LI^NA KARTA 2. KORPUSA Pod izgovorom navodne nemogu}nosti adekvatnog smje{taja i ~uvanja u mati~nim op}inama, biv{a JNA otu|uje i sklanja u svoje magacine naoru`anje i vojnu opremu Teritorijalne odbrane BiH, a zna~ajne koli~ine tajno dijeli narodu srpske nacionalnosti. Iako se jo{ od rata u Sloveniji i Hrvatskoj moglo uo~iti da je tzv. JNA instrument za ostvarenje velikosrpskih ciljeva, ovim ~inom u BiH samo je jo{ jednom potvrdila da je izgubila svako obilje`je narodne vojske. U tom sudbonosnom vremenu done{ene su i sudbonosne odluke za nastanak i razvoj 2. korpusa Armije RBiH. Odlukom Predsjedni{tva RBiH od 8. aprila 1992.godine, formiran je [tab TO Republike Bosne i Hercegovine. Dana 9. aprila 1992. godine upu}en je spisak sa imenima 11 pripadnika Okru`nog {taba TO Tuzla koji su izrazili lojalnost novom [tabu, a istog dana navedena lica, pod pritiskom Komande 17. korpusa tzv. JNA, napu{taju svoje prostorije, bez mogu}nosti izno{enja li~nog naoru`anja i dokumentacije. Ve} 10. aprila 1992.godine u Tuzli je formiran Okru`ni {tab TO Tuzla (Ok[TO), ~iji je cilj bio uvezivanje svih patriotskih snaga (Patriotske lige, MUP-a, mjesnih jedinica i dr.) u op}inama sjeveroisto~ne Bosne. Okru`ni {tab je bio smje{ten u prostorijama Sekretarijata odbrane Tuzla. Funkciju na~elnika obavljao je gospodin Fuad Had`iabdi}.
99
Na mjesto komandanta Ok[TO Tuzla, 12. aprila 1992. godine, imenovan je Vahid Karaveli}, dotada{nji komandant Patriotske lige za Sjeveroisto~nu Bosnu. U aprilu i maju 1992.godine, Ok[TO Tuzla radi na formiranju novih op}inskih {tabova TO, formiranju jedinica, nabavci oru`ja, sanitetskog materijala, vojne opreme, evidentiranju rezervnih starje{ina i AVL koji su izrazili `elju za anga`iranjem u TO. Za kratko vrijeme Ok[TO Tuzla je na direktnoj vezi imao sve Op[TO sa odredima, ~etu PL na ~elu sa gospodinom Salemom Hod`i}em, koja 15. aprila prerasta u Za{titnu ~etu Ok[TO Tuzla. Nakon hap{enja komandanta [taba, Vahida Karaveli}a (27. aprila 1992. godine u @ivinicama), naredbom [taba TO RBiH od 29. aprila 1992. godine, za komandanta Ok[TO Tuzla postavljen je @eljko Knez, a za na~elnika Hazim [adi}. Ve} do polovine maja postavljeni su i svi komandanti op}inskih {tabova TO u zoni odgovornosti tada{njeg Ok[TO Tuzla. Poslije 15. maja i otvorenog sukoba sa tzv. JNA na Br~anskoj malti, javno i ubrzano se formiraju jedinice TO koje su do tada, uglavnom, bile uklju~ivane u snage Ministarstva unutra{njih poslova. Pod okriljem Ok[TO, u Tuzli je 16. maja 1992.godine formirana prva brigada u RBiH - 1. tuzlanska brigada. Paralelno sa ovim aktivnostima, {irom sjeveroisto~ne Bosne uveliko se vode oru`ani sukobi. Agresor je okupirao Bijeljinu, Zvornik, Br~ko, Bratunac, a na Kula Gradu borci patriote pru`aju gr~evit otpor.
