Het pseudo Shaken Baby Syndroom Jannes Koetsier

Het “pseudo-shaken-baby-syndroom”

Jannes Koetsier arts, voorzitter stichting ‘shakenbaby.nl’

Inleiding

Een baby wordt onwel. In het ziekenhuis vindt men bloedingen rond de hersenen en vaak ook in de ogen die men niet direct kan verklaren. Dan bestaat bij veel kinderartsen het risico dat een ouder of oppasser die de baby onwel aantrof, wordt verdacht van “baby-schudden”. In ongeveer een kwart van de gevallen was de vaccinatie volgens het Rijks-vaccinatie-programma de belangrijkste trigger voor de bloedingen.

Verantwoording en toelichting

Ik kan bovenstaande zo stellen nadat ik als ex-huisarts in de afgelopen vijf jaar 49 ouderparen sprak, die op zoek waren naar een andere dan de mishandeling-verklaring (“shaken-babysyndroom”) voor de bloedingen. Ik onderzocht de medische dossiers van deze baby’s. Daarbij heb ik veel literatuuronderzoek gedaan. In ‘SBS-zaken’ is dit essentieel naast forensisch onderzoek door het NFI (Nederlands Forensisch Instituut dat valt onder het ministerie van Justitie) waartoe justitie zich helaas beperkt. De rapporten van het NFI over een “SBS-zaak” bevestigen vrijwel altijd de wetenschappelijk onbewezen “shaken-baby-hypothese” en lijken vooral bedoeld om de officier van justitie aan een veroordeling te helpen.

Veel zaken die ik onderzocht, heb ik ter toetsing van mijn overwegingen voorgelegd aan twee gepensioneerde kinderartsen. Zij deelden in die zaken mijn conclusies en mijn zorgen over tekortschietende diagnostiek bij verdenking op toegebracht (hersen)letsel. Acht van deze zaken leidden anno nu tot sepot (uitstel), zeven tot vrijspraak, vier nog lopend hoger beroep tegen veroordeling en de rest van deze strafzaken loopt nog in eerste aanleg. In al deze zaken waren niet alle mogelijke ziekte oorzaken voldoende uitgesloten om zonder redelijke twijfel tot de conclusie te komen van toegebracht letsel.

Een overzicht van de eerste 29 zaken die ik onderzocht, heb ik januari 2016 gepubliceerd op de website van de stichting ‘shakenbaby.nl’. Zie: www.shakenbaby.nl

Ik ben onafhankelijk van wie of wat dan ook en wens uiteraard niet te worden gebruikt om mishandeling te verdoezelen. Een bijdrage leveren aan waarheidsvinding is mijn motivatie. Ik beperk mij tot het analyseren van medische gegevens op mogelijke ziekteoorzaken als verklaring voor de gevonden aandoeningen bij de baby, en ik verwijs daarbij naar de medische literatuur, toegevoegd als bijlage. Ik ontken niet dat hersenletsel wellicht ook door schudden kan ontstaan. Te vaak echter (vermoedelijk zeker 10 keer per jaar) staan er onschuldige ouders terecht.

Het is opvallend dat door artsen en NFI nooit rekening wordt gehouden met vaccinatie als mogelijke bloedingsoorzaak. Dit te meer omdat de post-marketing-surveillance van Infanrix-hexa (DKTP-Hib-HepB-vaccin) door GSK en de bijwerkingregistratie van het Lareb expliciet melding maken van bloedplaatjes problemen, die dus ook tot deze bloedingen kunnen leiden.

Internationale discussie inzake ‘SBS’

Het Shaken-Baby-Syndroom (SBS) krijgt in de medische wereld tegenwoordig andere namen, zoals AHT (abusive head trauma) of toegebracht hersenletsel. Voor de duidelijkheid gebruik ik SBS, hoewel die term obsoleet is. Er is toenemend verzet van artsen in vele Westerse landen tegen de medische mainstream die de ‘SBS-hypothese’ volgt.

Steeds betreft het zaken waarin bij een ogenschijnlijk gebrek aan een natuurlijke medische verklaring (NB: bij de huidige stand van de medische wetenschap), door de kinderartsen, neurologen en forensisch artsen tot het vermoeden van mishandeling wordt geconcludeerd. In deze zaken tref ik klinische gegevens (ziektegeschiedenissen) en afwijkende en/of ontbrekende laboratoriumgegevens aan die niet voldoende verklaard werden nadat eenmaal de veronderstelling ‘shaken baby’ was gemeld. Als forensisch artsen van het NFI (Nederlands Forensisch Instituut), veelal via het LECK (Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling), werden geraadpleegd, concludeerden zij in de zaken die ik ken, steevast tot bevestiging van het vermoeden van toegebracht hersenletsel. Daarbij wijzend op literatuur die dit vermoeden zou ondersteunen en voorbijgaand aan, dan wel niet altijd ingaand op, alle bevindingen bij het kind, en op de volledige discussie over de juistheid van de “shaken-baby-veronderstelling”. Die discussie is echter internationaal wel degelijk gaande in de medische wereld. Zie bijvoorbeeld: http://www.argumentcritique.com/open-letter-onsbs.html

Open brief over SBS door een grote internationale groep wetenschappers, medici en juristen onder auspiciën van the International Public Health Research group (IPHR):

“Hoewel degenen die de SBS-constructie voorstaan, de neiging hebben om hun mening te presenteren als de algemene wetenschappelijke opvatting, is SBS nooit bewezen meer te zijn dan alleen een hypothese. Te vaak zijn specialisten onbekend met, of oneens met de alternatieve verklaringen die worden aangeboden door andere specialismen, of met andere meningen binnen het eigen specialisme.

