Laeveld Magazine Issue 5

LAEVELD AGROCHEM

Saam boer ons vooruit!

Vol. 2 No. 1 - WINTER 2012

Hou m PROPV y: KENNIOL S!

Besproeiing

Skedulering vir optimale koringproduksie

Finansiële Fokus ISSN 2222-9663

Insetkostes bly styg

WEN!

’n iPad in ons kompetisie op bladsy 27

REDAKTEURSBRIEF

AGROCHEM Hoop julle lees lekker aan die winter uitgawe van ons Laeveld tydskrif. Hierdie uitgawe is weer propvol inligting om u boerdery meer winsgewind en doeltreffend te bedryf. Dan was dit lekker om ons eerste iPad weg te gee, en maak ons weer so op p27.

Daar is steeds boere wat dink Laeveld Agrochem doen slegs besigheid in die Laeveld provinsie ten spyte van ons landwye TV en radio advertensies. Laat dit dan goeie nuus wees vir die Agribonuslede wat nog nie van ons dienste gebruik gemaak het nie, ons is byna in al die intensiewe boerdery areas betrokke. Laeveld is steeds die enigste landbou-chemiese verskaffer wat Agribonuspunte toeken, en met toegang tot feitlik al die internasionale en plaaslike vervaardigers se produkte, het ons ‘n oplossing vir enige probleem.

Op die tegnologiese front het Laeveld hande gevat met die verskaffers van die beste Internet oplossing waarvan ons bewus is. Dit vind plaas deur die nuutste sateliet* tegnologie in ons land, gebring deur @lantic en Vox Telecom, met eklsusiewe voordele vir Laeveld en Agribonuslede. (p24) Daarmee saam bied Laeveld tans eksklusief in ons

bedieningsgebied die gebruik van Agworld, ‘n revolusionêre plaas-bestuur en data vasleggings program wat ‘n boer in staat stel om met behulp van ‘n iPad en o.a. Google Maps sy hele plaas en alle aktiwiteite te kan monitor, beheer en bestuur. Laeveld laai ook nou elke maand ‘n video klip ons op webblad (p5) met wenke oor die nuutste produkte en boerdery praktyke. Die nuuste video gaan oor die 4GP konsep (Grondregstelling, Grondgesondheid, Plantvoeding en Plantgesondheid) en geen volhoubare boerdery sal sonder hierdie alles omvattende program kan klaar kom nie.

Dankie vir al die positiewe terugvoer, vir enige kommentaar of onderwerpe waaroor jul graag meer inligting wil hê, stuur bloot ‘n epos na bemarking@ laeveld.co.za Ons luister graag wat julle sê, gebruik die geleentheid.

Lekker lees en alle voorspoed vir die komende seisoen, mag jul almal bonatuurlike oeste behaal!

Cornè Liebenberg Bemarkingsbestuurder *Dws elke hoekie van ons land word perfek gedek, geen probleme meer van gesteelde lyne of swak seine nie.

LAEVELD

I N H O U D S O P G A W E | CO N T E N T S 22. PESTS & PARASITES:

Whitefly control on Citrus Trees

Redakteursbrief 4. Laeveld Nuus

26. FUN & GAMES - WEN 'n iPad!

Games & activities for the family

8. Laeveld Agenteprofiel 10. SUKSESVERHAAL:

Grondtoediening bly beter as Blaartoediening 14. BIODIVERSITY: ARC Sweet Potato Programme 16. BESPROEIING:

Skedulering vir optimale koringproduksie 20. KLIMAAT:

Ryp: Wat dit is en hoe dit die landboubedryf beïnvloed

28. TRAVEL: Picture-perfect Pennington 30. FINANSIËLE FOKUS:

Insetkostes bly styg 34. CLIMATE: Putting the sun to work on your farm 36. RESEPTE: Kerrie & Rys 40. HEALTH & SAFETY:

Farm Safety for Kids

EDITORIAL:

DESIGN & LAYOUT:

All editorial, business and production cor-

Editor-in-Chief – Corné Liebenberg

designlogik

respondence should be addressed to Main

Managing Editor – Fiona Mosca

Art Director – Nick Hlozek

Angel Publishing: Postnet Suite 335, Private

Creative Director – Gwynedd Peters

e-mail: studio@designlogik.co.za

bag x1028, Lyttelton, 0140

PUBLISHERS:

IMAGES:

are the property of Laeveld Magazine, and its

Main Angel Publishing

Stock Xchange, Laeveld Agrochem, iStockphoto.

publishers. The editor and publisher reserve

Unless otherwise agreed to, all contributions

462 Grysbok Street, Waterkloof Ridge

the right to alter copy and visual material as

Tel: 012 342 3630

CONTRIBUTORS:

deemed necessary. The opinions expressed in

Fax: 086 242 0031

Multimikro, ARC (Agricultural Research Coun-

Laeveld Magazine are not necessarily those of

e-mail: info@mainangel.co.za

cil), Andries Wessels, http://www.landbou.com,

the publishers or Laeveld Agrochem, its suppli-

Landbou Weekblad, Dr Koos Coetzee, The

ers, subsidiaries or affiliates.

Dairy Mail.

© Copyright by Main Angel Publishing. All rights reserved.

LAEVELD Winter 2012 - 1

Laeveld Agrochem

www.facebook.com/LaeveldAgrochem

LAEVELD NUUS

LAEVELD HOOFKANTOOR DAMES BESOEK NAMPO Vroeër dié maand het van die Laeveld hoofkantoor dames die NAMPO-oesfees

besoek. Hulle is van bo: Tracey Mouton, Jeanette Nel en Petro Pretorius.

KRAG vir die DAG "Voorwaar, voorwaar Ek sê vir julle, as die koringkorrel nie in die grond val en sterf nie, bly dit alleen; maar as dit sterf, dra dit veel vrug" Johannes 12:24 4 - LAEVELD Winter 2012

Die jongste nuus uit Laeveld Agrochem

LAEVELD eNUUSBRIEF Soos baie van julle reeds weet het Laeveld Agrochem onlangs begin met die vervaardiging van 'n maandelikse e-nuusbrief, wat dan op ons webblad gelaai word. Hierdie insiggewende episodes maak gebruik van 'n ver-

LAEVELD NUUS

skeidenheid kundiges wat waardevolle insig en inligting met betrekking tot Suid-Afrika se landboube-dryf deel.

Gaan loer gerus na die nuutste uitgawe op ons webwerf . Die inligting kan u handig te pas kom in u strewe om jaarliks beter oeste te lewer.

iPad WENNER! Baie geluk aan Simon Vermaak, van Derby in die Noordwes Provinsie. Hy is die gelukkige wenner van die laaste uitgawe se iPad kompetisie. Ons is seker hy sal sy prys geweldig geniet. * Onthou om vir hierdie uitgawe se kompetisie op bladsy 27 in te skryf.

Dalk is jy ons volgende wenner!

