Nru 13,844
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014 €0.80 www.maltarightnow.com
Bla kliewi... imma “l-iktar persuna fortunata fid-dinja” Matthew Mamo
Susan Cassar hija mara b’sa[[itha li dejjem tit[arre; filgym u tag[mel sport differenti, fosthom il-body building. Ippartecipat ukoll f’maratoni u sa[ansitra kienet parti mit-tim tal-isfida tal-Lifecycle. Imma ftit tal-jiem ilu, Susan idda[let l-isptar, u kienet vi/in ilmewt. Lil Susan, tinbidlilha [ajjitha. Issir taf li qed issofri minn kundizzjoni li taffettwa l-pulmun u li twassal biex il-kliewi jieqfu ja[dmu, mag[rufa b[ala lGoodpasture Syndrome. Bl-istess kundizzjoni ta’ Susan, f’Malta hawn biss persuna o[ra. Minn issa, Susan trid tg[ix ming[ajr kliewi u kull jumejn jkollha tqatta’ erba’ sig[at fuq ilmagni fir-Renal Unit tal-Isptar Mater Dei – l-istess Renal Unit li g[aliha hi u o[rajn g[amlu l-isfida tal-Lifecycle biex jinxtraw ilmagni. “Jien kont bniedma sportiva” tirrakkonta Susan ma’ dan il;urnal. “G[amilt il-Lifecycle fl2000 u fl-2001 biex ng[in lirRenal Unit biex illum ;ejt b]onnhom jien il-magni,” tkompli tg[idilna, kburija b’dak li g[amlet fil-passat. Illum, min[abba l-kundizzjoni tag[ha, Susan kellha tieqaf ssuq u tg[idilna li wara biss erba’ passi t[ossha g[ajjiena. Anke biex tmur g[all-kura fl-Isptar Mater Dei jkollha tiddependi fuq ilfamilja tag[ha jew inkella titlob g[al ambulanza biex twassalha. Jiem biss qabel ter;a’ tid[ol lisptar g[al operazzjoni, Susan
L-impjant ta’ Sant’Antnin
Aktar ilmenti mir-residenti
L-Oppo]izzjoni twassal lilmenti tar-residenti li joqog[du vi/in l-impjant tat-trattament tal-iskart ta’ Sant’Antnin f’konferenza tal-a[barijiet quddiem limpjant stess. Tressaq ukoll 10 mistoqsijiet lill-Gvern u lillWasteserv. Ara pa;na 3 L-assenteji]mu fl-iskejjel
I[abbar skema li kienet nidiet ta’ qablu di;à
Susan Cassar, li ma’ In-Nazzjon irrakkontat il-mumenti diffi/li li g[addejja minnhom b[alissa
tixtieq li l-istorja tag[ha sservi ta’ kura;; u tama g[al persuni li b[alissa g[addejjin minn mumenti diffi/li. Minkejja din ilkundizzjoni, mhux talli ma qatg[etx qalbha, anzi tibqa’ po]ittiva u sa[anistra tg[idilna li temmen li hi fortunata.
da ;dida. Determinata u rrid inkompli l-[ajja u niddevertiha wkoll mill-a[jar li nista’” tis[aq b’konvinzjoni Susan. Fil-fatt Susan t[ossha l-iktar persuna fortunata fid-dinja u tg[id li b’din l-isfida ;dida f’[ajjitha, t[ossha li qed tg[ix mill-;did.
G[amilt l-isfida tal-Lifecycle darbtejn, biex illum, il-magni ;ejt b]onnhom jien “Illum din il-kundizzjoni hi [ajti. Irrid ng[ix ;urnata iva u ;urnata le g[al erba’ sig[at fuq il-magni. Imma l-[ajja trid ti;;ildilha. Trid tkompli tg[ix. Fortunata li g[andi l-familja u ssie[eb tieg[i jg[inuni f’din l-isfi-
“In[ossni qisni qed ner;a’ ng[ix mill-;did. Illum il-;urnata, n[ossni qed napprezza [afna iktar minn qatt qabel dak li g[andi. Mhux g[ax qabel ma tapprezzax [ajtek tafx, imma meta ji;ru dawn l-affarijiet tinduna
kemm tkun fortunata li g[adek f’din id-dinja,” tispjega Susan, jiem biss wara li g[elbet l-isfida biex tg[ix. G[al Susan, din l-esperjenza kienet wa[da li permezz tag[ha bdiet tg[ix mill-;did. “Filli g[andek dik is-sa[[a kollha u filli m’g[andek xejn, tal-g[a;eb. T[ossok qisek twelidt mill-;did.” B[al kull sena, anke din is-sena /-/iklisti tal-Lifecycle qed jag[mlu sfida biex ji;bru l-flus g[ar-Renal Unit li jintu]a minn pazjenti li huma morda bilkliewi. Il-Lifecycle Challenge din issena se ssir fil-:appun u mil-lum i/-/iklisti jibdew jaqdfu lejn Tokyo, b’kollox elfejn kilometru.
Il-Ministru Michael Farrugia lbiera[ nieda skema biex jindirizza l-problema tal-assenteji]mu fl-iskejjel tal-Gvern. Imma l-istess skema, bi ftit differenzi, kienet di;à [abbritha lprede/essur tieg[u M’Louise Coleiro Preca, meta kienet g[adha Ministru, sitt xhur ilu Ara pa;na 4 Michael Schumacher
Is-sewwieq tal-F1 jintbag[at lura d-dar L-eks sewwieq tal-Ferrari Michael Schumacher jo[ro; mill-isptar fl-I]vizerra u jintbag[at lura d-dar fejn se jkompli jirkupra mill-in/ident li sofra f’Di/embru li g[adda. Ara pa;na 31
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
2
LOKALI
40
Il-pjazza tan-Naxxar > “Pjazza ^ Roundabout” - Jason Micallef Il-pika bejn il-Mostin u nNaxxarin mhix xi [a;a ;dida. }ew;t ir[ula ;irien ta’ xulxin, li sew fejn jid[ol il-futbol - fejn tispikka d-Derby tan-North, kif ukoll fejn jid[lu l-festi - g[al snin twal ilhom jikkompetu bejniethom b’passjoni. U f’dawn l-a[[ar ;img[at, ilpika bejn i]-]ew;t ir[ula kienet fl-aqwa tag[ha bil-festa talAssunta fil-Mosta, u dik talBambina fin-Naxxar, li ji;u //elebrati ftit jiem biss bog[od minn xulxin. Li jkun hemm pika ma fiha xejn [a]in, imma din il-pika xi kultant ti[rax u tinbidel f’tg[ajjir, u ]gur li [add ma stenna li jkun propju l-eks Segretarju :enerali tal-Partit Laburista li joffendi linNaxxarin. Wara li falla milli jitla’ filParlament fl-a[[ar elezzjoni ;enerali, Micallef ing[ata ttmexxija tal-ikbar pro;ett kulturali f’pajji]na, il-V18, wara li lPartit Laburista ;ie elett fil-
Gvern. Issa, Jason Micallef inqeda propju bil-kultura, il-festa tanNaxxar, u f’kumment fuq Facebook irrefera g[all-pjazza tan-Naxxar, fejn tinsab il-knisja parrokkjali, b[ala roundabout. Dan g[aliex il-Knisja tanNaxxar, li tinsab propju fil-pjazza ewlenija tal-lokal, hi mdawwra minn triq prin/ipali. Il-kumment ta’ Jason Micallef qajjem rabja fost in-Naxxarin. Kien hemm min iddeskrivih b[ala amateur u kiesa[, kien hemm min qal li l-kumment tieg[u juri injoranza u faqar kulturali, u kien hemm min sa[ansitra qal li jekk wie[ed isejja[ lil Micallef politikant, ikun qed joffendi l-politika. Persuna o[ra sa[ansitra u]at isslogan tal-Partit Laburista fla[[ar elezzjoni ;enerali, “Tag[na Lkoll”, b’ton sarkastiku. Dan wassal ukoll biex il-post ori;inali fuq Facebook tne[[iet ftit tal-[in wara.
Pajji] fertili g[all-investiment li [oloq xog[ol ;did ta’ kwalità a[jar fis-servizzi L-akbar trasformazzjoni tal-ekonomija Maltija kienet dik li biha s-settur tasservizzi sar l-akbar wie[ed fl-ekonomija. L-ekonomija Maltija mxiet lejn servizzi ;odda li fihom tista’ tikkompeti b’vanta;; u li jiddependu fuq [addiema edukati u ppreparati g[al xog[ol tajjeb fihom. Il-Gvern identifika setturi ;odda li setg[u ji;u Malta, [oloq l-in/entivi g[alihom, bena l-infrastruttura fi]ika, teknolo;ika u legali g[alihom, u nieda l-korsijiet ta’ edukazzjoni u ta[ri; biex isibu [addiema Maltin kkwalifikati g[ax-xog[ol fihom. B’hekk Malta ;ibdet ukoll investiment barrani dirett qawwi. U s-s[ubija flUnjoni Ewropea g[enet lil
dan il-qasam jikber b’mod sostanzjali. Beda s-settur ;did li jag[ti servizzi lill-qasam marittimu. Malta waqqfet re;istru tal-vapuri li sar l-akbar flEwropa u fost l-akbar fiddinja. Kiber il-qasam li jag[ti servizzi lill-industrija talfilms bit-twaqqif talKummissjoni tal-Films u b’in/entivi mill-Gvern. ]viluppa ferm il-qasam ta’ negozji li jag[tu servizzi lil negozji o[rajn Maltin u barranin. Dan jinkludi l-call centres, l-i]vilupp ta’ software, u servizzi ta’ accountancy, back office, u servizzi legali. ]viluppa u kiber ferm ilqasam tal-informatika b’investiment ;did mi;bud lejn
Malta mill-Gvern b’in/entivi g[al dan il-qasam. Beda l-qasam tal-gaming b’in/entivi u regolamentazzjoni serja li kienet l-ewwel tat-tip tag[ha fl-Ewropa. Qasam importanti fisservizzi hu dak tas-servizzi finanzjarji li ]viluppa u kiber g[al 12,000 impjieg u 15 filmija tal-ekonomija Maltija. Malta ;ibdet banek u insurances barranin u fondi barranin ta’ investiment biex ikunu bba]ati f’Malta b’in/entivi u regolamentazzjoni serja. Dan [oloq xog[ol tajjeb f’[afna tipi ta’ servizzi li [addiema u kumpaniji Maltin jag[tu lil dawn l-istituzzjonijiet barranin. B’hekk Malta saret /entru finanzjarju ewlieni u rispettat.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
3
LOKALI
B]onn ta’ impjiegi b’pagi a[jar L-isfida tag[na hi li jkollna suq tax-xog[ol li jo[loq impjiegi li j[allsu pagi a[jar, g[ax ikunu produttivi u bba]ati fuq il-[iliet tal-[addiema Maltin. F’dan il-kuntest, il-Partit Nazzjonalista u l-Asso/jazzjoni ta’ Min I[addem (MEA) jaqblu li l-emendi g[al-Li;i dwar irRelazzjonijiet Industrijali u lImpjiegi g[andhom jidda[[lu fil-pajji] b’kunsens. Dan [are; waqt laqg[a bejn ilPN u l-MEA li saret fid-Dar ?entrali tal-PN lbiera[, u li fiha d-delegazzjoni tal-PN tmexxiet mill-Kap tal-PN Simon Busuttil u kien tinkludi lill-Vi/i-Kap talPN Mario de Marco u lid-deputati Tonio Fenech, Kristy Debono u Stephen Spiteri. LMEA kienet rappre]entata millPresident tag[ha Arthur Muscat u mid-Direttur :enerali Joe
Farrugia. Simon Busuttil qal li l-PN jemmen f’ekonomija li tkun g[allbniedem u mhux li l-bniedem ikun hemm g[all-ekonomija. Dan iwassal g[al politika li ttejjeb il-kundizzjonijiet tax-xog[ol u toffri pagi a[jar. Filwaqt li semma l-mod kif ]viluppat l-ekonomija tal-pajji] fil-50 sena ta’ Malta Indipendenti, il-Kap tal-PN irrikonoxxa l-kontribut li l-MEA dejjem tat permezz ta’ proposti li ressqet. Il-Kap Nazzjonalista tkellem ukoll dwar l-MCESD u qal li b[alissa jidher li qed ikun hemm mistoqsijiet dwar l-effettività ta’ dan il-forum. Il-President tal-MEA Arthur Muscat qabel mal-Kap tal-PN dwar l-importanza tal-kunsens fuq il-proposti g[al-Li;i tar-
IL-PN u l-MEA jaqblu li l-emendi fil-Li;i dwar ir-Relazzjonijiet Industrijali g[andhom jg[addu b’kunsens
Relazzjonijiet Industrijali. Hu tkellem dwar il-kontribut li tat lMEA fil-perjodu ta’ wara lIndipendenza u sostna li lMCESD hu forum mill-iktar importanti li fih issir diskussjoni
valida u fejn l-a;enda ssir millg[aqdiet u l-korpi infushom. Arthur Muscat qal li aspett milliktar importanti fl-emendi li qed tipproponi l-MEA hu rrikonoxximent tat-trejdunions u
mezzi biex ma jse[[ux ka]i li fihom ise[[u /ertu azzjonijiet – b[al meta kien ing[alaq l-ajruport – aktar u aktar meta fihom ilkwistjoni ma kinitx bejn ilunions.
Ikomplu l-ilmenti tar-residenti qrib l-impjant ta’ Sant’Antnin Fl-a[[ar jiem l-Oppo]izzjoni kompliet tir/ievi numru ta’ ilmenti ming[and r-residenti li joqog[du qrib l-impjant ta’ Sant’Antnin dwar livelli dejjem og[la ta’ rwejja[ [er;in minn dan l-impjant. Kien g[alhekk li wara li saret ir-ri/erka mill-Oppo]izzjoni stess, ilbiera[ filg[odu lKelliem tal-Oppo]izzjoni g[allI]vilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Charlo’ Bonnici wassal dawn l-ilmenti tar-residenti waqt konferenza tal-a[barijiet barra l-impjant stess. Barra minn dan, Charlo’ Bonnici po;;a wkoll g[axar mistoqsijiet lill-Gvern jew lill-
awtoritajiet kompetenti. Staqsa hux minnu li r-roller shutters tal-impjant qed jin]ammu miftu[in waqt ilpro/ess tat-trattament tal-iskart bil-konsegwenza li qed ti]died l-intiena. Jidher ukoll li kwa]i dejjem, xi wie[ed mid-digestion tanks tal-impjant qed jit[alla blg[atu miftu[. L-Oppo]izzjoni qed tistaqsi wkoll hux minnu li l-mechanical treatment plant ilha ;img[at wieqfa. Charlo’ Bonnici staqsa wkoll x’inhuma l-[inijiet tal-operat tal-impjant wara li sar mag[ruf li xi [addiema ng[ataw ix-shift tal-{add. Madankollu l-istaff tal-{dud mhux bizzejjed biex isir it-tindif.
L-Oppo]izzjoni staqsiet ukoll hux veru li fl-impjant qed jin]ammu balal ta’ skart mag[ruf b[ala RDF li ma jistax jer;a’ jintu]a. Dan l-iskart jista’ jie[u n-nar apparti li j[alli rwejja[ qawwija. B’rabta maliskart, l-Oppo]izzjoni staqsiet ukoll jekk hux minnu li skart f’boro] gri]i qed idum [inijiet twal biex ji;i ppro/essat. Mistoqsija o[ra millOppo]izzjoni hi dwar kemm saru spezzjonijiet mill-MEPA minn Marzu tal-2013 sal-lum kif ukoll dwar kemm kienet i;;enerata ener;ija f’dan l-istess perjodu minn dan l-impjant. Charlo’ Bonnici staqsa wkoll g[aliex numru ta’ [addiema,
fosthom u[ud spe/jalizzati f’xog[lhom, ;ew trasferiti minn dan l-impjant lejn dipartimenti o[rajn jew sa[ansitra barra minn Sant’Antnin, bil-konsegwenza li ntilfu l-kapa/itajiet tag[hom. Finalment l-Oppo]izzjoni qed tistaqsi wkoll jekk il-Kumitat li kien twaqqaf minn amministrazzjoni pre/edenti biex jissorvelja l-livell ta’ rwejja[ g[adux jiltaqa’. Charlo’ Bonnici qal li lOppo]izzjoni qed tag[mel dawn il-mistoqsijiet g[aliex verament trid li dan l-impjant ja[dem bla[jar mod u b’hekk jitnaqqas linkonvenjent g[ar-residenti talmadwar.
Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-I]vilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Charlo’ Bonnici
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a,10 ta’ Settembr, 2014
4
LOKALI
Il-Ministru Michael Farrugia “j[abbar” skema li kienet di;à m[abbra sitt xhur ilu Inizjattiva “;dida” biex ikun mi;;ieled l-assenteji]mu fl-iskejjel Kenneth Xuereb
F ’ tentattiv biex jinqata ’ l assenteji]mu fl - iskejjel , il Gvern se jintrodu/i [las g[al familji li t-tfal tag[hom jattendu l-iskola b’mod regolari u jkunu kkurati mill - ;enituri tag[hom, fost o[rajn li jkunu mlaqqma regolarment. F ’ konferenza tal - a[barijiet , fl - entratura tal - Ministeru , il Ministru tal - Familja u s Solidarjetà So/jali Michael Farrugia qal li l-assenteji]mu fl-iskejjel tal-Gvern hu fil-livell ta’ 13 fil-mija, iktar mittripplu ta’ dak fl-iskejjel privati u tal-Knisja li jvarja bejn 3 u 4 fil-mija. L-ewwel pass biex jinqata’ lassenteji]mu hi t-tne[[ija ta’ tlett ijiem fix-xahar li fihom il;enituri setg[u ma jibag[tux lil uliedhom l-iskola u ma kellhomx jag[tu spjegazzjoni jew jippre]entaw /ertifikat mediku. Dan kien qed iwassal biex xi studenti jfallu 27 gurnata fissena ming[ajr ebda ra;uni. Din issa spi//at u mis-sena skolastika li ;ejja, il-;enituri jridu jippre]entaw /ertifikat mediku
mill-ewwel jum li t-tfal ifallu liskola. :enituri li t-tfal tag[hom jattendu g[al 95 fil-mija jew iktar ;ranet tal - iskola u li j]ommuhom fi stat tajjeb ta’ sa[[a b’tilqim u vi]ti medi/i regolari se jing[ataw 400 ewro g[all-ewwel u t-tieni wild u 200 ewro g[al kull wild sussegwenti. Din il-mi]ura – li se tiswa madwar 9 miljun ewro fis-sena – tapplika g[al familji li g[andhom d[ul ta’ inqas minn 11,000 ewro fis -sena. I]da jirri]ulta li din l-iskema mhijiex e]attament wa[da ;dida. Fil-fatt, l-istess inizjattiva kienet tnediet iktar kmieni din is-sena mill-Ministru Marie Louise Coleiro Preca, ftit jiem qabel irri]enjat mill - kariga biex tin[atar President ta ’ Malta . Fi kliem ie[or , il mi]ura kienet imnedija darbtejn. Kien propju waqt konferenza tal-a[barijiet fil-5 ta’ Marzu li g[adda li Marie Louise Coleiro Preca , li kienet g[adha Ministru , [abbret l - istess skema . L - uniku differenzi li
kien hemm hu li minn tlett ulied li jing[ataw g[otja ta’ 400 ewro kull wie[ed , din ni]let g[all-ewwel ]ew; ulied u 200 ewro g[al kull wild sussegwenti. Differenza o[ra hi li l-inizjattiva m[abbra mill - eks Ministru Coleiro Preca kienet miftu[a g[al familji li g[andhom d[ul ta ’ inqas minn 11, 000 ewro u familji single parent bi d[ul ta’ inqas minn 9,000 ewro fis-sena filwaqt li linizzjattiva ‘m[abbra’ ilbiera[ hi g[al kull min g[andu d[ul ta’ inqas 11,000 ewro, irrispettivament x’tip ta’ familja hi. Matul l-istess konferenza tala[barijiet, il-Ministru Michael Farrugia [abbar li b[alma ;ara s - sena li g[addiet , i/ Children ’ s Allowance se ting[ata kmieni, propju qabel tibda is-sena skolastika, sabiex il-;enituri ikollhom g[ajnuna biex itaffu g[al xi spejje] relatati ma dan i]-]mien. B’kollox hemm iktar minn 68,000 tifel u tifla ta[t is-16-il sena fi 43,000 familja li huma eli;ibbli g[a/ - Children ’ s Allowance.
L-Assenteji]mu fl-iskejjel tal-Gvern hu ta’ 13%, iktar mit-tripplu ta’ dak fl-iskejjel privati u tal-Knisja li jvarja bejn 3% u 4%
Dewmien u ineffi/jenzi fir-Ri]orsi Umani tad-Divi]joni tas-Sa[[a Id-dewmien u n-nuqqas ta’ esa;erat fl-ippro/essar u mili ta’ effi/jenza fit-Taqsima tar-Ri]orsi postijiet battala f’karigi okkupati Umani fid-Divi]joni tas-Sa[[a minn infermieri. qed iwasslu g[al dewmien F’ittra miftu[a lis-Segretarju
Parlamentari fil-Ministeru tasSa[[a u l-Ener;ija Chris Fearne, il-President tal-Union talInfermieri u Qwiebel Paul Pace elenka numru ta’ ka]i li qed iwasslu g[al ineffi/jenzi kbar b’detriment g[all-infermieri. Paul Pace semma sej[a g[allapplikazzjonijiet ta’ practice nurses li [ar;et iktar minn sena ilu u donnha we[let fuq skrivanija ta’ xi uffi/jal fi/-/ivil. G[addiet sena u lanqas biss [ar;u r-ri]ultati tal-intervisti, inqas u inqas imtlew il-postijiet battala. L-istess qed ji;ri fi tliet karigi ta’ Assistent Direttur fidDirettorat tan-Nursing li g[adhom battala. Dan minkejja li t-tliet karigi kienu parti mill-ftehim bejn id-Divi]joni tas-Sa[[a u l-MUMN iffirmat fi Frar tassena li g[addiet. Paul Pace wissa li l-MUMN mhux se t[alli li dak li nkiseb mill-infermieri jintilef u lesta li to[ro; direttivi. Paul Pace kompla li dewmien biex to[ro; roll-out call g[al infermieri rtirati g[as-sena d-
L-MUMN qed twissi dwar dewmien biex jimtlew postijiet battala f’karigi okkupati minn infermieri
die[la jista’ jwassal biex limpjiegi ta’ infermieri li jkunu waslu biex jirtiraw u jixtiequ jkomplu ja[dmu ikunu terminati temporanjament sakemm tin[are; is-sej[a u tkun pro/essata t-talba b[alma ;ara s-sena li g[addiet. Hu tenna li b[alma qed ti;i ffa/ilitata l-burokrazija sabiex ikunu mpjegati infermieri barranin, daqstant ie[or g[andu jkun hemm l-istess sforz biex infer-
mieri Maltin ma jitilfux ;urnata wa[da xog[ol min[abba lajma min-na[a tat-taqsima tar-Ri]orsi Umani. Filwaqt li l-MUMN mhix se tikkummenta dwar id-de/i]joni li ma jin[atarx Direttur tar-Rizorsi Umani ;did wara r-ri]enja ricenti tad-Direttur pre/edenti, l-MUMN ma tistax ma tinnotax li s-servizz mill-Uffi//ju tar-Ri]orsi Umani inbidel minn wie[ed normali g[al wie[ed [a]in [afna.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
5
LOKALI
Jipproponi li kull komunità parrokkjali f’G[awdex tilqa’ familja ppersegwitata mis-Sirja u l-Iraq Dione Borg
L-Isqof ta’ G[awdex Mario Grech qed jipproponi li quddiem l-atro/itajiet li l-Insara qed jg[addu minnhom fl-Iraq u fisSirja, kull komunita’ parrokkjali fid-Djo/esi ta’ G[awdex timpenja ru[ha biex taddotta familja minn dawn il-pajji]i u ;;ibhom jg[ixu fostha f’G[awdex. L-Isqof ta’ G[awdex g[amel dan l-appell waqt l-omelija talfesta ta’ Marija Bambina nhar itTnejn filg[odu fil-Ba]ilika tatTwelid tal-Ver;ni Mbierka fixXag[ra. Monsinjur Grech qal li l-Knisja G[awdxija, li ddeskriviha b[ala l-”Knisja Omm”, g[andha tibg[at sinjal ta’ solidarjetà ma’ dawn in-nies u kull parro//a g[andha ta//etta li tilqa’ fi [danha familja minn fost dawn l-
Insara ppersegwitati u timpenja ru[ha li tipprovdilha fejn toqg[od u l-mezzi biex tg[ix. L-Isqof qal li l-Knisja g[andha tifta[ dirg[ajha biex t[addan ukoll lil dawk li jinsabu fil-periferija ;eografika u ]ied li g[andu f’qalbu lil dawk kollha li huma vittmi tal-;lied atro/i flIraq u fis-Sirja, imma partikolarment lil [utna l-Insara. Anke fi kliem il-Papa Fran;isku, qal l-Isqof Grech, dawn l-Insara ppersegwitati huma “fil-qalb tal-Knisja Omm”. “Kif nistg[u nibqg[u passivi meta numru bla g[add ta’ a[wa Nsara li jirrifjutaw li ji/[du l-fidi tag[hom, qed ji;u vjolentati u maqtula ? O[rajn, biex ja[arbu lvjolenza, qed ikollhom i[allu djarhom u ja[arbu. Id-daqq tattrombi fil-festi tag[na jfakkarni li fl-Iraq u s-Sirja qed iddoqq it-
Id-daqq tat-trombi fil-festi tag[na jfakkarni li fl-Iraq u s-Sirja qed iddoqq it-tromba tal-mewt – Mons Mario Grech, Isqof ta’ G[awdex
B[alissa g[addejja persekuzzjoni kontra l-insara fis-Sirja u fl-Iraq. Fil-parro//a tax-Xag[ra waqt il-festa ta’ Marija Bambina n;abret is-somma ta’ €6,000 g[al dawn ir-refu;jati.
tromba tal-mewt, il-[sejjes talmurtali jfakkruni fil-[sejjes talkanuni tal-gwerra. Quddiem din il-qerda massiva u din id-deportazzjoni tal-Insara, il-kuxjenza ma t[allinix kwiet”, qal l-Isqof ta’ G[awdex. “Jien naf li l-poplu tag[na g[andu qalb kbira u jaf ikun ;eneru] ma’ min hu fil-b]onn. Konvint li kif insibu mezzi g[al pro;etti o[rajn li m’g[andhomx paragun ma’ din il-proposta, nafu
nsibu mezzi biex nag[mlu din ilkarità, imbag[ad, jekk ma nsibux mezzi, m’g[andniex nib]g[u no[or;u minn ;ewwa. Jekk nilqg[u lil dawn il-persuni, inkunu qeg[din ng[inuhom je[ilsu mill-mewt”, kompla lIsqof Grech, waqt li [abbar li se jikteb lill-Awtoritajiet ?ivili u lin-Nunzjatura Appostolika biex jinfurmahom b’din id-disponibbiltà tal-Knisja lokali u jitlobhom jg[inu f’dan il-pro;ett”.
