www.media.link.com.mt
Numru 12,925
€0.45
Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
IS-47 ANNIVERSARJU MILL-KISBA TAL-INDIPENDENZA
Flimkien biex neg[lbu l-problemi dinjin ■ Il-President George Abela f’appell g[al [idma flimkien u titjib fil-kompetittività tal-ekonomija Maltija [alli jing[elbu d-diffikultajiet li qed jiffa//jaw l-Ewropa u d-dinja Il-President ta’ Malta g[amel appell biex a[na lMaltin na[dmu flimkien [alli naffrontaw l-isfidi li lekonomija Ewropea u dik dinjija qed jippre]entaw quddiemna. Dawn id-diffikultajiet barra minn Malta jolqtu lilna l-Maltin ukoll u rridu na[dmu flimkien mal-imsie[ba tag[na biex neg[lbuhom. George Abela g[amel dan lappell ilbiera[ filg[odu filPalazz waqt /erimonja ta’ investitura ta’ tliet konsli onorarji fl-okka]joni ta’ Jum lIndipendenza. Il-Kap tal-Istat qal li millIndipendenza ’l hawn, pajji]na g[ex b[ala pajji] eman/ipat. Illum il-Maltin draw jipparagunaw irwie[hom mal-aktar pajji]i ]viluppati u jistennew livell ta’ g[ajxien dejjem a[jar. Fl-istess waqt, qal ilPresident, je[tie; li naffrontaw l-isfidi li niffa//jaw minn ]mien g[al ]mien. Ittkabbir tal-ekonomija u t-titjib fil-kompetittività huma fatturi essenzjali biex jing[elbu ddiffikultajiet li qed tiffa//ja ddinja llum, qal George Abela. Hi [a;a flokha, g[alhekk, li jkunu onorati tliet konsli onorarji ta’ Malta fl-Istati Uniti, fil-:ermanja u fil-Polonja li taw is-sehem tag[hom biex jg[inu lill-ekonomija Maltija. Il-President irringrazzja lillkonsli kollha ta’ Malta g[ax dawn iqarrbu lil pajji]na ma’ pajji]hom fil-kummer/ u f’oqsma o[rajn. George Abela tkellem dwar is-sinjifikat tal-Indipendenza u qal li din kienet kisba li saret
fil-pa/i. Il-bidu ma kienx fa/li imma wara l-Indipendenza lpajji] beda ji]viluppa l-industrija u t-turi]mu. Il-Kostituzzjoni tal-Indipendenza ggarantiet, fost affarijiet o[ra, id-drittijiet tal-bniedem, u warajha saru aktar li;ijiet li wessg[u ddrittijiet demokrati/i. Il-Maltin qatt ma fehmu lIndipendenza b[ala i]olament, qal il-Kap tal-Istat, anzi fehmu li rridu ng[ixu f’dinja wa[da, f’ekonomija miftu[a u m[allta li tiddependi fuq l-esportazzjoni lejn pajji]i o[rajn u tturi]mu li ji;i minnhom. Kien g[alhekk li fittixna li nkunu parti mill-Unjoni Ewropea, qal George Abela, g[ax dak kien postna b[ala pajji] Ewropew b’karatteristi/i Mediterranji. Waqt li tkellem dwar l-istorja ta’ Malta, il-President qal li kull poplu li t[allatna mieg[u [allielna xi [a;a fil-kultura tag[na. I]da l-Maltin ilhom [afna li xettlu l-idea li huma nazzjon b’identità distinta li kien [aqqu li jsir stat sovran. Dan id-dritt tal-Maltin sejja[ g[alih b’mod /ar :or; Borg Olivier, qal il-President, meta beda l-pro/ess ta’ indipendenza fis-serenità. Hu u jfisser kif l-Indipendenza wasslet g[all-i]viluppi kostituzzjonali ta’ dawn la[[ar 47 sena, il-President qal li llum hu jum spe/jali li jfakkar meta dan il-pajji] [a postu mist[oqq b[ala stat sovran. Hu wera x-xewqa li lpajji] jasal g[al ftehim dwar ilfesti nazzjonali u l-mod kif ikunu /elebrati.
g[al pa;na 4
Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi jpo;;i kuruna fuq il-monument tal-Indipendenza fil-Furjana waqt i/-/elebrazzjonijiet uffi/jali li saru lbiera[ filg[odu (Ritratt> Trevor Sollars)
Ambjent
Intervista mal-Kummissarju Ewropew Janez Potocnik li jfa[[ar il-progress li g[amlet Malta f’dan il-qasam Ara pa;na 7
Il-Gre/ja Lejn aktar sensji u taxxi min[abba d-dejn tal-pajji]. Ara pa;na 11
Nofs il-pazjenti Libjani li n;iebu Malta f’qag[da kritika [afna minn Daniela Bartolo
Madwar nofs il-pazjenti li n;iebu Malta nhar itTlieta mil-Libja, se jkollhom b]onn kura intensiva [afna. Dan hekk kif il;rie[i li ;arrbu waqt ilgwerra li g[addejja b[alissa f’Sirte, fil-Libja huma serji [afna. Ikkonferma dan ma’ INNAZZJON Mohammed Aliba, kirurgu Libjan li akkumpanja lill-14-il ribell u ]ew; ;urnalisti li n;iebu Malta nhar itTlieta bl-approvazzjoni tal-Gvern Malta b[ala ;est t’g[ajnuna umanitarja waqt il-;lieda tal-poplu Libjan g[al-libertà ta’ pajji]u wara 42 sena ta’ kontroll mir-re;im talKurunell Muammar Gaddafi. Il-pazjenti qed jin]ammu f’]ew; sptarijiet – l-Isptar Mater Dei kif ukoll l-Isptar St.James f’Tas-Sliema. F’dan tala[[ar qed jin]ammu erba’ pazjenti Libjani kif ukoll cameraman Taljan u fotografu Portugi] li ndarbu waqt li kienu g[addejjin b’xog[olhom f’Sirte. Il-kirurgu Aliba spjega ma’ dan il-;urnal kif sitta mir-ribelli huma mitlufa minn sensihom u qed jin]ammu fuq il-ventilaturi fit-taqsima g[all-kura intensiva fl-Isptar Mater Dei. Fost is-sitta, ]ew; ribelli li g[andhom probabbilità li jitilfu [ajjithom hekk kif il-;rie[i li ;arrbu f’rashom huma serji [afna. g[al pa;na 5
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
2 Lokali
:or; Borg Olivier xettel l-idea ta’ pajji] sovran b’identità seminars annwali f’Malta fissettur tad-dentistrija u kien ferm attiv fil-qasam kulturali fejn ta kontribut sostanzjali lejn avvenimenti u skambji bejn Malta u Bremen. Krystyna Maria Mikulanka twieldet u studjat fil-Polonja u ggradwat fil-;urnali]mu u flekonomija mill-Università ta’ Varsavja. Hi n[aret Konslu Onorarju g[al Malta filPolonja fl-1994 u tat g[ajnuna siewja lil [ames ambaxxaturi Maltin akkreditati fil-Polonja. Is-sinifikat tal-Indipendenza kien il-qofol tal-messa;; talAr/isqof ta’ Malta Pawl Cremona fl-omelija talPontifikal fil-Konkattidral ta’ San :wann. L-Ar/isqof tkellem dwar irresponsabbiltajiet marbuta ma’ po]izzjonijiet ta’ awtorità u l-importanza li l-persuni filpoter ikunu konxji dwar ittag[bija fuq l-o[rajn. Hu qal li l-indipendenza u s-sovranità ta’ pajji] jiddependu mis-solidarjetà fl-g[emil ta’ kull /ittadin. L-attivitajiet uffi/jali li jfakkru l-Indipendenza ng[alqu bi/-/erminoja tattqeg[id ta’ kuruni tal-fjuri mal-Monument talIndipendenza fil-Floriana mill-President ta’ Malta u lPrim Ministru. Warajhom u f’attività separata po;;a wkoll kuruna tal-fjuri l-Kap talOppo]izzjoni.
minn pa;na 1
Sadattant i/-/erimonji uffi/jali tal-biera[ inkludew tqeg[id ta’ fjuri tal-monument tal-Indipendenza fil-Floriana u pontifikal fil-Konkattidral ta’ San :wann li g[alih attendew il-President George Abela, ilPrim Ministru Lawrence Gonzi, il-Kap talOppo]izzjoni Joseph Muscat u personalitajiet o[ra. Fil-Palazz Presidenzjali saret ukoll /erimonja ta’ investitura li]-]ew; Konsli Onorarji :enerali Thomas Stoecker u Joseph Micallef u lill-Konslu Onorarju Krystyna Maria Mikulanka b[ala membri fl-Ordni Nazzjonali talMertu b[ala rikonixximent tal-impenn tag[hom lejn ilpajji]. Joseph Stephen Micallef minn {a]-}abbar serva b[ala Kaptan fil-US Air Force u llum hu President u Uffi/jal E]ekuttiv Ewlieni tal-Great Northern Iron Ore Properties, kumpanija elenkata fin-New York Stock Exchange. Micallef ilu sa mill-1967 iservi b[ala Konslu :enerali Onorarju ta’ Malta f’St.Paul, Minneapolis u kellu rwol importanti fil-;bir ta’ fondi g[al pro;etti ta’ konservazzjoni ta’ kollezzjonijiet stori/i. Thomas Stoecker twieled F’Naumburg, il-:ermanja u ggradwa b[ala dentist. Tul la[[ar 19-il sena hu organizza
Il-President George Abela fi/-/erimonja tal-investitura tat-tliet konsli onorarji.
IT-TEMP
UV INDEX
7
IT-TEMP ftit imsa[[ab b’waqtiet xemxin VI}IBBILTÀ tajba IR-RI{ [afif g[al moderat mill-Majjistral li jkun moderat kultant BA{AR moderat li jsir [afif g[al moderat IMBATT baxx mill-Majjistral li jsir ftit li xejn TEMPERATURA l-og[la 29˚C XITA f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 2.4mm Xita mill-1 ta’ Settembru 0.5mm IX-XEMX titla’ fis-06.49 u tin]el fis-19.02
IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN
IL-{AMIS L-og[la 29˚C L-inqas 20˚C
IL-:IMG{A L-og[la 29˚C L-inqas 19˚C
IS-SIBT L-og[la 28˚C L-inqas 19˚C
IL-{ADD L-og[la 29˚C L-inqas 19˚C
IT-TNEJN L-og[la 29˚C L-inqas 21˚C
UV
UV
UV
UV
UV
7
7
7
7
7
TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN Al;eri 29˚C xemxi, Amsterdam 17˚C imsa[[ab, Ateni 28˚C ftit imsa[[ab, Li]bona 26˚C xemxi, Berlin 20˚C ftit imsa[[ab, Brussell 17˚C imsa[[ab, il-Kajr 33˚C xemxi, Dublin 13˚C xita, Kopen[agen 16˚C imsa[[ab, Frankfurt 20˚C xemxi, Milan 25˚C xemxi, Istanbul 25˚C ftit imsa[[ab, Londra 17˚C ftit imsa[[ab, Malta 26˚C xemxi, Madrid 28˚C xemxi, Moska 14˚C imsa[[ab, Pari;i 19˚C imsa[[ab, Bar/ellona 26˚C ftit imsa[[ab, Ruma 28˚C xemxi, Tel Aviv 30˚C xemxi, Tripli 27˚C ftit imsa[[ab, Tune] 29˚C ftit imsa[[ab, Vjenna 18˚C imsa[[ab, Zurich 17˚C xemxi, Munich 17˚C xemxi, Stokkolma 13˚C imsa[[ab, San Pietruburgu 13˚C ftit imsa[[ab
Xellug> Thomas Stoecker u mil-lemin> Krystyna Maria Mikulanka u Joseph Stephen Micallef (Ritratti> DOI)
B[al-lum 25 sena
I
r-rieda tal-azzar tal-poplu Malti u l-qalb kbira tan-Nazzjonalisti ma setg[ux jidhru akbar fil-mass meeting li sar f’Ta’ Qali. Minkejja l-maltemp kbir li [akem il-g]ejjer Maltin sa minn filg[odu folol kbar attendew biex jisimg[u l-messa;; tal-Kap tal-PN. Minkejja li l-Gvern kien beda bix-xog[ol flArena tal-Indipendenza fil-Floriana, dan ma qatax qalb il-poplu milli jo[ro; ji//elebra fTa’ Qali t-22 anniversarju mill-kisba talIndipendenza Fil-messa;; tieg[u Eddie Fenech Adami qal li s-sewwa hu l-aqwa arma tal-poplu u s-sewwa di;à kien qed jirba[ u kien se jibqa’ jirba[ sakemm iwassal g[al reb[a s[i[a tad-demokrazija f’pajji]na. Hu qal li l-poplu ma kienx se jinsa l-qerq, lin;ustizzji, il-korruzzjoni, l-amministrazzjoni [a]ina u l-[mie; li kienu kibru ta[t il-Gvern Laburista. Il-poplu kien jaf li ssewwa kien se jirba[ ]gur.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
Lokali 3
47 sena stat indipendenti
Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi flimkien mas-Sinjura tieg[u jing[ata s-salut nazzjonali quddiem il-Konkattidral ta’ San :wann mill-Forzi Armati ta’ Malta, waqt i/-/elebrazzjonijiet uffi/jali li saru lbiera[.
Il-President ta’ Malta flimkien mal-Prim Ministru u l-og[la awtoritajiet tal-pajji] waqt il-pontifikal fil-Konkattidral ta’ San :wann li tmexxa mill-Ar/isqof Pawlu Cremona fl-okka]joni tas-47 sena mill-kisba tal-Indipendenza (Ritratti> Trevor Sollars)
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
4 Lokali
Il-kandidat Laburista ma kienx re;a’ applika g[al priority pass Il-Gozo Channel tg[id li Dr. Franco Mercieca kien abbu]a minn dan il-privile;; diversi drabi biex jaqbe] il-kju mi/-?irkewwa L-ispe/jalista Dr Franco Mercieca, il-konsulent talg[ajnejn u kandidat Laburista G[awdxi ma kienx re;a’ applika g[all-priority pass talGozo Channel, meta s-sistema kienet riveduta wara li kien hemm xi abbu]i fosthom tal-istess kandidat Laburista li, skont il-kumpanija, kien u]a dan il-privile;; diversi drabi biex jaqsam mi/?irkewwa g[all-Im;arr meta ma kienx hemm ;ustifikazzjoni jew l-ebda ur;enza. Il-kumpanija Gozo Channel, qalet dan fi stqarrija wara rapporti fil-media lokali li l-kandidat Laburista kien ilmenta li qed ikollu j[assar operazzjonijiet tal-g[ajnejn fl-Isptar Mater Dei min[abba li ma jirnexxilux jitla’ fuq ilvapur, u li mhux qed jing[ata l-possibbiltà li jitla’ fuq ilvapur b[ala ‘prijorita’ (priority boarding) meta l-pazjenti tieg[u qed jing[ataw l-istess possibbiltà. Il-Gozo Channel qalet li Dr Mercieca, meta kellu l-possibbiltà li japplika biex ji;;edded il-pass li kellu, dan m’g[amlux u g[alhekk irid joqg[od fil-kju b[all-bqija tas-sewwieqa li jridu ju]aw il-vapur tal-Gozo Channel. Il-kumpanija spe/ifikat li f’xi waqtiet kien hemm ilmenti b’mod spe/ifiku dwar
Dr Mercieca hekk kif persuni li kellhom il-possibbiltà li jitilg[u l-ewwel fuq il-vapur g[ax kellhom il-priority pass i]da li suppost kellhom ikunu hemm kwarta qabel, kienu jaslu biss ftit minuti qabel ittluq tal-vapur, wara li jkun di;à beda jg[abbi l-vetturi, u allura j[arbtu lis-sewwieqa li jkunu qed jippreparaw biex jitilg[u fuq il-vapur. Il-kumpanija sostniet ukoll li xi persuni li kellhom f’idejhom il-permess ta’ prijorità, fosthom Dr Mercieca, kienu ju]aw dan il-pass biex jaqb]u l-kju meta huma ji;u biex jaqsmu minn Malta g[al G[awdex meta ma jkunx hemm [tie;a ta’ prijorità. F’dawn i/-/irkustanzi, spjegat il-kumpanija Gozo Channel, is-sistema kellha ti;i e]aminata mill-;did, u dawk kollha li kellhom f’idejhom dan il-pass kienu mitluba biex japplikaw mill-;did, xi [a;a li Dr Mercieca m’g[amilx. Il-kumpanija esprimiet ittama li meta ]]id il-kapa/ità tal-;arr tal-passi;;ieri u vetturi sas-sajf tas-sena d-die[la, ikun possibbli g[aliha wkoll li tintrodu/i mezzi premium li permezz tag[hom tindirizza l[ti;iet ta’ passi;;ieri li jixtiequ li jkollhom priority boarding.
Applikazzjonijiet fl-MCAST Il-Kulle;; Malti tal-Arti, ix-Xjenza u t-Teknologija (MCAST) qed joffri l-a[[ar /ans biex studenti prospettivi japplikaw g[allkorsijiet full-time g[as-sena akkademika li jmiss. L-applikazzjonijiet se jintlaqg[u bejn it-Tnejn 26 u l-Erbg[a 28 ta’Settembru, mit-8:30 a.m. san-12.30 p.m. fl-g[axar istituti tal-MCAST f’ Malta u fi/-/entru ta’ G[awdex, fix-Xag[ra. Din it-tieni sej[a se tag[ti /ans lil dawk li g[adhom ma applikawx biex jag[]lu wie[ed minn madwar 80 kors full-time li se jibdew ix-xahar id-die[el. Toffri wkoll opportunità lil dawk li g[adhom kif ir/evew irri]ultati tal-e]amijiet li g[amlu fis-sajf, u dawk li di;à applikaw g[al kors tal-MCAST i]da jixtiequ jbiddlu s-su;;ett li g[a]lu, biex jissottomettu l-applikazzjoni tag[hom. Il-lista tal-korsijiet li g[alihom se tinfeta[ it-tieni sej[a g[allapplikazzjonijiet tinsab fuq is-sit www.mcast.edu.mt.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
Lokali 5
L-ispe/jalisti, tobba u infermiera Maltin f’[idma sfieqa f’din il-missjoni minn pa;na 1
Wara li saru l-ewwel testijiet ne/essarji fil-lejl ta’ bejn itTlieta u l-Erbg[a lill-pazjenti kollha, fl-ewwel sig[at di;à saru ]ew; interventi medi/i lil ]ew; pazjenti li kienu f’qag[da kritika [afna. Jidher li wie[ed mir-ribelli jinsab f’riskju serju hekk kif g[andu nef[a serja f’mo[[u kaw]ata minn tir f’rasu. F’dan l-istadju l-ispe/jalisti Maltin qed jag[mlu t-testijiet me[tie;a biex jistabilixxu x’tip ta’ [sara g[amlet il-balla li laqtitu. Il-kirurgu Aliba spjega kif il-kranju tal-pazjent g[andu ksur serju u l-uniku mod kif issirlu operazzjoni hu jekk ma jibqax ju]a l-ventilaru. Spjega li dan, madankollu huwa diffi/li [afna peress li l-;rie[i fir-ras tant huma serji li hemm possibilità li dan jibqa’ dipendenti fuq il-magni biex jie[u n-nifs g[al [ajtu kollha. Minbarra [ames ka]ijiet ta’ ;rie[i fir-ras, jirri]ulta li ]ew; ribelli g[andhom ;rie[i serji [afna fix-xewka ta’ darhom. Il-kirurgu Aliba spjega li b[alissa l-ispe/jalisti tannewrolo;ija Maltin g[addejjin b’[idma sfieqa biex jassiguraw li kemm jista’ jkun dawn ir-ribelli jkunu jistg[u jirritornaw f’kundizzjoni ta’ sa[[a tajba. Il-pressjoni f’dan il-ka] ikun ikbar peress li [sara lixxewka tad-dar tista’ twassal biex il-pazjenti qatt iktar ma jkunu jistg[u jimxu. Minbarra lil dan ir-ribell, lispe/jalisti, tobba u infermiera Maltin b[alissa qed jie[du [sieb ukoll pazjenti o[ra bi ;rie[i serji fil-kaxxa ta’ sidirhom, rashom, l-istonku u saqajhom. Dan, spjega l-kirurgu Aliba hu [afna drabi kaw]at minn splussiv u]at waqt il-;lied. Tal-istess fehma Andrea Bernard, il-cameraman tala;enzija AFP. Bernard huwa wie[ed mi]-]ew; ;urnalisti midruba li n;iebu Malta. F’kumment lil IN-NAZZJON, hu spjega kif il-gwerra f’Sirte tant hi [arxa li s-sitwazzjoni tal-isptarijiet hija serja [afna. Bernard ]ied li f’Sirte, li ;eografikament tinsab bejn Misurata u Benga]i, m’hemmx sptar u g[alhekk fl-a[[ar ;ranet kellhom jittellg[u tined li ;ew konvertiti fi sptarijiet temporanji. Minn hemm, jittie[du f’Misurata u wara lejn Tripli fi vja;;i li jie[du sig[at twal. Il-;urnalist Taljan sa[aq li l-aktar ;rie[i komuni li ra kienu ;rie[i kaw]ati minn schrapnel, snipers kif ukoll splussiv li qed jin[adem mirribelli f’Misrata. Bernard we;;a’ f’in/ident tat-traffiku f’Sirte waqt li kien g[addej b’xog[lu. Jispjega kif
hu g[amel sig[at jistenna fuq saqqu f’Sirte qabel ittie[ed flisptar f’Misurata. Hu sa[aq li l-aktar mument li fih be]a’ kien waqt li l-isptar kien qed ji;i attakkat waqt li hu kien fih. Jirrakkonta kif tibqa’ stampata f’mo[[u l-istampa ta’ tobba jippruvaw jevakwaw lill-pazjenti mill-klinika hekk kif kienet qed ti;i attakkata. Hu ]ied li kien hawnhekk li t-tobba ssu;;erewlu li ji;i g[all-kura f’Malta peress li Bernard g[andu b]onn ji;i operat f’saqajh. Jidher li Bernard, wara ftit sig[at f’Malta se jkun qed imur lura l-Italja g[al perjodu ta’ vaganza u aktar kura qabel jer;a’ jirritorna lura f’Kabul, fl-Afganistan, fejn hu bba]at b[alissa g[all-a;enzija AFP. G[al Bernard, minkejja li ssitwazzjoni f’Sirte hija [a]ina [afna fejn m’hemmx provvista tal-elettriku, telefons kif ukoll infrastruttura li ta[dem, f’Misurata li ilha ta[t it-tmexxija tal-belt ilha f’idejn ir-ribelli sa’ mill-bidu tal-kunflitt fi Frar li g[adda, issa
di;à hemm sistema ta’ forzi tal-ordni u l-ebda problemi serji t’ikel u fuel, li fe;;ew waqt ;lied qalil lura fi Frar li g[adda u problemi simili g[al dawk li ffa//ja l-poplu fi Tripli. Intant, dan il-;urnal jinsab infurmat li l-Isptar Mater Dei qed ja[dem bi pjan imfassal apposta biex il-[idma tal-isptar u l-kura li ting[ata lill-pazjenti f’Malta tibqa’ fl-istess livelli tas-soltu. Fost il-mi]uri li ttie[du hemm dik li n;abu numru ta’ interpreti biex i[affu l-komunikazzjoni bejn il-pazjenti u l-istaff mediku tal-isptar. Minn informazzjoni li g[andu dan il-;urnal jidher li kien hemm bosta Libjani f’Malta li offrew li jag[tu dan is-servizz fuq ba]i volontarja. B’risposta g[all-mistoqsijiet ta’ dan il-;urnal, kelliem g[all-Ministeru tas-Sa[[a, Anzjani u Kura fil-Komunità spjega kif il-fatt li fil-lejl ta’ bejn it-Tlieta u l-Erbg[a kien hemm ]ew; in/identi fatali, loperat tal-isptar baqa’ g[addej [arir ri]ultat tad-dedikazzjoni
tal-istaff mediku tal-isptar. Fi stqarrija, il-Ministru g[as-Sa[[a, l-Anzjani u Kura fil-Komunità Joe Cassar irringrazzja lit-tobba u l-infermiera, l-istaff paramediku kollu, lix-xufiera talambulanzi, lill-management u l-[addiema tal-isptar Mater Dei, interpreti u membri tas-sigurtà, membri talorganizzazzjonijiet Red Cross u St John Ambulance, [addiema tal-ajruport internazzjonali ta’ Malta, lillmembri tal-Forzi Armati ta’ Malta, lill-Protezzjoni ?ivili, lill-Pulizija, u lill-[addiema tal-Malta Air Traffic Services li [admu flimkien bla heda g[all-;id tal-pazjenti. Il-Ministru Cassar ]ied grazzi g[all-[idma u ddedikazzjoni ta’ dawk li jag[tu l-kura f’Malta, pajji]na qieg[ed isarraf is-solidarjetà fil-prattika, u qed ikompli jservi b[ala /entru t’g[ajnuna umanitarja kif ilu jag[mel sa mill-bidu tal-kunflitt fil-Libja li beda lura fi Frar li g[adda.
