www.media.link.com.mt
Numru 13,042
€0.45
It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Malta u l-Italja l-uni/i fl-UE li naqqsu d-dejn fl-2011 ■ Il-Partit Laburista jibqa’ jirrifjuta jg[id kif jaqta’ mill-ba;it jekk ikun fil-Gvern Malta lbiera[ kisbet /ertifikat ie[or importanti ri]ultat tal-politika fiskali u ekonomika li qed i[addem il-Gvern. Hekk kif jirri]ulta li kien hemm pajji]i flUnjoni Ewropea li ]iedu ddejn fl-2011, rapport talEurostat jikkonferma li Malta u l-Italja kienu l-uni/i pajji]i fl-UE li naqqsu ddejn. ?ifri dwar id-dejn talgvernijiet ma[ru;a g[allewwel darba mill-A;enzija tal-Istatistika Ewropea, Eurostat, juru li d-dejn talGvern f’Malta bejn Lulju u Settembru li g[adda naqas b’1.6% meta mqabbel mattliet xhur pre/edenti, ji;ifieri bejn April u :unju. Dan, flimkien mal-Italja kien l-ikbar tnaqqis fost ilpajji]i kollha tal-UE. L-istatistika turi wkoll li filwaqt li l-Italja g[andha t-tieni likbar rata ta’ dejn – 119.6% tal-Prodott Gross Domestiku – ir-rata ta’ Malta hi ta’ 70.3%, li hi inqas sew millmedja tal-Unjoni Ewropea s[i[a u taz-zona ewro li huma 82.2% u 87.4% rispettivament. Erbatax-il pajji] raw ]ieda fid-dejn tag[hom filwaqt li 13-il pajji] naqqsuh. Log[la ]idiet kienu flUngerija, 4.8%; il-Gre/ja 4.4%; u l-Portugall bi 3.6%. Min-na[a l-o[ra, l-ikbar tnaqqis kienu ta’ Malta u lItalja b’1.6% u r-Rumanija b’1%. L-ikbar rati ta’ djun b[ala per/entwal tal-Prodott Gross Domestiku huma tal-Gre/ja b’159.1%, segwit mill-Italja b’119.6%, il-Portugal b’110.1% u l-Irlanda bi ftit
inqas minn 104.9%. Il-Eurostat qabblet ukoll ir-ri]ultati tat-tielet kwart tas-sena li g[addiet mattielet kwart tas-sena ta’ qabel, ji;ifieri bejn Lulju u Settembru 2010. F’dan il-ka], 20 pajji] kellhom ]ieda fid-dejn talGvern filwaqt li sebg[a kellhom tnaqqis. Malta kienet wie[ed minn dawn is-seba’ pajjizi li raw tnaqqis. Din iddarba it-tnaqqis kien wie[ed mar;inali ta’ 0.1%. Fil-;urnata tal-biera[ li fiha kienet ippubblikata listatistika po]ittiva g[al pajji]na mill-Eurostat, ilPartit Laburista kompla jirrifjuta li jitkellem dwar kif se jnaqqas hu mill-infiq pubbliku hekk kif il-programm tal-Gvern biex ikompli jie[u aktar inizjattivi ta’ prekawzjoni biex titnaqqas in-nefqa hi /ara u spjegata kemm-il darba mill-Gvern kif ukoll imfissra iswed fuq l-abjad fi stqarrija. Tonio Fenech, il-Ministru tal-Finanzi, l-Ekonomija u lInvestiment, bi twe;iba g[all-kritika li g[amlet ilkelliema Laburista Helena Dalli dwar l-infiq pubbliku, re;a’ tenna li l-€40 miljun li l-Gvern irid inaqqas finnefqa tas-servizz pubbliku hi prekawzjoni biex ]gur ikun hemm sostenibbiltà finanzjarja. Il-kelliema Laburista g[as-Servizz Pubbliku u lUgwaljanza bejn is-Sessi, Helena Dalli, qalet ilbiera[ f’konferenza tal-a[barijiet li Gvern Laburista jista’ jnaqqas mill-infiq pubbliku billi jnaqqas mill-[ela.
g[al pa;na 5
Il-Kardinal Elett Monsinjur Prospero Grech O.S.A., intlaqa’ lbiera[ fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta mill-Ar/isqof ta’ Malta Pawlu Cremona li g[ada l-Erbg[a, se jordnah Isqof fil-Konkatidral ta’ San :wann, fil-Belt Valletta. Monsinjur Prospero Grech se jin[atar Kardinal fit-18 ta’ Frar mill-Papa Benedittu XVI fil-Ba]ilika ta’ San Pietru, fil-Vatikan. IN-NAZZJON g[ada se jippubblika suppliment spe/jali b’rabta mal-ordinazzjoni ta’ Isqof u l-[atra ta’ Kardinal ta’ Prospero Grech. (Ritratt> Photocity, Valletta).
L-Oppo]izzjoni Laburista tibqa’ timpika mal-istudenti ...tkompli tag[]el [a]in u jbatu ]-]g[a]ag[ u l-istudenti Id-Deputat Laburista u eks Ministru Laburista dwar ledukazzjoni, Evarist Bartolo, re;a’ ddikjara lbiera[ filParlament li l-Oppo]izzjoni Laburista se tivvota kontra lli;i dwar l-edukazzjoni li tinsisti fuq sistema edukattiva li tag[ti importanza lill-[iliet tal-individwu. Ir-ras iebsa u l-pika talPartit Laburista komplew jo[or;u /ari fil-Parlament meta l-Oppo]izzjoni re;g[et iddikjarat li taqbel malprin/ipji tal-Att dwar lEdukazzjoni i]da min[abba li l-abbozz jittratta nfiq ta’ flus pubbli/i, l-Oppo]izzjoni se
tivvota kontra – konferma mill-aktar /ara ta’ kemm ilPartit Laburista jibqa’ ma jinbidilx u jibqa’ jie[u de/i]jonijiet ]baljati li minnhom ibatu l-istudenti, i]]g[a]ag[ u l-;enituri. Evarist Bartolo ammetta wkoll li qabel l-1996 kien impenja ru[u li l-istipendji ma jintmissux u li kien anke g[amel apolo;ija pubblika wara li kellhom jittie[du passi mod ie[or. Sostna li dan kellu jsir min[abba li l-finanzi talGvern dak i]-]mien kienu, skont hu, fi stat di]astru]. Aktar f’pa;ni 8 u 9 u editorjal f’pa;na 11
Eddie Fenech Adami jag[laq 78 sena Eddie Fenech Adami, li l-karriera politika tieg[u tibqa’ marbuta mal-i]vilupp politiku ta’ pajji]na, illum jag[laq 78 sena.
Ara pa;na 2
Temperaturi kes[in
Twissija dwar temperaturi kes[in u dwar prudenza f’in[awi min[abba l-maltemp. Ara pa;na 3
Aktar vjolenza fis-Sirja
Il-belt Sirjana ta’ Homs re;g[et spi//at ibbumbardjata mill-qawwiet tal-President Hafez al-Assad fejn re;g[u mietu l-g[exieren tan-nies. Malta tikkundanna t-tixrid tad-demm. Ara pa;na 12
Sospensjoni Floriana jissospendu lil Christian Cassar Ara pa;na 31
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
2 Lokali
Jift[u n-nomini g[all-g[a]la ta’ Kap tal-PN Ilbiera[ feta[ il-perjodu li fih jistg[u jintefg[u n-nomini g[all-g[a]la ta’ Kap tal-Partit Nazzjonalista. Il-pro/ess beda wara li f’diskors fl-g[eluq tal-Kunsill :enerali straordinarju tal-PN fid-29 ta’ Jannar, il-Prim Ministru u Kap tal-PN Lawrence Gonzi ddikkjara li se jpo;;i t-tmexxija tieg[u g[all-iskrutinju tal-Kunsill :enerali b’vot sigriet u kull min i[oss li g[andu jikkontesta g[al din il-kariga, jista’ jag[mel dan bil-libertà kollha. In-nomina ta’ kandidat g[andu jkollha l-firem ta’ 10 tesserati li mill-inqas tlieta minnhom iridu jkunu membri talKumitat Ezekuttiv u#jew tal-Grupp Parlamentari. In-nominazzjonijiet jibqg[u miftu[in sal-Erbg[a 15 ta’ Frar. Il-votazzjoni ssir is-Sibt 25 ta’ Frar. Jekk [add ma j;ib ri]ultat konklussiv – li skont l-istatut tal-PN ifisser ]ew; terzi tal-voti – isir rawnd ie[or ta’ votazzjonijiet is-Sibt ta’ wara, fit-3 ta’ Marzu.
Il-karriera politika ta’ Fenech Adami hi marbuta mal-i]vilupp politiku ta’ pajji]na
Jag[laq 78 sena Illum il-President Emeritu Eddie Fenech Adami jag[laq 78 sena. Kien b[al-lum, 7 ta’ Frar, tas-sena 1934 li l-eks Prim Ministru u eks Kap talPartit Nazzjonalista twieled f’Birkirkara fejn g[adu jg[ix sal-lum. Eddie Fenech Adami hu rraba’ wild minn familja ta’ [amsa, u [a l-edukazzjoni tieg[u fil-Kulle;; San Alwi;i u sussegwentement flUniversità ta’ Malta. Il-karriera politika ta’ Fenech Adami hi marbuta mal-i]vilupp politiku ta’ pajji]na. Hu da[al fil-PN lejn l-a[[ar tas-snin {amsin u lbidu tas-Sittinijiet, u wara ;ie
co-opted fil-Parlament Malti fl-1969. Kien fis-sena 1978 li Fenech Adami [a t-tmexxija tal-PN wara :or; Borg Olivier. Kien f’dan il-perijodu li bdiet era diffi/li ferm g[alih b[ala politiku, kif ukoll b[ala kap ta’ partit fejn ried imexxi lill-pajji] lejn it-tifsira vera tad-demokrazija u tal-libertà. Eddie Fenech Adami serva b[ala Prim Ministru ta’ Malta fil-perijodu 1987 u l-1996, u mill-1998 sal-2004. Wara dan il-perijodu, Fenech Adami ;ie ma[tur President ta’ Malta. Fenech Adami kien mi]]ewwe; lil Mary, li mietet f’Lulju tas-sena l-o[ra, u
g[andu [amest itfal, John, Beppe, Michael, Maria, u Luigi. Minbarra li jibqa’ mni]]el fl-istorja politika ta’ pajji]na g[as-sehem tieg[u biex fissnin Tmenin mexxa l-;lieda tal-pajji] g[ad-demokrazija, Eddie Fenech Adami wettaq [idma importanti g[allpajji]na flimkien ma’ Guido de Marco u politi/i o[rajn, biex Malta ssie[bet fl-Unjoni Ewropea. Fra]i li ]gur tibqa’ sinonima ma’ Eddie Fenech Adami hija “lest biex inservi” g[aliex dan kien il-kliem li dejjem iggwidah fil-[idma politika tieg[u.
}ieda fil-medja ta’ passi;;ieri fuq l-ajruplani IT-TEMP
UV INDEX
2
IT-TEMP> Pjuttost b’[albiet tax-xita li jistg[u jkunu bis-sil; kultant possibbilment bir-rag[ad iktar tard VI}IBBILTÀ> Tajba minbarra f’xi [albiet tax-xita IR-RI{: Qawwi [afna mill-Punent Majjistru li jsir ftit qawwi g[al qawwi BA{AR> Qawwi [afna li jsir qawwi IMBATT> Ftit li xejn li jsir baxx mill-Punent TEMPERATURA: L-og[la 10˚C XITA> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 8.4 mm Xita mill-1 ta’ Settembru 447.2 mm IX-XEMX> Titla’ fis-06.58 u tin]el fil-17.34
L-ammont ta’ passi;;ieri li waslu jew telqu minn Malta jkompli fuq dak tal-a[[ar kwart tas-sena tal-2011, fejn il-medja ta’ passi;;ieri fuq l-ajruplani kienet tla[[aq il-65.2%, ]ieda sinifikanti ta’ 5.1 punti per/entwali meta mqabbel ma’ Jannar tal-istess sena. Il-moviment tal-passi;ieri matul l-ewwel xahar tas-sena 2012 la[aq l-165,969, tnaqqis ta’ 2.2% meta mqabbel mal-istess xahar tassena li g[addiet. It-titjiriet minn u lejn Malta g[al Jannar naqas b’10% fuq l-istess perjodu ssena li g[addiet. L-ammont ta’ passi;;ieri Taljani u Fran/i]i
f’Jannar naqsu b’16.2% u 13.4% rispettivament, filwaqt li s-suq :ermani] kiber b’25.6%. Il-passi;;ieri mill-Arabja Sawdita ]diedu b’19.6%, u mir-Renju Unit ]diedu bi 2.2%. G[all-2012, l-MIA qed tbassar tnaqqis minn 3.5 miljun g[al 3.4 miljun passi;;ier. Tnaqqis ta’ 2.8% li madanakollu xorta jkun ri]ultat a[jar mill-2010. Illum, l-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta ji//elebra l-20 sena mill-ftu[ tat-terminal il;did. L-MIA se tfakkar dan l-avveniment bi programm ta’ attivitajiet mifrux matul is-sena kollha.
IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN
B[al-lum 25 sena
IT-TLIETA L-og[la 10˚C L-inqas 6˚C
L-ERBG{A L-og[la 11˚C L-inqas 4˚C
IL-{AMIS L-og[la 13˚C L-inqas 4˚C
IL-:IMG{A L-og[la 13˚C L-inqas 5˚C
IS-SIBT L-og[la 13˚C L-inqas 4˚C
UV
UV
UV
UV
UV
2
3
3
3
3
TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN Malta 10˚C imsa[[ab, Al;eri 10˚C imsa[[ab, Amsterdam 4˚C xemxi, Ateni 15˚C imsa[[ab, Lisbona 17˚C xemxi, Berlin -12˚C xemxi, Brussell -3˚C xemxi, il-Kajr 22˚C xemxi, Dublin 8˚C im/ajpar, Kopen[agen -6˚C imsa[[ab, Frankfurt -7˚C xemxi, Milan -3˚C im/ajpar, Istanbul 7˚C im/ajpar, Londra 4˚C imsa[[ab, Madrid 12˚C ftit imsa[[ab, Moska -10˚C ftit imsa[[ab, Pari;i -2˚C imsa[[ab, Bar/ellona 11˚C xemxi, Ruma 5˚C xemxi, Tel Aviv 22˚C imsa[[ab, Tripli 9˚C imsa[[ab, Tune] 10˚C imsa[[ab, Vjenna -10˚C imsa[[ab, Zurich -10˚C xemxi, Munich -12˚C xemxi, Stockholm -6˚C xemxi, St. Petersburg -15˚C ftit imsa[[ab.
I
s-Segretarju :enerali tal-PN Louis Galea f’konferenza tal-a[barijiet [abbar li fil-15 ta’ Frar 1986 il-Mexxej tal-partit Eddie Fenech Adami kien se jifta[ ka]in ;did filQala G[awdex. Dan kien se jkun ir-raba ka]in Nazzjonalista f’G[awdex u kien se jissemma ‘Dar ix-Xog[ol’. Sadattant fid-Dar ?entrali tal-PN fil-Pietà, Eddie Fenech Adami akkumpanjat minn martu Mary ing[ata sorpri]a fl-okka]joni ta’ g[eluq sninu. X’[in da[al fis-sala fejn normalment kien jitlaqqa’ l-E]ekuttiv, ing[ata applaws kbir mill-[addiema kollha talIstamperija Indipendenza u tal-PN. Hu g[alaq 53 sena. A[bar o[ra kienet dwar diversi cordless phones li kienu qed jin;abru biex ikunu spezzjonati u wara tin[are; li/enzja skont l-Att tat-Telemalta. Skont stqarrija tadDipartiment tal-Informazzjoni dan kien qed isir biex kemm jista’ jkun ma jkunx hemm tfixkil ma’ frekwenzi o[ra.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Lokali 3
Twissija dwar temperaturi kes[in ...u dwar prudenza f’in[awi min[abba maltemp Id-Dipartiment talru[u li jkollu heaters u anki Protezzjoni ?ivili wissa dwar riserva ta’ fuel g[al dawn. possibbiltà li xi lokalitajiet Fjammi miftu[a g[andhom jistg[u jintlaqtu b’xita u xi jin]ammu ’l bog[od minn sil; flimkien ma’ ri[ millmaterjal li jista’ jie[u n-nar Punent g[all-Majjistral li b[all-purtieri, g[amara u jista’ jil[aq qawwa ta’ riefnu. [wejje;. Hu a[jar li wie[ed Id-Dipartiment appella biex jilbes diversi saffi ta’ [wejje; tintu]a kawtela f’ka] li perminflok saff wie[ed o[xon. suni jinqabdu f’in[awi Meta wie[ed jo[ro; barra effettwati mill-maltemp. g[andu jilbes xi g[ata marB’rabta mal-maltemp ras, b[al beritta jew kappell kiesa[ li qed jolqot ukoll lillu#jew xalpa. Wie[ed g[andu g]ejjer Maltin, is-Sovraintenregolarment jixrob xarbiet denza tas-Sa[[a Pubblika tat s[an u jiekol mill-inqas ikla diversi pariri dwar kif wie[ed wa[da s[una matul il-;urnag[andu jilqa’ g[at-temperata. Li wie[ed jiekol regolarturi kes[in li qed ikunu ment jg[in biex i]omm livell re;istrati f’dawn il-jiem. ta’ ener;ija g[oli matul ixIs-Sovraintendenza qalet li xitwa. hu importanti li wie[ed Wie[ed g[andu ji//ekkja regolarment lill-anzjani u peri]omm ru[u s[un matul ixxhur kes[in tax-xitwa. suni li jbatu minn kundizTemperaturi baxxi jistg[u zjonijiet kroni/i. G[andu jkunu ta’ periklu g[all-anzwkoll kemm jista’ jkun jani, trabi, tfal ]g[ar u peri]omm ru[u attiv. Persuni li suni li jbatu minn xi kundizjbatu minn xi kundizzjonijiet zjoni kronika. ta’ mard tal-qalb g[andhom Biex wie[ed jevita dawn ljevitaw ta[bit fi]iku f’temeffetti hu importanti li jevita peraturi baxxi. kemm jista’ li joqg[od filSintomi ta’ hypothermia huma tkexkix ta’ bard kontinkes[a u li j]omm l-ambjent fejn ikun s[un. Il-bini g[andu wu, g[ejja u nuqqas ta’ ener;ija, ;ilda kies[a u pallijkun insulat mill-kes[a. da u f’ka]i serji anke stat Purtieri, twieqi u bibien konfu]jonarju, polz debboli u mag[luqin inaqqsu l-b]onn li wie[ed jista’ jintilef minn ta’ s[ana addizjonali biex sensih. tin]amm temperatura adegF’ka] ta’ dubju wie[ed wata fil-kmamar. g[andu jikkonsulta ma’ tabib. Wie[ed g[andu ja//erta
Titjira tirritorna Malta It-titjira tal-AirMalta KM 328, li minn Malta kienet sejra Frankfurt, kellha tirritorna pajji]na lbiera[ wara nofsinhar wara de/i]joni ta’ prekawzjoni min[abba xi problema li kien hemm f’xi tieqa tal-ajruplan. L-ajruplan ma ;ralu l-ebda [sarat u rnexxielu jin]el ming[ajr problemi. Kaw]a ta’ hekk, il-passi;;ieri tal-ajruplan kellhom jivvja;;aw fuq titjira o[ra KM 328-9. Fi stqarrija l-AirMalta qalet li tag[ti importanza kbira lissigurtà tal-klijenti tag[ha u sku]at ru[ha wkoll tal-inkonvenjenza li n[olqot lil klijenti tag[ha.
Mill-2005, 1,411-il refu;jat gawdew mill-protezzjoni internazzjonali u ntbag[tu f’diversi pajji]i madwar id-dinja. L-Istati Uniti [adet aktar minn 800 refu;jat
Jitilqu l-ewwel refu;jati g[al din is-sena lejn l-Istati Uniti L-Istati Uniti qed tkompli tg[in lil Malta terfa’ l-pi] talimmigrazzjoni bi grupp ta’ 13-il refu;jat ie[or misSomalja u l-Eritrea li lbiera[ [allew Malta biex jibdew [ajja ;dida fl-Istati Uniti. Ittluq ta’ dawn ir-refu;jati sar bis-sa[[a tal-US Refugee Resettlement Program. Il-Ministru tal-Intern u lAffarijiet Parlamentari, Carm Mifsud Bonni/i, iltaqa’ marrefu;jati fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta qabel [allew pajji]na. Il-Ministru Carm Mifsud Bonnici esprima s-sodisfazzjon tieg[u g[all-fatt li dawn il-persuni, li g[addew minn mumenti diffi/li, issa g[andhom i/-/ans li jibdew [ajja ;dida f’pajji] li hu ferm akbar u li jista’ joffri aktar opportunitajiet. Fisser ukoll li din hi espressjoni ta’ solidarjetà filprattika min-na[a tal-Istati
Uniti ma’ Malta. S’issa ta[t il-US Refugee Resettlement Program, 796 refu;jat telqu minn Malta lejn l-Istati Uniti. B’dan il-grupp li telaq ilbiera[ filg[odu, iffurmat minn tmien adulti u ]ew; koppji wa[da minnhom b’tarbija, l-ammont ta’ refu;jati li [adet l-Amerika ta[t dan ilprogramm ]died g[al aktar minn 800. Dak li telaq kmieni lbiera[ hu l-ewwel vja;; ta’ refu;jati g[al din is-sena. Aktar vja;;i biex jie[du aktar refu;jati lejn l-Istati Uniti mistennija jsiru aktar tard tul is-sena. B’kollox sa mill-2005, 1,411il refu;jat gawdew minn din il-protezzjoni internazzjonali u ntbag[tu f’diversi pajji]i madwar id-dinja. Pajji]i li verament jistg[u joffru opportunitajiet ta’ xog[ol u sigurtà lil dawn il-persuni. Il-Kummisjoni Ewropea approvat aktar minn €1.2
miljun o[ra f’fondi ta’ emer;enza g[al Malta ta[t ilprogramm tal-Fond Ewropew tar-Refu;jati 2011. Skont lallokazzjoni ta’ qabel, Malta kienet di;à [adet kwazi €1.5 miljun mill-istess fondi talUE. B’hekk, it-total ta’ fondi ]died g[al aktar minn €2.6 miljun. Dawn il-fondi ta’ emer;enza jintu]aw g[al diversi inizjattivi mmirati lejn titjib tal-kundizzjonijiet talg[ajxien tal-applikanti g[alla]il u benefi/jarji tal-protezzjoni f’Malta. L-assistenza pprovduta permezz tal-Fondi ta’ Emer;enza tal-UE hi konferma tal-isforzi ta’ Malta f’dan is-settur, partikularment matul il-perjodu tal-kri]i fil-Libja. G[all-2011, Malta ;iet allokata wkoll aktar minn €4 miljun o[ra ta[t programm ie[or tal-UE li jittratta l-kontroll tal-fruntieri.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
4 Lokali
Radio 101 i]id is-semmieg[a St[arri; tal-Awtorità tax-Xandir g[all-perijodu Ottubru-Di/embru 2011, juri li Net Television ]ied bi ftit l-udjenzi tieg[u fuq it-tliet xhur ta’ qabel filwaqt li Radio 101 issupera stazzjonijiet o[ra u ]ied fis-semmieg[a. L-akbar ]ieda g[amilha l-istazzjon nazzjonali fejn ]ied minn 20.1 fil-mija g[al 37% tat-telespettaturi. Fuq sena, Net TV naqqas b’1 fil-mija filwaqt li l-istazzjon tattelevi]joni Laburista baqa’ fl-istess livell. Skont dan l-istharrig, la[jar ;urnata g[al Net TV hi l-Erbg[a, bid-drama ‘Simpati/i’ ti;bed udjenza ta’ 32,000 persuna. Anke l-programm ‘Malta Llejla’ jibqa’ ferm popolari, b’mod partikolari l:imgha. Popolari wkoll id-drama ‘Deja vu’ l-{add filg[axija. Interessanti /-/aqliq li kien hemm fl-udjenzi tarradju. L-ist[arri; juri li ]diedu b’mod konsiderevoli n-nies li jsegwu Radio 101. Issa huma 5.54% dawk li jisimg[u Radio 101 – l-aqwa udjenzi fl-a[[ar sentejn, fejn dan l-istazzjon issa ssupera l-istazzjonijiet tarradju o[ra kompetituri.
Tammetti li ]baljat meta serqet pilloli mill-Isptar minn Ray ABDILLA
Josephine Knezevic Cassar ta’ 41 sena minn {’Attard, i]da residenti Santa Lu/ia, kienet illiberata bil-kundizzjoni li ma tag[milx reat ie[or fi ]mien tliet snin mill-Ma;istrat Jacqueline Padovani wara li ammettiet li fit-2 ta’ Lulju li g[adda u qabel, ikkommettiet serq ta’ pilloli millIsptar Mater Dei. L-Avukat Franco Debono qal fil-Qorti li l-akku]ata kienet qed tammetti li ]baljat imma dak li g[amlet m’g[amlitux g[al qlig[ ta’ flus, imma biex tg[in lil [addie[or. L-Ispettur Jesmond Micallef ikkonferma dan kollu u qal li Cassar kienet tag[ti l-pilloli lil persuna o[ra, li wkoll g[addejjin pro/eduri dwarha fil-Qorti, u din kienet tg[in lilha nnifisha u lil [addie[or. Fuq talba tal-Avukat Debono, il-Qorti, anke jekk qalet li dak li jittie[ed millIsptar hu serq lill-poplu, g[amlet rakkomandazzjoni biex Cassar, li ta[dem b[ala
Pharmacy Technician fl-Isptar Mater Dei, ma titlifx l-impieg tag[ha. Wara ;img[at ta’ st[arri; il-Pulizija kien irnexxielha ssolvi ka] ta’ serq ta’ pilloli mill-Isptar Mater Dei. Mara ta’ 42 sena mill-Mellie[a kienet di;à tressqet ilQorti mixlija b’serq konsiderevoli ta’ diversi tipi ta’ pilloli kemm bil-wa[diet u anke bil-kaxxi. Evelyn Schembri, residenti Santa Venera kienet tressqet permezz ta’ /itazzjoni li serqet diversi tipi ta’ pilloli g[addannu tal-Gvern ta’ Malta u l-Isptar Mater Dei. Wara li kkoperat mal-Pulizija, hi kienet qalet li f’dan il-mestier kienet tg[inha Cassar u kien g[alhekk li wara din kienet investigata mill-Pulizija. L-Avukat Franco Debono qal li dan lanqas mhu ka] ta’ serq, i]da aktar ka] ta’ mi]approprijazzjoni min[abba li Cassar ma kinitx i]]omm il-pilloli g[aliha. Mix-xhieda tal-Ispettur Micallef,
irri]ulta li Cassar kienet tag[ti xi pilloli meta ;ieli ma kienx ikun hemm ri/etta jew karta ro]a jew safra. Din kienet tag[mel hekk biex tg[in lil Schembri, li minn na[a tag[ha din kienet tg[in lil [addie[or. Il-Prosekuzzjoni qalet li ]-]ew; nisa kkoperaw mal-Pulizija. In-nisa tressqu lQorti wara li l-Pulizija bdiet tist[arre; ilka] wara rapport minn farma/ista li kienu qeg[din jonqsu l-pilloli. L-ist[arri; min-na[a tal-Pulizija kien wie[ed intensiv fejn anke fl-ispi]erija ;ew analizzati filmati tas-CCTV cameras. Minn st[arri; li g[amlet il-Pulizija jirri]ulta wkoll li Evelyn Schembri kienet anke tag[ti dawn il-pilloli lil persuni b[ala pja/ir u bla ri/etta. Is-suspett kien kiber wara li kienet irritornat pillola li g[amlet ]mien out of stock u li meta ;ew numru kbir minnha, din re;g[et osfrot.
Rumena tg[id li kienet ittraduta Rumena ta’ 23 sena, li bdiet g[addejja ;uri quddiem lIm[allef Lawrence Quintano akku]ata b’importazzjoni ta’ madwar kilo droga eroina, hekk kif ;iet arrestata flAjruport Internazzjonali ta’ Malta wara li nstab li f’qieg[ falz ta’ bagalja tag[ha kellha
d-droga, bdiet tibki u tg[id li spi//at ittraduta mill-g[arus tag[ha li kien g[addielha lbagalja bla ma kienet taf x’fiha. Waqt li kienet arrestata, Adela Mariana Creata, li apparti li kienet f’relazzjoni mal-g[arus kienet f’relazzjoni wkoll ma’ tfajla, bdiet tg[ajjat “bir-ra;un ma nafdax lillir;iel”. Dan xehdu l-Ispettur Pierre Grech, l-ewwel xhud li ressqet il-Prosekuzzjoni. IrRumena qed tkun akku]ata b’importazzjoni u b’pussess ta’ kilo droga eroina, li kien jiswa madwar €41,000. L-Ispettur Grech qal li hekk kif sar mag[ruf li nstabet iddroga fil-bagalja tag[ha, din ;iet arrestata. Hu seta’ jinnota li l-bagalja tag[ha kienet [amra u l-pakkett li nstabet fih id-droga kien marbut b’tape kannella, qal l-Ispettur Grech, filwaqt li tenna li biex
instab l-imsemmi pakkett kellu ji//arrat in-na[a ta’ wara tal-basket. Waqt il-;uri nqrat ukoll listqarrija li l-akku]ata kienet tat lill-Ispettur Grech. Flistqarrija, it-tfajla Rumena qalet li din ma kinitx l-ewwel darba li ;iet Malta. Kienet sostniet li madwar tliet xhur qabel kienet ;iet u damet madwar tlett ijiem. Meta kienet mistoqsija g[aliex kienet ;iet Malta dakinhar, ittfajla Rumena qalet li kienet studenta li tispe/jalizza fuq ix-xog[ol tal-injam. Dwar il-ka] investigat, ittfajla kienet qalet li kienet ;iet Malta g[al vaganza u kellha l-[sieb li ddum g[al madwar ;img[a. Filwaqt li tenniet li ma kinitx taf x’kellha fil-bagalja tag[ha, Adela Mariana Creata, qalet li kien l-g[arus li taha din il-bagalja. Kien qalilha biex tmur biha lejn Malta, u hu kellu ji;i jil-
taqa’ mag[ha xi jumejn wara li kellha tasal hi. Mistoqsija kif qatt ma kellha l-ebda suspett, l-akku]ata kienet qalet lill-Pulizija li l-g[arus tag[ha kien jikkonvin/iha biex tag[mel dak li jrid hu. Madankollu, ir-Rumena sa[qet li f’dak i]-]mien hi kellha relazzjoni ma’ tfajla. Kompliet tg[id li hi kienet qieg[da mal-g[arus g[all-flus biss. Qalet li kien ilha firrelazzjoni mat-tfajla tag[ha g[al madwar sena u nofs. Lakku]ata kienet qalet lillPulizija li hi ma riedet tg[id xejn u lil [add dwar it-tfajla tag[ha. Hi kienet mistoqsija kif filkamra tag[ha nstab ritratt ta’ tfajla tag[ha tippo]a u filmadwar kien hemm il-bagalja li nstabet id-droga fiha. G[al din il-mistoqsija, l-akku]ata ma tat l-ebda risposta. Waqt il-kontro e]ami li g[amlet id-Difi]a, l-Avukat Anzjan Joe Mifsud li qed jidher g[ar-Rumena, staqsa lillIspettur Pierre Grech jekk hux minnu li t-tfajla baqg[et issostni li qatt ma kienet taf b’xejn dwar id-droga, lIspettur wie;eb fl-affermattiv. L-Avukat Joe Mifsud talab lix-xhud biex jg[id jekk hux minnu li x’[in waqt li kienet arrestata, it-tfajla bdiet tibki min[abba dak li ;ara u bdiet tg[id li “bir-ra;un ma nafdax lill-ir;iel.” Min-na[a tieg[u l-Ispettur Pierre Grech qal li hu ma jiftakarx il-[in e]att meta rRumena qalet dan id-diskors, i]da kkonferma li qalitu. Il-;uri jkompli llum itTlieta. Il-Prosekuzzjoni qed titmexxa mill-Avukat Maurizio Cordina.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Lokali 5
Il-U{M f’tilwima mal-Maltco Lotteries
Il-President ta’ Malta George Abela ]ar is-sede l-;dida tal-Akkademja tal-Malti, ‘Dar Doreen Micallef’, fil-Belt, fejn jiltaqa’ l-kunsill u jin]amm l-arkivju tal-Akkademja tal-Malti. F’laqg[a kordjali [afna, il-President ta’ Malta ddawwar mal-post u ra wkoll il-kmamar mg[ammra bl-arkivju, libreriji u t-tifkiriet tal-poetessa Doreen Micallef. Il-kunsill pre]enti, bit-t[abrik tal-President Carmel Azzopardi, da[al g[all-isfida biex id-dar li kienet spi//at f’telqa wara l-mewt ta’ Doreen Micallef, jag[milha abitabbli mill-;did bil-g[ajnuna kbira tal-Gvern. Il-ftu[ uffi/jali ta’ Dar Doreen Micallef sar fl-14 ta’ Novembru 2011.