100
Na Posavskom voji{tu, gdje agresor koncentrira velike snage, formiraju se 107. brigada Grada~ac i 108. brigada Br~ko. Zbog intenzivnih borbenih djejstava (b/d), na podru~ju op}ine Kalesija, Komanda Ok[TO formira Takti~ku grupu 1 (TG-1) Kalesija, u ~iji sastav ulazi dio starje{ina tada{njeg Ok[TO, na ~elu sa pukovnikom Efendi} Muharemom. Jedinice TO zaustavljaju prodor agresora na podru~ju Kalesije, koja je anga`iranjem snaga TG-1, jedinica TO @ivinica, Tuzle i Podrinja, oslobo|ena 23. maja 1992. godine. Uvezivanjem snaga TO u jedinstveni sistem rukovo|enja i komandovanja na podru~ju Doboja, Lukavca i Gra~anice, sprije~eno je spajanje neprijatelja iz Semberije i neprijatelja sa Ozrena, pravcem preko Drijen~e, Humaca, Jasenice, Tinje, Potpe}i, Smolu}e, Lukavca, kao i drugim pravcem, od Priboja preko Po`arnice, Slavinovi}a, Tuzle, Lukavca do Ozrena. Jedinice Okru`nog i Op}inskog {taba TO Tuzla, u ljeto 1992. godine, uspjele su da potisnu neprijatelja od tuzlanskog predgra|a Slavinovi}i do Banj brda, gdje je do kraja rata ostala linija odbrane na Majevici. Nakon toga, te`i{te borbenih aktivnosti preneseno je na Posavsko voji{te, uz koridor koji je za na{e snage i snage agresora bio od izuzetnog, strate{kog interesa. Do septembra 1992.godine podru~ja sjeveroisto~ne Bosne bila su u potpunosti zahva}ena ratnim po`arom, a op}inski {tabovi TO, zbog intenziviranja b/d, formiraju jedinice ranga brigade. U okviru Ok[TO Tuzla pokrenuta je i namjenska proizvodnja, odakle je za potrebe jedinica stizala municija za razna oru|a i oru`ja.
101
Naredbom Komandanta [taba Vrhovne komande Oru`anih snaga RBiH ([VK OS RBiH), str.pov.br.02/1010 od 29.septembra 1992. godine, Komanda Ok[TO prerasta u Komandu 2.korpusa sa sjedi{tem u Tuzli. Za komandanta je imenovan @eljko Knez, za na~elnika [taba, Hazim [adi}. Do kraja 1992. godine, u naj`e{}im borbenim djejstvima, uspostavljena je ~vrsta odbrana slobodne teritorije i stvoreni su uvjeti za zna~ajniji manevar jedinica, odnosno postepeni prelazak iz defanzive u aktivnu fazu vo|enja borbenih djejstava, posebno na Posavskom i Majevi~kom boji{tu. Po~etkom 1993. godine agresor jakim snagama napada polo`aje 2. korpusa u Cerskoj, Kamenici, Konjevi} Polju. Usljed `estine udara borci i narod se povla~e u Srebrenicu, a jedan dio tih snaga probija se iz okru`enja na slobodne teritorije op}ine Kladanj. U februaru 1993. godine, naredbom Komandanta [VK, str.pov.br.14/75-7, Op}inski {tab Olovo i 1. bbr Olovo pretpo~injeni su 2. korpusu. Krajem februara 1993. godine, za komandanta 2. korpusa postavljen je Hazim [adi}. Po~etkom jula 1993.godine, a u cilju pobolj{anja sistema rukovo|enja i komandovanja (RiK), formirane su operativne grupe. Za komandante OG postavljeni su: OG-1 Ivan Turkovi}, OG-2 Osman Pu{kar, OG-3 Sifet Kreki}, OG-4 Muharem Efendi}, OG-5 Sead Deli}, OG-6 Hasan Muratovi}, OG-7 Mustafa Cerovac i OG-8 Naser Ori}. Tokom cijele 1993. godine te{ke bitke sa agresorskim snagama vo|ene su u Teo~aku, Vitinici, Br~kom, Grada~cu, Olovu, Maglaju i Te{nju, a Srebrenica je progla{ena za{ti}enom zonom UN i bila je u potpunom okru`enju.
