2
Документарен филм
“МАЛ СВЕТ” 83’ Шпанија
Pежија: Марсел Барена Marcel Barrena
Сценарио:
Играат:
Продуценти:
Алберт Касалс Albert Casals
Марсел Баррена Marcel Barrena, Виктор Кореал Víctor Correal, Адриа Кутрекасес Adrià Cuatrecases
Алба Касалс Alba Casals
Виктор Кореал Víctor Correal, Адриа Кутрекасес Adrià Cuatrecases, Ориол Мајмо Oriol Maymó
Мелина Гордо Melanie Gordo
Алберт Серадо Albert Serradó и Виктор Торија Víctor Torija
Музика/Тон/Анимации:
Монт Серадо Mont Serradó
Монтажа:
Алекс Касалс Àlex Casals
Грабриела Виланова Gabriel Vilanova Џенифер Валехо Jennifer Vallejo Ана Сосиас Anna Socías
Јорди Сосиас Jordi Socías
Пилар Аламан Pilar Alamán
Пепита Молине Pepita Moliné Анаис Галван Anaïs Galván
и со учество на Рарава Коере Rarawa Kohere
Камера:
Пау Валеј Pau Vallvé и Нуеве Ојос Nueve Ojos
Марсел Барена Marcel Barrena, Доми Пара Domi Parra, Луис Рико Luís Rico, Виктор Торија Víctor Torija
3
За што се работи во филмот?
„Мал свет” е документарен филм во кој заедно со 19 годишниот Алберт од Барселона и неговата девојка ќе отидете на едно несекојдневно патување полно со авантури. Во скратена филмска форма од 83 минути ќе поминете 200 дена и 30.000 километри со само 20 евра во џеп и основно превозно средство - инвалидска количка.
4
Целта на Алберт е да стигне на антиподот од неговата родна Барселона - местото кое е точно на спротивната страна на земјината топка од неговата куќа. Тоа што Алберт не може сам да ги движи своите нозе не претставува никаква пречка за овој млад човек чиј ентузијазам и енергија се просто „заразни“. Алберт и неговата девојка сами го снимаат поголемиот дел од нивното патување. Тие ќе ве однесат во Турција, Кина, Иран, Австралија и конечно во Нов Зеланд. Алберт ќе ви ја покаже на дело поговорката - „кога се сака- сè се може„.
Кои се ликовите во филмот? Алберт
Алберт е 19 годишно момче со многу едноставна филозофија во животот: „ Го правам само тоа што ме прави среќен“. Моментално, Алберт е најсреќен кога патува и се впушта во навидум невозможни авантури. Алберт не сака туристичка агенција да му го организира патувањето, тој патува без пари, без багаж и без пријатели. Ова е единствено патување на кое има два сопатника: камера и девојка му Ана. Алберт е реален човек, не е измислен лик. Тој реално живее, патува, се смее и пишува. Има објавено две книги: „Светот во количка“ во 2009 и „Без граници“ во 2012. Ако знаете малку шпански или имате кој да ви помогне со превод или пак смело му дозволите на „google translate“ да ви помогне, можете да го запознате Алберт подлабоко преку наговиот веб портал http://albertcasals.cat/comprar.php
5
Ана
Ана е храбра девојка која верува дека е способна да се справи со сите предизвици кои Алберт ги носи со себе. Таа не се плаши од проблемите и тешките ситуации со кои сигурно ќе се соочат за време на нивната авантура. Ана е искрена и признава дека во трите месеци патување ќе и недостасуваат нејзините родители и сестра. Таа го запознала Алберт во Барселона пред извесно време. Тој постојано и раскажувал случки и доживувања од неговите претходни патувања. Ана сега е спремна да го сподели следното патување со него.
Кој е режисерот на филмот: Марсел Барена
6
е роден 1981г. во Барселона. Мал Свет е негов прв документарен филм. Покрај овој филм тој го има режирано играниот филм “Четири сезони” за кој има добиено награда за најдобар телевизиски филм.
За својот филм режисерот кажува: Некои приказни просто мора да се раскажат. Денес целиот свет е полн со проблеми, без место за нови идеи и простор за оптимизам. Но има луѓе кои мислат дека во светот има повеќе добро од лошо, дека светот зависи од сопствениот поглед на него. На ова нѐ учи Алберт со својата непоколеблива филозофија: „мора сами да си ја бараме среќата“. Ништо друго не е важно. Првите чувства и мисли кои Алберт и неговиот животен стил ќе ви ги предизвикаат може да варираат од воодушевување до огорченост. Но како што приказната ќе почне да се отплеткува, ќе откриете дека првите впечатоци и предубедувања не се секогаш точни. Сигурен сум дека секој што ќе го запознае Алберт и неговиот стил на живот ќе открие дека светот е повеќе во боја отколку сив и дека среќата не е недостижна. Ова патување кое го носи Алберт на најоодалеченото место од неговиот дом ми беше одлична поддлога за да ја раскажам приказната за Алберт. Но, патувањето никогаш не мислев да биде главна тема на филмот. Фасцинантно е на колку многу работи и за колку кратко време може да нè научат овие двајца млади луѓе. Како дел од публиката и посебно како режисер, за мене беше невозможно да не се заљубам во нив. Јас се надевам дека следејќи го нивното патување низ светот, тие ќе успеат да го превртат вашиот свет наопаку и можеби и ќе ви откријат чувства кои сте ги закопале длабоко во вас. Реалноста во која живееме не преоптоварува со економски, социјални и политички кризи, па средбата со Алберт за мене е како светло на крај на тунелот. Затоа оваа приказна морав да ја раскажам.