Bovendien is er een toenemende hoeveelheid van volkomen respectabele wetenschap, gepubliceerd in peer-reviewed literatuur, die het gehele SBS-concept op losse schroeven zet.”

Niet onbelangrijk is de mede-ondertekening van deze open brief door: A.N. Guthkelch, (retired) M.A., B.M.,M.Ch. (Oxon). 'A' Distinction Award, Brit. Nat. Health Svce., Member, Am. Soc. Neurosurg, (Harvey Cushing Soc). Deze medisch specialist was namelijk in de jaren 70 één van de twee “uitvinders” van de ‘SBShypothese’ en hij vindt nu dat er meer nuancering nodig is en dat er mogelijk ziekte-oorzaken over het hoofd worden gezien. In 2012 publiceerde A.N. Guthkelch hierover ook zelf om zijn zorgen over tekortschietende diagnostiek bij SBS-verdenking en over de juridische gevolgen kenbaar te maken.

In Zweden is er wel een kentering gaande: Uitspraak hoogste gerechtshof (Supreme Court) in Zweden: Geautoriseerde vertaling dd nov 2014. Case B 3438-12. Citaat:

“Er kan worden geconcludeerd dat, in algemene zin, het wetenschappelijk bewijs voor de diagnose van krachtig schudden, onzeker is gebleken.”

Recent maakte een uitgebreide deskundige Zweedse review van alle ‘pro-SBS-publicaties’ duidelijk dat er voortdurend sprake is in deze literatuur van confirmation bias (= soort van toewerken naar verwacht/gewenst resultaat vanuit een al vaststaande mening).

“Conclusie: De systematische review indiceert dat er onvoldoende wetenschappelijk bewijs is waarop de diagnostische juistheid van de trias [combinatie van drie kenmerken] kan worden beoordeeld in het identificeren van traumatisch schudden (zeer lage kwaliteit bewijs). Ook werd aangetoond dat er beperkt wetenschappelijk bewijs is dat de trias, en daarmee de componenten daarvan, in verband kunnen worden gebracht met traumatisch schudden (lage kwaliteit bewijs).” Nederland loopt helaas vooralsnog achter bij deze ontwikkelingen.

Symptomen, vroegdiagnostiek en preventie bij het ‘pseudo shaken baby syndroom’

• Symptomen: De ‘pseudo-shaken-baby-situatie’ uit zich in wisselende samenstelling met meer of minder van de volgende verschijnselen: abnormaal spugen en teruggeven van de voeding, vreemde krampjes / trekkingen, afwezigheid, staren, wegdraaiende ogen, onevenredige groei van de schedelomtrek, slecht reageren op vaccinatie. • Oorzaken: Er is vrijwel altijd sprake van het zogenaamde ‘chronisch subduraal hematoom’ d.w.z. meerdere bloedingen van verschillende ouderdom rond de hersenen. Hiervoor zijn behalve het vaccinatieprogramma nog verschillende andere — soms zeer zeldzame — mogelijke medische oorzaken, zoals: geboortehematoom, subklinische virusinfectie van hersen(vliezen), haemorrhagic disease of the newborn, vitamine K tekort, trombofilie i.c.m. corticale vene trombose, bijschildklier insufficiëntie, (tijdelijke) immuun trombocytopenie/pathie t.g.v virale prikkel, stollings- en/of botgroei-problemen t.g.v. leverfunctiestoornis en/of vitaminetekorten (K, C, D), nierpathologie die tot stollings- en botgroei- problemen kan leiden, aangeboren metabole- of stollingsdefecten, onschuldig trauma in een normale gezinssituatie. • Preventie: Ik schat dat met betere preventie en vroegdiagnostiek bij veel van de 49 ‘pseudo-

SBS-cases’ die hulp zochten bij de stichting ‘shakenbaby.nl’ (stand december 2019) de ernst van de bloedingen en van de hersenschade te beperken waren geweest met de volgende maatregelen die nu niet of te weinig plaats vinden:

1. Verloskunde / Kraamzorg / Huisarts: Vertel zwangeren niet alleen wat ze niet moeten eten, maar vooral wat wel; behalve foliumzuur ook voldoende vitamines (K,B,C,D) en essentiële vetzuren. Dus geen eenzijdig dieet. Vermijd alle medicatie tijdens de zwangerschap zo veel mogelijk. 2. Heb aandacht voor mogelijke geboortetrauma’s vooral bij bijzondere bevallingen (abnormale ligging, omstrengeling, vacuumextractie, keizersnede). Een CT-hersenscan valt na iedere bevalling te overwegen in de eerste levensweken bij verschijnselen zoals: momenten van vreemde sufheid, abnormaal slecht drinken en/of veel spugen, specifiek huilen bij verluieren. Zeker als er ook een bemoeilijkte bevalling was, dan zijn deze verschijnselen soms minder onschuldig dan vaak gedacht en gewenst door ouders en arts. Wishfull thinking is niet zeldzaam. Geboorte hematomen komen frequent voor (tot 45% van alle normale bevallingen), herstellen in 99% van de gevallen spontaan, maar niet altijd, rebleeding is mogelijk. 3. Het etiket ‘reflux’ bij abnormaal spuuggedrag is geen diagnose, maar een symptoom.

Een symptoom dat kan duiden op een probleem in het hoofdje van de baby. 4. Huisarts / CB-arts /Kinderarts: Cerebrale problemen zijn bij baby's moeilijk te onderkennen aan de hand van anamnese en lichamelijk onderzoek. Bloedingen rond de hersenen worden hierdoor makkelijk aanvankelijk gemist en dan te laat vastgesteld met soms meer hersenschade als gevolg — die te beperken was geweest als eerder tot een

CT-scan was besloten.