Il-mira hi li d-defi/it ikompli jonqos g[al 2.3% u jit[arsu l-impjiegi minn pa;na 1
I]da meta mistoqsija g[al darba tnejn x’inhi din il-[ela, il-kelliema Laburista rreferiet g[al €500 ]ieda li l-Gvern ta lill-Kabinett, g[alkemm ma qalitx li din di;à tne[[iet. Helena Dalli, i]da baqg[et ta[rab li tag[ti risposta /ara u ma qalitx x’inhuma l-proposti tal-Partit Laburista biex ji;i bbilan/jat il-ba;it. Dan minkejja li l-Partit Laburista qabel mal-proposta tal-Gvern fuq lEmenda Kostituzzjonali g[allfinanzi sodi li ressaq il-Prim Ministru Lawrence Gonzi fil-
Parlament il-;img[a li g[addiet. Helena Dalli sostniet li ma tistax tispe/ifika x’inhuma lpolicies tal-Partit Laburista dwar il-qtug[ mill-finanzi pubbli/i qabel ma jkun filGvern. Hi kkritikat lill-Gvern li mhux qed juri kollox f’dawk li huma finanzi pubbli/i, minkejja li l-Kummissjoni Ewropea kemm-il darba ppublikaw rapporti po]ittivi fuq l-infiq pubbliku Malti. Il-kelliema Laburista kkritkat it-talba li g[amel il-
Prim Ministru fil-Parlament biex titnaqqas in-nefqa pubblika mill-kapijiet tal-amministrazzjoni. B’reazzjoni g[al dan, ilMinistru Fenech qal li l-Gvern dejjem kien trasparenti f’dak li hu nfiq pubbliku u rringrazzja lill-[addiema kollha fis-settur pubbliku tal-kooperazzjoni li dejjem taw biex ikun hemm progress. Il-Ministru Fenech qal ukoll li l-mira ewlenija tal-Gvern hi li barra li j[ares l-impjiegi, ini]]el id-defi/it tal-Gvern fl2012 minn 2.8% g[al 2.3%.
■ Il-Maltco tg[id li se tikkunsidra t-talba biex tkun il-U{M li tirrappre]enta l-[addiema f’laqg[a xahar ie[or Il-Union {addiema mill-akatar fis. Il-kumpanija Mag[qudin (U{M) irre;istrat wie;bet bil-miktub li ma tilwima industrijali malkinitx lesta tibg[at listi ta’ kumpanija Maltco Lotteries [addiema lid-Dipartiment wara li din tal-a[[ar qed min[abba kunfidenzjalità u ti/[ad li tirrikonoxxi lillmeta d-Dipartiment informa U{M b[ala l-union li tirraplill-kumpanija li kien lest pre]enta lill-ma;;oranza taljibg[at uffi/jali fil-post biex [addiema fl-istess kumpanija. jintervistaw lill-[addiema kollMaltco mhux qed tipperha tal-kumpanija bil-g[an li metti li uffi/jali tadssir il-verifika kif isir f’kull Dipartiment tarpost ie[or tax-xog[ol, Maltco Relazzjonijiet Industrijali ma a//ettatx li uffi/jali tadjkollhom a//ess [alli jivveriDipartiment imorru fil-bini fikaw il-lista ta’ [addiema tag[ha. mal-kumpanija. G[alhekk, il-U{M Il-U{M qalet li Maltco ilha irre;istrat tilwima industrijali tul l-a[[ar sena ti/[ad id-dritt mal-kumpanija li min-na[a tallill-[addiema tag[ha li jkunu bet li jkollha prova li l-U{M rappre]entati mill-U{M, li kellha l-ma;;oranza. F’laqg[a min-na[a tag[ha ilha sitt xhur li saret mal-[addiema fuq talba titlob lill-kumpanija biex tag[hom stess, il-U{M ting[ata l-g[arfien ewlieni bilbag[tet ittra b’lista ta’ ismijiet g[an li jsiru diskussjonijiet tal-[addiema li talbu li jkunu f’isem il-[addiema. membri tal-U{M. Mitluba Il-kuntratt tal-kumpanija biex, f’dan id-dawl tirMaltco biex topera l-Lotterija rikonoxxi lill-U{M, Maltco Nazzjonali f’Malta issa wasal wie;bet li kienet se tikkunsidra fi tmiemu u g[ad irid ji;i t-talba f’laqg[a li se ssir xahar a;;udikat it-tender li da[lu ie[or. g[alih numru ta’ kumpaniji. Il-U{M qalet li dan mhux Il-U{M bdiet [idma favur a//ettabbli. Dan juri b’mod il-[addiema fejn saru laqg[at /ar, qalet il-U{M li lmal-og[la awtoritajiet bil-g[an kumpanija qed tu]a lli jkunu m[arsa l-impjiegi [addiema b[ala g[odda biex tag[hom. F’Lulju li g[adda ltag[mel pressjoni fuq l-awtoriU{M talbet li jsir e]er/izzju tajiet. Dan mhux a//ettabbli, ta’ verifika mid-Dipartiment aktar u aktar meta fl-2012 tar-Relazzjonijiet Industrijali u g[ad hawn kumpaniji li jinImpjiegi. B’mod immedjat idnegaw id-dritt tal-[addiema li Dipartiment tal-a[[ar talab lill- jkunu rappre]entati b’mod kumpanija biex tag[mel dan uffi/jali minn trade union.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
6 Lokali
Jonqsu l-in/identi Statistika ppubblikata midDipartiment tas-Sigurtà So/jali turi kif 682 persuna kellhom in/ident fl-a[[ar kwart tas-sena l-o[ra hekk kif innumru ta’ in/identi naqas b’66 jew 8.8% fuq l-istess perjodu fl-2010. ’Il fuq minn 80% ta’ dawn l-in/identi jinvolvu ir;iel. L-ikbar ammont ta’ in/identi mhux fatali se[[et fil-qasam tal-manifattura b’24.6%, fil-kostruzzjoni b’14.2%, bejg[ bl-ingrossa u l-imnut b’10.9% u l-[a]na tat-trasport u lkomunikazzjoni b’10.3%. In-numru ta’ in/identi naqas fis-setturi kollha msemmija meta kkumparati mas-sena l-o[ra. Persuni fix-xog[ol elementari u dak bl-in;enji, involvew l-ikbar numru ta’ in/identi b’222 u 140 rispettivament. L-iktar persuni li sofrew xi tip ta’ in/ident fil-post tax-xog[ol kienu dawk ta’ bejn il-25 u l-34 sena. F’dan ir-rigward, wie[ed minn kull erba’ in/identi li se[[ew fl-a[[ar kwart tassena ;raw lil dawk ta’ din l-età. 23.3% tal-in/identi se[[ew lillpersuni bejn il-45 u l-54 sena. :rie[i superfi/jali u tben;il kienu liktar tipi ta’ korrimenti komuni, bi 304 u b’’170 rispettivament. Fl-a[[ar kwart tal-2011, kumpaniji li jimpjegaw aktar minn 500 [addiem irre;istraw l-ikbar numru ta’ in/identi fil-pos tax-xog[ol. I]-]ew; re;juni li jinstabu fil-qu//ata fejn se[[ew lin/identi kienu fir-re;jun tanNofsinhar u t-Tramuntana ta’ Malta. Bejn Ottubru u Di/embru tal-2011 ma ;ie rrappurtat l-ebda in/ident fatali fil-post tax-xog[ol. L-Awtorità g[asSa[[a u s-Sigurtà fil-Post tax-Xog[ol (OHSA) ma rrappurtat l-ebda in/ident fl-istess perjodi fl-2010.
Il-vetturi re;istrati jammontaw g[al tliet kwarti tal-popolazzjoni f’Malta
Il-karozzi fit-toroq ji]diedu bi kwa]i 3,000 ?ifri tal-Uffi//ju Nazzjonali talIstatistika juru li, sal-a[[ar tas-sena li g[addiet, in-numru ta’ vetturi li/enzjati tela’ g[al kwazi 312,000. 77% kienu karozzi privati, filwaqt li vetturi kummer/jali ammontaw g[al 15%. Dan ifisser li b[ala total, kien hemm ]ieda ta’ kwa]i 3,000 vettura re;istrata fuq is-sena ta’ qabel. Li/enzji ;odda li [ar;u bejn
Ottubru u Dicembru qab]u l-4,400. Kien hemm 3,600 li/enzja ;dida g[al karozzi privati. Il-ma;;oranza tal-li/enzji l-;odda, jew a[jar 1,100, in[ar;u g[al vetturi privati li g[andhom /ilindrata ta’ 1300 cc. Interessanti l-fatt li 33% talli/enzji kienu g[al vetturi ;odda waqt li kwazi 3,000 mil-li/enzji ;odda kienu g[al vetturi second hand.
L-istatistika turi li minkejja li hawn vetturi re;istrati daqs tliet kwarti talpopolazzjoni Maltija, il-vetturi li ja[dmu bl-elettriku g[adhom lura, infatti naqsu. Bejn Ottubu u Dicembru tal-2011 kien hemm 26 li/enzja ;dida g[allkarozzi tal-elettriku. Dan juri tnaqqis fuq is-sena 2010. L-istatistika turi wkoll li fl-2011 kienu esportati 35 vettura.
Is-self ta’ kotba mil-libreriji Kampanja ta’ Maltin ]died bi 13 fil-mija ;bir ta’ fondi Fl-a[[ar tliet snin il-Gvern ivvota €100,000 fis-sena biex jinxtraw kotba ;odda Il-kampanja biex aktar Maltin jaqraw u jisselfu kotba mil-libreriji qed tag[ti l-frott. Jirri]ulta li mill-2009 ’l hawn, is-self ta’ kotba mil-libreriji Maltin ]died bi 13 fil-mija. Waqt ]jara fil-Librerija pubblika /entrali fil-Furjana, il-Ministru tal-Edukazzjoni u x-Xog[ol, Dolores Cristina, qalet li minn din il-librerija ;ew mislufa 41,000 ktieb iktar minn sentejn ilu, waqt li millibreriji l-o[rajn fil-pajji] isself ta’ kotba ]died b’aktar minn 40,000 ktieb ie[or. B’kollox illum hawn seba’ libreriji re;jonali, 38 librerija o[ra fil-lokalitajiet f’Malta, u 10 o[ra f’G[awdex. Dolores Cristina fakkret kif fl-a[[ar tliet snin il-Gvern ivvota €100,000 fis-sena biex jinxtraw kotba ;odda u g[alhekk tikber l-g[a]la ta’ kotba li wie[ed jista’ jissellef.
Matul din i]-]jara, ilMinistru [abbret il-[atra ta’ Librar Nazzjonali u ]ew; Deputati Librara Nazzjonali, kif titlob il-li;i dwar ilLibreriji Pubblici li kienet approvata mill-Parlament tard is-sena li g[addiet. Il-Librar Nazzjonali se jkun responsabbli g[at-tmexxija ta’ dan il-qasam, filwaqt li ]-]ew; deputati librara, it-tnejn li huma nisa, se jkunu responsabbli wa[da milLibrerija Nazzjonali – ilBiblijoteka – u l-o[ra milLibreriji Pubbli/i li hawn mifruxa ma’ Malta u G[awdex. Dolores Cristina fakkret ukoll li llum il-libreriji kollha jinsabu online u kul[add jista’ jag[]el il-kotba li jrid jissellef mill-kumdità tad-dar, u sa[anistra jara jekk dak il-ktieb li jkun irid fejn jinsab, u jekk
hux disponibbli. Il-Ministru Cristina qalet li liskop tal-Gvern hu li l-libreriji pubbli/i jservu b[ala /entri filkomunitajiet fejn isiru attivitajiet li j[ajru lill-familji jinteressaw ru[hom fil-qari u fil-ktieb. Waqt din i]-]jara, ilPresident tal-Breast Care Support Group, Europa Donna Malta, Gertrude Abela, ippre]entat 100 kopja talpicture book ‘The Year of the Pale Sunflower’ lill-Ministru Dolores Cristina b[ala donazzjoni g[al-librerija Pubblika. Dan il-ktieb ;did jipprovdi lg[odda me[tie;a biex wie[ed ikun jista jwassal il-messa;; tad-dijanjosi tal-kan/er tassider lit-tfal i]-]g[ar b’informazzjoni kif wie[ed jista’ jipprevjeni din il-marda u kif g[andu jiffa//jaha.
mill-YMCA
Il-YMCA, l-g[aqda li tg[in persuni ming[ajr saqaf fuq rashom, installat xog[ol artistiku fil-kumpless The Embassy, fil-Belt Valletta, bil-g[an ta’ din l-istruttura hu li jin;abru fondi g[all-YMCA biex tkun tista’ tibqa’ toffri s-servizzi tag[ha, kemm f’Dar Niki Cassar kif ukoll fil-YMCA Drop In Center. Din l-istruttura ori;inarjament kienet tnidiet fl-24 ta’ Novembru tas-sena l-o[ra u mistennija li tibqa’ sal-a[[ar ta’ dan ix-xahar. Din l-istruttura kienet ikkreata grazzi g[attalent lokali tal-artisti Clayton Micallef, Edward Briffa u Isaac Azzopardi flimkien ma’ individwi o[ra mill-YMCA stess u mill-Wasteserve. L-istruttura li hi mag[mula mill-fliexken tal-Plastik, g[andha diversi livelli li jirrappre]entaw il-mumenti li jg[addu minnhom persuni ming[ajr dar, sakemm jaslu f’punt f’[ajjithom li jer;g[u jkunu indipendenti. Minn Novembru li g[adda sal-lum in;abru mal-€2,000. Martin Bugelli, il-Kap tal-Kummissjoni Ewropea g[al Malta u li kien inawgura din l-attività, sostna li din hi inizjattiva o[ra li torbot mas-sena uffi/jali g[all-volontarjat li daqt ti;i fi tmiemha. Il-YMCA tag[ti servizzi li joffru support u g[ajnuna lil persuni li jkunu spi//aw ming[ajr dar g[al xi ra;uni jew o[ra, u hu g[alhekk li dejjem g[andha b]onn l-g[ajnuna talpubbliku biex ti;bor fondi li jg[inu lil din l-g[aqda tibqa’ fuq saqajha biex tkompli tag[mel aktar ;id lis-so/jetà ta’ madwarna.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Lokali 7
Muscat jag[]el [a]in b’detriment g[all-istudenti
?elebrazzjoni fil-Konkatidral ta’ San :wann li rriaffermat l-impenn tas-so/jetà Maltija favur il-[ajja
I//elebrat Jum il-{ajja ■ Ri/erka u studji jitfg[u dawl fuq l-importanza ta’ ambjent san u tajjeb g[al tarbija f’;uf ommha minn Jerome CARUANA CILIA
F’manifestazzjoni filKonkatidral ta’ San :wann, fil-Belt Valletta, favur il[ajja fil-jum dedikat g[all[ajja, twassal il-messa;; li mhuwiex bi]]ejjed li l-abort ma jkunx legali. It-tipjip, ix-xorb ta’ alko[ol, l-u]u ta’ sustanzi u drogi meta omm tkun tqila hu wkoll forma ta’ abbu]. G[al din il-manifestazzjoni li fiha [a sehem lAr/isqof Pawlu Cremona li mexxa quddiesa, attendew numru kbir ta’ g[aqdiet u asso/jazzjonijiet li wara g[addew messa;;i favur il[ajja. L-attività kienet organizzata mill-Moviment Malti dwar it-Tarbija li se Titwieled. Il-Moviment, li twaqqaf fl-2004 u hu mag[mul minn 45 organizzazzjoni, ja[dem favur iddrittijiet, id-dinjità, il-protezzjoni, l-i]vilupp u l[arsien tat-trabi li se jitwieldu. L-Assistent Parlamentari Charlò Bonnici, f’isem ilPartit Nazzjonalista, qal li qed ni//elebraw id-dritt ta’ tarbija li tkun ilha f’;uf ommha g[al ftit xhur, g[al ftit ;img[at, g[al ftit jiem, sa[ansitra g[al ftit sig[at, li tkompli tg[ix u li titwieled. Mhux biss li tg[ix, i]da li tg[ix kwalità ta’ [ajja tajba u li jkollha l-opportunità li titwieled. Hu stqarr li kull tant ]mien irridu nag[mlu /elebrazzjoni b[al din biex intennu l-impenn tag[na li na[dmu favur il-[ajja, li nirrispettaw il-[ajja sa millkon/epiment, li n[allu l-
[ajja tie[u l-kors tag[ha anki jekk nindunaw b’xi difett u li n[allu l-[ajja til[aq il-milja anki jekk dik hi ri]ultat ta’ ]ball li nkunu wettaqna. L-Assistent Parlamentari Bonnici qal li l-istat i[ares il-[ajja tat-trabi mhux imwielda b’diversi modi. Malta hi wie[ed mill-ftit pajji]i fid-dinja fejn l-abort hu illegali. Hu illegali mhux g[ax nie[du gost inkunu differenti, i]da g[aliex nemmnu fil-[ajja u li dak il-prin/ipju n[addnuh u ma niddejqu xejn niddefenduh. Madanakollu mhux bi]]ejjed li l-abort ma jkunx legali. {afna ri/erka u studji jitfg[u dawl fuq limportanza ta’ ambjent san u tajjeb g[al tarbija f’;uf ommha. Jin[tie; li nipprote;u lit-trabi minn abbu] li jista’ jse[[ qabel ittwelid. It-tipjip, ix-xorb ta’ alko[ol, l-u]u ta’ sustanzi u drogi meta omm tkun tqila – dak ukoll hu forma ta’ abbu]. G[alhekk, tenna Charlò Bonnici, importanti ledukazzjoni sa minn età ]g[ira, l-edukazzjoni biex anki ommijiet ]g[a]ag[ ikunu kapa/i jag[mlu la[jar g[a]liet fl-interess ta’ uliedhom li jkunu g[adhom ma twildux. Jin[tie; li b[ala le;islaturi nkunu wkoll pro-attivi biex in[arsu lill-;enituri li jkun se jkollhom tarbija. B’hekk nassigurawlhom kwalità ta’ [ajja a[jar li minnu jgawdu t-trabi li jkunu g[adhom ma twildux.
Il-Partit Nazzjonalista sa[aq fi stqarrija li fejn tid[ol ledukazzjoni, b’mod spe/jali listudenti, l-istudenti Maltin jafu li l-Partit Laburista mhux safe. Il-PN qal li minkejja kull tentattiv biex jipprova jag[ti impressjoni xorta o[ra, esponenti ewlenin tal-Partit Laburista di;à ddikjaraw ilpo]izzjoni tag[hom kontra listipendji. Ewlenin fost dawn, Edward Scicluna, li jekk Joseph Muscat ikun Prim Ministru, ikun Ministru talFinanzi. Fl-2006, Edward Scicluna, kiteb rapport g[allFederazzjoni tal-Industrija, li kien jismu Reactions to the 2006-2010 Pre-Budget Document: A Better Quality of Life. F’dan ir-rapport, li hu twil 18-il pa;na, Scicluna kkummenta dwar l-istipendji u qal hekk: “Din l-iskema, l-istipendji, mhix sostenibbli, u ma te]isti f’ebda pajji] ie[or. U b[al kull [a;a o[ra li mhix sostenibbli, anke jekk il-problemi f’din issistema kienu jidhru sa millbidu tad-disg[inijiet, i]-]mien
ikabbar il-problema u j;ibha g[all-attenzjoni tag[na. Malta issa waslet f’dan l-istadju. IlGvern Malti qed jonfoq nofs linvestiment li jpo;;i fl-edukazzjoni fl-istipendji tal-istudenti, ming[ajr irbit ta’ xejn. Hekk dan hu kkunsidrat b[ala g[ajnuna so/jali allura din hi g[ajnuna rigressiva [afna. Hi u]u mhux produttiv tar-ri]orsi skarsi li g[andna, g[aliex listudenti qed jonfqu l-istipendji f’affarijiet ta’ konsum, b[al karozzi, mowbajls u divertiment. Min[abba li jirri]ulta b’mod /ar li min ikollu edukazzjoni terzjarja jkollu qlig[ tajjeb, allura m’hemm ebda ra;uni g[aliex m’g[andhomx jinvestu fihom infushom billi minflok stipendji jiddejnu.” Il-PN fakkar li din ma kenitx l-ewwel darba li Edward Scicluna attakka s-sistema talistipendji. F’intervista, filgazzetta Illum tas-7 ta’ Settembru 2008, fejn Edward Scicluna kkritika lill-Gvern Nazzjonalista g[aliex qal li hu “mbe]]a’” milli jmiss listipendji.
Scicluna kien qal hekk: “Jekk qabel in-nies tat-Tarzna kienu jitqisu b[ala baqar sagri g[ax il-Gvern kien jib]a’ minnhom, illum g[andna sitwazzjoni simili fl-Università bil-Gvern imbe]]a’ milli jmiss l-istipendji.” Il-Partit Nazzjonalista qal li fejn tid[ol l-edukazzjoni, b’mod spe/jali l-istipendji, listudenti Maltin jafu li l-Partit Laburista mhuwiex safe. IlPartit Laburista kien di;à wieg[ed lill-istudenti li ma jmissx l-istipendji u minflok, ilGvern Laburista, b’Evarist Bartolo Ministru talEdukazzjoni, u Leo Brincat Ministru tal-Finanzi, kien bag[at lill-istudenti jiddejnu. Joseph Muscat g[amel lil Evarist Bartolo Shadow Minister tal-Edukazzjoni, biex jekk ikun Prim Ministru jag[mlu Ministru talEdukazzjoni. Il-Partit Nazzjonalista temm l-istqarrija jsostni li din hi konferma o[ra li Joseph Muscat jag[]el [a]in, b’detriment g[all-istudenti Maltin.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
8 Parlament
Mill-A;;ornament {tie;a ta’ rappurta;; leali lejn dak li jing[ad Waqt l-A;;ornament idDeputat Nazzjonalista
talab lillIspeaker janalizza l-possibbiltà dwar il-mod kif isir /ertu rappurta;; dwar ix-xog[ol li jing[ata fil-Parlament. Hu rrefera g[all-mod kif /erti mezzi tax-xandir ma jkunux fidili lejn l-ori;ini ta’ informazzjoni li to[ro; mill-mistoqsijiet parlamentari. ?ensu Galea tkellem ukoll dwar l-industrija tal-bini u ddiversi diffikultajiet li hemm. Dan qed ise[[ min[abba /erti fatturi. Wie[ed mill-fatturi prin/ipali hu l-bini ta’ [afna proprjetà aktar milli hu me[tie;. ?ensu Galea qal li hemm ra;unijiet o[ra rigward qisien ta’ [itan u btie[i interni skont regolamenti e]istenti. Jin[tie; li dawn ir-regolamenti jkunu riveduti biex diffikultajiet li qed jinqalg[u ma jibqg[ux jo[onqu s-suq. ?ensu Galea
-
Id Deputat Nazzjonalista
Jean Pierre Farrugia
tkellem dwar diffikultajiet li qed jiltaqg[u mag[hom residenti fin-na[a ta’ fuq tal-Belt biex ikollhom a//ess lejn irresidenzi tag[hom min[abba l-pro;ett ta’ Bieb il-Belt. Jean Pierre Farrugia qal li saru arran;amenti minn Transport Malta billi f’[inijiet filg[axija tinfeta[ parti minn Triq Nofsinhar. Dan larran;ament g[andu japplika wkoll nhar ta’ {add meta lBelt tkun nieqsa mill-pubbliku. Arran;amenti simili g[andhom isiru g[al parti minn Triq l-Ifran. Jean Pierre Farrugia tkellem ukoll dwar rapporti li jsemmuh fil-gazzetti li jappo;;jaw lill-Partit Laburista l-orizzont u It-Tor/a. Hu wie;eb g[allkummenti li saru f’dawn irrapporti fl-a[[ar ;img[at u qal li f’/erti ka]i dawn huma rapporti li jammontaw g[al mhux biss mi]informazzjoni i]da anke g[al disprezz.
Il-lejla tkun diskussa l-li;i li se temenda l-Att dwar l-UE Il-lejla l-Parlament se jkun qed jiddiskuti emendi g[alAbbozz ta’ li;i li jemenda lAtt dwar l-Unjoni Ewropea. Dan kien de/i] hekk kif kien qed jitlaqqa’ l-Kumitat Permanenti g[ax-Xog[ol talKamra biex jiddiskuti ixxog[ol tal-Kamra g[all-;ranet li ;ejjin. Il-Kumitat iddiskuta wkoll kif l-Erbg[a l-Parlament mhux se jkun qed jitlaqqa’
biex il-Membri Parlamentari jkunu jistg[u jattendu g[allOrdinazzjoni ta’ Monsinjur Prospero Grech b[ala Isqof u dan biex ikun jista’ ji;i ordnat b[ala Kardinal aktar tard matul din is-sena. Il-Parlament jer;a’ jitlaqqa’ nhar it-Tnejn fejn fuq la;enda se tkompli ddiskussjoni dwar l-Abbozz ta’ li;i li jemenda l-Att dwar lEdukazzjoni.
Ray Scicluna jin[atar Skrivan tal-Kamra
Fis-seduta tat-Tnejn l-Ispeaker Michael Frendo [abbar li Ray Scicluna n[atar b[ala skrivan tal-Kamra flok Pauline Abela, li ma baqg[etx f’din il-kariga. Pauline Abela kienet ilha skrivan tal-kamra sa mis-sena 2009, wara li anke serviet ta’ a;ent skrivan sa mill-bidu ta’ din il-le;i]latura. Min-na[a tag[na filwaqt li nirringrazzjaw lil Pauline Abela g[all-[idma tag[ha anke fejn tid[ol media, nawguraw g[all-kariga ;dida tieg[u lil Ray Scicluna.
Fa/ilitajiet edukattivi tal-og[la livell huma parti mill-politika tal-Gvern f’dan is-settur
L-Edukazzjoni hi l-aqwa g[odda g[al futur ta’ uliedna Gvernijiet immexxija millPartit Nazzjonalista taw prova wara o[ra li l-aqwa g[odda li tista’ ting[ata lil ulied ilpoplu biex jassiguraw il-futur tag[hom hi l-edukazzjoni. Dan qalu l-Ministru g[all:ustizzja, l-Konsultazzjoni Pubblika u l-Familja, Chris Said waqt li kien qed jitkellem dwar l-Abbozz ta’ Li;i li jemenda l-Att dwar lEdukazzjoni. Chris Said qal li gvernijiet immexxija mill-Partit Nazzjonalista dejjem investew b’mod qawwi fl-edukazzjoni, filwaqt li l-unika proposta li offriet s’issa l-Oppo]izzjoni hi s-su;;eriment biex jer;g[u jinfet[u l-iskejjel tas-snajja’. Il-Ministru Chris Said qal li kellu jkun Gvern Nazzjonalista li jer;a’ jag[ti l-[ajja lill-MCAST wara li dan ;ie ]armat g[al kollox minn gvern Laburista. Chris Said qal li rigward listipendji jitkellmu l-fatti. Kien il-Partit Laburista li dawwar l-istipendji f’dejn u kienu gvernijiet Nazzjonalisti li tahom il-[ajja u dejjem sa[[a[hom u sostniehom. Ma’ dawn illum hemm ukoll g[ajnuna sostanzjali f’boro] ta’ studji g[al aktar studji f’pajji]na u anke barra minn
xtutna. Il-Ministru Said qal li fla[[ar snin sar investiment qawwi fil-livelli kollha tassistema edukattiva mil-livell ta’ qabel il-Kindergarten sa wara l-livell terzjarju. L-Oppo]izzjoni tg[id li lkisbiet li saru, inkisbu minkejja l-Gvern. Il-fatti juru li ttkabbir ekonomiku li sar f’pajji]na matul is-sena li g[addiet hu ri]ultat tal-investiment li g[amlu gvernijiet immexxija mill-PN fl-a[[ar snin. Dan linvestiment wassal f’aktar impjiegi u tnaqqis fil-qg[ad. L-Awstrija u l-Olanda biss g[andhom rata ta’ qg[ad inqas minn Malta fost i]]g[a]ag[. Dan kollu hu frott tal-investiment li sar fledukazzjoni f’pajji]na. G[allistess ra;uni ]died ukoll konsiderevolment in-numru ta’ nisa fid-dinja tax-xog[ol. Chris Said qal li Malta di;à qed twettaq pro/ess li kien hemm qbil dwaru f’laqg[a tal-UE dan l-a[[ar biex i]]g[a]ag[ li jispi//aw millpro/ess edukattiv isibu xog[ol, jing[ataw ta[ri; jew ikomplu l-istudji tag[hom. F’dan il-pro/ess g[andha sehem qawwi l-Korporazzjoni g[ax-Xog[ol u Ta[ri; (ETC) li qed tag[mel u]u wkoll
minn fondi tal-UE. Il-Ministru Said tkellem ukoll dwar titjib fil-qasam tax-xog[ol u semma numru ta’ korsijiet ta’ ta[ri; u[ud minnhom immirati partikolarment g[an-nisa. Sar ukoll titjib fil-kundizzjonijiet taxxog[ol ta’ [addiema fejn fost affarijiet o[ra saru mhux inqas minn 33 avvi] legali li jirrigwardaw kundizzjonijiet ta’ [addiema u [arsien ta’ dawn il-kundizzjonijiet. Fost o[rajn hemm kundizzjonijiet dwar maternity leave u [addiema part-time. Chris Said qal li l-abbozz jinkludi emendi li lOppo]izzjoni qed tg[id li taqbel mag[hom i]da se tivvota kontra. Dan jixhed li g[allOppo]izzjoni, il-poter ji;i qabel kull prin/ipju. Il-Ministru Said ikkwota kitbiet tal-konsulent talOppo]izzjoni Edward Scicluna, meta qal li s-sistema tal-istipendji ma te]isti fl-ebda pajji]. Chris Said qal li l-Gvern Malti ma jiddispja/ih xejn li s-sistema talistipendji ma te]isti imkien [lief f’Malta. Sadanittant, ilkummenti ta’ Edward Scicluna huma kontra listipendji u su;;erimenti favur self.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Parlament 9
Gvernijiet immexxija mill-PN dejjem taw prominenza lill-edukazzjoni
Fl-a[[ar xhur kien hemm protesti kbar minn studenti madwar l-Ewropa min[abba ]idiet fil-mi]ati biex ikunu jistg[u jkomplu bl-istudji tag[hom
G[all-kuntrarju ta’ pajji]i o[ra pajji]na kompla jinvesti fl-edukazzjoni F’numru ta’ pajji]i kellhom jittie[du numru ta’ mi]uri ta’ awsterità biex tkun mi;;ielda l-kri]i ekonomika. Dawn ilmi]uri laqtu b’mod qawwi ssistema edukattiva. Pajji]na, g[all-kuntrarju, [a aktar passi li jkomplu jsa[[u l-edukazzjoni. Tkellem dwar dan ilMinistru g[all-Kompetizzjoni :usta, Negozji }g[ar u Konsumatur Jason Azzopardi waqt id-dibattitu dwar lAbbozz ta’ li;i li jemenda latt dwar l-Edukazzjoni. Jason Azzopardi qal li Malta tinsab fl-ewwel post flinklu]joni fl-edukazzjoni. Dan jirri]ulta minn rapport tal-Unjoni Ewropea. Pajji]na hu l-aktar pajji] li jintegra lill-persuni bi b]onnijiet spe/jali fis-sistema edukattiva regolari. Il-Ministru Azzopardi qal li fl-a[[ar ba;it t[abbar tnaqqis fit-taxxi g[al ;enituri li jibag[tu lil uliedhom f’sistemi edukattivi privati. Dan hu
investiment li ebda pajji] ie[or ma kien f’kundizzjoni li joffrih. Minbarra dan, sar investiment kbir fil-bini ta’ skejjel ;odda. Pro;ett li hu ppjanat li jsir hu dak ta’ skola ;dida minflok il-ground ta’ Pace Grasso f’Ra[al :did. L-abbozz li g[andu quddiemu l-Parlament hu abbozz li jipproponi aktar u aktar investiment fl-edukazzjoni u qed isir fi ]mien meta pajji]i o[ra akbar minn Malta qed inaqqsu l-investiment. Jason Azzopardi tkellem dwar investiment li sar biex i[ajjar studenti lejn l-imprenditorija biex jitkabbar fost i]]g[a]ag[ l-interess lejn lintrapri]i ]g[ar u medji. Diversi skejjel ibbenefikaw minn g[otjiet ta’ flus biex wettqu pro;etti relatati malimprenditorija. Skemi o[ra mwettqa millETC, kienu ffukati lejn persuni li riedu jibdew negozju. Dawn kollha juru l-importan-
za li l-Gvern pre]enti jag[ti lill-intrapri]i ]g[ar kif ukoll lejn it-ta[ri; me[tie; g[allindustrija li qed ti]viluppa f’pajji]na fi]-]minijiet ta’llum. Il-passi li ttie[du minn Malta permezz ta’ tax-credit g[al dawk l-intrapri]i li jimpjegaw [addiema ;odda mhux biss taw ri]ultati po]ittivi i]da ;ew imfa[[ra minn pajji]i o[ra. Il-Ministru Azzopardi qal li statistika ppubblikata turi li lbanek Maltin g[andhom fidu/ja s[i[a fl-imprendituri lokali u Malta kellha l-inqas numru ta’ applikazzjonijiet mhux milqug[a wara lFillandja. Il-Gvern pre]enti hu l-partit tal-edukazzjoni u tal-imprenditorija filwaqt li lOppo]izzjoni hi partit li g[all-poter lesta ti/[ad anke l-prin/ipji. Bil-vot le g[al dan l-abbozz, l-Oppo]izzjoni qed tg[id le g[all-i]vilupp u linvestiment fl-edukazzjoni.