Mohammed Aliba, kirurgu Libjan li akkumpanja lill-14-il ribell u ]ew; ;urnalisti li n;iebu Malta nhar it-Tlieta b[ala ;est umanitarju mill-Gvern Malti (Ritratt> Martin Agius)
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
6 Lokali
Jinfeta[ /entru ta’ appo;; g[all-klijenti ta’ SmartCity Smart Technologies g[adha kemm fet[et uffi/ju ;did fi SmartCity Malta, li se jkun qed iservi ta’ support centre g[all-klijenti kollha li joperaw minn dan il-kumpless. “SmartCity Malta tipprovdi g[a]la ta’ fa/ilitajiet marbuta mal-ICT u l-komunikazzjoni g[alhekk, il-pre]enza tag[na f’dan il-kumpless hi xi [a;a naturali g[alina. Li jkollna pre]enza fi SmartCity hi wkoll g[a]la g[aqlija g[al Smart Technologies u mistennija tag[mel tajjeb ukoll g[allkumpless SmartCity Malta. Min-na[a tag[na, a[na se nkunu qed inwasslu lesperjenza tag[na u s-servizzi ta’ informatika ;ewwa lfa/ilitajiet li toffri SmartCity Malta u fl-ambjent li dan ilkumpless joffri lill-Business Partners li qed ikomplu jsa[[u lil SmartCity bil-pre]enza tag[hom,” qal Joseph Aquilina, CEO ta’ Smart Technologies. Smart Technologies g[adha kemm [adet uffi//ju mdaqqas u komplut li jinsab fl-ewwel blokk ‘SCM 01’, minn fejn se tkun qed toffri servizzi ta’ appo;; kemm lil SCM kif ukoll lill-operaturi l-o[ra. “A[na se nkunu qed nie[du vanta;; minn din il-pre]enza sabiex nippromwovu s-servizzi tag[na lill-klijenti kollha fi SmartCity u lil dawk li
mistennija jibdew joperaw f’dan il-kumpless fix-xhur li ;ejjin,” kompla jispjega Christopher Demicoli, Business Development Manager ta’ Smart Technologies. Fost is-servizzi li toffri Smart Technologies hemm isservizz ta’ computer leasing. Dan is-servizz jippermetti lillkumpaniji li qed jibdew joperaw, li jinvestu fissistema ta’ informatika u interface bi prezz minimu ming[ajr il-b]onn li jikkommettu parti kbira millkapital tag[hom. Dan l-a[[ar, Smart Technologies [abbret ukoll li bdiet topera aspett ;did, dak tal-kiri ta’ apparat ta’ kompjuters u sistemi ta’ informatika. “Smart Technologies ilha tippromwovi l-kun/ett ta’ leasing ta’ apparat talinformatika sa mit-twaqqif tag[ha fl-2008 u kienet strumentali biex il-komunità ta’ negozju a//ettat i]jed malajr dan il-kun/ett relattivament ;did. A[na nqisu lilna nfusna b[ala innovaturi f’dan ilqasam u nfittxu li ng[inu lillklijenti tag[na jiksbu l-a[jar ri]ultati u permezz tatteknolo;ija, ng[inuhom jiksbu l-a[jar potenzjal tag[hom,” temm jg[id Christopher Demicoli. L-uffi//ji ta’ Smart Technologies fi SmartCity li tipprovdi diversi servizzi fosthom dak ta’ kiri ta’ kompjuters
Sports b’xejn ma’ Melita Klijenti li jabbonaw g[allservizz ;did ma’ Melita ta’ internet, telefonija, televi]joni jew mobile paymonthly li jiswa tal-inqas €9.99 fix-xahar, jing[ataw a//ess g[all-istazzjonijiet televi]ivi ta’ Melita Sports bla [las sa Mejju 2012. Din l-offertà hi disponibbli kemm g[all-klijenti ;odda kif ukoll dawk e]istenti li jie[du servizz ;did, anké dawk li huma di;à abbonati ta’ Melita Sports. Melita Sports ixxandar log[biet tal-football millaqwa klabbs fl-Ewropa fuq tmien stazzjonijiet di;itali u stazzjon High Definition (HD), inklu]i l-log[biet kollha tal-UEFA Champions League u ’l fuq minn 100 log[ba mill-UEFA Europa League. L-abbonati jistg[u jaraw ukoll il-kampjonat Spanjol, il-Bundesliga u numru ta’ log[biet o[ra mill-Carling Cup, nPower Championship u l-Copa Libertadores. Din hija offerta disponibbli g[al ]mien limitat g[al dawk li jabbonaw sal-31 ta’ Ottubru. Meta l-perjodu bla [las jispi//a, l-abbonati jistg[u jag[]lu li jne[[u l-pakkett tal-Melita Sports jew li j]ommuh bir-rata applikabbli. Is-servizz jing[ata b’xejn biss fuq isservizz prin/ipali tattelevi]joni (main outlet) u loffertà hi b’kundizzjoni ta’ kuntratt g[al 24 xahar. G[al aktar tag[rif /empel 27270270 jew ]ur is-sit elettroniku www.melita.com
Twissija fuq id-dqiq Uncle’s Mix Id-Direttorat g[as-Sa[[a Ambjentali qed iwissi lillpubbliku, li b[ala prekawzjoni, il-prodott Uncle’s Mix Flour m’g[andux ji;i kkunsmat min[abba l-possibbiltà ta’ infestazzjoni ta’ insetti. Il-kumpanija kienet obbligata tirtira din ilkonsenja mis-suq, i]da peress li fadal kwantità g[and ilkonsumaturi, id-Direttorat hu obbligat li ji;bed l-attenzjoni. G[al aktar informazzjoni, ilpubbliku jista’ j/empel fuq in-numru tat-telefon 21337333.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
Lokali 7
Malta g[amlet passi kbar ‘il quddiem fil-qasam ambjentali – il-Kummissarju Ewropew g[all-Ambjent Janez Potocnik
Ifa[[ar il-Politika Nazzjonali dwar l-Ambjent u l-fatt li d-drena;; kollu qed ikun trattat qabel jintrema l-ba[ar minn Matthew BONETT Il-;img[a li g[addiet, f’pajji]na kien hawn il-Kummissarju Ewropew responsabbli mill-Ambjent, is-Sloven Janez Potocnik. Hu kellu diversi laqg[at, fosthom mal-Prim Ministru Lawrence Gonzi, mas-Segretarju Parlamentari g[allAmbjent, it-Turi]mu u l-Kultura Mario de Marco, Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono, kif ukoll numru ta’ g[aqdiet mhux governattivi li ja[dmu fis-settur tal-ambjent. Minbarra li ]ar il-g]ira G[awdxija, Potocnik ]ar ukoll ir-ri]erva naturali tas-Simar. Potocnik sab ukoll ftit [in biex jiddiskuti ma’ IN-NAZZJON ilprogress li g[adda minnu pajji]na flewwel seba’ snin tas-s[ubija flUnjoni Ewropea, l-Abbozz talPolitika Nazzjonali dwar l-Ambjent li tnieda dan l-a[[ar, kif ukoll diversi setturi o[ra tal-qasam ambjentali Malti.
F’April li g[adda, pajji]na g[alaq seba’ snin membru tal-Unjoni Ewropea. M’hemmx dubju li minn dak i]-]mien sal-lum, Malta nbidlet, kemm fil-qasam infrastrutturali kif ukoll dak kulturali. I]da settur ie[or li nbidel sew minn seba’ snin ilu ’l hawn hu dak tal-ambjent. Kif t[ares lejn il-bidliet li g[adda minnhom pajji]na^
Jien kont il-Kap tad-Delegazzjoni Slovena li nnegozjat il-pakkett b’rabta mas-s[ubija mal-Unjoni Ewropea u niftakar li fil-qasam ambjentali, ma kenitx fa/li biex nimxu skont l-istandards tal-Unjoni Ewropea, peress li [afna mill-istandards kellhom b]onn investiment kbir. G[alhekk, il-fondi li ng[atajna mill-Unjoni Ewropea g[all-pro;etti infrastrutturali kienu kru/jali. L-ebda de/i]joni li [adna ma kienet fa/li g[all-pajji]i li kienu se jissie[bu fl-Unjoni Ewropea. F’daqqa wa[da, ridna nimxu skont li;ijiet u standards ta’ pajji]i o[ra li kienu ilhom jinvestu fil-qasam ambjentali. I]da meta wie[ed i[ares lejn Malta, u jara kif in-numru ta’ ksur ta’ direttivi naqas drastikament, tant li llum hemm biss sitta, jinduna li Malta g[amlet passi ’l quddiem fissettur ambjentali. Fl-istess perjodu, l-le;islazzjoni Ewropea nbidlet u g[alhekk, Malta kellha taddatta g[al dawn il-bidliet ukoll. Ovvjament, hemm affarijiet o[ra li hemm b]onn sforz akbar. Filfatt, il-Kummissjoni Ewropea qed ta[dem biex tipproponi le;i]lazzjoni, dokumenti u politika ;dida.
Ftit tal-jiem ilu, il-Gvern Malti nieda l-Abbozz tal-Politika Nazzjonali dwar l-Ambjent. Mill-ftit [in li kellek /ans biex tara, x’ta[seb dwar dan l-abbozz^ Ta[seb li jista’ jimmaterjalizza ru[u f’pajji]na^
Na[seb li politika b[al din hija b]onnju]a g[all-pajji], anke biex ikun hemm politika komprensiva li t[ares lejn kwistjonijiet ambjentali minn lenti wa[da, u b’hekk, tibda’ te]isti veduta [olistika lejn dawk l-affarijiet ne/essarji li jridu jkunu indirizzati. {afna mill-affarijiet li qrajt f’din ilPolitika Nazzjonali dwar l-Ambjent huma fl-istess linja ta’ dak li qed titlob l-Unjoni Ewropea. I]da, b[al kull politika o[ra, l-ikbar u;ig[ ta’ ras ikun limplimentazzjoni… xi [a;a li millaqg[at li kelli kif ukoll minn dak li qrajt, jidher li l-Gvern jinsab iffukat fuq din ukoll.
X’inhi l-akbar sfida li qed tara ;ejja fuq l-Unjoni Ewropea fil-futur qrib^
Hemm [afna sfidi ;ejjin fuq lEwropa. Illum qed ng[ixu f’Ewropa fi ]minijiet diffi/li, perjodu ta’ ri/essjoni li laqtet b’xi mod jew ie[or lil kul[add. Irridu nag[mlu minn kollox biex ninkora;ixxu t-tkabbir u l-postijiet tax-xog[ol. Importanti li fi ]mien b[al dan, kul[add jing[aqad flimkien. Nemmen li l-affarijiet ekonomi/i, so/jali u ambjentali jmorru kollha flimkien u hemm b]onn jing[aqdu biex, il-futur ikun wie[ed komuni. Irridu n]ommu f’mo[[na li l-popolazzjoni ]diedet b’erba’ darbiet, it-tkabbir ekonomiku kiber b’40 darba, saru jinqabdu [ut 35 darba aktar, il-konsum tal-ilma ]died b’9%. Dan kollu qed iwassal biex il-konsum dejjem ji]died. G[alhekk, il-Kummissjoni Ewropea se tniedi programm, imsejja[ Roadmap to Resource Efficiency, li se tkun qed tiffoka fuq [sieb ;did ta’ kif nikkonsmaw u nipprodu/u. Irridu li r-rivoluzzjoni fl-industrija u dik fl-ICT t[alli rri]ultati wkoll fil-qasam ambjentali. Nemmen li, mhux biss fil-qasam ambjentali, imma f’kull settur tal-politika Ewropea, il-lo;ika trid dejjem tirba[. Irridu n]ommu f’mo[[na li dde/i]jonijiet li nie[du a[na ma jaffetwawx biss il-[ajja ta’ g[ada, i]da anke l-[ajja tas-snin li ;ejjin.
Il-ma;;oranza tal-NGO’s fi Brussell ja[dmu u jag[mlu pressjoni fuq id-de/i]jonijiet ambjentali. Kemm huma attivi u effettivi l-NGO’s Maltin u x’ri]ultati qed i[allu^
Il-Kummissarju Potocnik kellu kliem ta’ tif[ir g[all-NGO’s Maltin li ddeskriva b[ala attivi ferm u esprima l-apprezzament tieg[u g[ax-xog[ol li jag[mlu (Ritratt> Michael Ellul)
L-NGO’s Maltin huma attivi ferm. Na[seb li l-NGO’s huma g[aqdiet li jg[inuna [afna. Anzi, [afna minnhom jippre]entaw materjal xjentifiku, fatti tajbin u informazzjoni tajba. Huma jridu jkunu kritiki g[al dak li nag[mlu a[na. Ovvjament, nistrie[u wkoll fuq ilgvernijiet, anzi nqisuhom b[ala partners kredibbli fix-xog[ol tag[na. Mag[hom nu]aw il-motto ‘strictly helpful and helpfully strict’. Fl-a[[ar mill-a[[ar, a[na rridu li t-tliet partijiet, il-gvernijiet, l-NGO’s u a[na l-Unjoni Ewropea, na[dmu id f’id g[all-;id talambjent Ewropew. Imma kif di;à g[edt, l-NGO’s Maltin huma attivi ferm u napprezza x-xog[ol li jag[mlu, u nemmen li l-koperazzjoni ta’ bejnietna u l-g[ajnuna li ting[atalhom, se toffri futur a[jar g[all-Ewropa kollha.
Illum, Malta hi l-uniku pajji] fil-Mediterran u wie[ed mill-ewwel pajji]i fl-Ewropa li jittrattaw id-drena;; qabel dan jintrema
fil-ba[ar. Il-Gvern Malti seta’ jag[mel dan b’investiment u fondi mill-Unjoni Ewropea. Kif t[ares lejn dan l-Unjoni Ewropea^ X’effetti fit-tul se jkollu fuq pajji]na dan l-investiment^
Illum il-le;i]lazzjoni tal-Unjoni Ewropea titlob li l-ilma ji;i trattat qabel jintrema l-ba[ar. G[alhekk, Malta g[amlet xi [a;a li hi skont ir-rekwi]iti tal-Unjoni Ewropea, u l-Gvern Malti g[amel sew li u]a fondi Ewropej g[al dan l-investiment. Dawn il-flus intefqu biex titjieb il-[ajja u s-sa[[a tan-nies, kif ukoll il-kwalità tal-ambjent. E]empju /ar tas-su//ess li [alla dan linvestiment hu l-ba[ar Malti, tant li ssena li g[addiet, 95% tal-ba[ar madwar Malta kien f’kundizzjoni e//ellenti u b’hekk tajjeb g[all-g[awm. B’hekk, nemmen li l-fatt li Malta hi l-uniku pajji] fil-Mediterran li qed jitratta d-drena;; qabel jintrema lba[ar qed t[alli ;id anke fis-settur turistiku, li ji;u Malta min[abba l-ba[ar sabi[ u tajjeb li hawn.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
8 Opinjoni LIL HINN MINN XTUTNA – IL-LIBJA
Mhux il-Libjani biss [elsu minn Gaddafi Il-Libjani //elebraw bil-kbir u bir-ra;un il-[elsien middittatur Gaddafi, i]da mhumiex huma biss li g[andhom g[ax jifir[u bittmiem tar-re;im u tat-terrur tieg[u. Id-dittatur kien ta’ periklu, forsi ikbar, g[allpajji]i li qed ji]viluppaw. Minn meta [ataf il-poter, Gaddafi u]a l-qawwa tal-flus mi]-]ejt biex jappo;;ja rewwixti fl-Asja tal-Lvant, lAmerika t’Isfel u finNofsinhar tal-Afrika. Issa wie[ed g[andu g[ax jittama li numru ta’ gwerer /ivili fid-dinja jg[ibu flimkien ma’ Gaddafi, wara snin li dan kien mar kontra qbil informali bejn mexxejja G[arab u Afrikani li ma jinda[lux flaffarijiet interni ta’ pajji]i o[ra. Wie[ed mill-pro;etti favoriti tieg[u infatti kien /?entru Rivoluzzjonarju Dinji li kien issejja[ “il-Harvard u Yale ta’ ;enerazzjoni s[i[a ta’ rivoluzzjonarji Afrikani”, li g[alkemm mhux dejjem kellhom l-istess ideolo;iji kienu kollha kontra l-Punent. F’/erti okka]jonijiet Gaddafi appo;;ja ribelli, b[al dawk tal-Kungress Nazzjonali Afrikan, li kellhom g[anijiet ta’ min ifa[[ar. I]da aktar iva milli le , dawk meg[juna u finanzjati minnu kienu antidemokrati/i u brutali wkoll, u m’g[andniex g[alfejn nitbieg[du minn xtutna, b[alma nkixef dan l-a[[ar. Fost o[rajn dawn kienu jinkludu dittaturi futuri u kriminali b[al Idris Deby ta/Chad, Foday Sankoh ta’ Sierra Leone, Blaise Compaore talBurkina Faso u l-infami Charles Taylor tal-Liberja. Dan li llum qed jiffa//ja akku]i ta’ krimini ta’ gwerra mill-Qorti Kriminali Internazzjonali, kien responsabbli g[al wa[da millaktar gwerer makabri fl-istorja moderna u ta’ suldati tfal, lu]u regolari ta’ amputazzjoni ta’ partijiet tal-;isem talvittmi, stupri u skjavitù sesswali. Sandoh ta’ Sierra Leone
ukoll kellu rwol ewlieni f’dik il-gwerra. Sadattant Compaore, li ilu jirrenja b’id tal-[adid g[al kwa]i 25 sena fuq Burkina Faso, regolarment ibag[bas fl-elezzjonijiet biex i]omm il-poter, b[alma g[amel is-sena l-o[ra. B’hekk il-Libja saret ilfulkru ta’ xibka globali ta’ insorti u warlords: ir-rekluti ta’ Gaddafi u]aw l-irbit u lkuntatti li kellhom tul i]]mien mal-Libja biex jappo;;jaw lil xulxin u jsa[[ru l-poter tag[hom. Compaore, pere]empju, kien bag[at truppi biex jg[inu lirribelli fl-Afrika tal-Punent: kien ukoll hu li laqqa’ lil Taylor ma’ Gaddafi. Fl-eqqel tal-poter ta’ Gaddafi fis-snin 70, 80 u ddisg[inijiet, hekk kif faqqg[u gwerer /ivili fl-isfond talGwerra Bierda u l-prezz ta]]ejt sa[[a[ l-ekonomija Libjana, l-influwenza ta’ Gaddafi ferrxet anki ’l barra mill-Afrika. L-indil tieg[u, permezz ta’ armi, flus u ta[ri; lil separatisti Musulmani finNofsinhar tal-Filippini kebbsu g[al ]mien twil ir-rewwixti mdemmija fil-Manila Kattolika. Minkejja t-twemmin relattivament sekulari ta’
minn Joe CALLEJA jocal@me.com http>⁄⁄enricomizzi.blogspot. com
Gaddafi, il-Libja kienet ilha tg[addi fondi lil Abu-Sajjaf, grupp terroristiku responsabbli wkoll g[al [tif ta’ nies finNofsinhar tal-Filippini bi rbit ma’ al-Qajda. Minkejja wkoll irriavvi/inament tant pubbli/izzat lejn il-Punent filbidu tal-elfejn, meta hu /a[ad pubblikament l-armi ta’ distruzzjoni tal-massa, Gaddafi qatt ma waqaf g[alkollox jappo;;ja u jg[in rewwixti u dittaturi. Baqa’ jappo;;ja lillQawwiet Rivoluzzjonarji Armati tal-Kolombja (il-Farc) l-organizzazzjoni terroristika li tittraffika wkoll id-droga u wasslet biex parti mill-pajji]
mhix kontrollata mill-gvern. Fuq kompjuter tal-Farc instabet ittra b’talba ta’ 100 miljun dollaru lil Gaddafi. L-g[ajnuna tieg[u lil Robert Mugabwe ma naqset qatt, anki wara li d-dittatur ta]}imbabwe tilef kull kredibilità internazzjonali billi fil-miftu[ jisraq kull elezzjoni. Naturalment l-konsistenza ta’ dan l-appo;; hija re/iproka. Anki meta l-[akma ta’ Gaddafi f’dawn l-a[[ar xhur bdiet tikkrolla u tikxef il[rafa tal-appo;; popolari talLibjani, gruppi u organizzazzjonijiet barra lpajji] finanzjati minnu baqg[u jappo;;jawh u jiddefenduh, jew, b[al f’pajji]na, baqg[u muti. Ribelli fin-Nofsinhar talFilippini pubblikament ipprotestaw man-NATO kontra l-attakki fuq stallazzjonijiet ta’ Gaddafi. IlPresident-dittatur talVenezwela Hugo Chavez, li flimkien ma’ Gaddafi appo;;ja lil Farc, ikkundanna l-intervent internazzjonali filLibja. Xi mexxejja tal-Kungress Nazzjonali Afrikan fl-Afrika t’Isfel ukoll g[adhom i[ossu /erta ;ibda u jiddispja/ihom g[al Gaddafi, min[abba li kien appo;;jahom fi ]mien l-
Dawk meg[juna u finanzjati kienu antidemokrati/i u brutali Apartheid – kemm Mandela kif ukoll l-president attwali Zuma sej[u lil Gaddafi “[una l-mexxej”. I]da b’Gaddafi mwarrab min-nofs, dawk li kien jappo;;ja u jarma issa jkollhom isibu ‘benefatturi’ ;odda jew inkella jiffa//jaw il-possibbiltà li jispi//aw. U[ud di;à jinsabu g[arrkupptejhom. Ir-ribelli Filippini fin-Nofsinhar talpajji] bdew ta[ditiet serji ta’ pa/i mal-gvern. F’Burkina Compaore jinsab mhedded minn truppi tieg[u li qed jabbandunawh u minn protesti mill-poplu biex wara r-Rebbieg[a G[arbija jkun hemm [arifa Afrikana. Mugabe ]gur li se jiddg[ajjef issa li ma jistax iserra[ aktar fuq Gaddafi. G[alhekk id-dinja kollha pa/ifika, [ielsa u demokratika [adet ir-ru[ bit-tmiem ta’ re;im li kien jispe/jalizza filli jxerred l-;lied, vjolenza u jasar anki barra pajji]u.