102
Zbog sukoba koji su izbili izme|u jedinica Armije RBiH i postrojbi HVO u Srednjoj Bosni i u Hercegovini do{lo je do blokade puteva, {to je za posljedicu imalo prekid snabdijevanja oru`jem, MTS, hranom, odje}om, sanitetskim materijalom i dr. Zavladala je nezapam}ena glad. Dana 14. decembra 1993. godine, Predsjedni{tvo RBiH je donijelo Odluku o preimenovanju postrojbi HVO koje su u toku Odbrambeno-oslobodila~kog rata zajedno sa Armijom RBiH u~estvovale u odbrani RBiH. Me|utim, tada{nje rukovodstvo stranke HDZ i jedno krilo Komande 115. HVO brigade „Zrinski” nisu bili raspolo`eni za realizaciju navedene odluke, te je [tab Vrhovne komande Oru`anih snaga, 6. januara 1994. godine, rasformirao 115. brigadu HVO „Zrinski” sa danom 10. januara 1994. godine. Sa navedenim danom, 115. brigada je zavr{ila svoj ratni put, a jedan dio ljudstva koji je do tada bio raspore|en u toj brigadi, a `elio je da ostane u jedinicama Armije RBiH, raspore|en je u: OG-2 Gra~anica (117.bbr Lukavac), OG-5 Tuzla (1.mtbr, 2.sbbr, 3.bbr i Samostalni bataljon „Vjetrenik”) i tada{nju OG-6 @ivinice (119.bbr Banovi}i, 220.lbr @ivinice i Protiv-diverzantski odred „@ivini~ke ose”). Dana 19. novembra 1994. godine, naredbom Predsjedni{tva RBiH, za komandanta 2. korpusa postavljen je brigadir, Sead Deli}. U januaru 1995. godine, naredbom Predsjedni{tva RBiH, formira se pet divizija u z/o 2. korpusa i postavljaju se njihovi komandanti: 21. dKoV (komandant, brigadir Ahmet Hani}), 22. dKoV (major, Hasan Mostarli}), 24. dKoV (brigadir, Salih Malki}), 25. dKoV (pukovnik, Refik Lendo) i 28. dKoV (brigadir, Naser Ori}).
103
Na neposrednoj vezi Komande 2. korpusa bile su tada jedinice: 210.lbr @ivinice, 2.in`.br Tuzla, 2.bVP, 2.mad, 2.larb PZO, 2.san.bat, 2.LoB i VU „Behar�. Po formiranju divizija vode se te{ke borbe sa srpsko crnogorskim agresorom u z/o 2. korpusa. Po~etkom jula 1995.godine agresorske snage, uz pomo} snaga UN koje su ~uvale Srebrenicu, kao za{ti}enu zonu, okupiraju Srebrenicu i ~ine do tada nevi|en zlo~in. Ranije razoru`ane jedinice 28.dKov napu{taju Srebrenicu i tra`e put prema slobodnoj teritoriji. Glavni pravac kretanja kolone bio je: Srebrenica Konjevi} Polje - Crni Vrh - Parlog, prema Nezuku i Me|e|i. Prihvat je izvr{en u {irem rejonu kotline Grbovci Baljkovica - Poto~ari - Parlog. Za{ti}ena enklava @epa, ne{to kasnije, do`ivjela je istu sudbinu. U avgustu mjesecu, ostatak 28. divizije ulazi u sastav 24.dKoV koja se preimenuje u 28. dKoV, a naredbom Predsjedni{tva RBiH, krajem avgusta, ova jedinica izlazi iz sastava 2.korpusa. * Drugi korpus je bio veoma mo}an, i brojno i na terenu. Bila je to snaga u koju se s povjerenjem gledalo. Brojno stanje Korpusa se mijenjalo, zavisno od promjene veli~ine zone. Po~etkom agresije 2. korpus je brojao 49.531 pripadnika. U 1993. godini brojno stanje je poraslo na 77.647. Takvo stanje se zadr`alo i tokom 1994. godine. U 1995. godini brojno stanje se neznatno smanjilo i iznosilo je 66.751. Kraj 1995. godine, kada je iz sastava 2. korpusa iza{la novoformirana 28. divizija, 2. korpus je do~ekao sa 44.993 pripadnika. U po~etnom periodu agresije jedinice 2. korpusa su popunjavane sa podru~ja dana{njeg Tuzlanskog kantona, sa prognanim ljudima iz Podrinja i Semberije, te
