2012_04_22

€ 0.50

www.media.link.com.mt

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

2107

Malta fuq quddiem nett g[all-importanza lill-ICT …fit-tieni post f’indi/i tal-World Economic Forum Il-Gvern Malti ;ie fit-tieni post fiddinja g[all-importanza li jag[ti litteknolo;ija tal-informazzjoni u lkomunikazzjoni (ICT) waqt li ;ie ttielet fid-dinja g[all-pjani /ari li g[andu biex jutilizza l-ICT [alli jtejjeb il-kompetittività tal-pajji].

Dan jo[ro; mill-Global Information Technology Report 2012 — Living in a Hyperconnected World, pubblikat dan ix-xahar millWorld Economic Forum (WEF) — rapport li jifli bir-reqqa u fid-dettall

Il-Maltin fost l-aktar fl-Ewropa li jfaddlu u jinvestu ...Pa;na 3 il-qag[da tal-pajji]i g[al dik li hi teknolo;ija tal-informazzjoni.

Fl-inidi/i ;enerali, mag[ruf b[ala Networked Readiness Index 2012, Malta ;iet fis-26 post minn 142 pajji] — post og[la minn dak miksub fl-

istess indi/i tas-sena li g[addiet meta kienet spi//at fis-27 post minn 138 pajji].

Dan l-indi/i hu maqsum f’g[axar taqsimiet: l-ambjent politiku u regolatorju; l-ambjent tan-negozju u

l-innovazzjoni; il-kontenut infrastrutturali u di;itali; laffordabbiltà; il-[iliet; l-u]u minn individwi; l-u]u g[an-negozju; l-u]u mill-gvern; l-impatt ekonomiku u limpatt so/jali.

■ L-a[jar scores Malta tiksibhom fit-taqsima dwar l-u]u tal-ICT millgvern. Dwar kemm il-gvern jag[ti priorità lill-ICT, Malta tikseb 6.1 (massimu 7) u ti;i fit-tieni post wara Singapore. g[al pa;na 2

Kunsillier Laburista ta’ Birkirkara jattakka anzjana f’Monte Carmeli minn Nathaniel ATTARD — nathaniel.attard@media.link.com.mt

L-awtoritajiet tal-Isptar Monte Carmeli kienu kostretti jag[mlu rapport lill-Pulizija wara li kunsillier Laburista attakka anzjana residenti f’wa[da mis-swali talkumpless St Jean Antide li jifforma parti minn dan lisptar.

Il-ka] se[[ f’{amis ixXirka filg[axija, u fih kien involut il-kunsillier Laburista ta’ Birkirkara John Mary Calleja, mag[ruf a[jar b[ala

{add fil-PL ma jista’ jwaqqaf lil Jason Micallef

L-awtoritajiet tas-Sala Santa Bernardetta fil-Kumpless St Jean Antide jag[mlu rapport lill-Pulizija dwar il-ka] li se[[ f’{amis ix-Xirka

Ara pa;na 4

Jimmy Calleja

Jimmy Calleja. Informazzjoni ta’ min joqg[od fuqha tg[id li dwar dan il-ka] sar rapport dettaljat mill-persuna

inkarigata mis-sala fejn kienet rikoverata din l-anzjana wara li membri tal-istaff irrappurtaw dak li ;ara.

L-attakk vjolenti li fih lanzjana sofriet ;rie[i u tben;il minn g[onqha ’l fuq, se[[ il{amis 5 ta’ April, bejn il-

5.30pm u s-5.45pm, fis-St Bernardette Ward f’dan lisptar. g[al pa;na 5

G{AWDEX

Tag[rif ;did dwar ir-rabtiet bejn il-Labour u l-Korea ta’ Fuq Tag[rif ;did dwar ir-rabtiet talPartit Laburista mal-Korea ta’ Fuq mistenni jixxandar fil-jiem li ;ejjin fuq NET Television.

