2011_09_18

€ 0.50

www.media.link.com.mt

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Ma kellux g[alfejn jiddependi fuq il-flus tar-re;im ta’ Gaddafi

2077

IL-PRIM MINISTRU> Mira ewlenija hi li nkomplu nsa[[u l-finanzi biex pajji]na jibqa’ kompetittiv

… i]da l-Labour kien jaqbillu jag[]el mod ie[or Fl-1971, ftit xhur wara li tela’ fil-Gvern, il-Partit

Parti mill-ittra ta’ Henry Kissinger li tispjega d-de/i]joni tal-President Richard Nixon fejn jing[ad li l-Amerika kienet lesta li ma t[allix lil Malta ssir dipendenti fuq ilfinanzjament ta’ Gaddafi… i]da l-Labour kien jaqbillu mod ie[or!

Laburista beda jipprova jbellag[ha lil kul[add li ma kellux triq o[ra [lief li jmur jittallab g[and Gaddafi biex jg[in lil Malta finanzjarjament.

Kemm dan ma kienx veru jo[ro; minn dokument ie[or li il-mument qed jippubblika llum.

Minn dan id-dokument — iffirmat minn Henry Kissinger li dak i]-]mien kien imexxi n-National Security Council tal-Amerika — jo[ro; li f’Ottubru 1971, ftit xhur biss wara li l-Labour tela’ fil-gvern f’:unju 1971, il-President Amerikan Richard Nixon kien idde/ieda li l-politika uffi/jali tal-Amerika dwar Malta tkun tinkludi l-objettiv li Malta ma tkunx tiddependi fuq il-Libja g[al g[ajnuna finanzjarja u kien lest jag[mel dan bil-fatti.

Min-na[a tieg[u, il-Labour kien g[a]el it-triq lo[ra biex, wara li jaqdi mill-koxxa l-interessi ta’ Gaddafi, ikun jista’ jmur jittallab finanzjarjament g[all-partit tieg[u stess… kif fil-fatt ;ara g[al [afna snin wara l-1971.

Rapport s[i[ f’pa;na 8

IS-S{UBIJA TA’ MALTA FIL-PARTNERSHIP FOR PEACE

Joseph Muscat da[aq b’dawk li ivvutawlu biex isir mexxej ■ Waqt li kien g[addej bilkampanja tieg[u g[al-leadership tal-Partit Laburista f’Mejju 2008, Joseph Muscat kien stqarr

g[al aktar minn darba li hu ma jaqbilx mas-s[ubija ta’ Malta filPartnership for Peace (PfP).

F’xi ]mien wara li beda jmexxi l-Partit Laburista, Joseph Muscat dawwar din ilpo]izzjoni rasha ’l isfel u issa, baxx baxx, qed jg[id li jekk ikun fil-gvern ma jo[ro;x lil Malta minn dan il-programm tan-NATO g[aliex din ilparte/ipazzjoni, wara kollox, ma tmurx kontra n-newtralità ta’ pajji]na.

Matul il-kampanja g[al-

leadership tal-PL, Joseph Muscat kien intervistat millgazzetta Illum (18 ta’ Mejju, 2008) fejn stqarr il-po]izzjoni tieg[u dwar il-PfP. Il-gazzetta Illum staqsiet lil Joseph Muscat: Taqbel mas-

s[ubija fil-PfP?

Joseph Muscat wie;eb hekk: “Le ma naqbilx. Dan sempli/iment biex ma jkollniex l-

ambaxxatur rappre]entant tag[na fl-UE li ma jo[ro;x ’il barra mil-laqg[at? Hekk, just biex it-Torok ma jg[idulux ‘o[ro; ’il barra!” {mistax-il ;urnata wara, fl-1 ta’ :unju 2008, illum re;g[et staqsiet lil Joseph Muscat:

“Taqbel mas-s[ubija ta’ Malta fil-PfP?” Joseph Muscat wie;eb: “Le ma naqbilx”.

Din it-tidwira klassika

tkompli tikkonferma kemm qabel xi elezzjoni Joseph Muscat jg[id dak li ja[seb li jkun jaqbillu u mbag[ad, wara, jag[mel e]attament bil-maqlub.

It-tidwir tal-po]izzjonijiet politi/i ikkaratterizza l-karriera politika tieg[u s’issa. E]empji?

Kemm trid… l-Unjoni Ewropea, il-VAT, l-ewro, lHSBC, il-kunsilli lokali… u tant o[rajn!

Ara wkoll pa;na 9 u l-karikatura f’pa;na 48

INTERVISTA MAL-PM LAWRENCE GONZI

Messa;; ta’ fidu/ja u ta’ kura;; Meta nhar it-Tlieta li ;ej il-Prim Ministru Lawrence Gonzi jag[mel id-diskors ewlieni fil-mass meeting tal-Indipendenza Fuq il-Fosos tal-Furjana, hu se jkun qed jibg[at messa;; ta’ fidu/ja u kura;;.

Dan qalu l-Prim Ministru f’intervista ma’ il-mument fl-okka]joni tas-47 anniversarju tal-Indipendenza.

Il-Prim Ministru qal li dan hu messa;; ta’ fidu/ja f’dan il-pajji] u fil-poplu Malti. Qal li se jkun ukoll messa;; ta’ kura;; g[aliex pajji]na dejjem kien kapa/i jiffa//ja l-isfidi u l-opportunitajiet.

Fl-intervista, il-PM jitkellem ukoll dwar ir-rapport ta’ Moody’s, il-[idma tal-Gvern fit-tliet snin li g[addew, il-miri ’l quddiem ta’ pajji]na u r-relazzjonijiet bejn Malta u l-Libja.

De/i]jonijiet politi/i li kienu [amm;u isem pajji]na

Mistoqsi dwar id-dokument tal-1986 iffirmat millPresident Ronald Reagan, li din il-gazzetta ]velat b[al-lum ;img[a, il-Prim Ministru qal li dan juri li pajji]na kien tpo;;a ta[t sorveljanza kontinwa tal-Gvern Amerikan

min[abba de/i]jonijiet politi/i li kienu [amm;u isem pajji]na.

“Dik kienet umiljazzjoni kbira”, qal il-Prim Ministru: “Dak i]-]mien il-Ministru tal-Affarijiet Barranin kien Alex Sceberras Trigona, l-istess persuna li meta Joseph Muscat sar Mexxej kien [atru Segretarju Internazzjonali tal-Partit Laburista”.

Sceberras Trigona jista[ba

Sadattant hu mag[ruf li Alex Sceberras Trigona rrifjuta li ssirlu intervista ta’ 20 minuta fi programm ta’ NET Television li se jiddiskuti r-relazzjonijiet ta’ Malta u l-Libja matul is-snin.

L-intervista s[i[a mal-Prim Ministru f’pa;ni 6 u 7

Il-piloti Libjani se jmorru lura llum

Wie[ed mi]-zew; ajruplani Libjani Mirage li tni]]lu Malta

I]-]ew; piloti Libjani li kienu ni]lu Malta bl-ajruplani tag[hom Mirage F1 talQawwa tal-Ajru Libjana, se jirritornaw lejn pajji]hom dalg[odu.

Stqarrija uffi/jali, ilbiera[ filg[axija, stiednet lill-;urnali Maltin biex dalg[odu jibag[tu rappre]entant tag[hom [alli jassisti g[at-tluq ta]-]ew; piloti.

Il-piloti Libjani kienu ni]lu Malta fil-21 ta’ Frar li g[adda, ftit jiem wara li kien

faqqa’ l-;lied qalil fil-Libja, biex iddittatur Muammar Gaddafi jitne[[a millpoter.

Minn dak i]-]mien sal-lum, il-piloti Libjani n]ammu ta[t il-kustodja tal-Forzi Armati Maltin fil-Kwartieri :enerali tag[hom f’{al Safi, wara li l-piloti Libjani kienu talbu g[all-kenn politiku f’Malta. g[al pa;na 4

4

tag˙rif L-Imqabba. Is-Sezzjoni

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

L-ISPTAR MATER DEI

}g[a]ag[ Santa Marija talImqabba se torganizza ;urnata [dejn il-ba[ar, nhar l-Erbg[a, 21 ta’ Settembru fil-Bajja s-Sabi[a, Bir]ebbu;a. Tluq mill-pjazza talImqabba fid-9.15 a.m. Ji;i servut xi ikel inklu] fil-prezz ta’ €7 kull persuna. Ikun hemm ukoll ittombla.

L-Imqabba. Fl-okka]joni tattlestija tal-ewwel fa]i talpro;ett tar-rikostruzzjoni talKa]in tas-So/jetà Mu]ikali Madonna tal-:ilju, il-Kumitat Amministrattiv b’kollaborazzjoni mal-Kummissjoni Rikostruzzjoni tal-Ka]in nhar is-Sibt 24 ta’ Settembru se jorganizzaw Pasta Night filpjazza ewlenija tal-Imqabba mit-8 p.m. ’il quddiem. Ilbookings isiru billi //emplu

79853044 jew ming[and ilmembri tal-Kumitat tan-Nisa.

I]-}ejtun. Nhar il-{add 25 ta’ Settembru fl-10 a.m. ilBanda Beland ta]-}ejtun se tag[ti l-91 kun/ert tag[ha flokka]joni tal-festa talkonsagrazzjoni tal-Ka]in talBanda Beland lill-Qalb ta’ :esù, attività mag[rufa b[ala lFestival tal-Kappella.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bil-Mobile Blood Donation Unit minn [dejn l-iskola primarja tal-Fgura, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Nhar l-Erbg[a, Jum l-Indipendenza, il-Mobile Blood Donation Unit se tkun ma;enb il-knisja parrokkjali ta’ Birkirkara mit-8.30 a.m. sas-1 p.m.

NIKET B’niket in[abbru l-mewt ta’ Dun Karm Mercieca minn {al Qormi, li ;rat il-:img[a, 16 ta’ Settembru fil-Bra]il wara 50 sena ta’ [idma missjunarja, konfortat bis-Sagramenti Mqaddsa, fl-età ta’ 74 sena. {alla jibku t-telfa tieg[u lil [utu Suor Maria talKlawsura Santa Katarina tal-Belt< Dun Pawl, missjunarju l-Bra]il ukoll< Ninu< Salvu u martu Mary Anne, neputijiet, qraba o[ra u [bieb.

Il-funeral sar il-Bra]il.

Ag[tih, Mulej, il-mistrie[ ta’ dejjem.

it-temp illum

It-temp xemxi. Vi]ibbiltà tajba. Ir-ri[ [afif g[al moderat milLbi/. Ba[ar [afif. Imbatt ftit li xejn. L-og[la temperatura 31˚C. Xita f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0mm. Xita mill-1 ta’ Settembru 0.1mm. Ix-xemx titla’ fis06.45 u tin]el fis-19.08.

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 27 — 24 — 66 — 73 — 43

spiΩeriji li jift˙u llum

IL-FLORJANA: Vilhena Pharmacy, 37 Triq Sant’Anna; IL-{AMRUN:

National Pharmacy, 17 Triq Santa Marija; {AL QORMI: Evans Pharmacy, 40 Triq San Bastjan; BIRKIRKARA: The Local Dispensary, Triq Kon K. Pirotta; L-IMSIDA: Deby’s Pharmacy, 1 Misra[ il-Barrieri; IS-SWIEQI: J.V.’s Pharmacy, Wied isSwieqi; TAS-SLIEMA: Norman’s Pharmacy, 133 High Street; {’ATTARD: St. Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k#m Triq Santa Katerina; IN-NAXXAR: Naxxar Pharmacy, Vjal il-21 ta’ Settembru; IL-QAWRA: Euro Chemist, Triq il-Kurazza; PAOLA: Brown’s Pharmacy, 45 Paola Hill; ILKALKARA: Kalkara Pharmacy, 8 Misra[ l-Ar/isqof Gonzi; IL-FGURA: Fgura Pharmacy, Triq San Tumas; BIR}EBBU:A: Martin’s Pharmacy, 186 Triq B’Bugia; {AL SAFI: Safi Pharmacy, Triq San.:wann; ISSI::IEWI: St. Nicholas Pharmacy, 1 Triq il-Parro//a; IR-RABAT: St. Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira; VICTORIA: Abela’s Pharmacy, 42 Triq G.P.F. Agius De Soldanis; IXXAG{RA: Xag[ra Pharmacy, 55 Triq il-Knisja.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Fa/ilitajiet fantasti/i fi sptar ta’ livell mondjali — IS-CNN L-Isptar Mater Dei ing[ata pubbli/ità mill-aqwa fl-a[[ar jiem hekk kif l-istazzjon tala[barijiet internazzjonali CNN [a interess dirett fil-ka] ta’ Swejga Mullah, in-nanny ta’ ulied wie[ed mit-tfal ta’ Gaddafi li n;iebet Malta g[al aktar kura.

Dan Rivers, Senior Correspondent tas-CNN, li ftit ;img[at ilu kien skopra f’liema qag[da kienet tinsab il-mara Etjopjana f’kamra abbandunata fid-dar ta’ Hannibal Gaddafi, ;ie Malta fuq l-istess ajruplan li twasslet Swejga Mullah.

Minn hawnhekk, Rivers kellu diversi kollegamenti diretti fuq is-CNN u f’kull wie[ed minnhom fa[[ar ilkwalità g[olja tal-Isptar Mater Dei li qal li tassew hu stateof-the-art.

Swejga Mullah

Dan Rivers iddeskriva l-isptar b[ala wie[ed “ta’ livell mondjali u b’fa/ilitajiet fantasti/i” waqt li qal li dan hu wie[ed mill-aktar sptarijiet moderni li ilu li feta[ erba’ snin.

Il-korrispondent tas-CNN, li sa nhar il-:img[a kien di;à ;abar $38,000 b’risq Swejga Mullah permezz ta’ appell fuq

is-sit elettroniku tal-istazzjon tieg[u, fa[[ar il-mod kif ilGvern Malti da[al g[al din il[idma umanitarja b’interess dirett tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi.

Hu [abbar ukoll li l-Gvern Malti kien lest jag[ti kull g[ajnuna lill-mara Etjopjana mhux biss mil-lat mediku u psikolo;iku i]da wkoll billi, jekk tkun trid, jag[tiha wkoll status ta’ refu;jat.

Il-;rie[i gravi ta’ Swejga kienu kaw]ati lilha minn mart iben Muammar Gaddafi meta tefg[etilha mis[un jag[li fuq rasha g[aliex ma riditx issawwat lil wie[ed minn uliedha meta kien qed jibki.

Ir-rapport dwar dan l-att umanitarju ta’ Malta ng[ata prominenza kbira f’g[add ta’ bulettini tal-a[barijiet tasCNN fl-a[[ar jiem.

Tonio Borg jifta[ wirja dwar il-karattru ta’ Corto Maltese Tonio Borg, il-Vi/i Prim Ministru u Ministru talAffarijiet Barranin ilbiera[ inawgura uffi/jalment il-wirja dwar Hugo Pratt, il-kreatur talkarattru Corto Maltese, f’Scicli, fil-provin/ja ta’ Ragusa fi Sqallija.

Carmel Inguanez, l-Ambaxxatur ta’ Malta g[all-Italja li tkellem fil-ftu[ tal-wirja qal li rrilevanza kulturali ta’ dak l-avveniment hu dovut g[all-fatt li Pratt, maestro internazzjonali filqasam tal-comics, g[a]el li jag[mel konnessjoni ma’ Malta biex biha jibda l-vja;; tal-fantasija ta’ Corto Maltese b’mod popolari u artistiku.

L-Ambaxxatur Inguanez qal li l-pre]enza talMinistru Borg fi Sqallija kienet xhieda tar-rabtiet

ta’ [biberija u djalogu li je]istu bejn Malta u Sqallija.

Min[abba li Malta hi l-aktar pajji] fl-UE fin-nofsinhar talEwropa, Malta t[ares lejn Sqallija b[ala post li jg[aqqadha mal-bqija tal-kontinent.

L-Ambaxxatur semma wkoll l- Corto Maltese isfidi biex ikomplu jissa[[u r-rabtiet tat-trasport Ewropew u networks tal-ener;ija u qal li Sqallija — u b’mod partikulari Ragusa — g[andha rwol ewlieni f’dawn il-konnessjonijiet.

Ara wkoll pa;na 31

Il-PM iltaqa’ tliet darbiet mal-piloti Libjani minn pa;na 1

Nhar il-:img[a li g[adda, waqt li kien qed jitkellem fid-diskussjoni fuq il-Fosos tal-Furjana, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi irrefera g[al dawn i]-]ew; piloti u ]vela li dawn kienu dde/idew li ma jobdux lordnijiet biex jeqirdu ra[al s[i[ ta’ elf u tliet mitt persuna.

Il-Prim Ministru, li ltaqa’ personalment ma]]ew; piloti mill-anqas tliet darbiet, qal li j[ossu kburi li g[alkemm kienet de/i]joni iebsa, hu g[a]el li jag[tihom kenn u baqa’ iebes fid-de/i]joni tieg[u, minkejja l-pressjoni minn Gaddafi u xi uffi/jali o[ra tar-re;im Libjan biex ilpiloti jintbag[tu lura.

I]-]ew; piloti kienu kurunelli u instructors anzjani tal-Qawwa tal-Ajru Libjana, u biex [arbu milLibja kienu ttajru fil-baxx biex ma jinqabdux bir-radar.

Wa[da mil-laqg[at li lPrim Ministru kellu ma]]ew; piloti kienet meta dan l-a[[ar ;ie Malta Mahmoud Jibril, il-Prim Ministru tal-

Kunsill Nazzjonali Transitorju Libjan.

Il-Prim Ministru rega’ ltaqa’ ma]-]ew; piloti nhar il-:img[a li g[adda.

Mary Rose, Nancy, Gemma, Phyllis u Norman flimkien mal-familji tag[hom jirringrazzjaw lil dawk kollha li urew solidarjetà mag[hom g[at-telfa ta’ missierhom

CARMELO CASCUN

minn {a]-}ebbu; u jirringrazzjaw b’mod partikulari lil Dun Pawl Camilleri, li mexxa l-Quddiesa tal-funeral kif ukoll il-membri tal-kleru li ikkon/elebraw mieg[u, lill-Kumitat u l-membri tal-Ka]in Banda San Filep ta’ {a]-}ebbu; u lil dawk kollha li attendew il-funeral.

Il-familja tirringrazzja wkoll lill-istaff ta’ Villa Messina g[all-kura li tawh fi]-]mien li g[amel residenti hemm

Ag[tih, O Mulej, il-mistrie[ ta’ dejjem

A{BARIJIET LOKALI

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

3 G[ada l-Konkors Kanzunetta Indipendenza ■ Il-Konkors Kanzunetta Indipendenza 2011 — tant

FUQ IL-PALK PRIN?IPALI tal-festi tal-Indipendenza Fuq il-Fosos tal-Furjana kuljum qed ikun hemm spettaklu ta’ talent lokali. Fis-serata tal-:img[a [adu sehem numru ta’ kantanti u ]effiena stabbiliti (ritratti f’din il-pa;na) waqt li lbiera[ kien hemm kun/ert minn g[add ta’ kantanti o[rajn u mill-grupp The Characters. Illejla jsir kun/ert minn Pusè waqt li g[ada jkun pre]entat il-Konkors Kanzunetta Indipendenza.

mistenni minn dawk kollha li japprezzaw ilmu]ika lokali — se jsir g[ada t-Tnejn fid-9pm Fuq il-Fosos tal-Furjana b[ala parti mill-festi talIndipendenza organizzati mill-PN. Fil-finali tal-konkors ta’ din is-sena, fl-g[oxrin edizzjoni tieg[u, se jkun hemm l-g[oxrin kanzunetta tas-Sezzjoni Kantanti Stabbiliti u tlieta o[ra mag[hom li ntg[a]lu mis-Sezzjoni Talent }ag[]ug[.

Novità din is-sena se tkun li l-udjenza se tkun tista’ toqg[od bil-qieg[da u di;à kien hemm konkorrenza qawwija g[al dawn il-postijiet li se jkunu b’xejn.

Is-serata finali se titmexxa minn Charles Saliba u Elaine Saliba u se tixxandar ukoll dirett fuq NET Television fid-9pm.

Il - mistiedna spe/jali tul is - serata se jkunu Amber Bondin ( ir rebbie[a tall - Konkors tas - sena l - o[ra) , Vogue Dancers u Glenn Vella

A{BARIJIET LOKALI FL-EWWEL SITT XHUR TAL-2011

Malta b’]ieda kbira fl-esportazzjoni …bl-akbar ]ieda fl-Unjoni Ewropea ?ifri tal-Eurostat pubblikati nhar il-:img[a li g[adda juru li Malta irre;istrat l-akbar ]ieda fl-esportazzjoni fl-ewwel nofs ta’ din is-sena, fost is-27 pajji] membru tal-Unjoni Ewropea.

L-esportazzjoni minn Malta ]diedet b’54 fil-mija bejn Jannar u :unju meta mqabbla mal-istess perijodu tas-sena li g[addiet.

Wara Malta hemm l-Estonja — l-a[[ar pajji] li ng[aqad fiz-zona ewro — li ]iedet l-esportazzjoni tag[ha bi 53 filmija.

B’kollox Malta esportat b’kemm jiswew 500 miljun ewro aktar mis-sena ta’ qabel g[al total ta’ 1.4 biljun ewro.

Fl-istess ]mien Malta ]iedet l-importazzjoni tag[ha b’34 fil-mija g[al total ta’ 1.9 biljun ewro.

G[al dik li hi inflazzjoni, ir-rata ta’ Malta baqg[et stabbli bi 2.3 fil-mija li hu inqas mill-medja tal-pajji]i fiz-zona ewro.

Ta’ min ifakkar li Malta irre;istrat ukoll l-akbar tkabbir flUE (2.8 fil-mija) fil-Prodott Gross Domestiku tag[ha fit-tieni kwart ta’ din is-sena.

Restawrat il-kwadru titulari ta’ Santa Barbara fil-Kalkara L-arti antika tifta[ tieqa fuq il-[ajja u t-twemmin ta]]minijiet l-img[oddija; g[alhekk ir-restawr u lpreservazzjoni tag[ha huma essenzjali biex din l-arti tibqa’ [ajja. E]empju /ar ta’ dan jo[ro; mix-xog[ol li sar fuq il-kwadru titulari talknisja tal-Kapu//ini, ilKalkara, dedikat lil Santa Barbara.

Dan il-kwadru, li sar fl1739 mill-artist Taljan Agostino Masucci, juri xxbieha ta’ Santa Barbara filmument tal-martirju tag[ha.

Minbarra l-valur artistiku tieg[u, il-kwadru g[andu wkoll valur storiku kbir, kif spjega l-kuratur tal-mu]ew tal-Kapu//ini, Fr Martin Micallef, li qal li dan ilkwadru, li fi ftit jiem o[ra jer;a’ jitqieg[ed fil-post ori;inali tieg[u, influwenza [afna l-arti barokka f’Malta tat-tmintax-il seklu.

Il-kwadru juri x-xbieha tal-Madonna u ta[tha xxbieha ta’ Santa Barbara filmument li missierha kien qed joqtolha bix-xabla, filwaqt li fl-isfond jidher torri, il-post fejn hi kienet

in]ammet maqfula qabel inqatlet, bi tliet twieqi li jirrappre]entaw it-Trinità Qaddisa.

Ir-restawr ta’ din il-pittura kien jinvolvi pro/ess twil ta’ investigazzjoni u xog[ol impenjattiv biex filwaqt li lkwadru jing[ata lura d-dehra ori;inali, ikun ]gurat li dan ix-xog[ol ma jag[milx [sara lill-kwadru.

Dwar dan, Pierre Bugeja, wie[ed mir-restawraturi, spjega kif qabel ma beda xxog[ol propju, sar pro/ess ta’ dokumentazzjoni tal[sarat li kellha l-pittura, kif ukoll tnaddaf il-verni/ qadim li kien qed jag[ti dehra safranija lill-kwadru.

Tne[[iet ukoll i]-]ebg[a kollha li kienet saret waqt ix-xog[lijiet tar-restawr filpassat. Wara dan, saru ttiswijiet me[tie;a, kif ukoll twa[[let tila ;dida fuq wara tal-kwadru.

Il-kwadru hu dedikat lil Santa Barabara min[abba lfatt li l-art fejn inbniet ilknisja kien [allas g[aliha :u]eppi Abela minn {al Tarxien, li xtaq jiddedika lknisja g[al ommu, Barbara.

NIKET

B’sog[ba n[abbru l-mewt ta’ Xandru Muscat, fl-età ta’ 91 sena mill-Imgarr, armel ta’ Pawla née Vassallo, li ;rat nhar il-:img[a 16 ta’ Settembru, fl-Isptar Mater Dei, ikkonfortat bis-Sagramenti Mqaddsa. {alla jibku t-telfa tieg[u lil uliedu Maria, armla ta’ Joe Zammit, John u martu Joan, James u martu Maria, Joe u martu Maria, Nikolina u ]ew;ha Salvu, Venera u ]ew;ha Salvu, Charles u martu Mary Rose, u Edgar u martu Anita, neputijiet, pro-neputijiet, qraba u [bieb.

Il-funeral se jsir nhar it-Tlieta 20 ta’ Settembru, fil-Knisja Parrokkjali Santa Maria, tal-Im;arr, fl-4pm, b’quddiesa præsente cadavere u, wara, id-difna fi/-/imiterju tal-Im;arr.

Il-familja tixtieq tirringrazzja lill-istaff mediku ta’ Medical Ward 1 fl-Isptar Mater Dei g[all-attenzjoni u l-kura, kif ukoll lill-istaff u r-residenti tad-Dar tal-Anzjani Madonna tal-Mellie[a, fejn hu kien residenti fl-a[[ar sentejn u nofs.

Ag[tih, O Mulej, il-Mistrie[ ta’ Dejjem.

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

5

L-Oppo]izzjoni Laburista tkompli bil-kampanja tag[ha kontra l-pajji] L-Oppo]izzjoni qed tipprova taqta’ qalb min irid jinvesti fil-pajji] u jo[loq ix-xog[ol.

Dan qalu l-Ministeru talFinanzi, l-Industrija u lInvestiment fi stqarrija b’reazzjoni g[al kummenti tal-Ewro-Parlamentari Edward Scicluna.

■ Il-Ministeru tal-Finazi kkwota statistika ma[ru;a mill-Eurostat li turi li lesportazzjoni tal-pajji] ]diedet b’54% fl-ewwel sitt xhur ta’ din is-sena u li l-

ekonomija Maltija kibret bi 2.8% fit-tieni kwart tas-sena, filwaqt li l-medja tat-tkabbir fl-Unjoni Ewropea kienet 1.6%.

■ Malta kklassifikat ukoll b[ala l-pajji] bil-[ames lanqas qg[ad fl-Unjoni Ewropea. In[olqu 6,000 post tax-xog[ol f’dawn l-a[[ar tnax-il xhar, u l-investiment ]died b’aktar minn 40%.

■ Bejn Jannar u Lulju, itturi]mu ]died b’10%; l-iljieli li t-turisti qattg[u Malta

]diedu b’7%, u n-nefqa ]diedet bi 11-il miljun ewro.

Quddiem din is-sensiela ta’ /ertifikati po]ittivi g[allandament ekonomiku ta’ pajji]na, l-Oppo]izzjoni jidher li ma fadlilhiex triq o[ra [lief li tipprova tiskredita lil pajji]na billi tinterpreta kif trid hi l-istqarrija tal-kumpanija Moody’s li, fost l-o[rajn, tg[id li l-ambjent ekonomiku Ewropew jista’ jaffettwa ttkabbir ekonomiku ta’ pajji]na.

Is-solidarjetà hi fundamentali quddiem l-isfidi internazzjonali

Il-valuri Ewropej tas-solidarjetà so/jali quddiem l-isfidi ekonomi/i internazzjonali huma l-elementi fundamentali li g[andhom jiggwidaw lill-pajji]i fit-te[id tadde/i]jonijiet.

Dan sostnieh l-Ewro-Parlamentari Nazzjonalista Simon Busuttil meta lbiera[ indirizza s-sessjoni tal-g[eluq tal-Assemblea :enerali tal-Grupp tal-{addiema fi [dan ilPartit Popolari Ewropew, li tlaqqg[et f’Malta.

Il-konferenza ddiskutiet l-impatt so/jali fuq il-[addiema permezz tal-mi]uri li qed jittie[du fl-UE quddiem is-sitwazzjoni ekonomika dinjija ta’ b[alissa.

Simon Busuttil tkellem dwar l-importanza tas-solidarjetà bejn il-pajji]i fid-de/i]jonijiet li jie[du l-gvernijiet u qal li l-bniedem g[andu dejjem jibqa’ fi/-/entru ta’ kull de/i]joni me[uda.

L-Ewro-Parlamentari Nazzjonalista tkellem kontra l-kultura tad-djun li da[let f’so/jetajiet differenti u qal li dan hu kun/ett li g[andu jitwarrab kemm jista’ jkun malajr.

Dwar dak li qed twettaq l-Unjoni Ewropea quddiem dawn l-isfidi, Simon Busuttil qal li leffetti tal-mi]uri li qed jittie[du g[ad iridu jin[assu, u [afna minnhom jinsabu fil-mument

Sparatura f’Pembroke Il-Pulizija qed tinvestiga sparatura li se[[et fi Triq Fra Giuseppi Zammit, f’Pemboke.

Il-ka] se[[ kmieni s-Sibt filg[odu g[all-[abta tas12.45am meta persuna jew persuni mhux mag[rufa sparaw xi tiri lejn residenza f’din it-triq.

B’kollox kienu sparati erba’ tiri b’]ew; pistoli differenti.

Madankollu, minkejja li ]ew; tiri nifdu tieqa fid-dar, fortunatament [add ma we;;a’ f’dan l-in/ident.

Tir ie[or nifed il-bieb ta’ barra, filwaqt li ie[or laqat ilfa//ata.

Aktar investigazzjonijiet mill-Pulizija b’rabta ma’ dan il-ka] g[adhom g[addejjin.

tal-implimentazzjoni. L-importanti, sostna Simon Busuttil, hu li l-pajji]i kollha juru ssolidarjetà lejn xulxin f’dawn il-mumenti ta’ sfida. L-g[aqda bejn il-pajji]i hi fundamentali, u l-pajji]i g[andhom jag[mlu s-sagrifi//ji g[all-benefi//ju ta’ dawk li jkunu je[tie;u lg[ajnuna.

Simon Busuttil tkellem ukoll dwar limportanza li l-pajji]i jkollhom il-kura;; li jaffrontaw u ji;;ieldu l-populi]mu billi jaslu g[all-konklu]jonijiet me[tie;a, u li jibqg[u jpo;;u lill-poplu fi/-/entru tad-de/i]jonijiet u fuq quddiem f’kull de/i]joni li tittie[ed.

Il-konferenza tal-Partit Popolari Ewropew iltaqg[et f’Malta b’inizjattiva tal-EwroParlamentari nazzjonalisti Simon Busuttil u David Casa. Fiha tkellmu l-Prim Ministru, Lawrence Gonzi u David Casa, flimkien ma’ xi politi/i Ewropej u rappre]entanti ta’ g[aqdiet Ewropej tax-xog[ol u tal-[addiema.

G[as-sessjoni tal-biera[ attenda wkoll idDeputat Nazzjonalista David Agius.

David Casa hu l-Vi/i President tal-Grupp tal-{addiema tal-PPE, waqt li Simon Busuttil hu wkoll i/-Chairman tal-A}AD, li kienet ukoll involuta fl-organizzazzjoni ta’ din ilkonferenza.

6

INTER

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

VISTA

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

7

INTERVISTA MAL-PRIM MINISTRU LAWRENCE GONZI

Kburin b’pajji]na g[ax nemmnu f’pajji]na l-okka]joni tas-47 sena mill-kisba tal-Indipendenza, il-mument tkellmet ma’ LAWRENCE GONZI, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista, dwar it-tema li g[a]el il-PN g[al dawn il-festi> Kburin b’Pajjizna g[ax Nemmnu f’Pajjizna< dwar l-isfidi li [abbat u qed i[abbat wi//u mag[hom pajji]na< is-sitwazzjoni fil-Libja u l-messa;; tal-Prim Ministru lill-poplu Malti..

F

‘Kburin b’pajjizna g[ax nemmnu f’pajji]na’ hi t-tema mag[]ula mill-Partit Nazzjonalista g[all-festi talIndipendenza. G[aliex din ittema^ Biex inhu kburi l-

Partit Nazzjonalista^

Kburin b’pajji]na u kburin bil-poplu Malti. Pajji] li minkejja /-/okon tieg[u qed jirnexxilu jag[mel su//ess u

dan fi ]mien meta l-klima ekonomika u finanzjarja internazzjonali hi wa[da diffi/li.

Bir-ri[ jonfo[ kontrina, Malta xorta wa[da laqg[et g[all-maltemp, biex illum a[na fost il-pajji]i bl-inqas rata ta’ qg[ad fl-UE filwaqt li fit-tieni kwart ta’ din is-sena lekonomija Maltija kibret blaktar rata mg[a;;la mill-pajji]i kollha taz-zona ewro.

Il-Partit Nazzjonalista dejjem emmen fil-poplu Malti — a[na dejjem kellna fidu/ja f’pajji]na u fil-poplu tag[na.

Flimkien ;ibna kisbiet kbar g[al pajji]na. Ksibna ddemokrazija, meta g[al snin twal din kienet biss xewqa sabi[a imma remota; ksibna lIndipendenza ta’ pajji]na biex minn pajji] kolonja wellidna stat sovran u indipendenti; biss[ubija ta’ Malta fl-UE ankrajna lil pajji]na f’dinja globalizzata u l-ewro tat lil pajji]na kenn fl-eqqel talmaltemp ekonomiku dinji.

Dawn il-kisbiet g[amilnihom flimkien mal-poplu Malti.

X’ma tkunx kburi b’pajji]ek!

G[alhekk li g[all-festi talIndipendenza g[a]ilna din ittema g[ax tirrappre]enta dak li nemmnu u n[ossu dwar pajji]na u l-poplu tag[na.

Imma l-isfidi g[adhom hemm. Ekonomisti ewlenin qed ibassru li d-dinja tista’ ter;a’ tg[addi minn burraxka ekonomika u finanzjarja sa[ansitra ikbar minn dik li rajna fl-a[[ar

L-a[[ar rapport li [ar;et la;enzija Moody’s qed jintu]a mill-Oppo]izzjoni biex tg[id li l-Gvern tilef kull direzzjoni u falla fil-miri ekonomi/i u finanzjarji tieg[u. X’inhuma l-kummenti tieg[ek^ Ir-rapport tal-a;enzija Moody’s jikkonferma dak li ili ng[id g[al aktar minn tliet snin u li l-istess Oppo]izzjoni dejjem /a[det u injorat.

Ji;ifieri, li dak li jse[[ f’ekonomiji o[ra Ewropej, u li a[na ma g[andna ebda kontroll fuqu, xorta wa[da g[andu impatt dirett fuq pajji]na.

F’kelma wa[da, meta pajji]i b[all-Italja, ir-Renju Unit, Spanja u l-:ermanja jg[ollu ttaxxi, inaqqsu l-benefi//ji so/jali, jg[ollu l-mi]ati talistudenti u jag[mlu taxxi fuq ilmard, dan ikollu effett dirett fuq Malta g[aliex meta jonqsu l-flus fil-bwiet ta/-/ittadini tag[hom dawn jixtru inqas, jonfqu inqas u jsiefru inqas.

A[na, li ma’ pajji]i b[al

“Bir-ri[ jonfo[ kontrina, Malta xorta wa[da laqg[et g[all-maltemp, biex illum a[na fost il-pajji]i bl-inqas rata ta’ qg[ad fl-UE filwaqt li fit-tieni kwart ta’ din is-sena l-ekonomija Maltija kibret bl-aktar rata mg[a;;la mill-pajji]i kollha taz-zona ewro”.

tliet snin. Quddiem dan kollu xorta tibqa’ fidu/ju] li pajji]na se jkompli jeg[leb ilmew; ta’ dawn l-isfidi^

Iva. A[na g[andna poplu bie]el, [awtiel, intelli;enti, flessibbli u resiljenti. Kemm qalulna li jekk nid[lu fl-UE se ninbelg[u mill-pajji]i l-kbar!

Illum, seba’ snin wara, nafu li dak li tant be]]g[una bih ma se[[x, u ma se[[x mhux g[ax ;ietna tajba imma g[ax il-poplu tag[na, pajji]na, kapa/i jikkompeti u jirba[.

Bir-ri[ jonfoh kontrina pajji]na kien kapa/i ji;bed lejh investiment ;did li [oloq impjiegi ;odda filwaqt li salvajna eluf ta’ impjiegi li kaw]a tal-kri]i internazzjonali kienu ta[t theddida.

Lanqas dan ma se[[ b’kumbinazzjoni imma ri]ultat ta’ ]ew; ingredjenti ewlenin: de/i]jonijiet g[aqlin li [adna matul dawn it-tliet snin, meta

pajji]na fil-qasam edukattiv u qed jag[mlu su//ess; daqs kemm inkun sodisfatt meta niltaqa’ ma’ ]g[a]ag[ li g[ax [awtiela g[amlu l-a[jar u]u mill-in/entivi li qed jag[ti l-Gvern biex bdew negozju g[al rashom.

Dawn huma mumenti ta’ sodisfazzjon kbir g[alija u g[al s[abi l-Ministru, is-Segretarji Parlamenti, l-Assistenti Parlamentari u d-deputati kollha tal-Gvern, g[ax dawn huma kollha frott tad-de/i]jonijiet li b’g[aqal [adna flimkien matul lewwel tliet snin ta’ din il-le;i]latura.

po;;ejna fuq nett tal-a;enda tag[na x-xog[ol li hu l-aqwa u l-a[jar g[odda ta’ solidarjetà u, mhux l-inqas il-kapa/ità talpoplu Malti li f’mument ta’ sfidi minflok qata’ qalbu da[al g[all-isfidi b’kura;; u determinazzjoni… u reba[.

I]da rridu nibqg[u ffukati, iktar minn qatt qabel, g[ax ilmew; g[adu ;ej u de/i]joni wa[da [a]ina ttellifna dak kollu li ksibna. Jekk nibqg[u nemmnu fina nfusna u f’pajji]na nkomplu nag[mlu su//ess.

dawn nag[mlu l-kummer/ tag[na u t-turi]mu tag[na, in[ossu l-effetti tal-mi]uri li jkunu qeg[din jie[du. Dan li qalet l-a;enzija Moody’s.

Dan kollu jitlob minna responsabbiltà kbira i]da b’dispja/ir ng[id li minflok lOppo]izzjoni Laburista tressaq proposti serji u konkreti biex flimkien inkomplu neg[lbu lisfidi u no[olqu x-xog[ol, tibqa’ tehda f’log[ob parti;;jan. {asra li l-Partit Laburista jibqa’ ma jirrikonoxxix ilkisbiet li g[amel pajji]na u lpoplu tag[na u minflok jehda f’politika parti;;jana b’kampanja ta’ tmaqdir u millaktar negattiva.

Kif t[ares lura lejn l-ewwel tliet snin ta’ din il-le;i]latura^ Ma ta[sibx li b’de/i]jonijiet li [a l-Gvern naqqas mill-popolarità tieg[u^

X’inhuma l-miri ta’ Gvern immexxi minnek fil-;img[at u x-xhur li ;ejjin^

LAWRENCE GONZI> Nhar it-Tlieta nag[tu messa;; ta’ fidu/ja, ta’ kura;; u wkoll li a[na kburin b’pajji]na g[aliex nemmnu fih

M’hemmx dubju dwar dan. I]da kieku matul it-tliet snin li g[addew fittixt li nkun popolari u [adt ilpariri tal-Partit Laburista, kieku dan il-pajji] da[al ;ol-[ajt.

A[na ridna li s-sussidji jmorru g[and min l-aktar g[andu b]onnhom u flus il-poplu ninvestuhom fl-oqsma l-aktar importanti g[all-familji tag[na — xog[ol, edukazzjoni, sa[[a u ambjent. }gur mhux de/i]joni popolari i]da konna nkunu irresponsabbli kieku [adna l-parir ta’ Joseph Muscat u qag[dna n[arsu /assi lejn l-isfidi biex ma ni;;ieldu ma’ [add.

Konna nkunu irresponsabbli lejn il-;enerazzjoni ]ag[]ug[a kieku ma ndirizzajnhiex l-isfida talpensjonijiet — li kien g[al Joseph Mus/at jibqa’ kollox kif inhu, imma mbag[ad meta ]-]g[a]ag[ tal-lum jaslu g[all-pensjoni ma jsibu xejn.

Konna nkunu irresponsabbli kieku [allejna lit-tarzna tixrob miljuni kbar ta’ ewro minn flus ilpoplu — a[na ridna li t-tarzna ti;i fuq saqajha u ssir vijabbli.

Konna nkunu irresponsabbli kieku ma wettaqniex ir-riforma fittrasport pubbliku — riforma li nistqarr ma bdietx kif xtaqna u [olqot skumdità g[al bosta persuni, i]da fidu/ju] li kull ma jmur din irriforma tibda t[alli l-frott mixtieq.

Kollha de/i]jonijiet li [adna, u

konna nkunu irresponsabbli lejn uliedna u l-futur tag[hom kieku ma [adnihomx.

Meta t[ares lejn l-ewwel tliet snin ta’ din il-le;i]latura, liema kienu dawk il-mumenti li laktar tawk sodisfazzjon^ Meta nkun x’imkien u ji;i xi [add jg[idli: “Prim Ministru jien

Li flimkien inkomplu nag[mlu su//ess g[al pajji]na u g[allpoplu tag[na; li flimkien inkomplu no[olqu aktar xog[ol u xog[ol a[jar g[a]-]g[a]ag[ u lfamilja; li nkomplu ninvestu fledukazzjoni g[ax hi tibqa’ //avetta ta’ kull su//ess; li nkomplu ninvestu fil-qasam tassa[[a g[ax is-sa[[a hi l-aktar [a;a g[a]i]a li g[andu lbniedem.

Li nkomplu nsa[[u l-finanzi tal-pajji] u nassiguraw li pajji]na

“B’g[aqal, ming[ajr ma nfittxu li nkunu popolari g[al mument imma li nkunu responsabbli lejn pajji]na u l-poplu tag[na, inkomplu nie[du l-aqwa u l-a[jar de/i]jonijiet g[al pajji]na”.

omm ta’ ]ew;t itfal teenagers; xi xhur ilu mort nag[mel check up fil-programm tal-Breast Screening li waqqaf il-Gvern u sabuli lmarda tal-kan/er fil-bidu tag[ha — [adt il-kura u fiqt; illum nista’ ngawdi lil uliedi.”