104
ljudstvom iz Posavine, kao i ljudstvom sa podru~ja dana{njeg Zeni~ko – dobojskog kantona (period kada je OG-7 jug sa op}inama Maglaj, Te{anj, Tesli} i Doboj bila u sastavu 2. korpusa). Tokom ~itavog rata, po~ev od 1993. godine, 2. korpus je imao oko 4.400 oficira i oko 5.200 podoficira, {to je davalo solidnu osnovu za uspje{no rukovo|enje i komdandovanje. U svom sastavu je konstantno imao anga`iranih od 1.000 do 1.500 `ena. U toku Odbrambeno-oslobodila~kog rata vi{e jedinica 2. korpusa zaslu`ilo je po~asni naziv „Vite{ka” i „Slavna”. Po~asni naziv „Vite{ke” brigade nosile su: 107. vmtbr Grada~ac, 213. vmtbr Grada~ac, 217. vbbr Grada~ac, 215.vmtbr Br~ko, 210. vbr „Nesib Malki}” @ivinice i 206.vbbr Zvornik. Po~asni naziv „Slavne” brigade imale su: 250.sobr Tuzla, 252.sbbr Tuzla, 254. sbbr ^eli}, 255. sbbr „Hajrudin Me{i}” Teo~ak, 202. sbbr Te{anj i 1.sbbr Olovo. Predsjedni{tvo Republike Bosne i Hercegovine „Ordenom heroja oslobodila~kog rata” odlikovalo je tri pripadnika 2. korpusa (Mehdina Hod`i}a, Nesiba Malki}a i Hajrudina Me{i}a). Tri pripadnika 2. korpusa su odlikovana „Medaljom za hrabrost”, a jedan ordenom „Zlatni grb sa ma~evima”. Najvi{e armijsko ratno priznanje, zna~ka „Zlatni ljiljan”, dodijeljena je 301 vojniku i starje{ini, a 90 pripadnika dobilo je pomenuto priznanje posthumno. * U toku Odbrambeno-oslobodila~kog rata jedinice 2. korpusa vodile su veliki broj borbi, bojeva i operacija. Navedene su samo neke, najva`nije, kao i neki specifi~ni pokazatelji koji o ovoj jedinici daju jasniju sliku:
105
- odbranjena je najve}a slobodna teritorija Bosne i Hercegovine; 2 - oslobo|eno je oko 1.500 km okupirane teritorije; - oslobo|eni su prvi gradovi u Republici Bosni i Hercegovini (Srebrenica i Kalesija); u sadjejstvu sa jedinicama 3. korpusa oslobo|en je Vare{ i preko 150 sela i zaseoka; - sprije~ene su jedinice tzv. JNA da 15. maja 1992. godine na Br~anskoj malti u Tuzli odvezu oru`je TO; - uni{ten je oklopni voz na Grada~cu, o{te}eno nekoliko agresorskih aviona i helikoptera; - prva brigada Armije RBiH formirana je u Tuzli ( Prva tuzlanska brigada); - zaplijenjena su znatna MTS: tenk T 55 - 14 kom, tenk T 34 - 15 kom, tenk M4 - 8 kom, samohotka 76mm - 6 kom, samohotka 90 mm – 2 kom, samohotka 57mm - 3 kom, OT 7 kom, BOV - 2 kom, praga (sa PAT 30/2mm) - 2 kom, haubica 122 mm - 3 kom, haubica 105 mm - 2 kom, top 100 mm – 2 kom, top 76 mm (ZIS) - 20 kom, top B1 - 15 kom, VBR - 3kom, PAT - 100 kom (raznih kalibara), PAM 12,7 mm i 14,5 mm - 100 kom, strelja~kog oru`ja - preko 20.000 cijevi, protiv-oklopnih lansera - preko 20 kom, MB 60 mm 100 kom, MB 82 mm - 70 kom, MB 120mm - 120 kom i mno{tvo druge opreme. Jedinice 2. korpusa su u sadjejstvu sa 3. korpusom 10.septembra izvele ofanzivu na Vozu}ko-ozrenskom voji{tu, prilikom ~ega su agresoru naneseni veliki gubici. Izvr{eno je spajanje 2. i 3. korpusa komunikacijom Zavidovi}i – Vozu}a – Banov}i, ~ime je pove}ana mogu}nost manevra jedinica Armije RBiH na BH rati{tu.