Id-Deputat Nazzjonalista Stephen Spiteri fid-dibattitu dwar l-abbozz ta’ li;i li jemmenda l-Att dwar lEdukazzjoni qal li kul[add jaf bid-differenza li trattaw biha l-edukazzjoni gvernijiet immexxija mill-Partit Nazzjonalista u gvernijiet Laburisti. Il-Partit Nazzjonalista qatt ma tkellem fuq restrizzjonijiet fit-tag[lim anzi dejjem feta[ il-possibbiltajiet [alli aktar studenti jkomplu l-istudji tag[hom sakemm jil[qu lmilja tag[hom. Stephen Spiteri qal li lGvern pre]enti re;a’ sawwar u ]viluppa l-MCAST biex ikabbar l-edukazzjoni vokazzjonali [alli aktar studenti
jindirizzaw it-ta[ri; tag[hom fl-industrija rilevanti g[a]]minijiet tal-lum. Id-Deputat Nazzjonalista fa[[ar lill-MCAST, l-ITS u lill-Università g[as-su//essi miksuba kif jixhdu l-kisbiet li qed jag[mlu studenti Maltin kemm f’pajji]na kif ukoll f’pajji]i o[ra madwar id-dinja. Filwaqt li Gvern Nazzjonalista inkaro;ixxa listudju billi [oloq l-istipendju b[ala mezz ta’ g[ajnuna g[al min irid ikompli jistudja, Gvern Laburista rrenda din lg[ajnuna f’dejn. Dan il-pass wassal biex fil-mument li ;ew biex igawdu mill-istudji u forsi jibnu familja, l-istudenti tg[abbew bil-pi] tad-dejn g[all-isforzi li jkunu g[amlu.
L-istudent hu /-/entru tal-politika fis-settur edukattiv Ir-riforma li qed titwettaq fl-edukazzjoni hi wa[da li trid ti]viluppa bil-mod i]da li tkun hi li ddur mal-[ti;iet tal-istudent u l-kapa/itajiet tieg[u u mhux l-istudent li jkollu jadatta ru[u g[as-sistemi imposti fuqu. Hi sistema li tg[in lil kulmin jid[ol fis-sistema edukattiva biex jo[ro; minnha b’su//ess. Dan qalu d-Deputat Nazzjonalista Karl Gouder waqt li hu wkoll kien qed jie[u sehem fid-dibattitu dwar l-Abbozz ta’ li;i li jemenda lAtt dwar l-Edukazzjoni. Id-Deputat Nazzjonalista Karl Gouder qal li meta nitkellmu fuq l-edukazzjoni nkunu qed nitkellmu fuq g[odda li ting[ata lin-nies biex jil[qu l-milja tag[hom. Hu g[alhekk li l-Gvern qed jag[mel investimenti kontinwi u ja;;orna dejjem bl-a[[ar teknolo;iji fis-sistema edukattiva. Kull Gvern immexxi millPN emmen li g[andu jkun l-
individwu li jidde/iedi l-futur tieg[u ming[ajr ma jkun jiddependi fuq [add aktar milli fuq il-[iliet tieg[u. Karl Gouder qal li g[alhekk il-Gvern pre]enti jara fl-edukazzjoni l-g[odda li ting[ata lill-individwu biex itejjeb il-po]izzjoni tieg[u. Karl Gouder qal li sa ftit ta]-]mien ilu /erti studenti kienu ji;u ttimbrati li mhumiex tajbin g[all-iskola. Issistema llum trid tara li anke minn dawn l-istudenti jo[ro; it-tajjeb u jkunu ]viluppati l[iliet li g[andhom. Hu b’dan il-[sieb li ;ew ]viluppati l-istrutturi li jorbtu l-edukazzjoni mat-ta[ri; u xxog[ol. Hu b’dan il-[sieb li ;ew ]viluppati l-MCAST, lITS u l-ETC. Karl Gouder qal li wie[ed ma jifhimx kif f’dawn i//irkostanzi tant importanti g[all-pajji], l-Oppo]izzjoni ssostni li taqbel i]da se tivvota kontra.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta‘ Frar, 2012
10 Opinjoni
INTERMEZZ MONDJALI Rassenja kulturali internazzjonali
G[adha kif kienet ippubblikata l-antolo;ija BEJN (edizzjoni Skarta) ta’ Antoine Cassar, wie[ed mill-awturi multilingwi tan-Next Generation. Ta’ 33 sena, Cassar jippossedi “passaport poetiku” li wasslu biex jinterpreta x-xog[lijiet tieg[u f’numru ta’ festivals internazzjonali. Imwieled Londra minn ;enituri Maltin, hu re;a’ lura Malta, fil-Qrendi, ir-ra[al ta’ familtu, wara tlettax-il sena ja[dem barra l-pajjiz. Xog[lijiet tieg[u kienu ppubblikati b’diversi lingwi u d-d[ul mar biex jg[in lir-refu;jati. INTERMEZZ intervista lill-awtur.
L-AWTUR B{ALA PROFETA U LE{EN POLITIKU
Hemm fik dan il-kuntrast qawwi bejn innostal;ija g[al Malta ta’ nannietek u lespansjoni ko]mopolita u globali tieg[ek. Diffi/li dan l-att ta’ bilan/^
Erba’ snin ilu, dil-mistoqsija kont inwe;ibha billi ng[idlek li l-iktar li n[ossni komdu la hu barra u lanqas ;ewwa, i]da fl-g[atba infinita ta’ bejniethom. Illum dan m’g[adux minnu. Tul i]]mien li kont nikkomponi l-‘mu]ajki’ u nintarsja kif stajt l-influwenzi tal-kulturi varji li kbirt fihom, il-Malti kien hemm il-[in kollu jtektek fuq il-bieb, sakemm il-bieb sfrundah bil-[lewwa. Kif tg[allimt meta vvja;;ajt bil-bar]akka fl-Amerka t’Isfel u fl-Indja, id-dawl, it-trab, l-arja miel[a talQrendi kont in;orrhom mieg[i.
Tu]a [a]na impressjonanti ta’ kliem semitiku#arkajku. Mnejn ;ej dan ir-re;istru lingwistiku u x’siwi taralu llum^
Meta kont ]g[ir ma qattajtx [lief [ames snin f’Malta u prattikament, il-Malti kelli ner;a’ nitg[allmu, di;à tard, ta’ 26 sena. Il-Malti tg[allimtu iktar min-nanniet u mill-kotba milli fittriq jew fl-iskola. I]da ta’ min ng[idu li dak li jin[ass arkaji]mu f’widnejn dak li jkun mhux bilfors ikun arkaji]mu f’widnejn [addie[or. Nannuwi, pere]empju, kien ju]a ta’ spiss il-verb jiftaqad, ji;ifieri tin]el l-g[alqa biex ti//ekkja li kollox sew. Aktar tard skoprejt li s[abi ta’ mpari dil-kelma qatt ma kienu semg[uha. Billi nu]a kelma b[al din, ma n[ossx li qed inkun iktar jew inqas poetiku jew elokwenti. Madankollu, sirt konxju [afna ta’ dan ix-xkiel possibbli g[allfehim tal-qarrej u g[alhekk mhux noqg[od lura milli nda[[al lessiku aktar kollokjali, jien u nikteb.
F’[in minnhom tirreferi g[al “din it-tfulija titbissem” ;o fik. Kemm tg[odd g[alik il-fra]i poeta puer^
Jekk tittie[ed fis-sens li bih intu]at pere]empju g[al Pascoli jew Neruda, ji;ifieri b[ala l-mod kif il-poeta jispjega d-dinja u ji//elebra l-[ajja, din ittikketta ma ddejjaqni xejn. Sa /ertu punt, nemmen li biex tibqa’ kreattiv, trid tibqa’ trawwem it-tifel ta’ ;o fik, bl-ideat, bl-ist[ajjil. B[ala kittieb, ukoll jekk di;à [ri;t tliet kotba, in[oss li g[adni qed nibda. Alla[ares kont di;à l[aqt it-ton ta’ poeta senex, ta’ 33 sena!
Teknikament donnu hemm ossessjoni birrima: x’funzjoni g[andha g[alik din ir-rima kwa]i implakabbli^
Bejn hi l-ewwel ;abra tieg[i bil-Malti, frott ta’ erba’ snin ta’ sperimentazzjoni. Xtaqt nara x’inhuma l-possibbiltajiet sonori u ritmi/i tal-Malti u safejn jistg[u jaslu, mhux b[ala sempli/i log[ba i]da b[ala vejikolu ta’ espressjoni ;enwina. G[allewwel bdejt b’[afna ‘nonsense verse’, u kont nikkorrispondi f’dil-forma, b’nofs /ajta, ma’ sie[bi Alex Vella Gera, li mbag[ad iddedikajtlu l-ktieb. Il-Malti alliterattiv [afna, u jaqdi sew l-effetti psikosomati/i li nfittex fil-poe]ija. Ir-rima importanti b[ala parti mir-ritmu, spe/jalment meta t-test ikun ma[sub biex jaqbe] minn fuq l-abjad talpa;na g[all-ener;ija mle[[na ta’ fuq il-palk. I]da obbligatorja mhix. L-u]u tar-rima jiddependi milliskop tal-poe]ija li tkun.
Temmen fid-destin “profetiku#morali” talawtur f’dinja fejn il-le[en tal-kuxjenza jin[ass dejjem aktar mirdum^ G[andi f’mo[[i l-indizju li tag[mel kontra l-politika lokali. L-awtur
lokali g[andu relevanza politika^
It-tliet poeti li naqra l-iktar u li g[ad baqag[li [afna x’nitg[allem ming[andhom Whitman, Neruda, Tagore - kitbu fi stili mbieg[da minn xulxin, i]da qasmu karatteristika importantissma: iddmir politiku, jew irresponsabbiltà umana. minn Mario Biex waslu g[allAZZOPARDI espressjoni planetarja marpardi@maltanet.net tag[hom, jista’ jkun li twieldu profeti, i]da ma n[obbx inkun daqshekk romantiku. Fi w[ud mill-poe]iji impenjati ta’ Bejn, ]ammejt f’livell [afna iktar partikulari. Meta ktibt Jum ir-riflessjoni, kienet se tkun l-ewwel darba li nivvota f’elezzjoni f’Malta, u [assejt li ma tantx kien hemm mnejn nag[]el. Jekk ikun hemm qarrejja li jidentifikaw ma’ din lopinjoni u emozzjoni, tant l-a[jar, i]da l-le[en ta’ poeta ma jag[tinix iktar jew inqas awtorità biex nitkellem, a[seb u ara nipprova nipperswadi.
Wie[ed minn dawk li kitbu dwarek jirreferi g[all-“fearful symmetries of human experience”. Mnejn jitnisslu l-ansjetajiet tieg[ek^ Xi jbe]]g[ek^
Jista’ jkun li Norbert Bugeja qed jirreferi g[allmod kif nu]a r-rima fl-iktar poe]iji ‘politi/i’ talktieb. Ir-rima tista’ tissu;;erixxi, b’mod sottili, li laffarijiet huma kif suppost, li l-vjolenza tag[mel sens; i]da dan g[andu jixpruna lill-qarrej jirrofta dik ir-realtà u jirrea;ixxi kontriha. Hu proprju dan li jbe]]ag[ni l-iktar: l-apatija ;enerali quddiem lin;ustizzja, l-a//ettazzjoni siekta tal-qag[da taddinja, tal-kundizzjoni umana, b[allikieku huma kif inhuma g[ax inevitabbli.
G[andek bosta kuntatti ma’awturi barranin tal-;enerazzjoni tieg[ek: Fejn tqieg[ed illetteratura Maltija tal-pre]ent meta tqabbilha mal-produzzjoni barranija^
Antoine Cassar ma’ “Raja the King”, waqt voluntarjat f’Palampur, l-Indja (2010)
Meta awtur Malti jippre]enta xog[lu barra, irid jeg[leb xkiel inevitabbli: li s-semmieg[a ma jinteressawx ru[hom f’xog[lu biss min[abba l[sejjes, g[alihom e]oti/i, tal-ilsien Malti. Kemm awturi Maltin qab]u b’su//ess dak il-pass u rnexxielhom iwasslu s-sens u mhux biss il-[oss, nistqarr li ma nafx. Li nista’ ng[id hu li meta kont fil-festival ta’ Struga, il-Ma/edonja, il-poeta veteran Mateja Matevski, u wkoll xi membri taludjenza, qaluli li kienu g[adhom jiftakru f’Oliver Friggieri, xi g[oxrin sena wara li kien mistieden flistess festival. Friggieri jsemmi l-festival ta’ Struga fl-a[[ar pa;ni tal-awtobijografija tieg[u, u middehra, [alla impatt. Bejn, l-ewwel ;abra ta’ poe]ija Maltija ta’ Antoine Cassar, hu ppubblikat minn Edizzjoni Skarta, u jista’ jinkiseb minn www.sierrabooks.com. Aktar tag[rif fuq www.antoinecassar.info.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Opinjoni 11 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, Il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641#2#3 Fax No. 21242886 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 Fax> 21240261 E-mail> adverts@media.link.com.mt
L-EDITORJAL
Paroli biss minn Muscat… u xejn fatti Partit fl-Oppo]izzjoni hu fid-dmir li kontinwament jikkonvin/i li l-politika li jippre]enta u li jitkellem dwarha hi a[jar minn dik tal-gvern tal;urnata. Hu fid-dmir ukoll li mill-paroli jg[addi g[all-fatti. Hu aktar fa/li li partit fl-Oppo]izzjoni juri li bil-fatti kapa/i jkun konsistenti wkoll ma’ dak li jg[id u jitkellem dwaru. I]da dan ]gur li ma japplikax g[all-Oppo]izzjoni tal-;urnata f’pajji]na. Il-Partit Laburista flOppo]izzjoni jitkellem mod, u mbag[ad jag[]el li jag[mel fattih. Bil-kliem iwieg[ed [afna – b[alma qed jag[mel fis-settur tal-edukazzjoni – u g[emilu jikxfu li qed jilg[ab log[ba o[ra politika. Log[ba talopportuni]mu li dejjem jibqa’ jag[mel dak li jkun jaqbel lilu dak il-[in u f’dak il-mument partikulari. Partit Laburista li jibqa’ jimpika… jg[id li jaqbel i]da se jivvota kontra Partit Laburista jrid inessina l-passat tieg[u. Dak li qal u dak li g[amel ilbiera[ il-Partit Laburista, ma jista’ j[assru [add jekk mhux b’rieda li jikkonvin/i li llum qed ja[sibha mod ie[or. I]da l-fatti jag[tu ra;un lill-poplu li ma jista’ qatt jafda lill-Partit Laburista g[ax mhux bi]]ejjed li jitkellem b’[afna kliem fierag[ u li taparsi jimpressjona. Il-poplu ma jistax jie[u bis-serjetà lill-Partit Laburista li l-ewwel jiddikjara li jaqbel mal-emendi li qed ji;u proposti fl-abbozz ta’ li;i li qed ji;i diskuss fil-Parlament dwar l-edukazzjoni, u mbag[ad jg[id li se jivvota kontrih. Mhux biss, i]da jipprova jsib ir-
ra;uni kollha biex ji;;ustifika g[aliex se jkun
qieg[ed jivvota kontra l-emendi li qed ji;u proposti fis-settur tal-edukazzjoni. Din mhix serjetà. Jew taqbel fuq prin/ipji li dwarhom ukoll hemm kunsens, jew ma taqbilx. Jekk taqbel fil-prin/ipju, ma tista’ qatt tg[id li se tivvota kontra. Fis-sieg[a tal-prova, il-Partit Laburista qieg[ed imur lura minn dak li jippriedka. Fuq emendi importanti li jirriflettu l-i]viluppi kbar li se[[ew fla[[ar snin fis-sistema edukattiva u li tinsisti fuq sistema edukattiva li tag[ti importanza lil [iliet talindividwu, il-Partit Laburista qieg[ed isabbat saqajh u jimpika ma’ min se jkun qieg[ed jibbenefika minn dan l-i]vilupp – l-istudenti u ]-]g[a]ag[ tag[na. Kien id-Deputat Laburista Owen Bonnici, li flewwel seduta ta’ diskussjoni dwar emendi mmirati biex jag[tu dimensjoni ;dida lis-settur tal-edukazzoni lil hinn mill-edukazzoni obbligatorja, li tkellem favur l-emendi proposti. I]da din il-po]izzjoni nbidlet hekk kif l-eks Ministru Laburista g[all-Edukazzjoni, Evarest Bartolo, qal li l-Partit Laburista jaqbel mal-emendi proposti i]da se jivvota kontra. Dan hu e]empju /ar ta’ a;ir irresponsabbli. A;ir li g[andu g[alfejn jinkwieta lill-familji u lil dawk kollha li g[andhom g[al qalbhom is-settur edukattiv. Il-Partit Laburista ma jafx iwarrab l-opportuni]mu politiku. Oppo]izzjoni Laburista li tibqa’ twarrab dak li hu ta’ interess g[as-so/jetà tag[na. Tibqa’ twarrab dak kollu li ma jag[tihiex vanta;; politiku. Tibqa’ tag[mel g[a]liet []iena. Dan hu atte;;jament ukoll li ma jinftiehemx ma]-
]g[a]ag[. I]-]g[a]ag[ u l-;enituri ser[an il-mo[[ iridu. I]-]g[a]ag[ iridu jkunu /erti li s-snin ta’ studju ma ji;ux imfixkla mill-ebda de/i]joni politika [a]ina li tista’ tirrovina jew t[arbat dak li ]-]g[a]ag[ ikunu qed jaspiraw g[alih. I]-]g[a]ag[ iridu jkunu ffukati fuq l-opportunitajiet ta’ studji li jwassluhom g[al impjieg li jag[tihom sodisfazzjon u impjieg li jafu li jkun qieg[ed jistennihom. Ta’ t[assib ukoll hi l-poltiika tal-Partit Laburista dwar l-istipendju g[all-istudenti. Illum, i]-]g[a]ag[ li g[adhom jistudjaw g[andhom ser[an il-mo[[ li qeg[din f’sistema edukattiva li qed issostni listipendju. Il-mexxej Laburista llum qieg[ed jag[ti impressjoni o[ra minn dik li ddikjaraw esponenti fil-Partit Laburista u li Joseph Muscat tant illum jifta[ar bihom. Edward Scicluna fil-kappell ta’ ekonomista u mhux ta’ politiku, kien tkellem /ar kontra l-istipendju tant li kien sejja[ lill-istudenti b[ala baqar sagri bilGvern jib]a’ jmiss l-istipendji. Fl-edukazzjoni wkoll il-PL ma tistax tafdah L-eks Ministru Laburista, Evarest Bartolo wkoll kien wieg[ed li ma jmissx l-istipendji i]da malli sar Ministru kien ippropona li jdawwar l-istipendji f’dejn u jibg[at lill-istudenti jiddejnu. I]-]g[a]ag[ u l-familji jridu fatti u mhux log[ob bil-kliem. Nafu llum xi jsarraf Gvern Nazzjonalista fledukazzjoni. Il-Partit Labrista, fl-edukazzjoni wkoll g[adu ma joffri ebda /ertezza u ma tistax tafdah.
Fidu/ja fil-voluntarjat Nistqarr li wie[ed mill-isba[ sodisfazzjonijiet fil-politika hu meta tiltaqa’ u ta[dem ma’ nies li ja[dmu fil-qasam talvoluntarjat, fid-diversi manifestazzjonijiet tieg[u. G[ad g[andna x-xorti u kburin li b[ala pajji] hawn eluf ta’ persuni involuti sew, u membri ta’ diversi g[aqdiet u NGO’s li jag[mlu [emel ta’ ;id so/jali f’kull livell. Tabil[aqq li l-;id ekonomiku hu kru/jali sabiex jin[oloq ix-xog[ol u jonqos ilqg[ad, spe/jalment f’dawn i]]minijiet fejn pajji]na g[andu ri]ultati li huma l-g[ira ta’ pajji]i ferm ikbar minnu. G[alhekk, il-;id so/jali hu daqstant importanti g[ax iseddaq il-wens u s-sedqa f’pajji]na. Pajji]na g[andu daqs ]g[ir, i]da mog[ni b’qalb kbira li ti]boq lil dik ta’ pajji]i ferm ikbar minna. G[andna l-grazzja ta’ [afna g[aqdiet li jag[mlu tant ;id, [afna drabi fis-skiet ming[ajr daqq ta’ trombi fosthom fl-arti, kultura, storja, medi/ina, sa[[a, wirt storiku, mu]ika, u tant o[rajn. Il-;id jaf jaffa//ja l-isfidi tieg[u. Sabiex g[aqdiet b[al dawn ikunu jistg[u joperaw u jaqdu lfunzjonijiet tag[hom tajjeb, je[ti;ilhom proprjetà addattata g[all-esi;enzi tag[hom.
minn Jason AZZOPARDI jason.azzopardi@gov.mt
L-iprem ri]orsa
Mhux dejjem ikun fa/li li lGvern jipprovdi tali art jew proprjetà. L-art tag[na hi liprem ri]orsa li g[andna, wara dik tal-bniedem, u hu importanti li l-art li g[andna, nie[du [siebha biex ta’ warajna jsibuha. Il-mod ta’ kif to[loq ilbilan/ bejn il-b]onnijiet talg[aqdiet tal-lum u l-i]vilupp sostenibbli t’g[ada mhux fa/li. I]da hu ne/essarju li jin]amm. Il-ma;;orparti tal-g[aqdiet, bla dubju jist[oqqilhom, u kif, kull sostenn u g[ajnuna. {asra li xi kultant tiltaqa’ ma’ ka]i fejn min[abba pika bla b]onn,
g[aqda jew asso/jazzjoni tinqasam fi tnejn, bi]-]ew; nofsijiet jibdew jippretendu proprjetà mill-Gvern. Fl-amministrazzjoni tal-art pubblika, il-Gvern irid jkompli jg[in lill-voluntarjat, safejn, u kif l-a[jar li jista’. Hekk g[amilna ftit jiem ilu wara li lParlament approva b’mod unanimu mozzjoni tieg[i g[annom tal-Gvern, biex xejn inqas minn 15-il g[aqda jew asso/jazzjoni jing[ataw art pubblika minn fejn joperaw. Nistqarr li kien mument li nissilli sodisfazzjon kbir, meta l-;img[a li g[addiet attendejt g[all-iffirmar ta’ u[ud millkuntratti ta’ kera jew enfitewsi ma’ u[ud minn dawn lg[aqdiet. Art lil g[aqdiet Il-Gvern g[adda art pubblika, fl-a[[ar xahar, lill-Ambulanza
San :wann, Senglea Historical Society u l-Parro//a tal-Isla. IsSt John Ambulance tag[mel ;id kbir fejn tid[ol l-ewwel g[ajnuna u se jkollha post, wara li jin;iebu l-permessi ne/essarji, biex l-ambulanzi tag[ha jkunu jistg[u ji;u pparkjati ta[t saqaf wie[ed, u sabiex ji;i organizzat ukoll ta[ri; fost il-membri tag[ha. Fl-Isla, art li kienet tag[mel
Fl-Isla, art li kienet tag[mel parti mill-Forti ta’ San Mikiel ing[atat biex ji;i mi]mum il-wirt storiku tal-post u tat-turi]mu
parti mill-Forti ta’ San Mikiel sekli ilu, ing[atat biex ji;i primarjament mi]mum il-wirt storiku tal-post u t-turi]mu li din ;;ib lejha ta’ kull sena. Fl-istess lokalità, ing[ata titolu legali g[all-ewwel darba lill-ma[]en kbir fejn qabel kien hemm l-istamperija tat-Tarzna u li issa g[adda f’idejn ilparro//a tal-Isla biex fih isir fost l-o[rajn restawr ta’ statwi u vari, kif ukoll jittellg[u diversi wirjiet u esibizzjonijiet. Apparti minn dan kollu, tajna wkoll art f’Bubaqra fi]-Zurrieq lill-Kumitat Amministrattiv, biex minn post ]dingat isir post
ta’ mistrie[ u rikreazzjoni u b’hekk jitgawda mir-residenti ta]-}urrieq. Tajna wkoll Batterija ta’ ]mien l-Ingli]i lillKunsill Lokali f’{al G[arg[ur, biex g[all-ewwel darba jkun hemm sede minn fejn tkun tista’ ta[dem l-G[aqda Maltija tal-Astronomija. Dawn l-g[aqdiet u asso/jazzjonijiet, apparti lKunsilli Lokali li qed jibbenefikaw ukoll, bejniethom jirrappre]entaw eluf ta’ membri. Permezz ta’ dawn lg[otjiet ta’ art qed intennu lfidu/ja tag[na fil-voluntarjat. Dan il-Gvern jemmen fikom.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
12 A[barijiet ta’ Barra minn Tonio Galea u Richie Cassar – foreign@media.link.com.mt
L-UNJONI EWROPEA
Il-Gre/ja trid bilfors i]]id l-awsterità ...bl-Ewropa qed titlef is-sabar
Palestinjani jxejru bandiera tas-Sirja u messa;; ta’ protesta kontra r-re;im ta’ Bashar al-Assad waqt dimostrazzjoni quddiem il-‘Grada ta’ Damasku’, fil-kwartier antik ta’ :erusalemm (Reuters)
IS-SIRJA
Assedju fuq Homs Qawwiet tar-re;im Sirjan ibbumbardjaw id-distrett ta’ Homs fejn mietu tal-anqas [amsin persuna f’din il-belt li saret sinonima mar-re]istenza kontra l-President Hafez alAssad. Intant, il-pajji]i tal-Punent li qed jesi;u t-tmiem ta’ Assad b[ala l-Mexxej tas-Sirja je[tie;u strate;ija diplomatika ;dida wara li fallew milli jattwaw ir-ri]oluzzjoni talKunsill tas-Sigurtà tanNazzjonijiet Uniti li – kieku g[addiet – kienet tappo;;ja ssej[a tal-Lega G[arbija biex iwarrab il-President Sirjan. L-Istati Uniti g[alqet lambaxxata f’Damasku, blistaff diplomatiku jitlaq misSirja min[abba s-sitwazzjoni
prekarja u bir-Russja b[alissa qed tirribatti l-kritika talPunent wara li u]at il-veto g[all-imsemmija ri]oluzzjoni. Il-Ministru Russu g[allAffarijiet Barranin Sergei Lavrov illum jasal f’Damasku g[al ta[ditiet waqt li lPresident Amerikan Barack Obama qed jis[aq li l-Punent m’g[andux [sieb li ju]a lforza biex iwaqqa’ lil Assad mill-poter b[alma kien se[[ fil-Libja waqt ir-re;im ta’ Muammar Gaddafi. Obama jemmen fl-importanza li jirrisolvu l-kri]i tas-Sirja ming[ajr intervent militari i]da l-vjolenza – partikularment f’Homs – ma tidhirx li se tbatti malajr, fost l-ag[ar in/identi mindu ]bruffat ir-rewwixta
kontra r-re;im. Attivisti fissru l-a[[ar bumbardamenti fuq Homs b[ala ‘laktar [orox’ u meta t-truppi ta’ Assad qed ju]aw it-tankijiet tal-gwerra u r-rocket launchers waqt li jippersistu bl-attakki. L-ambaxxatur Britanniku fis-Sirja ssejja[ lura pajji]u g[al konsultazzjonijiet waqt li lForeign Office f’Londra pprotesta mal-Ambaxxatur Sirjan dwar il-vjolenza tar-re;im ta’ Assad fuq il-poplu tieg[u. Numru ta’ Sirjani u Lebani]i waddbu l-;ebel lejn l-Ambaxxata ?ini]a fi Tripli, il-kapitali tal-Libja, wara li /?ina wkoll u]at il-veto g[arri]oluzzjoni tan-NU li tappo;;ja l-pjan tal-G[arab li j[e;;e; [alli jwarrab Assad.
Malta tikkundanna t-tixrid tad-demm fis-Sirja Malta kkundannat it-tixrid tad-demm li g[addej b[alissa fis-Sirja waqt li impenjat lappo;; tag[ha lill-poplu Sirjan u lil-Lega G[arbija fost tamiet li tinstab soluzzjoni g[allvjolenza fil-pajji] partikulari. Dan [are; minn stqarrija tal-Vi/i Prim Ministru u Ministru g[all-Affarijiet Barranin Tonio Borg, b’Malta qed tappo;;ja wkoll linizjattivi li jippermettu g[al transizzjoni politika mmexxija mis-Sirjani f’pajji]hom. L-istqarrija ssostni li Malta hi obbligata li ma
tag[laqx g[ajnejha g[ar-ripressjoni kontinwa fis-Sirja u tappo;;ja l-isforzi tal-Lega ta’ Stati G[arab li qed tistinka lejn konklu]joni ta’ din is-sitwazzjoni ina//ettabbli. Malta g[aldaqstant qed t[e;;e; biex ilvjolenza fis-Sirja tieqaf immedjatament u biex il-President Bashar al-Assad iwaqqaf minnufih il-qtil ta/-/ivili minbarra li jirtira l-Armata tieg[u mill-ibliet Sirjani ta[t assedju f’inizjattiva li tippermetti l-bidliet pa/ifi/i g[all-;id ta’ pajji]u.