Il-programm Anali]i tal-A[bar, li g[andu jixxandar nhar il-{amis li ;ej, fid-9pm, se jkun kollu dwar dak li g[adda bejn il-Labour u l-Korea Komunista fis-snin sebg[in, u x’rilevanza dan g[andu g[assitwazzjoni tal-lum.

F’din l-edizzjoni tal-programm, li

jitmexxa minn Roderick Agius, se jintwerew filmati u tixxandar intervista esklusiva, li tix[et aktar dawl fuq kemm il-Labour kien qrib ta’ Kim-il Sung u dwar politi/i laburisti li g[adhom sal-lum flog[la karigi fil-partit ■ Fil-[ar;a tal-{add li ;ej, il-mument se jkompli janalizza dak li jkun ixxandar fil-programm televi]iv.

Ara wkoll pa;ni 4, 6 u 7

Ji]diedu l-impjiegi fl-a[[ar erba’ snin G[al kull 100 persuna fl-impjieg f’G[awdex fl-2008, illum hemm ja[dmu 105 persuni. Dan ifisser li f’erba’ snin, minkejja l-effetti talkri]i ekonomika, G[awdex irnexxielu mhux biss i]omm limpjiegi li kellu, imma [oloq iktar.

Giovanna Debono, il-Ministru g[al G[awdex, f’konferenza tala[barijiet fi ;nien ;did f’Marsalforn, ilbiera[, fil-pre]entazzjoni tarrapport tar-raba’ sena [idma talGvern f’G[awdex f’din ille;i]latura, tat /ifri interessanti b’rabta mal-qasam tax-xog[ol

f’G[awdex fl-a[[ar snin.

Hija rreferiet g[all-[idma minna[a tal-ETC fit-ta[ri; tal-[addiema u biex din issib postijiet tax-xog[ol f’G[awdex, kif ukoll g[al skemi li g[enu biex anki f’G[awdex kompla jikber l-investiment u jitkattru limpjiegi.

Il-Ministru Debono tat [arsa wkoll lejn l-oqsma l-o[ra li fuqhom saret [idma fl-a[[ar snin, b’mod partikulari l-qasam tas-sa[[a u dak so/jali, l-ambjent, l-edukazzjoni, itturi]mu u l-qasam ekonomiku.

Id-dettalji f’pa;na 2

2 Malta fuq quddiem nett g[all-importanza lill-ICT minn pa;na 1

Malta ;iet fit-tielet post g[al kemm-il gvern g[andu pjan /ar ta’ implimentazzjoni fl-u]u talICT biex itejjeb il-kompetittività tal-pajji], u hu biss wara Singapore u l-Qatar.

Fl-istess [in Malta ;iet fissitt post fid-dinja g[al kemm ilgvern g[amel u]u tajjeb tal-ICT biex itejjeb is-servizzi li joffri filpajji]. :iet ukoll fis-seba’ post g[al kemm l-u]u tal-ICT g[en biex i//ittadini jkollhom a//ess a[jar f’servizzi ba]i/i (sa[[a, edukazzjoni, servizzi finanzjarji e//) Malta kienet dikjarata fis-sitt post g[ar-rata ta’ a//ess g[allinternet mill-iskejjel Maltin.

Fl-indi/i ;enerali tal-World Economic Forum — li fih Malta hi meqjusa mal-pajji]i ekonomi/i l-aktar avanzati fid-dinja — pajji]na ;ie fis-26 post u qabe] pajji]i kbar u avvanzati fosthom Spanja, l-Italja, il-Portugall, ilPolonja, il-Gre/ja u l-Bra]il, filwaqt li fost dawk li ssie[bu mag[ha fl-Unjoni Ewropea fl-1 ta’ Mejju 2004, hi biss l-Estonja li tg[addiha.

Dan ir-rapport tal-WEF ilu jkun pubblikat g[al dawn l-a[[ar 11-il sena u hu meqjus b[ala laktar wie[ed komprensiv u li jgawdi affidabbiltà g[al dak li hu l-kejl ta’ kemm l-ekonomiji talpajji]i huma m[ejjija g[alli]viluppi li qed ise[[u fil-qasam tal-ICT. In-Networked Readiness Index ikejjel kemm l-ekonomiji ta’ 142 pajji] qed jie[du vanta;; millICT u teknolo;iji o[rajn biex jitkabbru l-istess ekonomiji u, flistess waqt, itejbu l-livell talg[ixien tal-poplu.

