2012_01_08

€ 0.50

www.media.link.com.mt

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

2092

KUMMENT EDITORJALI

L-ewwel l-interess nazzjonali Hekk kif bdejna sena millaktar diffi/li, li kul[add qed janti/ipa li sa[ansitra se tkun aktar iebsa mit-tlieta li g[addew, dak li tassew g[andu b]onn pajji]na hu li kull min b’xi mod hu involut fittmexxija j]omm f’mo[[u li lewwel ji;i l-interess nazzjonali.

F’diversi okka]jonijiet fla[[ar jiem, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi tkellem mannazzjon u mal-poplu tieg[u blakbar sin/erità dwar l-a[[ar ]viluppi li qed ise[[u.

Nhar il-:img[a l-Prim Ministru [abbar ]ew; de/i]jonijiet ta’ importanza nazzjonali: tibdil fil-Kabinett u

❝

g[al pa;na 15

Il-problema mhijiex tal-pajji]… il-problema tieg[i hi li g[andi Deputat li ried isir ministru u ma sarx

❞

IL-PRIM MINISTRU F’DISSETT…

FOLLA KBIRA TAG{TI TISLIMA KOMMOVENTI LIL DUNCAN ZAMMIT> Folla kbira ta’ nies, li mliet mhux biss ilknisja imma anki l-bankina ta’ barra, ilbiera[ filg[odu tat l-a[[ar tislima lil Duncan Zammit, it-tieni vittma fil-qtil doppju tal-Ewwel tas-Sena f’Tas-Sliema. Filwaqt li g[amel appell li]-]g[a]ag[ pre]enti favur il-[ajja, Fr Charles Tabone fl-omelija tieg[u tkellem dwar il-ma[fra “li tag[ti [ajja ;dida mimlija tamiet g[all-futur.”

Rapport u aktar ritratti f’pa;na 10

Il-ka] dwar Franco Debono se jkun trattat fl-istrutturi tal-PN PA:NA 3

■ Joseph Muscat jikteb lill-Ispeaker biex il-Parlament jiltaqa’ b’ur;enza PA:NA 3

2

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

AÓBARIJIET LOKALI

Franco Debono jsostni li ja[dem ma’ kul[add basta mhux mal-Prim Ministru …jg[id li hu wie[ed mill-aktar persuni “leali lejn il-PN” u jinsisti li l-PM jirri]enja Id-Deputat Nazzjonalista Franco Debono attakka lill-Prim Ministru Lawrence Gonzi dwar l-operat tieg[u f’diversi setturi, sejja[lu egoist u qallu biex imur g[and il-President u jirri]enja mill-kariga.

F’konferenza tal-a[barijiet fil-librerija talParlament, ilbiera[, id-Deputat Franco Debono qal li l-Prim Ministru kien ‘irresponsabbli’ u li hu kien lest ja[dem ma’ kul[add minbarra mieg[u. Debono sostna n-nuqqas ta’ fidu/ja tieg[u fil-Prim Ministru u fil-Gvern u akku]ah b’nuqqas ta’ spirtu demokratiku.

Franco Debono jsostni li hu mhux fl-i]ball u qal li hu ma kienx lest jirri]enja. Fl-istess waqt li qal li hu ma kienx lest ja//etta kariga ministerjali, id-Deputat Franco Debono kkritika l-mod kif saret il-[atra ta’ Helen D’Amato b[ala Kummissarju tat-Tfal.

Filwaqt li attakka lill-Prim Ministru u lil numru ta’ Ministri li, skont hu, ma wettqux dak li kien mistenni minnhom, Franco Debono qal li hu g[andu ideat u proposti validi li g[andhom ikunu attwati. Franco Debono sejja[ lill-Prim Ministru b[ala ‘egoist’ u qal li dan missu ilu li rri]enja.

Lill-Prim Ministru, Franco Debono akku]ah ukoll li mhux sod mal-Ministri li, skont hu, ‘mhumiex iwettqu’.

Hu u]a wkoll is-slogan ‘par idejn sodi’ u bih attakka lill-Prim Ministru dwar azzjonijiet li Debono insista li g[andhom jittie[du filkonfront ta’ /erti ministri.

Skont Debono, il-Ministri ‘li ma wettqux’ t[allew fil-kariga.

Minbarra l-attakk fuq il-Prim Ministru, Franco Debono attakka wkoll l-operat talMinistru Carm Mifsud Bonnici, l-Uffi//ju talAvukat :enerali u t-tmexxija tal-[abs.

Franco Debono qal li hu ma kienx lest ja//etta kariga ministerjali u sostna illi kieku kien flok Chris Said hu ma kienx ja//etta lkariga ta’ Ministru tal-:ustizzja. Sostna li minkejja li Chris Said talbu biex jg[inu jwettaq ir-riformi fil-;ustizzja, hu ma kienx lest jg[inu g[aliex hu mhux tifel u issa r-riformi jrid iwettaqhom min hu responsabbli.

Franco Debono /a[ad li hu qed i]omm lillPrim Ministru osta;; u li bil-kritika tieg[u kien informa lill-President ta’ Malta tmien xhur ilu.

Kritika o[ra ta’ Franco Debono lill-Prim Ministru kienet titratta propju l-perjodu meta

G[andu jirri]enja – Lino Spiteri u Henry Frendo

FRANCO DEBONO> Il-Prim Ministru hu egoist

saru l-karigi ministerjali. Skont Debono dawn saru wara li kien tkellem hu aktar kmieni filg[odu. Debono qal li l-Prim Ministru qed imexxi permezz ta’ klikka ]g[ira ta’ nies.

Insista li hu mhux tifel g[aliex, skont hu, tifel hu dak li jivvota kontra l-kostituzzjoni u r-rieda tal-poplu. Fil-konferenza Franco Debono attakka wkoll lill-Prim Ministru fuq il-[idma tal-Gvern li jsalva l-impjiegi fil-fabbriki filperjodu tal-kri]i u qal li filwaqt li dan importanti, din il-[idma m’g[andha x’taqsam xejn mal-prijorità li g[andha ting[ata g[addemokrazija.

Je[tieg ukoll, sostna Franco Debono, li lPrim Ministru jwettaq riformi fir-regoli talParlament. Waqt li ddikjara li hu mhux ambizzju] semma li hu rnexxielu jibni uffi//ju legali bis-sa[[a tieg[u u mhux bis-sa[[a ta’ missieru jew zijuh.

Fl-isfond tal-attakki fuq il-Prim Ministru, Debono sostna wkoll li kien “wiehed mill-aktar leali lejn il-Partit Nazzjonalista” u li ma kienx jaqbel mal-Partit Laburista.

Franco Debono ikkritika wkoll lill-Prim Ministru dwar l-estensjoni tal-power station u b’sens kritiku qal li fil-laqg[a politika flUffi//ju tal-PN f’Marsaxlokk illum, Lawrence Gonzi se jg[id lir-residenti tal-lokal jekk hux se jibdel il-power station minn wa[da li ta[dem bil-heavy fuel oil.

Dwar il-kandidatura politika tieg[u, Franco Debono g[a]el li ma jikkummentax u qal li ma jeskludi xejn.

ILLUM FUQ RADIO 101 FID-9.30am Jien sod biex nikkumbatti, sostna Franco Debono, li ma Imexxi> Noel Muscat semmiex l-ismijiet tal-persuni Mistednin> Stephen Spiteri li, skont hu, jiffurmaw parti Charlo Bonnici mill-klikka li rrifera g[aliha.

FOCUS 101

Is-sitwazzjoni ta’ Franco Debono hi wa[da inekwivokabbli. Deputat li jkun elett f’isem partit u ma jaqbilx mal-partit jew mal-Kap tieg[u, l-unika triq onorabbli g[alih hi li jirri]enja.

Hekk qalu l-opinjonisti Lino Spiteri u l-Professur Henry Frendo f’kummenti li xxandru fil-programm Dissett ilbiera[ li ttratta l-kwistjoni politika ta’ dawn l-a[[ar ;ranet.

LINO SPITERI Lino Spiteri qal li Franco Debono “[araq lilu nnifsu politikament” u qal li f’sitwazzjoni b[al din, ilpo]izzjoni ta’ Membru Parlamentari hi /ara.

“Il-kwistjoni ta’ x’g[andu jag[mel Membru Parlamentari hi /ara g[alija. Il-Membru Parlamentari jitla’ filParlament mhux fuq is-sa[[a tieg[u nnifsu i]da jitla’ fuq itticket tal-partit. Min ma HENRY FRENDO jaqbilx mal-Gvern g[andu jirri]enja.”

Kliem iebes ukoll mill-Professur Henry Frendo li qal illi kieku Franco Debono “[a l-po]izzjoni li ja//etta t-tibdiliet u jesprimi sodisfazzjon li l-PM laqa’ s-su;;erimenti tieg[u, kul[add ikun reba[. I]da li jippersisti billi jdendel il-geddum u j]id id-do]a, il-kwistjoni qed tassumi kwalitajiet bizzarri.”

Hu qal li “kuntrarju g[ar-ri]ultati li wera meta kien g[adu liskola, l-ikbar e]ami ta’ [ajjet Franco Debono hu llum u jekk je[el minnu ma na[sibx li hemm e]ami riparatorju.” Hu qal li jekk Franco Debono ma jaqbilx ma’ dak li qed isir, jirri]enja.

“Jekk hu [are; ma’ partit u tela’ g[all-ewwel darba u jippretendi li kulma jidhirlu hu isir u jsir kif iridu hu u mhux qed jaqbel mal-partit li [are; mieg[u, jirrizenja u jitla’ xi [addie[or minfloku,” qal il-Professur Frendo, “I]da ma tistax tirrikatta pajji], gvern u partit g[ax ma taqbilx fuq [a;a u fuq o[ra.”

Min-na[a tieg[u, il-Prim Ministru, li kien il-mistieden f’dan ilprogramm, qal li jaqbel mal-po]izzjoni li [adu i]-]ew; opinjonisti jekk Franco Debono jibqa’ jippersisti b’dan latte;;jament.

“Jekk hu se jibqa’ b’din il-po]izzjoni naqbel mag[hom perfettament. Hu g[andu dak is-si;;u misluf lilu mill-poplu li vvutalu. Misluf g[aliex irid jag[ti rendikont ta’ dak is-si;;u li hu jokkupa u l-poplu li vvutalu hu poplu Nazzjonalist u g[andu jag[mel il-kalkoli tieg[u sew.”

■ Sadattant fi stqarrija, l-Alternattiva Demokratika qalet li n-nuqqas ta’ qbil ma’ bidla li tkun saret fil-Kabinett m’g[andhiex tkun ra;uni valida biex jitwaqqa’ gvern.

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

3

Il-kri]i hi kaw]ata minn deputat li ma jridx joqg[od g[ad-direzzjoni tal-kap tal-partit – Lawrence Gonzi “Mill-istqarrijiet li saru fla[[ar sig[at, jidher li d-

LAWRENCE GONZI> Pajji]na g[andu jkun kon/entrat fuq l-affarijiet li g[andu b]onn jindirizza fil-mument partikulari li qed niffa//jaw.

Joseph Muscat jitlob li l-Parlament jiltaqa’ b’ur;enza F’ittra lill-Ispeaker talParlament Michael Frendo lbiera[, il-Mexxej Laburista Joseph Muscat talbu jlaqqa’ lParlament b’ur;enza matul il;img[a d-die[la.

Fl-ittra tieg[u, Joseph Muscat qal li kien qed jiktiblu fil-kapa/ità tieg[u ta’ Kap talOppo]izzjoni u ta’ Membru tal-Kamra tar-Rappre]entanti biex ji;bidlu l-attenzjoni g[allavvenimenti politi/i li se[[ew fl-a[[ar sig[at.

Muscat qal li fid-dawl ta’ dawn l-avvenimenti, hu jemmen li hu fl-interess nazzjonali u tal-istabbiltà ta’ pajji]na, li l-Ispeaker ilaqqa’ lParlament b’ur;enza, il;img[a d-die[la, biex ikun determinat jekk il-Gvern g[andux l-appo;; tal-

ma;;oranza parlamentari.

B’hekk, qal Joseph Muscat fl-ittra tieg[u, titne[[a lin/ertezza li qal li hawn b[alissa fost il-poplu u li, skont hu, qed ixxekkel il-[idma filpajji].

Joseph Muscat qal li dan ilpoter jing[ata lill-Ispeaker f’ka]ijiet ta’ ur;enza b[al dawn skont Ordni Permanenti 8.

Muscat qal ukoll li hu jinnota li dikjarazzjonijiet re/enti jindikaw li hemm ma;;oranza ta’ membri tal-Kamra li taqbel li l-Parlament jitlaqqa’ b’ur;enza.

Fi tmiem l-ittra tieg[u, Joseph Muscat informa lillIspeaker li min[abba l-gravità tas-sitwazzjoni hu kien qed jippubblika din l-ittra g[allmezzi tax-xandir.

Deputat Nazzjonalista Franco Debono g[andu problema mieg[i b[ala Kap tal-Partit Nazzjonalista u g[aldaqstant, din il-kwistjoni se ti;i trattata fl-istrutturi tal-Partit.”

Dan qalu l-Prim Ministru Lawrence Gonzi meta lbiera[ filg[axija kien qed jitkellem fil-programm Dissett fuq listazzjon nazzjonali dwar issitwazzjoni politika pre]enti.

“Jien kburi li l-kri]i li g[andi mhix kju ta’ nies li jirre;istraw g[ax-xog[ol ta’ 20% b[alma hemm fi Spanja jew li d-dejn nazzjonali jisplodi g[al 130% b[alma ;ara fl-Italja.”, qal il-Prim Ministru, “g[ax dawn ilkri]ijiet qed i[allas g[alihom il-poplu kollu.

“Il-kri]i li g[andna a[na hi kkaw]ata minn deputat li ma jridx joqg[od g[ad-direzzjoni tal-kap tal-partit tieg[u. Din se nindirizzawha fl-istrutturi tal-partit kif g[andna nag[mlu meta jinqalg[u dawn it-tip ta’ ;rajjiet.”

Lawrence Gonzi qal li hawn kri]i i]da mhix wa[da li [oloqha hu i]da Franco Debono g[ax ma sarx ministru. Hu qal li ma jistax isejja[ vot ta’ fidu/ja

min[abba deputat li rribella g[ax ma sarx ministru u g[andu problema mieg[u.

Mistoqsi jekk it-tibdil filKabinett sarx min[abba pressjoni minn Franco Debono, il-Prim Ministru qal li hu kien ilu jirrifletti dwar dan it-tibdil minn diversi xhur qabel u Franco Debono dan jafu. Hu qal li jisma’ ssu;;erimenti ta’ kul[add i]da t-theddid hu ina//ettabbli “Jekk l-MHRA tg[id li g[andna b]onn li t-turi]mu jkollu ministru, jew il-GRTU tg[id li l-SME’s ikollhom ministru; jekk deputat, backbencher, Segretarju Parlamentari jew Ministru jag[mlu su;;erimenti, jien nisma’,” qal Lawrence Gonzi.

Mhux a//ettabbli “Imma nisma’ mod u ni;i mhedded mod ie[or. Jien li xi [add jg[idli ‘jew tag[mel kif ng[idlek jien jew inwaqqa lGvern’ dak mhux a//ettabbli.”

Il-Prim Ministru sostna li dde/i]jonijiet dwar it-tibdil filKabinett u s-sospensjoni talonorarja g[all-Ministri u s-

Segretarji Parlamentari ttie[du fil-kuntest ta’ sena li qed tippre]enta ru[ha b[ala wa[da diffi/li.

Mistoqsi jeskludix li dawn l-avvenimenti jistg[u jwasslu g[al elezzjoni bikrija, il-Prim Ministru wie;eb li ma jeskludi xejn i]da jekk din isse[[, mhux se jkun hu li jkun ikkaw]aha.

“Pajji]na m’g[andux b]onn dik i]da g[andu jkun kon/entrat fuq l-affarijiet li g[andu b]onn jindirizza filmument partikulari li qeg[din niffa//jaw.”

Hu qal li s-Segretarji Parlamentari Jason Azzopardi, Mario De Marco u Chris Said, bit-tnejn tal-a[[ar kienu fl-Uffi//ju tal-PM, ing[ataw il-kariga ta’ ministri bil-[sieb li matul din is-sena, il-Prim Ministru jkun iffukat fuq affarijiet ta’ priorità.

Dwar is-sospensjoni talonorarja, il-Prim Ministru qal li s-sena li g[adna kemm d[alna fiha se titlob sagrifi//ji kbar u l-ewwel e]empju g[andu jing[ata mill-politi/i.

Lawrence Gonzi kompla li fil-;ranet li ;ejjin, se jsejja[ lill-kapijiet tad-dipartimenti u l-awtoritajiet kollha biex jag[tu sinjal f’dan is-sens.

Hu qal li l-Ba;it g[adu rilevanti i]da l-Gvern ma jistax jinjora l-i]viluppi fixxenarju internazzjonali ta’ dawn l-a[[ar ;img[at.

6

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

ATTWALITÀ

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

7

Il-Kunsilli Lokali jda[[lu /elebrazzjonijiet ;odda g[al ]mien il-Milied L-a[[ar tas-sena b[ala festa kbira tal-poplu Kien biss f’dawn l-a[[ar snin li da[let id-drawwa li f’pajji]na ni//elebraw l-a[[ar tas-sena waqt li l-pubbliku jkun jista’ jsegwi spettakli mill-aqwa ming[ajr [las ta’ xejn.

Drawwa sabi[a li ntlaqg[et tajjeb [afna g[ax folol kbar stennew id-d[ul tas-sena 2012 mi;burin il-Belt Valletta jew ilFurjana fejn diversi kantanti u gruppi allegraw lill-folol f’attivitajiet organizzati millkunsilli lokali rispettivi.

Attivitajiet o[ra saru f’G[awdex fejn il-Kunsill Lokali tar-Rabat g[al darb’o[ra organizza /elebrazzjonijiet kbar fi Pjazza Indipendenza u Pjazza San :or; g[al tmiem is-sena 2011 u l-bidu tas-sena l-;dida 2012, bl-isem ta’ New Year’s Eve in the City 2012.

Il-Wintermoods u diversi bands u artisti lokali kienu mistiedna biex ji//elebraw ilfesti ta’ lejlet l-Ewwel tas-Sena, u offrew spettaklu mill-isba[.

Din l-attività ;ibdet lejha eluf ta’ nies minn kull rokna ta’ Malta u G[awdex, inklu]i tturisti. Pjazza Indipendenza u Pjazza San :or; kienu ma[nuqa b’nies ta’ kull età ji//elebraw flimkien.

Folol ta’ nies mi;bura flimkien f’ambjent fejn wie[ed seta’ jsib x’jiekol u x’jixrob u f’atmosfera allegra jistenna ttokki li [abbru tmiem is-sena 2011 u l-bidu tal-2012.

Chris Said, is-Segretarju Parlamentari g[al Konsultazzjoni Pubblika, Konsumatur, Kunsilli Lokali u Kompetizzjoni :usta qal li //elebrazzjonijiet ta’ lejlet lEwwel tas-Sena organizzati mill-Kunsilli Lokali tal-Belt

Valletta, il-Furjana u r-Rabat f’G[awdex huma l-qofol talattivitajiet li qed ji;u organizzati minn diversi Kunsilli Lokali matul is-sena.

“Fil-g]ejjer Maltin a[na xxurtjati li t-temp jag[tina //ans norganizzaw attivitajiet tal-massa fil-miftu[ matul issena kollha. Ftit ikunu dawk lattivitajiet li jkollhom ji;u posposti min[abba x-xita jew il-maltemp.

“Hu verament e//ezzjonali li jkollok tliet attivitajiet madwar Malta u G[awdex f’postijiet /entrali li jattiraw eluf ta’ nies proprju fl-a[[ar tas-sena.” qal Chris Said.

Il-Gvern qed jg[in lillKunsilli Lokali jtellg[u dan ittip ta’ attivitajiet, matul is-sena kollha, g[ax jemmen li b’hekk ng[inu n-negozju u l-kummer/, nippromwovu l-artisti lokali, u nsa[[u l-prodott turistiku Malti.

Chris Said kompla jg[id li dan hu proprju dak li ried jintla[aq meta tliet snin u nofs ilu tnediet skema ta’ g[ajnuna g[al dawn l-attivitajiet.

“Mira li fil-fatt intla[qet g[ax illum matul ix-xhur tax-xitwa g[andna attivitajiet mifruxa fillokalitajiet kollha li jo[or;u ssabi[ tal-lokalitajiet tag[na, jag[tu opportunità lill-Malti u lG[awdxin li jgawdu dawn lattivitajiet, itejbu l-prodott turistiku tag[na u jo[olqu attività ekonomika qawwija.”

“G[alhekk fl-a[[ar erba’ snin investejna 1.2 miljun ewro biex ng[inu lill-Kunsilli Lokali jorganizzaw u jistabbilixxu dawn l-attivitajiet. Ninsabu kommessi li nkomplu nag[tu din l-g[ajnuna,” temm Chris Said

FIR-RABAT G{AWDEX

FIL-BELT VALLETTA

Illum l-a[[ar jum ta' Betlehem f'G[ajnsielem bil-wasla tas-Slaten Ma;i ritratti> Joseph Sultana

FIL-FURJANA

Edizzjoni o[ra ta' Betlehem f'G[ajnsielem, li g[al darba o[ra kienet su//ess kbir, tag[laq illum bil;rajja tal-Epifanija. Wasal l-a[[ar impenn min-nies ta' G[ajnsielem li ta' kull sena jimpenjaw ru[hom f'din l-attività li da[let fil-kalendarju tal-jiem festivi tal-Milied.

G[al darba o[ra kienu eluf dawk li ]aru Betlehem f'G[ajnsielem. Bosta telg[u minn Malta bil-karozza u o[rajn bil-mixi. Diversi skejjel [adu lit-tfal u g[add ta' familji Maltin qattg[u ;urnata jew aktar G[awdex u ]aru din l-attività. Il-kes[a u xi kultant ix-xita wkoll ma kinux ta' deterrent.

Il-villa;; kien ilu ji;i preparat fuq medda ta' tliet xhur, mibni bl-akbar seng[a fuq l-art Ta' Passi f'G[ajnsielem. Il-[idma tmexxiet mill-manager tal-

pro;ett, Franco Ciangura, u impenjat lill-g[aqdiet kollha ta' G[ajnsielem kif ukoll lill-Kunsill Lokali. Din l-attività involviet g[add kbir ta' persuni, minn tfal sa anzjani.

Illum Betlehem f'G[ajnsielem jilqa' trijonfalment lis-Slaten Ma;i biex wara l-wasla tag[hom, il-villa;; jin[att sakemm jer;a' jintrama Milied ie[or.

Is-Slaten Ma;i se jitilqu mit-torri ta' Selmun lejn ilpjazza tal-Mellie[a fid 9.15 a.m. Fl-10.15 a.m. jaslu lpjazza tal-Mellie[a. Wara jkun hemm re-enactment tal-;rajja ta' Erodi u g[all-[abta tal-11 a.m. jibdew in-ni]la tal-Mellie[a lejn i/-?irkewwa minn fejn jaqbdu l vapur tal-Gozo Channel tat-3 p.m. Jaslu xxatt fit-3.30 p.m. u jitilqu lejn il-presepju biex jid[lu fl-4.15 p.m. fil-villa;; ta' Betlehem f'G[ajnsielem.

8

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

A{BARIJIET LOKALI

Ippruvaw jippoliti/izzaw il-karità wkoll !

L-ISTRINA

L-artiklu f’‘l-orizzont’ tal-24 ta’ Di/embru li jg[id li n-nuqqas ta’ flus fil-but jissarraf f’inqas karità

Il-Maltin qatt ma kienu daqshekk ;eneru]i...

DAR TAL-PROVIDENZA

Jag[tu 3.4 miljun ewro f’;abriet g[all-karità fi ]mien ;img[a

…u dan meta jg[idu li mhawnx flus fl-idejn Il-qalb kbira u ;eneru]a tal-Maltin ma setg[etx tkun aktar evidenti… fi spazju ta’ ;img[a — bejn is-26 ta’ Di/embru u l-1 ta’ Jannar — il-poplu Malti u G[awdxi ikkontribwixxa kwa]i 3.4 miljun ewro f’]ew; kampanji tal-karità li issa ilhom isiru g[al numru ta’ snin.

■ Fl-Istrina, organizzata mill-Malta Community Chest Fund, u mmexxija mill-President ta’ Malta George Abela, il-poplu ikkontribwixxa s-somma ta’ 2,566,539 ewro. Dan kien rekord assolut b’]ieda ta’ 9 fil-mija fuq is-sena ta’ qabel.

■ Fl-open day ta’ Dar il-Providenza, organizzata mill-RTK, il-;abra telg[et g[al 831,212 ewro u din issomma qab]et dik tas-sena l-o[ra bi kwa]i 20 fil-mija.

Dan ifisser li fi]-]ew; ;abriet, il-Maltin taw, minn qalbhom, dawn il-fondi b’risq il-karità: STRINA: 2,566,539 ewro DAR TAL-PROVIDENZA: 831,212 ewro 3,397,751 ewro Lil hemm minn kull ra;unament politiku parti;;jan dan juri biss li l-Maltin, ikunu x’ikunu //irkustanzi, lesti jda[[lu jdejhom fil-but u jg[inu lill-proxxmu tag[hom, ming[ajr ma j[arsu lejn xejn. Ming[ajr egoi]mu u b’qalb ;eneru]a.

I]da hawn min, fostna, jipprova anke minn affarijiet b[al dawn, jippoliti/izza s-sitwazzjoni.

Biex ju]aw argument ie[or kontra l-Gvern Nazzjonalista, fl-istampa laburista spiss i[alltu [a;a ma’ o[ra.

Jippruvaw jag[tu stampa ta’ pajji] mifni u bla prospetti g[al quddiem g[aliex il-poplu tieg[u hu mag[fus u mag[kus min[abba d-de/i]jonijiet talgvern.

Propju lejlet il-Milied, il-gazzetta tal-General Workers’ Union, l-orizzont, sabet xi klassifika internazzjonali li tkejjel l-g[otjiet ta’ karità fost ilpajji]i. l-orizzont qal li wara li sena ilu Malta kienet ikklassifikat fl-ewwel post f’din il-klassifika, din issena ni]let fl-g[axar post. U sa[ansitra waslet biex tat interpretazzjoni politika g[al dan.

Ta[t it-titlu: Nuqqas ta’ flus fil-but jissarraf f’inqas karità, l-orizzont qalet hekk: “In-nuqqas ta’ flus fil-bwiet tal-Maltin qieg[ed jissarraf f’inqas karità, f’terminu ta’ flus li jing[ataw lil dawk inqas ixxurtjati.”

Naturalment, dan il-kastell tar-ramel li nbena minn l-orizzont i;;arraf fi ]mien ftit jiem hekk kif

[ar;u t-totali tal-flus mi;bura fi]-]ew; kampanji ta’ karità li saru fil-jiem ta’ wara.

U biex tkompli ti;;arraf g[al kollox it-teorija ta’ l-orizzont ta’ “nuqqas ta’ flus fil-bwiet tal-Maltin”, kien hemm ukoll ]ew; ;abriet gwappi li g[amlu ]]ew; partiti politi/i ewlenin nhar Jum ir-Repubblika, fit-13 ta’ Di/embru li g[adda.

Dakinhar, il-Partit Nazzjonalista ;abar 467,880 ewro (]ieda ta’ 7% fuq is-sena ta’ qabel) waqt li lPartit Laburista ;abar 336,635 ewro (]ieda ta’ kwa]i 30% fuq is-sena ta’ qabel). B’hekk, ilMaltin, barra li taw somma rekord g[all-karità, taw ukoll 804,515 ewro lill-partiti politi/i biex ikunu jistg[u jwettqu l-[idma tag[hom.

Jekk dan hu xi sintomu li juri li mhawnx flus flidejn allura wie[ed tabil[aqq lanqas jista’ jimma;ina kemm ;abriet b[al dawn kienu jtellg[u kieku jkun hawn il-flus fl-idejn!

Il-verità hi li filwaqt li madwar id-dinja kollha g[addejja kri]i ming[ajr ebda pre/edent, f’Malta, bil-g[aqal u s-serjetà ta’ min qed imexxiha, issitwazzjoni hi [afna a[jar minn dik ta’ g[add ta’ pajji]i kif urew ukoll il-festi tal-Milied u tal-Ewwel tas-Sena li g[adhom kif g[addew.

A{BARIJIET LOKALI

Min hu Patri Prospero Grech OSA Patri Prospero Grech OSA twieled il-Birgu fl-1925. Hu studja l-Li/eo u serva b[ala gunner fil-Home Guard talUniversità fi ]mien il-gwerra.

Fl-1943 ing[aqad mal-Ordni Agostinjan u seba’ snin wara kien ordnat sa/erdot fis-San Giovanni Laterano f’Ruma.

Prospero Grech – li ismu proprju hu Stanley – studja lfilosofija fil-Monasteru ta’ San Mark, ir-Rabat Malta, u t-teolo;ija fil-Kulle;; ta’ Santa Monika f’Ruma. Hu kiseb Dottorat fit-Teolo;ija mill-Università Gregorjana ta’ Ruma (1953), Li/enzjat fl-Iskrittura Mqaddsa millIstitut Pontifi/ju Bibliku ta’ Ruma (1954) u Diploma filPsikolo;ija Edukattiva minn Fribourg, l-I]vizzera (1951).

Patri Grech irri/erka llingwi Semiti/i fl-Università ta’ Oxford (1957-58) u f’dik ta’ Cambridge (1958-59).

Fl-1959 hu n[atar lecturer fil-Kulle;; Agostinjan tatTeolo;ija, fir-Rabat, u serva wkoll b[ala segretarju filVigarjat tal-Vatikan u professur fl-Istitut Agostinjan ta’ Ruma.