Fl-omelija tieg[u, intant, lIsqof Grech qal ukoll li ftit ;img[at o[ra se jie[u sehem fis-Sinodu tal-Isqfijiet li se jittratta ]-]wie; u l-familja. LIsqof ta’ G[awdex sostna li anke f ’ dan il - ka] , il - Knisja Omm ma tistax tibqa’ indifferenti quddiem il-karba ta’ [afna li g[andhom diffikultajiet serji dwar temi li g[andhom x’jaqsmu mal - [ajja relazzjonali u sesswali tag[hom.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
6
LOKALI
Preokkupata dwar i]-]ieda fis-sussidju g[all-operatur ;did tat-trasport pubbliku Il-Kamra tal-Kummer/, lIndustrija u l-Intrapri]a esprimiet id-di]appunt tag[ha g[alla[bar li l-pajji] se jkun qed i[allas bejn 24 miljun u 29 miljun ewro f’sussidju g[asservizz il-;did tat-traspot pubbliku. Fi stqarrija, l-Kamra talKummer/ qalet li din is-sitwazzjoni tista’ twassal biex tin[oloq tarzna o[ra fil-mument meta lpajji] kien irnexxielu jsolvi lproblema tas-sussidji li kienu jing[ataw lit-tarznari. Il-Kamra qalet li dan qed isir meta s’issa r-riformi fit-tasport pubbliku ma tawx ir-ri]ultati mixtieqa. Il-Kamra rreferiet g[all-proposti li ressqet g[all-Ba;it li ;ej u li, permezz tag[hom, lekonomija ssir iktar sostenibbli u tinqata’ l-[ela. Fil-po]izzjoni
tag[ha l-Kamra tal-Kummer/ qalet li s’issa, l-Gvern irrifjuta li jag[ti kumpens lill-kumpaniji li jiddependu mill-ener;ija, meta b’nofs is-sussidju g[alloperatur tat-trasport pubbliku, il-Gvern seta’ offra tariffi talener;ija fil-livell tal-medja talUE. Kieku ji;ri hekk, dawn ilkumpaniji jkunu jistg[u jtejbu loperat tag[hom u l-kompetittività waqt li jissalvagwardjaw limpjiegi. Quddiem din is-sitwazzjoni, il-Kamra tal-Kummer/ appellat lill-Gvern biex jikkunsidra mill;did il-po]izzjoni tieg[u dwar dan is-sussidju g[as-servizz tattrasport pubbliku u sostniet li jekk i/-/ifri m[abbra huma korretti, dawn ma ji;;ustifikawx ilbenefi//ji li l-pajji] jista’ jie[u minnhom.
Salvati 700 immigrant rregolari
Il-Migrant Offshore Aid Station (MOAS) nhar it-Tnejn ipprovda servizzi lic-?entru Marittimu Taljan biex kienu salvati madwar 700 immigrant li kienu f’diffikultajiet fuq il-ba[ar f’]ew; gruppi separati. Fi stqarrija ntqal li kien g[all[abta tas-6.40am meta kienet innutata dg[ajsa f’diffikultà b’madwar 300 immigrant abbord. Immedjatment sar kuntatt ma’ Ruma fejn ing[atat direttiva biex ting[ata assistenza lid-dg[ajsa.
L-immigranti f’diffikultà ttellg[u abbord il-Phoenix li huwa l-bastiment tal-MOAS, li hija inizjattiva privata Maltija talg[ajnuna umanitarja. 83 mara li kienu abbord, flimkien mat-tfal, ing[ataw l-ewwel g[ajnuna. Sadattant il-bastiment Taljan Borsini wasal fuq il-post biex jag[ti l-assistenza me[tie;a. G[all-[abta tal-11.30am, ilMigrant Offshore Aid Station kien involut fit-tieni missjoni ta’ salvata;; meta ta assistenza lil
400 immigrant ie[or li kienu fuq dg[ajsa o[ra fuq il-ba[ar. Limmigranti kienu Sirjani, Palestinjani u Eritreani, u fosthom kien hemm tifel ta’ sentejn. F’dawn i]-]ew; missjonijiet limmigranti kollha kienu salvati. L-immigranti inkludew numru ta’ /ittadini minn Damasku, b’wie[ed minnhom isostni li hu kien bieg[ id-dar u l-karozza, u [allas 15,000 dollaru biex ilfamilja tieg[u tkun tista’ ta[rab mill-kunflitt fis-Sirja.
Il-produzzjoni industrijali ter;a’ tonqos
Bejn :unju u Lulju ta’ din issena, il-produzzjoni mill-industrija ta’ pajji]na naqset b’aktar minn 4.2 fil-mija. Dan [are; minn statistika ppubblikata mill-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika, lNSO, li tikkonferma x-xejra tattnaqqis fil-produzzjoni industrijali f’Malta matul l-a[[ar sena. Fuq Lulju tas-sena l-o[ra, ilproduzzjoni industrijali f’Malta naqset b’0.3 fil-mija. Fit-tnaqqis ta’ 4.2 fil-mija fuq medda ta’ sena, dak kien re;istrat l-aktar fi prodotti intermedjarji, fi prodotti li ji;u kkunsmati u fl-ener;ija. L-unika ]ieda, ta’ 1.5 fil-mija, kienet re;istrata fil-produzzjoni ta’ prodotti kapitali. Dawn i/-/ifri tal-NSO jikkonfermaw ukoll ix-xejra negattiva f’dak li g[andu x’jaqsam malproduzzjoni industrijali f’Malta meta mqabbel mal-bqija tal-istati membri tal-Unjoni Ewropea. F’dan il-ka], xahar wara l-ie[or, pajji]na jmur kontra x-xejra talmedja Ewropea, li qed ti]died. Skont l-istess statistika talNSO, ix-xejra ta’ tnaqqis f’Malta, xahar wara l-ie[or, ilha g[addejja minn Lulju 2013 ble//ezzjoni tax-xahar ta’ Settembru 2013.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
7
LOKALI
Esperjenza interattiva bejn l-artisti u l-pubbliku fuq il-Fosos tal-Furjana Il-[sieb Interess qawwi fir-rokna tal-Arti u l-Arti;janat waqt il-festi tal-Indipendenza Alessia Psaila Zammit
L-artist ifittex li jikkomunika mal-pubbliku permezz tal-arti filwaqt li l-interess tal-pubbliku jista’ jservi b[ala ispirazzjoni g[all-artist. Dan kien il-messa;; komuni li g[addew lil In-Nazzjon artisti li tkellmu ma’ dan il-;urnal u li se jkunu qed jipparte/ipaw firrokna tal-arti u l-arti;janat waqt il-Festi tal-Indipendenza fuq ilFosos tal-Furjana.
waqt li jkunu qed jag[mlu xxog[ol. Irridu li din tkun xi [a;a interattiva bejn l-artist u u l-pubbliku, li jsiru [a;a wa[da.” Il-pittri/i Margaret Bartolo qalet li dan l-ispazju huwa “importanti [afna g[ax meta wie[ed jarak qed tpitter jie[u iktar interess u jifhem iktar kif isir l-o;;ett artistiku, allura japprezzah iktar. Barra minn hekk, meta jkun hemm tfal, forsi jit[ajru fl-arti u crafts li jg[inuhom fl-i]vilupp u l-[ajja
Qed nippjana li nag[mel xi pittura fuq dak li nkun qed nara fuq il-Fosos Joe Trapani, pittur
Joe Spiteri, wie[ed mill-organizzaturi tar-rokna tal-arti u larti;janat fuq il-Fosos talFurjana, qal li “l-idea u l-[sieb tag[na hu li l-artisti u dawk kollha li ja[dmu l-arti;janat ji;u hemmhekk u jesprimu ru[hom f’esperjenza differenti billi juru x-xog[ol tag[hom, filwaqt li jkunu qed ja[dmu dak il-[in. Lidea wkoll hi li nistiednu lillpubbliku jiddiskuti ma’ dawn lartisti u jifhem il-[sieb tag[hom
tag[hom”. Bartolo se tkun qed tag[mel xog[ol ta]-]ejt fuq it-tila li se jiffoka fuq aspett tal-kultura Maltija. Il-pittur Joe Trapani qal li dan l-ispazju huwa “importanti g[ax b’hekk in-nies forsi jinteressahom u jibdew ipin;u huma wkoll.” Trapani se jkun qed jag[mel u jesponi xog[ol bilwatercolours. Qed jippjana li jag[mel pittura fuq dak li jkun qed jara fuq il-Fosos tal-Furjana.
Opportunita’ biex nesprimu l-espressjonijiet tag[na u ma n]ommux l-arti bejn l-erba’ [itan tad-dar
Ruth Camilleri Borg, skultur u restawratur
L-iskultur u restawratur Ruth Camilleri Borg qalet li r-rokna tal-arti u l-arti;janat se “tag[tina opportunità biex nuru l-arti u lespressjonijiet tag[na fil-pubbliku, g[aliex ma tkunx qed i]]omm l-arti bejn l-erba’ [itan tad-dar. Meta inti jkollok /-/ans tesponi, anke inti tie[u gost tara n-nies japprezzaw l-arti tieg[ek”. Camilleri Borg se tkun qed tesponi l-iskultura li tidher f’dan ir-ritratt u li tatha t-titlu “Ni//elebraw il-Festi Nazzjonali”. Hi spjegat li din l-iskultura turi figura feminili fuq luzzu Malti li jirrappre]enta lil pajji]na, ilba[ar imqalleb li juri l-[idma li g[addew minnha missirijietna biex kisbu l-Indipendenza, listilel li jissimbolizzaw iss[ubija fl-Unjoni Ewropea, ktajjen li jfakkru l-{elsien kif ukoll ri[ li jissimbolizza l-futur. Il-pittur Anthony Lucian Cauchi qal li “l-artist ma ja[dimx g[al rasu imma ja[dem mannies. Jekk ma jkollokx kuntatt man-nies m’hemmx skop g[alfejn tag[mel l-arti.” Cauchi spjega li se jkun qed jesponi pitturi bilpastels u se jkun qed jag[mel xi xog[ol fuq xenarju Malti jew ixxenarju ta’ fuq il-Fosos talFurjana.
Joe Spiteri, wie[ed mill-organizzaturi
tag[na hu li l-artisti ji;u fuq il-Fosos u jesprimu x-xog[ol tag[hom waqt li l-pubbliku jiddiskuti mag[hom
Meta wie[ed jarak qed tpitter, japprezza l-arti aktar Margaret Bartolo, artista
L-artist ma ja[dimx g[al rasu, imma ja[dem man-nies Anthony Lucian Cauchi, pittur
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
8
LOKALI
Skont studju, mara b’tattoo fejn tidher, tkun aktar sesswalment disponibbli. U tattoo vi]ibbli tnaqqaslek i/-/ans li ssib ix-xog[ol li trid b’60% – Charlot Seychell, Tattooist
It-tattoos...x’ta[seb dwarhom ^ Min jag[mel tattoo biex jimxi mal-moda, u min jag[milha biex iwassal messa;; Amy Borg
Ikollok tag[mel tattoo, tag[milha ? U jekk tag[milha, g[aliex tag[milha ? U fuq kollox, x’tattoo tag[]el li tag[mel ? F’dawn l-a[[ar snin it-tattoos qishom saru mod kif il-persuna twassal messa;; lis-so/jeta’. Inkella hemm min i[ares lejhom b[ala xi [a;a tal-moda. I]da filverita’, x’inhi r-ra;uni li wie[ed jag[mel tattoo ? Dwar dan In-Nazzjon tkellmet mal-psikologu Nicholas Briffa li t-twe;ibiet tieg[u g[al dawn ilmistoqsijiet kollha huma bba]ati fuq studju li sar fl-Istati Uniti u fl-Iskozja. F’dan l-istudju ntag[]lu numru ta’ parte/ipanti minn diversi oqsma tax-xog[ol, li w[ud minnhom g[andhom tattoos u o[rajn le, u l-esperti analizzaw kif i[arsu lejhom in-nies. Il-psikologu Briffa qal li filpassat it-tattoo kienet mezz kif wie[ed i[ossu jappartjeni g[al xi klikka, waqt li llum hemm l-ele-
ment li ta’ statement lejh innifsu u anke lejn is-so/jeta’. Qal ukoll li mill-istudju li sar, skoprew kif mara li g[andha tattoo vi]ibbli - g[aliex wie[ed jista’ jkollu tattoo u din ma tidhirx - ming[ajr ma trid, jew g[ax trid, qed twassal il-messa;; li li hi aktar sesswalment disponibbli. I]da g[alkemm fil-verita’ [afna jaraw li t-tattoos saru moda, ghad hemm min jistkerrah lil min ghandu t-tattoos. Dwar dan, Nicholas Briffa qal li mill-istudju [are; ukoll li tattoo fejn tidher tnaqqas i/-/ans li persuna ssib ix-xog[ol li tixtieq, b’sittin fil-mija. Dan il-;urnal tkellem ukoll ma’ Charlot Seychell, li ja[dem b[ala tattooist u staqsejnih ma’ min huma popolari l-aktar it-tattoos, jekk hux mal-irgiel jew man-nisa, u x’tip ta’ tattoos huma l-aktar popolari. Seychell wie;eb li fejn qabel it-tpin;ija fuq il-;isem kienet popolari aktar mal-ir;iel, illum fil-[anut tieg[u saru jid[lu nisa
daqs kemm jid[lu ir;iel. Li jara differenti hu fil-qisien tat-tattoos. Filwaqt li fil-ma;;oranza tag[hom l-ir;iel g[adhom jag[]lu li jag[mlu tattoos kbar, in-nisa g[adhom daqxejn xetti/i
u jibqg[u xi ftit lura, pero’ stqarr li din il-mentalita’ wkoll qed tinbidel bil-mod il-mod. F’dawk li huma l-aktar tattoos popolari, Charlot Seychell qal li ovvjament mhux kul[add l-istess. Ikun hemm min irid jag[mel tattoo biex jiftakar f’xi nies vi/in tieg[u li jkunu mietu, jew biex jiftakar f’xi episodju sabi[ f’[ajtu b[at-twelid ta’ xi tarbija. U jkun hemm min jag[]el li jag[mel tattoo li ma jkollu x’jaqsam xejn mieg[u personalment, b[alma hija tpin;ija ta’ xi /elebrita’. Seychell jinnota wkoll li g[alkemm qabel kienet moda lgrafika b[ala tattoo, illum innies iktar saru jippreferu jag[mlu xi kitba b[al xi espressjoni li g[andha sinjifikat relevanti g[al [ajjithom. Jg[id ukoll li l-friefet u l-fjuri saru moda [afna. U l-pubbliku x’ja[seb dwar ittattoos ? {a;a tal-iskantament, l-iktar nies li ma ridux jitkellmu dwar
it-tattoos kienu dawk li g[andhom it-tattoos ! Minn kummenti li rnexxielu jie[u dan il-;urnal dwar dan is-su;;ett, kien hemm min qal li tog[o;bu t-tpin;ija, sakemm ma tkunx kbira ]]ejjed, u kien hemm min wie;eb li tog[o;bu imma fuqu ma jridhiex. Kien hemm ukoll min la jridha fuqu u lanqas irid jaraha fuq [addie[or. Kumment li spikka kien ta’ ra;el mimli tpin;ija, li qal li nnies m’g[andhomx g[alfejn jistkerrhu lil min g[andu t-tattoos g[ax hawn l-impressjoni ]baljata u n;usta li kull min jag[mel tattoo jista’ jkun xi kriminal. Minkejja dawn l-opinjonijiet kollha differenti, jibqa’ l-fatt li ttattoos illum, apparti biex wie[ed jimxi mal-moda, isiru g[al xi skop. Sinjifikat li forsi meta naraw lil xi [add bi tpin;ija partikolari a[na ma nifhmuhx, imma g[al min ikollu dik it-tattoo, ikun ifisser [afna !
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
www.maltarightnow.com
9
EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR L-EDITORJAL
Malta l-ag[ar fl-Ewropa g[ax-xiri mill-[wienet u minn fuq l-internet Ilna x-xhur issa bi statistika li to[ro; mill-uffi//ju tal-Unjoni Ewropea g[all-istatistika, il-Eurostat, dwar it-tnaqqis sostanzjali fix-xiri tal-konsumaturi f’Malta - tnaqqis li [afna drabi fl-a[[ar xhur kien l-ag[ar fl-Ewropa. Er;ajna bl-akbar tnaqqis fil-bejg[ fl-Ewropa U issa kellna sett ie[or ta’ /ifri mill-Eurostat dwar ix-xiri f’Malta u f’kull pajji] tal-Unjoni Ewropea f’Lulju li g[adda. Er;ajna bi tnaqqis ta’ tnejn u nofs fil-mija fuq Lulju tas-sena ta’ qabel – tnaqqis li re;a’ g[amilna l-ag[ar fl-Ewropa. Sitta biss naqqsu, a[na l-ag[ar fosthom Sitt pajji]i biss mit-28 pajji] tal-Unjoni naqqsu l-bejg[ f’Lulju fuq sena qabel. A[na fost dawn is-sitta li naqqsu u, ag[ar minn dan, waqt li tal-[amsa l-o[ra kien tnaqqis ]g[ir, tag[na kien lag[ar tnaqqis fix-xiri tal-konsumaturi. Tnaqqis mhux mistenni Issa dan it-tnaqqis mhux suppost qed ise[[. G[andna ekonomija li l-Gvern qed jg[id li qed tikber. G[andna l-Gvern li da[[al 3,400 ru[ mieg[u f’sena wa[da. Barra minn Malta l-maltemp ekonomiku g[adda. Mhux suppost qed innaqqsu x-xiri hawn. Falza stikka tal-Prim Ministru Muscat Il-Prim Ministru Joseph Muscat sab sku]a. Qal li t-tnaqqis filbejg[ kien fil-[wienet g[ax in-nies qed jixtru minn fuq l-internet. Falza stikka kbira tal-Prim Ministru Muscat. Falza stikka ripetuta li ma tistennihiex. G[ax l-istatistika tal-Eurostat tg[id /ar li tinkludi x-xiri tal-konsumaturi kemm mill-[wienet kif ukoll minn fuq l-internet. Il-bejg[ jinkludi dak minn fuq l-internet
Imma naturalment g[andna Prim Ministru li fit-tajjeb jifta[ar b’rix [addie[or, sa[ansitra bi pro;etti bi flus l-Ewropa li hu ma riedx, imma meta ji;i biex jerfa’ r-responsabbiltà g[al dak li qed ji;ri fi ]mienu u tort tieg[u, jara kif jiskarta u ja[rab, anke billi jg[id affarijiet li mhumiex minnhom. Jekk hawn tkabbir ekonomiku, mhux jasal fi bwiet in-nies Ir-ra;unijiet g[at-tnaqqis fil-bejg[ f’Malta, il-Prim Ministru jaf x’inhuma, jekk ikun onest. Jekk hawn tkabbir ekonomiku, hu /ar li dan mhux qed jasal fi bwiet in-nies. Bejn l-2008 u l-2013, il-paga medja ]diedet b’528 ewro fis-sena... U dan jo[ro; /ar mi/-/ifri dwar il-pagi. Minkejja li bejn l-2008 u l-2013 id-dinja kienet fl-ag[ar ri/essjoni fi 80 sena, f’Malta mhux biss ma [assejniex ir-ri/essjoni u kellna x-xog[ol, imma wkoll kellna pagi ji]diedu b’medja ta’ 528 ewro fis-sena. ... imma fl-ewwel sena ta’ Gvern Laburista, ]diedet biss b’96 ewro Imma fl-ewwel sena tal-Gvern ta’ Joseph Muscat, il-pagi ]diedu biss b’96 ewro. Dawn huma /-/ifri li [ar;u mill-uffi//ju tal-istatistika tal-Gvern Malti stess u issa. G[andna ekonomija bla direzzjoni li qed tnaqqas il-fidu/ja u x-xiri tal-konsumaturi.