Jew meta niltaqa’ ma missier ta’ familja u jirringrazzjak g[ax meta l-fabbrika li ilu ja[dem fiha tletin, erbg[in sena, kienet g[addejja minn diffikultajiet min[abba lkri]i internazzjonali, il-Gvern g[en lil dik il-fabbrika u salva xxog[ol ta’ dak il-missier.

Inkun sodisfatt meta niltaqa’ ma’ ]g[a]ag[ li [atfu lopportunitajiet li qed joffri

jibqa’ kompetittiv. B’g[aqal, ming[ajr ma nfittxu li nkunu popolari g[al mument imma li nkunu responsabbli lejn pajji]na u l-poplu tag[na, inkomplu nie[du l-aqwa u l-a[jar de/i]jonijiet g[al pajji]na.

Tkellima fit-tul dwar l-isfidi ekonomi/i u finanzjarji. I]da sfida kbira o[ra u li tolqot lil Malta mill-qrib hi l-instabbiltà fid-dinja G[arbija, spe/jalment fil-Libja. Kif t[ares lejn dawn l-i]viluppi^

Dak li se[[ u qed ise[[ fil-Libja jimlina bil-kura;; g[ax issa bdiet it-triq g[al Libja ;dida u [ielsa;

“Dak li se[[ u qed ise[[ fil-Libja jimlina bil-kura;; g[ax issa bdiet it-triq g[al Libja ;dida u [ielsa< Libja li tixraq lill-poplu Libjan li tant qed jistinka biex jibni pajji] ;did”.

Libja li tixraq lill-poplu Libjan li tant qed jistinka biex jibni pajji] ;did.

Sfortunatament, din it-triq kienet, u jidher li g[adha, wa[da twila u diffi/li, fejn eluf ta’ persuni tilfu [ajjithom. A[na, b[ala pajji], g[amilna u qed inkomplu nag[mlu dak kollu possibbli biex inkunu ta’ spalla u ta’ kenn g[all-poplu Libjan.

Il-Gvern Malti kien ir-raba’ flUE u d-disg[a fid-dinja li rrikonoxxa l-Kunsill Nazjzonali Tran]itorju Libjan. Meta seba’ xhur ilu l-poplu Libjan qam kontra r-re;im a[na konna ta’ spalla u tajna l-appo;; kollu tag[na lill-poplu Libjan fil-kaw]a ;usta tieg[u.

Pajji]na serva ta’ kenn g[al eluf ta’ /ittadini minn madwar id-dinja li riedu jo[or;u mil-Libja u jmorru lura f’pajji]hom, filwaqt li bg[atna provvista ta’ ilma u [wejje; o[ra biex ng[inu milla[jar li nistg[u lill-poplu Libjan.

Issa n[arsu ’l quddiem lejn relazzjonijiet ;odda u mill-aqwa bejn il-poplu Malti u dak Libjan.

Qamet kontroversja bejn ilpartiti politi/i dwar min kien laktar qrib tar-re;im ta’ Gaddafi. Kien hawn min qal li din kienet kontroversja inutli u infantili. X’inhi r-reazzjoni tieg[ek^

Il-{add li g[adda din il-gazzetta ]velat dokument tal-White House, iffirmat mill-President Reagan fl1986, meta l-Partit Laburista kien fil-Gvern. Dan id-dokument hu prova /ara ta’ kemm il-[biberija ]ejda li kien hemm bejn il-Partit Laburista u r-re;im ta’ Gaddafi kienet qed tag[mel isem [a]in [afna lil pajji]na fix-xena internazzjonali.

Id-dokument jesprimi t-t[assib tal-Gvern Amerikan li Malta kienet qed isservi ta’ kenn, refu;ju u sostenn g[ar-re;im ta’ Gaddafi.

G[alija, dan mhu infantili xejn, anzi jikkonferma kemm ir-

relazzjonijiet bejn il-Partit Laburista u r-Re;im ta’ Gaddafi kienu marru lil hinn minn sempli/iment relazzjoni bejn gvern u gvern imma kienu saru ta’ theddida u [amm;u l-isem u rreputazzjoni ta’ pajji]na fix-xena internazzjonali.

Konna ta[t sorveljanza kontinwa mill-Gvern Amerikan min[abba de/i]jonijiet politi/i li [amm;u isem Malta. Dik umiljazzjoni kbira. Dak i]-]mien il-Ministru tal-Affarijiet Barranin kien Alex Sceberras Trigona, listess persuna li meta Joseph Muscat sar mexxej laburista [atru Segretarju Internazzjonali tal-Partit Laburista.

Meta Muscat g[a]el li Sceberras Trigona b[ala Segretarju Internazzjoni kien qed jesprimi fidu/ja s[i[a fih u lejn dak kollu li Sceberras Trigona jirrappre]enta.

Gvernijiet Nazzjonalisti kellhom relazzjoni mal-Gvern Libjan, imma qatt relazzjoni ta’ fraternità u [biberija ]ejda li kellu l-Partit Laburista mar-re;im ta’ Gaddafi.

Nhar it-Tlieta li ;ej, 20 ta’ Settembru tindirizza l-mass meeting tal-Indipendenza Fuq il-Fosos tal-Furjana. X’se jkun il-messa;; tieg[ek^

Se jkun messa;; ta’ fidu/ja f’dan il-pajji] sabi[ tag[na; se jkun messa;; ta’ fidu/ja fil-poplu Malti, poplu bie]el, intelligenti u flessibbli; se jkun messa;; ta’ kura;; g[ax pajji]na u l-poplu tag[na dejjem kienu kapa/i jiffa//jaw l-isfidi u jsarrfuhom f’opportunità.

Fil-messa;; tieg[i se nis[aq fuq il-[tie;a li nibqg[u ffukati fuq l-oqsma l-aktar importanti g[all-familji tag[na: ix-xog[ol, l-edukazzjoni, l-ambjent u s-sa[[a.

Messa;; wie[ed u /ar: Kburin

b’Pajji]na g[ax Nemmnu f’Pajji]na.

8

MALTA–LIBJA

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

G[aliex il-Labour g[a]el ‘il-flus’ ta’ Gaddafi Minn dokumenti li il-mument g[andu f’idejh u li xi w[ud minnhom kienu pubblikati fil;img[at li g[addew, wie[ed jista’ jasal g[allkonklu]joni g[aliex il-Partit Laburista filgvern kien g[a]el li jkollu relazzjoni spe/jali mal-Libja ta’ Gaddafi meta seta’ jasal biex jikseb g[al Malta l-istess ammont ta’ finanzi minn sorsi o[rajn.

Wara d-dokumenti tas-CIA li ppubblikajna fil-;img[at li g[addew u li juru li l-Partit Laburista kien il-[in kollu mg[ejjun finanzjarjament minn Gaddafi, illum se nuru li l-Gvern Laburista, kieku ried seta’ ;ab ilfinanzi minn sors ie[or… i]da x’aktarx li dan kien iwassal biex ma jiksibx il-finanzjament , kif ;ara permezz tar-relazzjonijiet spe/jali mal-Libja.

Malli l-Partit Laburista tela’ fil-poter fl1971, g[al g[anijiet tieg[u, beda jxerridha ma’ kul[add li l-finanzi tal-pajji] ma kinux ila[[qu mal-[ti;iet ta’ dak i]-]mien u li alla[ares ma kinitx il-Libja biex timla dan ilvojt.

Fl-istess ]mien, il-Gvern Laburista beda negozjati mal-Gvern Ingli] biex jirrevedi tTrattati ta’ Finanzi u Difi]a li kienu finalizzati mal-Gvern Nazzjonalista u li wasslu g[all-Indipendenza ta’ Malta. il-mument illum jista’ ji]vela li l-President Amerikan Richard Nixon, permezz ta’ Henry Kissinger, is-Segretarju tal-Istat, f’Ottubru 1971 kien [are; numru ta’ de/i]jonijiet, bittitlu Policy towards Malta li wa[da minnhom kienet tispe/ifika li din il-politika fost lo[rajn kellha l-iskop to keep Malta from becoming dependent on Libya for financial assistance. g[all pajji]

Richard Nixon

Henry Kissinger

L-Amerikani kienu lesti li ma j[allux lil Malta ssir dipendenti fuq il-flus ta’ Gaddafi Fit-13 ta’ Ottubru, 1971, is-Segretarju tal-Istat Amerikan,

Henry Kissinger kien [are; memorandum intern u sigriet li jispe/ifika x’kellha tkun il-politika Amerikana dwar Malta waqt li l-Gvern Laburista ta’ Mintoff kien qed jinnegozja ttrattati ta’ Malta mar-Renju Unit.

Wa[da minn dawn il-policies kienet tispe/ifika li l-Amerika kienet lesta li tag[ti sehemha biex Malta ma tkunx dipendenti finanzjarjament fuq il-Libja i]da l-Gvern Laburista ried mod ie[or… ried li jkun jiddependi fuq Gaddafi biex, imbag[ad, dan jg[in finanzjarjament lill-Partit Laburista.

g[all partit

Dipendenti fuq Gaddafi Minkejja din l-ordni pre/i]a tal-President Amerikan prattikament mal-bidu tas-16-il sena tmexxija mil-Labour, il-Gvern Laburista matul is-snin baqa’ g[addej b’politika li

kienet ;abet lil pajji]na jiddependi kwa]i g[al kollox fuq dak li r-re;im ta’ Gaddafi kien i[oss li g[andu jag[ti lil Malta, meta jidhirlu, kif jaqbel lilu, u b’[afna kundizzjonijiet u rbit.

Ta’ din il-po]izzjoni li [a, il-Partit Laburista kien prin/ipalment ‘jit[allas’ billi, minn ]mien g[al ]mien, jing[ata finanzjament sostanzjali mir-re;im ta’ Gaddafi.

Minn dak li skopra il-mument — u li s’issa parti biss minnu kien ]velat — l-istorja tar-relazzjonijiet tal-Labour mar-re;im ta’ Gaddafi tista’ tkun tra//jata minn dak li kien qed ise[[ bejn i]-]ew; pajji]i fl-40 sena li g[addew.

Dawn huma xi w[ud mill-punti ewlenin tar-relazzjonijiete PL-Gaddafi sa ma waqa’ rre;im dittatorjali Libjan ftit ;img[at ilu. : Fl-ewwel parti tas-sena, delegazzjoni tal-PL tmur il-Libja baxx baxx biex tiltaqa’ ma’ Gaddafi ftit qabel l-Elezzjoni :enerali f’Malta.

Mintoff ju]a dan il-kuntatt li kien g[amel, waqt il-kampanja elettorali, u l-Libjani, minna[a tag[hom, jinda[lu fl-affarijiet interni ta’ Malta ftit jiem biss qabel l-Elezzjoni :enerali.

L-elezzjoni jirba[ha l-Labour u mill-ewwel jid[ol f’relazzjoni intima mar-re;im ta’ Gaddafi. Jg[id li Gaddafi tah il-flus biex ikun jista’ jwettaq il-programm tieg[u. : Ir-relazzjonijiet tal-Labour mal-Kurunell Gaddafi jintensifikaw u 1971

L-ittra ta’ Henry Kissinger dwar il-politika Amerikana rigward Malta

1971 1975

jkomplu jissa[[u. Gaddafi ji;i g[all-ewwel darba f’pajji]na fl-1973. : Is-sena tal-elezzjoni ;enerali.

Gaddafi ji;i jag[ti palata lil-Labour u jitkellem f’mass rally laburista f’Bormla.

Il-Labour jg[id li jekk jitilg[u nnazzjonalisti Gaddafi jag[lqilna l-vit ta]]ejt… u l-Labour jer;a’ jirba[ l-elezzjoni. : Ir-rabtiet baqg[u jissa[[u u Muammar Gaddafi jer;a’ ji;i u jie[u sehem f’mass meeting laburista f’Bormla. : Umiljazzjoni kbira g[al Malta. Fi//erimonja fil-Birgu fil-31 ta’ Marzu, meta Malta suppost saret ‘[ielsa’, Gaddafi u n-nies li ;ab mieg[u, ‘jisirqu’ /-/erimonja ming[and il-Maltin u spi//at f’festa g[al Gaddafi mil-Libjani f’Malta. : Minn dik il-[biberija kollha, Malta u l-Libja jsiru l-akbar g[edewwa meta Gaddafi waqqaf bil-forza lil Mintoff milli jfittex g[a]-]ejt f’ib[ra li Malta ssostni li huma tag[ha. : Il-Labour jikkontesta l-Elezzjoni :enerali ming[ajr l-g[ajnuna Libjana u jispi//a f’minoranza ta’ voti. : Gaddafi jer;a’ ji;i f’pajji]na g[aliex b’xi mod kien ‘irran;a’ d-differenzi li kellu mal-Gvern Laburista billi ftiehmu li jie[du lkwistjoni tat-t[affir g[a]-]ejt quddiem ilQorti Internazzjonali. : Ir-relazzjonijiet, sadattant, kienu re;g[u qabdu r-ritmu ta’ qabel. Gaddafi jer;a’ ji;i Malta u jitkellem f’mass rally talMLP f’Bormla.

Il-Gvern Laburista jiffirma trattat umiljanti mal-Libja li fih kien sar qbil, fost l-o[rajn, li l-Libja tag[ti tag[mir u ta[ri; militari lil Malta. : Malta ma t[allix esperti Amerikani ji;u jag[tu daqqa t’id waqt il-hijack talajruplan tal-Egyptair. Dan hekk kif is-CIA kienet qed tbassar li l-PL kien g[addej f’negozjati mal-Libja dwar il-finanzjament tal-kampanja elettorali Laburista tal-1987. : Fl-Elezzjoni :enerali jirba[ il-Partit Nazzjonalista li jifta[ pa;na ;dida firrelazzjonijiet bejn i]-]ew; partiti ba]ati fuq koperazzjoni sin/iera u ming[ajr ind[il jew rikatti. : Gvern Nazzjonalista jemenda tTrattat mal-Libjani i]da dawn jibqg[u b’kuntatti kbar mal-Labour tant li iffinanzjawlhom attivitajiet li g[amlu waqt is-summit storiku bejn Bush u Gorbachov.

1976

1978

1979

1980

1981

1982

1984

1985

1987

1989

...u issa Bejn l-1989 u ftit xhur ilu, il-Partit Laburista baqa’ jsostni li Gvern

Nazzjonalista ma kienx qrib bi]]ejjed ta’ Gaddafi. Kien jg[id ukoll li Gaddafi kien kontra d-d[ul ta’ Malta fl-UE. Mindu sar leader tal-PL, Joseph Muscat ]ar il-Libja darbtejn fejn iltaqa’ mal-Kurunell Gaddafi u ma’ uffi/jali o[rajn tar-re;im biex isa[[a[ ir-relazzjonijiet bilaterali.

Wara li l-poplu Libjan irnexxielu, bi prezz g[oli [afna, je[les minn Gaddafi, tal-labour bdew ji/[du lid-dittatur u r-re;im tieg[u.

I]da l-fatti juru li l-element ewlieni li mexxa r-relazzjonijiet tal-Labour ma’ Gaddafi kien il-finanzjament tieg[u min-na[a tal-istess re;im Libjan.

Mhux veru li f’dawn is-snin kollha l-labour kien qed i;ib l-ewwel l-interessi tal-Maltin.

G[all-kuntrarju, dawn ir-relazzjonijiet kienu kundizzjonati mill-flus li r-re;im ta’ Gaddafi kien jg[addilhom.

MALTA–LIBJA

Id-dokumenti li jippubblika il-mument ■ Gidba sfa//ata fil-maltatoday dwar rapport f’NET NEWS Il-korrispondent Raphael Vassallo fil-maltatoday ta’ nhar l-Erbg[a 7 ta’ Settembru ikkummenta fuq id-dokumenti tas-CIA li din il-gazzetta ppubblikat fl-a[[ar [ar;iet tag[ha u li mbag[ad kienu rappurtati fuq NET Television.

Inkredibbilment, dan ilkorrispondent kiteb li NET News irrefera g[al

confidential CIA documents retrieved from government buildings in Tripoli.

Din hi invenzjoni pura ta’ Vassallo. Hi assolutament gidba sfa//ata u ivvintat li NET News qal li dawn iddokumenti nstabu f’bini talgvern fi Tripli. U mhux sew li fuq premessa falza b[al din ikun ibba]at artiklu ta’ pa;na s[i[a b’[afna ti;bid u tqan]i[ f’attakk fuq NET Television.

Mhux biss il-korrispondent g[awwe; il-fatti u tahom linterpretazzjoni li ried i]da waqt li qal kliem ivvintat, ma fehem assolutament xejn x’kien is-sens tar-rapport.

Raphael Vassallo g[andu jkun jaf li biex il-mument kiseb id-dokkumenti li minn ]mien g[al ]mien qed jippubblika ma kellu lg[ajnuna ta’ [add, la f’Malta u lanqas barra.

Kien biss bl-inizjattiva u r-

9

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

ri/erka intensiva tat-Taqsima tal-A[barijiet ta’ Barra ta’ media.link communications li nkisbu u g[adhom qed jinkisbu dawn id-dokumenti.

Materjal ie[or li jakkumpanja dawn iddokumenti ji]died mag[hom biex dawn jitpo;;ew filkontest li jkunu saru u mg[andhom l-ebda pretensjoni li jg[idu l-fatti kollha marbuta mal-ka] kon/ernat.

Jekk is-Sur Vassallo jrid, jista’ wkoll jag[mel u]u mirrekords uni/i li je]istu fillibrerija ta’ media-link communications biex jimla lvojt li jista’ jkollu fil-memorja tieg[u dwar fatti li se[[ew xi ftit tas-snin mhux [a]in qabel tfa//a hu fix-xena ;urnalistika lokali.

Filwaqt li kul[add hu liberu jag[mel il-kummenti li jidhirlu mhux sew li tinkiteb gidba sfa//ata b[al din u tkun attribwita lil mezz ie[or ta’ komunikazzjoni b[allikieku kienet veru, biex titwemmen aktar.

Min ja[seb li akbar ma tkun il-gidba aktar hemm /ans li jitwemmen qed jitqarraq g[aliex meta mbag[ad jinqabad — b[al f’dan il-ka] — allura jitlef l-argument kollu… u l-kredibbiltà wkoll!

Alfred Sant bl-istess ideat ta’ Gaddafi dwar il-PfP … jid[ol f’konflitt mal-partit tieg[u Il-{add li g[adda, din ilgazzetta uriet bil-fatti ttidwira li g[amel il-Partit Laburista dwar is-sehem ta’ Malta fil-programm Partnership for Peace (PfP).

Dan wara li, baxx baxx, kelliem anonimu g[all-Partit Laburista kien stqarr il{add ta’ qabel, f’gazzetta lokali bl-Ingli], li l-partit tieg[u ma kienx qed jo;;ezzjona aktar g[assehem ta’ Malta filprogramm tan-NATO Partnership for Peace.

Kuntrarju g[al dak li lLabour kien isostni sa ftit tax-xhur ilu, il-kelliem qal li ]-]mien wera li pajji] newtrali b[al Malta jista’ jibqa’ jie[u sehem f’dan ilprogramm ming[ajr ma tkun qed tinkiser il-klawsola dwar in-newtralità filKostituzzjoni ta’ Malta.

Kul[add jiftakar x’kienet ir-reazzjoni tal-Labour meta g[all-ewwel darba fis-snin disg[in Gvern Nazzjonalista kien da[[al lil Malta fil-PfP. L-o;;ezzjonijiet laburisti kienu kbar tant li meta Alfred Sant tela’ fil-gvern fl-1996, l-ewwel azzjoni li g[amel kienet li jirtira lil Malta minn dan il-programm.

Gvern Nazzjonalista ie[or, din id-darba mmexxi minn Lawrence Gonzi, fil-bidu ta’ din il-le;islatura kien re;a’

Alfred Sant

Muammar Gaddafi

da[[al lil Malta fil-PfP u, issa, il-Labour stqarr li kien qed iwettaq u-turn o[ra — g[ax ja[seb li jaqbillu — u jekk ikun fil-gvern ma jo[ro;x lil pajji]na minn dan il-programm.

Dlonk waslet it-twe;iba tal-eks Mexxej Laburista Alfred Sant li f’artiklu f’it-tor/a tal-{add li g[adda stqarr kategorikament twemmin differenti minn dak li issa tal-Labour, b’mod spe/jali Joseph Muscat u George Vella, qed isostnu.

Nhar il-{add, Alfred Sant, b’mod evidenti li kien qed iwie;eb lill-partit tieg[u, kiteb hekk: Ma jista’ jkun

hemm l-ebda dubju li ssehem ta’ Malta filPartnership for Peace tanNATO, anki kif kostitwit b[alissa, hu ksur sfa//at tal-kostituzzjoni.

Dak li kiteb Alfred Sant nhar il-{add hu pre/i]ament dak li jsostni lKurunell Muammar Gaddafi.

Id-dittatur Libjan, bissoltu nd[il tieg[u flaffarijiet interni ta’ pajji] ie[or, kien wissa lil ‘pajji] nanu’ (b’referenza /ara g[al Malta) milli jissie[eb fi programmi tan-NATO blisku]a tal-partnership g[aliex dan kien jikser ilKostituzzjoni ta’ Malta.

Alfred Sant hu fuq l-istess binarju ta’ Muammar Gaddafi bid-differenza li ddittatur Libjan, bil-mod kif ja[seb, kien qed i[ares dawk li hu jqis l-interessi tieg[u, waqt li l-eks Mexxej tal-Labour qed jinjora linteressi ta’ Malta.

Veru li dan ma jemminx li Malta ti;i l-ewwel qabel kollox… u kul[add!

Bidla fundamentali bil-PN fil-Gvern Fl-a[[ar ;img[at din ilgazzetta iffukat fuq il-[sara li l-Partit Laburista fil-gvern kien g[amel lil pajji]na bilmod infami kif kien iwettaq il-politika tieg[u fir-rigward tal-Libja.

Ta[t Mintoff, Karmenu Mifsud Bonnici, Alfred Sant u anke Joseph Muscat talLabour urew bil-fatti u b’dak li wettqu li huma kienu jqisu dawn ir-relazzjonijiet b[ala ‘spe/jali’ bejnhom u r-re;im tad-dittatur Gaddafi.

Din il-politika g[amlet [sara ta’ proporzjonijiet enormi kif urejna l-{add li g[adda bil-pubblikazzjoni ta’ direttivi li kien ta l-President Ronald Reagan fl-1986 propju min[abba kif il-Labour kien qed jimxi fir-rigward talLibja.

Malli fl-1987 f’pajji]na se[[et il-bidla. Gvern Nazzjonalista irrealizza millewwel li kien je[tie;lu

ja[dem [afna biex jer;a’ jikseb g[al Malta dak il-;ie[ li kien [aqqha fil-qasam internazzjonali, b’mod spe/jali fl-Istati Uniti talAmerika i]da anke mal-pajji]i [bieb tag[na Ewropej.

Wara [afna stinkar u ta[bit ta’ Eddie Fenech Adami u ta’ ?ensu Tabone u Guido de Marco (b[ala Ministri talAffarijiet Barranin) Malta kienet re;g[et kisbet stima, rispett u anke ammirazzjoni.

Biex nikkonfermaw dan, qed nippubblikaw kummenti qosra li Earl F. Hilliard (Democrat) kien g[amel filKungress Amerikan fl-20 ta’ Di/embru, 1994 — seba’ snin wara li l-PN kien reba[ lElezzjoni tal-1987.

Dan hu dak li kien qal lOnor. Hilliard: Mr Speaker, It is inherent in Washington’s role as the capital of the free world for heads of state

Earl F. Hilliard

to come here for consultations and discussions with the leaders of the United States, and unfortunately many of their visits go unnoticed.

However, one such visit which did not go unnoticed was a tour by the Prime Minister of Malta, the Honourable Fenech Adami.

Prime Minister Fenech

Adami was the leader of a delegation which included his Deputy Prime Minister and Minister of Foreign Affairs, the Honourable Guido de Marco.

The delegation from Malta met with President Clinton, the Secretary of State, the National Security Advisor, the Chairman of the House Foreign Affairs Committee, as well as the Chairman of the Senate Foreign Relations Committee.

It is wonderful for the United States to host a delegation of leaders from another nation who exemplify the characteristics of honour and integrity. In an age when many of the nations of the world are entangled in blood feuds and ethnic genocide, it is refreshing to know that there are still nations, like Malta, who have able and fair-minded leaders.

A recent article in theWash-

ington Times’ by Andrew Borowiec, succintly described the positive changes which the strategic island of Malta has undergone since the 1987 election of Dr. Fenech-Adami.

I hereby submit the afore mentioned ‘Washington Times’ article for inclusion in the Congressional Record.

■ F’dan l-artiklu talWashington Times fost lo[rajn tissemma l-bidla li se[[et fir-relazzjoni bejn Malta u l-Libja u li din kienet saret a good working relationship g[aliex the proximity of Libya cannot be ignored. *** ■ Daqshekk kien ;abar ;ie[ Malta, Gvern Nazzjonalista, wara dawk is-snin twal ta’ [sara li kien wettaq il-Labour bil-politika tieg[u dwar ilLibja!

10

A{BARIJIET LOKALI

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Konnessjoni ‘Maltija’ fil-ka] tal-qtil tal-pulizija Ingli]a Yvonne Fletcher Meta fi Frar tal-1986, ilPresident Reagan kien [are; id-direttivi ibsin dwar Malta min[abba kif kienu qed ji]viluppaw b’mod perikolu] ir-relazzjonijiet bejn Malta u l-Libja, /ertament li kien [a f’konsiderazzjoni dawk il-ka]i ta’ attakki terroristi/i minna[a Libjana u li allegatament kienu jkunu ppjanati f’Malta.

F’ka] paratikulari — dak tal-qtil tal-pulizija Ingli]a Yvonne Fletcher fl-1984 — il-magazin Amerikan, Executive Intelligence Review, jg[id appuntu li dak kien ri]ultat ta’ laqg[a li kienet saret f’Malta bejn il-15 u t-18 ta’ Marzu, 1984 li fiha [adu sehem mijiet ta’ attivisti minn madwar id-dinja u li kienet finanzjata mir-re;im ta’ Gaddafi.

F’dik il-konferenza kien hemm nukleu ]g[ir ta’ parte/ipanti, jg[id dan ilmagazin, li ippjanaw g[exieren ta’ attakki terroristi/i f’diversi pajji]i.

Il-qtil ta’ Yvonne Fletcher kien se[[ quddiem lAmbaxxata Libjana f’Londra hekk kif kienet g[addejja protesta minn numru ta’ dissidenti Libjani.

Il-Pulizija Ingli]a, kienet marret fil-post biex i]]omm lordni wara li dawk li marru jipprotestaw kienu konfrontati minn grupp ie[or ta’ dimostranti li kienu favur Gaddafi.

F’[in minnhom, millAmbaxxata Libjana beda jsir sparar fuq id-dimostranti antiGaddafi u kien hawn li Yvonne Fletcher, pulizija ta’

Yvonne Fletcher

26 sena, sfat maqtula minn tir minn xi [add fl-ambaxxata.

L-istaff li kien fl-ambaxxata t[alla jo[ro; wara li kien ilu assedjat mill-pulizija g[al [dax-il ;urnata u tke//a kollu mill-pajji].

Minkejja li min spara qatt ma kien identifikat uffi/jalment, [mistax-il sena

wara l-in/ident, fl-1999, irre;im ta’ Gaddafi kien [a responsabbiltà tal-qtil u a//etta li j[allas kumpens lill-familja tag[ha.

Dak l-in/ident kien [alla effetti kbar fir-relazzjonijiet bejn i]-]ew; pajji]i u kien fattur determinanti biex il-Prim Ministru Margaret Thatcher idde/idiet li t[alli lill-President Ronald Reagan ju]a ba]ijiet Amerikani fir-Renju Unit flattakk li l-Amerikani kienu wettqu fuq Tripli fl-1986.

Ta’ min ifakkar b’rabta ma’ dak il-bumbardament ta’ Tripli li rapporti fl-istampa internazzjonali kienu ]velaw li l-Prim Ministru Malti ta’ dak i]-]mien, Karmenu Mifsud Bonnici, kien av]a lil Gaddafi li ajruplani Amerikani kienu resqin lejn pajji]u.

Intant, il-gvern il-;did talLibja jidher li hu kontra li lLibjan li hu indikat li kien spara lil Fletcher ikun estradit lejn l-Ingilterra.

Fl-2002, il-Pulizija Ingli]a li kienet qed tinvestiga l-qtil ta’ Fletcher, kienet intervistat fil-Libja aktar minn 40 persuna bejn xhieda u suspettati.

Skont rapporti persistenti, il-Pulizija Ingli]a kienet waslet g[al Abdulmagid Salah Ameri, diplomatiku flAmbaxxata g[alkemm rapporti o[rajn kienu semmew lil Abdel Gader Tuhami, student ta’ 25 sena, b[ala ssuspettat ewlieni.

Fl-2009, il-Libja u lIngilterra kienu irratifikaw trattat ta’ estradizzjoni bejniethom.

Il-Mosta qatt ma kienet ?ertifikat mill-aqwa daqshekk ma[mu;a g[as-sistema edukattiva — Is-Sindku Paul Chetcuti Caruana

“Il-Mosta qatt ma kienet daqshekk ma[mu;a.” Din l-ammissjoni ta’ falliment g[amilha s-Sindku talMosta, Paul Chetcuti Caruana f’laqg[a ri/enti tal-kunsill lokali.

Dan is-Sindku laburista ilu responsabbli millindafa ta’ din il-lokalità g[al dawn l-a[[ar erba’ snin u nofs.

Hu kien qed jitkellem dwar il-;bir tal-iskart u ikkritika d-de/i]joni me[uda mill-kunsill tieg[u, b’ma;;oranza laburista, li l-;bir tal-iskart domestiku (minn wara bibien in-nies) isir filg[axija.

Paul Chetcuti Caruana ammetta li din id-de/i]joni kienet qed to[loq diversi problemi u dan kien qed jirri]ulta f’aktar [mie; mat-toroq.

Id-de/i]joni li l-iskart jin;abar filg[axija kienet ittie[det ming[ajr l-ebda konsultazzjoni marresidenti i]da issa sSindku qed jg[id li jrid jikkonsulta u jara kif ja[sbuha l-Mostin.

Chetcuti Caruana semma wkoll il-problema talbring-in-sites fejn jin;abar l-iskart separat g[arri/ikla;; u lmenta li

min[abba li xi residenti ma kinux ju]aw dan isservizz kif suppost qed ikun hemm [afna [mie; madwarhom.

Dan, qal is-Sindku, qed iwassal g[al [afna tgergir mir-residenti u mhux lewwel darba li skips ing[ataw in-nar. Drabi o[rajn ir-residenti talbu biex dawn il-bins jitne[[ew.

Il-Kunsill spi//a j/aqlaqhom minn post g[al ie[or u sadattant irresidenti qed jitilfu lfidu/ja f’din l-iskema.

Kull ma g[amel isSindku kien li jgerger kontra l-kuntrattur waqt li mhux kapa/i jie[u azzjoni konkreta biex l-abbu]i jitnaqqsu u possibbilment ji;u fix-xejn.

Min-na[a l-o[ra sSindku mhux lest li jonfoq il-flus biex ikunu stallati cameras kif issu;;erew diversi kunsillieri nazzjonalisti.

F’din l-istess laqg[a talkunsill, is-Sindku telaq ’il barra fost g[ajjat u tg[ajjir lill-kunsillieri nazzjonalisti u lillkunsillier indipendenti u allura kellha tieqaf [esrem.

ta’ Malta mill-WEF …fid-disa’ post fil-klassifika mondjali Mhemmx dubju li s-sistema edukattiva f’Malta hi fost l-aqwa fid-dinja u dan jo[ro; bl-aktar mod /ar minn The Global Competitiveness Report (2011-2012) pubblikat ftit tal-jiem ilu mill-World Economic Forum (WEF).

B[al-lum ;img[a konna [abbarna li f’dan irrapport Malta g[all-ewwel darba da[let fost laqwa g[axar pajji]i g[as-sistema edukattiva tag[ha fost 142 pajji].

G[all-mistoqsija dwar kemm is-sistema edukattiva fil-pajji]i tilqa’ g[all-[ti;iet ta’ ekonomija kompetittiva Malta kisbet 4.9 punti minn massimu ta’ 7.

L-ewwel g[axar postijiet f’din il-klassifika huma kif ;ej: 1. Svizzera, Singapore u l-Finlandja (5.9) 2. Qatar, I]landa (5.6) 3. Bel;ju (5.5) 4. Kanada (5.4) 5. Svezja, New Zealand (5.3) 6. Olanda, Irlanda (5.2) 7. Lebanon, Awstralja, Malasja, Barbados (5.1) 8. Danimarka (5.0) 9. MALTA, :ermanja, Taiwan (4.9) 10. Renju Unit, Hong Kong, Norve;ja, Costa Rica (4.8) Dan wa[du di;à hu bi]]ejjed biex juri kemm is-sistema edukattiva tag[na mxiet ’il quddiem.

F’sena wa[da din telg[et tliet postijiet: mittnax-il post tas-sena l-o[ra, g[ad-disa’ post din is-sena.

I]da dan ir-rapport jid[ol f’aktar oqsma taledukazzjoni u hawn ukoll Malta kompliet turi progress u dejjem tiela ’l fuq.

Dawn huma xi aspetti o[rajn dwar ledukazzjoni li jag[ti r-rapport tal-World Economic Forum.

EDUKAZZJONI PRIMARJA: Malta telg[et ]ew; postijiet u issa tinsab fl-10 post.

EDUKAZZJONI SEKONDARJA: Pajji]na ji;i fl-24 post g[an-numru ta’ studenti li jir/ievu din it-tip ta’ edukazzjoni.

EDUKAZZJONI TERZJARJA: Malta tinsab fit-68 post u anke hawn telg[et ’il fuq mis-sena l-o[ra.

MATEMATIKA U XJENZA: F’dawn issu;;etti Malta tinsab mal-ewwel g[axar postijiet fid-dinja g[all-kwalità tat-tag[lim.

SKEJJEL TA’ MANAGEMENT: Malta tkejlet fit-13-il post g[all-kwalità ta’ din ledukazzjoni.

INTERNET FL-ISKEJJEL: Malta telg[et ]ew; postijiet u issa tinsab fis-sitt post fid-dinja g[all-a//ess tal-internet fl-iskejjel.

TA{RI:: Malta ;iet fis-17-il post meta tkejlet dwar is-servizzi ta’ ta[ri; spe/jalizzat.

STAFF TRAINING: F’dak li hu kejl ta’ kemm pajji] jinvesti fit-ta[ri; u l-i]vilupp tal[addiema Malta kklassifikat fis-16-il post.

Din il-;img[a, kelliema tal-Partit Laburista qalu li fil-klassifika internazzjonali l-edukazzjoni f’Malta hi meqjusa b[ala ‘mhux [a]in’.

Jekk id-disa’ post minn 142 pajji] g[al dik li hi sistema edukattiva, g[all-Partit Laburista hu ‘mhux [a]in’, allura tassew li ta[t il-Labour Malta kienet [a]ina [afna g[aliex fi ]mienhom [lief /ertifikati koroh l-edukazzjoni ma kinitx tiddobba.

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Fil-pa;ni l-o[ra:

12 Il-;rajja tal-Indipendenza

13 L-Indipendenza u l-kri]i Libjana

15 Weg[da mwettqa li qed trendi

21

Ittri lill-Editur:

L-Indipendenza mhix tal-PN biss

EDITORJAL il•mument

11

Stamperija Indipendenza Triq Herbert Ganado, il-Pietà - PO Box 37 Tel: 2596 5333 • Fax: 2596 5525 e-mail: mument@media.link.com.mt advertising@media.link.com.mt Editur: Victor Camilleri

Indipendenza li servietna Jista’ jkun hawn min ja[seb li fi ]mien fejn in-nazzjonijiet qed joqorbu lejn xulxin ta[t xi forma ta’ asso/jazzjoni re;jonali u meta l-pajji]i qed isiru dejjem aktar interdipendenti, ftit jag[mel sens li ;ens partikulari ji//elebra bil-kbir l-indipendenza tieg[u.

Nhar l-Erbg[a li ;ej, Malta se tkun qed tfakkar is-47 anniversarju minn meta fil-21 ta’ Settembru 1964 kisbet lindipendenza tag[ha mir-Renju Unit wara [akma ta’ 160 sena.

Il-Partit Nazzjonalista, li kien il-mutur ewlieni ta’ din il-kisba, b[alissa hu impenjat f’[idma politika biex propju jfakkar dan lavveniment, kif ilu jag[mel kull sena minn meta pajji]na kien g[amel dan il-pass de/isiv. Îl-festi tal-Indipendenza ta’ din is-sena forsi g[andhom sinifikat akbar minn tas-soltu g[aliex qeg[din ise[[u waqt li madwarna u fid-dinja kollha g[addejjin ;rajjiet li g[andhom, u qed ikollhom, effett konsiderevoli fuqna minkejja li m’a[niex imda[[lin direttament fihom.

Hu hawnhekk li jo[ro; il-valur kbir tal-indipendenza tag[na.

Bis-sa[[a tal-indipendenza li :or; Borg Olivier kiseb g[al pajji]na fl-1964, Malta setg[et timra[ f’toroq ;odda b’rajha f’idejha. Billi tag[mel u twettaq dik il-politika — domestika u internazzjonali — li t[oss li l-aktar jaqbel lilha u lil niesha.

Hekk, ng[idu a[na, ;ara meta b’[idma twila, iebsa u perseveranti, Eddie Fenech Adami mexxa lil pajji]na dritt lejn s[ubija fl-Unjoni Ewropea. Seta’ jag[]el dik it-triq mhux biss g[aliex kien imsa[[a[ g[al darba, tnejn, tlieta mir-rieda /ara tal-poplu i]da wkoll g[aliex bl-indipendenza pajji]na seta’ jag[]el hu l-futur tieg[u ming[ajr ma jkollu [add fuqu li jiddeterminalu l-;ejjieni skont l-interessi tieg[u u mhux tag[na.

Aktar qribna, Lawrence Gonzi, propju g[aliex l-aspetti kollha ta’ pajji]na, bl-indipendenza setg[u jibdew ikunu determinati minna biss, da[[al lil Malta fiz-zona ewro biex ikollu munita li ti;bed mis-sa[[a tal-g[aqda ta’ numru ta’ pajji]i li flimkien imexxu ’l quddiem l-interessi tag[hom fi ]minijiet kalmi u

trankwilli u, f’o[rajn, li jkunu mimlijin problemi u ostakli b[al dawk ta’ b[alissa.

Dan hu allura li jag[mel l-indipendenza valur politiku li hu fuq kull valur ie[or fejn jid[ol pajji]na. Meta sse[ibna f’g[aqda re;jonali b[alma hi l-Unjoni Ewropea mhux talli ma ;arax dak li kienet bassret l-Oppo]izzjoni Laburista li tlifna lindipendenza jew l-identità tag[na, talli permezz ta’ din iss[ubija stajna nwasslu fehmitna u l-[ti;iet tag[na f’forum [afna akbar mid-daqs ;eografiku tag[na.

L-istess nistg[u ng[idu g[all-kri]i li nqalg[et fil-bidu ta’ din is-sena bil-;lieda tal-poplu Libjan biex jirba[ l-indipendenza tieg[u minn re;im kattiv u kiefer li kien ilu jg[affe; fuqu g[al dawn l-a[[ar 42 sena.

Fil-kuntest tal-Libja, Malta riedet tie[u numru ta’ de/i]jonijiet delikati u kru/jali li setg[u jittie[du biss g[aliex g[andna rajna f’idejna. Ridna nidde/iedu sa fejn g[andna nag[tu appo;; lill-pajji]i li kienu mda[[lin fil-battalja talLibja; x’nag[mlu bi]-]ew; ajruplani Libjani li ni]lu hawn u talbu kenn politiku; kemm g[andu jkun kbir u mifrux is-servizz li noffru lil dawk l-eluf kbar ta’ [addiema li riedu jiskappaw mill-inkwiet li [akem lill-pajji] li fih kienu qed ja[dmu.

U tant de/i]jonijiet o[rajn li min[abba s-sensittività tag[hom mhux dejjem setg[u jsiru pubbli/i.

F’dawn il-kwistjonijiet kollha stajna naraw kemm lIndipendenza serviet tajjeb lil pajji]na.

Dawn u argumenti o[rajn nistennew li nisimg[u dwarhom nhar it-Tlieta li ;ej meta Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista jindirizza l-mass meeting li jsir mill-PN Fuq il-Fosos fl-okka]joni tal-anniversarju talIndipendenza.

Filwaqt li nibqg[u niftakru l-;rajja l-kbira tal-21 ta’ Settembru, 1964 inkomplu fil-[idma g[at-ti;did tal-pajji] biex dan il-poplu jibqa’ kburi b’dak li jwettaq u bl-identità tieg[u.

12

OPINJONI

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… nin ilu splodiet bomba wara l-bieb kbir ta’ knisja Kattolika ta’ Rit Grieg, f’:erusalem. Ilbibien ;ew sparati ’l ;ewwa b’sa[[a u kissru parti mis-santwarju. Tkissru diversi twieqi, ;inokkjaturi u si;;ijiet ;ew meqruda u l-gallarija waqg[et.

Dr Ken Bailey, studju] Protestant, li kien [abib personali tal-kappillan Kattoliku, waqaf biex jara l[sara. Malajr induna li l-kappillan kellu qatg[a kbira u kien diffi/li g[alih jie[u d-de/i]jonijiet importanti. Allura Dr Bailey talab lis-superjur tasSeminarju fejn kien jg[allem (Protestant), biex jibag[tu ftit seminaristi, [alli mieg[u jg[inu lillkappillan. Naddfu l-knisja u mbarraw it-twieqi biex jevitaw serq.

L-g[ada, Dr Ken re;a’ ]ar lill-kappillan Kattoliku.