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

AÓBARIJIET LOKALI

Enfasi fuq il-[olqien tax-xog[ol u t-titjib tal-kwalità tal-[ajja f’G[awdex Fl-a[[ar erba’ snin, il-[idma tal-Gvern f’G[awdex iffukat l-iktar fuq il-[olqien tax-xog[ol u t-titjib tal-kwalità tal[ajja.

Giovanna Debono, il-Ministru g[al G[awdex, qalet dan ilbiera[ filpre]entazzjoni tar-rapport tar-raba’ sena [idma mill-Ministeru g[al G[awdex.

G[all-konferenza tal-a[barijiet, fi :nien it-Tliet G[oljiet, Marsalforn – li mistenni jinfeta[ uffi/jalment fil-qrib – attenda wkoll l-Assistent Parlamentari Frederick Azzopardi (ritratt lemin).

Giovanna Debono kkwotat statistika interessanti b’rabta mal-qasam taxxog[ol f’G[awdex li turi li l-impjiegi fil-g]ira ]diedu fl-a[[ar erba’ snin minkejja l-effetti tal-kri]i ekonomika.

Minbarra l-fatt li llum hemm 105 [addiema f’impjieg g[al kull 100 [addiem f’impjieg erba’ snin ilu, Giovanna Debono qalet li lKorporazzjoni g[ax-Xog[ol u t-Ta[ri; (ETC) irnexxielha ssib 700 post taxxog[ol g[all-[addiema f’G[awdex, filwaqt li kellha talba minn min i[addem biex issibilhom 2,290 [addiem. Fl-istess ]mien, l-ETC [arr;et kwa]i 4,000 [addiem.

Hi qalet ukoll li mill-2008 sa issa kien hemm 700 omm li gawdew milliskema tat-tnaqqis ta’ sena mill-income tax g[aliex baqg[u fl-impjieg, filwaqt li sa issa kien hemm 230 sid ta’ negozju f’G[awdex li gawdew mill-iskema Microinvest.

Il-Gvern qed ikompli b’diskriminazzjoni po]ittiva favur G[awdex, anki fejn jid[ol dak li toffri lg]ira g[all-investitur barrani permezz tal-Malta Enterprise. Madankollu hi enfasizzat li l-gvern jg[in ukoll lillinvestituri Maltin u G[awdxin biex dawn ikomplu jo[olqu l-impjiegi filg]ira. Hi spe/ifikat li fiz-zona industrijali tax-Xewkija, hemm ja[dmu 470 [addiem.

Minbarra l-[idma favur il-[olqien talimpjiegi f’G[awdex, il-gvern [adem f’oqsma differenti, fosthom il-qasam tas-sa[[a u dak so/jali, l-edukazzjoni, lambjent, it-turi]mu u l-qasam ekonomiku b’mod ;enerali.

Hi rreferiet g[all-pro;etti tal-gvern flIsptar :enerali ta’ G[awdex, li saru fuq ]ew; binarji: dawk mil-lat infrastrutturali u dawk b’rabta mat-titjib tas-servizz tas-sa[[a f’G[awdex.

Fakkret li t-twaqqif tat-Taqsima tarRadjolo;ija, fissret li f’G[awdex bdew jing[ataw servizzi ;odda tas-sa[[a, fosthom is-CT Scan, fejn sa issa saru iktar minn 1,400 scan, u l-X-Rays li jistg[u jintbag[tu direttament fl-Isptar Mater Dei g[al konsultazzjoni.

Saru wkoll it-testijiet tal-mammografija, li sa issa fissru li madwar 500 mara g[amlu t-test b’xejn b[ala prevenzjoni mill-marda tal-kan/er f’G[awdex stess, u kien hemm numru ta’ nisa li indunaw li kellhom bidu ta’ kan/er f’fa]i bikrija.