:ellieda g[all-[elsien b’saqajhom fuq bust ta’ Gaddafi wara li da[lu fil-palazz-fortizza tieg[u fi Tripli … ma [elsux biss lill-pajji]hom minnu
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
Opinjoni 9 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641#2#3 Fax No. 21242886 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 Fax> 21240261 E-mail> adverts@media.link.com.mt
L-EDITORJAL
Gratitudni, apprezzament u rispett I]-]jara li g[amlu l-og[la ]ew; uffi/jali talKunsill Nazzjonali Transitorju Libjan f’Malta nhar il-{add li g[adda kompliet tikkonferma l-g[aqal tal-Gvern pre]enti u tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi g[all-mod kif din is-sena mexxa l-politika barranija tal-pajji] fl-isfond tat-taqlib politiku li g[addej fl-Afrika ta’ Fuq. Malta kienet u tibqa’ vi/in il-popli G[arab fil-;lieda tag[hom g[al-libertà u g[ar-rispett tad-drittijiet fundamentali talbniedem. Fuq kollox kien il-PN li f’pajji]na fissnin sebg[in u tmenin i;;ieled kontra dawk li riedu jkasbru dawn id-drittijiet fundamentali f’pajji]na. Illum> Relazzjoni ;enwina bejn il-poplu Malti u dak Libjan B’mod partikolari f’din i]-]jara spikka lmessa;; li kiteb fil-ktieb tal-vi]itaturi il-Prim Ministru Mahmoud Jibril – ‘Gratitudni, apprezzament u rispett’. Dawn it-tliet kelmiet ifissru [afna u jissimbolizzaw il-ba]i tar-relazzjoni bejn ilpoplu Malti u dak Libjan. Mill-bidu tar-rivoluzzjoni Libjana sal-lum ir-relazzjonijiet bejn Malta u l-Libja la[qu livell ferm iktar profond u ;enwin minn qatt qabel. Malta bil-limitazzjonijiet kollha, offriet qalbha lill-poplu Libjan u serviet ta’ /entru ta’ evakwazzjoni g[al madwar 15,000 [addiem barrani li [arbu mill-kunflitt kif ukoll g[al /ittadini Libjani li kienu feruti f’dan il-kunflitt. Dan biex ma nsemmux il-provvisti umanitarji li ntbag[tu
mill-poplu Malti lil dak Libjan g[ax kien filb]onn. Anki fuq livell politiku Malta ma be]g[etx tag[ti kenn lil ]ew; piloti li po;;ew l-interess ta’ pajji]hom sa[ansitra qabel dak ta’ familthom meta rrifjutaw li joqtlu persuni inno/enti. Konna minn tal-ewwel ukoll li rrikonoxxejna lill-Kunsill Transitorju filwaqt li ma b]ajniex nikkundannaw il-vjolenza li kienet qed tintu]a mir-re;im ta’ Gaddafi. Malta u l-Libja llum huma ferm eqreb minn qabel g[ax hu fl-interess ta]-]ew; pajji]i u tar-re;jun kollu li jkun hawn il-pa/i u l-istabbiltà. Dawn ma ji;ux billi jkun hemm id tal-[adid i]da billi l-popli rispettivi jg[ixu fil-libertà u jkollhom l-opportunità li jag[mlu l-g[a]liet tag[hom. Qabel> Relazzjoni skont dak li kien jaqbel lil-Labour u lil Gaddafi I]da t-tara; ta’ Kastilja li laqg[u lil dawn log[la uffi/jali tal-Kunsill Nazzjonali Transitorju Libjan, huma l-istess tara; li laqg[u il-prede/essur tag[hom, id-dittatur Muammar Gaddafi fi ]mien gvernijiet Laburisti. Wie[ed jista’ jargumenta li dak i]-]mien Malta u l-Libja ukoll kienu qrib [afna ta’ xulxin i]da mill-ewwel jibdew [er;in ilkuntrasti. Illum huma ]-]ew; popli li j[ossu lil xulxin eqreb. Fis-snin sebg[in u tmenin ma kinux il-popli qrib ta’ xulxin i]da l-Partit Laburista u rre;im ta’ Gaddafi u billi l-Labour kien fil-gvern, ]effen ukoll fin-nofs ir-reputazzjoni ta’ pajji]na. Dak i]-]mien il-ba]ì tar-relazzjonijiet ma kienet
xejn [lief l-interess tal-Partit Laburista u l-interess ta’ Gaddafi li kien jara lil Malta b[ala estensjoni tar-re;im tieg[u fil-Mediterran. Il-Partit Laburista li f’dawn is-seba’ xhur waqa’ f’silenzju assolut g[ax g[a]el minn jeddu li jkun fuq in-na[a l[a]ina tal-istorja irid jag[ti rendikont ta’ g[emilu mhux biss mal-poplu Malti i]da wkoll ma’ dak Libjan. Kif ]velat il-gazzetta il-mument nhar il{add li g[adda il-Gvern Laburista mhux veru mar jittallab g[and Gaddafi g[all-flus g[ax ma kellux triq o[ra. Il-fatti juru li kien hemm l-Istati Uniti li kienet lesta toffri l-g[ajnuna, imma l-Labour kien interessat li l-ewwel i;ib il-fondi g[all-partit, imbag[ad g[all-pajji]. Min na[a tieg[u il-Partit Laburista ma ddejjaq xejn i[alli lil Gaddafi jinqeda u j[amme; isem Malta g[all-iskopijiet tieg[u fosthom il-kru/jata li kien g[amel kontra l-Istati Uniti, ir-Renju Unit u l-pajji]i tal-Punent. G[alhekk g[andna g[ax in[arsu b’ottimi]mu kbir lejn il-;ejjieni tar-relazzjonijiet bejn i]-]ew; pajji]i, g[ax minkejja li l-Libja [adet l-indipendenza fl-1951 hu biss issa li dan il-pajji] jista’ jag[mel l-ewwel passi tieg[u fuq pedamenti sodi. Hemm min jg[id li l-istorja tirrepeti ru[ha… sakemm il-PN jibqa’ fit-tmexxija ta’ pajji]na lewwel kunsiderazzjoni fir-relazzjoni bejn i]]ew; pajji]i tibqa’ dik tal-;id komuni. I]da ssilenzju tal-Labour jag[ti x’jifhem li l-interess tieg[u mhux ne/essarjament ikun dak li qed na[sbu a[na.
Id-dmug[ tas-sa/erdot Kul[add jaf li dan l-a[[ar il-Knisja u s-so/jetà tag[na tnikktu bil-bosta g[al dak li [are; fil-bera[ fuq il-mezzi kollha tax-xandir lokali. Labbu] tat-tfal inno/enti hu ta’ min jikkundannah bil-qawwa kollha. It-tfal huma prezzju]i quddiem Alla. Fil-fatt, :esù ddefendiehom meta l-appostli riedu jke//uhom. Inkorla biss[i[ g[alihom u qalilhom /ar u tond, li biex wie[ed jid[ol fis-Saltna tas-Smewwiet irid ikun b[al wie[ed minnhom. “{alluhom lit-tfal i]-]g[ar ji;u g[andi; i]]ommuhomx,
g[ax ta’ min hu b[alhom hi s-Saltna ta’ Alla. Tassew ng[idilkom, li min is-Saltna ta’ Alla ma jilqag[hiex b[al tifel /kejken ma jid[olx fiha” (Mk 10, 14-15). Din is-silta tag[laq billi :esù “[addanhom mieg[u u qieg[ed idejh fuqhom u berikhom” (Mk 10, 16). Nist[ajjel lil :esù jaqbi]lu ddmug[ g[all-inno/enza u l[lewwa ta’ dawn it-tfal /kejknin. Nist[ajlu jiggustahom waqt li d-dmug[ tal[niena tieg[u lejhom kien ji//ar/ar ma’ [addejh. U dak
id-dmug[ kien ukoll ir-reazzjoni tieg[u g[all-ebusija talqalb tad-dixxipli tieg[u li i]jed kienu jemmnu f’dak li jg[idilhom mo[[hom milli fil-[niena ta’ Alla li ma tafx limiti. Is-sa/erdot hu rrappre]entant tal-[niena ta’ Alla fostna. Hu dak li min jaf kemm, fil-fond ta’ qalbu, ixerred dmug[. G[andna sa/erdoti li jibku fit-talb personali tag[hom g[all-persuni li jibqg[u stinati fil-[a]en. Jibku g[al dawk li jqisu ru[hom li ma jag[mlu [sara
:esù tant kien i[obb lit-tfal, li ddefendiehom meta l-Appostli riedu jke//uhom
lil [add i]da fil-fatt, bl-a;ir qarrieq tag[hom, ikissru tant ]wi;ijiet u familji g[ax lesti jie[du lill-mara jew lir-ra;el ta’ [addie[or. Jibku g[al dawk li, g[ax xi [add naqashom, jidde/iedu li ma jersqux lejn il-Knisja g[ax i[alltu lill-Mulej ma’ xi we;g[a li jkunu r/evew minn bnedmin dg[ajfa b[alhom. Is-sa/erdoti jibku meta ji;u mifhuma [a]in u, min[abba s-segretezza tas-sagrament tal-qrar, la jkunu jistg[u jg[idu iva u lanqas le. Id-dmug[ isir l-ikel tag[hom meta donnu n-nies ta’ madwarhom ma jifhmuhomx. Donnu ma jafux li s-sa/erdot ukoll g[andu qalb b[al [addie[or u li japprezza min i[obbu, jinkura;;ih, jilqg[u fil-familja tieg[u u jkun hemm g[alih waqt ilb]onn. G[ajnejn is-sa/erdot idemmg[u meta minn inno/enti ji;i ttimbrat b’[ati, meta t-tajjeb li :esù jag[mel fih jintesa malajr u jtir mar-ri[, qisu qatt ma kien sar. Is-sa/erdot jibki meta ji;i ttimbrat b’pedofilu, [alliel, sakranazz, mo[[u fil-flus u fin-nisa, u li jag[milha tat-tajjeb g[ax jag[ti fuq sidru. Id-dmug[ tas-sa/erdot jixxerred meta ttikketta, li ssirlu permezz tal-
minn Patri Mario ATTARD OFM Cap
gazzetti, tat-televi]joni u tarradjijiet, ma jkollux is-sa[[a jne[[iha g[ax il-[sara li tkun saritlu tkun kbira [afna. Tassew li d-dmug[ tassa/erdot ma jinbidel qatt f’vendetta i]da fi m[abba u f’ma[fra g[al min g[amillu d-deni. Anzi, jekk tkun tkellimt kontrih abbli li se ssibu [dejk fl-a[[ar nifsijiet ta’ [ajtek biex i[abbek mill-;did ma’ Alla. Se ssibu bid-dmug[ f’g[ajnejh g[ax jibqa’ j[obbok ukoll meta int ma tkunx [abbejtu bil-mod ta’ kif tkun trattajtu. U jag[mel hemm g[ax hu stess jaf li mill-Mulej ;ie ma[fur bilbosta. Jifhmek. Jag[drek. Jaf x’ji;ifieri. U ibqa’ /ert li wara li tkun qrajt din l-ittra [oss fuqek il-barka u t-talb tieg[u g[alik u g[all-familja tieg[ek.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
10 Mediarama#Ittri
IL-GWERRA U L-MARA Fost il-fatturi interessanti li stajna ninnutaw kontinwament fis-servizzi ma jaqtg[u xejn fil-midja internazzjonali dwar ilgwerra /ivili fil-Libja, bin-NATO ssostni bil-qawwa kollha lir-ribelli, kien hemm il-pre]enza ta’ tant ;urnalisti nisa jisfidaw il-perikli kollha li j;ib mieg[u kunflitt imdemmi b[al dan. Kienu hemm jisfidaw ukoll dak li seta’ se[[ ming[ajr avvi] ta’ xejn, b[an-nar mill-isnipers tal-Kurunell Gaddafi. Rajniehom jirrapputaw minn Tripli, fil-qalba talkunflitt, minn Misrata, minn Ras Lanuf u n[awi kollha li kienu fil-qofol tal-gwerra. Ir-rwol tal-;urnalista mara issa m’g[adux biss dak li tmur g[al konferenza stampa, bil-ktieb tan-noti [alli tirre;istra xi jg[idu l-kelliema. Il-po]izzjoni tag[ha //aqalqet g[al fuq quddiem nett tal-kunflitt. Is-sess ;entili qieg[ed hemm, blelmu fir-ras u l-ilbies tas-sider kontra l-balal. F’dak il-kefen protettiv, is-sess femminili jitlef id-delikatezza u lvulnerabbiltà kollha tieg[u, u jipparaguna mal-rwol talkumpanji maskili. Il-mara, f’kuntest ta’ gwerra, m’g[adhiex biss in-ners (anki romantikament evokata), i]da saret trasformata f’a;enta li tag[ti xhieda diretta tal-periklu, f’[alq il-mewt. U l-mara qieg[da hemm ukoll, kif qed naraw millmidja, fit-triqat fejn isiru l-protesti, fejn ise[[u r-ritwali kollettivi tar-re]istenza. IL-KONTIJIET TAL-KUNFLITT Dwar dak li se[[ fil-Libja, [afna jg[idu li l-affarijiet setg[u mxew mod ie[or kieku kienet applikata d-diplomazija politika. Wara kollox, il-Punenet kien stabbilixxa relazzjonijiet kordjali ma’ Muammar Gaddafi (sakemm dawk ma kinux biss farsa konxja u travestija opportunistika). Kieku ntu]aw id-diplomazija u s-sensittività, kienu jkunu evitati l-eluf ta’ mwiet, l-eluf akbar tal-ferimenti u kien ikun
evitat li pajji] jitkisser u jasal g[al dak li [addiema umanitarji llum qed ifissru b[ala ‘katastrofi umana.’ Jekk tie[u l-ka] tas-Sirja, fejn l-imwiet fost ir-ribelli di;à huma kkuntjati fl-eluf tag[hom, l-alleati tal-Punent ma ordnaw l-ebda no fly zone, ma bbumbardjaw l-ebda qag[diet governattivi sakemm ;abuhom terrapien, la [olqu collateral damage uman u lanqas ma waqqg[u gvern biex isostnu lambizzjonijiet tar-ribelli. William Hague, fil-fatt, qal li s-Sirja g[andha ssolvi l-problemi tag[ha hi stess, ming[ajr ind[il minn barra. G[alhekk ix-xetti/i qed jistaqsu g[aliex Hague u l-kumpanija ma qisux bl-istess kejl lil-Libja. {add ma jisg[obbih li tintemm epoka ta’ dittatur, i]da l-prezz li t[allas fil-Libja hu wie[ed insensat. U l-mejtin tqiesu biss b[ala /ifri, b[ala parti mill-battalja aktar sottili tal-midja. L-IRVELLIJIET F’LONDRA L-awtur Owen Jones kien intervistat mill-istazzjon RT (Russia Today) dwar x’ja[seb li kienu r-ra;unijiet li wasslu g[all-irvellijiet kbar li saru x-xahar li g[adda f’Londra u bliet ewlenin o[ra fl-Ingilterra. Kienet intervista ming[ajr dawrien mal-lew]a u ming[ajr e]itazzjoni. L-awtur Ingli] qal li lpoliti/i issa tawha g[all-moralità biex jg[attu l-mard so/jali li wassal g[al dak li rajna fuq l-iscreens. “Il-Gvern Ingli] deherlu li kellu jakku]a lis-social media g[al dak li ;ara, u g[all-fsied li ;abu mag[hom il-benefi//ji so/jali. I]da l-veri ra;unijiet g[all-irvellijiet kienu s-sens ta’ nuqqas ta’ poter li kienu qed i[ossu dawk li rvellaw, kif ukoll il-faqar.” Mhux fa/li tag[ti ra;un s[i[ lil Owen Jones (li ta’ min jg[id, hu wkoll ri/erkatur) meta tqis li r-ribelli, [afna minnhom fl-età tal-adolexxenza, kienu qed ikissru u jfarrku u jisirqu mhux il-[ob] jew il-[alib tat-trab, i]da [wejje; u ]raben tad-ditta (Marks & Spencer, Next, Monsoon, Accessorize, e//.) I]da Jones baqa’ jinsisti li dawk l-irvellijiet se[[ew g[ax in-nies komuni ma baqg[alhomx aktar fiex jittamaw u g[alhekk riedu jesprimu l-kundizzjonijiet tag[hom b’mod isteriku. G[al Jones, kien wasal il-mument meta l;ustizzja ma setg[etx tibqa’ mhux espressa. Hawn ukoll, Jones jista’ jkun ]baljat, g[ax altru milli dawk li farrku, kissru, [arqu u serqu kienu foqra, waslu bosta rapporti li ji]velaw li fosthom kien hemm artisti, ]effiena, akkademi/i u studenti universitarji. Il-Prim Ministru David Cameron qal lill-midja li dak li sar, se[[ g[ax is-so/jetà tilfet is-sens morali. I]da mbag[ad, x’e]empju ‘morali’ qed jag[tu l-politi/i b[alu, meta g[all-i/ken premessa, jordnaw il-vjolenza, il-gwerra u l-mewt ta’ tant bnedmin?
MARIO AZZOPARDI marpardi@maltanet.net
L-MEP Edward Scicluna u l-a;enziji tal-credit ratings F’isem l-Ewroparlamentari Laburista Edward Scicluna nirreferi ghall-artiklu intitolat ‘L-MEP Edward Scicluna jbiddel id-diskors dwar lagenziji tal-credit ratings’ pubblikat fil-[ar;a ta’ InNazzjon tat-Tlieta, 20 ta’ Settembru, 2011. F’dan l-artiklu ttie[det kwotazzjoni minn wie[ed mill-programmi televi]ivi ta’ Scicluna: L-MEP U INT imxandar minn Smash Television li fih tkellem dwar l-a;enziji tal-credit ratings. Ni;bidlek l-attenzjoni li
f’dan il-programm Edward Scicluna kien ikkonkluda largument tieg[u pre/i]ament hekk: “Jien na[seb li a[jar wie[ed (pajji]) i[ares lejh innifsu (fil-mera) u jara politikament x’riformi hemm b]onn li jkun hemm biex linvestituri jibdew ikollhom fidu/ja i]jed fiz-zona ewro. Mhux billi isemmi li int tikkritikahom g[ax huma ttlieta Amerikani u mhux Ewropej, jew g[ax m’g[andniex l-a;enzija Ewropea. Jien na[seb li din hi xi [a;a li wie[ed i[ares
fil-quddiem. Illum l-Unjoni Ewropea u z-zona ewro trid tikkonvin/i lid-dinja billi tag[mel ir-riformi me[tie;a u ssib ir-rimedju li hu adattat u mhux tkompli tkaxkar saqajha b[alma qed ji;ri sa issa.” Edward Scicluna jemmen li dan hu li g[andu jag[mel ilGvern Malti wkoll.
Frans Ghirxi
Assistent Parlamentari, Uffi//ju Edward Scicluna MEP In-Naxxar
Persuni b’di]abbiltà mhux fl-istess dg[ajsa! Kif jg[allem San Fran;isk f’dak l-innu li jitkanta filquddiesa, ‘meta nag[tu a[na naqilg[u’. F’[ar;a re/enti tar-rivista Taljana Oggi hemm kitba dwar tliet atleti Taljani b’di]abbiltà li se jie[du sehem fit-ti;rija bir-roti adattati g[all-handicap tag[hom fl-Olimpjadi li se jsiru s-sena d-die[la f’Londra. Dawn it-tliet persuni b’di]abbiltà lkoll huma kura;;u]i u ta’ e]empju mhux biss g[al min g[andu xi di]abbiltà i]da g[alina lkoll. Wie[ed minnhom ta’ età ]g[ira [ari;lu kan/er f’g[adma f’saqajh. Dan ilkan/er i;ib il-mewt lil 90% ta’ dawk li jimirdu bih. Qabel ma g[alaq 15-il sena a//etta li jaqtg[ulu ri;lejh bit-tama li jsalva [ajtu, u rnexxielu. Atleta ie[or b’di]abbiltà sab
ru[u f’din il-kundizzjoni kif sfortunatament g[add ta’ persuni j;arrbuha. Kien g[addej bil-vettura mhux b’velo/ità e//essiva, i]da biss b’60km fis-sieg[a, il-vettura skidjat, g[ax fl-Italja i]jed minn Malta, il-maltemp hu i]jed qalil, u spi//a li wara operazzjoni tilef ri;lejh ittnejn. It-tielet persuna b’di]abbiltà da[al f’dan l-istat sforz in/ident fuq il-post tax-xog[ol. Dan l-atleta Taljan kien bdot u tilef il-kontroll tal-ajruplan waqt li kien g[addej bi 320km fis-sieg[a. Li laqatni fil-kitba ferm itwal f’Oggi minn dawn it-tliet dettalji li ni]]ilt hawn hu lottmi]mu ta’ dawn t-tlieta minnies. Tg[id ma ji;ux fuqhom mumenti ta’ qtig[ il-qalb? Kif stqarr wie[ed minnhom,
kultant minkejja li jaf li g[andu ri;lejh maqtug[in qisu j[oss li fil-fatt g[adu b’ri;lejh u mhux b’appendi/i mekkanika. U tassew quddiem e]empji sbie[ b[al dawn wie[ed g[andu jag[mel il-qalb u ma ja[lix [ajtu, g[ax bi sforz mhux biss dak li jkun jg[ix [ajja a[jar i]da wkoll jg[in lil min hu anqas ixxurtjat minna. Nist[ajjel li lkoll kemm a[na ninsabu fl-arka ta’ Noè, g[ax wara kollox id-dinja tag[na hekk qisha ladarba s’issa ma nafux jekk hemmx xi pjaneta o[ra li fiha l-[ajja. U la qeg[din fl-istess dg[ajsa sta g[alina li wie[ed jg[in lillie[or biex tassew ikollna dinja a[jar minkejja d-diffikultajiet, li ta’ w[ud jidhru u ta’ o[rajn le.
C. Debono
G[ajnsielem, G[awdex
Triq g[al Dun :u]epp Cauchi Il-festa ta’ San Lawrenz ;iet u marret. Kienet festa [elwa organizzata minn ra[al /kejken, kwiet u mag[qud Din is-sena assistejna wkoll g[al musical dwar ;rajja mill-[ajja ta’ dan il-qaddis Levita u Martri, miktub minn Giovann Attard u mmu]ikat minn Joe Formosa. Jien mort u [adt gost. Kif kont hemm d[alt in]ur ukoll id-dar fil-pjazza tar-ra[al fejn twieled, kiber u trabba ssa/erdot twajjeb u umli Dun :u]epp Cauchi li tant kellu jara fuq wi//u matul [ajtu i]da li g[araf i;arrab kollox fis-skiet u marbut malvolontà t’Alla tant li daru llum inbidlet f’mu]ew li j]uruh [afna nies li jitolbuh jinter/iedi g[alihom quddiem
Alla u [afna mit-tag[lim li [allielna issa qed ji;i stampat f’kotba ta’ talb u meditazzjoni. G[alkemm m’iniex minn dan ir-ra[al, dal-lokal dejjem g[o;obni u fih nammira lg[aqda u l-b]ulija ta’ dan ilpoplu, apparti l-fatt li matul dawn l-a[[ar erbg[in sena qatt ma nqast li nid[ol irra[al lejlet il-Milied biex nara u nitpaxxa bil-pageant tal-Milied li fih jie[du sehem il-ma;;or parti talpopolazzjoni li g[andha wkoll fidu/ja g[amja fisSindku ]ag[]ug[ u [abrieki li flimkien ma’ s[abu lKunsilliera dejjem jistinka g[all-;id tar-ra[al Lawrenzjan. Nixtieq nissu;;erixxi li
L-ittri f’din il-pa;na L-ittri g[all-pubblikazzjoni f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu bil-posta (Ittri lill-Editur, In-Nazzjon, Triq Herbert Ganado, il-{amrun PTA 1450), bil-fax (numru 2124 2886 — Attn. Alex Attard) jew fl-indirizz elettroniku: alex.attard@media.link.com.mt L-ittri jridu jkunu akkumpanjati bl-isem u l-indirizz s[a[ ta’ min jibg[athom u ma jridux ikunu itwal minn 300 kelma. Ittri bin-nome-de-plume ma ji;ux ippubblikati. L-Editur i]omm id-dritt li jirrifjuta li jippubblika kull ittra li jir/ievi u li jqassar kull ittra, basta j]omm il-punt tag[ha.
f’dan ir-ra[al tissemma triq G[al Dun :u]epp Cauchi g[aliex dan kien ]gur iben li [abb lil ra[lu u jixraq li ma jintesiex, anzi nittama li g[ad tfe;; il-;urnata li wie[ed jibda jistudja bis-serjetà l[ajja tieg[u biex tinfeta[ ilkaw]a tieg[u. Fid-dar-mu]ew wie[ed di;à jsib xhieda ta’ nies li rrikorrew lejh u qalg[u xi grazzja bl-inter/essjoni tieg[u u ta’ spiss jidhru nies anke minn Malta j[abbtu fuq il-bieb ta’ daru biex i]uruha u jitolbuh. Nitlob lill-Kumitat inkarigat mill-ismijiet tattoroq biex l-ewwel darba li jiltaqa’ ji]en u jg[arbel dan is-su;;eriment!
Joe M. Attard
Ir-Rabat, G[awdex
{ajku - 335 minn Oliver Friggieri Qabel ma l-bniedem skopra l-inbid kien ja[seb li d-dinja wieqfa.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
A[barijiet ta’ Barra 11 IL-KRI}I TAD-DEJN
L-IMF tg[id li hu ;enn li wie[ed jg[id li z-zona ewro se titkisser Il-Fond Monetarju Internazzjonali qal li diskors li z-zona ewro, il-grupp ta’ pajji]i li ju]aw l-ewro, kienu se jinqasmu kien “;enn” u lmexxejja Ewropej g[andhom b]onn issikktu dawk li qed jo[olqu instabbiltà fis-swieq finanzjarji bid-diskors tag[hom g[aliex qed jheddu li jwaddbu lura r-re;jun firre/essjoni. Dan intqal fir-rapport talIMF mag[ruf b[ala “World Economic Outlook” li n[are; hekk kif Ministri talFinanzi u bankiera qed jin;abru f’Washington g[al-
laqg[at annwali tal-IMF, ilBank Dinji u l-G-20, ilgrupp ta’ l-akbar 20 ekonomija fid-dinja. Ir-rapport sa[aq ukoll li kien hemm b]onn ta’ mekkani]mu ta’ kontroll biex fil-;ejjieni ikunu evitati kri]ijiet b[al dawk tal-lum min[abba d-dejn ta’ /ertu pajji]i. Il-messa;; tal-IMF kien li l-Ewropa kellha l-kapa/ità finanzjarja biex tie[u [sieb ilproblemi finanzjarji tag[ha u tevita li ter;a’ taqa’ f’re/essjoni jekk hemm rieda politika bi]]ejjed.
L-Olanda tg[id li l-2012 se tkun iebsa Il-Ministru tal-Finanzi Olandi] wissa li l-2012 se tkun sena iebsa hekk kif irrifjuta li jeskludi li jkun hemm aktar mi]uri ta’ awsterità. Hu anki sejja[ g[al passi severi kotnra dawk il-pajji]i Ewropej li jiksru r-regoli finanzjarji. Il-Gvern Olandi] qed jippjana li jnaqqas 18-il biljun ewro mill-Ba;it mill-2015 fi sforz li l-Gvern ma jkollux aktar dejn. I]da min[abba ]vilupp ekonomiku batut, hemm dubji dwar kemm dan il-pjan se jirnexxi. Jan Kees de Jaeger, ilMinistru tal-Finanzi Olandi], qal li b[alissa kienet qed tin;ema’ maltempata u wie[ed ma setax jg[id kemm se tkun kbira u kif se tolqot i]da kien /ar li g[al [afna nies
l-2012 se tkun sena iebsa. Il-Gvern Olandi] di;à [abbar li kien se jnaqqas isservizzi so/jali, fosthom i/children’s allowance, u l-kura tas-sa[[a kif ukoll in-naqqas l-infiq militari, i]-]ieda fl-età pensjonabbli u mi]uri o[ra. Dan minkejja li ekonomisti qalu li l-finanzi Olandi]i ma kinux f’sitwazzjoni [a]ina [afna u l-Gvern kien g[adu jista’ j[allas id-dejn tieg[u. I]da l-Olanda, il-[ames lakbar ekonomija fiz-zona ewro, hi vulnerabbli g[al tra]]in tal-ekonomija internazzjonali peress li tiddependi [afna fuq l-esportazzjoni. Anki r-Re;ina Beatrix talOlanda semmiet le[inha biex l-ekonomija Olandi]a tissa[[a[ meta din il-;img[a indirizzat il-Parlament.
