Praca licencjacka Małgorzata Cygan
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie Instytut Sztuki
Projekt nawigacji z elementami identyfikcacji wizualnej dla szlaku turystycznego „Mościce w 120 minut”
Praca licencjacka wykonana pod kierunkiem: prof. Wojciecha Regulskiego Małgorzata Cygan nr albumu: 26040 kierunek: grafika projekowa specjalizacja: grafika wydawnicza
Tarnów 2017
4 Definicja nawigacji mówi nam, że jest to dział wiedzy zajmujący się, określaniem bieżącego położenia oraz optymalnej drogi do celu dla ludzi, statków, pojazdów lądowych i innych przemieszczających się obiektów. Czyli upraszczając głównym celem nawigacji, jest opracowanie drogi, po której poruszać ma się obiekt, żeby w jak najlepszych dla siebie warunkach biorąc pod uwagę czas, długość trasy, a także możliwą prędkość dotrzeć do zaplanowanego celu. Tak naprawdę nie możemy określić momentu, w którym powstała nawigacja, bo ludzkość od zarania dziejów czuła potrzebę przemieszczania się. W starożytności punktem odniesienia przemieszczających się ludzi było Słońce, to ono wyznaczało podstawowe kierunki geograficzne, później tę funkcję przejął kompas, stał się symbolem wskazywania drogi. W celu ułatwienia wędrowcom podróży zaczęto oznakowywać szlaki. W dzisiejszych czasach większość krajów europejskich posługuje się jednolitym systemem powszechnie zrozumiałych symboli. Różnice między poszczególnymi krajami nie są znaczne wynikają raczej z lokalnej specyfiki. Znaki nie tylko wskazują nam drogę, ale pokazują różne ograniczenia, które rozumiemy, pomimo nieznajomości języka, dlatego ich forma powinna być jak najbardziej czytelna, syntetyczna. Kolejną z cech, jakie powinno posiadać prawidłowe oznakowanie, jest jego widoczność. W Polsce znaki zakazu są okrągłe z czerwonym obramowaniem w środku posiadające czarny symbol na białym tle, w Szwecji i Norwegii znaki wyglądają podobnie, tylko z racji tego, że zimy są cięższe i dłuższe, a dzień zdecydowanie krótszy, kolor tła białego zamieniono na
5 0 żółty, przez co wyróżniają się w miejscach obficie pokrytych śniegiem. Zdecydowanie prostszą formę mają oznakowania szlaków turystycznych. Prawdopodobnie każdy od razu pomyśli o szlakach górskich. Zaznacza się je za pomocą trzech przylegających do siebie poziomo pasów, zewnętrzne są barwy białej, środkowy każdej innej od białej np. czerwonej, żółtej, zielonej, niebieskiej. Każdy kolor oznacza inny szlak. Znaki te umieszcza się na drzewach, murach, skałach itp., człowiek przez cała wędrówkę podążać ma trasą, która oznaczona jest tą samą barwą. Jest to bardzo prosty system, który został użyty w projekcie nawigacji dla szlaku turystycznego w Mościcach. Aktualnie Mościce są jedną najważniejszych dzielnic należących do miasta Tarnowa. W marcu 1927 roku rząd postanowił wybudować w widłach Dunajca i Białej na terenie wsi Świerczków i Dąbrówki Infułackiej – Państwową Fabrykę Związków Azotowych. Nazwę dzielnicy nadano od nazwiska jednego z głównych inicjatorów budowy zakładów – Prezydenta II RP, chemika prof. Ignacego Mościckiego. Powstanie fabryki przyczyniło się do nagłej rozbudowy podtarnowskiej miejscowości. Głównym założeniem projektujących ją architektów i budowniczych było stworzenie mającym tu zamieszkać ludziom jak najlepszych warunków życia. Sprawić, żeby mieszkańcy nie odczuwali negatywnych skutków oddziaływania Zakładów Azotowych, stąd bardzo dużo pasów zieleni i parków. Nawet ulice zawdzięczają swoje nazwy drzewom, którymi były
