Tips to Be Happy [ip]
BF
Andrés Waissbluth, Chili / Spanje, 2008, 35mm, 96 min, Spa, e.o. regisseur aanwezig
Tweede film van Waissbluth (Los debutantes) speelt in een snikheet Barcelona, waar een jong Chileens stel onverwacht bezoek krijgt van de vriendin van haar overleden broertje. Ingehouden emotioneel drama over driehoeksrelatie en hoe nu verder in het leven. 15
Cinerama 1 9:30 Gyumri
Cinerama 4 SP
Jana Sevcíková, Tsjechië, 2008, 35mm, 68 min, Arm / Rus, e.o.
Creatieve documentaire over het Armeense stadje Gyumri, dat twintig jaar geleden door een zware aardbeving werd verwoest. Deze film vertelt het verhaal van een stadje waar het bizarre landschap de traditionele cultuur en geestelijke herinneringen bewaart, die ons worden onthuld door middel van foto’s, verhalen en familiegeschiedenissen. 12:00 Parque vía
BF
Enrique Rivero Huerta, Mexico, 2008, 35mm, 86 min, Spa, e.o. regisseur aanwezig
Dicht op de huid en gedetailleerd toont deze intrigerende debuutfilm de grenzen van eenzaamheid. Huisbewaarder Beto kan zich na vele jaren in het herenhuis in Mexico-stad geen ander leven meer voorstellen, maar toch moet hij weg. Winnaar Gouden Luipaard Locarno 2008. 14:30 Il divo
SP
Paolo Sorrentino, Italië / Frankrijk, 2008, 35mm, 110 min, Ita, n.o.
Stilistisch uitgebalanceerde, zeer gedetailleerde biopic over voormalig Italiaanse premier Andreotti, die ondanks zwaarwegende verdenkingen van criminele praktijken zestig jaar lang zijn stempel drukte op de Italiaanse politiek. 17:00 Je veux voir
9:30 The Storm [ip] Kazim Öz, Turkije, 2008, 35mm, 156 min, Tur / Koer, e.o. regisseur aanwezig
De jaren negentig waren de hoogtijdagen van de Turkse studentenbeweging. In Kazim Öz’ tweede film het verhaal van Koerdische studenten die gespannen hopen op een sociale omwenteling. Met zijn rauwe en intense stijl weet Öz de directheid van jonge mensen die staan te popelen de wereld te veranderen scherp te treffen. 12:45 Pomegranates and Myrrh [ep]
BF
Najwa Najjar, Palestina / Frankrijk / Duitsland / Groot-Brittannië, 2008, 35mm, 95 min, Arab / Eng / Hebr, e.o. regisseur aanwezig
Cinerama 5 12:00 Bagh Dad Bar Ber
SH
Massoud Bakhshi, Iran, 2008, 35mm, 12 min, Arab, e.o.
Donkere, verontrustende short over kapper in Bagdad die zijn visum naar de Verenigde Staten op gruwelijke wijze moet verdienen. aansluitend:
Schattenwelt
SP
Connie Walther, Duitsland, 2008,
22:30 Puccini e la fanciulla
PB
Paolo Benvenuti / Paola Baroni, Italië, 2008, 35mm, 84 min, Ita, e.o. regisseurs aanwezig
Terwijl hij de ontstaansgeschiedenis van de compositie La fanciulla del west navorst, ontdekt Benvenuti nieuwe historische feiten over het liefdesleven van de Toscaanse componist. Dit alles in een fascinerende, dialoogloze film die slechts geaccentueerd wordt door muziek en citaten uit brieven.
22:30 The Coffin [ep]
HG
Ekachai Uekrongtham, Thailand, 2008, 35mm, 110 min, Thai, e.o. regisseur aanwezig
Als je denkt dat je er je zieke vriendin mee kunt helpen ben je tot veel bereid. De hunk van de Thaise cinema Ananda Everingham speelt een jonge man die er levend voor in een doodskist gaat, tijdens een ritueel dat hem werkelijk in het rijk van de doden brengt. Een horrorfilm voor denkende mensen.
Cinerama 6
Cinerama 7
10:00 Jermal [ep]
BF
Ravi L. Bharwani / Rayya Makarim, Indonesië / Nederland / Duitsland / Zwitserland, 2008, 35mm, 90 min, Ind, e.o. regisseur aanwezig
9:45 Signers Koffer - Unterwegs mit Roman Signer PL Peter Liechti, Zwitserland, 1996, 35mm, 80 min, Dui, e.o. regisseur aanwezig
Als De Scheepsjongens van Bon35mm, 91 min, Dui, e.o. In dit werk, waarin Liechti Volwassen, krachtig debuut, optekoe, maar dan met echte zee, Confrontatie tussen de dochter de kunstenaar Roman Signer gedragen aan Palestina, verhaalt echte vis en echte jongens. Wie van een slachtoffer van een portretteert, zoeken (en vinden) over een liefde in bezet Ramalop een visplatform (een jermal) aanslag van de RAF en de verLiechti en Signer elkaar in de lah, zonder onnodig sentiment. werkt komt er niet zomaar af. meende dader die na twee decenbriljante filmische vertaling van Jonggehuwden Ziad en Kamar Kinderarbeid en een hard leven nia vrijkomt. De afrekening die Signers kunstinterventies. Het vestigen zich op Ziads olijvenvormen de achtergrond voor een volgt, toont hoe geweld en wraak resultaat is een akoestisch en viboomgaard. Als het Israëlische mooi verhaal over een jongen die een cyclus vormen die moeilijk te sueel adembenemende synthese. leger de boomgaard confisqueert uiteindelijk zijn vader vindt. doorbreken valt. en Ziad gevangenneemt, pakt 12:15 12:00 Kamar haar beroep als danseres 14:30 Survival Song [ep] BF Tokyo Sonata weer op. SP Border [wp] SP Yu Guangyi, China, 2008, 15:00 Peidhleacán solais (Butterfly Light)
SH
Dónal ó Céilleachair, Ierland, 2008, 35mm, 7 min, g.d.