Is-seftura qaltlu> “il-kappillan ma bekiex meta splodiet il-bomba u saret din il-[erba. Imma meta ra lilek u lil dawk i]-]g[a]ag[ tg[inuh inaddaf ilknisja, beka bil-qalb.”Dr. Bailey, meta jirrakkonta din l-istorja, jg[id ukoll> “Dakinhar mg[allimtx teolo;ija lis-seminaristi… jew g[allimtom^”

S

Int u jien Spiss ikun il-ka] ta’ paroli si fatti no. It-tag[lim nisrani sabi[ [afna. Hawn min ma jimpurtahx minnu.

Hawn min insieh jew ittraskura[. X’[asra. Imma nistg[u nisimg[uh, u nkunu kwa]i mpaxxin fih u ma n[addmuhx bis-serjetà, filmument tal-prova.

B[all-papra li dejjem flilma, imma qatt mhi mxarrba, g[ax b’daqqtejn tal;wiena[ titfarfar minn kull qatra.

“Waqt il-prova kollox”, kien spiss jirrepeti Dun :or;.

It-tag[lim nisrani mhux biss g[all-prietki, imma fuq kollox g[all-prattika.

Nitg[allmuh mhux b[ala

general knowledge, jew biss biex inkunu nafu nag[tu risposta lill-Witnesses of Jehovah jew o[rajn.

It-tag[lim nisrani hu b[al lingwa li nitg[allmuha biex niktbuha, nifhmuha u nitkellmuha. Inkella lanqas [aqq i]-]mien li nimpjegaw u l-ener;iji li na[lu.

Inkunu sin/ieri! Kemm nafu tag[lim nisrani? Kemm g[andna tag[lim nisrani adegwat g[all-istatus u rresponsabbiltajiet tag[na?

Fil-familja, fil-post taxxog[ol, fil-[wienet, filka]ini, fil-kumitati, filmedia, fil-politika e//, kemm jo[ro; it-tag[lim nisrani u lkonvinzjonijiet tieg[i?

minn Dun Pawl Camilleri

pawlcam@gmail.com

Mhux biss kwistjoni ta’ radd tas-salib jew Quddiesa fil-post tax-xog[ol.

Imma fuq kollox valuri u prijoritajiet: fidi, ;ustizzja, solidarjetà, rikon/iljazzjoni u l-bqija. Dejjem, kullimkien, ma’ kul[add.

Nisrani matur jitg[allem kemm jista’ u jg[ix milla[jar li jista’.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej , g[allimni nkun kredenti u kredibbli , nemmen u nitwemmen , naf u nwettaq .

Illum ma nistax ng[ix il- fidi tieg[i ming[ajr formazzjoni serja dejjem sejra.

Imma lanqas bil- lawrji Mulej, mhux bi]]ejjed jekk ma nfittixx li nkun koerenti , kura;;u] , impenjat .

G[inni , Mulej , ng[ix twemmini b ’ konvinzjoni .

Sebg[a u erbg[in sena ilu Ma hemmx dubju li lIndipendenza ta’ pajji]na fl1964 tibqa’ wa[da mill-ikbar kisbiet li ;ab il-Partit Nazzjonalista g[al Malta.

Din il-;rajja, u bla dubju dik tas-s[ubija fl-Unjoni Ewropea, jibqg[u mnaqqxin fl-istorja tal-partit tag[na b[ala fost l-aqwa mumenti ta’ kura;; u ta’ vi]joni li xprunaw il-milja ta’ pajji]na, qanqlu l-progress u ;abu lbidla.

Kultant ikun tajjeb li niftakru u nfakkru li dawn il;rajjiet ma ;rawx b’kumbinazzjoni i]da talbu mhux ftit ener;ija u kura;; mill-mexxejja tag[na, u dawk kollha li [admu biss[i[ biex dawn idde/i]jonijiet isiru realtà [afna drabi kontra oppo]izzjoni fero/i li kemmil darba iddubitat il-kapa/ità tal-Maltin.

Ftit jiem o[ra Malta tfakkar Jum l-Indipendenza.

Malta tal-1964 u dik tal-lum huma ]ew; realtajiet kompletament differenti.

Dakinhar pajji]na kien g[adu se jibda vja;; li ftit kienu dawk li kienu jobsru kif kien se ji]volgi. Irrealtajiet ;eo-politi/i u lqag[da ekonomika ta’ pajji]na ta’ dakinhar kienu kumplessi u delikati.

Ma kienx hemm dubju dwar il-potenzjal ta’ pajji]na i]da l-isfidi kienu kbar qatieg[.

L-INDIPENDENZA> Kura;; u vi]joni

Kienet il-vi]joni kura;;u]a tal-Partit Nazzjonalista mmexxi minn :or; Borg Olivier li tat spinta definittiva biex pajji]na jil[aq dawk ilmiri li tant [olmu bihom ;enerazzjonijiet ta’ Maltin qabilhom.

Malta tal-2011 hi pajji] [ieles u demokratiku integrat fil-qofol tal-istorja u l-a;enda Ewropea. Malta tal-2011 hi pajji] li mill-avvenimenti re/enti pprova li baqa’ rilevanti fil-kuntest talMediterran.

Malta tal-2011 hi pajji] miftu[, pajji] [awtiel u pajji] li baqa’ kapa/i jilqa’ g[allisfidi li jinbtu minn ]mien g[al ie[or.

Dan kollu g[andna ng[iduh li]-]g[a]ag[ tag[na

biex ma jinsewx li dawn ilkisbiet ma ;ewx mill-ajru.

G[al dawn il-;enerazzjonijiet i]-]g[ar, l-Indipendenza llum hi ;rajja tal-kotba tal-istorja.

Hu vitali li dawn il-;rajjiet jibqg[u [ajjin u rilevanti.

Huma parti integra tal-istorja tag[na u vitali g[all-identità tag[na.

Xi drabi n[oss li dak issens imxellef ta’ patrijotti]mu hu frott ta’ nuqqas ta’ apprezzament iktar qawwi tal-istorja li tag[milna Maltin.

G[alhekk f’dawn il-jiem ikun opportun li nag[mlu mill-a[jar biex nippro;ettaw ir-rilevanza ta’ dawn il;rajjiet spe/jalment fil-kuntest ta’ fejn hu pajji]na llum u fejn nixtiequ nwassluh.

Din il-festa tal-Indipendenza tag[tina opportunità nduru dawra madwarna u naraw x’kiseb pajji]na f’dan i]-]mien relattivament qasir.

Ma ninsewx li l-istorja talIndipendenza ma bdietx fl1964. Storja ta’ tlajja’ u n]ul.

Storja ta’ sfidi u impenn.

Dan kien pro/ess li dam ;ej ’il fuq minn mija u [amsin sena.

Ma rridux ninsew lil persuna;;i kbar fosthom Camillo Sciberras, Giorgio Mitrovich, Fortunato Mizzi u ibnu Nerik. Dawn u o[rajn kellhom il-kura;; jo[olmu u jemmnu li Malta, pajji] tant /kejken u nieqes minn [afna ri]orsi, seta’ joqg[od fuq saqajh u jikber bis-sa[[a tieg[u.

I]da l-ikbar protagonist ta’ Malta Indipendenti jibqa’ :or; Borg Olivier. Din issena nfakkru l-mitt sena mittwelid ta’ dan l-istatista. Ma hemmx dubju li l-1964 tibqa’ s-sena ta’ Borg Olivier.

Il-kisba tal-Indipendenza u l-konfront politiku intern u dak estern mal-Ingli]i assiguraw lil :or; Borg Olivier status storiku partikulari u jibqa’ persuna;; uniku tal-istorja Maltija.

Borg Olivier kien ukoll larkitett ta’ Malta moderna.

G[alkemm sar [afna revi]joni]mu storiku fissebg[inijiet u tmeninijiet, tkun [asra jekk ma tibqax

minn Caroline Galea

info@carolinegalea.com

imfakkra l-vi]joni tieg[u ta’ Malta li riedet tin[all millqawwa Ingli]a li kienet iddominat dan il-pajji] g[al aktar minn seklu u nofs.

Dan g[amlu billi ppromova r-rwol ta’ Malta produttiva u [awtiela b’rispett s[i[ lejn issaltna tad-dritt u r-rispett taddrittijiet /ivili — xi [a;a li tant tkasbret fis-snin wara l1971.

Intant il-festi li l-PN jorganzza biex ifakkar din il;rajja issa bdew jirrankaw ;mielhom u jil[qu l-qofol tag[hom bil-Mass Meeting Fuq il-Fosos tal-Furjana nhar it-Tlieta li ;ej.

Nittama li [afna minnkom jattendu biex nibqg[u nag[tu kura;; lil dan il-Partit li tant [adem u jibqa’ ja[dem g[all;id ta’ pajji]na.

Niltaqg[u Fuq il-Fosos!

OPINJONI

13

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

L-Indipendenza u l-kriΩi tal-Libja ■ Il-kri]i tag[ti lok li Malta ti]viluppa ]ew; aspetti mill-vi]joni ta’ Borg Olivier Intqal kemm-il darba li :or; Borg Olivier qatt ma qies lIndipendenza ta’ Malta b[ala xi li/enzja li Malta akkwistat biex tkun tista’ tistkenn millbqija tad-dinja u tid[ol f’qoxritha. Anzi, bil-maqlub, l-Indipendenza qiesha b[ala d-dritt ta’ Malta li tkun tista’ tipparte/ipa b’mod aktar s[i[ fl-affarijiet internazzjonali, biex tkun tista’ tag[ti l-kontribut tag[ha.

U Borg Olivier ta xhieda ta’ dan il-[sieb mill-ewwel passi simboli/i li [a wara l21 ta’ Settembru 1964, meta kien ikopri l-kariga ta’ Ministru tal-Affarijiet Barranin flimkien ma’ dik ta’ Prim Ministru.

L-ewwel safra li g[amel fl-Ewropa g[amilha g[allaqg[a tal-Kunsill talEwropa, fejn beda biex qal li kien qed i[ossu lura f’daru.

U l-ewwel safra li g[amel barra l-Ewropa g[amilha filLibja, li dak i]-]mien (fl1965) kienet ilha tlettax-il sena biss indipendenti, ta[t il-monarkija kostituzzjonali tar-Re Idris.

Din i]-]jara wkoll kellha ssimboli]mu mag[]ul tag[ha – sinjal tal-importanza li Malta indipendenti kienet se tag[ti lill-Mediterran mhuxEwropew, spe/jalment lilLibja. (U jekk m’iniex sejjer ]ball, l-ewwel ambaxxata ta’ Malta nfet[et proprju fi Tripli.)

G[addew kwa]i 50 sena.

Dawn id-dettalji g[andhom xi interess g[all-politika ta’ kuljum? Jidhirli li iva.

G[andna nirriflettu dwarhom fid-dawl ta/-/irkustan]i tallum. Ji;ifieri, f’kundizzjonijiet fejn il-Libja qed

minn Ranier Fsadni ranierfsadni@europe.com

:or; Borg Olivier ikellemlill-Maltin f’Jum l-Indipendenza fl-1964

ter;a’ tgawdi spe/i ta’ indipendenza popolari ;dida, u fejn Malta g[andha ta[seb kif se ;;edded il-politika tag[ha ta’ parte/ipazzjoni s[i[a fir-re;jun.

Lil hinn mill-konsiderazzjonijiet kummer/jali, na[seb li hemm inizjattiva importanti li g[andna nikkunsidraw sew. Qed ne[odha mid-diskors li lPrim Ministru g[amel fis-6 ta’ Settembru, f’laqg[a li fakkret l-10 anniversarju talattakki tal-11 ta’ Settembru 2001.

Mistoqsi x’kienet qed tag[mel Malta g[all-pa/i u fil-;lieda kontra kull estremi]mu vjolenti, Lawrence Gonzi semma, fost affarijiet o[ra, proposta g[all-kooperazzjoni

re;jonali fil-qasam marittimu.

Fakkar kif l-ewwel Gvern immexxi minnu kien ippropona, f’qafas Ewropew, li l-politika marittima Ewropea kellha tkun ]viluppata b[ala xibka ta’ komunikazzjoni li tkopri lparte/ipazzjoni – filMediterran – anki ta’ pajji]i mhux-membri tal-UE. Dan, g[aliex kien jaqbel g[al kul[add.

Biex ikollok ]vilupp sostenibbli fl-ambjent marittimu ma tistax ma ta[dimx ma’ kulmin g[andu parti mill-istess ba[ar.

Inkella tkun qed ta[dem g[al xejn. U l-Kummissjoni Ewropea, din il-proposta li qajmet Malta bdiet issegwiha b’/erti inizjattivi.

Fil-ka] tal-Libja ta[t Gaddafi, dan il-punt kien rilevanti b’mod partikulari. g[aliex hawnhekk, b[al f’oqsma o[ra, ir-re;im ma kienx qed i[ares l-interess ta’ pajji]u daqskemm lopportunitajiet ta’ qlig[ finanzjarju immedjat g[allba]u]li tar-re;im.

Illum, il-folja nqalbet. {adt gost nara, jumejn ilu, la[bar li Malta qed tag[ti g[ajnuna teknika lill-belt ta’ Misurata fil-bini mill-;did tal-fa/ilitajiet tal-portijiet tag[ha. Ikun tajjeb li kieku din l-g[ajnuna teknika noffruha wkoll fl-i]vilupp ta’ politika marittima sostenibbli. Il-MEPA g[andha /erta esperjenza f’dan il-qasam.

U jekk ikun hemm s[ubija

bejn Malta u l-Libja dwar /erti oqsma marittimi, dan jista’ jservi ta’ e]empju g[all-bqija tar-re;jun.

S[ubija b[al din tkun ukoll qed twa[[ad il-politika barranija ta’ Borg Olivier mal-proposta l-aktar famu]a tal-Gvern tieg[u: il-kura talwirt komuni tal-bnedmin flaffarijiet tal-ba[ar.

G[alkemm din hi proposta li tidher li g[andha x’taqsam l-aktar mal-protezzjoni talambjent, fil-fatt kellha implikazzjonijiet kbar kemm ekonomi/i, kif ukoll politi/i.

Dan, g[aliex il-proposta tg[in l-i]vilipp ta’ ekonomija ;dida li tapplika t-teknolo;iji l-;odda u r-ri/erka g[arri]orsi tal-ba[ar.

Tkattar g[alhekk, kemm il;id kif ukoll l-istabbiltà tarre;jun. U bit-tis[i[ talkooperazzjoni bejn pajji]i ;irien, l-estremi]mu jsibha aktar diffi/li li jxewwex poplu kontra ie[or.

Hu proprju fl-approfondiment tas-sens ta’ vokazzjoni spe/jali li pajji] juri l-maturità tieg[u.

OPINJONI

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

15

Weg[da mwettqa li qed trendi Anqas minn sena ilu weg[edna awtorità ;dida u b’sa[[itha li ta[dem biex t[ares id-drittijiet tal-konsumatur billi tinfurmah, tedukah, u minn ]mien g[al ]mien tist[arre; sitwazzjonijiet fejn ikun jidher li s-swieq ma jkunux qed ja[dmu tajjeb.

Weg[edna awtorità li t[ares il-kompetizzjoni u s-suq [ieles fl-interess tal-konsumatur.

Konna wkoll weg[edna li lawtorità se ta[dem biex teduka lis-sidien tan-negozji u li ta[dem biex i]]id il-fidu/ja bejn il-konsumaturi u l-operaturi tan-negozju.

Fil-bidu tas-sena lParlament g[adda unanimanent il-li;i li tfasslet b’tant reqqa fix-xhur ta’ qabel. U l-Awtorità l-;dida twieldet f’Mejju li g[adda.

Fi spazju ta’ ftit xhur irnexxielna nwaqqfu l-ewwel strutturi li di;à qed jag[tu rri]ultati u jo[or;u bl-ewwel rapporti u de/i]jonijiet f’oqsma differenti, mis-suq tal-uniformijiet tal-iskejjel sar-regulators tal-gass LPG, minn reklamar qarrieq sas-suq tal-providers tat-televi]joni; mis-sigurtà fl-ispazji pubbli/i u l-playing fields salimportazzjoni u l-[a]na ta’ ikel li ma tiggarantix is-sa[[a pubblika.

Dawn l-oqsma kollha kienu indirizzati mill-Awtorità

Maltija g[all-Kompetizzjoni u g[all-Affarijiet tal-Konsumatur (MCCAA).

Ikun hemm min ma jaqbilx mad-de/i]jonijiet li l-istess Awtorità tie[u i]da li hu ]gur hu li issa g[andna Awtorità aktar b’sa[[itha li qed ta[dem bil-provi.

Ma rridx li ninftiehem [a]in.

Il-politika dwar il-konsumatur u l-politika dwar ilkompetizzjoni ma tweldux ilbiera[. F’pajji]na kellna lAwtorità Maltija g[allIstandards u d-Dipartiment g[all-Konsumatur u l-Kompetizzjoni li kienu jag[mlu [afna xog[ol siewi.

Hekk pere]empju tul is-sena li g[addiet stajna nimbarkaw fuq [idma biex inra[[su lprezzijiet tal-medi/ini grazzi g[all-impenn u x-xog[ol importanti ta’ dak li kien idDipartiment g[all-Konsumatur u l-Kompetizzjon.

Kien dan id-dipartiment u luffi/jali fi [danu li wasslu biex jor[su madwar 140 medi/ina u llum il-MCCAA kompliet ta[dem fuq ix-xog[ol ta’ qabilha biex qbi]na l-164 medi/ina li ro[su fil-prezz.

L-istess dipartiment u luffi/jali tieg[u, tul is-snin [admu qatig[ biex jag[tu pariri lill-konsumaturi u f’[afna ka]i rnexxielhom isolvu kwistjonijiet bejn

Fil-fatt g[adna qed nirriorganizzaw numru ta’ dipartimenti biex in]idu leffi/jenza i]da nemmen li rri]ultati di;à bdew jidhru.

Inizjattivi ;odda fl-interess tal-konsumatur Li hu ]gur hu li l-Gvern qed

minn Chris Said chris.said@gov.mt

konsumaturi u operaturi finnegozju permezz talmedjazzjoni. Il-ka]i li jispi//aw quddiem it-Tribunal huma l-ftit.

L-istess jg[odd g[allAwtorità Maltija g[allIstandards bl-adozzjoni ta’ numru ta’ standards Ewropej u bit-tfassil ta’ o[rajn, b[al dawk dwar i]-]amma talplaying fields u tal-bejjieg[a tal-[ut, li huma rilevanti b’mod spe/ifiku g[al Malta.

Id-differenza primarja bejn il-MCCAA u l-awtoritajiet u d-dipartimenti li ppre/edewha hi li issa g[andna struttura b’aktar ri]orsi mi;burin flimkien b’tali mod li tista’ tie[u azzjoni aktar malajr.

Mhux kollox ward u ]ahar.

ja[dem biex ikompli jsa[[a[ mhux biss lill-Awtorità i]da wkoll lill-konsumaturi.

B[alissa qed titfassal li;i dwar il-Class Actions li permezz tag[ha grupp ta’ konsumaturi li jkollhom listess ilment, ikunu jistg[u jie[du azzjoni lkoll flimkien.

Din mistennija titlesta fi ]mien qasir biex to[ro; g[allkonsultazzjoni.

Fil-;img[at li g[addew bdiet tit[addem ilmetrolo;ija legali fuq kull tip ta’ mi]ien li fuqu jin[are; kont lill-konsumatur. Uffi/jali mill-MCCAA di;à bdew iwettqu spezzjonijiet f’pompi tal-petrol u anki fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta.

Dalwaqt no[or;u wkoll itTrust Mark – tikketta ta’ fidu/ja – li kull sid ta’ negozju jista’ japplika g[aliha. L-iskop tag[ha hu li tippromwovi u t[ares l-interessi tal-konsumatur billi tg[inu jag[raf min huma dawk il-fornituri ta’ servizzi li wieg[du li jimxu fuq Kodi/i ta’ Etika ma[sub biex i[ares l-

interessi ba]i/i tal-konsumatur.

B’hekk inkunu qed nil[qu g[an ie[or tal-li;i li tistabbilixxi l-MCCAA. Ir-Regolamenti dwar Home Loans, li jag[tu aktar sa[[a lill-konsumatur fil-konfront ta’ istituzzjonijiet finanzjarji meta ji;u biex jissellfu flus [alli jixtru dar, jinsabu fla[[ar fa]i tal-konsultazzjoni u dalwaqt ikunu pubblikati permezz ta’ avvi] legali.

Ftit ;img[at o[ra fid-djar Maltin mistennija tasal lewwel [ar;a ta’

pubblikazzjoni ;dida

b’informazzjoni g[allkonsumatur. Il-pubblikazzjoni mistennija tkun mimlija informazzjoni konkreta u ta’ siwi li tg[in lill-konsumaturi Maltin jag[mlu g[a]liet a[jar.

B’din ukoll se nkunu qed inwettqu weg[da o[ra li g[amilna fil-programm elettorali tal-2008.

In[ossni fid-dmir li nirringrazzja lil kull min ta u lil kull min qed jag[ti sehmu biex l-Awtorità Maltija g[allKompetizzjoni u g[allAffarijiet tal-Konsumatur tiffunzjona bl-a[jar mod.

Fix-xhur u s-snin li ;ejjin, il-Gvern se jibqa’ jsostniha u jag[tiha r-ri]orsi me[tie;a biex tkompli tifrex l-operat tag[ha g[all-;id tag[na lkonsumaturi.

L-impenn so/jali 1. L-impenn lejn il-

konservazzjoni, u lapprezzament tal-Wirt Storiku ta’ pajji]na jixhdu impenn so/jali li [aqqu tif[ir u j[alli ;id li ma jitkejjilx.

Dan l-impenn i]da mhuwiex u m’g[andux ikun l-esklusiva tal-Gvern wa[du, imma g[andu jinqasam bejn kemm jista’ jkun partijiet, biex ilpi] jingarr b’inqas tbatija u b’ri]ultati a[jar. Dan g[ax il-wirt storiku ta’ pajji]na, hu tag[na lkoll, u jag[tina lidentità tag[na, li tant ng[o]]u.

2. Din il-;img[a kelli l-

opportunità li nara dan it-tip ta’ impenn mill-qrib hekk kif ]ort l-Arkivju Notarili fi Triq San Kristofru fil-Belt Valletta, flimkien ma’ membri tal-HSBC Malta Foundation li b[alissa qed jg[inu lill-Gvern permezz ta’ pro;ett ta’ volontarjat.

3. Il-Bank HSBC qieg[ed jg[in lill-Arkivju Notarili permezz tal-inizjattiva voluntary leave day, li t[allas ;urnata leave lil kull

impjegat tal-bank, f’kull livell, biex dawn jg[addu ;urnata ja[dmu f’volontarjat li jag[]lu huma mill-oqsma tal-wirt storiku, [arsien talambjent jew [arsien tat-tfal.

Il-bank g[alhekk bejn Lulju u Settembru ta’ din is-sena bag[at ]ew; [addiema kuljum ja[dmu t-tmien sig[at tal-;urnata tag[hom flarkivju notarili, fuq ilpro/ess ta’ di;itizzazzjoni tal-volumi. Jigifieri jittie[du ritratti di;itali ta’ kull pagna ta’ kull volum li hemm flArkivju. F’dawn l-Arkivji hemm g[exieren ta’ eluf ta’ volumi, ilkoll jixhdu u jag[tu stampa reali tal-[ajja so/jali u legali Maltija mis-seklu 15 ’l hawn: dota, ikel, jasar, zwieg, g[erusija, xog[ol marittimu, piraterija, kummer/, bejg[ bi tpartit, ilbies u tant u tant su;;etti o[rajn.

Diversi esperti minn madwar id-dinja jg[idulna li l-arkivju notarili tag[na hu, jekk mhux l-iktar wie[ed sinjur fl-informazzjoni li j[addan mill-ba/in talMediterran kollu, ]gur

wie[ed mill-iktar. Hemm min iqabblu ma’ dak ta’ Madrid u ta’ Siena.

4. Ir-relazzjoni e//ellenti bejn l-HSBC Malta Foundation u l-Arkivju Notarili tmur lura bosta snin, hekk kif kollaborazzjoni bejn i]-]ew; na[at dejjem [alliet il-frott. G[alhekk jo[ro; naturali li nirringrazzja lillHSBC tal-impenn li wera fla[[ar ;img[at spe/jalment permezz ta’ din l-inizjattiva li qed tg[in, biex i]jed dokumenti u volumi talarkivju ji;u di;itizzati.

5. {adt pja/ir ninnota kif permezz ta’ din l-inizjattiva mill-bidu ta’ Lulju ta’ din issena s’issa di;à ttie[du madwar 30,000 ritratt ta’ di;itizzazzjoni, minn impjegati tal-HSBC li g[a]lu li jipparte/ipaw f’din linizjattiva. Sal-a[[ar ta’ Settembru hu stmat li HSBC se jkun ta i]jed minn 300 sieg[a xog[ol. Dan kollu apparti li fl-a[[ar ;img[at HSBC taw ukoll madwar 30 bi//a g[amara lill-Arkivju

Notarili. G[alhekk din hi inizjattiva li [aqqha tif[ir, g[ax hi po]ittiva fuq bosta livelli.

6. Din l-inizjattiva tixhed kollaborazzjoni produttiva bejn entità privata b[allBank HSBC u l-Gvern, frott impenn u responsabbiltà so/jali. Tifta[ ukoll tieqa ta’ apprezzament ie[or fuq lArkivju Notarili u l-;awhar li dan i[addan, g[al pubbliku dejjem i]jed wiesa’.

7. G[alhekk din l-

inizjattiva hi xhieda talimportanza tal-Corporate Social Responsibility li j[addan il-Bank HSBC u bosta ohrajn. Din ilfilosofija t[e;;e; lil entitajiet importanti b[al dan il-bank, li jag[tu lura lisso/jetà xi [a;a li tibqa’ timmarka din ir-rieda li jag[mlu d-differenza. Din linizjattiva tal-bank HSBC g[alhekk tag[mel iddifferenza g[ax tg[in fejn vera hemm b]onn, permezz ta’ modi konkreti, u tan;ibbli.

minn Jason Azzopardi jason.azzopardi@gov.mt

Inizjattiva li tg[in fejn vera hemm b]onn b’mod konkret u tan;ibbli

16

NEGOZJI }G{AR

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

In-negozji tag[na TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU

Ni//elebraw is-su//ess tal-intrapri]a lokali Ftit tal-;img[at o[ra, e]attament fl-14, 15 u 16 ta’ Ottubru li ;ej, se ti;ri xi [a;a li qatt ma ;rat f’pajji]na qabel. B’inizjattiva talGvern, ta[t saqaf wie[ed se jkun /elebrat is-su//ess li b[alissa qed tag[mel l-intrapri]a lokali.

G[exieren ta’ imprendituri Maltin, se jin;abru flimkien u se jaqsmu mag[na l-esperjenzi po]ittivi tag[hom u s-su//essi li huma kisbu fil-qasam talinnovazzjoni, kreattività u filkapa/itajiet imprenditorjali tag[hom.

Ta[t it-tinda prin/ipali talMFCC f’Ta’ Qali, se jkun hemm festa s[i[a ta’ negozju u kummer/. Prodotti u servizzi lokali minn kull settur u minn kull qasam. Minn sempli/i bi//a arti;janat, sa prodotti aktar sofistikati fil-qasam tatteknolo;ija u informatika.

Se jkun hemm varjazzjoni s[i[a, minn imprendituri li g[adhom jibdew in-negozju tag[hom sa kumpaniji li llum saru fost dawk l-aktar stabbiliti f’pajji]na. ?elebrazzjoni ta’ su//ess, minn [afna negozji, li tul dawn l-a[[ar snin kienu strumentali biex eluf ta’ ]g[a]ag[ setg[u jsibu l-impjieg tag[hom.

Dan l-avveniment f’Ta Qali qed ikun organizzat b[ala parti mill-attivitajiet tal SME WEEK 2011.

Din hi inizjattiva li lKumissjoni tal-Unjoni Ewropea tie[u ta’ kull sena biex, f’dati li tistabbilixxi hi stess, kull pajji] membru jie[u [sieb jorganizza numru ta’ attivitajiet li jippromwovu s-settur tal SME’s.

Malta ilha tie[u sehem sa mill-bidu nett li n[olqot din linizjattiva tliet snin ilu.

G[al din is-sena, il-Gvern [aseb li jorganizza dak li qed isejja[ INTRAPRI}A MALTA: L-APPUNTAMENT TIEG{EK

minn Anton Vella

MAN-NEGOZJU, fejn negozji lokali li tul dawn l-a[[ar snin g[amlu avvanzi fil-qasam talinnovazzjoni, kreattività u permezz ta’ g[ajnuniet u skemi, [olqu pro;etti b’valur mi]jud, se jkunu qed jing[ataw lopportunità jesibixxu, jippromwovu u jbieg[u prodotti u servizzi tag[hom lill-pubbliku.

B[alissa g[addejjin l-a[[ar preparamenti biex dan lavveniment nazzjonali jkun verament su//ess.

Talent u kapa/itajiet

Se jkun interessanti [afna li ta[t saqaf wie[ed kull min se jattendi se jkun jista’ japprezza t-talent u l-kapa/itajiet talimprenditur Malti u fl-istess [in jibbenefika minn offerti spe/jali, li l-istess sidien ta’ negozji se jkunu qed joffru appposta f’din l-okka]joni.

Interessanti wkoll se tkun lopportunità unika li wie[ed se jkun jista’ jesperjenza billi jsegwi mill-qrib xi jkun qed isir minn wara l-kwinti, fi pro/ess ta’ produzzjoni u manifattura ta’ prodotti lokali.

Se jkun hemm ukoll, g[allewwel darba f’pajji]na,

taqsima spe/ifika, fejn it-tfal, ta’ kull età, se jkunu jistg[u huma stess jesperjenzaw, b’mod interattiv, il-pro/ess ta’ kif jitmexxa negozju.

Mas-settur privat se jing[aqdu wkoll numru ta’ entitajiet governattivi li fi pro/ess ta’ ftu[ u sostenn ta’ negozju, ikunu huma li jg[inu lill-istess imprendituri biex jinvestu u jkabbru l-[olma tag[hom.

F’xi mument jew ie[or, kull imprenditur ikun je[tie; lg[ajnuna biex ikun jista’ jirba[ id-diffikultajiet u l-isfidi li nnegozju joffrilu.

G[al dan il-g[an, je]istu entitajiet governattivi, u o[rajn li mhumiex governattivi, li kontinwament joffru ta[ri;, skemi, servizzi u benefi//ji , g[al kull min ji;i b]onnhom.

Dawn l-entitajiet kollha se jkunu pre]enti ta[t it-tinda u uffi/jali responsabbli se jkunu l[in kollu disponibbli biex joffru l-g[ajnuna tag[hom.

Entitajiet li di;à ikkonfermaw li se jkunu pre]enti huma lMalta Enterprise, l-ETC, lMTA, l-Awtorità g[allKompetizzjoni u Affarijiet talKonsumatur, id-Dipartiment tal-

Kummer/, l-MFSA, u lMCAST. Ovvajament aktar entitajiet se jkunu qed ji]diedu ma’ dawn, fil-jiem li ;ejjin.

Minn dawn l-entitajiet wie[ed se jkun jista’ jakkwista informazzjoni dwar l-iskemi u g[ajnuniet li l-Gvern b[alissa qed joffri lis-settur tan-negozju.

Skemi u benefi//ji li kull imprenditur tajjeb li jkun jaf dwarhom. }ew; in/entivi

Fost dawn se tkompli tkun qed ting[ata informazzjoni dwar l-a[[ar ]ew; in/entivi li introdu/a l-Gvern fl-a[[ar Ba;it, il-Microinvest u l-Jeremie – Micro Credit Scheme.

Intrapri]a Malta se tkun attività li matulha se jkunu organizzati wkoll laqg[at u ta[ditiet dwar skemi o[ra li minnhom jista’ jibbenefika kul[add.

Esperti minn kull qasam se jkunu hemm biex jedukaw u jinfurmaw lill-pubbliku bl-a[[ar innovazzjonijiet u servizzi ;odda li kienu introdotti f’pajji]na ri/entement g[allewwel darba.

I]da fl-MFCC f’Ta Qali mhux se jkun hemm biss attività li tattira lejha intrapri]i lokali u sidien ta’ negozji i]da se tkun ukoll manifestazzjoni g[all-familja kollha.

Barra /-/elebrazzjoni ta’ su//essi fil-qasam tan-negozju g[all-familji li se jattendu se jkun hemm preparat festa kbira ta’ ikel Malti u spettaklu millisba[ ta’ divertiment, bilparte/ipazzjoni ta’ u[ud millaqwa kantanti u ]effiena Maltin.

F’kelma wa[da kul[add se jkun mistieden jattendi g[al dan l-avveniment tas-sena.

Jekk g[ad hawn intrapri]i lokali li jixtiequ japplikaw biex jie[du sehem , g[andhom i/emplu immedjatament fuq 22985100, 22985115, jew 22985229, jew jibag[tu email fuq i.m@gov.mt.

Min-na[a l-o[ra g[al dawk kollha li ma jixtiqux jitilfu din l-opportunità li jattendu malfamilji tag[hom biex jie[du gost f’din i/-/elebrazzjoni unika, nappellahom biex isegwu d-dettalji li g[ad iridu jit[abbru permezz tar-reklami u l-avvi]i fil-media.

NEGOZJI }G{AR

17

il-Óadd, 18 ta’ Awwissu, 2011

G[ajnuna g[al aktar ta[ri; It-tmiem tal-ista;un tas-sajf qieg[ed kull ma jmur joqrob, u mieg[u qed joqrob ukoll il-bidu ta’ sena skolastika ;dida mhux biss g[at-tfal taliskola i]da wkoll g[al eluf ta’ individwi o[ra li jag[]lu li jkomplu l-istudji tag[hom biex ikollhom it-ta[ri; ne/essarju [alli javvanzaw filkarriera tag[hom.

Fost dawn tal-a[[ar hemm ukoll g[add kbir ta’ sidien ta’ negozji ]g[ar u medji li j[arsu lejn itta[ri; b[ala mod kif jistg[u jiksbu l-[iliet li g[andhom b]onn biex itejbu n-negozju tag[hom u jkollhom dejjem iktar su//ess.

B’mod li t[ajjar iktar studenti jew individwi jkomplu l-istudji u t-ta[ri; tag[hom, il-Malta Enterprise t[addem l-iskema Get Qualified.

Permezz ta’ din l-iskema, l-istudenti jistg[u jie[du lura sa 80 fil-mija tal-ispejje] li j[allsu biex jiksbu kwalifiki f’livell ta’ /ertifikat, diploma, degree jew anki dottorat.

Il-valur tal-g[ajnuna, li ting[ata f’forma ta’ kreditu ta’ taxxa fejn allura l-individwu jkun qed inaqqas il-kont tat-taxxa dovuta li jrid jit[allas, ivarja skont il-livell ta’ kwalifiki li jinkisbu, blakbar ammonti jing[ataw lil dawk li jiksbu kwalifiki og[la.

Fost l-ispejje] eli;ibbli g[all-g[ajnuna hemm il-[las tar-re;istrazzjoni, [lasijiet lill-università, istituzzjoni tat-ta[ri; jew edukazzjoni

rikonoxxuta, kif ukoll spejje] marbuta male]amijiet.

Il-korsijiet li huma eli;ibbli g[all-g[ajnuna huma dawk f’setturi fejn l-ekonomija lokali qed tirre;istra tkabbir u g[aldaqstant hemm b]onn ta’ iktar [addiema jew sidien ta’ negozju m[arr;a biex ja[tfu l-opportunitajiet li qed jin[olqu.

Fid-dawl ta’ dan, oqsma b[all-industrija talavjazzjoni, il-kimika u l-farma/ewtika, lekonomija u l-istatistika, is-servizzi finanzjarji; l-industrija tal-kreattività, l-informazzjoni u lkomunikazzjoni teknolo;ika (ICT), kwalifiki f’lingwi barranin li m’humiex l-Ingli] u li jistg[u jintu]aw f’call centres jew uffi//ji ta’ amministrazzjoni g[al kumpaniji barranin, kif ukoll l-industrija elettromekkanika u l-in;injerija huma lkoll eli;ibbli g[all-g[ajnuna permezz talGet Qualified.

Il-lista tal-korsijiet eli;ibbli tkun a;;ornata

minn ]mien g[al ]mien b’mod li tkun tirrifletti dejjem il-[ti;iet tal-industrija u l-ekonomija talpajji], b’attenzjoni partikolari g[al dawk issetturi fejn l-aktar li qed jin[olqu opportunitajiet ta’ xog[ol jew negozju permezz tal-avvanzi fitta[ri; u l-edukazzjoni.

L-istudenti jew individwi li jixtiequ jibbenefikaw minn din l-iskema g[andhom japplikaw sa mhux aktar tard minn tnax-il xahar mill-bidu tal-kors tag[hom. Barra minn hekk, ma jistg[ux isiru applikazzjonijiet wara li jintemm il-kors.

Aktar minn 700 student di;à bbenefikaw minn madwar €1.7 miljun permezz tal-Get Qualified, li b’hekk irnexxielha tkompli fuq is-su//ess ta’ skemi o[rajn li kien hemm qabilha b[alma m’huma l-Professional Capacity Building u lmyPotential, li b’mod simili kienu jg[inu lillistudenti u lill-individwi jkomplu javvanzaw fledukazzjoni u t-ta[ri; tag[hom.

Mill-2006 ’l hawn, il-Malta Enterprise approvat aktar minn ¤10 miljun fi krediti ta’ taxxa g[al madwar 2,000 student, l-aktar floqsma tal-ICT, ix-xjenza u t-teknolo;ija.

G[al aktar informazzjoni, ]ur www.maltaenterprise.com jew kellem lill-Malta Enterprise fuq 2542 0000 jew permezz tal-email fuq info@maltaenterprise.com.

Garanziji esti]i u d-drittijiet tal-konsumatur Meta nixtru /erti tipi ta’ prodotti xi drabi ni;u offruti lpossibbiltà li niggarantixxu lprodott billi nixtru garanzija addizzjonali.

F’dawn i/-/irkustanzi konsumaturi jikkonfondu jekk g[andhomx jonfqu aktar flus.

Qabel nidde/iedu jekk nixtrux jew le din it-tip ta’ garanzija tajjeb li l-ewwel inkunu nafu liema huma ddrittijiet tag[na meta prodott jo[ro;lu xi difett biex b’hekk inkunu nistg[u nqabblu x’vanta;;i tista’ tag[tina garanzija esti]a.

Skont il-li;i l-bejjieg[ hu responsabbli meta o;;ett ikollu xi difett mo[bi jew ma jkunx skont il-ftehim.

L-o;;etti li nixtru g[andhom ukoll ikunu adatti g[all-u]u li suppost jag[mlu, kif ukoll jag[mlu lfunzjonijiet li l-bejjieg[ ikun wieg[ed.

Meta dan ma jkunx il-ka], il-bejjieg[ g[andu obbligu legali li jew isewwi jew jibdel il-prodott difettu] u dan g[andu jsir ming[ajr [las.

Barra minn hekk kull tiswija jew bdil g[andha ssir fi ]mien ra;onevoli u ming[ajr ma to[loq inkonvenjent lilna lkonsumaturi.

Jistg[u wkoll jintalbu parti mill-flus jew il-flus kollha

lura meta t-tiswija jew bdil ma jkunux possibbli. Dawn ittipi ta’ rimedji jistg[u jintalbu sa sentejn mid-data talkunsinna tal-prodott difettu].

Avolja g[andna dan i]]mien kollu hu importanti li hekk kif ninnutaw xi difett nilmentaw immedjatament u ma na[lux [in.

Fil-fatt il-li;i tispe/ifika li jekk id-difett jo[ro; sa sitt xhur mid-data tax-xiri, il-bejjieg[ g[andu jag[ti wie[ed mirrimedji tal-li;i ming[ajr ma jitlob l-ebda prova. Waqt dan il-perjodu, jekk il-bejjieg[ ma jkunx irid jag[ti l-kumpens irid jipprova li kien il-konsumatur li kkaw]a l-problema.

Dan kollu juri, li g[al sentejn, kull prodott li nixtru hu protett sew mil-li;i.

Barra minn hekk [afna drabi ning[ataw ukoll garanzija kummer/jali li wkoll ba]ikament twieg[ed tip ta’ rimedju jew kumpens jekk lo;;ett ikollu xi difett.

Hawnhekk tajjeb li nfakkru li l-bejjieg[ m’g[andu l-ebda obbligu li jag[ti din it-tip ta’ garanzija. I]da meta jidde/iedi li jag[ti garanzija kummer/jali din trid ting[ata bil-miktub, bilMalti jew bl-Ingli], u g[andha tispjega e]att it-tip ta’ rimedji li tipprovdi, f’liema /irkustanzi tag[tihom u g[al kemm ]mien.

Meta nidde/iedu li n[allsu g[al garanzija esti]a din ni;u l-aktar b]onnha meta ]]mien tal-li;i jispi//a u lgaranzija kummer/jali tiskadi wkoll. Jekk garanzija esti]a hix ta’ benefi//ju jew le g[alina jiddependi kollox mill-kundizzjonijiet li jkun hemm marbuta mag[ha.

G[aldaqstant hu fl-interess tag[na li naqraw dawn ilkundizzjonijiet qabel ma nonfqu l-flus.

G[andna, pere]empju, ni//ekkjaw jekk din ilgaranzija tag[tiniex ilpossibbiltà li nibdlu l-o;;ett meta jo[ro; difett. F’ka] ta’ tiswija tajjeb ni//ekkjaw li mhux il-part biss ning[ataw b’xejn imma anke x-xog[ol hu inklu].

G[andna ni//ekkjaw ukoll jekk il-garanzija tag[tix kumpens anke f’ka] ta’ u]u [a]in jew telf ta’ prodott.

Kemm nonfqu biex nipprote;u prodott jiddependi wkoll kemm jiswa l-prodott u, naturalment, aktar ma l-prodott ikun jiswa flus aktar ikun g[aqli li nipprote;u l-flusna.

Tkun xi tkun id-de/i]joni tag[na g[andna dejjem in]ommu f’mo[[na li x-xiri ta’ garanzija esti]a hi xi [a;a volontarja u li [add ma

jista’ jobbligana nag[mlu dan it-tip ta’ xiri.

■ L-iskop ta’ dan l-artiklu hu biss li jipprovdi informazzjoni u mhux li jag[ti parir legali.

F’ka] ta’ ilment jew b]onn ta’

aktar informazzjoni tista’ tikkuntattja lill-Uffi//ju g[allAffarijiet tal-Konsumatur fi [dan l-Awtorita’ ta’ Malta g[all-Kompetizzjoni u lAffarijiet tal-Konsumatur fuq il-Freephone 80074400.