LAEVELD Winter 2012 - 5

PotatoPack Market Revolution in Action

TM

EEaar AAggrriibornn poiinnt bonnuuss prPoodta tssoonn aanll u ttosPack y b gs bougch t frooum ht from LLaaeevveld eld

Lowveld Agrochem -Together cultivating your success

M

y ht

Optimum potato yield

Since Syngenta South Africa became the first company worldwide to provide potato crop solutions to the market, producers have become especially familiar with Syngenta’s different PotatoPackTM solutions that have successfully increased potato production results.

Market Revolution in Action Syngenta’s revolutionary PotatoPack is the result of thorough research and trials conducted across South Africa. Statistical trials are consistently performed and after more than 36 completed trials across South Africa, an average yield increase of 6t/ha PotatoPack has been obtained.

This innovative program integrates specific combinations of applications according to the plant’s physiological characteristics.

Benefits of PotatoPack • Yield increase in size and ton/ha • Preventative insect- and disease control • Extended vegetative growth and healthier plants • Improved and simplified risk- and resistance management

•

Financial benefits

New PotatoPack New Standards To celebrate the new composition and inclusion of new chemicals in PotatoPack, the range now boasts some brand new trade names.

• PotatoPack Xcel for potatoes requiring a relatively long growth period (110-120 days); • PotatoPack Opti for potatoes requiring a relatively short growth period(<90 days); • PotatoPack Plus for mefenoxam resistant areas and potatoes requiring a relatively long growth period (110-120 days); • PotatoPack Edge for dry land conditions with lower disease pressure and potatoes requiring a relatively long growth period (110 -120 days).

PotatoPack Maxx for additional late blight protection and potatoes requiring a relatively long growth period (110-120 days).

Contains the revolutionary late blight control fungicide, Revus®.

Revus® & PotatoPack™ is the registered tradenames of a Syngenta Group Company. ©SYNGENTA AG, 2000. Copyright in this document is reserved. All unauthorised reproduction is prohibited. Revus® contains mandipropamide 250g/l. CAUTION. Reg Nr L8617, Act 36 of 1947.

Find your nearest agent at www.laeveld.co.za or 012 998 5909

LAEVELD AGENTEPROFIEL

By Laeveld Agrochem is ons trots op ons verteenwoordigers en die gehalte diens wat hulle lewer. Saam met ons uitstekende produkte het ons 'n wenspan wat min ander kan klop.

Wolmaranstad, Schweizer-Reneke, Vryburg, Delareyville, Sannies-hof, Coligny, Lichtenburg, Mafikeng, Stella, Ottosdal, Piet Plessis, Tosca, Vergelee, Mareetsane.

1 1 – Stefan Bothma Noord Wes Provinsie: Rustenburg, Swartruggens, Groot Mariko, Zeerust, Skuinsdrif, Koster, Derby, Grootpan, Ventersdorp, Potchefstroom, Klerksdorp,

Stefan Bothma is in 1966 op Nelspruit gebore. Hy was ook daar op hoër- en laërskool. Na skool is Stefan na infanterieskool vir sy weermagdiens. Stefan het ‘n diploma in Landbou Bodembeplanning by die Tecknikon Pretoria landbou gedoen. Daarna het hy in tabaknavorsing en tabaksaadvermeerdering begin werk by Laeveld Tabak Kwekers Vereniging.

ch ven sltdeedsAvoglstroo e a om v e m L21 jaar e ore nt oe

Laeveld Agrochem het al vir die laaste 21 jaar die grootste reeks blaarvoedings, insek-, Vir ‘n e, swam- en onkruiddoders beskikbaar. Laeveld Agrochem versprei die bekendste, navorsingsll o v s sukse le oes gedrewe maatskappye se produkte vir u absolute gemoedsrus. a m ti p o roter en ‘n gengs opbr 8 - LAEVELD WinterSaam 2012 boer ons vooruit - www.laeveld.co.za

Nuwe manne in die Laeveld span Volgens Stefan: "Ek is tans besig om myself in Lichtenburg te vestig vanwaar ek en my span die Noordwes provinsie gaan bedien.

Ek is AVCASA geakkrediteer en weet, dat ons as 'n Laeveld Agrochem span, 'n groot positiewe inpak gaan hê in die Noordwes omgewing met 'n sterk en groot reeks landbou-chemiese produkte en na-verkoop diens".

Laeveld Agrochem in 1993 as aandeelhouer in die Nelspruit en Witrivier omgewing. Hy is weg van die maatskappy in 2005 en nou weer terug by die span. Laeveld Agrochem is baie bly om vir Stefan weer terug te verwelkom.

Soos Stefan self sê: "As jy eers in die Laeveld Agro span was, is daar altyd 'n hunkering om terug te keer na Laeveld Agrochem soos die verlore seun".

Stefan het ook self met tabak vir 3 jaar geboer. Hy het daarna aangesluit by

Kontak vir Stefan: 082 443 5756 stefan@laeveld.co.za ma in Gewasproduksie-bestuur en word aangewys as die Beste Landboustudent van die jaar.

2 2 – Elfranco Maré Limpopo Provinsie: Nylstroom, Vaalwater, Alma, Tuinplaas, Roedtan en Warmbad Elfranco is in 1979 gebore en het op Tuinplaas, op die Springbokvlakte, as plaaskind grootgeword. Met die sterk landbou-agtergrond van ‘n plaaskind en die opvoeding in ‘n boeregemeenskap, besluit hy om landbou te gaan studeer.

In 2001 verwerf hy sy Landbou Diplo-

Na die voltooing van sy studies en AVCASA akkreditasie, het hy sy toetrede tot die landbou chemiese bedryf gemaak. Hy vestig hom op Nylstroom, waar hy op die Springbokvlakte en omgewing ondervinding op gedoen het in verskeie landbougewasse en praktyke. Die area leen hom veral daaraan toe om te spesialiseer in “minimumbewerking-strategie ("no-till") en intensiewe aartappel- en tabakverbouing. Hy het besluit om by Laeveld Agrochem aan te sluit, omdat hulle reeks produkte en tegniese ondersteuning beter gepas is vir sy betrokkenheid by al die intensiewe besproeings-gewasse.

Kontak vir Elfranco: 082 875 7245 e-pos: elfranco@laeveld.co.za LAEVELD Winter 2012 - 9

SUKSESVERHAAL

Grondtoediening bly beter as Blaartoediening ’n Proef met aartappels wys hoe mikro-elemente wat tydens planttyd toegedien word, opbrengste en gehalte kan aanhelp. ’n Onafhanklike kweekhuisproef is vir Zinchem gedoen om te bepaal wat die bydrae van essensiële mikro-elemente is op die opbrengs van aartappels. Die praktyke met die toediening van mikro-elemente en die tye van toediening is ook in berekening gebring. Die aartappelkultivar Valor G 4 is in silikasand verbou om te verseker dat daar geen bydrae van voedingstowwe deur die grond is nie.

Die proef het uit vyf verskillende behandelings bestaan naamlik:

1.

Behandeling A het bestaan uit die basiese oplossing van voedingstof sowel as mikroelemente – sink (Zn), koper (Cu), yster (Fe), mangaan (Mn), boor (B) en molibdeen (Mo) – wat met planttyd toe gedien is.

2.