Fl-1970, flimkien ma’ Rev. Agostino Trapè, Patri Prospero Grech waqqaf lIstituto Patristico Augostinianum f’Ruma u kien president bejn l-1971 u l-1979. Hu membru fisSocietas Studiorum Novi Testamenti (SNTS) u membru fil-Kummissjoni Pontifi/ja Biblika.

G[al aktar minn 30 sena kien lettur dwar lermenewtika fl-Istitut Pontifikali Bibliku f’Ruma u kien ukoll professur tatTeolo;ija Biblika flUniversità Laterana ta’ Ruma, kunsillier tas-Sagra Kongregazzjoni g[adDuttrina tal-Fidi u segretarju tal-Provin/ja Maltija talAgostinjani.

Kien ukoll nominat b[ala Vi]itatur Appostoliku tasseminarji fl-Indja.

Patri Prospero Grech g[andu bosta kitbiet u pubblikazzjonijiet u ta diversi lectures fuq il-Bibbja u l-interpretazzjoni tag[ha, kif ukoll fuq l-istudji talewwel kittieba nsara.

Hu organizza wkoll jew [a sehem f’diversi kungressi lokali u internazzjonali fuq l-istess su;;etti. Grech g[allem fl-Accademia dei Lincei f’Ruma u filConsiglio Nazionale delle Ricerche u kkollabora malEnciclopedia Italiana Treccani.

Fit-13 ta’ Di/embru li g[adda, Jum ir-Repubblika, Patri Prospero Grech kien onorat mill-President ta’ Malta George Abela b[ala Kumpann tal-Ordni Nazzjonali tal-Mertu.

9

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Kardinal Malti wara 200 sena ta’ stennija il-mument l-ewwel li kien semma din il-possibbiltà minn Joe Cassar – joe.cassar@media.link.com.mt

Se jkun il-patri Agostinjan Prospero Grech il-Malti li se jimla vojt li kien ilu jin[ass g[al kwa]i 200 sena meta fit18 ta’ Frar li ;ej se jkun ma[tur Kardinal mill-Papa Benedittu XVI. Kien il-Papa Benedittu nnifsu li nhar il-:img[a li g[adda, f’nofsinhar, e]att wara t-talba tal-Angelus, [abbar li se jag[mel Kon/istorju li fih kien se ja[tar numru ta’ kardinali, fosthom wie[ed Malti.

Ta’ min ifakkar li kienet proprju din il-gazzetta li, f’Awwissu tal-2010, [abbret il-possibbiltà li l-Papa Benedittu XVI kien se ja[tar Kardinal Malti.

L-ikbar spinta g[al de/i]joni rari b[al din setg[et kienet limpatt kbir li kienet [alliet i]]jara tal-Papa Benedittu XVI f’Malta f’April tal-2010.

Dik i]-]jara kienet se[[et f’mument mill-aktar kritiku g[all-Knisja Kattolika b’g[add ta’ ka]i ta’ pedofelija madwar id-dinja jkunu ]velati wie[ed wara l-ie[or, u anki l-fatt li lPapa Benedittu XVI intlaqa’ mill-Maltin b’entu]ja]mu li

P. Prospero Grech f’laqg[a mal-Papa Benedittu XVI

ssorprenda lil bosta. Dawn ilfatti kienu g[enu bis-s[i[ biex Malta kisbet post aktar prominenti f’g[ajnejn ilVatikan.

I]-]jara tal-Papa f’Malta f’April tal-2010 kienet ing[atat pubbli/ità kbira fil-media internazzjonali kemm g[allmod kif il-Maltin laqg[u lillPapa u anki min[abba l-laqg[a storika li l-Kap tal-Knisja

Kattolika g[amel fir-Rabat ma’ grupp ta’ vittmi ta’ abbu]i sesswali minn reli;ju]i.

Din kienet l-ewwel ]jara talPapa barra mill-Italja wara li faqqg[et il-kri]i tal-Knisja b’rabta mal-pedofelija. Kien proprju g[alhekk li g[ajnejn ilmedia internazzjonali kienet fuq Malta biex jaraw kif ilPapa se jkun milqug[, jekk hux se jsib protesti ostili jew

hux se jsib poplu [erqan biex jag[tih sinjal ta’ appo;; u ta’ kura;;, kif fil-fatt g[amel.

Il-fatt li P. Prospero Grech g[andu 85 sena jimpedih milli jivvota f’ka] ta’ elezzjoni g[al Papa ;did fl-eventwalità talmewt tal-Papa pre]enti. Dan g[aliex l-età stipulata g[al kardinali eli;ibbli g[all-vot ta’ Papa ;did hi ta’ 80 sena.

Fil-fatt il-kariga ta’ Kardinal, iktar milli wa[da e]ekuttiva, hi meqjusa prin/ipalment b[ala kariga ta’ presti;ju u dinjità.

Normalment il-Kardinali jin[atru mil-lista ta’ Isqfijiet li g[andha l-Knisja Kattolika, biss din mhijiex xi regola. Jekk wie[ed iqalleb l-istorja talKnisja jsib li kien hemm xi e//ezzjonijiet g[al din innorma. Biss f’ka]ijiet b[al dawn il-persuni nominati jin[atru Isqfijiet ftit qabel ma jkunu ordnati Kardinali.

Fl-istorja twila talKattoli/i]mu, Malta kellha Kardinal wie[ed biss, il-Belti Fabrizio SceberrasTestaferrata, li kien in[atar Kardinal mill-Papa Piju VII fl-1816.

Bniedem tal-poplu Il-Provin/jal tal-Patrijiet Agostinjani jikkummenta dwar P. Prospero Grech Patri Prospero g[andu karattru mill-aktar simpatiku, /ajtier, i[obb in-nies u n-nies i[obbu lilu. Hu bniedem talpoplu.

Hekk iddeskriva lill-Kardinal il-;did Malti P. Manuel Borg Bonello, il-Provin/jal tal-Ordni Agostinjan f’Malta, f’kumment li ta lil il-mument il-:img[a waranofsinhar ftit [in wara li l-Papa Benedittu XVI kien g[adu kemm ta la[bar li kien se ja[tar patri Agostinjan b[ala kardinal ;did Malti.

Il-Provin/jal tal-Agostinjani Maltin wera ru[u fer[an [afna b’din l-a[bar u kien l-ewwel wie[ed li fera[ personalment lil P. Prospero b’telefonata f’Ruma, fejn P. Prospero ilu residenti g[al bosta snin.

Hu kompla jiddeskrivi lil P. Prospero b[ala bniedem g[aref imma fl-istess waqt ta’ umiltà kbira.

P. Prospero Grech jin[atar b[ala Kumpann tal-Ordni tal-Mertu mill-President ta’ Malta George Abela fit-13 ta’ Di/embru li g[adda

“Konna [bieb sewwa meta konna flimkien Ruma. Hu kien il-lecturer tieg[i u nista’ ng[id li kien l-a[jar lecturer li qatt kelli. Kien kapa/i jg[allem tag[lim profond b’mod mill-aktar sempli/i.”

P. Manuel qalilna li f’Ruma P. Prospero hu ma[bub [afna.

“Il-koppji ;ejjin u sejrin ifittxuh g[all-pariri tieg[u, laktar dawk li jsibu l-problemi quddiemhom. Hu mhux biss jismag[hom u jag[tihom il-

pariri tieg[u, imma jibqa’ jsegwihom mill-vi/in. Ilkarattru /ajtier tieg[u g[adu j;orru mieg[u sal-lum.”

Minkejja l-età kbira tieg[u, P. Prospero g[adu jsuq lambretta u ju]aha kull nhar ta’ {add biex imur iqaddes fil-kappella Santa Monica, li l-patrijiet Agostinjani g[andhom ftit ’il barra minn Pjazza San Pietru, filVatikan. Hu jqaddes regolarment il-Quddiesa tat8.30 a.m. kull nhar ta’ {add u [afna jfittxu li jattendu g[allQuddiesa tieg[u.

Il-Provin/jal talAgostinjani Maltin qed jittama li sa jum il-[atra tieg[u b[ala Kardinal fi Frar li ;ej, P. Prospero jsib i/-/ans li ji;i Malta biex il-komunità Agostinjana ti//elebra mieg[u din il-[atra presti;ju]a fi [dan il-Knisja Kattolika.

11

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

IT-TARZNA> Li kien g[al-Labour din g[adha ma]]ra fuq l-ekonomija Maltija

Fil-pa;ni l-o[ra:

12 Kemm hawn b[al Salma Bibi^

13 Il-PN u l-libertà

14 Nag[a; bil-;u[ mhux mitmug[a

21

Ittri lill-Editur:

Parir ie[or ta’ Muscat

EDITORJAL il•mument

Stamperija Indipendenza Triq Herbert Ganado, il-Pietà - PO Box 37 Tel: 2596 5333 • Fax: 2596 5525 e-mail: mument@media.link.com.mt advertising@media.link.com.mt Editur: Victor Camilleri

Meta l-passi jittie[du f’waqthom Fil-jiem ta’ qabel ma ntemmet is-sena li g[adha kif g[addiet, kienu [afna dawk il-mezzi tal-media u opinjonisti li g[amlu spe/i ta’ rendikont ta’ dak li se[[ f’pajji]na tul dik is-sena.

Inevitab-bilment sar il-paragun dwar kif marret Malta filkonfront ta’ pajji]i o[rajn, l-aktar dawk fl-Unjoni Ewropea u partikolarment dawk fiz-zona ewro.

B’mod kemm jista’ jkun imparzjali u realistiku, kienu [afna dawk li waslu g[all-konklu]joni li g[alkemm il-kri]i laqtet lil Malta wkoll — g[aliex pajji]na ma jg[ix f’xi bozza maqtug[ g[alih — kien hemm qbil ;enerali li a[na ma batejniex daqs [addie[or. {are; ukoll li fil-qasam tax-xog[ol u l-impjiegi, pajji]na kien wie[ed mill-aktar li laqa’ tajjeb g[all-isfidi ;odda li nqalg[u.

Bilfors li kien hemm ra;unijiet tajbin g[al dan. U r-ra;uni ewlenija kienet li pajji]na [a passi f’waqthom ]mien qabel tfa//at il-kri]i propju biex jekk u meta jitfa//a l-maltemp, pajji]na jkun im[a]]em tajjeb u ma jinqabadx fuq sieq wa[da.

Illum qed naraw varjetà kbira ta’ mi]uri ta’ awsterità jidda[[lu fil-pajji]i kollha Ewropej u dan g[aliex kienu kostretti jaslu g[al dan min[abba l-effetti tal-kri]i li bdew jolqtuhom mill-qrib.

Istituzzjonijiet internazzjonali, b[all-Bank ?entrali Ewropew u l-Fond Monetarju Internazzjonali qed jag[tu huma stess direzzjonijiet dwar x’tip ta’ mi]uri ta’ awsterità g[andhom jittie[du quddiem l-i]viluppi li qed ise[[u.

Tlieta minn dawn il-mi]uri ta’ awsterità li l-pajji]i milquta qed ikunu kostretti jie[du huma: riforma fis-sistema tal-pensjonijiet; mi]uri li jsa[[u l-kompetittività tal-industrija; u privatizzazzjoni ta’ entitajiet li g[adhom jitmexxew millgvernijiet.

Jekk wie[ed i[ares ftit lura u jara kif mexa l-Gvern

Nazzjonalista f’dawn l-oqsma jsib li kien anti/ipa s-sitwazzjoni li qed ng[ixu b[alissa u [a passi f’waqthom meta ma kienx b’dahru mal-[ajt.

Fir-rigward tal-pensjonijiet, il-Gvern Nazzjonalista kien ilu jippjana riforma li mbag[ad wasal biex iwettaq l-ewwel fa]i tag[ha fl-2006. Li kien g[all-Partit Laburista dan ma sarx g[aliex fi kliemu stess, din il-problema “ma kinitx se tolqot lil Malta qabel il-perjodu 2025-2030”!

Dwar il-kompetittività tal-industrija, il-Gvern Nazzjonalista fl-2006 ukoll kien idde/ieda li l-festi pubbli/i li ja[btu fi tmiem il-;img[a ma jkunux kumpensati bi ;ranet ta’ vacation leave. Il-Partit Laburista kien g[amel battalja qalila dwar dan u sa[ansitra, fl-a[[ar programm elettorali tieg[u kien wieg[ed li “jer;a’ jda[[al il-prattika li l-[addiema kollha jing[ataw il-btajjel pubbli/i li jitilfu meta dawn jinzertaw ja[btu s-Sibt jew il-{add”.

Fil-ka] tal-privatizzazzjoni, il-Gvern Nazzjonalista a;ixxa bil-kbir u ne[[a minn idejh, fost l-o[rajn, ma]]ra kbira li kienet qed tifqa’ l-ekonomija tal-pajji]: it-Tarzna. B’hekk iffranka miljuni ta’ ewro f’sussidji li kienu jo[or;u biex isostnu industrija li ma kienet qed tirrendi xejn lill-pajji] [lief pi] li ried jin;arr.

Hawn ukoll, il-Partit Laburista g[amel battalja qalila u attakka lill-Gvern Nazzjonalista li ried jivvendika ru[u mill-[addiema.

Dawn huma fatti li ma jista’ jmerihom [add. Dawn kienu mi]uri g[aqlin u kura;;u]i li taw ri]ultat li llum nistg[u n[ossuh u narawh. Li kien g[al-Labour, minn dan kollu ma sar xejn u pajji]na /ertament li llum kien ikun jinsab mifni b[alma jinsabu tant pajji]i o[rajn madwarna.

Gvern Nazzjonalista ja;ixxi b’g[aqal u b’serjetà fil-[in propizju. Din hi l-akbar differenza bejn i]-]ew; partiti u turi li Malta g[andha [tie;a li titmexxa minn min hu kapa/i u mhux minn min jinqala’ biss g[all-paroli.

12

OPINJONI

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… arba kien hemm iljun li kellu kwalità spe/jali> jag[mel x’jag[mel, ma kienx jista’ jg[ajjat.

Minn dejjem kien hekk> bla vu/i. Imma filforesta [add ma kien jaf b’dil-kwalità.

Billi dil-[a;a, l-iljun innifsu irrealizzaha minn mindu kien ]g[ir [afna, [a l-okka]joni u tg[allem jitkellem b’mod ;entili ma’ kul[add. Tg[allem ukoll jikkonvini/i lill-o[rajn bl-ideat u l-opinjonijiet tieg[u bla ma jg[olli l-livell tal-volum ta’ le[nu.

Dil-[a;a rebb[itlu l-ammirazzjoni u l-fidu/ja ta’ dawk kollha li kienu jg[ixu fil-foresta. Imma darba l-iljun tkellem ma’ qa]qu] li kien tant stupidu u rasu iebsa, li l-iljun ma setax isib mod kif jikkonvin/ih. :ietu xewqa kbira li jg[ajjat malqa]qu]. Imma billi ma setax, [assu ]vanta;;at. :ietu idea, li dam xhur biex wettaqha. Ivvinta magna li tg[ajjat kull meta jkollu b]onnha.

Ftit wara li lestiha, il-qa]qu] re;a’ mar ikellem lill-iljun u dan tant iddejjaq, li kellu ju]a l-magna li kellha g[ajta li tbe]]a’. Il-qa]qu] [arab. Imma [arbu wkoll l-annimali l-o[ra. G[al xhur s[a[ ma dehrux. L-iljun sar imdejjaq u wa[du. Irrealizza li biex ji;bed l-attenzjoni tal-o[rajn ma kellux b]onn jg[ajjat. Bla g[ajjat kien miexi a[jar. Meta jitfa//a xi annimal, re;a’ beda jkellmu b’ton kordjali. U hekk re;a’ reba[ il-fidu/ja u l-[biberija tal-annimali l-o[ra.

D

Int u jien Allura n[allihom jag[mlu li jridu bija? Jag[mluni paljazza? Jirfsuni ta[t issaqajn? Jag[mlu bija li jridu?

Qisu f’did-dinja, almenu llum jekk ma tg[ajjatx u ma ssabbatx, ma tkunx ra;el, ja[sbuk bla sa[[a.

Kultant qisna qed ng[ixu f’so/jetà fejn min jifla[ i[awwel, u min jiskot jag[mluh tapit. Il-bully jirrenja u l-kwiet miskin g[alih. Qisha l-arroganza tirba[ fuq ilprudenza, u l-vjolenza tirba[ fuq it-tbatija.

Ma na[sibx li din hi xi [a;a tal-lum biss. Id-dinja dejjem imxiet bil-prin/ipju might is right. U hemm /ertu verità li l-arroganti spiss jidher rebbie[, u l-kwiet jidher tellief.

Imma spe/jalment fejn jid[lu r-relazzjonijiet (mara-ra;el, ;enituri-ulied, min i[addem[addiema e//), l-arroganza ma ttejjibhomx, anzi tg[arraqhom.

Bl-arroganza tista’ ]]omm sitwazzjoni esternament u artifi/jalment kwieta. Imma relazzjoni mibnija fuq il-bi]a’, ma t[alli qatt effetti tajba.

Ma na[sibx li hi virtù nisranija, li toqg[od g[al kollox u li t[allihom jag[mlu bik li jridu — spe/jalment meta fin-nofs ikun hemm kwistjoni ta’ in;ustizzja u#jew vjolenza. G[andhom jittie[du l-mi]uri ;usti u kultant ur;enti.

Imma vjolenza ma ti;ix mirbu[a bi vjolenza. Vjolenza bi vjolenza ssir gwerra.

G[andhom jinstabu mezzi

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pawlcam@gmail.com

effika/i — mhux dejjem fa/li — biex titwaqqaf l-arroganza.

Imma ]gur mhux mezzi vjolenti o[ra.

San Fran;isk de Sales darba qal: “Iktar taqbad dubbien b’qatra g[asel, milli b’mitt barmil [all”.

Taqbel mieg[u, [abib?

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, e[lisni mill-ispirtu tal-arroganza mill-kilba li g[andi li rrid dejjem nirba[ anke b’guffa;ni u theddid.

Ag[tini l-grazzja li ma nikkumbattix larroganza b’arroganza, li tkabbar id-distakk,

mhux tnaqqsu.

Ag[tini spirtu ta’ [lewwa ma’ kul[add spe/jalment man-nies l-aktar qrib tieg[i biex nag[raf nibni relazzjonijiet ta’ m[abba mhux ta’ bi]a’ u sottomissjoni.

Kemm hawn b[al Salma Bibi^ Ftit tal-jiem ilu g[ajnejja waqg[u fuq a[bar li nistqarr kelli naqra darbtejn g[aliex [sibtni qrajt [a]in. FilPakistan, pre/i]ament filprovin/ja tal-Balucistan, kien se[[ reat ikrah. Tfajla ta’ 17 il-sena jisimha Salma Bibi kienet aggredita mir-ra;el tag[ha ta’ 22 sena bl-isem ta’ Ghulam Qadir.

Wara li Ghadir kien sawwat lil Salma, rabatha b’[abel o[xon. I]da l-kbir kien g[adu ;ej. Kiesa[ u biered, Ghadir ippro/eda biex jaqta’ mnie[er u xufftejn il-mara tieg[u bi strument bil-ponta.

Barra li dan kien att terribbli u kattiv ’il fuq millimma;inazzjoni, kien ]velat li l-ebda passi ma kienu se jittie[du kontra Ghadir g[aliex fil-Pakistan ra;el jista’ kwa]i kwa]i jag[mel li jrid b’martu u jittrattaha kif jidhirlu hu!

Salma ma fel[itx g[al dan u heddet li toqtol ru[ha b’idejha jekk ma jsir xejn. S’issa l-ka] baqa’ ma nfeta[x.

Din hi storja wa[da ta’ vjolenza domestika li titwettaq minn eluf jekk mhux miljuni ta’ ka]i li jse[[u madwar id-dinja ta’ kuljum.

Tassew li l-ka] ta’ Salma hu wie[ed partikulari fl-estrem tieg[u i]da ta’ min wie[ed jislet [sieb minn din il-;rajja kerha u ta’ swied il-qalb.

Hu stmat li wa[da minn kull tliet nisa madwar id-dinja sofrew jew qeg[din isofru minn xi forma ta’ abbu] jew vjolenza sempli/ement g[aliex huma nisa.

minn Caroline Galea SALMA BIBI (fin-nofs), flimkien ma’ Salmon Taseer, il-Gvernatur tal-Punjab li nqatel propju dan l-a[[ar

Iktar minn hekk, wa[da minn kull [ames nisa ;ew, jew kienu su;;etti g[al xi attentat jew forma ta’ stupru fi]iku.

Fl-Uganda, tlettax fil-mija tan-nisa tilfu [in minn xog[lhom fid-dar jew fuq ilpost tax-xog[ol wara li kienu sofrew fi]ikament vjolenza mill-istess imse[bin tag[hom.

U jekk [sibtu li din xi problema ta’ pajji]i inqas ]viluppati [arsu lejn statistika fl-Istati Uniti.

Studju governattiv Amerikan ikkonferma li lvjolenza fuq nisa mill-istess imsie[ba tag[hom twassal g[al nefqa ta’ aktar minn $5.4 biljun f’kura bl-ispi]a filma;;or parti tintefaq fuq kura medika.Il-vjolenza domestika mhux xi fenomenu ;did.

Tul i]-]minijiet il-kun/ett, id-drittijiet u l-istatus tan-nisa

nbidel, ipprogressa u mar g[all-a[jar. I]da f’dan ilkuntest jibqa’ /ar li g[ad baqa’ [afna biex l-iskerz tal-vjolenza domestika jinqata’ jekk fil-fatt jista’ xi darba jinqata’ kompletament.

Il-vjolenza domestika hi sitwazzjoni diffi/ilissima mhux biss g[al min ikun vittma imma [afna drabi jaffettwa l-[ajjiet tan-nies ta’ madwarhom spe/jalment tfal u qraba intimi.

Il-vjolenza domestika tista’ tie[u [afna forom. Tista’ tkun diretta u /ioe wa[da fi]ika — l-abbuz fi]iku jista’ jkun f’forma ta’ swat jew forma ta’ abbu] sesswali.

I]da l-vjolenza domestika tista’ ti;i f’forom o[rajn ukoll pere]empju abbu] emozzjonali, verbali, psikolo;iku jew ekonomiku.

Ikun kif ikun dan l-abbu] hu kundanabbli u ta’ spiss i[alli effetti fuq il-persuna li tibqa’ tbati minnhom fit-tul ta]-]mien.

B’xorti [a]ina f’Malta wkoll je]istu ka]i ta’ vjolenza domestika. Studju li sar millFond So/jali Ewropew dan la[[ar ]vela fatti jew a[jar statistika li //arat xi ftit issitwazzjoni lokali fuq it-tema tal-vjolenza domestika.

Ir-ri/erka uriet li 12% ta’ dawk li rrispondew g[al survey li sar fost 1,154 persuna, ikonfermaw li kienu sofrew xi forma ta’ abbuz mill-imsie[ba tag[hom.

Dan ifisser li jekk issir stima fuq il-popolazzjoni kollha hemm potenzjal ta’ 14,367 mara li setg[u kienu jew huma vittmi ta’ xi forma ta’ vjolenza domestika.

info@carolinegalea.com

Dawn i/-/ifri huma sinjal /ar ta’ kemm g[ad hemm xi jsir f’dan il-qasam biex dan la;ir jinqata’ darba g[al dejjem.

Intant barra mix-xog[ol imprezzabbli li jwettqu l-forzi tal-ordni f’dan il-qasam ma nistg[ux ma nirrikonoxxux il[afna [idma li ssir milla;enziji governattivi b[allAppo;; u s-Sedqa u dawk talknisja b[all-Caritas.

Dan biex ma nsemmix il[afna xog[ol li jsir bil-kwiet u minn wara l-kwinti minn tant [addiema li ja[dmu ma dawn l-organizzazzjonjiet nongovernattivi.

Jibqa’ l-fatt li hemm b]onn tkompli titqajjem kuxjenza dwar l-effetti []iena talvjolenza domestika.

Bl-edukazzjoni u blg[arfien, il-vittmi ta’ din ilvjolenza jistg[u xi darba jin[allu minn dan il-madmad hekk mis[ut.

OPINJONI

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

13

Il-PN hu moviment li jista’ ji;;ieled g[al-libertà llum ukoll Ftit ilu fakkarna kif, 25 sena ilu, il-PN i;;ieled biex jara li f’pajji]na jkollna l-libertà.

Illum qed ng[idu li dak li fakkarna g[amilnieh biex f’pajji]na ma jer;ax ikollna ]mien meta jkollna ner;g[u ni;;ieldu g[al-libertà.

Dan il-[sieb ipprovokani na[seb dwar x’qed ji;ri f’pajji]na llum. 25 sena ilu kellna esperjenza fejn il;lieda g[al-libertà tal-Maltin kontra Maltin kienet tin[ass.

Kienet taqbida li niftakarha.

Il-laburisti kienu jo[olqu sens ta’ bi]a’.

Kienu waslu biex l-istat jo[loq frame-up fuq Pietru Pawl Busuttil li l-;ustizzja kienet imbag[ad iddikjarat inno/enti.

Il-vjolenza organizzata kellha skop u l-Partit Nazzjonalista kellu skop daqstant ie[or li ji;;ieled g[al-libertà g[aliex b’hekk kien qed ji;;ieled biex jiggverna ladarba kellu di;à l-ma;;oranza tal-voti favurih. Dak kien 25 sena ilu.

Illum f’pajji]na g[andna [akma? F’pajji]na llum g[andna vjolenza organizzata ta[kem fuq ilpoplu tag[na?

Jekk illum ng[id li l-PN g[andu jara fih innifsu dik lener;ija li g[andha te[les lill-poplu tag[na minn dak li qed ja[kimha, x’inkun qed infisser?

A[na qed ng[ixu ma[kuma^ Fil-gazzetta Christian Century tas-6 ta’ Frar, 1957,

Martin Luther King Jr kien kiteb artiklu li fih qal dawn il-kliem li se nikkwota e]att kif kienu miktuba: “…Throughout the era of slavery the Negro was treated in inhuman fashion.

He was considered a thing to

be used, not a person to be respected. He was a despersonalised cog in a vast plantation machine.

“The famous Dred Scott decision of 1957 well illustrates his status during slavery. In his decision, the Supreme Court of the United States said, in substance, that the Negro is not a citizen of the United States; he is merely property subject to the dictates of his owner.”

Ikkwotajt din il-kitba g[aliex nemmen li llum pajji]na g[addej minn ]mien fejn g[adna ffa//jati minn ]ew; sfidi partikulari. Dik ta’ ri/essjoni ekonomika, b[alma hu qed ise[[ f’pajji]i o[ra u, b[alma di;à se[[ f’pajji]i o[rajn, qed niffa//jaw ir-ri]ultat ta’ ri/essjoni fil-valuri u g[alhekk f’pajji]na qed niffa//jaw ukoll ri/essjoni so/jali fejn issa hawn min g[andu l-a;enda li jara li f’pajji]na jid[lu l-hekk imsej[a libertajiet /ivili.

Il-PN, li hu l-partit filgvern, g[andu fil-pre]ent din l-isfida li jara li pajji]na ma jispi//ax vittma ta’ ri/essjoni ekonomika i]da fil-fehma tieg[i g[andu wkoll id-dmir li jara li s-so/jetà tag[na tie[u l-aktar de/i]jonijiet responsabbli rigward x’dinjità jg[ix il-bniedem filkomunità tag[na.

Jien ma ng[idx li l-poplu Malti jrid jidde/iedi b’responsabbiltà x’libertajiet /ivili jg[ix i]da x’dinjità biha jrid jibqa’ jg[ix b[ala Malti u G[awdxi.

Quddiem din ir-realtà nara li toqg[od tajjeb ir-rilevanza bejn dak li kiteb Martin Luther King Jr fl-1957 u dak li qed ise[[ f’pajji]na llum.

Jien illum nittradu/i dak li kiteb Martin Luther King Jr

“Minkejja li tintu]a lkelma liberali l-persuna aktar ma tmur qed tidher li hi ma[kuma u ma g[adhiex persuna [ielsa li qed tgawdi d-dinjità umana infatti llum il-persuna umana f’so/jetà liberali saret ma[kuma minn [afna dipendenzi li sa ftit ilu kienu wkoll meqjusa illegali i]da issa qed jin[ass ukoll lisforz biex dawn iddipendenzi jkunu gradatament legalizzati.” minn Edwin Vassallo edwin.vassallo@gov.mt

mir-realtà tal-kitba tieg[u ta’ ]mienu g[al dak li qed ise[[ illum f’pajji]na b’din il-kitba tieg[i: “Matul i]-]mien ta’ [akma materjalista, il-Malti llum li [alla lilu nnifsu ji;i ma[kum minn dan l-ideal, qed ikun trattat b’mod inuman. Hu qed ji;i kunsidrat b[al o;;ett biex jintu]a mhux b[ala persuna li g[andha tkun rispettata.

“Illum il-bniedem ma[kum mill-ideal materjalista qed ikun meqjus b[ala o;;ett u]at mis-sistema li qed tipprova ta[kem lis-so/jetà.

Il-mezzi so/jali talkomunikazzjoni qed isostnu l-istatus tieg[u f’dan l-ideal liberali li qed ikun ri]ultat tal-ideal materjalista li listess mezzi talkomunikazzjoni liberali qed jippromwovu.

“Id-diversi mezzi so/jali tal-komunikazzjoni meg[juna wkoll minn element politiku li jsejja[ lilu nnifsu liberali, qed isostnu kontinwament li /ittadin Malti llum hu persuna moderna propjetà su;;etta g[al deci]joni li jie[u l-ideal liberali.

Je]isti xeb[

Jien nara xeb[ bejn dak li kien jin[ass fi ]mien Martin Luther King Jr u l-iskjavitù ta’ ]mienu u dak li qed ise[[ fisso/jetà tag[na llum. Forsi nammetti differenza wa[da. Li fl-1957 l-iskjavitù tas-suwed fl-Istati Uniti kien skjavitù impost i]da llum fil-kultura ta’ pajji]na dak li jien nikkunsidra l-iskjavitù li kull ma jmur qed i;ib fix-xejn id-dinjità umana tal-[ajja li jg[ix il-Malti u lG[awdxi mhix g[a]la imposta su;;ettivament i]da status li qed ikun mag[]ul ta[t /erti kundizzjonijiet ristretti tallibertà.