Giovanna Debono [abbret li l-Gvern qed ja[dem biex fil-qrib jibdew isiru testijiet tal-bone density f’G[awdex, ukoll hekk kif di;à [ar;u s-sej[iet g[all-offerti.

B[alissa qed isir titjib fil-kuriduri talisptar, kif ukoll tisbi[ fis-swali. L-isptar illum hu differenti [afna fil-livell ta’ kwalità minn kif kien snin ilu.

Dwar il-qasam tal-edukazzjoni, Giovanna Debono semmiet il-bini ta’ skola ;dida sekondarja tas-subien u qalet li l-Ministeru g[al G[awdex g[addej bil-preparamenti tax-xog[ol me[tie; biex tinbena Sixth Form ;dida.

Madankollu, hi ]iedet li meta wie[ed jitkellem dwar dan il-qasam ma jistax

jinsa s-su//essi li qed jiksbu l-istudenti G[awdxin mil-lat akkademiku, kif ukoll il-fatt li dawn qed ji]diedu flUniversità ta’ Malta.

Illum hemm iktar minn elf student, id-doppju ta’ kemm kien hemm studenti G[awdxin 10 snin ilu. Hi rreferiet ukoll g[all-g[ajnuna finanzjarja addizzjonali li jag[ti l-Gvern lill-istudenti G[awdxin f’Malta, u semmiet li din illum kienet esti]a lill-istudenti G[awdxin flMCAST u fl-ITS li, g[all-ewwel darba, qed jing[ataw €400 kull tliet xhur.

Il-Ministru g[al G[awdex irreferiet ukoll g[all-[idma fit-twettiq talistrate;ija Eko-G[awdex, li hi marbuta wkoll mal-[olqien tax-xog[ol minbarra t-tisbi[ tal-ambjent.

Hi semmiet il-pro;etti tat-toroq prin/ipali li saru u li qed jitkomplew f’G[awdex b[alissa, kif ukoll pro;etti b’rabta mal-[olqien ta’ spazji pubbli/i g[all-familja, fosthom it-tisbi[ ta’ :nien Villa Rundle u l-istess :nien itTliet G[oljiet.

Irreferiet ukoll g[ar-restawr li g[addej b[alissa fuq is-swar ta/?ittadella u xog[ol ie[or f’siti o[rajn ta’ valur storiku, il-bidu tal-pro;ett ta]}ewwieqa Waterfront u t-tlestija talbi//erija, iktar reklamar li qed isir biex jippromovi lil G[awdex b[ala destinazzjoni turistika, il-bidla fittrasport pubbliku f’G[awdex u ]-]ieda ppjanata g[all-vetturi abbord il-vapuri tal-Gozo Channel.

IR-RIFINANZJAMENT TAL-KORPORAZZJONI ENEMALTA

Il-Gvern se jag[mel pre]entazzjoni lill-Oppo]izzjoni Il-Gvern nieda negozjati ma’ diversi banek u istituzzjonijiet biex il-Gvern jag[mel il-bidla me[tie;a firrifinanzjament tal-Korporazzjoni Enemalta biex ting[ata stabbiltà.

Dawn in-negozjati huma kollha lesti u saru wkoll il-kuntratti. Hu ppjanat li l-Gvern jag[mel ukoll pre]entazzjoni lill-Oppo]izzjoni Laburista dwar ilpjan kollu biex imbag[ad il-Parlament jintalab jag[ti l-approvazzjoni tieg[u.

Dan qalu l-Ministru Tonio Fenech fil-programm Anali]i tal-A[bar — imxandar fuq NET TV u mmexxi minn Roderick Agius — li ]ied li jekk ilKorporazzjoni Enemalta ma tkunx b’sa[[itha r-riskju jkun li l-pajji] ma jkollux l-ener;ija li g[andu b]onn.

“Importanti li nifhmu l-[tie;a b[ala pajji] li l-Korporazzjoni Enemalta tkun f’qag[da b’sa[[itha u sostenibbli,” tenna l-Ministru Fenech.