Behandeling B was die kontrole waar slegs die basiese oplossing van voedingstof toegedien is. Dit het 10 - LAEVELD Winter 2012

bestaan het uit makrovoedingselemente, naamlik stikstof (N), fosfor (P), kalium (K), kalsium (Ca), magnesium (Mg) en swael (S).

3.

Behandeling C het die basiese oplossing van voedingstof bevat en drie blaarvoedingsbespuitings met mikro-elemente drie, vyf en sewe weke ná planttyd.

4.

Behandeling D het die basiese oplossing van voedingstof bevat

Aatappels en Tamaties

en twee grondtoedienings van mikroelemente vier en agt weke ná planttyd.

5.

Behandeling E het bestaan uit die basiese oplossing van voedingstof sowel as die grondtoediening van mikro-elemente vier en agt weke ná planttyd en die blaarvoedings drie, vyf en

sewe weke ná planttyd. Die foto toon die verskil in blaarmassagroei met die verskillende behandelings.

Zinchem kan aartappelboere voorsien van essensiële mikro-elemente. Die produkte vir grondtoediening en blaarvoeding is formulasies wat die maatLAEVELD Winter 2012 - 11

SUKSESVERHAAL

skappy bemark as deel van sy multimikroreeks vir groentegewasse. Die maatskappy het besluit om spesifiek vir aartappels produkte vir grondtoediening en blaarvoeding te ontwikkel wat sink, yster, koper, mangaan, molibdeen en boor bevat. Dit sal teen die middel van die jaar beskikbaar wees. Uit die tabel kan die volgende waardevolle inligting afgelei word: • Mikro-elemente is essensieel vir die produksie van biomassa, ongeag of dit blaar-, wortel- of aartappelmoermassa is.

• Ongetwyfeld is die toediening van mikroelemenente met planttyd die beste vir optimale opbrengste by aartappels. Die toediening van mikroelemente in die grond ná planttyd gee wel ’n toename in alle biomassafasette, maar dit behoort eerder as

noodmaatreël gebruik te word as dit om welke rede ook al nie moontlik was om die mikroelemente met planttyd toe te dien nie.

• Aartappels reageer baie goed op blaarvoedings en realiseer twee maal die droë aartappelmoermassa vergeleke met die kontrole. Dit is is dus ’n goeie manier om mikro-elemente aan te vul vir die bestuur van plantfisiologiese behoeftes.

• Die gebruik van sowel die blaarvoeding en grondtoediening van mikroelemente ná opkoms het gelei tot ’n toename van 197% in die droë aartappelmoermassa.

L

Kontak u naaste Laeveld agent vir meer inligting oor Zinchem se Multimikro reeks.

12 - LAEVELD Winter 2012

Ad Kettie son

n Verdie snu Agribo enige op punte produk m e Zinch Laeveld deur koop aange

Food Security

LAEVELD Winter 2012 - 13

Ad Kettie sonder partners.indd 1

3/19/2012 10:02:30 AM

BIODIVERSITY

SW E E T Hort icultural Success

ARC Sweet Potato Programme

South Africa has a rich and varied biodiversity and agriculture sector worth protecting and developing.

One of the programmes within the Agricultural Research Council’s (ARC) horticulture research and development drive in particular, namely its sweet potato programme, is delivering some impressive results.

S

outh Africa, according to official production figures, produces around 60 000t of sweet potato annually. Commercial production is sold mainly to Europe on the export market (about 5 000t), and locally into the fresh and frozen vegetable market. However, the crop is also popular among subsistence farmers, to whom it provides food security. In fact, as a staple crop, sweet potato is one of the world’s seven major crops. The ARC has focused its research on developing better sweet potato cultivars since the 1950s. In fact, 14 - LAEVELD Winter 2012

it developed its first sweet potato plant variety – the Mafutha – in 1959, which is still grown today.

“The ARC runs the biggest sweet potato research programme in the country, and we focus on the whole spectrum of possible research, from plant breeding for new varieties – ensuring they have a good yield and are rich in beta carotene – to running a scheme for supplying healthy planting material to the industry,” says Dr Sunette Laurie, Project Manager: Sweet Potato Breeding and

Horticultural Research and Development Technology Transfer. The programme falls under the ARC Roodeplaat Vegetable and Ornamental Plant Institute within the horticultural cluster. Laurie has been with the ARC for 20 years, and completed her doctoral thesis on the characterisation of new sweet potato varieties last year.

Laurie indicates that the ARC strengthened its strategic focus on the vegetable after the 2005 National Food Consumption Survey showed that 64% of children aged 1/9 years old and 27% of women of childbearing age were deficient in Vitamin A. Beta-carotene is a precursor for Vitamin A, which is crucial for eye function and immune response. “Sweet potato is in many ways an ideal crop for farmers, as input costs and efforts are low and it is more drought tolerant than most crops. The sweet potato is also a rich source of energy (and a low-GI one at that) and, in addition to Vitamin A, it also contains Vitamin C, iron and magnesium.”

has some 20 advanced sweet potato lines in development within its programme, and about 100 to 150 lines in evaluation,” says Laurie.

Her programme isn’t just focused on research; the team is also involved in educating communities on successfully growing and preparing the vegetable for consumption. “It’s such a nutritious and versatile vegetable that you can do almost anything with it. You can cook it, bake it, turn it into jam and even juice it,” she concludes. In addition, products made from orange-fleshed sweet potato, like buns and chips, have great potential in agro-processing, and the ARC, through funding by the South African Department of Science and Technology (DST), is now initiating such a venture in rural settings.

L

Some of the more successful varieties that the ARC has developed over the years include moist, purple-skinned varieties – Blesbok and Bosbok – to drytextured, sweet varieties – Ndou and Monate. In 2007, the ARC released its first orange-fleshed, beta-carotene enriched variety – Impilo – and, most recently, filed its plant breeder’s rights for another named Bophelo in December 2010. “At any given time, the ARC LAEVELD Winter 2012 - 15

BESPROEIING

Skedulering vir optimale

koringproduksie

Water is 'n beperkte hulpbron in Suid-Afrika en die landbou moet met verskeie ander sektore meeding om sy regmatige deel van die beskikbare water te kry. In baie gebiede is dit glad nie moontlik om koring sonder besproeiing te verbou nie. Omdat water skaars en besproeiing duur is, is dit noodsaaklik dat elke druppel oordeelkundig en kostedoeltreffend aangewend word. Die toepassing van besproeiingskedulering is dus 'n onmisbare deel van elke produsent se bestuursbeplanning.

16 - LAEVELD Winter 2012

Besproeiingskedulering

Om doeltreffende skedulering toe te pas moet die gewas se vereistes en die grondeienskappe se uitwerking op waterhuishouding bekend wees.

WAAROM BESPROEIING SKEDULEER?

BASIESE BEGRIPPE

Besproeiingskedulering is, eenvoudig gestel, die hoeveelheid water wat toegedien moet word en die tydstip waarop dit toegedien moet word. Doeltreffende skedulering stel die produsent in staat om sy besproeiingswater doeltreffend te gebruik om optimale en volhoubare produksie te verseker. Sonder skedulering of met swak skedulering word daar te veel of te min water toegedien. Te min water lei tot opbrengsverliese, maar te veel water is ook nadelig omdat dit voedingstowwe uit die grond loog, plante kan laat omval en dus ook opbrengs en gehalte benadeel.