7
За себе Алберт ни раскажува: Роден сум на 18 јули 1990 година во Барселона. За несреќа или среќа, на 5 годишна возраст поминав неколку месеци во болница заради болест наречена мононуклеоза и после кратко лекување се разболев повторно, но сега од леукемија. До пред 7 години, кога конечно завршив со сите лекувања и терапии, животот го поминував повеќе во болница отколку дома. По моето „ослободување“ од болницата моето семејство реши од Барселона да се преселиме во Еспарагуера, место во Шпанија кое многу ми се допадна. Како последица на терапијата за леукемија, јас не можам да ги движам слободно моите нозе и користам количка. Терапијата не беше погрешна, туку пресметан ризик и доколку не је примав можеби и немаше да бидам жив денес. Кога размислувам за тоа, не можам а да не се прашам: „Ќе бев ли многу посреќен доколку немав леукемија? Дали ќе патував и ќе го живеев животот што го сакам? Дали ќе ми се допаѓаа другата сегашност и иднина како овие сега. “ Ова се прашања на кои најверојатно никогаш нема да најдам одоговор па оттаму никогаш нема да знам дали леукемијата и количката се моја среќа или несреќа. Од 9 години наваму, моето здравје се подобруваше па кога завршив средно училиште почнав за прв пат да патувам сам. Не сум сигурен од каде кај мене оваа желба за истражување и авантура. Се сеќавам дека
8
кога бев мал и одев во природа со моите родители, имав обичај по кратко време да им побегнам за „да откријам скриени патишта“.
Отсекогаш се прашував - зошто во светот има толку многу несреќни луѓе? После некое време сфатив дека одговорот на ова прашање за мене е многу поедноставен отколку што очекував - затоа што не се слободни. Сакам да ве прашам едно прашање - кога последен пат искрено сте се запрашале што стварно сакате да правите утре? Утре можете да одлетате на Антарктикот. Може да скокате со падобран. Може да го соборите гинисовиот рекорд за најдолго бакнување (моменталниот е околу еден ден). Но сепак, без разлика на одговорот, најверојатно ќе се разбудите и отидете на училиште или работа, ќе гледате телевизија и ќе си легнете во истиот кревет кога ќе падне ноќ. Нормално, можно е токму тоа вас да ве прави среќни. Но доколку не се соочите со сопствената и апсолутна слобода која е само во ваши раце, како можете со сигурност да кажете што навистина ве прави среќни?
9
Издвоивме неколку од многуте пораки кои Алберт ги има добиено од луѓето кои го гледале неговиот филм или читале неговите книги а се објавени на неговиот веб портал: Пол/ 08.06.2010 «Неверојатен дечко, неверојатен. Ми помогна да видам дека има многу начини да се оствари целта. Алберт, ти си супер ;)» Ана, Мајорка/ 13.05.2011
«Здраво Алберт. Јас сум Ана и имам 15 години. Уште од раѓање левата страна на телото ми е парализирана и тоа отсекогаш ми пречело. Сакам да ти кажам дека ти стана мој херој! Ти го живееш животот што отсекогаш го сакам - да патувам и патувам без да имам било какви препреки на патот. Да го откријам светот каков што е. Ти посакувам да продолжи да патуваш, да продолжиш да ни раскажуваш за твоите патувања и да бидеш среќен како што си сега. Среќна сум што постоиш. Ти благодарам.» Гема/ 26.01.2012 «Здраво Алберт. Денес те гледав во твојот филм...сакав да ти честитам затоа што си прекрасна личност и пример. Би сакала сите да може да научат барем една животна лекција како тебе....уживај во секој момент од животот и биди среќен. Ти честитам за тоа што си тој што си! Голема прегратка.» Лаура Мартинез/ 17.02.2013 «Ти си неверојатно момче!» Гонзало/ 14.03.2013 «Скоро ја прочитав твојата книга и мислам дека е малце „откачено“ тоа што патуваш на таков начин, ама исто мислам дека имаш ептен храброст и немаш стравови... а разбрав и зошто ти е тебе полесно да не се грижиш да не се разболиш.»
Можеш и и ти да му пишеш на Алберт:
www.albertcasals.cat/felicisme.php
10
Пиши му на англиски или замоли некој да ти преведе на шпански.
Активности на филмот за самостојна работа, семејства и образовни установи... Доколку филмот ти остави некаков впечаток можеш самостојно да се обидеш да ги разгледаш активностите подолу. Доколку се договорите дека заеднички дома или во училница ќе ги работите следните активности, тоа само ќе ги збогати и облагороди.
11
дови во Македонија: Скопје, Куманово, Битола, Прилеп, Тетово, Велес, Штип, Охрид, Струмица, Гостивар, Кавадарци, Кочани, Кичево, Струга, Радовиш, Гевгел ир Хисар, Македонска Каменица, Богданци и Демир Капија.
а во Македонија:
овски села Фалише, Лавце, Вејце, Мала Речица, Селце, Голема Речица, Сараќино, Једоарце, Отуње, Сетоле, Џепчиште, Порој, Ѓермо, Теарце, Одри, Нераште, Н
Горно Палчиште, Новаќе, Горно Седла на Лешница, Добарце, Седларево, Луковица (Тетовско), Активност 1 Ларце, Мерово, Чифлик, Копачин Дол, Ново Село (Желинско), Рогле, Групчин, Церово, Палатица, Оз
нче, Волковија, Гургурница, Радиовце, Теново, Камењане, Урвич, Јеловјане, Синичане, Долно Палчиште,