106
Drugi korpus je napredovao pravcem: Mrgan - Vukovine Klupe - Seona, a 3. korpus pravcem: Vozu}a - Gare Kablovac - Paljenik. U toj operaciji „Uragan - Farz” 2 oslobo|eno je oko 280 km okupirane teritorije. Definitivno je otklonjena opasnost te`nje agresora za presijecanjem slobodne BH teritorije na dva dijela, dolinom rijeke Krivaje. Skra}en je front prema agresoru a dvije su brigade mogle biti anga`irane u narednim oslobodila~kim djejstvima. Zaplijenjeno je oko 60 minobaca~a raznih tipova i vrsta, 45 PAT-ova, (20 mm i ve}eg kalibra), 17 topova 76 mm B-1 i „ZIS”, 4 haubice 122 mm, 8 PO lansera sa preko 40 raketa, preko 60 kamiona raznih tipova, te veliki broj sredstava veze i druge opreme. Kada je u decembru 1995. godine potpisan Op}i okvirni sporazum o miru, Komanda 2. korpusa nastavila je rad na svim poljima kako bi izgradila i obnovila prate}e objekte za smje{taj vojnika i starje{ina. Podignute su nove zgrade i objekti za stanovanje, izvo|enje nastave, zdravstvenu za{titu, odr`avanje i remont vozila, razna skladi{ta i nadstre{nice. Komanda 2. korpusa bila je spremna za mirnodopske zadatke.
107
Zona odgovornosti 2. korpusa Armije RBiH obuhvatala je Sjeveroisto~nu Bosnu a u jednom periodu rata i dio Banjalu~ko - Dobojske regije (Te{anj, Doboj, Maglaj, Tesli}) i Sarajevsko-zeni~ke kotline (Olovo).
108
Zona odgovornosti 2. korpusa obuhvatala je najgu{}e naseljenu regiju regiju Sjeveroisto~ne Bosne (150-200 stanovnika na km ). 2
109
Za brzo postizanje ciljeva agresije, savremenoj armiji - kakva je bila biv{a JNA, neophodne su bile dobre saobra}ajnice.
110
OPERATIVNO-STRATEGIJSKI CILJEVI I ZADACI AGRESORA U SJEVEROISTO^NOJ BOSNI
111
22.
21.
2.K
3.K
24.
25.
OPERACIJA "URAGAN" 2.K 10.09.'95.
OPERACIJA "FARZ" 3.K 10.09.'95.
1.K
ZAVR[NE OPERACIJE 2. KORPUSA
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
DRUGI KORPUS (zabavna)* U ime njenih naroda, iz pepela i sna u Tuzli se rodila Bosna slobodna. Sa zakletvom na ~elu, ja~i i od `eljeza, da Bosnu brane, stali heroji Drugog korpusa.** Drugi korpus bitku bije da istrijebi dušmane zastava nam nek se vije, širom BH domovine. Sa zakletvom na ~elu, ja~i i od `eljeza, da Bosnu brane, stali heroji Drugog korpusa. Refren: Sa zastavom ljiljana
* - Autor teksta: Fatmir Alispahi} ** - 29. septembra 1992.godine, Okru`ni štab TO Tuzla transformiran je u 2.korpus Armije RBiH.
135
IN@INJERIJA (zabavna)* Sve se ruši, hori gori in`injerac to se bori. Sve puteve miniramo da ne do|e dušman ‘vamo. Prvi ljiljan postaviše na jarbolu ponajvišem. Staviše ga na sred srca, da im vje~no, sretno, kuca.
Sve to ruši, sve to gradi in`injerac u brigadi. Bje`i dušman k’o bez glave, in`injerci mine pale. Kada vidi in`injerca, u tenku mu srce puca. Najhrabriji to su borci, in`injerci, pravi momci.
In`injerac prvi kre}e, tenku minu on sad me}e. Aoj, Bosno, moja mila, ti si s nama sada sila. Pred linijom uvijek prvi, u dušmana strah u krvi. Svi su isti borci naši, zato ih se dušman plaši.
Refren: U aprilu ro|endan je, in`injerci zato slave. Slave april ~etvrtoga, to je Dan roda moga.
* - Autor teksta: Fatmir Alispahi} ** - Prva in`injerijska jedinica Op}inskog štaba TO Tuzla, formirana je 04. aprila 1992. godine u Tuzli. Taj datum se obilje`ava kao Dan in`injerijske brigade 2. korpusa.