Hommage aan film, de natuur en Brakhage, gemaakt door kinderen. aansluitend:
L’ apprenti
SP
YT
je wilt. Maar de Zuid-Amerikanen zijn het tot op de huidige dag trouw gebleven, zoals voormalig Filmmaker in Focus Júlio Bressane demonstreert in deze extravagante en delirische film voor volwassenen: ‘Hij’ ontmoet ‘Zij’.
Samuel Collardey, Frankrijk, 2008, 35mm, 85 min, Fra, e.o.
BF
Harutyun Khachatryan, Armenië / Nederland, 2009, 35mm, 82 min, g.d. regisseur aanwezig
Een beschouwend en poëtisch docudrama van de Armeense meester Harutyun Khachatryan over het conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan in de jaren negentig. In zijn herkenbare, geheel eigen stijl, waarbij een buffel op een boerderij met allerlei dieren, boeren en vluchtelingen een hoofdrol speelt.
Kurosawa Kiyoshi, Japan / Nederland / Hongkong, 2008, 35mm, 119 min, Jap, n.o.
Video, 90 min, Mand, e.o.
Kurosawa Kiyoshi, meesterlijk maker van soms duistere, altijd vreemde films, wilde deze keer een heel gewone film maken. Een film over een man die plotseling werkloos wordt. Toch zit er natuurlijk weer een prachtig vreemd randje aan dit ontroerende familiedrama, dat over de hele wereld in top 10-lijstjes prijkt.
Yu Guangyi documenteert in dit bekroonde portret van marginalen en marginalisatie, hoe een ontslagen Chinese boswachter in de besneeuwde wildernis van Noord-China als jager-verzamelaar overleeft. Hij probeert dan ook nog zijn primitieve maar fascinerende huurder XiaoLi te onderhouden. Regels en vooruitgang zitten hen dwars. 14:45
22:15 Exhausted [ep]
BF
Kim Gok, Zuid-Korea, 2008, Video, 128 min, Kor, e.o. regisseur aanwezig
Compromisloze en schokkende verbeelding van het bestaan van een marginale pooier en door hem als prostituée uitgebuite vrouw, die samen in bijna postapocalyptisch industrielandschap verblijven. Gedraaid op gruizig super8.
Zaal de Unie 9:30 Liechti: Carte blanche 4
PL
Verzamelprogramma, 58 min Bestaat uit:
Der Lauf der Dinge
Peter Fischli / David Weiss, Duitsland, 1987, 35mm, 28 min, g.d.
Beroemde, vaak nagevolgde maar nooit geëvenaarde korte film. De filmmakers/kunstenaars creëerden met velerlei soorten objecten een oorzaak- en gevolgverhaal met een onontkoombare natuurkundige logica. Operator
Matthew Walker, Groot-Brittannië, 2007, Video, 2 min, Eng
‘Hallo? God?’ Britse humor op z’n best: op een regenachtige, saaie dag wil een verveelde man bellen met God. Kort animatiegedicht. Puppetboy
Johannes Nyholm, Zweden, 2008, Video, 28 min, Zwe, e.o.
Liveactionfilm over een bezeten animator en een filmploeg die een documentaire over hem maakt. Ruim tien jaar lang heeft deze kunstenaar aan films gewerkt met het kleipoppetje Puppetboy. De filmploeg volgt de kunstenaar achter de schermen en ontdekt dat er tussen hem en zijn hoofdrolspeler een zeer intieme relatie bestaat.