Il-Ministru Tonio Fenech qal li meta l-Gvern [a l-prekawzjoni biex inaqqas in-nefqa tieg[u dan g[amlu biex

jassigura li l-familji ma jkollhomx pi] akbar meta ji;u biex i[allsu l-kontijiet.

“Minn dak il-finanzjament li rnexxielu jnaqqas, il-Gvern se jkun jista’ jg[in lill-Enemalta biex tilqa’ lisfidi li g[andha ming[ajr ma jkunu perikolati l-postijiet tax-xog[ol filfabbriki u fil-lukandi waqt li jg[in lillfamilji,” fisser il-Ministru Fench.

L-ekonomista Joe F. X. Zahra qal li dan juri li l-Gvern g[andu fidu/ja filmod kif qed imexxi l-finanzi tal-pajji] mg[ejjun mis-sinjali ekonomici fl2010 u fl-2011 kontra dak li se[[ f’pajji]i o[rajn.

“Dan hu gvern li qed jara kif mi//ifri uffi/jali l-ekonomija g[adha qed tikber, bil-postijiet tax-xog[ol ikomplu ji]diedu waqt li jikkontrolla linflazzjoni u allura l-gvern qieg[ed f’po]izzjoni li jie[u de/i]jonijiet li jitolbu kura;; kif [a fil-ka] li ma jg[ollix it-tariffi tal-ener;ija.”

Filwaqt li Gejtu Vella, konsulent filqasam industrijali fisser din id-

de/i]joni li l-Gvern se jibqa’ jag[ti priortita` lill-postijiet tax-xog[ol, Joe F.X. Zahra ]ied li l-gvern qed jag[ti ser[an il-mo[[ lill-familji u lill[addiema u daqstant ie[or stabbiltà lil min jopera fl-industrija kemm talmanifattura kif ukoll tas-servizzi g[ax dan jg[in biex isir ippjanar fit-tul waqt li ti]died il-kompetittività. Hu ]ied li lpolitika tal-Gvern qed tag[ti ser[an tal-mo[[ lill-industrija biex tkompli tikber.

Tal-istess fehma hu Joe Farrugia, Direttur :enerali tal-Asso/jazzjoni ta’ Min I[addem li spjega kif id-de/i]joni tal-gvern li ma jg[ollix it-tariffi talener;ija minkejja prezzijiet internazzjonali ta]-]ejt g[olja tfisser ippjanar a[jar mis-sidien tan-negozju.

Kevin Borg, Direttur :enerali talKamra tal-Kummer/ qal li l-istabbiltà fit-tariffi tal-ener;ija tg[in [afna lillindustrija li tesporta kif ukoll is-settur tal-lukandi min[abba li jkunu marbutin b’budgets stretti [afna.

Joe F. X. Zahra qal ukoll li dde/i]joni tal-gvern qed tg[in lillindustrija biex tkun aktar kompetittiva, tesporta aktar jew tattira klijenti u konsumaturi internazzjonali biex jie[du servizzi minn Malta kemm f’dak li hu turi]mu kif ukoll oqsma o[ra.

Hu ]ied li l-Gvern qed jibg[at messa;; li se jie[u [sieb lill-familji Maltin imma wkoll qed jag[ti attenzjoni lill-kompetittività talindustrija minn fejn il-[addiema jsostnu l-g[ixien tag[hom.

Jaqbel ma’ dan Gejtu Vella li fisser id-de/i]joni tal-gvern b[ala messa;; qawwi tal-konsiderazzjonijiet li qieg[ed jag[ti lill-familji kif ukoll lillindustrija.

Id-Direttur :enerali tal-Asso/jazzjoni ta’ Min I[addem semma kif ilfatt li l-ispejje] g[all-familji u g[allindustrija mhux se jog[lew juri stabbiltà partikolarment meta jitqiesu /-/irkustanzi lokali u internazzjonali.