06 obsadzone np. ulica Akacjowa, Białych Klonów czy Topolowa. Dzięki temu o Mościcach mówi się „dzielnica-ogród”. Jest to typowo modernistyczna dzielnica, która rozwijała się do lat 70 XX w., przez ten czas powstało wiele budynków użyteczności publicznej. Mieszkańcom niczego nie brakowało, znajdowały się tam żłobki, szkoły, ośrodki rekreacyjno-sportowe m.in. hala sportowa, baseny, Dom Kultury. Fabryka zatrudniała coraz większą ilość pracowników, więc przez cały czas dobudowywano nowe osiedla. Z Azotami, a co za tym idzie Mościcami, ściśle związany jest wizerunek jaskółki, właśnie taką nazwę nadano hali sportowej czy ogródkom działkowym, o zawodnikach drużyny żużlowej mówi się „tarnowskie jaskółki”. Samo logo Grupy Azotów S.A. zawiera uproszczony wizerunek ptaka. Jak widać, forma ta tak mocno zakorzeniła się w historii Mościc, że trudno ją pominąć. Tworząc logo danej marki, trzeba pamiętać o tym, że ma być ono wyraziste, odróżniać się od konkurencji, pokazać swoją indywidualność. Głównym zadaniem jest nakierowanie odbiorcy na priorytety przedsiębiorstwa, instytucji, poprzez wywoływanie w nim emocji, jakie chce dostarczać dana firma. Jest to podstawowy element systemu identyfikacji wizualnej, która powinna być spójna i konsekwentna. Mościce mają swoją jaskółkę to ona posłużyła za elementarne ogniwo w projekcie nawigacji dla szlaku turystycznego po okolicach Zakładów Azotowych. Ma jednak zdecydowanie inną formę niż ta z logo Azotów. Forma, jaka
07 została stworzona na potrzeby szlaku, jest linearna, przypominająca jaskółki złożone w technice orgiami. Linearyzm pozwolił uzyskać wrażenie trójwymiarowości. Samym kształtem nawiązuje do strzałki wskazującej ludziom drogę. Obrócona jest ona w kierunku północno-wschodnim, ponieważ kąt ten wzbudza w odbiorcach pozytywne emocje, jest to kierunek wzrostu. Znak, dzięki swej prostocie przedstawiony może byc wielu kolorach. Inspiracją była konstrukcja fabryki, której ludzie nie mogą zobaczyć z perspektywy, zwiedzającego, oświetlona nocą sprawia niesamowite wrażenie. Chcąc przenieść poza terytorium Zakładów tamtejszą historię - turystom, zamiast znaków informacyjnych drogę wskazywać będzie jaskółka ze znaku w wersji przestrzennej. Forma ta wykonana jest z aluminiowych profili podświetlonych kolorowym paskami ledowymi. Trójwymiarowa bryła jaskółki sprawia, że nie przypomina już tylko strzałki, a zaczyna nawiązywać do gwiazdy, którą Tarnów ma w swoim herbie. Kolejnym elementem identyfikacji jest plakat formacie 100x70cm promujący szklak. Jaskółka przedstawiona na tym plakacie wpisana jest w róże wiatrów. Obraz ten nawiązuje do wyglądu kompasu, jak i zegara, ponieważ nazwa całego przedsięwzięcia to „Mościce w 120 minut”. Kompozycja zawieszona w przestrzeni odnosi się do sposobu oznakowania szlaku. Plakat swoją formą mocno nawiązuje do broszury informacyjnej o dzielnicy. Książeczka jest formacie 160x160mm. Kolorami przewodnimi nie są już tylko granat i biel, ale również inne barwy typowe dla
8 modernizmu. Numeracje stron, stanowią przenikające się przez siebie cyfry, z których wyprowadzone są linie, wyglądające na skrzyżowanie dróg. Zdjęcia budynków są mocno przetworzone, tak aby sprawiały wrażenie bardziej konstrukcyjnych, czerpiąc inspirację z fabryk. Na szlak turystyczny składa się 20 miejsc. W niektórych miejscach stanąć mają tablice informacyjne, przybliżające ludziom historie poszczególnych budynków, pokazujące aktualną lokalizację, jak również nowe, „fabryczne” oblicze architektury Mościc. Plansze swoim wyglądem ściśle nawiązują do grafiki znajdującej się na plakacie promującym szlak. Tym razem w róże wiatrów zamiast jaskółki wpisany jest wizerunek poszczególnych budynków. Grafika wydrukowana będzie na pleksi, która przytwierdzona zostanie do aluminiowych ram. Dzięki dodatkowemu oświetleniu, nawet w nocy turysta nie będzie miał problemu z rozszyfrowaniem informacji. Ostatnim elementem identyfikacji jest mapa, która po całkowitym złożeniu, wzdłuż linii wiatrów, składa się formę przypominającą strzałkę nawigacyjną. Jest to element identyfikacji, projektowany ze szczególną myślą o najmłodszych turystach. Mapa posiada oszczędną grafikę, szlak wyznaczają linie wychodzące od poszczególnych cyfr oznaczających kolejne budynki. Grafika odnosi się nie tylko do infrastruktury transportu Mościc, ale cały czas ma przywoływać na myśl moderni-