ачево, Старо Село, Беловиште,
Што има спроти тебе - Антипод Жировница,
тиварски села Чајле, Балин Дол, Мало Турчане, Беловиште (Гостиварско), Дебреше, Неготино (Полошко), Ломница, Горјане, Ѓурѓевиште, Калиште, Градец
сојница, Јанче, Аџиевци, Битуше, Велебрдо, Требиште, Видуше,
Врбјани, Лазарополе, Тресонче, Галичник, Болетин, Росоки, Селце, Су
кај, Тануше, Сенце, Жужње, Сретково, Церово, Орќуше, Дуф, Ново Село (Гостиварско), Кичиница, авица, Падалиште, Куново, Трново, Страјане, Железна Река, Вруток, Долно Јеловце, Горно Јеловце,
Сакате да откриете кој е точниот антипод (спротивна точка на земјината топка) од арски села Баниште, Долно Косоврасти, Горно Косоврасти, Кривци, Отишани, Рајчица, местото каде што живеете, тоа можете да го радник, Голем Папрадник, Праленик, Новак, Осолница, Кочишта, Евла, Пареши, Горно Мелничани, направите на следнава интернет страна
евски села Кнежино, Раштани (Кичевско), Трапчин Дол, Осој, Мамудовци, Лазаровци, Другово,
шегубица,
www.antipodr.com Иванчиште, Ехловец, Манастирско Доленци,
Јаворец,
Свињиште, Козица,
Маврови Анови, Чегране, Тумчевиш Здуње, Лешница, Печково, Равен, Р
Селокуќи, Спас, Татар Ел
Долно Мелничани, Житинени, Црн
Брждан Белица, Прострање, М Србјани, Доленци,
нгел, Ќафа, Жубрино, Црвивци, Премка, Шутово, Србица, Ново Село, Стрелци, Гарани, Вранештица, Староец, Карбуница, Челопеци, Бигор Доленци, Миокази, Р ашко) Лешница, Грешница, Длапкин Дол, Букојчани, Горно Страгомиште, Долно Страгомиште, Колибари, Требичево
ушки села Горна Белица, Долна Белица, Октиси, Драслајца, Биџево, Ложани,
Мороишта, Враниште, Радолишта, Мали Влај, Заграчани, Фран Поум, Џепин, Тоска, Лабуништа, Подгорц
ци, Буринец, Збажди, Присовјани, Глобочица, Делогожди, Богојци, Ливада, Корошишта, Мислодежда, Ново Село,
идски села Арбиново, Белчишта, Ботун, Брежани,
Вапила, Велестово, Велгошти, Велмеј, Волино, Врбјани, Годивје, Горенци, Горно Лакочереј, Горно Сре
атица, Лагадин, Лактиње, Лескоец, Лешани, Ливоишта, Љубаништа, Мешеишта, Мраморец, Ново Село, Оздолени, Опеница, Оровник, Орман, Песочани, Пештан је, Црвена Вода, Шипокно,
Болно, Горно Крушје, Грнчари, Евла, Златари, Избишта, Јанкоец, Козјак, Кривени, Курбиново, Лева Река, Подмо рвеник, Прељубје, Волкодери, Шурленци, Брајчино, Наколец, Штрбово, Лескоец, Љубојно, Стење, Коњско, Лавци, Крани, Арвати, Сливница, Отешев
спански села Асамати,
ирхисарски села
Журче
аково, Белче, Вардино, Граиште, Единаковци, , Загориче, Кутретино, Лесково, Ново Село, Обедник, Ракитница, Света, Сладуево, Слепче, Смилево ан, Радово, Слоештица, Суво Грло, Мренога, Вирово, Боиште, Церово,
ечки села Белица, Бенче, Битово, Близанско, Ботушје (Горно), Ботушје (Долно), Брезница, Брест, Вир, Волче, Горни Манастирец, Горно Крушје, Грешница,
Д
осово, Крапа, Латово, Лисичани, Локвица, Лупште, Могилец, Модриште, Ореовец, Пласница, Преглово, Рамне, Растеш, Русјаци, Самоков, Сланск
Активност 2
лепски села Беловодица, Беровци, Варош, Волково, Галичани, Голем Радобил, Мал Радобил, Дабница, Дрен, Кадино Село, Крстец, Леништа, Никодин, Ново Лаго
Мало Коњари, Долнени, Браилово, Десово, Сарандиново, Мало Мраморани, Сенокос, Забрчани, Дупјачани, Горно Село, Н реште, Кошино, Лажани, Средорек, Бело Поле, Вранче, Кутлешево, Новоселани, Заполжани, Дабјани, Жабјани, Тополчани, Тројкрсти, Загорани, В Колку патуваш?
о Рувци, Големо Коњари,
шани, Крушеани, Воѓани, Пашино Рувци, Бела Црква, Кореница, Годивје, Боротино, Мирче Ацев, Заполжани II, Витолиште, Бешиште, Вепрчани, Врпско, Дуње,
Карта на Македонија
Вашерејца, Веле рушево, Доленци, Долно Егри, Долно Орехово, Долно Оризари, Долно Српци, Драгош, Драгарино, Драгожани, Древеник, Ѓавато, Егри (горно), Егри (до Со молив, обележи си ги местата во нашата земја кои си ги тоар, Кукуречани, Лавци, Лажец, Лера, Логоварди, Магарево, Маловиште, Метимир, Меџитлија, Мојно, Мусинци, Нижеполе, Новаци, Ношпал, Парал посетил/а. Ќе стекнеш подобар увид колку патуваш. Исто така, хово, Острец, Оризари (горно), Оризари (долно), Олевени, Поешево, Полог, Породин, Скочивир, Сливица, Снегово, Средно Егри, Старавина, Маково доколку си бил/а во некои од соседните земји, напиши каде Лисолај, Облаково, Путурус, Рамна, Ротино, Свиниште, С нани, Ивањевци, Долно Српци, Долнаво Чарлија, Горна Чарлија, Радобор, Лопатица, Габалавци, си била/а, белиот простор од страна. Спореди ја картата со онаа твоите пријатели. своите ,патувања можеш му ДолноЗа Дивјаци Милошево, Острилци, Пресил,да Пуста Река, Свето Митрани, Алданци, Норов шевски села Арилево, Бучин,на Врбоец, Горно Дивјаци, на Алберт на неговиот портал или да Каласлари, го поканиш на ешки села Башинопишеш Село, СелоиБабуна, Белештевица, Бузалково, Ветерско, Горно Долно Каласлари, Дреново (Велешко), Горн гости. www.albertcasals.cat/explicansviatges.php амутчево, Новачани, Горно Јаболчиште, Долно Јаболчиште, Отовица, Ораовец, Раштани, Рлевци, Рудник, Превалец, Сливник, С’лп, Сојаклари, Соп