17:00 14:30 Sympathiek portret van het Next Attraction [ip] SP Non-ko [ip] A Country Teacher SP SP boerenleven in Frankrijk aan Raya Martin, Filippijnen, 2008, 11:30 de hand van de vijftienjarige Kumakiri Kazuyoshi, Japan, 2008, Bohdan Sláma, Tsjechië / Video, 90 min, Filip, e.o. Liechti: Carte blanche 3 PL 35mm, 105 min, Jap, e.o. Duitsland / Frankrijk, 2008, Mathieu die stage loopt bij de Roadmovie waarin de regisOf er ook echt een film werd regisseur aanwezig 35mm, 120 min, Tsje, e.o. Verzamelprogramma, 123 min onconventionele boer en vaseurs, die ook een fotoboek over opgenomen is niet zeker, maar Regisseur Kumakiri is al sinds Verhaal van een jonge TsjechiBestaat uit: derfiguur Paul. Collardey, zelf Beiroet maakten, hun vaste je kunt hier wel achter de scherzijn Hole In the Sky een graag sche onderwijzer die uit Praag Glitterbug boerenzoon, toont dat leven zonacteur Rabih Mroué in gezelmen zien hoe de jonge Filipgeziene gast in Rotterdam. vertrekt en zijn ex-geliefde Derek Jarman, Groot-Brittannië, der veel opsmuk, van de slacht schap van Catharine Deneuve pijnse fi lmmakers werken. En 1994, Video, 60 min, Eng Non-ko is een innemend en achterlaat om op het platteland van een varken tot de geboorte een autotocht laten maken langs ook waarom ze zo veelbesproken De meester van de subtiele luchtig Japans drama om bij te gaan werken. Op zoek naar van een kalf. verwoeste delen van Libanon. zijn. Vanwege hun werklust. charme van super8-film: intieme te glimlachen. De titel is de rust en zijn eigen seksuele idenSchrijnend portret van een land En ja, ook vanwege die andere authenticiteit en jeugdige glans artiestennaam van actrice wier titeit leert de onderwijzer twee 17:30 dat ondanks alle verwoestinlusten. Zie ook Now Showing. verzameld in beelden vermengd privéleven en carrière vastgemensen kennen die zijn leven The Damned Rain [ip] BF gen de schoonheid en de hoop met muziek van Brian Eno. lopen zijn. Ze keert terug naar veranderen: de merkwaardige behouden heeft. 17:15 Satish Manwar, India, 2008, Null Sonne No Point haar geboortedorp, waar ze pas boerin Marie en haar zoon Lada. 35mm, 99 min, Mara, e.o. Adela [ep] SP Nicolas Humbert / Werner Penzel, na verloop van tijd weer plezier 19:30 regisseur aanwezig Duitsland, 1997, Video, 35 min, Eng Adolfo B. Alix Jr., Filippijnen, 17:00 in het leven krijgt. Sinds het begin van de jaren Four Nights with Anna JS Fantastische kroniek van de 2008, Video, 90 min, Filip, e.o. When the Full Moon Rises HG 1990 vinden er veel zelfmoorregisseur aanwezig Jerzy Skolimowski, Frankrijk / Polen, voorbereiding op een concert 20:00 den plaats onder boeren in de Mohamad Mohd Khalid, Maleisië, Adela is een voormalige radio2008, 35mm, 87 min, Poo, e.o. door de beruchte freejazzgroep The Slope YT Indiase deelstaat Maharastra. 2008, 35mm, 110 min, Mal, e.o. ster die in waardige armoede Leon, een zwakbegaafde man Art Ensemble of Chicago, in regisseur aanwezig De fi lm benadert deze gevoelige, Mehmet Can Mertoglu, Turkije, leeft. Ze zou haar tachtigste vervan middelbare leeftijd, wordt de studio, waar we tot het hart Uitbundige horrorkomedie, in 2008, 35mm, 14 min, g.d. aan de globalisering gerelateerde jaardag graag met haar kinderen telkens verkeerd begrepen en van de muziek doordringen. De zwart-wit gedraaid als eerbetoon Sober maar effectief debuut over kwestie vanuit een intieme invieren. Ze wordt gespeeld door gebruikt. Hij wordt verliefd op regisseurs zijn erin geslaagd om aan oudere genrefilms. Een satire de routines van een schoonmavalshoek. Toch een optimistisch de fragiele oude actrice Anita Anna, maar durft haar dit niet tijdens deze magische oefensesop van alles en nog wat. Een ker in het ziekenhuis. verhaal met indrukwekkende Linda. Een warm eerbetoon te vertellen. Daarom bezoekt sies zowel momenten waarop verslaggever komt vast te zitten acteerprestaties. ook aan de cinema zelf. Kijk en aansluitend: hij haar kamer terwijl zij slaapt. alles lukt als momenten van in een behekst jungledorp. Met begrijp waarom de Filippijnse Een sobere vertelling met veel leegte vast te leggen. volle maan verdwijnen er man20:15 Summer Book YT cinema nu hot is. symboliek, weinig woorden en Balifilm nen. Een vrouwelijk geest zou de 12 Lotus [ep] SP Seyfi Teoman, Turkije, 2008, veelzeggende muziek. Peter Mettler, Canada, 1997, oorzaak zijn, maar er zwerft ook 20:00 35mm, 92 min, Tur, e.o. Royston Tan, Singapore, 2008, 16mm, 28 min, g.d. een potsierlijk rebellenleger door regisseur aanwezig 35mm, 121 min, Mand, e.o. 22:00 Moonlighting Gevoelig filmisch dagboek, met JS Een lange zomervakantie aan de bossen. De liefhebbers van