L-G[awdxin u tal-linja A[na grupp ta’ G[awdxin, [addiema u studenti, li b[al [afna o[rajn li jg[ixu f’G[awdex, ta’ kuljum naqsmu lejn Malta g[ax-xog[ol jew listudju, jum wara jum, ;img[a wara l-o[ra. B’xorti [a]ina, imma, minflok l-awtoritajiet jag[mlulna l-[ajja aktar fa/li, fl-a[[ar xhur kellna niffa//jaw tbatija ]ejda ka;un ta’ nuqqas ta’ ippjanar bejn il-Gozo Channel u l-kumpanija li t[addem is-servizz tal-karozzi tal-linja li hemm fi/-?irkewwa. Dan g[aliex, [afna drabi ka;un ta’ nuqqasijiet ]g[ar li fa/ilment jistg[u ji;u a;;ustati, il-[inijiet tal-vapuri tal-Gozo Channel u dawk tat-tluq talkarozzi tal-linja mill-port ta/?irkewwa ma jaqblux u aktar iva milli le, meta naslu Malta kmieni filg[odu, insibu li x-xarabank tkun g[adha kif telqet, u jkollna noqog[du nistennew lill-karozza tal-linja li jkun imiss li ti;i wara. Dan qed iwassal biex [afna drabi naslu tard g[ax-xog[ol jew g[allezzjonijiet. Sa din il-;img[a stess, grupp minna li wasalna Malta malvapur li telaq fis-7am mill-port tal-Im;arr - li biex tkompli
tg[axxaqha kultant ukoll jitlaq tard - kif wasalna /-?irkewwa rajna l-karozza tal-linja qed titlaq e]att mill-venda. L-appell tag[na hu biex forsi ssir xi [a;a u b’kollaborazzjoni u ftit ta’ ppjanar a[jar tal-[inijiet, ikun ]gurat li l-karozzi tal-linja jistennew lill-[afna G[awdxin li f’dawn il-[inijiet, kull filg[odu, jkunu qed jaqsmu lejn Malta. Ilna [afna nilmentaw dwar dan, imma qatt ma sar xejn. Nittamaw, issa, li bil-mi;ja taloperatur il-;did tat-trasport pubbliku, xi [add jag[ti kasna. {addiema G[awdxin f’Malta I/-?irkewwa
Mar minn ta[t Mela skont Joseph Muscat, ilPartit Laburista mar minn ta[t fl-affari skandlu-korruzzjoni tal-Australia Hall. Nistaqsi : dan ifisser li, biex jag[mel tajjeb g[al ‘dak li tilfu’, il-Gvern moralment korrott ta’ Muscat qed ja[mi xi [a;a o[ra b[al dik tal-Australia Hall u tal-Premier ? Jien nag[mel su;;eriment lill-Partit Nazzjonalista biex filfesti tal-Indipendenza fuq il-
Fosos tal-Furjana ssir ;abra biex il-flus jg[addu g[all-PL b[ala solidarjetà mieg[u forsi ma jibqax ibati. Miskin, g[ax g[andu jmur minn ta[t ? Imma forsi jmur a[jar jekk il-;abra ssir fost dawk l-eluf tal-qalba li da[[al ja[dmu mal-Gvern. Dawk midjunin mal-Gvern tag[hom u ]gur ma jiddejqux ida[[lu jdejhom fil-but u jag[tu xi [a;a lura minn dak li [adu ! Qabel nag[laq, g[andi mistoqsija o[ra : ma nag[mlux mod li fil-ka] ta]-zew; vapuri ma[rubin minn Malta minn ta[t imnie[er l-awtoritajiet, kien hemm involut tix[im ta’ flus, hux ? Nistennew twe;iba mis-suppost inkjesti tal-Gvern. G. L. Camilleri Il-Furjana
L-ittri f’din il-pa;na L-ittri f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu fl-indirizz elettroniku nathaniel.attard@media.link.co m.mt jew fl-indirizz ta’ Media.Link Communications li jidher aktar ‘l isfel fil-pa;na
25 sena ilu f’il-Mument F’Mejju [ar;u diversi statisti/i li taw indikazzjoni tax-xejriet ekonomi/i f’Malta, u fost l-o[rajn dawn urew li fl-ewwel [ames xhur tas-sena 1989 kienu ]diedu l-impjiegi, naqas il-qg[ad, u ]diedet l-esportazzjoni. T[abbar li l-MIBA, l-Awtorita’ dwar ilKummer/ Internazzjonali ta’ Malta, kienet approvat seba’ applikazzjonijiet minn kumpaniji barranin biex jibdew joperaw filqasam tal-offshore minn Malta. Barra minn hekk kien approvat ukoll it-twaqqif ta’ 15-il nominee company. Waqt l-inawgurazzjoni ta’ ;nien pubbliku f’{a]-}ebbu;, il-Prim Ministru Eddie Fenech Adami tkellem dwar il-[sieb tal-Gvern li jwaqqaf il-Kunsilli Lokali, bit-tama li s-sena ta’ wara l-Parlament japprova li;i li permezz tag[ha /erti poteri li kienu f’idejn il-Gvern ?entrali jg[addu g[and il-Kunsilli Lokali. Kienet inawgurata wkoll il-Yacht Marina ;dida fl-Imsida li pprovdiet 274 post ;did ta’ rmi;; g[al jottijiet.
Editur> Nathaniel Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt • Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i> Tel> 25965-317#318 E-mail> adverts@media.link.com.mt
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
10
OPINJONI
Tmexxija skorretta u abbu]iva Tul dawn l-a[[ar xhur kemm il-darba kelli l-opportunita’ nikteb dwar il-periklu li tinsab fiha d-demokrazija f’pajji]na ta[t tmexxija ta’ Gvern Laburista. Nag[milha /ara; mhux qed nitkellem b’dan il-mod g[ax jien deputat Ewropew Nazzjonalista u l-Partit Laburista jinsab fil-Gvern i]da g[aliex dak li qed ji;ri pre]entament f’pajji]na hi prova [ajja li dan hu Gvern li jrid jikkontrolla kollox kif irid u jaqbel lilu waqt li ma jiddejjaq xejn ipo;;i lilu nnifsu ‘l fuq mill-li;i.
g[al qalbu d-demokrazija. Il-PN m’hu se j[alli lil [add u qatt li jilg[ab bid-demokrazija ta’ pajji] anke jekk il-partit jkun floppo]izzjoni b’minoranza ta’ disa’ si;;ijijiet parlamentari. Min qed ja[seb li l-oppo]izzjoni Nazzjonalista hija dg[ajfa sejjer ]baljat g[aliex filwaqt li wettaqna l-i]balji tag[na fil-passat, illum ninsabu f’sitwazzjoni fejn qed nirriformaw l-istrutturi tag[na biex fl-iqsar ]mien possibli ner;g[u nkunu partit rebbie[ u lest biex ikun l-alternattiva g[all-Gvern Laburista.
Il-PN hu t-tarka
{add u qatt m’g[andu jib]a’ mill-[a]in Il-PN m’g[andu jib]a’ qatt mill-manuvri li qed jag[mel dan il-Gvern g[aliex [add u qatt m’g[andu jib]a’ mill-[a]in. Xi darba ]-]ejt se jitla’ f’wi// lilma u l-[a]in mhux se jibqa’ jirrenja g[al dejjem. Il-mod ta’ kif qed jimxi dan il-Gvern hu [a]in g[aliex dan hu Gvern li ma jid-
Filwaqt li dan hu ]mien fejn il-Partit Nazzjonalista jrid ikompli jifhem u ja//etta l-i]balji li g[amel meta kien fil-Gvern, flistess waqt f’dan il-perjodu l-PN g[andu jkun it-tarka ta’ dawk li tassew jemmnu fit-tkattir taddemokrazija f’pajji]na u li din qatt m’g[andha tkun imbg[absa g[all-gwadan ta’ [adie[or. B[ala partit fl-oppo]izzjoni je[tie; li nkomplu na[dmu biex no[or;u fil-bera[ kull abbu] li dan il-Gvern qed jag[mel u li jmur kontra kull min g[andu
dejjaq xejn ikun moralment korott b’tmexxija li ta;evola biss lil min hu tal-qalba. G[alhekk fl-isfond ta’ dan kollu, f’dan il-mument indur fuq kull
B[ala partit fl-oppo]izzjoni je[tie; li nkomplu na[dmu biex no[or;u fil-bera[ kull abbu] li dan il-Gvern qed jag[mel u li jmur kontra kull min g[andu g[al qalbu d-demokrazija David Casa david.casa@europarl.europa.eu
min g[andu g[al qalbu ddemokrazija ta’ pajji]na biex matul dan ix-xahar jing[aqad mag[na fil-festi talIndipendenza sabiex inwasslu messa;; /ar u dirett li 50 sena wara li pajji]na kiseb lIndipendenza, il-poplu Malti g[adu jemmen f’Malta indipendenti u demokratika u ma jridx li jkollu tmexxija li hi vi/in id-dittatorjat modern. Gvern li qed imexxi b’stil ta’ dittatorjat
Jekk hemm xi [add li qed
ja[seb li qed nesa;era bil-kummenti tieg[i ng[idlu li dan m’huwiex il-ka]. Jekk in[arsu lejn u[ud mill-a[[ar ka]ijiet ri/enti fosthom, il-ka] talIm[allef Lino Farrugia Sacco, il-[sieb tal-Gvern li jipposponi l-elezzjonijiet lokali g[all-2019, i]-]ieda qawwija f’sena ta’ nies li da[lu ja[dmu mal-Gvern u ddiversi ka]ijiet li juru nuqqas ta’ konsultazzjoni mill-Gvern malOppo]izzjoni, dawn huma ftit e]empji li juru bl-aktar mod /ar li dan hu Gvern li qed imexxi b’stil ta’ dittatorjat modern u g[aliex jemmen li g[andu sa[[a spe/jali g[aliex reba[ l-elezzjoni ;enerali u l-elezzjoni g[all-Membri tal-Parlament Ewropew b’ma;;oranza kbira.
B]onn li l-poplu jwaqqaf dawn l-abbu]i Wasal i]-]mien li l-poplu
Malti u G[awdxi iwaqqaf dawn l-abbu]i u juri bl-aktar mod /ar li pajji]na g[andu jkollu Gvern demokratiku u mhux Gvern li jmexxi b’stil li jaqbel lilu biss. Pajji]na i;;ieled biex ikun indipendenti u [ieles minn tmexxija li timponi fuq il-poplu Malti dak li g[andu jsir. D[alna fl-Unjoni Ewropea biex inkomplu nsa[[u d-demokrazija u lIndipendenza tag[na u g[alhekk ejjew inkunu a[na stess li nwasslu messa;; b’sa[[tu u dirett kontra ttmexxija [a]ina, skoretta u abbu]iva tal-Gvern. Pajji]na jixraqlu a[jar!
Il-Labour ma jafdakx X’kien il-[sieb wara l-introduzzjoni tal - Kunsilli Lokali g[oxrin sena ilu kul[add jafu u kien /ar f’g[ajnejn kul[add sa mill-bidunett imma l-[sieb talGvern Laburista illum li jikkan/ella l-elezzjonijiet talkunsilli lokali ta’ Marzu li ;ej j[alli [afna u [afna dubji fuq is-serjeta’ u l-integrita’ ta’ dan l-istess Gvern. Gvern tal-PN emmen fil-poplu 20 sena ilu ,
li
Gvern Nazzjonalista [ass li d de/izjonijiet li tolqtu mill-qrib in-nies g[andhom je[duhom listess nies li ser igawdu jew ibatu minnhom u mhux xi [add li jinteressah biss li j]omm ilpoter f ’ idejh . Il - Partit Laburista kien g[amel re]istenza qawwija g[all-introduzzjoni tal-kunsilli lokali tant li g[amel l-ewwel snin lanqas biss jipparte/ipa fl-elezzjonijiet tag[hom. Dakinnhar kont [sibt li lLabour kien g[adu wisq jimxi bl-istil Mintoffjan fejn g[al kull farka ta’ g[ajnuna jew de/i]joni trid tirrikorri g[and il-Ministru imma llum 20 sena wara nikkonkludi li l-Labour li rnexxielu jer;a’ jkun fil-Gvern g[adu sta;nat f’dik il-mentali-
ta’. Illum, li g[andu l-fakulta’ li jag[milha , ser ja[taf l opportunita’ u jikkan/ella lelezzjonijiet tal-kunsilli lokali sabiex ma tibqax tidde/iedi int imma xi Ministru.
Kemm smajna qabel l-elezzjoni ;enerali li ser ikun il-poplu li ser ikun qed jidde/iedi u jkun parte/ipi fl-g[a]liet li jag[mel il-Gvern. Illum dan id-diskors sfuma fix-xejn u tar mar-ri[
Diskors li sfuma fix-xejn
Kemm smajna qabel l-elezzjoni ;enerali li ser ikun ilpoplu li ser ikun qed jidde/iedi u jkun parte/ipi fl-g[a]liet li jag[mel il-Gvern. Illum dan id-diskors sfuma fix-xejn u tar mar-ri[ g[aliex il-Gvern ne[[a l-maskra tieg[u u llum qed jg[idlek /ar u tond li hu ma g[andux fidu/ja fik; anzi jie[u pja/ir jarak ter;a’ tibda tittallab g[and il - Ministru biex tie[u dak li hu tieg[ek biddritt. G[andna Gvern li llum jurik b’mod u g[ada jag[mel mod ie[or. G[andna Gvern li llum jag[ti li]-]g[a]ag[ ta’ sittax-il sena id-dritt li jivvutaw flelezzjonijiet tal-kunsilli lokali u l-g[ada je[odilhom dan iddritt g[aliex ser ikunu jistg[u jivvutaw ta’ 21 sena minflok. Dan x’inhu? Da[q fil - wicc ? U jekk mhuwiex da[q fil - wi// , x’jista’ jkun tradiment? U jekk mhuwiex tradiment , nistg[u
Paula Mifsud Bonnici mifbon@maltanet.net
allura insej[ulu gabrijola o[ra ta’ Muscat? A[bar sena f’anniversarju hekk importanti F’din is-sena, il-poplu Malti qieg[ed ji//elebra 50 sena ta’ Indipendenza. F’dawn il-50 sena, il-poplu Malti rnexxielu jikseb d ’ demokrazija u bis sa[[a tal-Partit Nazzjonalista, din id-demokrazija kibret fuq livell nazzjonali, ]iedha biss[ubija fl - Ewropa , bl - elez zjonijiet tal - parlament ewropew u kabbarha ukoll fillivell lokali permezz tal Kunsilli. I]da llum wara l-
poplu rnexxielu jikseb dan kollu , g[andek Gvern Laburista li se j[assar l-elezzjonijiet madwar il - pajjiz
kollu – 68 elezzjoni b’kollox. Possibbli allura li l - Gvern Laburista u Joseph Muscat qed jaraw id - demokrazija , prin/ipju tant ba]iku u importanti, b[ala inkonvenjent? Il-poplu jsaqsi Dan il-Gvern ma
jafdakx u g[ax ma jafdakx lanqas jafda li l-poplu Malti jista’ jkolli mel[ f’mo[[u aktar milli qed ja[seb il - Labour . Dan il - Gvern qieg[ed i;ib l-isku]a li l-elezzjonijiet ser jit[assru g[aliex dan l-elezzjonijiet jiswew ilflus u g[aliex in-nies g[ajjew jivvutaw. {afna nies huma tal-istess fehma u jg[iduli – jekk verament dan il - pajji] huwa daqstant fallut li ma jistax jaffordja elezzjonijiet , mhux a[jar isiru xorta s-sena d - die[la ;aladarba ser ikun hemm ir-referendum dwar ilka//a ? Mhux a[jar isiru
f’daqqa meta nafu li f’daqqa ji;u jiswew l-istess? {afna nies qaluli – G[alfejn Joseph Muscat qed jg[idilna li a[na g[ajjejna mill - elezzjonijiet meta a[na l-aktar pajji] flEwropa li no[or;u nivvutaw? U jekk veru g[ajjejna, dan ilGvern mhuwiex obbligat li jara kif ine[[i din l-g[ajja aktar milli jne[[i l - elezzjonijiet ? Meta tmur g[and it-tabib g[ax ma tifla[x, it-tabib mhux jara li jikkurak minflok joqtlok? Sfortuntament , il - Labour ghandu kredenzjali koroh [afna fid - demokrazija ta ’ pajji]na . L - istorja ma j[assarha [add. Huwa g[ajb li din l-istorja ser tkun qed tirrepeti ru[ha u wisq nib]a’ li g[oxrin sena o[ra , dan il Gvern Laburista ser jer;a ’ jitni]]el fl-istorja b[ala dak ilpartit li re;a’ ta bis-sieq iddemokrazija f’pajji]na.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
11
OPINJONI
Sinjali negattivi g[all-ekonomija u l-finanzi tal-pajji] Ir - rapport dwar il - kom pettitività fid - dinja po;;a lil Malta fil - 47 post . Li jfisser li tilfna sitt postijiet F’temp ta’ sena Malta tilfet sitt postijiet fil-kompettitività dinjija. Is-sena l-o[ra konna fil41 post. Din is-sena waqajna g[as-47 post. Mur ara x’kien ji;ri li kieku din id - diksata [adniha ta[t gvern Nazzjonalista. Kieku kif jg[id il-Malti: [oll xag[rek u ;ib i]]ejt! Niftakar meta konna n]idu fil-klassifika ma kien ji;ri xejn. I]da alla[ares nin]lu xi post g[ax tara l-kanuni kollha ppuntati lejn il-gvern li bilkemm ma kienux jistennew li jirri]enja. Illum il - kelma ri]enja m’g[adiex fid-dizzjunarju talLabour. Illum kollox jg[addi. Kummer/ barrani ll - kummer/ barrani
ta ’ pajji]na wkoll qabad in-ni]la. Qed tonqos l-importazzjoni u qed tonqos l-esportazzjoni. Flewwel sitt xhur ta’ din is-sena limportazzjoni naqset minn 2,911 miljun ewro g[al 2,858 miljun ewro , bi tnaqqis f’kimi/i, o;;etti semi-manifatturati , makkinarju u tag[mir g[at-trasport u affarijiet mixxelanja g[all-manifattura. Min-na[a l-o[ra kellna wkoll tnaqqis fl-esportazzjoni: minn 1,972 miljun ewro fl-ewwel sitt xhur tas-sena l-o[ra g[al 1,907 miljun ewro fl-ewwel nofs ta’ din is-sena. Ma ninsewx li di;a kien hemm tnaqqis fl-esportazzjoni bejn l - 20 1 2 u l - 20 1 3 ; minn 4,439 miljun ewro fl-2012 g[al 3,922 miljun fl-2103. Ta’ min ifakkar li mal-importazzjoni u l - esportazzjoni ja[dmu eluf ta’ persuni. Nies impjegati fil-fabbriki li jipprodu/u g[all - esportazzjoni . G[addejjin minn /iklu vizzju] li jwassal g[al [sara fl ekonomija u l-finanzi tal-pajji]. }bilan/ fil-finanzi tal-gvern L-ag[ar a[bar hi li l-finanzi tal-gvern qed ikomplu jkabbru l-i]bilan/. Fl-ewwl sitt xhur tassena l-i]bilan/ tal-gvern kien ta’ 265.2 miljun ewro, jew 24 miljun iktar mill-istess petijodu s-sena l-o[ra. Dan minkejja li lgvern da[[al iktar 107 miljun ewro, l-aktar f’g[otjiet (+32.6 miljun ewro): VAT (+31 miljun ewro). income tax (+14 miljun ewro) u kontribuzzjonijiet g[asSigurtà So/jali (+ 27.4 miljun ewro). Biss filwaqt li l-gvern
da[[al
mis - sena ta ’ qabel meta konna fil - 4 1 post . Ir - rap port g[al :unju ta ’ din is sena dwar il - kummer/
internazzjonali juri li f ’ dan ix - xahar Malta kellha ]bilan/ fil - kummer/ ta ’ 34 1. 8 miljun ewro , meta fl -
istess xahar tas - sena l - o[ra l - i]bilan/ kien ta ’ 1 9 1. 5 miljun ewro . Fl - ewwel sitt xhur ras - sena l - i]bilan/ tal -
Gvern tela ’ g[al 265 . 2 miljun , jew 24 miljun ewro iktar mill - istess perijodu tas - sena 20 1 3 .
Joe M. Zahra joe.zahra@live.co.uk
I]jed nefaq ukoll aktar. Nefaq miljun ewro aktar millistess sitt xhur tal-2103. Bejn edukazzjoni u benefi//ji tassigurtà so/jali nefaq biss 11.5 miljun ewro i]jed . F ’ investiment produttiv , li jo[loq l-impjiegi, nefaq 21.3 miljun ewro inqas. I]da fejn jid[lu pagi u salarji g[all [addiema fis-servizz pubbliku ntefqu 24.6 miljun iktar f’sitt xhur. Il - gvern laburista jidher li fejn jid[ol l - inga;; ta ’ [addiema fis - settur pubbliku m’hemmx problema ta’ flus. Di;a qabbad madwar 2 , 000 [addiem. Din hi ]ieda netta li ma tinkludix [addiema li spi//aw miks-servizz pubbliku min[abba eta’ jew g[al ra;unijiet o[ra u ;ew sostitwiti. Mela f’biss sitt xhur in-numru ta’ [addiema lik ]diedu fis-settur pubbliku swew 24 . 6 miljun ewro. B’din ir-rata, f’sena dawn ser jiswew lill-kaxxa ta’ Malta 50 miljun ewro! Il-gvern a[jar jibda jo[ro; bi programmi u pjani g[all-futur. S’issa ma g[amel xejn [lief mexa fuq dak li [allietlu lamministrazzjoni pre/edenti: dik Nazzjonalista. Is-sabi[a li dawn in - nies anqas kapa/i jag[tu krettu lil min [aqqu. Meta l - Ministru Joe Mizzi inawgura l - pro;ett tal - Ba/ir Numru 1 ma kellux kelma wa[da ta’ ringrazzjament g[allgvern ta’ qablu. G[al kuntrarju kellu biss tmaqdir. Il-pro;ett ta’ Bormla, b[al kull pro;ett ie[or, ippjanah u beda jesegwieh gvern Nazzjonalista. I]da f’nofsu lgvern kellu jwaqqaf lill-kuntrattur Taljan li kien qed jesegwieh, da[al il-Qorti u x-xog[ol mar lura . X ’ riedu l - Laburisti li 130.9
Il-gvern laburista mmexxi minn Joseph Muscat jidher li fejn jid[ol l-inga;; ta’ [addiema fis-settur pubbliku m’hemmx problema ta’ flus. Di;a qabbad madwar 2,000 [addiem
n[allu kuntrattur barrani jg[addina bi]-]mien u jo[dilna flusna ? Gvern Nazzjonalista g[amel dak li gvern serju jag[mel biex i[ares l-interessi ta’ pajji]u. Ma qag[dx jie[u f’kunsiderazzjoni li kien ser isib kritika g[ax ix-xog[ol intefa’ lura. Issa dalwaqt ikun inawgurat il-pro;ett tal-Paralment il-;did f’Bieb il-Belt. Dan il-pro;ett ilLaburisti kienu kontrieh . Jidhirli li Joseph Muscat kien qal mill-Oppo]izzjoni li darba jkun fil - gvern ig[id lil Lawrence Gonzi jinawgurah . Issa naraw x’ser jag[mel! Hemm differenza kbira milli tkun tiggverna u tkun fl -
G[addejjin minn /iklu vizzju] li jwassal g[al [sara fl-ekonomija u l-finanzi tal-pajji] Opo]izzjoni tag[mel il-kritika. Mill-Oppo]izzjoni l-Laburisti, mmexxija minn Joseph Muscat kienu jmaqdru kollox. Basta jakkwistaw il-voti. Illum wara sena u nofs filgvern g[adhom g[addejjin fuq dak li [alla gvern Nazzjonalista. U g[ad idumu g[addejjin [afna snin o[ra g[aliex l-a[[ar bi//a xog[ol kbira li g[amel Lawrence Gonzi b[ala Prim
Ministru kien li kiseb ming[and l - Unjoni Ewropea 1,200 miljun ewro g[al Malta g[as-seba’ snin li ;ejjin, iddoppju ta ’ dak li kienu offrewlu. Ma qag[dx jirra;una li kollox kien qed jindika li l-PN kien ser imur fl-Oppo]izzjoni. G[aliex g[all - mexxejja Nazzjonalisti Malta verament ti;i l-ewwel u qabel kollox, ;ab g[all-pajji]na l-aqwa u l-a[jar.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
12
A{BARIJIET TA’ BARRA
Im[e;;a azzjoni globali biex tra]]an il-vjolenza IL-LIBJA
:urnalista ]]omm il-fjuri waqt li tieqaf u tirrifletti quddiem banner b’messa;; ta’ protesta kontra l-qtil tal-membri tal-istampa ta[t idejn il-militanti tal-grupp Stat I]lamiku (IS) fl-Iraq u fis-Sirja. Din il-protesta saret fl-in[awi ta’ Jakarta, il-belt kapitali tal-Indone]ja (ritratt> EPA)
Sodisfazzjon wara l-konferma tal-Gvern storiku L-IRAQ L-Istati Uniti fa[[ret il-Gvern ;did li g[adu kemm twaqqaf flIraq u temmen li dan hu pass importanti ‘l quddiem fil-;lieda kontra l-grupp militanti Stat I]lamiku (IS) li rnexxielu jifforma kalifat mill-artijiet Iraqqin tat-Tramuntana u z-zoni tasSirja man-na[a l-o[ra tal-fruntiera. Is-Segretarju tal-Istat Amerikan John Kerry qal li lKabinett tal-Prim Ministru Iraqi, Haider al-Abadi, g[andu lpotenzjal biex jg[aqqad iddiversi komunitajiet fl-Iraq. Dan
meta l-Kabinett ;did Iraqi se jinkludi l-Musulmani Xiti f’ma;;oranza, flimkien malKurdi u l-G[arab Sunniti li se jaqsmu l-poter bejniethom. Intant, Kerry din il-;img[a g[andu jivvja;;a lejn l-G[arabja Sawdija u l-:ordan b[ala parti mill-impenn lejn l-i]vilupp ta’ koalizzjoni li tikkonfronta lill-grupp IS li qed jimmassakra lill-membri tal-minoranzi fl-artijiet li qed jokkupa. Il-President tal-Istati Uniti, Barack Obama, kien fost lewwel li kkuntattjaw il-Prim
Ministru Abadi biex jifra[lu dwar il-Gvern Iraqi g[allg[aqda. I]-]ew; mexxejja qablu dwar l-importanza li l-Gvern Iraqi, ‘il quddiem, jie[u l-passi konkreti biex jindirizza t-tamiet u l-ilmenti le;ittimi tal-poplu flIraq. Hu ittamat li l-inklu]joni tasSunniti f’din l-amministrazzjoni ;dida sservi biex tkattar lappo;; fost il-membri ta’ din ilkomunita G[arbija fiz-zoni kkontrollati mill-;ellieda tal-IS u bir-ri]ultat li r-residenti talin[awi jqumu kontra t-terroristi.