136
ARTILJERIJA* Artiljerija, s herojima na ~elu, spremna da brani, domovinu cijelu. Za dušmane bedem, za zlotvore kamen, artiljerija, rodne grude plamen. Preko njenog ~ela dušman ne}e pro}i, artiljerija, sloboda }e do}i. A u srcu naroda, narod }e da pamti, artiljerija, to sloboda plamti.
* - Autor teksta: Fatmir Alispahi} Izvo|a~: Ed`a
137
MARIJAN BALTA* U gradu `ive ru`e i ulice, još ljubav tra`i sretne djevoj~ice. I sretne ljude, od Petlje do Malte, pitam znane, sje}aš li se Balte? A kako onda da se misli sna|u, do srca si|u, da ga stegnu? K}erka i `ena u suton pla~u, sa slikom Bosne, tvojom, legnu. Mo`da }e neki novi tvorci, vajati Bosnu kao `enu, na gradilište, baš poput tebe, umjesto fronta, vodit’ prvu smjenu. A kako onda da se misli sna|u, do srca si|u, da ga stegnu? K}erka i `ena u suton pla~u, sa slikom Bosne, tvojom, legnu. Refren: Jer sinovi se povedu u ljubav, do pobjede }e ljubav sti}i. U tom panteru ~ovjek traje, i tu se tvoje pobjede sjaje. Uuuu... Marijane Balta. * - Marijan Balta je bio pripadnik Bataljona vojne policije 2.korpusa. Poginuo je na Majevi~kom bojištu 1992. godine. U znak sje}anja na svog saborca, njegovo ime nosi protivteroristi~ka jedinica bvp 2. korpusa.
138
SAMO MR@NJA OVDE STANUJE* Ne znam gde }u no}as zaspati, od zlih ljudi se sakriti, poraze u pobede su stavili, u crno se zavili. Zore u Jugi ne}u ~ekati, jer sunce tamo ne}u videti. Od Budve pa sve do Beograda, nije kao nekada. Refren: Sve što ka`u, sla`u najgore, i u belo crno oboje. Ali, da su pametniji, bili bismo sretniji. Idem preko zemlje Srbije ništa nije k’o što bilo je. Samo mr`nja ovde stanuje, odlazim što ranije.
*- Radio „Sajgon”
139
OTKA^I, OTKA^I* Sr|ane, `ena ti pla~e a djeca gladna, nema im }a}e. Otka~i, otka~i, puške i rovove, bra}a vam s Pala šalju grobove. U Jelene tijelo k’o plamen, a ti u rovu zagrliš kamen. Otka~i, otka~i, puške i rovove, bra}a vam s Pala šalju grobove. Vrati se djeci i `eni, ako si lud, u rovu veni. Otka~i, otka~i, puške i rovove, bra}a vam s Pala šalju grobove.
*- Radio „Sajgon”
140
BACI PUŠKU I KOKARDU* Varaju te. Obrij bradu, baci pušku i kokardu. Ka`i svima šta te mu~i. Otka~i sve, jedan `ivot samo imaš, i ne pati se. Šta }u ako pogineš? Okupaj se, budi ~ovek. Biti ~etnik – sramota je. Do|i, ljubi usne male devoj~ice. Baci pušku i ne prati izdajice. Šalju te da pogineš, kukavice. Srbija je uvek bila kukavica! Kog da ljubi uplakana devoj~ica? Kad izgubi voljenog.
*- Radio „Sajgon”
141
O, SINE, ‘VATAJ SE KRIVINE* Bolje biti rob nego ~etnik siv, ne bi’ jeo spla~ine i bio bi’ fin. Uvek sam ti ja, Mile, govorio, da Srbin nikad bitku nije dobio. Tvoji saveti su mnogo zreliji, zato bacam pušku idem BH Armiji. Refren: O, tata, o tata, dosta mi je rata. O, sine, o, sine ‘vataj se krivine.
*- Radio „Sajgon”
142
BJE@I, MILE, PREKO DRINE* U Bosni su htjeli gnijezdo sviti i dušu umjesto vina piti. U Bosni su htjeli ostariti. U Bosni su htjeli gnijezdo sviti i dušu joj bolom ispuniti. U Bosni su htjeli ostariti. U Bosni su htjeli gnijezdo sviti i ljiljan nam cvije}e pogaziti. U Bosni su htjeli ostariti. Refren: Sada je, sada je bje`i Mile, preko Drine, eto ide Alija. Reci kevi i }aletu da je kriva Srbija. Kevo moja, kevo moja, kevo moja.