Die faktore wat die watergebruik van die gewas be誰nvloed, sluit in die soort gewas, grondsoort en omgewingstoestande. Die grondsoort bepaal die volgende eienskappe:

Om doeltreffende skedulering toe te pas moet die gewas se vereistes en die grondeienskappe se uitwerking op waterhuishouding bekend wees. Hierdie faktore word in die besluitnemingsproses van doeltreffende skedulering ingesluit.

Veldkapasiteit (VK) Dit is die grond se maksimum waterinhoud wat deur die gronddeeltjies vasgehou kan word nadat "gravitasie-water" uit die grond gedreineer het. Hierdie punt word gewoonlik twee tot drie dae na behoorlike benatting bereik.

Permanente verwelkpunt (PVP) Dit is die grond se voginhoud waaronder die meeste plante permanent sal verwelk, selfs gedurende tye van lae aanvraag na water, soos snags. Die plant sal in hierdie stadium permanent verwelk wees. Dit is dus logies dat grond nie uitgedroog kan word tot by PVP nie, anders word plantegroei ernstig gestrem.

LAEVELD Winter 2012 - 17

BESPROEIING Plantbeskikbare water (PBW) Dit is die verskil in die hoeveelheid water tussen VK en PVP en is 'n aanduiding van die totale hoeveelheid water wat vir die plant beskikbaar is. Daar word algemeen aanvaar dat 60%-onttrekking van PBW toegelaat kan word voordat besproeiing weer hervat moet word.

KORING SE WATERBEHOEFTES Vir die maksimum opbrengs met winterkoring in NWK se bedieningsgebied is ongeveer 650 mm nodig, afhangende van die kultivar se groeilengte en die heersende weerstoestande.

Vir die meeste hoĂŤproduksiekultivars is dit nodig om grondprofiele voor die aanvang van die koringseisoen to top veldkapasiteit te benat. Dit is belangrik omdat vogonttrekking op latere groeistadiums so hoog kan raak dat besproeiingstelsels nie by die verdampingsyfers sal kan byhou nie. Geringe vogtekorte gedurende die ontwikkelingsperiode het nie 'n betekenisvolle uitwerking op opbrengs nie. Daarenteen is die blomstadium baie meer sensitief vir droogtestremming. Stuifmeelvorming en voedingstofopname kan ook gedurende hierdie periode ernstig benadeel word.

Verder sal die aantal are per plant en die aantal pitte per aar ook aansienlik benadeel word. Die verlies aan opbrengs gedurende die blomstadium 18 - LAEVELD Winter 2012

is permanent en kan nie herwin word deur die aanvulling van grondvogvlakke later in die groeiseisoen nie.

Droogtestremming gedurende die opbrengsvormingstadium sal daartoe lei dat pitgewig afneem en verskrompelde pitte lewer. Hierdie simptoom is egter moeilik om van koueskade te onderskei.

SAMEVATTING In 'n baie mededingende produksieomgewing waar water so doeltreffend as moontlik aangewend moet word, is skedulering seker een van die belangrikste bestuurshulpmiddels om hierdie doel te bereik. Dit is feitlik onmoontlik om die waterverbruik in besproeiing sonder die gebruik van skedulering te optimaliseer.

Skrywer: Andries Wessels. Oorspronklik op www.landbou.com gepubliseer.

Besproeiingskedulering

Energy Efficient

IRRIGATION

Agricultural irrigation is an energy intensive operation. Pressurised irrigation systems, especially centre-pivot sprinkler installations, use a high flow rate pump and require a large electric motor or engine.

The major causes of increased energy use are associated with pipeline leaks, engine and pump efficiency and well maintenance. Poor uniformity of water application can also affect energy use by increasing pumping time. On centre pivot systems, the major causes of poor water application uniformity are worn or incorrectly sized nozzles, missing sprinkler heads, and leaking boots.

QUESTIONS TO ASK: •

•

•

Do you have a good procedure to determine when to irrigate and how much water to apply? Do you use evapotranspiration- (ET) based irrigation scheduling? Do you know how to estimate soil moisture by feel and appearance?

Do the sprinkler nozzles on your centre pivot provide a uniform application pattern along the full length? Have the sprinkler heads and nozzles been on the pivot more than seven years? Have you checked nozzle sizes on the centre pivot to make sure they match the nozzle sizes listed in the sprinkler package printout from your dealer?

Do you annually check for pipeline

•

•

•

•

leaks, missing nozzles, and nozzles that are not rotating properly?

If you have an engine powering the pump, do you change the oil and filter according to manufacturer recommendations? Do the pumps and motor or engine receive regular annual maintenance?

Do you record the static and pumping water levels in the well every year?

If you have iron in the irrigation water, do you chlorinate the well each year?

If you have an electric motor, can you subscribe to controlled electric rates (off-peak) from your electric supplier?

L LAEVELD Winter 2012 - 19

KLIMAAT

RYP

Wat dit is en hoe dit die landbou bedryf beïnvloed

N

ou dat die winter in alle erns hier is, is daar ‘n paar boere wat benoude boude het, veral as ons dink aan sub-zero temperature. Ek verwys nou na ryp. As jy so tussen die boere ry en jy sien ‘n oormaat ‘second-hand’ Dunlops rondom die aartappellande dan weet jy, hierdie boere is op ‘n gereedheidsgrondslag vir die wit kristalletjies wat vroegmore uit die lug val.

Dit laat my dadelik dink, weet ons regtig wat ryp werklik is en hoe word dit gevorm? Daar is ‘n hele paar mites (soos in Myth Busters). Die grootste mite is sekerlik dat ryp gevriesde dou is. Die feit is: ryp is nie dou wat gevries het nie, ook nie oppervlak water op blare wat gevries het nie.

Gevriesde dou en water lyk heeltemal anders as ryp.

Daar is hoofsaaklik twee tipes ryp; Swartryp en Witryp: 20 - LAEVELD Winter 2011 2012 30

1.

Swartryp, wat hoofsaaklik met redelike sterk winde en sub-zero temperature gepaard gaan. Wolke mag teenwoordig wees. Temperature daal vinnig a.g.v ‘n laag yskoue lug wat ingewaai word en nog verder afkoel deur enegieverliese. Uiteindelik daal temperature so laag dat selsap van plantselle vries en bars. Geen ys is op plante teenwoordig nie, omdat die lugvog naby die grondoppervlak te laag is. Die volgende oggend as die son begin skyn, sien ons donkergroen tot swart gekleurde plante en blare. Dit is Swartryp.

2.

Witryp word gevorm hoofsaaklik tydens wolklose nagte en sonder wind. Temperature daal vinnig agv uitstraling vanaf die aardkors. Die aarde verloor maw energie en gevolglik koel die hoogste lug die vinnigste af en word gewoonlik so gehandhaaf.