Il-Gre/ja re;g[et ma ]ammitx mad-deadline biex tibda timplimenta r-riformi ;odda g[all-awsterità u b[ala kundizzjoni essenzjali g[al bailout ;did ming[and l-Unjoni Ewropea u l-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF). Sadattant, il-Kan/illier tal:ermanja Angela Merkel g[amlitha /ara li l-Ewropa qed titlef is-sabar malGre/ja min[abba li qed ji;bdu fit-tul wisq in-negozjati relatati bejn il-mexxejja politi/i Griegi. Dan meta nuqqas ta’ ftehim li ja//erta fondi ta’ emer;enza ekwivalenti g[al 130 biljun ewro jista’ j;ib sitwazzoni fejn il-pajji] ma jilqax lobbligi ‘sagrosanti’ fuq iddejn. Sitwazzjoni ta’ default tkun tfisser di]astru g[allGre/ja, u f’liema ka] jirrankaw id-dubji dwar ilfutur tag[ha b[ala membru taz-zona ewro. Il-morsa ssikkat fuq ilGre/ja meta din bilfors te[tie; tilqa’ l-kundizzjonijiet stabbiliti mit-troika talistituzzjonijiet – il-UE, lIMF u l-Bank ?entrali
Ewroew – [alli ta//erta mill-fondi ur;enti bl-iskop li f’Marzu tkun f’po]izzjoni biex tifdi parti mid-djun enormi. Il-kapijiet politi/i Griegi xejn ma jidhru [erqana li ja//ettaw pakkett ie[or ta’ awsterità li jesi;i tnaqqis addizzjonali fis-salarji u lpensjonijiet; mew;a ;dida ta’ sensji u mi]uri aktar iebsa g[all-infurzar tattaxxi. Min-na[a tag[ha, Angela Merkel – li kienet qed titkellem f’Pari;i filpre]enza tal-President Fran/i] Nicolas Sarkozy – enfasizzat li qed tistenna ‘azzjoni malajr’ minn Ateni anki jekk iridu li l-Gre/ja tibqa’ tifforma parti mizzona ewro. Merkel insistiet li ma jista’ jsir l-ebda ftehim dwar il-fondi tal-emer;enza ;odda lill-Gre/ja f’ka] li lproposti tat-troika ma ji;ux implimentati u meta ‘]]mien di;a qed jag[fas sew’. Il-ftehim inkwistjoni ma jaffettwax biss lillGre/ja i]da liz-zona ewro kollha.
Il-kri]i tad-djun tista’ tolqot [a]in [afna li/-?ina L-i]vilupp ekonomiku annwali ta/-?ina jista’ jonqos kwa]i bin-nofs din issena u f’ka] li l-kri]i taddejn fiz-zona ewro ‘timbotta’ lill-ekonomija globali f’ri/essjoni. Il-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF) wissa li sitwazzjoni b[al din i]]id ilpressjoni fuq Beijing [alli ji]vela l-istimoli fiskali ‘sinifikanti’ – bl-IMF anki jirrevedi ’l isfel l-aspettattiva g[all-i]vilupp ta/-?ina (fl2012) minn 9 g[al 8.2 fil-mija. I/-China Economic
Outlook pubblikat ilbiera[ wera li fit-tbassir ‘negattiv’ tal-IMF g[all-ekonomija globali, ir-rata tal-i]vilupp ta/-?ina kapa/i tinqata’ b’erba’ punti per/entwali o[ra minn dik li qed tkun imbassra g[alissa. U jekk dan ix-xenarju negattiv ji]vol;i f’realtà, lIMF jemmen li /-?ina g[andha tirrea;;ixxi billi tintrodu/i l-pakkett fiskali sinifikanti li suppost jitfassal mill-ba;it /entrali kif ukoll mill-fondi g[allgvernijiet lokali.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
A[barijiet ta’ Barra 13 IL-FILLANDJA
Jag[]lu President b’rekord ekonomiku sod Il-politiku ‘pro-Ewropew’ Sauli Niinisto reba[ ilPresidenza tal-Fillandja wara elezzjoni li wriet li l-votanti jridu li pajji]hom jibqa’ jifforma parti miz-zona ewro u minkejja t-t[assib dwar ilbailouts attwali g[al numru ta’ stati Ewropej. Niinisto, eks Ministru talFinanzi, kiseb 63 fil-mija talappo;; popolari biex jeg[leb lil Pekka Haavisto, il-kandidat tal-partit tal-{odor u wkoll meqjus b[ala ‘pro-Ewropa’. Fir-round elettorali pre/edenti (matul ix-xahar li g[adda) Niinisto u Haavisto kienu [ar;u rebbie[a fuq Paavo Vayrynen tal-Partit ta/?entru u Timo Soini tal-Partit tal-Fillandi]i li huma dikjarati b[ala ewro-xetti/i. Fil-fatt, il-wirja fqira ta’ dawn l-ewro-xetti/i tat in-nifs lill-Prim Ministru tal-Fillandja Jyrki Katainen, li – b[al Niinisto – jifforma parti millPartit g[all-Koalizzjoni Nazzjonali li hi favur il-politika ekonomika konservattiva.
Skont l-analisti, l-inkwiet dwar il-kri]i tad-dejn flEwropa u l-possibbiltà li rriperkussjonijiet ‘ikaxkru lekonomija Fillandi]a lejn ri/essjoni’ x’aktarx li pperswadew lill-votanti biex jag[]lu ‘par idejn sodi u pragmati/i li kapa/i jg[addu lpajji] mill-ib[ra ekonomi/i mqallba’. L-g[a]la ta’ Niinisto tirrifletti wkoll it-twemmin li fi ]minijiet hekk diffi/li l-poplu jafda personalitajiet bi track rekord tajjeb fejn tid[ol lekonomija. Min-na[a tieg[u, Sauli Niinisto qal li l-Fillandja g[adha u se tibqa’ tappo;;ja l-unjoni monetarja Ewropea waqt li jifhem il-frustrazzjoni tal-votanti Fillandi]i dwar ilkri]i tad-djun. L-istess Niinisto kien strumentali [afna fl-i]vilupp po]ittiv tal-Fillandja wara lkollass tal-eks Unjoni Sovjetika u meta kien responsabbli g[all-finanzi ta’ pajji]u bejn l-1996 u l-2001.
L-IRAN
Obama jippreferi d-diplomazija mill-aggressjoni Il-President tal-Istati Uniti Barack Obama qal li hemm elementi ta’ sogru importanti x’wie[ed jikkunsidra qabel jista’ jsir xi attakk militari fuq l-Iran. Sadattant Obama insista li ma jridx jara aktar kunflitti fir-re;jun tal-Golf li hu importanti [afna g[all-produzzjoni ta]-]ejt, u meta ma jemminx li l-Iran g[andu lkapa/ità jew l-intenzjoni li jattakka lill-Istati Uniti. Obama jixtieq tmiem diplomatiku g[all-kri]i mal-Iran u meta d-dinja g[adha preokkupata dwar il-veru skop talpro;etti nukleari tal-pajji] I]lamiku. Fil-fatt, il-President enfasizza dak li di;à esprimi-
et it-Turkija fejn qalet li kwalunkwe attakk fuq l-Iran g[andu j[alli ri]ultati di]astru]i. Obama spjega, waqt intervista lill-Istazzjon NBC, li kull attività militari ‘addizzjonali’ fir-re;jun tal-Golf ikollha l-effett ta’ taqlib u kapa/i t[alli impatt kbir fuq il-prezzijiet ta]-]ejt. Dan meta l-Istati Uniti g[ad g[andha t-truppi stazzjonati fl-Afganistan (li tmiss mal-fruntiera tal-Iran), bil-President Obama jesi;i li jippreferi u jkun jkun jaqbel lil kul[add li kieku din ilkri]i tissolva bid-diplomazija.
Ra;el jimxi minn quddiem billboards li jirreklamaw il-film The Iron Lady fi Buenos Aires, il-kapitali tal-Ar;entina. Il-film jittratta fost l-o[rajn l-azzjonijiet tal-eks Prim Ministru tar-Renju Unit Margaret Thatcher qabel u waqt il-Gwerra tal-Falklands tal-1982 li kienet damet g[al g[axar ;img[at. Intant, The Iron Lady [are; proprju fi ]mien meta t-tensjoni bejn Londra u Buenos Aires tinsab fl-og[la livelli g[al dawn l-a[[ar tletin sena u meta ma jonqsux l-akku]i u r-retorika ta[raq fuq i]-]ew; na[at. (Reuters)
IL-VENE}WELA
Spalla ma’ spalla mal-Ar;entina dwar il-Falklands Il-President ta’ Vene]wela Hugo Chavez wieg[ed li lqawwiet armati ta’ pajji]u g[andhom ji;;ieldu spalla m’ spalla’ mal-Ar;entina kontra r-Renju Unit f’ka] li ji]broffa xi kunflitt ;did dwar ilG]ejjer Falklands. Chavez qal dan waqt laqg[a re;jonali tal-Alleanza Bolivarjana (ALBA) li fost o[rajn kellha tapprova ftehim li jipprojbixxi l-vapuri bilbnadar tal-Falklands milli jitfg[u l-ankri fil-portijiet talpajji]i-membri. Il-President Vene]welan sostna li l-kwistjoni talFalklands tikkon/erna anki lil pajji]u ‘spe/jalment ladarba lGvern Britanniku qed ju]a tip ta’ lingwa;; qawwi fejn fost o[rajn akku]a lill-Ar;entina dwar a;ir kolonjalista’. It-tensjoni dwar ilFalklands la[qet l-aktar livelli akuti mindu ntemmet il-gwerra tal-1982 dwar is-sovranità tal-g]ejjer u mindu wasal
hemmhekk il-Prin/ep William – id-Duka ta’ Cambridge li hu anki bdot mar-Royal Air Force – g[al sitt ;img[at ta’ servizz. Intant, ir-Royal Navy Britannika [abbret li qed tibg[at l-aqwa vapur talgwerra tag[ha, l-HMS Dauntless, lejn in-Nofsinhar tal-Pa/ifiku. Min-na[a tieg[u, Chavez qal li g[alkemm jista’ jitkellem biss g[al pajji]u, qed jimpenja bi/-/ar li ladarba jinqala’ ka] fejn l-Imperu Britanniku jattakka lillAr;entina, din id-darba lAr;entina m’g[andhiex tispi//a wa[edha fil-kunflitt’. Sadattant, il-President talEkwador Rafael Correa ssu;;erixxa waqt il-laqg[a li l-pajji]i Latini Amerikani jie[du mi]uri aktar iebsa fi//irkostanzi filwaqt li jiddiskutu s-sanzjonijiet. Ir-Renju Unit be[siebu jip-
persisti bi programm ta’ attivitajiet li jfakkru t-tletin anniversarju mill-kunflitt talFalklands, bis-Segretarju Britanniku g[all-Affarijiet Barranin William Hague jinsisti li pajji]u g[adu jappo;;ja d-dritt tar-residenti tal-Falklands li jiddeterminaw il-futur tag[hom. U g[alkemm fisser li lattivitajiet inkwistjoni g[andhom jitqiesu aktar b[ala kommemorazzjoni milli /elebrazzjoni , Hague sa[aq li r-Renju Unit se jipprova j]omm lillAr;entina milli ]]id it-temperatura diplomatika fi kwistjoni hekk delikata. Il-G]ejjer Falklands ilhom mill-1833 ta[t okkupazzjoni Britannika u William Hague jemmen li l-Ar;entina – l-istess b[ar-Renju Unit – g[andha tfakkar lil niesha li tilfu [ajjithom fil-gwerra talFalklands meta affarijiet b[al dawn ma jridux jitqiesu b[ala xi tip ta’ a;ir provokattiv.
IL-LIBJA
Pospost il-;uri ta’ Libjani li appo;;jaw ir-re;im ta’ Gaddafi Il-Libja bdiet pro/eduri tal-Qorti kontra 41 Libjani akku]ati li g[enu l-eks dittatur Muammar Gaddafi fltentattivi tieg[u biex ikisser ir-rivoluzzjoni ta’ ftit xhur ilu – i]da ma damitx biex tipposponi dan il-;uri g[all-15 ta’ Frar. Rapporti qalu li d-de/i]joni g[all-posponiment hi dovuta g[allka] imressaq mid-Difi]a li ma tarax il-Qorti militari b[ala entità kompetenti u meta anki trid tirreferi l-pro/eduri lill-;udikatura /ivili.
Fil-bidu tal-;uri – li g[alissa qed isir ;o f’ba]i militari ta’ Benga]i – il-prosekuturi akku]aw lill-41 Libjani dwar omi/idju u li g[enu lil pri;unieri biex ja[arbu. Madankollu, id-dawmien g[allpro/ess jibba]a wkoll fuq it-talbiet tal-avukati difensuri biex il-provi jer;g[u jkunu analizzati u skont ma jridu numru ta’ imputati li qed jippruvaw iqabbdu l-avukati tag[hom. Il-Libja b[alissa g[andha ddi]gwid mal-Qorti Kriminali Internazzjonali (ICC) u mindu l-
milizjani tal-Kunsill Transitorju Libjan, f’Novembru, qabdu lil Saif al-Islam Gaddafi; l-aktar iben prominenti tal-eks dittatur Libjan li f’Ottubru kien spi//a maqtul fillimiti ta’ Sirte. Il-Libja hi determinata li tmexxi l-pro/ess tal-Qorti ta’ Saif al-Islam li f’dan il-ka] jista’ je[el il-piena tal-mewt, i]da l-ICC (ibba]ata f’The Hague) qalet li l-Libjani, lewwel, iridu jindirizzaw it-t[assib li iben Gaddafi qed jin]amm ‘ming[ajr rikors g[al mezzi ta’
komunikazzjoni u a//ess g[allavukati’. Il-Qorti li tippro/essa delitti talgwerra trid ukoll li l-Libja tipprovdi l-informazzjoni dwar is-sa[[a mentali u fi]ika ta’ Saif waqt li lesta tassumi d-dritt ta’ ;urisdizzjoni f’ka] li tidde/iedi li dan ilpajji] mhux lest jew kapa/i li jg[addi ;uri lil Saif li hu akku]at dwar delitti kontra l-umanità b’konnessjoni mal-qtil ta’ dimostranti /ivili ta[t idejn irre;im antik.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
14 A[barijiet ta’ Barra IL-LVANT NOFSANI
Gvern ta’ g[aqda nazzjonali Palestinjan I]-]ew; gruppi avversarji Palestinjani, il-Fatah u l{amas, waqt laqg[a fil-Qatar ilbiera[ qablu li jiffurmaw gvern ta’ g[aqda nazzjonali Palestinjan g[at-territorji taxXatt tal-Punent u l-Medda ta’ Gaza. Il-gvern se jkun imexxi mill-President Palestinjan Mahmoud Abbas li hu wkoll il-kap tal-Fatah. Abbas u Khaled Meshaal, il-kap tal-{amas, qalu li kienu serji li jimplimentaw ilftehim kwa]i sena wara li ]]ew; na[at ffirmaw ftehim ta’ rikon/iljazzjoni u li kien biss im;edded f’Novembru. Meshaal qal li l-Palestinjani riedu jiksbu l-g[aqda u jimxu ’l quddiem biex jirre]istu lillg[adu (l-I]rael) u jiksbu lmiri nazzjonali.
Il-Fatah u l-{amas ilhom avversarji kbar minn mindu lmoviment Islamiku [a l-kontroll tal-Medda ta’ Gaza fl2007 wara gwerra qasira u ke//a l-Awtorità Palestinjanja mmexxija mill-Fatah ta’ Abbas minn dan it-territorju. Skont il-ftehim, Abbas se jkun il-Prim Ministru minflok Salam Fayyad. Il-gvern se jkun mag[mul minn teknokrati/i indipendenti biex jippreparaw g[al elezzjonijiet aktar tard din issena. Suppost dan kien se jsir f’Mejju i]da l-Kummissjoni Elettorali Palestinjana qed tg[id li hemm b]onn aktar ]mien. L-a[[ar elezzjoni Presidenzjali u Parlamentari saret fl-2006 u l-{amas kienu reb[u l-elezzjoni Parlamentari.
IR-RUMANIJA
Jin[atar PM ;did Catalin Predoiu, il-Ministru tal-:ustizzja, ilbiera[ in[atar mill-President Traian Basescu b[ala l-Prim Ministru l-;did Rumen, wara li filg[odu kien irri]enja mill-kariga Emil Boc. Dan wara protesti kbar filpajji] min[abba l-mi]uri ta’ awsterità appo;;jati millFond Monetarju Internazzjonali. Dan hekk kif fil-pajji] sa Novembru trid tkun saret l-elezzjoni. L-IMF, li salvat lirRumanija mill-falliment
b’self ta’ 20 biljun ewro fuq il-kundizzjoni li lGvern jintrodu/i [afna mi]uri ta’ awsterità, qal li ma kienx qed jistenna li lftehim ikun effettwat birri]enja ta’ Boc. Ir-Rumanija titqies it-tieni pajji] l-aktar fqir fl-Unjoni Ewropa u l-ekonomija g[adha mifnija mis-sistemi ta’ ]mien il-Komuni]mu. B[ala parti mill-mi]uri ta’ awsterità, Boc naqqas il-pagi tas-settur pubbliku bi kwart u ]ied il-VAT.
L-AWSTRALJA
Eluf evakwati fi Queensland u New South Wales Eluf ta’ Awstraljani kellhom ikunu evakwati min[abba g[arg[ar kbar li hemm fl-Istati ta’ Queensland u New South Wales fejn f’xi zoni l-ilma la[aq livelli rekord u s’issa kkaw]aw il-mewt ta’ persuna. L-industrija tal-faham Awstraljana, li hi ba]ata f’dawn i]-]ew; stati Awstraljani, fil-parti l-kbira ma kintix effettwata b[al ma ;ara s-sena li g[addiet. Imma x-xita qalila mistennija t[alli impatt fuq is-settur agrikolu partikularment ilqoton, iz-zokkor, is-soyabean u l-qam[irrun. Madwar 2,500 persuna kellhom ikunu evakwati minn St. George fi Queensland fejn lg[arg[ar mistennija jil[qu livell rekord ta’ 14-il metru jew aktar.
Anna Bligh, il-Prim Ministru ta’ Queensland, qalet li kien hemm nies li l-familja tag[hom ilha tg[ix fi Queensland g[al 100 sena u qatt ma raw ilma daqs b[alissa. L-g[arg[ar wasslu biex eluf ta’ nies jispi//aw i]olati f’dawn l-a[[ar ;ranet u xi w[ud ikollhom i[abbtu wi//hom ma’ sriep velenu]i hekk kif jippruvaw isibu kenn. Skont ir-rapport tat-temp lg[arg[ar se jkomplu g[al diversi ;img[at f’/erti zoni. Il-belt ta’ Moree, il-ba]i talindustrija tal-qoton fi New South Wales, inqasmet fi tnejn mill-ilmijiet talg[arg[ar u qed ikun stmat li xi zoni se jitilfu mijiet ta’ eluf ta’ dollari fi [sad.
IL-:ERMANJA> Funtana ffri]ata f’Munich hekk kif it-temperatura ni]let g[al madwar 14-il grad Celsisu ta[t iz-zero (ritratt Reuters)
L-UKRAJNA> Mara tittallab g[all-flus fi Kiev f’temperatura ta’ 13-il grad Celsius ta[t iz-zero. {afna mill-vittmi li kien hemm partikularment fl-Ewropa tal-Lvant kienu nies bla kenn fiss li mietu ffri]ati fit-toroq. (ritratt Reuters)
IN-NAZZJON lt-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
A[barijiet ta’ Barra 15
Is-60 sena ta’ renju tar-Re;ina Eli]abetta II 1952 imut r-Re George VI u l-Prin/ipess Elizabeth issir Re;ina. L-irvell tal-Mau Mau fil-Kenja. 1953 jintemm ir-razzjonar tal-[elu fil-pajji] u tmut irRe;ina Mary. 1954 Elvis Presley jo[ro; lewwel diska. 1955 il-Prin/ipessa Margaret t[assar pjani beix ti]]ewwe; lil Kaptan Peter Townsend. Jirri]enja l-Prim Ministru Sir Winston Churchill. Jin[oloq il-Patt ta’ Varsavja. 1956 il-Prin/ep Rainier ta’ Monaco ji]]ewwe; lill-attri/i Grace Kelly. L-irvell kontra lKomuni]mu fl-Un;erija u lkri]i tas-Suez. 1957 tin[oloq l-European Economic Community (EEC) 1958 it-tra;edja ta’ Munich li fih imutu tmien players talManchester United. 1959 to[ro; g[all-bejg[ lewwel Mini u l-ewwel motorway, il-M1, tifta[ g[at-traffiku. 1960 il-Prin/ipess Margaret ti]]ewwe; lil Tony Armstrong-Jones. 1961 John F. Kennedy jie[u post Dwight Eisenhower b[ala President tal-Istati Uniti. Jibda jinbena l-{ajt ta’ Berlin u sSovjertiku Yuri Gagarin isir lewwel bniedem fl-ispazju 1962 John Glenn, astronawta Amerikan, jag[mel orbita tad-dinja. 1963 Jintqatel il-President Kennedy 1964 Jisplodi l-fenominu mu]ikali tal-Beatles. 1965 ir-Rhodesia tiddikjara l-indipendenza. 1966 l-Ingilterra tirba[ itTazza tad-Dinja. 1967 jibda jsir u]u millbreathalyser. Legalizzat labort u l-ommosesswalità. 1969 abolita l-piena talmewt fil-pajji]. Jintbag[tu ttruppi Ingli]i lejn l-Irlanda ta’ Fuq. Neil Armstrong isir lewwel persuna biex jin]el fuq il-Qamar 1970 jinstab i]-]ejt filBa[ar tat-Tramuntana. Muammar Gaddafi ja[taf ilpoter fil-Libja. 1971 ir-Renju Unit jaqleb g[as-sistema de/imali. 1972 kri]i tal-ener;ija waqt strajk tal-[addiema tal-minjieri u ji;i dikjarat Stat ta’
Emer;enza. 1973 ir-Renju Unit jissie[eb fl-EEC, il-prede/essur talUnjoni Ewropea. Il-Prin/ipessa Anna ti]]ewwe; lil Kaptan Mark Philips. 1974 jirri]enja Richard Nixon b[ala President talIstati Uniti min[abba l-ka] ta’ Watergate. 1975 Margaret Thatcher issir mexxej tal-Partit Konservattiv. Tintemm ilGwerra tal-Vjetnam. 1976 l-ajruplan Concorde jibda jag[mel titjiriet kummer/jali. 1977 Red Rum jirba[ ilGrand National g[at-tielet darba, rekord. 1978 titwieled l-ewwel test tube baby, Louise Brown, f’Oldham. 1979 Margaret Thatcher issir l-ewwel Prim Ministru mara tal-pajji]. 1980 l-SAS jid[lu flAmbaxxata Iranjana f’Londra 1981 il-Prin/ep Charles ji]]ewwe; lil Lady Diana Spencer. 1982 tfaqqa’ l-gwerra talFlaklands u jittwieled ilPrin/ep William. 1984 l-IRA tisplodi bomba fil-Grand Hotel fi Brighton fejn kien hemm Thatcher. 1985 isir il-kun/ert storiku Live Aid biex jin;abru flus g[al dawk li qed imutu bil;u[ fl-Etjopja. 1986 il-Prin/ep Andrew ji]]ewwe; lil Sarah Ferguson. 1987 dik mag[rufa b[ala The Great Storm tag[mel [erba fin-Nofsinhar talIngilterra. 1988 is-se[[ l-attakk terroristiku fuq l-ajruplan tal-Pan Am fuq Lockerbie. 1989 Tim Berner-Lee jivvinta l-World Wide Web. 1990 Nelson Mandel jin[eles mill-[abs fl-Afrika t’Isfel. 1991 jing[ata bidu g[al Operation Desert Storm filGwerra tal-Golf kontra l-Iraq min[abba l-inva]joni talKuwajt. 1992 tkun dik is-sena li rRe;ina tiddeskrivi b[ala “annus horribilis” meta: Tiddivor]ja l-Prin/ipessa Anne u jisseperaw il-Prin/ep u l-Prin/ipessa ta’ Wales u dDuka u d-Dukessa ta’ York u jin[araq parti minn Windsor
Castle. 1993 pubblikati konversazzjonijiet intimi bejn il-Prin/ep Charles u Camilla Parker Bowles. 1994 imut il-mexxej Laburista John Smith. 1995 il-ka] ta’ AIDS jaqb]u l-miljun. 1996 id-Duka u d-Dukessa ta’ York jiddivor]jaw. 1997 tmut Diana, ilPrin/ipessa ta’ Wales f’in/ident tat-traffiku f’Pari;i. 1998 gwerra fl-Ewropa hekk kif in-NATO tattakka lJugoslavja min[abba lKosovo. 1999 Titwieled il-munita Ewropea, l-ewro. 2000 omm ir-Re;ina, irRe;ina Omm, tg[alaq 100 sena. George W. Bush isir Presdient tal-Istati Uniti. 2001 l-attakki tal-11 ta’ Settembru fl-Istati Uniti u rRenju Unit tissie[eb fil-gwerra fl-Afganistan. 2002 imutu ir-Re;ina Omma u l-Prin/ipessa Margaret. Tnax-il pajji] talUnjoni Ewropea jadottaw lEwro. 2003 ir-Renju Unit u l-Istati Uniti jinvadu l-Iraq ta’ Saddam Hussein. 2004 tsunami fix-Xlokk talAsja j[alli aktar minn 100,000 vittma. 2005 Imut il-Papa :wanni Pawlu II u postu jittie[ed millPapa Benedettu XVI. IlPrin/ep Charles ji]]ewwe; lil Camilla Parker Bowles. Lattakki tas-7 ta’ Lulju f’Londra. 2006 Saddam Hussein jing[ata l-piena tal-mewt u tfaqqa’ l-Gwerra tal-Libanu. 2007 Gordon Brown jie[u post Tony Blair b[ala Prim Ministru. Ir-Re;ina u lPrin/ep Philip ji//elebraw 60 sena ]wie;. 2008 Barack Obama jsir lewwel President iswed talIstati Uniti. 2009 Imut il-kantant Michael Jackson u tfaqqa’ lpandemija tas-swine flu. 2010 David Cameron isir Prim Minsitru tar-Renju Unit. 2011 Tfaqqa’ r-rebbieg[a G[arbija, attakki tan-NATO fuq il-Libja, il-Prin/ep William ji]]ewwe; lil Kate Middleton u r-Re;ina ]]ur lIrlanda.
Kif ir-Renju Unit se ji//elebra l-Gvern Ingli] se jkun qed jippromovi dawk li jissejj[u towns g[al status ta’ belt b[ala parti mill-:ublew tad-Djamanti u belt minnhom ting[ata t-titlu ta’ Lord Mayoralty. , ’ se jkun hemm The World Comes to Windsor. Aktar minn 500 ]iemel u 800 esibitur se jag[tu wirja ta’ 90 minuta bi]-]wiemel f’Windsor Castle. ’ jibda dak mag[ruf b[ala Tmiem il:img[a tal-:ubilew birRe;ina fost l-affarijiet tattendi l-Epsom Derby. Sa Marzu
10
11 u 13 ta
2 ta
:unju
Mejju
’ jsir il-Jubilee River Pageant, l-avveniment ewlieni ta’ dawk il-;ranet, fejn fuq ix-Xmara Thames se jkun hemm flotta twila madwar tmien kilometri mag[mulha minn 1,000 bi//a tal-ba[ar ta’ kull xorta minn madwar id-dinja u se jkunu mmexxija mir-Re;ina firRoyal Barge. F’din il-flotta g[andu jkun hemm lan/a minn Malta. Fl-istess ;urnata jsir il-Big Jubilee Lunch fejn miljuni ta’ persuni mistennija jattendu fi street parties biex ji//elebraw l-anniversarju fil-kommunita tag[hom. 3 ta
:unju
’ se jsir ilDiamond Jubilee Beacons, fejn se jinxtg[lu tor/i mdaqqsa fil-pajji]i talCommonwealth u o[rajn. Fl-istess ;urnata se jsir kun/ert mill-BBC f’Buckingham Palace fejn se jie[du sehem nies millpajji]i tal-Commonwealth. ’ , Servizz reli;ju] f’St. Paul’s Cathedral u pur/issjoni bi]]wiemel fit-toroq ta’ Londra. ’ jsir itTrooping the Colour, I//elebrazzjoni pubblika ta’ g[eluq ]mien ir-Re;ina. 4 ta
5 ta
16 ta
:unju
:unju
:unju
Ir-Re;ina Eli]abetta waqt t[awwil ta’ si;ar f’Sandringham f’Norfolk b[ala parti mill-attivitajiet biex jitfakkru s-60 sena Re;ina. (ritratt Reuters)
Ftit /ifri dwar is-60 sena ta’ renju , huma l-;ranet kemm ilha Re;ina. . miljun huma l-ittri u kartolini li r/eviet irRe;ina minn mindu telg[et fuq it-tron fis-6 ta’ Frar tal1952. huma l-vja;;i barra rRenju Unit fosthom 78 ]jara Statali, li fihom ]aret 116 pajji] differenti. huma l-ikliet Statali li attendiet. kienu l-Prim Ministri Ingli]i matul ir-renju tag[ha. kienu l-Presidenti Amerikani matul is-60 sena b[ala Re;ina. kienu dawk ma[tura Ar/isqof ta’ Canterbury matul ir-renju. huma l-gruppi ta’ karità li tag[hom hi lpatruna u aktar minn 400 minnhom ilha patrun mill1952. , huma l-unuri li tat tul is-60 sena. . miljun persuna huma dawk li attendaw il-garden parties li organizzat tul dawn is-60 sena. huma l-pajji] fejn hi Kap tal-Istat huma dawk li g[andhom dak mag[ruf b[ala Royal Warrant biex jipprovdu r-Re;ina b’dak kollu li jkollha b]onn. , huma l-impjegati tag[ha li minnhom 450 huma ffinanzjati mit-taxxi tal-poplu. huma l-kmamar 21 900
3 3
26
102
12
11
6
600
404 500
1 1
16
200
1 200
775
f’Buckingham Palace fosthom 19-il Kamra Statali, 52 bedroom, 188 bedroom g[all-impjegati, 92 uffi//ju u 78 kamra tal-banju. biljun Lira Sterlina hu lvalur tal-affarijiet tarRe;ina. huma r-residenzi privati u uffi/jali tal-Familja Rjali. huma t-Tiaras, spe/i ta’ kuruna, fil-Kollezzjoni tal:ojjeli tar-Re;ina. Dawn minbarra dawk mag[rufa b[ala l-Crown Jewels. huma t-troni: wie[ed fil-House of Lords, tnejn fi Westminster Abbey u sitt fit-Throne Room fi Buckingham Palace. huma n-neputijiet (William, Harry, Peter, Zara, beatrice, Eugenie, Louise u James) huma d-darbiet li rRe;ina f’dawn is-60 sena ma rnexxilhiex tattendi impenn irjali. 160 /entimetru hu t-tul tar-Re;ina. , Lira Sterlina hu lprezz tal-handbag irjali ta’ Launer’s li r-Re;ina kellha mag[ha waqt it-tie; irjali tas-sena li g[addiet talPrin/ep William. huma l-klieb tar-razza Corgi li g[andha b[alissa. Dawn jisimg[hom Linnet, Monty, Willow u Holly. IrRe;ina g[andha wkoll erba’ Dorgis, ta[lita bejn Corgi u Dachshund, u jisimhom Cider, Berry, 5
9
9
8
3
1 057
4
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Feature 17
IL-PRO:ETT TA’ TISBI{ F’TA’ XBIEX
16 Feature
Pro;etti ta’ tisbi[ li jag[tu dehra mill-isba[ lill-g]ejjer Maltin
Impressjoni artistika tal-pro;ett lest f’Ta’ Xbiex... investiment qawwi ie[or mill-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista biex ikompli jtejjeb id-dehra tal-g]ejjer Maltin
minn Joe MIKALLEF joe.mikallef@media.link.com.mt ritratti mid-Dipartiment tal-Informazzjoni
Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista matul is-snin dejjem investa bl-a[jar mod possibbli fid-dehra ta’ pajji]na. Illum il;urnata kull belt u ra[al g[andu dehra ferm isba[ minn qatt qabel u dan grazzi g[axxog[lijiet ta’ tisbi[ li saru fihom. Katina ta’ xog[lijiet ta’ tisbi[ mill-aktar importanti hi dik li saru f’zoni turisti/i fejn hemm ukoll promenades biswit il-ba[ar. Dawn huma zoni frekwentati wkoll millMaltin u l-G[awdxin u l-investiment fihom sar bl-iskop pre/i] li dawn l-in[awi jing[ataw id-dehra sabi[a li tixirqilhom.