*- Radio „Sajgon”
143
PJESMA O GENERALU ŠADI]U * Jedna zamlja u srcu Balkana, Bosna `ivi sa hiljadu rana. Svaka rana sve nas sada boli, hej, Šadi}u, Armija te voli. Naša Bosna nikad pasti ne}e, dok se Hazim Šadi} po njoj kre}e. Generale, ti si naša dika, sti}i }emo s tobom do Zvornika. Neka ~uje cijela okolina, Bosna ima svog Hazima sina. Ti si nama i ponos i nada, Generale, svi smo s tobom sada. Refren: Šest ljiljana zlatne boje Bosna naša sada to je. Hazim Šadi} sve nas vodi vodi, majko, vodi ka slobodi.
* - Pjesma je posve}ena komandantu 2. korpusa, generalu Hazimu Šadi}u, koji je ovu du`nost obavljao u periodu od 27. februara 1993. do 24.novembra 1994.godine.
144
BOSANCI SU NEIZBE@NI* Sajgon! S Bosancima stvari stoje baš ovako: bez njih je teško, s njima nije la’ko: švaleri, amateri, o`enjeni, slobodni. Crnogorci, Srbijanci u ljubavi stranci. Lepi, ru`ni, grubi, ne`ni Bosanci su neizbe`ni. Srcelomci, brakolomci, navalentni, prepotentni, dobri, loši, ru`ni, zgodni Bosanci su neosporni. Refren: Haj’mo, sestre, glasno samo da ka`emo šta mi znamo. Poznajemo mušku }ud dat }emo o njima sud: u ljubavi Bosanci glavnu re~ vode, ~etnici su davno izašli iz mode. A Srbijanci, od nji’ nema vajde oni, eto, lošije i to od nji’ rade. O`enjen Bosanac za `ene je znalac da te ne presko~i, ne grizi taj mamac. A Bosanac mangup, pri~a da te voli la`e te i ma`e dok te ne obori. Bosanci, Bosanci, Bosanci, ej! *- Radio „Sajgon”
145
FERMAN STI@E IZ SARAJ’VA (narodna)* Ferman sti`e iz Saraj’va, grada prkosa, pa na ruke komandanta Drugog korpusa. Pošalji mi svoju vojsku prije sabaha , golemi se belaj sprema oko Saraj’va. Kad je Sejo** razumio, Ferman sarajevski, otpremio jedinice, u boj juna~ki. Iz Saraj’va srca Bosne, grada sevdaha, poru~uju dušmanima, bi}e belaja. Sa svih strana udarila vojska bosanska, Armija je naša, bolan, sila nebeska. Sloboda }e Saraj’vu našem skoro do}i, a dušmanin srcem Bosne, nikad ne}e pro}i.
* - Autor teksta i izvo|a~: Avdo Vrabac ** - „Sejo” je komandant 2. korpusa Armije RBiH, general - major Sead Deli}.Du`nost komandanta Korpusa obavljao je u periodu od 25. novembra 1994. do 29. septembra 2000. godine.
146
MILI BO@E* Mili Bo`e, ~uda golemoga kad po}era blesav bahatoga. Blesav Rašo bahatoga Ratka, ‘o}e smijenit, naredba je kratka. Ne dade se |enerale Ratko, ve} poru~i Radovanu kratko: „Ja sam narod, familiju, srok’o i tebe }u, Radovane, slatko.” Uplaši se, Karad`i}u Rale, ispadoše svi redom budale, hitno javlja TV - u na Pale, da objavi da su bile šale. Igrali se malo i šalili, usput dosta vojske izgubili, va`nija je tiranija vlasti da se spase što se mo`e spas’ti.
*- Radio „Sajgon”
147
ZORA JE* Zora je svanula bomba je u relej gru’nula. Zora je, nema te, ~uješ li, ne mogu bez tebe? Zora je, nema te, ko }e da mi sada popuje? Zora je svanula ”Srna„ nam je skroz izda’nula. Zora je svanula bomba je gru’nula zora je, nema te, ~uješ li, ne mogu bez tebe? Refren: Sanjam te, sanjam te sve me još, sve me još sve me se}a na tebe. Na ekranu šum još ~uje se a nema te, „Srno”** bre.