Skade, Verlies, Herstelling Wanneer dit egter witryp, vind die omgekeerde of inversie plaas, naamlik dat die lug naaste aan die grondoppervlak die vinnigste afkoel en sub-zero temperature bereik. Indien die humiditeit hoog genoeg is sal die “ryppunt” ook relatief hoog wees, maar laer as 0ºC. Hoe laer die humiditeit (droër) hoe laer die 'ryppunt', m.a.w. laer as 0ºC. Die ‘ryppunt’ is die temperatuur wat die lug moet bereik om atmosferiese vog te laat vries (nie kondenseer). Kondensasie na water in hierdie geval, is dou. Dit wil sê witryp is die oorgaan van atmosferiese vog vanaf die gas fase (vog) direk na die vaste fase naamlik yskristalle. Yskristalle vorm in die lug, gewoonlik rondom bakteriekerne, maar word ook op plantoppervlaktes en ook grondoppervlakte gevorm. Witryp is altyd kristalle en nie gevriesde water of dou nie.

Witryp kan met sneeu verglyk word.

Sneeu is nie reëndruppels wat vries nie, so ook nie ryp nie. Reëndruppels wat vries is hael.

. .

Voorkom ryp met een van Laeveld se 'Fogger' masjiene.

(HIERBO) Lande waar die 'Fogger' teen ryp toegedien is.

Voorkoming van Witryp met Chemikalië Yskristalle word gewoonlik gevorm om bakteriekerne in die lug of op plant– en grondoppervlaktes. Indien die aantal bakterieë verminder kan word deur bakteriedoders soos byvoorbeeld COPSTAR 120 SC op plante te spuit, sal die ryp ook ‘ligter’ wees, tot by ‘n sekere minimum temperatuur van ongeveer -2ºC. Laer as dit sal chemikalieë nie help nie. Dit is algemeen in sommige Europese lande en Amerika dat koperswamdoders gebruik word. COPSTAR is ook al veral op aartappels en sitrus in Suid-Afrika met sukses tot en met -2ºC gebruik.

L Verskaf deur: Ag-Chem, deel van die Rolfes Groep.

Kontak u naaste Laeveld agent vir meer inligting oor COPSTAR.

2012 - 31 21 LAEVELD Winter 2011

PESTS & PARASITES

WHITEFLY CONTROL ON

CITRUS TREES

Whiteflies are amongst the most common pests to afflict citrus trees. Citrus trees are susceptible to infestations of several types of whiteflies, including the citrus, cloudywinged, ash and woolly species.

W

hiteflies are not actually flies but rather small white moths. Adult whiteflies have tiny yellowish bodies with white wings. It is easier to identify the different whitefly species by distinctive markings, which are present during their larger, wingless nymph stage. For example, the citrus whitefly nymph has a Y-shaped marking on its back. Whiteflies suck sap from the leaves of a citrus tree and secrete a sugary substance known as honeydew.

MONITORING During the summer months, egg clusters or whitefly larvae will be present on the undersides of infested leaves and one may notice increased sugar ant activity near the honeydew-covered areas of the tree. After whiteflies suck the sap, the leaves may become yellow or shrivelled or drop off.

22 - LAEVELD Winter 2012

A tell-tale sign of whitefly infestation is the black sooty mould growth present in large areas of the citrus tree and its fruit. A serious whitefly infestation may pose a formidable challenge, therefore citrus farmers and owners should be prepared to inspect trees often to see if there are any pests on them. Early action can be much more effective than trying to get rid of a pest once it has multiplied on the tree.

As a result of the whiteflies sucking the plantâ&#x20AC;&#x2122;s juices wilting, stunting, or even death can occur. At the same time, the sooty mould which grows on the honeydew can make fruit unmarketable and can block sunlight from reaching the leaf surface thus reducing photosynthesis.

Whitefly adults can also transmit several viruses between diseased and healthy plants. These viruses can be

WhiteďŹ&#x201A;y Infestations quite detrimental in commercial agriculture, but plants in backyard gardens and the landscape can also be affected.

The most economically important whitefly transmitted viruses are the Gemini viruses, so called because the virus particle is composed of two identical appearing spheres.

GETTING RID OF WHITEFLIES When whitefly populations are extremely high, large numbers of adults swarming around may become a pest during outdoor activities. When there are only a few whiteflies, pruning out infested leaves and twigs can help. However, in the event that trees are heavily infested, removing too many leaves will stimulate considerable new growth. As whiteflies find the tender young leaves particularly attractive and nutritious this could exacerbate the infestation.

SUGGESTIONS ON KILLING WHITEFLIES Use soap and water spray once a week to rid the trees of immobile eggs and nymphs that are fastened to the tree.

Summer oil is a good alternative to soap because it kills not only nymphs but also eggs. Note: Use one or the other, not both, in the same period.

When applying soap or oil, it is important to spray the entire plant, including the leaf undersides. A compression sprayer will help you get L

better coverage.

Please contact your nearest Laeveld Agrochem agent for assistance with Whitefly control, or alternatively visit our website for more information: http://www.laeveld.co.za

Spraying with water can help to discourage whiteflies by reducing dust. It also washes some of the sooty mould from the trees. However, daily water spray could disrupt the natural enemies of the whiteflies. Another option is too spray the trees with insecticidal soap.

This will assist in killing the insects; however, spraying soap every day is hard on natural enemies. To successfully manage whiteflies, one needs the help of those natural enemies.

Natural enemies of whiteflies include ladybird beetles, orius bugs and the larvae of lacewings. You shouldn't have to purchase these insects, because they are common in gardens.

Above: An example of a serious whitefly infestation.

Top left: Crown whitefly nymphs on a leaf. (each nymph is only 1mm long)

LAEVELD Winter 2012 - 23

BEKOSTIGBAR

Aansienlike dele van Suid-Afrika het steeds nie toegang tot voldoende en betroubare internet nie. Danksy die tegnologies gevorderde “KA-Band-Kol-Straal” tegnologie en die vennootskap tussen @lantic, Vox Telecom en Yahsat, sal dit binnekort iets van die verlede wees. Die breëband diens verleen toegang na internet gebaseerde dienste soos SMS, faks na e-pos, telefoon dienste en selfs video monitering vanaf mobiele handstukke. Die diens sal vanaf einde Julie 2012 kommersieel beskikbaar wees.

B esoek w w w.lantic.net/yahclick vir meer inligting of skakel ons by 0

GBAR E SATELLIE T INTERNE T BINNEKORT HIER...

ns by 087 805 0003

Spesia aanbie le d vir Lae ings v Agroch eld em kliënte !

GAMES & ACTIVITIES SUDOKU DIFFICULT

PUZZLE time

7

26 - LAEVELD Winter 2012

1 1

9

9 4

7 6

5 4

7

3 3

9

8 1

5

7

9

5

2

4 3

8

7

1

6

2

9

1 2

7

SUDOKU EASY

8

6

4

5

1

6

6

8

2

1

5

9

7

2

5

9

7

8 4

6

7

3 9

8 9

5

3

1

6

1

3

8 3

3

1 8

9

2

Games & Activities for the Family

Raai Wie?