9 0 styczną architekturę. W swojej formie przypomina składane samoloty z papieru. Dzieci mogą bawić się nią w podobny sposób, puszczając ją w powietrze, dzięki czemu będzie latać jak jaskółka. Projekt stara się spełniać wymogi każdego: zaczynając od biznesmenów załatwiających interesy z dyrekcją Azotów, poprzez kibiców przyjeżdżających oglądać zmagania żużlowe, kończąc na dzieciach uczących się w tarnowskich placówkach. Głównym założeniem jest uniwersalizm. Istnieje ogromna różnica, pomiędzy wszystkimi grupami docelowymi, dlatego trzeba było stworzyć coś, co jest w stanie wzbudzić zainteresowanie szerszej grupy odbiorców, coś oryginalnego, nowoczesnego, zapadającego w pamięć. Duża część budynków znajdujących się przy szlaku wymaga remontu, właśnie to stanowiło największy problem. Mościce przestały się rozwijać w latach 70 XX w., od tamtego okresu minęło wiele lat, część architektury m.in. dworzec kolejowy, kiedyś reprezentacyjny dzisiaj nie zachwyca. Obiekty sportowe takie jak hala jaskółka, czy stadion żużlowy doczekały się projektów modernizacji, jednak na razie ich stan nie należy do najlepszych. Aktualnie w Mościcach brakuje „powiewu świeżości”, celem tego projektu jest przywróceniu dzielnicy, chociaż części dawnej świetności, ma przypominać ludziom, jak istotną rolę odgrywała kiedyś „dzelnica-ogród”, nadać trochę koloru szarym, zniszczonym budynkom. Wskrzeszenie „ducha’” Mościc nie jest jedynym założeniem, warto skupić się również na tym, że jest to zachęta do
1
Projekt znaku
Znak powstał dzięki połączeniu wizerunku jaskółki ze strzałką nawigacyjną. Jego forma jest łatwa do przedstawienia w wersji trójwymiarowej. Na plakacie promującym szlak, znak wpisany jest w róże wiatrów, która symbolizuje zarówno zegar jak i kompas. Dodatkowo linie sprawiają wrażenie blasku bijącego od jaskółki w nawiązaniu do ledowej formy przestrzennej, która prowadzi nas po szlaku.
Plakat promujący szlak turystyczny
MOŚCICE W
120
MINUT
11
12 20
Najstarsze tarnowskie bloki mieszkalne
0 7
Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
15
Fortalicjum nad Białą
Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski został zaprojektowany 1941 r. przez StaniNajstarsze w Tarnowie bloki mieszkalne oddane 1950-1952 roku. Z biegiem cza-
sława Gałęzowskiego Władysława Pieńkowskiego. Budowa świątyni miała miejsce po II wojnie
su, bloki zostały otoczone przez inne tworząc kameralne osiedle zatopione zie-
światowej latach 1948-1956. Jest to jeden największych kościołów Tarnowie: monumentalny,
leni. Na słupach znajdujących się na terenie osiedla uważny obserwator zauwa-
modernistyczny trójnawowy nawą główną wysoką na 20 długą na 25 metrów trójczęściowym
ży głośniki-pozostałość po zakładowym radiowęźle.
prezbiterium, którego środkową, poprzeczną część zamykają półkoliste absydy. Pomimo, że ko-
Fortalicjum nad Białą to element austriackiego systemu fortyfikacyjnego czasów wojny światowej. Piętrowa budowla, okrągłymi na rogach niby basztami zachowanymi do dnia dzisiejszego strzelnicami jest obiektem niedostępnym dla zwiedzających. Bardzo dobrze widać budowlę pociągu na trasie Kraków-Tarnów.
ściół wybudowany został dopiero po II wojnie światowej to już 1929 r. jednym magazynów zakładowych odprawiona została msza święta dwa lata później oddano tymczasową kaplicę.