олски села Алинци, Арматуш, Барешани, Балдовенци, Беранци, Биљаник, Бистрица, Братин Дол, Брод, Брусник, Будаково, Буково,
, Габровник, Мокрени, Капиново, Плевење, Бистрица, Градско, Виничани, Водоврати, Горно Чичево, Долно Чичево, Грнчиште, Двориште, Кочилари, Ногаевци,
Уши, Оморани, Мартол Ваташа, Возарци, Галиште, Гарниково, Глишиќ, Грбовец, Дабниште, Добротино, Драгожел, Драд нчиште, Куманичево, Страгово, Горна Бошава, Долна Бошава, Крњево, Чемерско, Клиново, Росоман, Рибарци, Сирково, Паликура, Манастирец, Трстен
илци, Голозинци, Горно Врановци, Долно Врановци, Мелница, Лисиче, Ново Село, Крива Круша, Крајници, Еловец, Витанци, Извор,
12 села Бегниште, Бохула, Брушани, Бунарче, адаречки
лија, Дебар, Свети Николе, Неготино, Крива Паланка, Пробиштип, Делчево, Виница, Ресен, Берово, Кратово, Крушево, Валандово, Пехчево, Македонски Брод,
Непроштено, Доброште, Глоѓи, Пршовце, Брезно, Слатино, Варвара, Лешок, Јелошник,
Првце, Брвеница, Долно Седларце, Челопек, Милетино, Блаце,
арце, Боговиње, Пирок, Раковец, Ново Село (Боговињско), Селце-Кеч, Жеровјане, Лисец, Гајре, Бродец, Бозовце, Вешала, Желино, Стримница, Горна Лешница,
зормиште, Требош, Јегуновце, Раотинце, Копанце, Туденце, Подбреѓе, Јанчиште, Прељубиште, Сиричино, Жилче, Ратае, Вратница, Јажинце,
ц, Добри Дол, Сенокос (Гостиварско), Врапчиште, Врановци, Зубовце, Ново Село (Врапчишко), Пожаране, Галате, Топлица, Ростуше,
Скудриње,
ушица (Ростушка), Маврово, Леуново, Никифорово, Врбен, Богдево, Кракорница, Беличица, Волковија, Бродец, Ничпур, Нистрово, Бибај, Рибница, Нивиште,
ште, Форино, Корито, Долна Бањица, Сушица (Гостиварска), Симница, Горна Бањица, Горна Ѓоновица, Долна Ѓоновица, Речане,
левци, Хаме, Џепиште, Бомово, Власиќи, Коњари, Трнаник, Оџовци, Бајрамовци,
Митрој Крсти, Србиново,
Баланци, Брештани, Броштица, Горенци, Елевци, Коџаџик, Мал
нобоци, Долгаш, Гари, Осој, Могорче, ни, Видрани, Пополжани, Долно Добреноец, Горно Добреноец, Подвис, Јудово, Лавчани, Малкоец, Кленоец, Попоец, Извор, Горна Душегубица, Долна Мало Црско, Големо Црско, Цер, Кладник, Осломеј, Бериково, Папрадиште, (Кичевско) Јагол, Јагол Доленци, Туин, Поповјани, Речани, (Челопечко) Орланци, Крушица, Светораче, Козичино, Патец, Рабетино, Дупјани, Атишта, Зајас, Мидинци, Тајмиште, Колари, Бачишта, Речани,
Шум, Вишни, Мислешево, Калишта, Радожда, Луково, Безово, Брчево, Дренок, Јабланица, Лакаица, Локов, Модрич, Нерези, Пискупштина, Р›жаново, Ташмаруништа, Велешта, Добовјани, Горно Татеши, Долно Татеши, Вевчани, едоречие, Грко Поле, Долно Коњско, Долно Лакочереј, Долно Средоречие, Елешец, Елшани, Завој, Злести, Издеглавје, Климештани, Коњско, Косел, ни, Плаќе, Подмоље, Рамне, Расино, Рача, Речица, Свиништа, Слатино, Слатински Чифлик, Сливово, Сошани, Скребатно, Сирула, Требеништа, Трпејца,
нгово,
ци, Бороец,
очани, Претор, Рајца, Сопотско, Петрино, Илино, Долна Бела Црква, Горна Бела Црква, Дрмени, Долно Перово, Езерани, Горно Дупени, Долно Дупени,
во, Царев Двор, Стипона,
о, Стругово, Суводол, Утово, Прибилци, Кочиште, Растојца, Сопотница, Велмевци, Мало Илино, Железнец,
Зашле, Брезово, Доленци, Бабино, Базерник,
Дворци, Девич, Долни Манастирец, Долно Крушје, Драгов Дол, Дреново, Зркле, Заград, Звечан, Здуње, Ижиште, Инче, Калуѓерец, Ковач, Ковче,
ко, Слатина, Суводол, Сушица, Тажево, Томино Село, Тополница, Требино, Требовле, Црешнево.
Активност 3
Мажучиште, Небрегово, Дреновци, Слепче, Гостиражни, Стровија, Маргари, Долгаец, Зрзе, Сливје, Костинци, Секирци, Црнилиште, Пешталево, Рилево, Ропотово, Веселчани, Чепигово, Шелеверци, Алинци, Ерековци,Истражи Канатларци, Клепач, Марул, Бонче, Лопатица, Кривогаштани, Врбјани, Славеј, КвизјаПодмол, Македонија
ово, Старо Лагово, Ореовец, Плетвар, Прилепец, Присад, Ракле, Селце, Слепче, Смолани, Топлица, Тројаци, Царевиќ, Чумово, Штавица,
, Живово, Кален, Кокре, Крушевица, Манастир, Полчиште, Пештани, Чаниште, Гуѓаково.
Гопеш, Горно Горно Оризари, Граешница, Грумази,Знаеш Далбеговци, Дедебалци, Колку навистина ја Егри, познаваш својата земја? ли каквиДихово, Добровени, се чуда се наоѓаат многу блиску тебе? Можеш ја посетиш олно), Егри (средно), Жабени, Живојно, Злокуќани, Змирново (ново), Змирново (старо),до Кажани, Канино, Карамани,да Кишава, Кравари, Кременица, Крклино, интернет страницата Истражи Македонија, најдеш лово, Раштани, Рибарци, Суводол, Мегленци, Долно Агларци, Горнона Агларци, Добромири,ја Ново Село, Бач, Гермијан, ќе Совиќ, Оптичари, Орехово (долно), чудесни, интересни насоки за патување. Провери колку о, Рапеш, Зович, Градешница, Будимирци, Груништа, Орле, Брник, Ивени, Петалино, Могила, Трновци, Свето Тодори, Подино, Новоселани, Ново Змирново, другите знаат за Македонија со тоа што ќе составиш/составите Секирани, Српци, Старо Змирново, Стрежево, Тепавци, Трап, Трн, Трново, Цапари, Црничани, Црнобуки, Црновец, мал квиз користеќи ги информациите од оваа страна.