Hierdie bekende TV-stêr vertolk die hoofrol teenoor Anel Alexander in die hoogs aangeskrewe Afrikaanse romantiese komedie “Semi-Soet". Hy was ook die gasheer van die 3de seisoen van Survivor Suid-Afrika en het die harte van miljoene 7de Laan kykers as George Kyriakis gewen.

WEN 'n Apple iPAD! Identifiseer dié bekende akteur korrek en staan die kans om ‘n Apple iPad te wen!*

Hoe om te wen: Dit is eenvoudig: e-pos die antwoord, jou selnommer, plaasnaam, en naaste dorp aan: bemarking@laeveld.co.za *Terme & voorvaardes van toepassing. Kompetisie sluit einde Julie.

LAEVELD Winter 2012 - 27

TRAVEL

PICTURE-PERFECT

T

Pennington

he charming resort town of Pennington offers a little something different to all who visit her beautiful shores and lovely seaside villages of Kelso, Sezela and Bazley. Pristine peaceful beaches, grand bays and secure tidal pools all make Pennington a truly idyllic destination in which to unwind and relax.

For those active travellers who like keeping busy, Pennington also presents numerous attractions and activities.

One such attraction is the Botha House Guest House, located in Umdoni Park on the South Coast of KwaZulu-Natal.

THE WILD FIG CAFE The luxurious Botha House Guest House is home to the very chic and stylish Wild Fig Café, where the public is invited on Sunday afternoons to indulge in scrumptious, freshly baked delicacies, hot coffee and the relaxing atmosphere of the grand old house.

Upon further investigation, Pennington reveals such enchanting activities as a round of golf at the Umdoni or Selborne Park golf courses, where players and spectators will be treated to gameand bird watching, as well as sensational views of the iridescent ocean and the picturesque indigenous forests.

The Umdoni Park was established in an effort to preserve the indigenous fauna and flora of the region and also 28 - LAEVELD Winter 2012

houses the Komba Bird Sanctuary and Nkumbane Dam, and offers wonderful walking trails. Holidaymakers can also take a stroll through the local Indigenous Nursery to some of South Africa’s native plant and bird species.

The delightfully warm waters of Pennington are home to a rich blend of fish species and, as a result, the sport fishing community within the area has undergone exponential growth.

Large numbers of trophy barricuda, garrick, shark and salmon can be found within the local waters, and the 'Couta Classic’ is held annually in Pennington over the Easter weekend. This event attracts hundreds of fisherman from far and wide, who come to participate in one of the largest fishing competitions in KwaZulu-Natal. Besides the excellent bass and deep sea fishing on offer, Rock and surf fishing are also incredibly popular.

In the event that neither golf nor fishing appeal to you, Pennington offers an enticing array of other exhilarating activities such as snorkelling, scuba diving, horse riding and bird watching.

As one can tell, Pennington is a place where Africa’s animal and plant life, and numerous awesome activities unite to create a once-in-a-lifetime holiday experience.

L

00 Earn 5 nus o B Agri s for Point ight each nked boo

LAEVELD Winter 2012 - 29

FINANSIËLE FOKUS

INSETKOSTES

bly styg Insetpryse bepaal nie produkpryse nie, maar dit kan egter die aanbod van landbouprodukte beperk.

H

oë insetpryse het produksiegroei reeds in 2011 beperk en dit mag produksie in 2012 verder beperk indien die stygende tendens in insetpryse voortduur.

Boere word dikwels deur diegene wat hul produkte aankoop ingelig dat pryse nie deur produksiekoste bepaal word nie, maar dat die prys wat die boer kry afgelei word van watter prys in die markplek, en meer spesifiek in die kleinhandelmark, behaal kan word.

Volgens dié redenasie speel produksiekoste geen rol in die bepaling van produkpryse nie.

30 - LAEVELD Winter 2012

Hierdie redenasie berus egter op ’n wanbegrip van die werking van vraag en aanbod binne ’n vryemark- of deels vryemarkstelsel. Prys word bepaal deur die interaksie van vraag en aanbod en dit is aan die aanbodkant waar produksiekoste ’n rol speel.

Totale koste bestaan uit vaste en veranderlike kostes, waar vaste kostes dié is wat onafhanklik van die vlak van produksie is en veranderlike kostes dié is wat direk eweredig tot produksie is.

Arbeidskoste, die instandhouding van masjinerie en toerusting, en bestuurskoste is voorbeelde van vaste kostes,

Insetkostes in Perspektief

terwyl veevoer, veemedisyne en KIkostes veranderlike kostes is wat afhang van die omvang van produksie, hetsy in terme van getal koeie gemelk of vlak van produksie.

is, is dit nie ter vlak van kostes so ’n gang kan sit

Boere sal normaalweg op die kort termyn aanhou om te produseer solank alle veranderlike kostes uit die inkomste gedek kan word. Produsente maksimeer wins, of minimaliseer verliese, deur te produseer solank veranderlike kostes gedek word. Die beginsel is duidelik indien daaraan gedink word dat ’n boer beslis R200 of meer koste per hektaar koring sal aangaan om swak koring wat hom ’n inkomste van R500 per hektaar gee ge-oes te kry.

As die oeskoste egter die verwagte inkomste oorskry, gaan hy nie die koste aangaan nie. Dieselfde geld vir melkprodusente. Hulle sal op die korttermyn aanhou melk produseer solank hul veranderlike kostes gedek word. Indien die veranderlike kostes egter die totale inkomste oorskry, tree melkboere baie vinnig uit melkboerdery uit.

Verloop van insetpryse

Omdat elke individuele boer se vlak van vaste en veranderlike kostes uniek

moontlik om te weet watprodusentepryse en inset‘uittog uit Egipte’ aan die nie.

Melkbeesrantsoene bestaan hoofsaaklik uit ’n energiebron (gewoonlik mielies) en ’n proteïenbron, wat sojameel, soja-oliekoek of katoensaadoliekoek kan wees. ’n Geweegde gemiddelde prys gebaseer op 70% mielies en 30% sojabone verskaf ’n redelik werklikheidsgetroue beeld van die prys van suiwelmeel.

Die verloop van mielie- en sojaboonpryse, asook die afgeleide veevoerprys word in Figuur 1 aangedui. Veevoerpryse het sedert Januarie 2010 met 54% gestyg en is tans hoër as op die vorige piek in 2008.

Ten spyte van bo-normale oeste in 2010 en 2011, neig mieliepryse tans eerder na invoer- as na uitvoerpariteitvlakke, as gevolg van die baie suksesvolle uitvoeraksie in 2011.

LAEVELD Winter 2012 - 31

FINANSIËLE FOKUS

Internasionale voorrade is laag en gegewe ’n matig verswakkende rand, is die waarskynlikheid skraal dat wêreldpryse veel laer kan beweeg. Tans verhandel Julie-2012-geelmielies teen digby R2 000 per ton op Safex en kanse vir laer pryse is beperk.

skerp gestyg het. Die pryse van enkele insette word in Tabel 1 aangedui. Die prys van alle boerderybenodigdhede het vanaf Januarie 2010 skerp gestyg en verdere stygings is te wagte.