de glitterende beeld en gamelanmuziek verzaMaman est chez le coiffeur SP Jerzy Skolimowski, Groot-Brittannië, zee. Door de ogen van een Singapore-musical 881 kunnen meld van 1990 tot 1992 in Bali. 1982, Video, 97 min, Eng 19:45 Léa Pool, Canada, 2008, tienjarig jochie zien we hoe het hun hart weer ophalen. De film Onder het mom van het kopen 35mm, 97 min, Fra, e.o. Pranzo di Ferragosto leven van een doorsnee Turks BF 14:15 vertelt het meer dan tragische van een tweedehands auto en Schets van een gezin dat een aangezin een onverwachte wending Gianni Di Gregorio, Italië, 2008, verhaal van een populaire zangeLiechti: Carte blanche 1 PL in het bezit van een visum voor tal turbulente ontwikkelingen neemt. Met deze schilderachtige 35mm, 75 min, Ita, n.o. res die aan alle kanten genaaid een maand gaan vier Poolse doormaakt in de zomervakantie My Village regisseur aanwezig en ontroerende debuutfilm wordt. Geen herhaling van 881; Wang Wei, China, 2008, mannen het huis van hun ‘Baas’ van 1966. Hoewel de problemen Op een snikhete vakantiedag in vestigt regisseur Teoman meteen op het melodramatische vlak Video, 75 min, Mand, e.o. (Jerzy Skolimowski) in Engeland binnen het gezin niet mals zijn, Rome komt vijftiger Giovanni zijn naam. Hij won er de prijs zette de fi lmmaker nog een stap Een kleine camera in een renoveren. Tijdens hun bewogen worden de gezinsleden - in het voor de ondankbare taak te voor beste nationale film mee op verder. Tissues mee. afgelegen plattelandsdorp: lange verblijf wordt in Polen (1981) de bijzonder de tiener Élise - en de staan een aantal oudere dames te het Istanbul Film Festival 2008. shots waarin het dorpsleven noodtoestand afgekondigd. situaties met veel gevoel voor herbergen - dames met een heel 22:45 zich afspeelt als een theaterstuk. geuren, kleuren en allerlei histoeigen willetje. Hartverwarmend The Rat Herb SP Regisseur Wang Wei voelt zich rische details geschetst. portret van Italiaanse omgangseen van hen en kan niet anders Júlio Bressane, Brazilië, 2008, vormen en gewoonten was 35mm, 80 min, Port, e.o. dan het alledaagse bestaan zo een verrassingshit van Venetië, Het surrealisme werd in Frankfilmen dat de toeschouwer zich gemaakt door co-scenarist van rijk uitgevonden, of ontdekt zo ook midden in het dorp waant. Gomorra. Joana Hadjithomas / Khalil Joreige, Libanon / Frankrijk, 2008, 35mm, 76 min, Fra / Arab, e.o. regisseurs aanwezig
www.filmkrant.nl info@filmkrant.nl 020 6230121
Enabling your communication... MK2 is uw professionele partner voor al uw audiovisuele communicatie. Door onze jarenlange ervaring in onder meer de congressen-, beurzen- en evenementenindustrie zal ook úw evenement slagen. We bieden 24/7 dienstverlening in heel Nederland én daarbuiten. MK2 is gespecialiseerd in onder andere audio, beeld, cameraregie en LED. Onze kracht schuilt in creativiteit en voortdurende innovatie. Met MK2 Audiovisueel is uw succes altijd verzekerd! V E R K O O P
Wij zien alles 16
•
V E R H U U R
•
P R O J E C T R E A L I S A T I E
EINDHOVEN
Hoofdvestiging Minervum 7352 4817 ZH Breda Postbus 5680 4801 EB Breda T (076) 54 18 950 F (076) 54 18 730 E info@mk2.nl
IJMUIDEN
www.mk2.nl
AMSTERDAM BREDA
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM WWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM
•
S U P P L I E S
16:15 Liechti: Carte blanche 5 Picture of Light
PL
Peter Mettler, Canada, 1994, 35mm, 93 min, Eng
Originele filmische beschouwing over de mythes rond het noorderlicht. 19:45 Segreti di stato
22:30 Worm Live: Oren Ambarchi + Faces
PB
Paolo Benvenuti, Italië, 2003, 35mm, 85 min, Ita, e.o. regisseur aanwezig
Fictief onderzoek van het bloedbad van Portella della Ginestra (1947), dat Benvenuti tot schokkende conclusies brengt inzake connecties tussen de maffia, de politiek en de Amerikaanse geheime dienst in naoorlogs Sicilië. Een parlementaire enquête bracht de distributeur ertoe de netelige film uit de bioscoop te halen. 22:15 Summer Afternoon
SH
Wi Ding Ho, Taiwan, 2008, 35mm, 16 min, Mand, e.o.
Soepel en vernuftig gedraaid filmpje. Een autorit met een geliefde te veel loopt gigantisch uit de hand. Met een dubbele twist. aansluitend:
Beautiful Crazy
SP
Lee Chi-Yuarn, Taiwan, 2008, 35mm, 98 min, Mand, e.o. regisseur aanwezig
12:15 Rerberg and Tarkovsky. The Reverse Side of ‘Stalker’ [ep]
Australische componist en multi-instrumentalist Oren Ambarchi brengt met Sunn 0))) en Stephen O’Malley een unieke geluidswereld met fragiele songs en bastonen die de muren doen trillen. Plus Tijdlus, een live filmcompositie door Faces, een ensemble met Joost van Veen, winnaar van een Tiger Award voor korte films.