Donazzjoni ta’ armi mir-Renju Unit Il-Ministeru tad-Difi]a tarRenju Unit g[amel donazzjoni ta’ machine-guns u munizzjon lill-Gvern Iraqi biex jg[in fil;lieda kontra t-terroristi talgrupp Stat I]lamiku (IS). Is-Segretarju tad-Difi]a Britanniku, Michael Fallon, qal li t-tag[mir jiswa l-ekwivalenti ta’ 1.6 miljun lira Sterlina u li r-
Renju Unit impenja ru[u g[attis[i[ tal-qawwiet tal-Gvern Iraqi u l-;ellieda Kurdi alleati mieg[u. L-armi qed jintbag[tu fuq it-talba spe/ifika talAmministrazzjoni f’Bagdad u tal-Gvern re;jonali tal-Kurdi. L-a[bar ing[atat ftit wara lkonferma ta’ Gvern ;did g[allIraq fejn il-poter se jinqasam
bejn l-G[arab Xiti u Sunni, u bil-Kurdi wkoll se jkollhom sehem fil-Kabinett. Intant, Michael Fallon sostna li r-Renju Unit irid jg[in lillawtoritajiet Iraqqin billili jtaffi l-kri]i umanitarja fiz-zoni fejn il-militanti tal-grupp IS qeg[din iwettqu l-atro/itajiet fuq livell li d-dinja ftit rat b[alu.
Franza qed tfittex l-appo;; tal-pajji]i Ewropej g[al azzjoni komuni fil-Libja. Dan bil-[sieb li huma jra]]nu l-vjolenza li ;ab lil dan il-pajji] G[arbi g[arrkubbtejh. Hemm ukoll il[sieb ewlieni li jitke//ew it-terroristi li rabbew l-g[eruq firre;juni Libjani. Il-gruppi ta’ milizzji alleati mal-entitajiet I]lami/i, fl-a[[ar jiem ikkonsolidaw il-kontroll fi Tripli, il-belt kapitali tal-Libja, wara ;img[at ta’ battalji li rri]ultaw fl-ag[ar dmija minn ]mien ir-rivoluzzjoni tal-2011 kontra r-re;im tal-eks dittatur, Muammar Gaddafi. Intant, il-Ministru tad-Difi]a Fran/i], Jean-Yves Le Drian, tkellem dwar “l-[tie;a g[al
azzjoni fil-Libja li g[andha ssir bis-sehem tal-komunità internazzjonali”. Hu kien ikkwotat b’dan il-mod waqt intervista mal-gazzetta Le Figaro. Skont Le Drian, Franza tista’ tittrasferixxi t-truppi li g[andha f’numru ta’ pajji]i lejn il-fruntieri mal-Libja u b[ala parti minn din il-mobilizzazzjoni potenzjali. Fl-istess [in, il-Ministru Fran/i] qal li hu kellu jappella g[al azzjoni waqt il-laqg[a g[all-Ministri tad-Difi]a Ewropej li qed issir b[alissa filbelt Taljana ta’ Milan. Hu issu;;erixxa wkoll inizjattiva simili g[al waqt lAssemblea :enerali tanNazzjonijiet Uniti li se ssir aktar ‘il quddiem, dan ix-xahar.
Iben l-eks President ferut mill-militanti ta’ Boko Haram IN-NI:ERJA Iben l-eks President tanNi;erja, Olusegun Obasanjo, spi//a midrub waqt li kien fleqqel ta’ battalja mal-militanti I]lami/i tal-moviment Boko Haram. Adeboye Obasanjo, li hu Kurunell mal-Armata Ni;erjana, intlaqat minn tiri waqt li s-suldati tieg[u kienu qed jippruvaw ja[tfu lura l-ibliet minn idejn ilBoko Haram fl-Istat ta’ Adamawa. Intant, Kelliema g[all-Armata qalu li nqatlu lg[exieren tal-militanti waqt din il-battalja. Il-Boko Haram iddikjara Stat
I]lamiku fit-territorji lejn ilGrigal tan-Ni;erja li waqg[u ta[t il-kontroll tieg[u. L-istess ;ellieda I]lami/i, fla[[ar ;ranet, [atfu wkoll l-ibliet ta’ Michika u Bazza li jinsabu vi/in il-qalba kummer/jali ta’ Mubi. L-esperti huma m[assbin li nNi;erja, il-pajji] Afrikan blakbar popolazzjoni, tista’ tinqasam f’entitajiet bl-istess mod b[alma se[[ di;a fl-Iraq u sSirja – fejn il-grupp Stat I]lamiku (IS) iddikjara kalifat li qed jipprattika l-aktar denominazzjoni tal-I]lam primittiva.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
13
A{BARIJIET TA’ BARRA
Gliegel tal-g[arg[ar jo[olqu l-effett ta’ kaskati waqt li r-residenti f’Bagh (fir-re;jun ta’ Kashmir ta[t amministrazzjoni Pakistana) jippruvaw jg[addu minn ;ol-ilma. Dan wara l-in]ul tax-xita tipiku g[al waqt l-ista;un tal-monsoon, li fl-a[[ar jiem sewa l-[ajja ta’ g[exieren tan-nies f’dan il-pajji] kif ukoll fl-Indja. Fir-ritratt ta’ fuq (inkwadrat) l-Indjani li spi//aw jg[ixu ta’ refu;jati min[abba l-maltemp kontinwu jieklu l-ikel ipprovdut mill-Gvern wara li l-g[arg[ar g[amel [erba mill-in[awi ta’ Majheen, li jinsab ftit ‘il hinn minn Jammu (f’Kashmir) (ritratt> EPA)
Ji]diedu l-mejtin mill-g[arg[ar, bl-eluf jibqg[u i]olati L-INDJA u l-PAKISTAN L-Indja u l-Pakistan qeg[din jag[mlu l-kalkoli tal-mewt u lqerda dovuti g[al jiem ta’ xita interminabbli u l-g[arg[ar sussegwenti u meta l-awtoritajiet fi]-]ew; pajji]i g[addejjin blisforzi ta’ fejda li mistennija jkomplu fil-;ranet li ;ejjin. Hu minnu li r-residenti f’[afna komunitajiet qed jiffa//jaw
kalvarju s[i[ wara li l-g[arg[ar faqa’ zoni s[a[ u litteralment ‘qasam re;juni f’entitajiet separati’. Dan meta l-ammont talmejtin fl-Indja u l-Pakistan, g[alissa, hu kkalkulat li qabe] l400. Intant, ma waqfux l-impenji biex isalvaw il-mijiet tal-eluf tannies li spi//aw i]olati f’artijiet
ina//essibbli. L-a[[ar rapporti qalu li talanqas mitejn tilfu [ajjithom fil-Pakistan fejn lg[arg[ar qered l-eluf tad-djar minbarra l-art saqwija. L-artijiet ta’ Kashmir li huma kkontrollati mill-Indja wkoll ;arrbu bil-kbir l-effetti talg[arg[ar u fejn mifhum li mietu talanqas 175 persuna. Ir-rapporti
qalu li x-xmajjar fiz-zona li faqg[u l-art kaxkru wkoll lg[exieren tan-nies li ma dehrux aktar u li isimhom ]died mal-lista tal-vittmi. Il-mexxejja tal-Indja u lPakistan, sadanittant, offrew li jg[inu lil xulxin biex jipprovdu lmezzi tal-g[ajnuna xierqa f’din is-sitwazzjoni ta’ emer;enza.
L-Armata fil-Pakistan qed tg[in bl-evakwazzjonijiet tar-residenti, bil-provin/ja /entrali ta’ Punjab u l-bnadi ta’ Kashmir qrib il-fruntiera mal-Indja jintlaqtu lag[ar mill-a[[ar [albiet tax-xita li kka;unaw ukoll il-valangi tattajn. Dan meta l-ibliet Pakistani tal-Lvant raw l-aktar xita qawwija tul dawn l-a[[ar tletin sena.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
14
A{BARIJIET TA’ BARRA
Attakk fatali minn kelb il-ba[ar L-AWSTRALJA
Pulizija u membri tal-iskwadri g[all-emer;enzi jin;abru barra l-istazzjon tal-metro ‘Escuela Militar’ (f’Santiago) minuti biss wara li se[[et l-isplu]joni (ritratt> EPA)
L-Uffi/jali fi New South Wales ikkonfermaw li ra;el Britanniku ta’ [amsin sena spi//a attakkat u maqtul minn kelb il-ba[ar waqt li hu kien qed jg[um fil-Bajja ta’ Byron, li hi popolari [afna mat-turisti. Mifhum li r-ra;el sofra feriti terribbli f’saqajh f’dan l-attakk u spi//a jmut minuti biss wara li g[awwiem li kien fiz-zona irnexxielu jwasslu sax-xatt. IlPulizija li [ejjew ir-rapport qalu
li l-mara tal-vittma, li ma kienitx identifikata, rat lil ]ew;ha qed ikun attakkat mill-kelb ilba[ar waqt li hi kienet fuq ilbajja. Intant, l-awtoritajiet lokali g[alqu l-bajjiet taz-zona g[al 24 sieg[a, u qed iwissu biex in-nies ma jin]lux fil-ba[ar. Dan wara li osservaturi fl-in[awi irreferew g[al kelb il-ba[ar, li kien twil aktar minn ]ew; metri u li rawh g[addej mill-ib[ra baxxi.
Kundanna g[al attakk ‘kodard’ fi/-/entru ta’ Santiago I?-?ILE Il-President ta/-?ile, Michelle Bachelet, ikkundannat attakk terroristiku li se[[ ;o /entru kummer/jali, li jifforma parti mill-istazzjon tal-metro ‘Escuela Militar’, fi/-/entru ta’ Santiago. Talanqas erbatax il-persuna indarbu fi splu]joni ta’ bomba, b’dan l-attakk qed jitqies fost lag[ar li qatt se[[ew fil-pajji] mindu /-?ile re;g[et g[addiet g[al sistema demokratika, fl-
1990. Ir-rapporti qalu li xi [add kien po;;a tip ta’ tag[mir splussiv ;o ristorant tal-fast food f’dan i/-/entru ta’ ta[t l-art li jg[addu minnu g[exieren t’eluf ta’ nies kuljum. Bachelet irreferiet g[allattakk b[ala wie[ed ‘indiskriminattiv, terroristiku u kodard’, bl-ebda grupp ma jassumi responsabbiltà g[all-azzjoni spe/ifika. Fl-a[[ar g[axar snin, gruppi
ta’ anarkisti wettqu l-g[exieren tal-attakki bil-bombi fl-in[awi ta’ Santiago u l-President Bachelet, ilbiera[, kellha tlaqqa’ lill-Kumitat tas-Sigurtà b’ur;enza [alli jidde/iedu dwar il-pro/eduri li jmiss. Filwaqt li sostniet li l-feriment ta’ persuni inno/enti jinvolvi ka] terribbli u xokkanti, Bachelet qalet li /-?ile g[adu u se jkompli jiffunzjona b[ala pajji] li jiggarantixxi s-sigurtà.
IR-RENJU UNIT> Membru tal-istaff fil-Mu]ew ta’ Madame Tussauds tag[ti l-a[[ar irtokki lill-figurin tal-Prin/ep Harry li hu mag[mul mix-xama’. Il-mu]ew idde/ieda li jonora lill-Prin/ep b’dan il-figurin ;did qabel hu jag[laq 30 sena fil-15 ta’ Settembru li ;ej (ritratt> EPA)
Il-partiti Britanni/i jsostnu l-kampanja ‘Better Together’ IR-RENJU UNIT
IL-:ERMANJA> Artist Indjan jippo]a qrib esebizzjoni bit-tema ‘This is not a fountain’ li qed tittella fil-Mu]ew tal-Arti Moderna, fi Frankfurt. L-esebizzjoni tibba]a fuq l-o;;etti ta’ kuljum u fejn tispikka varjeta ta’ borom u bramel ta’ kull daqs u g[amla (ritratt> EPA)
Il-Kapijiet tal-partiti politi/i Britanni/i marru l-Iskozja biex isostnu l-kampanja favur lg[aqda tar-Renju Unit meta huma qed jippruvaw jipperswadu lill-Isko//i]i li jkun a[jar g[alihom jekk ikomplu bl-unjoni li ilha effettiva g[al seklu. Il-Prim Ministru u Kap Konservattiv, David Cameron, u l-Kap tal-Partit Laburista, Ed Miliband, ma [adux sehem fissessjoni Prime Minister’s Questions li ssir kull ;img[a filHouse of Commons ta’ Londra biex, permezz ta]-]jara, jappo;;jaw il-kampanja ‘Better Together’. Il-Vi/i Prim Ministru u Kap tal-Liberali Demokrati/i, Nick Clegg, ukoll se jkun qed jg[in din il-kampanja qabel ir-referendum importanti dwar l-indipendenza tal-Iskozja li se jsir fit-18 ta’ Settembru. It-tliet Mexxejja Britanni/i – li m’humiex se jivvja;;aw jew
jidhru flimkien waqt li jressqu largumenti favur l-istatus quo – [ar;u stqarrija kon;unta fejn qalu li “minkejja d-differenzi (politi/i) ta’ bejniethom, huma jaqblu bis-s[i[ li jkun a[jar jekk ir-Renju Unit jiffa//ja l-futur blistat pre]enti”. Aktar qabel, il-Mexxejja tattliet partiti Sko//i]i li jridu lg[aqda fir-Renju Unit sostnew li huma favur li l-Iskozja ting[ata aktar poteri. Johann Lamont, ilKap tal-Laburisti Sko//i]i; Ruth Davidson, li tmexxi lKonservattivi Sko//i]i u l-Kap Liberali Demokratiku Sko//i], Willie Rennie, ikkonfermaw dan waqt stqarrija fil-belt ta’ Edinburgh. Madankollu, l-Ewwel Ministru Sko//i], Alex Salmond, li qed jipproponi lkampanja ‘Iva g[al Skozja indipendenti’ sostna li qed teg[req bil-mod il-kampanja rivali, inti]a biex tippreserva lir-
Renju Unit b[ala l-unjoni antika. Is-sitwazzjoni ta’ qabel ir-referendum tidher li ;ieg[let lillkapijiet tal-partiti Britanni/i biex jinsew id-di]gwid politiku u ja[dmu bi priorità bl-iskop li jsalvaw ir-Renju Unit fil-forma pre]enti. Huma qalu li se jisimg[u lill-votanti waqt li jkellmuhom dwar l-g[a]liet li jridu jie[du. Dan minbarra li jwasslu l-messa;; sempli/i lill-Isko//i]i li jriduhom ikomplu bl-unjoni. Sadanittant, st[arri; ;did t’opinjoni qed juri li l-kampijiet tal-‘le’ u ‘iva’ jinsabu ras imb’ras u li r-referendum g[allindipendenza jista’ jmur kwalunkwe na[a. Fl-istess [in, Johann Lamont qal li hu possibbli biex lIsko//i]i jivvutaw favur l-istatus quo f’dan ir-referendum filwaqt li juru li qeg[din jappo;;jaw ukoll il-bidla, fis-sens li huma favur li ji]diedu l-poteri g[allParlament tal-Iskozja.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
15
A{BARIJIET TA’ BARRA
Ra;el bil-kamera ji;bed il-filmati fl-in[awi tal-Ukrajna tal-Lvant fejn i;;arraf l-ajruplan Boeing ta’ Malaysia Airlines. Dan ir-ritratt kien ittie[ed f’Lulju li g[adda meta b[alissa, l-attenzjoni qed ti;I kon/entrata fuq rapport investigattiv preliminarju li [ejjew l-esperti Olandi]i dwar it-tra;edja (EPA)
L-ebda provi ta’ ‘]ball uman’ fil-ka] ta’ Titjira MH17 L-UKRAJNA L-esperti Olandi]i li qed jinvestigaw it-ti;rif tal-ajruplan Boeing tal-Malaysia Airlines li kien se[[ f’Lulju, fl-artijiet tal-Ukrajna tal-Lvant, ikkon kludew li ma je]istux provi ta’ ]balji umani jew tekni/i. Filwaqt li komplew l-investigazzjonijiet dwar Titjira MH17, l-esperti qalu li l-ajruplan spi//a jiddisintegra fl-ajru wara li ntlaqat minn numru kbir ta ’ o;;etti ta ’ velo/ita qawwija. Dan meta li l-Boeing
kien qed jivvja;;a fuq l Ukrajna tal-Lvant waqt titjira minn Amsterdam , fl - Olanda lejn Kuala Lumpur , fil Malasja. Ir - rapport tal - bord tas Sigurezza Olandi] qal li m’hemm xejn x’juri li l-qerda tal - ajruplan seta kien dovut g[al ]ball tekniku jew uman; bil-korrispondenti jsostnu li lprovi huma konsistenti matteorija li l-ajruplan kien intlaqat mix-xrapnel ta’ missila.
Sanzjonijiet ;odda kontra r-Russja L-UNJONI EWROPEA L-Istati membri tal-UE adottaw formalment is-sanzjonijiet ;odda fir-rigward tar-Russja, b’konnessjoni mal-kri]i li ilha g[addejja g[al xhur fl-Ukrajna. Il-mi]uri jinvolvu lill-kumpanniji kbar ta]-]ejt li huma proprjetà tal-Istat Russu i]da s-settur tal-gass mhux se jkun affettwat mill-a[[ar sanzjonijiet. Mifhum li l-mi]uri lanqas m’huma se jkunu implimentati b’mod effettiv i]da jid[lu fis-se[[ fil-jiem li jmiss. Ir-Russja g[adha ti/[ad lakku]i mill-Ukrajna u l-pajji]i tal-Punent li hi qed tibg[at ittruppi biex jappo;;jaw lir-ribelli separatisti fl-artijiet Ukreni talLvant. I]da l-President talKunsill Ewropew, Herman Van Rompuy, insista li l-mi]uri talUE huma inti]i biex ir-Russja ma
tkomplix bl-azzjonijiet li qed jiddistabilizaw lill-Ukrajna. Il-UE ippermettiet i]-]mien g[as-sanzjonijiet biex tevalwa jekk il-ftehim g[al waqfien mill;lied hux qed ikun irrispettat fizzoni Ukreni wara l-impenn minna[a tal-partijiet involuti. Filfatt, Van Rompuy qal li l-UE lesta biex tirrevedi parti missanzjonijiet jew il-pakkett s[i[ u li dan jiddependi mis-sitwazzjoni fl-Ukrajna tal-Lvant. Sadanittant, il-ftehim g[al waqfien mill-;lied fl-Ukrajna talLvant deher li qed i]omm, almenu sa lbiera[. Dan ukoll minkejja li l-Organizzazzjoni g[as-Sigurtà u Kooperazzjoni flEwropa (OSCE) li sponsorjat dan il-pass, jiem ilu, kienet fissret i//irkostanzi fl-in[awi Ukreni b[ala in/erti u fra;li.
Il-298 persuna (fil-parti kbira Olandi]i) li kienu fuq l-ajruplan mietu kollha fit-ti;rif u bir - rapporti jsostnu li t tra;edja se[[et wara li sparaw g[al fuqu r-ribelli separatisti li qed ji;;ieldu g[al Stat indipendenti fl-Ukrajna tal-Lvant. L-investigaturi tal-avjazzjoni Olandi]i ibba]aw ir - rapport preliminarju fuq id-data millflight recorders tal-ajruplan u mill-kontrolluri tat-traffiku talajru . Ir - ritratti mis - satellita ,
ukoll, kienu kkunsidrati f’din lanali]i. Filwaqt li r-rapport ma jiddikjarax /ar li l - ajruplan twaqqa’ minn missila, jidher li qed jeskludi g[al kull possibbiltà o[ra. Dan meta fis-sekondi qabel it-tra;edja, il-Boeing ma deherx li kien qed jiffa//ja l-problemi tekni/i inkella xi tip ie[or ta’ emer;enza. G[alkemm dan mhux l-a[[ar rapport dwar it - ti;rif tal Boeing , ir - ri]ultati huma
sinifikanti g[aliex qed jitqiesu b[ala l-ewwel rakkont uffi/jali dwar dak li se[[. Ir-rapport lanqas ma jattribwixxi l - [tija b ’ konnessjoni mal-in/ident, i]da hu minnu li l-prosekuturi f’The Hague (flOlanda) qeg[din imexxu investigazzjoni kriminali separata. Mifhum ukoll li trid tg[addi almenu sena biex jo[ro; ir-rapport finali tal-investigazzjoni dwar Titjira MH17.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
16
A{BARIJIET TA’ BARRA
1 L-INDJA: Devoti j;orru l-idoli ta’ Ganesha, wie[ed mill-Allat tal-Hindu li g[andu ras ta’ iljunfant, waqt ritwal tradizzjonali flin[awi ta’ Mumbaj, u vi/in il-Ba[ar G[arbi HONG KONG: {addiema jtellg[u ir-ringieli tal-fanali [omor waqt il-Karnival tal-Fanali li jsir f’dawn i]-]menijiet fid-diversi bnadi tat-territorju IL-:ERMANJA: Olivier Struempfl (fin-nofs) jikser rekord taddinja mhux uffi/jali wara li rnexxielu jerfa’ ammont fenomenali ta’ mugs li j]ommu mhux anqas minn litra birra. Ir-ritratt ittie[ed waqt il-Gillamoos funfair, organizzat fl-in[awi ta’ Abensberg IR-RUSSJA: Membru tal-Gwardja Spe/jali jg[olli l-azzarin f’Moska waqt l-g[eluq tal-Festival Internazzjonali ‘Spasskaya Tower’ li jibba]a fuq il-mu]ika militari (ritratti: EPA) 1
2
3
4
2
4
3
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
17
FINANZI
Rapport finanzjarju tal-;img[a
Ishma Ewropej jissa[[u g[ar-raba’ ;img[a
Il-ftehim ;ie ffirmat ;ewwa l-Uffi//ji Ewlenin ta’ Bank of Valletta f’Santa Venera minn Michael Galea, Chief Officer Operations ta’ Bank of Valletta u Paul Fenech, President tal-Asso/jazzjoni tal-Komunità tan-Negozjanti ta’ Triq ir-Repubblika, fil-pre]enza ta’ Reginald Fava, Vici President tal-Asso/jazzjoni
BOV l-Isponser Korporattiv tal-Asso/jazzjoni tal-Komunità tan-Negozjanti ta’ Triq ir-Repubblika Bank of Valletta u l-Asso/jazzjoni tal-Komunità tanNegozjanti ta’ Triq irRepubblika da[lu fi ftehim kollaborattiv g[al sena bil-g[an li ja[dmu flimkien fuq numru ta’ inizjattivi sabiex ikabbru l-valur tal-komunità diversa tan-negozjanti. Permezz ta’ dan il-ftehim, BOV ser ikun l-Isponser Korporattiv tal-Komunità tanNegozjanti ta’ Triq irRepubblika. Il-ftehim ;ie ffirmat ;ewwa lUffi//ji Ewlenin ta’ Bank of Valletta f’Santa Venera minn Michael Galea, Chief Officer Operations ta’ Bank of Valletta u Paul Fenech, President tal-
Asso/jazzjoni tal-Komunità tanNegozjanti ta’ Triq irRepubblika, fil-pre]enza ta’ Reginald Fava, Vici President tal-Asso/jazzjoni. “A[na ninsabu kuntenti li ng[aqadna mal-Asso/jazzjoni tal-Komunità tan-Negozjanti ta’ Triq ir-Repubblika b[ala wie[ed mill-partijiet interessati millinizjattivi li ser iwasslu biex Valletta tkun il-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura tal-2018. Dan it-titlu huwa wie[ed presti;ju] u a[na qed nie[du din l-opportunità sabiex nag[tu sapport tan;ibbli lill-asso/jazzjoni permezz tal-Programm Korporattiv estensiv tal-Bank,”
qal Michael Galea. Filwaqt li rringrazzja lil Bank of Valletta g[as-sapport tieg[u, Paul Fenech qal, “A[na kburin bl-iffirmar ta’ dan il-ftehim ma’ BOV li ser jara li z-zewg organizzazzjonijiet jikkollaboraw mill-vi/in flimkien g[as-sena li ;ejja. Dan il-ftehim jipprovdi lopportunità ideali sabiex tissa[[a[ ir-relazzjoni tajba li di;à te]isti bejn i]-]ew; organizzazzjonijiet, filwaqt li n[arsu ‘l quddiem sabiex na[dmu flimkien ma’ BOV fuq attivitajiet varji bil-g[an li jsa[[u l-identità tal-Belt b[ala /entru importanti ta’ negozju u divertiment”.