Verloop van produsentepryse Omdat die meerderheid melkprodusente ’n groot deel van hul ruvoer en selfs gedeeltes van hulle kragvoer self produseer, speel die prys van kunsmis, brandstof en ander aangekoopte insette ook ’n groot rol in boere se totale kostestruktuur. ’n Onlangse verslag van die Nasionale Bemarkingsraad dui aan dat insetpryse die afgelope jaar 32 - LAEVELD Winter 2012

Produsentepryse van melk het nie die skerp styging in insetpryse gevolg nie. Die winsgewendheid van melkproduksie het dus baie verswak. Soos hierbo aangetoon, reageer produsente nie vinnig op ’n verswakking in die ruilvoet (verhouding tussen inset- en uitsetpryse) indien marges positief bly

Insetkostes in Perspektief

nie. Op die langtermyn reageer produsente egter op lae uitset- en hoë insetpryse deur melkproduksie in te perk of te staak.

Vleispryse het sedert 2010 skerp toegeneem. Dit het veroorsaak dat boere in staat was om onderproduserende en surplus diere teen gunstige pryse te verkoop. Verskeie produsente het ook melkproduksie gestaak.

Impak op melkproduksie Totale melkproduksie het oor die afgelope aantal jare skerp toegeneem.

Die langtermyntendens dui egter daarop dat die tempo waarteen melkproduksie groei, afneem.

Vir 2012 word beraam dat totale melkproduksie soortgelyk aan produksie

in 2011 sal wees, met ’n sterk moontlikheid van laer produksie in veral die huidige somer en herfs. Die beloofde prysaanpassings behoort die afname in melkproduksie wat die afgelope twee maande waargeneem is, te stuit. Dit is egter nog nie voldoende om voorsiening te maak vir die 50% en meer styging in insetpryse nie.

Op die langtermyn word melkproduksie bepaal deur die winsgewendheid van melkproduksie relatief tot ander landboubedrywe. Die skerp styging in insetpryse en die prys van ander landbouprodukte gaan produsente se produksiebesluite in die komende maande negatief beïnvloed.

L Skrywer: Dr Koos Coetzee. Oorspronklik gepubliseer in The Dairy Mail

LAEVELD Winter 2012 - 33

CLIMATE

Putting the

SUN TO WORK on your farm

The amount of energy from the sun that reaches earth each day is enormous. Twenty days of sunshine provide the same amount of energy as is stored in all the earth’s reserves of coal, oil, and natural gas. While the arid regions get more sun than other parts of the country, most areas receive enough sunshine to make solar energy more than practical.

S

olar energy-power is clean and unlimited and capturing the sun’s energy for light, heat, hot water, and electricity can be a convenient way to save money. Whether drying crops, heating buildings, or powering a water pump, the use of the sun can make your farm more efficient.

In agriculture, solar energy can be used in a number of ways, saving money, increasing self-reliance, and reducing pollution.

SOLAR LIGHT AND HEAT One of the simplest ways to use solar energy is to design or renovate buildings and barns to use natural daylight instead of electric lights. Dairy opera34 - LAEVELD Winter 2012

tions using “long day” lighting to increase production can save money with skylights and other sun-lighting options.

The sun’s heat can also be used to warm homes and livestock buildings. In confinement operations, a steady supply of fresh air is critical to maintaining animal health, but this can result in substantial heating bills.

“Active” solar heating systems, which use heat boxes and fans, can warm the air, saving on fuel.

“Passive” solar designs, where the building is designed to take advantage of the sun automatically, are often the most cost-effective approach.

Renewable Energy

CROP AND GRAIN DRYING Using the sun to dry crops and grain is one of the oldest applications of solar energy. Solar drying equipment can dry crops faster and more evenly than leaving them in the field after harvest, with the added advantage of avoiding damage by birds, pests, and weather.

with a fan to draw the hot air through the barn. This eliminated the need for an oil or electric heater, saving close on R30 000 per year in reduced energy and maintenance costs. Moreover, since the farmer did the work himself, the up-front cost was only one-eighth of what an oil heater would have cost.

A typical solar dryer consists of an enclosure or shed, screened drying trays or racks, and a solar collector. In a simple design, north-facing windows let sun into the room.

If a farm has a crop dryer already in place, it may make sense to install a low-cost solar heater to supplement a propane or oil heater. The farmer would save on fuel costs while still being able to dry crops in cloudy weather.

Other designs use a dark-coloured box with a glass cover to capture the heat.

Natural convection or a fan moves hot air through the crops to dry them.

While the cost of a solar collector can be high, using the collector to heat other buildings at other times of the year makes it more cost-effective. And small, low-cost dryers are easy to make out of simple materials.

At one installation in Switzerland, a farmer added a dark metal roof to a hay barn to serve as a solar collector,

GREENHOUSE HEATING Commercial greenhouses often rely on the sun for lighting, but on gas or oil heaters to maintain constant temperatures. A solar greenhouse uses building materials to collect and store solar energy as heat. Insulation retains the heat for use during the night and on cloudy days. To capture the most sunlight, a solar greenhouse generally faces north, while its southern side is well insulated, with few or no windows. A gas or oil heater may be used as a backup. L LAEVELD Winter 2012 - 35

RESEPTE

KERRIE

RYS

• • • •

KERRIE MAALVLEIS MET RYS Bestanddele • 600gr maalvleis (bees) • 2 eetlepels woestersous • 1 groot uie fyn gekap • 3 wortels gerasper • 1 appel geskil en gerasper • 2 groot tamaties fyn gekap • 2 eetlepels kerrie pasta (self gemaak of packo se curry paste) • 1 teelepel fyn kaneel • 1 teelepel paprika 36 - LAEVELD Winter 2012

1 teelepel droe pietersielie 1 teelepel droe tiemie ½ teelepel suiker Aromat en swartpeper na smaak

So maak ons 1. Braai uie saam met kerrie pasta tot sag in olie, voeg so halwe koppie kookwater by.

2. Sit nou wortels, appel en tamatie by en kook liggies vir so 5 minute.

3. Voeg maalvleis en woestersous by, die woestersous help om die maalvleis bruin te maak.

4. Voeg nou kaneel, paprika, aromat en swartpeper by. Braai saam tot gaar.

5. Voeg laaste die pietersielie, tiemie en suiker by. Sit voor saam met rys, gesnyde piesang en blatjang.

Watertand Kerrie Resepte BOBOTIE Bestanddele • 1 kg Maalvleis (skaap- of beesvleis) • 3-5 Knoffelhuisies, fyngedruk • 4 heel Naeltjies (of ¼ t fyn naeltjies*) • 3 dik snye dag-oue Brood • 3 groot Uie, fyn gekerf • 3 eiers, geklits • 1 ½ tot 2 koppies Water • 1 koppie Melk • ¾ koppie Sultanas • 5 eetlepels Botter • 4 eetlepels Blatjang • 1½ eetlepels Olie • 1 ½ eetlepels Garam Masala (as jy dit kan kry, is dit lekker - los maar uit as jy dit nie het nie) • 1 eetlepels gemaalde Kojander • 1½ teelepels Borrie • 1½ teelepels gedroogde Gemengde Kruie • ¾ teelepel Peperkorrels (of ½ t gemaalde Peper*) • Sout en varsgemaalde Peper na smaak • 8-10 Suurlemoen- of Lourierblare

4. Sit al die bestanddele, behalwe die brood, suurlemoen/lourierblare, melk en eier, in ‘n groot mengbak en meng goed.

5. Druk die water uit die brood en meng goed by die vleismengsel in.

6. Skep die mengsel in ‘n gesmeerde oondbak. Rol die blare op en steek hulle regop in die mengel in.

7. Bak ongeveer 60 minute tot goed gaar.

8. Klop die eier en melk en giet oor die vleis ‘n halfuur voor dit uit die oond gehaal word.

9. Sit voor met geelrys en blatjang.

KERRIE HOENDER So maak ons 1. Voorverhit die oond tot 180ºC. 2. Verwyder die korsies van die brood en week die brood in die water.