есело, Велушина, Врањевци, Гнеотино, Гнилеж,
во, Белушино,
Јакреново, Саждево, Борино, Бирино, Селце, Житоше, Подвис, Локвени,
но Оризари (Велешко), Долно Оризари (Велешко), Иванковци, Карабуниште, Клуковец, Крушје, Кумарино,
пот, Црквино, Чалошево, Џидимирци, Ново Село, Подлес, Скачинци,
Богомила, Теово, Согле, Ореше, Нежилово, Папрадиште,
Убого, Уланци, Свеќани, Згрополци, Куридере, Чашка, Војница, Раковец, Отишино, Бањица, www.istrazijamakedonija.com.mk
лци, Владиловци, Крнино, Попадија, Поменово, Степанци, Смиловци, Стари Град,
дња, Дреново,
Л у г у н ц и , Црешнево,
Ораов
Кесендре, Кошани, Марена, Праведник, Раец, Ресава, Сопот, Фариш, Шешково, Шивец, Конопиште, Рожден, Мајден, Р›жаново,13Радња,
ник, Камен Дол, Дебриште, Мрзен, Ораовец, Крушевица,
Вешје, Војшанци, Горни Дисан, Долни Дисан, Дуброво, Криволак, Курија, Пепелиште, Пештерница, Тимјаник, Тремник, Црвени Брегови, Јаношево, Калањево, Липа, Џидимирци, Шеоба, Прждево, Бесвица, Дрен, Барово, Драчевица, Чифлик, Кошарка, Челевец, Иберли, Неготински села Брусник,
Корешница, Бистренци, Клисура, Копришница, Стрмашево,
Мрзенци
Прдејци,
, Негорци, Ново Коњско, Серменин, Хума, Конско (Гевгелиско), Гевгелиски и Валандовски села Кованци, Моин, Богородица, Миравци, Петрово, Габрово, Давидово, Милетково, Смоквица, Стојаково, Селемли, Ѓавато (Гевгелиско), Фурка, Црничани (Дојранско), Ѓопчели,
Активност 4
Николиќ, Сретеново, Куртамзали, Дурутли, Органџали, Севендекли, Чаушли, Џумабос, Бајрамбос, Башибос, Дедели, Казан Дол, Кочули,
Раброво, Собри, Татарли, Чалакли, Балинци, Брајковци, Грчиште Ѓулели, Пирава, Плавуш, Терзели, Честево, Баракли, Башали,
Прстен,
, Јосифово, Марвинци, Удово, Ајранли, Аразали, Булунтули, Вејсели, Градец,
Осумнасочник- Населени места Дабиле,
Рич
Градско Балдовци, Попчево, Белотино, , Ново Село, Бадолен, Струмички села Вељуса, Добрејци, Просениково, Баница, Водоча, Стиник, Барбарево, Бајково, Ново Коњарево, Старо Коњарево, Зубово, Самоилово, Дражево, Смолари, Мокриево, Колешино, Мокрино, Габрово, Борисово, Сушица (Струмичка), Василево, Пиперево, Градошорци, Ангелци, Едрениково, Требичино, Варварица, Седларци, Владевци, Сушево, Доброшинци, Нова
Населени места во Република Македонија, има вкупно 1,767. Градски населби се 34, а селски сe 1,733.
Еднокуќево,
Маала, Висока Маала, Чанаклија, Нивичино, Кушкулија, Дукатино, Радичево, Босилово, Петралинци, Сарај, Гечерлија, Робово, Бориево, Радово, Старо Балдовци, Дрвош, Хамзали, Турново, Иловица, Штука, Секирник, Куклиш, Свидовица, Три Води, Костурино, Орманли,
Дорломбос, Моноспитово, Раборци, СелоМемешли, со Муртино, најкусо име Банско, во Сачево, Република Македонија е
Прналија, Ралиш, Сулдурци, Супурге, Тополница (Радовишко), Шипковица (Радовишко), Штурово, Али Лобаси, Држани, Дурутлија, Каралобоси, Караџалар, Ќоселија, Сариѓол, Планирај го своето патување до некое од населените места Худаварлија, Чешме Маале, Ново Село (Радовишко), Шаинташ, Калуѓерица, Папвница, Конче, Лубница, Скоруша, Загорци, Гарван, Габревци, во Македонија во кое не си бил додека ги пронаоѓаш во кривопаланечкото село Б’с.
Радовишки села Али Коч, Бучим, Воиславци, Дамјан, Инево, Калаузлија, Козбунар, Коџалија, Ораовица, Погулево,
Ракитец, Горни Липовик, Долни Липовик, Дедино, Негреновци, Горна Враштица, Долна Враштица, Долни Радеш, Подареш, Јаргулица, Покрајчево, Злеово, Смиланци, Штипски села Аргулица, Балатлија, Брест, Врсаково, Горачино, Доброшани, Долани, Драгоево, Едеклерци, Јамуларци, Калапетровци, Калаузлија, Карбинци,
осумнасочникот подолу.