Nu]a l-fra]i “kundizzjonijiet ristretti” g[aliex nifhem li llum il-kultura tal-[sieb li tidde/iedi l-mod ta’ kif wie[ed jg[ix il-lifestyle tieg[u hu [akma li ftit li xejn tippermetti /erta g[a]la [ielsa.

L-g[a]la tal-PN G[alhekk, biex il-PN, permezz tal-ideal u l-valuri tieg[u, jag[]el li ji;;ieled g[al-libertà mill-[akma fuq id-dinjità umana ta/-/ittadin Malti u G[awdxi jrid lewwel nett jikkunsidra li lideal liberali hu fil-fatt [akma fuq il-vera libertà

umana g[aliex kull ma jmur qed tirridu/i l-persuna g[al o;;ett.

Il-PN jista’ i]da jippermetti lilu nnifsu jin[akem mill-ideal hekk imsejja[ liberali bl-isku]a li hu magna li trid tirba[ ilvoti u jidde/iedi li quddiem din il-[akma jibqa’ sieket biex ma jdejjaqx l-a;enti tal-ideal liberali li huma, prin/ipalment, il-mezzi talkomunikazzjoni so/jali.

Il-PN irid ma]-]mien jidde/iedi kif se ja;ixxi, jekk hux se jkollu l-kura;; li kellu 25 sena ilu jew li din iddarba jag[laq g[ajnejh u jippermetti li d-dinjità umana tkun mirbu[a u ridotta g[al o;;ett f’idejn il-poteri tas-suq u l-pja/iri u l-permissivi]mu tal-liberali]mu.

Ne[tie;u l-kura;; li nkunu differenti

Issa jew inkunu kura;;u]i, in[arsu madwarna u naraw din irrealtà jew li b’kura;; ukoll nidde/iedu li nkunu passivi u nippermettu lilna nfusna ‘nidhru’ sbie[. Issa l-g[adu tal-libertà mhux partit politiku li jinsab fil-gvern, kif kien 25 sena ilu. Issa l[akma hi l-istess mod ta’ [sieb tag[na, parti mixxewqat tag[na.

Nemmen li l-PN g[andu jara din l-opportunità u filvaluri li jispirawh jara dik lener;ija li tiddistingwieh mill-bqija tal-forzi politi/i f’pajji]na.

A[na li naraw l-istess realtà rigward l-attakk fuq id-dinjità umana fil-kultura tag[na g[andna nitkellmu g[aliex jekk nibqg[u siekta quddiem din ir-realtà, allura a[na nkunu kompli/i fittis[i[ tal-[akma li qed i;;ib fix-xejn il-valuri morali talpoplu tag[na.

Jien nemmen fil-kura;;… u int x’ta[seb?

14

OPINJONI

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Nag[a; bil-;u[ mhux mitmug[a Mhux jien ivvintajtu l-isem ta’ hawn fuq i]da jinsab filpoe]ija Lycidas ta’ John Milton. Hu bi//a mill-vers “the hungry sheep look up and are not fed”. Milton hawn ried jilmenta mill[idma pastorali dg[ajfa talKnisja Protestanta ta’ ]mienu.

Ftakart f’dan il-kliem meta qrajt l-artiklu Why the Church must change f’The Times tad-29 ta’ Novembru.

Ma kienx qed jikteb xi isqof jew qassis, imma kienet qed tikteb il-;urnalista Claudia Calleja. Anki jien nemmen li l-Knisja g[andha tinbidel.

I]da mhux fil-prin/ipji li fuqhom bnieha Sidna :esù Kristu u lanqas f’dawk sodi li g[allmu l-Kon/ilju :enerali tal-istess Knisja u li huma inti]i li jibqg[u g[al dejjem.

Tinbidel fl-im;iba u fil[idma tal-membri tag[ha, tant il-mexxejja kemm dawk li jaqg[u ta[t it-tmexxija tag[hom, rg[ajja u nag[a;.

Spe/jalment jekk ir-rg[ajja huma b’xi mod nieqsa fil[idma pastorali tag[hom u lo[rajn fil-fedeltà tag[hom g[al dak li jrid Kristu.

Jekk fhimt tajjeb limsemmija kitba, dan kien il-[sieb u s-su;;eriment talistess kitba tant tajba. Mhux talli naqbel i]da talli ng[id li ili nikteb f’dan is-sens,

f’kotba u f’;urnali, g[al bosta snin. Mhux biex nikkritika lill-Knisja i]da biex l-affarijiet jinbidlu g[at-tajjeb. Irnexxieli?

Jiddispja/ini li s’issa ma nistax ng[id “iva”.

Il-ma[]un Fost in-nuqqasijiet li minnhom ilmentat limsemmija kittieba, hemm lomelija. Iva, [afna huma lomeliji bla sugu u li birra;un ma jissodisfawx lissemmieg[a. La jissodisfaw u

lanqas jag[mlu veru ;id spiritwali. Anzi, f’xi ka]i, jag[tu lok g[al ilmenti ra;onevoli.

Ma tistax tag[mel omelija li tissodisfa u t[alli l-frott jekk ma g[andekx ilma[]un ;o fik, tant spiritwalment kemm intellettwalment. In[allu fil;enb l-‘ispiritwalment’, g[ax din hi [a;a wisq delikata u konfidenzjalment personali, anzi wkoll g[ax kul[add fa/ilment jifhem x’irrid ng[id b’dan il-kliem — ji;ifieri l-[ajja tar-ru[, mibnija fuq prin/ipji li Alla l-Imbierek tant jinsisti fuqhom!

Nitkellmu biss millpreparazzjoni intellettwali.

Din titlob preparazzjoni skolastika tajba fisseminarji, spe/jalment filqasam teolo;iku, tant

minn Mons. Anton Gauci

dommatiku kemm morali, u f’dak skritturistiku. Titlob ukoll preparazzjoni tajba f’dak letterarju.

■ Kif jista’ jkollok ma[]un serju u suffi/jenti f’mo[[ok, jekk ikollok preparazzjoni teolo;ika dg[ajfa?

■ Kif, jekk lanqas biss kotba ma jintu]aw filkorsijiet teolo;i/i, imma nillimitaw ru[na g[al ftit mijiet ta’ karti ttajpjati?

■ Kif, jekk sa/erdot ma jkollux numru ta’ kotba ta’ tag[rif reli;ju], fost l-o[rajn ta’ spjegazzjoni tal-Van;elu?

■ Kif, jekk il-preparazzjoni letterarja kienet wa[da tant dg[ajfa li qatt ma kien hemm studji ta’ letteratura Taljana, Ingli]a u Latina?

■ Kif, jekk is-seminaristi mhumiex jistudjaw kotba b[al Dante, Manzoni e//., Shakespeare, Milton, e//, u Vir;ilju, ?i/erun, Ovidju e//.?

Jekk il-letteratura spi//at mit-tag[lim fis-seminarji, kif jista’ jkun li jkollna sa/erdoti tal-affari tag[hom fit-tag[lim letterarju?

G[adni niftakar meta, firrivista Vita Pastorale, qrajt kemm l-Ar/isqof ta’ Aquila, fl-Italja, insista fuq il-[tie;a ta’ tag[lim tal-letteratura appuntu g[al dawk li huma omeliji tajba.

Alla jista’ jag[mel mirakli i]da ;eneralment i[alli li tipprepara ru[ek int u li jippreparawk tajjeb l-istudji.

Fis-Seminarji

G[andna veri seminarji kif tridhom il-Knisja? Ming[ajr ma nirreferi g[al ebda seminarju, nistaqsi biss jekk il-Knisja tridx li seminaristi jo[or;u kull week-end u jg[addu jumejn f’darhom?

Jew jekk tridx li seminaristi jo[or;u mis-seminarji kull meta jfettlilhom jekk ma jkollhomx lezzjonijiet!

Inkella jekk tridx li kull filg[axija jmorru passi;;ata sad-dar tag[hom.

Ma na[sibx li, kieku kellu jer;a’ ji;i San Karlu Borromeo, imsemmi g[all[idma tieg[u favur seminarji serji, se japprova dan.

Fl-1970, bil-firma talKardinal Garrone u talAr/isqof Schroffe, is-Santa Sede [ar;et ir-Ratio Fundamentalis Institutionis Sacerdotalis. Fost l-o[rajn riedet li s-seminarji minuri jibqg[u je]istu. G[aliex?

G[ax taf li l-formazzjoni reli;ju]a u intellettwali, fisseminarji minuri hi ta’ [tie;a enormi g[as-sa/erdoti ta’ g[ada. Imma x’;ara?

G[aliex ma obdejniex lisSanta Sede, imma ne[[ejna s-seminarji minuri? U tne[[ew minn superjuri li huma qatt ma kienu f’seminarji minuri.

Ma ninsewx li sempli/i skola sekondarja qatt ma tista’ tissejja[ ‘seminarju minuri’. Jekk tkun talKnisja, tissejja[ ‘skola sekondarja tal-Knisja’, b’differenza g[all-iskejjel sekondarji tal-Istat u dawk privati. I]da ma tissejja[x ‘seminarju minuri’, kif ;ieli naraw miktub f’;urnali.

Skola sekondarja fejn, b[al fi skejjel sekondarji o[rajn, jg[allmu anki bosta tfajliet.

Fejn hi l-formazzjoni reli;ju]a adatta g[al sa/erdoti f’dawn l-iskejjel sekondarji? Bis-sempli/i

lezzjonijiet li jing[ataw fillezzjoni tar-Reli;jon? G[al bosta snin jien kont surmast tar-Reli;jon fi skejjel sekondarji u g[al bosta snin kont kap ta’ skejjel sekondarji. Naf sewwa mhux biss bis-sillabu talistudju ta’ dan is-su;;ett i]da anki bl-istess tag[lim li fil-fatt jing[ata. U nieqaf hawn, g[alkemm nista’ nkompli nikteb [afna aktar fuq dan il-punt partikulari.

Mela n]ommu quddiem g[ajnejna dak il-kliem ta’ tant sustanza tar-Rumani: Nemo dat quod non habet.

Anki t-Taljani g[andhom proverbji b[al, tanto vali quanto sai u chi non ne ha, non ne versa. Il-bniedem qatt ma jista’ jg[id li jaf ‘[afna’ jew anki ‘bi]]ejjed’.

A[seb u ara, jekk ma jkunx tg[allem suffi/jentement kif se jag[ti lill-poplu.

Nie[du e]empju. Jekk listudju tal-Latin inqered, kif jista’ sa/erdot jag[mel u]u minn dak it-tag[lim abbundantissmu li jinsab f’kotba bil-Latin? U ara ma ji;ix xi [add ji//ajta u jg[id li qieg[ed tabil[aqq jistudja lingwa jekk ikollu biss lezzjoni fil-;img[a g[al xi sena jew tnejn.

Sa meta tne[[ew isseminarji minuri, il-Latin kien ji;i mg[allem g[al disa’ snin s[a[ b’lezzjoni kuljum u mbag[ad erba’ snin o[ra ta’ lezzjonijiet mog[tija bil-Latin.

Il-[tija fejn tinsab? Tg[id hi biss wa[da ta’ mexxejja lokali? Ma na[sibx. Anki mexxejja f’Ruma assolutament mhumiex ming[ajr [tija. G[aliex?

G[ax, meta f’xi ka]i mg[arrfa b’nuqqasijiet, g[al xi ra;uni jew o[ra ma ji[dux il-passi me[tie;a, kif Alla u l-Knisja jridu li jag[mlu. ?ar u tond.

Ming[ajr ma n[arsu lejn u/u[ umani.

Konklu]joni. Din ilkwistjoni ta’ nuqqas ta’ tag[lim lill-poplu b’omeliji tal-affari tag[hom qatt ma tista’ tissewwa jekk laffarijiet ma jitbiddlux bisserjetà. Iva, wa[da millbidliet li g[andu jkun hemm fil-Knisja fejn tabil[aqq hemm in-nuqqas. Biex tag[mel omeliji li j[allu lfrott, irid ikun hemm ilma[]un: ma[]un remot u ma[]un tal-qrib.

Inkella g[al kollox inutli nlabalbu, tant kittieba b[ali kemm mexxejja tal-Knisja anki b’Ittri Pastorali jew b’dokumenti mill-istess Santa Sede. ?ar u tond!

16

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

NEGOZJI }G{AR

In-negozji tag[na TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU

Mill-1 ta Jannar 2012 …

Jekk inti self employed, jew sid ta’ negozju ]g[ir ba]at f’Malta u li t[addem anqas minn g[axar persuni, u li qed tinvesti fin-negozju tieg[ek, g[al sena o[ra, se tkompli ting[ata 40% tal-ispejje] kollha li be[siebek tag[mel tul 2012, lura fil-but tieg[ek, fi kreditu fit-taxxa permezz taliskema Microinvest.

Mill-Ewwel ta’ Jannar ukoll, kull negozju ba]at f’G[awdex, u li fl-2012

be[siebu ikompli jinvesti, permezz tal-Microinvest, qed jer;a’ jing[ata 60% lura talispejje] kollha li be[siebu jonfoq f’kapital, fuq l-istess negozju tieg[u.

Fil-;img[at li ;ejjin il-

Gvern se jkun qed jintrodu/i skema ;dida ta’ g[ajnuna funanzjarja permezz talMicroGuarantee Scheme. Din se tkun skema fejn negozji li j[addmu anqas minn 20 impjegat, se jkunu jistg[u jie[du self li jista’ jvarja bejn 2,500 ewro u 100,000 ewro bil-gvern jag[millu tajjeb g[al 90% tal garanzija bankarja fuq l-istess self, li jissellef.

Sa Marzu li ;ej, kull sid ta’ negozju li waqa’ lura fil[lasijiet tal-pagamenti lidDipartiment tal VAT, jista’ japplika g[all-iskema li kienet imfassla apposta, biex ikun jista’ jirregolarizza ru[u fi ]mien stiplulat, ming[ajr ma je[el il-penali.

Wara s-su//ess miksub issena l-o[ra, g[as-sentejn li ;ejjin se tkompli tit[addem liskema tal-micro credit, jew kif mag[rufa a[jar il-BOV

Jeremie financial package

g[all-intrapri]i ]g[ar u medji, fejn kull sid ta’ negozju qed ikun offrut pakkett ta’ finanzjament li jkompli jsa[[a[ l-a//ess g[al finanzi, b’rati ta’ interessi vanta;;u]i u rekwi]iti kollaterali a[jar.

G[al perjodu ta’ tliet snin, b’se[[ mill-;img[a li g[addiet, kull kumpanija ;dida li se tkun qed titwaqqaf, fissettur kulturali u kreattiv, se tibda tkun e]enti mill-[las annwali tag[ha mal-MFSA. Mill-1 ta’ Jannar, jekk intom koppja li ta[dmu ttnejn, anke jekk fis-settur privat, u g[andkom it-tfal, se tkunu tistg[u tibdew timlew il-formola tat-taxxa tag[kom ta[t komputazzjoni ;dida ilkomputazjoni-;enitur, u b’hekk se tkunu tistg[u tibdew tiffrankaw bejn 150 ewro u 840 ewro fis sena f’taxxa.

Dan hu mezz ie[or ta’ tra[[is fl-income tax biex tkompli titwettaq weg[da o[ra elettorali.

Jekk inti negozju li se twettaq xi investiment, li jaqa’ ta[t il-kategoriji ta’ ri/erka u innovazzjoni, jew f’xi

kategorija o[ra li hi identifikata mill-Malta Enterprise, b[ala kategorija li taqa’ ta[t l-iskemi ta’ g[ajnuna permezz tal-fondi ERDF, tista’ tibda tipprepara biex sax-xahar li ;ej ( Frar 2012 ), ikollok l-informazzjoni kollha mi;bura u lesta u tkun tista’ tapplika biex tie[u g[ajnuna minn fond ta’ 8 miljun ewro, li qed jitpo;;a g[ad-di]po]izzjoni ta’ dawk kollha li japplikaw u jkunu eli;ibbli, f’din ir-raba’ sej[a.

Jekk inti mara li ta[dem mal-gvern, fis-settur privat, u se jkollok tarbija, mill-Ewwel ta’ Jannar 2012, bdejt tkun intitolata g[al 16-il ;img[a g[al 2012, u 18-il ;img[a g[all-2013, maternity leave im[allsa mill-Gvern bir-rata ta’ 160 ewro fil-;img[a.

Anke n-nisa li ja[dmu b[ala self employed, minn din issena ’l quddiem se jkunu qed jing[ataw dawn l-erba’ ;img[at, im[allsa mill-Gvern.

Jekk inti omm, li g[adu kif kellek wild, u li t-taxxa tieg[ek taqbe] l-2,000 erwo, u issa g[a]ilt li ter;a’ tid[ol lura g[ax-xog[ol, bi skema li

re;g[et ;iet esti]a g[al sena o[ra, inti mintix se t[allas taxxa g[al sena s[i[a, ikun kemm ikun l-ammont ta’ taxxa dovuta. Din hi skema ta’ tax holiday g[allommijiet li jibqg[u ja[dmu wara li jkollhom it-tfal.

G[al din is-sena, ilGvern qed jer;a’ jinvesti 11 miljun ewro g[al skemi u ta[ri; g[all-[addiema.

Dan is-servizz ta’ ta[ri; g[al [addiema qed ikun offrut mill-ETC u jista’ jibbenefika minnu kull imprenditur u sid ta’ negozju li jixtieq i[arre; lillimpjegati tieg[u biex ikun jista’ jtejjeb il-produttività u l-kwalità ta’ servizz li joffri.

Jekk inti missier self employed li g[andek tfal ta[t is-sittax-il sena jg[ixu mieg[ek, u li kont tiddikjara d[ul min-negozju tieg[ek ta’ ’l fuq minn 23,000 ewro u kont tir/ievi 250 ewro f’children allowance g[al kull wild, b’se[[ minn din issena, b’de/i]joni li t[abret fl-a[[ar Ba;it, qed ting[ata 100 ewro ]ieda f’childrens allowance fuq kull wild .

minn Anton Vella

Jekk int persuna li ta[dem fis-settur tan-negozju, ftakar li minn dan ix-xahar ’il quddiem, int se jkollok il-

possibbiltà li tag[mel u]u minn servizz ;did li se jibda jkun offrut g[all-ewwel darba mill-uffi/ini tal-business first fi Gwardamangia. Dan se jkun il-one-stop-shop fejn sid ta’ negozju jkun jista’ jinqeda a[jar, b’aktar professjonalità, b’inqas burokrazija u b’inqas [ela ta’ [in.

Dawn huma biss ftit millbenefi//ji li mill-1 ta’ Jannar 2012, kull self-employed jew sid ta’ negozju, jista’ jkun li se jkun qed jibbenefika minnhom.

L-appell tieg[i f’dawn lewwel jiem tas-sena hu biex kul[add i[ares ’il quddiem b’kura;; u flimkien ninvestu bil-g[aqal, nirb[u l-isfidi u ndawruhom f’opportunitajiet, u b’hekk inkomplu niggarantixxu x-xog[ol, Awguri g[al sena ;dida mimlija su//essi fin-negozju tag[kom!

NEGOZJI }G{AR

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Business First jitnieda fil-;img[at li ;ejjin Hekk kif fil-;img[at li g[addew il-Malta Enterprise mexxiet l-uffi//ji ewlenin tag[ha minn San :wann lejn Tal-Pietà wara li rran;at dak li kien l-Istitut tal-Healthcare flIsptar San Luqa, fi ]mien qasir il-Korporazzjoni se tniedi ilBusiness First, fejn aktar minn [amsin servizz mog[ti minn dipartimenti jew entitajiet differenti tal-Gvern se jibdew jing[ataw minn ta[t saqaf wie[ed.

Fil-fatt, il-Business First se jkun wie[ed mis-servizzi ewlenin tal-Malta Enterprise blg[an li jiffa/ilita l-[ajja tannegozji, kemm dawk ]g[ar kif ukoll dawk kbar, kemm jekk lokali kif ukoll jekk barranin.

Dan billi jservi b[ala one-stop shop li jipprovdi servizz /entralizzat g[an-negozju u b’hekk jiffranka [afna ;iri minn dipartiment g[all-ie[or.

G[alkemm mhux esklusiv g[alihom, is-servizz se jkun ta’ benefi//ju partikolari g[allkumpaniji li jkunu g[adhom qed jibdew, peress li dawn spiss ikollhom ix-xkiel li ;ej minnuqqas ta’ g[arfien jew informazzjoni dwar dak li g[andhom b]onn biex jag[mlu l-ewwel passi tag[hom fiddinja tan-negozju.

Fil-fatt, Business First se jkun qieg[ed jipprovdi din linformazzjoni u aktar minn hekk, se jkun qieg[ed ukoll jg[in lin-negozji japplikaw g[al sensiela ta’ servizzi minn ta[t saqaf wie[ed. B’dan il-mod, issid tan-negozju jkun qieg[ed ukoll jiffranka [afna ;iri minn dipartiment g[all-ie[or u jkun

jista’ jiffoka aktar fuq l-attività ekonomika f’mument kru/jali g[an-negozju tieg[u, filwaqt li jkollu s-ser[an tal-mo[[ li jkun qed jag[mel il-formalitajiet kollha li jkun hemm b]onn.

Fost o[rajn persuna li tkun qed tifta[ kumpanija f’Malta tista’ tmur f’Business First u minn hemm tirre;istra l-isem tal-kumpanija u l-kumpanija nnifisha; tapplika g[al-li/enzji tal-impjieg; tirre;istra lkumpanija g[all-fini tat-taxxa u tal-VAT; titlob il-li/enzja tannegozju; tapplika g[allistallazzjoni tas-servizzi taddawl u l-ilma… u [afna servizzi o[rajn.

Minbarra dan, Business First se jkun qed jipprovdi wkoll lg[add kbir ta’ servizzi, skemi u appo;; ie[or li l-Malta Enterprise toffri lin-negozji ba]ati f’Malta.

Mat-tnedija tas-servizz, se titwaqqaf ukoll il-linja 144 fejn wie[ed ikun jista’ j/empel g[al aktar informazzjoni jew g[ajnuna, filwaqt li s-servizzi eventwalment jing[ataw ukoll online permezz tas-sit www.businessfirst.com.mt.

Flimkien mar-ristrutturar talorganizzazzjoni li sar fix-xhur li g[addew u mar-rebranding talKorporazzjoni li l-Malta Enterprise g[adha kif [abbret, ir-rilokazzjoni lejn l-uffi//ji l;odda f’Tal-Pietà u t-tnedija tal-Business First g[andhom jg[inu lill-Malta Enterprise toffri servizzi u fa/ilitajiet a[jar lill-klijenti kollha tag[ha.

Fl-istess waqt, il-Malta Enterprise tkun tista’ ti;bor aktar frott mix-xog[ol tag[ha u ttejjeb

id-dehra tag[ha f’g[ajnejn ilklijenti li jag[mlu u]u misservizzi tal-Korporazzjoni.

B[ala parti mir-rebranding, il-Malta Enteprise biddlet lidentità vi]wali tag[ha u adottat dehra aktar moderna u li g[andha l-g[an li tg[inha ti;bed l-attenzjoni u til[aq aktar investituri barranin kif ukoll tg[in lin-negozji Maltin meta jkunu qed ifittxu swieq barranin permezz tal-g[ajnuna mog[tija mill-Malta Enterprise.

Dawn l-inizjattivi fil-fatt huma inti]i biex jg[inu lillKorporazzjoni fix-xog[ol tag[ha u ttejjeb il-mod kif i]]omm kuntatt mal-klijenti tag[ha, kemm jekk huma negozjanti Maltin kif ukoll jekk huma barranin, irrispettivament mid-daqs u t-tip ta’ negozju li huma g[andhom.

Fil-kuntest ta’ ]minijiet diffi/li ferm, fejn l-investiment dirett barrani madwar id-dinja kollha naqas b’madwar 15 filmija, il-Malta Enterprise g[amlet l-almu tag[ha biex tassigura li Malta jkollha sena o[ra tajba ta’ investiment barrani, partikolarment meta mqabbel mal-pajji]i o[rajn fl-Ewropea.

Dan ix-xog[ol issarraf flapprovazzjoni ta’ g[add kbir ta’ pro;etti li kienu approvati matul l-2011, li hi l-a[jar sena f’dawn l-a[[ar snin fir-rigward ta’ opportunitajiet g[allinvestiment f’pajji]na bilpro;etti jaqb]u l-150 miljun ewro ta’ investiment u b’mijiet ta’ impjiegi ;odda li se jin[olqu fis-snin li ;ejjin b’ri]ultat ta’ dan.

Dawn il-pagni dwar in-negozji ]g[ar u s-self employed Infakkru li dawn i]-]ew; pa;ni dwar in-negozji ]-]g[ar u s-self employed huma mi;burin u koordinati minn Anton Vella.

il-gazzetta jew direttament lil Anton Vella fuq anton.vella@gov.mt jew /emplu fuq 25998276

Dawk il-qarrejja li g[andhom xi su;;erimenti, informazzjoni jew xi artikli relatati ma’ dawn is-su;;etti u li jixtiequ jippubblikawhom f’dawn il-pa;ni jistg[u jibag[tuhom lil din

Napprezzaw il-kummenti tal-qarrejja tag[na dwar il-kontenut ta’ dawn il-pa;ni u dwar kull aspett li g[andu x’jaqsam man-negozji ]g[ar u mas-self employed.

17

18

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Fjuri biex isebb[u L-ispirtu tal-[ajja Sur Editur, Prosit lill-Ministeru g[ar-Ri]orsi u Affarijiet Rurali g[all-kwantità ta’ [wat li re/entement tqieg[du f’[afna toroq tal-belt kapitali. Bil-fjuri ;o fihom jag[tu aktar kulur u [ajja lill-ambjent.

Nifhem jien li dawn il-[wat g[andhom g[add ta’ toqob fil-qieg[ biex l-ilma jisqihom u l-kumplament jg[addi minn ;o fihom g[al barra.

Altrimenti x-xtieli jimirdu.

B[alma jbatti r-ri[ u taqa’ l-kalma u kollox jitmewwet hekk ukoll l-ispirtu jitlef mill-qawwa tieg[u li bil-mod tonqos u tiddewweb.

Hu l-ispirtu li jag[ti l-[ajja lill-;isem u g[alkemm il-[ajja titbiel, il-[e;;a ti/kien u l-memorja tintilef, l-ispirtu tal-[ajja jibqa’ jittamana fit-tisrim tag[na.

Li jonqos hu li ta[t il-[wat jitqieg[du spe/i ta’ saqajn tal-;ebel li jaqtg[u l-[wat minn mal-qieg[a g[ax inkella l-ilma ma jsibx mnejn jg[addi.

Fejn l-art tinklina (b[al fin-ni]la msej[a ‘TalGan/’), il-[wat hemm b]onn li ji;u mserr[in livell. Jekk le, parti mix-xtieli tie[u ilma ]ejjed waqt li l-o[ra tibqa’ kwa]i xotta.

B. KOMSEN

Il-Belt Valletta

Il-festa tal-Kun/izzjoni fl-Imqabba

Dak li llum jag[tiha l-[ajja d-dinja tilqg[u bejn dirg[ajha i]da xejn ma jibqa’ milli kien u l-ispirtu li darba fawrilna qalbna issa jsib ix-xkiel li jkun g[alina fuq quddiem fil-mixja tag[na g[all-[elsien.

PHILIP CASSAR I]-}urrieq

Sur Editur, Bejn il-:img[a 2 u t-Tnejn 12 ta’ Di/embru 2011 kienet /elebrata l-festa tal-Immakulat Kon/epiment ta’ Marija filparo//a tal-Imqabba. Il-festi fet[u propju nhar il-:img[a 2 ta’ Di/embru 2011 bil-bidu tan-Novena tal-Immakulata Kun/izzjoni fil-knisja parrokkjali.

Nhar il-{add 4 ta’ Di/embru filg[odu saret i//erimonja tal-[ru; min-ni//a tal-istatwa tal-Madonna tal:ilju u l-espo]izzjoni tag[ha fuq il-bradella artistika.

Il-:img[a 9 ta’ Di/embru saret serata mu]iko-letterarja mill-Banda Madonna tal-:ilju

fil-Knisja Parrokkjali talImqabba. Lejlet il-festa, isSibt 10 ta’ Di/embru, isSezzjoni }g[a]ag[ Madonna tal-:ilju organizzat attività so/jali fil-ka]in.

L-g[ada l-{add 11 ta’ Di/embru kien jum il-festa tal-Immakulata Kun/izzjoni.

Is-Sezzjoni }g[a]ag[ Madonna tal-:ilju [adet sehem fil-Quddiesa tal-10 am b[ala ringrazzjament ta’ din la[[ar sena ta’ [idma. Fl-4pm bdiet Quddiesa Kantata /elebrata minn Dun David Torpiano.

Wara [ar;et il-pur/issjoni solenni bl-istatwa artistika u devota tal-Madonna tal-:ilju, organizzata u mmexxija millKonfraternita tal-Immakulata Kun/izzjoni, bis-sehem talKleru, devoti u poplu.

L-istatwa ng[atat mer[ba kbira mid-devoti fuq izzuntier tal-knisja u waqt dan il-pellegrina;; devozzjonali, ing[ad ir-ru]arju u tkantaw diversi innijiet Marjani.

Ma’ d[ul il-pro/essjoni, tkantat l-antifona, ing[atat ilbarka sagramentali u saret /elebrazzjoni ewkaristika.

Il-festi esterni komplew bi programm mu]ikali mill-Banda Madonna tal-:ilju ta[t iddirezzjoni tas-Surmast Andrew Calleja, fil-pjazza ewlenija talImqabba, kif ukoll attività so/jali fil-ka]in tas-So/jetà b[ala konklu]joni tax-xandiriet fuq Tal-:ilju FM 95.4.