In een poging het natuurbewustzijn van de Canadezen te bevorderen, mocht Peter Mettler met zijn camera rondstruinen in National Park Gros Morne. Het resultaat is een imponerende reis door de tijd. 17:00 Er Dong [ep]
Sherman Ong, Japan / Maleisië / Singapore, 2008, Video, 111 min, Jap, e.o. regisseur aanwezig
Een jonge filmmaker uit Singapore werd uitgenodigd om in Japan een film te maken. Hij sprak geen Japans en er was weinig geld voor de film. Het resultaat is een intrigerend mengsel van verhalen, van personages en van actrices van drie generaties. Een kunstwerk.
Weemoedig portret van hedendaags Cuba en de (verloren?) beloftes van jeugd, arbeid en revolutie. The City of Production [wp]
The Parable of the Tulip Painter and the Fly Charlotte Pryce, VS, 2008, 16mm, 4 min, Eng
BF
Beste narratieve Chinese indie van het afgelopen jaar en bijkans epische vertelling op bescheiden lowbudgetcanvas, handelt over de volwassenwording van de ontwortelde hoofdpersoon Er Dong in het hedendaags China. Ongepolijst en authentiek.
BF
Stephen Connolly, Groot-Brittannië, 2009, 16mm, 14 min, Eng / Spa, e.o. regisseur aanwezig
De volgens velen beste jonge Braziliaanse docu-maakster maakt film over kunstenaar Acácio Videira en zijn vrouw die hun leven, tussen 1918 en 2008, op
Ryan J. Noth, Canada, 2009, Video, 43 min, g.d. regisseur aanwezig
Lantaren 2 9:45 Hashi [ep]
Een unieke documentaire waarin Laurent Gutierrez / Valérie een stukje Sovjet filmgeschiedePortefaix, Hongkong, 2009, Video, 52 min, Eng, e.o. nis wordt herontdekt aan de Belangwekkend, scherpzinnig hand van het leven en het werk en prachtig geschoten essay dat van de briljante Russische camemet een positieve blik naar postraman Georgi Rerberg, de man communistisch China kijkt. achter onder meer Tarkovski’s De Spiegel en Stalker. Veel nooit 14:45 eerder vertoond materiaal, een Not Just a Pretty Picture SH echt juweeltje voor filmliefhebbers. Verzamelprogramma, 66 min Het natuurschoon niet slechts 14:30 als onschuldig decor, maar als FilmPhobia SP bron van vervoering en extase waarbij onbekende paden werKiko Goifman, Brazilië, 2008, 35mm, 80 min, Port, e.o. den betreden. De making of van een onvolBestaat uit: tooide film over fobieën. Zegt de Sakura Esther Harris, Groot-Brittannië / regisseur. Achter de schermen Japan, 2007, Video, 7 min, g.d. discussieert hij uitgebreid (met Sakura richt zich op het kersenonder meer Coffin Joe) over de bloesemfeest in Tokio en toont ethische grenzen van het project: de reactie van verschillende vrijwilligers onder gecontroleermensen op de bloesems. de omstandigheden onderdomThe Beautiful Garden pelen in hun fobie, om de angst Jonathan Franco, Portugal, op hun gezicht te filmen. 2007, Video, 4 min, g.d. Een poëtisch videowerk dat het 19:45 verleden van een zwart-witfoto Acácio [ip] BF een hernieuwde vitaliteit geeft. Marília Rocha, Brazilië / Angola / Portugal, 2008, Video, 88 min, Port, e.o. regisseur aanwezig
The National Parks Project: Gros Morne [wp]
Yang Jin, China, 2008, Video, 150 min, Mand, e.o. regisseur aanwezig
Más se perdió [wp]
Igor Mayboroda, Rusland, 2008, 35mm, 140 min, Rus, e.o. regisseur aanwezig
Handgemaakte 16mm-collage en fotogramfilm, geïnspireerd door Stan Brakhage en Hieronymus Bosch.
SP
Bestaat uit:
RG
Izabella Pruska-Oldenhof, Canada, 2008, 16mm, 8 min, zwijgend, zwijgend
Australië / Nederland, 120 min
Een uitbundige film met een fladderend verhaal en drie flad12:15 derende jonge mooie meisjes. Tiger Awards Competition Spectaculair gemonteerd en met Short Films 9 TS een spectaculaire cameravoering Verzamelprogramma, 66 min van de Nederlandse Leonard ‘En de winnaars zijn...’ Uit 27 geRetel Helmrich. Een film zo nomineerden kiest een jury drie speels, maar ook dramatisch, als winnaars voor de Tiger Awards de liefde van een zeventienjarige. for Short Films. De prijsuitreiLeuk en onstuimig. king vindt plaats op maandag 26 januari in Lantaren/Venster.
Lantaren 1
The Garden of Earthly Delights
drie continenten doorbrachten - in Portugal, Angola en Brazilië. Gebruikmakend van unieke smalfilmbeelden vermijdt ze in fraai portret romantisering van de koloniale tijd.
20:15 Stray Hearts [ip]
SH
Mario Cornejo, Filippijnen, 2008, Video, 2 min, Filip, e.o.
Voor iedereen die wel eens een film zou willen maken. Leuke illustratie hoe je dat zonder geld zou kunnen doen. Met lef. Met humor. Met talent. aansluitend:
The Middle Mystery of Kristo Negro [wp]
SP
Khavn De La Cruz, Filippijnen, 2009, Video, 70 min, Taga, e.o. regisseur aanwezig
adver Stopper advertentie merchandise staand.indd 1
15:00 Spyder [wp]
SM
Ishibashi Kiyomi, Japan, 2009, Video, 115 min, Jap / Fra, e.o.