Ishma Ewropej kellhom andament po]ittiv g[ar-raba’ ;img[a wara li l-bank /entrali fir-re;jun tejjeb l-istimolu. Ishma tas-swieq emer;enti kienu po]ittivi bl-indi/i Micex tar-Russja fuq quddiem wara li l-Ukrajna u r-ribelli qablu fuq waqfien mill-;lied. Produtturi ta’ prodotti tal-konsumaturi wasslu stokks fl-Istati Uniti g[al tis[i[ filwaqt li ishma tal-ener;ija kienu negattivi hekk kif i]-]ejt tilef mill-valur g[as-sitt darba f’seba’ ;img[at. Apple Inc. tilef l-aktar minn Frar wara li kompetitur tal-kumpanija [are; smartphone ;did. Stokks fl-Istati Uniti ssa[[u g[all-[ames ;img[a u wasslu biex l-iStandard & Poor’s 500 Index ikollu l-itwal sensiela ta’ sessjonijiet po]ittivi din is-sena hekk kif l-investituri spekulaw li ]ieda dg[ajfa fl-impjiegi fl-Istati Uniti ser i]]omm lir-Riserva Federali milli ]]id ir-rati tal-interessi aktar malajr minn mistenni. L-S&P 500 issa[[a[ b’0.2 filmija g[al livell rekord ta’ 2,007.71 hekk kif [assar it-telf fla[[ar ;urnata wara li kellu tlett ijiem negattivi. Id-Dow Jones Industrial Average issa[[a[ b’0.2 fil-mija g[al 17,137.36 u temm il;img[a b’anqas minn punt anqas mill-og[la livell li qatt kien fih. L-S&P 500 issa[[a[ bi 3.8 filmija matul Awwissu u qabe] l2,000 punt g[all-ewwel darba fuq spekulazzjoni li l-Fed ser i]omm ir-rati tal-interessi baxxi anke jekk l-ekonomija qed turi li qed tissa[[a[. Filwaqt li l-Fed qed tnaqqas il-
programm ta’ xiri ta’ bonds mag[ruf b[ala llaxkar kwantittativ, il-Bank /entrali Ewropew din il-;img[a baxxa b’sorpri]a r-rati tal-interessi ewlenin u [abbar pjan ta’ xiri tal-assi. L-iStoxx Europe 600 issa[[a[ b’1.6 fil-mija g[ar-raba’ ;img[a po]ittiva fl-a[jar andamet minn :unju. Fil-:ermanja l-indi/i Dax issa[[a[ bi 2.9 fil-mija, l-aktar minn Marzu, filwaqt li fi Franza lCAC 40 issa[[a[ bi 2.4 fil-mija. Ishma fl-Asja kienu po]ittivi bl-MSCI Asia Pacific Index ji]died b’0.4 fil-mija matul il;img[a. Ix-Shanghai Composite Index issa[[a[ b’4.9 fil-mija fla[jar andament f’19-il xahar, fost spekulazzjoni li l-gvern qed i]id il-mi]uri biex jappo;;a lillekonomija. It-Topix fil-:appun issa[[a[ b’1.2 fil-mija. Id-deheb tela’ mill-aktar livell baxx fi 11-il ;img[a wara li dawk li j[addmu fl-Istati Uniti ]iedu anqas impjiegi din is-sena u ]iedu ftit pressjoni fuq ir-Riserva Federali biex i]omm ir-rati talinteressi aktar baxxi. Dan ir-rapport inkiteb minn Valletta Fund Management Limited, kumpanija sussidjarja tal-BOV Group. L-uffi/ji talkumpanija jinsabu f’TG Complex, Suite 2, Level 3, Brewery Str., Mriehel BKR 3000. Valletta Fund Management Limited li/enzjata mill-MFSA. Tista’ wkoll tikkuntatja lill-VFM permezz tal-email infovfm@bov.com, billi //empel fuq Freephone 80072344 jew ilwebsite www.vfm.com.mt.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
18
INTERVISTA
L-isfida tal-fotografija Charles Muscat
Skont Martin Agius, ilfotografu uffi/jali ta’ media.link Communications, bl-introduzzjoni tal-fotografija di;itali, xxog[ol tal-fotografu tqal u mhux [fief u dan min[abba li lfotografu jkollu jie[u aktar ritratti u jrid anke jirran;ahom permezz tal-programmi fuq ilkompjuter. Sfida ;dida li to[loq aktar pressjoni fuq il-fotografu. F’intervista ma dan il-;urnal, Martin Agius jitkellem dwar il;urnali]mu fotografiku, dwar issu//essi tieg[u f’Malta u barra minn Malta u anke x-xog[ol tieg[u b[ala uffi/jal tal-Malta Institute of Professional Photography. Ir-ritratti huma parti essenzjali ta’ kull gazzetta jew ;urnal. Media.link Communications tippubblika l-;urnal In-Nazzjon u l-gazzetta il-mument. B[ala lfotografu uffi/jali tal-gazzetti ta’ media.link communications g[aliex ir-ritratti huma kru/jali biex il-qarrejja jkollhom stampa a[jar u jifhmu a[jar ir-rapport li jaqraw? Ir-ritratt qieg[ed hemm biex jg[aqqad l-istorja aktar, wie[ed ikun irid jaqbad dak il-mument biex permezz tar-ritratt tkun qed i;;ib l-istorja kollha. Dan mhux dejjem hu fa/li imma l-fotografu dejjem jag[mel mill-a[jar li jista’. G[alhekk ir-ritratt ma storja f’gazzetta hu importanti g[ax permezz tieg[u il-qarrej ikun jista’ jifhem a[jar dak li jkun qed jaqra. Meta wie[ed ikun fuq bi//a xog[ol biex jie[u r-ritratti hu jie[u sensiela ta’ ritratti biex jipprova jaqbad dak il-mument propizju. Wara, lfotografu jibda jag[]el dawk irritratti li fl-opinjoni tieg[u jkunu l-a[jar u li jispjegaw is-sitwazzjoni. Ir-ritratti tieg[ek jintu]aw ukoll min-news portal ta’
media.link Communications, ilmaltarightnow.com. Kemm huma importanti r-ritratti anke fil-;urnali]mu di;itali? Fil-;urnali]mu di;itali f’dak li jirrigwarda r-ritratti hemm xeb[ kbir mal-;urnali]mu stampat. :eneralment fotografu illum jibg[at ritratti li jie[u permezz tal-mobile biex kemm jista’ jkun malajr ikun jista’ jitella’ fuq innews portal spe/jalment jekk tkun okka]joni importanti. Naturlament il-fotografu jie[u wkoll ir-ritratti bil-camera tieg[u biex wara jkun jista’ jg[addihom ukoll lin-news portal. :eneralment il-maltarightnow.com ittella’ l-ewwel ritratt li jkun ittie[ed mill-fotografu permezz tal-mobile. Ir-ritratti jittellg[u ukoll fuq fotoalbum fuq in-news portal u jintu]aw ukoll fl-artikli fuq Facebook. Liema kien dak ir-ritratt marbut mal-;urnali]mu fotografiku li ;ablek l-akbar sodisfazzjon? Kelli ritratt ta’ immigranti irregolari li kien g[adhom kif waslu f’Malta li bih kont irba[t il-Premju Press in-News Photographer of the Year flIngilterra fis-sena 2011. Dan hu l-akbar unur li qatt irba[t u f’din il-kompetizzjoni jipparte/ipaw fotografi minn madwar id-dinja kollha. Fir-ritratt jidhru omm u tifla ta’ madwar sentejn malli ni]lu fuq l-art f’Malta wara li kienu salvati mill-g[arqa. Huma jidhru qed i[arsu ‘il fuq qishom qed jirringrazzjaw lil Alla li [elsuha mill-mewt. Fl-opinjoni tieg[i huma verament kienu qed jirringrazzjaw lil Alla u l-esprezzjoni ta’ wi//hom tag[mel irritratt dak li hu, ritratt rebbie[. Ir-ritratt kien ittie[ed fis-sena 2010 u kien reba[ il-kompetizzjoni Press in-News Photographer is-sena ta’ wara. B[ala fotografu professjonali, liema kienu l-aqwa unuri li ksibt
Martin Agius jemmen li l-fotografija llum fiha sfidi ;odda li ;abet mag[ha t-teknolo;ija
f’kompetizzjonijiet lokali u internazzjonali? Jiena nikkompeti kull xahar fl-Ingilterra min[abba li qed affiljat ma The Societies flIngilterra li hi l-akbar asso/jazzjoni fotografika f’dak il-pajji] minbarra li hi affiljata ma WPPI
Ir-ritratt ma storja f’gazzetta hu importanti g[ax permezz tieg[u ting[ata l-[ajja l-istorja tal-Istati Uniti tal-Amerika u f’din il-kompetizzjoni jikkompeti fotografi mid-dinja kollha.
F’din il-kompetizzjoni irba[ [afna Gold Awards u anke g[al pa;na 19
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
19
INTERVISTA
Ix-xog[ol sar iktar diffi/li bl-introduzzjoni tal-fotografija di;itali – Martin Agius, minn pa;na 18
Highly Commended u b[alma g[idt ftit qabel irba[ il-Premju, Press in-News Photographer of the Year. Lokalment dan l-a[[ar irba[t id-DOI Competition ta’ April b’ritratt tal-pur/issjoni tad-Duluri ta’ :ie]u l-Belt. Kemm kien importanti li]vilupp fit-teknolo;ija u l-introduzzjoni tal-cameras di;itali biex ix-xog[ol tal-fotografu jit[affef? F’/erti ka]i x-xog[ol t[affef min[abba l-fatt li fotografu illum jista’ jaqbad dak ilmument g[ax qabel meta kien jintu]a l-film, inti tkun ;bidt irritratt u ma taf x’;ie qabel ma jkun ]viluppat ir-ritratt. Illum il;urnata tie[u r-ritratti u qed tara dak il-[in stess kif ;ew jew inkella ti;bed [afna ritratti imma ma jkollokx dawk l-ispejje] li trid ti]viluppahom kollha. B[ala xog[ol, ix-xog[ol talfotografu ma [fiefx g[ax inti qed tie[u [afna ritratti u kul[add li jippretendi li tirran;alu rritratti permezz tal-programmi fuq il-kompjuter u allura xxog[ol hu itqal. Dan min[abba
li jkollok [afna aktar g[a]la, [afna aktar ritratti u ddum iktar biex tag[]el l-a[jar ritratti u tirran;ahom. G[alhekk fl-opinjoni tieg[i ix-xog[ol tqal u mhux [fief blintroduzzjoni tal-fotografija di;itali. Hemm ukoll il-vanta;;i min[abba li inti se taqbad irritratt it-tajjeb ]gur g[ax qed tarah dak il-[in stess. Imma min-na[a l-o[ra hemm [afna xog[ol wara li [afna nies ma jag[tux ka]u. Int ukoll involut f’g[aqda talfotografi f’Malta, x’tip ta’ xog[ol int involut fih ma din lg[aqda? Jiena it-Te]orier u lCompetitions Organiser talMalta Institue of Professional Photography u ilni f’dawn ilkarigi g[al dawn l-a[[ar erba snin. Jiena g[allimt l-image editing g[al beginers u anke [adt shem f’workshops dwar street photography u anke b[ala press. Barra minn hekk jiena wkoll judge tal-fotografija u anke f’Londra inkun parti mill;urija u servet ukoll b[ala ;urat anke f’Malta.
Il-mobile phone sar ukoll g[odda importanti g[all-;urnali]mu fotografiku g[aliex bih jintbag[tu l-ewwel ritratti g[an-news portals Ir-ritratt li ntu]a fil-;urnal In-Nazzjon u li wassal lil Martin Agius jirba[ kompetizzjoni internazzjonali
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
20
MADWARNA
Middlesea Insurance tippre]enta donazzjoni lill-Ladybird Foundation
Stef Deguara, President tal-Kumitat So/jali ta’ Middlesea tippre]enta l-g[otja lil Steve Apap Bologna Chairman tal-Ladybird Foundation
Il-Kumitat So/jali talMiddlesea Insurance ppre]enta donazzjoni lill-Ladybird Foundation minn fondi mi;bura waqt diversi “dress down days” li ;ew organizzati matul is-sena. Il-Ladybird Foundation ;iet imwaqqfa sabiex tipprovdi esperjenzi ta’ fer[ u mistrie[ g[al tfal li jbatu minn mard terminali billi tipprovdilhom lopportunita sabiex flimkien mall-familjari tag[hom iwettqu xi [olma li minn dejjem kellhom. Sa issa madwar 24 tifel u tifla kellhom l-opportunita li j]uru postijiet b[al Disneyland, marru fuq cruises, iltaqg[u mat-timijiet tal-football favoriti tag[hom fost l-o[rajn. Dan filwaqt li ji;i assigurat li jibqg[u jing[ataw ilkura medika me[tie;a.
Steve Apap Bologna, Chairman tal-Ladybird Foundation irringrazzja lillimpjegati tal-Middlesea talappo;; tag[hom. “Din id-donazzjoni ]gur se ;;ib fer[ lil dawn it-tfal u l-familji tag[hom. A[na niddependu fuq dawn id-donazzjonijiet biex nag[mlu l-[olm ta’ dawn it-tfal realta. Kull /ente]mu se jintu]a biex no[olqu esperjenzi li se jibqg[u jg[o]]u tul [ajjithom,” sostna. Stef Deguara, President talKumitat So/jali ta’ Middlesea qalet, “Ninsabu kuntenti li qed nappo;;jaw g[aqda li tag[mel daqsekk ;id. Nittamaw li permezz tad-donazzjoni tag[na in[e;;u g[aqdiet o[ra sabiex jappo;;jaw lill-Ladybird Foundation.”
Ryanair tordna 200 ajruplan Boeing b’investiment ta’ $22 biljun Ryanair, l-ikbar linja tal-ajru li ttir bi skeda fid-dinja, ilbiera[ iffirmat ftehim ma’ Boeing sabiex tixtri sa 200 ajruplan ;did tat-tip Boeing 737 MAX 200. Meta jkun finalizzat u l-g[a]liet kollha jkunu trattati, il-ftehim se jkun qed isarraf aktar minn $22 biljun. Il-ftehim kien iffirmat minn Michael O’Leary, il-Kap E]ekuttiv ta’ Ryanair u Ray Conner, President ta’ Boeing Commercial Airplanes fi New York. Ir-Ryanair saret il-klijent prin/ipali g[al dan l-ajruplan il-;did li g[al-linja tal-ajru low
cost se jkollha 197 post – tmienja aktar mill-ajruplani e]istenti 737-800 – u magni ;odda tat-tip CFM LEAP-1B. Meta jkunu msa[[a i]jed, dawn il-magni se jkunu qed inaqqsu l-konsum tal-fjuwil b’aktar minn 18 fil-mija u jnaqqsu wkoll t-tni;;is mill[sejjes b’40 fil-mija. Dan se jkompli jnaqqas i]jed l-ispejje] tal-linja tal-ajru, b’ri]ultat li l-prezz talbiljetti se jor[os g[all-klijenti, li nnumru tag[hom se jikber minn 82 miljun din is-sena g[al aktar minn 150 miljun kull sena malli l-ajruplani ji;u f’idejn Ryanair fl-2024.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
21
MADWARNA
Isir it-tindif tat-Torri ta’ Xutu f’Wied i]-}urrieq It-Torri ta’ Xutu li jinsab f’Wied i]-}urrieq fl-a[[ar ;ranet g[adda mnn pro/ess ta’ tindif grazzi g[al Din l-Art {elwa kif ukoll g[al Kunsill Lokali talQrendi li flimkien mal-iscouts tal-lokal ne[[ew ammont kbir ta’ skart u materjal ie[or li kien jins-
ab fit-torri. Dan it-torri kien l-a[[ar wie[ed minn sensiela ta’ torrijiet li nbnew mill-Granmastru Lascaris u kien mudell g[al torrijiet simili tieg[u li kienu nbnew mill-Gran Mastru de redin. Aktar ma g[adda ]mien dan it-torri bid-
del xi ftit il-funzjoni tieg[u u la[[ar li ntu]a kien b[ala g[assa tal-pulizija. It-Torri ng[alaq g[al kollox fis-sena 2002. Din l-Art {elwa kienet appellat lill-Gvern biex isir xi [a;a g[aliex il-kundizzjoni ta’ dan ittorri storiku kienet iddeterjorat u
kien is-sena li g[addiet li dan itte]or storiku g[adda g[and ilfondazzjoni. Il-pro;ett ta’ restawr kien approvat is-sena li g[addiet mill-MEPA u x-xog[ol fuqu mistenni jibda f’qasir ]mien. Dan it-torri jgawdi minn veduti
spettakolari fuq l-irdumijiet fosthom dik ta’ Filfla. La darba lpro/ess ta’ restaw se jkun tlestam inn kollox dan se jkun parti minn Heritage Trail fin-Nofsinhar ta’ Malta u jkun iservi ta’ post ta’ informazzjoni g[at-turisti li j]uru z-zona.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
22
TV#RADJU
05>30 06>00
Ru]arju Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[al Sports News fis-6>45, A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 0740 Anali]i tal-:urnali< Avvi]i tal-Mejtin u Angelus fit-07>55)
08>00 08>05 09>00 09>05
A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12>30 14>30 15>00 15>05
Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet The Big Show Hitsteria A[barijiet fil-Qosor (ikompli) Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
16>30 17>55 18>00 18>30 20>30 22>30 23>55 00>55
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Il-Kelma u l-Mu]ika Fuzzbox Newsdesk (r) Wavelength (r) Mu]ika tul il-lejl
Iswed fuq l-Abjad – Net Television, 20:30
G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel
08:05 - A.N.T. Farm 08:30 - Sonny With a Chance 08:55 - Sonny With a Chance 09:15 - The Suite Life on Deck 09:40 - The Suite Life on Deck 10:05 - That’s So Raven 10:25 - That’s So Raven 10:50 A.N.T. Farm 11:15 - A.N.T. Farm 11:35 - Good Luck Charlie 12:00 Good Luck Charlie 12:25 – Jessie 12:45 – Jessie 13:10 - Austin & Ally 13:35 - Win, Lose or Draw 14:00 Mako Mermaids: An H2O Adventure 14:25 - Hannah Montana 14:50 - Shake It Up! - 15:10 Violetta 16:00 - Camp Rock 2: The Final Jam 17:30 - Hannah Montana 17:55 - Shake It Up! 18:20 – Violetta 19:05 - Sabrina Secrets of a Teenage Witch 19:30 - Sabrina Secrets of a Teenage Witch 19:50 Sabrina Secrets of a Teenage Witch 20:15 - Sabrina Secrets of a Teenage Witch 20:40 - Sabrina Secrets of a Teenage Witch 21:00 - Good Luck Charlie 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Shake It Up! 22:10 - Wolfblood 22:35 - Wolfblood 23:00 - Violetta 23:45 - The Hive 23:50 - Art Attack Nickelodeon 08:45 - Umizoomis 09:10 - Tickety Toc 09:28 - Little Kingdom 09:35 PAW Patrol 10:00 - Zack and Quack 10:25 - Olive the Ostrich 10:50 - Bubble Guppies 11:15 Winx Club 11:40 - Totally Spies! 12:05 - T.U.F.F. Puppy 12:30 – iCarly 12:55 - Victorious 13:20 Big Time Rush 13:45 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:10 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:05 The Penguins of Madagascar 15:30 Rocket Monkeys 15:55 - Rabbids Invasion 16:20 - Marvin Marvin 16:45 - iCarly 17:10 - Big Time Rush 17:35 - Totally Spies! 18:00 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 18:25 - The Penguins of Madagascar 18:50 The Fairly OddParents 19:15 SpongeBob SquarePants 19:40 – Victorious 20:05 – iCarly 20:30 SpongeBob SquarePants 20:55 Avatar: The Legend of Aang 21:20 - Big Time Rush 21:45 - Big Time Rush 22:10 - The Penguins of Madagascar 22:35 - The Penguins of Madagascar 23:00 - iCarly 23:25 - iCarly 23:50 - Victorious Jim Jam 08:20 - What’s The Big Idea? 08:25 - What’s The Big Idea? 08:30 -
Gazoon 08:35 – Snapatoonies 09:00 - Heroes of the City 09:15 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 - Benjamin’s Farm 09:45 - My Animal Friends 10:00 See the Sea 10:05 - Lots & Lots Of... 10:20 - Bob the Builder 10:30 - Fireman Sam 10:40 - Thomas and Friends 10:50 - See the Sea 10:55 Nouky & Friends 11:00 – Rubbadubbers 11:10 – Pingu 11:15 - Tiny Planets 11:20 - Woody Buddies 11:25 - Woody Buddies 11:30 - Monkey See, Monkey Do 11:40 - Barney & Friends 12:10 Fluffy Gardens 12:20 - Noksu 12:25 Jarmies 12:40 - What’s The Big Idea? 12:45 - What’s The Big Idea? 12:50 - Heroes of the City 13:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:30 - Gombby’s Green Island 13:45 - Shapes 13:55 - Kipper 14:05 - Woody Buddies 14:10 - Woody Buddies 14:15 Snapatoonies 14:40 - My Animal Friends 14:55 - See the Sea 15:00 Fluffy Gardens 15:10 - Noksu 15:15 - Jarmies 15:30 - Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See, Monkey Do 15:55 - Barney & Friends 16:25 - Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 – Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 - Gombby’s Green Island 17:00 - Bob the Builder 17:10 - Fireman Sam 17:20 Thomas and Friends 17:30 - See the Sea 17:35 - Monkey See, Monkey Do 17:45 - Dougie in Disguise 17:55 - Slim Pig 18:05 - Heroes of the City 18:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:45 - What’s The Big Idea? 18:50 What’s The Big Idea? 18:55 - My Animal Friends 19:10 - See the Sea 19:15 – Noksu 19:20 – Shapes 19:30 - Monkey See, Monkey Do 19:40 - Barney & Friends 20:10 Woody Buddies 20:15 - Woody Buddies 20:20 - Gombby’s Green Island 20:35 - Connie the Cow 20:45 - Angelina Ballerina 21:00 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:25 - Heroes of the City 21:40 - What’s The Big Idea? 21:45 - What’s The Big Idea? 21:50 - Tiny Planets 21:55 – Pingu 22:00 - Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 - Thomas and Friends 22:30 See the Sea 22:35 - Dougie in Disguise 22:45 - Slim Pig 22:55 Connie the Cow 23:05 - Kipper 23:15 - My Animal Friends 23:30 Woody Buddies 23:35 - Woody Buddies 23:40 - What’s The Big Idea? 23:45 - What’s The Big Idea? 23:50 - Barney & Friends
Iswed fuq l-abjad, illejla jag[mel appuntament mag[kom flimkien mal-pre]entatur l-avukat Frank Psaila, g[all-programm ie[or interessanti fejn il-mistiedna ewlenin se jkunu Simon Busutill, il-Kap talPartit Nazzjonalista u Kap tal-Oppo]izzjoni, fl-ewwel parti tal-programm u Robert Cutajar, Membru Parlamentari, fit-tieni parti. It-temi ewlenin ikunu dawk relatati mal-festi tal-Indipendenza fosthom attivitajiet li se jkunu organizzati fuq il-Fosos b’risq il-50 anniversarju minn mindu Malta saret Indipendenti u Stat Sovran. TVM
Raiuno
07:00 - News 08:00 - Sandokan 08:30 - Xpla[[mal[ajt 08:45 – Labrats 09:15 – Xpla[[mal[ajt 09:30 - Gadgets 10:00 - Paq Paq lifestyles 10:30 - Il-[arsa ta’ Ru]ann 11:00 - Teleshopping 12:00 - News 12:10 - Madwarna 12:40 - Merlin 13:30 Teleshopping 14:40 - }afira 15:20 - It-triq 15:30 - Sandokan 16:00 – News 16:05 - Xpla[[mal[ajt 16:20 – Labrats 16:50 Xpla[[mal[ajt 17:05 Teleshopping 18:00 - News 18:10 – Madwarna 19:00 – Merlin 19:45 – Super 5 20:00 - News 21:00 – De/eduti 22:00 - Headline News 22:05 – Sin city. Film 2005 23:40 – A[barijiet.