Fl-a[[ar snin il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista mbarka fuq seba’ pro;etti ta’ tisbi[ ta’ promenades madwar pajji]na. Dawn ix-xog[lijiet saru fil-promenade ;did fi Qui Si Sana Sliema, il-pavimentar millWaterfront sa ta’ Liesse, il-promenade f’Paceville, il-promenade ;did f’Marsaxlokk, it-tisbi[ tal-promenade tax-Xg[ajra, it-tisbi[ ta’ Xatt is-Sajjieda f’San :iljan u lpromenade ;did f’San Pawl il-Ba[ar. Kulmin ikollu l-opportunità li j]ur dawn ilpostijiet jara kif, grazzi g[ax-xog[lijiet li saru fihom, illum dawn l-istess postijiet
ing[ataw dehra ferm isba[ minn qatt qabel. Jalla kul[add jag[ti s-sehem tieg[u biex dawn l-istess postijiet – li fihom intefqu [afna flejjes – jin]ammu fl-a[jar u fl-aqwa kundizzjoni possibbli biex hekk jitgawdew kif mixtieq minn kul[add. Sadattant b[alissa g[addej ix-xog[ol ta’ tisbi[ ful ix-xatt ta’ Ta’ Xbiex. Fost o[rajn, dan ix-xog[ol jinkludi t-tibdil ta’ railings, pavimentar, dawl ;did, filwaqt li se ssir bankina ;dida man-na[a tal-ba[ar. Din il-bankina ;dida g[andha tg[aqqad ilpromenade ta’ Ta’ Xbiex ma’ dak tal-Imsida
biex b’hekk din iz-zona wkoll tkun a//essibbli g[an-nies. :aladarba jkun lest ilpro;ett, se jkun in[oloq spazju ;did g[al kull min i]ur dan il-post u jkun jista’ jimxi filwaqt li jgawdi l-veduti sbie[ li dan ix-xatt joffri. Dan ix-xog[ol se jinkludi wkoll listallazzjoni ta’ funtana ;dida biex tkompli tissebba[ din iz-zona, filwaqt li se ssir ukoll bring in site ta[t il-livell tat-triq. Dan il-pro;ett qed isir b’investiment ta’ madwar €750,000, u qed isir fuq tul ta’ 1,088 metru u g[andu jitlesta sax-xhur tas-sajf.
Fl-a[[ar snin il-Gvern g[amel xog[lijiet ta’ tisbi[ fuq seba’ promenades Mumenti waqt ix-xog[lijiet li qed isiru f’Ta’ Xbiex... katina ta’ pro;etti ta’ tisbi[ li g[andhom ikomplu jsebb[u l-ibliet u l-ir[ula Maltin
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
18 Ittri#Opinjoni
Is-s[ab fis-s[ab^ Id-differenza Is-skiet u l-kelma kodi/i ta’ etika fil-komunikazzjonijiet so/jali liWaqttag[mel laqg[a f Firenze ltqajt ma Hu g[alhekk li ;ieli l management
Nhar l-24 ta’ Jannar, ilSensittività festa tal-qaddis patrun Is-skiet jg[inna wkoll tal-;urnalisti, San inkunu sensittivi g[adFran;isk de Sales, il-Papa dinja tal-o[rajn. Hu fisBenedittu XVI ippubblika skiet li nistg[u naqraw ls-seba’ messa;; tieg[u flistat ;ewwieni tal-persuni okka]joni tas-46 Jum l-o[ra. Is-skiet Dinji taljiffa/ilitalna l-qawwa li Komunikazzjonijiet Alla tefa’ fina li n[ossu So/jali, li din is-sena se mal-o[rajn. Benedittu XVI jkun i//elebrat nhar iljg[idilna li “hu l-iktar fis{add 20 ta’ Mejju 2012. skiet li nosservaw li l-mod It-titlu tal-messa;; hu awtentiku talSkiet u Kelma: Mog[dija komunikazzjoni li jse[[ tal-Evan;elizzazzjoni. bejn ]ew; persuni flminn Patri Mario Komunikazzjoni ta’ im[abba: il-;esti, lATTARD OFM Cap veru tesi;i li f’/erti espressjoni tal-u/u[ u lwaqtiet t[addan is-skiet lingwa;; tal-;isem huma filwaqt li f’o[rajn, ilsinjali li bihom juru lilhom kelma tkun importanti li infushom lil xulxin. Ilting[ad. B’hekk jin[oloq bilan/ li fer[, l-ansjetà u t-tbatija jistg[u ji;u jtejjeb il-komunikazzjoni nnifisha. Ilkkommunikati fis-skiet. Fil-fatt, is-skiet Papa jg[id li “meta l-kelma u s-skiet partikularment jipprovdilhom mod millisiru esklussivi g[al xulxin, ilaktar qawwi ta’ espressjoni. G[alhekk, iskomunikazzjoni titfarrak g[ax jew skiet iqajjem komunikazzjoni i]jed attiva, tag[ti spazju g[at-ta[wid jew g[ax, li titlob sensittività u l-kapa/ità li tisma’ u g[all-kuntrarju, to[loq atmosfera ta’ li [afna drabi turi l-qies u n-natura vera indifferenza. Madankollu, meta t-tnejn tar-relazzjonijiet involuti”. jikkumplimentaw lil xulxin, ilE]empju /ar ta’ dan huma l-ispots flkomunikazzjoni tikseb valur u tifsira”. a[barijiet jew pubbli/itarji fejn ja[kimhom skiet perfett. Il-qawwa tarNid[lu fina nfusna realtà li to[ro; minn dawn l-ispots tant Fil-komunikazzjoni s-skiet hu kemm tkun awtentika li tikkonvin/i [afna me[tie;. Infatti, is-skiet jg[inna i]jed aktar minn bullettini tal-a[barijiet mimlija ninterjorizzaw lilna nfusna u kif ukoll kummenti u anali]i tal-;rajjiet kon/ernati. dak li l-persuna l-o[ra tkun qieg[da Is-skiet jag[ti l-kapa/ità lill-imma;ni, lilltg[idilna. Jissokta l-Isqof ta’ Ruma: [sejjes, lill-espressjonijiet tal-u/u[ u lil“Fis-skiet nistg[u nisimg[u u nifhmu lingwa;; tal-;isem [an;ra daqsiex! a[jar lilna nfusna. Fis-skiet l-ideat jitwieldu u jakkwistaw /erta Riflessjoni profondità. A[na nifhmu b’iktar Tajjeb ng[idu wkoll li l-mezzi tal/arezza dak li rridu ng[idu u dak li komunikazzjonijiet so/jali m’g[andhom nistennew mill-o[rajn. Bis-skiet qatt ixekkluna milli nu]awhom bl-iktar nag[]lu kif nesprimu lilna nfusna”. mod kritiku u kostruttiv. Kull mezz talMela, is-skiet jg[inna no[or;u lkomunikazzjoni so/jali g[andu tabella potenzjal tag[na li nikkomunikaw dak trasparenti li, g[alkemm ma tidhirx, tle[[ li hemm fina bl-a[jar mod possibbli. ma’ kullimkien g[ax hi me[tie;a [afna Jg[inna wkoll niltaqg[u ma’ dak li biex napprezzaw kemm il-mezz kif ukoll jg[idulna l-o[rajn u n[allu l-konfront il-messa;;i li nir/ievu u nag[tu permezz bejn dak li hu a[na u dak li hu huma tieg[u. Fuq din it-tabella hemm im[a]]a ji]viluppa l-komunikazzjoni tag[na l-kelma b’ittri kbar: RIFLESSJONI! mag[hom. Kien g[alhekk li fil-messa;; tieg[u l“Meta nibqg[u fis-skiet in[allu lPapa pre]enti t[addet fuq l-importanza persuna l-o[ra tit[addet, biex ifisser tag[ha. “Meta l-messa;;i u llilu nnifsu jew liha nnifisha. B’hekk informazzjoni huma bil-bosta, is-skiet isir nevitaw li nibqg[u imka[[lin ma’ essenzjali jekk a[na rridu niddistingwu kliemna jew l-ideat tag[na ming[ajr dak li hu importanti minn dak li hu ma jkunu ppruvati b’mod adegwat. insinifikanti jew sekondarju. Ir-riflessjoni B’hekk jin[oloq spazju biex wie[ed profonda tg[inna niskopru r-rabtiet bejn jisma’ lill-ie[or, u r-relazzjonijiet il-;rajjiet li, mal-ewwel daqqa t’g[ajn, umani profondi jsiru possibbli”. Fl-u]u jidhru maqtug[in g[al rashom. Irtal-komunikazzjonijiet so/jali, kemm riflessjoni tg[inna wkoll ne]aminaw u tassew nisimg[u lil xulxin sabiex nanalizzaw il-messa;;i. Dan jag[milha nifmhu sewwa wie[ed lill-ie[or? possibbli biex wie[ed jaqsam fehmiet Ninterrompu xejn lil xulxin jew g[aqlija u rilevanti li jwelldu [a]na g[andna l-gazz li n[allu dawtentika ta’ g[erf li jinqasam”. diskussjonijiet ta’ bejnietna jiffjorixxu {a nirriflettu sewwa qabel fil-pa/i? nikkomunikaw bl-addo//!
’
’
koppja Fran/i]a li safejn naf jien qatt ma ng[atat xi onorifi/enza i]da l-;id li tag[mel bil-[ajja ‘normali’ li tg[ix min jista’ jikkalkulah? Ir-ra;el hu CEO ta’ kumpanija tal-abbiljament u hu mi]]ewwe; lil bint wie[ed mi]]ew; sidien ta’ kumpanija family business. :ieli ltqajt ma’ kompatrijotti u eks kollegi li da[lu g[an-negozju, ingidmu u //itawli lproverbju li ‘l-is[ab qieg[ed fis-s[ab’ fis-sens li da[lu s[ab ma’ min [asbu li se jimxi mag[hom ta’ nies u arralhom. I]da dan il-family business talabbiljament, minkejja li hu mmexxi minn ]ew; familji kull wa[da b’50#50 irnexxa u jinsab mifrux f’numru ta’ pajji]i u jimpjega l-eluf. I]da dan kollu hu frott is-sagrifi//ju u l-g[aqal. Bint wie[ed mis-sidien stqarret li meta kienu g[adhom tfal u missierha kien qed jibda n-negozju, kien ftiehem rata fissa g[all-konsum talener;ija biex isa[[an id-dar u fixxhur xitwin ma kienx ju]a i]jed ener;ija mill-qbija tas-sena. Dan kien ifisser li darhom kienet tkun kies[a u huma kien ikollhom joqog[du lebsin [afna [wejje; fid-dar u jg[addu [afna [in quddiem il-fireplace biex i]ommu s[an. (Dan se[[ snin ilu, min jaf kieku kellu ji;ri llum ikunx hemm min jg[id li din l-im;iba hi ta’ mo[qrija u j;ib lill-breadwinner flinkwiet?) }ew;ha wkoll irrakkonta kif b[ala kumpanija jag[mlu l-almu tag[hom biex jaraw li l-[wejje; li ji;u manifatturati fuq l-ordnijiet tag[hom f’pajji]i a]jati/i ma jsirux la b’xog[ol furzat u lanqas minn [addiema tfal. I]da ta’ bniedem realistiku li hu, jammetti li ma jistax ikun 100 filmija /ert li dawk li ja[dmulu xi ordnijiet ta’ [wejje; dejjem jirrispettaw dak li jkunu ftiehmu.
-
team ta’ din l-a]jenda jmur i/-?ina jew il-Bangladesh jew xi pajji] ie[or fejn il-[wejje; jin[admu bi prezzijiet ir[as, u hemmhekk jag[mlu spot checks. :ieli wkoll irnexxielhom jaqbdu fil-fatt partner tag[hom jimpjega t-tfal biex i[itu partijiet millilbies u meta ;ara dan, waqqfu lkuntratt, ukoll jekk dan kien ifisser i]jed spejje] g[alihom. G[andhom kumpanija li bil-fatti lklijent ji;i l-ewwel. Jimxu fuq filosofija korporattiva etika sew maxxerrejja kif ukoll bejniethom. Il-mar;ini tal-profitt mhux dejjem ikunu kemm jixtiequ i]da g[andhom prospetti tajbin la kapa/i f’[anut imdaqqas i]ommu erba’ nisa ja[dmu flimkien b[ala team b’di]gwid millanqas u kapa/i jissodisfaw suq esi;enti tal-klassi tal-flus f’re;juni diversi ta’ pajji]i Ewropej u wkoll f’kontinent ie[or f’pajji]i ]viluppati. I]jed minn dak li qal ir-ra;el waqt il-power point presentation u dak li qalet martu fil-[in informali waqt ilpawsiet tal-kafè u l-ikel, kien hemm lim;iba tag[hom. CEO li ma jiddejjaqx jag[ti lift lil Malti, Indjan u ]ew; :ermani]i, u martu tg[in lillorganizzatri/i tas-seminar qisha xi wa[da mill-waiting staff. Huma koppja b’work ethic meravilju]a minkejja li g[adhom ]g[ar u b’erbat itfal! Tassew familja li dde/idiet li ]-]wie; tag[ha ma jkunx xi kunvent tal-klawsura (ladarba din mhix in-natura ta]]wie;) i]da waqt li g[andhom lg[o]]a tal-familja, huma miftu[in g[all-o[rajn. Nistqarr li meta qabel ma ]]ewwi;t kont mort kors ta’ Kana ibbenefikajt [afna, i]da dak li tg[allimt hemm b[ala teorija, rajtu fle]empju tal-prattika tal-[ajja ta’ din il-koppja. G. Bonett, Marsalforn, G[awdex
Grazzi lill-Fond Missjunarju Malti Nixtieq nirringrazzja lill-Mission Fund tal-offerta li r/evejt g[allmissjoni f’Tunes. Issa se nkomplu nirran;aw ilkindergarten f’Ain Draham, biex ikun dejjem a[jar. G[andna i]jed minn 100 tifel u tifla, [afna minnhom tant fqar li ma j[allsux u ji;u mill-bog[od [afna. G[alhekk nitlob g[all-;enero]ità tal-Maltin biex ikomplu jg[inu lill-
Mission Fund bi flus fil-kontijiet segwenti: HSBC (Kont numru 061 197 4480 50); BOV (Kont numru 163 007 980 19); APS (Kont numru 200 008 207 62) u Banif (Kont numru 000 879 631 01). Tista’ tinkiseb aktar informazzjoni minn www.missionfund.org.mt
Sr. Concetta Dimech F.M.M. It-Tune]ija
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Attwalità 19
Tigné Point> Aktar ]viluppi importanti L-i]vilupp ta’ Tigné Point issa hu pass eqreb l-g[eluq tieg[u hekk kif lawtorità tal-ippjanar approvat numru ta’ elementi ppjanati g[al Tigné North. Il-permess g[all-i]vilupp s[i[ (full development permit) g[al 103 appartament f’]ew; blokki u g[al /entru tannegozju ta’ 16,200 metru kwadru se jikkonsolida l-vi]joni ta’ Tigné Point ta’ ]vilupp msejja[ mixed-use u [olistiku li ji;bor fih residenzi, [wienet, zoni g[all-[in liberu, siti restawrati ta’ wirt storiku u negozju f’post imfittex ferm u moqdi b’parke;; sostanzjali ta[t l-art. Waqt li l-medda tal-bini hi l-istess b[al dik ori;inali fl-Outline Development Permit tal-1999, innumru ta’ blokok li se jinbnew fit-tramuntana hu anqas imma aktar g[oljin min[abba li l-ispazju naqas b[ala ri]ultat tal-preservazzjoni tal-Garden Battery - numru ta’ batteriji Ingli]i li jserrpu tul is-sit fit-tramuntana. Il-preservazzjoni tal-Batterija ;ieg[el lil Midi plc ibiddel id-direzzjoni tal-mina tat-traffiku li nfet[et g[all-pubbliku s-sajf li g[adda biex din imbag[ad g[addiet ta[t il-Batterija u biex jiddisinjaw mill-;did il-pjani ori;inali tag[hom g[at-tramuntana talpeni]ola f’Tigné Point. L-a[[ar fa]i li se jag[laq ix-xog[ol f’Tigné Point hu l-ispazju pubbliku kbir lil hinn mi/-/entru tax-xiri The Point li se jkollu ]ew; stabbilimenti tal-ikel fi stil pavilion fejn wie[ed jista’ jiekol barra, kif ukoll triq wiesg[a bis-si;ar b[ala ]ona pedonali tul il-Batterija storika mal-ba[ar. L-a[[ar fa]i ta’ dan il-pro;ett se jwassal fit-tmiem ]vilupp li s’issa kiseb su//ess f’setturi differenti. Il[wienet kollha fi/-/entru tax-xiri The
Impressjoni artistika tal-pro;ett li qed ikompli jersaq lejn l-g[eluq tieg[u
Point huma mikrija u issa huma stabbiliti sew biex jil[qu d-domanda ta’ eluf ta’ nies li ta’ kull ;img[a j]uru Tigné Point. Il-fa/ilitajiet ta’ parke;; f’Tigné Point intlaqg[u tajjeb fl-isfond ta’ parke;; limitat f’Tas-Sliema, u jil[aq il-[ti;ijiet kemm ta’ min imur jixtri kif ukoll ta’ min i]ur partijiet o[ra tal-lokalità. Il-parti residenzjali tal-pro;ett ukoll kien su//ess kbir u l-appartamenti kollha [lief erbg[a (minn 260) inbieg[u lill-klijenti Maltin u barranin. [dax-il appartament bi prezzijiet minn €210,000 sa €1,350,000 inbieg[u fla[[ar tmien ;img[at biss. Dawn ilpropreteajiet qed jinxtraw b[ala djar lussu]i jew b[ala investiment fil-kiri,
b’dawn tal-a[[ar ida[[lu l-og[la kirjiet fil-g]ira. I/-/entru kummer/jali fil-fa]i ta’ Tigné North li g[adu kif kien approvat mistenni jo[loq aktar negozju g[assetturi differenti tal-pro;ett – dawk tax-xiri, tal-catering u tal-kiri. B’nuqqas sostanzjali ta’ spazju g[alluffi/ini moderni, effi/jenti u ta’ kwalità g[olja f’Tas-Sliema, i/-/entru tannegozju f’Tigné Point se jkun indirizz imfittex [afna. Dan l-i]vilupp kummer/jali ;did se jkollu l-kriterji kollha li min se jie[u lbini se jkun qed ifittex f’indirizz presti;ju] b’a//ess fa/li, karatteristi/i high-tech, fa/ilitajiet g[al [in liberu u l-konvenjenza li dan l-i]vilupp ;did
jista’ joffri lir-residenti u l-kerrejja – [wienet mill-aqwa, ristoranti u servizzi f’ambjent uniku ming[ajr karozzi. Dan ifisser li n-negozji u lorganizzazzjonijiet ikunu jistg[u ji;bdu livell og[la ta’ impjegati li jfittxu l-benefi//ji ta’ uffi/ini ta’ kwalità f’ambjent attraenti. “Wara pro/ess twil ta’ studju, blapplikazzjonijiet g[and il-Mepa mill2005, issa bdejna l-a[[ar fa]i li forsi hi l-aktar wa[da e//itanti tali]vilupp,” qal Ben Muscat, il-Kap E]ekuttiv tal-Midi. F’Ottubru li g[adda Tigné Point reb[et premju g[all-a[jar ]vilupp Mixed-Use flEwropa fl-International Property Awards tal-2011.
Kerrejja ;odda g[al SkyParks Business Centre Maleth Aero, mag[rufa fil-kummer/ b[ala Hangar 8 Malta, hi kumpanija tal-avjazzjoni, minn din is-sena se tibda topera mi/-/entru tal-Kummer/ SkyParks. “Meta konna qed infittxu kwartieri g[all-operat tag[na, sibna li ma kienx diffi/li g[alina li nag[mlu /-/entru talkummer/ SkyParks billi hu tabil[aqq post b’fa/ilitajiet state of the art u filqalba tal-komunità tal-avjazzjoni f’Malta.” Dan qalu Michael O’Brien, CEO ta’ Hangar 8. Barra minn hekk l-arran;amenti li saru dan l-a[[ar bejn il-kerrejja prospettivi u SkyParks ipo;;u li//entru tal-kummer/ fil-qu//ata ta’ fejn jinstab in-negozju. Fil-post il-;did minn fejn qed topera l-kumpanija hemm inklu]a fa/ilitajiet ;odda li jinkludu l-YOYO Child Care Centre,The Mad Hatter Books and Stationery, The Matrix u ferg[a talbank ewlieni Malti Bank of Valletta. Dawk il-;enituri li ilhom ifittxu /entru ta’ kura g[al matul il-jum g[attfal tag[hom liema post ikun vi/in ilpost tax-xog[ol u li jkun /entru li jgawdi fama tajba filwaqt li joffri servizzi ta’ kwalità se jsibu dan kollu fil-YoYo Child Care. Dan i/-/entru jimmira biex jag[ti lopportunità lit-tfal biex ji]viluppaw fi]ikament, emozzjonalment, so/jalment u intellettwalment permezz tallog[ob u l-esplorazzjoni filwaqt li
Il-bini SkyParks li issa g[andu kerrejja ;odda flimkien ma’ dawk e]istenti
jitg[allmu flimkien ma’ tfal o[ra f’ambjent ta’ fer[, san u sigur. I/-/entru se jkun fil-pjan terran u se jkun operat minn Josef Gafà u Gianni Zammit, diretturi ta’ JUGS Malta li waqqfu kumpanija ;dida bl-isem Mi Child Limited. Ms Dorianne Vella, Carer kwalifikata assumiet ir-responsabbiltà tal-immani;;jar u t-tmexxija ta/-/entru li jista’ jilqa’ fih sa 80 tifel u tifla fl-istess ]mien. Is-servizzi huma esti]i sa wara l[inijiet normali tal-uffi//ju u filg[axijiet u se jkunu miftu[a kemm g[all-
persuni li jag[mlu u]u mi/-/entru kif ukoll g[all-pubbliku ;enerali. The Mad Hatter Books and Stationery se jkun fl-ewwel sular u fost l-o;;etti g[all-bejg[ wie[ed isib kartolini, gazzetti, rivisti, kotba u rigali. The Matrix jag[mel parti millForestals Group of Companies u jinstab fl-ewwel sular ukoll ta/-/entru kummer/jali. Minn dan il-[anut esklussiv wie[ed isib jixtri kull tip ta’ hardware u software, Playstation, a;;e;;i, telefonijiet /ellulari kif ukoll
g[a]la varjata ta’ prodotti tal-Video u HiFi. Fl-ewwel sular ukoll wie[ed isib ilferg[a tal-BOV mg[ammra b’ATM u l-fa/ilità ta’ servizzi bankarji kemm g[all-kerrejja kif ukoll g[all-vi]itaturi ta/-/entru. “B’kumditajiet b[al dawn, SkyParks qed ji]gura servizz mill-aqwa g[allkerrejja filwaqt li qed jo[loq ambjent tax-xog[ol mill-aktar konvenjenti li jindirizza l-[ti;iet ta’ kuljum,” qal Alan Borg, General Manager ta’ SkyParks
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
20 Storja
Jin;ieb Malta kanun rari ta’ ]mien it-Tieni Gwerra Dinjija Kanun rari ta’ ]mien itTieni Gwerra Dinjija g[adu kemm twassal Malta mirRenju Unit minn Express Trailers b[ala g[ajnuna lillFondazzjon Wirt Artna li issa se tirrestawra dan il-kanun storiku. Mag[ruf a[jar b[ala 3.7 inch QF AA, dan kien ilkanun ewlieni u]at millIngli]i matul it-Tieni Gwerra Dinjija u kellu s-sa[[a li jispara bombi ta’ 12.7 kilo u jwassalhom sa massimu ta’ 18,800 metru. Minbarra l-ispejje] ta’ lo;istika u trasport li g[amlet tajjeb g[alihom Express Trailers, l-akkwist ta’ dan ilkanun sab ukoll l-g[ajnuna tal-Bank of Valletta. Meta tkellem waqt ilpre]entazzjoni uffi/jali talkanun fil-fortizza tar-Rinella David Fleri Soler, Marketing Manager ta’ Express Trailers sa[aq li l-kumpanija dejjem tfittex li tg[in lil dawk lorganizzazzjonijiet li jfittxu li jippromwovu l-wirt storiku uniku ta’ Malta. “Ix-xog[ol li qed twettaq Fondazzjoni Wirt Artna hu tassew ta’ min ifa[[ru u b[al l-Express Trailers, ilFondazzjoni verament g[andha g[al qalbha xxog[ol li twettaq. A[na dan
Il-kanun rari ta’ ]mien it-Tieni Gwerra Dinjija li n;ieb Malta fil-jiem li g[addew
nag[rfuh u nifhmu wkoll lentu]jasmu li g[andha lFWA biex ittejjeb lesperjenza ta’ storja li tfittex li twassal lill-vi]itaturi kollha li j]uru s-siti tag[ha, kemm
dawk lokali kif ukoll it-turist. A[na kburin li tajna s-sehem tag[na bit-trasport ta’ dan ilkanun uniku mir-Renju Unit g[al Malta permezz ta’ linfrastruttura lo;istika
Dan il-kanun hu uniku mhux biss g[aliex hu wie[ed mill-a[[ar erba’ kanuni ta’ din ix-xorta li g[adhom je]istu i]da wkoll min[abba l-fatt li filwaqt li l-kanuni l-o[ra huma stati/i, dan il-kanun hu l-uniku wie[ed f’Malta li jin;arr minn post g[all-ie[or grazzi g[ar-roti u karru apposta
Kanun simili g[al dan li n;ieb Malta waqt li kien qed jintu]a fi ]mien it-Tieni Gwerra Dinjija
tag[na, [a;a li ma kinitx fa/li min[abba d-daqs u ttoqol ta’ dan il-kanun,” qal Fleri Soler. Hu u jirringrazzja lil Express Trailers, Mario Farrugia Executive Chairman ta’ Fondazzjoni Wirt Artna spjega li dan il-kanun hu uniku mhux biss g[aliex hu wie[ed mill-a[[ar erba’ kanuni ta’ din ix-xorta li g[adhom je]istu i]da wkoll min[abba l-fatt li filwaqt li lkanuni l-o[ra huma stati/i, dan il-kanun hu l-uniku wie[ed f’Malta li jin;arr
minn post g[all-ie[or grazzi g[ar-roti u karru apposta. “I]-]ieda ta’ dan il-kanun 3.7 inch QF AA malkollezzjoni tag[na jawgura tajjeb g[all-pro;ett li g[andna li nift[u sezzjoni dwar lartillerija fil-miftu[ filBatterija ta’ Rinella,” [abbar Farrugia. “Hu wkoll bidu tajjeb g[alina f’sena fejn ilFondazzjoni Wirt Artna qed tippjana li tifta[ seba’ siti stori/i ;odda g[all-pubbliku. L-ewwel minn dawn is-siti se jkun il-mu]ew Malta at War f’Couvre Porte fil-Birgu f’April biex ja[bat mat-tifkira tas-70 anniversarju mill-g[oti tal-George Cross lil Malta. Imbag[ad hemm il-ftu[ talBunker tal-Gvern, post li qatt ma nfeta[ g[all-pubbliku, ilparti tas-swar qrib il-Barakka ta’ Fuq mag[rufa b[ala St Peter and St Paul Counterguard li se tkun tinkludi mu]ew dedikat kollu kemm hu g[all-istorja talporvli f’Malta, is-sezzjoni lantika ta’ Lascaris War Rooms, is-Saluting Battery u Mu]ew g[aliha, in-Nato War Rooms kif ukoll il-Barracks ta’ Rinella li se jkunu jinkludu mu]ew dedikat g[all-[ajja tas-suldat fil-Forti tar-Rinella. Dan kollu qed jitwettaq birri]orsi limitati li g[andna g[aldaqstant, dan kollu juri li l-g[ajnuna li nir/ievu minn sponsorships b[al dawn huma investiment sod fil-[arsien tal-wirt storiku Malti, g[alina u g[all-;enerazzjonijiet tal;ejjieni,” temm Mario Farrugia.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
TV#Radju 21 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt
FIL-QOSOR
SKOPERTI
Villa;; tal-qedem fil-Mistra NET Television 21>35
• QUADRO (NET Television 20>30) L-ilma tal-vit mnejn ji;i? L-ilma tal-pjan hu pubbliku jew privat? Il-bore-
holes privati g[andhom ikunu mag[luqa? Hu minnu li l-ilma tal-pjan di;à mhux ta’ kwalità tajba biex jintu]a g[allbiedja u g[all-ilma taxxorb? Il-mistiedna ta’ Bryn Manning biex jiddiskutu dan is-su;;ett se jkunu l-in;inier Marco Cremona (ritratt hawn fuq), Mark Muscat li hu l-Kap E]ekuttiv talKorporazzjoni tal-Ilma u Manuel Sapiano mill-Awtorità Maltija g[ar-Ri]orsi.
L-edizzjoni tal-lum se tiffoka fuq villa;; ta’ ]mien il-qedem li hemm abbandunat u skopert fil-wied talMistra. Hemm insibu fdalijiet ta’ perjodi differenti li jinkludu g[erien, oqbra, post tad-difniet, banjijiet Rumani, sistemi tal-ilma u kappella. Bis-sehem talistudju] tal-istorja Fr Eugene Teuma (hawn ta[t firritratt flimkien mal-pre]entatur Dione Borg), Skoperti se jwassal l-informazzjoni dwar dan is-sit u l-fdalijiet li hemm. Produzzjoni ta’ Dione Borg. Munta;; minn Maria Grech u filmati ta’ Keith Mizzi.
VITALITÀ
MALTA LLEJLA
Tfal b’diffikultajiet biex jikkomunikaw
Hilary Spiteri ri/erkatur dwar l-arti
NET Television 13>20
• BEJNI U BEJNEK (NET Television 23>30) - Joséf Bonello
Il-pedjatra Nadette Spiteri se tkun fost ilmistednin ta’ Marbeck Spiteri u se titkellem dwar problemi ta’ kommunikazzjoni fit-tfal. Id-dentist Herbert Messina Ferrante jag[ti tag[rif dwar il-fatt li lmard tal-[anek, g[aliex wie[ed ma j[oss u;ig[, bosta drabi jsir mag[ruf meta jkun tard wisq. Jag[tu wkoll ilkontribut tag[hom filprogramm il-homeopath Alda Anastasi, it-tabib Zammit Maempel u l-qabla Louise Bugeja.
llum se jlaqqag[na malPresident attwali tal-KSU Stefan Balzan (fir-ritratt hawn ta[t). Hu kkontesta l-elezzjoni g[all-Kunsill f’isem l-Istudenti Demokrati/i Maltin (SDM).
NET Television 17>00
Kull nhar ta’ Tlieta, b’mod regolari Stephanie Spiteri jkollha rokna li tittella’ bilkollaborazzjoni tal-Kunsill Nazzjonali talKtieb fejn niltaqg[u ma’ xi awtur. Dak tallum se jkun l-g[alliem tal-arti fil-Kulle;; De La Salle li tard is-sena li g[addiet tana l-ktieb Academic Artistic Training in Early British Malta. Intant ukoll waqt il-programm tal-lum niltaqg[u mal-fotografu Domenic Aquilina li dan l-a[[ar reba[ premju presti;ju] internazzjonali. Ikun hemm ukoll dwar l-arran;amenti tal-fjuri flimkien ma’ Alistair Fenech u r-rokna ma’ Fr Karm Debattista MSSP.