* - Radio „Sajgon” (radio stanica) je formiran pri Komandi 2. korpusa sa zadatkom da ja~a moral jedinica. ** - „Srna”- naziv je za srpku novinsku agenciju koja je u toku agresije najviše širila mr`nju i sijala la`i.
148
BOSNA NIKAD NE]E BITI SRBIJA (narodna)* Bosna nikad ne}e biti Srbija oduvijek je bila naša avlija. Fahreta, bona šta ti je!? Mi, Bosanci, znamo to od ranije. Ma dosta mi je, Mujo, proklete Srbije. Gradi, Mujo, bijele kule, d`amije od Une do Drine, kao ranije. Fahreta, bona šta ti je!? Mi, Bosanci, znamo to od ranije. Pusti da se vratim, eh, da mi je. Refren: Hej, usne su ti vatra zelena krv k’o moja, Allaha mi, Mujo, bit }u samo tvoja.
*- Radio „Sajgon”
149
HEROJSKE MAJKE I SINOVI* Oj, Gora`de, ti herojski grade i majke ti herojski se dr`e, {to sinove heroje rodi{e, i bosanska srca sastavi{e. Sina spremi da on Bosnu brani, da Bosance sa Bosnom nagradi. Brani Bosnu, u Tuzli se svio, Drugi korpus s njime se di~io. Tu je ost’o Bosnu da odbrani, da maj~inu `elju on ostvari. Dok je Sejo na rati{tu bio, maj~ino je srce utihnulo. Du{manu }e otpor on da pru`i, i da majci mrtvoj se odu`i. Refren: Sve su majke, majke ali jedna ima koja osta `eljna, `eljna svoga sina. *-Autor teksta : Fahira Muradba{i}
150
SEADU DELI]U* Oj, Deli}u, ti delijo stara, tvoje ime srca mnoga spaja. Bosno moja, ti si zemlja znana, sa Deli}em bit }e{ opjevana. Uvijek prvi ti si , Sejo, bio, sa borcima ti si se borio. Ti si borac od prvoga dana, otkad Bosna bije{e napadana. Brani{ Bosnu s drugovima svojim, prvi ide{, ni~eg se ne boji{. Svi ti borci juna~koga soja, s tobom idu do posljednjeg boja. To priznanje koje si dobio, ti si , Sejo, davno zaslu`io. Drugi korpus sa Deli}em ide, `ele Bosnu cijelu da vide.
*-Autor teksta: Fahira Muradba{i}
151
152
Vodili su brigade preko polja, gora, {irili su bajrak nade od Save do mora.
153
Zakletva prve klase regruta Nastavnog centra Tuzla (Paša Bunar, avgust 1992. godine)
Obuka regruta u Nastavnom centru Tuzla (avgust, 1992. godine) 154
155
Prva generacija `ena u Nastavnom centru 2. korpusa (Tuzla, 1993. godine)
156 Pripadnici bataljona veze 2. korpusa
Smotra Bataljona vojne policije Tuzla (septembar, 1992. godine)
Komandant Bataljona vojne policije – Ned`ad Mulali}, primio ratnu zastavu jedinice 157
158
„Balte�, pripadnici Bataljona vojne policije (Tuzla, jesen, 1993. godine)
159
Komanda 2. korpusa (septembar, 1995. godine)
160
Ned`ad Salkovi}, Na`elnik PZO 2. korpusa i narodni orkestar Umjetni~ke ~ete 2. korpusa (Tuzla, 1992. godine)
161
Ve~er ilahija i kasida (Dom armije Tuzla, jesen, 1993. godine)
162
„MAT – ovci”: @eljko Leši} – vokal, Faruk Nad`akovi} – vokal, Eldar Crnogor~evi} – bubnjevi, Benko Marjanovi} – gitara, Hor Muzi~ke škole Tuzla (Dom armije Tuzla, 29. septembar 1993. godine)
Umjetni~ka ~eta 2. korpusa (Dan armije Tuzla, 15. april 1994. godine)
Kada nastupa Umjetni~ka ~eta 2. korpusa ovako izgleda sala Doma armije Tuzla (29. septembar 1995. godine) 163
General Jovan Divjak u posjeti Pres centru 2. korpusa
Novinari na zadatku
Sa pres konferencije (Tuzla, 27. septembar 1998. godine) 164