06:45 - Unomattina Estate (Jinkludi t-TG1 u r-rapport tattemp) 11:05 – A conti fatti 12:00 – La prova del cuoco 13:30 Telegiornale 14:00 - Tg1 Economia 14:05 -Dolci dopo il tiggi 14:40 – Torto o ragione? Il verdetto finale 16:00 – La vita in direta 17:00 - Telegiornale 18:50 - Reazione a catena 20:00 Telegiornale 20:30 – Affari tuo 21:10 – Velvet 22:45 – Miss fisher – delitti e misteri 23:40 – Porta a porta 00:30 – Tg1 01:45 – Che tempo fa 01:50 – Sottovoce 02:20 – Magazini Einsetein Moderna.
TVM 2
07:00 - Euronews 08:00 – News loop 09:00 – Paq paq lifestyles 09:30 – Malta u lil hinn minnha 11:00 – Bijografija 12:00 – Puree 13:30 – Mareciallo Rocca 15:15 Kurrenti 16:00 - Malta u lil hinn minnha 16:15 - Tuffi[at Migduma 16:45 - PaqPaq Lifestyle 17:15 – PaqPaq Motor Sports 17:45 Madwarna 18:15 - Gadgets 18:45 - Rajt ma Rajtx 19:30 - Merlin 20:30 - News for the hearing impaired 20:45 – Who do you thing you are? 21:45 – Malta short film festival 22:55 G[awdex illum 23:55 – Int min int. One
07:30 - One news 07:45 - Indigo 09:30 – One News 09:45 Telebejg[ 11:00 – Sajf 12:30 - One news 12:40 – Telebejg[ 13:40 – It-tfal 14:40 – Marvin 15:30 – Filk/ina ma’ Malcolm 16:00 - Aqrali Storja 16:20 - Telebejg[ 17:30 One news 17:40 - Indigo 19:30 One news 20:15 – Ieqaf 20 minuta 20:45 – Mad-Daqqa t’g[ajn 21:45 - Popcorn 22:30 - Mirjana Coljero 23:30 - One news.
Raidue
06:00 – Dance! 07:20 – Heartland 08:00 - Le Sorelle McLeod 09:25 – Pasión Prohibida 10:10 - TG2 Insieme Estate 11:00 – I fati vostri 13:00 - TG2 giorno 13:30 E...state con Costume 13:50 Medicina 33 14:00 – Detto fatto 16:15 – Castle (TF) 17:00 – Supermax TV 17:45 – TG Rai Parlamento 17:55 – TG2 Flash 18:00 - TG Sport 18:20 – TG2 Notizie 18:50 NCIS Loc Angeles (TF) 19:35 – NCIS Unita anticrimine (TF) 20:30 - TG2 21:00 LOL :-) 21:10 - The avengers. Film 2011 23:45 - TG 2 24:00 – World express – Messico all’ultimo respiro. Film 2011 01:30 – Hawaii five-o 02:20 – La lancia del destino – Il poter e l’amore (fiction) 03:45 – Videocomic. Raitre
06:00 – Rai news 08:00 – Agorà Estate 10:05 – 6161 centralino di Roma (4) 10:20 –La bellisima estate. Film 1974 12:00 - TG3 12:25 - La Signora del West 13:10 – Rai cultura 14:00 – Tg Regione 15:00 – Terra nostra 2 15:45 – Lemigrante. Film 1973 17:40 - Geo Magazine 2014 19:00 - TG3 20:00 – Blob a Venezia 2014 20:10 – Ai confini della realta (TF) 20:35 –
Un posto al sole 21:05 – Chi l’ha visto? 24:00 - Tg Regione 00:05 – TG3 linea notte estate 00:40 – Rai Parlamento 00:50 – Rai Cultura. Canale 5
06:00 - Traffico # Borse e monete 07:55 - Meteo.It # T:5 08:45 – Mattino cinque (attwalita) 11:00 Forum 13:00 - TG5 # Meteo.It 13:41 - Beautiful 14:45 – Moondance Alexander. Film 2007 16:30 – Pomeriggio cinque 18:00 – TG5 minuti 18:55 – Il segreto 20:00 - TG5 # Meteo.it 20:40 Paperissima sprint 21:10 – I cesaroni 6 23:20 – Ma che colpa abbiamo noi. Film 2002 01:30 – Tg5 02:00 – Paperissima sprint. Rete 4
06:50 - Zorro 07:20 - Miami vice 08:15 - Hunter 10:45 - Ricette all’italiana 11:30 - TG4 # Meteo.It 12:00 – Un detective in corsia 13:00 - La signora in giallo 14:00 – Lo sportello di forum 15:30 – Noi uoini duri Film 1987 15:30 – Noi uomini duri. Film 1987 17:50 – Cuore Ribelle (TN) 18:55 - Tg4 # 17:30 -Cuore ribelle 19:35 - Ieri e oggi in tv 19:55 - Tempesta d’amore 20:30 – Il segreto 21:15 – The mentalist 23:10 - Bones (TF) 01:10 - Tg4 night news 01:30 – La notte della disco music 4. 03:00 – Festivalbar 1990. Italia 1
06:00 - Friends 07:05 – La vita secondo Jim 07:30 – Mike & Molly 08:25 – The closer (tf) 10:25 – Person of interest 12:25 Studio aperto # Meteo.It 13:00 Sport mediaset 14:05- I simpson 14:35 - Futurama 15:00 – Pretty Little liars 16:40 – Dawson’s creek 18:30 – Studio aperto # Meteo.It 19:20 – CSI: NY 21:10 – Rocky V. Film 1990 23:15 – Demolition man. Film 1993 01:35 – Sport mediaset.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
23
TV#RADJU F Living 07:00 – Teleshopping 08:00 – Drama 09:00 – Drama 10:00 – {in g[al kollox 12:00 – Teleshopping 13:00 – F Living Magazine 16:00 – Teleshopping 20:30 – Bejnietna l-[bieb 22:30 – F Living Magazine 01:30 – Teleshopping Xejk 07:30 –
Just for laughs 07:45 – Total request 09:45 – Football daily 09:50 – Shout out 10:00 – Love & Romance 10:45 -Telemarket deals 11:45 – Just for laughs 13:30 – The 80’s 14:00 – Idoli Italiani 15:00 – The 90’s 16:30 – Hits 16:50 – Shout Out 17:00 – Local Issues 17:45 – Maltese Music 18:00 – Total reques 20:15 – Shout out 21:55 – Football daily 22:00 – Local angle 23:00 – Local issues 23:45 – Telemarket deals Melita More 09:00 - Grey’s Anatomy 09:45 - Private Practice 10:30 - Criminal Minds 11:15 Chicago Fire 12:00 – SMASH 13:00 Days Of Our Lives 13:45 - Grey’s Anatomy 14:30 - 2 Broke Girls 15:00 Private Practice 15:45 - Criminal Minds 16:30 - Person Of Interest 17:15 - Psych 18:15 - Days Of Our Lives 19:00 - Suits 19:45 - The Mentalist 20:30 - How I Met Your Mother 21:00 – Whitney 21:25 - 2 Broke Girls 22:00 - Mike & Molly 22:30 – VEEP 23:00 - 30 Rock 23:30 Dallas 00:15 - True Blood 01:15 -
SMASH
Go Stars 07:30 - Home Run 09:20 - Baggage Claim 11:00 - Parks & Recreation 11:45 - Sammy’s Great Escape 13:20 - The Bone Collector 15:15 - The Social Network 17:20 - Along Came a Spider 19:00 - Downton Abbey Season Finale 20:35 - Two and a Half Men 21:00 Runner Runner 22:35 - The Man with the Iron Fists 00:10 - Hatfields & McCoys Pt. 1 01:50 - Parks & Recreation 02:40 - Baggage Claim 04:15 - The Man with the Iron Fists 05:55 - Downton Abbey 07:30 - CLOSE Mediaset Italia 06:35 - Caro maestro 07:20 - Casa Vianello 07:50 - Casa Vianello 08:20 Non e la Rai 09:45 - Nonno Felice 10:10 - Dietro le quinte di 10:20 - I Cesaroni IV 11:01 - La sai l’ultima|? 11:15 Centovetrine 11:40 - Uomini e donne 12:45 - Avanti un altro 13:35 - Vivere III
14:00 - I Cesaroni IV 14:40 - Casa Vianello 15:10 - Casa Vianello 15:40 Carabinieri 16:30 - Fornelli d’Italia 17:10 - Forum 18:35 - Centovetrine 19:00 - TG5 19:35 - I Cesaroni IV 20:15 - Caro maestro 20:35 - Le tre rose di Eva 21:00 - La sai l’ultima? 21:10 - Uomini e donne 22:15 - Colorado 23:10 - Torte d’Autore 23:35 - Sarabanda
Poirot 13:25 - Great Women 13:40 - ER 14:30 - JAG 15:25 - Quincy, M.E. 16:25 - Agatha Christie’s Poirot 18:09 - Fede Cieca 18:25 - JAG 19:20 - Quincy, M.E. 20:20 - Alfred Hitchcock Presents 20:50 - Great Women 21:00 - Miss Fisher’s Murder Mysteries 22:05 - Miss Fisher’s Murder Mysteries 23:10 - Agatha Christie’s Poirot
BBC Entertainment 06:00 - Nuzzle and Scratch: Frock and Roll 06:20 – Gigglebiz 06:35 - Green Balloon Club 07:00 - Little Human Planet 07:05 - Nuzzle and Scratch: Frock and Roll 07:25 - Gigglebiz 07:40 – Bobinogs 07:50 - Green Balloon Club 08:15 - The Weakest Link 09:00 - As Time Goes By 09:30 - The Old Guys 10:00 - EastEnders 10:30 - Doctors 11:00 - Last Man Standing 11:50 - Call the Midwife 12:45 - As Time Goes By 13:15 - The Old Guys 13:45 - Chimp Family Fortunes 14:10 - EastEnders 14:40 - Doctors 15:10 - Last Man Standing 16:00 - Call the Midwife 16:55 - As Time Goes By 17:25 - The Weakest Link 18:10 – EastEnders 18:40 – Doctors 19:10 - Last Man Standing 20:00 - Dead Boss 20:30 - Big School 21:00 - Last Tango in Halifax 21:55 Afterlife 22:40 – Afterlife 23:30 -
Discovery Channel 06:00 - How It’s Made 06:25 - Auction Kings: Beatles “Butcher” Album; Fire Grenade 06:50 - Auction Hunters: Big Easy Money 07:15 - Born Survivor: Bear Grylls: Working the Wild 08:10 Dual Survival: Up the River 09:05 Gold Rush: Hope Creek 09:55 - Mega Builders: Spanning the Saigon River 10:50 - How Do They Do It? 11:15 How Do They Do It? 11:40 - Wheeler Dealers: Jaguar Mark 2 12:35 - Fast N’ Loud: Aaron’s Falcon Rescue 13:30 The Car Chasers: California Dreamin’ 14:25 - Moonshiners: A Shiner’s Last Stand 15:20 - Moonshiners: Prophecy Fulfilled 16:15 - Moonshiners: Tickle Goes Rogue 17:10 - The Liquidator: A Matter of Trust 17:40 - Storage Hunters: Score of the Century 18:05 - Auction Hunters: Auction Hunters, Ink. 18:35 Baggage Battles: Boy Toys 19:00 - How It’s Made 19:30 - How Do They Do It?: Panama Canal; Waste Disposal 20:00 World’s Biggest Ship: Dodging Disaster: The Ship’s Immune System 21:00 - Gold Divers: Suction 22:00 - Outback Truckers 23:00 - Swamp Loggers:
Waking the Dead
TCM 06:00 - The Main Attraction 07:30 - The Outriders 09:05 - Bad Day at Black Rock 10:30 - The Wings of Eagles 12:15 - Go West 13:35 - Edge of the City 15:00 - Valley of the Kings 16:30 Thirty Seconds Over Tokyo 18:45 - The Prize 21:00 - The Last Run 22:35 - On
the Town
MGM Channel 06:55 - Hannah and Her Sisters 08:40 The Resurrected 10:25 - The Pit and the Pendulum 11:45 - Taras Bulba 13:50 Nobody’s Fool 15:35 - Nutcracker: The Motion Picture 17:00 - Throw Momma from the Train 18:30 - MGM’s Big Screen 18:45 - Hercules Against Karate 20:30 - Count Yorga, Vampire 22:00 Buy & Cell 23:35 - Friday Foster Diva Universal 06:00 - Ironside 06:55 - Wolff’s Turf 07:50 - Agatha Christie’s Poirot 09:30 Great Women 09:50 - Ironside 10:45 Quincy, M.E. 11:45 - Agatha Christie’s
Buckle Down
Discovery World 06 : 00 - Treasure
Quest 06 : 50 Chasing Classic Cars 07:15 - Chasing Classic Cars 07:45 - Joanna Lumley’s Greek Odyssey 08:35 - Bizarre Foods 09:30 - Ultimate Warfare 10:20 - I’m Alive 11:10 - Incredible Flying Cars 12:05 - Treasure Quest 12:55 - Chasing Classic Cars 13:20 - Chasing Classic Cars 13:50 - Unsolved History 14:45 - Joanna Lumley ’ s Greek Odyssey 15:40 - Ultimate Warfare 16:35 - I’m Alive 1 7 : 25 - Greatest Human Achievements 18:20 - Don’t Drive Here 19:10 - Treasure Quest 20:05 Chasing Classic Cars 20:30 - Chasing Classic Cars 21:00 - Don’t Drive Here 21:55 - Ten Commandments of the Mafia 22:50 - Most Evil 23:45 Chasing Classic Cars
Dejjem Tieg[ek Becky – Net Television, 22:00
Re;g[et waslet il-festa u dan i]-]mien i;ib lil Doris [afna memorji. Gejtu g[al darba jaqbel ma’ Wi;i g[ax hu ukoll qed tg[okru g[ajnu. G[andhom ra;un? Kif inhi sejra r-relazzjoni ta’ Andre u Gary mindu ;ie lura mil-Gre/ja? Louisa tifhimha b[al Sabrina dwar il-[ru; ta’ Neil? u Neil kif ja[sibha fuq missier Sabrina? Becky irrasenjata li tg[ix bla ra;el? Neville jixtieq jara lil o[tu. Tg[id issa li wasal i]-]mien li Becky tg[ammed lil Maria, hi u James se jer;a’ jersqu vi/in?
07>00 09>00 10>00 11>30 13>00 14>00 15>00 15>05 16>30 16>45 17>45 18>00 18>05 19>10 19>30 20>150 20>30 21>30 21>35 22>00 23>00
NET News Chit Chat Chill (r) Telebejg[ Simpati/i Telebejg[ NET NEWS Simpati/i Telebejg[ F’Ba[ar Wie[ed Telebejg[ NET News Chill Super 5 Net News Chill Iswed fuq l-Abjad NET News Nis;a Maltija Dejjem Tieg[ek Becky NET News
Sport fuq il-Cable Fox Sports Europe
GO sports 7
07:00 - Vincennes Horseracing 09:30 - PGA European Tour Omega European Masters Day 3 13:30 - Barclays Premier League - Week 3 Everton v Chelsea 15:30 - Serie A - Round 1 - Milan v Lazio 17:30 - Barclays Premier League - Week 3 – Netbusters 18:00 - PGA European Tour - Omega European Masters - Day 4 23:00 - Premier League World #04 23:30 - Guinness Pro12 - Round 1 - Glasgow v Leinster 01:30 - Serie A Round 1 - Cesena v Parma 03:30 - Malta National Badminton Championships GO sports 1 2014 - Women’s Singles Final 04 :00 - Trans World Sport 07:00 - Premier League # 1 428 05:00 - Serie A Sunday Review - Week 3 Round 1 Udinese v Empoli 08:00 - Serie A - Round 1 Torino v Inter 10:00 Barclays Premier League - GO sports 8 Week 3 - Burnley v 09:00 - Vincennes Horseracing Manchester Utd 12:00 11:30 - PGA European Tour Premier League Legends - Omega European Masters Michael Owen 12:30 Day 3 15:30 - Barclays Ligue 1 - Round 4 - Metz v Premier League 3 Olympique Lyonnais Everton v Chelsea- Week 17:30 14:30 - Barclays Premier Serie A - Round 1 - Milan v League - Week 3 - West Ham Lazio 19:30 - Barclays Utd v Southampton 16:30 - Premier League - Week 3 – UEFA Champions League - Netbusters 20:00 - PGA Magazine Programme 01 European Tour - Omega 17:00 - Aviva Premiership - European Masters - Day 4 Round 1 - London Irish v 01:00 - Premier League World Harlequins 19:00 - Trans #04 01:30 - Guinness World Sport #1428 20:00 - Pro12 - Round 1 - Glasgow v Premier League World #04 Leinster 03:30 - Serie A 20:30 - Serie A - Round 1 - Round 1 - Cesena v Parma Roma v Fiorentina 22:30 - 05:30 - Malta National Ligue 1 - Round 4 – Highlights Badminton Championships 23:30 - Vincennes Horseracing 2014 - Women’s Singles Final 02:00 - PGA European Tour - 06:00 - Trans World Sport Omega European Masters - #1428 07:00 - Serie A Day 4 Round 1 - Udinese v Empoli 06:00 - NASCAR Race Hub 07:00 - Bass Fishing 08:00 Bass Fishing 09:00 - Bass Fishing 10:00 - Major League Baseball 12:30 - MLB Whiparound 13:30 NASCAR Race Hub 14:30 Major League Baseball 17:00 - MLB Whiparound 18:00 NASCAR Race Hub 19:00 World Championship Ping Pong 20:00 - World Championship Ping Pong 21:00 - World Championship Ping Pong 22:00 - MLB Whiparound 23:00 NASCAR Race Hub
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
TISLIBA
24
TA{BIL IL-MO{{ U TAG{RIF 1
2
5
3
4
Rapport tat-temp
6
7
UV INDEX
8
9
9
10
IT-TEMP Ftit jew wisq imsa[[ab b’xi ftit xita possibilment bir-rag[ad filg[axija. VI}IBBILTÀ Tajba. IR-RI{ {afif mill-Punent g[al-Lbi/ li jdur minNofsinhar g[ax-Xlokk BA{AR {afif IMBATT Ftit li xejn TEMPERATURA L-og[la 30˚C XITA F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a: 0.01mm Xita mill-1 ta’ Settembru 0.3mm IX-XEMX titla’ fis-06.40 u tin]el fis-19.19
11
Il-[amest ijiem li ;ejjin 12
13
14
15
16
17
Mimdudin>5. Bozza bil-batteriji f’kaxxa (5) 6. Konvenju (5) 7. Ferita fonda (5) 10. Tne[[i l-irbit (5) 11. Tajra qisha [amiema mdaqqsa (5) 12. Jissejja[ fejn hemm il-mard (5) 14. Imrew[a tat-tibna g[all-ir;iel (5) 16. {are; mill-pori (5) 17. Kulur mo[bi g[and Iris Farrugia? (5) 18. Injama twila u /atta mi]-]ew; na[at (5) Weqfin>1. Rasu iebsa (6)
18
2. Tavlar tal-qieg[a f’dg[ajsa biex ma jintrifsux il-majjieri u l-istamnari (6) 3. Allu/inat bid-droga (6) 4. Ri;lejn (6) 8. Bi//a la[am kbira (5) 9. Statwa ta’ alla falz (5) 12. Tqeg[id ta’ xtieli ]g[ar f’bejtiet ta’ [amrija ;dida (6) 13. Qamu kmieni [afna (6) 14. Bdot (6) 15. Maltempata kbira ta’ ri[ u xita fil-Fgura, Ganu! (6)
Soluzzjoni tat-Tisliba tal-biera[ Mimdudin> 5. Aroma; 6. ?erna; 7. Xiber; 10. Fet[a; 11. Sabar; 12. Barax; 14. Sorra; 16. Orbot; 17. Namra; 18. Rampa. Weqfin> 1. {affef; 2. {arifa; 3. A//ess; 4. Ma[qur; 8. Ftira; 9. :bara; 12. Bikini; 13. Xarrab; 14. Skorra; 15. Ankrat.
Sudoku Kulma trid tag[mel hu li timla l-kaxxi vojta bin-numri mill-1 sad-9 ta’ kull ringiela, ta’ kull kolonna u ta’ kull kwadru ]g[ir ta’ 3 kaxxi bi 3.
Soluzzjoni Sudoku
L-ERBG{A L-og[la 30˚C L-inqas 22˚C
IL-{AMIS L-og[la 28˚C L-inqas 21˚C
IL-:IMG{A L-og[la 31˚C L-inqas 22˚C
IS-SIBT L-og[la 32˚C L-inqas 21˚C
IL-{ADD L-og[la 33˚C L-inqas 22˚C
UV
UV
UV
UV
UV
9
9
9
9
9
Temperaturi fi bliet barranin It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet: {al Luqa 30˚C sabi[ bi nhar, Al;eri 33˚C xemxi, Amsterdam 17˚C imsa[[ab, Ateni 26˚C imsa[[ab, Li]bona 24˚C sabi[ bi nhar, Berlin 19˚ imsa[[ab, Brussell 19˚C ftit imsa[[ab, il-Kajr 33˚C xemxi, Dublin 16˚C ftit imsa[[ab, Kopen[agen 17˚C bil-[albiet tax-xita, Frankfurt 21˚C ftit imsa[[ab, Milan 26˚C ftit imsa[[ab, Istanbul 25˚C ftit imsa[[ab, Londra 20˚C ftit imsa[[ab, Madrid 30˚C ftit imsa[[ab, Moska 20˚C imsa[[ab, Pari;i 22˚C ftit imsa[[ab, Bar/ellona 27˚C xemxi, Ruma 26˚C xemxi, Tel Aviv 31˚C xemxi, Tripli (mhux mag[ruf), Tune] 33˚C ftit imsa[[ab, Vjenna 24˚C ftit imsa[[ab, Zurich 23˚C ftit imsa[[ab, Munich 21˚C imsa[[ab, St Petersburg 22˚C xemxi, Stokkolma 18˚C imsa[[ab.