3. Braai die uie in die botter en olie tot net sag. Voeg die knoffel en vleis by en braai tot die vleis net effens gaar en los is.

Bestanddele • 8 Groot Hoenderdye (of snit van keuse) • 2 groot uie in ringe gesny • 1 pakkie soppoeier (enige geur wat kerrie-rig is bv Vegetable curry, Chakalaka ens) • 2 eetlepels sterk kerrie LAEVELD Winter 2012 - 37

RESEPTE

• • • • • • • •

2 teelepel borrie ½ koppie Blatjang 3 eetlepels Mayonaise 3 eetlepels Appelkooskonfyt ½ koppie donker asyn 1 koppie ‘Tropical’ sap 1 koppie room 1 koppie melk

So maak ons 1. Stel oond op 180ºC. 2. Pak uie onder in casserole.

3. Pak hoenderstukke bo-op 4. Meng die res bestandele behalwe melk.

5. Gooi oor hoender en uie.

6. Plaas in oond vir ongeveer 2 ure of tot sappe van hoender helderkleurig loop as met mes gedruk word.

7. Hou die sous elke 30min dop.

8. Indien die sous baie dik voorkom kan die melk bygevoeg word soos nodig.

9. Pak hoender in opdien bak en skep uie bo-oor.

10. Skep klomp van die sous oor die hoender en "Grill" die honder tot dit donkerbruin is.

11. Dit lyk of die hoender maklik brand maar dit is net die sous wat so vinnig verkleur.

38 - LAEVELD Winter 2012

GROENBOONTJIE EN PIESANG KERRIE Bestanddele • 60 gm sultanas vooraf in 25 ml witwyn geweek • 500gm groenbone (gekerf) • 1 ui gesny (ringe) • 12.5 ml olie • Sout • 12.5 ml kerriepoeier • 25 ml appelkooskonfyt • 37.5 ml asyn • Tiemie • 3 piesangs in skywe gesny So maak ons 1. Kook bone in sout water tot gaar.

2. Braai ui in olie tot deurskynend, voeg kerriepoeier, tiemie en asyn by. Roer vinnig deur.

3. Dreineer gaar bone, gooi kerrie-uie by en braai saam.

3. Haal pot van plaat af, voeg appelkooskonfyt en die geweekte sultanas by, roer mooi deur.

4. Plaas pot terug op plaat, laat prut vir 2 min, voeg piesangs by, roer deur, en bedien.

Watertand Kerrie Resepte LAM BIRYANI Bestanddele • 4 koppies basmati-rys • 1 stuk kassie (jy kan neutmuskaat gebruik indien kassie nie beskikbaar is nie) • 2 kardamompeule • Sout • 1 koppie lensies, bruin • 2 uie, dun gesny • 1 koppie olie • 4 mediumgrootte aartappels, geskil en gehalveer • 1.5 kg skaap/lamvleis Marinade • 2 koppies gewone jogurt • 1 blikkie gekapte tamaties • 2 kaneelstokkies (gebruik ½ t fyn kaneel indien geen stokke beskikbaar) • 4 wonderpeperkorrels (gebruik ½ t fyn wonderpeper indien geen bessies) • 6 heel naeltjies • 1 eetlepel gemaalde komyn • 2 teelepels gemaalde koljander • 1 teelepel borrie • 1 teelepel gekapte vars gemmerwortel • 2 teelepels knoffel • 2 eetlepels masala • Sout • 1 knippie saffraan • ½ koppie botter • 1 koppie water

So maak ons • Kook rys, kaneel, kardemom en sout in genoeg water om te bedek.

Dreineer en sit eenkant.

• Kook die lensies in genoeg water om te bedek tot amper sag.

Dreineer en sit ook eenkant.

• Braai uie in olie tot goudbruin, verwyder met gleuflepel en hou eenkant.

• Braai aartappels in dieselfde olie tot goudbruin, verwyder en sit eenkant.

• Meng alles vir die marinade saam.

• Plaas die vleis in 'n groot bak met helfte van die gebraaide uie en bedek met die marinade. Laat staan vir minstens 1 uur.

• Gooi die olie in 'n groot kastrol.

Sprinkel 2 koppies gaar rys oor die olie, en rangskik dan die vleis met sy marinade oor die rys.

• Plaas die lensies, aartappels en die res van die rys in lae oor die vleis.

• Plaas die oorblywende uie oor aartappels en sprinkel met saffraan (of borrie).

• Dot met die botter, en gooi ‘n koppie van die water oor, en maak kastrol met 'n styfpassende deksel toe.

• Kook vir 10 minute oor hoë hitte.

Verminder dan die hitte en prut vir 1 uur of tot vleis sag is.

L

LAEVELD Winter 2012 - 39

HEALTH & SAFETY

Farm Safety

for Kids C

hildren are vulnerable to many of the same hazards as adults who live or work on farms, but they are far less capable of understanding those hazards. Although parents cannot completely child-proof a farm, they need to make it as safe as possible.

Farm-related childhood injuries and deaths may seem unpredictable and random, but there are definite factors that should play a part in prevention efforts. A study by Dr. Fredrick Rivara, completed in 1997 from data collected nationally from 1990-1993, stated that children ages 10-14 are at the greatest risk for farm-related injuries. This can most likely be attributed to low levels of experience with farm equipment. If this is the case, one can conclude that accidents occur when a child is performing tasks that are beyond his or her mental, physical or emotional abilities.

•

•

• Farm parents can take these precautions to prevent children from getting hurt on the farm: • Find out what the developmental characteristics of children are at specific ages: Child development

guidelines are available that give abilities of children at different ages. These characteristics help to identify typical risks at various ages.

Identify the dangerous areas on your farm: Using your child's characteristics, determine where kids are most likely to get hurt on the farm.

Determine what draws children to dangerous situations. An example: Toddlers are especially at risk to pesticide poisoning because of their curiosity, tendency to put things into their mouths, inability to read labels, and budding independence.

Set up appropriate rules for children to follow: Remember very young children cannot understand the concept of rules but as children grow they begin to understand the reasons for guidelines and the consequences for not following them. Be consistent in enforcement of rules.

Supervise children according to their age: Very young children need constant supervision. Children must prove they are capable of following the farm rules before they are allowed to perform farm tasks.

L LAEVELD Winter 2012 - 40