Ir-Renju Unit se jkompli bil-qtug[ Danny Alexander, ilMinistru tat-Te]or Ingli], qal li r-Renju Unit kien se jkompli mixi fuq il-pjan g[attnaqqis fl-infiq tal-Gvern biex inaqqas l-i]bilan/ negattiv li hemm fil-finanzi pubbli/i. Dan hekk kif l-ekonomija
Ingli]a qed tkompli tbati biex tie[u r-ru[. Il-Ministru tal-Finanzi George Osborne sa[aq diversi drabi li ma kien hemm ebda alternattiva g[all-pajji] millmi]uri ta’ awsterità u jekk dawn jitnaqqsu, dan kien se jirrifletti [a]in fuq il-pajji].
Jitnaqqas il-credit rating tal-Bank of America Il-Moody’s, a;enzija ewlenija li tag[ti l-pariri dwar l-investimenti, ilbiera[ naqset il-credit rating, il-marka ta’ fidu/ja, tal-Bank of America, il-bank ewlieni Amerikan. Dan il-pass ittie[ed minn nuqqas ta’ fidu/ja li l-Gvern Amerikan se jappo;;ja dan ilbank, jekk ikollu problemi finanzjarji. Jidher li lMoody’s temmen li g[ad-differenza tal-kri]i finanzjarja fl2008, issa l-Gvern Amerikan
se j[alli lil banek kbar ifallu jekk ikollhom problemi finanzjarji. Dan il-pass mill-Moody’s ittie[ed minkejja li l-Bank of America [a diversi passi biex issa[[a[ il-po]izzjoni tieg[u i]da osservaturi qalu li l-bank baqa’ f’po]izzjoni prekarja min[abba self li kien g[amel rigward propjetà u jekk is-sitwazzjoni ekonomika Amerikana tkompli sejra [a]in, is-sitwazzjoni tag[ha
Evangelos Venizelos, il-Ministru tal-Finanzi Grieg, fil-Parlament hekk kif wissa li se jkun hemm b]onn aktar mi]uri ta’ awsterità. (Ritratt> Reuters)
Lejn aktar sensji u taxxi fil-Gre/ja Fil-Gre/ja, il-Gvern ilbiera[ filg[axija [abbar sensiela ;dida ta’ mi]uri ta’ awsterità li jinkludi sensji ta’ eluf minn fost il-[addiema tal-Gvern, kif ukoll aktar taxxi ma’ dawk li di;à hemm u aktar qtug[ flinfiq tal-Gvern. Dan biex jassigura li l-pagament li jmiss mill-g[ajnuna finanzjarja li g[andu b]onn jing[ata biex jevita li x-xahar id-die[el il-Gvern jispi//a bla flus u jfalli. Il-kri]i Griega min[abba lenormità tad-dejn li g[andu lpajji] di;à wassal biex ilPortugall u l-Irlanda jitolbu wkoll g[al g[ajnuna finanzjarja u issa qed jhedded ukoll l-Italja u Spanja u xi w[ud mill-ikbar Banek Ewropej u qed tissogra li ter;a’ twaddab il-Punent f’re/essjoni. Uffi/jali Ewropej b[alissa qed jaraw kif jistg[u jsa[[u dawk il-banek li l-aktar huma esposti g[ad-dejn tal-Gre/ja. Kelliem g[all-Gvern Grieg qal li l-mi]uri ta’ awsterità kienu negozjati f’ta[ditiet ebsin mal-Unjoni Ewropea u l-Fond Monetarju Internazzjonali. Evangelos Venizelos, il-
Ministru tal-Finanzi Grieg, ilbiera[ ammetta li l-finanzi pubbli/i kienu g[al darb’o[ra jmorru l-ba[ar kieku ma kienx hemm l-ispezzjonijiet tal-uffi/jali tal-IMF u l-UE li telqu minn Ateni fit-3 ta’ Settembru xejn kuntenti wara li sabu li t-telf tal-Gvern kien kompla jikber milli naqas kif suppost. I]da hu akku]a wkoll lillUE li naqset li tindirizza sew il-kri]i tad-dejn b’mod de/i]iv u li l-Gre/ja kienet qed tkun rikattata mis-swieq finanzjarji. Hu i]da quddiem ilParlament Grieg ammetta li kien hemm b]onn li l-pajji] jadotta aktar mi]uri ta’ awsterità u li l-pajji] kellu b]onn l-g[ajnuna internazzjonali, li min[abba fiha di;à kienu imposti sensiela ta’ taxxi, qtug[ fil-pensjonijiet u riformi ekonomi/i minn mindu ng[atat l-ewwel g[ajnuna finanzjarja f’Mejju fl-2010. Il-Gre/ja g[andha b]onn pagament ta’ tmien biljun ewro x-xahar id-die[el. Ming[ajr dan il-pagament, ilGvern Grieg ma jkunx jista’
j[allas il-pagi ta/-/ivil kif ukoll il-pensjonijiet u l-kontijiet li jiskadu. Diplomati/i u ekonomisti qalu li bi probabbiltà kbira lGre/ja se ting[ata dan ilpagament i]da dan se jsir laktar biex il-Gvern Ewropej jsa[[u l-banek u l-fond ta’ salvata;; taz-zona ewro biex ikunu lesti g[all-falliment talGre/ja li issa qed jidher inevitabbli. Fost il-mi]urin ta’ awsterità ;odda kien mistenni li jkun hemm sensji ta’ eluf ta’ [addiema tal-Gvern, aktar qtug[ fil-pagi ta/-/ivil u filpensjonijiet, ]ieda fit-taxxa fuq il-fuel u estensjoni ta’ taxxa li suppost kellha tit[allas darba fuq il-propjetà. Il-Gvern Grieg qed jimmira li sal-2015, 150,000 [addiem minn ma/-/ivili jkunu spi//aw i]da qed isir pressjoni biex dan il-pro/ess jit[affef. Dawn il-[addiema huma madwar 20 fil-mija ta’ dawk li ja[dmu mal-Gvern. I]-]ew; l-akbar unions filGre/ja lbiera[ sej[u strajk ta’ 24 sieg[a fil-5 u d-19 ta’ Ottubru bi protesta g[allmi]uri ;odda ta’ awsterità.
Tis[aq li l-Istati Uniti trid tnaqqas id-dejn Il-Fond Monetarju internazzjonali sa[aq li kien ta’ importanza kbira li l-Istati Uniti tnaqqas id-dejn tag[ha. L-IMF qalet li kwalunkwe sforz mill-Istati Uniti biex tnaqqas l-ammont kbir ta’ dejn li g[andha ming[ajr ma dda[[al aktar flus u tra]]an il-programmi kbar ta’ benefi//ji so/jali kien ikun nieqes minn kredibbiltà. L-Istati Uniti b[alissa
g[andha dejn ta’ 14.7 triljun dollaru. L-IMF qalet li l-kredibbiltà tal-Istati Uniti kienet se tbati jekk pjani ambizzju]i u dettaljati biex jitnaqqas id-dejn talGvern u l-i]bilan/ fil-finanzi pubbli/i ma jit[abbrux ma jdumux. Nhar it-Tnejn, il-President Amerikan ]vela pjan biex inaqqas l-i]bilan/ fil-finanzi pubbli/i bi 3.6 triljun dollaru
i]da ming[ajr ma jitmissu sservizzi so/jali. Fl-istess [in ir-Repubblikani fil-kungress g[amluha /ara li mhux se japprovaw ]ieda fit-taxxi. L-IMF qalet li l-indikaturi fiskali b[al ir-rata tad-dejn u l-i]bilan/ fil-finanzi pubbli/i Amerikani ma kienu xejn a[jar minn dawk ta’ /erti pajji]i Ewropej li jinsabu ta[t pressjoni kbira mis-swieq finanzjarji.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
12 A[barijiet ta’ Barra
FIL-QOSOR Jikkrolla l-Gvern Sloven IS-SLOVENJA: Il-Gvern ta/-/entru xellug tilef vot ta’ fidu/ja fil-Parlament f’Ljubljana u li aktarx se jwassal g[allewwel elezzjoni ;enerali bikrija fil-pajji] mill-indipendenza fl-1991. Il-Gvern tal-Prim Ministru Borut Pahor kien tilef ilma;;oranza f’Mejju u naqas li jimplimenta riformi ekonomi/i biex titqajjem l-ekonomija li tinsab f’fa]i batuta. Issa Prim Ministru ;did irid jin[atar fi]-]mien ;img[a jekk le tissejja[ elezzjoni. L-elezzjoni li jmiss kellha isir f’Settembru tal-2012. Splu]joni f’Amsterdam L-OLANDA: Qorti distretwali f’Amsterdam ilbiera[ kienet mira ta’ attakk permezz bomba. Il-bini ;arrab [sara i]da mhux kbira u ma kien hemm [add li ndarab. F’din il-qorti kien sar il-pro/ess ta’ Gert Wilders, il-politiku estremista tallemin. Pro/ess li fih f’:unju hu kien in[eles minn akku]i li kien qed ixewwex il-mibg[eda kontra l-Musulmani. T[assib dwar il-hacking IL-:APPUN: L-Istati Uniti lbiera[ esprimiet t[assib dwar attakki minn fuq l-Internet li saru dan l-a[[ar kontra kumpaniji ta’ tag[mir militarti fil-:appun. Kumpaniji li fost l-affarijiet jg[inu fid-disinn ta’ missili, bastimenti tal-gwerra u ajruplani militari Amerikani. Fost dawk fil-mira kien hemm il-Mitsubishi Heavy Industries li tibni l-ajruplani F-15, ilmissili Patriot u partijiet g[ar-reatturi nukleari. Esperti mhux qed jeskludu li wara dan il-ka] ta’ hacking kien hemm pajji]. Din is-sena saru attakki simili anki fl-Istati Uniti u pajji]i o[ra kontra kuntratturi militari u s-suspetti kienu li dawn kienu ;ejjin mi/-?ina. Katavri fit-toroq IL-MESSIKU: Il-katavri ta’ 35 persuna li huma suspettati li g[andhom rabtiet ma’ traffikanti tad-droga t[allew fuq pont tul triq ewlenija fi Boca del Rio fi Veracruz. Il-pont jinsab madwar tliet kilometri mi/-/entru tal-belt. Il-katavri t[allew f’]ew; trakkijiet. Rapporti qalu li fost il-katavri kien
hemm kemm nisa kif ukoll ir;iel u kellhom idejhom marbuta u sinjali ta’ tortura. Mill-2006, meta l-Gvern beda gwerra kontra t-traffikanti tad-droga 42,000 persuna nqatlu. Gwerra li tinkludi wkoll ;lieda vjolenti [afna bejn it-traffikanti taddroga nnifishom. Daqqa ta’ [arta g[all-pa/i L-AFGANISTAN: F’Kabul ilbiera[ sar il-funeral tal-eks President u kap tan-negozjati tal-pa/i mat-Taliban, Burhanuddin Rabbani li nqatel nhar it-Tlieta. Hemm t[assib li l-qtil tieg[u jista’ jwassal g[al aktar vjolenza fil-pajji]. Rabbani hu l-Afgan l-aktar prominenti li nqatel minn mindu t-Taliban tne[[ew mill-poter fl-2001. Hu nqatel meta militant
li mieg[u kien se jkollu laqg[a sploda bomba li kellu mo[bija fit-turban. Il-qtil qed jitqies b[ala sinjal /ar tatTaliban dwar l-opinjoni tag[hom g[at-ta[ditiet ta’ pa/i. Ilqtil se[[ hekk kif fl-Afganistan kienet qed tkun osservata ;urnata dedikata l-pa/i.
Tfe;; il-polio I?-?INA: L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Sa[[a (WHO) [abbret li fi/-?ina g[all-ewwel darba mill-1999 kienet fe;;et il-marda tal-polio, li da[let fil-pajji] mill-Pakistan. Il-ka]i konfermati jinsabu kollha tul il-fruntiera mal-Pakistan u kien hemm t[assib li l-virus jinfirex lejn aktar bnadi tal-pajji]. Ilpolio hi marda infettiva [afna u teffettwa s-sistema nervu]a. Din tinfirex minn ikel u ilma ma[mu; fost l-o[rajn.
IL-:APPUN> Ra;el jissielet kontra l-qawwa tar-ri[ f’Tokjo kkaw]at mit-Tifun Roke li kkaw]aw il-mewt tal-anqas erba’ persuni u issa kien riesaq lejn l-impjant nukleari ta’ Fukushima li f’Marzu sofra [sara kbira wara terremot u tsunami. (Ritratt> Reuters)
IN-NAZZJONIJIET UNITI
Obama jipprova jsalva l-pro/ess ta’ pa/i g[al-Lvant Nofsani Hekk kif ilbiera[ bdew id-diskors tal-mexxejja minn madwar id-dinja waqt il-ftu[ tal-Assemblea :enerali tan-Nazzjonijiet Uniti, il-President Amerikan Barack Obama fid-diskors tieg[u g[amel pressjoni fuq l-I]raeljani u l-Palestinjani biex jer;g[u jag[tu bidu g[at-ta[ditiet ta’ pa/i. Dan hekk kif g[amel sforz a[[ari biex jevita kri]i fin-Nazzjonijiet Uniti hekk kif il-President Palestinjan Mahmoud Abbas qal li l-:img[a kien se jitlob in-Nazzjonijiet Uniti beix tg[arraf il-Palestina b[ala membru s[i[. Fid-diskors tieg[u hu sa[aq li m’hemm ebda triq qasira biex jintemm il-kunflitt li ilu jkaxkar g[exieren ta’ snin u li g[all-pa/i kien hemm b]onn ix-xog[ol iebes. Il-President Amerikan sa[aq li l-pa/i ma kinitx se tinkiseb minn stqarrijiet u ri]oluzzjonijiet fin-Nazzjonijiet Uniti. Refereiment g[at-talba li mistenni jag[mel Abbas. I]da minkejja l-pressjoni ta’ Obama, hemm xetti/i]mu dwar kemm se jirnexxielu jevita kri]i, l-aktar min[abba d-differenzi kbar li hemm bejn i]-]ew; na[at u aktarx mhux se jkun jista’ jag[mel aktar milli jillimita l-[sara. L-Istati Uniti wissiet li kienet se tu]a l-poter tal-veto li g[andha fil-Kunsill tas-Sigurtà biex timblokka t-talba Palestinjana.
Dan hekk kif ilbiera[ fil-bliet ewlenin taxXatt tal-Punent saru dimostrazzjonijiet kbar ta’ appo;; g[at-talba ta’ Abbas. Il-:img[a, Abbas se jag[ti t-talba tieg[u lil Ban Ki-moon, isSegretarju :enerali tan-NU. Biex tkun approvata hemm b]onn il-kunsens tal-Kunsill tas-Sigurtà fejn l-Istati Uniti di;à qalet li kienet se tu]a l-poter tal-veto biex timblokkaha. Dan il-pass qed isse[[ hekk kif l-I]rael hu aktar i]olat milli qatt kien g[al [afna snin. Jekk l-Istati Uniti tfalli f’dan l-isforz, dan mhux biss ikun falliment serju diplomatiku g[al Obama i]da sservi wkoll ta’ sinjal tal-limiti ;odda tal-influwenza Amerikana fil-Lvant Nofsani. Obama issa mistenni jkollu laqg[at separati kemm ma’ Abbas kif ukoll mal-Prim Ministru I]raeljan Benjamin Netanyahu biex jipprova ssalva s-sitwazzjoni. Obama fid-diskors tieg[u fejn miss [afna temi esprima l-appo;; tieg[u g[all-bidla demokratika li qed tkaxkar id-dinja G[arbija u [e;;e; aktar sanzjonijiet kontra d-ditattur Sirjan Bashir al-Assad kif ukoll appella lill-Iran u l-Korea ta’ Fuq biex iwettqu l-irbit li kienu g[amlu rigward il-programmi nukleari tag[hom.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
A[barijiet ta’ Barra 13 FI }VILUPPI O{RA>
Bi]]ejjed flus g[al sitt xhur Wafik Shater, uffi/jal inkarigat mill-finanzi fil-Kunsill Transitorju Nazzjonali, qal li fil-Bank ?entrali Libjan kien g[ad fadal flus biex ikopri l-infiq tal-Istat g[as-sitt xhur li ;ejjin. Hu qal li fil-bank kien hemm [afna biljuni ta’ dinari Libjani. Madwar biljun dinar Libjan hu l-ekwivalenti g[al 820 biljun dollaru. Hu qal li l-affarijiet finanzjarji kienu f’qag[da a[jar milli kien ma[sub g[all-ewwel. Hu qal ukoll li l-Kunsill kien qed jippjana biex fil-;ejjieni qarib jer;a’ jifta[ il-Bor]a. Il-Libja ilha tag[fas il-komunità internazzjonali biex tne[[i ssanzjonijiet biex jin[elsu madwar 170 biljun dollaru f’assi ffri]ati. Shater qal li kif inhuma l-affarijiet s’issa, jidher li l-Libja ma kienx se jkollha b]onn tag[mel xi self minn banek internazzjonali.
Qed jonqos il-munizzjon Minkejja xeni kontinwi ta’ sejbiet ta’ armi, il-forzi ta’ kontra d-ditattura ta’ Gaddafi mhux qed jirnexxielhom jid[lu f’Sirte g[aliex naqas sew il-munizzjon. :ellieda qalu li kienu qed isibu re]istenza qawwija [afna f’Khamseen, madwar 50 kilometru tul it-triq lejn Sirte, u ma kellhomx l-armi u l-munizzjoni g[alihom biex iwie;bu kif suppost skont Alnoufy Al-Ferjanj, il-kmandant tal-brigata militari bl-isem il-Martri ta’ Alhawry. :urnalist tar-Reuters qrib ir-ra[al ta’ Harawa barra Sirte qal li z-zona kienet qed tkun bumbardjata kontinwament mill-forzi leali lejn Gaddafi f’Sirte. Min-na[a l-o[ra Ahmed Bani, kelliem g[all-Kunsill f’Tripli, /a[ad li kien qed jiskarsa l-munizzjoni.
Is-sitwazzjoni f’Sirte Kuntatti li saru ma’ nies f’Sirte deskrivew is-sitwazzjoni [a]ina [afna f’din il-belt tul il-kosta mal-Mediterran. Intqal li ssitwazzjoni kienet wa[da [a]ina [afna u n-nies kienu qed jg[ixu ming[ajr ilma, elettriku, gass jew [alib g[at-trabi g[al dawn la[[ar tliet xhur u issa n-nies f’Sirte kellhom jirikorru g[ax-xorb ta’ ilma mni;;es. Intqal li l-qalba tal-belt kienet f’idejn in-nies ta’ Gaddafi u [add ma kien qed jit[alla jo[ro; u min ja]]arda jinqatel. Intqal li madwar nofs il-popolazzjoni tal-belt irnexxielhom ja[arbu imma dawk li jg[ixu fil-Lvant tal-belt ma jistg[ux jag[mlu dan.
Isostnu li xejnu attentati fi Tripli Forzi tal-Gvern temporanju Libjan da[lu bil-forza fi dar fi Tripli u arrestaw erba’ a[wa li qalu kienu qed jippjanaw sensiela ta’ attakki bil-bombi fi Tripli fuq ordniet ta’ Muammar Gaddafi. Ir-residenza tinsab fiz-zona ta’ al-Mansour u fiha kienu konfiskati diversi armi. Ftit wara li telqu t-truppi tal-Kunsill, ;irien taw in-nar lil bini peress li fil-passat dawn kienu jitterrori]aw lil kull[add. L-erba’ a[wa huma tfal tal-Kurunell Amer Moussa Zintani, li kien assistent ta’ Gaddafi u issa mhux mag[ruf x’sar minnu.
Irvellijiet f’Lampedusa Kien hemm irvellijiet fuq il-g]ira Taljana ta’ Lampedusa minn Tune]ini li kienu ]barkaw hemmhekk. Dan wara li nferxu g[ajdut li kienu se jintbag[tu lura pajji]hom. It-Tlieta filg[axija dawn taw in-nar lil bini fejn kienu qed jin]ammu u mbag[ad ilbiera[, wara li ttie[du lejn /entru sportiv, inqalg[u in/identi mar-residenti.
Il-bandiera tal-Libja ;dida tperper g[all-ewwel darba lbiera[ quddiem il-kwartieri ;enerali tan-Nazzjonijiet Uniti fi New York (Ritratt> Reuters)
Gvern ;did f’g[axart ijiem Jing[ad li Sabha hi f’idejn ir-rivoluzzjonarji Il-Prim Ministru Libjan Mahmoud Jibril qal li aktarx fi ]mien g[axart ijiem kien se jit[abbar Gvern ;did g[alLibja. Dikjarazzjoni li qanqlet tama ta’ progress politiku g[al-Libja wara sitt xhur ta’ ;lied u aktar minn 40 sena ta’ ditattura minn Muammar Gaddafi. Il-Kunsill Trasitorju Nazzjonali, kisbu appo;; millIstati Uniti, l-Unjoni Afrikana u l-Afrika t’Isfel nhar it-Tlieta u l-bandiera ;dida tal-Libja bdiet tperper g[all-ewwel darba fin-Nazzjonijiet Uniti. Wara konferenza fi New York tal-G8, it-tmien pajji]i laktar industrjalizzati, dwar g[ajnuna lill-pajji]i G[arab fejn tne[[iet id-ditattura, Jibril [abbar li l-;img[a d-die[la jew l-aktar f’temp ta’ g[axart ijiem kien mistenni li jit[abbar Gvern ;did g[al-Libja. Hu qal li ma kienx imdejjaq mill-[in li hemm b]onn biex fil-pajji] ikun hemm kunsens nazzjonali. Jibril qal li fost l-affarijiet li kienu qed ikunu diskussi rigward il-formazzjoni ta’ Gvern ;did, kien kemm se jkun hemm Ministeri u dwar jekk dawn kinux se jkunu fi Tripli biss jew mifruxa madwar il-
Libja. Hu qal ukoll li kien hemm b]onn titjib demokratiku biex l-affarijiet fil-Libja jsiru aktar trasparenti. Dan hekk kif fi New York qed isir is-sessjoni annwali talAssemblea :enerali tanNazzjonijiet Uniti. Ban Ki-moon, is-Segretarju :enerali tan-NU, filwaqt li fera[ lill-mexxejja ;odda talLibja g[ad-d[ul tag[hom filkomunità internazzjonali, qal li l-Kunsill tas-Sigurtà kien a;ixxa biex jipprote;i l-poplu Libjan mill-vjolenza. Hu ]ied li din id-darba wie[ed irid jwie;eb bl-istess g[a;la u azzjoni de/i]iva, din id-darba biex tissa[[a[ il-pa/i u ddemokrazija. Ir-rivoluzzjonarji Libjani adottaw il-bandiera li kienet tintu]a mill-1951 sal-1977 meta Gaddafi mbag[ad biddel il-bandiera, b[ala simbolu tal;lieda g[al-libertà. Sadattant hekk kif f’Sirte u Bani Walid kompla l-;lied qalil bil-forzi leali lejn Muammar Gaddafi jkomplu jirre]istu l-avvanz lejn dawn il-bliet tal-forzi kontra Gaddafi, Ahmed Bani, kelliem militari g[all-Kunsill, qal li lparti l-kbira ta’ Sabha kienet f’idejn ir-rivoluzzjonarji.