DIO PERDONA... IO NO!
Western Taljan b’Bud Spencer u Terence Hill Rete 4 16>30
Bud Spencer u Terence Hill huma l-protagonisti f’dan il-film western Taljan li n[adem fl-1967. Lil din il-koppja ta’
atturi simpati/i narawhom jo[duha kontra [alliel li jwettaq serqa minn fuq tren. G[alkemm it-tajjeb
dejjem jispi//a fin-na[a rebbie[a, l-affari ma tkunx daqstant fa/li. U fejn ikun [eba dak li seraq? Hilary Spiteri u l-ktieb ri/enti tieg[u
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
22 TV#Radju FRENCH KISS
Tispi//a relazzjoni, jinbtu o[rajn... 06>00 07>00 07>15 07>40 07>50
101 Breakfast Club A[barijiet (ikompli) 101 Breakfast Club Il-:urnali (ikompli) 101 Breakfast Club (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fit-08>00)
09>00 09>05
A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12.15 12>45 15>00 15>05
Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Is-So/jetà ta’ G[ada The Big Show A[barijiet fil-Qosor Hitsteria
Rete 4 21:10 Film Amerikan tal-1995 bi storja primarjament ambjentata fi Franza u li g[andu b[ala latturi ewlenin lil Meg Ryan u Kevin Kline (ittnejn fir-ritratt hawn ta[t). Kate tkun qed tippjana li ti]]ewwe; tabib Kanadi] li jismu Charlie. Dan tal-a[[ar imur Pari;i fuq xog[ol u jkun jesprimi xewqtu li Kate tmur mieg[u. I]da din tkun tib]a’ millajruplan u tag[]el li ma tmurx.
Intant Charlie f’Pari;i jsir jaf lil Juliette u waqt li jkollu sakra fuqu j/empel li Kate u jg[idilha li r-relazzjoni tag[hom spi//at. Kate tinsa l-bi]a’ tag[ha mill-ajruplan u tmur Pari;i determinata li se tikseb lil Charlie lura fi [danha. I]da fuq l-ajruplan tiltaqa’ ma’ Luc u tinsa g[aliex fil-fatt kienet qed tag[mel dak ilvja;;. Ir-re;ija tal-film hi ta’ Lawrence Kasdan.
(b’waqfiet g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
17>00 17>55 18>00 18>15 20>00 21>00 23>00 24>00
Radju Malta • 93.7 FM 06:00 - L-G[odwa t-Tajba (jinkludi 07:00 A[barijiet, 07:30 Mill-:urnali Lokali, 07:35 MillMedia Internazzjonali, 07:50 Avvi]i tal-Mewt, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 08:45 - ?ama ?ama 09:00 - BBC News 09:05 - Familja Wa[da (jinkludi 10:00 A[barijiet filqosor, 11:00 BBC News) 11:50 Avvi]i ta’ Mwiet u l-Angelus 11:58 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:00 - Newsline 12:45 – All Time Favourites 13:30 - Qari bil-Malti 14:00 A[barijiet 14:05 - E M Live 15:50 - ?ama ?ama 16:00 - A[barijiet 16:05 - Drivetime (jinkludi 17:00 BBC News) 18:00 - Bulettin ta’ l-A[barijiet 18:15 - Il-Maltin Min Huma? 19:00 - Nwar 19:50 - Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 - A[barijiet 20:05 - Qari bil-Malti (r) 20:30 – Bomerang 21:00 - Nice ’N Easy 22:00 - L-A[barijiet 22:05 - Xi qrajt, xi smajt 22:10 - Ru]arju 22:30 – Il-Kun/ert ma’ Albert Storace 23:30 - Ripetizzjoni ta’ programmi. ONE Radio • 92.7 FM 06:00 - ONE Breakfast (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 Kummentarju, 07:30 Mill:urnali, 08:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 08:25 ONE Club Xewqat, 08:45 u 09:45 One News) 10:00 - Kartolina (jinkludi 10:30 F’{ames Minuti) 11:00 - Flimkien (jinkludi 11:10 Pariri G[alik, 11:45 ONE News, 12:00 Angelus, 12:05 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem) 12:15 - Linja Diretta 13:15 - Rumanz 13:45 - ONE News 14:00 - Klassika 15:30 Drive Time 15:45 - ONE News 16:00 - Mhux g[at-Tfal Biss 16:30 - ONE Cocktail 17:00 Kummentarju 17:05 - Rush Hour (jinkludu 17:15 - :miel Ilsienna, 17:45 ONE News, 18:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 18:05 Bieb Bieb) 18:15 - Dirett 18:45 Djarju tal-Partit Laburista 19:00 - In the Zone 19:45 - ONE News 20:15 - G[alina l-Anzjani 20:45 - ONE Beat Box 21:45 - ONE News 22:00 - Kummentarju 22:05 - Fr Colin u l-{bieb 24:00 - Flimkien 02:00 - Bla Kantunieri (r). RTK • 103 FM) 06:30 Espresso 103 FM! (jinkludi 06:55 Fi {dan il-Mulej, 07:00 A[barijiet, 07:55 Imwiet # Qari # Angelus, 08:00 BBC News, 09:00 A[barijiet fil-Qosor) 09:15 G[alina Lkoll (jinkludi 10:00 BBC News, 11:00 RTK Qosor) 11:40 - Headlines 11:55 - Fi {dan il-Mulej 12:00 - RTK Bulettin 12:12 – Afternoon
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Malli Jidlam Il-Klassi/i tas-Sittinijiet Fuzzbox - Eric Montfort Newsdesk (r) Night Style - Joe Vella
Favourites (jinkludi 13:00 u 15:00 RTK Qosor, 14:00 BBC News) 15:25 – Kaskata Kulturali 15:30 - Bir-Rispett Kollu (jinkludi 16:00 BBC News) 16:40 Headlines 17:00 - RTK Bulettin 17:12 – Bi]]ejjed g[al Kul[add (jinkludi 18:00 RTK Qosor) 19:00 - Fi {dan ilMulej 19:05 - Ru]arju 19:25 Rakkont 19:40 – L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek 20:53 Kaskata Kulturali 21:00 Mer]uq - ra;; ta’ a[bar tajba 22:00 - Il-Qaddis tal-Jum 22:05 - Ru]arju 22:25 Ripetizzjonijiet. Campus FM • 103.7 FM 09:00 - Anali]i tal-;urnali 09:20 - Foreign News # Culture News 09:30 – Il-Malti fit-traduzzjoni 10:00 - BBC News Update 10:06 - Pri]ma 11:00 - Classic FM 13:00 - Anali]i tal-;urnali 13:30 - It’s Debatable 14:00 - BBC News Hour 15:00 - Classic FM 19:30 - Kulturi 20:00 – Platea 20:30 - Ilbies l-Imperatur 21:00 BBC World Service. Radju Marija • 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt 09:00 – {ajjitna 11:00 Kristu Fostna 12:00 - Angelus u Ru]arju 12:30 - Ru]arju talErwie[ 13:00 - Strument f’Idejk 14:00 - {olqa mal-Maltin ta’ Barra 15:00 - Kurunella {niena Divina 15:30 – Ulied is-Sultan 16:00 - Dritt u {ajja 17:00 {ajjitna (r) 17:30 – Bulettin ta’ A[barijiet Reli;ju]i 17:50 G[asar 18:00 - Angelus u Ru]arju 18:30 - Quddiesa 19:00 – I]-}wie;… sitwazzjoni u realtà llum 20:00 – Swi// (r) 21:00 Iva Nemmen 22:00 - Il-Mulej Hu r-Rag[aj Tieg[i 23:30 – Bullettin A[barijiet Reli;ju]i (r) 23:50 Kompjeta. Bay Radio • 89.7 FM 06:30 – Bay Breakfast (jinkludi 07:30 - A[barijiet, 08:30 u 09:30 - A[barijiet fil-qosor) 10:30 Simon Pisani (jinkludi 11:30 A[barijiet fil-qosor) 13:30 – Nathan & Talitha 18:30 - A[barijiet 18:40 – Bay Beats 20:00 – Ben Glover 22:00 - Carl Bee 24:00 CR2 records. Bastjani]i FM • 95 FM 06:50 – Il-{sieb tal-Jum 07:00 Fil-kumpanija ta’ Tony 13:00 – All Time Favourites 16:30 L-G[a]la Tieg[i 18:30 – Flashback 20:30 – All Time Favourites. Smash Radio
TVM • melita 101 • GO Plus 101 07:00 - TVAM 09:00 - Mela Isma’ Din (r) 09:15 - Kwi]]un (r) 10:00 - Purée (r) 11:00 - Wirt, Arti u Kultura (r) 11:30 G[awdex Illum 12:00 - A[barijiet# rapport tat-temp 12:10 - Sellili 14:00 - A[barijiet 14:05 - (ikompli) Sellili 16:00 - A[barijiet 16:10 - I]-}ona 17:40 - Sa[[tek l-Ewwel 17:45 - Mela Isma’ Din 18:00 - A[barijiet 18:10 Kwi]]un 18:55 - Purée 20:00 A[barijiet# sports# rapport tattemp# rapport finanzjarju 20:40 F’Salib it-Toroq 21:45 - Bondi + 22:30 - Paqpaq 23:15 - L-A[barijiet 23:30 - Venere (r). ONE • melita 103 • GO Plus 103 07:00 - Bon;u Bundy 10:00 Teleshopping 10:30 - Sieg[a }mien 12:00 - Teleshopping 12:45 - Kalamita 13:30 - ONE News 13:45 - (ikompli) Kalamita 16:20 - Lapes u Karta 16:30 Teleshopping 17:20 - Hazzzard Daily Update 17:30 - ONE News Update 17:40 - Kur]ità (r) 18:00 - Fullmarks 19:00 - Londri 19:20 - Minuta Wa[da! 19:30 - ONE News 20:15 - Illostra 20:30 Xablott (Minn wara l-kwinti) 21:35 - Realtà 22:50 - Ieqaf 20 minuta (r) 23:15 - ONE News 23:40 - Minuta wa[da (r) 23:45 Kalamita (r). Smash • melita 105 • GO Plus 105 08:00 - Er;a’ Lura 09:00 {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah 10:50 - Teleshopping 13:00 - 1046 Music 15:00 Teleshopping 16:20 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 17:10 - Er;a’ Lura 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - News 19:30 - Il-Parlament tal-Poplu 20:30 - Madagascar (r) 21:30 Bejnietna (r) 22:00 - News 22:30 - Stylish Weddings (r). Raiuno • melita 150 • GO Plus 201 06:45 - Unomattina (jinkludi Tg 1 fis-07:00, 08:00 u 09:00) 11:00 Tg 1 11:05 - Occhio alla spesa
12:00 - La prova del cuoco 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 - Verdetto finale 15:15 - La vita in diretta 17:00 - Tg 1 18:50 - L’eredita 20:00 - Tg 1 20:30 Qui Radio Londra 20:35 - Soliti Ignoti 21:10 - Socrate - il merito in tv 23:20 - Porta a porta 01:20 Tg 1 notte 01:55 - Qui Radio Londra 02:00 - Sottovoce. Raidue • melita 151 • GO Plus 202 07:00 - Cartoons 09:35 - Zorro (TF) 10:00 - Tg 2 punti.it 11:00 I fatti vostri 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 costume e società 13:50 - Tg 2 medicina 33 14:00 Italia sul due 16:10 - Ghost Whisperer (TF) 16:55 - Hawaii Five-O (TF) 17:45 - Flash L.I.S. 17:50 - Tg sport 18:15 - Tg 2 notizie 18:45 - Numb3rs (TF) 19:35 - L’isola dei famosi (reality) 20:30 - Tg 2 notizie 21:05 Criminal Minds (TF) 23:25 - Tg 2 punto di vista 23:40 - Almost True 00:30 - Past Life (TF) 01:15 - Tg Parlamento 01:25 - L’isola dei famosi. Raitre • melita 152 • GO Plus 203 07:00 - Tgr Buongiorno Italia 07:30 - Tgr Buongiorno regione 08:00 - Agorà 10:00 - La storia siamo noi (dok.) 11:00 Apprescindere 12:00 - Tg 3 sport 12:25 - Tg 3 fuori tg 12:45 - Le storie - diario italiano 13:10 - La strada per la felicità 14:00 - Tg Regione 14:20 - Tg 3 14:50 - Tgr Leonardo 15:00 - Tg 3 L.I.S. 15:05 - Lassie (TF) 15:55 - Cose dell’altro Geo 17:40 - Geo & Geo 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg regione 20:00 - Blob 20:15 - Per ridere insieme con Stanlio e Ollio 20:35 - Un posto al sole (soap) 21:05 Ballaró 23:15 - Sfide 24:00 - Tg 3 linea notte 01:05 - Per un pugno di idee (dok.) 01:35 - Prima della prima - ‘Il viaggio a Reims’ ta’ Rossini. Canale 5 • melita 154 • GO Plus 205 08:00 - Tg 5 - mattina 08:40 Mattino cinque 11:00 - Forum 13:00 - Tg 5 13:40 - Beautiful (soap) 14:10 - Centovetrine
14:45 - Uomini e donne 16:15 Amici 16:55 - Pomeriggio cinque 18:45 - The Money Drop (kwi]]) 20:00 - Tg 5 20:30 - Striscia la notizia 21:10 - Il tredicesimo apostolo 23:30 - Matrix 01:30 Tg 5 notte 02:00 - Striscia la notizia. Rete 4 • melita 153 • GO Plus 206 07:20 - Ieri e oggi in tv 07:25 Nash Bridges (TF) 08:20 - Hunter (TF) 09:40 - RIS Roma 2 10:50 Benessere - il ritratto della salute 11:30 - Tg 4 12:00 - Un detective in corsia (TF) 13:00 - La signora in giallo (TF) 13:50 - Forum 15:10 - Flikken - coppia in giallo (TF) 16:15 - Sentieri 16:30 - Dio perdona... io no! Film ’67 18:55 Tg 4 19:35 - Tempesta d’amore (soap) 20:30 - Walker Texas Ranger (TF) 21:10 - French Kiss. Film ’95 23:50 - E adesso sesso. Film 2001 01:55 - Tg 4. Italia 1 • melita 155 • GO Plus 204 07:00 - Cartoons 08:40 - Settimo cielo (TF) 10:35 - Everwood (TF) 12:25 - Studio aperto 13:05 Studio sport 13:40 - Cartoons 15:30 - Camera Café (sitcom) 16:20 - The Middle (TF) 16:45 La vita secondo Jim (sitcom) 17:45 - Trasformat 18:30 - Studio aperto 19:00 - Studio sport 19:20 - Provaci ancora Gary (sitcom) 19:50 - Cartoons 20:20 - CSI: scena del crimine (TF) 21:10 Wild - Oltrenatura 00:30 Romanzo criminale 2 01:30 - The Shield (TF). La 7 • melita 156 • GO Plus 207 07:00 - Omnibus 09:45 - Coffee Break 11:10 - L’aria che tira 12:30 - I menu di Benedetta 13:30 - Tg La 7 14:05 – Assassinio a bordo. Film ’64 16:15 - Atlantide - Storie di uomini e mondi 17:30 L’Ispettore Barnaby (TF) 19.20 ‘G’ Day 20:00 - Tg La 7 20:30 – Otto e mezzo 21:10 - Questa storia qua. Film 2011 23:00 L’Ispettore Barnaby (TF) 00:50 Tg La 7 01:00 - (Ah)iporoso 02:00 - ‘G’ Day.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
TV#Radju 23 Education 22 • melita 22 # 104 07:00 - TVAM 09:00 - Euro News 11:00 – Madwarna 11:30 Dissett 12:30 - Gadgets 13:00 – Ti;rijiet Biss 13:30 - G[a]liet 14:15 – Dokumentarju 14:30 Dot.EU 15:00 - 21st Century 15:30 - Madwarna (r) 16:00 Dissett 17:00 - Gadgets 17:30 Ti;rijiet Biss 18:00 - G[a]liet 18:45 - Dokumentarju 18:55 A[barijiet g[al Dawk Neqsin misSmig[ 19:00 - Dot.EU 19:30 Valued 20:00 - Ti;rijiet Biss 20:30 - Madwarna 21:00 G[a]liet 21:45 - Dokumentarju 22:00 - Gadgets 22:30 - 21st Century 23:00 - Dissett. Favourite Channel • melita 31#108 • GO Plus 106 08:00 - Stenba[ 10:00 - Telebejg[ 11:45 - Reporter 12:05 Link 12.10 - Kont taf? 12:15 - F. News 12:30 - Niskata 15:00 Storjografija 15:30 - Teleshopping 16:30 - ECO 17:30 - {in g[al Kollox (jinkludi 18:15 F. News) 19:45 - Reporter 20:05 - Muftie[ 20:10 - Kont Taf? 20:15 - F. News 21:00 - Vespri (live) 23:00 - Link 23:05 - Kont taf? 23:15 - F. News. Calypso Music TV • GO Plus 107 07:00 - Total Request 09:00 - 80s Classics 10:00 - 90s Classics 11:00 - 2000s-2009s Classics 11:30 - Teleshopping 13:30 2010 Onwards 14:30 - Drama Bronx 15:00 - Wasal il-{in g[allMaltin 15:30 - Bell’Italia 16:00 Romantica 17:00 - Teleshopping 18:00 - Total Request 20:00 Bingo 75 20:30 - Non Stop Music. La 5 • melita 162 12:25 - Centovetrine 12:55 -
Extreme Makeover Home Edition 13:40 - Grande Fratello 14:00 ER (TF) 14:45 - Veronica Mars (TF) 15:35 - Dawson’s Creek (TF) 16:25 - Champs 12 (TN) 17:10 - Déjà Vu (TF) 18:00 Prima o Poi Divorzio 18:50 Amici La 5 19:55 - Grande Fratello 20:25 - Extreme Makeover Home Edition 21:10 - Grande Fratello Night 22:30 - Mai Dire Grande Fratello 23:10 - Grande Fratello Live. BBC Entertainment • melita 300 • GO Plus 301 07:10 - Charlie and Lola 07:20 The Large Family 07:30 - Bobinogs 07:45 - Buzz and Tell 07:50 - Tweenies 08:10 - Little Prairie Dogs 08:20 - Nina and the Neurons 08:35 - Last of the Summer Wine 09:05 - As Time Goes By 09:35 - The Weakest Link 10:20 EastEnders 10:50 - Doctors 11:20
- Holby City 12:10 - Mutual Friends 13:00 - Keeping up Appearances 13:30 - Last of the Summer Wine 14:00 - The Weakest Link 14:45 - EastEnders 15:15 - Doctors 15:45 - Holby City 16:35 - Mutual Friends 17:25 - The Weakest Link 18:10 EastEnders 18:40 - Doctors 19:10 - Holby City 20:00 - Great Expectations 21:00 - New Tricks 21:50 - Oliver Twist 22:50 - Lark Rise to Candleford 23:40 - The Weakest Link. TCM • melita 310 • GO Plus 701 07:45 - Bandolero! Film ’68 (15) 09:50 - Bonanza 10:55 - Rawhide 12:00 - Dead Man’s Folly. Film ’86 13:45 - Bonanza 14:50 Rawhide 16:00 - Chandler. Film ’71 (PG) 17:40 - The Man in the Gray Flannel Suit. Film ’56 (12) 20:45 - Sherlock Holmes and the Voice of Terror. Film ’42 (U) 22:00 - Band of Brothers. MGM Movies • melita 312 • GO Plus 702 08:50 - Gun Moll. Film ’75 (A) 10:30 - Just Another Story. Film 2003 11:45 - Fatal Memories. Film ’92 13:20 - Tennessee Nights. Film ’89 (15) 15:05 Lawman. Film ’71 (15) 16:45 Kidnapped. Film ’71 (U) 18:25 Illegal in Blue. Film ’95 (18) 20:00 - Last Rites. Film ’88 (15) 21:40 - Stay Hungry. Film ’76 (15) 23:20 - MGM’s Big Screen 23:35 - Gothic. Film ’86 (18). Diva Universal • melita 313 08:00 - Jane Doe: Now You See It, Now You Don’t 09:33 Kilokalorie 09:50 - Rex: A Cop’s Friend 10:50 - Cento Vetrine 11:50 Wolff’s Turf 12:47 Great Women 12:55 - Quincy, M.E. 13:53 Great Women 14:00 - ER 15:50 - Great Women 16:00 - Rex: A Cop’s Friend 16:57 Great Women 17:05 - Jane Doe: The Wrong Face 18:43 Touch 19:00 - Rex: A Cop’s Friend 20:00 - Quincy, M.E. 21:00 - Wolff’s Turf 22:58 Great Women 23:05 - Jane Doe: Til Death Do Us Part. Discovery Channel • m elita 400 • GO Plus 501 07:15 - Deadliest Catch: No Second Chances 08:10 Mythbusters 09:05 - Extreme Engineering: Oil Rigs 10:00 How Do They Do It? 10:30 Destroyed in Seconds 10:55 Ultimate Survival: Global Survivor Guide 11:50 - Overhaulin’ 12:45 - Wheeler Dealers: Corvette C4 13:40 - American Chopper: Senior vs Junior: PJD Bike 14:35 - Dirty
Jobs: Scrapple Maker 15:30 Deadliest Catch: Sea of Misery 16:25 - Mythbusters 17:20 Extreme Engineering: Oil Rigs 18:15 - Ultimate Survival: New Zealand South Island 19:10 - How It’s Made 19:40 - How Do They Do It? 20:05 - Breaking Point: Bus 21:00 - Freddie Flintoff Versus the World: Ian Walker: Palm Springs 21:55 - I Could Do That 22:25 - I Could Do That 22:50 - Extreme Engineering: London’s Olympic Aquatic Stadium 23:45 - Mythbusters. Melita Movies • melita 801 10:00 - Flicka 2 11:35 - The Princess and the Frog 13:15 - The Sorcerer's Apprentice 15:05 - I Robot 17:00 - Angels & Demons 19:20 - Catch That Kid 21:00 - A Knight's Tale 23:15 - Mirrors 2 00:45 - Flashbacks of a Fool.
NET News Bejni u Bejnek (r) Teleshopping It-Tnejn l’Huma X’Hemm g[all-Ikel^ NET News Teleshopping Vitalità Teleshopping Bla Kumment X’Fatt-art Bla Kumment Teleshopping Malta Llejla NET News (ikompli) Malta Llejla Flimkien ma’ Nancy Kontra l-{in NET News Quadro NET News Skoperti Trott u Galopp NET News Bejni u Bejnek
Melita More • melita 802 08:00 - Films & Stars 08:30 - Full House 09:00 - The West Wing 09:50 - ER 10:40 - Films & Stars 11:05 - 30 Rock 11:30 - The Mentalist 12:15 - Chase 13:00 Days of Our Lives 13:45 - ER 14:30 - The West Wing 15:15 Fringe 16:00 - Brothers and Sisters 16:45 - S#*! My Dad Says 17:07 - 30 Rock 17:30 - Gossip Girl 18:15 - Days of Our Lives 19:00 - Films & Stars 19:30 Mike & Molly 20:00 - How I Met Your Mother 20:30 - Alcatraz 21:15 - Fringe 22:00 - Hung 22:30 - True Blood 23:35 - Chuck 00:25 - Boardwalk Empire.
Sport fuq il-Cable
Biography Channel • melita 411 07:00 - America’s Court with Judge Ross 08:00 - Hoarders: Judi and Gail. The Locator: 09:00 - A Mother’s Regret 09:30 - A Mother’s Healing. 10:00 - The Real Housewives of Miami: Beach Slap 11:00 - America’s Court with Judge Ross 12:00 - Snapped: Women Who Kill: Yesenia Patino 13:00 - Parking Wars 13:30 Billy the Exterminator: Summer Camp Gator 14:00 - Real Housewives of Beverly Hills: Life, Liberty and the Pursuit of Wealthiness 15:00 - Pregnant in Heels: Rosie Pope, Maternity Concierge 16:00 - Snapped: Women Who Kill: Yesenia Patino. The Locator: 17:00 - A Mother’s Regret 17:30 A Mother’s Healing. 18:00 Hoarders: Judi and Gail 19:00 Pawn Stars: Bow Legged 19:30 Storage Wars: Chairman of the Hoard 20:00 - America’s Court with Judge Ross 20:30 - The Real Housewives of Miami: Miami Mamis Know Best 22:00 - The Chawners’ Last Chance. Monster In Laws: 23:00 - High School Rivals.
GO Sports 1 • GO Plus 851 07:00 - Trans World Sport 08:00 - Anglo Welsh LV Cup: Rd 4: Exeter Chiefs v Bath 10:00 - Barclays PL: Wk 25: Aston Villa v QPR 12:00 Serie A: Rd 21: Udinese v Lecce 14:00 - ATP 250 Series: Montpellier: SF 19:00 - FIFA Futbol Mundial 19:30 Barclays PL: Wk 26: Review 20:45 - The FA Cup: Rd 4 replay: Sheffield Wednesday v Blackpool (live) 22:45 Barclays PL: Wk 26: Review 00:00 - The Six Nations 2012: France v Italy 02:00 - Serie A: Rd 21: Novara v Chievo.
G[at-tfal fuq il-Cable Jim Jam • melita 458 • GO Plus 406 09:05 - Connie the Cow 09:15 - The Mighty Jungle 09:30 - Mio Mao 09:40 - P.B. Bear and Friends 09:50 - Kipper 10:00 - James the Cat 10:05 Fluffy Gardens 10:20 - James the Cat 10:25 - See The Sea 10:30 - Baby Antonio’s Circus 10:35 Benjamin’s Farm 10:40 - Baby Antonio’s Circus 10:45 - Benjamin’s Farm 10:50 - The Mighty Jungle 11:05 - Mio Mao 11:15 - Connie the Cow 11:25 - Kipper 11:35 - P.B. Bear and Friends 11:45 - Baby Antonio’s Circus 11:50 - Benjamin’s Farm 11:55 - Baby Antonio’s Circus 12:00 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 12:25 Tigga and Togga 12:35 - Rubbadubbers 12:45 Oswald 13:00 - The Hoobs 13:25 - Dorothy the Dinosaur 13:35 - Bob the Builder 13:45 - Thomas and Friends 14:00 - Bob the Builder 14:10 Jarmies 14:25 - Igloo-Gloo 14:40 - Rubbadubbers 14:50 - Oswald 15:05 - Anthony Ant 15:20 Dorothy the Dinosaur 15:30 - The Hoobs 15:55 Tigga and Togga 16:05 - Igloo-Gloo 16:20 Jarmies 16:35 - Kipper 16:45 - Fireman Sam 16:55 - Anthony Ant 17:10 - Bob the Builder 17:20 - Thomas and Friends 17:35 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:00 - Slim Pig 18:10 - Pingu 18:15 - Tiny Planets 18:20 - Pingu 18:25 - Tiny Planets 18:30 - The Hoobs 18:55 -
07>00 09>00 09>30 11>45 12>30 13>00 13>05 13.20 15>20 15>35 15>45 16>40 16>45 17>00 18>00 18>10 18>45 18>55 19>45 20>30 21>30 21>32 22>30 23>00 23>30
Gazoon 19:00 - Tork 19:15 - The Magic Key 19:25 - Slim Pig 19:35 - Angelina Ballerina 19:50 - The Magic Key 20:00 - The Hoobs 20:25 Gazoon 20:30 - Pingu 20:35 - Tiny Planets 20:40 - Pingu 20:45 - Tork 21:00 - Rubbadubbers 21:10 - Igloo-Gloo 21:25 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:50 - Tigga and Togga 22:00 Rubbadubbers. Disney Channel • melita 450 • GO Plus 400 09:10 - The Suite Life on Deck 09:35 - Jake and Blake 10:00 - Sonny with a Chance 10:25 Wizards of Waverly Place 10:45 - Phineas and Ferb 11:10 - So Random 11:30 - The Suite Life on Deck 11:55 - Wizards of Waverly Place 12:20 - Have a Laugh 12:30 - Phineas and Ferb 12:55 - Good Luck Charlie 13:20 - My Babysitter’s a Vampire 13:45 - Fish Hooks 14:10 - Good Luck Charlie 15:30 - Mom’s Got a Date with a Vampire 16:45 Phineas and Ferb 17:10 - Good Luck Charlie 17:30 - Have a Laugh 17:35 - Wizards of Waverly Place 18:00 - Hannah Montana 18:25 - Phineas and Ferb 18:50 - Shake It Up 19:15 - Fish Hooks 19:35 Recess 20:00 - Shake It Up 20:50 - Wizards of Waverly Place 21:35 - Sonny with a Chance 22:00 - Kim Possible.
Eurosport • melita 600 • GO Plus 801 -08:30 - Eurogoals
09:30 African Cup of Nations Football 12:00 - WATTS 13:00 - Open GDF WTA Tennis: Day 2 (live) 18:45 WATTS 19:00 - German Masters Snooker 20:30 Eurosport Confidential 21:00 Boxing 23:00 - Intercontinental Challenge Rally 23:30 German Masters Snooker.
GO Sports 2 • GO Plus 852 08:00 - Vincennes Horseracing 10:00 - PGA Commercial bank Qatar Masters: Day 2 14:00 Serie A: Rd 21: Inter v Palermo 16:00 - Barclays PL: Wk 25: Swansea City v Chelsea 18:00 - Trans World Sport 18:50 The Six Nations 2012: Ireland v Wales 20:45 - Serie A: Rd 18 (continuation): Catania v Roma (live) 21:10 - Roma Channel. Melita Sports 1 • melita 701 19:00 - npower Champ.:
Birmingham City v Southampton (r) 20:45 - La Liga: Highlights (r). Bundesliga: 21:45 - Highlights (r) 22:45 - Hamburg SV v Bayern Munich (r). 00:35 - La Liga: Barcelona v Real Sociedad (r). Malta Stars 1 • melita 614 08:00 - Malta Handball Association (r) 09:25 - Malta Rugby Football Union: Overseas v Stompers (r) 11:00 - Melita GFA 1st Div. League (r) 12:50 - GFA Review (r) 14:00 - Malta Basketball Assoc.: Louis Borg Cup F.:
Hibs Melita Gardens vs Luxol (r) 15:25 - Malta Handball Association (r) 16:50 - BOV PL: Birkirkara v Floriana (r)
19:00 - Malta Rugby Football Union 20:40 - Kick Off (r) 22:15 - MOC Olympic Special (r) 22:50 - BOV PL: Birkirkara v Floriana (r). Football Stars 1 • melita 615 08:00 - La Liga: Sevilla v Villarreal (r) 09:50 - npower Champ.: West Ham Utd v Millwall (r) 11:40 Bundesliga: Hamburg SV v Bayern Munich (r) 13:35 Carling Cup: SF 2nd Leg Liverpool v Man. C. (r) 15:30 Bundesliga: SC Freiburg v Werder Bremen (r) 17:25 - La Liga: Sevilla v Villarreal (r) 19:15 - Bundesliga: Highlights (r) 20:20 - La Liga: Highlights (r) 21:25 - npower Champ.: West Ham Utd v Millwall (r) 23:15 - La Liga: Atletico Madrid v Valencia (r) 01:05 Bundesliga: Hamburg SV v Bayern Munich (r). Football Stars 2 • melita 616 08:00 - Bayern Munich TV 11:00 - Barca TV 14:10 - La Liga: Atletico Madrid v Valencia (r) 16:05 - npower Champ.: West Ham Utd v Millwall (r) 18:00 - Bayern Munich TV 21:00 - Barca TV 00:00 - Bayern Munich TV All Stars • melita 617 12:45 - Swedish ATG Horse Racing: V4 Race Meetings 13:50 - NBA Live (r) 14:10 Ping Pong: World Champ. (r) 15:05 - NBA: Memphis @ Boston (r) 17:15 - Bouldering: Rockstars 2011 (r) 17:50 Swedish ATG Horse Racing: V4 Race Meetings (r) 19:00 NBA Live 19:25 - European Poker Tour: Poker Stars Caribbean Adventure - PCA Main Event 01 (r) 20:20 - Tour Bass Fishing: 2010 FLW Outdoors 21:10 - NBA: Memphis @ Boston (r) 23:20 Swedish ATG Horse Racing: V65 Race Meetings.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
24 Passatemp
Tisliba 1
2
5
3
4
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Nilag[bu bin-numri
Din il-log[ba toffrilkom ukoll passatemp l-aktar g[al dawk li j[obbu n-numri. Da[[al fil-kaxxi vojta numri jew sinjali tal-aritmetika biex tag[mel korretti dawn l-ekwazzjonijiet fi]-]ew; ka]i.