Il-festi g[alqu nhar it-Tnejn 12 ta’ Di/embru permezz talikla tradizzjonali fil-ka]in, fejn f’atmosfera briju]a, ;ew fi tmiemhom i/-/elebrazzjonijiet ad unur Marija Immakulata filparro//a tal-Imqabba.

Din il-festa hi parti minn sensiela ta’ attivitajiet b[ala konklku]joni tas-sena /entinarja mit-twaqqif tasSo/jetà Mu]ikali Madonna tal:ilju.

MARVIN SCIBERRAS

P.R.O. So/. Mu]. Madonna tal-:ilju Mqabba

L-isba[ g[otja Sur Editur, L-ewwel avvent ta’ Kristu kien i]-]erniq tal-glorja t’Alla; fit-tieni mi;ja, ilglorja tas-Sultan tiddi b[axxemx ta’ nofsinhar u tibqa’ tiddi g[al dejjem ta’ dejjem.

Tweldilna tifel, ng[atalna iben; is-setg[a tkun fuq spallejh, u jsemmuh: “Kunsillier talg[a;eb, Alla setg[an, Missier g[al dejjem, Prin/ep tas-sliem.” (Isaija 9:6).

L-ismijiet glorju]i tasSalvatur tag[na jikkorrispondu g[allb]onnijiet ta’ ru[na.

Il-Mulej hu kunsulier; u dan jikkorrispondi mal-[tie;a tag[na g[all-g[erf u gwida fil-mog[dija tal-[ajja.

Il-Mulej hu qawwi u dan jikkorrispondi mal-[tie;a tag[na g[as-sa[[a u l-qawwa biex ng[ixu kif jog[;ob ’l Alla u neg[lbu kull xkiel.

Il-Mulej hu Missier, u dan jaqbel mal-b]onn tag[na ta’ xi [add li jipprovdielna u jie[u [siebna b’mod sod u flistess [in ;entili.

Il-Mulej i;ib il-pa/i, u dan

jaqbel mal-[tie;a tag[na li nit[abbu m’Alla u maxxewqa ta’ mistrie[ u trankwillità f’ru[na.

Mhux biss. Il-Mulej hu wisq glorju] g[ax…

It-tag[lim tieg[u hu talg[a;eb; l-g[erf li jag[tina bil-wisq aqwa mill-a[jar li tista’ toffri d-dinja.

Il-qawwa tieg[u hi divina, hu ‘Alla setg[an’, m’hemmx qawwa fl-univers akbar minn tieg[u u g[alhekk hu jag[tina reb[a ]gura fuq l-g[edewwa kollha tag[na.

Hu jibqa’ g[al dejjem, ‘Missier g[al dejjem’; qatt mhu se nattendu l-funeral ta’ dan il-Missier; qatt mhu se jixjie[ u qatt ma se j[allina orfni.

Il-pa/i li kisbilna j[arisha bl-awtorità tieg[u ta’ Prin/ep; hu l-ewwel fuq kollox u kul[add. It-tmexxija tal-univers hi fuq spallejh, u g[as-setg[a tieg[u m’hemmx tmiem.

Fost l-g[otjiet sbie[ li tana Alla, m’hemmx o[la millg[otja li ma titfissirx bilkliem. Alla tana lil Ibnu!

DR. JOSEPH MIZZI {’Attard

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Min hu s-sod u min hu d-dg[ajjef (II) Sur Editur, Nhar il-{add 6 ta’ Novembru 2011 Joseph Muscat akku]a lil Lawrence Gonzi li hu dg[ajjef.

Dg[ajjef kien Joseph Muscat, kif ukoll kien superfi/jali u opportunist meta b[ala kap tal-PL nhar l-

Erbg[a 13 ta’ Awwissu 2008 kien mar fil-pjazza ta’ Ra[al :did jipprotesta flimkien malunion privile;;jata, il-GWU, kontra l-privatizzazzjoni tatTarzna.

Lawrence Gonzi, g[ax serju u onest fil-politika tieg[u, g[amel dak li skont u[ud kien

messu ilu li sar u [eles lil Malta minn pi] kbir li kien qed jiekol il-finanzi nazzjonali.

Ta’ dan g[andu l-apprezzament tal-poplu Malti.

G. CASSAR {al Luqa

Korta vista — sptar tal-onkolo;ija Sur Editur, Il-Gvern Nazzjonalista qed jibni monument ie[or fejn tid[ol is-sa[[a tal-poplu Malti.

Dan hu l-isptar ;did tal-onkolo;ija bi spi]a ta’ kwa]i 60 miljun ewro.

L-Unjoni Ewropea se to[ro; 49 miljun ewro permezz tal-ERDF filwaqt li l-Gvern Malti se jo[ro; biss 9 miljun ewro. Issa hawn fejn tid[ol il-korta vista jew nuqqas ta’ vi]joni tal-PL.

Li kieku se[[ dak li kien ried b’tant sa[[a Joseph Muscat qabel l-1 ta’ Mejju 2004 ji;ifieri li Malta tilqa’ barra mill-Unjoni Ewropea allura ma kien ise[[ xejn minn dan l-isptar.

Allura mbag[ad hemmhekk tassew li kien ji;ri li Joseph Muscat ma jara l-ebda kantun minn dan l-isptar.

Dan hu xempju ie[or tal-g[aqal laburista!

JOHN BORG

In-Naxxar

L-Elezzjoni :enerali L-iswed fuq l-abjad tat-12 ta’ Di/embru, 1981 Sur Editur, Jidher /ar minn dak li qed jinkiteb fil-media li l-laburisti l-qodma huma infuskati b’dak li kien pubblikat fil-25 anniversarju tal-;rajja ‘TalBarrani’, il-mewta kiefra ta’ partitarju fil-ka]in tal-PN filGudja u l-frame-up moq]ie] fuq Pietru Pawl Busuttil ta’ {al Safi.

Kieku jistg[u j[assruhom mill-istorja ta’ Malta.

G[alxejn! Dawk hemm jibqg[u biex jitturmentaw il[atja u jg[allmu lin-nies li lqerq u l-vjolenza frott qares jipprodu/u.

Il-qerq kien je]isti g[aliex (ta[t Gvern So/jalista) idDistretti Elettorali g[allelezzjoni ta’ Di/embru, 1981, kienu mbag[bsa u l-istess kienu g[all-elezzjoni li kienet waslet f’Mejju, 1987.

Il-gerrymandering [adem fl1981 i]da falla fl-1987 g[ax kienet idda[[let il-proviso (fuq insistenza tal-PN flOppo]izzjoni) li l-partit li jkollu l-ma;;oranza ta’ voti, ikollu dritt jiggverna. U nnazzjonalisti [ar;u rebbi[in, minkejja l-ostakli li g[amlilhom ir-re;im.

Il-vjolenza jista’ jaraha u jifhimha tifel ta’ 10 snin, g[ax qieg[da sa[ansitra fir-ritratti.

In[ajjar lill-kittieba ta’ dawn il-;rajjiet indenji g[a//iviltà, jistiednu lil min kien b’xi mod xhud tag[hom, jirrakkonta b’mod qasir, x’ra u x’[ass matulhom biex ]gur u qatt ma jer;a’ ji;ri dak li ;ara f’dak i]-]mien ta’ prova g[al pajji]na.

U.T.D.

{ad-Dingli

Sur Editur, Nag[mel referenza g[all-artiklu li j;ib l-isem, ‘Qtilnihom darbtejn’ iffirmat mid-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista Toni Abela (l-orizzont, 6 ta’ Di/embru, 2011).

F’dan l-imsemmi artiklu nkiteb dan il-kliem: “Niftakar qisu lbiera[ li, qabel l-Elezzjoni tal-1981, Dom Mintoff kien iddikjara li ma kienx lest jiggverna jekk ma jkollux il-ma;;oranza warajh.

B[al donnu kien jaf x’jista’ ji;ri bid-distretti kif kienu mqassmin…”.

Irrid infakkar li r-ri]ultat uffi/jali (approvat mill-Kummissjoni Elettorali), ta’ l-Elezzjoni :enerali (12 ta’ Di/embru, 1981) kien jaqra hekk: Partit Laburista - 34 si;;u parlamentari b’109,990 vot validu, Partit Nazzjonalista - 31 si;;u parlamentari b’114,132 vot validu.

Tg[id dan ifisser li d-distretti elettorali setg[u kienu mbag[bsa apposta^

EDWARD TORPIANO Il-Furjana

19

G[aqal mag[sur ta’ tliet mexxejja Sur Editur, Kif ;a ktibtlek drabi o[ra, il-Partit Laburista tant hu nieqes mill-g[aqal filpolitika tieg[u li kelliema laburisti qed i[ossu l-b]onn li kull darba li jift[u [alqhom quddiemhom jesponu miktuba l-kelma g[aqal.

F’din l-ittra jien se nsemmi okka]joni unika fejn fiha deher l-g[aqal mag[sur ta’ tliet mexxejja laburisti konsekuttivi, ji;ifieri KMB, Alfred Sant u Joseph Muscat.

Dan ;ara nhar l-Erbg[a 13 ta’ Awwissu 2008 fejn fil-pjazza ta’ Ra[al :did kienet saret laqg[a ta’ protesta kontra l-politika tal-Gvern Nazzjonalista li jipprivatizza t-Tarzna.

Pre]enti f’dik l-okka]joni kien hemm ukoll is-sotto tmexxija l-;dida tal-PL — Toni Abela, An;lu Farrugia, e//.

Mal-g[aqal ta’ dawn ixxellugin kien hemm pre]enti wkoll l-g[aqal tal“ferg[a industrijali talMoviment tal-{addiema”, ji;ifieri tal-GWU b’Tony Zarb, Pawlu Bugeja u o[rajn. Il-kelliema f’dik il-

laqg[a dakinhar [ar;u b’fost l-aqwa g[aqal li qatt smajna.

Min qal li t-tarzna se tispi//a biex tkun bi//a spekulazzjoni tal-art u jinbnew flats u vilel, u min qal li hemm ;ew (it-Tarzna) tag[hom u jikkmandaw huma, u min ippropona li jmorru Kastilja u jekk isib il-bieb mag[luq jift[u b’rasu.

Insomma proposta wara lo[ra ta’ g[aqal kbir!

Issa [a ni;i lura g[at-tliet mexxejja laburisti pre]enti dakinhar f’Ra[al :did.

Li kien g[alihom itTarzna llum g[adha qieg[da hemm tixrob il-finanzi nazzjonali u tkabbar bil-kbir id-dejn tal-pajji] (jew [ofra) li bih il-PL konsistentement u regolarment jipprova jwerwer lill-poplu Malti.

Dak g[aqal! Imbag[ad dawn tal-labour jakku]aw lil Gonzi li hu dg[ajjef!

Kienu l-par idejn sodi tieg[u li bidlu pi] nazzjonali f’azjenda li miexja ’l quddiem u qed tispi//a tkun ta’ ;id g[allpajji].

JOHN MUSCAT

{al Luqa

20

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

ITTRI LILL-EDITUR

Rigal personali

Alla j[arisna milli ninsew l-img[oddi

Sur Editur, Hawn min fil-ftit ;ranet qabel l-a[[ar tassena, jieqaf kemmxejn mill-[idma normali tieg[u u ja[seb x’jista’ jag[mel biex itejjeb xi [a;a fil-[ajja tieg[u.

Jag[mel ri]oluzzjoni u ;ieli jiktibha u j]ommha ta[t g[ajnejh b[al, ng[idu a[na, fid-djarju, fil-kalendarju, jew f’rokna ta’ kwadru mal-[ajt, biex ma jinsihiex u jibqa’ j[abrek biex jaqta’ xewqtu.

Kif jaf kulmin hu a;;ornat, it-tipjip hu spi]a g[as-sa[[a u g[all-but. Jindebbolik minn ;ewwa u jobromlok kemxa flus.

Double-blow, jg[idu l-Ingli]i.

Mela x’hemm isba[ minn ri]oluzzjoni f’da]-]mien li jaqta’ linja grassa bejn ilpassat u l-;ejjieni?

Parir li jaqta’ fil-la[am il-[aj: (1) O[ro; il-pakketti tas-sigaretti li g[andek ma[]una fil-kexxun.

(2) Mur bihom fil-kamra tal-banju.

(3) G[affi;hom u armi t-tabakk tag[hom dritt g[al ;ol-vaska.

(4) Ifflaxxja.

(5) Ifra[ u strie[ int u tara kollox jg[ib, g[ax g[amilt pja/ir kbir lil sa[[tek, u ffrankajt ]jara wara l-o[ra l-isptar sakemm ilmard isammrek f’sodda u ma tinqalax minnha.

(6) Ibqa’ kostanti u t[oss li g[andek sinsla.

(7) G[allem b’g[emilek lil min u i]g[ar minnek.

T. SALIBA Il-Marsa

Jum is-sa/erdot Sur Editur, Nhar il-{add 4 ta’ Di/embru 2011, it-Tieni {add talAvvent, f’Malta i//elebrajna Jum is-Sa/erdot.

Is-sej[a tas-sa/erdozju hi grazzja spe/jali. }gur li din issej[a Alla ma jag[tihiex lil kul[add. Niftakru li s-sa/erdot hu uman, jibqa’ uman u fa/li jonqos b[ali u b[alek. Illum is-sa/erdoti qed jir/ievu formazzjoni tajba u xierqa g[a]-]minijiet tag[na.

Is-sa/erdot, g[aliex hu uman, i[oss ta’ uman, i[obb u jag[der ta’ uman. Lis-sa/erdot in[obbu, ng[inu u niddefendih b’qalbi kollha. Nirringrazzjah tal-[idma tieg[u. Illum ilvokazzjonijiet m’g[adhomx tant numeru]i, u hemm diversi fatturi g[al dan fosthom li lfamilji saru anqas numeru]i u li hawn aktar xi jfixkel. ?ert li Alla jibqa’ jsejja[ persuni g[al din il-[idma flg[alqa tieg[u li hi l-Knisja.

Irrid inkun attent g[ax jista’ jkun li Alla jkun qed isejja[li u ma nindunax. Irrid ukoll nag[mel il-parti tieg[i billi jekk in[oss din is-sej[a, nie[u parir u nitlob.

Meta nisma’ b’xi nuqqas niftakar li anki jien b[ala mi]]ewwe; u int, hu x’inhu listat tieg[ek, nistg[u ni]baljaw u nkunu rridu li

jg[adruna. Alla biss ma ji]baljax g[aliex Hu l-istess qdusija.

Is-sa/erdot hu dak li nista’ nafdah, nifta[ qalbi mieg[u bla ebda [las. G[andna [afna sa/erdoti anzjani li taw [ajjithom f’[idma sa/erdotali.

G[amlu u g[adhom jag[mlu [afna ;id u, g[alkemm anzjani, kienu kapa/i dejjem ja;;ornaw ru[hom ma]]mien. Tie[u gost titkellem mag[hom g[ax jafu jin]lu f’kull livell u sitwazzjoni.

Kemm sa/erdoti jag[mlu xog[ol fis-skiet u fis-satra!

Kemm sa/erdoti u reli;ju]i //a[[du mill-familja u [bieb tag[hom u marru jwasslu la[bar it-tajba u lil Kristu, anki b’riskju g[al [ajjithom.

Il-g]ejjer Maltin taw mijiet ta’ sa/erdoti u reli;ju]i biex ja[dmu fl-artijiet tal-missjoni.

Irridu niftakru fihom bit-talb u l-g[ajnuna tag[na. Alla biss jaf kemm ;id sar u g[adu jsir.

In;ibu quddiem g[ajnejna lA[[ar ?ena tal-Mulej :esù.

Fit-testment wie[ed i[alli la[jar u l-aktar affarijiet prezzju]i lil ta’ madwaru u lill-ma[bubin tieg[u. Hekk g[amel :esù fl-a[[ar ikla tieg[u. Ried jibqa’ mag[na u baqa’ mag[na.

In;ib fil-menti tieg[i kemm kliem sabi[ beda jg[idilhom

biex i[obbu lil xulxin kif [abbhom hu. :esù, li hu listess qdusija u m[abba, jag[milha ta’ qaddej u jin]el ja[slilhom saqajhom. Hawn naraw l-umiltà kbira ta’ :esù, Alla mag[mul bniedem.

Wara li [aslilhom saqajhom, [a l-[ob], bierku u qasmu mal-ma[bubin tieg[u. Hekk g[amel bl-inbid; bierku u qalilhom: “Ixorbu minnu lkoll” u talabhom jag[mlu dan b’tifkira tieg[U. F’dak il-lejl :esù waqqaf ]ew; Sagramenti kbar: lEwkaristija u s-Sa/erdozju. :esù [alla f’idejn issa/erdot biex ja[fer iddnubiet. Irridu niftakru li lQrar hu att ta’ umiljazzjoni fejn tistqarr il-[tijiet tieg[ek.

Niftakru li anki s-sa/erdot innifsu biex jin[afrulu ddnubiet u n-nuqqasijiet tieg[u jrid jag[mel b[ali u b[alek, jistqarr [tijietu quddiem sa/erdot ie[or. Il-Papa wkoll g[andu l-konfessur tieg[u.

Hu Alla li ja[fer id-dnubiet fil-pre]enza tas-sa/erdot meta a[na nersqu niedma u sog[biena f’dan l-att ta’ umiljazzjoni.

Grazzi lis-sa/erdoti kollha dedikati g[all-vokazzjoni kbira tag[hom.

JOSEPH PAUL TONNA

Birkirkara

Sur Editur, Fix-xahar ta’ Di/embru 2011, il-Partit Nazzjonalista u lGvern immexxi minnu, koxjenzjo]ament fakkar ilkatina ta’ tra;edji politi/i li kienu se[[ew 25 sena ilu, (1986) fosthom: ■ Il-ka] tal-Mass Meeting tal-PN fi]-}ejtun, li kien ipprojbit bla ;ustifikazzjoni ta’ xejn mill-Gvern So/jalista; ■ Il-vjolenza istituzzjonalizzata fuq il-mi;emg[a g[al dak il-Mass Meeting fitTriq ‘Tal-Barrani’; ■ L-isparatura fuq il-ka]in tal-PN ta’ {al Tarxien; ■ L-isparatura fuq il-ka]in tal-PN tal-Gudja u l-qtil flistess ka]in tal-inno/enti Raymond Caruana; ■ Il-frame up tal-inno/enti Pietru Pawl Busuttil f’{al Safi mill-Forza tal-Ordni u loxxenitajiet politi/i li segwew wara.

Sadattant, fl-istess xahar ta’ Di/embru, il-PN ;ustament fakkar ukoll ittbag[bis elettorali mill-Partit u l-Gvern So/jalista ta’ Malta fl-Elezzjoni :enerali ta’ 30 sena ilu (1981) u liskandli politi/i li segwew wara.

Alla j[arisna jekk qatt xi darba ninsew l-img[oddi, kien x’kien. Ag[ar minn hekk, Alla j[arsina jekk ma nitg[allmu xejn millimg[oddi!

Issa, f’daqqa wa[da, nibet kor ta’ il[na so/jalisti u laburisti Maltin, li qed jinsistu li ma g[andniex niftakru u nfakkru minn xiex g[adda l-poplu ta’ Malta u G[awdex 25 – 30 sena ilu!

Ma jriduniex niftakru u nfakkru, g[ax f’dak i]-]mien u g[al kwa]i 17-il sena s[a[, il-bravi tal-MLP kienu tkess[u bil-kbir u kienu arroganti mal-poplu, salpunt, li xi w[ud minn fosthom kienu anke saru u la[qu l-grad ta’ ‘kriminali’.

Kienu strument ta’ firda enormi fil-poplu tag[na.

Allura llum qed jist[u u ma jridux jisimg[u l-img[oddi ikreh tag[hom, li kien farrak lil Malta u G[awdex u li kien ]ebla[na mad-dinja /ivilizzata. Il-verità twe;;a’, aktar u aktar meta l-verità ilha [ier;a ftit ftit u jidher li fadal x’jo[ro; u x’jinstema’. {ajr lil Alla talli [dimna fuq il-ba]i tar-rikon/iljazzjoni.

Ifisser, bl-istess ra;unament ta’ dan il-kor, li ma jriduniex niftakru u nfakkru fil-qtil talinno/enti Karen Grech u ttra;edja li minnha g[addiet din il-familja li g[adha titlob li ssir ;ustizzja, b[alma qed titlob il-familja ta’ Raymond Caruana!

Lanqas iriduna niftakru u nfakkru l-istra;i tal-arrest, linternament, id-deportazzjoni u l-e]ilju fil-;ungla Afrikana tal-g[axriet ta’ Maltin fleqqel tal-gwerra (1939 – 1945) u dan, bil-vot ta’ politi/i o[rajn Maltin flAssemblea Le;islattiva u, fuq kollox, meta l-Qorti Maltija ;a kienet ipprote;iet lil dawn l-imsejkna vittmi politi/i, li kissruhom fi]ikament u mentalment bil-familji tag[hom b’kollox!

Iriduna ma niftakrux u ma nfakkrux li l-PN kien l-awtur pere//ellenza fil-qbil dwar tibdil fil-Kostituzzjoni ta’ Malta, 1974 u 1987 fost okka]jonijiet o[ra.

Iriduna nisktu u ninsew dan kollu u aktar, partikularment dak li qed insemmi, g[ax dawn kienu l-a[[ar tokki talagunija tal-gvern so/jalista (1971 – 1987) li kien daqq hu stess bl-g[ajnuna ta’ dawk li wettqu azzjonijiet kriminali tal-ag[ar tip.

Kull ;rajja, sabi[a jew kerha, hi x’inhi, g[andha tibqa’ titfakkar biex minnha nitg[allmu u biha nimmaturaw [alli fostna jibqg[u jsaltnu d-dritt u l;ustizzja.

WALTER CAMILLERI

Santa Venera

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

21

MEPA flessibbli^ Parir ie[or ta’ Joseph Muscat

Sur Editur, Silvio Parnis dan l-a[[ar ]vela li l-Partit Laburista qed jiltaqa’ ma’ ]viluppaturi li, skont hu, huma interessati jibnu lukandi fin-na[a t’isfel ta’ Malta fuq art privata tag[hom jekk ikun hawn Gvern Laburista.

Mistoqsi g[ala dawn ma jressqux il-pro;etti tag[hom issa, qal li “dawn aktar komdi ja[dmu ta[t Gvern Laburista milli ta[t Gvern Nazzjonalista”.

Parnis kompla qal li dawn ilpro;etti mhux se jkun hemm diffikultà biex isiru g[aliex, dejjem skont hu, hemm grupp ta’ esperti, inklu] nies filMEPA, li qed jg[inu lilu u lillPL biex jag[mlu pjan g[an-na[a t’isfel ta’ Malta.

Dwar dak li qal Parnis g[alissa mhux importanti nkunu nafu ta’ min huma jew fejn qeg[din e]att dawn l-artijiet privati ta’ dawn l-i]viluppaturi ‘komdi mal-PL’.

I]da kul[add irid ikun jaf kif huma klassifikati b[alissa dawn l-artijiet ji;ifieri jekk hux fabbrikabbli jew ODZ. Interessanti nkunu nafu wkoll skont l-esperti u n-nies fil-MEPa [bieb tal-[bieb tal-PL kemm hu smat li jiswew issa l-artijiet privati ta’ dawn l-i]viluppaturi ‘kodmi mal-PL’ u kemm jistg[u jsiru jiswew jekk ikun il-ka] li tinqaleb il-klassifikazzjoni tag[hom mill-MEPA.

J. MALLIA {al Tarxien

Kuntatti tajbin Sur Editur, Nhar il-{add 4 ta’ Di/embru Silvio Parnis kien intervistat fuq Radju Malta waqt il-programm L-istampa kollha.

Parnis tkellem dwar pro;etti li /erti ]viluppaturi huma interessati jwettqu fin-na[a t’isfel ta’ Malta jekk ikun hawn Gvern Laburista. Forsi dawn di;à kienu mwieg[da li /erti green areas jew arji fl-ODZ jin[ar;ulhom il-permessi talbini^ Wara kollox ma ninsewx li lPL stqarr kemm-il darba li se jimxi fuq il-passi tal-gvernijiet laburisti tas-snin sebg[in u tmenin!

Parnis kompla spjega li dwar dawn il-pro;etti mhux se jkun hemm diffikultà biex isiru g[aliex skont hu hemm ‘esperti’ li jinkludu nies fil-MEPA, li qed jg[inu lilu u lill-Partit Laburista biex jag[mlu pjan g[an-na[a t’isfel ta’ Malta.

Dan ma hu xejn g[ajr ind[il politiku parti;jan min-na[a talPartit Laburista fil-MEPA! Niftakru li issa n-nies talMEPA (periti, esperti e//) huma kollha impjegati full-time, appuntu biex ikun eliminat ilperiklu ta’ konflitt ta’ interess u allura l-lealtà ta’ dawn limpjegati g[andha tkun biss lejn il-MEPA. (1) Nistaqsi: Dawn l-ajutanti tal-PL g[andhom permess millMEPA biex jag[mlu dan^ (2) Nistaqsi: G[al li jista’ jkun din l-g[ajnuna ta’ dawn “in-nies fil-MEPA” ma tinkludix il-[ru; jew il-leakage ta’ informazzjoni

sensittiva^ ?erti informazzjoni u dettalji li jitressqu lill-MEPA b’konnessjoni ma’ pro;etti tista’ tiswa [afna jekk tin[are; u tkun mg[oddija lill-investituri jew ]viluppaturi kompetituri.

(3) F’/irkustanzi b[al dawn wie[ed jista’ jid[ollu dubju li /erti nies fil-MEPA jistg[u jkunu ttentati biex xi applikazzjonijiet ikunu a;evolati filwaqt li o[rajn ikunu ostakolati. Forsi hawnhekk fejn jid[lu l-[bieb tal-[bieb jew lg[edewwa tal-g[edewwa!

(4) F’/irkustanzi b[al dawn wie[ed jista’ jid[ollu dubju li jistg[u jsiru ostakoli flapplikazzjonijiet biex ikun hemm dewmien [alli n-nies to[odha kontra l-gvern.

(5) F’/irkustanzi b[al dawn wie[ed jista’ jkun ittentat jikkuntattja /erti ‘nies filMEPA’ biex l-applikazzjoni tieg[u tit[affef u f’/irkustanzi b[al dawn wie[ed imbag[ad jista’ j[ossu ‘obbligat’ lejn is‘salvatur’ tieg[u!

(6) Ma ninsewx li /erti applikazzjonijiet lill-MEPA jkopru pro;etti li jiswew miljuni kbar ta’ ewro jew pro;etti li jistg[u jo[olqu numru sabi[ ta’ impjiegi.

Na[seb li b’dak li stqarr Silvio Parnis, il-klijenti talMEPA li f’[afna ka]i huma katalisti importanti fl-ekonomija Maltija, jista’ jid[lilhom dubju u ma g[adx g[andhom mo[[hom mistrie[ dwar l-applikazzjonijiet tag[hom.

M. CASSAR {a]-}ebbu;

Sur Editur, Parir li ma jg[oddx g[al Malta hu dak dwar il-kumpanija Sargas. Skont Joseph Muscat ilgvern g[andu ja//etta l-offerta tas-Sargas li jibni dan l-impjant f’Delimara biex ilkontijiet tad-dawl u l-ilma jor[su bin-nofs.

Joseph Muscat, ta’ mazzun li hu, bela’ din il-lixka u [aseb li sab l-okka]joni biex jg[ajjar lill-gvern li kellu soluzzjoni u ma a//ettahiex.

Fl-ebda [in Joseph Muscat ma jg[id li dan l-impjant ji;i jiswa 900 miljun ewro kif lanqas ma jg[id minn fejn se jipprovdi dawn il-flus. L-aqwa li qed jag[mel kampanja kontra l-gvern u favur Sargas!

Issa bdew [er;in il-fatti li jista’ jkun hemm problemi serji kieku kellu jsir u jit[addem dan l-impjant ta’ Sargas kif irid Joseph Muscat.

Waqt il-programm Bondi+ tal-{amis 8 ta’ Di/embru 2011, ing[ad li dan l-impjant ja[dem bil-fa[am i]da l-irmied li jipprodu/i jista’ jkun radjuattiv. Qed taraw kemm g[amel sewwa l-gvern li qabel jikkommetti ru[u favur jew kontra, talab lill-esperti talEnemalta biex jaraw dan l-impjant g[andux ikun a//ettat jew le! Anke biex ikun ]gurat li ma ssirx [sara fis-sa[[a tal-poplu Malti. Din l-informazzjoni tahielna Henrik Fleisher, ilKap E]ekuttiv ta’ Sargas.

L-istess Fleisher ikkonferma li dan lapparat li qed jipproponu g[al Malta g[adu s’issa qatt ma g[amlu wie[ed b[alu.

Dwar l-irmid radjuattiv, il-Professur Edward Mallia, lecturer fl-Università ta’ Malta, ikkonferma li dak l-irmid tal-impjant ta’ Sargas jista’ verament ikun irmid radjuattiv.

Fl-istess programm ta’ Bondi+ [adet sehem Marlene Pullicino li qalet li meta Sargas g[amlu l-pre]entazzjoni tag[hom f’Malta hi ma attendietx. Dan meta hi lkelliema tal-Partit Laburista dwar lEnemalta.

L-aqwa li Joseph Muscat [a /ans biex jikkritika lill-gvern.

Marlene Pullicino, fl-istess programm qalet li dwar l-ispi]a ta’ 900 miljun ewro hi ma tid[olx f’dak id-dettall. B[al dak li qallu l-flus se jaqg[u mis-sema. Daqshekk jag[mlu studji l-kelliema tal-Partit Laburista!

