OP]INA @IVINICE* Op}ina @ivinice postoji još od Drugog svjetskog rata. Nije mijenjala veli~inu teritorije u toku Odbrambeno oslobodila~kog rata protiv agresije na Bosnu i Hercegovinu. Cijelo to ratno vrijeme bila je slobodna. Veli~ina teritorije 2 op}ine @ivinice iznosi 291 km . Oko 60% teritorije ~ini brdsko-planinsko zemljište, a 40% je ravni~arsko, poljoprivredno zemljište. Op}ina ima 26 mjesnih zajednica. Po popisu stanovništva iz 1991. godine, na teritoriji op}ine @ivinice `ivjelo je 54.653 stanovnika ~ija je nacionalna struktura bila: Bošnjaka - 44.063 (80,62%), Hrvata - 3.969 (7,26%), Srba - 3.499 (6,40%), Jugoslovena - 2.115 (3,86%) i ostalih - 1.007 (1,84%). U toku 1992. godine, i kasnije, na podru~je op}ine @ivinice prognano je oko 23.000 stanovnika iz Podrinja, prete`no iz op}ina Zvornik, Vlasenica, Bratunac, Srebrenik, Bijeljina. Tako se na podru~ju op}ine našlo i tu ostalo da `ivi u toku rata oko 70.000 stanovnika, 47.000 domicilnog i 23.000 prognanog. Nacionalna struktura se korijenito izmijenila gdje su Bošnjaci ~inili 67.689 (96,7%), Hrvati 1.928 (2,75%) a Srbi 383 (0,54%). Poslije završetka rata dio prognanog stanovništva je raseljen po drugim krajevima Federacije BiH, naro~ito na teritoriju Sarajevskog kantona. *-podaci nemaju zvani~ni karakter
593
U toku rata protiv agresije na op}ini je bilo oko 14.800 vojno-sposobnih muškaraca. Od tog broja u jedinice Armije RBiH bilo je raspore|eno, u razli~itim periodima i na razli~ito vrijeme, 8.200 vojnih obveznika (v/o) ili 55,4%; u Civilnu zaštitu - 900 ili 6,1% a na radnu obavezu - 1.100 ili 7,4% obveznika. U periodu 1992. -1995. godine na podru~ju op}ine @ivinice postojale su sljede}e jedinice: \ur|evi~ki bataljon, "@ivini~ki sokolovi", Spre~anski odred, PDO "@ivini~ke ose" i neke druge jedinice. Ve}ina ovih jedinica formiranih u po~etnom periodu agresije bila je vezana za Op}inski štab TO @ivinice iz kojeg }e izrasti Operativna grupa 6 (OG-6), a kasnije Kamanda 24. divizije. Prvog decembra 1992. godine formirana je 116. muslimanska brdska brigada. Kasnije je preformirana u 216. lahku brigadu a 30. aprila 1995. godine u 240. brdsku brigadu. Dvjesta deseta brdska brigada formirana je 11. februara 1993. godine i u njen sastav su ušle jedinice: Spre~anski bataljon, Prvi `ivini~ki bataljon, Dubravski odred i Šeri}ki odred. Lahka 220. brigada formirana je 10. januara 1994. godine u \ur|eviku. Na teritoriji op}ine @ivinice postojale su i druge jedinice Vazduhoplovna grupa i Nastavni centar Dubrave. U ratu protiv agresije poginulo je (i nestalo) 493 borca, a ranjeno 929. Broj poginulih civila (mještana) je 8 a ranjenih 1. Broj poginulih civila prognanika je 7 a ranjenih 26. Ukupan broj dobitnika ratnog priznanja "Zlatni ljiljan" je 52, od toga je poginulih 35.