Липов Дол, Љуботен, Никоман, Ново Село, Нов Караорман, Пенуш, Пиперово, Почивало, Пухче, Радање, Руљак, Сарчиево, Селце, Скандалци, Софилари, Стар Караорман, Степанци, Суво Грло, Судик, Сушево, Танатарци, Таринци, Тестемелци, Топлик, Три Чешми, Хаџи-Реџепли, Хаџи-Сејдели, Хаџи-Хамзали, Црешка, Црвулево, Чардаклија, Чифлик, Шашаварлија, Козјак, Кошево, Криви Дол, Лакавица, Лесковица,
Припечани,
Шопур, Вртешка, Кучица, Долни Балван, Горни Балван, Горно Трогерци, Долно Трогерци, Крупиште, Батање, Јунузлија, Прналија, Кепекчелија, Кучилат,
Ебеплија,
Мичак, Оџалија, Мал Габер, Голем Габер, Курфалија, Муратлија. Овчеполски села Алакинце, Амзабегово, Арбасанци, Богословец, Буриловци, Горно Ѓуганце, Долно Ѓуганце, Горно Црнилиште, Долно Црнилиште,
Макреш,
Горобинци, Делицинци, Ерџелија, Кадрифаково, Кнежје, Крушица, Малино, Мечкуевци, Мустафино, Немањица, Орел, Павлешенци, Патетино, Пеширово, Преод, Ранчинци, Сопот (Св.Николско), Стануловци, Стањевци, Строиманци, Трстеник (Св.Николско), Стара Мездра, Нова Мездра,
Сарамзалино, Аџиматово, Ѓуземелци, Кишино, Бекирлија, Аџибегово, Кочански села Бели, Горно Градче, Долно Градче, Јастребник, Лешки, Нивичани, Пантелеј, Полаки, Припор, Тркање, Црвена Нива, Пашаџиково,
Лозово, Дорфулија, Каратманово, Милино, Ќоселари,
Горни Подлог, Долни Подлог, Мојанци, Грдовци, Рајчани, Чешиново, Жиганци, Лепопелци, Соколарци, Врбица, Облешево, Ново Селани, Бурилчево, Кучичино, Теранци, Чифлик, Спанчево, Бања, Уларци, Зрновци, Видовиште, Мородвис, Оризари, Вранинци, Безиково, Пресека, Речани, Костин Дол, Ново
Небојани, Винички села Блатец, Истибања, Градец, Јакимово, Лески, Драгобраште, Лаки, Трсино, Трстија, Пекљани, Грљани, Липец, Виничка Кршла,
Село, Прибачево, Главовица,
Калиманци, село Крушево, Црн камен, Делчевски и Беровски села Будинарци, Владимирово, Двориште, Мачево, Митрашинци, Русиново, Смојмирово, Ратево, Негрево, Панчарево, Робово
Умлена, Црник, Чифлик (Пехчевско), Бигла, Ветрен, Вирче, Вратиславци, Габрово (Делчевско), Град (Делчевско село), Драмче, Ѕвегор, Очипала, Полето, Разловци, Селник, Стамер, Тработивиште, Турија, Чифлик (Делчевско), Дулица, Косевица, Костин Дол (Делчевско), Луковица, Моштица, Тодоровци, Цера, Саса, Кратовски села Близанци, Вакуф, Горно Кратово, Димонце, Железница, Живалево, Кетеново, Коњух, Крилатица, Куклица, Куново (Кратовско), (Пехчевско),
Илиово, Киселица, Косово Дабје, Нов Истевник, Стар Истевник,
Мушково, Нежилово (Кратовско), Пендак, Приковци, Секулица, Страцин, Талашманце, Татомир, Тополовик, Трновац, Туралево, Филиповци,
Шлегово,
Шопско Рудари, Кнежево, Луково (Кратовско), Каврак, Емирица, Којково, Пробиштипски села Бучиште, Гајранци, Горни Стубол, Долни Стубол, Горно Барбарево, Долно Барбарево, Гризилевци, Гујновци, Добрево, Дренок,
Зарепинци, Калниште, Куково, Кундино, Лезово, Марчино, Неокази, Пестршино, Петришино, Пишица, Плешанци, Пуздерци, Стрисовци, Стрмош, Трооло, Злетово, Лесново, Древено, Шталковица, Турско Рудари, Бунеш, Ратавица, Трипатанци, Јамиште, Зеленград,
Голема Црцорија
Кривопаланечки села Б’с, Баштево, Борово, Варовиште, Габар, , Мала Црцорија, Градец (Паланечко), Длабочица, Дренак, Дрење, Добровница, Дурачка Река, Жидилово, Киселица (Крива Паланка), Конопница, Костур (Крива Паланка), Кошари, Кркља, Крстов Дол, Лозаново,
Луке, Мартиница, Метежево, Мождивњак, Нерав, Огут, Осиче, Подржи Коњ, Станинци, Т›лминци, Трново, Узем, Ранковце, Отошница, Вржогрнци, Гулинци, Станча, Опила, Ветуница, Радибуш, Љубинци, Одрено, Петралица, Криви Камен, Милутинце, Гиновци, Псача, Герман, П›клиште, Баратлија,
14
Д›лга, Доброшане, Карабичане, Лопате, Љубодраг, Ново Село, Проевце, Пчиња, Режановце, Речица, Романовце, Сопот, Студена Бара, Сушево, Табановце, Тромеѓа, Умин Дол, Черкези, Четирце, Шупли
Кумановски села Агино Село, Биљановце, Брзак, Вакв, Винце, Горно Коњаре, Долно Коњаре,
Камен, Липково, Лојане, Ваксинце, Слупчане, Оризари, Белановце, Алашевце, Извор, Гошинце, Р›нковце, Думановце, Стрима, Глажња, Отља, Злокуќане,
Р С Т Ч Н Ц Ѓ Т А О Р Л Е М З О О Д С С
МАЛЧИШТЕ
ДОБРИНО
СЛУПЧАНЕ
ОПАЕ
УМОВО
ТАОР
ОРИЗАРИ
РУНИЦА
ПАГАРУША
ПАЛИГРАД
БЕЛАНОВЦЕ
СТРАЖА
КАЛДИРЕЦ
ОРЕШАНИ
ИЗВОР
ОРАШАЦ
ОСИНЧАНИ
ПЕТРОВЕЦ
ГОШИНЦЕ
ЖИВЕЊЕ
МОРАНИ
ТАБАНОВЦЕ
ДУМАНОВЦЕ
ГАБРЕШ
ЗЕЛЕНИКОВО
ТРОМЕЃА
СТРИМА
ПЕЗОВО
ПАКОШЕВО
УМИН ДОЛ
ГАЖЊА
ПОЛЕТО
ВРАЖАЛЕ
ЧЕРКЕЗИ
ОТЉА
ТУРИЈА
ГРАДОВЦИ
ЧЕТИРЦЕ
ЗЛОКУЌАНЕ
СЕЛЦИ
ГУМАЛЕВО
ШУПЛИ КАМЕН
МАТЕЈЧЕ
ЗОВИЧ
ДЕЈКОВЕЦ
ЛИПКОВО
ВИШТИЦА
ОРЛЕ
СМЕСНИЦА
ЛОЈАНЕ
РОПАЛЦЕ
ТИСОВИЦА
ВАКСИНЦЕ
НИКУШТАК
О И А Е И Е Л Т У М И Н Д О Л В Д У Т Т
П Ц Б Р К Р Е Ѓ А Њ Ж А Л Г О Е Р М Р Р
А В А К У И С М Е С Н И Ц А К Л И А И А
Л О Н Е Ш Д О Н И Р Б О Д И У А С Н М Ж
Ц Д О З Т Л К А Љ Т О Т С О Ќ М Л О А А
Е А В И А А Ц И В О С И Т И А У У В С Ж
А Р Ц И К К П А Г А Р У Ш А Н Г П Ц В И
П Г Е О Р А Ѓ Е М О Р Т Т Е Е Ч Ч Е И В
О О Р Е Ш А Н И З А Ц И Н У Р П А Ч Ш Е
М А Л Ч И Ш Т Е Е Ц А Ш А Р О Е Н Н Т Њ
Х Д Ѓ Е Р М О Д Л Ш А Ј И Р У Т Е А И Е
Ѓ Е О Н Т Ј Т А Е К И Р А З И Р О Ј Ц Ц
О Ј В А Х О Ѓ Р Н К Е Ц Н И Ш О Г Ѕ А Р