G[ax l-estensjoni tal-power station se tit[addem bil-heavy fuel oil, tal-PL qalu li se nipperikolaw is-sa[[a tal-Maltin. Dan meta kien a//ertat li l-emissjonijiet jikkonformaw mal-istandards tal-UE. Dan minbarra li lMEPA tat il-permess biex din tit[addem minn Jannar li ;ej.

Barra minhekk twaqqaf kumitat biex jimmonitorja l-emissjonijiet biex sa Settembru 2012 jirrapporta lura lill-MEPA. Hekk meta jsiru l-affarijiet bit-trasparenza u bis-serjetà.

Fl-istess programm kien pre]enti wkoll

Michael Briguglio, i/-Chairman tal-AD. Dan qabel mal-Gvern li Malta ma g[andhiex isservi ta’ guinea-pig g[aliex dan l-apparat g[adu ma kien ippruvat fl-ebda pajji]. Dan barra, li skont l-AD, din g[andha teknolo;ija ta’ Frankenstein u li t[amme;. Din hi tteknolo;ija li qed jappo;;ja Joseph Muscat.

Allura l-prospett ta’ rmid radjuattiv ma jinkwetahx lil Joseph Muscat^ Mur afdahom fil-gvern lil Joseph Muscat u lill-Partit Laburista!

Joseph Muscat skop wie[ed g[andu, li jkun Prim Ministru ta’ 39 sena. I]da jkun a[jar g[alih li ma jg[oddx il-flieles qabel ifaqqsu u jrabbi l-g[aqal biex ikun politiku serju li jista’ jkun kredibbli.

L-g[aqal fil-politika trid turih bil-fatti. U fatti s’issa Joseph Muscat g[adu ma uriniex. {lief gimmicks u pariri []iena ma taniex.

B’hekk irid jirba[ l-elezzjoni tal-2013^ Taf x’inhu ]gur^ L-elementi li kien irnexxielu jibda jra]]an u jwarrab Alfred Sant mill-Partit Laburista, re;a’ [addanhom mieg[u Joseph Muscat fl-istess waqt li jg[id li hu progressiv u liberali u li g[andu New Labour. I]da kul[add jaf li b’nies b[al Alex Sceberras Trigona, Karmenu Vella, George Vella, Joe Debono Grech, Leo Brincat u o[rajn, Joseph Muscat ma jista’ jkollu qatt New Labour.

Fl-istess [in mhu se jirnexxilu qatt jid[aq bil-poplu Malti fl-elezzjoni tal-2013. Il-poplu jikkonvin/i ru[u bil-fatti mhux bil-gimmicks u bil-weg[di fierg[a lil kul[add kif qed jag[mel Joseph Muscat.

Sewwa qal il-Prim Ministru biex lillpoliti/i ni;;udikawhom mhux biss b’dak li jg[idu u jag[mlu i]da wkoll bir-ri]ultat.

Ir-ri]ultati huma l-prova ta’ Lawrence Gonzi fit-tmexxija ta’ Malta. Kieku smajna mill-pariri li ssu;;erielna Joseph Muscat kien ikollna disfatti mhux su//essi.

Li kien g[al Joseph Muscat la d[alna flUE, la da[[alna l-ewro, ma kellniex na//ettaw l-HSBC, waqqafna bank kummer/jali bejn il-GWU u l-Partit Laburista, Malta tu]a l-veto fl-Ewropa, kellna nadottaw il-mudell ekonomiku ta’ ?ipru; kellna n]ommu t-taxxa tas-CET flok il-VAT. Ma’ dawn trid i]]id tant pariri []iena u foloz o[ra li mnalla kellna x-xorti li fittmexxija kien hemm Gvern Nazzjonalista u mhux Gvern Laburista g[ax kieku konna wie[ed mill-pajji]i tal-Ewropa li jinsabu mifnijin bil-qg[ad, bid-dejn u b’nuqqas ta’ investiment u allura, per konsegwenza, b’nuqqas ta’ xog[ol li kien jirri]ulta millpariri ta’ Joseph Muscat.

L-g[aqal ma takkwistahx billi tikteb slogan. L-g[aqal takkwistah bil-galbu li jrid ikollok fl-interess nazzjonali.

JOE CILIA {’Attard

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

28-29 Teatru

Il-kalendarju tal-BOV g[all-2012 • Ara pa;na 40

32

?inema

Pawlu Curmi ‘Il-Pampalun’

26

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

C O L L A G E LETTERATURA

It-tieni :abra Poetika ta’ Therese Pace (Therese Pace> ‘Meta Tkellimni Hi…’ poe]iji.

Stamperija Printwell Ltd., Kordin 2011. ISBN 9789995701048. 93 fa//ata) Fost il-figuri tad-diskors tispikka sew il-metafora.

Biex nag[ti e]empju ta’ dan nislet strofa mill-poe]ija

Ri/ensjoni> Alfred Massa

Wara s-su//ess li kellha lewwel ;abra poetika tag[ha Arpe;;i (2003), Therese Pace dan l-a[[ar ippubblikat it-tieni ;abra, bl-isem Meta Tkellimni Hi… Jiena nara rabta bejn dawn i]-]ew; ;abriet mil-lat ta’ kontinwazzjoni, jew a[jar, ]vilupp. G[ax il-[ajja talpoeta hi wkoll mixja li aktar ma jg[addi ]-]mien l-istess poeta aktar jimmatura f’xog[lijietu. Fil-fatt, tul dawn is-seba’ snin bejn Arpe;;i u Meta Tkellimni Hi…, fil-fehma tieg[i, Pace immaturat [afna kemm tematikament u wisq aktar stilistikament.

Il-kritiku letterarju Ingli] Matthew Arnold (18221888) fil-kitba tieg[u The Study of Poetry i[ares lejn il-poe]ija b[ala thought and art together. Na[seb li kulmin jaqra din il-;abra jifhem kemm dan hu minnu.

Il-Professur Charles Briffa, fid-Da[la Kritika li nise; g[al dawn il-poe]iji, jistqarr /ar u tond li lpoe]ija ta’ Therese Pace “tqanqal il-[sieb”. G[aliex?

G[ax filwaqt li l-poetessa tipprova tesprimi [sibijietha, fl-istess [in tistieden lillqarrej biex hu jipprova jag[ti sehmu biex jifhem ilmessa;; li qed twassallu.

Hawn jid[ol l-aspett artistiku; il-[ila tal-poeta fin-nis;a ta’ vrusu.

M’hemmx dubju li Therese Pace timpenja lill-qarrej serjament g[ax kemm illingwa;; kif ukoll l-istil li t[addem xejn ma huma [fief.

Anzi, [afna drabi hi to[loq impatt fit-tensjoni bejn it-tqil u l-[afif. Naturalment, dan hu rifless fil-ma;;oranza talpoe]iji Maltin u barranin li naqraw fi ]minijietna.

Jekk wie[ed jifli sew illingwa;; li tu]a Pace, isib li dan tant mhux komuni li hi stess [asset il-[tie;a li fuq folja separata (li setg[et kienet parti integrali millktieb innifsu) tat it-tifsir ta’ bosta kliem arkajk li g[amlet u]u minnu.

U[ud mill-qarrejja forsi jistennew li f’din il-:abra se jsibu lil Therese femminista.

I]da dan mhux il-ka].

Hi tesprimi [sibijiet u tikkummenta dwar temi attwali li jolqtu lill-umanità intera.

Pace t[ossha preokkupata dwar il-we;g[at u dwar tant problemi li l-bniedem tallum qed ikollu j[abbat wi//u mag[hom.

Hi stess tistqarr filKelmtejn Qabel li, “it-tema prin/ipali f’din il-:abra hi rrelazzjoni fid-diversità tag[ha”.

Relazzjoni bejn ;enituri u wlied, bejn bniedem u ie[or, bejn /ittadin u art twelidu, bejn il-bniedem u l-ambjent in;enerali.

Sfidant

Mara

Fuq il Bejt

Obelisk

Pace tag[ti importanza wkoll lid-dimensjoni ta]]mien, fejn il-pre]ent hu effett tal-passat u fl-istess [in hu l-kaw]a tal-futur.

Dan, g[ax tifhem tajjeb li kull poe]ija hi dejjem attwali u rilevanti g[al kull ]mien. Kien g[alhekk li Nilde Iotti, eks Speaker talParlament Taljan, f’intervista li saritilha mill;urnalist Antonio Lombardo kienet stqarret: Ho sempre amato di più i poeti che gli eroi. Anche se

Pubblikazzjoni ;dida bis-Salmi Responsorjali Il-Kummissjoni Litur;ija Interdjo/esana ppubblikat ktieb bis-Salmi Responsorjali g[all-{dud ta’ matul is-sena litur;ika.

Is-Salm Responsorjali hu element li kiseb apprezzament ;did fil-litur;ija ta’ wara lKon/ilju Vatikan II. Tlettax-il seklu ta’ tradizzjoni kienu rridu/ew issalm g[al vers wie[ed jew tnejn bejn il-qari tal-lezzjoni u tal-Evan;elju.

Peress li l-Isqfijiet mi;bura g[all-Kon/ilju qablu li j;ibu

’l quddiem l-im[abba g[attag[rif [elu u [aj tal-Kotba Mqaddsa, spi//ajna b’siltiet itwal mis-salmi f’kull /elebrazzjoni tal-Quddiesa.

G[aldaqstant ilKummissjoni Litur;ija Interdjo/esana stiednet lisSurmast Raymond Sciberras biex jikkomponi mu]ika g[asSalmi Responsorjali tal-{dud.

Il-mu]ika tal-widna li [oloq g[andha tg[in biex, kemm jista’ jkun, fil-parro//i jkollna /elebrazzjoni awtentika tassalm.

:

B[ax-xoqqa ma[sula inxtorbot dinjietu: mis-sodda sal-pjanu sal-kubu tan-nurse.

Therese Pace tu]a diversi forom mit-tradizzjonali b[assunett ( ) sal-modern ( ), imma l-aktar li tqarreb lejn il-modern. Jidher li l-vers [ieles hu l-favorit tag[ha; dan g[ax naturalment il-poeta jtih aktar libertà biex jesprimi [sibijietu. ?erti poe]iji jqarrbu sew lejn ilpro]a ( ), imma anki hawn wie[ed ma jistax inaqqas mill-mertu tag[hom.

Il-poeta Taljan Eugenio Montale (1896-1981) fidDiskors li g[amel meta ng[ata l-Premju Nobel g[alLetteratura (1975) fost [wejje; o[ra kien qal: molta poesia d’oggi si esprime in prosa!

Kollox ma’ kollox din ittieni :abra poetika li g[andna f’idejna tkompli tikkonferma kemm Therese Pace hi poetessa stabbilita sew f’pajji]na. Anzi, nazzarda ng[id li isimha [are; b’sa[[tu wkoll barra minn xtutna.

Il-ktieb jista’ jinxtara ming[and l-awtri/i stess billi tiktbu fl-indirizz elettroniku embulus@gmail.com jew ming[and il-[anut tal-kotba Agius and Agius.

Hemm ]ew; ver]jonijiet ta’ din il-pubblikazzjoni: Ilktieb g[all-orgni u s-salmista u l-ie[or g[all-kor u l;emg[a.

Dawn il-kotba jinsabu g[all-bejg[ mill-Kurja Ar/iveskovili u mill-[wienet ewlenin.

L-edizzjoni b’qoxra iebsa tal-ktieb g[all-orgni u ssalmista, flimkien ma’ erba’ demo CDs, tinbieg[ bil-prezz ta’ €50, filwaqt li dik tal-kor u l-;emg[a (qoxra ratba) qed tinbieg[ g[all-prezz ta’ €10.

molte volte i poeti sono allo stesso tempo eroi!

Imma g[alkemm din il:abra poetika tista’ titqies b[ala wa[da so/jali, fl-istess waqt ma jonqsux l-emozzjonijiet u s-sentimenti li ming[ajrhom il-poe]ija titlef [afna mis-siwi tag[ha.

Meta n[ares lejn lingredjenti li jsawru l-arti poetika ta’ Therese Pace ninnota li primarjament insib il-lingwa;;, il-mu]ikalità, ilfiguri tad-diskors u n-nis;a tal-versi nfushom.

C O L L A G E TAG{RIF

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

27

Tliet unuri g[al Nectar Group fil-‘Malta People Awards 2011’ Nectar Group, li jinsab f’Ta’ Qali u li hu involut flimportazzjoni u d-distribuzzjoni ta’ firxa wiesa’ ta’ prodotti tal-ikel u xorb, reba[ tliet unuri matul ilpremjazzjoni tal-Malta People Awards li kienet organizzata mill-Human Resources Development (FHRD).

Nectar Group reba[ fi tliet kategoriji differenti fosthom, ‘E//ellenza permezz tat-Teknolo;ija’ g[al pro;ett pilota fuq kompjuter tablet imsemmi NectarActive Market Navigator, ‘Tag[lim u }vilupp’ bil-programmi ta’ ta[ri; fosthom in-Nectar Sales Academy, u ‘Prestazzjoni u G[arfien’ g[as-sistema ta’ prestazzjoni u g[arfien im[addma minn Nectar bl-isem ta’ BEST (Building Efficiency and Success Together).

Din kienet serata indimentikabbli g[all-Grupp g[aliex dakinhar li reb[u l-premjijiet inzerta li kien ukoll l-20 anniversarju mit-twaqqif tal-Grupp.

Fi/-/erimonja ta’ din is-sena [adu sehem 19-il kumpanija ewlenija, b’total ta’ 32 sottomissjoni li kienu e]aminati f’seba’ kategoriji differenti.

Xiri bi stil bil-cards tal-Banif Bank Se tkun verament fa/li li wie[ed jag[raf lill-klijenti talBanif f’dan il-perjodu tassales g[aliex ]gur li se jkunu lesti biex i[allsu bil-card ta’ kreditu tal-Hello Kitty!

Dan mhux biss g[ax hu mezz konvenjenti, imma g[ax jistg[u jing[ataw ukoll diversi rigali jekk jintefaq /ertu ammont.

Kull min g[andu card ta’ kreditu tal-Hello Kitty u jonfoq mill-inqas €500 sala[[ar ta’ Jannar 2012 jir/ievi dawn ir-rigali bix-xewqat tajba tal-Banif Bank.

Matul dan il-perjodu, kull ;img[a l-Banif ikun qed jag[]el dawk il-klijenti li huma intitolati jir/ievu r-rigal tag[hom. Fil-fatt numru sabi[ ta’ klijenti di;à kienu avvi/inati mill-Banif biex ji;bru dawn ir-rigali millferg[a tag[hom.

Il-Hello Kitty Visa Classic Credit Card toffri limitu ta’ kreditu minimu og[la millcards ta’ kreditu lokali kollha l-o[ra, ]ew; poloz talassigurazzjoni b’xejn fuq ixxiri u s-safar, perjodu ta’ 51 ;urnata li fih ma jit[allsux interessi u arran;amenti flessibbli biex jit[allas lura lammont dovut, fost benefi//ji o[ra.

Barra minn hekk, min japplika g[al card tal-Hello Kitty jing[ata wkoll vouchers b’valur totali ta’ €150 minn [wienet ewlenin tal-moda.

L-iskema tal-u]u tal-Hello Kitty Credit Card hi valida sal-31 ta’ Jannar 2012.

Mix-xellug> Andrea Agius (Mani;er :enerali), Carlos Abela (Direttur), Daniela Bugeja (Direttur), Mario Abela (Direttur Mani;erjali), Roderick Abela (Direttur Mani;erjali), Mark Bugeja (Mani;er g[ar-Ri]orsi Umani u Kwalità)

28

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

C O L L A G E KULTURA

Tenur Malti-Awstraljan jag[mel id-debutt tieg[u f’Malta minn Tony Cassar Darien

G[alkemm g[ad g[andu biss 30 sena, it-tenur Christopher Busietta di;à [alla impressjoni tajba [afna fi/-/rieki tal-opera lirika.

Imwieled f’Melbourne, lAwstralja, minn ;enituri Maltin fl-1981, f’dawn l-a[[ar g[axar snin g[amel karriera li wasslitu fuq il-palk operistiku ta’ ]ew; kontinenti u fid-29 ta’ Jannar se jidher g[all-ewwel darba quddiem udjenza Maltija f’kun/ert fil-Casino Maltese organizzat mill-Moviment Hospice.

Minn età ]g[ira Christopher Busietta iddistingwa ru[u f’kompetizzjonijiet vokali madwar l-Awstralja fejn anki reba[ bosta premjijiet importanti.

Il-;enituri ta’ Busietta [allew Malta g[all-kontinent Awstraljan wara li ntemmet la[[ar gwerra. Kemm l-omm u l-missier kellhom ;ibda kbira g[all-mu]ika u Christopher minn tfulitu wera x-xewqa li jistudja l-mu]ika. Tg[allem iscello, il-flawt u l-kitarra meta kien g[adu jattendi l-iskola primarja.

L-ewwel dehriet tieg[u filpubbliku kien b[ala kantant u kompo]itur tal-mu]ika le;;era.

Imma ma damx ma beda jistudja l-le[en fil-mu]ika klassika meta ssie[eb ma’ korijiet. Kien f’dan l-istadju li lg[alliema nnutaw fih [oss pur liriku naturali li wasslu biex jing[a]el g[all-partijiet ewlenin fi produzzjonijiet teatrali. Flistess waqt kien qed jistudja g[all-Ba/ellerat fil-mu]ika.

Opera Australia ikkuntrattatu g[al sentejn b[ala solista fi programm edukattiv g[alliskejjel biex jinterpreta karattri fil-Barbier ta’ Sevilja, u Cinderella ta’ Rossini.

Beda wkoll jag[ti kun/erti u jiddistingwi ru[u f’kompetizzjonijiet vokali.

Fis-sena 2009 reba[ l-ewwel premju ta’ kompetizzjoni li ssir bejn il-:ermanja u l-Awstralja, mag[rufa b[ala l-German Australian Opera Grant.

Ir-rebbie[a mi]-]ew; pajji]i ji;u mistiedna fi skambju.

Permezz ta’ dan l-unur Busietta sab ru[u jkanta fl-aqwa teatri Germani]i fejn fi ]mien relattivament qasir irnexxielu

Christopher Busietta

jinterpreta madwar 30 karattru fl-opra lirika.

U[ud minn dawn it-teatri talopra tedeski, b[al Hessiches Staatstheater Wiesbaden, itteatru ta’ Aachen, u Oldenburgisches Staatstheater Oldenburg, servew ta’ sellum biex kantanti u mu]i/isti ta’ fama mondjali b[al Adalert Kraus, Elisabeth Grummer u Herbert von Karajan irnexxielhom i[a]]u isimhom fil-pa;ni glorju]i fl-istorja operistika.

Fil-pre]ent Busietta hu mni]]el fuq il-kotba ta’ Theater Augsberg fil-Bavarja imma fil-bidu ta’ Frar se jiddebutta fil-Staatstheater am Gärtnerplatz ta’ Munich.

(Aktar informazzjoni tinstab fuq www.christopherbusietta.com. au#).

Imma ftit tal-jiem qabel Busietta se jkun is-solista ewlieni f’kun/ert operistiku li jinkludi w[ud mill-isba[ siltiet ta’ Tchaikovsky, Mozart, Verdi, Puccini u o[rajn.

Naturalment ma jonqsux bi//iet vokali sbie[ li ma tantx huma komuni fit-teatri Maltin, fosthom kompo]izzjonijiet Awstraljani.

Il-Moviment Hospice akkwista s-servizzi tal-mu]i/ist Michael Laus biex jakkumpanja lit-tenur ]ag[]ug[. Il-professur maestro Laus minbarra li hu l-mexxej resident tal-Orkestra Filarmonika ta’ Malta, hu pjanist mag[ruf, rinomat [afna g[all-interpretazzjonijiet tieg[u ta’ Mozart u Beethoven fost lo[rajn. Hemm stennija kbira

g[al dak li wie[ed jistenna li jo[ro; minn din il-kumbinazzjoni mu]ikali.

Donald Arthur, il-pre]entatur tal-kun/ert organizzat millMoviment Hospice, kantant u kittieb dwar l-opra klassika, g[andu ismu mnaqqax b[ala solista fuq id-diska b’tikketta ta’ RCA Victor, The Desert Song, ta’ Sigmund Romberg b’Mario Lanza u Judith Raskin filpartijiet prin/ipali.

F’karriera twila intervista bosta kantanti le;;endarji b[assoprani Dame Joan Sutherland, Maria Jeritza, Miriam Gauci u Dame Gwyneth Jones.

Ippre]enta wkoll kantanti /elebri fuq il-palk b[al Elina Garanza u Joseph Calleja.

Il-pubblikazzjoni tal-ktieb tieg[u My Life in Opera dwar i/-/elebri Astrid Varnay, lakbar u l-aqwa le[en li qatt interpreta lil Wagner, ;ie mag[]ul b[ala l-Ktieb tas-Sena mill-magazin mu]ikali presti;ju] Opern Welt.

Aktar informazzjoni dwar ilkun/ert fil-Casino Maltese tista’ tinkiseb permezz ta’ email lil hospice@onvol.net.

Sandro Zerafa lura fit-Teatru Manoel Nhar it-Tlieta 10 ta’ Jannar, fit-8 p.m., it-Teatru Manoel se jippre]enta kun/ert ta’ xog[lijiet tal-kitarrista u kompo]itur jazz Sandro Zerafa.

Dan il-mu]i/ist Malti li hu ba]at f’Pari;i, minbarra li reba[ diversi premjijiet fil-qasam mu]ikali tieg[u, [are; ukoll ]ew; CDs li kisbulu su//ess kritiku kbir.

It-tieni wa[da minnhom, Urban Poetics, li [ar;et f’Mejju li g[adda, se tkun il-ba]i tal-kun/ert fil-Manoel fejn se tkun imnedija g[all-ewwel darba. Zerafa se jkun akkumpanjat minn Laurent Coq (pjanu), Yoni Zelnik (kuntrabaxx) u Karl Jannuska (tnabar).

Wara li temm l-istudji tieg[u flUniversità ta’ Malta u filKonservatorju Fran/i] ta’ Lyon, Zerafa mar Pari;i fl-2000 u malajr stabbilixxa ru[u fix-xena Pari;ina taljazz.

Barra minn hekk hu ppre]enta kun/erti f’bosta bliet Fran/i]i, filBel;ju, fl-I]vizzera, l-Italja, il-Gre/ja,

?ipru, it-Turkija, fil-Korea t’Isfel u fil-Bra]il. Barra minn hekk [a parti b[ala sideman f’g[axar re;istrazzjonijiet ta’ CDs o[ra.

Hu wkoll membru-fundatur tattikketta jazz collective#recording Paris Jazz Underground. Hu fuq din it-tikketta li [are; Urban Poetics li saret bis-sa[[a tal-g[ajnuna ;eneru]a tal-Fond Malti tal-Arti u lFondazzjoni Janatha Stubbs.

Urban Poetics intlaqg[et tajjeb [afna minn bosta kriti/i, fosthom Luca Civelli li x-xahar li g[adda kiteb f’Musica Jazz tal-Italja li x-xog[ol ta’ Zerafa “…mhux biss jissodisfa lil dawk li j[obbu l-kitarra i]da wkoll lil dawk li j[obbu l-kompo]izzjoni.”

F’:unju ta’ qabel, Jean Marc Gelin kiteb hekk f’Les Dernières Nouvelles du Jazz, ;urnal Fran/i], “…f’dan lalbum ;did a[na msa[[rin bis-sbu[ija tax-xog[ol ta’ Sandro fejn [ila kbira fil-kompo]izzjoni tinsab f’konfront (po]ittiv) mal-eleganza tal-e]ekuzzjoni (strumentali) tieg[u.”

F’Lulju ta’ wara, f’;urnal ie[or Fran/i] Jazzman#Jazzmag, Martin Guerpin jag[ti erba’ stilel lis-CD ;did u jg[id li Zerafa “…hu kitarrista ori;inali. L-ewwel g[aliex mhuwiex effettwat mill-influwenza mu]ikali qawwija ta’ Kurt Rosenwinkel u ttieni g[aliex hu s-sid tal-univers personali tieg[u fejn flimkien ma’ sofistikazzjoni ssaltan imma;inazzjoni suprema.”

Fl-istess xahar, Laurent Bataille, fil-;urnal Fran/i] Batteur, jg[id li “…is-sensittività tieg[u, is-sonorità li jirnexxilu jo[loq, l-ispazju li jo[loq bil-frase;; u l-kwalità ta’ time-feel mill-ewwel isa[[ru lil min jisimg[u.”

Biljetti: bookings@teatrumanoel.com.mt, tel.

21246389. Ara wkoll: www.teatrumanoel.com.mt.

Dawk li jibbukkjaw biljetti online g[al /erti serati fil-Manoel jistg[u jie[du sehem f’lotterija ta’ kull xahar.

Ir-rebbie[a jirb[u lura nofs il-prezz tal-biljett#i bbukkjati.

Sandro Zerafa

Kun/ert Kreattiv f’{al Safi

F’Di/embru li g[adda l-Kor Sine Macula organizza kun/ert tal-Milied fil-knisja parrokkjali ta’ {al Safi ta[t id-direzzjoni tas-Surmast Tony Pace. {adu sehem ukoll flimkien mal-kor, l-istudenti tal-pro;ett Kreattiv, progett li qed isir bi s[ab bejn l-iskola pimarja ta’ {al Safi, il-Kor Sine Macula, il-Parro//a u l-Kunsill Lokali.

L-istudenti, kollha {alsafin, qed isirilhom tag[lim tatteorija mu]ikali, teknika talvu/i u drama. Dan il-pro;ett g[andu l-g[an ewlieni li

jesponi tfal minn /kunithom g[al attività kulturali, dan biex jikbru fl-apprezzament g[allarti tal-mu]ika, kant u drama.

Is-Sinjura Maria Montebello hi l-koordinatur tal-pro;ett Kreattiv, i]da dan il-pro;ett qed isir bl-g[ajnuna wkoll ta’ professjonisti fil-mu]ika fosthom Pauline Pace, Alexandra Borg, John Zammit u s-sopran Rosabelle Bianchi, filwaqt li Stefan Caruana hu lg[alliem tad-drama.

Fil-kun/ert [adu sehem ukoll in-Novum Ensemble,

grupp ta’ mu]i/isti ]g[a]ag[ li jixtiequ jie[du l-mu]ika bisserjetà. Dan il-grupp twaqqaf fl-2010 ta[t id-direzzjoni ta’ Jonathan Sciberras u jesploraw repertorju kemm ta’ mu]ika klassika u barranija, kif ukoll mu]ika Maltija.

L-istudenti tal-Kreattiv saritilhom ]jara mill-Prim Ministru u s-Sinjura Gonzi fejn huma spjegawlhom dak kollu li kienu qed jitg[allmu.

Kreattiv hi inizjattiva tasSegretarjat Parlamentari g[atTuri]mu, Ambjent u Kultura.

C O L L A G E TEATRU

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

29

Is-se[er, il-;miel u l-[ruxija tal-foresta ja[kmu l-pantomima ‘Tarzan mal-erbat irjie[’ Xog[ol ta’ livell g[oli fl-arti tax-xenografija minn George Maggi

Il-foresta minn dejjem kellha se[er fuq il-bniedem, i]jed u i]jed meta fin-nofs jid[ol ilfamu] u kura;;u] Tarzan.

Dan is-se[er flimkien mal;miel tal-foresta jin[assu tajjeb [afna matul ilpantomima mimlija kulur u [ajja flimkien mas-satira, li f’dawn il-jiem tinsab g[addejja b’su//ess fit-teatru tal-Istitut Kattoliku, ilFurjana, pre]entata millkumpanija Teatru Rjal bi produzzjoni ta’ Pawlu Testa.

Id-direzzjoni hi f’idejn Augusto Cardinali filwaqt li l-kitba hi ta’ Joe Julian Farrugia u d-direzzjoni mu]ikali ta’ Neville Gatt.

X’fantasija u ;miel ta’ lwien kemm fix-xenarju ;gantesk li kesa l-palk talIstitut Kattoliku minn barra fil-g[oli tieg[u kif ukoll f’kull rokna tal-palk minn ;ewwa. Tassew xog[ol ta’ livell g[oli fl-arti taxxenografija.

U xi ng[idu g[all-kostumi rikki mhux biss fit-tfassil i]da wkoll l-adattament tal-ilwien u l-pre/i]joni!

Il-panto tifta[ bi djalogu mqanqal bejn Fredu u sie[bu.

Djalogu politiku, ekonomiku, so/jali, komiku b’appell biex jintfew il-mowbajls u biex kul[add jieqaf ipa/pa/. U talLabour tiela’ u tan-Nazzjonalisti nie]la!

I]da x’[in jg[addi b[al vle;;a Tarzan, Fredu u sie[bu jin[asdu, jinfixlu u jwarrbu baxx baxx u minnufih jing[ata bidu qawwi b’mu]ika, effetti tad-dawl u smoke screen filwaqt li jitni]]el id-drapp vjola li jiksi x-xenografija tal-foresta biex hekk jin[oloq l-ambjent forestier.

U jibda power point dwar it-twelid ta’ Tarzan fost ixxadini b’laqta politika. F’dan l-ambjent titfa//a s-sbej[a Dama (Hector Bruno) flimkien mal-entourage tag[ha. U jibdew il-botti u //ajt dwar l-Arriva sakemm titkanta l-kanzunetta Arriva.

Flimkien ma’ inspectress talArriva liebsa tourquise, kulur sinonimu mal-kumpanija Arriva, jitfa//a wkoll ?an/u tar-ritratti.

Il-palk ikun dominat midDama li daqqa tmelles lil xi [add u daqqa //anfar.

Fakkret li bintha kienet

Tony Busuttil, Fabian Scerri de Carlo, Ronald Briffa, Laura Bruno, Dominic Cini, Mark Tonna, Brian Farrugia, Clifford Galea, Mario Camilleri, Eileen Micallef, Alan Falzon u bosta u bosta atturi o[ra mag[rufa u mid[la sew tal-palk u l-pantomima Maltija li issa saret sinonima mal-kumpanija Teatru Rjal.