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

3

Il-Maltin fost l-aktar li jfaddlu u jinvestu fl-Ewropa St[arri; mag[mul mill-Kummissjoni Ewropea juri li l-persenta;; ta’ Maltin li jinvestu f’ishma, bonds u fondi ta’ investiment hu bejn it-tieni u s-sitt l-aqwa fl-Ewropa Hi [afna og[la r-rata ta’ Maltin li g[andhom investimenti b[al ishma u bonds milli hi r-rata tal-bqija tal-Ewropej.

Il-persenta;; ta’ Maltin li g[andhom investiment f’ishma ta’ kumpaniji, self tal-Gvern jew ta’ kumpaniji u units f’fondi ta’ investiment ti]boq sew il-medja Ewropea u dik ta’ pajji]i fost l-aktar sinjuri flEwropa.

Dan jirri]ulta minn st[arri; wiesa’ li g[amlet l-UE dwar ilprodotti u s-servizzi finanzjarji.

Dan l-ist[arri; sar fost 27,000 ru[ fil-pajji]i Ewropej kollha fosthom Malta biex ilKummissjoni Ewropea tara lkonsumaturi Ewropej kif jixtru s-servizzi finanzjarji.

Ir-ri]ultati tal-ist[arri; g[adhom kemm kienu pubblikati mill-Eurobarometer.

Mistoqsijin jg[idu x’tip ta’ investimenti u prodotti finanzjarji g[andhom, 21 filmija tal-Maltin qalu li g[andhom ishma ta’ kumpaniji jew bonds tal-Gvern jew ta’ kumpaniji. Din ir-rata ta’

Il-Bor]a ta’ Malta tat l-opportunità lil [afna Maltin biex jinvestu wkoll f’ishma ta’ kumpaniji, bonds tal-gvern u bonds ta’ kumpaniji privati

■ Fost l-aktar Ewropej li investew fl-a[[ar [ames snin ■ Il-Maltin ma tantx jidhru li huma [bieb tas-self Maltin b’investiment f’ishma jew bonds hi d-doppju talmedja Ewropea ta’ 11 fil-mija u hi s-sitt l-aqwa wa[da mis-27 pajji] tal-UE wara l-I]vezja, idDanimarka, il-Finlandja, lOlanda u r-Renju Unit.

Mit-twe;ibiet g[all-istess mistoqsija, imma din id-darba dwar il-fondi ta’ investiment, 16 fil-mija tal-Maltin qalu li g[andhom tifdil f’fondi ta’ investiment. Din ir-rata ta’ Maltin li g[andhom units f’fondi ta’ investiment hi kwa]i t-tripplu tal-medja ta’ 7 fil-mija tal-Ewropej u l-persenta;; ta’ Maltin li jfaddlu f’fondi ta’ investiment hu t-tieni l-aqwa flEwropa wara biss l-I]vezja.

Fi prodotti finanzjarji o[rajn li xtraw, il-Maltin qeg[din malmedja Ewropea flassigurazzjoni tal-[ajja u f’assigurazzjonijiet o[rajn.

Apparti li jfaddlu b’rati ferm

aqwa minn tal-bqija talEwropej, il-Maltin ma tantx huma [bieb tas-self.

Il-persenta;; ta’ Maltin li g[andhom self g[ad-dar hu ta’ 17 fil-mija, kemmxejn anqas mill-medja Ewropea ta’ 19 filmija, waqt li l-Maltin li g[andhom self personali huma 9 fil-mija, li huma anqas millmedja Ewropea ta’ 13 fil-mija bl-istess tip ta’ self.

L-ist[arri; tal-Kummissjoni Ewropea staqsa wkoll x’tip ta’ investimenti g[amlu u x’servizzi finanzjarji xtraw lEwropej matul l-a[[ar [ames snin. Hawn ukoll, il-Maltin jo[or;u tajjeb [afna anke fla[[ar [ames snin li matulhom id-dinja g[addiet minn taqlib finanzjarju qawwi. {dax fil-mija tal-Maltin investew f’ishma jew bonds fla[[ar [ames snin — rata kwa]i t-tripplu tal-4 fil-mija biss tal-

bqija tal-Ewropej li investew f’ishma jew f’bonds fl-a[[ar [ames snin. Ir-rata tal-Maltin li g[amlu dan it-tip ta’ investiment hi t-tielet l-aqwa flEwropa fl-a[[ar [ames snin wara l-I]vezja u d-Danimarka.