В К О Ј Т В Б Г И Б Е Л А Н О В Ц Е Т И
О О М О Р А Н И К Ш Е Л М А Т Е Ј Ч Е Т
К В У Л Г З Р Л О В О З Е П И Ц Л Е С Е
П Е Р О В З И А В Р А Ж А Л Е В Л А Р Ч
И Ц Ч И В О З П О Т Ш У П Л И К А М Е Н
Л О П А К О Ш Е В О Н О В А К С И Н Ц Е 15
Што е документарен филм? 1 Документарниот филм е таков филм во кој луѓето, случувањата и сите нешта се дел од вистинскиот живот. Творците на документарни филмови, (кои се нарекуваат документаристи), внимателно го набљудуваат светот околу себе и се обидуваат да го снимат тоа што им изгледа интересно. Бидејќи неможат да бидат на повеќе места во исто време, можат да снимат само дел од она што навистина се случува. Затоа документаристите не се само забележувачи на тоа што се случува, туку со избортот на нештата кои ќе ги снимат, начинот на раскажување и филмските средства (начинот на снимање, светлото, бојата, звукот, музиката, коментарите, монтажата) на документарниот филм му даваат значење, особен печат, го нагласуваат она во светот, кое ним им се чини дека е значајно.
Настанувањето на документарниот филм обично трае многу долго време. Документаристот најпрво треба многу добро да се запознае со порблематиката на она што сака да го сними. Режисерот на филмот „Мал свет“ поминал подолго време со Алберт, ги читал неговите книги и блогови пред да реши да сними филм за него. Тој го набљудувал, разговарал со него додека не научил за него доволно многу, за да може неговиот живот полесно да го пренесе на филм.
Некои документаристи сакаат во својот филм да бидат неприметни, да не се гледаат ни слушаат. Режисерот на филмот „Мал свет“ го гледаме само на крајот на филмот кога заедно со екипата ги пречекуваат Ана и Алберт на нивната цел. Таквите филмови ги нарекуваме набљудувачки документарци (или опсервацијски). Авторите на тие филмови сакаат да бидат како муви на ѕидот, кои постојано набљудуваат што се случува и го снимаат. Се разбира дека документаристите и нивните камери се поголеми од муви и затоа токму такво нешто не е возможно. Но затоа се трудат што помалку да се мешаат во она што го снимаат. Други автори пак сакаат да се тие оние кои ја раскажуваат приказната. Лично самите настапуваат во филмовите, разговараат со луѓето кои ги снимаат и се дел од целото 16
1 Превземено од Барбара Келбл, Кинодвор Словенија
случување. Во многу од филмовите случувањето го објаснува раскажувач (тоа може да биде самиот режисер, глумец или спикер). Бидејќи раскажувачот го објаснува сето она што го гледаме и се случува, го нарекуваме сезнаечки раскажувач (или наратор, според англискиот збор, а го нарекуваат и voice of god – божји глас, бидејќи приказната ја раскажува како некој кој сè гледа и сè знае, а ние го слушаме само неговиот глас).
Документарните филмови можат да бидат слични и како предавањата на час – ако наставничката би била снимена со камера како да е раскажувач а наместо табла и книги би употребувала филмска слика. Ваков вид на документарни филмови се репортажните и образовни документарци. Тие опишуваат на пример некој историски настан, раскажуваат за некоја земја и нејзините жители, за животните или природата. Документарните филмови можат да бидат слични и на играните филмови (понекогаш дури и се најмуваат глумци за да ги изглумат настаните кои повеќе не е можно да се снимат). Можат да бидат и мошне индивидуални – документаристот да го опишува светот онака како што тој самиот го чувствува и доживува. Таквите документарни филмови ги нарекуваме авторски или креативни документарни филмови и се многу важен уметнички вид на филм. John Grierson, човекот за кој се смета дека прв почнал да ја употребува кованицата документарен филм, велел дека документаристот треба вистинскиот настан да го пренесе креативно.
17
Како да направиш документарен филм? 1 Стани документарист/документаристка! На почеток треба да решиш за што твојот документарец ќе раскажува. Каква приказна сакаш да раскажеш и кој ќе биде нејзиниот јунак? Тоа може да биде личност или пак филмот може да зборува за некаков настан (натпревар, средба, пат...), предмет, објект (моите играчки, во нашето училиште, во нашиот град). Можеш да се обидеш да документираш поим или чувство (љубов, страв, правичност). Таа прва идеја, за која ќе зборува филмот, е најважната. Запиши си ја!
Потоа треба да одлучиш каков ќе биде твојот документарец. Дали настанот само ќе го набљудуваш или ќе се замешаш во него? Одлично би било доколку успееш да снимиш документарец кој нема само да ги раскаже работите, туку кој самиот по себе ќе има нешто свое, ќе биде посебен. Заборави на податоците (домашни задачи имаш доволно, нели?). Истражувај, барај, откривај. Што тој човек или поим ти значи тебе лично? Каков е светот виден со твои очи? Откако си ја одбрал/а идејата и типот на филмот ти треба само камера (или пак подобар дигитален фотоапарат, мобилен телефон). Тоа е твојот основен алат, затоа постојано снимај и додека снимаш постојано прегледувај го снименото. Само во таков случај, она што сакаш да го кажеш навистина ќе биде снимено.