Plansze w formacie 100x70cm. Wydruk docelowy wykonany na pleksi, białe ramki stają się wtedy przezroczyste. Plansze podswietlone od boku białymi paskami ledowymi. Zawieszone na aluminiowej ramie.
13
Plansze informacyjne
16
Centrum Sztuki Mościce
10
Dworzec Kolejowy
01
Budynek Dyrekcji Zakładów
Budynek Dyrekcji Zakładów, obecna siedziba zarządu spółki, zbudowany latach 19341938. Decyzja budowie Państwowej Fabryki Związków Azotowych pod Tarnowem wiBudynek byłego Domu Kultury Zakładów Azotowych. 1972 roku „Dniu Chemika” dokonano uroczystego otwarcia obiektu. Projekt obecnego „Centrum Sztuki Mościce” wykonał zakopiański architekt inż. Zaufal. Projekt przeznaczony dla terenów górskich, zrealizowany na płaskim terenie Mościc, na tlea osiedla bloków, stał się dysonansem. Obecnie budynek po gruntownym remoncie od 2006 r. należy do Województwa Małopolskiego. Znajdują się nim m.in.: 2 sale kinowe, sala widowiskowa tym największa regionie, sala baletowa.
Tuż za rzeźbą szklany budynek dworca kolejowego Tarnów-Mościce. Przystanek kolejowy istniał już przed II wojną światową jako Tarnów-Dąbrówka czasach PRL jako Tarnów-Zachodni. Do lat 60. XX w. był to niewielki drewniany budynek powstały 1927 r. Nowy budynek dworcowy przejściem podziemnym wyłożonym płytami granitowymi został sfinansowany po równo przez fabrykę kolej. Obecny stadion miejski 1972 r. na 16 000 widzów, który znajduje się naprzeciwko dworca, znany od ponad 50 lat kraju dzięki sekcji żużlowej. miejscu obecnego stadionu już 1939 r. istniał obiekt sportowy.
dłach Dunajca Białej na terenach folwarków Świerczków Dąbrówka Infułacka będących posiadaniu księcia Romana Sanguszki, podjęta została 1927 r. na posiedzeniu rządu RP Warszawie. Za 670 ha Sanguszko otrzymał od państwa 210 tys. dolarów amerykańskich. Dwa lata później nastąpiło ukończenie budowy fabryki rozruch technologiczny instalacji. Była to wówczas najnowocześniejsza fabryka kraju. Na przestrzeni 80 lat fabryka rozrastała się aby latach 80. XX w. zatrudniać kilkanaście tysięcy mieszkańców miasta regionu.
14
Projekt mapy
owa
Akacj
yka
utta
g Trau
09 10
a
i Kw za
ius
ej sz ięt
19
09
orzec 10. Dw
snala
a Sa
w kolejo
y
rem”
e „Za to
11. Osiedl
cicki
12. Cmentarz Moś
15
13. Park-las Soś
nina
14. IV Lice
im Ogól
15. Fo
nokształ
rtalcju
um
17. 18.
ila Norwida
19 20
Do m
.H ote l
.N ajs
ta
Hal a
ze
sp
łą
i Mo
rto wa „
ort
Cr is bl
Sztu k
d Bia
ścic
spo
tal
rs
cące
m na
16. C entr
Cypriana Kam
a Obrońców Lwow
1 1
12 1 134
ny
an iP
ej low Kró
ry Ma
Ilhelm
W źba . Rze
1 16 17 8
nów
Chemiczna
z
n ge
ie
h Klo
onyc Czerw
05 06 07 08
ław
ws tko
u am .E .K im jśw rk Na Pa .w. . łp 06 ó i y śc low Ko Żuż 07. on i d Sta 08.
20
Ind ława anis
04
ki
e nn
go
kie
05
Ks. St
lowa Topo
nów h Klo onyc Czerw
owa
wa bino
Jarzę
01. Biu ro Dyr 02 ekc . Ze ji Z sp akł ół 03 adó S zk .R w ół es Tec 04 tau hn .D ra icz cja om n yc Ka Ch h sy em no ika
MOŚCICE W 120 MINUT o
g wskie iatko E.Kw
Głog
02 01 03
r.