Mhux ta’ b’xejn li filwirjiet spettakulari ta’ din ilpantomima li di;à saru, eluf ta’ Maltin, G[awdxin u sa[ansitra xi barranin kellhom kliem ta’ tif[ir g[al dan ix-

tabiba tal-gynae tal-g[ajnejn!

Fit-tpa/pi/ tag[ha d-Dama fakkret li s-si;ar ta’ Putirjal qamu €5,000 biex mag[hom joqog[du jpixxu l-klieb. IdDama ti]vela li l-;ardinar ma kienx jaqdiha biss biex ibexxex il-;nien i]da g[al skopijiet o[ra ulterjuri!

Laqg[a kordjali ssir maxxadini u wara mill-gabbana jo[ro; Clayton u jag[mel dwett ma’ Miss Arriva filwaqt li t[e;;u jag[mlu kumplott kontra /-/awla ta’ Dama. Minnufih issir ]ifna Go West minn erba’ xadini.

Filwaqt li tindaqq silta elettronizzata tal-innu talLabour ikompli jinfeta[ ixxenarju u titfa//a Sherwood Forest b’Robin Hood u aktar tard jidhru l-patri Kapu//in u sie[bu li jiftakru dwar Malta tag[hom u jiftakru f’Gonzi, Joseph, bieb il-belt, it-teatru bla saqaf u parlament ming[ajr forma.

Fuq billboard-powerpoint li jkun ma[sub g[allpropaganda g[al Robin Hood, il-patri jispjega kif g[andha ssir il-propaganda fosthom bl-innu Partnership l-Aqwa G[a]la.

Tarzan itir mill-;did u ja[sad lil Robin u lill-o[rajn mieg[u. }ifna sabi[a bejn nisa ra[[ala u x-xadini.

Jitkanta dwett bejn Robin Hood u Lady Marianne u wara jing[ad kliem b’sens doppju dwar qaws. Titfa//a Miss Arriva ma’ Clayton u jaqbdu lil Robin Hood u lil Arriva wara arbuxxel jinnamraw.

}ew; xeni mill-pantomima ‘Tarzan mal-Erbat Irjie[’ li qed tkun pre]entata b[alissa fl-Istitut Kattoliku

I]da meta ji;u s-suldati g[alihom minflok Robin Hood u Lady Marianne jo[or;u d-Dama u Mogli u ssir ;lieda qalila bejn d-Dama u Miss Arriva. Hawnhekk, ittabiba, bint id-Dama, tinteba[ li x-xadini jitkellmu g[ax Tarzan ma kien xadin xejn.

Hi tag[mel [bieb mag[hom u tistaqsihom jafux minn fejn ji;u t-tfal jekk hux bil-vapuri.

U jissemma wkoll Oliver Friggieri filwaqt li ssir ]ifna minn tfajliet ver;ni lebsin labjad.

Hawn to[ro; id-Dama u t[ossha li saret Lady Abela daqskemm irran;awlha l-villa kif xtaqet u tfakkar kemm in;abru flus g[al dawk filb]onn filwaqt li tikkummenta: a[seb u ara kieku ma kienx hawn il-kri]i kemm kienu jin;abru aktar!

Lejn l-a[[ar tal-ewwel taqsima jinfeta[ xenarju ie[or li jo[loq ambjent kannibalu u ssir ]ifna qawwija millkannibali madwar il-borma tal-ikel. Minnufih jid[ol Mogli li jaqbduh g[al ;olborma u wara li ji]fnu ]ifna o[ra selva;;a, kull wie[ed jarma job]oq lejn il-kap u hu lejhom. Qishom l-Im[allef

tal-Be]qa! Il-kap i;ib mittinda tape recorder kbir u jsemmag[hom le[en [lejju, devot u ta’ ;abra, i[e;;i;hom dwar l-g[aqda u tindaqq ilkanzunetta Ag[tuna x-xog[ol.

Mogli, sadattant, jibqa’ filborma i]da titfa//a d-Dama u wara li tag[ti [asla lil kap talkannibali ;;ieg[lhom isallu u filwaqt li jobduha, hi flimkien mal-entourage, ja[tfu lil Mogli mill-borma. I]da balle/, titfa//a Miss Arriva, Clayton u Lady Marianne u ddestin tag[hom ikun il-borma.

I]da l-kap tal-kannibali jispara l-ixkubetta ta’ Clayton u lkoll filwaqt li jin[asdu ja[arbu u mag[hom jitilqu lkannibali, u ta’ ;ol-borma jo[or;u qawwija u s[a[.

Xi jsir wara mid-Dama, Mogli, Lady Marianne, Miss Arriva u Clayton fil-qalba ta’ din il-foresta msa[[ra? Ma rridx nag[ti wisq aktar dettalji u ntellef il-gost ta’ dawk li g[ad iridu jibbukkjaw g[arrappre]entazzjonijiet li fadal.

F’dan l-ispettaklu mu]ikali live, li hu divertiment tradizzjonali g[all-familja kollha f’dawn i]-]minijiet ta’ festi, jie[du sehem Hector Bruno, Snits, Ina Robinich,

xog[ol teatrali li jag[mel ;ie[ lill-palk Malti. Il-korjografija hi f’idejn Felix Busuttil bilYada Dance Company, filwaqt li l-kostumista hi Lily Meli u l-make-up f’idejn Justin Brincat. Ix-xenografija hi fdata f’idejn Manuel Pace.

Kull min jixtieq jg[addi tliet sig[at ta’ divertiment u jinsa xi ftit il-problemi u ddinja mg[a;la tal-lum, kull ma g[andu jag[mel hu li jaqta’ biljett jew ming[and Pawlu Testa Travel bit-telefon 21223340 jew 27223340, mill-booking office tal-Istitut Kattoliku, tel. 21238429, millbar tal-istess Istitut Kattoliku, tel. 21242551, kif ukoll ming[and Carmen Azzopardi tar-Rabat bit-telefon 21454836 jew Tere]a Bazaar ta’ {a]-}abbar, tel.

21892730.

Id-dati bil-[inijiet li fadal huma llum il-{add 8 ta’ Jannar fis-2 p.m. u fis-6.30 p.m., is-Sibt 14 ta’ Jannar fis7 p.m., il-{add 15 ta’ Jannar fis-2 p.m. u fis-6.30 p.m. u sSibt 21 ta’ Jannar fis-7.30 p.m. Se jsiru wkoll ]ew; rappre]entazzjonijiet extra nhar il-{add 22 ta’ Jannar fis-2 p.m. u fis-7 p.m.

30

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Il-pa/i tal-qalb

C O L L A G E RELIÌJON

L-Epifanija tal-Mulej

Bdejna sena ;dida. Bdejna g[odwa ;dida li trid timliena bil-kura;; biex naffrontaw 365 ;urnata. Wa[edna ma jirnexxilniex. Irridu appo;;. Irridu lil :esù u lil Marija Omm Alla.

Bdejna sena o[ra ta’ [ajja, ta’ tlajjiet u n]ul, ta’ mixja wara l-Mulej.

Ma nistg[ux nimxuha wa[edna.

Hemm b]onn l-g[ajnuna t’Alla.

U l-g[ajnuna ta’ Alla nag[rfuha meta a[na jkollna l-pa/i tal-qalb.

G[alhekk ukoll l-ewwel jum tas-sena hu jum il-pa/i. Mhux biss jum ta’ messa;;i i]da jum ta’ riflessjoni li ming[ajr il-pa/i tal-qalb ma jistax ikun hawn il-pa/i bejn il-;nus, bejn il-familji, bejn il-;irien.

Na[dmu [alli tikber il-pa/i fil-qlub tag[na. Nitolbu lil Ommna Marija, is-Sultana tal-Pa/i, tg[inna nag[mlu dan.

Mhijiex [lief illu]joni Moviment s[i[ ta’ opinjoni jitlob lill-Knisja tnaqqas xi ftit it-talbiet tag[ha f’dak li g[andu x’jaqsam ma’ sagrifi//ju u /a[da, biex turi lilha nnifisha anqas [arxa mas-sa/erdoti, mar-reli;ju]i u mal-laj/i.

Xi w[ud ja[sbu li b’atte;;jament aktar tolleranti, bi stil ta’ [ajja anqas a[rax, hi (il-Knisja) tista’ tikseb aktar vokazzjonijiet u ti;bed lejha aktar emmiena.

Imma l-esperjenza turi li din mhix [lief illu]joni.

I]-]g[a]ag[ jixtiequ jing[ataw b’mod s[i[ u jsiru dixxipli veri ta’ Kristu.

Jixtiequ jg[ixu stil ta’ [ajja evan;elika kif suppost; ma ja[mlux impenn mhux s[i[ u lanqas li wie[ed jg[ix ilvirtujiet li jog[;buh biss. Ma g[andhomx bi]a’ mi/-/a[da, il-bi]a’ wa[diena tag[hom hu li ma jistmawx bi]]ejjed issej[a evan;elika, li jg[ixu [ajja nisranija ta’ nofs kedda, [ajja sa/erdotali jew reli;ju]a kwalunkwe.

Mulej, a[na ]-]g[a]ag[ talVjetnam, i]-]g[a]ag[ taddinja kollha, indawru [arsitna lejk, l-ideal tag[na. I;bidna lejk. {ajr kbir Mulej, g[al dak li titlob minna. {ajr talli g[amiltna [ielsa li nag[]lu,

[ajr talli rrispettajt id-dinjità tal-bniedem g[alkemm a[na mitluqa.

Inti salvajtni, Mulej, u g[amiltni iben ta’ Alla.

Inti m’intix b[ad-dinja illi tg[inna biss biex tkaxkarna f’so/jetà ta’ pja/ir u konsumi]mu [alli mbag[ad tag[milna lsiera g[al dejjem.

Jien ma nimxix jekk mhux warajk, Mulejja; na//etta li nkun iben ta’ Alla u li nbaxxi rasi g[al dak kollu li dan lisem jitlob dejjem minni.

Jiena konvint minn dan; hi t-triq dejqa li rrid nimxi minnha, hi t-triq wa[danija li twassal g[all-[ajja ta’ bla tmiem.

G[adni qatt ma [abbejt lil g[ajri G[arkupptejja, Mulej, quddiem it-tabernaklu tieg[ek, nisimg[ek tg[idli mill-;did: “{obb ilproxxmu tieg[ek b[alek innifsek!” Nifhem dak li int qieg[ed titlob minni, Mulej.

Meta n[ares lura lejn [ajti ninduna tajjeb li, s’issa, g[adni qatt ma [abbejt lil xi [add b[ali nnifsi; g[adni qatt ma po;;ejt fil-prattika l-Kelma tieg[ek. Dejjem [abbejt lill-o[rajn inqas minni.

Safrattant kont na[seb li qieg[ed ng[ix flim[abba u li jien wie[ed mid-dixxipli awtenti/i tieg[ek!

Iva, San Pawl, wettaq e]attament dak li inti titlob: “Min hu marid u m’iniex marid mieg[u jien? Min hu dak li jsib min ifixklu, u jien ma n[ossnix inbaqbaq?” (2 Kor 11, 29). Lill-Knisja ta’ Ruma kiteb ukoll: “Ifir[u ma’ min jifra[, ibku ma’ min jibki”.

Li nag[ti ftit flus, karità jew ng[in lill-vittmi ta’ xi g[arg[ar jew terremot, billi nibg[at [wejje; u]ati jew li m’g[adhomx moda, mhux bi]]ejjed.

Irrid in[obb lil [uti bl-istess mod li idi l-leminija tie[u [sieb idi x-xellugija meta din tbati.

Id-dawl tal-kewkba Isaija 60>1-6< Salm 71< Efesin 3>2-6< Mattew 2>1-12 Il-{sieb It-twelid ta’ :esù Bambin kien mument ta’ fer[ mhux mag[ruf g[all-umanità kollha sakemm il-kewkba indikat dan il-mument u lokalità lill-Ma;i li marru jfittxu lil :esù minn diversi lokalitajiet. Minkejja tant tfixkil, baqg[u jfittxu sakemm sabu lil :esù. {afna drabi fil-[ajja tag[na, minkejja tant dwal ta’ grazzja li jag[tina l-Mulej, naqtg[u qalbna malajr quddiem l-i/ken tfixkil u malajr indawru wi//na ’l bog[od minn :esù. Il-Ma;i ma g[amlux hekk! Baqg[u jfittxu lil :esù sakemm sabuh u ppre]entaw ir-rigali tag[hom: deheb, in/ens, mirra. It-tfittxija temmewha billaqg[a ma’ :esù li bidilhom – “imtlew b’fer[ kbir tassew”.

Il-Kelma L-Ewwel Qari tal-lum joffrilna silta mill-ktieb ta’ Isaija, fejn l-awtur jirrakkonta l-mixja tal-poplu Lhudi li hu me[lus mill-jasar ta’ Babel u riesaq lejn :erusalemm. Is-Salm Responsorjali, me[ud minn Salm 71, hu innu ta’ tif[ir lillMessija – is-Sultan tal-{olqien kollu.

Fit-Tieni Qari tal-lum, me[ud mill-Ittra ta’ San Pawl lillEfesin, g[andna lil San Pawl jitkellem dwar il-misteru talPjan ta’ Salvazzjoni lill-pagani. Fil-Van;elu ta’ San Mattew g[andna r-rakkont ta]-}jara tal-Ma;i li ;ew mil-Lvant biex jag[tu qima lill-Mulej.

Il-{ajja 1. Kemm qed nag[mlu minn [ajjitna tfittxija serja g[al :esù?

2. Kemm qed inkunu nies li naqtg[u qalbna malajr malewwel tfixkil li nsibu fit-triq tag[na?

3. Kemm tassew qed ikollna mumenti fil-[ajja tag[na li naduraw lil :esù?

4. X’tip ta’ rigali qed noffru lil :esù? Kemm-il darba qed noffru l-istess [ajja tag[na?

5. Fil-jum tal-Epifanija ejjew inwieg[du lil :esù li se nag[tu xhieda akbar tieg[u fil-jiem ta’ [ajjitna.

Id-Djalogu Mulej, inti li wrejt lilek innifsek lill-;nus kollha, ag[mel li fi/-/okon tieg[i nag[ti xhieda tieg[ek lil ta’ madwari.

ÓSIEB

Bniedem ta’ kura;; hu wkoll mimli bil-fdi.

– ?i/erun

Fr Charles Fenech, OP

C O L L A G E {SIBIJIET

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

31

Sena ;dida – bieb u bidu ;did {sibijiet ta’ Norbert Ellul-Vincenti Sena ;dida hi bieb. Hi potenzjal ta’ dak li nistg[u nkunu – mhux biss x’nag[mlu, imma xi nkunu.

L-artist qatt mhu sodisfatt blopra tieg[u, meta jitlaqha minn ta[t idejh, g[ax l-idea kienet ferm isba[.

Anki l-[ajja hi arti, b[alma hi arti l-[ajja spiritwali. Qatt m’a[na sodisfatti. Dejjem nistg[u – anzi g[adna, nippruvaw nag[mlu a[jar.

Dan hu prin/ipju tal-[ajja kollha tag[na. Sena ;dida tfakkarna f’din l-avventura qatt-wieqfa ta’ [ajjitna.

Il-bidu tas-sena l-;dida, ftit jiem wara l-Milied bitTarbija Divina fin-nofs, i;;ib [sibijiet [olisti/i, g[al min jemmen fl-eternità b[ala parti integra mill-[ajja vera tag[na. It-tarbija hi twelid ;did, li tg[allimna biex ‘nitwieldu’ mill-;did a[na wkoll.

Il-Kardinal Newman, li g[adna kemm rajnieh imtella’ fuq l-artali, dejjem ]amm dan id-destin etern talbniedem f’kull [sieb tal-kitba tieg[u. Kulma nag[mlu jie[u valur mill-eternità.

Smajna l-isfida talAr/isqof fil-pastorali tieg[u li hemm b]onn li jkollna lkura;; li ninbidlu. Xi w[ud bilkemm ma skandalizzawx ru[hom u qalu, “Mela limg[oddi kien [a]in?” Ma fehmuhx. Issa l-waqt li nifhmu, imma rridu nkunu avventuru]i biex ni//aqalqu.

F’diskors li g[amel lillKulle;; tal-Kardinali, il-Papa tkellem fuq il-mara ta’ Lot li ma mxietx ’il quddiem imma [arset lura: u saret statwa talmel[. A[na ma rridux nintilfu fuq l-img[oddi.

Imma filwaqt li nimxu ’l quddiem irridu nitg[allmu mill-img[oddi.

Il-kri]i ekonomika

Sibna ru[na fi kri]i ekonomika, li mhix biss Ewropea, imma globali.

Ilkoll naqblu li dan kollu ;ej minn stil ta’ [ajja di]onest u giddieb – irridu nonfqu l-flus li m’g[andniex, u nissellfu aktar milli g[andna lpossibbiltà li n[allsu lura.

Konna qed ng[ixu gidba, u g[adna fiha, g[ax ma nafux kif no[or;u minnha, g[alkemm qed nippruvaw.

Imma rridu nissagrifikaw xi [a;a, u [add ma jrid jaf b’sagrifi//ju.

Is-sagrifi//ju ma rriduhx, imma qed inkunu kostretti nag[mluh, irridu jew ma rridux, mill-i]balji li g[amilna. L-istil tal-[ajja, ilmaterjali]mu, l-egoi]mu, ilkilba, iridu ji;u mmansati, irridu jew ma rridux.

Il-bidu ta’ sena ;dida jfakkarna f’[ajja ;dida, li rridu nibdew flimkien a[na wkoll

Il-bieb tas-sena qed jinfeta[ fuq dinja li drat tipprotesta fuq kollox filpjazez. M’hawnx gvern fiddinja li hu popolari – lAmerika, l-Ingilterra, Franza, il-:ermanja, l-Italja, l-E;ittu, il-Libja, it-Tune]ija, ilMarokk, ir-Russja, is-Sirja, is-Sawdi, il-Bra]il, ilMessiku... Xi [a;a [a]ina hemm.

Ma nistg[ux nitfg[u lgvernijiet kollha jew il-popli kollha f’keffa wa[da. I//irkostanzi huma differenti, imma l-gvernijiet g[andhom it-tendenza li ja[dmu g[allvot (mhux dejjem u kollha) u n-nies g[andhom it-tendenza li kul[add jag[mel li jaqbillu.

Hawn g[andna problema o[ra. Il-popli tad-dinja saru ingovernabbli. {add ma jrid joqg[od g[al [add. Kul[add g[andu l-opinjoni tieg[u u kul[add ja[seb li hu infallibbli, imma [add i]jed.

Dan ng[idulu relattivi]mu. {add ma jrid joqg[od g[alli;i. Kul[add sar li;i g[alih innifsu u kul[add irid jag[mel dak li jidhirlu.

Kollox sar do-it-yourself.

Anki fir-reli;jon, kul[add sar infallibbli, barra l-Papa.

Darba konna ng[idu, ‘Roma locuta, causa finita.’

(Meta tit[addet Ruma, m’hemmx kwistjoni). Issa kul[add jivvinta morali g[alih: “Dak li jidhirli jien biss hu tajjeb.” Anki l-le[en

ta’ Alla [noqnieh. {noqna wkoll il-le[en tal-kuxjenza, u vvintajna le[en kuxjenza ‘tieg[i biss’.

Mela fis-sena li bdejna g[andna [afna x’nikkore;u biex insalpaw fuq avventura ;dida. Imma fuq kollox irridu nni]]lu xi ftit i/-/ertezza li g[andna li a[na dejjem g[andna ra;un, filwaqt li nsa[[a l-istituzzjonijiet.

Il-qawwiet reazzjonarji dejjem tefg[u dell fuq listituzzjonijiet b[allikieku dawn nistg[u ng[ixu ming[ajrhom. Ma nistg[ux.

L-istituzzjonijiet qeg[din biex is-so/jetà tg[ix ilprin/ipji li nemmnu fihom.

Tlifna l-fidu/ja

Imma hu fatt li f’dawn la[[ar snin, ;ralna tra;edja o[ra: tlifna l-fidu/ja f’kul[add. L-iskandli filpolitika, fil-professjonijiet, fil-pulizija, fil-qrati, fil;urnali]mu, fil-banek u filKnisja stess, warrbuna minn

dawk li jistg[u jmexxuna bil;ustizzja u fil-verità. Anki filvot tlifna l-fidu/ja u flelezzjonijiet. }balji kbar saru.

Kbar [afna.

Ma npo;;ux lil kul[add f’keffa wa[da, imma dawn listituzzzjonijiet li semmejt iridu ja[dmu biex jirb[u lura “fidu/ja bi trasparenza”.

Ming[ajr fidu/ja ma nistg[ux ng[ixu.

L-individwu wkoll irid jifhem li jrid jinbidel, u jitg[allem li hemm fuqu l-li;i ta’ Alla u l-li;i tal-bniedem, li huma msejsa fuq vi]joni eterna tal-bniedem.

Dan l-a[[ar miet Christopher Hitchens, ;urnalist u kittieb tal-og[la rang, ateu u li;i g[alih innifsu. Waqqa’ g[a/-/ajt lillgvernijiet ‘kollha’ u lil Madre Teresa sej[ilha ‘fraud’, qarrieqa, tid[aq bin-nies u

mhux veru t[obb il-fqar.

Lill-Knisja Kattolika ma kienx ja[milha. U kien kontra kulma ssostni hi g[ajr l-abort.

Darba ommu, meta kellu xi g[oxrin sena, tarrfitlu li kien hemm ]ew;t itfal o[ra minbarra hu u [uh. Imma kienet qatlithom b’abort biex, “Int u [uk stajtu jkollkom ledukazzjoni li tajtkom”.

Dan il-[sieb, li kellu ]ew; [utu li nqatlu fil-;uf minn ommhom u ommu, biex jistag[na hu, baqa’ jberren f’mo[[u [ajtu kollha. Il-li;i ta’ Alla ma jbiddilhiex ilbniedem ming[ajr konsegwenzi.

Jalla s-sena l-;dida li g[adna kemm bdejna nimxuha bil-kura;; talkonvinzjoni ba]ata fuq issej[a eterna tal-[ajja umana tag[na.

32

Trespass

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

C O L L A G E CINEMA

(KRS – 18)

Kyle (Nicolas Cage) huwa negozjant tad-djamanti li bena dar b’sigurtà ta’ fortizza, fejn jg[ix ma’ martu, il-perit Sarah (Nicole Kidman) li ddisinjat id-dar hi, u binthom Avery (Liana Liberato). Ftit wara li jibda l-film, fid-dar jid[lu erba’ [allelin vjolenti li jhedduhom biex Kyle jifta[ is-sejf li kienu konvinti li fih mhux biss flejjes kbar imma anki djamanti mill-aktar prezzju]i.

Minkejja t-tensjoni li jirnexxilu jo[loq, dan it-thriller kultant jissogra li jaqa’ fir-ridikolu, i]da b’xorti tajba g[andu direttur tal-kalibru ta’ Joel Schumacher li flimg[oddi wera kemm kapa/i jadatta premessi komuni, anki dg[ajfa b[al din, u jibdilhom fi dramm li j]ommok, b[alma kien g[amel, pere]empju, bil-film Phone Booth.

B’xorti tajba wkoll il-[in ta’ sieg[a u nofs li jtul juri li saret bi//a xog[ol tajba fl-editing.

Thriller tajjeb je[tie; ukoll mu]ika tajba biex jo[loq ton u ambjentazzjoni, u hawn jipprovdiha David Buckley, biex hi element mill-aktar importanti, flimkien ma’ script u direttur tajbin. Dawn kienu importanti g[ax b[ala budget intefaq ftit fuq il-film, min[abba li fih ftit li xejn effetti spe/jali u ftit atturi wkoll. Mill-banda l-o[ra l-film mhux nieqes minn dawk li jissej[u plot holes, b[all-[effa kif Kyle ida[[al lill-kriminali f’daru wara daqs dik sigurtà li kellu.

Immortals

(KRS – 18)

Sa mill-introduzzjoni tieg[u tinduna li dan se jkun film millaktar storbju] u spettakolari dominat minn effetti spe/jali hekk kif je[odna fid-dinja tal-mitolo;ija Griega, u jekk il-film 300 kien ni]lilkom tajjeb dan m’g[andux idejjaqkom lanqas.

Xi ng[idu mbag[ad g[all-ambjentazzjoni, b’pajsa;;i drammati/i, xenarji enormi, sema’ brillanti, g[ajr meta ma jkunux imdallma, arkitettura li taqtag[lek nifsek u kostumi inventivi.

Ir-rakkont hu [rafa o[ra fid-dinja selva;;a tal-allat miti/i Griegi inkwetati bl-a;ir tal-bnedmin, hawn rappre]entati minn re kiefer, ambizzju] u mi;nun Hyperion (Mickey Rourke) de/i] li ja[kem id-dinja ta’ dak i]-]mien u je[odha kontra lallat.

Biex ixejjen il-pjani tieg[u l-alla }ews kien [arre; lillbennej ]ag[]ug[ Te]ew (Henry Cavill).

Biex jag[mel dan kien je[tie;lu l-ewwel isib il-Qaws ta’ Epiru, imsa[[ar, li kien jispara vle;e; spe/jali, wa[da wara lo[ra, ming[ajr il-[tie;a li dak li jkun ipo;;i vle;e; hu.

Dan il-qaws ikun iridu wkoll Hyperion sabiex bih je[les lissuldati Titani tieg[u minn ga;;a f’qieg[ ta’ muntanja.

Jg[inuh ikollu lis-sa/erdotessa (ver;ni, li ma ddumx!) Fedra (Freida Pinto, li prattikament hi l-unika wa[da mill-cast li lparti tag[ha ma titlobx li titkellem tg[ajjat!) u l-iskjav Stavros (Stephen Dorff).

The Girl with the Dragon Tattoo Meta [ar;et il-ver]joni ori;inali }vedi]a ta’ dan it-thriller }vedi] imnebba[ mill-ewwel ktieb ta’ trilo;ija popolari ta’ Stieg Larsson bl-isem ta’ Millennium, konna kkummentajna li kien i[abbatha sew mal-aqwa thrillers Amerikani jew Ingli]i.

Tasal issa din il-ver]joni Amerikana tieg[u, naturalment b’direttur u atturi differenti, i]da bl-istess ]vol;iment tarrakkont.

Dan hu maqsum f’]ew; rakkonti li jse[[u flimkien.

F’wie[ed naraw ;urnalist, Mikael (Daniel Craig) li wara li ji;i kundannat il-[abs f’ka] ta’ libell li jag[millu miljunarju, jitqabbad jinvestiga l-g[ajbien ta’ neputija ta’ sinjurun li kien se[[ 40 sena qabel.

Fl-istess [in Lisbeth (Rooney Mara) – tfajla kollha piercing u tpin;ija, i]da hacker mill-aqwa, tkun tqabbdet millmiljunarju biex tinvestiga dwar Mikael. Din mhux biss ma ssib xejn li seta’ jkompli jg[arraq lil Mikael, i]da fil-fatt tispi//a tg[inu jsolvi l-ka], filwaqt li tippjana vendetta minn parole officer li kien qed jabbu]a minnha.

Craig hu konvin/enti fil-karattru tieg[u, filwaqt li Mara tispikka l-aktar bil-pre]enza qawwija tag[ha ta’ tfajla punk, u ]gur li ming[ajrha l-film kien jirri]ulta fi thriller ie[or mimli sterjotipi.

(KRS – 18)

C O L L A G E MU}IKA

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

Sir Cliff Richard

33

Joseph Calleja u l-[bieb ospita lis-sopran Hayley Westenra u l-kantawtur Taljan Lucio Dalla

:ew i]uruna minn Noel D’Anastas

Wara li l-;img[a l-o[ra tajt [arsa lejn l-andament mu]ikali li kellna f’pajji]na minn element Malti, b’kun/erti kif ukoll dehriet barra minn Malta, illum se niffukaw fuq l-esponenti internazzjonali li ]aruna, li w[ud minnhom po;;ew lil Malta fit-tour tag[hom.

G[alkemm is-sitwazzjoni tar-re/essjoni setg[et tin[ass, l-2011 kienet sena interessanti fl-andament mu]ikali u lkun/erti li saru fostna.

Tant hu hekk li sal-ewwel [ames xhur tas-sena kienu di;à ;ew Elles De Graaf, Underworld, Fatboy Slim, James Blunt u Owen Pallett.

Fis-sajf li g[adda re;a’ n]amm l-appuntament malkun/ert ‘Isle of MTV Malta Special’ li fih spikka l-aktar Snoop Dogg b’g[add ta’ kontroversji. Fuq il-Fosos talFurjana daqqew ukoll Far East Movement, LMFAO u Parade.

It-tielet edizzjoni talkun/ert klassiku mi/-/elebri Joseph Calleja u l-[bieb ospita lis-sopran Hayley Westenra u l-kantawtur Taljan Lucio Dalla flimkien mal-kor. Lulju tal-2011 ra wkoll f’pajji]na lil-le;;endarju Carlos Santana f’kun/ert kbir fl-MFCC. L-istess xahar kien ukoll dominat mit-tielet kun/ert tassuperstar Taljan Zucchero f’Malta b[ala parti mit-tour dinji ‘Chocabeck’.

Lejn tmiem is-sena Billy Ocean kien il-mistieden f’dehra qasira fis-sittax-il edizzjoni tal-Go Malta Music Awards.

Di/embru tal-2011 ;ab mieg[u lill-kantant veteran le;;endarju Engelbert Humperdinck li qata’ x-xewqa ta’ tant ammiraturi anzjani tieg[u!

Fostna ;ew ukoll ilChemical Brothers b’DJ Set, il-kantanta Olandi]a Susana u anke Sir Cliff Richard li

ng[atatlu ikla esklusiva millMega Music Malta.

Il-21 edizzjoni tal-Malta Jazz Festival 2011 offriet spettaklu minn Ambrose Akinmusire, João Bosco, Lionel Loueke, Monty Alexander Harlem Kingston Express, Avishai Cohen, Seamus Blake u l-lokali Nadine Axisa Band, Marc Galea Quintet u l-Argotti Jazz Ensemble.