Sabha, li tinsab f’nofs idde]ert tas-Sahara u hi l-post minn fejn ;ejja l-familja ta’ Gaddafi, kienet qed tirre]isti flimkien ma’ Bani Walid u Sirte. Bani qal li issa l-Kunsill kellu l-kontroll ta’ parti l-kbira ta’ Sabha [lief g[al post wie[ed, id-distrett ta’ alManshija, fejn g[ad hemm re]istenza min-nies ta’ Gaddafi. I]da hu qal li kienet biss kwistjoni ta’ ]mien qabel hawn ukoll jaqa’ ta[t il-kontroll tag[hom. Il-;ellieda ta’ kontra Gaddafi da[lu fi/-/entru ta’ Sabha lbiera[ wara li ;urnata qabel kienu [adu l-kontroll tal-ajruport u fortizza strate;ika. F’Sabha hemm popolazzjoni kbira ta’ Afrikani peress li din tinsab qrib il-fruntieri ta’ diversi pajji]i Afrikani. Din il-belt hi strategika peress li hi l-a[[ar belt ewlenija qabel ma jibda d-de]ert. Aktar qabel kien hemm rapporti li forsi Gaddafi nnifsu seta’ kien misto[bi f’din ilbelt flimkien ma’ ibnu Saif al-Islam i]da ;ellieda talKunsill qalu li s’issa ma sabu ebda [jiel li xi wie[ed minnhom kien hemm.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
14 A[barijiet ta’ Barra bir-Ritratti
IL-LIBJA> :ellied ta’ kontra Gaddafi jispara rocket waqt ;lied f’ra[al fil-periferija ta’ Sirte (ritratti Reuters)
IL-KIRIGIZSTAN> Fotografu jie[u ritratt waqt manuvri militari li saru barra l-kapitali Bishkek (ritratti Reuters)
IL-MESSIKU> Nies jammiraw skultura waqt wirja mill-iskultur Awstraljan Ron Mueck fil-Mu]ew San Ildefonso fil-belt tal-Messiku (ritratti Reuters)
IL-:ERMANJA> Eluf ta’ nies jidhru madwar l-istatwa tal-Bavarja waqt l-Oktoberfest f’Theresienwiese fi Munich. Din l-akbar festa tal-birra fid-dinja tibqa’ sejra sat-3 ta’ Ottubru. (ritratti Reuters)
Filwaqt li qed ji//elebra s-47 anniversarju mill-kisba tal-Indipendenza, il-Partit Nazzjonalista jinsab kburi bil-passat u b’dak kollu li ;ab il-poplu Malti. Anke jekk ra mumenti koroh b’theddid g[ad-demokrazija ta[t gvernijiet Laburisti, il-Partit Nazzjonalista hu kburi bil-passat. Hu kburi bil-pre]ent u jinsab kburi wkoll bil-futur li qed jitfassal illum.
❞
❞
- il-Prim Ministru u Kap tal-PN Lawrence Gonzi waqt id-diskussjoni Fuq il-Fosos fil-Floriana nhar il-{add, 18 ta’ Settembru 2011
Mill-festi tal-Indipendenza 2011
Ritratt> Joseph GALEA
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
SPECJALI INDIPENDENZA 17
16 SPECJALI INDIPENDENZA
Mid-diskussjoni tat-Tnejn u l-intervista tat-Tlieta
SU??ESS KBIR G{ALL-FESTIVAL KANZUNETTA INDIPENDENZA
Pajji]na jkompli jattira investiment importanti Ritratti> Joseph GALEA ■ :ej investiment f’oqsma ;odda tal-bijoteknolo;ija li je[tie; ikollna aktar gradwati ppreparati g[ax-xog[ol li se jo[loq. ■ Malta qieg[da fl-ewwel 10 fid-dinja fl-edukazzjoni.
Il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista rnexxielu jo[loq 6,000 impjieg ;did fl-a[[ar sena. ■
■ Il - qg[ad f ’ Malta hu fost l-aktar baxxi fl-Unjoni Ewropea. ■ L - i]bilan/ tal - Gvern nie]el g[al ta[t il-limitu ta’ tlieta fil-mija. ■ L - ekonomija Maltija qed tikber b’rata ta’ 2.8 fil-mija - id-doppju tal-Ewropa. ■ L - esportazzjoni minn Malta qed ti]died bl-aqwa rata fl-Unjoni Ewropea. ■ It - turi]mu qed ji]died grazzi g[al diversi mi]uri tal-Gvern. ■ Irridu noqog[du attenti g[al dak li qed ji;ri barra minn Malta g[ax dan jeffettwa ekonomija tant miftu[a b[al tag[na. ■ Ir - rapport ta ’ Moody ’ s se jkun ippubblikat fid-dettall fil-;ranet li ;ejjin u juri kemm Malta sejra tajjeb f’atmosfera dinjija mill-ag[ar.
Mill-ispettaklu tat-Tnejn filg[axija Ritratti> Joseph GALEA
L-edizzjoni ta’ din is-sena tal-Festival Kanzunetta Indipendenza kienet su//ess minn kull aspett. Mhux biss la[qet livell g[oli [afna bil-kantanti kollha jag[mlu [ilithom biex jag[tu l-aqwa wirja possibbli. L-organizzazzjoni tal-Festival, li kien l-g[oxrin wie[ed minn meta beda jsir, ukoll kienet tajba [afna. Mike Spiteri bil-kanzunetta ‘B’Rieda tal-Azzar’ hu r-rebbie[ ta’ din l-edizzjoni. Il-kliem u l-mu]ika ta’ din il-kanzunetta kienu ta’ Ray Agius. Fit-tieni post ;iet Albertine u l-Qam[a bil-kanzunetta ‘Skont id-Daqqa ]-}ifna’ kliem u mu]ika ta’ Govann Attard u Dominic Cini. Fit-tielet post ;iet Janice Mangion bil-kanzunetta ‘Eternità’, kliem ta’ Rita Pace u mu]ika ta’ Mark Scicuna. Rebbie[a l-o[ra ta’ dan il-Festival kienu Deborah C bil-kanzunetta ‘Fjamma’ li ntg[a]let b[ala l-kanzunetta l-aktar vutata mill-pubbliku. Il-kliem u l-mu]ika ta’ din il-kanzunetta huma ta’ Gerard James Borg u Philip Vella rispettivament. Il-kategorija tat-talenti ;odda ntreb[et minn Angelica Portelli bil-kanzunetta ‘Ejjew Nieqfu’ li g[andha kliem ta’ Joe Chircop u mu]ika ta’ Miriam Christine. Il-pre]entazzjoni tat-trofej saret minn Paul Borg Olivier, is-Segretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista li kellu kliem ta’ tif[ir g[all-parte/ipanti kollha.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
18 SPE?JALI INDIPENDENZA
Mill-Album tal-Festi
Ritratti> Joseph GALEA
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
20 Letteratura
Iktar awturi ;odda Kull numru ta’ snin titwieled ;enerazzjoni ta’ il[na ;odda. Dan tista’ tg[id li ji;ri f’kull settur tal-arti u fil-qasam tal-kitba din mhux e//ezzjoni. I]-]mien fl-a[[ar mill-a[[ar ikun im[allef u jiddetermina liema awturi se j]omm u liema se jarmi u ]gur li mhux l-g[an ta’ dan l-artiklu. Fis-sittinijiet, lejn it-tmiem tad-de/ennju, Malta rat grupp letterarju ;did li nieda kitbiet ;odda li mhux kul[add laqg[hom bi [danu miftu[a. Tant hu hekk li kien hemm min b’mod /iniku sej[ilhom b[ala l-poeti tat-tikek. Dawn il-poeti sabu oppo]izzjoni s[i[a mill-klan universitarju anki g[ax probabbli dehru pru]untu]i mill-;enerazzjoni ta’ qabilhom. Kienu ]minijiet interessanti immens g[ax kemm f’Malta kif ukoll barra – u barra iktar – kienu g[addejjin diversi mwie;. {afna minn dan ilmew; issarraf f’letteratura li mhux dejjem fa/li biex tiftiehem u li ]garrat dak li liskola Dunkarmjana kienet tqis b[ala sagru. Ir-regoli metri/i ba]i/i kienu nkisru. Din il-;enerazzjoni donnha li damet ma da[let o[ra b[alha u n[oss li kien biss fid-dising[inijiet li n]erg[et lewwel arja ta’ kitba differenti u li ma baqg[etx tirrepeti l[sus li kitbu l-;enerazzjoni tas-snin sittin. Mhux darba jew tnejn li esponenti tas-sittinijiet tkellmu fil-pubbliku u po;;ew dan l-argument li g[ada ma telg[etx klassi ;dida li tikteb radikalment differenti minnhom. Ma neskludix li din itteorija mhix valida mija filmija imma fis-suq letterarju, fid-disg[inijiet, dehru esperimenti b[al Inizjamed u Poe]japlus li bdew itg[ellu fuq ir-ribalta tag[hom vu/ijiet ;odda b’kitbiet ;odda li mhux
bilfors kienu kampjuni puri letterarji imma li bdew i/aqilqu /erti strutturi. Mal-gruppi wkoll dehret Maria Grech Ganado li bla dubju tefg[et /erta ener;ija. Awturi b[al Adrian Grima u Immanuel Mifsud bdew jid[lu fil-qoxra tad-dinja u beda jinstema’ [afna iktar diskors fuq l-impenn politiku. Dan ma jfissirx li lletteratura ta’ dan it-tip bdiet dan l-a[[ar g[ax is-sittinijiet, is-sebg[inijiet u t-tmenijiet ipprovdew bi]]ejjed g[alf g[all-kittieba li ma ridux jong[osu. Pere]empju, Trevor }ahra [are; It-Tmien Kontinent fis-snin tmenin meta l-pajji] kien milqut minn firda politika tribali. Ilpoe]ija u l-pro]a ta’ Oliver Friggieri ma qag[dux lura lanqas. Sadanittant kien deher ukoll :u]è Stagno b’diskors li mhux kul[add laqg[u g[alkemm Stagno llum hu awtur popolari spe/jalment mal-faxxa ]ag[]ug[a li mhux dejjem sabet letteratura, ir[isa jew g[olja, li tistimula bi]]ejjed. Kien hemm ukoll ilkontribut fil-pro]a ta’ Clare Azzopardi u Norbert Bugeja fil-qasam tal-poe]ija. Rajna jikber ukoll il-fattur Pierre J. Mejlak li kitbietu hi poe]ija fl-aqwa tag[ha u wisq probabbli hu l-aqwa esponent tal-klassi l-;dida. Dan flimkien ma’ kittieba o[rajn b[al Patrick Sammut li barra l-kitba kreattiva spiss jikteb fil-;urnali janalizza l-
Il-qoxra tal-ktieb ‘Six Pack u Son]a’
minn Sergio GRECH sergiogrech@yahoo.com
Il-qoxra tal-ktieb ‘Imrar’
pubblikazzjonijiet lokali, u Andrew Sciberras li vrusu ma jag[mlux wisq kompromessi. Imma donnha li bil-mod ilmod qed tqum mew;a ]g[ira o[ra. Jew tal-inqas is-suq qed jara vu/ijiet o[ra g[atxana li j[allu impatt u li jippruvaw jitilqu minn dak li qraw u analizzaw anki fiddising[inijiet.
g[alkemm jien in[oss li hu postu. L-isem li ng[atat ilpubblikazzjoni ma jag[milx ;ustizzja bi]]ejjed lil din ilpubblikazzjoni li fiha jg[ammru [afna erwie[ mitlufa; kandidati perfetti g[ad-danazzjoni eterna u g[at-tmiem. Ta’ Gatt ilkarattri huma lkoll b’xi morda
L-awtur ]ag[]ug[ ju]a l-pro]a biex jifqa’ l-miti li tibni so/jetà u jag[]el li ma jag[milx kompromess E]empju ta’ dan hu l-ktieb Six Pack u Son]a ta’ Donovan Gatt. L-awtur ]ag[]ug[ ju]a l-pro]a biex jifqa’ l-miti li tibni so/jetà u jag[]el li ma jag[milx kompromess. Ta[t il-mira tieg[u jaqa’ kul[add u bosta drabi ju]a s-sarka]mu, lumori]mu u s-satira biex iwassal il-messa;;. Dan kollu hu ri]ultat ta’ g[ajn ta’ seqer osservatri/i li ma ja[arbilha xejn. Hemm tentattiv konxju mill-awtur biex jo[loq lingwa;; ;did. Xi kultant tin[ass linja poetika wkoll f’dan il-lingwa;;. Hemm bla dubju waqtiet awtobijografi/i kemm personali tieg[u kif ukoll listorja tan-nazzjon. Na[seb li l-aqwa silta hi G[erqet lg[araq ta]-]ejt ta]-]ebbu;a li tirrispekja fa]i partikulari mill-istorja. Hemm xi waqtiet lingwa;; iebes li jaf idarras
u donnhom li lkoll qed jippassi;;aw fil-lunatorju msejja[ [ajja. Is-sabi[ tieg[u huma x-xeni deskrittivi li l-awtur jibni saff saff b’/erta snajja’. G[andu [abta kif iwaqqa’ x-xenarju u jitfg[ek f’burdata ta’ tmejjil. Nemmen li ma]-]mien Gatt g[ad jirfina iktar u jwitti /erti fra]ijiet bombasti/i li jtellfuh milli j]omm /ertu bilan/ fittest. Bla dubju, dan hu test ]ag[]ug[ validu g[al min jixtieq i[ares lil hinn minnu//ali li jilbes. Fil-jiem li g[addew [are; lewwel ktieb ta’ Sergio Grasso; Imrar. Grasso hu wild awtur li [afna j[obbu jsegwu. Anton Grasso fil-fatt g[adu kemm [are; il-51 ktieb li dwaru tkellimna l-;img[a li g[addiet. Sergio Grasso hawnhekk qed jippre]enta sett novelli u xi poe]iji b’disinji ta’ martu MaryAnne. Donnu,
almenu skont kif wie[ed jinterpreta l-ewwel vrus talktieb, li din it-tqala – ilpubblikazzjoni tal-ktieb – kienet ilha ;ejja. Grasso qed jippubblika Imrar biex ji//elebra l-ewwel anniversarju mi]-]wie; tieg[u. Bla dubju, /erti elementi ta’ kontinwità mal-missier jin[assu aktarx l-iktar finnovella li tag[ti isem lil din il-;abra li bla dubju hija miktuba fl-istil ta’ missieru Anton Grasso. Tifel jispi//a jeqred lil ommu wara li ommu qerdet lil missieru u lil fenek li darba kien xtralu missieru. Hija /elebrazzjoni tal-makabru. Hemm stejjer li nissuspetta li l-awtur kitibhom meta kien i]g[ar b[al Ostji Misruqa. Xi waqtiet t[oss l-elementi tal[rafa, b’niskata makabrità, b[al fil-ka] ta’ }ew; ?rieket fejn il-protagonista tal-istorja biex itejjeb il-kundizzjoni ta’ martu jie[u ]ew; /rieket minn id katavru u dan jispi//a jqum u hu jispi//a jindifen minfloku. :awhra Mitlufa tlaqqa’ l-qarrej mal-mewt ta’ [abib influwenti li kien importanti g[an-narratur u li jqajjem /erti mistoqsijiet. Jin[ass il-paradoss li min qed jirrakkonta j[oss iktar lil sie[bu mejjet milli l-[allieq tag[hom. Hemm /erti sekwenzi qawwijin denji ta’ klip /inematografika. Interessanti li fuq il-qoxra ta’ wara l-awtur po;;a /ertu kliem li jista’ jitqies b[ala llessiku tal-awtur: diskors b[al bi]a’, disprament, mibeg[da, dg[jufija u niket. Il-;abra Imrar g[andha tag[ti gost lil min irid ifittex materjal frisk u li j]ommok. Nemmen li Grasso ma]]mien g[ad itejjeb kitbietu u jimxi iktar fil-qasam. Mhux esklu] li g[ad naraw ribelljoni u qtug[ tal-kurdun minn mal-missier u jistabbilixxi stil g[alkollox differenti. Bla dubju, il-pajji] je[tie; lawturi ]g[a]ag[ li mhux dejjem ikollhom l-opportunità li jippubblikaw jekk mhux jo[or;u l-flus huma. Wara kollox hija l-esperjenza ta’ diversi awturi kontemporanji li l-ewwel ktieb [ar;uh minn buthom. Nemmen li s-so/jetà g[andha tappo;;ja lil dawn lil[na ;odda g[ax b’hekk il-korp letterarju jikber [afna i]jed.
IN-NAZZJON
Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
TV#Radju 21 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt KAXXA JAN
FIL-QOSOR • MISTER FISHERMAN (NET Television 20>30) - Il-programm tal-lum hu dak ta’ qabel tal-a[[ar u kemm fih kif ukoll f’dak ta’ ;img[a o[ra se naraw siltiet mill-aqwa servizzi li ntwerew tul is-sensiela. Illum se naraw dwar meta l-crew tal-programm mar l-E;ittu kif ukoll dwar it-tumbrell, il-lampuki u d-dniefel. • MISSION> IMPOSSIBLE III (Italia 1 21>10) -
Tom Cruise, Laurence Fishburne u Maggie Q (din tal-a[[ar fir-ritrattt fuq ix-xellug) huma fost latturi ewlenin f’dan il-film ta’ azzjoni Amerikan li n[adem fl-2005. L-a;enti spe/jali Ethan Hunt, li jkun wasal biex ji]]ewwe; mara li i]da ma tkunx taf bix-xog[ol proprju tieg[u, jintbag[at fuq missjoni biex isalva kollega li tkun in[atfet minn Owen Davian, kriminal li jkun qed ji;i mfittex fuq diversi ka]i. • MISSJONI (NET Television 15>05) -
Patricia ta[dem b[ala ;urnalista u tkun mag[rufa sew g[all-kapa/itajiet tag[ha. Biss ikollha l-vizzji tat-tipjip u x-xorb alko[oliku. Romlot ]g[ira, rabbiet lil bintha Brenda, u llum tipprova taqsam [inha bejn ix-xog[ol u l-[in li tqatta’ manneputija Kylie. I]da x’ji;ri darba waqt li Kylie tkun qieg[da ma’ nannitha? • 7 SECONDS (Italia 1 23>45) - Wesley Snipes u Silvia Colloca (it-tnejn firritratt fuq il-lemin) huma fost l-atturi f’dan il-film ta’ azzjoni Ingli] li n[adem fl2005 b’re;ija ta’ Simon Fellows. F’idejn Jack, li jkun [alliel professjonali, ti;i pittura ta’ Van Gogh. Grupp ta’ kriminali Russi jkun qed
iqislu passih biex jikseb ming[andu din il-pittura.
• IO CANTO (Canale 5 21>20) Gerry Scotti b’edizzjoni o[ra ta’ dan il-
programm fejn fost o[rajn se naraw tletin ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a juru ttalenti tag[hom tal-kant. Fost dawn se jkun hemm il-Maltija Maxine Pace (fir-ritratt fuq ix-xellug), li din mhix se tkun l-ewwel dehra tag[ha fuq stazzjon televi]iv Taljan. Twieldet fl-1999 u [amest ijiem biss o[ra se tag[laq tnax-il sena, minbarra li tkanta, Maxine ddoqq ukoll il-pjanu. Fl-2009 kienet [adet sehem fil-Malta Junior Euro Song Festival. Dawk kollha li jie[du sehem f’Io Canto jkantaw live akkumpanjati minn orkestra mdaqqsa diretta minn Maestro Maurizio Pica.
Dwar drama fuq NET NET Television 18>10
Waqt dan ilprogramm ta’ Janice Darmanin ma jistax jonqos li issa li waslet biex tibda skeda ;dida fuq NET Television, ma tlaqqaniex ma’ w[ud millprotagonisti li se nkunu nistg[u nsegwu. Illum se jkollha flistudio lil Christine Haber, wa[da mill-atturi taddrama l-;dida li se tixxandar kull nhar ta’ {add Deja Vu u lil Frederick Testa, li hu ddirettur taddrama La Famiglia li se tibda tintwera kull nhar ta’ Tnejn. Ukoll filprogramm tallum se jkun hemm Rachel Schembri, Senior Executive talFundazzjoni g[as-Servizzi Edukattivi, Janice Chetcuti millAnimal Welfare, filwaqt li ttisjir se jkun f’idejn Louis Bonnici.
Christine Haber
Frederick Testa
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
22 TV#Radju TVM • melita 101 • GO Plus 101 06>00 07>00 07>15 07>40 07>50
Radio 101 Breakfast Club A[barijiet (ikompli) Radio 101 Breakfast Club Il-:urnali (ikompli) Radio 101 Breakfast Club (b’waqfiet g[all-A[barijiet fil-Qosor fit-08>00 u fid-09>00)
09>30
Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12.15 12>45 15>00 15>05
Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Mu]ajk T[abbilxmo[[ok.ron A[barijiet fil-Qosor Hitsteria (b’waqfiet g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00 u fil-17>00)
17>00 17>55 18>00 18>15 18>45 21>00 23>00 24>00
Radju Malta • 93.7 FM 06:00 – L-G[odwa t-Tajba (jinkludi 07:00 A[barijiet, 07:30 Mill-:urnali Lokali, 07:35 MillMedia Internazzjonali, 07:50 Avvi]i ta’ Mwiet, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 08:45 - ?ama ?ama 09:00 - BBC 09:05 – Familja Wa[da (jinkludi 10:00 A[barijiet fil-qosor, 11:00 BBC News) 11:50 - Avvi]i ta’ Mwiet u l-Angelus 11:58 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:00 - Newsline 12:45 - All Time Favourites 13:30 - Qari bil-Malti 14:00 A[barijiet 14:05 – E M Live 16:00 - A[barijiet 16:05 – Drivetime (jinkludi 17:00 A[barijiet) 18:00 - Bulettin tal-A[barijiet 18:15 – Biex Hekk Jibqg[u Mag[na 19:00 - Nwar 19:50 – Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 – A[barijiet 20:05 – Qari bil-Malti (r) 20:30 - G[al Min I[obb Jiftkar (jinkludi 21:00 BBC News) 22:00 L-A[barijiet 22:05 - Xi qrajt, xi smajt 22:10 - Ru]arju 22:30 – Int u Jien 23:30 - Ripetizzjoni ta’ programmi. ONE Radio • 92.7 FM 06:00 – ONE Breakfast (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 Radju Sports, 07:30 Mill-:urnali, 08:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 08:25 ONE Club Xewqat, 08:45 u 09:45 ONE News) 10:00 – Kartolina (jinkludi 10:30 F’{ames Minuti) 11:00 - Flimkien (jinkludi 11:10 Pariri G[alik) 11:45 ONE News 12:00 – Angelus 12:05 - Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem 12:10 – Linja Diretta 13:15 – InNovella 13:45 - ONE News 14:00 – Problemi tal-Qalb 15:30 Drive Time 15:45 - ONE News 17:00 - Rush Hour 17:45 - ONE News 19:00 - Sport Action 19:15 – Ilwien 19:45 - ONE News 20:15 – G[alina l-Anzjani 20:45 – Rock Moods 21:45 - ONE News 22:00 – Radju Argument 24:00 – Soul Power. RTK • 103 FM) 06:30 Espresso 103 FM! (jinkludi 06:55 Fi {dan il-Mulej, 07:00 A[barijiet, 07:55 Imwiet # Qari # Angelus, 08:00 BBC News, 09:00 A[barijiet fil-Qosor) 09:15 G[alina Lkoll (11:00 RTK Qosor) 11:40 - Headlines 11:55 - Fi {dan il-Mulej 12:00 - RTK Bulettin 12:15 – L-G[a]la Tieg[ek u Tieg[i 13:00 - RTK Qosor 13:05 - Afternoon Favourites (jinkludi 14:00 BBC News) 15:00 - RTK Qosor 15:05 – L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek 16:00 - BBC News 16:05 – Is-Su//essi Tag[na 16:40 - Headlines 17:00 - RTK Bulettin 17:15 – L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek (jinkludi 18:00 RTK Qosor) 19:00 - Fi {dan il-Mulej
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Mare Mare Mu]ika al Fresco Fuzzbox Newsdesk Night Style - Joe Vella
19:05 - Ru]arju 19:25 - Rakkont 19:40 – L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek 21:00 – Ifta[ Qalbek (r) 22:00 – Il-Qaddis tal-Jum 22:05 - Ru]arju 22:25 - Ripetizzjonijiet – Rakkont, Fil-:nien, Mer]uq, Stilista, Well-Being. Campus FM • 103.7 FM 09:00 - Anali]i tal-;urnali 09:20 - Foreign News # News on Campus 09:30 - Il-Belt Valletta 10:00 - BBC News Update 10:05 – En Vacances 11:00 - Classic FM 13:00 - Anali]i tal-;urnali 13:30 – Bricolage 14:00 - BBC News Hour 15:00 - Classic FM 19:30 - Newwilli Ktieb... minn fuq l-ixkaffa 20:00 - Putumayo Radio Show 21:00 - BBC World Service. Radju Marija • 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 - Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt 11:00 - Il-Qdusija fi }minijietna (r) 12:00 - Angelus u Ru]arju 12:30 - Ru]arju l-Erwie[ 13:00 Strument f’idejk 15:00 Kurunella {niena Divina 15:30 Marija fil-Litur;ija u l-Ordnijiet Reli;ju]i 16:00 - Il-Knisja: G[ajn ta’ G[erf 17:00 – {ajjitna (r) 17:15 - Bulettin ta’ A[barijiet Reli;ju]i 17:40 - G[asar 18:00 Angelus u Ru]arju 18:30 Quddiesa 19:00 - Fit-Toroq talKelma 20:00 - Lejn il-Qawmien 21:00 - Alla wa[du bi]]ejjed 22:00 - Klassi/i u Sagri 23:00 Ulied is-Sultan (r) 23:30 – Bullettin A[barijiet Reli;ju]i (r) 23:50 – Kompjeta. Bay Radio • 89.7 FM 06:30 - Bay Breakfast (jinkludi 07:30 - A[barijiet, 08:30 u 09:30 - A[barijiet fil-qosor) 10:30 Simon Pisani (jinkludi 11:30 A[barijiet fil-qosor) 13:30 – Ian Lang 15:30 - Nathan u Talitha 18:30 - News 18:40 - Bay Beats with Simon B 20:00 – Ben Glover 22:00 - Tiesto Club Live 24:00 – Eddie Halliwell. Bastjani]i FM • 95 FM 06:30 - Ru]arju 06:50 - {sieb tal-Jum 07:00 - Fil-kumpanija ta’ Tony (jinkludi 08:00 u 12:00 Angelus) 13:00 - Tempo on the Mix 17:00 – {annieqa :i]imin 17:30 - Tal-Qalba Ta’ Pinto Ta’ San Bastjan 19:00 – Fra[t meta qaluli sejrin f’dar il-Mulej 20:30 - Country Fever 22:15 Ru]arju. XFM • 100.2 FM 06:30 - The Big Breakfast 10:00 Midday Show 14:00 - 90’s Ninety 15:30 - Big Drive Home 18:30 - The XFM Overdrive.