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
@IVINI^KE OSE (zabavna)* Diverzanti zna ih svako, uvijek smjelo, uvijek tako, u boj kre}u za slobodu, za slobodu svom narodu. I ime svoje pravo nose, @ivini~ke hrabre ose. I krv svoju prolijevaju za slobodu zemlje ove. Ova gruda zemlje naše, nikad tu|a ne}e biti, jer je brani, jer je ~uva, jer je srcem svojim štiti. Drug do druga, brat do brata, ~eta hrabrih diverzanata. I ime svoje pravo nose, @ivini~ke to su ose. Refren: Hajde, hajde diverzanti, nek’ se pjeva, nek’ se pamti, da ste naše @ivini~ke ose, što zastavu slave nose.
*- „@ivini~ke ose” - elitna jedinica 2. korpusa, formirana je 03. juna 1992. godine u @ivinicama, iako postoje tragovi o formiranju njenog jezgra još u februaru 1992. godine.
607
@IVINI^KE OSE (narodna) K’o gromovi iz oblaka, @ivini~ke idu ose, poletjele u pobjedu, dušmanima da prkose. To je Odred od ljiljana, Mevludina* vojska mlada, pa sve junak do junaka, zlatni ponos ovog grada. Kao munja kada sijeva, u boj ide ljuta osa, i ne boj se, moja Bosno, to je ljiljan iz ponosa. Zakleli se svom narodu, za tebe }e `ivot dati. U osinjak ko im dirne, ne}e više postojati. Zakleli se tebi, Bosno, i}i }emo sve do Drine, gonit }emo razbojnike, za tebe se, Bosno, gine. I na kraju poru~uje @ivini~ki odred osa: „^uvajte se preko Drine, mi smo Bosna od ponosa.” *-
608
„Mevludin” (Mevludin Mahmutbegovi}) je ratni komandant jedinice „@ivini~ke ose” od 21. oktobra 1992. do 10. maja 1995. godine.
SPRE^ANSKI ODRED (narodna)* Ovo je no} kad srce priznaje, Spre~anski odred** za narod ustaje. Ovo je no} kad suze naviru, a djeca naťa k’o ptice umiru. Ovo je no} kad duťa priznaje, da ranjena Bosna u srcu ostaje. Ovo je no} kad srce priznaje, Spre~anski odred za narod ustaje. Refren: Bosno moja, domovina lijepa, ljepota mi tvoja srce pocijepa.
*- Autor teksta: Salih Malki} **- Spre~anski odred formiran je prvih dana agresije na Bosnu i Hercegovinu. ^inili su ga borci spre~anske doline, ta~nije - sela i naselja op}ine @ivinice i Kalesija.
609
@IVINI^KI BATALJON* Cijelom Bosnom pjevaju se pjesme, o borcima `ivini~kog kova, @ivini~ki bataljon nek’ `ivi, o njem’ pjeva, evo, pjesma ova. Nermo, Enes, Nevres i Bazuka, dobro znana `ivini~ka raja, Bosnu vole, domovinu svoju, u borbi }e ostati do kraja. @ivini~ki bataljon dok brani, domovine gradove i sela, naša djeca igrat }e se smjelo, dušman ne}e ispuniti `elja. Refren: @ivini~ki bataljon ~ine dobrovoljci, naši Zlatni ljiljani, prekaljeni borci. @ivini~ki bataljon zaklinje se svima, borit }e se, boriti, dok dušmana ima. *-
610
@ivini~ki bataljon bio je u sastavu 210. viteške oslobodila~ke brigade. „Nermo” je Nermin For~akovi}, pomo}nik komandanta za obavještajne poslove. „Nevres” je Nevres Šiši}, zamjenik komandanta ovog bataljona. Oba su poginuli 25. oktobra 1993. godine na Crnorije~koj visoravni, op}ina Olovo. Posthumno im je dodijeljeno ratno priznanje „Zlatni ljiljan”. „Bazuka” i „Enes” su starješine @ivini~kog bataljona. „Bazuka” je nadimak majora Nihada Rami}a, komandanta @ivini~kog bataljona, nosioca ratnog priznanja „Zlatni ljiljan”.