DAWN IL-PA:NI ...

■ Infakkru li dawn i]-]ew; pa;ni dwar in-negozji ]-]g[ar u s-self employed huma mi;burin u koordinati minn Anton Vella.

■ Dawk il-qarrejja li g[andhom xi su;;erimenti, informazzjoni jew xi artikli relatati ma’ dawn issu;;etti u li jixtiequ jippubblikawhom f’dawn ilpa;ni jistg[u jibag[tuhom lil din il-gazzetta jew direttament lil Anton Vella fuq anton.vella@gov.mt jew /emplu fuq 25998276 ■ Napprezzaw il-kummenti tal-qarrejja tag[na dwar il-kontenut ta’ dawn il-pa;ni u dwar kull aspett li g[andu x’jaqsam mal-SME’s u s-self employed.

18

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Arlo;;i stori/i Sur Editur, Kull barrani li jit[ajjar jag[mel lewwel ]jara tieg[u fil-belt kapitali Maltija, wisq probabbli li ji;bed, xi [in jew ie[or, lejn il-Konkatidral ta’ San :wann.

U wisq probabbli wkoll li malli jid[ol fi Pjazza San :wann, jieqaf jammira l-kobor tal-fa//ata u l-istil partikulari tag[ha g[ax — skont esperti fl-arkitettura — il-fa//ata tag[ti aspett tar-rwol militari talKavallieri tal-Ordni ta’ San :wann, li bnew dat-tempju maestu].

L-isba[ rigal fil-festa tal-Qala Sur Editur, Nhar il-{add, 31 ta’ Lulju 2011 kienet ;urnata mill-isba[ g[all-parro//a tal-Qala fil;img[a tal-festa u l-Qalin kollha mifruxa madwar iddinja.

Dak inhar, il-Banda tal-Qala — l-G[aqda Mu]ikali Ite ad Joseph — akkumpanjat mid-dar tas-sa/erdot novell mill-Qala, Dun Krystoff Buttigieg, sazzuntier tal-knisja ar/ipretali ta’ San :u]epp fejn wara saret ilQuddiesa ta’ radd il-[ajr lil Alla g[ad-don tas-sa/erdozju.

Kienet okka]joni mill-isba[ b’mod partikulari g[all-omelija li kienet g[ajn ta’ tag[lim dwar min hu s-sa/erdot, miz-ziju ta’ Dun Krystoff, il-Kanonku John Muscat.

Bi knisja ppakkjata u, wara, pjazza l-istess, kien mument ta’ fer[ li kien ilna a[na l-Qalin ma n[ossuh propju tnax-il-sena, minn meta l-a[[ar persuna millQala – Dun Charles Buttigieg, illum Vi/i-Parroku tal-Qala, kien ordnat sa/erdot fis-26 ta’ :unju 1999.

Iva, il-Qala ng[atat rigal, u [afna minn dan hu frott il-[idma pastorali tal-parro//a tag[na u le]empju tajjeb tal-ar/iprieti u lkleru tal-Qala matul is-snin.

Dun Krystoff se jkompli listudju u x-xog[ol pastorali tieg[u f’Ruma g[as-snin li ;ejjin.

A[na se nitolbu g[alih u nawgurawlu snin ta’ [idma kbira fl-g[alqa tal-Mulej, ikun fejn ikun.

DR. RAYMOND C. XERRI

Il-Qala

Hu u jistudja d-dettalji tal-fa//ata, g[andu mnejn jinduna li g[alkemm ittliet arlo;;i fil-kampnar lemini talKnisja huma interessati u utili, wie[ed minnhom, dak li suppost jindika l;urnata, g[andu l-kliem mitfija bi]]mien.

Min jaf kieku l-inkarigati mirrestawr iqabbdu lil xi [add ji]bog[ ilkliem mill-;did g[ax, bil-maltempijiet, dan l-arlo;; ma jdumx ma jkun qed jimmarka xejn1

F. CASSAR Kalkara

Il-fa//ata imponenti tal-Konkatidral ta’ San :wann

Gwerra lill-[ela Sur Editur, Hawn x’u[ud li qed isawtu lil [addie[or bil-kelma ‘awsterità’. Pere]empju, jg[idulhom: “Batu talli ma kontux attenti, u issa kellkom issofru l-awsterità”.

‘Awsterità’ hi kelma [afna i]jed moderata minn swat jew kastig.

Meta faqqg[et il-gwerra tal-1939#45, [afna gvernijiet da[[lu s-sistema ta’ awsterità. Kollox jintu]a bilg[aqal g[ax il-produzzjoni hi ristretta u l-futur [add ma jaf

kif ikun. Dawn l-istess gvernijiet kienu mhux biss ixandru l-awsterità i]da wkoll juruha bil-fatti: Nimxu (jew nu]aw bi/ikletta) flok nu]aw karozza privata. Nieklu filpost tax-xog[ol. Niktbu fuq il-lavanja flok fuq il-karta.

Persuna awstera, spe/jalment meta tkun fittmexxija, tadaotta sens ta’ moralità u severità.

Is-sawm, li a[na nasso/jaw ma’ ]mien ir-Randan, hu forma ta’ awsterità: tajjeb g[ar-ru[ bi preparazzjoni

g[all-G[id il-Kbir. Il-kelma ‘awsterità’ m’g[andhiex g[ax trieg[ex.

Il-Gre/ja ;ralha li ;ralha, g[ax kien hemm tberbiq kbir g[al perijodu twil. Issa kul[add suspettu] minnha u hi qed tipprova tpatti b’awsterità fil-qasam ekonomiku. {afna jixtiequ li dak li ;ara lill-Gre/ja u g[add ta’ pajji]i o[rajn fl-UE ma ja[kimx lil pajji]na, u r-risposta hi “sistema ta’ awsterità”.

G[alhekk ma nafx kif g[ad hawn arja ta’ [ela.

Nispe/ifika: il-[ela ta’ dawl elettriku f’xi ;onna pubbli/i, meta l-istess ;onna jkunu g[alqu g[all-pubbliku.

Ma nni]]ilhiex li /erti partiti tal-futbol jintlag[bu ta[t id-dawl qawwi tallighting-stands f’[afna lokalitajiet, b[al grawnds talfutbol, meta g[andna x-xemx iddawwal pajji]na g[al [afna sig[at. {ela ta’ ]ejt; tni;;i] talarja; flus down the drain.

M. TABONE

Pembroke

100 sena mill-Ordinazzjoni Episkopali tal-Isqof Angelo Portelli O.P. Sur Editur, L-Isqof Angelo Portelli, Dumnikan, baqa’ mag[ruf g[all-[idma pastorali li wettaq u g[all-[ajja qaddisa tieg[u. Kien membru talOrdni Dumnikana u dejjem kien qrib talpoplu, l-aktar tal-fqar.

Twieled il-Belt Valletta fl-1852 u ta’ età ]g[ira da[al fl-Ordni Dumnikan. Wara li temm b’su//ess l-istudji tieg[u kien ordnat sa/erdot fl-1874. Kien sa/erdot intelli;enti u g[allem il-Filosofija, it-Teolo;ija Dommatika u Morali fost su;;etti o[rajn Serva ta’ pirjol, majjistru tan-novizzi u re;;ent tal-istudji.

Bejn l-1896 u l-1902, kien Kappillan talParro//a Matri/I u Ba]ilika tal-Porto Salvo u San Duminku tal-Belt Valletta. F’din ilparro//a [adem [afna. Kien Direttur tatTerzjarji Dumnikani, Direttur Spiritwali u membru tal-Ar/ikonfraternita tar-Ru]arju.

Patri Angelo Portelli kien benefattur kbir tal-parro//a Dumnikana tal-Belt.

Bil-[idma tieg[u kien sar il-kwadru ta’ San Duminku g[al fuq l-artal tieg[u, xog[ol il-pittur mag[ruf Giuseppe Calì, iben l-istess parro//a. Kien [allas ukoll minn butu g[allir[am tal-kappellun ta’ San Duminku.

B[ala kappillan wettaq [idma kbira fost il-parru//ani tieg[u. Kien jag[mel karità kbira mal-foqra.

Kien fil-festa ta’ San :u]epp tal-1911, li kien ir/ieva l-a[bar li l-Papa San Piju X, kien [atru b[ala Isqof Titulari ta’ Sentinonte u Isqof Aw]iljarju tal-Ar/isqof Pietru Pace.

Kien konsagrat Isqof nhar il-{add 14 ta’ Mejju, fil-Konkatidral ta’ San :wann, millAr/isqof Pace, fost il-fer[ kbir tal-poplu.

Matul l-Episkopat tieg[u, Mons Portelli wettaq [idma kbira. Kellu sehem kbir filKungress Ewkaristiku Internazzjonali li sar f’Malta fl-1913. L-Isqof Portelli kien bniedem tal-pa/i. {adem [afna biex se[[et il-pa/i fost il-poplu tag[na wara l-in/identi tas-7 Giugno tal-1919.

Meta fl-1914 miet l-Ar/isqof Pietru Pace, hu serva b[ala amministratur, sakemm fl1915, Dom. Mauro Caruana, Benedittin, in[atar b[ala l-Ar/isqof il-;did ta’ Malta.

L-Isqof Portelli [adem [afna wkoll malAr/isqof Caruana, li tieg[u kien Vigarju :enerali u Delegat tieg[u.

L-Isqof Portelli kien sa/erdot umli u qatt ma fittex unuri. Kellu devozzjoni kbira lejn il-Ver;ni Marija u lejn l-Ewkaristija. Kien reli;ju] mill-aktar osservanti. L-Isqof Angelo Portelli miet nhar id-19 ta’ :unju tal-1927, wara [ajja ta’ 75 sena. Il-poplu kollu beka t-telfa tieg[u. Kien midfun filknisja ta’ San Duminku, mag[rufa aktar b[ala tal-Madonna tal-G[ar fir-Rabat ta’ Malta.

Jibqa’ mfakkar b[al iben denn talpatrijarka San Duminku u membru millaktar [abrieki tal-Ordni tal-Predikaturi.

IVAN SCERRI

Mosta

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 18 ta’ Awwissu, 2011

Kontroll tal-billboards Sur Editur, Kien ing[ata permess mill-MEPA biex ikunu jistg[u jitqieg[du fil-pubbliku billboards konnessi mal-kwistjoni tarreferendum dwar IVA jew LE g[ad-divorzju f’pajji]na.

Sa fejn naf jien, il-permess kien ing[ata bil-kundizzjoni li kull billboard fuq dan is-su;;ett kien irid jitne[[a qabel iddata tar-referendum, ji;ifieri qabel it-28 ta’ Mejju, 2011.

G[addew tliet xhur mir-referendum, u min jg[addi millg[olja tal-bypass tal-Mellie[a lejn l-G[adira jkun konfrontat b’billboard kbir jg[ajjat biex in-nies tivvota g[ad-divorzju.

Mela hawn ukoll l-ipprivile;;jati?

B. OFT

{al Balzan

Student isma’ minn B&B u tirran;a ru[ek!

Sur Editur, Evarist Bartolo u Owen Bonnici (B&B) nhar il:img[a 19 ta’ Awwissu marru jippontifikaw dwar ledukazzjoni billi waqt konferenza tal-a[barijiet taw statistika ]bilan/jata dwar [afna setturi. {arrfu dwar in-numru ta’ studenti li jkomplu jistudjaw wara s-sekondarja. Numru dan li issa la[aq it-73% ta’ dawk li g[alqu s-17-il sena. {arrfu dwar ir-ri]ultati fissu;;etti tax-xjenza (inklu] ilfi]ika) meta fil-fatt dawk li qag[du g[al dawn l-e]amijiet kisbu ri]ultati tajbin.

Bartolo u Bonnici [arrfu wkoll dwar l-istudji tal-lingwi. ?ekknu bil-kbir in-numru ta’ dawk li jistudjaw it-Taljan, ilFran/i], l-Ispanjol u l:ermani]. Fl-e]amijiet ta’ dawn l-erba’ lingwi l-istudenti kellhom rata medja ta’ su//ess ta’ 87.75%!

I]da l-ag[ar [a;a li g[amlu Bartolo u Bonnici kien dak li qalu dwar ir-ri]ultati tas-SEC billi taw is-soltu parir [a]in laburista.

B & B qalu li min jikseb gradi 6 u 7 fis-SEC la jista’ jkompli jistudja u lanqas ja[dem bihom meta fil-fatt b’dawn il-gradi wie[ed jista’ jkompli jistudja wara ssekondarja fl-MCAST, fl-ITS u fl-Upper Secondary.

Fil-fatt, min kellu dawn ilgradi seta’ u fil-fatt sab ja[dem bihom kemm malGvern kif ukoll mal-privat.

Issa, studenti li ;ibtu gradi 6 u 7, isimg[u minn B & B u oqog[du /i//u d-dar stennew li jitla’ fil-gvern il-labour forsi jda[[alkom f’xi korp taxxog[ol. Oqog[du d-dar u paxxu lil tal-labour billi tmorru tirre;istraw.

Il-;enituri ta’ dawn listudenti g[andhom jie[du parir ming[and min verament jifhem u wara jift[u g[ajnejn uliedhom minn dan il-qerq tallaburisti. L-istudenti g[andhom ikunu jafu li kien Gvern Laburista li kien g[alaq l-MCAST filwaqt li l-Gvern Nazzjonalista qed itellg[u f’livell ta’ università billi issa qed jo[ro; il-gradwati tieg[u.

L-istudenti g[andhom ikunu jafu li meta dan Bartolo kien ministru wara li tal-Labour kienu weg[du lil kull student li mhux se jmissu l-istipendji kien bag[thom jiddejnu listess stipendju mill-banek filwaqt li Gvern Nazzjonalista firex l-istipendju fuq eluf u eluf ta’ studenti.

L-istudenti g[andhom ikunu jafu li l-patrijarka Dom Mintoff kien stqarr li ma riedx numru kbir ta’ studenti g[ax dawn meta ma jsibux xog[ol jispi//aw isiru terroristi talBrigate Rosse!

Dik hi d-differenza bejn ilLabour u l-Partit Nazzjonalista fejn jid[lu listudenti: tal-ewwel jib]a’ minnhom filwaqt li tat-tieni g[andu fidu/ja fihom!

MARIO BORG Il-{amrun

19

Fanfarunati minn 7,000 student Sur Editur, Dan l-a[[ar aktar minn 7,000 student applikaw permezz talinternet biex jibdew xi kors flUniversità ta’ Malta jew filJunior College.

Dan kien possibbli li jsir bissa[[a tal-investiment li g[amlu gvernijiet nazzjonalisti flinfrastruttura u fl-edukazzjoni.

Mhux hekk il-Partit Laburista fil-gvern g[ax qatt ma kellu politika ta’ vi]joni.

G[adni niftakar l-attitudni talGvernijiet Laburisti tassebg[inijiet u tmeninijiet li xejn ma kienet favur l-introduzzjoni tal-kompjuter. Kienu jg[idu li dawn itellfu l-postijiet taxxog[ol u li j;ibu l-qg[ad!

Dak i]-]mien kont tin[tie; li/enzja spe/jali biex timporta kompjuter tal-log[ob!

Imbag[ad meta fl-1987 tela’ Gvern Nazzjonalista u Fenech Adami ;ie biex jibdel is-sistema tat-telefonija fissa minn dik antikwata Strowger g[al wa[da di;itali, il-Kap tal-Oppo]izzjoni Karmenu Mifsud Bonnici u lPL kollu mieg[u [ar;u bil-kbir kontra dan l-investiment u kienu sej[ulu ‘fanfarunati’ u ‘sparpaljar ta’ flus il-poplu’.

Wara, meta ;ejna biex ninvestu fit-telefonija /ellulari (mowbajl) tal-labour tg[idx x’ma qalux. Pere]empju lgazzetta Il-{elsien (editur: Evarist Bartolo) kienet qalet li

f’Malta l-mowbajl m’g[andniex x’nambuh g[aliex il-pajji] kien tant /kejken li jekk tg[ajjat kont tinstema’ minn ponta g[al o[ra tal-g]ira.

Intant ner;g[u g[a]-]minijiet tal-lum u s-7,000 applikazzjoni li kellna permezz tal-internet.

Nist[ajjel lil Karmenu Mifsud Bonnici jg[id dwar l-istudenti: “Dawn kollha fanfarunati.

U]aw l-internet biex ma jmorrux sal-università jew salJunior College u japplikaw personalment!”

Imma dak hu l-labour.

Dejjem hekk kien u hekk jibqa’.

FRANS FARRUGIA

Birkirkara

L-a[barijiet u l-anali]I tal-gazzetti Sur Editur, Mhux l-ewwel darba li naqleb ir-remote control [alli nara la[barijiet fuq diversi stazzjonijiet tat-televixin.

Nirreferi g[al stazzjon partikulari u b’dispja/ir ng[id li g[alkemm ir-rapport tala[barijiet suppost li jkun ta’ tag[rif ;enerali hu fatt li rappurta;; tal-keffa talmi]ien, fejn suppost tkun ugwali, din aktar ixxaqleb lejn na[a wa[da milli ]]omm ilbilan/ skont ma titlob lAwtorità tax-Xandir.

Kull min g[andu ftit sens komun, mill-ewwel jinduna bli]bilan/ imxandar u jiddejjaq jisma’ rapporti negattivi; simili g[al dawk li jkunu rappurtati fuq stazzjon ie[or partikulari, g[alkemm fuq dan l-istazzjon, wie[ed dejjem jifhimha li jistenna li jisma’ l-oppost li jwettaq il-gvern!

Min-na[a l-o[ra, fuq dan listazzjon partikulari, wara la[barijiet ikun rappurtat ukoll x’qalu l-gazzetti, bir-ri]ultat li l-kummentatur dejjem irid jikkummenta fuq dak li ma jaqbilx g[al widnejh minn dak li jkunu rrappurtaw il-gazzetti.

Il-kummentatur dejjem irid ideffes imnie[ru u jg[id u jesprimi l-idea tieg[u fuq issu;;ett u b’hekk u ma j[allix ir-rappurta;; tal-gazzetti g[all-;udizzju tas-semmieg[a, kif suppost isir.

Barra min hekk, ilkummentatur lanqas jag[mel bilan/ fir-rapport tieg[u bejn

gazzetta u o[ra fuq dak li jkun rappurtat u nkiteb.

Gazzetta partikulari j;ibilha r-rapport kollu ta’ dak li jkun inkiteb filwaqt li r-rapport fuq gazzetti o[rajn dejjem ikun kon/i] u u mimli kummenti opposti min-na[a tieg[u, spe/jalment f’dak li ma jaqbilx g[al widnejh.

Wie[ed jibda jiddubita jekk dan l-istazzjon huwiex isseconda mano ta’ stazzjon ie[or partikulari, g[aliex irrapporti tieg[u, kemm fl-

a[barijiet u kemm f’dak li jirrappurtaw il-gazzetti huma differenti minn dawk imxandra minn stazzjonijiet o[rajn.

F’dan il-kuntest, wie[ed irid ji;bed l-attenzjoni tal-Awtorità tax-Xandir biex tara li jkun hemm bilan/ serju u ekwilibriju min-na[a ta’ dan listazzjon, partikularment fuq dak li jkun qed jigi rappurtat, kemm fil-gazzetti kif ukoll fla[barijiet, lokali u barranin.

FRAN:ISK Il-Birgu

20

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Riforma fil-futbol^ Sur Editur, B[al [afna li j[obbu jaraw ilfutbol, dan l-a[[ar issagrifikajt sag[tejn qari u ntfajt nara l-partita bejn lIspanjoli (Barcellona) u lPortugi]i (Porto).

G[all-ewwel kienet bilan/jata i]da wara ftit deher li l-Ispanjoli kienu i]jed raffinati, b’mod spe/jal fittqassim tal-ballun. Dan kontra t-tendenza ta’ [afna plejers ta’ timijiet kontinentali o[rajn li donnhom m’g[andhomx sabar iqassmu ballun u [afna drabi jixxuttjaw ’il fuq bladdo//.

Kien hemm waqfiet filpartita Barcellona – Porto meta l-Ispanjoli kienu qed jehdew i[addmu tqassim li konna ng[idulu ‘bizzilla’.

I]da dil-‘bizzilla’ ma tantx kienet tg[odd g[al tal-Porto g[ax kultant bdew “ifittxu rra;el”... u komplew jg[arrqu lilhom infushom. Mument minnhom Rolando, fid-difi]a tal-Porto, qata’ mill-art lillplejer brillanti Messi.

T[oss g[alih g[ax hu plejer intelli;enti, [afif u fier.

E]attament waqt din l-azzjoni selva;;a deher – fl-isfond ta’ dawn i]-]ew; plejers — tabellun bil-kelma RESPECT imwa[[al mad-dawra talgrawnd.

Rispett lejn xiex? Lejn ilbnedmin?

Ir-referee mill-ewwel induna b’dil-kattiverja u billi Rolando kien di;à ammonit, ke//ieh.

B’foul b[al dak – kieku rregoli favur l-isport kienu i]jed siewja – kien jitke//a g[al numru ta’ snin.

Taqtag[lu l-karriera fil-futbol u tag[ti lezzjoni bih!

F’gazzetta bl-Ingli], dan ilfoul kien deskritt b[ala chopping down, b[allikieku fil-futbol tista’ tqa//at plejer b[alma forestier, b’daqqa ta’ mannara, jista’ jqa//at si;ra.

Din l-u]anza hi kriminalità kontra l-umanità. Hemm b]onn li l-awtoritajiet kompetenti ja;ixxu biex din id-de;enerazzjoni tieqaf u titre;;a’ lura.

S.C.R. L-Isla

Awguri g[al fejqan ta’ malajr

Donazzjoni ta’ demm Sur Editur, Innutajt li l-Kap tas-Servizz Nazzjonali g[at-Trasfu]joni tadDemm fi Gwardaman;a ftit ;img[at ilu [are; spe/i ta’ distress call li fiha talab l-g[oti tad-demm g[ax il-provista kienet nieqsa.

Semma li wa[da mill-kaw]i ta’ din is-sitwazzjoni hi ]-]ieda fl-in/identi li qed ikun hawn.

Forsi qag[da b[al din t[ajjar x’u[ud jevitaw, flok jistiednu, in/identi b’log[ob goff fil-grawnd, fuq xatt il-ba[ar u anke fittoroq b’sewqan irresponsabbli.

Jekk ma jinstabx rimedju — g[ax id-demm la jista’ jkun manifatturat u lanqas jinxtara — dawk li jkorru b’kapri// u jirrikjedu d-demm, in[oss li g[andhom jitpo;;ew wara dawk il-pazjenti li jkunu korrew bla ebda [tija tag[hom!

R. FARRUGIA

In-Naxxar

Sur Editur, Ning[aqad mal-qarrejja ta’ il-mument biex nawgura fejqan s[i[ u ta’ malajr lill-Ministru Carm Mifsud Bonnici, wara lintervent kirur;iku li kellu jag[mel.

Hu ta’ pja/ir li nsiru nafu li loperazzjoni kienet su//ess u nkomplu nitolbu g[alih.

Minkejja s-sitwazzjoni ta’ sa[[tu Dr Mifsud Bonnici ma naqasx mill-appuntament regolari mal-qarrejja tieg[u u ta’ dan nirringrazzjawh.

Il-Ministru Mifsud Bonnici hu bniedem ta’ kultura, intelli;enti, [abrieki, u fuq

kollox im]ejjen bil-virtù talonestà li sfortuntament mhix daqstant komuni f’/erti politi/i.

Bi]zejjed taqra l-kitbiet tieg[u biex tinduna li jaf jikteb fuq su;;etti li jvarjaw minn dawk politi/i, ta’ kultura u anke ta’ reli;jon. Jitkellem fuq irreli;jon b’/erta konvinzjoni li ti;bed l-ammirazzjoni anke ta’ dawk li j[arsu lejn il-politika b’lenti differenti minn tieg[u.

Awguri mill-qalb g[allfejqan s[i[ u ta’ malajr lillMinistru Carm Mifsud Bonnici.

EMILY BARBARO SANT Mosta

Lil Santa Marija wara l-festa tag[ha…

Sur Editur, G[adna kif i//elebrajna l-festa f’;ie[ ittlug[ glorju] tal-Madonna bir-ru[ u bil;isem fis-sema.

Fil-Mosta, b[al f’postijiet o[ra, g[addejna tmintax-il jum li matulhom po;;ejna x-xbieha g[a]i]a tag[ha f’post prominenti fir-Rotunda tant g[al qalbna u permezz ta’ numru ta’ funzjonijiet dawwarna [arsitna lejha xi ftit i]jed missoltu.

Naturalment, il-qofol ta/-/elebrazzjonijiet intla[qu fil-jum g[a]i] tal-15 ta’ Awwissu, meta b[ala Mostin u fuq kollox b[ala uliedha, sba[na b’qalbna m[e;;a blim[abba g[aliha u [erqana li ni//elebraw festa mill-isba[ f’;ie[ha.

Filg[odu kellna l-Quddiesa Solenni, li matulha rriflettejna dwar il-virtujiet hekk kbar li l-Mulej Alla ]ejjinha bihom u allura dwar il-kobor tag[ha, li permezz tieg[u st[oqqilha l-Assunzjoni glorju]a.

Irriflettejna fuqha b[ala xempju talumiltà, tal-qdusija u ta’ rabta s[i[a ma’ Alla u mal-Kelma u r-rieda mqaddsa tieg[U. Irriflettejna fuqha b[ala mudell g[alina u b[ala [ajja, [lewwa u tama tag[na, issa u fis-sieg[a li fiha jog[;bu jsej[ilna l-{allieq Divin.

Filg[axija, imbag[ad, fost l-entu]ja]mu u l-fer[ ta’ [afna minn uliedha, [ri;na u dawwarna x-xbieha [elwa tag[ha fit-toroq tag[na biex tfakkarna i]jed fiha, f’im[abbitha bla qies g[alina u fil-pre]enza kontinwa tag[ha f’[ajjitna u anke biex nersqu i]jed lejha.

Meta da[[alna x-xbieha tag[ha lura firRotunda, it-tempju maestu] ta’ Alla Sidna li missirijietna ddedikaw lilha, infexxejna f’/ap/ip kontinwu ad unur tag[ha u n;barna lkoll g[all-barka ta’ :esù binha.

Dak :esù s-Salvatur tag[na, il-feddej

tag[na li bl-‘iva’ tag[ha, il-kelma saret la[am u Hu ssawwar f’;ufha, l-ewwel tabernaklu [aj tieg[U. Dak :esù li Hi ;arret ;o fiha g[al disa’ xhur s[a[. Dak :esù li Hi tatu l-[ajja filfaqar tal-g[ar ta’ Betlem. Dak :esù li flimkien mat-twajjeb :u]eppi tant g[o]]et u rabbiet fis-sempli/ità tar-ra[al ta’ Na]aret.

Dak :esù li fit-tie; ta’ Kana Hi qalet g[alih: “Ag[mlu dak li jg[idilkom Hu.” Dakinhar Hi wasslet messa;; u appell g[all-fidu/ja fih, li jg[odd g[all-umanità kollha ta’ kull ;ens u ta’ kull ]mien. Dak listess :esù li Hi akkumpanjat fit-tbatija [arxa tieg[U sa fuq is-salib, sa ma bit-tismir ta’ idejH u ri;lejH fuq dik l-g[uda, issi;illa darba g[al dejjem il-patt tieg[U ta’ m[abba perfetta u infinita g[all-umanità u hemm tana sa[ansitra lilha b’Ommna tas-Sema, b’avukata tag[na, b’sur u kenn tag[na.

Fi tmiem dawn i/-/elebrazzjonijiet hekk sbie[, il-kumitati tas-So/jetà Filarmonika Nicolò Isouard, tas-So/jetà Filarmonika Santa Marija u tas-So/jetà Piroteknika 15 ta’ Awwissu, ing[aqdu flimkien biex f’isem il-Komunità Mostija kollha, sellmu u talbu g[all-erwie[ ta’ Mario Farrugia u Mario Dimech, tnejn minn [utna li kienu tant dedikati u m[e;;a f’[idmiethom, dejjem blg[an li jkollna festa mill-isba[ u li g[alkemm [allew [ajjithom f’di]grazzji pirotekni/i, a[na nittamaw li qeg[din igawdu ;miel il-Madonna fis-sema.

Imbag[ad qajl qajl beda nie]el is-siparju fuq dan il-jum. Kellna festa sabi[a!

G[additilna! Issa g[al sena o[ra jekk Alla jrid!

Dawn huma fost il-kummenti komuni li a[na l-Mostin imdorrijin ng[idu fi tmiem iljum tant g[a]i] g[alina tal-15 ta’ Awwissu. :img[a wara, fl-ottava tal-festa, i//elebrajna Quddiesa ta’ radd il-[ajr g[a/-

/elebrazzjonijiet li kellna u onorajniha ta[t it-titlu ta’ Re;ina tas-Sema u l-Art. Kif tixhed il-kuruna li biha kienet inkurunata x-xbieha tag[ha fil-kwadru titulari tag[na nhar l-10 ta’ Awwissu 1975 bit-t[abrik tal-mibki u ma[bub Mons.

Bartilmew Bezzina.

U hawn, G[a]i]a u Ma[buba Santa Marija, nitolbok, ismag[ni nsejja[lek g[al darba o[ra b’dan l-isem tant sabi[ u melodju] li jdoqq tant [lejju f’widnejna u li jnaqqax noti ta’ m[abba u pa/i fil-qalb tag[na: Santa Marija.

Issa li xbiehatek tinsab mill-;did fin-ni//a u spi//at mill-vi]joni tag[na l-atmosfera ta’ festa, a[na nixtiequ Marija li, Int, tnissel fina festa o[ra akbar u isba[ fil-;ewwieni tag[na. Festa ta’ rabta s[i[a ma’ Ibnek :esù u mieg[ek matul is-sena kollha u matul ilbqija tal-pellegrina;; tag[na lejn is-sema pajji]na.

G[alhekk, g[inna G[a]i]a Ommna biex b’sin/erità s[i[a nfittxukom, insibukom, in[ossukom u n[obbukom dejjem i]jed.

Kattar fina t-twemmin, il-fidi u t-tama fikom u l-im[abba lejn il-proxxmu tag[na kollu.

G[inna biex bi kliemna u b’g[emilna nag[mlu dejjem il-;id u qatt id-deni.

Ag[mel li n[arsu d-dinjità ta’ xulxin u [e;;i;na biex in[arsu kuljum ilKmandamenti ta’ Alla u nersqu kif jixraq g[as-Sagramenti Mqaddsa.

Wassalna Marija biex meta, jekk il-Mulej irid, tasal festa o[ra, verament ikollna g[alxiex nifir[u u ni//elebraw fil-grazzja tieg[U u f’;ie[ek u lil dawk minna li sa dak i]-]mien forsi jog[;bu jsej[ilhom g[al g[andu, akkumpanjahom sal-festa eterna fis-sema.

ALISON TONNA

Mosta

ITTRI LILL-EDITUR

21

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Gvern tal-laburisti tris!

Sur Editur, Jason Micallef dak li darba kien Segretarju :enerali tal-PL — f’Awwissu tal-2007, qabel l-Elezzjoni :enerali, kien qal li Gvern Laburista kien se jkun gvern tal-laburisti.

Dakinhar kien qal ukoll li “din iddarba m’hemmx titubar” ji;ifieri naqdukom mal-[a;ra t-tajn. Wara kollox lilu nnifsu hekk kien qdieh

Gvern Laburista meta dritt mill-bank tal-iskola da[[lu[ ja[dem max-xandir tal-istat lejlet l-Elezzjoni :enerali tal1987 fuq rakkomandazzjoni ta’ wie[ed mill-ministeri.

Fil-konferenza ;enerali tal-PL, filbidu tas-sena 2010, Jason Micallef re;a’ tenna l-istess diskors.

Kien [e;;e; lid-delegati laburisti biex ja[dmu [alli jkollna “gvern

laburista tal-Maltin kollha u tallaburisti wkoll”. Donnu li l-laburisti mhux Maltin i]da klandestini!

Issa, fuq il-facebook, feta[ [alqu lMEP laburista ‘mdendel’ Joseph Cuschieri fejn hu wkoll [e;;e; lillaburisti biex jirsistu biex ikollna l“labour fil-gvern g[al-laburisti u flinteress tal-poplu Malti u G[awdxi kollu!”

Viva l-[bieb tal-[bieb Sur Editur, Is-Sur Joe Sammut, laccountant tal-Mosta eks kandidat u eks te]orier talPartit Laburista, darba kellu lwi// jallega li l-firda fe;;et f’Malta fl-1977 meta Fenech Adami la[aq kap tal-PN (ara l-orizzont ta’ nhar it-Tnejn 6 ta’ April 2009) Issa, wara dak li ;ara fil:ema[irija So/jalista Libjana

sirna nafu li s-Sur Joe Sammut kien jie[u [sieb linteressi finanzjarji ta’ parti mill-familja Gaddafi f’Malta.

Ji;ifieri s-Sur Sammut kien jie[u [sieb il-miljuni ta’ flus li ‘ttie[du’ lill-poplu Libjan mill-familja tal-Kurunell.

Fil-fatt kien rappurtat li meta Muassim Gaddafi kien ifajjar xi festa kien iqabbad lil Joe Sammut i[allas lill-

kantanti li jkun ordna biex jallegraw lill-mistednin.

Kien rappurtat li darba Sammut kien [allas $2 miljuni lill-kantanta Beyoncè u darba o[ra kien [allas $1 miljun lill-kantanta Nelly Furtado.

Viva s-so/jalisti!

Viva l-[bieb tal-[bieb!

G. FARRUGIA {‘Attard

Meta Sant waqqa’ lil Muscat g[a/-/ajt Sur Editur, Nhar il-{add 4 ta’ Settembru 2011 Joseph Muscat kien fuq ir-Radju Super One. Qal li lg[oli fil-prezzijiet tad-dawl u l-ilma kien kollu [tija tal-gvern.

Din li Joseph Muscat assolutament jinjora rrealtà tal-prezzijiet internazzjonali tal-lum u jibqa’ jtambar sena wara l-o[ra li l-g[oli hu kollu [tija tal-gvern, turi l-arroganza politika bla qies ta’ dan il-bniedem.

I]da wie[ed g[andu jiftakar li lura fl-1997 Muscat kien jitkellem u jikteb biex jirfed lillPrim Ministru Alfred Sant meta dan, minkejja li l-prezz ta]-]ejt kien ta’ 12-il dollaru-il barmil biss, kien bla ;ustifikazzjoni g[olla bil-kbir ittariffi tad-dawl u l-ilma u kien ukoll introdu/a t-taxxa tad-drena;; fuq kull bieb!

Dak i]-]mien il-;urnalist Joseph Muscat kien i;;ustifika dak l-g[oli u kien kiteb hekk: “Na[seb li d-de/i]joni dwar dawn it-tariffi kienet wa[da, kollox ma’ kollox :USTA”.

Ji;ifieri dal-bniedem jasal biex ji;;ustifika

kollox (the end justifies the means). :ara li, ftit wara, Alfred Sant stess waqqa’ lil Muscat g[ar-ridikolu meta qal li t-tariffi kien g[ollihom g[ax kienu da[qu bih u kienu tawh parir [a]in dawk li kienu jmexxu l-Enemalta u l-WSC! Issa ner;g[u ni;u g[al-lum fejn Muscat jibqa’ jirrepeti li t-tariffi tad-dawl u l-ilma huma e]a;erati u konvenjentement jinjora li lGvern Nazzjonalista qed jissussidja dawk ittariffi bil-miljuni ta’ ewro kull sena u mbag[ad iwieg[ed li jekk ikun fil-gvern se jra[[ashom.

Jien ng[id li jekk Muscat ikun Prim Ministru, dan li ;ej mill-partit tal-u-turns, jg[olli t-tariffi u mhux ira[[ashom.

Dan ji;ri g[ax hu u t-tim tieg[u mhumiex nies kapa/i biex imexxu u ji;ri mbag[ad li Muscat jer;a’ jg[idilna li l-g[oli kien ;ustifikat… meta wie[ed iqis kollox ma’ kollox!

MARIO AGIUS Ra[al :did

Sewwa jg[idu li fuq tlieta toqg[od il-borma. Minn daqshekk tal-Labour ;enwini g[ax qed jav]awna minn issa li l-enfasi se tkun fuq il-laburisti g[ax dawk il-partitarji biss jissemmew b’isem il-partit tag[hom. L-o[rajn kollha, ji;ifieri nazzjonalisti, AD u bla partit, huma sempli/iment Maltin!

S. MALLIA

Ir-Rabat

Id-DNA tal-PL Sur Editur, Darba, lejlet l-Elezzjoni :enerali tal-2008, in-Nutar Charles Mangion kien g[ajjar linnazzjonalisti li g[andhom xi [a;a [a]ina fid-DNA tag[hom.

Nixtieq nikkummenta fuq issuperfi/jalità u l-irresponsabbiltà li hemm isserrep fid-DNA tallaburisti fejn tid[ol il-politika distruttiva tag[hom!

Se nsemmi ]ew; ka]i li jinvolvu lil Alfred Sant u lil Marie Louise Coleiro Preca.

Immorru lura ftit tas-snin. IlGvern Nazzjonalista kien qed jirranka fil-politika tieg[u dwar lICT u l-istudenti wie;bu bil-kbir g[as-sej[a tal-gvern tant li l-gvern ma kellux bi]]ejjed wisa’ fejn jakkomoda lil kul[add flistituzzjonijiet governattivi.

Hawnhekk tal-Labour bdew ixewxu li kien hemm min kien se jibqa’ barra! Il-Ministru Austin Gatt f’dak il-ka] kien irran;a biex numru ta’ studenti jibdew jitg[allmu f’istituti privat tal-ICT u j[allas il-gvern g[alihom.

B’hekk kien ikun inqeda kul[add.

Flok tal-PL kienu esprimew sodisfazzjon dwar dan kien qabe] il-mexxej Alfred Sant u qal li dawk li kienu se jintbag[tu flistituti privati kienu se jkunu ]vanta;;ati g[ax dawk l-istituti ma kinux ta’ livell professjonali! :ara i]da li dan il-paroli ta’ Fredu Sant ma sewa g[alxejn [lief biex inkwieta lill-istudenti u lill-;enituri tag[hom.

Fil-fatt, studenti minn dawk listituti privati kienu ;arrew ilpremjijiet kollha meta telg[u lIngilterra wara li lestew il-kors.

Daqshekk kienet tiswa l-kelma tal-mexxej laburista. Fil-fatt dawk l-istituti llum huma mfittxija [afna u kellhom ikabbru biex jilqg[u g[ad-domanda li g[andhom!

Issa mill-ICT ejja mmorru fuq is-sa[[a. Ftit tal-;img[at ilu t[abbar li kien intla[aq ftehim bejn il-Ministeru tas-Sa[[a u ]ew; sptarijiet privati biex pazjenti li ilhom jistennew g[alloperazzjoni tal-katarretti jkunu jistg[u jag[mlu din l-operazzjoni f’dawk l-isptarijiet bl-ispejje] g[all-gvern.

Tal-Labour, wara li kienu ilhom ixewxu dwar il-waiting lists, flok [adu pja/ir b’dan ilftehim malajr [ar;u stqarrija permezz tal-kelliema tag[hom dwar is-sa[[a, Marie Louise Coleiro Preca, li fiha maqdret wie[ed mill-isptarijiet u l-klinika fejn kellhom isiru dawn loperazzjonijiet. Hawnhekk re;a’ ;ara kif kien ;ara fil-ka] talistituti privati tal-ICT ji;ifieri t[assib, inkwiet u dubji bla b]onn din id-darba mal-morda.

Il-verità hi li altru milli l-Gvern Nazzjonalista jrid jag[mel issa[[a bil-[las, anzi f’dal-ka] jibag[tek g[all-kura fi sptar privat u j[allaslek il-gvern!

Dawn i]-]ew; in/identi — separati bejniethom b’numru ta’ snin — juru li jg[addi kemm jg[addi ]mien il-Labour jibqa’ ma jinbidilx g[ax baqg[u distruttivi u superfi/jali, ji;ifieri konsistenti fid-DNA politiku tag[hom.

PAUL MICALLEF

Ir-Rabat

L-Indipendenza mhix tan-nazzjonalisti biss Sur Editur, Fi ftit jiem o[ra Malta tfakkar is-sebg[a u erbg[in anniversarju tal-Indipendenza u g[all-kuntrarju ta’ dak li kien ji;ri fissnin sebg[in u tmenin dan isir b’mod trankwill u /ivili fuq skala nazzjonali.

G[alkemm donnu li bil-mod il-mod resqin biex dan il-jum tal-21 ta’ Settembru jkun rikonoxxut minn kul[add b[ala l-jum nazzjonali wa[dani ta’ Malta, jidher li g[adna ’l bog[od mhux [a]in.

Il-Partit Nazzjonalista, bir-ra;un kollu jikkommemora din il-;rajja bil-kbir u hekk g[andu jsir i]da na[seb li dan b’xi mod qed itellef milli llum qabel g[ada din id-data ssir l-unika festa nazzjonali.

Pere]empju jien ma naqbilx li flIndipendenza g[andha tittajjar ilbandiera tal-partit, imma fuq il-ka]ini kollha, sew dawk politi/i u o[rajn so/jali g[andha tittella’ biss il-bandiera Maltija.

Anke Fuq il-Fosos, waqt il-festi, g[andhom iperpru bnadar Maltin biss.

Meta :or; Borg Olivier ;ab lIndipendenza g[al Malta ma ;abhiex g[an-nazzjonalisti biss imma g[allMaltin kollha u wisq nib]a’ li xi u[ud ja[sbu li l-indipendenza hi xi festa nazzjonalista.

Mela ejja minn issa nibdew innaqqsu l-aspett politiku minn dan il-jum u nag[tuh bixra aktar nazzjonali kif

jixraqlu billi, dakinhar, kullimkien titla’ tperper biss il-bandiera Maltija [alli b’hekk [addie[or ma jkollux sku]a li lIndipendenza hi tan-nazzjonalisti biss imma tal-Maltin kollha, kif fil-fatt hi.

Forsi xi darba g[ad naraw il-21 ta’ Settembru, jum l-Indipendenza ta’ Malta b[ala l-uniku jum nazzjonali ta’ Malta.