9
2 19
Jas kół ka”
u
Pa r
k
ok
iw
Ta r
no wi
e
e
ki
ls Po
16
Broszura informacyjna
11
Osiedle „Za torem”
Mościckie ciekawostki
13
1 2
Park-las Sośnina
IV LO
14
Cmentarz Mościcki
Przewodnik po Mościcach w formacie 160x160mm. Posiada najważniejsze informacji dotyczące powstania Mościc, jak i również typowych dla tej dzielnicy bydynków, które dodatkowo możemy zobaczyc na kolorowych ilustracjach. Przewodnk posiada 44 strony.
17 Park-las Sośnina
Dom Sportu
19
Hala sportowa „Jaskółka” Najstarsze tarnowskie bloki mieszkaniowe
5
Park im. Eugeniusza Kwiatkowskiego
1 1 Norwida
20
15
09 10
Cypriana Kamila
Hotel Cristal Park
Chemiczna
Obrońców Lwowa
Fortalicjum na Białą Centrum Sztuki Mościce
17 18
Restauracja Kasyno
utta
w
15 16
10
Klonó
08 09
19 1 16 17 8
Traug
onych
Stadion Żużlowy Rzeźba Wilhelma Sasnala Dworzec Kolejowy Tarnów-Mościce
20
05 06 07 08
Czerw
Cmentarz Mościcki
Osiedle „Za torem”
owa
a
IV LO
14
Akacj
Indyk
13
07
3
o
sława
12
06
skieg
w
11
05
atkow
04
Ks. Stani
04
Kamienne Ławki 1929 r.
E.Kwi
a
Klonó
lowa
Restauracja „Kasyno” Park im. Eugeniusza Kwiatkowskiego
Kościól p.w. Najświętszej Maryi Panny
binow
onych
03
Jarzę
Czerw
Zespół Szkół
02 01 03 Topo
02
wa
01
„Dom Chemika”
Głogo
Budynek Dyrekcji Zakładów
12 1 134
06
Kamienne ławki 1929 r.
7
Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski został zaprojektowany 1941 r. przez Stanisława Gałęzowskiego Władysława Pieńkowskiego. Budowa świątyni miała miejsce po II wojnie światowej latach 1948-1956. Jest to jeden największych kościołów Tarnowie: monumentalny, modernistyczny trójnawowy nawą główną wysoką na 20 długą na 25 metrów trójczęściowym prezbiterium, którego środkową, poprzeczną część zamykają półkoliste absydy. Pomimo, że kościół wybudowany został dopiero po II wojnie światowej to już 1929 r. jednym magazynów zakładowych odprawiona została msza święta dwa lata później oddano tymczasową kaplicę. 1938 r. bp. tarnowski Franciszek Lisowski erygował parafię Mościcach (wówczas ponad 4 000 mieszkańców) pod wezwaniem św. Teresy od Dzieciątka Jezus św. Andrzeja Boboli. Budowniczym kościoła był ks. Stanisław Indyk, wieloletni proboszcz Mościcach. budowie świątyni czynny udział mieli zarówno mieszkańcy Mościc jak pracownicy fabryki.
8
Dworzec kolejowy Tarnów Mościce
1
Tuż za rzeźbą szklany budynek dworca kolejowego Tarnów-Mościce. Przystanek kolejowy istniał już przed II wojną światową jako Tarnów-Dąbrówka czasach PRL jako Tarnów-Zachodni. Do lat 60. XX w. był to niewielki drewniany budynek powstały 1927 r. Nowy budynek dworcowy przejściem podziemnym wyłożonym płytami granitowymi został sfinansowany po równo przez fabrykę kolej. Obecny stadion miejski 1972 r. na 16 000 widzów, który znajduje się naprzeciwko dworca, znany od ponad 50 lat kraju dzięki sekcji żużlowej. miejscu obecnego stadionu już 1939 r. istniał obiekt sportowy.
Stadion Żużlowy
Dane techniczne: Plakat: 100x70cm Druk UV na pleksi 8mm Plansze informacyjne: 7 sztuk 100x70 cm, Druk cyfrowy Broszura informacyjna: 160x160mm 44 strony Druk cyfrowy Mapa: 29,7x29,7mm Druk Cyfrowy Znak przestrzenny: Profile aluminiowe podświetlone paskami led w kolorze białym i zielonym Źródła: www.it.tarnow.pl sjp.pwn.pl/slowniki/nawigacja.html www.technologiagps.org.pl/nawigacja.html