Carlos Santana

James Blunt

Zucchero

Snoop Dog fl-Isle of MTV Malta Special

34

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

C O L L A G E TAG{RIF

GO testendi t-time window tal-Easyline Cards tag[ha

Il-Prof. :u]è Aquilina

:u]è Aquilina mfakkar mill-G[.P.M. L-G[aqda Poeti Maltin temmet l-attivitajiet g[assena 2011 b’Lejla ta’ Poe]ija biex tfakkar i//entinarju tat-twelid talProfessur :u]è Aquilina.

Din saret fis-sala ewlenija tal-Kunsill ?iviku ta’ Birkirkara nhar is-Sibt, 17 ta’ Di/embru u tmexxiet minn Charles Magro, Segretarju.

F’kelmtejn bil-bidu talLejla, il-President Alfred Massa qal li l-2011 kienet sena importanti kemm g[all-G[.P.M. kif ukoll g[al dawk kollha li g[andhom g[al qalbhom ilPoe]ija Maltija.

Matulha tfakkru tliet anniversarji: il-50 sena mill-mewt tal-Poeta Nazzjonali Dun Karm Psaila u /-/entinarji tattwelid tan-Nutar Vincenzo Maria Pellegrini u talprofessur :u]è Aquilina; dawn tal-a[[ar kienu Membri Onorarji ad vitam tal-G[.P.M. It-tnejn ing[ataw ukoll ilPremio Città di Valletta mill-istess G[aqda.

Dun Karm, min-na[a lo[ra, kien il-poeta li po;;a l-poe]ija lokali fuq sisien sodi li llum tista’ t[abbatha tajjeb ferm ma’ dik barranija.

Massa temm id-diskors tieg[u bi kwotazzjoni ta’ Mons. Prof. Karm Sant li stqarr: Isem :u]è Aquilina hu punt ta’ riferiment ewlieni fil-;rajja kollha ta’ Malta, u hu monument flistorja partikolari tal-Malti.

(Le[en il-Malti, 1977).

Wara nqraw diversi xog[lijiet ta’ pro]a, poe]ija u drama tal-professur Aquilina. Inqraw ukoll kitbiet dwaru minn Marlene Saliba Toledo, Therese Pace u Peter A. Caruana.

Fi tmiem il-Lejla Alfred Massa ta Diploma u Midalja tal-G[.P.M. lillpoetessa Therese Pace b[ala rikonoxximent g[all[idma tag[ha fi [dan lG[aqda.

Il-parti mu]ikali kienet fdata f’idejn il-kantawtur Walter Micallef.

GO qed tipprovdi lill-klijenti b’time window esti]a fuq Easyline Cards. Skont din lupgrade, cards ;odda jew li g[adhom ma ;ewx attivati se ji]didilhom il-limitu ta’ ]mien allokat biex klijenti jkunu jistg[u j/emplu minnhom – li teknikament tissejja[ it-time window.

B’hekk, Easyline Card b’valur ta’ €5, li b[alissa g[andha time-window ta’ 30 jum, se ting[ata time window ta’ 150 jum.

Klijenti li jixtru Easyline Card ta’ €10 li g[andha time window ta’ 90 jum issa se jibbenefikaw minn time window ta’ 180 jum u Easyline Card ta’ €20 li b[alissa g[andha time window ta’ 180 jum se tkun esti]a g[al 300 jum.

It-time window applikabbli fil-ka] ta’ Easyline Card online b’valur ta’ €50 se tibqa’ listess.

Sadanittant b’effett mill-1 ta’ Frar 2012, Easyline Cards se jissostitwixxu l-u]u ta’ telecards definittivament flpayphones ta’ ;ewwa u ta’ barra operati minn GO. Matul dawn l-a[[ar snin, GO

[admet fuq il-pro/ess ta’ tne[[ija gradatament ta’ telecards mill-payphones tag[ha. Ftit xhur ilu, il-pubbliku kien notifikat bid-data tattne[[ija tat-telecards mis-suq.

GO [adet [sieb ukoll li filkabini tat-telefons tag[ha jkunu esebiti avvi]i ta’ twissija biex il-klijenti jkunu konxji mill-fatt li b’se[[ mill-1 Frar 2012 Easyline Cards setg[u ji;u w]ati.

Waqt li kien qed jitkellem dwar il-bidla, Javier Arriaga, Product Manager ta’ GO g[al Fixed Voice, qal li grazzi g[al Easyline, il-klijenti jkunu

f’kontroll totali tal-infiq fuq issej[iet tag[hom.

“Easyline tag[ti lil min ju]a l-cards is-ser[an il-mo[[ li jippermettilhom jistabbilixxu lba;it tag[hom stess u biex ikunu ]guri li [add ma jag[mel sej[iet g[al spejje] tag[hom ming[ajr permess.”

Easyline hu servizz ta’ linja fissa prepaid. Dawk li j/emplu permezz ta’ Easyline Cards jistg[u jag[mlu s-sej[iet prepaid tag[hom minn linji fissi u minn payphones ta’ GO. Easyline Cards jistg[u jinxtraw ming[and resellers awtorizzati jew mis-servizz online.

Klijenti Easyline ma j[allsux kera u lanqas ma jir/ievu kont.

Huma jistg[u jistallaw Easyline fuq linja ;dida jew fuq linja e]istenti – filwaqt li j]ommu n-numru e]istenti tag[hom.

Is-servizz ja[dem fuq telefon normali push button u g[alhekk il-klijenti Easyline m’g[andhomx b]onn li jixtru xi tag[mir spe/jali. {lasijiet g[al xi sej[iet ji;u mnaqqsa mill-Easyline Card prepaid sakemm il-kreditu jkun kollu u]at u mbag[ad jinxtara i]jed kreditu. Hemm b]onn li klijenti ta’ Easyline residenzjali jag[mlu b’minimu ta’ €88.52 valur ta’ sej[iet kull sena biex ikomplu jgawdu mis-servizz ta’ Easyline.

G[al aktar informazzjoni fuq l-Easyline Cards disponibbli minn GO, klijenti jistg[u jaslu wasla sa wie[ed mill-[wienet ta’ GO jew [wienet o[ra awtorizzati f’Malta u f’G[awdex.

Jistg[u j/emplu b’xejn fuq 146 minn linja ta’ GO mobile jew 80072121 (servizz b’xejn) jew i]uru s-sit www.go.com.mt.

Vodafone u Caritas inaddfu l-barracks abbandunati fil-Park tal-Majjistral Tim mid-dipartimenti talmarketing u tal-brand ta’ Vodafone ng[aqdu marresidenti tal-Caritas biex naddfu flimkien zona mdaqqsa ta’ barracks militari vi/in il-Majjistral Nature and History Park.

Il-kwartieri tas-suldati kienu jintu]aw waqt ]mien l-Ingli]i g[all-e]er/izzji militari u g[at-ta[ri; u ilhom abbandunati minn dak i]]mien.

Il-Park tal-Majjistral qieg[ed ja[dem biex jirrestawra l-barracks u jippriserva dak li baqa’ minnhom. L-inizjattiva ta’ Vodafone serviet biex iz-zona titnaddaf u b’hekk ikun jista’ jibda l-pro/ess tal-konservazzjoni.

Impjegati ta’ Vodafone u residenti tal-Caritas waqt it-tindif

Maria Vella Galea, Brand Manager ta’ Vodafone Malta, qalet li l-kwartieri tas-suldati huma e]empju importanti ta’ arkitettura militari Ingli]a tas-

Seklu 20. “Il-barracks abbandunati kienu vandalizzati g[al [afna snin.

G[alhekk xammarna l-kmiem u naddafna ]-]ibel, il-[axix

[a]in, l-g[amara u l-o;;etti lo[ra li ntremew fil-post.

Ne[[ejna wkoll il-[itan li telg[u fis-snin li g[addew u li ma kinux parti mill-arkitettura ori;inali.”

L-inizjattivi ta’ responsabbiltà korporattiva ta’ Vodafone Malta qed ikunu aktar inklusivi, b’[afna pro;etti jinkorporaw donazzjoni ta’ fondi, xog[ol minn timijiet ta’ impjegati u linklu]joni ta’ gruppi vulnerabbli.

Il-membri tat-tim ta’ Vodafone u r-residenti talCaritas imxew ukoll ir-rotta tar-Rural Heritage filManikata Farmers Cooperative u daqu l-ikel mag[mul mill-prodotti friski li jitkabbru mill-koperattiva.

Kunsill Lokali ie[or jing[aqad mal-iskema ta’ GreenPak Il-Kunsill Lokali ta]-}urrieq [a pass importanti bil-g[an li jitjiebu l-pratti/i tar-ri/ikla;; fi [dan il-lokalità meta ng[aqad ma’ GreenPak, l-iskema awtorizzata mill-MEPA u m[addma minn Green Dot Malta Ltd. Il-[atra ta’ GreenPak, mill-Kunsill Lokali ta]-}urrieq, saret biex ikun hemm infrastruttura aqwa g[as-separazzjoni taliskart fil-lokalità u biex il-materjal mi;bur jintbag[at g[ar-ri/ikla;;.

GreenPak se tistalla settijiet ta’ bringin-sites ;odda g[ar-ri/ikla;; ta’ plastik, metall, [;ie; u karta. Dawn se jitqassmu fiz-zoni /entrali f’diversi partijiet tallokalità, filwaqt li skedi g[all-;bir se jsiru matul il-;img[a kollha, inklu]i sSibtijiet.

Barra minn hekk, boro] g[ar-ri/ikla;; se jitqassmu b’xejn f’kull dar fi]-}urrieq, bl-g[an li tkun promossa l-iskema ta’ ri/ikla;; li ssir kull nhar ta’ Tlieta.

Il-qofol tal-filosofija ta’ GreenPak iddur madwar l-b]onn ta’ edukazzjoni kontinwa u aktar kuxjenza dwar limportan]a tar-ri/ikla;;.

G[al dan il-g[an, GreenPak dan l-a[[ar nediet lotterija ambjentali bl-isem ‘Tirba[ Int... Jirba[ l-Ambjent’ biex tfittex tinkura;;ixxi lir-residenti biex jirri/iklaw aktar materjal tal-ippakke;;jar billi toffrilhom premju ta’ €200 kull ;img[a fi flus.

C O L L A G E PASSATEMP Mimdudin 1. Kaptan ta’ vapur ma jista’ qatt jitlifha! (6) 3. Li huma mag[rufin u msemmijin [afna (6) 7. Si;ar fi/-/imiterji (7) 8. Sensiela ta’ programmi wara xulxin, kwa]i bis-serjetà! (5) 9. G[olob jew inxtorob g[ax ma ]ammx kelmtu? (5) 10. Li jista’ jkun jew li jista’ jsir (9) 11. Qabel Qim, qasam art fl-in[awi tal-Qrendi (5) 13. Mi]mum mag[luq b’muftie[ jew b’katnazz (6) 15. Isem l-attri/i Bergmann. Tiftakruha? (6) 17. }ifna li ji]fnu l-Bra]iljani waqt il-karnival ta’ Rio (5) 21. Xortih [a]ina (9) 23. Din tinbieg[ mat-tonn (5) 24. Kunjom (5) 25. }g[ir (7) 26. Tkixxef, investiga (6) 27. Skalmi li jsiru tal-;ens ra;el? (6) Weqfin 1. Ekwilibriju (6) 2. Tikteb bih (5) 3. {ofor [dejn id-djar li fihom kien jg[addi l-[mie; (5) 4. Povra mara! (7) 5. :u]eppa fil-qosor (5) 6. L-g[asfur nazzjonali tag[na (6) 7. Libsa twila tal-pannu o[xon li kienu jilbsu l-patrijiet (5) 12. Trab abjad ta’ natura alkalina, u li ju]ah [afna f’xog[lu lbajjad (3) 14. “… u imxi” qal :esù, f’wie[ed mill-mirakli tieg[u (3) 15. Qag[ad sewwa fil-post, ma baqax aktar laxk jew imla[la[ (6) 16. Tin tari li jista’ jsir lew] mit[un? (7) 18. Il-kunjom g[and il-barunissa? (5) 19. Tirba[x! (5) 20. Jilbsuh il-koki madwar qaddhom (6) 22. Da[la m[affra f’[ajt fi knisja u li fiha titqieg[ed l-istatwa ta’ qaddis (5) 23. Min hu mejjet g[al qatra u min hu mejjet fis-……! (5)

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

13

12

11

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

23

27

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add, 18 ta’ Di/embru

Mimdudin> 1. Vulkan; 3. Bukkun; 7. Misluta; 8. Prima; 9. Nemel; 10. Skantajna; 11. Diski; 13. Elvira; 15. Fardal; 17. Poter; 21. Arkitetti; 23. Passi; 24. Kamla; 25. Intelaq; 26. Saltna; 27. Maqtul.

Weqfin> 1. Velenu; 2. A[sel; 3. Btala; 4. Kapital; 5. Russi; 6. Patata; 7. Mimmi; 12. Sid; 14. Vit; 15. Fjakki; 16. Astratt; 18. Ersaq; 19. Fitti; 20. Miblul; 22. Twila; 23. Palma.

35

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463).

Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tal-{add 18 ta’ Di/embru hu: Alex Bonanno, 16#17, ‘St Rita’, Constitution Street, }ejtun.

Soluzzjonijiet

Rikba ta’ ser[an

Il-lo;ika tan-numri

G[aqqad it-tikek min-Nru. 1 san-Nru. 56 u g[andu jitfa//a xi [add li qed jie[u rikba ta’ mistrie[.

Rikba ta’ mistrie[

Il-lo;ika tan-numri

Differenzi

Differenzi

Dawn i]-]ew; xeni jidhru identi/i, imma dik ta’ ta[t tvarja minn dik ta’ fuq f’20 differenza. Ara ssibhomx kollha?

Irran;a f’kull linja n-numri u s-sinjali tal-aritmetika li jidhru firringiela ta’ fuq biex tasal g[ar-ri]ultati li jinsabu fuq il-lemin u isfel nett. Kull kalkulazzjoni ssir pass, ji;ifieri l-multiplikazzjoni ma tin[adimx l-ewwel wa[da.

36

TELEVIÛJONI

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 KMK • 09.05 Kont taf? • 09.10 Link • 09.15 F. News • 09.30 ECO • 10:30 Int u Darek • 12.00 Link • 12.05 Kont taf? • 12.15 F. News • 12.30 Musbie[ g[al Ri;lejja • 13.00 Mitqlu Deheb • 15.00 Sibtkuntatt • 18.05 Link • 18.10 Kont taf? • 18.15 F. News • 18.30 Sejja[tli • 20.00 Link • 20.05 Muftie[ • 20.10 Kont taf? • 20.00 Link • 20.10 Kont taf? • 20.15 F. News • 21.00 Kaw]a Bonarja • 22.00 Newspoint • 22.30 Storjografija • 23.15 F. News.

Calypso Music TV

GO Plus 107

07.00 Total Request • 09.00 80s Classics • 10.00 90s Classics • 11.00 2000s-2009s Classics • 11.30 Teleshopping • 13.30 2010 Onwards • 14.30 Drama Bronks • 15.00 Wasal il-{in g[all-Maltin • 15.30 Bell’Italia • 16.00 Romantica (Love Songs) • 17.00 Teleshopping • 18.00 Total Request • 20.00 Bingo 75 • 20.30 Kontra r-Ri[ (r).

Eurosport

melita 600, GO Plus 801

08.30 Dakar Rally • 09.15 WC Nordic Combined Skiing: Men HS 106 (live) • 10.15 WC, Alpine Skiing: Men’s Slalom 1st Leg (live) • 11.30 WC, Alpine Skiing: Women’s Super-G (live) • 12.45 WC, Alpine Skiing: Tour de Ski: Women’s 9km Freestyle (live) • 13.30 WC Biathlon: Oberhof: Women’s Mass (live) • 14.15 WC, Alpine Skiing: Tour de Ski: Men’s 10km Free Technic (live) • 15.30 WC Biathlon: Oberhof: Men’s Mass Start (live) • 16.15 PTC Germany Snooker: Day 3 (live) • 18.00 WC Biathlon • 19.15 WC, Alpine Skiing • 20.00 PTC Germany Snooker: Day 3 (live) • 22.00 WC Biathlon • 23.00 Dakar Rally • 23.45 WC, Alpine Skiing.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

07.10 Jackanory Junior • 07.25 Penelope K, by the way • 07.35 The Large Family • 07.45 Buzz and Tell • 07.50 Tweenies • 08.10 Charlie and Lola • 08.20 Nina and the Neurons • 08.35 As Time Goes By • 09.05 Dinnerladies • 09.35 Doctor Who • 10.20 Doctor Who Confidential • 10.35 The Weakest Link • 11.20 Casualty • 12.10 Elephant Diaries • 13.00 Life on Air • 13.50 The Weakest Link • 14.35 Doctors • 17.05 Doctor Who • 18.00 As Time Goes By • 18.30 Monarch of the Glen • 19.20 Elephant Diaries • 20.10 Life on Air • 21.00 Kiss of Death • 22.30 The World’s Toughest Driving Tests • 23.20 New Tricks.

TCM

melita 310, GO Plus 701

07.40 Hairspray. Film ’88 (PG) • 09.25 Willy Wonka and the Chocolate Factory. Film ’71 (U) • 11.20 The Legend of Bagger Vance. Film 2000 (PG) • 13.50 The Big Sleep. Film ’46 (PG) • 16.00 How the West Was Won. Film ’62 (U) • 18.55 Return of the Frontiersman. Film ’50 • 20.25 Canyon River. Film ’56 • 22.00 To the Ends of the Earth.

MGM Movies

melita 312, GO Plus 702

07.25 Chitty Chitty Bang Bang. Film ’68 (U) • 09.45 Curse of the Pink Panther. Film ’83 (PG) • 11.35 Death Rides a Horse. Film ’67 (PG) • 13.30 Brenda Starr. Film ’89 (PG) • 15.05 MGM’s Big Screen • 15.20 The Brink’s Job. Film ’78 (PG) • 17.00 The Spree. Film ’98 • 18.35 Child’s Play. Film ’88 (15) • 20.00 Go Fish. Film ’94 (18) • 21.25 Cuba. Film ’79 (12) • 23.25 Who’ll Stop the Rain? Film ’78 (15).

Discovery Channel

melita 801

10.00 The Karate Kid III • 11.50 Ramona And Beezus • 13.35 Search for the Santa Paws • 15.10 Inside Job • 17.00 Lakeview Terrace • 18.50 Moulin Rouge • 21.00 Our Family Wedding • 22.45 Cemetery Junction • 00.20 Wild Things: Foursome.

Melita More

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Full House • 09.00 The West Wing • 09.50 ER • 10.40 Top Gear • 11.45 Brothers And Sisters • 12.30 Amazing Race • 13.20 Desperate Housewives • 19.30 How I Met Your Mother • 20.00 Mike & Molly • 20.22 2 Broke Girls • 20.45 Suburgatory • 21.15 Brothers and Sisters • 22.00 Desperate Housewives • 22.45 True Blood • 23.50 The Mentalist • 00.40 Supernatural.

Biography Channel

melita 102, GO Plus 102

07.00 NET News 07.30 Newsroom - 2011 Roundup (r) 09.30 Teleshopping 10.30 U/u[ 12.00 Teleshopping 13.00 Simpati/i (r) 14.00 NET News 14.05 Teleshopping 14.20 Wheelspin (r) 15.00 NET News 15.05 Teleshopping 15.35 Animal Diaries (r) 16.30 Anali]i tal-A[bar 17.00 Sport Extra 18.00 NET News 18.10 Flusek (r) 18.40 G[alik fl-Ewropa 18.55 Wheelspin 19.45 NET News, NET Sports, NET Meteo 20.30 Déjà vu 21.30 NET News 21.32 Replay 23.15 NET News.

melita 411

07.00 08.00 08.30 09.00 09.50 11.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.00 15.30 16.00 16.10 16.40 17.15 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.40

L-G[odwa t-Tajba Librerijia u Arkivji Asteriks Il-Quddiesa tal-{add Malta u Lil Hinn Minnha {add G[alik A[barijiet fil-Qosor (ikompli) {add G[alik A[barijiet (ikompli) {add G[alik Gadgets (r) Teleshopping A[barijiet Teleshopping Mixage (r) Venere (r) A[barijiet Modern Lifestyles Style Watch Fawlty Towers A[barijiet Kun/ert tal-Epifanija (live) 21.55 Kontrattakk 23.15 A[barijiet 23.30 Malta u lil Hinn Minnha.

ONE melita 103, GO Plus 103

07.00 Lorraine Kelly’s Big Fat Challenge • 11.00 Lorraine Kelly’s Next Big Fat Challenge • 12.00 Lorraine Kelly’s Big Fat Challenge • 13.00 Lorraine Kelly’s Next Big Fat Challenge • 19.00 A Gypsy Life for Me • 21.00 Michael Caine • 22.00 Storage Wars: Auction Sesame • 22.30 Storage Wars: Tanks for the Memories. Pawn Stars: • 23.00 Case Closed • 23.30 Strike, Spare, Boom.

06.45 Pink Panther (r) 07:20 - On D Road (r) 08.00 Folji 09.35 Aroma Kitchen (r) 11.00 Hazzard 12.00 Teleshopping 12.15 Kwalità Malta (r) 12.45 Malta Fuq Kanvas 13.30 ONE News 13.45 Teleshopping 14.00 Showbiz 16.05 Realtà (r) 17.30 ONE News 17.35 L-Argument 19.30 ONE News 20.10 Kur]ità 20.25 Arani issa 23.15 ONE News 23.45 Bla A;enda (r).

Raiuno melita 150, GO Plus 201

12.00 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 18.50

20.00 20.35 20.40 21.30 23.45 00.50 01.15

Tg 1 Rai Tg Sport Soliti ignoti Il restauratore (l-I parti) Speciale Tg 1 Tg 1 notte Applausi.

melita 151, GO Plus 202 melita 101, GO Plus 101

06.30 09.30 09.35 10.00 10.30 10.55

MARGARET AVERY, li flimkien ma’ Whoopi Goldberg u Danny Glover, hi fost l-atturi ewlenin li naraw fil-film drammatiku tal-1985 b’re;ija ta’ Steven Spielberg IL COLORE VIOLA (Rete 4 23.35).

L-istorja hi ambjentata fl-Istati Uniti fl-g[oxrinijiet tas-seklu 20. Il-protagonista hi Celie Johnson, mara Afro-Amerikana, li meta kellha biss 14-il sena taqqalha missierha stess. Naraw minn xiex kellha tg[addi fit-30 sena ta’ wara.

Raidue

TVM

melita 400, GO Plus 501

07.15 Motor City Motors: The Asphalter • 08.10 Mythbusters: Spy Car 2 • 09.05 Destroyed in Seconds • 10.00 Extreme Engineering: Excavators • 10.55 Oil, Sweat and Rigs • 11.50 Dirty Jobs: Bridge Painter • 12.45 Deadliest Catch: The Final Run • 13.40 Mythbusters: Torpedo Tastic • 14.35 American Chopper: Senior vs Junior: Big Guns • 15.30 Rides: Bond • 16.25 Mighty Ships: Oasis of the Seas • 17.20 Worst-Case Scenario: Toxic Gas Leak/Man on Fire • 17.50 Worst-Case Scenario: Home Break in/ Terror Threat • 18.15 River Monsters: European Maneater • 19.10 Extreme Fishing with Robson Green: China • 20.05 Carfellas • 20.35 Scrappers • 21.00 Flying Wild Alaska: Greenhorn Ben • 21.55 Dual Survival: Bogged Down • 22.50 I Shouldn’t Be Alive: Lost in the Snow • 23.45 Trouble in Paradise.

Melita Movies

NET Television

Unomattina in famiglia Tg 1 L.I.S. Easy Driver (attwalità) Linea Verde orizzonti A Sua Immagine Santa Messa dalla Chiesa San Vigilio in San Vigilio di Marebbe (Balzano) Angelus Linea verde TG 1 Domenica In Tg 1 Domenica in L’eredità

07.00 Cartoons 08.25 Art Attack 08.55 Cartoons 09.20 Social King (TF) 10.15 Ragazzi c’è Voyager 10.50 A come avventura 11.30 Mezzogiorno in famiglia 13.00 Tg 2 giorno 13.30 Tg 2 motori 13.45 Quelli che aspettano...

15.40 Quelli che il calcio...

17.05 Tg 2 L.I.S. 17.10 Stadio Sprint 18.00 90˚ minuto 18.50 Sea Patrol (TF) 19.35 Lasko (TF) 20.30 Tg 2 notizie 21.00 NCIS - unità anticrimine 21.45 Charlie’s Angels (TF) 22.35 - La domenica sportiva 01.00 Tg 2 notizie 01.20 Protestantesimo 02.00 Tutti i battiti del mio cuore. Film 2005.

Raitre melita 11#152, GO Plus 203

07.10 08.00 10.05 10.55 11.15 11.40 12.00 12.25 12.55 13.25 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 19.00 19.30 20.00 20.10 21.30 23.35 23.45 23.50

00.50 01.00

La grande vallata (TF) Notte e dì. Film ’46 Doc Martin Tgr estovest Tgr Mediterraneo Tgr Regioneuropa Tg 3 persone Telecamere salute Prima della prima ‘Lucia di Lammermoor’ ta’ Donizetti Il capitale di Philippe Daverio Tg regione Tg 3 In 1#2 h Tg 3 L.I.S. Alle falde del Kilimangiaro Tg 3 Tg regione Blob Che tempo che fa Presadiretta Tg 3 Tg regione Lilit - In un mondo migliore Tg 3 Telecamere.

Canale 5 melita 16#154, GO Plus 205

08.00 Tg 5 mattina 08.50 Le frontiere dello spirito (attwalità) 10.00 Tibete ed Himalaya 10.30 Innamorati cronici. Film ’97 12.45 Grande Fratello 13.00 Tg 5

14.00 15.30 17.00 18.50 20.00 20.40 21.30 23.40 01.20

La vita segreta di mio padre. Film 2005 Inga Lindstrom - Giorni d’estate sul Lago Lilja Flicka - uno spirito libero.

Film 2006 The Money Drop (kwi]]) Tg 5 Paperissima Sprint Distretto di Polizia 11 Terra!

Papersissima Sprint.

Rete 4 melita 14#153, GO Plus 206

07.00 Tgcom 24 07.30 Magnum PI (TF) 08.20 Parco Nazionale della Calabria - Sila Grnde e Sila Piccola 08.55 Storie di confini 09.30 Magnifica Italia. Sicilia da Castellammare del Golfo ad Agrigento 10.00 Santa Messa 11.00 Pianeta mare 11.30 Tg 4 12.00 Melaverde (attwalità) 13.20 Pianeta mare 14.00 Life - creature degli abissi 15.10 Poliziotti a domicilio.

Film ’94 16.50 Zanna Bianca alla riscossa. Film ’74 18.55 Tg4 Telegiornale 19.35 Tespesta d’amore (soap) 21.30 Evelyn. Film 2002 23.35 Il colore viola. Film ’85.

Italia 1 melita 20#155, GO Plus 204

07.00 07.50 12.25 13.00 14.00 16.40 18.30 19.00 19.10

21.30 23.55 01.10 02.00

Fantaghirò (TF) Cartoons Studio aperto Guida al campionato La principoessa e la magia del drago. Film 2006 Air Bud - Campione a quattro zampe. Film ’97 Studio aperto Cartoons Pallottole cinesi. Film 2000 Mi presenti i tuoi? Film 2004 Controcampo - Linea notte Poker1Mania Streghe verso nord. Film 2001

La 7 melita 23#156, GO Plus 207

07.00 07.30 10.00 10.40 11.40 13.30 14.05 17.10 20.00 20.30 21.30 23.40 23.50

Omnibus Tg La 7 M.O.D.A. La 7 doc Due South (TF) Tg La 7 Ma anche no Point Break. Film ’91 Tg La 7 In onda (attwalità) La duchessa. Film 2008 Tg La 7 I diari della motocicletta.

Film 2004.

TV/RADJU

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

DÉJÀ VU

Tg[id ;ejja lura g[an-normal^ NET Television 20.30

G[addew ftit ;ranet mhux [a]in minn meta Josie (Eileen Montesin) kellha ]ew; vi]jonijiet li i]da baqg[u ma se[[ewx. Il-vi]jonijiet kienu dik dwar it-tfal ta’ o[tha u dik dwar Heather (Daphne Zammit). Tg[id dan ifisser li ;ejja lura g[an-normal? Forsi d-déjà vu li kien qed ikollha se jisfuma fixxejn?

Louise (Mary Spiteri) tmur g[ad-drinks g[and is-Sindku (Mark Haber) u tikxef lil Sally (Tanya Bonnici) li kienet qed tie[u sehem fil-Christmas Show meta suppost kienet waqfet fuq insistenza ta’ ommha (Tere]a Gauci). X’tag[mel omm Sally meta ssir taf li bintha kinet qed tigdbilha?

Kitba u direzzjoni ta’ Eileen Montesin.

Eileen Montesin b[ala Josie

Servizz mill-fiera internazzjonali tal-karozzi ta’ Tokjo

Tliet entitajiet

L-istand tal-Honda fil-Fiera ta’ Tokjo

NET Television 10.30

Marthese Brincat filprogramm tal-lum se tlaqqag[na ma’ tliet entitajiet.

L-ewwel naraw dwar INYGO li g[amlu pro;ett interessanti fl-Etjopja g[allfqar, li qed jie[du [siebu s-sorijiet ta’ Mother Theresa.

Wara niltaqg[u ma’ ]g[a]ag[ mill-Kummissjoni Djo/esana }g[a]ag[ (KD}).

Naraw kif dawn jikkordinaw ma’ gruppi o[ra ta]-]g[a]ag[ biex flimkien jorganizzaw attivitajiet li ]-]g[a]ag[ jie[du gost bihom.