JEKK TRID TAG{TI L-ISBA{ RIGAL B’:EST KBIR TA’ ALTRUWI}MU ... AG{TI D-DEMM ILLUM

CHARLES ATTARD

Is-Swieqi

22

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

INTERNAZZJONALI

IL-POLONJA

Il-Ministri tal-Finanzi tal-UE jiffinalizzaw ir-regoli g[al pakkett ekonomiku Ewropew Il-Ministri tal-Finanzi talUnjoni Ewropea, ilbiera[ ikkonkludew jumejn ta’ ta[ditiet fil-belt Pollakka ta’ Wroclaw, fejn fost o[rajn iffinalizzaw il-[idma intensiva fuq is-sitt atti legali, inti]i biex itejbu l-amministrazzjoni talekonomija fl-Unjoni Ewropea.

Intant, il-Ministri la[qu ftehim dwar numru ta’ issues pendenti u wara li pakkett ta’ [ames regolamenti u direttivi g[adda min-negozjati intensivi bejn il-Kunsill tal-Ministri (mag[ruf b[ala ECOFIN) u lParlament Ewropew, bilkooperazzjoni talKummissjoni Ewropea.

Aktar qabel, il-Parlament kien ippre]enta ’l fuq minn elfejn proposta rigward emendi g[as-sitt abbozzi talatti legali li ppre]entat ilKummissjoni f’Settembru tassena l-o[ra.

Fl-istess [in, il-Ministri f’Wroclaw irnexxielhom jirrisolvu l-kwistjonijiet li kien fadal u li jippermettu g[allfinalizzazzjoni tal-pakkett mill-aktar fis.

-

’

-

Il bidliet kriti/i, f dan ir

:

rigward, jinkludu

it-tis[i[ g[all-pro/ess g[atte[id tad-de/i]jonijiet millKunsill fl-hekk imsej[a “parti preventiva” tal-Patt g[allIstabbiltà u l-I]vilupp; it-titjib tad-djalogu dwar lissues makro-ekonomi/i bejn listituzzjonijiet Ewropej; is-sorveljanza tal-i]bilan/i makro-ekonomi/i e//essivi g[all-pajji]i bl-i]bilan/i u ssurpluses attwali, flimkien ma’ ‘trattament’ xieraq; it-tis[i[ tal-kriterji dwar id-djun fil-parti korrettiva talPatt g[all-I]vilupp u lIstabbiltà, minbarra kriterji dwar l-i]bilan/; l-introduzzjoni ta’ sanzjonijiet g[all-pajji]i taz-

Tonio Fenech, il-Ministru g[all-Finanzi, l-Ekonomija u l-Investiment, jidher jitkellem mal-uffi/jali lbiera[ fl-a[[ar jum tat-ta[ditiet, f’Wroclaw (Reuters)

Zona-Ewro li ma jimxux skont ir-regoli tal-Patt u li jridu jkunu esti]i u applikati ’l quddiem... is-sanzjonijiet se jkunu imposti fuq sistema aktar awtomatika u l-Kummissjoni g[andha ting[ata rwol akbar filpro/edura tas-sorveljanza; it-titjib fit-trasparenza fejn jid[ol il-pro/ess g[at-te[id tadde/i]jonijiet flamministrazzjoni ekonomika tal-UE. Hemm anki l-iskop g[al ‘djalogu ekonomiku’ ;did bejn l-istituzzjonijiet talUnjoni; it-tmexxija u amministrazzjoni a[jar tar-regoli u lpolitika komuni tal-UE millGvernijiet u l-Parlamenti nazzjonali.

B’hekk, l-Ewropa qed ta[seb biex tikkumbatti bl-a[jar mod il-kri]i tad-dejn attwali minbarra li tadotta sistemi li ja//ertaw li pajji]i midjunin b[all-Gre/ja j]ommu malkriterji u l-kundizzjonijiet

fiskali li jkunu da[lu g[alihom.

Sadattant, il-Ministri Ewropej f’Wroclaw qablu dwar it-tis[i[ tal-banek flEwropa wara l-istress tests ta’ Lulju, u meta rapport qed iwissi li l-kri]i ‘sistematika’ relatata g[ad-djun tal-pajji]i issa qed thedded anki kri]i ;dida fil-qasam tal-kreditu (jew credit crunch ie[or).

Fl-istess [in, Elena Salgado, il-Ministru ta’ Spanja responsabbli mill-Ekonomija, spjegat li hi u l-kollegi waslu fil-konklu]joni li je[tie; ja[dmu lejn sistema finanzjarja li tilqa’ a[jar g[at-the]]i] li qed jaraw b[alissa.

“Il[aqna consensus li listituzzjonijiet finanzjarji tag[na jiggwadanjaw li kieku jsa[[u l-kapital biex jaqdu l[ti;iet ta’ (il-ftehim ta’) Basel III u jiffa//jaw kwalunkwe eventwalità tal-mument,” kompliet Salgado.

I]da dan ma jfissirx li l-

banek fl-Ewropa g[andhom jing[ataw kapital addizzjonali u sostanzjali mill-fondi pubbli/i – il-consensus g[andu jitqies aktar b[ala rikonoxximent tar-ri]ultati talimsemmija stress tests g[allbanek.

Illum, il-banek fl-Ewropa qed isibuha diffi/li biex jissellfu l-flus fost l-allarm tasswieq dwar l-effetti ta’ sitwazzjoni potenzjali fejn ilGre/ja tonqos milli tirrispetta lobbligi fuq il-biljuni ta’ ewro li ssellfet ming[and l-Unjoni Ewropea u l-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF).

U dan meta l-a;enzija Moody’s, jiem ilu, naqqset ilcredit rating g[al ]ew; banek ta’ Franza – is-Société Générale u l-Crédit Agricole – fost preokkupazzjoni dwar ilprofili tal-finanzjament u llikwidità ta’ dawn listituzzjonijiet f’sitwazzjoni dejjem aktar in/erta.

I]-]ew; banek spi//aw esposti g[ad-djun enormi akkumulati mill-Gre/ja u ddowngrade, fost o[rajn serva biex jenfasizza l-livell tassogru og[la g[as-settur finanzjarju tal-Ewropa, bilkonsegwenza tal-kri]i tad-djun fiz-Zona-Ewro.

Nhar il-:img[a, li g[adda is-Segretarju tat-Te]or Amerikan, Timothy Geithner, insista biex il-Ministri tazZona-Ewro ja//ertaw minn aktar ri]orsi [alli jikkonfrontaw il-kri]i tad-djun.

Il-pre]enza ta’ Geithner filbelt Pollakka kienet partikularment sinjifikanti meta l-Istati Uniti wkoll qed tinkwieta dwar is-sitwazzjoni tad-dejn fiz-Zona-Ewro – bisSegretarju Amerikan iwissi biex il-Mexxejja Ewropej ma “jesa;erawx id-diskors” dwar id-di]gwid ta’ bejniethom rigard il-mezzi li jistg[u jirrisolvu l-kri]i.

F’laqg[a li kellu Geithner mal-Ministri taz-Zona-Ewro (u li ma kinitx miftu[a g[allistampa) hu rrappurtat li dan widdibhom li d-differenzi tag[hom f’din is-sitwazzjoni “g[andhom potenzjal kbir ta’ [sara”. Hu fl-istess [in [e;;e; biex “il-gvernijiet u l-banek /entrali ja[dmu [alli jimminimizzaw is-sogru g[asswieq li ’l quddiem jista’ j[alli effetti katastrofi/i”.

Geithner imbag[ad sejja[ biex l-Istati taz-Zona-Ewro j]idu l-Fa/ilità Ewropea g[allIstabbiltà Finanzjarja – il-fond ‘tas-salvata;;’ attwali g[allpajji]i bi problemi finanzjarji u li g[alissa hu ekwivalenti g[al 440 biljun ewro – i]da skont irrapporti, il-Ministru tal-Finanzi :ermani], Wolfgang Schaeuble, wie;eb li ma jistenniex qbil “min-na[a ta’ dawk li j[allsu t-taxxa”.

INTERNAZZJONALI

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

23

L-ISTATI UNITI

FIL-QOSOR

Jistg[u je[lu l-piena tal-mewt

IN-NI:ERJA: Erba’ membri ssuspettati ta’ setta radikali I]lamika huma akku]ati li wettqu l-attakk suwi/ida tax-xahar li g[adda kontra l-kwartieri ;enerali tan-Nazzjonijiet Uniti f’Abija, u intant jistg[u je[lu l-piena tal-mewt jekk jinstabu [atja. Tal-anqas tlieta u g[oxrin ru[ kienu mietu fl-attakk li [alla ’l fuq minn mitt persuna midruba.

L-erba’ r;iel inkwistjoni huma fost dsatax li tressqu quddiem il-qorti tal-ma;istrati f’Abuja biex jiffa//jaw akku]i konnessi ma’ sensiela ta’ attakki separati.

*

*

*

Jivvutaw f’elezzjoni ta’ malajr

IL-LATVJA: Il-poplu vvota lbiera[ f’elezzjoni ta’ malajr li kellha ssir bl-iskop li jitra]]an il-poter tan-negozjanti oligarki, u meta l-Prim Ministru ta/-/entru-lemin, Valdis Dombrovskis, qed jiffa//ja l-isfida ta’ partiti li s-soltu jgawdu l-appo;; talminoranza mdaqqsa li titkellem bir-Russu.

L-ist[arri; jindika li l-Partit ta/-?entru g[all-Armonija – li jippre]enta ru[u b[ala l-uniku element tax-xellug – g[andu jirba[.

Spettaklu tal-ajru fatali Tal-anqas tliet persuni tilfu [ajjithom, b’numru [afna akbar jisfaw midruba, wara li ajruplan Mustang ta’ ]mien itTieni Gwerra ;;arraf g[al fuq zona ffullata waqt lavveniment tan-National Championship Air Races li kien qed isir qrib Reno, flIstat ta’ Nevada.

In-nies ixxukkjati li ;ew intervistati wara t-tra;edja qalu li l-in[awi spi//aw qishom “xena ta’ massakru”, bl-organizzaturi tal-ispettaklu – li qed jistennew ir-ri]ultati ta’ investigazzjoni uffi/jali – ja[sbu li l-in/ident kien dovut g[al problemi fis-sistema talajruplan.

L-iskwadri g[all-g[ajnuna damu ]mien twil ji;bru n-nies minn mal-art fl-in[awi talmitjar, b’tal-anqas sittin ru[, li [mistax minnhom instabu f’kundizzjoni kritika, jidda[[lu l-isptar b’ur;enza.

L-awtoritajiet li qed jindagaw it-tra;edja spjegaw li l-Mustang (P-51) ma ni]ilx qrib tal-art “b’mod esa;erat” fil-mumenti qabel it-ti;rif, u kollox jindika li nqalg[u xi problemi “li ;ieg[lu lill-pilota jitlef il-kontroll”.

Il-pilota tal-Mustang – eks stunt pilot ta’ 74 sena u

Il-filmati mill-in[awi tat-tra;edja juru xi membri tal-iskwadri g[all-emer;enza j;orru n-nies il-midruba (Reuters)

veteran ta’ dawn l-ispettakli – ma spi//ax fost il-vittmi, blawtoritajiet isostnu li r-rekord mediku tar-ra;el kien ikkonfermat b[ala “impekkabbli” e]att qabel dan

l-avveniment.

L-ajruplan anki straxxna lewwel filliera ta’ gallarija li kienet mimlija bl-ispettaturi u [alla effett “b[al splu]joni ta’ bomba”.

24

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

INTERNAZZJONALI

IL-LIBJA

Il-qawwiet anti-Gaddafi lesti jpattu g[all-a[[ar disfatta fuq il-kamp tal-battalja Il-;ellieda tal-Kunsill Transitorju Libjan qed janalizzaw aktar bir-reqqa ssitwazzjoni fuq il-kamp talbattalja wara li fallew l-ewwel offensivi qawwija fuq il-bliet li g[adhom qed jirre]istu f’isem Muammar Gaddafi.

Is-sostenituri armati ta’ Gaddafi g[alissa qed jiddefendu l-in[awi ta’ Bani Walid u Sirte kontra l-qawwiet tal-awtorità l-;dida fil-Libja, u qed jisfidaw kwalunkwe talba jew negozjati biex i/edu.

Sadattant, l-a[[ar disfatti li sofrew il-;ellieda anti-Gaddafi barra Bani Walid qanqlu rabja u di]appunt fost dawn il;ellieda; i]da mistenni li huma jkomplu bl-attakki determinati fuq din il-belt ladarba jiffissaw l-istrate;iji l-;odda.

Il-kelliema g[all-qawwiet tal-Kunsill Libjan ammettew li sabu re]istenza iebsa f’Bani Walid, u li “issa se jibdew jag[mlu l-affarijiet b’modi differenti”.

Dawn il-qawwiet kienu kostretti jirtiraw mill-in[awi wara sig[at ta’ sparar, biddisfatta titqies ukoll b[ala serja g[all-mexxejja l-;odda talLibja li jridu jikkonsolidaw ilkontroll tul id-diversi zoni talpajji], minbarra li jxejnu ttheddida mill-ibliet “ta’ Gaddafi”.

Il-kelliema g[all-;ellieda talKunsill Transitorju Libjan, ilbiera[ akku]aw fost o[rajn “lit-tradituri u s-snipers” b[ala l-kaw]i g[al din id-disfatta

:ellied ta’ kontra Gaddafi jispara l-missili minn fuq vettura, fid-direzzjoni ta’ Sirte (Reuters)

partikulari – u waqt li o[rajn irreferew g[al “nuqqas ta’ koordinazzjoni u dixxiplina fost il-brigati li ppersistew blattakki fuq il-fortizza tarre;im”.

Sal-[in li morna g[allistampa kienu qed jaslu lewwel fost mijiet ta’ rinforzi g[al mal-qawwiet antiGaddafi. Dan, meta d-dittatur Libjan g[adu jgawdi l-appo;; ta’ mijiet ta’ sostenituri armati f’in[awi li j;ebbdu minn Sirte lejn Bani Walid u qalb idde]ert tas-Sahara, madwar Sabha, fid-direzzjoni tanNofsinhar.

Intant, xi ;ellieda o[rajn ta’ Gaddafi g[adhom jikkontrollaw il-belt ta’ Sirte, li tinsab malkosta tal-Mediterran, u minkejja

li l-qawwiet avversarji irnexxielhom ja[tfu l-ajruport taz-zona.

Il-fanati/i ta’ Gaddafi f’Sirte ukoll jidhru determinati li jkomplu bl-isfida, u rre]istenza tag[hom g[alissa qed ittellef lill-awtorità l-;dida milli tibda ta[dem fuq programm g[all-elezzjonijiet u t-tfassil ta’ kostituzzjoni demokratika.

I]da hu minnu wkoll li – minkejja dawn il-frustrazzjonijiet – il-Kunsill Libjan immexxi minn Mustafa Abdel Jalil g[addej xorta blamministrazzjoni ta[t /irkustanzi diffi/li, fejn fost o[rajn irid jimponi l-ordni fuq il-[afna qawwiet irregolari minbarra li jag[ti spinta lill-

ekonomija, li tiddependi millproduzzjoni ta]-]ejt.

Sadattant, xi kelliema g[arre;im antik tal-Libja akku]aw lill-qawwiet tan-NATO bil-qtil ta’ ’l fuq minn tliet mija u [amsin ru[ waqt ir-raids millajru fuq il-belt ta’ Sirte, li se[[ew matul il-lejl bejn il:img[a u s-Sibt.

U Moussa Ibrahim – ilkelliem g[al Muammar Gaddafi u li b[alu jinsab ma[rub – u]a telefon bissatellita biex ikkuntattja la;enzija Reuters, u re;a’ tenna li d-dittatur “qed imexxi rre]istenza kontra l-g[edewwa”.

Ibrahim, imbag[ad tkellem dwar “il-mijiet ta’ vittmi” (f’Sirte) li rri]ultaw millattakki mill-ajru, u li skontu

laqtu bini g[ar-residenti u lukanda.

L-uffi/jali tan-NATO flistess [in qalu li huma konxji mill-allegazzjonijiet u li ma hix l-ewwel darba li r-re;im antik [are; b’diskors simili u infondat.

I/-/ifri tal-maqtula u lmidruba (li fi kliem Ibrahim la[[qu mas-seba’ mija g[all;urnata tal-:img[a biss) f’Sirte ma jistg[ux ikunu verifikati min[abba nuqqas ta’ mezzi talkomunikazzjoni mal-in[awi.

Il-Ministru tal-:ustizzja tan-Ni;er, Marou Amadou qal li m’g[andux jibg[at lil Saadi al-Gaddafi lura lejn il-Libja min[abba li dan “ma jing[atax ;uri xieraq f’pajji]u u anki jkun qed jissogra l-piena tal-mewt”.

Saadi qasam jiem ilu milLibja g[an-Ni;er u Amadou qed jindika li “is-sitwazzjoni g[andha tkun differenti” kieku kellhom jag[mlu l-istess Muammar Gaddafi u ibnu lie[or, Saif al-Islam.

In-Nazzjonijiet Uniti ivvutat biex is-si;;u tal-Libja fl-Organizzazzjoni jing[ata lillKunsill Transitorju Nazzjonali, li qed jie[u r-riedni f’dan ilpajji] Afrikan.

Intant, il-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU naqqas is-sanzjonijiet fuq il-Libja (inklu]i dawk li jaffettwaw il-kumpanija ta]-]ejt nazzjonali) bl-iskop li listituzzjonijiet ewlenin isibuha e[fef biex jer;g[u jibdew jiffunzjonaw wara din il-gwerra /ivili.

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

26

‘}ejt i]-}ejtun’

28-29

Tisbi[ b’messa;;

Ir-rebbie[a kollha fl-a[[ar konkors

35

G[ajnuna lit-teatri

Rebbie[a f’konkors ta’ Gaffiero Productions Casey Pace minn Marsaskala u Alan Cilia minn Tas-Sliema huma r-rebbie[a tal-konkors Miss & Mr Sexy 2001, li kien organizzat dan l-a[[ar minn Gaffiero Productions. Runners up spi//aw Clive Tanti u Andre Apap filwaqt li g[at-tfajliet ;ew Stefanel Zammit u Denise Salerno.

Fis-serata finali [adu sehem 25 finalista. Is-serata kienet wahda divertenti u b’elementi differenti minn tas-soltu. Kien hemm wirja ta’ kant u ]fin minn Alana u ]-]effiena tag[ha, fejn tnediet ukoll diska ;dida tag[ha, u [adu sehem ukoll Etienne Bugeja u Shirley Evans.

Il-;urija kienet iffurmata minn personalitajiet inti]i filqasam tal-moda u s-sbu[ija, fosthom Miss Texas li kienet Malta u anki Miss Spain 2009.

Fi tmiem is-serata sar foam party. Il-konkorsi li jmiss minn Gaffiero Productions huma Mr King & Miss Queen of Malta u Mrs Beauty.

I]-]ew; rebbie[a prin/ipali

26

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

C O L L A G E KULTURA

Programm im]ewwaq g[al }ejt i]-}ejtun 2011 Is-si;ra ta]-]ebbu; ting[ata l-g[arfien li jist[oqqilha minn George Maggi

}ejt i]-}ejtun hi attività li ta’ kull sena l-Kunsill Lokali }ejtun qed jorganizza biex ifakkar l-ista;un tal-;bir u lg[asir ta]-]ebbu; biex dan aktar tard isir ]ejt ta]]ebbu;a.

Din is-sena din l-attività, li dejjem ;ibdet eluf ta’ nies lejn din il-belt Beland, se ssir nhar is-Sibt 24 u l-{add 25 ta’ Settembru.

Jifta[ dawn il-jumejn, li se jkunu marbutin ma’ storja, tradizzjonijiet u arti;janat Malti, il-Bandu nhar is-Sibt 24 ta’ Settembru.

Matul il-Bandu, li jkun moqri f’isem il-Gran Mastru Ferdinand von Hompesch minn re-enactor tal-Awtorità Maltija tat-Turi]mu (MTA) ikunu m[abbra dawn iljumejn ta’ spettaklu.

Minnufih wara tibda sfilata li tg[addi mit-toroq prin/ipali ta]-}ejtun ta’ reenactors lebsin ta’ ra[[ala u bdiewa li mag[hom i;orru l;abra ta]-]ebbu; li tkun se tittie[ed g[all-g[asir.

Jing[aqdu mal-isfilata kantanti folkloristi/i u ]effiena li jo[olqu ambjent mill-isba[ tradizzjonali li jiffoka dejjem fuq annata tajba ta’ qtug[ ta]-]ebbu;.

Biex l-isfilata ting[ata dehra aktar medjevali, reenactors tal-MTA lebsin ilbies tas-17-il seklu jing[aqdu ma’ din lisfilata.

Immexxija minn uffi/jali jimxu bosta kontin;enti ta’ suldati lebsin ilbies imlewwen tal-epoka li j;orru lanez, arkibu;i u

bnadar flimkien mal-banda mag[mula minn trumbetti u tnabar li dan l-a[[ar lMTA g[adha kemm ]an]net, flimkien ma’ xwabel, elmijiet u sjuf.

Dawn kollha jakkumpanjaw lill-Gran Mastru, li jimxi ta[t baldakkin merfug[ minn erba’ primi ;urati u li jkun imdawwar mill-entourage tieg[u kif ukoll minn nobbli r;iel u nisa.

Din l-isfilata tibda millPjazza tal-knisja ar/ipretali ta’ Santa Katarina u timxi lejn ilknisja storika ta’ San Girgor fejn issir /erimonja fil-pre]enza tal-Gran Mastru u wara ddur mattoroq imserrpa ta]-}ejtun mimlija djar ta’ karattru.

■ Sadattant, se ssir wirja ta’ g[odda u prodotti agrikoli flimkien ma’ mu]ika u ikel tradizzjonali li jkomplu jag[tu dehra spettakulari u kulurita lir-ra[al }ejtuni.

Is-si;ra ta]-]ebbu; ting[ata l-g[arfien li jist[oqqilha u fuqha jkunu ffukati dawn l-attivitajiet.

G[alhekk se jinbieg[u si;ar ta]-]ebbu; kif ukoll prodotti o[ra marbutin ma]-]ebbu;.

Barra minhekk, se ssir pre]entazzjoni awdjo vi]iva dwar is-si;ra ta]-]ebbu;, ilvarjetajiet u l-kultivazzjoni tag[ha. Se jitqassmu ftajjar Maltin u [ob] midluk bi]]ejt ta]-]ebbu;a.

Il-kripta tal-knisja parrokkjali ta’ Santa Katarina se tkun miftu[a g[all-pubbliku, li hu

m[e;;e; i]urha fuq kollox min[abba s-siwi arkitettoniku tag[ha. U millkripta g[al fuq il-kampnari li l-pubbliku jkun ukoll jista’ jitla’ fihom u jara veduta mill-isba[ u l-;miel tal-istess kampnari u qniepen.

Attività sabi[a se ssir il{add filg[odu meta t-tfal li g[amlu l-Gri]ma tal-Isqof i[awlu si;ar filwaqt li wara l-parro//a se torganizza ttberik ta]-]wiemel, baqar, mog[o] u nag[a; u pets.

Hekk, dan il-programm im]ewwaq, organizzat millKunsill Lokali }ejtun, filwaqt li g[andu jolqot ilgosti ta’ kul[add, g[andu jservi wkoll ta’ aktar g[arfien dwar l-istorja, iddrawwiet u s-snajja’ talpoplu }ejtuni.

MINBARRA STORJA G{ANJA…

I]-}ejtun mog[ni bi djar u palazzi ta’ karattru {a ismu mill-kelma Sqallija-G[arbija ‘zajtun’ I] - }ejtun , li hu belt fin - na[a t ’ isfel ta ’ Malta , [a ismu mill - kelma Sqallija - G[arbija ‘ zajtun ’ li tfisser ]ebbu; , li fis - seklu 1 7 , l - g[asir tieg[u , kienet l - industrija ewlenija fil - g]ejjer Maltin . Madankollu kien mag[ruf ukoll b[ala {al Bisbut jew Casal Bisbut .

Dan ir - ra[al kien mg[olli g[all ;ie[ ta ’ belt mill - Gran Mastru Ferdinand von Hompesch fl -1 797 u mog[ti l - isem Città Beland , li kien il - kunjom min - na[a ta ’ omm il Gran Mastru .

Fl - in[awi nstabu sa[ansitra xi fdalijiet Rumani u fi] - ]minijiet tan - nofs dawn kienu wkoll mag[rufa b[ala Le Terre di Santa Catarina.

I]-}ejtun g[andu d-djalett tieg[u, li g[adu jintu]a sa[ansitra minn xi r[ula wkoll tal-madwar fosthom f’Bisqallin, {al Bisbut, Gwiedi u Ta’ Tavlin. Fost dawn insibu l-kelma ‘mano//a’ li tfisser tajra tal-karti kif ukoll il-kelma ‘/ulqana’ flok g[onnella.

Fil-madwar hemm numru ta’ kappelli, fosthom dawk ta’ San Klement, tal-Madonna tal-Bon Kunsill, is-Salvatur, Santa Marija, lIspirtu s-Santu u Sant’An;lu kif ukoll xi n[awi mag[rufa b[ala {al Tmin, {al :inwi, {abel ix-Xg[ir u Tal-{niena.

L-ewwel ;ebla tal-knisja parrokkjali u ar/ipretali dedikata lil Santa Katerina Ver;ni u Martri ta’

Lixandra kienet imbierka minn Dun Pawl Branchel u kienet lesta millbini fl-1720 filwaqt li [adet post o[ra eqdem, dik ta’ San Girgor, li g[adha te]isti sal-lum. Ta’ kull sena ssir il-pur/issjoni votiva mill-knisja ar/ipretali g[al din ta’ San Girgor.

I]-}ejtun, li g[andu popolazzjoni ta’ 13,522, jiffeste;;ja lill-patruna tieg[u Santa Katarina fit-tielet {add ta’ :unju. L-innu famu] li ]-}wieten tant i[obbu dedikat lil din il-qaddisa martri, g[andu kliem ta’ Emmanuele Palmier-Cecy b’mu]ika ta’ Dun Lawrenz Mifsud.

Kompo]itur mag[ruf kien ukoll Maestro Carlo Diacono li l-mu]ika tieg[u g[adha tindaqq sal-lum millkappella Diacono ta[t id-direzzjoni

tas-Surmast Mons. Dun :wann Galea.

Mill-pinna mu]ikali tas-Surmast Carlo Diacono [ar;et ;miel ta’ mu]ika li kkompona ta[t ir-regoli ;odda talMotu Proprio ma[ru;a dik il-[abta mill-Vatikan.

G[al Carlo Diacono ssemma l-Junior Lyceum tal-bniet fl-istess post. Barra minhekk ir-ra[al g[andu ]ew; baned, il-Banda Beland u l-Banda }ejtun.

I]-}ejtun g[adda minn bosta ;rajjiet ta’ qlubija u kulmin is-Sibt li ;ej jattendi g[all-attività }ejt i]-}ejtun ikun jista’ jara b’g[ajnejh il-;miel arkitettoniku u storiku li fih dan irra[al li mieg[u t[abbeb l-a[[ar Gran Mastru f’Malta Ferdinandu von Hompesch.

C O L L A G E KOTBA

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

27

VJA:: INTIMU FID-DINJA TA’ ANTON GRASSO

Preludju g[al Mewti Pubblikazzjoni Miller Distributors Ltd., Stampat> Printwell, Paola< 214-il pa;na Preludju g[al Mewti hu ktieb ;did ta’ Anton Grasso, li g[adu kif kien pubblikat minn Merlin Distributors Ltd. Dan hu l-51 ktieb ta’ Grasso, li beda l-karriera tieg[u f’età ]g[ira, jippubblika g[add ta’ novelli u kitbiet o[ra fil-gazzetti.

Fl-1974, meta kellu 22 sena, ippubblika l-ewwel ktieb, Iljieli bla Qamar, ;abra ta’ tletin storja, [afna minnhom imsejsa fuq il-makabru.

Illum Grasso hu l-awtur ta’ bosta volumi ta’ stejjer, rumanzi, traduzzjonijiet, esejs, poe]iji, awtobijografija u studji, li fosthom Enigma, adattat g[al sensiela televi]iva, kien reba[ fl-1995 il-premju tal-Awtorità taxXandir g[all-a[jar dokumentarju tas-sena. {afna mill-kotba ta’ Grasso nbieg[u kollha; [dax minnhom re;g[u kienu pubblikati.

Preludju g[al Mewti hu ktieb differenti mill-kotba li

Anton Grasso

soltu jfittxu l-qarrejja ta’ Grasso. Ktieb personali li jista’ jissejja[ vja;; intimu fid-dinja tal-awtur, b’kitbiet attwali u versi li [ar;u minn qalbu, im]ewqa b’g[add ta’ ritratti, u[ud minnhom bilkulur, ta’ persuni g[e]ie] li jibqg[u marbutin mieg[u.

Fih ukoll ittri u kummenti personali ta’ awturi Maltin u o[rajn barranin, u[ud

minnhom ta’ fama internazzjonali.

Dan il-ktieb mhux ma[sub biss g[al dawk il-qarrejja li jfittxu l-kotba ta’ Grasso regolarment, i]da g[al numru aktar vast, li din id-darba mhumiex se jg[addu millmina mudlama tal-misteru i]da j[ossu l-vina tar-realtà, xi drabi kruda daqs l-istejjer tieg[u.

Preludju g[al Mewti hu dedikat lil ]ew; persuni li [allew din id-dinja re/entement: Rita Grasso, ilmara ta’ Paul, [u Anton, “li tant kienet t[obb taqra l-kotba tieg[i”, u lil George Fava, eks manager tal-pubblikazzjonijiet ta’ Miller Distributors Ltd u g[al [afna snin responsabbli mill-pubblikazzjonijiet talMedia Centre.

Il-ktieb il-;did ta’ Anton Grasso, b’qoxra ma[duma minn Mario Cocker fuq ritratti personali tal-awtur, jinsab g[all-bejg[ ming[and illibrara ewlenin.

Il-qoxra ta’ quddiem tal-51 ktieb ta’ Anton Grasso

28

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

C O L L A G E FEATURE

Tisbi[ b’messa;;i profondi Artist ]ag[]ug[ li minflok igerger jippreferi ja;ixxi Ricky Caruana, ]ag[]ug[ mi]}urrieq, jo[loq lilu nnifsu fl-arti biex tal-anqas il-bniedem li hu tal-istess natura tieg[u jifhem dak li jkun g[addej minnu u dak li jkun jixtieq iwassal. Beda jesprimi lilu nnifsu bit-tisbi[ li g[amel f’{al Kirkop – pro;ett li jista’ jitgawda minn kul[add.

Ricky jg[ix id-dinja b’mod s[i[ ming[ajr ma joqg[od ja[sibha darbtejn; imma kulmin jafu sew jaf li hu wkoll sensittiv. Irid jassorbi dak kollu li qed tag[tih din id-dinja, jitg[allem u jaqsam mal-o[rajn.

Hu inti] [afna fuq levoluzzjoni tal-bniedem u ma’ dak kollu li g[andu x’jaqsam lil hinn mill-[sibijiet ta’ kuljum.

Fi ftit kliem, Ricky jg[ix biex jiskopri u jaqsam ma’ kulmin hu interessat li jfittex aktar f’din il-[ajja, lil hinn minn dak li tara biss l-g[ajn!

Jiddispja/ih [afna meta jara l-injoranza u lin;ustizzji mal-[ajja, fejn ilbniedem jibqa’ jemmen u jwe;;a’ lilu nnifsu g[ax mhux img[allem a[jar.

I[ossu frustrat kull meta jesprimi lilu nnifsu u n-nies ma tifhmux.

minn Natasha Turner nuturner@maltanet.net

Il-fdalijiet ta’ ajruplan fil-pro;ett artistiku u ambjentali li [oloq Ricky Caruana f’{al Kirkop

I[obb [afna n-natura u lannimali, u jqatta’ [afna [in wa[du mag[hom. Hemm u flarti jeg[leb kull tip ta’ negattività li tista’ tkissru u jer;a’ jsib il-bilan/ u ssodisfazzjon. Jo[loq pro;etti li bihom jipprova juri lpre/edent attiv tal-artist.

“Hu propju r-rwol ta’ kull artist li jo[loq, sforz l-ostilità u l-oppressjoni ta’ massa maqbuda fin-nases so/jali.

“L-artist i[oss /ertu obbligu u /erta responsabbiltà ta’ m[abba lejn l-umanità; hu blarti tieg[u jesprimi lilu nnifsu [alli jg[in fl-evoluzzjoni tal-

[sieb u tal-ispirtu.

“Dan kien propju li wassalni g[al dak kollu li nag[mel illum il-;urnata.

Mhux kull artist kellu [ajja e]emplari, imma xorta l-arti tieg[u ;iet apprezzata u immortilizzata. Per e]empju, Leonardo Da Vinci hu

mag[dud li kien jg[ix [ajja mhux-qaddisa; imma hu bissa[[a ta’ dan l-artist, fost larti li [alla warajh, li llum innies jistg[u jivvja;;aw blajruplan.”

Ricky jg[idilna li l-ewwel kun/ett ta’ ajruplan beda meta Leonardo Da Vinci kien qed josserva werqa nie]la mal-art u nnota kif din il-werqa kienet nie]la b’anqas sa[[a u velo/ità minn affarijiet o[rajn.

Hemmhekk inteba[ bilgravità u minnufih beda

g[al pa;na 29

C O L L A G E FEATURE

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

29

■ Emmen fil-[olma u fis-sa[[a tal-volontà tieg[u

Ricky Caruana

Il-werqa li g[amel Ricky, bl-iskop li tfakkar fl-ispirazzjoni li kellu Leonardo da Vinci

Il-werqa li nebb[et lil Leonardo da Vinci minn pa;na 28

jesperimenta u jibni l-pjanti tal-helicopter, li mbag[ad ]viluppaw fl-ajruplani tallum.

Biex jimmemorizza din lesperjenza, Ricky, f’Settembru tal-2010 beda pro;ett tal-avjazzjoni f’{al Kirkop.

“Il-kunsill xtaq jag[mel xi tisbi[ f’post li kien mitluq, ma[mu; u abbandunat, u malewwel interessajt ru[i biex no[loq xi [a;a jien.

G[idtilhom li idealment issir xi [a;a li jkollha x’taqsam mal-ajruplani billi l-post jinsab e]att fa//ata talajruport.”

Il-kunsill laqa’ l-[sieb tieg[u u l-pro;ett beda.

L-ewwel ma g[amel kien li naddaf il-[mie; ta’ mal-art u l-[itan tal-kantuni biex ikun jista’ jibda ja[dem. Bena [itan tas-sejjie[ bil-;ebel talgagazza. Jg[idilna li dan g[amlu kemm biex ju]a l;ebla Maltija, kif ukoll biex ikunu jistg[u jg[ixu fih [afna [lejjaq b[all-gremxul, ilwi]g[at, i]-]un]an, e//.

Imbag[ad g[amel ilpavimentar tal-art. Dan ukoll g[amlu bil-;ebla tal-franka, fejn wie[ed jista’ jinnota /irku, trijangolu u kaxxa, li jissimbolizzaw it-tliet forom perfetti fil-;eometrija.

Fit-trijangolu g[amel werqa tal-[adid biex jissimbolizza minn fejn beda l-kun/ett ta’ Leonardo Da Vin/i biex ilbniedem seta’ jasal g[allajruplani li g[andna llum.

I/-/irku ta’ mal-art, li mela bi ftit pjanti, jissimbolizza lispazju u ]-]mien li g[adda biex l-aqwa xjentisti u in;iniera waslu biex jo[olqu l-ajruplan.

Fil-kaxxa po;;a magna talajruplan bl-iskrun. Din ilmagna, jg[idilna Ricky, hi wa[da minn fost l-erbg[a li kien hemm fuq l-ajruplan, li j;ib l-g[amla ta’ kostellazzjoni.

Dan l-ajruplan kien inqabad hawn Malta b’xi kutrabandu u eventwalment ;ie abbandunat f’g[alqa f’{al Kirkop. Ma]]mien g[amluh ristorant ]g[ir; imma ftit tas-snin ilu dan l-ajruplan g[al xi ra;uni

safa ma[ruq, u kulma rnexxielhom isalvaw minnu kienu l-magni u xi ftit partijiet. “{assejt li g[andi nixtri din il-magna u ninkludiha filpro;ett tieg[i g[ax ridt li din il-le;;enda u storja ta’ g[exieren tas-snin g[andha tibqa’ wirt f’{al Kirkop. “{allejtha fil-post mag[]ul mid-destin tag[ha biex b’hekk, kull min hu dilettant jew g[andu n-namra talavjazzjoni, ikun jista’ jmur jara u jitpaxxa b’dak li j[obb fil-[in tieg[u. Po;;ejt ukoll xi bramel tal-iskart biex in-nies ikollhom fejn jarmu u ma jibqg[ux bil-mentalità ta’ ‘armi fejn ji;i!’

“G[amilt ukoll ammont ta’ pjanti b[al widnet-il ba[ar, basal tal-g[ansar, peprina safra, nar/i], si;ra tad-difel, lavender, si;ra tal-[arir, xorbett, sabbara biex nag[ti aktar [ajja u nqajjem kuxjenza dwar il-pjanti Maltin tag[na, li huma wara kollox parti mill-folklor tag[na.

Ippruvajt nu]a dak kollu li jag[milna Maltin g[ax jien

Jiltaqa’ mas-Segretarju Parlamentari Chris Said waqt ]jara f’{al Kirkop

kburi [afna b’art twelidi, g]ira mimlija ener;ija unika filMediterran.”

B’dan il-pro;ett, fost pro;etti o[rajn li Ricky wettaq f’{al Kirkop, hu jixtieq jag[mel il-kura;; lil kulmin i[oss li g[andu jag[mel xi [a;a li ja[seb li hi tajba, b’mod sensat u ra;unat… Ricky jinkora;;ih jaqbad u jag[milha.

“Meta tara li [add mhu qed jemmen fik, jew li d-dinja kontrik, tiqafx hemm! Emmen f’dak il-;enn tieg[ek, emmen li tista’ to[ro; xi [a;a kostruttiva mill-ostilità li tir/ievi mid-dinja; emmen f’dik il-[olma u fis-sa[[a talvolontà tieg[ek!”

Ricky qalli li hu propju minn din il-kolli]joni ta’ mibeg[da u m[abba li lindividwalist i[oss il-b]onn li jesprimi l-bikja interna tieg[u.

Hu dak in-nuqqas ta’ ftehim li jattwalizza ru[u fil-kreattività u tin[oloq is-sa[[a tal-volontà li to[ro; dak li jkun hemm mistur ;ewwa fik.

Hi din l-og[la forma ta’ m[abba li l-artist ikollu, li tant i[obb il-bniedem bla limitu li jag[mel [ajtu jipprova jwassal il-messa;;i subliminali lillumani l-o[ra, [alli jkompli jg[in fl-evoluzzjoni.

G[al aktar informazzjoni dwar Ricky Caruana, wie[ed jista’ j]ur is-sit: http:##hermesenterprises.com#

30

C O L L A G E FEATURE

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Jifta[ sta;un mu]ikali ie[or fit-Teatru Manoel minn Doris Azzopardi doris.azzopardi@media.link.com.mt

Ftit jiem qabel il-ftu[ tal-ista;un 2011#2012 tat-Teatru Manoel, fit-30 ta’ Settembru, tkellimt ma’ BRIAN SCHEMBRI li jokkupa l-kariga ta’ Konsulent u Direttur Mu]ikali tat-Teatru Manoel.

L-ista;un se jibda proprju bil-‘Concerto per l’Unità d’Italia’ bis-sehem tal-Orkestra Filarmonika ta’ Malta.

Dan hu sta;un ma[sub biex jil[aq il-gosti ta’ udjenza vasta. I]da qabel xejn, skoprejt ukoll ir-rwol ta’ Schembri fit-Teatru straordinarju, il-Manoel...

Ba]ikament, xog[lu hu li jipproponi pro;etti mu]ikali li jidhrulu interessanti u ta’ livell li jixirqu lit-Teatru u l-pubbliku tieg[u.

Hu jag[ti pariri lill-Bord tadDirezzjoni dwar xi proposti li jir/ievi u jag[ti wkoll direzzjonijiet ;enerali lejn kif wie[ed jista’ ji]viluppa kemm l-udjenza, il-programm fih innifsu u l-organizzazzjoni taddiversi attivitajiet mu]ikali.

Schembri jipproponi linji li bihom ikunu ]viluppati u rfinuti l-kapa/ità ta’ produzzjoni u artistika ;enerali.

Biex jinstabu artisti ta’ kwalità g[all-attivitajiet filManoel, Schembri jo[loq kuntatti lokali u internazzjonali u jorganizza awdizzjonijiet sabiex jisma’ artisti kemm stabbiliti kif ukoll ]g[a]ag[ ;odda. Ma jonqosx ukoll li jag[mel numru ]g[ir ta’ kun/erti fi sta;un.

Intant, it-t[ejjijiet g[allkun/ert tal-ftu[ tal-ista;un g[addejjin ;mielhom. Dan ilkun/ert jikkonsisti fi programm ta’ siltiet minn opri Taljani.

“Is-solista se tkun it-Taljana mag[rufa Lucia Aliberti u lOrkestra Filarmonika ta[t iddirezzjoni tieg[i, se tesegwixxi g[add ta’ siltiet orkestrali minn opri wkoll. Is-serata hi dedikata g[all-festivitajiet tal-100 sena mill-Unità tal-Italja.

Dan il-kun/ert kien possibbli bl-g[ajnuna tal-Ambaxxata Taljana f’Malta u l-Istituto Culturale Italiano.” I]da dan hu biss il-bidu ta’ sta;un li jkompli b’kalendarju vast.

“Jekk qed nitkellmu biss millat mu]ikali, g[andna kun/erti sinfoni/i, recital, mu]ika talkamra, mu]ika lirika, Barokka, Romantika, Klassika, moderna, varjetà, jazz, etnika, solisti ta’ fama mondjali, solisti stabbiliti lokali, Maltin li stabbilew ru[hom barra, ]g[a]ag[ li di;à qed jag[mlu isem, o[rajn li g[adhom jibdew fil-karriera, kompo]ituri Maltin moderni, kantanti tal-opera stabbiliti u o[rajn ]g[a]ag[.