Tag[rif Mixja bil-lejl
Il-Midnight Walk tal-Hospice Malta ser ssir g[as-sitt darba nhar il-:img[a 12 ta’ Settembru 2014 g[al donazzjoni ta’ ¤10 kull persuna. L-attività tibda b’show micCheeramigos, Disney Characters u Gorg u Pawlu fid-9.00 ta’ filg[axija fil-pjazza ta’ Bu;ibba. Il-mixja tibda fl-10.30pm mill-pjazza ta’ Bu;ibba tul il – Kosta tal -Qawra. Wie[ed jista wkoll jag[]el li jkompli l-mixja sal-pjazza tal-Mosta. Jing[ataw t-shirt u refreshments lil kull min japplika. Ser ikun hemm trasport provdut milpjazza tal-Mosta sal-pjazza ta’ Bu;ibba li jitlaq fid-9.00 ta’ filg[axija. Wie[ed jista jirriserva post sad-9 ta’ Settembru. Formoli tar-re;istrazzjoni jistg[u jitni]]lu mis-sit www.hospicemalta.org u millpa;na tal-Facebook ‘Hospice Malta’. Wie[ed jista jikseb aktar informazzjoni billi j/empel 21440085 jew jibg[at email fr@hospicemalta.org. Laqg[a g[all-;enituri Il-Prin/ipal u l-Vi/i Prin/ipal tal-Junior College tal-Università se jiltaqg[u mal-;enituri u l-
guardians tal-istudenti talEwwel Sena. Ser ting[ata informazzjoni importanti dwar irregolamenti, is-servizzi u lfa/ilitajiet tal-Kulle;;, bil-g[an li din tg[in lill-istudenti fl-istadji kollha tal-[ajja fil-Kulle;;. Il-laqg[a ser issir f’Sir Temi Zammit Hall, l-Università ta’ Malta, l-Imsida, fil-;ranet kif imsemmija hawn ta[t: It-Tnejn, 29 ta’ Settembru 2014 fis-7.00 ta’ filg[axija: Kunjomijiet li jibdew A – F L-Erbgha, 1 t’Ottubru 2014 fis-7.00 ta’ filg[axija : Kunjomijiet li jibdew G – Z G[eluq Temporanju ta’ Sub Uffi//ju tal-Posta f’ Marsaskala
MaltaPost tinforma lill-pubbliku li s-Sub Uffi//ju tal-Posta li jinsab ;ewwa ‘Midas’, 34, Triq Ix-Xatt, Marsaskala MSK 2113 se jkun mag[luq nhar il-;img[a 12 ta’ Settembru 2014. Il-pubbliku jista’ jinqeda millFerg[at Postali hawn imsemmija: Il-Ferg[a Postali ta’ [a]]abbar - /entru /iviku, Triq ilKunvent, Ha]-]abbar ]BR 1351 Il-Ferg[a Postali ta]-]ejtun 37, Triq San Lu/jan, i]-]ejtun ]TN 1834
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
25
MADWARNA
Jift[u l-festi tal-150 sena mit-twaqqif tad-Djo/esi ta’ G[awdex Id - Djo/esi ta ’ G[awdex g[adha kemm ppublikat il logo uffi/jali ta/ - /elebraz zjonijiet tal-150 anniversarju mit - twaqqif tag[ha , li se[[ bil-Bulla tal-Beatu Papa Piju IX Singulari Amore ( Bi m[abba liema b[alha) tas-16 ta’ Settembru 1864. L-ewwel Isqof tad-Djo/esi l-;dida, li b[ala territorju tinkludi wkoll il - g]ira /kejkna ta ’ Kemmuna , kien Monsinjur Mikiel Fran;isk Buttigieg , mill - Qala , dak i] - ]mien Ar/ipriet tar-Rabat. Il-logo, fuq disinn ta’ Dun Roberto Gauci, juri d-dg[ajsa ta’ Pietru, simbolu antik talKnisja fit - tradizzjoni Nisranija , bil - qlug[ tag[ha f ’ forma ta ’ Salib , te[odha ma ’ l - imwie; li jirrappre]entaw kemm il g]ira ta’ G[awdex imdawra bil-ba[ar u kemm it-ta[bit li minnu jg[addi l-poplu pellegrin ta’ Alla fil-mixja tieg[u
fuq din l-art. Ma;enb iddg[ajsa jidhru wkoll it-tliet g[oljiet li jag[mlu parti millarma uffi/jali ta’ G[awdex. I/-/elebrazzjonijiet anniversarji mistennija jkunu mifruxa fuq medda ta’ sena u jift[u uffi/jalment nhar it Tlieta 16 ta’ Settembru 2014, jum l - anniversarju , b’Kon/elebrazzjoni ta’ Radd il-[ajr fis-7.00pm immexxija mill - Isqof Mons . Mario Grech fil - Katidral tal Assunta, li wkoll qed ifakkar il-150 sena tieg[u b[ala sSede ta ’ l - Isqof Djo/esan . Dak in - nhar tin]amm ukoll ;urnata adorazzjoni fil-knejjes kollha ta’ G[awdex, li tintemm b ’ mota solenni fis 6.00pm. Programm aktar dettaljat ta/-/elebrazzjonijiet u l-inizjattivi li l-Knisja f’G[awdex se tkun qed tieg[u biex tfakkar ;rajja storika b[al din jixxandar aktar ’il quddiem.
Il-logo uffi/jali g[a/-/elebrazzjoni ta’ dan l-anniversarju importanti
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
26 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{
KLASSIFIKATI Limiti tar-Rabat
tas-sodda, salott, k/ina, kamra magni ta/ - /wievet . ?emplu }EW: tomniet art bil-veduta tal- tal-banju u bit[a. ?emplu 99406208. ba[ar u tal-kampanja. ?emplu 99428000. Il-{amrun 99428000. G[amara GARAXX jew store, 115-il pied G{ALL-BEJG{ ORNAMENTI u muniti antiku tul u 24 pied wisa’, bil-bit[a, Paola u oggetti o[ra, kif ukoll id-dar dawl, ilma u toilet. Bil-permess MAISONETTE arju] [afna Cable f ’ {a] - }ebbu; . ?emplu Class B. ?emplu 77200983. f’area kwieta b’]ew; kmamar ELECTRICAL, fittings, ]ew; 99474159
AVVI}I Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 2 1371559, 27371559, 21493285, G[amara antika 79884497 jew 99472570. Servizz SKORRA tal-Bennejja il-fuq fil -pront. minn 100 sena. Kollezjoni TA volume tal-futbol l-CALCIO ILUSTATO 1985. ?emplu 99406208
Tiswijiet
TA’ magni tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront. ?emplu 99422268 jew 21416705.
Sannat G[awdex Piano ¤5,000 skont u ]ew; passaggi ISWED bil ba]]I Germanis b’xejn fuq kull bej[ ta’ penthousRILIGAn BERLIN li [a 6 es, maisonettes flats u plots. Golden Awards . ?emplu ?emplu 79891819. Termini u 99406208. kundi]]jonijiet japplikaw.
It-trabi tal-SCBU g[andhom b]onn id-demm tieg[ek. Tibqax lura. Ag[tihom dan ir-rigal illum stess
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
27
SPORT EURO 2016 – KUMMENTI WARA L-PARTITI
‘L-ewwel gowl kien kru/jali’ – Hodgson, kow/ tal-Ingilterra Il-kow/ tal-Ingilterra Roy Hodgson esprima s-sodisfazzjon tieg[u wara li t-tim kiseb reb[a ta’ 2-0 kontra l-I]vizzera flewwel log[ba mir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[all-Euro 2016. I]-]ew; gowls waslu fit-tieni taqsima u kienu skurjati minn Danny Welbeck, eks plejer ta’ Manchester United li g[adu kemm ing[aqad ma’ Arsenal. “Kuntent bil-mob ta kif lg[abna. Mill-ewwel minuta huma urew il-grinta li ridt jien. Kellna diversi /ansijiet ta’ skor qabel ma wasal l-ewwel gowl ta’ Welbeck li kien ferm kru/jali. Kienet log[ba tajba kontra wie[ed mill-aqwa timijiet li g[andna fil-grupp u barra minn hekk irba[na barra minn darna,” qal Hodgson. “Fl-ewwel taqsima huma dehru kuntenti j[alluna nilag[bu llog[ba tag[na u kien g[alhekk li l-ewwel gowl kien importanti g[ax dak I;ieg[el lill-avversarju jo[ro; mill-qoxra difensiva. Minn wara l-ewwel gowl nemmen li konna perikolu]i u anke qabel it-tieni gowl ta’ Welbeck kien hemm mumenti fejn stajna skurjajna aktar,” kompla jg[id Hodgson. Dan tal-a[[ar fa[ar [afna s-sistema tal-midfield u qal li minn dejjem kien jemmen li midfield b’forma ta’ djamanat kienet laktar sistema adattata g[at-tim. Minn dejjem g[idt li s-sitt midfielders li g[andi g[addispo]izzjoni tieg[i g[andhom talent kbir. Dan jippermettili li nilg[ab lil Sterling f’po]izzjoni /entrali u anke mal-faxxa,” qal Hodgson. Nhar it-Tnejn filg[axija l-midfield Ingli] kien kompost minn Raheem Sterling, Jack Wilshere, Jordan Henderson u Fabian Delph filwaqt li flattakk bdew il-captain il-;did Wayne Rooeny u Danny Welbeck. Fi tmiem il-kummenti tieg[u ta’ wara l-partita Hodgson fa[[ar [afna lil Rooney fejn qal, “Rooney ilu jilg[ab snin mat-tim Ingli] u jaf bi]]ejjed li plejer talIngilterra I;orr mieg[u responsabbilta` kbira. F’dawn l-a[ar xhur Rooney kien ikkritikat u dan u]a din il-kritika biex aktar juri x’kapa/i jag[mel. Meta kien qed jilg[ab [a]in jien qatt ma keli li/ken dubju li hu xorta wa[da kien qed jipprova jag[ti l-massimu tieg[u.”
mir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[all-Euro 2016 kienet l-ewwel pass biex it-tim jer;a’ jikseb lura l-kredibbilta`. Spanja kelha avventura di]astru]a fit-Tazza tad-Dinja li saret fil-Bra]il matul dan is-sajf fejn minn tliet partiti tilfet tnejn u sfat eliminata millfa]i tal-gruppi. Barra minn hekk, ;img[a ilu l-Ispanjoli tilfu wkoll partita ta’ [biberija kontra Franza. It-tim Spanjol issa jrid jibda era ;dida wara li irtiraw plejers b[al ma huma Xabi Alonso u Xavi. Spanja bdiet b’reb[a fa/li kontra l-Ma/edonja u minkejja li ttim tal-Ma/edonja hu wie[ed ferm inferjuri g[al dak ta’ Spanja dan xorta wa[da kien sinjal po]ittivi minn na[a ta’ Spanja li huma l-holders tat-titlu Ewropew. “Nafu li bil-wirjiet li kelna fitTazza tad-Dinja tlifna l-kredibbilta` u nafu li rridu niksbuha lura. L-uniku mod kif tikseb lura l-kredibbilta` hu billi ;;ib ri]ultati tajbin fil-grawnd. Irridu mhux biss nikkwalifikaw millgrupp imma anke nuru log[ob po[ittivi u mmoru tajjeb,” qal Del Bosque fl-ewwel kummenti wara l-log[ba li intlag[bet f’Valencia. Paco Alcacer skurja fid-debutt tieg[u filwaqt li skurjaw ukoll Sergio Ramos, Sergio Busquets, David Silva u Pedro. Del Bosque kellu kleim ta’ tif[ir g[al Alcacer u g[al Silva. “Alcacer g[amel dak li kien mistenni minnu. Minbarra li skurja g[amel movimenti tajbin li taw spazju lil s[abu. Silva hu plejer intelli;enti li ju]a l-ispazji li jkolu bl-a[jar mod. Hu plejer li kapa/i jippenetra l-aktar difi]i sodi,” qal l-eks kow/ ta’ Real Madrid. Minn na[a tieg[u Alcacer, attakkant ta’ Valencia kien kuntent [afna bl-ewwel gowl tieg[u mat-tim nazzjonali, gowl li wasal wara biss 17-il minuta log[ob biex g[amel l-iskor 2-0. “Kuntent mhux biss bil-gowl imma anke bil-fatt li skurjajtu filbelt ta’ Valencia. It-tim hu mimli bi plejers ta’ kwalita` u b’hekk kollox hu aktar fa/li g[alija. Niddedika dan il-gowl lil missieri li dejjem segwieni tul il-karriera tieg[i,” qal Alcacer. Kuntent bid-draw Il-captain }vedi]
Zlatan Ibrahimovic qal li kien kuntent Irridu niksbu lura bid-draw ta’ 1-1 li kisbet lkredibbilta` I]vezja barra minn darha kontra Il-kow/ ta’ Spanja Vicente Del l-Awstrija. Ibrahimovic kien qed Bosque qal li r-reb[a ta’ 5-1 kon- jilg[ab il-mitt partita tieg[u mattra l-Ma/edonja fl-ewwel log[ba tim nazzjonali imma ma
Francisco Alcacer (xellug) skurja fid-debutt tieg[u ma’ Spanja kontra l-Ma/edonja
irnexxilux jiskurja u jkompli jibni fuq ir-rekord li waqqaf ftit tal-jiem ilu. Ibrahimovic sar laqwa skorer ta’ pajji]u meta ;img[a ilu skurja ]ew; gowls kontra l-Estonja biex s;issa skurja 50 gowl mal-I]vezja. “Kienet log[ba diffi/li u na[seb li l-fatt li [adna punt kien fatt po]ittiv. Irrid infakkar li la[ar darba li lg[abna hawn konna tlifna,” qal l-attakkant ta’ PSG. Minn na[a tieg[u l-kow/ talAwstrija qal li t-tim tieg[u kien [aqqu xi [a;a a[jar wara li iddomina kwa]i tul il-log[ba s[i[a. “Bil-log[ob li qed nilag[bu qed nuru li f’dawn la[[ar sentejn g[amilna progressi kbar. Sfortunatament, illejla, minkejja li iddominajna ma [adniex it-tliet punti,” qal Marcel Koller. Konna fortunati Il-kow/ tas-Slovakkja, Jan Kozak qal li t-tim tieg[u kien kemmxejn iffortunat fir-reb[a ta’ 1-0 li kiseb fuq l-Ukrajna. Ta min jiftakar li ftit jiem qabel illog[ba kontra l-Ukrajna, isSlovakkja reb[u bl-istess skor kontra Malta f’partita ta’ [biberija. “Illejla lg[abna kontra tim
diffi/li [afna u g[al [afna twil kelna niddefendu, spe/jalment fit-tieni taqsima. Konna iffortunati, anke jekk il-gowl tag[na wasal min[abba li l-plejers ippressaw lill-avversarji u ma qatg[u qalbhom qatt. Il-gowl li skurjajna kien wie[ed sabi[ u liskorer Mak kien [aqqu dan ilgowl wara x-xog[ol kollu li kien g[amel tul il-log[ba,” qal Kozak.
Danny Welbeck, awtur ta’ ]ew; gowls kontra l-I]vizzera
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
28
SPORT
FORMULA 1 – KUMMENTI WARA L-GP TA’ TMIEM IL-:IMG{A
Nico Rosberg ji/[ad l-ispekulazzjonijiet
Is-sewwieq tal-Mercedes Nico Rosberg /a[ad l-ispekulazzjonijiet li [alla lil Lewis Hamilton jaqb]u g[ax kellu ordnijiet mittim biex jag[mel dan wara lin/ident fil-Bel;ju. Waqt ilGrand Prix tal-Bel;ju Rosberg kien [abat f’sie[bu Hamilton u s-sewwieq Ingli] kellu jirtira min[abba f’hekk filwaqt li Rosberg spi//a t-tieni biex feta[ vanta;; ta’ 29 punt fuq l-istess Hamilton f’ras il-klassifika. Fi tmiem il-;img[a, waqt ilGrand Prix ta’ Monza Hamilton beda mill-pole position i]da mal-ewwel inqabe] minn Rosberg. Madankollu, Rosberg g[amel ]bal kru/jali u Hamilton, li kien qieg[ed warajh, kien pront japprofitta minn dan li]ball u qab]u biex eventwalment reba[ it-tellieqa biex issa d-distakk bejnu u bejn Rosberg ni]el g[al 22 punt. Kien hemm min qal, wara ttellieqa, li Rosberg ]balja min[abba li kien ordnat jag[mel hekk mit-tim b[ala penalita` g[al dak li g[amel fil-GP Bel;jan imma s-sewwieq :ermani] /a[ad dan kollu. “Ma nistax nifhem kif hawn min ji;ih [sieb b[al dan f’mo[[u. Hu veru li wie[ed ma jistenniex li nag[mlu /erti ]balji imma dawn huma ]balji li nag[mluhom anke waqt itta[ri;. Li ;ara hu li jien stajt nevita l-kantuniera imma li
kieku g[amilt dan kien x’aktarx se jkolli nieqaf g[al ]ew; pit stops li kieku ma naqqastx millvelo/ita` f’dik il-kantuniera g[ax kont se nag[mel [sara littyres. Li kieku ;ejt ordnat mittim in[alli lil Hamilton jaqbi]ni kont nobdi imma t-tim, fis-sitwazzjoni li qegd[in, ]gur mhux se jordnawli n[allih jaqbi]ni,” qal Rosberg.
:urnata negattiva Il-Kap tal-Ferrari Marco Mattiacci qal li l-ewwel GP Taljan tieg[u b[ala kap tat-tim kien wie[ed negattiv g[all-a[[ar
u wie[ed li jrid jintesa malajr kemm jista’ jkun. Minkejja li fil;ranet pre/edenti, ji;ifieri filjiem ta’ provi is-sewwieqa g[amlu [inijiet tajbin, fil-jum tat-tellieqa l-affarijiet ma marrux daqstant tajjeb u Fernando Alonso kellu jirtira filwaqt li Raikkonen spi/a fid-disa’ post. B’dan ir-ri]ultat, il-Ferrari [adu biss ]ew; punti quddiem il-pubbliku tag[hom stess. “Kemm fil-Formula 1 kif ukoll fl-isport ikun hemm ;ranet li trid tinsa malajr kemm jista’ jkun. Sfortunatament din kienet wa[da minnhom. Di]appuntant [afna li l-problema li kellu Alonso kellha tkun proprju filGP tal-Italja. Minkejja li dan la[[ar qed nitjiebu konna nafu li it-tellieqa fil-Bel;ju u fl-Italja kienu se jkunu diffi/li. Hu
diffi/li li na//ettaw dan irri]ultat imma xog[lna hu li na[dmu biex nirkupraw u biex mill-ista;un li ;ej ner;g[u nkunu kompetittivi. Hekk kif fadal sitt Grand Prix g[al tmiem il-kampjonat ilFerrari qeg[din fir-raba’ post filklassifika tal-kostrutturi, 292 punt wara l-leaders Mercedes. L-eqreb rivali tal-Ferrari huma lWilliams li g[andhom 15-il punt aktar minnhom. L-a[jar ri]ultat li stajt nikseb I/-champion
renjanti Sebastian Vettel tar-Red Bull qal li s-sitt post li spi//a fih nhar il{add kien l-a[jar ri]ultat li seta’ jikseb. Is-sewwieq :ermani] beda mit-tmien po]izzjoni u qal li t-tyres ittieklu malajr u kien g[alhekk li naqqas mill-velo/ita lejn l-a[[ar fa]i. “Nemmen li dak kien il-massimu li stajt nag[ti. It-tyres ma kinux l-a[jar tyres li wie[ed seta’ jkollu. Fil-bidu [ri;t aggressiv biex nattakka li]-]ew; sewwieqa tal-McLaren imma kif beda jg[addi l-[in ma stajtx inkompli n]id fis-sewqan,” spjega Vettel. Vettel temm jg[id li minekjja dawn id-diffikultajiet kollha li kellhom ir-Red Bull dan l-ista;un hu konvint li t-tim se ja[dem b’mod g[aqli biex sena o[ra jer;a jkun fost l-isfidanti g[ar-reb[ tat-titlu.
Nico Rosberg tal-Mercedes (lemin) qal li ma kellux ordnijiet biex i[alli lil Lews Hamilton (xellug) jaqb]u
Ma jridx jid[ol f’kontroversji Is-sewwieq tal-Williams Felipe Massa qal li r-ri]ultat mill-aqwa li kiseb fl-Italja ma kienx messa;; lill-Ferrari.
Massa [alla lil Ferarri wara tmien snin min[abba li dawn ma offrewlux kuntratt ;did. Nhar il{add hu spi//a fuq il-podju g[all-ewwel darba mal-Williams minn meta ing[aqad mag[hom u sie[bu Bottas spi//a r-raba’. B’dawn ir-ri]ultati miksuba lWilliams qab]u lill-Ferrari fil-
klassifika tal-kostrutturi. “Ir-ri]ultat li ksibt illum ma kienx messa;; lil xi [add, anke jekk hawn min qed ja[seb hekk. Fl-isport kul[add jg[addi minn fa]i negattiva u mal-Ferrari kien hemm mumenti fejn l-affarijiet ma bdewx ji;u kif xtaqtom u kellu nag[]el triq o[ra. Madankollu dan li qed nikseb issa qed nag[mlu g[alija u g[attim tieg[i. Minkejja l-affarijiet li ;raw fil-passat qatt ma [adta kontra l-Ferrari,” qal Massa.
TAZZA TAN-NAZZJONIJIET AFRIKANI 2015
Mistennija reazzjoni tan-Ni;erja Illum jintlag[ab programm s[i[ ie[or mir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[at-Tazza tanNazzjonijiet Afrikani tal-2015 u wie[ed se jkun qed jistenna reazzjoni minn na[a ta/-champions in-Ni;erja. Fl-ewwel [ar;a tag[hom dawn tilfu 3-2 f’darhom kontra l-Congo. Issa jmisshom jilag[bu kontra lAfrika t’Isfel u ma jistg[ux jibqg[u jfallu l-punti jekk be[siebhom jiddefendu t-titlu li reb[u fl-2013. Kontra l-Afrika t’Isfel ]gur li mhux se tkun log[ba fa/li, spe/jalment jekk lavversarji juru l-istess log[ob li urew fl-ewwel log[ba fejn fiha [ar;u rebbie[a bi skor ta’ 3-0. “Kull meta nilag[bu rridu niftakru li qed nirrappre]entaw pajji] ta’ madwar 52 miljun ru[. G[addejna minn perjodu diffi/li imma rridu nirkupraw u ninsew il-passat,” qal il-midfielder Sibusiso Vilakazi f’kummenti jiem qabel il-partita kontra lAfrika t’Isfel. In-Ni;erja
ikkwalifikaw mill-fa]i tal-gruppi tat-Tazza tad-Dinja u kienu ;ew eliminati kontra Franza. F’partita o[ra minn Grupp A il-Congo jittamaw li jkomplu minn fejn [allew meta jilag[bu kontra s-Sudan. Bla dubju rreb[a kontra n-Ni;erja ma kinitx wa[da mistennija u ]gur li issa dawn iridu jibqg[u jilag[bu bl-istess ritmu jekk iridu ji;bru l-punti. Bla dubju l-aktar log[ba li tispikka se tkun dik ta’ Grupp D fejn il-Cameroon jilqg[u lillIvoary Coast. Minkejja li lCameroon bdew b’reb[a kontra r-Repubblika ?entrali talCongo, fuq il-karta l-Ivoary Coast jibdew favoriti li jie[du lpunti. Fl-ewwel log[ba tag[hom ilCameroon reb[u fl-a[[ar minuti kontra Sienna Leone. Kemm lIvory Coast kif ukoll ilCameroon sfaw eliminati millfa]i tal-gruppi tat-Tazza tadDinja imma ]gur li l-Ivoary
Coast kellhom wirjiet a[jar u fla[ar log[ba de/i]iva tal-grupp, kontra l-Gre/ja, kienu ferm sfortunati. Ir-Repubblika ?entrali tal-Congo u s-Sierra Leone jiltaqg[u kontra xulxin bit-tama li jiksbu l-ewwel punti tag[hom f’din il-fa]i ta’ kwalifikazzjoni. Il-Mali u l-Al;erija, ]ew; timijiet li bdew l-impneji tag[hom b’reb[a jiltaqg[u kontra xulxin. L-Al;erija, ta[t it-tmexxija ta’ kow/ ;did xorta wa[da baqg[u jepsrimu log[ob po]ittiv b[al ma g[amlu waqt it-Tazza tadDinja u fl-ewwel log[ba reb[u kontra l-Etjopja filwaqt li l-Mali reb[u kontra l-Malawi. Il-Cape Verde, wara r-reb[a fuq in-Ni;er jittamaw li jie[du tliet punti o[ra meta jilag[bu kontra ]-}ambja. Il-log[ba l-o[ra mill-istess grupp tkun dik bejn in-Ni;er u lMozambique, tim li [a punt flewwel log[ba tieg[u kontra ]}ambja. Fi Grupp ? L-Angola tilg[ab kontra l-Burkina Faso
filwaqt li l-Gabon jilg[ab kontra l-Lesotho. Il-Burkina Faso b[alissa jinsabu l-ewwel filgrupp wara li g[elbu lil Lesotho 2-0 filwaqt li l-Gabon reba[ 1-0 kontra l-Angola. Fi Grupp : hemm konfront bejn ]ew; timijiet mill-Afrika ta’ Fuq hekk kif l-E;ittu, rebbie[a ta’ din it-tazza seba’ darbiet, jilag[bu kontra t-Tune]ija filwaqt li s-Senegal jilag[bu kontra l-Botswana. L-E;ittu jrid iwettaq reazzjoni wara li tilef 2-0 kontra s-Senegal filwaqt li dawn tal-a[[ar mhux mistennija jfallu meta jilag[bu kontra l-Botswana. L-a[[ar ]ew; partiti se jkunu dawk minn Grupp E. Il-Ghana jilag[bu barra minn darhom kontra t-Togo u l-Uganda tilg[ab kontra l-Guniea. Fla[[ar [ar;a tag[hom it-Togo tilfu 2-1 mal-Guniea, anke jekk lura fl-iskwadra kellhom lillattakkant Adebayor li kien ilu ma jilbes il-flokk tat-tim naz-
zjonali g[al din l-a[[ar sena u nofs. Il-Ghana, tim li [alla impressjona tajba fit-Tazza tadDinja beda bi draw ta’ 1-1 kontra l-Uganda.