07:00 - L-G[odwa t-Tajba (blA[barijiet f’kull sieg[a u 10) 11:00 - Teleshopping 12:00 A[barijiet# rapport tat-temp 12:05 - PM 13:00 - Mil-Lejl g[an-Nhar (ep. 7 - it-II parti) 14:00 - Teleshopping 15:00 A[barijiet 15:05 - I]-}ona 16:40 - Sa[[tek l-Ewwel 16:45 Teleshopping 17:45 - Mela Isma’ Din 18:00 - A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smig[ 18:05 - Mill-Bieb ’il :ewwa 20:00 - A[barijiet# sports# rapport tat-temp# rapport finanzjarju 20:40 - Mixage 21:30 - De/eduti (ep. 23) 22:45 - G[awdex Illum 23:00 - L-A[barijiet# rapport tattemp# rapport finanzjarju 23:10 A[barijiet bl-Ingli] 23:15 Lenti. ONE • melita 103 • GO Plus 103 07:30 - ONE News
07:45 Videos Mu]ikali lokali 08:00 Lilliput 08:30 - ONE News 08:50 - Nuni 09:45 - }ona Sport Sajf (r) 10:15 - Teleshopping 11:30 - {ajjiet 11:45 - Telepoplu 12:00 - Trijangolu 12:30 Teleshopping 13:00 - Lilliput (r) 13:30 - ONE News 13:40 Teleshopping 14:10 - Midinbin (ep. 22) 15:00 - Teleshopping 15:30 - Ftit Minn Kollox 17:30 ONE News 17:40 - Telepoplu 18:00 - Teleshopping 18:30 Artzetra 19:05 - Telepoplu 19:30 - ONE News 20:15 - MadDaqqa t’G[ajn 21:15 - Arani Issa 23:15 - ONE News 23:45 (ikompli) Arani Issa 00:45 {ajjiet (r) 01:00 - ONE News 01:30 - Ftit Minn Kollox. Smash • melita 105 • GO Plus 105 08:00 - Er;a’ Lura 09:00 {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah 10:50 - Teleshopping 13:00 - 1046 Music 15:00 Teleshopping 16:20 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 17:10 - Er;a’ Lura 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - News 19:30 - Il-Parlament tal-Poplu 20:30 - Robert Musumeci Talk 21:30 - CNI 22:00 - News. Raiuno • melita 150 • GO Plus 201 06:45 - Unomattina (jinkludi Tg
1 fis-07:00 u t-08:00) 11:00 - Tg 1 11:05 - Occhio alla spesa 12:00 - La prova del cuoco 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 - Verdetto finale 15:15 - La vita in diretta 16:50 - Tg Parlamento 17:00 Tg 1 17:15 - Che tempo fa 18:50 - L’eredità 20:00 - Tg 1 20:30 - Qui Radio Londra 20:35 - Soliti ignoti 21:10 - Don Matteo 8 23:25 - Porta a porta 01:00 - Tg 1 notte 01:35 - Qui Radio Londra 01:45 - Sottovoce. Raidue • melita 151 • GO Plus 202 07:00 - Cartoons 10:00 - Tg 2 giorno 10:25 - Tg 2 Medicina 33 10:35 - Tg 2 nonsolosoldi 10:40 - Tg 2 Si, Viaggiare 10:45 - Tg 2 Eat Parade 10:50 - Tg 2 e... state con costume 11:00 - I fatti vostri 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 e... state con costume 13:50 - Tg 2 Sì, viaggiare 14:00 - Italia sul due 16:15 - Hawaii Five-O (TF) 17:45 - Flash L.I.S. 17:50 - Tg sport 18:15 - Tg 2 notizie 18:45 - Numb3rs (TF) 19:30 - Squadra Speciale Cobra 11 (TF) 20:30 Tg 2 notizie 21:05 - Criminal Minds (TF) 23:25 - Tg 2 notizie 23:40 - Fratelli d’Italia 00:40 Piloti (sitcom) 01:05 - Tg Parlamento 01:15 - ER. Raitre • melita 152 • GO Plus 203 08:00 - La storia siamo noi (dok.) 09:00 - Lazzarella. Film ’57 10:40 - Cominciamo bene 12:00 - Tg 3 sport 12:25 - Tg 3 fuori tg 13:00 - Condominio terra 13:10 La strada per la felicità (soap) 14:00 - Tg regione 14:20 - Tg 3 14:50 - Tgr piazza affari 14:55 Tg 3 Prix Italia 15:15 - The Lost World (TF) 16:00 - Cose dell’altro Geo (attwalità) 17:40 - Geo & Geo 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg Regione 20:00 - Blob 20:15 Sabrina, vita da strega (TF) 20:35 - Un posto al sole (soap) 21:05 - The Contract. Film 2006 22:50 - Tg regione 22:55 - Tg 3 linea notte estate 23:30 - C’era un volta: Buongiorno, Africa 00:35 - Rewind 01:05 - La musica di Raitre 02:00 - Rai news 24. Canale 5 • melita 154 • GO Plus 205 08:00 - Tg 5 mattina 08:40 Mattino cinque 10:00 - Tg 5 ore 10 11:00 - Forum (attwalità) 13:00 - Tg 5 13:40 - Beautiful
14:10 - Centovetrine 14:45 Uomini e donne (reality) 16:20 Pomeriggio cinque 18:50 Avanti un’altro! 20:00 - Tg 5 20:40 - Paperissima Sprint 21:20 - Io canto 00:10 - Tg 5 notte 00:40 - Paperissima Sprint 01:10 - Telefilm. Rete 4 • melita 153 • GO Plus 206 07:00 - Zorro 07:30 - Starsky & Hutch (TF) 08:30 - Hunter (TF) 09:55 - R.I.S. 2 - delitti imperfetti (TF) 10:50 - Fornelli d’Italia (attwalità) 11:30 - Tg 4 12:00 Un detective in corsia (TF) 13:00 - La signora in giallo (TF) 13:50 - Il tribunale di Forum 15:10 - Hamburg Distretto 21 (TF) 16:15 - Sentieri (soap) 16:35 - Accade un’estate. Film ’65 18:55 - Tg 4 19:35 Tempesta d’amore 20:30 Walker Texas Ranger (TF) 21:10 - Blog - la versione di Banfi 23:30 - Lo sguardo dell’altro. Film ’97 01:30 - Tg 4 01:55 Sandra e Raimondo... per sempre. Italia 1 • melita 155 • GO Plus 204 06:50 - Cartoons 08:55 - Nini (TN) 09:55 - Urban Legends 10:55 - Deadly 60 (dok.) 11:55 Spose extralarge 12:25 - Studio aperto 13:05 - Studio sport 13:40 - Cartoons 15:00 - Big Bang Theory (sitcom) 15:35 Chuck (TF) 16:30 - Glee (TF) 17:25 - Cartoons 18:30 - Studio aperto 19:00 - Studio sport 19:25 - CSI: scena del crimine (TF) 21:10 - Mission: Impossible III. Film 2005 23:45 - 7 seconds. Film 2005 01:45 Poker1mania. La 7 • melita 156 • GO Plus 207 07:00 - Omnibus 07:30 - Tg La 7 09:40 - Coffee Break 10:35 Chiamata d’emergenza (TF) 11:00 - ‘G’ Day 11:30 - (Ah) piroso 12:25 - I menu di Benedetta 13:30 - Tg La 7 (TF) 14:05 - Il magnifico avventuriero. Film ’63 16:15 - Atlantide Storie di uomini e mondi 17:30 L’Ispettore Barnaby (TF) 19:30 ‘G’ Day 20:00 - Tg La 7 20:30 Otto e mezzo 21:10 Piazzapulita 23:45 - Tg La 7 24:00 - Crossing Jordon (TF).
ACCADDE UN’ESTATE
Jixtiequ lil ommhom lura Rete 4 16:35 Moira (Maureen O’Hara, fir-ritratt ta[t ma’ Rossano Brazzi) tkun mara Ingli]a mi]]ew;a li i]da tie[u grazzja ma’ mu]i/ist Taljan u
tidde/iedi li tabbanduna lill-familja ori;inali tag[ha u tmur tg[ix mieg[u f’Villa Fiorita. It-tliet uliedha jmorru f’din il-villa bit-tama li jikkonvin/u lil ommhom tmur lura d-dar. Ir-re;ija ta’ dan il-film tal1965 hi ta’ Demer Daves, la[[ar film tieg[u qabel ma’ rtira. Intant dan il-film serva ta’ debutt /inematografiku g[allattri/i Ingli]a Olivia Hussey, li mbag[ad kisbet fama wara li fl-1968 [admet il-parti tal-protagonista fil-film ta’ Zeffirelli Romeo and Juliet u aktar tard il-parti tal-Madonna fil-film tal-istess re;ista Jesus of Nazareth. L-isem ori;inali tal-film hu The Battle of Villa Fiorita. Tul tal-film, 108 minuti.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
TV#Radju 23 Education 22 • melita 22 # 104 10:00 - Il-Misteri tal-Bombli talFu[[ar 11:00 – Vaganza f’{al Bla Ras 11:30 - EU Kids 12:00 - Profs Kabuna 12:30 - Ra[al Twelidi 13:00 - It-Te]ori tanNanna 13:30 - ECO Kids 14:00 - Ta[t l-Art 14:30 - Bijografiji (r) 15:30 - Hawn Ta[t Jinsab 16:00 - 60+ 17:00 – Kenn ilBa[[ara 17:30 - Mal-Karba tasSirena 18:00 - 378 19:00 – Restawr 19 20:45 - Storja Wara l-Istampa 21:00 - Bejn Storja u Le;;enda 21:30 - Ktieb Miftu[ 22:00 - News in Brief 22:05 Nautico 22:30 - Bijografiji 23:15 - Storja Wara l-Istampa 23:30 - Wirtna. Favourite Channel • melita 31#108 • GO Plus 106 08:00 - Mill-Cupboard (r) 09:30 Drama 10:00 - Telebejg[ 12:00 Favourite Link 12:05 - Kont Taf? 12:15 - Favourite News 12:30 Drama (r) 13:00 - Malja 15:00 Telesbejg[ 16:00 - Festa Fotografija (r) 17:00 - 60 Minuta 18:15 - Favourite News 18:30 Kemm taf? 20:00 - Favourite Link 20:05 - Kont Taf? 20:15 Favourite News 21:00 - DnD 23:00 - Favourite Link 23:05 Kont Taf? 23:15 - Favourite News. Calypso Music TV • GO Plus 107 07:00 - Total Request 09:00 – 80s Classics 10:00 - 90s Classics 11:00 – 2000s-2009s Classics 11:30 - Teleshopping 13:30 – 2010 Onwards 14:30 - Drama Bronx 15:00 - Wasal il-{in g[allMaltin 15:30 - Bell’Italia 16:00 – Romantica 17:00 – Teleshopping 18:00 – Total Request 20:00 Bingo 75 20:30 - Non Stop Music. La 5 • melita 162 11:35 - Beautiful (soap) 11:55 Centovetrine 12:20 - Extreme Makeover Home Edition 13:15 Dharma & Greg 14:05 - Privileged (TF) 14:55 - Dawson’s Creek (TF) 15:40 - Settimo cielo 17:15 - La tata (sitcom) 18:10 Dawson’s Creek (TF) 18.55 Privileged 19:45 - Grey’s Anatomy (TF) 20:30 - Extreme Makeover Home Edition 21:10 – The Vampires Diaries 23:10 Moonlight (TF) 00:10 -Charm School. BBC Entertainment • melita 300 07:10 - Poetry Pie 07:20 Balamory 07:40 - The Roly Mo Show 07:55 - Me Too! 08:15 Jackanory Junior 08:30 - Poetry Pie 08:40 - Last of the Summer Wine 09:40 - The Weakest Link 10:25 - Lark Rise to Candleford 11:15 - Doctors 11:45 -
EastEnders 12:15 - Casualty 13:10 - Last of the Summer Wine 14:40 - Lark Rise to Candleford 15:30 - The Weakest Link 16:15 - Doctors 16:45 - EastEnders 17:15 - Casualty 18:10 - Lark Rise to Candleford 19:00 - The Weakest Link 19:45 - Doctors 20:15 - EastEnders 20:45 Casualty 21:35 - Coast 22:35 True Dare Kiss 23:25 - Last of the Summer Wine. TCM • melita 310 • GO Plus 701 06:50 - The Double Man. Film ’67 08:55 - Maverick 11:25 - A Caribbean Mystery. Film ’83 (PG) 13:30 - Maverick 16:00 Dead Man’s Folly. Film ’86 17:55 - Rage at Dawn. Film ’55 (U) 19:40 - Driven. Film 2001 (PG) 22:00 - Dirty Harry. Film ’71 (18). MGM Movies • melita 312 • GO Plus 702 08:00 - Seven Hours to Judgement. Film ’88 (15) 09:30 - Love Bites. Film ’93 (15) 11:05 - MGM’s Big Screen 11:20 - One Summer Love. Film ’76 (15) 12:55 - Green Journey. Film ’90 14:30 - Hornet’s Nest. Film ’70 (A) 16:15 - Across 110th Street. Film ’72 (18) 17:55 - Chance of a Lifetime. Film ’91 19:30 - Breakheart Pass. Film ’76 (PG) 21:00 California Casanova. Film ’91 (15) 22:35 - The Border. Film ’79. Diva Universal • melita 313 06:55 - Wind at My Back 08:44 Great Women 08:50 - Rex: A Cop’s Friend 09:50 Commander in Chief 10:44 Le Baiser (The Kiss) 10:50 - Cento Vetrine 11:50 - Rex: A Cop’s Friend 12:50 - Dallas 13:47 The Visiting Hours 13:55 - Agatha Christie’s Poirot 15:45 - Le Baiser (The Kiss) 15:55 - Dallas 16:55 - The Two Mrs Grenvilles (15) 18:00 - JAG 19:00 - Rex: A Cop’s Friend 20:00 - Dallas 21:00 - You Belong to Me 22:47 Great Women 23:00 - JAG. Discovery Channel • melita 400 07:15 - Deadliest Catch: Unsafe and Unsound 08:10 Mythbusters: No Pain, No Gain 09:05 - Extreme Engineering: Kuwait Tower 10:00 - How Do They Do It? 10:30 - Destroyed in Seconds 10:55 - Ultimate Survival: Ireland 11:50 - Chop Shop: Dallaglio’s Muscle Car 12:45 - Twist the Throttle: Kawasaki 13:40 - American Chopper: Orange Rescue Bike 14:35 - Dirty Jobs: Snake
Researcher 15:30 - Deadliest Catch: No Mercy 16:25 Mythbusters: Duct Tape Hour 2 17:20 - Extreme Engineering: Kuwait Tower 18:15 - Ultimate Survival: South Dakota 19:10 How It’s Made 19:40 - How Do They Do It? 20:05 - Destroyed in Seconds 21:00 - Trouble in Paradise 21:55 - Get Out Alive: Alabama Prison Riot 22:50 - A Haunting: Cursed 23:45 Mythbusters: Duct Tape Hour 2. Melita Movies • melita 801 10:00 - Fantastic Four. Film 2005 11:50 - Aliens In The Attic. Film 2009 13:20 - I, Robot. Film 2004 15:15 - The Karate Kid. Film 2010 17:20 - 50 First Dates. Film 2004 19:00 - Prince of Persia: Sands of Time. Film 2010 21:00 Vampires Suck. Film 2010 22:25 - Tortured. Film 2008 00:15 Buried Alive. Film 2007. Melita More • melita 802 08:00 - Films & Stars 08:30 - Full House 09:00 - The West Wing 09:50 - ER 10:40 - Films & Stars 11:05 - S#*! My Dad Says 11:30 Gossip Girl 12:15 - Chuck 13:00 - Days of Our Lives 13:45 - ER 14:30 - The West Wing 15:15 Fringe 16:00 - Brothers and Sisters 17:00 - Chuck 17:45 S#*! My Dad Says 18:15 - Days of Our Lives 19:10 - Brothers and Sisters 20:00 - Mike & Molly 20:30 - Desperate Housewives 21:15 - Supernatural 22:05 - True Blood 23:10 - Boardwalk Empire 00:15 - Bored To Death 00:45 Game of Thrones 01:50 Entourage. Biography Channel • melita 411 08:00 - Conmen Case Files: Robert Hendy Freegard 09:00 Doris Day 10:00 - Frank Sinatra 11:00 - Lorraine Kelly’s Next Big Fat Challenge 12:00 Snapped: Women Who Kill: Jane Andrews 13:00 - Parking Wars 13:30 - Hardcore Pawn: The Gamler 15:00 - Doris Day 16:00 - Snapped: Women Who Kill: Jane Andrews 17:00 Conmen Case Files: Robert Hendy Freegard 18:00 - Lorraine Kelly’s Next Big Fat Challenge 20:00 - Parking Wars 20:30 Hardcore Pawn: The Gamler 21:00 - My Ghost Story: Hauntings Revealed 22:00 Celebrity Ghost Stories: Jermaine Jackson, Karina Smirnoff, Diane Ladd, Haylie Duff 23:00 Paranormal State: Who Is The Lurking Man 23:30 Paranormal State: Bedroom Eyes
G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel • melita 450 • GO Plus 400 08:10 - Jungle Junction 08:20 - The Hive 08:30 Handy Manny 08:40 - Imagination Movers 09:05 - The Suite Life of Zack and Cody 09:35 Phineas and Ferb 09:50 - Good Luck Charlie 10:15 - Phineas and Ferb 10:35 - The Suite Life on Deck 11:00 - Wizards of Waverly Place 11:25 - Sonny With a Chance 11:45 - Good Luck Charlie 12:10 - Hannah Montana 12:30 - The Suite Life on Deck 12:55 - Wizards of Waverly Place 13:20 - The Suite Life on Deck 13:55 Good Luck Charlie 14:20 - Phineas and Ferb 14:45 - Fish Hooks 15:10 - Shake it up 15:35 Jake and Blake 16:00 - Wizards of Waverly Place 16:25 - Good Luck Charlie 16:50 - Fish Hooks 17:15 - Shake it up 18:35 - Good Luck Charlie 19:00 - Wizards of Waverly Place 19:25 - Jake and Blake 19:50 - Hannah Montana 20:15 Sonny with a Chance 20:35 - Good Luck Charlie 21:00 - Shake it up 21:25 - The Suite Life on Deck 21:50 - Sonny with a Chance.
06>30 09>30 10>30 12.10 12>45 13>10 14>00 14>05 15>00 15>05 16>15 17>00 18>00 18>10 19>45 20>30 21>30 21>32 22>30 23>00
Cartoon Network • melita 453 • GO Plus 404 08:00 - Ben 10 08:30 - The Marvelous
Misadventures of Flapjack 09:00 Chowder 09:30 Johnny Test 10:00 Chop Socky Chooks 11:00 - Hero: 108 12:00 - Fantastic Four: World’s Greatest Heroes 13:00 - Chop Socky Chooks 14:00 - Hero: 108 15:00 - Ben 10: Ultimate Alien 15:30 - Generator Rex 16:00 Battle Force 5 16:30 - Chowder 17:00 - Ben 10 17:30 - Johnny Test 18:00 - The Marvelous Misadventures of Flapjack 18:30 - Chowder 19:00 - Transformers Prime 19:30 - Battle Force 5 20:00 - Bakugan: Gundalian Invaders 20:30 Generator Rex 21:00 - The Marvelous Misadventures of Flapjack 21:30 - Chowder 22:00 - Courage the Cowardly Dog.
NET News Mini Bugz Teleshopping Kontra l-{in Kompendju Simpati/i NET News Teleshopping NET News Missjoni Teleshopping Mini Bugz (r) NET News Kaxxa Jan NET News Mister Fisherman NET News Quadro NET Television 2011 Launch NET News
Sport fuq il-Cable Eurosport • melita 600 • GO Plus 801 08:30 - Motor Racing
08:45 Horse Racing Time 09:15 Road World Champ. Cycling 10:15 - Brazilian Masters Snooker 11:45 - Road World Champ. Cycling 16:00 Summer World Champ. Biathlon: Mixed Relay (live) 18:00 - WC Speedway 20:00 Fight Club 23:00 - Clash Time 23:05 - This Week on World Wrestling Entertainment 23:35 Clash Time 23:40 - Pro Wrestling. Go Sports 1 • GO Plus 851 07:00 - Barclays PL: Week 6: Blackburn v Arsenal 09:00 Serie A: Rd 3 - Catania v Cesena 11:00 - Dextro Energy Triathlon: Yokohama - Magazine Show 12:00 - Serie A: Rd 3 - Lazio v Genoa 14:00 - PGA: Austrian Golf Open - Day 1 (live) 18:00 Arsenal 360 18:30 - PGA: BMW Champ.: Highlights 19:30 - Horseracing - Prix Foy trials 20:00 - TransWorld Spor 21:00 - Serie A: Rd 4 - Chievo v Napoli 23:00 - Barclays PL: Week 6: Blackburn v Arsenal 01:00 - PGA: Austrian Golf Open - Day 1. Go Sports 2 • GO Plus 852 07:00 - Vincennes Horseracing 08:00 - PGA: Vivendi Trophy with Seve Ballestros - Day 4 12:00 - Serie A: Rd 3 - Parma v Chievo 13:55 - Dextro Energy Triathlon: Yokohama - Women's Race 16:25 - Barclays PL: Week 6: Fulham v Man. C. 18:20 Serie A: Rd 3 - Siena v Juventus 20:15 - PL World 20:45 - Serie A: Rd 4 - Roma v Siena (live) 22:45 - Roma Channel. Melita Sports 1 • melita 701 18:05 - Bundesliga: Bayer Leverkusen v 1FC. Koln (r) 20:00 - La Liga: Español v Getafe (live) 22:00 Bundesliga: Hannover v Borussia Dortmund (r) 23:50 - La Liga: Español v Getafe (r). Malta Stars • melita 614 08:00 - BOV PL: Sliema v Marsaxlokk (r) 10:25 - ASA Water Polo Champ.: Div. 1 Playoffs: Neptunes v Sliema (r) 12:00 - MFA Futsal League - 1st Div.: Luxol Amazon v Valletta St. Pauls (r) 13:20 - MRC Local Horseracing 2011: Meeting 24 (r) 14:20 - Malta Handball Assoc.: Men's K#O F.
Prel. Rd: Luxoll v Phoenix (r) 15:40 - Melita GFA 1st Div. League: Nadur v San Lawrenz (r) 17:30 - ASA Water Polo Champ.: Div. 1 Playoffs: Neptunes v Sliema (r) 19:05 Waterpolo: Poland v Malta Feature (r) 19:25 - Malta Rugby Football Union: Overseas v Stompers (r) 20:55 - BOV PL: Sliema v Marsaxlokk (r) 23:20 Melita GFA 1st Div. League: Nadur v San Lawrenz (r) 01:10 Malta Handball Assoc.: Men's K#O F. Prel. Rd: Luxol v Phoenix (r). Football Stars 1 • melita 615 08:00 - Bundesliga: Hannover v Borussia Dortmund (r) 09:55 npower Champ.: Southampton v Birmingham City (r) 11:45 - La Liga: Racing v Real Madrid (r) 13:35 - Bundesliga: Bayer Leverkusen v 1FC. Koln (r) 15:30 - npower Champ.:
Southampton v Birmingham City (r) 17:20 - La Liga: Valencia v Barcelona (r) 19:10 Campeonato Brasileiro: Highlights (r). La Liga: 20:00 Español v Getafe (live) 22:05 Valencia v Barcelona (r). 23:55 - Bundesliga: Bayer Leverkusen v 1FC. Koln (r). Football Stars 2 • melita 616 08:15 - Bayern Munich TV 11:15 - Barca TV 14:15 Bundesliga: Hannover v Borussia Dortmund (r) 16:10 - La Liga: Racing v Real Madrid (r) 18:00 - Bayern Munich TV 21:00 Barca TV 00:00 - Bayern Munich TV. All Stars • melita 617 12:45 - Swedish ATG Horse Racing: V4 Race Meetings 13:50 - Bouldering: Rockstars 2011 (r) 14:20 - NBA: Indiana @ Denver (r) 16:05 - TEVA Mountain Games 11: Part 1 (r) 16:35 - Airpower 11: Steiermark (r) 17:35 - World Rookie Tour: Chile (r) 18:05 - Swedish ATG Horse Racing: V4 Race Meetings (r) 19:15 - WWE: NXT 20:05 - Regatta: Golden Blades - Russia (r) 21:00 WMRT: Long Highlights Korea (r) 21:55 - Skateboarding: Vans Downtown Showdown (r) 22:08 - Red Bull Romaniacs:
Highlights Hardest Enduro Stage (r) 2:35 - WWE: NXT (r) 23:25 - Swedish ATG Horse Racing: V65 Race Meetings.