Een portret van een jonge vrouw met een dolende ziel. Ze ervaart verschillende realiteitsniveaus, tussen hemel en hel, extase en afschuw, terwijl ze de wereld van de film en haar eerste liefde ontdekt. Met Spyder voegt Ishibashi zich bij de handvol filmmakers die een speelfilm hebben gemaakt met alleen maar een mobiele telefoon.
Misschien moeten dierenliefheb- 17:15 bers tien minuten te laat komen. Asya’s Happiness RG Toch is de rituele slachting Andrei Konchalovsky, Rusland, van een jonge waterbuffel een 1966, 35mm, 99 min, Rus, e.o. sterk begin van een sombere en nachtmerrie-achtige film over Een gezonde, jonge Russische het lijden van Christus. Nee, schoonheid die in oogsttijd op hij lijkt niet op die andere film. een collectieve sovjetboerderij Deze Christus weet het zelf ook werkt, wordt zwanger van een niet meer. knappe losbol. Deze film is gemaakt met inzicht en heel veel 22:30 humor, maar was 21 jaar lang Left Handed BF verboden omdat hij religieuze Laurence Thrush, Japan, 2008, denkbeelden zou uitdragen. Video, 110 min, Jap, e.o. Het camerawerk is van Georgi Hikikomori is een typisch Japans Rerberg (Stalker, The Mirror). fenomeen: wie er last van heeft komt zijn kamer niet meer uit. Zoals de scholier Hiroshi die zo Venster 2 zijn familie ten gronde richt. Ja9:45 panners schamen zich daarvoor La discipula del en vroegen een Engelse regisseur velocimetro BF die er een mooie speelfilm in zwart-wit over draaide. Scherp, Miguel Calderón, Mexico, 2008, Video, 66 min, Spa, e.o. maar gevoelig. Gepresenteerd als videoresearch van regisseur Calderón Venster 1 voor een uiteindelijk mislukt speelfilmproject, dit even bizarre 9:30 als amusante portret van de exJe ne suis pas morte BF centrieke Mexicaanse multimiljonaire Emma Bardor: verzot op Jean-Charles Fitoussi, Frankrijk, 2008, 35mm, 190 min, Fra / Dui, e.o. raceauto’s, karate, en kinderen regisseur aanwezig met helderziende gaven. (VoorafMeanderende vertelling, gegaan door geheime screening humoristisch en absurd, in drie Japanse film.) delen. Over Alix, een vrouw die niet verliefd kan worden, maar toch blijft zoeken. Ze wordt prostituee, haar pooier verkoopt haar, en uiteindelijk krijgt ze een relatie een man wiens hart twee keer achter elkaar gebroken is.
12:00 The Anniversary Gift [ep]
HG
Paul Agusta, Indonesië, 2008, Video, 72 min, Ind, e.o. regisseur aanwezig
Sadistische film. Ruw in zijn beelden en ruw of zelfs wreed in zijn thematiek. Een jonge filmcriticus realiseerde zich dat het maken van echte horror helemaal niet makkelijk is en wilde het juist daarom proberen. Middelen had hij niet, maar wel een gevoel voor wat echt eng is. 14:15 The Menacing Eye
JS
Jerzy Skolimowski, Polen, 1960, 35mm, 3 min, Poo, e.o.
Een man bewijst zijn mannelijkheid ten koste van een vrouw. Een belangrijk motief binnen het werk van Skolimowski is geboren. aansluitend:
The Lightship Jerzy Skolimowski, VS, 1985, 35mm, 88 min, Eng, n.o.
JS
18-1-2009 17:33:49
16:30 Kikoe [wp]
SP
Iwai Chikara, Japan, 2009, Video, 99 min, Jap / Eng / Fra / Tsje, e.o.
Deze muziekdocumentaire gaat niet alleen over noise. Kikoe is noise. Nergens ter wereld werd noise, lawaai, extreem experimentele muziek, zo serieus bedreven als in Japan. En Otomo Yoshihide is een van de grote noise-meesters. Niemand maakt zo goed lawaai als hij. 20:15 California Company Town [ep]
BF
Lee Anne Schmitt, VS, 2008, 16mm, 77 min, Eng regisseur aanwezig
Een documentair essay dat een onderzoekende blik werpt op stadjes in Californië die zijn verlaten door de bedrijven waarvoor ze ooit zijn gebouwd. Voormalige boomtowns waar nu alleen nog het schemerduister van de Amerikaanse belofte hangt.
Eenvoudige, maar krachtige film uit het midden van het oeuvre van Skolimowski, waarin hij zich 22:30 Three Days of Darkness HG richt op de relatie tussen vader Khavn De La Cruz, Filippijnen, en zoon. Een kapitein neemt zijn 2008, Video, 81 min, Filip / Jap rebellerende tienerzoon Alex / Eng / Spa / Cebu, e.o. mee aan boord van zijn lichtregisseur aanwezig schip. Daar worden ze bedreigd Bij de censuur in de Filippijnen door drie gangsters. begonnen ze ervan te stotteren. De filmmaker liet zich bij zijn visie van de apocalyps, zoals beleefd door drie vrouwen opgesloten in een spookachtig huis, niet alleen inspireren door horror-, maar ook door pornofilms. U bent gewaarschuwd.