DVJESTO DESETA VITEŠKA BRIGADA (narodna) Majko Bosno, zemljo moja, dušmani ti djecu biju, sad su puna groblja tvoja, mezarovi tu`no sniju. Sad krvariš, zemljo rodna, i tvoje nas rane bole, ljiljani se za te bore, oni što te srcem vole. Narod Bosne neka pamti borce slavne brigade ove, jer svoj `ivot oni daju, da odbrane Bosni snove. Refren: Dvjesto deseta viteška brigada* ratuje Bosnom i slavu nosi. Njeni su borci bedem pred nama, kad `ivot te~e i smrt kad kosi.
*- 210. viteška oslobodila~ka brigada @ivinice, formirana je 11. februara 1993. godine. Po~asni naziv „Viteška” ponijela je 08. februara 1993. godine. Bila je na direktnoj vezi Komande 2.korpusa.
611
DVJESTO DESETA VITEŠKA „NESIB MALKI] “* (narodna) Po Bosni se pjesma ~uje, mladi borci zapjevali, majko, Bosno, komandanta za tebe smo našeg dali. Pamtit’ }e šeher Tuzla, Zvornik, Br~ko, Sarajevo branio si domovinu, o slobodi s nama pjev’o. Legenda }e vje~no `ivjet i `ivjet }e tvoja djela, pamtit }e @ivinice i Grada~ac, Kula bijela. Tvoja zvijezda Bosnom sija i ona }e da nas vodi, kunemo se, znaj Nesibe, pjevat }emo o slobodi. Refren: I dok Nesib Malki} spava, Bosnom ide vojska mlada, vojska hrabrog komandanta Dvjesto deseta brigada. *-
612
Pjesma je posve}ena rahmetli Nesibu Malki}u, komandantu ove brigade, koji je poginuo na Crnorije~koj visoravni, 25. oktobra 1993.godine. Nesib Malki} je nosilac ratnog priznanja „Zlatni ljiljan” i odlikovanja „Heroj oslobodila~kog rata”. Posthumno je unaprije|en u ~in brigadira.
DVJESTO DVADESETA BRIGADA (narodna)* Kad su puške od dušmana zapucale na sve strane, zaplakala majka Bosna i pozvala svoje ljiljane. Dok Gradina podrhtava `estoke se borbe vode. Poru~uju hrabri borci: „- Ne bojte se, naš narode”. Idu borci proslavljeni, sve su junak do junaka, Bosnu brani `ivini~ka, Dvjesto dvadeseta lahka**. Refren: Zemlja drhti, nebo gori, od granata i raketa. Ne damo te, Bosno naša, mi smo Dvjesto dvadeseta. * - Autor teksta: Aljo Halilovi} **- 220. lahka brigada formirana je 10. januara 1994. godine u \ur|eviku, op}ina @ivinice.
613
DVJESTO DVADESETA LAHKA BRIGADA (narodna) Kad d`ehennem Bosnom bije, kad junaka bilo nije, a pravi junak posta tada, Dvjesto dvadeseta lahka brigada. Lahko bije, lahko stupa. Njeni borci bratski, skupa, bilo poljem ili gorom biju ritam pravog boja. Odbraniše svima Bosnu, nagradiše mladost rosnu i Bošnjake lijepe svoje pa legenda, eto, to je. Refren: Dvjesto dvadeseta lahka brigada za Bošnjake radi sada. Svakim danom, svakom zorom, bitke bije poljem, gorom.
614
DVJESTO DVADESETA PONOSNO KORA^A (narodna) Sa Gradine iz prkosa zasijala nada, procvjetala Dvjesto dvades’ ta brigada. Od visoke Majevice pa do Zvjezde gore svitale su njene pobjedni~ke zore. Na Konjuhu tamnom i u Posavini, ostale su kapi krvi date domovini. \ur|evi~ka mladost poru~uje svima, okitit }e Bosnu zlatnim ljiljanima. Refren: U krvavom boju i od smrti ja~a Dvjesto dvadeseta ponosno kora~a.