“Bi pja/ir in[abbar li se jkollna wkoll programm edukattiv estensiv ikkoordinat mill-brava Rosetta De Battista, li se jipprovdi attivitajiet

edukattivi mu]ikali u teatrali g[at-tfal, ]g[a]ag[ u anke adulti.

“L-iskop hu li l-pubbliku jkollu g[a]la sabi[a ta’ mu]ika ta’ livell g[oli, ta’ kwalità artistika serja u li mhux biss isservi ta’ divertiment, i]da wkoll biex tg[olli l-livell kulturali tal-paesa;; lokali.”

Wie[ed ma jistax ma jinnutax il-kollaborazzjoni bejn it-Teatru Manoel u l-Orkestra Nazzjonali f’dan l-ista;un. ?ertament dan il-fattur se jkompli jarrikkixxi l-ista;un mu]ikali.

“Iva, minbarra l-kun/ert talftu[, l-MPO se tipparte/ipa f’numru sabi[ ta’ kun/erti fitTeatru. Numru importanti minnhom jidderi;ihom issurmast tal-MPO Michael Laus, o[rajn se jkunu diretti minn diretturi barranin, fosthom Peter Stark u Gintaras Rinkevicius li hu d-direttur prin/ipali tal-Orkestra Sinfonika Statali tal-Litwanja.

“Fost is-solisti, minbarra lfamu]a Lucia Aliberti, se jkollna lil Alexandre Da Costa, vjolinista simpatiku [afna u b’reputazzjoni internazzjonali, il-pjanista /elebri Brigitte Engerer, il-vjolinista nazzjonali bravissmu tag[na Carmine Lauri. Nicola Mazzanti, Natasha Chircop u r-ra;el tag[ha Marco Rivoltini, ]ew; pjanisti favoriti mal-pubbliku tal-Manoel, se jesegwixxu xog[lijiet tal-kompo]itur Malti Joseph Vella ta[t id-direzzjoni tal-kompo]itur stess.”

Intant il-qasam mu]ikali tatTeatru Manoel se jkompli jarrikkixxi ru[u premezz talakkwist ta’ harpsichord strument li jixraq lil teatru b[alma hu l-Manoel. I]da x’se nkunu qed nistennew minnu?

Schembri jsostni li minn mindu beda ja[dem g[atTeatru Manoel dejjem ipprova kemm seta’ ji]viluppa attività ta’ mu]ika Barokka li tixraq u hi naturali g[al dan il-bini storiku.

“Mal-wasla tal-Bord il-;did, g[andi ng[id li din l-idea sabet appo;; qawwi u mill-ewwel ittie[det de/i]joni importanti li fl-a[[ar, dan it-teatru g[andu jakkwista strument adatt li

BRIAN SCHEMBRI

Mro Brian Schembri mill-qrib> ?ertament wie[ed mill-aktar mu]i/isti brillanti li [ar;u minn xtutna. Brian Schembri twieled fil-21 ta’ Settembru 1961 u beda jistudja l-mu]ika ta[t il-gwida ta’ missieru Carmelo Schembri.

Hu kien l-i]g[ar wie[ed li kiseb li/enzja mir-Royal School of Music ta’ Londra u wara ggradwa fil-pjanu u d-direzzjoni minn Kiev u t-Tchaikowsky – il-Konservatorju tal-Istat ta’ Moska fejn studja ma’ A. Snegirov, S. Dorensky, R. Kofman u G. Rozhdestvensky.

Wara li [adem b[ala assistent direttur ma’ Michel Plasson fl-Orkestra de Capitole u tTeatru du Capitole f’Toulouse u Emmanuel Krivine fl-Orkestra Nazjonali ta’ Lyon, ing[ata l-inkarigu ta’ chief conductor talOrkestra Filarmonika ta’ Franza u re/entement kiseb l-istess inkarigu malOrkestra Metropolitana ta’ Lisboa.

Fost l-orkestri li hu kien mistieden biex imexxi barra l-Orkestra Filarmonika ta’ Malta hemm l-Orkestra Sinfonika ta’ San Remo, lOrchestre Symphonique et Lyrique de Nancy, l-Orchestra Ciutat de Barcelona, il-Moscow Soloists, l-Orchestre National du Capitole de Toulose, ir-Royal Scottish National Symphony Orchestra, l-Orchestre National de Lyon, is-Sofia National Opera Orkestra, ilLithuanian State Symphony Orchestra, isjista’ jservi g[al dan it-tip ta’ mu]ika.

“Wara ri/erka intensiva blg[ajnuna ta’ mu]i/isti spe/jalizzati f’dan il-qasam partikolari ta’ mu]ika, irnexxielna nixtru strument li se ji]]an]an f’kun/ert importanti f’Ottubru esegwit minn wie[ed mill-iktar ensembles Barokki importanti li hawn, Les Paladins, ta[t iddirezzjoni ta’ Jerome Correas.

“Iktar tard, sabiex naprezzaw is-sbu[ija unika tieg[u, se ner;g[u nisimg[u dan l-istrument f’recital solo.

Klavi/embalista raffinata, mid[la sew tal-aqwa orkestri Barokki, Beatrice Martin, g[amlitilna l-unur li ta//etta u ddoqq recital s[i[ fuqu fi Frar li ;ej.”

Sofia National Orchestra u l-London Philharmonic Orchestra.

Schembri ta wkoll wirjiet f’diversi avvenimenti mu]ikali ta’ importanza b[allFestival Massenet, Fêtes de Genève, Kiev Symphonic Evenings, Octobre en Normandie, Les Rencontres Musicales d’Evian, Festa da Musica, Lisboa em Festa, li kien tra]mess live, Eurovision, Festival MusicAtlantico, Festival de Piano Vendôme, Henley Festival, u G7 Summit Concert li sar f’ Lyon u li ntwerra fuq it-televi]joni madwar id-dinja.

Hu wkoll idderie;a produzzjonijiet operisti/i ma’ ARCAL, Ensemble Justiniana, l-Atelier Lyrique du Centre, Opera Nomade (Paris), ir-Rennes u Nancy Opera Theatres.

Brian Schembri rrekordja CDs li jinkludu: ‘Piano Recital Brian Schembri’ (sonatas minn Beethoven, Schubert u Rachmaninov) kif ukoll xog[lijiet ta’ Charles Camilleri malBournemouth Symphony Orchestra u r-Royal Scottish National Orchestra.

Attwalment Brian Schembri joqg[od Pari;i.

Il-mu]ika favorita tieg[u hi l-Missa Solemnis: Beethoven, Silvestrov: Symphony nr. 5.

Il-kwotazzjoni favorita tieg[u ma tistax tonqos li tkun wa[da ta’ W.A. Mozart, li tg[id hekk: {afna g[al dak li nag[mel i]da ftit

wisq g[al dak li nista’ nag[mel.

Aspett ie[or importanti tatTeatru Manoel hu lpromozzjoni ta’ talenti ;odda u l-opportunità li ting[ata lil artisti emer;enti. G[ar-raba’ sta;un qed jer;g[u jippruvaw joffru pjattaforma g[al mu]i/isti ]g[a]ag[ jew ;odda biex idoqqu programmi impenjattivi jew anke f’[afna ka]i, li jesegwixxu xog[lijiet ta’ kompo]ituri attwali li fosthom insibu g[add ta’ ]g[a]ag[ b’talent kbir u kreattiv.

Fosthom se nsibu lill-pjanisti Sofia Narmania, Gabi Sultana, Alexei Galea, l-oboista Paolino Tona, il-kompo]ituri Veronique Vella u Chris Muscat. Innovazzjoni g[al dan l-ista;un se tkun bilmasterclasses g[al kantanti

liri/i ]g[a]ag[ ta[t it-tmexxija tas-soprano veterana Maltija Juliet Bisazza.

Mill-parte/ipanti se jintg[a]lu numru ta’ kantanti li jie[du sehem f’kun/ert f’din isserje Spotlight, b’siltiet operisti/i li jkunu [admu fuqhom matul il-masterclasses.

Kollox lest g[al sta;un ie[or mit-Teatru li a[na l-Maltin g[andna nkunu tassew kburin bih. Sta;un mu]ikali ta’ kwalità g[al udjenza vasta b’gosti m[allta. L-impenn u lpreparazzjoni hemm qeg[din.

Il-professjonalità fit-t[ejjija talprogramm ma tonqosx.

Issa jonqos biss l-attendenza u l-[e;;a tal-pubbliku Malti li jekk jixtieq jisma’ mu]ika ta’ klassi li tassew tpaxxi ’l-widna jaf fejn g[andu jmur.

C O L L A G E FEATURE

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

31

Malta, Hugo Pratt u Corto Maltese minn Doris Azzopardi doris.azzopardi@media.link.com.mt

Is-Sibt 17 ta’ Settembru f’Palazzo Scimone fi Scicli, Sqallija, il-Ministru talAffarijiet Barranin Tonio Borg inawgura l-wirja – Hugo Pratt – The Places of the Adventures.

Hi wirja kon/entrata fuq ilpersuna;; ma[luq minn Pratt – Corto Maltese – li g[andu konnessjoni ma’ g]iritna.

Tkellimt ma’ Margherita Czartoryski Scimone, ilKuratri/i tal-wirja, sewwasew dwar il-konnessjoni ta’ Corto Maltese ma’ pajji]na u rra;uni g[ala l-Ministru Borg kien mistieden jifta[ il-wirja.

Hugo Pratt, il-kittieb u pittur Taljan li fl-1967 [oloq ilpersuna;; Corto Maltese, ilba[ri jew avventurier li jivvja;;a madwar id-dinja, kien ispirat mill-kisba talindipendenza ta’ Malta meta ;ie biex nissel il-bijografija ta’ dan il-karattru fittizju.

Hu ried jo[loq persuna;; li jkun eroj, i]da mhux eroj fuq stil Amerikan. Ried karattru Mediterranju b’laqta AngloSassona.

L-avveniment tal-kisba talIndipendenza ta’ g]iritna kien xenarju perfett li ispira lil dan lawtur biex Corto Maltese jkun imwieled Malta.

Il-bijografija fittizja ta’ Corto Maltese tirrakkonta li dan twieled f’Malta fl-1887 e]attament il-Belt. Hu kien iben ba[ri In;li] minn Cornualles u ]ingara minn Sevilja. Hu studja fl-iskola Lhudija li kienet tinsab il-Belt sakemm kellu 12-il sena ta[t ir-rabbi Ezra Toledano.

Wara qatta’ [afna mit-tfulija tieg[u fl-Etjopja.

I]da x’wassal biex il-Ministru Tonio Borg jinawgura l-wirja^ Czartoryski Scimone, ilKuratri/i tal-wirja, qalet li lkonnessjoni storika, kulturali u

kummer/jali bejn Sqallija u Malta tmur lura g[al ]minijiet antiki.

“Dawn i]-]ew; g]ejjer li j[arsu lejn xulxin bil-ba[ar Mediterran f’nofshom servew ta’ art tran]itorja g[al bosta /ivilizzazzjonijiet. Illum i]-]ew; g]ejjer huma aktar qrib min[abba l-i]viluppi kummer/jali u turisti/i u skambji li hemm bejniethom.

“Ir-re;jun ta’ Sqallija ta privile;; lil dan l-avveniment artistiku billi inkludieh filprogramm imsejja[ Circuito del Mito – The Circuit of Myth serje ta’ avveniment kulturali u artisti/i madwar Sqallija fuq medda ta’ xahrejn.”

L-Onorevoli Orazio Ragusa, Membru Parlamentari Sqalli li sponsorja l-inklu]joni ta’ din ilwirja f’dan i/-/irkwit li twieled minn idea ta’ Franco Zefferelli, jemmen fermament fir-relazzjonijiet antiki li je]istu bejn Sqallija u Malta.

I]da hemm il-familja Scicli, il-proprjetarji tad-dar li qed tospita l-wirja, li huma [bieb kbar tal-persuni li qed jippromwovu l-kapulavuri ta’ Hugo Pratt madwar id-dinja.

Dawn huma l-familja Scimone li g[andhom konnessjoni kbira ma’ Malta.

Wie[ed mill-antenati talfamilja fil-fatt mexxa relazzjonijiet kummer/jali intensi ma’ Malta kmieni fissnin 800 billi kien jesporta //eramika minn Malta g[al Sqallija.

“L-Onorevoli Orazio Ragusa hu konvint li min[abba dawn il-konnessjonijiet u skambji antiki bejn i]-]ew; g]ejjer irrabtiet jistg[u jkunu konsoli-

dati u jing[ataw aktar [ajja billi jkunu kreati opportunitajiet ;odda re/iproki. Kien kwotat jg[id li din il-wirja se sservi biex tkun pubbli/izzata Sqallija u /erti mkejjen tag[ha.

“L-aktar aspett importanti tal-pre]enza tal-Ministru talAffarijiet Barranin Tonio Borg hu li se tkun konsolidata l-[biberija antika bejn i]]ew; g]ejjer li tippro;ettahom lejn il-futur.

Kien g[alhekk li Ragusa stieden lill-Ministru Borg biex inawgura l-wirja f’Palazzo Scimone fi Scicli, Sqallija.”

Lura g[all-wirja nnifisha, Margherita Czartoryski Scimone qalet li fil-persuna;; ta’ Corto Maltese ma[luq minn Hugo Pratt hemm [afna minnu nnifsu u vi/i versa.

“Huma simili [afna. It-tnejn ivvja;;aw [afna u j[obbu lavventura. L-14-il avventura tieg[u je[duna f’pajji]i differenti, fil-Manchuria, millKaribew g[all-Polinesja, millIrlanda g[as-Siberja, u iktar.

“Fir-rakkonti nsibu rappurta;; ta’ dawn lavventuri u ma jonqosx l-aspett storiku wkoll.”

Il-wirja bl-isem ta’ Hugo Pratt – The Places of the Adventures tinkludi tliet forom ta’ arti. Barra l-water colours ta’ Pratt hemm ukoll ilfotografija ta’ Marco D’Anna u kitba ta’ Marco Steiner.

Flimkien huma jixtiequ jesponu s-sens reali ta’ dak li g[andu jkun vja;;.

It-tpin;ijiet ta’ Hugo Pratt esposti f’din il-wirja huma filma;;or parti water colours.

Bosta jasso/jaw it-tpin;ijiet ta’ Pratt ta’ Corto Maltese ma’ dawk black and white i]da l-[effa li biha Pratt ipin;i tippermettilu li jag[mel l-istess anke flilwien tal-ilma u b’hekk jag[ti aktar [ajja lit-tpin;ija tieg[u. G[alhekk mhux lewwel darba li pin;a bilwater colours.

Din il-wirja kienet esposta ftit ta]-]mien ilu filPinacotheque f’Pari;i u kellha su//ess kbir meta ]aruha ’l fuq minn 200,000 vi]itatur kif ukoll fil-Mu]ew tal-Arti Moderna f’Lugano.

F’Scicli l-wirja se tibqa’ miftu[a sas-16 ta’ Ottubru.

Dan ir-ra[al Sqalli jinsab 60 kilometru bog[od minn Siracusa u vi/in l-Ajruport ta’ Katanja.

32

C O L L A G E TAG{RIF

il-Óadd, 18 ta’ Settembu, 2011

Ta[dita dwar il-fotografija Michael Ellul, fotografu ta’ Media.Link Communications ta ta[dita fuq il-karriera tieg[u ta’ 39 sena b[ala fotografu. Din it-ta[dita organizzata mis-So/jetà Fotografika ta’ Malta saret fil-kwartieri tas-So/jetà fil-Belt.

Hu tkellem dwar numru ta’ avvenimenti importanti li g[ex u li g[adda minnhom b[ala ;urnalist Malti, avvenimenti li sawru l-istorja ta’ pajji]na f’dawn l-a[[ar erbg[in sena. Il-membri tas-So/jetà wrew apprezzamant kbir g[al din it-ta[dita.

Is-So/jetà Fotografika ta’ Malta hi organizzazzjoni volontarja miftu[a g[al kull individwu li hu interessat li jipprattika l-arti tal-fotografija. Din is-sena s-So/jetà qed ti//elebra l-50 anniversarju minn meta twaqqfet.

Is-So/jetà toffri lil madwar 250 membru g[a]la kbira ta’ attivitajiet, mit-teorija sal-prattika tal-fotografija.

Aktar informazzjoni dwar kif tista’ tissie[eb fis-So/jetà Fotografika ta’ Malta tista’ tinkiseb mis-sit http:##www.maltaphotographicsociety.org

Mix-xellug g[al-lemin> Il-Group CEO ta’ Vodafone Vittorio Colao, Kevin O’Neill minn Vodafone Malta u Ronald Schellekens il-Human Resources Director ta’ Vodafone Group

Kevin O’Neill il-Vodafone Hero g[all-2010 Kevin O’Neill, membru tat-tim Vodafone mag[]ul b[ala lVodafone Hero g[all-2010, g[adu kif wasal lura minn tmiem il-;img[a f’Londra fejn ing[aqad mal-Vodafone Heroes l-o[ra minn madwar id-dinja biex ji//elebraw din il-kisba.

Global Heroes tnieda minn Vodafone Group biex ikunu rikonoxxuti persuni li jag[tu prestazzjoni tajba u li jservu ta’ mudell bil-Vodafone Way. Kull erba’ xhur il-Grupp Vodafone u l-kumpaniji fi swieq differenti jinnominaw individwi jew tim li jil[qu livelli ta’ prestazzjoni g[olja u

li huma role models . Minn dawn jintg[a]lu l-aqwa tmienja u g[oxrin tas-sena.

L-istejjer tal-persuni mag[]ula huma diversi u jvarjaw minn kreazzjoni ta’ soluzzjonijiet innovattivi tan-network g[al pro/essi interni simplifikati g[al titjib fl-esperjenza tal-klijent.

Kevin O’Neill sab mod ;did kif jg[in lill-klijenti ta’ Vodafone billi ]viluppa mudell tal-email support ;did u [a l-inizjattiva li jissu;;erixxi dan il-pro/ess differenti minn tas-soltu.

“Kevin ippropona mod ;did kif jie[u [sieb l-emails tal-klijenti tag[na billi jirrispondi f’[in

reali,” qal Martin Gregory, il-Kap tar-Ri]orsi Umani ta’ Vodafone Malta.

“Din is-sistema waslet biex Vodafone toffri servizz dedikat tal-email. Qabel konna nie[du sa tlett ijiem biex nirrispondu lemails kollha.

“Illum nirrispondu fi ]mien 15-il minuta. 85% tal-ka]i ri]olti f’dan i]-]mien u 15% huma ;eneralment solvuti fl-istess jum.

Ir-rispons tal-klijenti tag[na kien mill-aqwa.”

Kevin jie[u [sieb is-servizz b[allikieku hu n-negozju personali tieg[u – Vodafone Hero ta’ veru!”

GO tag[ti l-appo;; tag[ha lill-Fondazzjoni Mid-Dlam g[ad-Dawl

}AK Mosta promotion weekend Fi tmiem il-;img[a li ;ej (fl-24 u fil-25 ta’ Settembru) i]]g[a]ag[ ta]-}AK Mosta se jorganizzaw diversi inizjattivi bil-g[an li jippromwovu l[idma tag[hom fost i]]g[a]ag[.

Dawn l-inizjattivi se jsiru fuq iz-zuntier tal-Knisja Ar/ipretali tal-Mosta u matulhom se jkun hemm diversi attivitajiet li permezz tag[hom jintwerew ittalent u l-[idma li ]-]g[a]ag[ qed iwettqu fil-Mosta.

Din l-inizjattiva qed issir e]attament lejlet li [afna ]g[a]ag[ jid[lu lura fl-iskejjel.

Minkejja l-fatt li l-iskola tie[u ammont sostanzjali ta’ [in, hu essenzjali g[a]-]g[a]ag[ li jag[rfu jkunu attivi b’mod po]ittiv biex b’hekk isa[[u ttalenti u l-abbiltajiet tag[hom.

Hu g[alhekk li ]-]g[a]ag[ ta]-}AK Mosta [asbu li jag[tu opportunità lil ]g[a]ag[ o[rajn biex, filwaqt li ji;bru linformazzjoni dwar il-gruppi ta]-}AK Mosta, ikunu jistg[u jag[mlu g[a]la dwar ilparte/ipazzjoni tag[hom flopportunitajiet li qed ji;u offruti minn dawn il-gruppi.

Nhar is-Sibt bejn l-4.30 p.m. u l-11 p.m. se jkun hemm outreach fuq iz-zuntier talknisja li matulha se jkun hemm ]g[a]ag[ jitkellmu malpubbliku in;enerali dwar lesperjenza tag[hom fi]-}AK Mosta.

Is-Sibt ukoll mis-6.45 p.m. ’il quddiem fuq iz-zuntier se ssir serata ta’ kant li fiha se jie[du sehem kantanti kemm ]g[a]ag[ kif ukoll o[rajn stabbiliti. I]-}AK Mosta Band se tipparte/ipa wkoll f’din isserata.

Il-{add 25 ta’ Settembru se jkun hemm kontinwazzjoni taloutreach fuq iz-zuntier talknisja. Matul din l-attività se jkun hemm ukoll esibizzjonijiet ta’ ]fin mi]-]g[a]ag[ infushom.

Dan kollu se jsir filwaqt li ]]g[a]ag[, youth workers u youth leaders ikunu qeg[din jitkellmu mal-pubbliku pre]enti.

Min jixtieq aktar informazzjoni dwar i]-}AK Mosta jew dwar l-attività huwa mistieden jid[ol fis-sit www.zakmosta.org.

GO, il-fornitur ewlieni f’Malta ta’ komunikazzjoni u divertiment g[adu kemm wieg[ed lappo;; s[i[ lill-Fondazzjoni Mid-Dlam g[adDawl (MDD) – il-fondazzjoni lil ta[dem millqrib ma’ pri;unieri, eks pri;unieri u familji ta’ pri;unieri.

GO wie;bet b’mod po]ittiv g[al appell g[allg[ajnuna u g[amlet donazzjoni li kienet tikkonsisti f’g[add ta’ kompjuters rinnovati. Lapparat se jing[ata lit-tfal ta’ pri;unieri bil-g[an li jg[in biex ting[ata spinta lill-potenzjal tag[hom g[at-tag[lim.

L-appell biex GO tg[in lill-Fondazzjoni MDD ;ie permezz tar-Rotary Club Malta b[ala parti mill-programm annwali tag[hom ta’ xog[ol iffukat fuq il-komunità. Skont il-[idma tal-klabb immirata lejn servizz umanitarju filkomunità, il-membri tieg[u – li jissej[u Rotarians – ja[dmu biex titqajjem kuxjenza dwar il-b]onnijiet ta’ familji li g[andhom esperjenza mill-qrib ta’ pri;unerija.

Rotary Club Malta [are; appell lill-membri, lill-imsie[ba tan-negozju u l-asso/jati tieg[u biex jag[mlu donazzjonijiet ta’ xi tag[mir ]ejjed tal-kompjuter li seta’ jintu]a minn eks pri;unieri waqt korsijiet ta’ ta[ri; li jag[mlu bil-g[an li jkunu jistg[u jsibu posthom lura fisso/jetà.

Il-Fondazzjoni Mid-Dlam g[ad-Dawl twaqqfet fl-1995 minn numru ta’ pri;unieri Maltin u barranin biex jag[tu g[ajnuna lil xulxin fil-[abs billi jittrattaw kwistjonijiet b[al kif eks pri;unieri jistg[u jsibu x-xog[ol, kif isibu xi mkien fejn joqog[du u jitg[allmu kif jimmani;;aw rekord kriminali.

Il-fondazzjoni ta[dem ma’ pri;unieri, ilfamilji tag[hom u ma’ eks pri;unieri fuq ba]i individwali u timmira r-riabilitazzjoni ta’

Mix-xellug> Maria Jourdan, il-Manager ta’ GO responsabbli g[ar-Responsabbiltà So/jali Korporattiva tal-kumpanija u George Busuttil, Direttur tal-Fondazzjoni MDD waqt il-pre]entazzjoni ta’ kompjuters li saret fl-uffi//ju ewlieni ta’ GO fil-Marsa

persuni fil-[abs, kif ukoll tag[ti l-g[ajnuna me[tie;a biex pri;unieri li jkunu g[adhom kemm telqu mill-[abs isibu posthom fis-so/jetà bla problema ta’ xejn.

Il-Fondazzjoni tittratta wkoll pubblikament kwistjonijiet li huma ta’ rilevanza g[allpri;unieri kollha u tag[milha ta’ difensur leali g[ad-dritt tal-pri;unieri kollha biex ikunu jistg[u jg[ixu ming[ajr l-istigma li ;;ib

C O L L A G E MEDIA

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

33

MEDIAFORUM Cyberspace

minn Mario Azzopardi -

marpardi@maltanet.net

Sintomi tad-dittaturi Is-sena 2011 tibqa’ mni]]la b[ala s-sena tal-waqg[a taddittaturi. U anki s-sena li matulha d-dittaturi rre]istew, sfidaw jew t[allew f’posthom g[all-interessi tal-pajji]i potenti.

F’dawn l-a[[ar 70-80 sena

kien hemm axxendenza konsistenti ta’ dittaturi: Hitler, Mussolini, Franco, Stalin, Mao, Pinochet, Ceaucescu, Mugabe, Mubarak, Assad, Saleh tal-Jemen, Siad Barre tas-Somalja, il-monarki talArabja u Gaddafi, li ;ibed fuqu l-qilla kollha talIngilterra ta’ Cameron, Franza ta’ Sarkozy, l-Istati Uniti ta’ Obama, u n-nar tan-NATO, li tat reb[a lir-ribelli wara sitt xhur tfarrak il-Libja b’eluf fuq eluf ta’ bumbardamenti. Li [allew lil dak il-pajji] (skont a;enziji diversi) “f’sitwazzjoni umanitarja ta’ proporzjonijiet katastrofi/i”.

It-TIME xandar servizz online dwar in-natura taddittaturi u fisser kif hemm tliet karatteristi/i tipi/i li dawn lerwie[ manija/i u ossessjonati bihom infushom jistg[u jidentifikaw mag[hom: (i) element psikopatiku filpersonalità; (ii) element qawwi ta’ nar/isi]mu li jxaqleb sew lejn il-paranoja, u (iii) element bejn wie[ed u ie[or normali li mbag[ad ji]viluppa f’di]ordni mentali min[abba ]-]amma assoluta tal-poter.

Ix-xetti/i dwar il-Libja Mhumiex biss ix-xetti/i

newtrali li g[adhom ma jistg[ux jifhmu e]attament g[aliex is-sitwazzjoni filLibja kellha tit[alla ti]viluppa fi gwerra /ivili.

Skont ir-ribelli stess, ilprezz tal-‘liberazzjoni’ sewa l[ajja ta’ 20,000 ru[, minbarra eluf kbar ta’ nies spustati jew ma[ruba miz-zoni tal-kunflitt qalil. Xi w[ud iqisu li “l-protezzjoni ta/-/ivili” kienet biss pretest u li l-veru objettiv talattakki bla ra]an li saru fuq ilLibja kien id-dominazzjoni ekonomika permezz ta]-]ejt li hemm f’dak il-pajji].

Dak, skont bosta kriti/i u opinjonisti fil-media, kien “iddisinn grandju] tal-alleati talPunent”.

I]da anki sorsi konservattivi (inklu]i dawk Ingli]i) issa ilhom il-;img[at, jekk mhux ix-xhur, jattakkaw sistematikament id-de/i]joni li l-Punent jinvolvi ru[u filLibja u jg[awwe; u jimmanipula kif irid irRi]oluzzjoni 1973 dwar inno-fly zone li kien iddikjara lKunsill tas-Sigurtà tanNazzjonijiet Uniti.

Kummenti dwar websajts li Ωort Kburin b’pajji]na Mhux i/-/okon li g[andu jiddetermina l-kobor ta’ pajji]. L-istorja, il-valuri, il-lingwa, il-kapa/ità talpoplu tieg[u, id-

B[ala e]empju jista’ jkun ikkwotat il-;urnal The Telegraph. Con Cougin, leditur e]ekuttiv tal-a[barijiet barranin, rinomat madwar iddinja b[ala espert fuq il-Medju Orjent u t-terrori]mu I]lamiku (l-a[[ar ktieb tieg[u, Khomeini’s Ghost kien pubblikat m’ilux millMacMillan) iddikjara hekk kif waqg[et Tripli f’idejn ir-ribelli: “Il-Libja hi l-Afganistan il;did”.

Cougin jattakka l-pre]enza sigrieta tal-a;enti tal-SAS Ingli]a fuq it-territorju Libjan biex orkestraw mar-ribelli lavvanzata kontra l-kapitali Libjana. Skont l-editur tatTelepgraph, il-PM David Cameron ma setax jag[mel mod ie[or “g[ax ried isalva ;ildu” u r-reputazzjoni politika tieg[u.

Ma riedx ikompli jaqa’ g[a/-/ajt wara sitt xhur ta’ bumbardamenti li swew lillkaxxa Ingli]a mijiet kbar ta’ miljuni ta’ sterlini. Hemm [afna paralleli]mi bejn l-Afganistan u l-Libja ta’ wara Gaddafi, isostni Cougin.

Biex isostnu lill-editur talaffarijiet esteri tat-Telegraph, waslu [afna kummenti millqarrejja.

Fil-bi//a l-kbira tag[hom kienu kontra l-intervent tanNATO, fejn l-Ingilterra u Franza g[amluha tal-per/imes.

Ikkritikaw ukoll it-tip ta’ a[barijiet li kienu qed jaslu millmedia, infilsata kif kienet marribelli. Dan l-embedded journalism kien il-mod li bdew iwasslulna l-a[barijiet mil-Libja, kiteb blogger li ffirma Asher 5.

Fil-fehma ta’ o[rajn, Cameron gideb lill-poplu Ingli], b[alma kien gidiblu Tony Blair.

“Cameron gideb dwar ilboots on the ground u [oloq perversjoni s[i[a tarRi]oluzzjoni tan-NU biex jissodisfa l-ambizzjoni personali tieg[u u fl-istess [in jinjora, essenzjalment, re;imi dittatorjali o[ra, eg, fis-Sawdi Arabja, il-Bahrain, i]}imbabwe, is-Sirja, il-Jemen, Burma, e//.”

Kummenti o[rajn fil-media elettronika Ingli]a qed jispekulaw dwar min l-aktar kien se jirba[ kuntratti ta]-]ejt mil-Libja post-Gaddafi, fid-

dawl ta’ kif, hekk kif t[abbret ilwaqg[a ta’ Tripli, l-ENI talItalja u t-TOTAL ta’ Franza di;à bdew ji;ru biex ja[tfu.

Fuq il-livell morali, kummentaturi o[ra insistew li lkonsegwenzi tal-gwerra fil-Libja kienu terribbli, u so/jalment, ilLibja ntefg[et lura de/enji s[a[.

It-trawmi tat-tfal Ting[ad [afna, din. L-ewwel vittma tal-gwerra hi l-verità. U fuq livell inqas astratt, il-vittmi fuq quddiem nett tal-lista huma t-tfal.

Rapport imxandar mis-Save the Children (UK) jg[id li ttfal Libjani kienu “affettwati bl-a[rax” mill-gwerra.

Qed juru s-sintomi kollha tat-trawma, fosthom l-ansjetà tal-firda ([afna minnhom raw

lil missierhom jew lil [uthom il-kbar imutu jew jin;iebu lura mejtin, mimlijin demm), il[mar il-lejl u anki t-tixrib tassodda bil-lejl. Filwaqt li ssens ta’ familja fil-Libja hu qawwi [afna, eluf ta’ tfal kellhom jit[arrbu minn in[awi b[al Misurata, Brega u Ajdabija u ji;u wi// imb wi// ma’ realtà krudili.

Sintomi o[ra, skont kif rappurtati mill-a;enzija PA, jinkludu l-aggressjoni jew lirtirar personali, fejn it-tfal jid[lu f’dinja skura ta’ bi]a’ u i]olament.

“Dawn it-tfal taw xhieda ta’ xeni orribbli, ta’ ferimenti u ta’ mwiet, u g[andhom b]onn [afna terapija restorattiva,” qalet kelliema g[al Save the Children.

X’qed tg[id l-Amnesty

Diversi kanali televi]ivi qed jirrappurtaw dwar ittestimonjanzi tal-Amnesty International fil-Libja.

L-a;enzija dwar id-Drittijiet tal-Bniedem qed ti]vela kif i]]ew; na[at fil-kunflitt – irribelli u l-forzi tar-re;im – huma [atja ta’ abbu]i kriminali.

L-Amnesty akku]at lirribelli b’tortura u krimini anki kontra tfal adolexxenti, filwaqt li l-qawwiet favur Gaddafi wettqu oxxenitajiet, fosthom swat bil-wajer tal-metall u stupru ta’ g[add ta’ subien bilmanku tal-armi tan-nar.

determinazzjoni li jag[mel tajjeb g[annuqqasijiet min[abba dak li ma tatux in-natura, u lperseveranza.

Dawn huma xi w[ud mill-pedini li wasslu biex tkun identifikata d-DNA tag[na l-Maltin.

Settembru jag[tina lopportunità nirriflettu minn Salvu Felice Pace dwar pajji]na. Jum lsfelicep@go.net.mt Indipendenza jinkuruna dak kollu li se[[ fl-istorja tag[na sa dak il-jum, li hu ’l fuq minn jiem o[rajn.

D[alt fil-websajt www.doi.gov.mt – li hi s-sit uffi/jali tad-Dipartiment tal-Informazzjoni – u hemm sibt taqsima dwar l-istorja ta’ pajji]na bi tlettax-il kapitlu. Tibda bilpreistorja, il-perjodu puniku-ruman, il-medjuevu, l-ewwel snin tal-Ordni ta’ San :wann, Malta ta[t it-tmexxija talistess Ordni, ir-ri]entiment u l-bidla, il-kolonjali]mu fi ;lieda ma’ drittijietna, is-snin tal-inkwiet, il-kura;; u lgvern tag[na, il-mixja lejn gvern responsabbli, lindipendenza, in-nazzjon tag[na ma’ nazzjonijiet o[rajn, u lejn il-futur.

Jekk kull Malti j[ares lejn din l-istorja, miktuba b’mod le;;er u o;;ettiv, m’g[andux g[ax ma j[ossux kburi li lewwel nett hu Malti, u li jag[raf li /-/okon tag[na seddaq il-kobor ta’ pajji]na. I/-/okon qatt ma ]ammna lura b[alu poplu [awtiel, poplu li g[araf jibni nazzjon minn blata, poplu li ta l-isem lil pajji]na ‘din l-art [elwa’.

Nemmnu f’pajji]na Fi ]minijiet ta’ kri]i – u l-istorja tag[na mi]g[uda bihom kienet il-Fidi li sawret ir-reb[iet li tni]]lu fl-istorja, mhux biss tag[na i]da f’dik tal-umanità. Meta l-mexxejja tag[na taw id-direzzjoni g[aqlija bi twemminhom fil-poplu Malti, dan l-istess poplu mexa warajhom u g[amel passi ta’ ;gant fl-istorja politika, ekonomika u so/jali tieg[u.

L-Indipendenza kienet att ta’ fidi fil-poplu Malti. Min be]a’ li a[na konna ]g[ar wisq, min iddubita fil-[ila talMaltin u l-G[awdxin, min ;ietu f’mo[[u li a[na kien imissna ning[aqdu mal-kolonjatur tag[na jew ma’ ;ar akbar minna, dawn kollha kienu u g[adhom fl-istorja tag[na lmexxejja falluti li ma emmnux fil-poplu.

Mhux hekk Fortunato Mizzi, Nerik Mizzi, Ugo Mifsud, :or; Borg Olivier, Eddie Fenech Adami u Lawrence Gonzi.

Dawn emmnu f’pajji]na u g[alhekk fl-istorja miktuba

g[andhom post li juri li g[ax huma kienu u g[adhom kburin b’pajji]hom, emmnu li l-poplu Malti mhux inqas minn kull poplu ie[or, li n-nazzjon tag[na kien jixraqlu jkun ugwali ma’ kull nazzjon ie[or.

Id[lu f’www.pn.org.mt u ta[t it-taqsima Min A[na, issibu l-bijografiji tal-mexxejja tal-Partit Nazzjonalista, li kburin li kienu jew huma Maltin, emmnu f’dan il-poplu u wassluh fejn jinsab illum. Il-PN kien il-protagonist prin/ipali talprogress li g[amel u g[adu jag[mel dan il-poplu.

Min qed igawdi^

Joseph Muscat g[adu jg[id li s-sa[[a tal-ekonomija tag[na mhix riflessa fil-[ajja li jg[ix il-poplu tag[na. Tajba din! Mela l-edukazzjoni u s-sa[[a b’xejn, skejjel ;odda, università u MCAST l-g[ira ta’ [afna pajji]i ferm akbar minna, industriji ;odda u nodfa g[a]-]g[a]ag[ u l[addiema tag[na, infrastruttura ta’ toroq u ta’ komunikazzjoni mill-aktar moderni... min qed igawdi minnhom? Mhux il-poplu!

Mur er;a’ studja l-ekonomija, Dottor Muscat!

34

C O L L A G E RELIÌJON

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Iddrittaw “Il-bidu tal-Evan;elju ta’ :esù Kristu l-Iben ta’ Alla. B[alma hu miktub fil-ktieb ta’ Isaija l-profeta.

‘Ara, jien nibg[at qablek il-[abbar tieg[i biex i[ejji triqtek.

Le[en ta’ wie[ed jg[ajjat fid-de]ert: {ejju t-triq talMulej, iddrittaw ilmog[dijiet tieg[u’,

Hekk :wanni deher jg[ammed fid-de]ert u jxandar mag[mudija ta’ ndiema g[allma[fra tad-dnubiet. U kienet tmur g[andu lLhudija kollha u nnies kollha ta’ :erusalemm, jitg[ammdu minnu fix-xmara :ordan waqt li jistqarru dnubiethom.”

Mk 1, 1-8 *

*

*

■ :wanni kien jilbes libsa tax-xag[ar tal;emel, bi []iem tal-;ild madwar qaddu u kien jiekol g[asel selva;;. U kien ixandar u jg[id: “;ej warajja min hu aqwa minni, li jien ma jist[oqqlix nitbaxxa quddiemu u n[oll il-qfieli

tal-qorq tieg[u. Jien g[ammidtkom blilma, i]da hu jg[ammidkom blIspirtu s-Santu”.

Dan it-test jinsab fl-Iskrittura biex jurina bi/-/ar ilqawwa talMag[mudija tag[na li :esù jag[tina blIspirtu s-Santu.

Hi qawwa li ma nistg[ux nabbandunawha u ma nag[tux kasha f’[ajjitna.

L-Ispirtu tal-Mulej li jurina xi rridu nag[mlu u ng[idu biex ma nibqg[ux aljenati jew i//assati b’dak li qed insibu fil-vojt tad-de]ert ta’ madwarna.

Kemm qed in[ejju t-triq tal-Mulej, fiddar, komunità jew so/jetà li fiha qed ng[ixu? X’mog[dijiet qed niddrittaw?

Kemm tassew qed inkunu radikali mag[na nfusna billi ni//ekknu a[na biex jidher aktar :esù fil-mod kif inpa/p/u u na[dmu?

L-Ispirtu s-Santu jurina u jg[idilna x’g[andna nag[mlu. In[alluh ja[dem fina u bina.

Bla sa[[a

Rum 5, 6-11

* * * ■ Meta inti mitluq, mu;ug[ u forsi qed tibred fil-fidi

tieg[ek, ftakar li Kristu miet g[alina biex ikollna s-sa[[a mill-;did li nitqabdu kontra

Il-;ustizzja tal-Mulej Isaija 55>6-9< Salm 144< Filippin 1,20c-24,77a< Mattew 20>1-16 Il-{sieb Il-Mulej isejja[ f’[inijiet diversi u j[allas l-istess paga. Tidher in;ustizzja kbira mad-daqqa t’g[ajn. I]da proprju minn dan ilVan;elu to[ro; il-;ustizzja kbira ta’ Alla. Alla j[ares dak li jwieg[ed u lill-[addiema kollha tahom dak li weg[idhom.

Kien hemm tgergir u tgemgim b[alma kien g[amel [u l-iben il-[ali meta ;ie lura u missieru g[amel festa lil [uh li kien berbaqlu flusu man-nisa tat-triq. {afna drabi a[na nag[mlu l-istess. Ma nifhmux u ma narawx il-[niena kbira li Alla g[andu g[all-midinbin. U [afna

“Mela, meta a[na konna bla sa[[a, Kristu, meta wasal i]]mien, miet g[all-[]iena.

Bilkemm wie[ed imut g[al wie[ed tajjeb: g[ad li wie[ed g[andu mnejn jag[mel il-qalb u jmut g[al wie[ed ;eneru].

I]da Alla wriena l-im[abba tieg[u meta Kristu miet g[alina, a[na li konna g[adna midinbin.

Kemm aktar u aktar issa li a[na ;ustifikati b’demmu, insalvaw permezz tieg[u millkorla ta’ Alla!

Jekk meta konna g[adna g[edewwa ta’ Alla t[abbibna mieg[u bis-sa[[a tal-mewt ta’ ibnu, kemm iktar issa, li a[na [bieb mieg[u, insalvaw permezz tal-[ajja tieg[u?

Mhux hekk biss, imma nifta[ru wkoll f’Alla b’Sidna :esù Kristu li permezz tieg[u ksibna din il-[biberija.”

L-25 {add Matul is-Sena

drabi nippretendu li ni;;udikaw a[na, a[na li xi drabi ma nindunawx bit-travu li g[andna f’g[ajnejna.

d-dlamijiet tal-mewt. Kristu g[alhekk da[al fid-dinja biex jag[tina s-sa[[a mill-;did. :esù ma jridniex, la morda u lanqas mejta g[ax hu kiseb ir-reb[a fuq il-[a]en.

Mhux biss, Kristu miet g[alina meta a[na konna midinbin, meta konna rrifjutajnieh – miet g[alina u [abbna meta a[na konna mitluqa u mifruda minnu.

Imma;ina x’im[abba kbira din li t[obb lil xi [add li jkun g[adu qed ji/[dek.

Bil-mentalità tag[na l-

bnedmin, qatt ma nistg[u naslu biex in[obbu lillg[edewwa tag[na. Imma Kristu jippritkaha u jwettaqha mag[na lkoll.

Il-mewt [arxa ta’ Kristu kienet tfisser li a[na r;ajna sirna [bieb ma’ Alla. U din il[biberija inti u jiena n[ossuha fil-fond ta’ qalbna: meta f’dak kollu li ng[addu minnu n[ossu lil :esù.