IN-NAZZJON
Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
24 Klassifikati PROPRJETÀ Bu;ibba
APPARTAMENT fit tielet sular lest minn kollox , kbir [afna u spazju] . Open plan living u dining , k/ina fitted , box room , ]ew; kmamar tal banju , tliet kmamar tas sodda doppji , terrazzin quddiem u ie[or wara . Parti mill - bejt u bl - u]u tal - lift . Prezz €1 29 , 000 . ?emplu 79808405 jew 7995795 1.
{al Luqa
APPARTAMENTI u penthouses 225 metru kwadru, tliet kmamar tassodda, k/ina/living/sitting, utility. Prezz jibda minn €104,821 (Lm45,000). ?emplu 99803659 jew 79498824.
I]-}urrieq, Bubaqra
TERRACED house kbira, erba’ kmamar tas-sodda, ]ew; kmamar tal-banju, k/ina, washroom, ]ew; terraces, ]ew; kmamar tal-
istudju, kompluta b’garaxx ta’ 10 karozzi u ;nien ta’ 30 pied bil-bir. Prezz € 338,000. ?emplu 99422082.
Marsaxlokk
FLATS kbar quddiem ilba[ar, b’veduti u bi tliet kmamar tas-sodda. ?emplu 79843698.
Proprjetà
U artijiet g[all-i]vilupp. ?emplu 99473354 jew 21387082.
Tignè Seafront
APPARTAMENT kbir fuq medda ta’ 125sqm, b’veduta impekkabbli, bil-lift, tliet kmamar tas-sodda, u spazju ta’ karozza wa[da. ?emplu 99422082.
Renault Scenic
VETTURI
PETROL 1.6 16v 2002 b’mileage baxx, f’kundizzjoni perfetta, dejjem servisjata g[and Kinds, full extras u dejjem iggaraxxjata. Prezz mitlub €7500 negozjabbli. ?emplu 99527477.
Range Rover
AVVI}I
CLASSIC, 3 door V8 3.9 EFI, ;ewwa mibdul – soft dash. Prezz €5000 negozjabbli. ?emplu 79456174.
G[al kull tip
TA’ XOG{OL ta’ madum tal-art u tal-[ajt, kisi bil;ibs, ]ebg[a, tik[il, graffiato, gypsum boards u parquet. ?emplu 79091057.
G[al kull xog[ol
TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid bl-injam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 79803496.
G[al xog[ol ta’ printing
DIGITAL printing, offset u letter press, na//ettaw ukoll ordnijiet ta’ kalendarji g[assena 2012 b’daqs ta’ 30cm x 43cm, morru g[and Paul Bonnici, Bonnici’s Printing Press, 3 Triq Melita, il-Belt
Valletta,
pbonnici@bonniciprintingpr ess.com
Nixtri
GARAXX in-na[a tal-iskola tal-Gvern, San Pawl ilBa[ar. ?emplu 99887233.
Ni]barazza
NI}BARAZZA djar u garaxxijiet, in;orr kull tip ta’ materjal, prezz ra;onevoli u Atlas highup sa 5 sulari bi truck 6 wheeler g[all-bejg[. ?emplu 21433352, 79081719 jew 99499619.
Nutara
INFITTEX xog[ol ta’ nutara ma’ nutar jew ditta legali. ?emplu 79737974.
Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumbledryers, dishwashers, dehumidifiers u microwaves. Nag[tu, stimi b’xejn minn qabel bla [las u sitt xhur garanzija fuq kollox. Servizz il-;urnata kollha, bl-ir[as prezzijiet. ?emplu 21447763, 21499183, 99478634 jew 99447763.
IN-NAZZJON
Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
Klassifikati 25 Tiswijiet fil-pront u fil-post
FRIDGES, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Tiswijiet
MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata /emplu 99422268 jew 21416705.
G{ALL-BEJG{ Combination machine
SINGLE PHASE radial armsaw, chiselmorters. ?emplu 21388856 jew 99195464.
Mejda tonda
TAL-a[mar mastizz. Dijametru ta’ metru, [xuna ta’ 3cm u b’erba’ saqajn. Kundizzjoni perfetta. Prezz €250. ?emplu 21246324 jew 99808522.
Mejda tal-pranzu
Kompluta b’sitt si;;ijiet, gi]er tal-ilma tal-elettriku, one seater sofa, ]ew; si;;ijiet tal-injam b’cushions bojod tal-;ilda, tliet si;;ijiet talinjam, tapit kbir a[dar bilkannella, monitor talkompjuter, libsa talbridesmaid, pitturi ori;inali mpittrin g[all-gosti tag[kom, kostum tal-Karnival g[allkbar f’kundizzjoni tajba u elaborat, kien mixtri g[al show. ?emplu 79883916.
Mudell
TAT-TEATRU Rjal tal-;ebel mag[mul bl-idejn. Daqs ]ew; metri b’metru. ?emplu 79312397.
Tombla sheets
B’numri kbar u kuluri differenti, prezzijiet spe/jali li jibdew minn 55c (ta’ ewro) skont kemm tordna. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and BONNICI’S PRINTING PRESS (Pawlu Bonnici) – 3 Triq Melita, ilBelt Valletta. Kif issibuna –
min-na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie; e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpre ss.com
KOMPJUTERS Tlift
ID - DATA tal - kompjuter tieg[ek ? Qed tinkwieta g[ax ma tafx kif se ;;ib lura d - data li hi ferm importanti g[alik ? Mela /empel malajr 99422082 .
JIN{TIE:U Delivery Person
FULL time, Complete Supplies Ltd l-Imrie[el. Minn 21 sena ’l fuq. Ibag[tu CV fuqstores@completesupplies.c om.mt
Dishwashers u Pizzar
SIBTIJIET u {dud is-sena kollha f’Marsaxlokk. ?emplu 79863105.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
26 Passatemp
Tisliba
1
2
5
3
4
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Sudoku Mimdudin>5. u 6. Klijenti (10) 6. Ara 5 7. {a;ra [amra trasparenti prezzju]a (5) 10. Farka, g[abra (5) 11. Fer[ ta’ ;enn (5) 12. Konsolazzjoni (5) 14. Me[lusin mid-deni (5) 16. G[amel unur (5) 17. {elu li jog[;ob lit-tfal (5) 18. ?elebri (5)
Weqfin>1. Il-maqlub (6) 2. Tar-ru]arju jew tal-fjuri (6) 3. u 9. Xkiel mhux mistenni g[al g[arrieda (10) 4. Laqg[a ta’ prelati tal-knisja biex jittie[du de/i]jonijiet dwar il-fidi (6) 8. ?irkonferenza (5) 9. Ara 3 12. Mhux mans (6) 13. G[aqqad b’g[oqda bi//tejn spag (6) 14. Stanza ta’ poe]ija (6) 15. Stra[, ]amm ma’ xi mkien (6)
Moderata: da[[al fil-kaxxi vojta ta’ kull ringiela, ta’ kull kolonna u ta’ kull kwadru ]g[ir ta’ 3 kaxxi bi 3 n-numri kollha mill-1 sad-9.
Tlieta kull darba
Il-kwadri 2 u 3 huma differenti minn dak bin-Nru. 1 fi tliet partikularitajiet qatt ripetuti. Liema huma?
Soluzzjoni tat-Tisliba tal-biera[ Mimdudin>5. Komma; 6. Xifer; 7. I]jed; 10. Forsi; 11. Sfera; 12. Pulit; 14. Butir; 16. Qab]a; 17. Troxx; 18. Kanal. Weqfin>1. Xkafef; 2. Ma]]ri; 3. Axxess; 4. Tromba; 8. Frill; 9. ?ertu; 12. Petitu; 13. Tpaxxa; 14. Ba]iku; 15. Regola.
Soluzzjonijiet Il-bebbuxu itwal; Saba’ nieqes mill-istilla
G{AT-TFAL
Kwadru Nru. 3>
Kwadru Nru. 2: Il-pizz tal-beritta; Qasma fil-;enb tal-qalziet; Parti mis-s[aba. Tlieta kull darba
:ej tal-[alib!
Kif jista’ dan ir-ra;el li jqassam il-[alib jag[ti lill-[wienet kollha fis-sekwenzi korretti (1, 2, 3 e// sat-12) bla ma jer;a’ jg[addi mnejn ikun di;à g[adda jew jaqsam xi passa;; li jkun di;à g[adda minnu?
:ej tal-[alib!
Bil-lapes jew bil-linka imla kull spazju fejn tidher tikka sewda u g[andu jitfa//a silwett li g[andu x’jaqsam ma’ xi [add fil-ba[ar.
— Le, il-Ministru tal-Finanzi mhux qieg[ed hawn dan il-mument. Nista’ nkun utli g[alik jien^
Sudoku
X’hawn mo[bi^
Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
27
Debutt mill-aqwa g[at-tim tat-tfajliet U#16 Dan l-a[[ar it-tim nazzjonali Malti tal-Futbol tat-tfajliet fil-kategorija ta’ ta[t is-16-il sena ddebutta fixxena internazzjonali b’mawra fin-Norve;ja fejn lag[ab ]ew; partiti ta’ [biberija kontra timijiet lokali. Il-kontin;ent Malti kien mag[mul minn Joe Pisani li mexxa d-delegazzjoni, Alfred Zammit, Segretarju tat-tim, ilkow/ Mark Gatt u l-assistenta tieg[u Natasha Pace kif ukoll il-fi]joterapista Elaine Zammit. Fl-ewwel partita kontra Kongsvinger IL li ntlag[bet fuq il-pitch sintetiku ta’ Gjemselund Stadion, it-tim Malti [are; aggressiv u fis17-il minuta mar fil-vanta;; meta Jade Flask b’xutt b’sa[[tu minn barra l-kaxxa lkbira xe[tet fir-rokna taxxibka. Wara reazzjoni minn Kongsvinger fit-32 minuta Jade Flask re;g[et kienet protagonista bit-tieni goal minn penalty wara li hi stess twaqqg[et fil-kaxxa qabel setg[et tikkonkludi. Fit-13-il minuta tat-tieni taqsima Jade Flask g[aqqdet il-hat-trick meta b’lob pre/i] g[amlithom 3-0. Fl-a[[ar 10 minuti it-tim
Norve;i] ippressa u g[amel li skor 3-1 minn lob ta’ Thea Nysturem. Fit-tieni partita kontra FC Skarnes li ntlag[bet filgrawnd ta’ Sander IL, il-kow/ Mark Gatt g[amel tibdila wa[da mill-formazzjoni inizjali kontra Kongsvinger b’Sonya Schembri tibda minflok Alishia Sultana. Fl-ewwel taqsima l-log[ob kien bilan/jat bit-tim Malti jilg[ab bi prudenza min[abba l-kundizzjoni tal-pitch imxarrab bix-xita. Madankollu, re;g[et kienet Jade Flask li e]att qabel ilmistrie[, ikkonkludiet millkaxxa ]-]g[ira u fet[et l-iskor 1-0. It-tieni taqsima bdiet fuq nota tajba meta fl-10 minuta, minn through pass ta’ Jade Flask, Amber Grech ikkontrollat tajjeb, avvanzat u b’kalma tefg[et il-ballun firrokna tax-xibka g[al 2-0. It-tfajliet Maltin komplew jippressaw u wasal ukoll ittielet gowl meta minn pass ie[or ta’ Jade Flask, din iddarba kienet Raina Giusti li b’[effa kbira qab]et liddifensur, da[let fil-kaxxa lkbira u xe[tet g[al ;ox-xibka Norve;i]a.
It-tim Malti qabel il-partita kontra Kongsvinger IL
Il-kow/ Mark Gatt kellu mieg[u lil dawn it-18 ilplejer. Gowlkipers: Demicoli Keoney (}urrieq FC), Xuereb Janice (Birkirkara FC) Difensuri: Schembri Sonia (Pembroke Athleta FC), Bonnici Rebecca (Birkirkara FC), Cassia Charlene Maria (Mosta FC), Said Anna Maria (Gozo FC), Zuber Michelle (Gozo FC), Caschetto Alessia (Kirkop FC)
Midfilders: Borg Brenda (Lija#Iklin FC), Cilia Martina (Birkirkara FC), Muscat Anne Maria (Mosta FC), Vella Turner Jasmine (M;arr FC), Xuereb Claudette ({amrun Spartans FC, Zammit Shona (Raiders Luxol FC), Bord Martina (Pembroke Athleta FC) Attakkanti: Flask Jade (Raiders Luxol FC), Gisuti Raina (Birkirkara FC), Grech Amber (Pembroke Athleta FC),
San Antonio Hotel sponsors ta’ Valletta VC Is-San Antonio Hotel & Spa tal-Qawra la[qu ftehim ma’ Valletta Volleyball Club biex jer;g[u jkunu lisponsors ewlenin tal-club g[at-tieni sena konsekuttiva. Permezz ta’ dan il-ftehim, illogo tal-lukanda se jkun prominenti fuq quddiem talkit tat-tim Belti. “Ninsabu sodisfatti li qed ner;g[u nappo;;jaw lil Valletta u minbarra s-support lejn dan il-club, dan ha wkoll inkora;;iment g[a]-]g[a]ag[ biex jie[du aktar sehem f’attivitajiet sportivi,” qal Vince Degiorgio, General
Manager tas-San Antonio Hotel & Spa. Owen Spiteri g[an-nom ta’ Valletta Volleyball Club tenna li l-club ibba]at fuq ilvolontarjat li ta’ kull ;img[a jg[inu biex jibqg[u g[addejjin u dan linvestiment hu ta’ inkora;;iment g[all-plejers u uffi/jali. Il-club ta’ Valletta qed ifittex aktar opportunitajiet ta’ sponsorship ma’ kumpaniji lokali u dawk interessati mitluba jibaghtu email fuq: owen@marketlink.com.mt.
Jonathan Chetcuti (xellug) u Owen Spiteri (fin-nofs) ta’ Valletta VC jippre]entaw ilkit uffi/jali lil Vince Degiorgio, General Manager ta’ San Antonio Hotel
Il-{add issir l-10K ta’ {‘Attard
It-ti;rija annwali ta’ 10Km organizzata mill-Kunsill Lokali ta’ {’Attard bl-g[ajnuna talAttard Athletics Club se ssir nhar il-{add, 25 ta’ Settembru fid-9.00 a.m., minn fejn ilKnisja Parrokkjali u tie[u madwar 35 minuta. Din t-tellieqa hi meqjusa b[ala l-a[jar wa[da f’Malta fuq rotta ta’ 10Km g[al min ikun irid jag[mel l-a[jar [in tieg[u u tajba wkoll g[al atleti li jkunu g[adhom qed jibdew. Se jsiru wkoll 2Km Fun Run, li l-flus kollha mi;bura minnha se jmorru g[al Puttinu Cares kif ukoll mixja ta’ 10Km. Applikazzjonijiet jistg[u jinkisbu mill-Uffi//ju talKunsill Lokali Attard, 6, Triq il-Kbira, {’Attard, mill-website uffi/jali (www.attardac.com) kif ukoll ming[and Wally Galea, 7, South Street, Valletta. L-applikazzjoni tista’ ti;i a//ettata sa sieg[a qabel itti;rija u aktar informazzjoni tinkiseb fuq 21411111 jew 79593168.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
28 Sport FOOTBALL F’G{AWDEX TAZZA INDIPENDENZA SEMI FINALI
Xewkija jeliminaw lill-Holders SK Victoria W....................1 Xewkija T. ….....................2
Xewkija Tigers b ’ ]ew; gowls vanta;; fi spazju ta ’ minuta wara l - intervall irnexxielhom jeliminaw lill - holders SK Victoria Wanderers u saru l - ewwel finalisti . Partita interessanti bi] - ]ew; na[at jistinkaw li jaslu sal - finali . Il - Wanderers mhux biss sfaw barra minn din il kompetizzjoni i]da wkoll spi//aw b ’ ]ew; plejers inqas li issa jkunu nieqsa g[all - ewwel log[ba tag[hom tal - kampjonat . Xewkija tilfu /ans tajjeb li jift[u l - iskor fil - 35 minuta meta wara li Rodney Buttigieg qabe] lill - gowlkiper Vella , kompla l - ballun quddiem lasti vojta i]da John Camilleri tefa ’ ;ewwa minn po]izzjoni ta ’ offside . F ’ risposta tal Wanderers Joseph Grima wettaq save tajjeb fuq xutt fil - baxx ta ’ Kenneth Mercieca . Wara l - intervall Xewkija [ar;u iktar aggressivi i]da
sabu difi]a soda quddiemhom . Il - Wanderers wie;bu fit -1 3 - il minuta b ’ rovexxjata ta ’ Ajibade Adesina salvata mal mimduda minn Grima . Xewkija mbag[ad ]blukkaw ir - ri]ultat minuta biss wara meta RODNEY BUTTIGIEG bir - ras tefa ’ ;ewwa wara korner tas sostitut Elton Vella . Mank la[qet g[addiet minuta bit Tigers jer;g[u jiskurjaw . Xutt angulat tal - istess Rodney Buttigieg ma kienx mi]mum mill - gowlkiper Franklin Vella u approfitta JOHN CAMILLERI li mill - vi/in tefa ’ ;ewwa . Hawn il - Wanderers dehru ma[suda fejn fl - 20 minuta spi//aw bi plejer inqas meta tke//ielhom Joseph Refalo g[al ritaljazzjoni . I]da Xewkija naqsu li japprofittaw , anzi kienu l Wanderers li g[arfu jirkupraw tant li sitt minuti wara re;g[u da[lu fil - partita meta EDISON ESTRADA naqqas l - iskor b ’ xutt fil - baxx .
Fl - a[[ar [inijiet SK Victoria g[amlu tentattivi biex jisfurzaw il - [in barrani i]da Xewkija g[arfu j]ommu tajjeb il vanta;; minimu i]da essenzjali tag[hom . {ames minuti fuq il - [in tke//a wkoll Chris Sciortino g[ar - Rabtin wara fawl fuq Chris Camilleri . S.K. Victoria W: F. Vella, S. Gatt, E. Bugeja, F. Magrin, D. Monday, J. Refalo, C. Sciortino, K. Mercieca, J. Vella (L. Dimech), E. Estrada, A. Adesina. Xewkija T: J. Grima, J. Vella, Cefai, C. Mifsud (E. Vella), M. Hrubsa, M. Xerri (P. Rapa), J. F.L. Galea, R. Buttigieg, C. Camilleri, J. Azzopardi (C. Bugeja), J. Camilleri. Referee: Kevin Azzopardi Reb[a konvin/enti Victoria H........................... 4 Nadur Y. ….........................2
Victoria Hotspurs issorprendew meta g[elbu lisfida ta’ Nadur Youngsters biex g[addew g[ar-raba’ finali konsekuttiva tag[hom
f’din il-kompetizzjoni. Ilprestazzjoni tar-Rabtin kienet kollettiva fejn bla dubju protagonista spi//a lattakkant Oliver Farrugia bit-tripletta tieg[u. Nadur minkejja li ]ammew il-pass sa sieg[a log[ob kellhom lil Claudio Antunes imke//i u dan se jkun nieqes g[all-ewwel log[ba tag[hom talkampjonat. Victoria Hotspurs bdew la[jar fejn fit-8 minuta fet[u l-iskor b’xutt angulat ta’ DYLAN BELLOTTI. Nadur wie;bu fil-21 minuta meta akkwistaw id-draw. Antunes wara li da[al filkaxxa kellu x-xutt salvat parzjalment u mir-rebound BRIAN MEILAK b’xutt minn barra l-kaxxa tefa’ ;ewwa. I]da dan is-sodisfazzjon Nadur damu jgawduh erba’ minuti meta Hotspurs re;g[u [adu l-vanta;; b’xutt fil-baxx ta’ OLIVER FARRUGIA u sitt minuti wara l-istess FARRUGIA kabbar il-vanta;; wara su;;eriment ta’ Justin
Azzopardi. Minuta biss wara, Nadur re;g[u naqqsu l-iskor b’xutt fil-baxx ta’ JOSEPH GRIMA. Wara l-intervall il-partita baqg[et interessanti. Fl-10 minuta Hotspurs re;g[u stabilixxew vanta;; doppju b’xutt ie[or fil-baxx ta’ OLIVER FARRUGIA li kkonkluda azzjoni personali g[al trippletta. Fit-23 minuta Nadur tke//ielhom Claudio Antunes g[al fawl fuq Daniel Farrugia u fit-32 minuta kienu sfortunati meta konklu]joni ta’ Charles Hili spi//at malmimduda. Victoria H: M. Grima, J. Farrugia, S. Theuma, A. Tramboo, J. Emanche, D. Farrugia, R. Zammit (A. Briffa), R. Grech, D. Bellotti (J. Pace), J. Azzopardi, O. Farrugia (A. Bezzina). Nadur Y: M. Muscat, S. Attard, R. Meilaq (D. Borg), B. Meilak, C. Debono (J. Buttigieg), M. Stojanovic, J. Grima, C. Hili, C. Antunes, A. Portelli, J. Meilaq. Referee: Chris Lautier
TAZZA SPORTIKA II DIV. SEMI FINALI
Munxar u Ker/em fil-finali Munxar F.............................2 }ebbu; R. ….......................0
Munxar Falcons ma setg[ux bdew a[jar l-ista;un meta b’]ew; gowls fl-ewwel taqsima ssuperaw lil }ebbu; Rovers u saru lewwel finalisti. Ir-reb[a kienet meritata fejn kienu iktar diretti lejn il-lasti. IrRovers, forsi g[ax ni]lu b’/erta kunfidenza ]ejda, sfaw eliminati f’partita fejn iddi]appuntaw minkejja li kienu huma li bdew l-a[jar. Munxar fl-ewwel azzjoni serja tag[hom irnexxielhom jift[u l-iskor b’gowl ta’ ]ew; eks plejers }ebbu;in. Minn korner ta’ Michael Pace, GABRIEL SILLATO bir-ras tefa’ ;ewwa. }ebbu; naqqsu li jwettqu reazzjoni u man-nofs sieg[a g[al fawl ta’ Joe Hili fuq Daniel Pace, JOSEPH MIZZI rdoppja g[all-Falcons millpenalty. Wara l-intervall }ebbu; g[amlu tentattiv biex jer;g[u jid[lu fil-log[ba, madankollu kienu l-Falcons li wara 13-il minuta re;g[u [olqu periklu ie[or, i]da Azzopardi kkonkluda [a]in. Qabel intemmet il-partita, l-istess Bajada [tie;lu jo[ro; sa tarf il-kaxxa biex jimblokka fuq Daniel Pace li kien ;ie wa[du quddiemu. Munxar F: D. Spiteri, G.
Sillato, K. Borg, R. Hili, R. Xerri, S. Attard, M. Azzopardi, J.
Mizzi (O. Curmi), D. Borg (S.P. Parnis), M. Pace, D. Pace (R. Debrincat). }ebbu; R: D. Bajada, K. Hili, S. Galea, J. Hili (C. Cassar), J. Xerri, C. Cini, C. Gafa (R. Grima), J. Azzopardi (A. Bajada), F. Attard, S. Sultana, J. Buhagiar. Referee: Emanuel Grech Gowls fit-tieni taqsima Oratory Y.............................0 Ker/em A. ….......................3 Ker/em Ajax [allew g[at-
tieni taqsima biex issuperaw lil Oratory Youths u issa jinsabu fil-finali kontra Munxar wara gowls lejn tmiem il-partita li bihom a//ertaw mill-kwalifikazzjoni. Il-Youths kienu tajbin flewwel fa]i. Oratory bdew tajjeb fejn wara tliet minuti xutt mit-tul ta’ Joseph Mizzi kien salvat minn Courtney Mercieca u mbag[ad Sabri Rais g[al Ker/em ikkonkluda ftit g[oli bir-ras wara korner ta’ Frankie Camilleri. Lejn tmiem it-taqsima Ker/em resqu vi/in i]da l-lob tal-istess Camilleri wara through pass tas-sostituit Karol Mifsud spi//a g[oli. Fit-tieni taqsima Ker/em komplew jippruvaw fejn flewwel minuta Elliot Fenech kien imsejja[ iwettaq save diffi/li g[al korner fuq konklu]joni ta’ Frankie Camilleri. Wara li Camilleri xe[et g[oli minn pass ta’
Mamo, fid-19-il minuta, lAjax ]blukkaw ir-ri]ultat b’rovexxjata mill-isba[ ta’ SABRI RAIS. Ker/em galvanizzati mill-vanta;; komplew jinsistu fejn fit-23 minuta xutt ta’ Karol Mifsud spi//a g[oli u ]ew; minuti wara Fenech salva x-xutt filbaxx ta’ Malcolm Vella. Ftit wara l-istess gowlkiper Fenech wettaq l-isba[ save tal-partita meta dawwar g[al korner it-tentattiv ta’ Malcolm Vella wara kross ie[or ta’ Mizzi. Fl-a[[ar [inijiet Oratory g[amlu tentattiv li jisfurzaw il-[in barrani bilkonsegwenza li bdew jinqabdu iktar fuq sieq wa[da fuq in-na[a ta’ wara u ]ew; minuti mit-tmiem Ker/em irduppjaw permezz tassostitut JOSEF DEBRINCAT wara li kien ir/ieva ming[and Vella. Minuta fuq il-[in l-istess MALCOLM VELLA ssi;illa r-reb[a b’xutt fil-baxx wara kross ta’ Alvin Grech. Oratory Y: E. Fenech, I.