Il-Programm Grupp A
Congo v Sudan Afrika t’Isfel v Ni;erja
Grupp B
Malawi v Etjopja Al;erija v Mali
Grupp ?
Angola v Burkina Faso Lesotho v Gabon
Grupp D
Cameroon v Ivory Coast Sierra Leone v DR Congo
Grupp E
Togo v Ghana Uganda v Guinea
Grupp F
Cape Verde v }ambja Mozambique v Ni;er
Grupp :
Botswana v Senegal E;ittu v Tune]ija
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
29
SPORT TENNIS
Marin Cilic jirba[ il-US Open It-tennista Kroat Marin Cilic reba[ it-titlu tal-US Open meta fil-finali g[eleb lill-:appuni] Kei Nishikori. Cilic reba[ bi skor ta’ 6-3 6-3 6-3 biex b’hekk reba[ g[all-ewwel darba Grand Slam fil-karriera tieg[u. Din kienet anke l-ewwel dehra tieg[u f’finali ta’ Grand Slam filwaqt li g[al Nishikori, din kienet lewwel darba fl-istorja li tennista :appuni] wasal sa finali ta’ Grand Slam. L-a[[ar darba li tennista millKroazja reba[ Grand Slam kien meta fl-2001 Goran Ivanisevic kien reba[ l-Open ta’ Wimbledon. Ironikament, Goran Ivanisevic hu l-kow/ attwali ta’ Cilic. Cilic kellu b]onn sag[tejn biex g[eleb l-isfida ta’ Nishikori. Biex waslu sal-finali Cilic u Nishikori kienu eliminaw lil Federer u lil Djokovic rispettivament. Din is-sena il-Grand Slams intreb[u minn tmien tennisti differenti u [a;a b[al din ilha ma sse[[ sa mil-1998. Mill-bidu ta’ din is-sena l-affarijiet urew li kienet se tkun sena ta’ sorpri]i hekk kif fl-ewwel Grand Slam tas-sena, dak tal-Awstralja, lI]vizzera Stanislas Wawrinka g[eleb lil Rafael Nadal fil-finali.
“Ma nafx kif wasalt s’hawn. B[alissa ninsab bla kliem. F’dawn l-a[[ar snin [dimt [afna biex wasalt fejn wasalt, spe/jalment din is-sena. Madankolu xorta wa[da qatt ma kont nobsor li se nasal s’hawn,” qal Cilic wara li ;ie ippre[entat bit-trofew tar-rebbie[. Ta min jiftakar li sena ilu l-istess Cilic ma kienx [a sehem fil-US Open min[abba li kien qed jiskonta sospsensjoni min[abba li instab po]ittiv g[addoping. Fil-kummenti tieg[u Cilic irringrazzja wkoll lill-kow/ u lill-partitarji. Minn na[a tieg[u Nishikori, wara t-telfa qal, “Ma tantx stajt nilg[ab il-log[ba tieg[i g[ax lg[abt kontra avversarju li kien f’forma mill-aqwa. Kienet telfa li diffi/li na//etta imma fl-istess [in sodisfatt li wasalt sal-finali.” L-a[[ar darba li tennista li m’huwiex mal-ewwel 10 fiddinja li reba[ il-Grand Slam kien Pete Sampras fl-2002. L-a[jar ri]ultat li kien kiseb Cilic qabel ma reba[ il-finali ta’ nhar itTnejn kien meta wasal sas-semifinali tal-Open Awstraljan tal2010 u din is-sena meta wasal sal-kwarti tal-finali tal-Open ta’ Wimbledon. Il-finali ta’ nhar it-
Marin Cilic ji//elebra wara s-su//ess li reba[ il-US Open
Tnejn kienet ukoll l-ewwel finali ta’ Grand Slam sa mil-2005 li ma fiha ma kienx hemm jilag[bu tennisti b[al ma huma Djokovic, Federer, Nadal jew Murray. Cilic sar is-sitt rebbie[ differenti tal-US Open f’dawn l-a[[ar seba’ snin.
Chris Polidano ta’ Kalan/ Racing Team ilbiera[ irritorna Malta (Ritratt Times)
DRAG RACING
Polidano ta’ Kalan/ Racing Team lura Malta Chris Polidano ta’ Kalan/ Racing Team, ilbiera[ irritorna f’pajji]na b[ala champion talEwropa. Dan wara li fi tmiem il;img[a spi//a fl-ewwel post filkampjonati tal-FIA Top Methanol Dragster. Din il-kompetizzjoni saret f’Santa Pod firRenju Unit. Polidano wasal Malta wara titjira minn Luton u jilqug[ kien hemm f’isem ilPartit Nazzjonalista, l-Kelliem
g[a]-}g[a]ag[ u Sport Robert Cutajar, Chris Agius Segretarju Parlamentari g[all-Isport u Tonio Cini, President tal-Federazzjoni Maltija tal-Motorsport. Polidano a//erta mir-reb[ ta’ dan l-unur presti;;ju] fl-ewwel rawnd tal-eliminazzjoni fejn spi//a quddiem Malti ie[or, Manty Bugeja ta’ Mr Whippy. B’hekk, dan kien su//ess doppju g[al Malta. Chris Polidano b’hekk, sar it-
tieni Malti li qatt reba[ dawn ilkampjonati wara li fl-2012 dawn il-kampjonati intreb[u proprju minn Bugeja. Ta min jirrimarka li Robert Cutajar g[amel stedina lil Polidano u anke lil Bugeja biex waqt i/-/elebrazzjonijiet talIndipendenza li se jsiru fuq ilFosos ikun hemm g[all-wiri lkarozzi li bihom dawn kisbu su//ess barra minn pajji]na.
FUTBOL TAN-NISA
Brincat u Gatt i[abbru l-iskwadri finali Pierre Brincat u Mark Gatt, i]]ew; kow/is nazzjonali tat-timijiet tan-nisa tal-kbar u ta’ ta[t id19-il sena, sej[u l-iskwadri finali tag[hom li bihom se jkunu qed jilag[bu barra minn Malta. It-tim nazzjonali tal-kbar jilg[ab fit-13 u fis-17 ta’ Settembru ]ew; partiti mirrawnd ta’ kwalifikazzjoni g[atTazza tad-Dinja tal-2015. Fit-13 ta’ Settembru Malta tilg[ab kontra d-Danimarka filwaqt li erbat ijiem wara taffronta lill-I]vizzera fil-Victor Tedesco Stadium. I]-]ew; timijiet i[allu pajji]na l-{amis li ;ej g[al turnament trijangulari bejn ir-Rumanija, irRepubblika ?eka u l-istess Bo]nija. L-iskwadra finali tal-kbar> Gowlkipers: K. Demicoli,
D. Grech,
Difensuri: K. Agius, R. D’Agostino, S. Farrugia, A. Said, G. Zahra, C. Zammit, Midfielders: Y. Carabott, M. Debono, N. Pace, K. Parnis, A. Sammut, D. Theuma, D. Tonna, E. Xuereb, Attakkanti: F. Chircop, N. Buttigieg L-iskwadra finali tal-U9> Gowlkipers: M. Xuereb, R. Borg, Difensuri: D. Attard, M. Aquilina, N. Cutajar, J. Flask, E. Pace, C. Cassia, C. Galea, S. Zammit, Midfielders: B. Borg, M. Borg, R. Borg, L. Micallef, A. Sultana, C. Xuereb Attakkanti: R. Giusti, R. Zerafa
ATLETIKA
Mo Farah sorpri] bis-su//ess li kiseb L-atleta mir-Renju Unit Mo Farah qal li hu sorpri] birreb[a li kiseb fi tmiem il ;img[a meta spi//a fl-ewwel post waqt il-Great North Run, it-tieni l-aktar nofs maratona twila fid-dinja u li ssir kull Settembru fl - Ingilterra . Mo Farah g[eleb l-isfida ta’ Mike Kigen u Stephen Kiprotich. Mo
Farah g[amel id-distanza ta’ f ’ [in ta ’ sieg[a . [afna b ’ dan is su//ess u jkolli nammetti, sorpri] ukoll. Kelli apo;; qawwi mill-partitarji u dan kien ]gur fattur li g[eni [afna. Issa se nibda na[seb fil - Kampjonati Mondjali ta’ sena o[ra li se jsiru f’Beijing,” qal Mo Farah.
1 3 - il mil “ Kuntent
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 10 ta’ Settembru, 2014
30
SPORT
EURO 2016 – RAWND TA’ KWALIFIKAZZJONI
L-Italja jibdew b’reb[a u l-Olanda mi]muma L-Italja bdiet l-impenji tag[ha fir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[all-Euro 2016 b’reb[a ta’ 2-0 barra minn darhom kontra nNorve;ja filwaqt li l-Olanda ;iet mi]muma fi draw ta’ 1-1 kontra r-Repubblika ?eka. Wara li g[amel id-debutt tieg[u b[ala kow/ tal-Italja ftit jiem ilu kontra l-Olanda, Antonio Conte lbiera[ kien qed jiddebutta fl-ewwel log[ba kompettittiva tieg[u u l-ewwel wa[da tal-Italja wara l-eliminazzjoni mit-Tazza tad-Dinja. Balotelli u Marchisio kienu neqsin min[abba li kienu sospi]i filwaqt li Pirlo, Chiellini, Barzagli u Osvaldo kienu imwe;;g[in. L-Italja fet[u l-iskor wara kwarta meta l-attakkant ta’ Sassuolo ZAZA ra x-xutt tieg[u jkun devjat kemmxejn minn Nordtveit u jispi//a fix-xibka. Dan kien l-ewwel gowl ta’ Zaza mat-tim nazzjonali. Fit-tieni taqsima t-Taljani komplew jippressaw u fit-62 minuta skurjaw it-tieni gowl permezz ta’ BONUCCI. Il-Bulgarija, li qieg[dha wkoll fil-grupp ta’ Malta reb[et 2-1 barra minn darha kontra lA]erbaijan. Wara wkarta log[ob MICANSKI feta[ l-iskor favur il-Bulgarija wara li r/ieva ming[and Iliev. Hekk kif bdiet it-tieni taqsima l-A]erbaijan ;abu d-draw b’gowl ta’ NAZAROV. Hekk kif kollox deher li l-log[ba kienet se tintemm fi draw wasal il-gowl rebbie[ tal-Bulgarija. Kien HRISTOV li skurja wara li ir/ieva ming[and Nedelev u g[eleb lillgowlkiper avversarju b’daqqa ta’ ras biex ta tliet punti prezzju]i lit-tim tieg[u. Il-Bulgarija issa jmissha tilg[ab kontra lKroazja u l-Italja tilg[ab kontra l-A]erbaijan.
Ri]ultati Grupp A
Ka]akhstan v Latvja Rep. ?eka v Olanda I]landa v Turkija
0-0 1-1 3-0
Andorra v Wales Bo]nja-Herz. v ?ipru
1-2 1-2
Azerbaijan v Bulgarija Kroazja v Malta Norve;ja v Italja
1-2 2-0 0-2
Finlandja v San Marino Litwanjav Wales Moldova v Ingilterra Danimarka v Bulgarija Russja v Andorra Spanja v Awstrija G]ejjer Faroe v Montenegro :ermanja v Rumanija Gre/ja v Polonja }vezja v Turkija I]rael v Ma/edonja Portugall v A]erbaijan Italja v ?ipru Irlanda ta’ Fuq v Serbja Armenia v Belarus
5-0
Grupp B
Grupp H
Euro U21
1-1 0-3 7-1 5-0 1-1 1-0 8-0 3-1 4-3 2-1 3-1 7-1 1-4 2-1
L-Olanda, tim li kiseb ri]ultat mill-aqwa fit-Tazza tad-Dinja beda l-[ajja ta[t il-kow/ il-;did Guus Hiddink bi draw ta’ 1-1 kontra r-Repubblika ?eka. Hiddink iddebutta f’partita ta’ [biberija kontra l-Italja imma din kienet l-ewwel log[ba kompettittiva tal-Olandi]i sa minn meta dawn spi//aw it-tielet fit-Tazza tad-Dinja. I/-?eki marru filvanta;; wara 22 minuta b’gowl ta’ DOCKAL u l-Olandi]i kellhom jistennew sal-55 minuta biex ;abu d-draw b’gowl talakkwist il-;did ta’ Lazio DE VRIJ. L-I]landa g[elbet lit-Turkija 3-0 u wie[ed jista’ jqis dan irri]ultat b[ala sorpri]a imma ta min jg[id li t-Torok lag[bu la[[ar nofs sieg[a b’10 plejers
Ruben Yttergard Jensen tan-Norve;ja jipprova jaqbe] lil Alessandro Florenzi tal-Italja
wara li tke//a Toprak wara li intwera ]ew; karti sofor. Lewwel gowl tal-I]landa wasal wara 18-il minuta u kien skurjat minn BODVARSSON u wara ttke//ija dawn skurjaw tnejn o[ra permezz ta’ SIGURDSSON u SIGTHORSSON. Fi Grupp B, Wales u ?ipru, li kienu qed jilag[bu barra minn darhom reb[u bi skor identiku ta’ 2-1 kontra l-Andorra u l-Bo]nija. L-eroj ta’ Wales kien il-winger ta’ Real Madrid Garteh BALE li skurja doppjetta biex dawwar irri]ultat favur it-tim tieg[u wara li Andorra kienu fet[u l-iskor minn penalty ta’ LIMA. Ironikament, g[al ?ipru l-eroj kien plejer ie[or li b[al Bale skurja ]ew; gowls. Dan kien CHRISTOFI li wkoll skurja tnejn f’rimonta ?ipprijotta.
De Jong tal-Olanda fi dwell ma’ Lafata ta/-?eki
Maicon esklu] mit-tim nazzjonali Bra]iljan
Ilbiera[ konti;ent ta’ 45 persuna [allew Malta lejn il-Bel;ju biex bejn it-13 u l-20 ta’ Settembru jie[du sehem fis-Special Olympics li se jsiru f’Antwerp fil-Bel;ju. Dan il-konti;ent, li hu immexxi mill-President Anna Calleja hu mag[mul minn atleti, g[awwiema, futbolers u kow/is u uffi/jali. Il-Kelliem g[a]-}g[a]ag[ u Sport Robert Cutajar, f’isem il-Partit Nazzjonalista awgura kull su//ess lll-kontin;ent Malti lu jirritorna f’pajji]na fil-21 ta’ Settembru. Waqt dawn is-Special Olympics se jkun hemm jikkompetu aktar minn 2000 atleta minn madwar 58 pajji].
Id-difensur Douglas Miacon ;ie esklu] mit-tim nazzjonali Bra]iljan wara li kiser xi regoli. Maicon, li g[andu 33 sena lag[ab b’kollox 76 darba malBra]il u kien wie[ed mill-plejers li [a sehem fit-Tazza tad-Dinja. Nhar is-Sibt Miacon lag[ab filpartita ta’ [biberija li kellhom ilBra]il kontra l-Kolombja imma jidher li dan kiser xi regoli tattim u b’hekk, il-kow/ nazzjonali l-;did, Dunga, li [a post Luis Felipe Scolari, bg[atu lura d-dar. L-a;ent tal-eks plejer ta’ Inter u
Manchester City, Antonio Caliendo irrifjuta li jikkumenta dwar dan il-ka] u qal li minkejja dan kollu Maicon xorta wa[da se jibqa’ disponibbli g[at-tim nazzjonali. Sena ilu Maicon ing[aqad ma’ Roma, it-tim li spi//a t-tieni filkampjonat Taljan. Roma, fi tmiem il-;img[a jilag[bu t-tieni log[ba tal-kampjonat kontra Empoli filwaqt li nhar l-Erbg[a jibdew l-impenji tag[hom fi/Champions League kontra CSKA Moscow.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a 10 ta’ Settembru, 2014
32
LOKALI
Fadal issa tmint ijiem g[ar-Referendum dwar l-Indipendenza tal-Iskozja u l-kampanji tal-IVA u dik tal-LE qed jintensifikaw. Alex Salmond, il-First Minister tal-Iskozja, li qed imexxi l-kampanja favur l-Indipendenza (IVA g[all-Indipendenza), akku]a lil dawk li jridu lil pajji]u jibqa’ parti mir-Renju Unit li qed jippanikkjaw. Min-na[a tag[hom il-mexxejja tal-partiti prin/ipali Ingli]i, il-PM Konservattiv David Cameron, il-mexxej Laburista Ed Miliband u dak Liberali Nick Clegg jinsabu fl-Iskozja bl-iskop li jipperswadu lill-poplu dwar il-validità tal-kampanja bit-tema “Better Together” (LE g[all-Indipendenza). Ritratt > EPA
Talba biex ter;a’ ti;i arrestata Ikompli l-ka] tal-mara akku]ata li sfurzat lil bintha tg[id li missierha abbu]aha Il-Prosekuzzjoni talbet biex Lisa May Camilleri, ta’ 48 sena minn Bu;ibba, ter;a’ ti;i arrestata min[abba li allegatament marret f’[anut tax-xorb f’Putirjal u bdiet tistaqsi g[all-eks ra;el tag[ha, li ja[dem ma’ Transport Malta. Xi [a;a li tammonta g[al ksur tal-kundizzjonijiet tal-libertà provi]orja. Dan [are; meta lbiera[ filQorti kompliet tinstema’ lkumpilazzjoni ta’ Lisa May Camilleri, li qed ti;i mixlija li ;ieg[let lil bintha tg[id li missierha abbu]a minnha. Quddiem il-Ma;istrat Ian Farrugia, il-Prosekuzzjoni, f’rikors li ppre]entat, talbet lillQorti biex ji;i revokat il-[elsien mill-arrest tal-omm, li kien ing[ata mill-Qorti fid-29 ta’ Lulju li g[adda. Lisa May Camilleri qed ti;i akku]ata li sfurzat lil bintha biex tistqarr li kien sar reat meta filfatt dan ma kienx minnu sabiex jittie[du passi kontra Emanuel Camilleri, missier it-tifla. Il-missier, fil-fatt, kien ;ie kundannat il-[abs, imma n[eles b’mod provi]orju mill-Qorti Kostituzzjonali wara li serva kwa]i 400 jum. Lisa May Camilleri tressqet il-Qorti wara li
bintha qalet li kienet xebg[et tigdeb fuq missierha fuq ordni ta’ ommha. Il-Prosekuzzjoni qalet li Lisa May Camilleri marret f’bar f’Bieb il-Belt u bdiet tistaqsi ]ew; xufiera tal-linja fuq ]ew;ha. Il-Pulizija qalet li dan mhu xejn g[ajr ksur tal-kundizzjonijiet mog[tija lilha millQorti. Il-Ma;istrat Ian Farrugia mistenni jag[ti de/i]joni fuq ilka] nhar il-{amis li ;ej. L-Ispettur Sandro Camilleri qal fil-Qorti li r/ieva telefonata ming[and Emanuel Camilleri li qallu li kien hemm mara li kienet qed tistaqsi fuqu u li kienet qed tg[id li hu kien se jitfag[ha l[abs. Ix-xufier Martin Grech xehed li l-akku]ata staqsiet lilu u xufier ie[or jekk kinux jafu lil ]ew;ha. Din qaltilhom ukoll li ]ew;ha kien se jitfag[ha l-[abs. Ix-xufier l-ie[or, Saviour D’Amato, xehed l-istess b[al ta’ qablu. Fil-Qorti, Lisa May Camilleri nfaqg[et tibki u /a[det dak li qalu xxufiera. L-ewwel ma xehdet kienet lakku]ata, li /a[det li hija marret biex tkellem lil xi [add. Qalet li kienet ma’ ommha f’Bieb il-Belt fejn marru jie[du flixkun Coca.
Marret f’Putirjal u staqsiet g[all-eks ra;el tag[ha Bid-dmug[ nie]el minn g[ajnejha, hi bdiet tistaqsi g[aliex kien qed isir dan il-gideb kollu fuqha. Tenniet li hi mhix giddieba u qalet li sa[ansitra spi//at ne[[iet in-numru tat-telefon ta’ bintha, tal-eks ra;el tag[ha u tas-sie[ba tieg[u minn fuq il-phone book tag[ha u dan g[aliex ma jridx ikollha aktar x’taqsam mag[hom. Hija qalet ukoll li qatt ma kienet taf li Emanuel Camilleri ja[dem jew kien ja[dem ma’Transport Malta. Xehdet ukoll omm l-akku]ata, Mary Carabott, li bieset ritratt tan-neputi tag[ha, iben it-tifla tag[ha li miet ftit ilu, u qalet li hi u bintha kienu qeg[din jie[du flixkun luminata sakemm kienu qeg[din jistennew tal-linja. Hija qalet li mhux minnu li bintha kienet qed tistaqsi g[all-eks ra;el tag[ha. Mistoqsija biex tikkonferma x-xhieda tag[ha, Mary
Carabott qabdet il-kur/ifiss u bisitu g[al darba o[ra. Fis-sottomissjonijiet tieg[u, lIspettur James Grech, li wkoll qed imexxi l-Prosekuzzjoni, qal li l-Qorti kienet spjegat b’mod /ar li wa[da mill-kundizzjonijiet tallibertà provi]orja hi li l-akku]ata bl-ebda mod m’g[andha tag[mel kuntatt max-xhieda fil-ka], i]da minkejja din l-ordni, hi ppruvat tag[mel hekk. Min-na[a tieg[u, l-Avukat Difensur Martin Fenech qal li rrikors li ;ie ppre]entat min-na[a tal-Pulizija huwa null min[abba li x-xhieda hija wa[da konfli;;enti. Qal li din m’hi xejn [lief farsa. Staqsa kif il-klijenta tieg[u kienet qed tinfluwenza xi xhud meta kulma g[amlet kien li
kienet qed tixrob fejn it-terminus tal-karozzi. Qal li [add ma qal li hija bag[tet lil xi [add biex jg[addi xi messa;; lill-eks ra;el tag[ha. Il-libertà provi]orja kienet ing[atat lil Lisa May Camilleri ta[t diversi kundizzjonijiet, fosthom twissija li bl-ebda mod hi, jew il-qraba tag[ha, ma jikkomunikaw ma’ bintha jew l-eks ra;el tag[ha. Jekk hi jew xi [add li ji;i minnha, sa[ansitra jersaq biss lejn bintha, sa 50 metru ‘l bog[od, l-akku]ata ter;a’ tispi//a l-[abs. Lisa May Camilleri, li qed twie;eb li mhix [atja tal-akku]i mi;jubin kontriha, qed ti;i mixlija wkoll li gidbet fil-konfront ta’ Emanuel Camilleri u li dan wassal biex wara sentenza mog[tija mill-Qorti u kkonfermata millAppell, dan jin]amm il-[abs g[al kwa]i 400 jum.
media•link COMMUNICATIONS
BLA KLIEWI... IMMA “L-AKTAR PERSUNA FORTUNATA FID-DINJA”
10 – 9 – 2014