Можеш да замолиш некој пријател или пријателка да ти помага за снимање на звукот или можеш да снимаш и сам/а – предноста на документарецот е што за него најчесто не е потребна голема екипа како за снимање на игран филм. Поголем дел од филмот „Мал свет“ го снимаат сами Алберт и Ана. Во таков случај, кога ќе ги вклучиш двата уреди, и камерата и снимателот на звук, гласно плесни со рацете. На тој начин, подоца во монтажата ќе ти е полесно да ги синхронизираш двете снимки, (тоа значи да ги ускладиш сликата и звукот).
18
1 Превземено од Барбара Келбл, Кинодвор Словенија
За добар документарец вообичаено треба да се сними голема количина на материјал, многу повеќе од планираната должина на филмот. Значи, треба упорност.
На крај, доаѓа главното – монтажата на филмот. Снимките треба да се внесат во некој програм (на пример Movie Maker, Adobe Premiere ...) и внимателно да се склопат како што мислиш дека најдобро ќе ја раскажат твојата приказна и да им се додаде звук и музика. Тогаш, документарниот филм е готов. Би биле среќни доколку го споделиш со нас на: makedox.junior@makedox.mk
Документарните филмови во Македонија Прв документарен запис во Македонија е Баба Деспина од браќата Манаки од 1905 година. Оттогаш наваму во Македонија се собира скоро еден век плодна документарна продукција. Во Кинотеката на Македонија може да ги погледнете најголемиот број од тие филмови. Некои од нив постигнале и светски успеси како што е филмот Дае на Столе Попов, Голгота на Мето Петровски, Ликвидатор на Трајче Попов, 12темина од Папрадник и многу други. Погледенете барем неколку и обидете се да опишете какви документарни филмови се тие.
19
За Кинотеката на Македонија Кинотеката на Македонија ја започнува својата работа во 1976 година, како институција од посебен интерес за Републиката, со задача да прибира, обработува, чува, заштитува и презентира филмови и филмски материјали од посебно уметничко, културно, научно, историско и друго општествено значење.
Од 2005 година Кинотеката се наоѓа на ул. Никола Русински бр.1. Архивските материјали, односно целокупната македонска филмска продукција (од 1905 година до денес), како и филмовите снимени од странски автори во Македонија во периодот до Втората Светска војна, се чуваат во посебен оддел, во депоа со контролирана температура и влажност, од 4 до 6 C° и 50% Ph. Во Кинотеката на Македонија постојат 3 оддели. Филмски архив или Оддел за заштита, чување и обработка на филмови и филмски материјали, потоа Одделот за документација, составен од одделението за пишана документација, фототеката и библиотеката, како и Одделот за јавна дејност, во кој е се наоѓа и издавачката дејност на Кинотеката. Кинотеката на Македонија располага со фонд од над 15.000 филмски копии, повеќе од 72.000 парчиња пропаганден материјал, фотографии и плакати, како и повеќе од 100.000 пишувани документи. Во состав на Кинотеката е и специјализираната библиотека со над 4.000 книги и списанија за историјата и теоријата на филмот, како и 32.500 статии од весници. Кинотеката располага и со колекција на стари кинематографски апарати.
20
За МакеДокс МакеДокс е здружение на граѓани, чија цел е преку промоција на креативни документарни филмови и ангажирана уметност да поттикне развој на критичка свест, естетски и морални норми и вредности, како и активно граѓанство. Веќе три години по ред, МакеДокс прикажува авторски докуменатрни филмови на Фестивалот за креативен документарен филм во Куршумли-ан во Скопје и на патувачкото кино низ помали населени места во Македонија. Во изминатите три години прикажавме 160 филмови на околу 11.000 гледачи во Скопје и на околу 3.000 во Витолиште, Прилеп, Дорјан, Кочани, Богданци, Лазарополе, Вевчани, Гевгелија, Кавадарци, Штип, Берово, Двориште, Ратево, Русиново, Владимирово, Блатец и Пехчево. Секоја година листата се зголемува со нови 6-8 места.
Уште од првата година на своето постоење, преку посебна програма од кратки документарни форми МакеДокс им се обраќа на децата и младите. Во оваа програма досега
21
вклучивме 55 филмови од различни земји во светот, кои се или изработени од деца и млади или со своите теми ним им се обраќаат. Преку организирани училишни посети во Кинотеката на Македонија, оваа програма во изминатите три години ја посетија околу 5600 деца. Сите организирани проекции беа проследени со модерирани дискусии по прикажувањето на филмовите. Во 2012 година со поддршка на Национален фонд за демократија (НЕД) од САД развивме и пилотиравме во 20 средни училишта образовен сет за користење на документарни филмови во наставата по граѓанско образование и социологија. Овој сет се состои од ДВД со 15 филмови и прирачник со информации за филмовите и темите и предлог интерактивни активности кои би ги пропратиле проектираните филмови. Проекциите на филмот „Мал свет“ и оваа брошура ги реализиравме во соработка со Кинотеката на Македонија и Амбасадата на Кралството Шпанија во Република Македонија
22
Многу ни е важно твоето искрено мислење за филмот Подолу се понудени 2 прашања кои се одговараат на невообичаен начин. Затоа внимателно слушни го и прочитај го упатството за одговарање.
Се одговара со кинење на понудените одговори. Треба да го скинеш одговорот кој според тебе е најсоодветен. Запомни, ова се анонимни одговори и најважно е да го чуеме твоето искрено мислење.
1. Колку ти се допадна филмот? Оцени од 1 до 5. Ако дадеш 1 тоа значи воопшто не ти се допаднаа а ако дадеш 5 значи дека навистина многу ти се допаднал. Од десната страна, во делот за ова прашање има броеви, скини ја онаа оценка која што му ја даваш на филмот.
1 2 3 4 5
Да многу би сакал(а)
2. Дали би сакал(а) повторно да дојдеш на проекција на друг документарен филм?
Би сакал(а) Не знам Не би сакал(а)
(скини ги одговорот кој мислиш дека е најсоодветен)
Не, воопшто не би сакал(а)
23
Make Dox
Creative Documentary Film Festival
15-21 June 2013 Skopje, Macedonia
24
www.makedox.mk www.facebook.com/makedox.mk www.twitter.com/makedox