Grech (J. Tabone), C. Xuereb (A. Debrincat), M. Grech, A. Sacco, R. Mercieca, Jo. Attard, F. Cini (K. Farrugia), J. Mizzi, Ju. Attard, C. Cardona. Ker/em A: C. Mercieca, F. Camilleri, A. Buttigieg, M. Vella, C. Attard, L. Camilleri (K. Mifsud), M. Mamo (J. Debrincat), J.P. Mizzi (J. Mercieca), S. Rais, M. Vella, A. Grech. Referee: Pierre Azzopardi
Dan l-a[[ar il-Floriana Basketball Club organizza l-ikla annwali li ta’ kull sena tag[ti bidu g[all-ista;un il-;did fil-Lukanda Phoenicia. Matul din l-attività li g[aliha kien pre]enti s-Segretarju tal-MBA Joseph Muscat, t[abbar li Floriana Francesco Fenech u YTC Floriana Eurobasket se jkunu l-isponsors ewlenin g[at-timijiet tal-Ewwel u tTieni Divi]joni rispettivament. Stellina Galea f’isem YTC Travel (ritratt) u Tony Fenech u Francesco Fenech ippre]entaw l-isponsorship lill-President il-;did tal-klabb Bruno Dipietrantonio li rringrazzja lill-prede/essur tieg[u Edward Torpiano li wara g[axar snin President issa se jkun qed ikompli jg[in b[ala Vi/i President. Il-klabb irringrazzja wkoll l-isponsors l-o[ra tal-g[ajnuna tag[hom fosthom Fexserv Financial Services, Michael Attard Ltd, Cafè Barrakka, Aretrop u Muccio Mobili. Errea jipprovdu l-ilbies tekniku g[al dan l-ista;un.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
Sport 29 RUGBY
Jibqg[u [ajjin it-tamiet tat-Tonga It-Tonga ]ammet [ajjin it-tamiet tag[ha li tikkwalifika g[all-ewwel darba fl-istorja tag[ha g[all-fa]i talkwarti tal-finali b’reb[a ta’ 31-18 fuq il:appun. F’partita e//itanti li offriet diversi emozzjonijiet, kien l-attakk ta’ Tonga li g[amel id-differenza bejn i]-]ew; timijiet. Minbarra dan, wie[ed seta’ fa/ilment jinnota li l-qawwa fi]ika talplejers tat-Tonga kienet wa[da ferm superjuri g[al dik tal-plejers Asjati/i. I]-]ew; timijiet g[amlu tliet tries i]da kien Kurt Morath tat-Tonga li g[amel id-differenza b’16-il punt. Bejniethom, i]-]ew; timijiet ikkon/edew 27 penalty u Morath kien laktar de/i]iv meta ;ie biex jag[ti lpenalties tat-tim tieg[u. Issa t-Tonga trid tirba[ lil Franza fla[[ar partita mill-grupp i]da dan jaf xorta ma jkunx bi]]ejjed biex jibbukkjaw posthom fil-kwarti tal-finali. Dan g[aliex minbarra li jridu jirb[u lkonfront tag[hom jridu jittamaw li
Franza titlef ukoll (bi skor kbir) kontra t-tim li qed jorganizza din it-Tazza tadDinja, dak ta’ New Zealand. Attwalment, il-leaders ta’ Grupp A huma New Zealand u Franza b’10 punti filwaqt li t-Tonga g[andhom [amsa, ilKanada g[andha erbg[a u l-:appun g[adu bla punt. “Kuntent li ksibna din ir-reb[a u reb[a llum tiswa [afna milli kieku rba[na kontrihom fit-Tazza tanNazzjonijiet tal-Pa/ifiku. Din ir-reb[a timliena kura;;.,” qal il-kow/ tatTonga, Isitolo Maka. Maka kien qed jirreferi g[al meta t-Tonga kienet tilfet f’Lulju kontra l-:appun f’din ledizzjoni. Min-na[a tieg[u, il-kow/ :appuni], John Kirwan qal li d-differenza bejn i]]ew; timijiet kienet is-sa[[a fi]ika. Intant, illum l-Afrika ta’ Isfel tilg[ab kontra n-Namibia. Ri]ultat
Tonga v :appun
31-18
Siale Piutau u Fetu’u Vainikolo ta’ Tonga (xellug) jippruvaw iwaqqfu lil Hirotoki Onozawa tal-:appun
TENNIS
FUTBOL
Il-plejers lesti jo[or;u bi strajk
Tottenham se jimmodernizzaw il-grawnd
It-tennista Britanniku, Andy Murray wissa li jekk ilkalendajru mimli b’numru ta’ partiti fi spazju ta’ ftit xhur ma jinbidilx, hu, flimkien ma’ tennisti o[rajn, lesti li jo[or;u bi strajk. Murray mhuwiex l-uniku tennista li lmenta dwar ilformat tal-kalendarju u fost dawn hemm anke t-tennista numru tnejn fid-dinja, Rafael Nadal. Il-plejers, f’sena jridu jie[du sehem f’erba’ Grand Slams, tmien edizzjoni tal-Masters 1000, il-Word Tour Final li bih
jintemm l-ista;un kif ukoll numru ta’ tournaments li mhumiex daqstant presti;;ju]i. Dan l-a[[ar sar il-US Open u dan kellu ji;i pospost g[al diversi jiem min[abba lmaltemp li [akem l-Istati Uniti. Dan wassal biex xi tennisti, biex ma jittardjax il-programm li kien skedat, kellhom jilag[bu tliet partiti f’tlett ijiem. Bla dubju, dan wassal g[al kontroversja s[i[a u u[ud mittennisti ma fel[ux g[all-isfida fi]ika aktar ma t-tournament beda jid[ol f’fa]i delikata. “Nittama li ma naslux sal-
punt fejn ikollna no[or;u bi strajk. Hemm possibbiltà li jsir hekk jekk l-affarijiet jibqg[u ma jitran;awx. Tkellimt ma’ diversi plejers o[rajn u lesti jag[mlu dan il-pass,” ]vela Murray. “Jekk a[na nitolbu xi [a;a u ma ni;ux rispettati irridu nuru li a[na rridu li jkollna le[en f’dan l-isport,” kompla Murray. “A[na mhux qed nitolbu affarjiet ta’ barra minn hawn. Qed nitolbu biss waqfa ta’ madwar ;imag[tejn, tlieta matul is-sena kif ukoll ftit inqas tournaments, spe/jalment dawk
Novak Djokovic (xellug) u Roger Federer, ]ew; tennisti li jkollhom jilag[bu numru kbir ta’ partiti
li ma tantx huma presti;;ju]i”. F’Novembru li g[adda il-kap tal-ATP, Adam Helfant kien ]vela li mill-2012, l-ista;un tattennis se jkun ;imag[tejn inqas minn dak li hu b[alissa filwaqt li se jkun hemm waqfa ta’ seba’ ;img[at. Il-problema hi li lammont ta’ tournaments se jibqg[u l-istess u dan ifisser li ttennisti se jkollhom jilagb[u listess ammont ta’ log[ob. Il-kalendajru tat-tennist tannisa hu wie[ed b’inqas impenji minn dak tal-ir;iel u tennisti b[alma huma Serena Williams u Caroline Wozniacki g[andhom i/-/ans jistrie[u minn Novembru sa Jannar. Minn na[a l-o[ra dan il-ka] ma jistax japplika g[al tennisti r;iel b[alma huma Rafael Nadal u Novak Djokovic. Nadal ta’ Spanja, li g[adu kemm ikkwalifika g[all-finali tad-Davis Cup, se jaffronta lillAr;entina f’Di/embru u dan ifisser li wara din il-finali hu jer;a’ jkun fl-azzjoni fl-ewwel ;img[a ta’ Jannar. Fuq in-na[a l-o[ra, ilPresident tal-ITF, Francesco Ricci Bitti qal li kienu t-tennisti stess, sentejn ilu, li vvutaw g[al dan il-format ta’ kalendarju. Fi stqarrija pubblika l-ATP qalet li se tag[mel minn kollox biex tissalvagwardja s-sa[[a tal-plejers u b’hekk se tnaqqas in-numru ta’ partiti li dawn iridu jilag[bu fi ]mien tant limitat.
Il-klabb ta’ Tottenham la[aq ftehim mal-Kunsill ta’ Haringey biex jibda jibni grawnd ;did fizzona tat-Tramuntana ta’ Londra. Il-fethim li ffirmaw iddiri;enti ta’ Tottenham hu dak bejn il-klabb u bejn is-sidien talfa/ilitajiet ta’ madwar White Hart Lane. Hu mifhum li s-sidien talklabb iridu jibnu grawnd e]att fa//ata ta’ White Hart Lane u minbarra dan il-pro;ett g[adhom ukoll fi ;lieda legali ma’ West Ham United. Dan g[aliex Tottenham ma jridux li l-grawnd Olimpiku jing[ata lil West Ham wara li jsiru l-Olimpjadi ta’ sena o[ra fil-belt kapitali Ingli]a. L-iSpurs ing[ataw permess biex jibnu grawnd ;did f’Ottubru li g[adda i]da talbu biex il-Gvern ji]viluppa ssistemi ta’ trasport u fa/ilitajiet o[ra ta’ madwar il-grawnd. Iz-zona li fiha hemm White Hart Lane, minkejja li tinsab f’wa[da mill-aktar bliet importanti fid-dinja, mhijiex f’kudizzjoni daqstant tajba u huwa g[alhekk li d-diri;enti ta’ Tottenham qed jitolbu din lg[ajnuna biex ladarba jkollhom grawnd ;did iz-zona ta’ madwaru tkun tal-istess kalibru. Dwar dan kollu dawn iddiri;enti se jiltaqg[u ma’ Boris Johnson fix-xhur li ;ejjin, li hu s-Sindku ta’ Londra biex jiddiskutu l-possibiltajiet kollha.
IN-NAZZJON Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
30 Sport
Gasperini, eks kow/ ta’ Inter
FUTBOL
Inter ike//u lil Gasperini Jum wara t-telfa ta’ 3-1 kontra t-tim neo-promoss ta’ Novara, Inter [abbru li ke//ew il-kow/ Gian Piero Gasperini. Gasperini, li [a post Leonardo fis-sajf, ma reba[ lebda partita minn [amsa li fihom mexxa lil Inter. Hu ddebutta fil-finali tas-Super Cup Taljana kontra Milan fejn Inter kienu [ar;u telliefa bi skor ta’ 2-1. Wara dan il-konfront, Inter bdew l-avventura tag[hom fil-kampjonat Taljan b’telfa barra minn darhom ta’ 4-3 kontra Palermo u ftit jiem wara d-debutt ta’ Gasperini fl-Ewropa beda wkoll b’telfa, 1-0, din id-darba f’San Siro kontra t-Torok ta’ Trabzonspor. Minn hawn bdiet ilpressjoni fuq l-eks kow/ ta’ Genoa u l-affarijiet komplew sejrin g[all-ag[ar hekk kif Inter ;ew mi]muma f’darhom kontra Roma u nhar it-Tlieta waslet id-daqqa mortali bittelfa kontra Novara. Meta wie[ed i[ares lejn l-
istatisti/i jinduna kif il-problema prin/ipali kienet innumru kbir ta’ gowls li qalg[u Inter. Il-medja ta’ gowls li kkon/eda t-tim ta’ Gasperini kien ta’ ]ew; gowls kull partita meta wie[ed iqis li dawn qalg[u 10 gowls f’[ames partiti uffi/jali. Rigward gowls, Inter, f’[ames parititi, skurjaw sitt gowls u dan in-numru mhuwiex wie[ed impressjonanti meta wie[ed iqis il-kalibru ta’ attakkanti li hemm mal-klabb fosthom Milito, Pazzini, Zarate u Forlan. Il-fatt li Gasperini hu kow/ li jippreferi jilg[ab bi tliet difensuri u li t-timijiet li mexxa minn dejjem kienu offensivi mhijiex sorpri]a. Ta’ min jinnota li l-unika partita li Inter ma qalg[ux gowl dan l-ista;un, kien kontra Roma, meta Gasperini g[a]el li jibdel is-sistema li hu mdorri g[aliha. Dakinhar Inter bdew bi tliet difensuri wara i]da fil-midfield kien hemm [ames plejers u dan g[en [afna fil-fa]i
UEFA
FIFA
Malta tavvanza 14-il post Malta avvanzat 14-il post fir-rankings tal-FIFA li ;ew a;;ornati lbiera[. It-tim Malti, immexxi minn John Buttigieg, f’partiti validi minn Grupp F tar-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[all-Euro 2012, tilef 3-1 kontra lKroazja f’Ta’ Qali filwaqt li erbat ijiem wara kisbet draw ta’ 1-1 kontra l-Georgia f’Ta’ Qali wkoll. Malta issa tinsab fil-153 post tar-rankings b’36 punt. Din il-lista issa ti;i a;;ornata fid-19 ta’ Ottubru. Dan ifisser li Malta tkun lag[bet l-a[[ar ]ew; partiti validi mill-grupp tal-Euro kontra l-Latvia u l-I]rael. Spanja lura fl-ewwel post
Intant, i/-champions mondjali, Spanja re;g[u telg[u filqu//ata tal-klassifika grazzi g[al reb[iet ta’ 3-2 fuq i/-?ili
difensiva. Hekk kif Gasperini re;a’ biddel is-sistema kontra Novara, it-tim re;a’ sofra tliet gowls. Hekk kif [ar;et l-a[bar Gasperini stqarr li jinsab dispja/ut [afna i]da jifhem idde/i]joni meta jqis ir-ri]ultati li kiseb fi ftit xhur ma’ Inter. Fost il-favoriti li jie[du post Gasperini hemm Delio Rossi, eks kow/ ta’ Lazio u Claudio Ranieri, eks kow/ ta’ Roma. Minkejja li l-;urnali Taljani spekulaw li jista’ jkun li t-tim ikun immexxi minn Giuseppe Baresi, il-President Moratti qal li l-klabb mhux se jag[]el soluzzjoni ‘interna’. Fl-istess waqt qal ukoll li g[ad ma jafx min se jie[u post Gasperini. Inter imisshom jilag[bu nhar is-Sibt kontra Bologna u din il-partita tista’ tkun iddebutt g[al wie[ed minn dawn il-kow/is. Intant, ilbiera[ it-tim ni]el g[atta[ri; bi t[ejjija g[all-partita kontra Bologna u s-sessjoni ta’ ta[ri; kienet immexxija minn Baresi u Daniele Bernazzani.
u 6-0 kontra l-Liechtenstien. Xahar qabel, Spanja kienet imqab]a mill-Olanda. Dawn tal-a[[ar g[adhom jokkupaw it-tieni post grazzi g[al reb[iet ta’ 11-0 fuq San Marino u 2-0 kontra lFinlandja. Il-:ermanja baqg[et fittielet post filwaqt li r-rebbie[a tal-Copa America, l-Urugwaj telg[u fir-raba’ post. Il-Bra]il jinsab fis-seba’ post u din hi l-ag[ar po]izzjoni sa mill-1993, meta kienu fit-tmien post, l-ag[ar po]izzjoni li qatt kienu fiha fl-istorja tag[hom. Minkejja ]-]ew; reb[iet li l-Ingilterra kisbet kontra lBulgarija u Wales ni]let erba’ postijiet u tinsab fit-tmien post. L-Italja, wara reb[iet fuq l-Faroe Islands u liSlovenja avvanzat seba’ postijiet biex issa tinsab fissitt post.
53 membru favur id-de/i]joni tal-UEFA Il-UEFA [abbret li 53 membru fi [dan din lAsso/jazzjoni qablu unanimament mad-de/i]joni li lUEFA [adet rigward il-ka] tal-klabb }vizzeru ta’ Sion. Matul dawn l-a[[ar ;img[at Sion ;ew esklu]i mill-Europa League wara li dawn g[amlu u]u ta’ [ames plejers ineli;ibbli kontra Celtic. Sion kienu reb[u lplay-off kontra t-tim Sko//i] li intlag[bet fuq ]ew; legs i]da ;ew esklu]i min[abba li kisru r-regoli. Minflok, kienu Celtic li da[lu fil-kompetizzjoni u dawn di;à ddebuttaw ;imag[tejn ilu. Minkejja li Sion appellaw quddiem il-UEFA kif ukoll quddiem Qorti }vizzera, mhux se jie[du sehem flEuropa League.
Il-{amis, 22 ta’ Settembru, 2011
32 Lokali
Delegazzjoni Maltija tg[in fl-ippjanar tat-trasport f’Misurata
Swejga Mullah li kellha 60% [ruq ikkaw]at bl-ilma jag[li u b[ala parti mill-kura se jsirulha skin grafts kif ukoll pro/edura msej[a Z-plasty (Ritratt> Michael Ellul)
L-ETJOPJANA TTORTURATA MILL-FAMILJA GADDAFI LI TINSAB RIKOVERATA F’MALTA
:rie[i li minkejja l-kura se j[allu marki permanenti Minn Daniela BARTOLO
Il-[sara li saret lil Swejga Mullah hija rrevokabli. F’dan l-istadju qed isiru t-testijiet ne/essarji biex ji;i stabbilit jekk il-;rie[i li g[andha humiex infettati qabel isiru loperazzjonijiet ne/essarji qabel Swejga tkun tista’ tikseb sa[[itha lura. F’ka] li jinstabu xi infezzjonijiet, dawn ikunu jridu ji;u kkurati qabel issir l-operazzjoni. Il-prijorità hi li l-pazjenta tistablizza ru[ha u tidra l-ambjent ;did li tinsab fih. Hekk sostna ma’ IN-NAZZJON, Mr Francis Darmanin, il-konsulent tal-kirur;ija plastika fl-Isptar Mater Dei, fejn ilha tin]amm Swejga sa’ minn meta n;iebet Malta minn Tripli abbord ajruplan ikkummissjonat mill-Gvern Malti. Fl-a[[ar xahar l-istorja ta’ Mullah ;ibdet l-attenzjoni taddinja u tal-media internazzjonali hekk kif l-istazzjon Amerikan CNN ]vela l-istorja makabra ta’ kif Mullah, spi//at mismuta g[ax irrifjutat li tobdi l-ordni li ssawwat lil wie[ed minn ulied Hannibal Gaddafi g[ax kien qed jibki.
Il-konsultent Darmanin spjega kif l-ilma jag[li kka;una 60% [ruq ma’ ;isimha. Hu ]ied li l-kura li Swejga ng[atat fl-isptar fi Tripli g[en biex u[ud mill;rie[i fil-wi// tal-;ilda jfiequ. Madankollu, g[ad fadal madwar 6% tal-;isem li g[ad g[andu b]onn g[ajnuna medika estensiva. Swejga kienet instabet mill-;urnalisti tac-CNN lura f’:unju li g[adda. Darmanin spjega li min jin[araq isofri minn ]ew; konsegwenzi prin/ipali. Hu ]ied li fl-esperjenza tieg[u lfattur li jaffettwa l-aktar ilpazjent huwa dak estetiku fejn il-[ruq iwassal g[al tbajja’ fil-;ilda. Barra minn hekk, fil-ka] ta’ Swejga li g[andha ;ilda samra, hemm problema addizzjonali min[abba l-fatt li meta l;ilda ter;a’ tikber, din tkun bajda u g[alhekk Swejga se jkollha tibqa’ bi dbabar kbar bojod fuq il-;ilda tag[ha. Darmanin ]ied li effett ie[or hu l-funzjoni tal-;isem. Hu ]ied li fil-ka] ta’ Swejga l[ruq wassal biex ma tkunx
tista’ //aqlaq idejha u g[alhekk qed isir dak kollu me[tie; biex ladarba l-;rie[i jfiequ hi tkun tista’ tg[ix [ajja relattivament indipendenti. Hu qal li dan se jkun possibbli permezz ta’ skin grafts kif ukoll pro/edura msej[a Z-plasty inti]a li tnaqqas il-marki li l-;rie[i j[allu ladarba jfiequ. Darmanin ]ied li m’hemm l-ebda possibilità li Swejga ter;a’ tikseb lura l-apparenza tag[ha. Wara li mart Hannibal Gaddafi samtitha bl-ilma jag[li, Mullah kienet instabet fil-villa ta’ iben Gaddafi mitluqa g[all-mewt. Wara li ttie[det l-isptar minn wie[ed mill-gwardji, il-koppja Gaddafi kienet identifikat fejn kienet u ;arritha lura lejn darha. Kemm il-gwardja li g[enha kif ukoll it-tobba li kkurawha ;ew mhedda li jintbag[tu l-[abs. Min[abba li kif deher fla[[ar xhur, dan il-ka] huwa wie[ed sensittiv [afna, Swejga tinsab ta[t sigurtà massima fejn, minn informazzjoni li g[andu IN-NAZ-
ZJON, jidher li [add mhu qed jit[alla jersaq lejn ilpazjenta g[ajr persuni awtorizzati. Kif spjegat ma’ dan il;urnal, Mary Bezzina, innursing officer fidDipartiment tal-Emer;enza flIsptar Mater Dei u li kienet linfermiera li offriet li tmur Tripli b’mod volontarju biex tin;ieb Swejga, jidher li fost id-diffikultajiet hemm dik tallingwa. IN-NAZZJON jinsab infurmat li impjegati fl-Isptar Mater Dei li jitkellmu blG[arbi u b’mod partikolari dawk Etjopjani qed jit[allew i]uru lil Swejga g[as-ser[an tal-mo[[ tag[ha.Swejga tinsab Malta b[ala ka] umanitarju. Minn investigazzjonijiet li g[amel dan il-;urnal, jidher li g[adu mhux mag[ruf jekk hi hix se tapplika g[all-istatus ta’ refu;jat. Jidher li Malta, meta offriet li tilqa’ lil Swejga g[all-kura, offriet ukoll opportunitajiet t’edukazzjoni kif ukoll g[ajnuna sakemm din il-mara ta’ 30 sena ter;a’ tibni [ajjitha mill-;did.
Fl-a[[ar jiem fil-Libja kien hemm delegazzjoni Maltija, iffurmata min-numru ta’ esperti biex janalizzaw ilportijiet ta’ Misurata. Fost ilmembri ta’ din id-delegazzjoni kien hemm il-Kap E]ekuttiv ta’ Transport Malta, Stanley Portelli. F’kummenti lil dan il;urnal Stanley Portelli, qal li l-iskop ta]-]jara kien biex lawtoritajiet Maltin i]uru lport ta’ Misurata kif ukoll lajruport biex isir studju u rapport biex dawn il-portijiet jer;g[u jibdew jintu]aw b’mod sigur. Skop ie[or kien dak biex isir mag[ruf kif lawtoritajiet Maltin jistg[u jg[inu lil dawk Libjani biex jaqbdu r-ritmu tal-operat, simili jekk mhux a[jar minn dak li kellhom qabel. Stanley Portelli qal li Transport Malta qed t[ares fit-tul, u g[aldaqstant Malta se tkun tista’ tg[inhom fitta[rig tan-nies, fl-i]vilupp tal-infrastruttura b’ippjanar kif ukoll fi skambju ta’ nies biex jibdlu l-esperjenzi ta’ xulxin. Qabel ma qam il-kunflitt fil-Libja, il-Port ta’ Misurata, kien ja[dem b’ritmu tajjeb però kellu l-limitazzjonijiet tieg[u. I]da skont Stanley Portelli, l-infrastruttura e]istenti hi tajba [afna, innies g[andhom ir-rieda li jkabbru l-operat tal-port u g[alhekk l-awtoritajiet Maltin jistg[u jassistu lil dawk ta’ dan il-port billi jipprovdu t-ta[ri; me[tie; biex dan il-potenzjal ikun sfruttat u jkunu jistg[u jag[mlu struttura regolatorja f’dan issettur. Il-Kap E]ekuttiv ta’ Transport Malta qal li fi]]jara li g[amlu fil-Libja, baqg[u impressjonati bil[e;;a li g[andhom in-nies Libjani u qal li jittama li din il-[e;;a tissarraf fi ]vilupp malajr biex il-Libja ter;a’ tie[u r-ru[. Malta issa t[ares ’il quddiem biex ikomplu r-relazzjonijiet bejn i]-]ewg pajji]i anke fuq livell tas-setturi talba[ar kif ukoll f’dak talavjazzjoni. Fil-fatt qabel irrivoluzzjoni kien qed ji;i m[ejji Memorandum of Understanding mal-awtoritajiet tal-port Libjani u g[aldaqstant Transport Malta qed t[ares ’il quddiem biex ikomplu fejn [allew anke fid-dawl ta’ aktar libertajiet g[all-poplu Libjan.