16
17
Kur]ità
18
Mimdudin>5. Sufan bla dahar (5) 6. Strixxi tal-;ild (5) 7. Servizz burokratiku (5) 10. Nuqqas ta’ libertà filkliem (5) 11. Ikkmandajt (5) 12. Papri salva;;i (5) 14. I]jed qadim (5) 16. Xog[lu fuq palk (5) 17. }orra (5) 18. B[alma tag[mel ]ugraga meta tg[anni (5)
Weqfin>1. Li jaf imur man-nies (6) 2. {e;;e; (6) 3. Entu]ja]ma (6) 4. Min ja[seb g[alih biss (6) 8. Povra (5) 9. Avvi] ma’ [ajt biex jinqara mill-pubbliku (5) 12. Li g[andu di;à mara u jer;a’ ji]]ewwe; (6) 13. Qed ji]died fil-g[add (6) 14. Mg[allem, g[aref (6) 15. Misjurin (6)
Soluzzjoni tal-biera[
Elvis Presley
Sudoku
Da[[al fil-kaxxi vojta ta’ kull ringiela, ta’ kull kolonna u ta’ kull kwadru ]g[ir ta’ 3 kaxxi bi 3 n-numri kollha mill-1 sad-9.
Mimdudin>5. u 6. Intrapri]a; 7. u 16. I//elebrat; 10. }mer/; 11. Adult; 12. Fa;un; 14. Kemxa; 17. Le[ja; 18. Tabal.
Elvis irnexxielu jkun fl-ewwel mitt post tal-klassifi/i fil[wienet tad-diski Amerikani, fosthom l-149 singles, li 18 minnhom okkupaw l-ewwel po]izzjoni g[al 80 ;img[a. Matul il-karriera tieg[u Elvis reba[ 81 diski tad-deheb.
Soluzzjonijiet Kwadru Ma;iku Il-linji mimdudin: 17 + 12 + 19 = 48
Weqfin>1. Tingi]; 2. Qan/e/; 3. Spjega; 4. Salvat; 8. Ber;a; 9. Kulma; 12. Fonqla; 13. Nebba[; 14. Kwarta; 15. Asfalt.
1. It-tarf tal-gan/ li qed i]omm il-lampa; 2. Il-parti ta’ fuq ta’ wa[da millmuntanji; 3. L-ombra ta’ parti mid-dublett tal-mara; 4. L-ingravata tar-ra;el; 5. L-ombra tal-pjanta fuq illemin ta[t il-gallarija; 6. Il-parti leminija tal-faxxa li liebes il-kelb u 7. Sieq ir-railing li mieg[u qed i]]omm il-mara.
G{AT-TFAL
X’jonqos^
Kwadru ma;iku
Da[[al fil-kaxxi vojta n-numri li jidhru hawn fuq b’mod li ttotali tar-ringieli mimdudin, kolonni u d-djagonali jkun dejjem ta’ 48.
Nilag[bu bin-numri
Bil-lapes ibda mit-tikka [dejn in-Nru. 1 u mur fuq in-numri lo[ra wara xulxin san-Nru. 123 u g[andhom jitfa//aw quddiemek dawk li fuqhom qed ta[seb Cindirella.
X’jonqos^
Biex ix-xena fuq il-lemin tkun identika g[al dik fuq ix-xellug jonqosha seba’ partikularitajiet. Liema huma?
Sudoku
Cindirella
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Klassifikati 25 PROPRJETÀ Bu;ibba
APPARTAMENT fit - tielet sular lest minn kollox , kbir [afna u spazju] . Open plan living u dining , k/ina fit ted , box room , ]ew; kma mar tal - banju , tliet kmamar tas - sodda doppji , terrazzin quddiem u ie[or wara . Parti mill - bejt u bl - u]u tal lift . Prezz €1 29 , 000 . ?emplu 79808405 jew 7995795 1.
{al Luqa
APPARTAMENTI u pent houses 225 metru kwadru , tliet kmamar tas - sodda , k/ina#living#sitting , utility . Prezz jibda minn €1 04 , 82 1( Lm45 , 000) . ?emplu 99803659 jew 79498824 .
{al Qormi – San Bastjan
APPARTAMENT bi tliet kmamar tas - sodda u garaxxijiet . Prezz € 83 , 000 u [wienet kbar 200sqm /entrali [afna u tajbin g[al kull negozju . ?emplu 9947727 1.
Il-Marsa
REMISSA bi tlett stalel , post idejali vi/in il - korsa . G[al bejg[ jew tpartit ma proprjeta ’. ?emplu 79259744 .
I]-}ejtun, Bir id-Deheb u Marsaskala
APPARTAMENTI b’]ew; kmamar tas-sodda jew tlieta semi-finished u garaxxijiet. Prezz minn €82,500. ?emplu 99477271.
I]-}urrieq, Bubaqra
TERRACED house kbira, erba’ kmamar tas-sodda, ]ew; kmamar tal-banju, k/ina, washroom, ]ew; terraces, ]ew; kmamar talistudju, kompluta b’garaxx ta’ 10 karozzi u ;nien ta’ 30 pied bil-bir. Prezz €338,000. ?emplu 99422082.
L-Imqabba
HOUSE of character (unconverted) bi tliet kmamar tassodda. Prezz €100,000. ?emplu 99473439.
Marsaxlokk
wa[da minnhom ensuite u kamra tal-banju. Washroom, bejt u l-arja. Prezz €145,000. ?emplu 79050498
F’BIRKIRKARA. ?emplu 79844384.
art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa talkonkos e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.
VETTURI
Nixtri
NIXTRI PROPRJETA’ Maisonette
BMW 320d
2006, saloon, automatic, artic green, full extras, white leather interior, 45000 miles. €19,500 o.n.o. ?emplu 99449106.
Range Rover
CLASSIC, 3 door V8 3.9 EFI, ;ewwa mibdul – soft dash. Prezz €5,000 negozjabbli. ?emplu 79456174.
Kia Mentor
FLATS kbar quddiem ilba[ar, b’veduti u bi tliet kmamar tas-sodda. ?emplu 79843698.
PETROL 1996 kundizzjoni tajba. Prezz negozjabbli. ?emplu 99025125.
Proprjetà
AVVI}I
U artijiet g[all-i]vilupp. ?emplu 99473354 jew 21387082.
{a]-}ebbu;
APPARTAMENT kbir flewwel sular fi blokka ta’ tnejn. Parzjalment lest, k/ina, living u dining area (open plan), tliet kmamar tas-sodda,
G[al kull xog[ol
TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum tal-
GARAXX in-na[a tal-iskola tal-Gvern, San Pawl il-Ba[ar. ?emplu 99887233.
Ni]barazza
DJAR u garaxxijiet, in;orr kull tip ta’ materjal, prezz ra;onevoli u Atlas highup sa [ames sulari bi truck 6 wheeler g[all-bejg[. ?emplu 21433352, 79081719 jew 99499619.
Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Tiswijiet
G{ALL-BEJG{ Heidelberg Platen
10” x 15” f’kundizzjoni perfetta u mutur suzuki 100A. ?emplu 79603048.
Libsa tal-Pra/ett
TAS-subien, kulur cream, 3piece, kompluta bil-qmis u ]]arbun. Daqs ;dida, milbusa darba. Prezz €90. ?emplu 21242180.
Mejda tonda
TAL-A{MAR mastizz. Dijametru ta’ metru, [xuna ta’ 3cm u b’erba’ saqajn. Kundizzjoni perfetta. Prezz €250. ?emplu 21246324 jew 99808522.
Mejda tal-pranzu
KOMPLUTA b’sitt si;;ijiet, magna tal-[jata Singer Melody 60, wall unit, k/ina, one seater sofa, ]ew; si;;ijiet tal-injam b’cushions bojod tal-;ilda, tliet si;;ijiet talinjam, tapit kbir a[dar bilkannella, monitor tal-kompjuter, libsa tal-bridesmaid, pitturi ori;inali mpittrin g[all-gosti tag[kom, kostum tal-Karnival g[all-kbar f’kundizzjoni tajba u elaborat, kien mixtri g[al show. ?emplu 79883916.
MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.
Mobile kiosk
Tombla sheets
Kompjuter
B’NUMRI kbar u kuluri differenti. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici printing press)– 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – min-na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur etc u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com
BIL-PERMESSI kollha f’kundizzjoni tajba [afna. ?emplu 79705588. Kompjuter antik li g[andu valur, f’kundizzjoni tajba. Prezz negozjabbli. ?emplu 21496068 jew 79496068.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
26 Avvi]i PN
SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN AVVI}I POLITI?I TAS-SLIEMA. Il-Kumitat
Sezzjonali PN se jorganizza Laqg[a ta’ Diskussjoni malMembru Parlamentari Francis Zammit Dimech bit-tema “ilQag[da Politika Attwali”, il:img[a, 24 ta’ Frar fis-7 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-lokalità. Kulhadd hu mistieden jattendi.
{AL BALZAN. Il-Kumitat
Sezzjonali PN jixtieq jav]a littesserati kollha tal-lokalità li ttesseri jistg[u jin;abru millUffi//ju PN tal-lokalità, fil-pjazza ta’ {al Balzan. Il-[inijiet talftu[ huma mill-5.30 p.m. ’l quddiem u g[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99848644 jew 21496322.
L-ISLA. Is-Segretarju tal-
Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a lil min jixtieq ji;bor ittessera li hu mitlub imur flUffi//ju PN tal-lokalità kuljum bejn il-5 p.m. u s-7.30 p.m. u l{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m.
{AL QORMI. Il-Kumitat
PAULA MIFSUD BONNICI.
David Agius se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 21 ta’ Frar fid-9 a.m. fil-Buskett Roadhouse, ir-Rabat. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21417507 jew 79423101.
GEORGE PULLICINO. Il-
ta’ Simon Busuttil se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 23 ta’ Frar fit-8.30 a.m. filBuskett Road House. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 79010504 jew 21228585.
{bieb ta’ George Pullicino se jorgnaizzaw Coffee Morning, il{amis, 9 ta’ Frar fir-Razzett tal{biberija. Prezz €5.50 bittrasport inklu]. G[al aktar dettalji /emplu 79062222 jew 21344589.
RA{AL :DID. Il-Kumitat
Sezzjonali PN se jorganizza Ikla Maltija, il-{amis, 9 ta’ Frar fis7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tallokalità. Prezz €12 u g[all-booking /emplu 99980488 jew79224165.
PHILIP MIFSUD. Il-{bieb ta’
Philip Mifsud se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 14 ta’ Frar. G[al aktar dettalji /emplu 21462304 jew 99269314.
TONIO BORG. Il-{bieb ta’
Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti mill-e]er/izzju ta’ ti;did u tesserament ;did, kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. qed ikun hemm membri talKumitat fl-istess Uffi//ju, fi Triq il-Kbira (quddiem il-knisja ta’ San :or;).
Tonio Borg se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 16 ta’ Frar fil-Buskett Roadhouse, ilBuskett. Trasport jitlaq fit-8.30 a.m. Prezz €5 u l-biljetti jinxtraw ming[and il-helpers jew /emplu 79807644.
SAN :ILJAN. Membri tal-
JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe
Kumitat Sezzjonali PN qed ikunu fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. u l-Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ ti;did u tesseramenti ;odda.
I}-}URRIEQ. Membri talKumitat Sezzjonali PN se jkunu fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ tesseri ;odda. AVVI}I SO?JALI CLYDE PULI. Il-{bieb ta’
Clyde Puli se jorganizzaw Coffee Morning, illum it-Tlieta, 7 ta’ Frar. fis-St George’s Park, San :iljan. Tluq tat-trasport fid9 a.m. Prezz €4 u g[all-biljetti /emplu 99476633 jew 99445269.
DAVID AGIUS. Il-{bieb ta’
Il-{bieb ta’ Paula Mifsud Bonnici se jorganizzaw Coffee Morning, g[ada l-Erbg[a, 8 ta’ Frar f’Villa Arrigo, in-Naxxar. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21239210, 79538559 jew 99242945. Trasport provdut.
Cassar se jorganizzaw Ikla u Country Night, is-Sibt 18 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fil-lukanda Corinthia Palace, {’Attard. Prezz €22 g[all-kbar u €11 g[at-tfal ta’ bejn l-4 u t-12-il sena, u g[all-biljetti /emplu 79459227 jew 99468624.
ROBERT ARRIGO. Il-{bieb
ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw Ikla b’ikel Indjan, is-Sibt, 18 ta’ Frar fit-Taj Mahal Restaurant, ilG]ira. Prezz €16 u g[all-biljetti /emplu 23285000 jew milluffi//ji.
EDWIN VASSALLO. Il-{bieb
ta’ Edwin Vassallo se jorganizzaw Ikla, il-{add, 19 ta’ Frar fis1 p.m. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. Prezz €20 g[all-kbar u €10 g[at-tfal ta’ bejn is-6 u t-12il sena, u g[al aktar informazjoni /emplu 21433869.
SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb
CAROLINE GALEA. Il-{bieb
ta’ Caroline Galea se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 23 ta’ Frar, f’Villa Arrigo, inNaxxar. Trasport provdut minn quddiem l-Uffi//ji PN tar-4 Distrett. G[al aktar informazzjoni u g[all-biljetti /emplu 99843564 jew 99491069.
CARMELO MIFSUD BONNICI. Il-{bieb ta’ Carmelo Mifsud
Bonnici se jorganizzaw Ri/eviment, il-:img[a, 24 ta’ Frar fit8.30 p.m. f Villa Sant’Anna, Marsaskala. Prezz €6 u l-biljetti jistg[u jinkisbu mill-helpers tassoltu jew /emplu 99900434.
DAVID AGIUS. Il-{bieb ta’
Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista se jorganizza Coffee Morning nhar l-Erbg[a 29 ta’ Frar f’Villa Arrigo. Prezz: €5.50 It-trasport jitlaq mill-postijiet tas-soltu fit-8.30 a.m. Bookings ming[and il-helpers jew /emplu 99473932 jew 79603401. Jattendi l-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi.
Uffi//ju PN.
IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99804642.
BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200. BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN.
BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.
{AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. flUffi//ju PN.
IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038. G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426.
{AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.
IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.
IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.
IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. fl-
Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.
L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382. L-ISLA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273985. IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.
{AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 79442733.
{AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN.
IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.
David Agius se jorganizzaw Ri/eviment, is-Sibt, 25 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-MFCC, Ta’ Qali. G[all-biljetti /emplu 21417507 jew 79423101.
IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895466. L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-
CARMELO MIFSUD BONNICI. Il-{bieb ta’ Carmelo Mifsud
IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979. L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-
Bonnici se jorganizzaw Ri/eviment, il-:img[a, 2 ta’ Marzu fit-8.30 p.m. fir-Razzett tal{biberija, Marsaskala. Prezz €6 u l-biljetti jistg[u jinkisbu millhelpers tas-soltu jew /emplu 99900434.
MARIO DE MARCO. Il-{bieb
ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 6 ta’ Marzu fil-lukanda Alexandra, San :iljan. Prezz €5 u g[allbiljetti /emplu 21247049, 99450902 jew 21223911.
NOEL GALEA. Il-{bieb ta’
Noel Galea se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 6 ta’ Marzu fil-lukanda Sea Breaze, Bir]ebbu;a. Prezz €5 u g[al aktar informazzjoni jew biljetti kellmu lill-helpers jew /emplu 99458101, 21641281 jew 27602437.
JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe
L-APAN se torganizza Coffee Morning Illum it-Tlieta 7 ta’ Frar f’Villa Arrigo, in-Naxxar fid-9 a.m.
{’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. fl-
Cassar se jorganizzaw Coffee Morning, l-Erbg[a, 7 ta’ Marzu fid-9 a.m. fil-Monte Kristo Estates, {al-Farru;. Prezz €4.50 u g[all-biljetti jew aktar informazzjoni /emplu 79459227 jew 99468624.
JASON AZZOPARDI. Il-
{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning g[al Jum il-Mara, il-{amis, 8 ta’ Marzu fil-Montekristo, {al Farru;. Prezz €5 u biljetti jinkisbu ming[and il-helpers jew /emplu 22985100 jew 99841333.
PHILIP MIFSUD. Il-{bieb ta’
Philip Mifsud se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 15 ta’ Marzu. G[al aktar dettalji /emplu 21462304 jew 99269314.
SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb
ta’ Simon Busuttil se jorganizzaw Italian Night, il-:img[a, 16 ta’ Marzu fil-lukanda Corinthia San :or;, San :iljan. Prezz €22 u g[all-biljetti u l-informazzjoni tistg[u //emplu 21226554.
MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.
Uffi//ju PN.
Uffi//ju PN.
L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.
L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603. IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 99453507.
IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. fl-Uffi//ju PN.
IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com.
PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222. RA{AL :DID. G[al assistenza tistg[u //emplu 98890488 jew 79224165.
TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN.
{AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633. IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt.
{AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529. SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN.
SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086. SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 p.m. fl-Uffi//ju PN.
SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.
SANTA VENERA. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7.30 p.m. u t-8.30
p.m. fl-Uffi//ju u ‘Dar il-{addiem’. G[al aktar informazzjoni tistg[u tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt. IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. {AL TARXIEN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99225033. VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. {A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 79292538 jew 79674816. {A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 99225810. I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. flUffi//ju PN.
It-Tlieta 7 ta’ Frar, 2012
27 KAMPJONAT BOV IT-TIENI DIVI}JONI
Fa/li g[al-leaders kontra t-tim tal-qieg[ G]ira.................................... 3 Senglea................................. 0
Kif kien mistenni, il-leaders tal-klassifika G]ira kisbu reb[a fa/li fuq it-team talqieg[ Senglea 3-0, b’doppjetta ta’ Simon Shead u ]ammew posthom fil-qu//ata talklassifika b’36 punt. Meta wara 14-il log[ba, li minnhom it-team mill-Kottonera reba[ biss tnejn u tilef 12, irrelegation g[at-tielet divi]joni g[alihom tidher inevitabbli. G]ira fet[u l-iskor fil-41 minuta, meta wara li qabe] ]ew; difensuri, SIMON SHEAD sab ir-rokna taxxibka. Tliet minuti wara, JIMMY HUSSEY irdoppja lvanta;; wara li r/ieva ming[and Deguara. Fis-70 minuta, G]ira kienu vi/in li jag[mluhom tlieta, meta wara ;irja tajba, Correla de Silva qassam lejn Shead, i]da l-ballun ;ie nter/ettat f’korner mid-difensur Tanti. G[axar minuti mit-tmiem, SIMON SHEAD g[aqqad iddoppjetta tieg[u meta wara kross ta’ Correla de Silva, g[eleb lid-difi]a ta’ Senglea b’daqqa ta’ ras. G]ira: S. Agius, T. Micallef,
M. Cocks, S. Shead, L. F. B. Correla de Silva, R. G. Congalves Alinho, J. Hussey, A. Galea, A. White, Y. Tonna (J. Azzopardi), R. Deguara (S. Bonello) Senglea: B. Bartolo, C. Borg, J. Abela, M. Ciappara (J. P. Abdilla), R. Tanti, A. Sciortino (P. Zarb), C. Caruana, P. Camilleri, D. Grech, K. Galea, J. R. Emeka Referee: Sandro Spiteri
Jirkupraw wara sitt telfiet Kirkop.................................. 3 Luqa..................................... 1
Wara sitt telfiet konsekuttivi, Kirkop kisbu reb[a 3-1 ferm mixtieqa fuq ir-rivali ;irien Luqa u telg[u ftit il-fuq fil-klassifika. Lista;un deludenti ta’ Luqa, li in/identalment kienu reb[u lkonfront fl-ewwel round, ikompli jaggrava, fejn g[adhom jinsabu fit-tieni post mill-a[[ar bi 11-il punt. Kienu Luqa li fet[u l-iskor wara 12-il minuta meta pass pre/i] ta’ Baldacchino sab lil JASON GOOD wa[du quddiem il-goalkeeper u kkonkludi b’xutt fil-baxx. Tmien minuti wara, Kirkop ;abu d-draw, meta r-referee saffar g[al penalty wara foul u mill-[dax-il metru RUMEN KEREKOV ma falliex. G[axar minuti fit-tieni taqsima, Kirkop marru filvanta;; permezz ta’ IVAN STANKOVIC, li wara li g[eleb lill-goalkeeper b’xutt angolat. }ew; minuti mittmiem RUMEN KEREKOV g[aqqad id-doppjetta tieg[u, meta wara li r/ieva ming[and Cumbo, ikkonkluda b’xutt filbaxx. Kirkop: C. Francica, B.
Bugeja (J. Gerada), L. Cumbo, A. Busuttil, P. P. Cassar (M. Aquilina), M. Pisani, I. Stankovic, N. Tabone (M. Theuma), R. Kerekov, C. Farrugia, B. Farrugia Luqa: K. Ellul, C. Caruana (T. Cauchi), J. Good, J. Fenech, L. Vella, L. Baldacchino (E. Catania), M. Camilleri, G. Failla, A. Abdilla, M. Ciantar, G. Frendo Referee: Paul Caruana
Kif Jinsabu
G]ira Utd Gudja Utd Mellie[a G[arg[ur San :wann }ebbu; Kirkop Utd Si;;iewi Santa Venera Msida SJ }urrieq Luqa SA Attard Senglea A
Log[ba kwieta San :wann.......................... 1 Msida.................................... 1
Msida u San :wann kisbu punt kull wie[ed millkonfront ta’ bejniethom, f’partita kwieta [afna, bi ftit azzjonijet. San :wann, li kienu reb[u l-ewwel konfront iktar kmieni fl-ista;un telg[u ]ammew mal-pass tal-ewwel [amsa fil-klassifika. Msida fet[u l-iskor wara 21 minuta meta minn goalkick ta’ Mallia, il-ballun ;ie f’saqajn is-sostitut JORGE PAIVA, li da[al jilg[ab minflok Curtis wara kwarta, u wara li kkontrolla tajjeb wara nuqqas ta’ attenzjoni tad-difensur Cosaitis, ikkonkluda fixxibka. San :wann kienu a[jar fittieni taqsima, u wara g[axar minuti kisbu l-goal tad-draw, meta wara [ar;a [a]ina talgoalkeeper ]ag[]ug[ Carbonaro, CHRISTOPHER PACE xe[et il-ballun ;ewwa b’xutt fil-baxx. San :wann: C. Carbonaro,
P. Xuereb, D. Cosaitis, M. Francica, M. Mercieca, A. Borg, C. Cuschieri, R. Zammit, C. Pace (R. Sell), C. Cacciattolo, R. Attard (S. Vella) Msida: J. Mallia, M. Borda, M. Caruana, M. Clarke, O. Zammit, L. Cassar, M. Pisani, P. Sakchai, R. Xuereb (G. Refalo), M. Curtis (J. Paiva), F. D. De Andrade Referee: Luke Portelli
Reb[a fa/li Santa Venera....................... 0 G[arg[ur............................. 6 G[arg[ur kisbu reb[a ferm fa/li fuq Santa Venera 6-0, b’erba’ goals minn Trayo Grozev u ]ammew il-pass mal-ewwel [amsa talklassifika. Din kienet telfa di]appuntanti ferm g[al Santa Venera ]ew; reb[iet konsekuttivi. G[arg[ur fet[u l-iskor fis-17il minuta, meta wara li r/ieva ming[and Perry Acton, TRAYO GROZEV g[eleb lil Cuschieri u fil-35 minuta, wara konfu]joni fid-difi]a ta’ Santa Venera, l-istess TRAYO GROZEV re;a’ sab ix-xibka. Tliet minuti qabel il-mistrie[ TRAYO GROZEV g[amilhom tlieta, wara kross pre/i] ta’ Antignolo.
L R D T F K Pt
14 11 14 9 14 8 14 6 14 5 14 5 14 6 14 5 14 5 14 5 14 4 14 3 14 3 14 2
3 4 4 4 7 6
0 31 1 29 2 34 4 27 2 20 3 22 1 7 20 4 5 16 1 8 13 1 8 22 1 9 12 3 8 18 3 8 13 0 12 12
3 36 9 31 18 28 20 22 14 22 18 21 27 19 23 19 27 16 17 16 22 13 27 12 29 12 35 6
bi ;miel ta’ gowl. Bil-partita mag[luqa fil-[in mi]jud kien WAYNE BORG ST. JOHN li ]ied goal ie[or g[al Mellie[a. Mellie[a: S. Gauci, R. Perkins,
G[arg[ur kisbu reb[a fa/li fuq Santa Venera 6-0 u ]ammew il-pass mal-ewwel [amsa (ritratt> Joseph Galea)
Fis-57 minuta, minn freekick mog[ti minn Iliev, MARK GAUCI kabbar l-iskor bir-ras, u fit-78 minuta, Andrew Hili ta’ Santa Venera ipprova jtajjar il-periklu, i]da kien sfortunat li tefa’ l-ballun fix-xibka tieg[u stess. L-a[[ar goal tal-partita wasal [ames minuti mit-tmiem, meta TRAYO GROZEV seraq ballun lid-difi]a avversarja u kkonkluda fixxibka b’xutt fil-baxx. Santa Venera: W. Cuschieri, S. Farrugia, M. Muscat, J. Onohua, E. Muscat (J. Zammit), G. Micallef, M. Grech (G. Ancilleri), K. Cilia (D. Wingfield), A. Hili, R. Borg, D. Mercieca G[arg[ur: D. Zarb, R. Debattista, J. Debattista, C. Farrugia (I. Curmi), L. Stivala, M. Gauci (D. Brincat), T. Grozev, S. Iliev, C. Azzopardi, B. Perry Acton, B. Antignolo (D. Kokavessis) Referee: Adrian Azzopardi
Kollox fit-tieni taqsima }urrieq …………….…….. 2 Si;;iewi ………………...... 3
Si;;iewi kisbu reb[a 3-2 fuq Zurrieq bil-goals jaslu fittieni taqsima. Wara taqsima bilan/jata Si;;iewi fil-vanta;; wara ]ew; minuti mil-mistrie[ b’daqqa ta’ ras ta’ JASON CAMILLERI wara freekick tas-sostitut Vassallo. {dax-il minuta wara Zurrieq jiksbu ddraw minn penalty ta’ STEVE AZZOPARDI. Il-log[ba baqg[et interessanti u fit-72 minuta Si;;iewi re;g[u fil-vanta;; b’rovexxjata ta’ RODRICK FARRUGIA,u tliet minuti wara EMAN CIAPPARa g[amilhom tlieta wara pass ta’ Josef Vassallo. {ames minuti mit-tmiem
Zurrieq skorjaw it-tieni goal tag[hom wara azzjoni personali ta’ STEVE AZZOPARDI li skorja t-tieni goal personali tieg[u. Zurrieq: J. Alden, A. Portelli,
J. Lia, D. Stojanovic, K. Sacco, D. Bonnici (V. Micallef), M. Genuis, Z. Vukovic, S. Azzopardi, C. Caruana (C. Shumba), C. Schembri (N. Abdilla) Si;;iewi: J. Vella, S. Delia, N. Galea, E. Cutajar (E. Bugeja), M. Bajada, E. Vella, K. Buhagiar (E. Ciappara), B. Galea (J. Vassallo), R. Farrugia, J. Camilleri, M. Camilleri Referee: Jude Amin Utulu
Wirja po]ittiva Mellie[a................................4 Attard....................................1
B’wirja tajba spe/jalment flewwel taqsima, Mellie[a g[elbu fa/ilment lil Attard 4-1 fejn l-attakkant Tiago Loquete kien ta’ xewka kontinwa u anki ikkontribwixxa g[allgowls. Mellie[a marru fil-vanta;; fis-17-il minuta meta WILLIAM BORG g[eleb lil Ubberden b’xutt b’sa[[tu u rduppjaw [ames minuti wara minn GIOVANN GALEA bir-ras. Imbag[ad Mellie[a ng[ataw penalty fit-32 minuta wara li Daniel Agius mess ilballun b’idu u PHILIP TAYLOR li tefa’ lil Ubberden in-na[a l-o[ra g[al 3-0. Attard ng[ataw penalty fit-43 minuta meta Kurt Zahra twaqqa’ minn Perkins i]da l-captain Clive Lanzon ra l-penalty salvat minn Gauci. Mellie[a marru vi/in ir-raba’ gowl meta xutt-kross ta’ Perkins [abat mal-mimduda u Attard naqqsu d-distakk fil-61 minuta meta CHRIS FARRUGIA g[eleb lil Gauci
L. Cauchi (W. Buttigieg), P. Taylor, M. Vella, W.Borg, T. Loquete, W. Borg st. John, G. Galea, D. Cauchi (K. Gauci), M. Calleja (G. Magri) Attard: R. Ubberden, O. Tabone, D. Gauci, D. Agius, C. Lanzon, A. Agius, A. Lanzon (N. Spiteri), D. Traykov, K. Zahra (E. Azzopardi), C. Farrugia, S. Mohammed (R. Pilipov) Referee: Stefan Pace
Ikomplu jissieltu Gudja United........................3 }ebbu; Rangers...................1
Gudja United komplew bittaqtieg[a g[all-promozzjoni meta g[elbu lil }ebbu; Rangers 3-1 minkejja li kienu ming[ajr William Camenzuli wara li kien sospi]. }ebbu; waqqfu s-serje ta’ ri]ultati po]ittivi wara li kienu ilhom tmien partiti bla telfa. Gudja marru fuq l-offensiva u fl-ewwel minuta Reuben Debono /a[[ad lil Guazzo biex tefa’ f’korner. Mill-istess korner ta’ Guazzo, KEITH BONELLO bir-ras xe[et fixxibka. }ebbu; marru vi/in fil-51 minuta meta daqqa ta’ ras ta’ Julian Spiteri kienet salvata minn Xerxen imma Gudja irduppjaw fit-53 minuta meta wara [ar;a [a]ina ta’ Debono, KEITH BONELLO xe[et ;ewwa. Gudja ]iedu ie[or fit72 minuta meta PETER PAUL SAMMUT g[eleb lil Debono u fit-92 minuta }ebbu; naqqsu d-distakk meta UCHENNA ANYANWU g[eleb lil Xerxen b’xutt b’sa[[tu. Gudja: M. Xerxen, E. Bugeja,
E. Vella, J. Tonna, M. Milutinovic, A. Gjepali, K. Bonello, E. Gauci (G. Cutajar), A. Guazzo (D. Agius), P.P. Sammut, T.J. Thomas (T. Thomas) }ebbu;: R. Debono, G. Mallia (M. Tirchett), M. Farrugia, J. Mercieca, R. Spiteri, J. Alegbe, C. Sammut (D. D’Agostino), U. Anyanwu, S. Pereira Da Mata, J. Agius (A. Agius), J. Spiteri Referee: Karl Frendo Cumbo
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
28 Sport
Anali]i u kummenti
Tmiem il-;img[a ta’ football Malti
dwar il-partiti tal-Kampjonat Premier BOV
L-ewwel telfa g[al Floriana wara g[axar partiti minn Simon FARRUGIA
Wara l-log[biet ta’ tmiem il-;img[a kemm Valletta kif ukoll Hibernians komplew jirb[u u d-distakk ta’ bejniethom baqa ta’ erba’ punti. Kien hemm telfa xejn mistennija g[al Floriana kontra Mosta filwaqt li Mqabba u B’Kara kisbu punti importantissimi. G[al Tarxien u Sliema kollox baqa’ l-istess peress li [adu punt kull wie[ed millkonfront dirett. Kif kien mistenni Valletta kisbu reb[a kbira 5-2 kontra M’Xlokk. Kienet reb[a komda g[at-tim Belti fejn wara ddraw kontra Sliema l-;img[a li g[addiet, irritornaw g[arreb[ b’wijra tajba. Verament li l-avversarju kien it-tim talqieg[ imma xorta wa[da din kienet reb[a ta’ moral. Michael Mifsud skorja tliet gowls filwaqt li kellu log[ba tajba Barbosa. Mill-banda l-o[ra komplew jiddi]appuntaw M’Xlokk fejn din kienet is-seba’ telfa konsekuttiva g[attim ta’ Anton Cremona. Biex ng[idu kollox imma, wrew sinjali po]ittivi fl-attakk. Hibernians komplew g[addejjin bir-reb[ fejn din id-darba l-vittmi tag[hom kienu Qormi. Kienet reb[a meritata g[attim immexxi minn Mark Miller fejn wara taqsima ming[ajr gowls skurjaw darbtejn fit-tieni wa[da u kisbu tliet punti o[ra b’din tkun it-tielet reb[a konsekuttiva g[alihom. Qormi komplew ikunu di]appuntanti u din kienet it-tielet telfa konsekuttiva wara telfiet kontra Floriana u Mosta. Huma jinsabu fis-seba’ post tal-klassifika erba’ punti ta[t is-sitt tim Balzan Youths meta fadal tliet log[biet g[al tmiem l-ewwel fa]i. Ta’ vanta;; g[alihom jista’ jkun li fadlilhom log[biet aktar fa/li minn dawk ta’ Balzan.