Jekk forsi inti g[adek bla sa[[a anki fit-twemmin tieg[ek, ippruvah u taraw kemm hu tajjeb il-Mulej.

ÓSIEB

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum, me[ud minn Isaija, insibu silta li nkitbet lejn it-tmiem tal-e]ilju a[rax ta’ Babel fejn il-poplu jag[raf li l-[elsien mill-jasar hu frott tal-[niena kbira ta’ Alla.

Is-Salm Responsorjali minn Salm 144 hu g[ajta lill-Mulej, li hu qrib lejn kull min isejja[lu.

Fit-Tieni Qari mill-Ittra lill-Filippin, San Pawl itenni li nnisrani jikseb il-milja ta’ [ajtu meta jg[ix mag[qud malMulej :esù. Fil-Van;elu ta’ San Mattew g[andna r-rakkont tas-Sid li [are; isejja[ lill-[addiema kull sieg[a u j[allashom skont kif weg[idhom.

Il-{ajja 1. {afna drabi mo[[na biex ni;;udikaw lil [addie[or.

Irridu nifhmu li l-Mulej ma jimxix kif na[sbu a[na.

2. Il-[niena tal-Mulej hi infinita u g[alhekk importanti li n[allu lill-Mulej imexxina hu.

3. Aktar milli nkunu pronti ni;;udikaw fin-negattiv lil [addie[or, hu importanti li ng[inu lil [addie[or.

4. Hemm b]onn nift[u qalbna bera[ aktar g[all-im[abba ta’ Kristu.

Id-Djalogu

Fost il-veritajiet tal-Kristjane]mu g[alija dik biss Kattolika hi l-vera.

Barra minnha hemm forsi xi veritajiet im;ienen, i]da l-verità le.

– Jean Guitton

Mulej, g[allimni nifhem aktar im[abbtek u ma ni;;udikax lil ta’ madwari.

Fr Charles Fenech, OP

C O L L A G E G{AWDEX

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

35

Aktar impjiegi u opportunitajiet b’fondi Ewropej Wara pro/ess twil, l-UE //ertifikat li pajji]na u]a l-fondi allokati ta[t l-ewwel programm finanzjarju 2004 - 2006 talUnjoni Ewropeja b’mod tajjeb u g[aqli.

L-g[eluq ta’ dan il-programm hu wie[ed po]ittiv g[al Malta u G[awdex.

G[awdex ukoll gawda minn dawn il-fondi Ewropej li bis-sa[[a tag[hom ]diedu limpjiegi u l-opportunitajiet edukattivi f’G[awdex kif spjegat il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono meta f’konferenza tal-a[barjiet elenkat x’sar

f’G[awdex bil-fondi li l-g]ira [adet mill-UE. Aktar ]g[a]ag[ u nies f’G[awdex qed igawdu minn programmi edukattivi. Hi qalet li ]diedu wkoll l-iskemi ta’ ta[ri; u ta’ xog[ol b’fondi Ewropej. Il-Ministru Debono qalet li mis-s[ubija ta’ pajji]na fl-UE sal-lum ir-rata ta’ ]ieda fl-impjiegi f’G[awdex hi b[a]-]ieda fir-rata tal-impjiegi f’Malta.

Dan hu po]ittiv g[all-g]ira G[awdxija u juri li x-xog[ol li qed isir qed jag[ti ri]ultati, g[alkemm Giovanna Debono sostniet li jibqa’ l-impenn tal-Gvern li jo[loq aktar

opportunitajiet ta’ xog[ol f’G[awdex bi skemi u in/entivi lill-privat.

Fost pro;etti o[rajn li saru b’dawn il-flus, ilMinistru Debono semmiet l-estensjoni ta//entru tal-Arti u l-Arti;janat, it-twaqqif talCrafts Incubation Centre, it-titjib tal-prodott turistiku b’enfasi fuq id-diving, il-bini talewwel impjant g[at-trattament tad-drena;; filg]ejjer Maltin li sar proprju f’G[awdex, it-titjib tal-fa/ilitajiet g[as-sajjieda, il-[idma qawwija li saret fuq l-immodernizzar tal-fa/ilitajiet flisptar, u x-xog[ol kbir li sar fit-toroq.

Korsijiet fl-ICT g[al persuni bi b]onnijiet spe/jali

Restawr tal-G[ajn tal-Lo;o; fil-Fontana

Ix-xog[ol fuq l-Ghajn tal-Lo;o; fil-Fontana jinsab g[addej b’ritmu mg[a;;el. Il-pro;ett hu wiehed minn tlettax li g[alihom kunsilli lokali jew kumitati amministrattivi akkwistaw fondi mill-Ministeru g[al G[awdex ta[t skema o[ra ta’ EkoG[awdex, din id-darba g[allkunsilli lokali.

Il-Ministeru [are; it-tieni sej[a g[al kunsilli lokali li ma [adux fondi ta[t l-ewwel sej[a, li tat b’660,000 ewro g[al pro;etti li qed jitwettqu u li jtejbu l-prodott turistiku ta’ G[awdex.

Dan imwettaq mill-kunsill lokali tal-Fontana jinkludi l-bini

mill-;did u restawr tal-arkati stori/i tal-g[ajn, li tinsab qrib lG[ajn tal-{asselin.

L-istess kunsill lokali akkwista fondi addizzjonali ta[t l-istess skema biex jistalla pannell gwida li jispjega l-istorja tas-sit f’diversi lingwi kif ukoll dawl dekorattiv fit-toroq li ja[li inqas ener;ija.

Pro;etti o[rajn li gawdew ta[t din l-iskema jinkludu l-bini ta’ [itan tas-sejjie[, il-konservazzjoni ta’ n[awi rurali, tindif talwidien, l-u]u ta’ sistemi taddawl li jnaqqsu l-konsum talelettriku u l-bdil ta’ vetturi biex jitnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gassijiet tossi/i.

Festival internazzjonali tal-Folklor fil-Qala G[as-sitt sena konsekuttiva, fir-ra[al tal-Qala fi tmiem din il-;img[a qed ikun organizzat il-Festival Internazzjonali talFolklor.

L-edizzjoni ta’ din is-sena qed tkun meg[juna permezz tal-iskema Eko-G[awdex ghall-NGO’s tal-Ministeru g[al G[awdex, kif ukoll permezz tal-iskema Inizjattivi u Attivitajiet im[addma misSegretarjat Parlamentari g[allKunsilli Lokali.

G[ajnuna o[ra ng[atat millUffi//ju tal-Kutura filMinisteru g[al G[awdex.

Fl-edizzjoni ta’ din is-sena, minbarra l-Menhir Qala Folk Group qed jipparte/ipaw tliet gruppi folkloristi/i li ;ejjin minn Sqallija, il-Belarus u lIrlanda. Din hi l-ewwel darba li dawn il-gruppi se jie[du sehem f’dan il-festival.

Fost l-attivitajiet li qed ikunu organizzati hemm tie; tradizzjonali G[awdxi u konferenza internazzjonali dwar il-folkor. Inizjattivi ;odda f’dan il-festival jinkludu wkoll log[ob tradizzjonali G[awdxi minn grupp ta’ tfal mill-Qala stess kif ukoll ]fin u snajja’.

Restawr tat-Trunciera tal-Qala Il-Fortizza ta’ Sant’Antnin, mag[rufa b[ala t-Trun/iera talQala, qed tkun restawrata mill-Kunsill Lokali tal-Qala blg[ajnuna tal-MEPA u ta’ Din l-Art {elwa.

Ir-restawr tal-Fortizza nbeda madwar sentejn u nofs ilu u s’issa ;ie jiswa madwar 100,000 ewro.

Waqt ]jara fil-post minn Chris Said, is-Segretarju Parlamentari responsabbli mill-Kunsilli Lokali, u s-Sindku talQala Paul Buttigieg, kien spjegat li fadal ftit interventi ta’ restawr biex ix-xog[lijiet ikunu lesti kollha.

Din il-fortizza, li tinsab f’Ras il-Qala fl-aktar ponta fil-Lvant ta’ G[awdex, inbniet fl-1732 mill-Gran Mastru Anton Manoel de Vilhena b’disinn tal-In;inier Fran/i] il-Kavallier Francois de Mondion. Hi meqjusa b[ala Patrimonju Nazzjonali b’arkitettura unika g[all-pajji].

Tmien G[awdxin bi b]onnijiet spe/jali, li l-età tag[hom tvarja bejn it-18 u l-50 sena, [adu sehem f’korsijiet offruti mi/-/entru g[al Matul il-Jum Santa Marta firRabat, bil-g[an li jtejbu l-[iliet tag[hom fil-qasam tal-ICT. Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono, li qassmet i//ertifikati lill-parte/ipanti, qalet li l-korsijiet taw opportunità lil persuni b’di]abbiltà f’G[awdex biex ikunu jistg[u jid[lu fid-dinja teknolo;ika.

Il-korsijiet offruti kienu dwar lg[arfien tal-kompjuter u dwar

software spe/jalizzat g[all-persuni neqsin mid-dawl.

Il-korsijiet saru fuq tnax-il ;img[a kull wie[ed, u kienu finanzjati mill-Ministeru g[al G[awdex, mill-KNPD u millETC. Fi/-/entru Santa Marta jattendu b’mod regolari madwar 40 persuna bi b]onnijiet spe/jali, fejn jitg[allmu [iliet jew snajja’ differenti.

F’dan ic-centru jinghataw ukoll servizzi terapewti/i filwaqt li jservi bhala one-stop-shop ghasservizzi kollha mog[tija fil-qasam tad-di]abbiltà f’G[awdex.

Kampanja edukattiva fi Skola Sajf

Madwar 500 tifel u tifla milliskejjel primarji ta’ G[awdex, li qed jattendu /-/entri ta’ Skola Sajf fil-Kulle;; ta’ G[awdex kif ukoll fi/-/entru tal-Oratorju Don Bosco, dan is-sajf ipparte/ipaw f’kampanja edukattiva relatata mal-g[arfien u l-promozzjoni talidentità kulturali ta’ G[awdex — wa[da mill-mi]uri fil-pjan ta’ azzjoni ta’ Eko-G[awdex 2010 – 2012.

Il-kampanja edukattiva kienet tinkludi [ar;iet f’postijiet stori/i u kulturali kif ukoll f’zoni naturali madwar G[awdex li jag[tu identità lill-g]ira u li jattiraw litturisti lejn il-g]ira ta’ G[awdex.

Fost l-o[rajn ing[atat ukoll

prominenza lill-[itan tas-sejjie[ kif ukoll il-kreaturi u l-organi]mi tal-kampanja. Dawn il-[ar;iet kienu segwiti minn wirja ta’ xog[lijiet li saru mit-tfal stess waqt is-sessjonijiet ta’ Skola Sajf.

■ Sadattant, b[al snin o[rajn, f’G[awdex kien organizzat ukoll Klabb Sajf fejn b’kollox attendew aktar minn mitt tifel u tifla millewwel sat-tielet klassi tal-iskola primarja f’erba’ /entri madwar G[awdex.

G[all-ewwel darba din is-sena, l-iSpecial Unit ta’ Sannat hu wie[ed mit-12-il /entru ta’ Skola Sajf fil-Kulle;; ta’ G[awdex fejn qed jattendu disa’ persuni bi b]onnijiet spe/jali.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

G[ajnuna li]-]ew; teatri I]-]ew; teatri ewlenin talbelt Victoria qed igawdu minn kwa]i 100,000 ewro bejniethom minn fondi talMinisteru g[al G[awdex, ta[t l-iskema ta’ EkoG[awdex g[all-NGO’s.

Meta ]aret ix-xog[lijiet li g[addejjin b’ritmu mg[a;;el kemm fit-Teatru Astra kif ukoll fit-Teatru Aurora, il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono qalet li t-titjib li se jsir fi]-]ew; teatri se jwassal biex tkun imtejba wkoll il-kwalità talattivitajiet kulturali li jkunu organizzati fihom ta’ kull sena.

Il-pro;ett tas-So/jetà Filarmonika La Stella jinkludi ristrutturar talfa/ilitajiet ewlenin tatTeatru Astra fejn fost attivitajiet o[ra ta’ kull sena jittella’ l-festival Mediterranea.

Permezz tal-pro;ett ta[t l-iskema Eko-G[awdex, ilMinisteru g[al G[awdex se jkun qed jg[in ukoll lil din is-So/jetà fil-promozzjoni ta’ dan il-festival anke barra minn Malta.

L-g[ajnuna li se ting[ata lis-So/jetà Filarmonika Leone se tintu]a fi pro;ett estensiv li permezz tieg[u qed jinbidel is-saqaf tatTeatru Aurora.

Se tkun stallata sistema ta’ pannelli fotovoltai/i biex tkun generata lenergija mix-xemx.

Permezz ta’ ]ew; skemi ta’ Eko-G[awdex, wa[da g[all-NGO’s u l-o[ra g[allKunsilli Lokali bhalissa g[addejjin 51 pro;ett, li bejniethom qed jing[ataw g[ajnuna li tla[[aq 1.9 miljun ewro.

Restawr tas-swar ta/-?ittadella G[addej ;mielu x-xog[ol fuq ir-restawr tasswar ta/-?ittadella li qed isir b’investiment ta’ kwazi 3.5 miljun ewro.

Jekk wie[ed b[alissa j]ur il-Belt Valletta, lImdina, il-Birgu u appuntu /-Cittadella f’G[awdex di;à jista’ jibda jara r-ri]ultati ta’ dan il-pro;ett estensiv ta’ restawr li qed jag[mel il-Gvern.

Fil-ka] ta’ G[awdex, dan il-pro;ett, li hu kofinanzjat mill-UE, se jwassal biex sal-2013 ikun restawrat kilometru ta’ swar li fuqu hi mibnija /-?ittadella.

Minbarra li qed jo[ro; mill-;did is-sbu[ija tad-dehra ori;inali tas-swar, dan il-pro;ett qed jikkonsolida wkoll is-swar li partijiet minnhom jinsabu f’periklu li jaqg[u.

36

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

C O L L A G E INTERVALL

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

Dak fenek!

Il-belt ta’ Orebro fl-I]vezja kienet bejn [altejn jekk Florentijn Hofman waqqax il-belt g[a/-/ajt jew le. Hofman, g[all-okka]joni tal-festival annwali tal-arti li ssir fil-belt, g[amel fenek kbir isfar rasu ’l isfel kif jidher fir-ritratt.

Il-fenek hu g[oli 50 pied u hu mserra[ ma’ statwa li kienet i/-/entru fil-pjazza. Kien hemm min qal li Hofman insulta lir-residenti tal-post.

Mi]]ew;in friski serqu l-ikel g[al ri/eviment

Min se jmur jixtri pizza fuq il-qamar^

Ristorant tal-pizza fuq il-qamar Kumpanija li tbig[ il-pizza [abbret pjani li permezz tag[hom uriet il-[sieb li tifta[ l-ewwel pizzerija fuq wi// il-qmar.

Il-kumpanija Domino, li g[andha ferg[a fil-:appun, qalet li wara li kumpanija o[ra rnexxielha twassal pizza lill-astronawti jduru mad-dinja fl-Istazzjon Spazjali Internazzjonali, issa jridu jag[mlu xi [a;a akbar billi jift[u n-negozju fuq il-qamar.

L-idea hi li r-ristorant ikun mibni f’g[amla ta’

koppla. Il-pro;ett s[i[ mistenni jiswa mat-£13.4-il biljun, li £4.5 biljun minnhom jintu]aw biex i;orru l-apparat tal-pizzerija u l-materjal tal-kostruzzjoni li bejniethom se ju]aw 15-il rocket.

G[ad li ma ng[atatx data meta se jibda x-xog[ol fuq il-post intqal li dan isir meta jkun hemm il-bnedmin jg[ixu fuq il-qamar, b[allastronawti, il-familji tag[hom u o[rajn li jemigraw biex jibdew jg[ixu hemm.

Koppja li g[adha kif ti]]ewwe; tinstab maqfula f’/ella flIstati Uniti wara li t-tnejn inqabdu jisirqu l-ikel u x-xorb g[arri/eviment tat-tie; tag[hom. Arthur Phillips III, ta’ 32 sena u martu Brittany Lurch, ta’ 22 sena, kienu arrestati wara li serqu bi €12,000 f’o;;etti minn supermarket fi State College f’Pennsylvania.

Il-Pulizija qalet li dawn it-tnejn inqabdu b’kamera tassigurtà jimlew trolley sa ru[ ommu u j[allu l-post bla ma j[allsu.

Huma qalu li kienu ilhom jumejn mi]]ew;in u dak li [adu mis-supermarket kien g[al ri/eviment tat-tie; li kellhom jag[mlu dik il-lejla. Madankollu qatt ma waslu g[arri/eviment tag[hom stess g[ax spi//aw arrestati u msakkrin f’/elel separati.

Arthur Phillips III u Brittany Lurch> mi]]ew;in friski li spi//aw g[all-frisk

Rema £30,000 ;ojjelli ta’ martu Ra;el Awstraljan qal li martu mhix mi;;ielda mieg[u wara li bi ]ball rema b’kemm jiswew £30,000 ;ojjelli minn tag[ha. Ir-ra;el, Geoffrey, li i]da, ismu ma ng[atax, jg[ix f’Caloundra u issa talab permess lill-awtoritajiet biex ikun jista’ jfittex fejn jittie[ed i]-]ibel li jin;abar mid-djar.

Ir-ra;el qal li l-in/ident ;ara ftit jiem qabel ma g[alqu 23 sena mi]]ew;in.

Madankollu qal lill-;urnalista li f’dak i]-]mien kollu qatt ma ;;ieldu u lanqas ma kienu qed jippjanaw xi ;lieda min[abba ttelf tal-;ojjelli.

Gooffrey kien i]omm il;ojjelli fi tliet boro] li jintu]aw g[all-iskart biex jekk jid[lulhom il-[allelin biex jisirquhom ma je[duhomx mag[hom. Imma meta jum minnhom il-koppja bdiet tnaddaf g[ax kienu se jmorru joqog[du f’post ie[or, bla ma nteb[u, irmew kull borza taliskart li sabu... fosthom anki dawk li ma kellhomx jarmu.

Ftit tal-jiem wara /emplitlu martu fuq ix-xog[ol u staqsietu fejn kien g[amel il-boro].

“Imsarni ni]lu f’saqajja,” qal Geoffrey. “Indunajt x’konna rmejna.”

Kelliem g[all-kunsill lokali tal-belt fejn jg[ix Geoffrey qal li l-mi]bla tal-belt ti;bor fiha mal-1,400 tunnellata ta’ skart fil-;img[a, kwa]i daqs nofs pixxina u]ata fil-Log[ob Olimpiku.

“M’g[andux /ans isib dak li rema,” qal il-kelliem. “Jista’ jinsieh.”

C O L L A G E PASSATEMP Mimdudin> 1. Bihom insiefru bil-ba[ar (6) 3. G[amilt hekk g[ax rajt b’g[ajnejja stess (6) 7. Issieltu (7) 8. Id-dmir u x-xog[ol marbut mieg[u (5) 9. Minn tag[na [afna (5) 10. {abbru (9) 11. Fl-awla kriminali mhux se ju]a s-sikkina! (5) 13. Spedizzjoni g[all-ka//a fil-;ungla tal-Afrika (6) 15. {ames tu]]ani (6) 17. Fil-knisja jkun fih l-ilma mbierek (5) 21. Talla’ u xe[et barra b’sa[[a mill-istonku (9) 23. Trid titilg[u biex tmur fis-sular ta’ fuq (5) 24. Il-lewn ta’ wie[ed a[rax u bla [niena? (5) 25. Isa, irid jilbes wa[da ta[t il-;lekk? (7) 26. Frotta. Jekk [adra tistennieha tisfar biex tikolha (6) 27. Bi]a’ tal-;enn li jaqbad lil dak li jkun g[al g[arrieda (6) Weqfin> 1. Il-vot mhux null (6) 2. Razza ta’ nies [omor! (5) 3. Ismu tiffurmah mill-ittri ta’ widien (5) 4. Mara li tikser il-li;i t’Alla (7) 5. Hekk hu, sa snienu, ng[idu g[ax ma jonqsu xejn (5) 6. Il-frott li nixtru fi qwieleb b[al da]-]mien (6) 7. Hekk jag[mlu l-bo//i fl-urna u jit[awdu wa[da sew (5) 12. Lem[et minn ;o nofs is-serratura? (3) 14. Ta’ kwalità tajba [afna fil-bidu tal-Finlandja? (3) 15. Min hu hekk, ikollu rasu iebsa daqs i]-]onqor (6) 16. :era, b’xi mod, ’l hawn u ’l hinn, b’/ertu ;ir? (7) 18. Aqleb ir-rotta biex tag[mel wa[da tajba tal-la[am? (5) 19. Id-dawra /atta, ma[ru;a ’l barra, f’kappell, jew feta la[am mill-;enb tal-koxxa, maqtug[a /atta biex timtela (5) 20. U t-tie; t[arbat, imma ma kienx il-ka;un ta’ dan il-pajji]! (6) 22. Tqum il-flus (5) 23. Mhix qasira t-triq (5) Soluzzjoni tat-Tisliba ta’ nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Salami; 3. Mitluq; 7. Saffart; 8. Armla; 10. Palestina; 11. {adem; 13. Amment; 15. Tromba; 17. Kurva; 21. Residenza; 23. }elaq; 24. Satal; 25. {an]ira; 26. Kuruni; 27. Maskri.

Weqfin> 1. Spi//a; 2. Moffa; 3. Matul; 4. Tqassim; 5. Salpa; 6. Waqaft; 7. Son]a; 12. Dam; 14. Mar; 15. Tirfsu; 16. Bidillu; 18. Villa; 19.

Danni; 20. Sqalli; 22. Na[mi; 23. }biba.

37

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba ta’ [mistax ilu hu: Louis Pace Asciak, ‘Lumar’, Triq San :wann, San :wann.

Soluzzjonijiet 10 + 12 + 8 + 20 + 25 + 10 + 15 = 100.

Drakula u n-numri

Waqt li Ali kien qed isuq biex imur lura d-dar induna li l-vle;;a tal-petrol kienet qed turi kwa]i empty u g[alhekk kellu b]onn imur fl-ewwel stazzjon fejn hemm pompa tal-petrol. Kif se tg[inu jasal sa hemm bl-g[ajnuna tal-vle;e;?

Drakula u n-numri

Drakula [are; mit-tebut g[ax kien skorra nofs il-lejl u quddiemu ra tlettax-il numru. Malli sar /ertu [in u kien kwa]i qed jisba[, Drakula kellu jid[ol lura fit-tebut, imma din id-darba biex seta’ jag[mel dan kellu jsib il-passa;; ta’ seba’ numri li t-total tag[hom hu ta’ 100. Liema huma dawn in-numri?

G[andu b]onn il-petrol

G[andu b]onn il-petrol

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

39

SPORT Hibernians we[idhom fl-ewwel post Ara pa;na 47

TENNIS – TAZZA DAVIS

Franza u s-Serbja jibqg[u jittamaw Franza u s-Serbja reb[u ddoubles tal-biera[ biex baqg[u jittamaw li jiksbu post fil-final tat-Tazza Davis.

Wara r-ri]ultati ta’ dawn id-doubles, Spanja tinsab filvanta;;, 2-1 fuq Franza, filwaqt li l-holders, is-Serbja, jinsabu 1-2 minn ta[t kontra l-Ar;entina.

Fil-log[biet tal-biera[, f’Belgrad, il-koppja Serba Nenad Zimonjic u Viktor Troicki g[elbu lill-koppja Ar;entina mag[mula minn Juan Ignacio Chela u Juan Monaco, 7-6, 6-4, 6-2.

Minkejja li reb[u fi tliet sets, il-log[ba kienet wa[da ferm missielta, spe/jalment is-set inizjali.

Is-Serbi ma setg[ux ju]aw lin-numru wie[ed tad-dinja, Novak Djokovic, fl-ewwel jum min[abba li dan kien g[adu ma irkuprax minn injury u g[ejja wara r-reb[a

fl-Open tal-Istati Uniti. I]da hu mistenni li jkun fl-azzjoni llum fl-ewwel singles tala[[ar jum meta jiltaqa’ kontra Juan Martin Del Potro.

L-Ar;entina kellha vanta;; ta’ 2-0 fl-ewwel jum wara li Juan Martin del Potro g[eleb lil Janko Tipsarevic, 7-5, 6-3, 6-4, u David Nalbandian g[eleb lil Viktor Troicki, 6-4, 4-6, 6-2, 6-3.

Fis-semi-finali l-o[ra, Franza baqg[u ggranfati ma’ dan il-konfront meta l-koppja Michael Llodra u Jo-Wilfred Tsonga g[elbet lill-koppja Spanjola mag[mula minn Feliciano Lopez u Fernando Verdasco, 6-1, 6-2, 6-0.

Spanja reb[et is-singles tal-ewwel jum meta David Ferrer g[eleb lil Gilles Simon, 6-1, 6-4, 6-1, u Rafael Nadal g[eleb lil Richard Gasquet, 6-3, 6-0, 6-

40

SPORT

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

WATERPOLO-{ARSA LEJN L-ISTA:UN 2011

Neptunes jirb[u l-unuri kollha Minn Stewart Said stewartsaid3@gmail.com

G[adda sta;un ie[or talkampjonat tas-sajf talwaterpolo. B[as-snin l-o[ra dan il-kampjonat kien kumbattut sal-a[[ar.

L-ASA immexxija millPresident Joe Caruana Curran bidlet il-format, b’tali mod li [alliet il-kampjonat in/ert sala[[ar.

Il-format kien li wara li ttimijiet inqasmu fiddivi]jonijiet tag[hom, lag[bu ]ew; rawnds fejn fit-tieni divi]joni l-ewwel ]ew; timijiet klassifikati lag[bu laqwa minn tliet play-offs biex jo[ro; ir-rebbie[ talkampjonat tat-tieni divi]joni filwaqt li fl-ewwel divi]joni

wara ]ew; rawnds minn [ames timijiet l-ewwel erbg[a da[lu g[al play-offs, blewwel klassifikat li lag[ab kontra r-raba’ klassifikat filwaqt li t-tieni u t-tielet klassifikati ltaqg[u kontra xulxin.

Dawn i]-]ew; partiti ntlag[bu bir-rebbie[ ikun min reba[ l-iktar minn tliet partiti biex i]-]ew; timijiet rebbie[a ltaqg[u kontra xulxin bil-final tintlag[ab fuq l-aqwa minn [ames partiti.

Barra minn hekk kellna wkoll i]-]ew; knock-outs u ttazza G[aqda :urnalisti Sportivi u t-tazza talPresident.

Min reba[ l-unuri Il-captain ta’ Neptunes Nicky Lanzon jg[olli t-tazza ta’ Champions tal-Ewwel Divi]joni

I Div. It-Tazza tal-President- Neptunes Knock-out - Neptunes Kampjonat - Neptunes II Div It-Tazza G[:S - Marsaskala Knock-out - Ta’ Xbiex Kampjonat - Marsaskala

Statistika L-ikbar reb[a L-i]g[ar reb[a L-iktar gowls f’partita L-inqas gowls f’partita L-iktar tim li skorja L-inqas tim li skorja L-iktar tim li sofra L-inqas tim li sofra L-aqwa skorer Malti L-aqwa skorer Barrani Plejers li lag[bu Plejers Barranin L-iktar tim li wtilizza plejers L-inqas tim li wtilizza plejers L-iktar tim li reba[ L-inqas tim li reba[ Numru ta’ partiti L-iktar referee Malti li rrefja Referees Maltin Referees Barranin L-Aqwa Skorers

Plejer

Steve Camilleri ta’ Neptunes spi//a l-aqwa skorer b’97

Steve Camilleri Tamas Molnar Milos Koralji Marco Cuk Niki Lanzon Filip Trajkovic Nikola Sutic Vladimir Gojkovic Bogdan Rath Yuri Szeles

23-4 7-6 18-17 7-4 391 137 266 174 97 86 157 25 20 15 22 2 80 23 8 20

Gowls

97 86 65 64 64 60 59 56 53 47

Neptunes vs Ta’ Xbiex Marsaskala vs Valletta Neptunes vs Sliema Marsaskala vs Valletta Neptunes Otters Sirens Marsaskala Steve Camilleri Tamas Molnar Sliema Marsaskala Neptunes Otters Massimo Angileri

Log[biet

24 (Neptunes) 24 (Neptunes) 17 (Marsaskala) 16 (Exiles) 24 (Neptunes) 18 (San Giljan) 17 (San Giljan) 24 (Neptunes) 19 (Sliema) 14 (Ta’ Xbiex)

SPORT

41

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

WATERPOLO-{ARSA LEJN L-ISTA:UN 2011

{arsa lejn it-timijiet Neptunes, Sliema darbtejn irkupraw ]vanta;; biex sfurzaw l-a[[ar decider g[arreb[ tal-kampjonat. I]da tilfu 13-11 fl-a[[ar partita.

Gowls skurjati: 280 L-aqwa skorer: Bogdan Rath 53 Gowls sofruti: 252 Numru ta’ partiti: 22

NEPTUNES EMIRATES

Kow/: Sergei Markoch It-tim tal-Balluta ddomina lista;un fejn reba[ it-Tazza talPresident kontra Sliema McDonalds, in-knock-out kontra 3CX Exiles u lkampjonat. It-tim immexxi minn Sergei Markoch kien fi klassi g[alih fejn reba[ il-partiti kollha bl-e//ezzjoni ta’ ]ew; telfiet kontra Sliema fil-play-offs g[al total ta’ 22 reb[a minn 24 partita. Il-magna tal-gowls g[al Neptunes kienet effettiva ferm u skurjaw total ta’ 391 gowl bi Steve Camilleri u Tamas Molnar jiskorjaw 183 gowl bejniethom.

Minbarra Tamas Molnar huma kellhom lil Vladimir Gojkovic b[ala barrani fejn ilMontenegrin kien determinanti ferm fis-su//ess li kisbu u prattikament kien il-mo[[ tattim bil-passes u l-intelli;enza tieg[u jissarrfu f’[afna gowls.

Dan il-kampjonat kien wie[ed importanti g[at-tim tal-Balluta g[aliex kien l-20 kampjonat u tahom dritt li jwa[[lu stilla o[ra fuq l-arma tag[hom.

Gowls skurjati: 391 L-aqwa skorer: Steve Camilleri 97 Gowls sofruti: 216 Numru ta’ Partiti: 24

3CX EXILES

SIRENS RITTER SPORTS

Kow/: Predrag Zimonjic Sirens kellhom sta;un ming[ajr emozzjonijiet. It-tim kellu jbati xi ftit biex jid[ol fl-ewwel divi]joni.

Wara li fin-knock-out elimina lil San Giljan ;ie eliminati mit-tim qawwi ta’ Neptunes. Fil-partiti tal-ewwel divi]joni kellhom ri]ultat po]ittiv ferm meta reb[u lil Sliema. Fil-play-offs inqalg[u ming[ajr wisq diffikulta` minn Neptunes. I]da fil-play-off qamu g[all-okka]joni fejn b’]ew; wirjiet tajba g[elbu lil San Giljan u spi//aw fit-tielet post.

Gowls skurjati: 215 L-aqwa skorer: Clint Mercieca 37 Gowls sofruti: 266 Numru ta’ partiti: 21

Kow/: Joe Caruana Dingli Exiles kellhom sta;un memorabbli u kitbu pa;na ;dida fl-istorja tal-klabb tag[hom. Dan l-ista;un it-tim ta’ Exiles wasal g[all-ewwel darba sal-final tan-knock-out kif ukoll feta[ il-premises tieg[u. I]da fl-ewwel divi]joni sabu ftit diffikultà. Dan g[aliex bdew jag[tu battikata lil kull tim i]da r-reb[a ma bdietx tasal. I]da meta reb[u ]ew; partiti kontra Sirens u San Giljan re;g[u da[lu b’/ans ]g[ir g[aliex meta kien fadal partita wa[da kienu punt biss ta[t Sirens. I]da l-a[[ar partita kienet kontra Neptunes u tilfu 19-10 biex kienet la[[ar log[ba g[alihom dan lista;un.

Gowls skurjati: 176 L-aqwa skorer: Marco Cuk 64 Gowls sofruti: 182 Numru ta’ partiti: 16

MARSASKALA meat.com.mt

SAN :ILJAN GIUSEPPE’S

SLIEMA MCDONALDS

Kow/: Sergio Afric Sliema kellhom sta;un pjuttost inkonsistenti. Fir-rawnd preliminari t-tim ta’ Afric kellu bidu tajjeb fejn reba[ it-tliet partiti i]da wara ]ew; telfiet konsekuttivi kontra r-rivali Neptunes u l-eliminazzjoni kontra Exiles fin-knock-out, Sliema deher li tilfu ftit ilforma fejn fi]-]ew; rawnds talewwel divi]joni wara r-reb[a sofferta kontra Exiles, isSlimi]i sofrew tliet telfiet kontra San Giljan, Neptunes u Sirens. Fattur importanti kienu l-‘injuries’ fejn kellhom lil John Brownrigg, Paul Privitera u Jerome Gabrretta neqsin g[al tul ta’ ]mien. Fl-play-offs irkupraw lil Privitera u Gabarretta u irnexxilhom jeliminaw lil San Giljan b’]ew; reb[iet. Fil-play-off final kontra

Kow/: Karl Izzo San Giljan kellhom kampjonat xi ftit jew wisq b’]ew; u/u[. Ittim ta’ Izzo wera bi/-/ar li ser ikun ma ta’ fuq fir-rawnd preliminari. I]da ]ew; wirjiet fjakki fin-knock-out kontra Sirens po;;ew lil San Giljan f’po]izzjoni skomda. I]da filbarranin Nikola Sutic u Filip Trajkovic sabu ]ew; plejers li kapa/i jsibu x-xibka tant hu hekk li bejniethom skurjaw 118-ilgowl minn 205 li skurjaw San Giljan. Ri]ultat po]ittiv ]gur kienet ir-reb[a fit-tieni partita tal-ewwel divi]joni kontra Sliema. Fil-play-offs ;ew meg[luba darbtejn minn Sliema u fil-play-off kontra Sirens tilfu ]-]ew; partiti u kellhom jikkuntentaw bir-raba’ post.

Gowls skurjati: 205 L-aqwa skorer: Nikola Sutic b’60 Total ta’ gowls sofruti: 209 Numru ta’ partiti: 18

Kow/: Pierre Borg It-tim ta’ Marsaskala kollox ma’ kollox kellu sta;un po]ittiv. Reba[ il-kampjonat tat-tieni divi]joni kif ukoll itTazza G[aqda :urnalisti Sportivi. I]da tilef il-final tanknock-out kontra Ta’ Xbiex, ri]ultat xi ftit jew wisq sorpri]a. It-tim imexxi minn Pierre Borg hu stabbilit fittieni divi]joni fejn g[andu lesperjenza li kienet fattur importanti fir-reb[ talkampjonat. L-a[wa Koralji spikkaw ferm b[ala l-barranin u bejniethom skurjaw 85 gowl.

I]da players b[al John Licari, Duncan Cassar, Joseph Cremona u Edward Arrigo kienu importanti fejn blesperjenza tag[hom flimkien mal-kow/ mexxew it-tim fi ]minijiet diffi/li jew waqt xi di]gwid li nqala’ tul il-kors talkampjonat.

Gowls skurjati: 201 L-aqwa skorer: Milos Koralji 65 Gowls sofruti:174 Numru ta’ partiti: 17

Joseph Cremona ta’ Marsaskala jir/ievi t-trofew ming[and il-branch manager tal-BOV ta’ Marsaskala Christine Saliba b[ala Champions tat-Tieni Divi]joni

VALLETTA UNITED DHALIA

Kow/: Anthony Farrugia Wara assenza ta’ diversi snin Valletta irritornaw fil-waterpolo fejn kienu reb[u l-kampjonat 11-il darba. Immexxija millkow/ Anthony Farrugia, Valletta g[aqqdu tim billi isselfu xi plejers kif ukoll ;abu ]ew; barranin. Fil-bidu tal-kampjonat kellhom lil Robert Kovacs u Adam Decker li lag[bu ir-rawnd preliminari u n-knock-out.

Huma kienu strumentali filpartiti tant li fis-7 partiti li lag[bu skorjaw 35 gowl bejniethom. I]da peress li kien se jibda l-kampjonat ta’ pajji]hom, irritornaw lura u Valletta kienu kostretti li jinga;;aw ]ew; barranin o[ra.

Dawn kienu Allesandro Di Somma u Robert Munkacsy.

Dawn lag[bu disa’ partiti u skurjaw 38 gowl bejniethom i]da ma kinux effettivi daqs ta’ qabilhom. I]da kollox ma’ kollox Valletta kellhom sta;un po]ittiv fejn fl-ista;un tar-ritorn kienu b’/ans li jerb[u lkampjonat tat-tieni divi]joni fejn anki reb[u l-ewwel play-off.

Gowls skurjati: 164 L-aqwa skorer: Robert Kovacs 20 Gowls sofruti:185 Numru ta’ partiti: 16

OTTERS NIVEA

Kow/: Alfred Cachia It-tim modest ta’ Otters kellu sta;un pjuttost kwiet u

ming[ajr emozzjonijiet. Lg[an tal-kow/ Alfred Cachia kien li jqajjem ftit l-interess tal-waterpolo f’G[awdex.

Flimkien mal-barranin Zoltan Radocz u Mate Balatoni li ;ie mibdul ma’ Adam Makalri, Cachia g[amel u]u minn 16-il player ie[or. Otters kien linqas tim li lag[ab partiti b’total ta’ 12-il partita.

Konsolazzjoni g[alihom kienu l-a[[ar ]ew; partiti fejn reb[u kontra Ta’ Xbiex u Marsaskala. Kienu l-uni/i ]ew; reb[iet fl-ista;un u bihom spi//aw fit-tielet post.

Gowls skurjati: 137 L-aqwa skorer: Zoltan Radocz 39 Gowls sofruti: 195 Numru ta’ partiti: 12

TA’ XBIEX ASC

Kow/: Mario Zammit Ta’ Xbiex dan l-ista;un kellhom element ]ag[]ug[.

Wara li tilfu l-partiti fir-rawnd preliminari flimkien matTazza :urnalisti Sportivi, ittim immexxi minn Mario Zammit tjieb u b’sorpri]a g[eleb lil Marsaskala fil-finali 10-9 biex reba[ it-tielet knock-out f’dawn l-a[[ar 30 sena. Fil-kampjonat tat-tieni divi]joni Ta’ Xbiex kellhom il-mumenti tag[hom i]da tilfu t-tieni post u anki spi//aw inqab]u minn Otters. Ilbarranin Yuri Szeles u Tamas Gyrovath kienu ta’ g[ajnuna g[al dawn i]-]g[a]ag[ fejn anki sabu x-xibka 84 darba bejniethom.

Gowls skurjati: 150 L-aqwa skorer: Yuri Szeles 47 Gowls sofruti: 235 Numru ta’ partiti: 14

SPORT

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

42

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL

Il-le;;endarju Varenne g[adu ji;bed l-eluf minn Kenneth Vella

Jekk wie[ed ried konferma ta’ kemm i]-]iemel le;;endarju Taljan, Varenne g[adu ma[bub mill-pubbliku sportiv ta’ pajji]u, ]gur li ng[atatlu dan l-a[[ar meta Varenne, jew kif inhu mag[ruf “il Capitano”, ittie[ed Città Di Castello, fejn kienet qed ti;i organizzata attività kbira ekwestrija. Eluf kienu pre]enti g[al din l-attività, spe/jalment biex josservaw mill-vi/in lil Varenne u jie[du xi ritratt talokka]joni.

Fil-21 ta’ Mejju li g[adda, Varenne g[alaq 16–il sena, u huwa kkunsidrat b[ala l-aqwa trottatur ta’ kull ]mien. Flistess perijodu, fis-sala medjevali ta’ Rocca Paolina, Perugia, ittellg[et esebizzjoni fotografika bit-tema “Una Vita da Campione, un Campione di Vita”, u din inkludiet ritratti ta’ Varenne jirba[ it-ti;rijiet ewlenin fix-xena internazzjonali.

Sid i]-]iemel, Enzo Giordano, ikkummenta li hu dejjem jemozzjona ru[u meta jinnota t-tip ta’ mer[ba li jing[ata Varenne middilettanti Taljani kull meta jkun pre]enti g[al attivitajiet b[al dawn.

Francesco Ruffo, li llum hu s-Segretarju :enerali talAsso/jazzjoni Taljana UNIRE, u li meta Varenne kien g[adu ji;ri kien jikkoordina l-programm tieg[u tat-ti;rijiet, sostna li ]]iemel jg[in fil-promozzjoni tal-isport mal-pubbliku Taljan.

Finalment, waqt attività simili, li saret f’Perugia, tkellem ukoll is-sewwieq popolari Gian Paolo Minnucci, li bil-Capitano reba[ it-ti;rijiet ewlenin madwar id-dinja. Minnucci qal li bejnu u Varenne hemm rabta kbira u hu ma jista’ qatt jinsa li dan kien i]-]iemel li stabbilixxih fix-xena tat-trott mondjali.

GALOPP

Jirtira minn trainer professjonali Fl-Ingilterra t[abbar li Walter Swinburn se jieqaf milli jkompli ja[dem b[ala trainer professjonali. Hu se jieqaf fil-31 ta’ Ottubru li ;ej.

L-eks jockey, li illum g[andu 50 sena, reba[ l-Epsom Derby tliet darbiet b[ala jockey, fosthom l-edizzjoni tal-1981 bil-popolari Shergar.

Fl-2004, Swinburn ha lli/enzja ta’ trainer professjonali ming[and missier il-mara tieg[u, Peter Harris, u feta[ /entru g[atta[ri; fiz-zona ta’ Hertforshire. Minn dakinhar ’il quddiem, hu kellu su//essi b’260 ]iemel differenti.

Mistoqsi mill-gazzetta “The Racing Post” dwar idde/i]joni tieg[u, Swinburn qal li hu [a din id-de/i]joni wara li numru ta’ sidien naqsu milli jikkonfermaw i]-]wiemel g[andu g[at-ta[ri;. Semma fost l-o[rajn li l-istess Peter

Wie[ed mill-aktar ]wiemel famu]i fid-dinja, Varenne

Harris waqqaf minn ta[t idejh [amsin ]iemel. Swinburn xorta g[adu kunfidenti li fissnin li ;ejjin jer;a’ jirritorna fl-isport b[ala trainer.