615
SMRT IBRAHIMA BALKI]A – „BRAHETA”* Sedamdeset i druga je bila, kad je majka „Braheta” rodila. Nije znala da junaka rodi, što }e narod vodit’ ka slobodi. Nije im’o ni dvadeset ljeta, agresija kad po~e prokleta. Dobrovoljac u borbi je bio, sve za Bosnu, da bi je branio. Diverzante hrabre predvodio i ~etni~ke horde razgonio. Na Bradinju nije im’o sre}e al’ ga Bosna zaboravit ne}e. Refren: Oficire, Balki} Ibrahime, \ur|evik }e spominjat ti ime. Sav \ur|evik i Bosna nam cijela, pamtit }e te a i tvoja djela, sav \ur|evik i Donja Lukavica, mlad ljiljane, lahka ti zemljica. *- Pjesma posve}ena nosiocu „Zlatnog ljiljana”, Balki} Ibrahimu, pripadniku 220. lahke brigade. Obavljao je du`nost pomo}nika komandanta brigade za obavještajne poslove. Poginuo je 14. decembra 1994. godine na Bradinju (Vozu}a).
616
S LJUBAVLJU KOMANDANTU SALETU* S Kule grada od Zvornika krenuo je Sale slavni. Poslao ga Allah Dragi da odbrani narod jadni. Ponosna }eš, Bosno, biti ti na sina spre~anskoga, s ljiljanima Sale ide, do tvog kraja podrinjskoga. Komandante, sine Bosne, doziva te rijeka Drina. Dolazim ti, rijeko moja, s tvojim zlatnim ljiljanima. Refren: Preko Br~kog i Grada~ca, Sarajeva, šeher grada Bosnu svoju odbranila Saletova vojska mlada. *- „Komandant Sale” je brigadni general Salih Malki}. Bio je pripadnik Patriotske lige i jedan od organizatora otpora agresiji u Sjeveroisto~noj Bosni. Obavljao je du`nost komandanta 4. operativne grupe, kasnije 28. divizije. Nosilac je ratnog priznanja „Zlatni ljiljan” od 1992. godine.
617
Salih Malki}, komandant 24. divizije @ivinice
Mevludin Mahmutbegovi}, komandant �@ivini~kih osa� 618
MALKI], Hamdija, NESIB Ro|en 05. 07. 1961. godine u Gornjim Dubravama - @ivinice. Aktivno vojno lice. Poginuo 25. 10. 1993. godine u s. [ehovi}i – Olovo, kao vojnik, na du`nosti komandanta 210. brdske brigade. Posthumno odlikovan ” Ordenom heroja oslobodila~kog rata” 1994. godine. Ratno priznanje ”Zlatni ljiljan” dobio je 1993. godine.
BALKI], Mumin, IBRAHIM –”BRAHE” Ro|en 01. 05. 1972. godine u Donjoj Lukavici - @ivinice. Aktivno vojno lice. Poginuo 14. 12. 1994. godine na Bradinju – Vozu}a, kao vojnik, na du`nosti pomo}nika na~elnika [taba za obavje{tajne poslove 220. lahke brigade. Ratno priznanje ” Zlatni ljiljan” posthumno mu je dodijeljeno 1996. godine. 619
”@ivini~ke Ose” u Grada~cu (oktobar, 1992. godine)
Borci ”@ivini~kih sokolova” 620
Borci Interventnog voda \ur|evi~kog bataljona 220.br pred odlazak na Grada~ac (ozna~en – Ibrahim Balki} – Brahe) (oktobar, 1992. godine)
Dubravci kre}u u Posavinu (@ivinice, jesen 1993. godine) 621
622
Smotra 116. bbr na dan formiranja (01. decembar 1992. godine)
623
Smotra 216. lbr @ivinice (januar, 1993. godine)
624 Borci 210. vobr @ivinice (Posavina, zima 1993. godine)
625
Hasan Muratovi}, komandant OG-6 @ivinice (zima, 1993. godine)
626 Spre~anski bataljon 210. vbbr @ivinice
Borci 210. vobr @ivinice
Borci 210. vobr �Nesib Malki}� (Majevi~ko boji{te, januar 1995. godine) 627
628 Aerodrom Dubrave (jesen, 1994. godine)
629
Desetodnevni protesti u Dubravama (januar, 1995. godine)
630