Fil-[in ]ejjed
Triston Caruana ta’ Qormi li g[all-ewwel darba fil-karriera lag[ab kontra l-eks s[abu ta’ Hibs jidher jissielet ma’ Andrew Cohen. (ritratt> Martin Agius)
Innutajna... LI fil-line ups tal-log[ba Sliema u Tarxien kienu biss erba’ players fuq il-bank tarriserva tal-Wanderers. Vera li Sliema kellhom numru sostanzjali ta’ players neqsin min[abba injuries imma jekk il-football Malti wasal f’dan l-istat li wie[ed mill-klabbs ewlenin tal-Premier ma’ jkollux skwadra ta’ tmintax vera ninsabu g[addejjin minn mument diffi/li. Possibli ma kienx hemm players millminors!!! LI ]ew; players ta’ {amrun, il-goalkeeper Omar Borg u Kevin Sammut kienu lebsin flokk minn ta[t li m’g[andu x’jaqsam xejn malkulur tal-flokk li libsu {amrun nhar il-{add fillog[ba tag[hom kontra Mqabba. Il-flokkjiet ta’ {amrun kienu gri]i fejn Borg kien liebes l-isfar minn ta[t u
Sammut l-iswed. Dawn imorru kontra r-regolamenti tal-log[ba u safejn naf jien mhumiex permessibbli. Forsil-uffi/jali kienu kon/entrati fuq il-partita u qab]ulhom. LI fil-Hibs Stadium f’Kordin filwaqt li fl-ewwel log[ba dik bejn {amrun u Mqabba kien hemm il-bnadar ta]-]ew; timijiet, fit-tieni log[ba dik bejn Balzan u B’Kara ebda bandiera ma’ ttellg[et. Na[seb li anki f’dan ir-rigward je[tie; li jkun hemm uniformita` u /ertu serjeta`. LI fl-Istadium Nazzjonali nhar is-Sibt li g[adda anki liscoreboard i;;ennet. Mela ;ara li dehret l-arma ta’ Floriana u isem Valletta ta[t u l-arma tal-Mosta kellha lisem fuqha M’Xlokk. Tistg[u
tobsru l-ammont ta’ kummenti u tisfir li kien hemm fejn din damet g[al madwar [ames minuti ma’ ;iet irran;ata. }gur li dan huwa punt storiku li l-arma ta’ Floriana jkollha l-isem ta’ Valletta fuqha. LI x-xog[ol tal-[;ie; li sar fil-Press Box tal-Victor Tedesco Stadium huwa wie[ed tajjeb [afna. Dan kien konfermat nhar il-:img[a meta f’mument minnhom lballun stampa b’sa[[a kbira mal-[;ie; bil-ballun jintrema lura. Pero’ kien hemm xi ;urnalisti li minkejja li raw ilballun ;ej xorta wa[da n[asdu bl-impatt li g[amel ilballun. In/identalment dak il[in kien hemm fil-Press Box il-Kap E]ekuttiv tal-MFA Bjorn Vassallo li ovvjament [assu kburi bix-xog[ol tajjeb li sar.
Kontra kull mistenni Floriana tilfu l-konfront tag[hom kontra Mosta b’gowl fil-[in mog[ti ]ejjed. Kienet log[ba diffi/li g[at-tim immexxi minn Michael Woods konxji mill-forma li g[addejjin minnha b[alissa Mosta. G[al Floriana kienet l-ewwel telfa minn Ottubru fejn fla[[ar disa’ log[biet kienu kisbu seba’ reb[iet u ]ew; draws. Din kienet daqqa ta’ [arta g[all-Greens fit-tentattiv tag[hom li jisfidaw lit-tnejn ta’ fuq. Mill-banda l-o[ra Mosta komplew jimpressjonaw ta[t il-gwida tal-kow/ Steve D’Amato fejn din kienet it-tielet reb[a mill-a[[ar erba’ konfronti. Li jag[mluha fi/-Championship Pool huwa diffi/li [afna imma ]gur li bil-wirjiet tag[hom ma’ jixraqx li jisfaw relegati.
Balzan di]organizzati
Forsi wie[ed mill-aktar timijiet inkonsistenti filkampjonat huwa dak ta’ B’Kara. Mhux ta’ b’xejn li jinsab 19-il punt ta[t il-leaders Valletta. Pero’ din il-;img[a rajna lill-Istripes fil-forma tipika tag[hom b’log[ob aggressiv fejn ]gur li l-inklu]joni ta’ Mifsud Triganza g[enet mhux ftit sabiex l-attakk tjieb. L-a[[ar darba li B’Kara skurjaw erba’ gowls kien kontra {amrun f’Ottubru i]da ftit kienu dawk li stennew reb[a daqstant kbira kontra Balzan. Dawn tal-a[[ar kienu kisbu tliet reb[iet mill-a[[ar erba’ log[biet tag[hom u jinsabu pass il-bog[od minn post storiku fi/Championship Pool. Imma nhar il-{add dehru di]organizzati [afna u ming[ajr idejat. Sliema u Tarxien spi//aw il-konfront fi draw ta’ 1-1. Kienet log[ba li ftit offriet e//itament fejn dehru evidenti lproblemi li g[addejjin minnhom i]-]ew; na[at. Kemm g[al Sliema kif ukoll g[al Tarxien dan kien it-tieni draw konsekuttiv. Sliema huma prattikament /erti minn post fi/Championship Pool filwaqt li Tarxien ser ikunu firRelegation Pool fi sta;un tant di]appuntanti g[alihom. G[al Sliema g[amlu d-debutt Cilia u Bogdanovic filwaqt li Decesare kien nieqes flimkien ma’ Scerri, Mitev, Bezzina, Grech u Muscat. Fil-fatt fuq il-bank tas-Sliema kien hemm biss erba’ players. Mill-banda l-o[ra g[al Tarxien irritorna Costa wara sospensjoni ta’ ]ew; log[biet b’Sadowski u Sammut sospi]i.
Kollox f’sitt minuti
Il-mument li qajjem ferment f’Ta’ Qali s-Sibt li g[adda mal-ftu[ tat-tieni partita fejn Valletta kellhom l-arma ta’ Floriana u Marsaxlokk dik ta’ Mosta (ritratt> Trevor Sollars)
Finalment Mqabba kisbu tlett punti mportanti wara li g[elbu lil {amrun Spartans b’]ew; gowls fl-a[[ar sitt minuti tal-log[ba. Kienet log[ba bilan/jata minkejja li Mqabba kienu xi ftit superjuri. Telfa li kompliet tikxef iddifetti fit-tim ta’ {amrun, tim ie[or ma[kum minn inkonsistenza kbira. Telfa li wasslet ukoll g[ar-ri]enja ta’ Jesmond Zammit fejn l-Ispartans baqg[u fil-post ta’ qabel tal-a[[ar. Din kienet it-tnax it-telfa minn 19-il log[ba. Mqabba [adu ftit tan-nifs fejn jaspiraw li l-punti li qeg[din jakkwistaw ikunu bi]]ejjed biex i]ommu posthom mal-kbar.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Sport 29
It-tim tal-;img[a . Cassar (Marsaxlokk)
C
Minkejja li ;arrab [ames gowls il-goalkeeper ta’ Marsaxlokk /a[[ad lil Valletta b’diversi saves tajbin u kemm seta’ ]amm l-iskor rispettabbli. Goalkeeper ]ag[]ug[ li g[andu futur promettenti quddiemu. . Vandelanoite (Hibernians) L-akkwist tad-difensur J
Bel;jan kien wie[ed tajjeb mit-tim minn Ra[al :did fejn dan kompla sa[[a[ lit-tim immexxi minn Mark Miller. Minn ;img[a g[al o[ra dan il-player ta’ kwalità qed juri lveru potenzjal tieg[u.
Mazzitelli ta’ Mqabba fl-azzjoni ma’ Ryan Spiteri (ritratt> Alex Degabriele)
KUMMENTI WARA MQABBA 2-0 {AMRUN S.
Ma[kumin minn inkonsistenza – Jesmond Zammit (kow/ {amrun S.)
. Potezika (Mqabba)
M
Log[ba o[ra e//ezzjonali minn dan il-player Serb ta’ Mqabba fir-reb[a importanti li kisbu kontra {amrun. Rari g[amel ]ball tul id-disg[in minuta fejn g[en lit-tim immexxi minn Clive Mizzi jakkwista tliet punti prezzju]. . Doffo (Floriana)
P
Il-player Ar;entin ta’ Floriana hu wie[ed mill-aqwa players barranin li hawn filfootball lokali. Strumentali [afna g[al Floriana f’diversi po]izzjonijiet fejn Pablo kompla jikkonferma b’wirja o[ra tajba minkejja t-telfa xejn mistennija kontra Mosta. . Pulo ( Tarxien R.)
K
Tarxien [adu punt minn konfront delikat kontra Sliema. Ir-Rainbows jinsabu f’sitwazzjoni xejn feli/i imma jistg[u jqisu l-wirjiet li qed ikollu Pulo b[al punt po]ittiv b’mod partikulari g[allog[biet diretti li se jkollhom fit-tieni fa]i tal-kampjonat firRelegation Pool. . Failla (Hibernians)
Obinna Obiefule – player li qed i]omm l-appuntament mal-gowl g[al Mosta fl-azzjoni kontra Floriana (ritratt> Trevor Sollars)
l-mutur ta’ Hibernians li bil[idma kontinwa tieg[u qed ikomplu jsegwu lil Valletta fit-tentattiv li jiksbu r-reb[ tal-kampjonat. . Magro (Mosta)
K
Pedina importanti fit-tim immexxi minn Stephen D’Amato. Player ]ag[]ug[ li [afna mil-log[ob kreattiv ta’ Mosta hu bba]at fuqu. Kellu log[ba tajba o[ra f’konfront diffi/li kontra tim fil-forma, dak ta’ Floriana. Dominanti f’nofs il-ground. . Barbosa (Valletta)
W
F’dawn l-a[[ar ;img[at Barbosa g[al diversi drabi t[alla fuq il-bank. Fl-opinjoni tieg[i din kienet [asra konxju mill-kapa/itajiet tal-Bra]iljan li jg[aqqad [afna nofs ilground ta’ Valletta u jag[ti wkoll sa[[a fl-attakk Belti.
C
Failla kompla fejn [alla l;img[a li g[addiet. Dan ilmidfielder avvanzat qed ikollu sta;un e//ezzjonali fejn hu
J. Santos Silva (Birkirkara) L-eks player ta’ Vittoriosa
Stars u Sliema kellu wa[da
mil-log[biet li konna imdorrijin li naraw minnu. Kien kontinwament ta’ u;ig[ ta’ ras g[ad-difi]a avversarja fejn bil-;irjiet u l-crosses tieg[u [oloq paniku g[al Balzan. M
. Mifsud (Valletta)
L-attakkant ta’ Valletta u tat-tim nazzjonali Malti skorja tliet gowls mill-[amsa li skurjaw Valletta fir-reb[a kontra Marsaxlokk. Forsi fla[[ar ;img[at kienu [afna fosthom diversi supporters Beltin li bdew jiddubitaw mill-forma ta’ Mifsud i]da nhar is-Sibt tahom risposta. O
. Obiefule (Mosta)
L-eks player ta’ Marsaxlokk kien dak li rebba[ lil Mosta l-punti massimi mil-log[ba kontra Floriana. Xi [a;a li kien jonqoshom Mosta kien player li jsib l-appuntament mal-gowl u dan sabuh f’Obinna li qed ikun pre/i] ;img[a wara lo[ra.
“Ninsab iddi]appuntat [afna wara t-telfa tal-lum.” Hekk kienu l-ewwel kelmiet li lissen Jesmond Zammit fi tmiem illog[ba ta’ {amrun Spartans kontra Mqabba. Ta’ min jinnota li aktar tard Jesmond Zammit offra r-ri]enja tieg[u minn mal-klabb. “Kienet log[ba li ftit [loqna /ansijiet fejn ;ejna wkoll kastigati bil-gowl tag[hom sitt minuti mit-tmiem wara li kellna /ans tad-deheb li mmorru fil-vanta;; meta daqqa ta’ ras ta’ Ribeiro kienet salvata b’mod stupend mill-goalkeeper tag[hom. “Ippruvajna nwettqu reazzjoni wara l-gowl i]da wasal mill-ewwel it-tieni gowl tag[hom li qatlilna t-tamiet li stajna nsalvaw ir-ri]ultat.” Mistoqsi dwar i/-/ansijiet ta’ {amrun fir-Relegation Pool, Zammit ikkonkluda hekk: “It-tim tag[na ma[kum minn inkonsistenza kbira. G[ax meta tara li rba[na lil timijiet b[al Sliema, ]ammejna lil Hibernians fi draw kif ukoll lil Mosta li tant g[addejjin tajjeb b[alissa it-tim g[andu fejn ikun fidu/ju].”
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
30 Sport FORMULA 1
Sauber se jfittxu l-punti bis-C31 It-tim tal-Formula 1 Sauber ippre]enta l-karozza l-;dida g[all-2012 fix-xemx ti]re; ta’ Spanja bit-tim jipprova jinsa malajr it-tluq tad-direttur tekniku James Key u jittama f’konsistenza ta’ punti din issena. It-tim ba]at l-I]vizzera nhar il-:img[a [abbar li Key kien telaq biex jie[u kariga firRenju Unit ma’ kumpannija mhux identifikata. Il-karozza C31 li hu g[en ji]viluppa, kienet pre]entata fi/-/irkwit ta’ Jerez bissewwieqa Sergio Perez u Kamui Kobayashi jikxfu lkarozza quddiem numru ta’ fotografi f’jum sabi[. “Na[seb li g[andna tim qawwi. James kien fundamentali u mexxej tajjeb imma na[seb li g[andna persuni o[ra fit-tim li kapa/i jie[du l-kariga u t-tim ikun mag[qud,” qal il-Messikan Perez.“Ninsab fidu/ju] li t-tim se jkun qawwi [afna,” qal Perez li qed jistenna bil-[erqa t-tieni sta;un s[i[ tieg[u filF1. Il-kap e]ekuttiv tat-tim Monisha Kaltenborn qalet li Key se jibqa’ impjegat tasSauber g[al perjodu mhux determinat imma rrelazzjonijiet ma kienux tajbin dan l-a[[ar. “Kien hemm mumenti fejn i]-]ew; na[at [sibna li laffarijiet ma kienux qed ja[dmu. Is-sitwazzjoni hi ri]ultat ta’ dan kollu. Issa g[andna l-istruttura f’postha u ninsabu fidu/ju]i li din hi dik tajba li rridu mmexxu biha.” Is-Sauber li g[andhom magna Ferrari, spi//aw fisseba’ post overall is-sena lo[ra, tliet punti biss quddiem Toro Rosso. Perez kiseb 14-il punt u Kobayashi 30. “Irridu niksbu l-punti fuq ba]i regolari. Na[seb li din g[andha tkun wa[da mill-miri tag[na u rridu ntejbu
is-sewwieqa tas-Sauber l-:appuni] Kamui Kobayashi (xellug) u l-Messikan Sergio Perez quddiem il-karozza l-;dida C31-Ferrari waqt il-pre]entazzjoni fi/-/irkwit ta’ Jerez.
sostanzjalment il-klassifika tag[na. Hu wkoll importanti biex fejn hu possibli ntemmu l-kwalifiki fost l-ewwel g[axra,” qal il-fundatur tattim Petter Sauber. Il-kap disinjatur Matt Morris qal li l-karozza b’nose ‘ikrah’ merfug[, li issa hu komuni fil-karozzi din is-sena, bl-e//ezzjoni tal-McLaren, hi karozza evoluzzjonarja u rivoluzzjonarja partikolarment fuq wara tag[ha. “Ridna ntejbu fuq il-punti debboli li identifikajna fuq C30 imma fl-istess [in ridna n]ommu s-sa[[a.” L-E20 tal-Lotus
Tim ie[or li ppre]enta lkarozza tieg[u fi/-/irkwit ta’ Jerez fi Spanja g[al din issena, kien dak tal-Lotus li ppre]enta l-E20 permezz tarritorn tas-sewwieq Champion tad-Dinja Kimi Raikkonen, il-Bel;jan Jerome
Is-sewwieqa tal-Lotus F1 (mix-xellug) il-Finlandi] Kimi Raikkonen, il-Bel;jan Jerome d’Ambrosio u l-Fran/i] Romain Grosjean flimkien mal-karozza l-;dida E20.
d’Ambrosio u l-Fran/i] Romain Grosjean. Il-Finlandi] Raikkonen li se jkun qed jipprova lkarozza g[all-ewwel darba
llum, qal li l-bidliet li nnota b[alma huma l-ispoiler ta’ wara li ji//aqlaq (DRS) mhux se jkun problema g[alih li j[addimha u dan
g[aliex esperjenzah ftit jiem ilu fil-karozza tas-sena lo[ra. Hu qal li l-akbar differenza li sab fir-ritorn tieg[u huma t-tyres.
?IKLI}MU
Contador sospi] sentejn u jitlef it-Tour u l-Olimpjadi L-Ispanjol Alberto Contador ing[ata sentejn sospensjoni mill-Qorti talArbitra;; Sportiv (CAS) talli falla e]ami tad-doping matul it-Tour de France fl-2010. Dan [abbritu l-Unjoni Internazzjonali ta/-?ikli]mu. Contador, rebbie[ tat-Tour fl-2007, l-2009 u l-2010, instab [ati li [a s-sustanza anabolica clenbutarol u issa mistenni li jitte[idlu l-a[[ar titlu li reba[ li se jing[ata lil Andy Schleck talLussemburgu bil-Brittanniku Bradley Wiggins jitla’ fuq ilpodju fit-tielet post u r-Russu
Denis Menchov it-tieni. “Il-Qorti tat-tribunal sportiv tirrifjuta li tilqa’ largument, partikolarment dak li l-pre]enza tal-clenbutarol fil-kampjun tal-urina ta’ Alberto Contador kien minn konsum ta’ la[am kontaminat u tikkonferma l-po]izzjoni tal-UCI.” L-Unjoni Internazzjonali kienet appellat mal-WADA kontra d-de/i]joni talFederazzjoni Spanjola biex Contador jin[eles minn kull akku]a. Il-President tal-UCI Pat McQuaid qal, “Din hi
;urnata sewda g[all-isport tag[na. U[ud jistg[u ja[sbu li hi reb[a imma dan mhux kollox fil-ka]. M’hemmx rebbie[a meta ni;u g[addoping – kull ka], irrispettivament millkaratteristi/i tieg[u, hu wisq.” Contador li kien qed jistenna s-sentenza fid-dar tieg[u f’Pinto flimkien malfamilja u l-avukati tieg[u, issa mistenni jirritorna missospensjoni fis-6 ta’ Awwissu. L-Ispanjol ta’ 29 sena li mistenni jitlef ukoll it-titlu
tal-Giro d’Italia li reba[ fl2011, se jkun qed jitlef itTour de France din is-sena u anke l-Olimpjadi ta’ Londra. L-Ispanjol Oscar Pereiro kien l-a[[ar /iklist li ng[ata r-reb[a fit-Tour wara li rrebbie[ tat-ti;rija kien itte[idlu t-titlu min[abba doping fl-2006 meta lAmerikan Floyd Landis kien instab po]ittivi g[al testosterone. Contador, wie[ed mill[ames ir;iel li g[andu t-titlu fit-tliet tours kbar, hu kunsidrat b[ala l-aqwa /iklist tal-;enerazzjoni tieg[u.
Alberto Contador ikellem lill-media lbiera[ wara s-sospensjoni
IN-NAZZJON It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
Sport 31
Floriana jissospendu lil Christian Cassar
Malta se tilg[ab fil-Lussemburgu
Floriana FC issospendew g[al 28 ;urnata lill-midfielder Christian Cassar wara li dan irrifjuta li jkun parti missostituti fil-partita tas-Sibt li g[adda kontra Mosta li lGreens tilfu 2-1. Dan ikkonfermah ilPresident ta’ Floriana FC Johann Said waqt il-programm ‘Replay ikompli’ fuq Radio 101 ilbiera[. Said qal li Cassar deher quddiem il-kumitat u ammetta li ]balja waqt li l-kumitat kollu qabel unanimament li jissospendih g[al 28 ;urnata. “Christian iddispja/ih talli g[amel imma fl-iskwadra hemm 22 player u rridu
It-tim nazzjonali Malti se jkun qed jilg[ab partita ta’ [biberija kontra lLussemburgu fit-2 ta’ :unju ta[t it-tmexxija ta’ dak li g[andu jkun il-kow/ nazzjonali l-;did. Dan ikkonfermah il-Kap E]ekuttiv tal-MFA Bjorn Vassallo lbiera[. Hu qal ukoll li apparti l-partita kontra Liechtenstein fil-;img[at li ;ejjin f’Ta’ Qali, it-tim Malti se jilg[ab fil-Lussemburgu u mbag[ad g[andu partita o[ra ta’ [biberija f’pajji]na skedata g[al Awwissu kontra avversarju li g[ad irid ikun mag[ruf qabel jibdew l-impenji fitTazza tad-Dinja tal-2014.
nimxu ;ust ma’ kul[add. Ilkumitat kollu qabel li g[andhom jittie[du dawn il-passi u l-player fehem ukoll,” qal Said li sostna li g[andu fidu/ja assoluta f’Cassar. Vukanac ma’ Birkirkara
Id-difensur Serb ta’ 26 sena Nikola Vukanac irritorna u t[arre; ma’ Birkirkara bilpossibiltà li jiddebutta fi tmiem il-;img[a kontra Valletta l-{add. Dan dejjem jekk ikollu l-approvazzjoni tal-MFA wara li l-kuntratt kien depo]itat ilbiera[ stess. Vukanac li fl-ista;un li g[adda kien lag[ab ma’
Sultana jrid jibni l-fidu/ja fil-players Sultana qal li l-akbar prijorità g[alih se tkun li l-players jer;g[u jiksbu l-fidu/ja fihom infushom. “Qabel beda l-ista;un kont nemmen li bliskwadra li kellna stajna nkunu mal-ewwel sitta imma morna [afna ag[ar milli stennejna. Issa l-players iridu jesprimu l-pontezjal li g[andhom g[aliex nemmen li jistg[u jkunu ferm a[jar.” L-ewwel impenn ta’ Sultana se jkun kontra Sliema Wandererss fi tmiem il;img[a u qal li ma jidhirx li se jkollu problemi ta’ injuries u formazzjoni. Interessanti l-fatt li Sultana kien avvi/inat biex imexxi lill-Ispartans fil-5 ta’ Frar, ;urnata li ;;iblu memorji sbie[ g[ax fil-5 ta’ Frar tal2002 kien skorja l-isba[ goal fil-karriera b’rovexxjata kontra Floriana u fl-istess jum sena wara kiser ir-rekord talaktar goals skorjati kontra Marsaxlokk.
De Rossi jibqa’ ma’ Roma Il-midfielder ta’ AS Roma Daniele De Rossi li l-kuntratt li kellu mal-klabb tas-Serie A kien se jiskadi f’:unju u kien qed ji;i segwit minn bosta klabbs kbar fl-Ewropa, a//etta li j;edded il-kuntratt mat-tim tal-kapitali Taljana sal-2017. De Rossi li g[andu 28 sena
Christian Cassar
PREMIERSHIP
{AMRUN SPARTANS
Stefan Sultan lbiera[ kellu l-ewwel laqg[a tieg[u malplayers b[ala l-kow/ il-;did ta’ {amrun Spartans. Hu [a ttmexxija ming[and Jesmond Zammit li rri]enja wara t-telfa 2-0 kontra Mqabba l-{add. Sultana qal li din mhix esperjenza ;dida g[alih g[alkemm ir-responsabbiltà issa hi ikbar g[aliex it-tim se jkun kompletament f’idejh. Hu qal li l-moral tal-players mhux daqshekk g[oli b[alissa imma mil-lum se jibda xxog[ol fil-pitch bil-mira li jippruvaw jinqalg[u minn din issitwazzjoni prekarja li da[lu fiha. “Din il-kariga kienet qisha l-pass naturali li jmiss wara li issa ili g[axar snin fin-nursery. Kienet tkun isba[ u a[jar li kieku bdejt l-ista;un u f’po]izzjoni a[jar fil-klassifika. Issa li ;iet l-isfida ma stajtx ma na//ettax g[all-klabb li trabbejt fih u tant in[obb,” qal Sultana.
Birkirkara wara li ng[aqad mag[hom ming[and Vittoriosa Stars fl-2009, wara injury li kien sofra Ronnie Hartvig, re;a’ in;ieb malKarkari]i biex jimla l-vojt li [alla l-Olandi] Regillio Nooitmeer wara li dan intbag[at lura pajji]u min[abba l-atte;;jament negattiv li kien qed juri mal-iskwadra u wkoll min[abba xi injuries li kellu. Vukanac kien reba[ ilKampjonat ma’ Birkirkara flewwel sena tieg[u u mbag[ad kien ing[ata rrelease ;img[a wara tmiem lista;un li g[adda wara li ma la[aqx il-livell tal-ista;un ta’ qabel.
hu wkoll player importanti fittim nazzjonali Taljan immexxi minn Cesare Prandelli. IBRAHIMOVIC – Lattakkant }vedi] ta’ Milan Zlatan Ibrahimovic ;ie sospi] tliet partiti talli tke//a kontra Napoli u se jitlef il-partiti kontra Udinese, Cesena u Juventus. Milan se jappellaw.
Unur ie[or g[al Djokovic It-tennista Serb Novak Djokovic nru 1 fid-dinja kien ivvutat lIsportiv tas-Sena waqt il-Laureus Sports Awards f’serata ta’ premjazzjoni li saret ilbeira[ f’Londra u g[aliha attenda l-Prim Ministru Ingli] David Cameron. Fost il-[afna unuri li ng[ataw, il-Kenjana Vivian Cheruiyot reb[et l-unur ta’ Sportiva tas-Sena wara s-su//ess fil-5,000m u l-10,000m fil-kampjnati mondjali f’Daegu waqt li FC Barcelona ;ew ivvutati b[ala tim tas-sena.
Draw ie[or f’Anfield Liverpool u Tottenham spi//aw fi draw ming[ajr goals f’Anfield f’log[ba millPremiership Ingli], liema ri]ultat l-aktar li kkuntenta kien li]-]ew; timijiet ta’ Manchester li baqg[u maqtug[in fl-ewwel ]ew; postijiet. B’dan il-punt Tottenham, li kellhom [afna aktar millog[ob issa g[andhom 50 punt, 7 anqas mil-leaders Manchester City u [amsa ta[t Manchester United waqt li Liverpool baqg[u fis-seba’ post wara Arsenal bi draw ie[or mill-[afna f’darhom dan l-ista;un u fi tmiem il-;img[a jmisshom partita o[ra millaktar diffi/li g[and Manchester United. G[al Liverpool irritorna b[ala sostitut Luis Suarez li kien ;ej minn sospensjoni ta’ disa’ partiti.
Glen Johnson (lemin) ta’ Liverpool fi dwell ma’ Kyle Walker ta’ Tottenham
It-Tlieta, 7 ta’ Frar, 2012
32 Lokali
Ix-xog[lijiet li g[addejjin b[alissa fil-Mellie[a ri]ultat ta’ fondi tal-Unjoni Ewropea u tal-Gvern /entrali biex tissa[[a[ l-infrastruttura tat-toroq f’arterja importanti tat-toroq li tg[aqqad ukoll it-traffiku li jkun qed jaqsam bejn Malta u G[awdex, jinsabu f’fa]i delikata tant li dan l-a[[ar da[lu fis-se[[ arran;amenti ;odda tat-traffiku li jg[addi mill-Mellie[a. L-ewwel fa]i tax-xog[lijiet titlesta sa Mejju, filwaqt li g[al Ottubru mistenni jitlesta l-pro;ett kollu. (Ritratti> Michael Ellul)
Arran;amenti tat-traffiku kaw]a tax-xog[lijiet infrastrutturali kbar fil-Mellie[a Ix-xog[lijiet li qed isiru fil-bypass li twassal sa/-?irkewwa g[addejjin ;mielhom, fejn hu mistenni li l-ewwel fa]i tax-xog[ol titlesta sa Mejju, filwaqt li g[al Ottubru mistenni jitlesta l-pro;ett kollu. Biex ti;i mnaqqsa l-inkonvenjenza temporanja g[ar-residenti, saru wkoll xi arran;amenti tat-traffiku filMellie[a. L-unika vettura li tista’ tg[addi fid-direzzjoni ’l fuq minn Triq :or; Borg Olivier hi l-karozza tal-linja
bin-numru 41. Il-vetturi l-o[ra kollha jistg[u biss jin]lu, g[ad-direzzjoni ta/?irkewwa. Is-Sindku tal-Mellieha, Robert Cutajar, spjega lil IN-NAZZJON dwar il-pro;etti infrastrutturali kbar li g[addejjin fil-lokalità tal-Mellie[a. Hu qal li dan ix-xog[ol qed ji;i ffinanzjat mill-Unjoni Ewropea u l-Gvern /entrali. Filwaqt li Transport Malta hi inkarigata minnu u mhux il-kunsill lokali.
Is-Sindku spjega minn fejn jistg[u jg[addu s-sewwieqa biex jevitaw l-inkonvenjenza. Kull karozza tista’ tin]el ’l isfel minn Triq :or; Borg Olivier, imma lebda karozza ma tista’ titla’ ’l fuq. It-traffiku li ;ej mid-direzzjoni ta/?irkewwa jrid isegwi s-sinjali tat-traffiku li jg[addu mit-toroq tal-in[awi ta’ Popeye Village u dawk ta’ wara l-lukanda Seabank, li jag[tu jew g[a/-/entru talMellie[a min-na[a tal-iskola primarja talMellie[a, jew minn fejn il-barriera l-anti-
ka li twassal it-traffiku jo[ro; ’il barra mil-lokalità. B[alissa fl-istess zona tal-Mellie[a g[addejjin ]ew; pro;etti kbar. Dawn huma l-park tal-familja f’Selmun u //entru storiku tal-Mellie[a quddiem isSantwarju tal-Madonna tal-Mellie[a, f’Misra[ i]-}jara tal-Papa :wanni Pawlu II. Hawnhekk is-si;ar inqalg[u bil-permessi me[tie;a, u tpo;;ew fil-vi/inanzi tal-iskola primarja tal-Mellie[a.