Fl-a[[ar parti, ilpre]entatri/i tlaqqag[na ma’ membri ta’ Puttinu Cares, fejn naraw tliet ;enituri li t-tfal tag[hom g[addew minn mard serju u li kellhom b]onn imorru g[al bosta xhur flIngilterra..

Ukoll waqt il-programm jie[du sehem is-St Angela Choir li narawhom jinterpretaw tliet siltiet mir-repertorju tag[hom u P. Marcello Ghirlando b’informazzjoni minn dokumenti tal-Papa Benedittu XVI u mill-Bibbja.

Radju Malta

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.05 Infittxu dak li Jg[aqqadna • 07.30 Frott Artna • 08.00 Quddiesa • 08.45 L-Istampa Kollha • 11.00 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Relax • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 20#990 • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Minn Nashville • 22.05 Ward u }ahar • Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.03 Ru]arju • 23.30 Classic Hits.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

06.05 ONE Breakfast • 08.00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem • 08.15 ONE Club • 08.50 Mill-:urnali • 10.30 Pajji] li jixraq lil Uliedna • 14.00 Il-{add fuq ONE • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.45 Memorji u Nostal;ija • 22.00 Stetoskopju • 00.00 Music Box. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45.

06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.05 G[aqqad il-Kelma • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.15 L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek • 19.00 Fi {dan il-Mulej • 19.05 Ru]arju • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek!

A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00.

BBC: 10.00, 14.00, 16.00.

06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine.

A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

Calypso Radio

101.8 FM

09.00 BBC World Service • 10.00 Arabesque#Gregorian Chant • 11.00 Classic FM • 13.00 Innovaturi tas-Seklu G[oxrin • 14.00 BBC World Service.

07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special.

06.00 Calypso Breakfast • 10.00 Dak Kien }mien • 13.00 Golden Mix 16.00 Mal-Melodija Maltija • 19.00 Let’s Go • 22.00 Night Shift.

Radju Marija

MI PRESENTI I TUOI^ (Italia 1 21.30) - Robert De Niro u Blythe Danner (it-tnejn fir-ritratt fuq il-lemin), flimkien ma’ Dustin Hoffman u Barbra Streisand huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film komiku Amerikan tal2004 b’re;ija ta’ Jay Roach. Fih naraw lil Greg jie[u lill-g[arusa tieg[u Pam u lil niesha biex jiltaqg[u mal-;enituri tieg[u f’Miami. L-isem ori;inali tal-film hu ‘Meet the Fockers’.

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.15 Mar/i u Bandolari - Joe Chetcuti • 09.30 Focus 101 • 11.00 Djalogu • 11.55 Avvi]i talMejtin • 12.15 Mid-Dinja tal-Mar/i - Nenu Aquilina • 12.45 Skor • 17.55 Avvi]i tal-Mejtun • 18.15 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante - Joe Fenech • 22.30 Djalogu (r) • 23.30 80s Corner - George Galea.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

U?U{

Is-servizz prin/ipali fil-programm tal-lum se jkollu materjal li kien iffilmjat ix-xahar li g[adda waqt il-fiera internazzjonali tal-karozzi li saret f’Tokjo, fil-:appun. Naraw dwar xi karozzi li kienu ppre]entati g[all-ewwel darba waqt din il-fiera, fosthom dawk mill-kumpaniji Honda u BMW. Pierre Vella, fir-rokna tieg[u, jintervista lil George Abdilla, li hu s-Segretarju :enerali tal-Motor Sport Federation.

Intant ukoll waqt il-programm tal-lum naraw filmati minn kompetizzjoni li organizzat l-istess federazzjoni u jit[abbar ir-rebbie[.

Il-programm hu ppre]entat minn Fleur Balzan.

radju Radio 101

WHEELSPIN

NET Television 18.55

37

•

102.3 FM

07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus u Ru]arju • 12.30 Ru]arju ta’ l-Erwie[ • 13.00 Lil hinn minn darna (r) • 14.00 Il-{add Kumpanija • 15.00 Kurunella {niena Divina • 15.30 ikompli Il-{add Kumpanija • 17.00 Kuntatt • 17.30 A[barijiet Reli;ju]i • 17.50 G[asar • 18.00 Angelus u Ru]arju • 18.30 ikompli Kuntatt • 20.00 Tag[lim u Twemmin Nisrani (r) • 21.00 Magazine (r) • 23.00 Il-Muftie[ tal-G[erf • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

Smash Radio

104.6 FM

Bastjani]i FM

95.0 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music.

06.50 {sieb tal-:urnata • 08.15 Quddiesa tal-{add • 09.15 All Time Favourites • 12.00 Minn Wara l-Istandard • 14.00All Time Favourites • 15.00 Realtajiet Siekta (r) • 17.00 All Time Favourites.

38

KLASSIFIKATI

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

PROPRJETÀ

Bu;ibba

APPARTAMENT fit-tielet sular lest minn kollox, kbir [afna u spazju]. Open plan living u dining, k/ina fitted, box room, ]ew; kmamar tal-banju, tliet kmamar tas-sodda doppji, terrazzin quddiem u ie[or wara.

Parti mill-bejt u bl-u]u tal-lift.

Prezz €129,000. ?emplu 79808405 jew 79957951.

{al Luqa

APPARTAMENTI u penthouses 225 metru kwadru, tliet kmamar tas-sodda, k/ina#living#sitting, utility.

Prezz jibda minn €104,821(Lm45,000). ?emplu 99803659 jew 79498824.

Il-Birgu (Tal-{awli)

APPARTAMENT l-ewwel sular bi tliet kmamar tassodda, im]ejjen sabi[ [afna.

Prezz negozjabbli. ?emplu 79934195.

Il-Qrendi

APPARTAMENTI bi tliet kmamar tas-sodda, kmamar u gallariji kbar bil-veduti, area kwieta. :ebel u saqaf. Prezz €97,800. ?emplu lis-sid 79316057.

I]-}urrieq, Bubaqra

TERRACED house kbira, erba’ kmamar tas-sodda, ]ew; kmamar tal-banju, k/ina, washroom, ]ew; terraces, ]ew; kmamar tal-istudju, kompluta b’garaxx ta’ 10 karozzi u ;nien ta’ 30 pied bilbir. Prezz €338,000. ?emplu 99422082.

Marsaxlokk

APPARTAMENT kbir bi tliet kmamar tas-sodda, bil-veduta quddiem u wara, lest minn kollox ta’ kwalità tajba, bil-lift mill-garaxx. Prezz €111,810 (Lm48,000). Garaxx jekk trid. ?emplu 99466988 jew 79441869.

Marsaxlokk

FLATS kbar quddiem il-ba[ar, b’veduti u bi tliet kmamar tassodda. ?emplu 79843698.

Proprjetà

U artijiet g[all-i]vilupp. ?emplu 99473354 jew 21387082.

G{ALL-KIRI

{’Attard

SALON rinnovat u lest biex tid[ol fih. €6 kuljum. ?emplu 79446531.

Poala

GARAXX livell mat-triq, ta’ karozza wa[da g[all-kiri.

Prezz €500 fis-sena. ?emplu 99234572.

Marsaskala

APPARTAMENT l-ewwel sular fi blokka ta’ tnejn, tliet kmamar tas-sodda, furnished. €330. ?emplu 21689879, jew 79060532.

{’Attard

MAISONETTE b’]ew; kmamar tas-sodda g[all-kiri fit-tul u [anut f’{’Attard g[all-kiri, Class 4. ?emplu 99844279 jew 79915085.

VETTURI

BMW 320d

2006, automatic, full extras, white leather interior, 45,000 mil. €21,500 ono. ?emplu 99471618.

Citroen C3 Desire

1400cc petrol, manual, full extras u b’mileage baxx.

Kundizzjoni perfetta. ?emplu 79436081.

Range Rover

CLASSIC, 3 door V8 3.9 EFI, ;ewwa mibdul – soft dash. Prezz €5,000 negozjabbli. ?emplu 79456174.

Renault Scenic

PETROL 1.6 16V 2002 b’mileage baxx, f’kundizzjoni perfetta, dejjem servisjata g[and Kinds, full extras u dejjem iggaraxxjata.

Prezz mitlub €7500 negozjabbli. ?emplu 99527477.

KLASSIFIKATI Kia Mentor

PETROL 1996 kundizzjoni tajba. Prezz negozjabbli. ?emplu 99025125.

AVVI}I O{RA

Accountant

JOFFRI servizz li dawk li jixtiequ jirregolarizzaw ru[hom g[all-fini talamnestija fuq il-VAT u jgawdu mill-iskema ta’ ma[fra fuq il-penali u interessi pendenti. ?emplu g[al appuntament b’xejn fuq 99828997.

Armla

TIXTIEQ tiltaqa’ ma’ ra;el serju ta’ madwar 50 sena g[al [biberija serja. ?emplu 79945480.

Ftu[ ta’ drena;; (bil-bowser)

BIL-power jet service.

Prezziijiet minn €25. ?emplu 99282014.

G[al kull xog[ol

TA’ :ARDINAR b’esperjenza jew xog[ol ta’ handyman bi prezzijiet ra;onevoli /emplu 99863398, 79239267 jew 21239267.

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum talart u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol.

B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.

39

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

G[andna b]onn

NIES responsabbli li jie[du [sieb it-tindif tal-kmamar f’Soreda Hotel. Lapplikanti huma mitluba ji;u l-lukanda biex jimlew applikazzjoni jew jibag[tu C.V. lil Soreda Hotel, Triq Andrew Cunningham, ilQawra. G[al iktar informazzjoni /emplu 23853731 bejn it-8 a.m. u d-9 a.m. jew bejn l-4 p.m. u l-5 p.m.

Nixtri

AFFARIJIET antiki, fajjenza antika, g[amara antika u affarijiet ta’ kollezzjoni. ?emplu 21675703, 21822703 jew 79451871.

Nixtri

GARAXX in-na[a taliskola tal-Gvern, San Pawl il-Ba[ar. ?emplu 99887233.

Nixtri

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers e//.

B’sitt xhur garanzija fuq ilparts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570.

Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

Tombla sheets

B’NUMRI kbar u kuluri differenti. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici printing press) – 3

Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – min-

KAROZZI u trakkijiet g[all-iskrap, magni, bibien u twieqi (aluminju u [adid), ram a[mar u isfar u stainless steel. In[allas kontanti. ?emplu 79430366, 99469467 jew 27430366.

na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur etc u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq

Ni]barazza

pbonnici@bonniciprintingpr ess.com

DJAR u garaxxijiet, in;orr kull tip ta’ materjal, prezz ra;onevoli u Atlas highup sa [ames sulari bi truck 6 wheeler g[all-bejg[. ?emplu 21433352, 79081719 jew 99499619.

G{ALL-BEJG{

Grandfather clock

MAGNA enfield antika.

Interessat#a? ?empel 99806284.

Libsa tal-Pre/ett

TAS-subien, 3 piece, kulur cream, kompluta bil-qmis u ]-]arbun. Milbusa darba.

Daqs ;dida. €90. ?emplu 21242180.

Mejda tonda

TAL-A{MAR mastizz.

Dijametru ta’ metru, [xuna ta’ 3cm u b’erba’ saqajn.

Kundizzjoni perfetta. Prezz € 250. ?emplu 21246324 jew 99808522.

Toilet seats

Nag[mel xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, mag[mulin mill-injam tal-pine bilkuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[allkamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Mejda tal-pranzu

KOMPLUTA b’sitt si;;ijiet, magna tal-[jata Singer Melody 60, wall unit, k/ina, one seater sofa, ]ew; si;;ijiet tal-injam b’cushions bojod tal;ilda, tliet si;;ijiet tal-injam, tapit kbir a[dar bil-kannella, monitor tal-kompjuter, libsa tal-bridesmaid, pitturi ori;inali mpittrin g[all-gosti tag[kom, kostum tal-Karnival g[allkbar f’kundizzjoni tajba u elaborat, kien mixtri g[al show. ?emplu 79883916.

Mobile kiosk

BIL-PERMESSI kollha f’kundizzjoni tajba [afna. ?emplu 79705588.

Salotti ;odda

TA’ kull stil. Prezzijiet moderati. Tpartit a//ettat, anke g[all-bejg[ salotti second hand. ?emplu 21374823 jew 99824139.

40

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

C O L L A G E FOTOGRAFIJA

JANE AZZOPARDI HAYES u JOE AZZOPARDI

Il-fa//ata tal-Kalendarju BOV 2012. Fir-ritratti l-o[ra fuq ix-xellug jidhru w[ud mir-ritratti fil-pa;ni ta’ ;ewwa tal-kalendarju

LIVING LEGENDS – IL-KALENDARJU TAL-BANK OF VALLETTA G{AS-SENA 2011

Rigal tal-BOV f’;ie[ il-mu]i/isti anzjani Maltin

CHARLES ‘CITY’ GATT

JOE CUTAJAR

FRANK CAMILLERI u JOE CAMILLERI

Il-kalendarju tal-Bank of Valletta g[all-2012 jag[ti gie[ lil xi w[ud millmu]i/isti anzjani Maltin, li jidhru fl-in[awi fejn kienu jiltaqg[u [afna millmu]i/isti Maltin: l-iSplendid Lodging House fi Strada Stretta fil-Belt Valletta, li b[alissa qeg[da tkun restawrata biex isservi b[ala /entru tal-arti.

Ir-rebbie[ ta’ premju talfotografija, Joe P. Smith, li g[amel isem kemm lokalment kif ukoll barra minn xtutna, kien inkarigat bil-fotografija tal-kalendarju.

Smith hu membru talMalta Photographic Society li tag[ha kien ir-rebbie[ talunur presti;ju] Photographer of the Year fl1995 kif ukoll membru talMalta Institute of Professional Photographers.

It-tlettax-il ritratt pubblikati esklusivament filKalendarju tal-Bank jag[tu ;ie[ lil xi w[ud mill-aqwa mu]i/isti Maltin li daqqew f’numru ta’ swali tal-mu]ika kif ukoll f’cabaret ta’ ]mienhom.

Joe P. Smith jiddeskrivi linga;; tieg[u b[ala opportunità biex jesprimi ru[u b’mod kreattiv, fejn irnexxielu jaqbad xeni rari ta’ dawn l-ikoni.

Grazzi g[ad-determinazzjoni u d-dedikazzjoni, lim[abba g[al dawk li huma u dak li jag[mlu u jippersistu jibqg[u minquxa f’kull wie[ed minn dawn ille;;endi individwali li jidhru fir-ritratt.

Joe P. Smith qal li permezz ta’ dawn ir-ritratti hu pprova jaqbad il-mument fi]-]mien ta’ dawn ille;;endi, li kellhom rwol importanti fil-[olqien talarena mu]ikali.

Il-lokal, l-iSplendid Lodging House fi Strada Stretta, fil-Belt Valletta, g[en ukoll biex jo[loq kuntrast u j]id il-karattru tar-ritratti..

Ir-ritratti kollha ttie[du matul ix-xahar ta’ Settembru tas-sena li g[adha kemm intemmet.

Video clip qasir ta’ kif t[ejja l-Kalendarju tal-BOV 2012 jidher fuq il-websajt www.bov.com.

SPORT

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

43

“Livi Cantona wie[ed mill-aqwa ]wiemel li qatt soqt” – Charles Camilleri, (sewwieq) Minn Kenneth Vella

L-ista;un 2011 g[alaq bilGran Finali VOB g[al zwiemel tal-klassi Premier fuq distanza twila ta’ 2640m.

F’din il-finali re;a’ kellna lkonferma tal-I]vedi] ta’ tmien snin Livi Cantona li f’idejn Charles Camilleri [are; rebbie[ f’medja ta’ 1.16.3” fil-kilometru.

G[alkemm Livi Cantona ma spi//ax l-aktar ]iemel konsistenti min[abba li din itti;rija ma kenitx wa[da valida g[al din il-kompetizzjoni, dan i]-]iemel xorta jibqa’ wie[ed fost l-aktar impressjonanti flista;un li g[adda.

Livi Cantona ji;i iben listaljun Amerikan Smok’s Lantern u d-debba Amerikana Dreamlandsnegligee u flI]vezja kellu rekord ta’1.12.9” fil-kilometru. B’kollox Livi Cantona reba[ disa’ ti;rijiet is-sena li g[addiet, fosthom tliet finali li kienu t-Tazza talPresident, il-Cassar Fuels Final u l-Gran Finali VOB. Matul il-;img[a tkellimt ma’ Charles Camilleri dwar

is-su//essi li kellu b’dan i]]iemel l-ista;un li g[adda. Issewwieq ta’ Livi Cantona qalli li l-fatt li ]-]iemel reba[ tliet finali ewlenin f’temp ta’ ftit ;img[at jikkonferma lpotenzjal tieg[u.

Mistoqsi dwar liema minn dawn it-tliet finali tibqa’ laktar g[al qalbu, Camilleri pront pront we;ibni l-finali tat-Tazza tal-President. “Dan min[abba li kienet finali presti;ju]a, saret quddiem wa[da mill-akbar attendenzi tas-sena u fuq kollox kienet kumbattuta sal-a[[ar,” tenna Camilleri.

Dan is-sewwieq fakkar ukoll li l-fatt li fl-a[[ar metri ]-]iemel jifta[ xi ftit u jispi//a ji;ri man-na[a talispettaturi, jag[mel ilprestazzjoni tieg[u aktar diffi/li u fl-istess [in eccezzjonali. Hu qabel mieg[i ukoll li r-reb[iet ta’ Livi Cantona g[enuh jistabilixxi ru[u fost l-aqwa sewwieqa f’Malta. Fuq kollox dan kollu kienu anki mertu tas-sidien ta’ Livi Cantona, Alfred u Vince Calleja.

Livi Cantona ]-]iemel e//ezzjonali misjuq minn Charles Camilleri.

Dwar l-istagun il-gdid, issewwieq ikkonferma li malbidu tal-istagun zgur li se jkollu miktuba dawk izzwiemel li g[alqu s-sena fuq nota pozittiva u anki xi debuttanti godda, kemm

Fran/i]i u anki }vedi]i li flewwel ta[ri; tag[hom fil-jiem li g[addew fi g]iritna di;a` [allew impressjoni tajba.

Finalment, Charles Camilleri rringrazzja lill-familjari tieg[u tal-appo;; kontinwu li

jag[tuh, lis-sidien kollha li wrew fidu/ja fih billi fdawlu ]-]wiemel tag[hom u lil dawk kollha li jimpenjaw ru[hom kontinwament biex jg[ollu dan l-isport popolari f’pajji]na.

TROTT

Min se jwaqqaf lil Ready Cash^

Charles Camilleri u wie[ed mis-sidien ta]-]iemel, Alfred Calleja ppremjati wara wa[da mir-reb[iet ta’ Livi Cantona

GALOPP

McCoy l-isptar

Il-jockey Ingli] Tony McCoy ikkonferma li se jkun nieqes g[al xi ;img[at mis-sewqan min[abba li kiser xi kustijli wara waqg[a li kellu minn fuq ]iemel waqt ti;rija li saret fil-korsa ta’ Taunton ftit jiem qabel il-bidu tas-sena l-;dida.

McCoy, li fil-karriera tieg[u ;ie vvutat 16-il darba b[ala l-a[jar jockey tal-pajji] fit-ti;rijiet bl-ostakli, kien qieg[ed isuq lil Laudatory.

Wara l-waqg[a dan il-jockey ta’ 37 sena ttie[ed l-isptar ta’ Musgrove Park fejn kien hemm b]onn ukoll li ji;i meg[jun b’maskra tal-ossi;enu. G[alkemm se jitlef xi ti;rijiet, Tony McCoy hu mistenni li dan l-ista;un jirba[ is-17-il titlu tieg[u tala[jar jockey tat-ti;rijiet bl-ostakli min[abba li qed igawdi vanta;; konsiderevoli wara li dan l-ista;un [are; rebbie[ f’174 ti;rija.

Din hija l-mistoqsija fuq fomm id-dilettanti kollha ta’ dan l-isport madwar id-dinja.

Dan wara li l-{add li g[adda fil-korsa ta’ Vincennes f’Pari’i fi Franza dan i]]iemel Fran/i] irnexxilu jirba[ it-tielet ti;rija bi preparazzjoni g[all-Prix d’Amerique li se ssir fla[[ar Hadd ta’ dan ix-xahar, wara li fil-;img[at li g[addew temm l-ewwel ukoll f’]ew; ti;rijiet o[ra bi preparazzjoni g[allAmerique li kienu l-Prix de Bretagne u l-Prix de Bourbonnais.

Tal-{add kienet il-Prix de Bourgogne li saret fuq distanza qasira ta’ 2100m u kellha bidu bil-karozza tattluq. B’kollox 17-il ]iemel kienu miktuba g[al din itti;rija.

Misjuq mis-solitu Franck Nivard, Ready Cash irnexxilu jirba[ ilBourgogne f’medja rekord tat-ti;rija, dik ta’ 1.10.6” filkilometru u wara li ]ied ilpass fl-a[[ar elf metru. Irrekord ta’ qabel kien ta’ Kesaco Phedo li fl-2006 kien ittrijonfa f’din it-ti;rija f’medja ta’ 1.10.8” filkilometru u f’idejn Jean Michel Bazire.

Fit-tieni post da[al itTaljan Main Wise As (Pierre Levesque) segwit mid-debba

Fran/i]a Private Love (Eric Raffin) u Save The Quick (Franck Leblanc).

Issa b[al lum ;img[a flistess korsa ta’ Vincennes issir l-a[[ar ti;rija bi preparazzjoni g[allAmerique u din tkun il-Prix de Belgique.

Strajk fl-Italja F’dawn il-jiem l-isport ta]]wiemel fl-Italja kien wieqaf minh[abba strajk ordnat mill-asso/jazzjonijiet li jirrappre]entaw lissewwieqa, sidien u trainers.

Ma’ dawn ing[aqdu wkoll is-sidien tal-koros differenti.

Flimkien dawn qed jipprotestaw min[abba li lasso/jazzjoni statali UNIRE mhux biss ma kkonfermatx il-premjijiet tat-ti;rijiet g[al din is-sena i]da fuq kollox di;a` [abbret li se jkun hemm tnaqqis fil-premijiet min[abba l-kri]i finanzjarja li g[addej minnha mhux biss l-isport i]da anki l-pajji].

Fl-Italja huwa stmat li lfuq minn 60,000 persuna jaqilg[u l-g[ejxien tag[hom mill-isport ta]-]wiemel li hu kkunsidrat industrija. Fost dawn wie[ed jista’ jsemmi ssewwieqa, trainers, handlers, nies li jbieg[u l-prodotti ta]]wiemel, tan-nag[al, dawk li ja[dmu fil-koros u dawk li huma nvoluti fit-trasport ta]]wiemel.

Il-futur ta’ Torvald Palema Fl-I]vezja, ftit tal-;img[at ilu s-sidien ta]-]iemel popolari Torvald Palema, Jan u Gertie Folgard, [abbru li

dan mhux se ji;ri i]jed u se jkun irtirat. Torvald Palema llum g[andu 11-il sena u filkarriera tieg[u jibqa’ mfakkar g[ar-reb[ tal-kompetizzjoni famu]a Elitloppet fl-2009, kompetizzjoni presti;;ju]a li ssir kull sena fil-korsa ta’ Solvalla fl-I]vezja. F’dak li hu reb[ ta’ flus, Torvald Palema reba[ b’kollox 26,781.147 krona }vedi]a fi premjijiet.

Barra l-Elitloppet, Torvald Palema reba[ it-ti;rija nternazzjonali Forus Open li ssir kull sena fin-Norve;ja tliet darbiet, l-Aby Stora Pris fil-korsa ta’ Aby fl-I]vezja u l-Hugo Abergs Memorial filkorsa ta’ Jagersro fl-istess pajji]. Dan barra lOlympiatravet dejjem flI]vezja. B’kollox fil-karriera tieg[u, Torvald Palema ;era f’104 ti;rijiet u reba[ 44 minnhom.

Fl-a[[ar snin dan i]-]iemel kien dejjem misjuq mittrainer tieg[u stess Ake Svanstedt. Torvald Palema kellu rekord ta’ 1.09.7” filkarriera imwaqqaf fl-2009 filfinali tal-Hugo Abergs Memorial

48

LOKALI

il-Óadd, 8 ta’ Jannar, 2012

L-G{AMAD POLITIKU MA J{ALLIKX TARA L-VERITÀ

Fil-maltemp il-kaptan it-tajjeb . G[addiet sena mimlija attività politika. Eventi li, f’daqqa, rari [afna jse[[u flistorja u fil-karriera ta’ bnedmin li jkunu ddedikaw ru[hom g[as-servizz talpajji]. Minn barra, diversi ja[sbu li min ji;i elett qieg[ed hemm g[all-vanaglorja tieg[u, biex ikun jidher sabi[ u meqjus mill-o[rajn. Imma rrealtà ta’ kuljum hi kompletament differenti. Issitwazzjonijiet, l-intoppi, ilkumplikazzjonijiet li jqumu kontinwament ma jag[tux [ajja komda i]da wa[da li titlob attenzjoni, applikazzjoni u perseveranza. Il-politiku jrid jaffronta dak li jkollu quddiemu bl-a[jar abbiltajiet tieg[u, bil-valuri li j[addan.

Tkun aktar tard fl-istorja, wara /ertu trapass ta’ ]mien li l-;udizzji jsiru, lejn na[a jew o[ra.

1

. Il-politiku hu [afna drabi b[al dak il-ba[ri abbord bastiment sejjer minn post g[all-ie[or. Dak li hu politiku nisrani g[andu sej[iet o[ra, iktar qawwijin, quddiemu. Tul is-sena li g[addiet irriflettejt diversi mumenti fuq il-kitba li tiddeskrivi, l-ewwel, lil Sidna 2

:esù Kristu fuq id-dg[ajsa tas-sajjieda jistrie[; u t-tieni, dik li mhux abbord, imma jitla’ fuqha. Kull darba lambjent hu wie[ed ta’ nkwiet, ta’ periklu, ta’ ilmijiet qawwijin tant li jkunu se jaqilbu kollox. Il-ba[rin, lappostli jinkwetaw jaraw wi// il-mewt imma l-kalma tfe;; lura. . Il-ba[ri ma jag[]ilx li jipprova jibdel il-maltemp fi bnazzi, jaf li ma jistax jibdel il-kurrenti tal-ba[ar jew ilforza tal-mew; u tal-irji[at – irid biss jaffrontahom. L-istess in-nisrani – jaf li ladarba huwa mg[obbi bis-salib, irid i;orru t-telg[a kollha. Ixxenarju li g[addejna minnu u li pre]entement ninsabu fih hu wie[ed iebes u diffi/li. Lilmijiet huma qawwijin u lkurrenti m’humiex ta’ wi// ilba[ar imma ;ejjin minn ta[t.

Min g[andu rasu fuq g[onqu jaf li l-prospetti g[al din issena huma iebsa. Jilludi lilu nnifsu u lill-proxxmu tieg[u min qieg[ed jipprova jag[ti x’wie[ed jifhem li g[al din issena mhux se jkollna nkwiet ekonomiku bid-diffikultajiet so/jali li dan i;ib mieg[u.

3

. Innutajt li qed isir il-punt ]baljat mill-Oppo]izzjoni li d-diffikultajiet li qed naraw ;ejjin huma marbutin ma’ sitwazzjonijiet lokali. Largumenti mressqin jinjoraw ovvjament il-fatt li lproblemi li l-Ewropa, ilMediterran u d-dinja hemm se jibqg[u, imexxi min imexxi lil dan il-poplu. Ilpern tal-lo;ika f’dan hu: x’abbiltajiet politi/i g[andu b]onn dan il-pajji] biex nassiguraw, l-ewwel, li lekonomija tibqa’ tikber u ti;;enera x-xog[ol; it-tieni, li ma mmorrux lura filpakkett so/jali tag[na biex min hu minn ta[t jibqa’ ji;i meg[jun. Kif jg[idu: kif a[na nafu, kif se nkunu le.

4

. F’dawn is-snin ta’ din ille;islatura u ta’ qabilha n]ammew l-istabbiltà ekonomika u l-pa/i so/jali proprju g[ax min qieg[ed imexxi g[araf minn qabel issinjali ta]-]minijiet u [a dde/i]jonijiet it-tajba. Listatistika mhix kwantifikabbli fin-numri elettorali jew politi/i, imma fil-kapa/ità, l-g[aqal u labbiltà li tara dak li ;ej u 5

media•link COMMUNICATIONS

tie[u l-passi. G[al dawk li g[adhom ja[sbu li l-istat ekonomiku u so/jali ta’ dawn il-g]ejjer hu wie[ed fa/li u sempli/i li b’mi]ura wa[da tista’ ssolvi l-problemi kollha huma g[al kollox ]baljati.

Min jid[ol fit-tmun ta’ dan il-bastiment jaf li jrid millewwel ikun preparat sew u m’hemmx ]mien g[allapprendistat g[ax il-[sara li ssir tkun wa[da irriversibbli. . Il-kaptan g[andu fuqu rresponsabbiltà tal-ba[rin u lpassi;;ieri, kif ukoll talbastiment. Fil-maltemp, de/i]jonijiet tajba j]ommu lil kul[add g[addej – dawk []iena jwasslu g[at-telfien u g[ad-di]astri. Pre]entement, maltemp u maltempati g[andna g[al quddiemna. Listabbiltà ta’ kollox ti;i proprju mill-g[arfien li hemm il-b]onn li nibqg[u nitmexxew tajjeb. Il-verità hi li f’dan il-maltemp kaptan tajjeb g[andna – wie[ed li m’hemmx dubju li jkompli juri lilu nnifsu fl-abbiltajiet s[a[ tieg[u. Fuq in-na[a lo[ra l-verità hi wkoll li ma hemmx previ]jonijiet ta’ ib[ra kalmi.

6

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

Il-kaptan g[andu r-responsabbiltà tal-ba[rin, il-passi;;ieri, kif ukoll tal-bastiment