Barok-filmische miniatuur, geïnspireerd op een oude Hollandse meester.
VOOR PROGRAMMAINFORMATIE ZIE: WWW.LANTAREN-VENSTER.NL EN SCHRIJF U IN OP DE
LANTAREN/VENSTER , HÉT THEATER
WEKELIJKSE FILMAGENDA (E-MAIL).
VOOR HET BESTE FILMAANBOD:
4 ZALEN, 7 DAGEN PER WEEK! H E T V E E L Z I J D I G E F I L M P R O G R A M M A B E VAT :
DE
ACTUELE AUTEURSFILM EN WERELDCINEMA � ELKE WEEK MINIMAAL 5 FILMS, FESTIVALS, SNEAK PREVIEW � KLASSIEKERS EN HOMMAGES
� ELK KWARTAAL 1 SERIE, ELKE WEEK 1 FILM �
DOCUMENTAIRES KINDERFILMPROGRAMMA � ELKE ZONDAG, WOENSDAG, EN VRIJDAG + 4 KINDERFILMWEKEN � LANTAREN/VENSTER
GOUVERNESTRAAT 133, ROTTERDAM. RESERVEREN 010-2772277 OF WWW.LANTAREN-VENSTER.NL
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM WWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM
17
BRIGHT FUTURE BF SPECTRUM: SHORTS
SPECTRUM
BF
BF
BF
92’
97’
104’
87’
110’
12.00
TG
11.00
VPRO TIGER AWARDS COMPETITION
10.00
TS
09.00
Celina Murga
10:15 Una semana solos
89’
SP
YT
12:15
13.00
Juliette Garcias
SP Signals: Young Turkish Cinema
YT Signals: Regained
RG
Signals: Jerzy Skolimowski
HG
JS JS
114’
Erotique
JS
SP
92’
105’
SP
96’
HG
107’
81’
BF
110’
128’
120’
110’
SP
114’
BF
HG
SP
84’
SP
104’
PB
97’
BF
TG
22:00 Nightmare Detective 2 HG Tsukamoto Shinya
21:45
Deep End Jerzy Skolimowski
SP
22:45 The Rat Herb Júlio Bressane
121’
22:30 Puccini e la fanciulla Paolo Benvenuti
HG
22:30 The Coffin Ekachai Uekrongtham
Summer Afternoon
22:15 Exhausted Kim Gok
22:15
Beautiful Crazy Lee Chi-Yuarn
22:30 Worm Live: Oren Ambarchi + Faces Verzamelprogramma
22:30 Left Handed Laurence Thrush
22:30 Three Days of Darkness Khavn De La Cruz
24.00
Signals: Hungry Ghosts
SP
100’
Joachim Lafosse
22:00 Floating in Memory Peng Tao
BF
GEWIJZIGDE AANVANGSTIJD
21:45 Tony Manero Pablo Larraín
22:00 Vermilion Souls Iwana Masaki
YT
97’
106’
22:00 Maman est chez le coiffeur Léa Pool
Andrés Waissbluth
21:45 199 Tips to Be Happy BF
JS
72’
98’
22:00 Song VANAF SP the Southern Seas Marat Sarulu 82’
22:00 The Pot Kim Tae-Gon
21:30 Élève libre
100’
23.00
PB
BF
86’
SP
100’
94’
85’
22.00
Signals: Paolo Benvenuti
90’
JS
21.00
SM
18.00
19:30 Rachel Getting Married Jonathan Demme
20.00
Signals: Size Matters
93’
115’
19:30 Tulpan Sergey Dvortsevoy
BF
Valdas Navasaitis
19:30 Perpetuum mobile BF
19:30 Tattoo Wang Liren
Bouli Lanners
18:30 Eldorado
19.00
SH
BF
YT
105’
19:30 35 Rhums Claire Denis
The Slope
87’
BF
89’
GEWIJZIGDE AANVANGSTIJD
One
SP
19:15 Wrong Rosary TG Mahmut Fazil Coskun 19:30
That’s It Matheus Souza
Erik Poppe
19:15 Troubled Water
20:00
20:15 12 Lotus Royston Tan
19:30 Four Nights with Anna Jerzy Skolimowski
99’
Summer Book Seyfi Teoman
19:45 Pranzo di BF Ferragosto Gianni Di Gregorio 75’
BF
88’
SP
The Middle Mystery of Kristo Negro Khavn
Stray Hearts
PB
20:00 Moonlighting Jerzy Skolimowski
Paolo Benvenuti
19:45 Segreti di stato
20:15
19:45 Acácio Marília Rocha BF
150’
20:15 California BF Company Town Lee Anne Schmitt 77’
102’
PL
80’
17.00
BF
BF
97’
78’
97’
BF
105’
110’
99’
SP
Signals: Peter Liechti
16.00
BF
78’
Duane Hopkins
Koza
Kasaba Nuri Bilge Ceylan
72’
Chasing Cats ...