Finalment, Walter Swinburn sostna li l-kri]i ekonomika mondjali se twassal g[al aktar diffikultajiet fl-isport.

L-akbar reb[a li kellu Swinburn b[ala trainer waslet ftit tax-xhur ilu meta reba[ itti;rija famu]a Royal Hunt Cup, fil-korsa ta’ Ascot, permezz ta’ Julienas.

LOKALI

Malta fit-tielet post tal-Kampjonat tas-sewwieqa Skont stqarrija li jien ir/ivejt dan l-a[[ar millMediterranean Horse Racing Union, fil-kampjonat talMediterran tas-sewwieqa li ;ie organizzat din is-sena, Malta spi//at fit-tielet post wara r-rebbie[a, l-Italja bi 42 punt, u r-Russja b’34 punt.

Malta kellha punt anqas mirRussja.

Din is-sena, Malta [adet

sehem fil-[ames heats ta’ dan il-kampjonat u kienet irrappre]entata mill-G[awdxi Julian Farrugia, Charlò Debono, Clint Vassallo, Noel Baldacchino u Tony Demanuele. L-a[jar ri]ultat miksub kien dak ta’ Julian Farrugia, li f’heat li saret fil31 ta’ Marzu fil-korsa talMarsa [are; rebbie[ bi]]iemel Fran/i], Magnifique Sablais.

Min-na[a l-o[ra, ilkampjonat tal-Mediterran taljockeys se ji;i fi tmiemu bla[[ar heat, li ssir fit-8 ta’ Di/embru li ;ej fil-korsa ta’ Siracusa, fi Sqallija.

Min[abba li Malta ma [aditx sehem fis-sitt heats li ;ew organizzati sa issa, pajji]na jinsab fis-sitt post wara rRussja, it-Tune]ija, Franza, lItalja u l-Marokk.

Din is-sena, Malta kienet irrappre]entata mill-jockeys Michael Sultana, Eric Zammit, Ramon Grima u Oliver Briffa.

Ta’ min ifakkar li s-sena li g[addiet Malta irnexxielha g[all-ewwel darba tirba[ ilkampjonat tas-sewwieqa.

Wirja kbira taz-]wiemel Nhar il-{add li ;ej, il-25 ta’ Settembru, se ti;i organizzata l-wirja kbira annwali fi//entru tas-Sur Disma Attard, ix-Xg[ajra, limiti ta’ {a]}abbar. B[as-snin li g[addew, din il-wirja se tkun imqassma f’kategoriji differenti, fosthom g[allponijiet ta’ qiesien u razez differenti, ]wiemel g[erien u armati, u dwieb tqal. Matul din il-wirja se jispikkaw ukoll snajja’ differenti Maltin marbuta ma]-]wiemel.

Din il-wirja mistennija tibda g[all-[abta tat-8am, u g[al

aktar informazzjoni wie[ed g[andu j/empel lillorganizzaturi, l-a[wa Attard, fin-numri 9946 5399 (Mary Jane Attard), 9949 3863 (:or; Attard), u 9949 3592 (Disma Attard). Se jing[ataw premjijiet u trofej sbie[, spe/jalment lir-rebbie[a talfinali ta/-Challenge Cups.

Is-sidien li se jiktbu ]]wiemel tag[hom se jing[ataw xkora ;wie] tadditta Krafft, u s-sid taz-]iemel rebbie[ overall se jing[ata wkoll balla felu.

SPORT

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

43

L-isba[ tmiem, dak tat-tieni ti;rija ri]ervata g[al ]wiemel tal-klassi Bronze, mirbu[a mill-veteran Internet, misjuq minn Raymond Clifton, bi ftit minn Icare de Jemma, misjuq minn Tony Demanuele

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL

Livi Cantona jie[u l-[ames reb[a tas-sena fil-Premier minn Kenneth Vella

Misjuq minn Charles Camilleri, l-I]vediz Livi Cantona reba[ l-aktar ti;rija importanti li saret il-:img[a fil-g[axija fil-korsa tal-Marsa.

Din kienet ri]ervata g[al ]wiemel mill-klassi Premier fuq distanza qasira ta’ 2140m, u kienet tag[mel parti mit-38 laqg[a tal-ista;un fuq seba’ ti;rijiet, b’wa[da minnhom tkun ukoll g[al ]wiemel ponijiet.

{dax–il ]iemel [adu sehem fit-ti;rija tal-klassi Premier.

Din it-ti;rija kienet ferm ikkumbattuta u in/erta, spe/jalment fl-a[[ar 200m metru tag[ha. Dan, meta erba’ ]wiemel kellhom sprint tajjeb flimkien, u bi ftit qasam illinja finali l-ewwel Livi Cantona, li f’idejn Charles Camilleri irre;istra l-[ames reb[a tas-sena u b’hekk ikkonferma wkoll li hu fost l-

Ir-ri]ultati kollha I Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2140m.

1. Loulou de la Rose (M. Ellul) {in – 2.48.9” (1.18.9”) 2.

Reslovs Stranden (J. Muscat) 3. Kenor Celeste (J. Pace) 4. Verdi Broline (L. Cunningham)

II Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2140m.

1. Internet (R. Clifton) {in – 2.49.8” (1.19.3”) 2. Icare de Jemma (T. Demanuele) 3. Opimus (R. Gatt) 4. Orlando Dix (C. Camilleri)

III Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m.

1. Hulot (J. Vassallo) {in – 2.46.9” (1.18”) 2. Third Time Lucky (B. Hili) 3. Nevada Silver (R. Cassar) 4. Orage d’Urzy (N. Baldacchino)

IV Ti;rija. Klassi Ponijiet. Dist – 700m.

1. Debbie Rose (S. Portelli) 2. Impossible Girl (R. Cortis) 3.

Dynamite (J.P. Borg)

V Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m.

1. Lime Casted (C. Camilleri) {in – 2.46.4” (1.17.7”) 2. Osay de Viette (H. Mc Kay) 3. C.J. Blueeyedkissed (C. Vassallo) 4.

Kaki de Peyrahout (T. Demanuele)

VI Ti;rija. Klassi Premier. Dist – 2140m.

1. Livi Cantona (C. Camilleri) {in – 2.43.6” (1.16.5”) 2.

Major Chaleonnais (C. Debono) 3. Gentle Way (E. Bezzina) 4.

Kakisis (G. Attard)

VII Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m.

1. Lacoste IT (E. Bezzina) {in – 2.47.1” (1.18.1”) 2. Neptune Williams (D. Fenech) 3. Lys des Etroits (B. Hili) 4. Nouky Djim (C. Debono)

aktar ]wiemel konsistenti talista;un. Livi Cantona ittrijonfa bi ftit mill-favorit Major Chaleonnais (Charlò Debono). Gentle Way (Eric Bezzina) u l-popolari Kakisis, misjuq g[all-ewwel darba minn :or; Attard, temmew warajhom f’dik l-ordni. Irrebbie[ kellu medja ta’ 1.16.5” fil-kilometru, b’Camilleri jakkwista wkoll it-tieni reb[a fil-programm

tal-:img[a.

Il-laqg[a inkludiet ukoll ti;rija tal-klassi Gold.

Hawnhekk kien Eric Bezzina li po;;a lid-debuttant Dani], Lacoste IT quddiem, f’nofs id-dritta finali, u dan [a lewwel reb[a fl-ewwel dehra b’tul minn Neptune Williams (Dario Fenech), Lys des Etroits (Brian Hili) u l-;did Franci], Nouky Djim (Charlò Debono).

Ti;rijiiet tal-Indipendenza

Nhar l-Erbg[a li ;ej, Jum lIndipendenza, fil-korsa talMarsa se ssir laqg[a ta’ ti;rijiet tal-ponijiet u ]]wiemel tat-trott. Din se tibda g[all-[abta tat-3pm, u g[al aktar informazzjoni wie[ed g[andu javvi/ina lillorganizzatur ewlieni, Joe Zerafa, jew jirrikorri fluffi//ji tal-Malta Racing Club.

SPORT

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

45

BUNDESLIGA

RUGBY – TAZZA TAD-DINJA

Werder Bremen fl-ewwel post

L-Irlanda ta[sad lill-Awstralja

Minkejja li lag[bu g[al [inijiet twal bi player inqas, Weder Bremen kisbu punt g[and Nurenberg, biex issa jinsabu fl-ewwel post talBundesliga, bi tlettax-il punt daqs Borussia Moenchengladbach, li i]da g[andhom differenza ta’ goals inferjuri minn Werder Bremen.

G[all-Borussia Moenchengladbach sa issa dan kien ftu[ tal-ista;un mill-aqwa, wara li fl-ista;un li g[adda huma ]ammew posthom filBundesliga wara relegation play-off.

Ilbiera[, Borussia komplew jimpressjonaw b’reb[a g[and it-tim tal-qieg[, SV Hamburg.

Il-goal rebbie[ ta’ Borussia Moenchengladbach kien skorjat minn Igor De Camargo fis-66 minuta.

B’dan ir-ri]ultat kompliet tiggrava l-po]izzjoni ta’ Hamburg, li g[adhom ankrati fl-a[[ar post tal-Bunbesliga b’punt wie[ed biss wara sitt log[biet.

Werder Bremen kellhom lillgoalkeeper Tim Wiese imke//i wara 17-il minuta, i]da xorta wa[da irnexxielhom imorru filvanta;; grazzi g[al goal skorjat minn Mehmet Ekici. Nurenberg, li jinsabu fis-seba’ post tal-

klassifika, kellhom jistennew sat-62 minuta biex kisbu l-goal tad-draw, li kien skorjat minn Philipp Wollscheid.

F’log[biet o[ra, Cologne kisbu reb[a impressjonanti ta’ 4-1 g[and Bayer Leverkusen, fejn l-attakkant internazzjonali :ermani], Lukas Podolski, skorja doppjetta.

Hoffenheim g[elbu lil Wolfsburg 3-1, b’goals ta’ Ryan Babel u doppjetta ta’ Roberto Firmino, filwaqt li ttim promoss ta’ Hertha Berlin kompla bil-bidu tajjeb minkejja draw ta’ 2-2 flistadium Olimpiku ta’ Berlin kontra Augsburg. G[al Hertha skorjaw Christian Lell u Tunay Torun.

Fil-log[biet tal-lum, Bayern Munich jistg[u jaqb]u flewwel post jekk huma jeg[lbu lil Schalke barra minn darhom, filwaqt li /-champions, Borussia Dortmund, ikunu g[and Hannover.

Waqt it-Tazza tad-Dinja tarRugby li qed issir fi New Zealand, se[[et l-ewwel sorpri]a ta’ din ilkompetizzjoni meta kontra kull mistenni, l-Irlanda g[elbet lill-Awstralja, 15-6.

Fil-log[biet l-o[ra talbiera[, il-holders, l-Afrika ta’ Isfel, ftit kellhom problemi biex g[elbu lil Fiji 49-3, f’Wellington, filwaqt lil f’Invercargill, l-Ar;entina kisbu l-ewwel reb[a meta g[elbu lir-Rumanija 43-8.

Quddiem 58 elf spettatur, l-

Irlandi]i taw wirja impressjonanti b’tackles b’sa[[ithom li ma [allewx lill-Awsrtraljani jirra;unaw.

L-Irlanda t[abtu ferm flewwel log[ba – mirbu[a kontra l-Istati Uniti – u waslu New Zealand wara serje ta’ erba’ telfiet konsekuttivi.

Il-punti g[all-Irlandi]i kienu miksuba minn Jonathan Sexton, awtur ta’ ]ew; penalties u drop, u ]ew; penalties o[ra skurjati minn Ronan O’Gara. Il-captain, Brian O’Driscoll, qal li kienet reb[a ferm importanti, li

tressaqhom lejn ilkwalifikazzjoni. I]da, hu qal li jridu joqog[du attenti g[alla[[ar ]ew; log[biet kontra lItalja u r-Russja.

L-Ar;entina, li tilfu l-ewwel konfront kontra l-Ingilterra wara wirja verament tajba, ftit li xejn kellhom problemi biex g[elbu lir-Rumanija, 43-8, b’wirja o[ra verament tajba u sitt tries.

Anki /-champions, l-Afrika ta’ Isfel, urew snienhom meta ;abu fix-xejn lil Fiji f’log[ba ming[ajr storja.

Ri]ultati

Nurenberg v Werder 1-1 Leverkusen v Cologne 1-4 Hamburg v B. M’bach 1-1 Hertha v Augsberg 2-2 Hoffenheim v Wolfsburg 3-1 Kaiserslauetrn v Mainz 3-1 Freiburg v Stuttgart 1-2 L-Irlandi] Paul O’Connell jipprova azzjoni personali kontra l-Awstralja, ilbiera[

Azzjoni mil-log[ba mirbu[a minn Borussia fuq Hamburg

ATLETIKA

Blake jikseb it-tieni l-aqwa [in ta’ kull ]mien fil-200m

Il-:amajkan Yohan Blake kiseb it-tieni l-aqwa [in ta’ kull ]mien waqt il-laqg[a talatletika b[ala parti midDiamond League, li saret fi Brussell, il-Bel;ju.

Blake, li reba[ il-100m filKorea ta’ Isfel waqt ilKampjonati Mondjali wara li kien skwalifikat Usain Bolt, kellu ti;rija mill-iktar impressjonanti, u reba[ f’[in ta’ 19.26 sekondi, li hu biss seba’ /ente]mi ta’ sekonda inqas mir-rekord imwaqqaf minn Usain Bolt f’Berlin fissena 2009.

Bolt reba[ il-100m fl-istess meeting, i]da kellu jit[abat biex g[eleb lil Nesta Carter, u kiseb [in ta’ 9.76 sekondi, li hu ]ew; /ente]mi ta’ sekonda inqas mill-aqwa [in tas-sena

miksub f’:unju minn Asafa Powell.

Fi tlielaq o[ra, Kenenisa Bekele, tal-Etjopja, reba[ l10,000 metru f’[in ta’ 26 minuta u 43.16 sekondi, li hu l-a[jar [in personali tieg[u f’din id-distanza.

Fil-100m tan-nisa, irri]ultat kien ripetizzjoni talfinal waqt il-Kampjonati Mondjali li saru f’Awwissu, fil-Korea ta’ Isfel, b’reb[a g[al Camelita Jetter tal-Istati Uniti, segwita minn Veronica Campbell-Brown tal:amajka, u minn Kelly-Ann Baptiste ta’ Trinidad u Tobago.

G[al [afna mill-atleti, ilmeeting ta’ Brussell kien la[[ar impenn uffi/jali tag[hom din is-sena.

46

SPORT

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

Ikompli l-bidu di]astru] ta’ Arsenal Donnu xejn ma jista’ ji;i tajjeb g[al Arsenal, li lbiera[ tilfu t-tielet millewwel [ames impenji tag[hom tal-ista;un, u meta issa huma rre;istraw l-ag[ar bidu g[all-Premier League mindu twaqqaf dan ilkampjonat fl-1992.

Wara t-telfa f’darhom ma’ Liverpool u l-umiljazzjoni storika (8-2) f’Old Trafford kontra /-Champions, Manchester United, ilGunners issa [ar;u b’idejhom vojta millkonfront ma’ Blackburn Rovers, f’Ewood Park, li kien iddominat minn [albiet tax-xita.

Intant, il-log[ba anki pprodu/iet “xita” ta’ goals, u minkejja li Arsenal iddominaw l-ewwel taqsima, ma kellhom l-ebda twe;iba g[ar-rimonta ddeterminata tat-tim immexxi minn Steve Kean, li irnexxielu jdawwar ]vanta;; ta’ 1-2 (fi tmiem lewwel taqsima) g[al reb[a ta’ 4-3 (u l-ewwel wa[da g[al Rovers f’dan lista;un).

Il-Gunners kienu marru fil-vanta;; minn Gervinho wara biss g[axar minuti; i]da l-attakkant Yakubu, li ssie[eb ma’ Blackburn ming[and Everton, g[amel l-iskor indaqs minuti wara.

Intant, Arsenal re;g[u sabu x-xibka minn Arteta u da[lu jistrie[u bil-vanta;;.

I]da kollox kellu jinbidel kmieni fit-tieni taqsima b’Alex Song jikkommetti autogoal, g[al ri]ultat parzjali ta’ 2-2, u b’Yakubu jitfa’ lill-partitarji ta’ Blackburn f’dellirju bit-tieni goal tieg[u tal-;urnata.

Arsenal komplew isibuha diffi/li biex jinfdu d-difi]a ta’ Blackburn, bl-iskor isir 2-4 meta Laurent Koscielny tefa’ fix-xibka tieg[u wara [arba velo/i ta’ Junior Hoilett. Fl-a[[ar [ames minuti, Maroune Chamakh skorja l-a[[ar goal g[allGunners, i]da l-goal ma g[amilx wisq differenza g[ar-ri]ultat u ddestinazzjoni tal-punti.

Din it-telfa tfisser li lGunners ta’ Arsene Wenger issa qalg[u erbatax-il goal fl-ewwel [ames impenji talleague, u hekk g[alissa ;abru biss erba’ punti.

Huma biss ]ew; timijiet fl-istorja tal-Premier li qalg[u aktar goals wara listess ammont ta’ log[biet: Southampton, fil-kampjonat 1998-99, u Derby County fl2007-2008.

Illum l-g[ajnejn kollha jduru fuq il-log[ba mistennija f’Old Trafford fejn Manchester United jilqg[u lil Chelsea. Dan, wara li ]-]ew; timijiet

f’nofs il-;img[a lag[bu lewwel konfronti tal-gruppi rispettivi ta/-Champions League, bil-Blues jiksbu reb[a ta’ 2-0 fuq Bayer Leverkusen, u b’United ikollhom jikkuntentaw bi draw g[and Benfica.

Il-Blues u r-Red Devils ilhom l-a[[ar sitt snin jisfidaw lil xulxin g[at-titlu, u l-log[ba tal-lum g[andha tirrifletti l-progress ta]-]ew; ;ganti f’din il-fa]i bikrija tal-kampjonat, g[alkemm United – li g[andhom punti massimi minn erba’ log[biet – jibdew xi ftit b[ala favoriti.

It-tim ta’ Sir Alex Ferguson se jin]el g[al din il-log[ba ming[ajr Tom Cleverley, Rafael, Danny Welbeck u l-captain, Nemanja Vidic. I]da Rio Ferdinand irkupra mill-a[[ar injury u hu mistenni jirritorna fil-qalba tad-difi]a.

Chelsea se jkollhom nieqes lill-istriker Didier Drogba, i]da Frank Lampard u l-captain John Terry jer;g[u jie[du posthom fittim wara li ma ni]lux g[allog[ba ma’ Leverkusen.

Fil-log[ob l-ie[or talbiera[: VILLA PARK: Aston Villa u Newcastle [adu punt kull wie[ed minn konfront li spi//a 1-1, u meta ]-]ew; timijiet g[ad iridu jsofru lewwel telfa. Villa marru filvanta;; minn Gabriel AGBONLAHOR, li qed juri forma tajba, i]da fit-tieni taqsima Leon BEST salva rri]ultat g[at-tim tieg[u wara li Shay Given kien salvalu ddaqqa tar-ras inizjali.

REEBOK STADIUM: Norwich City kisbu l-ewwel reb[a fil-league g[allispejje] ta’ Bolton, li issa jsofru t-tielet telfa konsekuttiva fil-kampjonat.

Il-Canaries attakkaw g[al [inijiet twal u ]bukkaw irri]ultat minn Anthony PILKINGTON fit-38 minuta, u bi Bradley JOHNSON jag[milhom tnejn b’daqqa ta’ ras, sitt minuti wara. Bolton spi//aw jilag[bu b’g[axra wara li tke//ielhom Ivan Klasnic, u huma setg[u jiksbu biss goal tal-konsolazzjoni li wasal meta Martin PETROV ikkonverta penalty f’nofs ittieni taqsima.

GOODISON PARK: Apostolos VELLIOS u Royston DRENTHE skurjaw l-ewwel goals filPremiership li taw reb[a prezzju]a lil Everton fuq Wigan. Kienu l-Latics li skurjaw l-ewwel minn Franco DI SANTO, i]da

Blackburn v Arsenal, 4-3> Ruben Rochina (mal-art) ta’ Rovers jipprova jwaqqaf lil Andrey Arshavin tal-Gunners milli jtella’ kontrattakk (Reuters)

Everton g[amluhom 1-1 fi kwistjoni ta’ sekondi meta Phil JAGIELKA skorja birras mill-vi/in. It-Toffees imbag[ad kellhom jistennew sal-84 minuta g[at-tieni goal mis-sostitut Vellios, u bi Drenthe, li wkoll kien da[al b[ala sostitut, ikompli j]id liskor fit-tmien minuta tal-[in mi]jud.

LIBERTY STADIUM: Waslu anki l-ewwel reb[a – u goals – g[al Swansea City, li g[elbu lil West Bromwich Albion bir-ri]ultat konvin/enti ta’ 3-0. Kien penalty ta’ Scott SINCLAIR, mog[ti g[al foul ta’ Paul Scharner fuq Joe Allen, li witta t-triq g[al dan issu//ess, b’Leroy LITA jer;a’ jsib ix-xibka fuq azzjoni ta’ corner, u b’Nathan DYER ma ji]baljax minn qag[da ideali.

Ir-reb[a ttella’ lil Swansea fit-tnax-il post tal-klassifika, b’West Brom issa jispi//aw mal-a[[ar tlieta.

MOLINEUX: Wolves spi//aw ma[suda f’darhom minn Queens Park Rangers, li skurjawlhom tliet darbiet ming[ajr risposta u komplew juru titjib fuq l-a[[ar [ar;iet. Joey BARTON feta[ l-iskor g[al QPR fit-8 minuta, u Alejandro FAURLIN irdoppja ]ew; minuti wara meta approfitta mill-inde/i]joni taddifensuri ta’ Wolves. It-tim tal-Midlands hedded li jid[ol fil-log[ba b’xutt ta’ Karl Henry jistampa mal-lasta, i]da QPR ikkontrollaw tajjeb sal-a[[ar u ssi;illaw ir-ri]ultat minn DJ Campbell fuq [arba ta’ Armand Traore.

Ri]ultati u klassifiki

Premier League

Blackburn v Arsenal Aston Villa v Newcastle Bolton v Norwich Everton v Wigan Swansea v West Brom Wolverhampton v QPR

Illum

4-3

1-1 1-2 3-1 3-0 0-3

Tottenham v Liverpool Fulham v Man City Sunderland v Stoke Man Utd v Chelsea Kif Jinsabu L R D T F KPti Man Utd Man City Chelsea Newcastle Stoke Liverpool A. Villa Everton QPR Wolves Norwich Swansea Wigan Blackburn Arsenal Bolton Tottenham West Brom Sunderland Fulham

4 4 4 5 4 4 5 4 5 5 5 5 5 5 5 5 3 5 4 4

4 4 3 2 2 2 1

2 2 2

1 1 1 1 1 1 1 1

0 0

0 0 18 3 12 0 0 15 3 12 1 0 7 3 10 3 0 4 2 9 2 0 3 1 8 1 1 6 3 7 4 0 6 4 7 1 1 6 4 7 1 2 4 6 7 1 2 4 6 7 2 2 5 7 5 2 2 3 5 5 2 2 4 7 5 1 3 7 10 4 1 3 6 14 4 0 4 8 13 3 0 2 3 8 3 0 4 3 8 3 2 2 2 4 2 2 2 2 5 2

League One Brentford v Preston Chesterfield v Carlisle Exeter v Bournemouth Hartlepool v Bury Leyton Orient v Oldham MK Dons v Huddersfield Rochdale v Charlton Sheffield Utd v Colchester Stevenage v Notts Co Tranmere v Wycombe Walsall v Scunthorpe Yeovil v Sheffield Wed

1-3 4-1 0-2 3-0 1-3 1-1 2-3 3-0 0-2 2-0 2-2 2-3

Port Vale v Shrewsbury Accrington v Crewe Wimbledon v Cheltenham Barnet v Oxford Bristol R v Aldershot Burton Albion v Swindon Crawley Town v Bradford Dag & Red v Morecambe Hereford v Gillingham Macclesfield v Northampton Southend v Plymouth Torquay v Rotherham

2-3 0-2 4-1 0-2 0-1 2-0 3-1 1-2 1-6 3-1 2-0 3-3

It-Tnejn Ipswich v Coventry League Two Illum

The Championship

Millwall v West Ham Nott’m Forest v Derby Barnsley v Watford Blackpool v Cardiff Crystal P v M’boro Hull v Portsmouth Leeds v Bristol City Leicester v Brighton Peterborough v Burnley Reading v Doncaster Kif Jinsabu L RD T F M’boro Brighton Southampton Derby West Ham Cardiff Blackpool Hull Leicester Peterborough Leeds C. Palace Birmingham Reading Millwall Barnsley Watford Portsmouth Ipswich Coventry Burnley Notts. Forest Bristol C Doncaster

7 7 6 7 7 7 7 7 7 7 7 7 5 7 7 7 7 7 6 6 6 7 7 7

5 5 5 5 4 3 3 4 3 3 3 3 2 2

0-0 1-2 1-1 1-1 0-1 1-0 2-1 1-0 2-1 2-0 KPti

2 0 13 5 17 1 1 11 5 16 0 1 15 8 15 0 2 10 6 15 2 1 15 7 14 3 1 10 7 12 3 1 9 6 12 0 3 5 6 12 2 2 9 9 11 1 3 14 10 10 1 3 13 12 10 1 3 9 8 10 1 2 8 7 7 1 4 7 8 7 1 4 2 6 8 7 1 4 2 5 7 7 1 4 2 7 10 7 1 3 3 7 9 6 2 0 4 8 16 6 1 2 3 4 5 5 1 2 3 6 10 5 1 2 4 7 13 5 1 2 4 7 13 5 0 1 6 2 12 1

Premier Sko//i]

Dunfermline v Hibernian Aberdeen v Kilmarnock Dundee Utd v Inverness Hearts v St Mirren Motherwell v St Johnstone

2-2 2-2 3-1 2-0 0-3

Falkirk v Dundee Hamilton v Raith Partick Thistle v Ayr Queen of South v Morton Ross Co v Livingston

2-1 2-2 4-0 4-1

Albion v Stenhousemuir Arbroath v Airdrie Utd Dumbarton v Cowdenbeath East Fife v Brechin Stirling v Forfar

1-1 3-1 0-4 1-1 2-4

Berwick v Peterhead East Stirling v Stranraer Elgin v Clyde Montrose v Annan Ath Queen’s Park v Alloa

2-1 1-3 0-3 2-3 1-3

Illum Rangers v Celtic I Div

II Div

III Div

1-1

SPORT

47

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

Hibernians jirkupraw u jitilg[u l-ewwel

3

BOV PREMIER

HIBERNIANS (1)

M. Muscat, R. Camilleri, A. Pulis, D. Balbinot, E. Herrera, C. Failla, B. Kristensen, M.o Dias (T. Caruana 65min), A. Cohen, S. Pisani (P. Anizoba 85min), E. Luis Dos Santos (J. Pearson 90min)

1

BALZAN Y. (1)

F. Tabone, J. Francica, C. Ciantar, R. Forace, Y. Camilleri, D. Grima, N. Tasic, P. Calcado Dos Santos, M. Ciantar (A. Agius 82min), F. Lins Bernandes (R. Farrugia 54min), L. Micallef (B. Bondin 57min)

Referee – Adrian Azzopardi Skorjaw – Y. Camilleri 17min, E. Luis Dos Santos 36min, C. Failla 65min, A. Cohen 89min Imwissija – B. Kristensen, M. Ciantar, J. Francica Imke//i – J. Francica Player tal-Log[ba – Adrian Pulis (Hibs) Clifton Ciantar ta’ Balzan f’kuntrast ma’ Clayton Failla ta’ Hibernians

Hibernians komplew bilbidu impressjonanti tag[hom meta g[elbu lil Balzan Youths, 3-1, wara li kienu ma[suda bil-goal talvanta;; tal-Youths. Bissa[[a ta’ din ir-reb[a, Hibernians telg[u fl-ewwel post tal-klassifika b’g[axar punti, anki jekk lag[bu log[ba iktar mi/-champions, Valletta.

Minkejja t-telfa, Balzan Youths kellhom wirja o[ra po]ittiva, u kien biss fla[[ar minuta li huma /edew g[al kollox meta sofrew ittielet goal ta’ Hibernians.

Il-Youths kellhom bidu verament tajjeb, fejn marru fil-vanta;; fl-ewwel azzjoni tag[hom wara 17-il minuta, meta YESSOUS CAMILLERI g[eleb lil Mario Muscat b’daqqa ta’ ras. Dan il-goal [awwad xi ftit il-pjani ta’ Hibernians, li kellhom jistennew san-nofs sieg[a biex resqu qrib b’xutt ta’ Pisani, li g[adda ftit barra.

Fil-35 minuta, Hibernians kisbu l-goal tad-draw, u dan kien goal verament sabi[, skorjat b’xutt minn tarf ilkaxxa mill-player EDISON LUIS DOS SANTOS, li ma

ta l-ebda /ans lil Tabone jsalva.

Fit-tieni taqsima, Hibernians kienu iktar iddeterminati u attakkaw b’iktar insistenza, i]da Balzan iddefendew tajjeb [afna u ma bdewx i[allu spazju lill-attakkanti ta’ Hibernians. I]da fil-65 minuta, Hibernians irnexxielhom imorru filvanta;; meta minn free kick ta’ Cohen, kien CLAYTON FAILLA li temm azzjoni konfu]a quddiem Tabone u skorja b’xutt b’sa[[tu.

Wara li sofrew dan il-goal,

Balzan Youths xe[tu kollox fl-attakk u d-difi]a ta’ Hibernians xejn ma dehret /erta f’dak li bdiet tag[mel.

It-tim ta’ Mark Miller beda jsib spazji g[all-kontrattakki, i]da m’g[arafx jisfrutta dawn l-ispazji.

Tliet minuti mit-tmiem, /ans g[al Balzan bi free kick ta’ Calcado, li g[adda j[akkek mal-mimduda, biex ]ew; minuti wara, Hibernians a//ertaw mirreb[a bit-tielet goal. {arba ta’ Dos Santos, li twaqqa’ ftit barra l-kaxxa minn Francica, li dabbar it-tieni karta safra

Kif Jinsabu

L R D T F K Pt

Hibernians 4 3 1 0 11 5 10 Valletta 3 3 0 0 9 3 9 Floriana 4 3 0 1 5 2 9 Sliema 4 2 2 0 8 5 8 B’Kara 4 2 1 1 7 6 7 Marsaxlokk 4 2 1 2 8 7 4 Mqabba 4 1 1 2 4 6 4 Balzan Y.* 4 1 1 2 4 7 4 Qormi 3 1 0 2 4 5 3 {amrun S.* 4 0 1 3 1 2 1 Tarxien R. 3 0 1 2 4 7 1 Mosta 3 0 1 3 4 8 1 Balzan ing[ataw reb[a 2-0 vs {amrun wara protest

tieg[u u kien imke//i. Millistess free kick, kien ANDREW COHEN li bi pre/i]joni g[eleb lil Tabone g[al skor finali ta’ 3-1.

Gambetta Xlukkajra g[all-Wanderers

2

BOV PREMIER

SLIEMA W. (0)

H. Bonello, A. Muscat (C. Gatt Baldacchino 59min), J. Mifsud, M. Scerri, J.P. Mifsud Triganza, D. Mitev, S. Bezzina, J. Lima, R. Galabov, R. Bajada, J. Santos Silva (J. Ani 90min)

2

M’XLOKK (1)

R. Gauci, M. Licari, C. Mamo, P. Borg, C. Campagnoli, F. Raimy, E. Lattes, S. Borg (S. Eboh 74min), M. Deanov, O. Obiefule, D. Kokavessis

Referee – Marco Borg Skorjaw – M. Deanov 16min, D. Mitev 54min, R. Bajada

75min, O. Obiefule 78min

Imwissija – R. Bajada, D. Mitev, J. Mifsud, M. Licari, S.

Borg, F. Raimy, O. Obiefule, P. Borg, D. Kokavessis

Reuben Gauci iwaqqaf lil Jean Pierre Mifsud Triganza

Sliema Wanderers tilfu //ans li jitilg[u flimkien ma’ Hibernains fl-ewwel post talklassifika meta kellhom jikkuntentaw bi draw ta’ 2-2 kontra Marsaxlokk. Kien leks player tag[hom, Obiefule, li skorja tnax-il minuta mittmiem, biex ix-Xlukkajri insew xi ftit mid-di]appunt tat-telfa kontra Mqabba fla[[ar [ar;a tag[hom.

Wara bidu kwiet bi]-]ew; na[at jistennew lil xulxin,

kienu Marsaxlokk li marru fil-vanta;;. Kien MARTIN DEANOV li direttament minn free kick, minn distanza notevoli, [asad g[al kollox lill-goalkeeper Slimi], Henry Bonello.

Ir-reazzjoni Slimi]a kienet immedjat u ener;etika, i]da d-difi]a tat-tim immexxi minn Winston Muscat ftit li xejn g[addiet minn periklu.

I]da fit-32 minuta kellu jkun il-goalkeeper Xlukkajr,

Reuben Gauci, li salva fuq xutt tajjeb ta’ Jorge Santos Silva.

Fl-a[[ar azzjoni tal-ewwel taqsima, il-Wanderers sfortunati meta daqqa ta’ ras ta’ Jorge Santos Silva g[elbet lill-goalkeeper Reuben Gauci, li kienet salvata mill-kollega, id-difensur Patrick Borg, li tajjar minn fuq il-linja fatali.

I]da l-goal tad-draw wasal kmieni fil-bidu tat-tieni taqsima meta din id-darba

Imke//i – D. Mitev 90min Player tal-Log[ba – Roderick Bajada (Sliema W) kien minn in/ertezza ta’ Patrick Borg, li bdiet lazzjoni ta’ DANIEL MITEV, li quddiem Reuben Gauci ma ]baljax biex kiseb id-draw.

Il-Wanderers bdew iktar jemmnu li jistg[u jirkupraw g[al kollox ir-ri]ultat u bdew jilag[bu l-a[jar football; kwarta mit-tmiem kienu ppremjati meta RODRICK BAJADA g[eleb lil Gauci direttament minn free kick.

I]da Sliema ma tantx damu

jgawdu dan il-vanta;; g[aliex tliet minuti wara, Marsaxlokk g[amlu l-iskor indaqs. Azzjoni mibdija minn Lattes, li qassam lejn OBIEFULE, li g[eleb lil Bonello u skorja l-[ames goal tieg[u f’dan l-ista;un.

Fl-a[[ar [inijiet, iddi]appunt ta’ Sliema kien ikbar g[aliex tilfu lil Daniel Mitev, li tke//a wara li kien muri t-tieni karta safra tieg[u.

48

LOKALI

il-Óadd, 18 ta’ Settembru, 2011

.

I?-CHAMPION TAL-U-TURNS.... QALIBHA LIL FREDU!

Kburin b’pajji]na g[ax nemmnu f’pajji]na Tliet snin o[ra, fl-2014, pajji]na jfakkar [amsin sena mill-Indipendenza. Hi età ]g[ira g[al pajji] li qed jikber.

I]da ma hemmx dubju li tul dawn is-sebg[a u erbg[in sena mill-Indipendenza, pajji]na kiber u ssa[[a[.

Malta, pajji] ]g[ir, i]da mog[ni bil-fidu/ja fih innifsu biex jikber, tant li llum sirna sie[ba mill-iktar importanti fl-Unjoni Ewropea.

Hi din il-fidu/ja fina nfusna li tag[milna kburin.

Il-messa;; tal-Partit Nazzjonalista g[al dawn ilfesti tal-Indipendenza hu wie[ed ottimist, po]ittiv u ta’ fidu/ja f’pajji]na. Kburin bil[addiema, bl-imprendituri, bi]-]g[a]ag[, bil-familji Maltin li dejjem [arsu ’l quddiem bil-kura;; biex nirb[u l-isfidi li ji;u quddiemna.

F’kull ]mien iebes g[al pajji]na – mill-mixja g[allIndipendenza g[all-;lieda taddemokrazija, mill-mixja lejn is-s[ubija fl-Unjoni Ewropea, g[all-isfida tal-ikbar kri]i finanzjarja li laqtet lid-dinja f’dawn l-a[[ar tmenin sena – il-Partit Nazzjonalista dejjem emmen li l-pajji] kapa/i jirba[. Kien biss il-Partit

Nazzjonalista ma]-]mien li ]era’ l-fidu/ja u l-kura;; f’pajji]na u fil-poplu. Hekk irridu nkomplu nag[mlu.

G[alkekk, ma hux straordinarju fih innifsu li f’dan is47 anniversarju talIndipendenza, minkejja dak li qed ji;ri f’[afna pajji]i barra, fil-messa;; tag[na qed ng[idu li a[na kburin.

Madwarna fl-Ewropa, [afna pajji]i jinsabu fi kri]i ta’ qg[ad, awsterità, djun u falliment. Fi Spanja, nofs i]]g[a]ag[ huma bla xog[ol, u r-rata tal-qg[ad f’[afna pajji]i ma tista’ tin]el b’xejn... ilGre/ja ilha sena u nofs f’xifer l-irdum tal-falliment... flItalja, u f’[afna pajji]i o[rajn, in-nies jipprotestaw kontra lmi]uri ibsin u kontra l-budgets ur;enti ta’ awsterità... l-Ingilterra, il-Portugall, l-Irlanda u pajji]i o[rajn qed ike//u n-nies minn mal-gvern, jivvintaw it-taxxi u jnaqqsu l-pagi u s-servizzi so/jali... diversi pajji]i jittallbu lbiljuni mill-istituzzjonijiet Ewropej u internazzjonali g[ax inkella jfallu.

Malta mhix maqtug[a middinja u minn dak li qed ji;ri madwarna, u dan kollu jo[loq dejjem sfidi ;odda g[al pajji]na. Pajji]na ]amm sod.

Bqajna dejjem prudenti u konxji li rridu noqog[du attenti g[al dak kollu li ji;ri barra minn Malta.

Sfida kbira li g[andu l-pajji] tibqa’ dik kontra l-populi]mu tal-Kap tal-Oppo]izzjoni u lPartit Laburista. Biex jibqa’ popolari, il-Partit Laburista

[eba l-kri]i. Joseph Muscat mhu joffri l-ebda proposta politika konkreta. Il-pajji] ma ji[ux id-de/i]jonijiet darba kull [ames snin. Irridu nidde/iedu kuljum.

Il-Prim Ministru, Lawrence Gonzi, g[a]el li jie[u dde/i]jonijiet f’waqthom. {adhom fl-interess tal-pajji].

G[a]el li ma jkunx populist.

Il-Partit Nazzjonalista filgvern g[andu politika miftu[a li ma ta[bix l-isfidi li g[andu l-pajji], u li ma ta[bix idde/i]jonijiet importanti li jie[u. Il-Prim Ministru refa’ fuqu de/i]jonijiet ibsin g[aliex jemmen li dawn setg[u jtaffu mill-pi] tal-kri]i finanzjarja. }amm lil pajji]na infurmat; ilqajna l-isfidi flimkien, u qed neg[lbu lisfidi flimkien.

Dan l-a[[ar, il-Prim Ministru kellu okka]joni jiltaqa’ ma’ xi imprendituri tan-negozji ]-]g[ar, mag[rufa wkoll b[ala ‘tal-familja’.

Stajna naraw kif ]ew; eks [addiema tat-tarzna, minn paga ssussidjata mit-taxxi tag[na, f’tarzna li ma kinitx qed tipprodu/i, illum g[andhom negozju marbut mas-Super Yachts, u qed i[addmu sitt persuni.

L-aspirazzjoni tag[hom hi li jkabbru u jattiraw iktar investiment barrani.

Laqatni self-employed ]ag[]ug[, Jamie, li hu ri]ultat

media•link COMMUNICATIONS

sabi[ ta’ dak li joffri lMCAST. Irrakkonta lill-Prim Ministru kif kien il-guinea pig ta’ MCAST ;did fl-2000#1, u li llum hu kburi bin-negozju ]g[ir tieg[u. Din hi biss storja wa[da tas-su//ess talMCAST. A[na kburin li pajji]na qed jinvesti f’kampus ;did g[al tant esperjenzi ;odda u personali g[a]]g[a]ag[ Maltin. }orna negozju ie[or, minn fost [afna stejjer ta’ negozji o[ra, fejn rajna impjegat jitlaq kumpanija kbira biex jifta[, ma’ ibnu, negozju marbut mal-manutenzjoni tal-karozzi.

F’dawn l-a[[ar tliet snin, waqt il-kri]i, dawn investew mijiet ta’ eluf ta’ ewro. Dik hi lfidu/ja li g[andu pajji]na fih innifsu.

Ix-xog[ol, l-edukazzjoni, lambjent u s-solidarjetà jibqg[u l-pilastri prin/ipali talPartit Nazzjonalista, u li fuqhom hi mibnija l-politika g[al dan il-pajji]. Edukazzjoni li tag[ti l-g[odda biex kul[add jimxi ’l quddiem. Pajji]na ;ie kklassifikat fost l-ewwel g[axar pajji]i fid-dinja li joffri l-aqwa edukazzjoni. Pajji]na

qed jinvesti dejjem iktar filvalur mi]jud. Dan il-valur

mi]jud narawh b’sa[[tu wkoll fil-qasam tas-sa[[a, filpolitika ambjentali u filkwalità tax-xog[ol, u fil-[ila tan-negozji ]-]g[ar tag[na.

Il-fidu/ja li ji]ra’ l-Partit

minn

Paul Borg Olivier is-Segretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista

Nazzjonalista fil-poplu Malti tg[inu jrid ikun is-sid f’daru, sid in-negozju tieg[u, i]da fuq kollox, is-sid tieg[u nnifsu.

Dan hu frott tal-Indipendenza u tas-S[ubija fl-Ewropa, imsa[[in bil-politika tal-Partit Nazzjonalista.

Ejjew ni//elebraw dak li jag[milna kburin, dak li jag[milna Maltin. Ejjew flimkien ni//elebraw il-kisbiet u t-tamiet li g[andu pajji]na g[all-quddiem.

Il-festi tal-Indipendenza dejjem kienu /elebrazzjoni talfidu/ja li flimkien g[andna f’pajji]na. G[alhekk illum qed ng[idu b’wi//na minn quddiem: Kburin b’pajji]na

g[ax nemmnu f’pajji]na.