YT
All My Failed Attempts
Tan Chui Mui
BF
16:30 Better Things
16:15
16:15 Last Conversation Noud Heerkens
Johan Jonasson
SP
15.00
SP
16:15
16:00 Frozen River Courtney Hunt
15:45 Hands Up! JS Jerzy Skolimowski
120’
15:45 Guidance
100’
DINSDAG 27 JANUARI
SP
104’
Selim Evci
SP
17:00 Je veux voir SP Joana Hadjithomas / Khalil Joreige 76’
SP
RG
90’
HG
SP
17:30 The Damned Rain Satish Manwar
Kumakiri Kazuyoshi
17:00 Non-ko
PL
93’
17:15 Adela Adolfo B. Alix Jr.
17:00 When the Full Moon Rises Mohamad Mohd Khalid
120’
110’ BF
SP
92’
16:00 Two Lines
Peidhleacán solais
L’apprenti Samuel Collardey
82’
SP
90’
16:15 Liechti: Carte blanche 5 Verzamelprogramma SP GEWIJZIGDE AANVANGSTIJD
FilmPhobia Kiko Goifman
80’ 17:00 Er Dong Yang Jin
Andrei Konchalovsky SP
99’
SM 17:15 Asya’s Happiness
115’ 16:30 Kikoe Iwai Chikara
115’
FT
14.00
Rey muerto
RG
140’
14:45 Not Just SH a Pretty Picture Verzamelprogramma 66’
JS
91’
Ishibashi Kiyomi
15:00 Spyder
The Menacing Eye
The Lightship Jerzy Skolimowski
80’
Signals: First Things First
14:15
TG
15:00
14:30 Il divo Paolo Sorrentino BF
95’
SP
Harutyun Khachatryan
14:30 Border
14:45 Next Attraction Raya Martin
14:30 A Country Teacher Bohdan Sláma
14:15
14:15 Liechti: PL Carte blanche 1 Verzamelprogramma 75’
119’
103’
La mujer sin cabeza Lucrecia Martel TG
90’
Les enfants désaccordés
SP
72’
La frontière de l’aube Philippe Garrel
Pomeranie
13:30
13:00 Sois sage
13:00
Sunrise/Sunset Vitaly Mansky
Tarrafal
13:15 Dogging: A Love Story Simon Ellis 13:30
90’
SP
103’
River People He Jianjun
86’
BF
123’ 12:15 Rerberg and Tarkovsky. The Reverse Side of ‘Stalker’ Igor Mayboroda ZAAL GEWIJZIGD
PL
SP
12:45 Pomegranates and Myrrh Najwa Najjar
Bagh Dad Bar Ber
Schattenwelt Connie Walther
12:15 Survival Song Yu Guangyi
12:00 Tokyo Sonata Kurosawa Kiyoshi
12:00
156’
12:00 Parque vía BF Enrique Rivero Huerta
TG
10:45 Sin tregua Juan José Lozano
10:15 Be Calm and Count to Seven Ramtin Lavafipour 10:30 Awaydays Pat Holden 10:45 Perfect Life Emily Tang
90’
BF
TIGER AWARDS COMPETITION SHORT FILM
LUXOR DOELEN JURRIAANSE ZAAL SCHOUWBURG GROTE ZAAL PATHÉ 1 PATHÉ 2 PATHÉ 3 PATHÉ 4 PATHÉ 5 PATHÉ 6
Zhang Yuan
68’
BF
10:30 Dada’s Dance 9:30 Gyumri SP Jana Sevcíková
PATHÉ 7 CINERAMA 1 9:30 The Storm Kazim Öz
9:45
BF
TS Tiger Awards Competition Shorts 9
Verzamelprogramma 66’ SP
190’ 12:00 The HG Anniversary Gift Paul Agusta 72’
111’
11:30 Liechti: Carte blanche 3 Verzamelprogramma
80’
PL Signers Koffer Unterwegs mit Roman Signer
Jean-Charles Fitoussi
9:45 La discipula BF del velocimetro Miguel Calderón 66’
ZAAL GEWIJZIGD
9:30 Je ne suis pas morte
9:45 Hashi Sherman Ong
9:30 Liechti: PL Carte blanche 4 Verzamelprogramma 68’
Peter Liechti
10:00 Jermal Ravi L. Bharwani / Rayya Makarim
CINERAMA 4 CINERAMA 5 CINERAMA 6 CINERAMA 7 ZAAL DE UNIE LANTAREN 1 LANTAREN 2 VENSTER 1 VENSTER 2
VERDER VANDAAG 11:00-18:00 EXPOSITIE ASPECT RATIO TENT. 12:00-19:00 EXPOSITIE WARUM 2.0 V2_INSTITUUT VOOR DE INSTABIELE MEDIA 17:00-24:00 EXPOSITIE HAUNTED HOUSE VOORMALIG FOTOMUSEUM/DWD63 18:00-01:00 URBAN SCREENS O.A. GEBOUWEN NATIONALE NEDERLANDEN (STATION) ROBECO (COOLSINGEL) DE HOFPOORT (HOFPLEIN) 18:00 TALKSHOW HEADQUARTERS FOYER SCHOUWBURG 18:30 SUPER Q&A PATHÉ 1 22:30 WORM LIVE PERFORMANCE LANTAREN 1 23:00 INTO THE NIGHT KLEINE ZAAL SCHOUWBURG
WOENSDAG 28 JANUARI
38 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM www.filmfestivalrotterdam.com
18