G[al dak li hu fondi ta’ investiment, il-Maltin li g[amlu dan l-investiment fla[[ar [ames snin kienu 8 filmija, erba’ darbiet ir-rata medja Ewropea ta’ 2 fil-mija ta’ dawk li investew f’fondi ta’ investiment. Ir-rata Maltija f’dan it-tip ta’ investiment fla[[ar [ames snin hi t-tieni laqwa fl-Ewropa wara l-I]vezja.

L-ist[arri; tal-Kummissjoni Ewropea sar fid-dawl talpolitika tal-UE li tag[mel aktar fa/li l-investiment u x-xiri ta’ servizzi finanzjarji f’suq wa[dani Ewropew.

Imma minn dan l-ist[arri; jirri]ulta li madwar il-pajji]i

kollha tal-UE, l-Ewropej jippreferu jixtru servizzi finanzjarji minn pajji]hom stess. Fil-fatt, 94 fil-mija talEwropej qatt ma xtraw l-ebda servizz finanzjarju minn barra pajji]hom u 80 fil-mija lanqas biss jikkunsidraw li jag[mlu dan fil-futur.

Il-Maltin g[andhom din listess fehma hekk li 84 fil-mija tal-Maltin jg[idu li ma jikkunsidrawx li jixtru xi servizzi finanzjarju minn barra.

Ir-ri]ultati ta’ dan l-ist[arri; juru wkoll kemm kienet siewja l-Bor]a ta’ Malta li kienet stabbilita kwa]i 20 sena ilu minn Gvern Nazzjonalista, li tat l-opportunità lil [afna Maltin li jinvestu direttament mhux biss f’kontijiet bankarji imma wkoll f’ishma ta’ kumpaniji, bonds tal-gvern u bonds ta’ kumpaniji privati.

Dan ir-ri]ultat juri wkoll x’potenzjal u]aw gvernijiet nazzjonalisti li kull meta ssellfu, g[amlu dan ming[and il-Maltin.

4

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

tag˙rif

Ta[dita dwar l-ortografija tal-Malti.

MUSEUM. Is-So/jetà tadDuttrina Nisranija, MUSEUM, tistieden lill-pubbliku g[al Symposium bit-tema Id-Dinja g[ad g[andha b]onn ix-xhieda talqaddisin, li se jsir nhar il-:img[a 27 ta’ April fis-7 p.m. fl-Iskola St Michael, Santa Venera.

L-Akkademja tal-Malti se torganizza sessjoni ta’ twe;ib g[all-mistoqsijiet tal-g[alliema dwar problemi pendenti fuq l-ortografija tal-Malti. Din se ssir nhar il-:img[a 27 ta’ April mill-5.30 p.m. sas-7 p.m. fi/-?entru Nazzjonali tal-Kurrikulu (NCC), il-{amrun, u se titmexxa minn Carmel Azzopardi. Lg[alliema tal-primarja u s-sekondarja m[e;;in jattendu u jistaqsu lmistoqsijiet tag[hom fuq l-ortografija Maltija. Qed isir appell biex kemm jista’ jkun il-mistoqsijiet jintbag[tu minn qabel b’email lil Carmel Azzopardi: info@akkademjatalmalti.com biex ikun jista’ jitkellem direttament dwarhom dakinhar tat-ta[dita. Lg[alliema jistg[u jistaqsu mistoqsijiet dak il-[in ukoll. L-attendenza hi bla [las u jista’ jattendi kul[add. Carmel Azzopardi hu l-President talAkkademja tal-Malti u kien g[alliem tal-Malti g[al [afna snin. Hu kittieb u jispe/jalizza fl-ortografija tal-Malti.

Island Sanctuary. Nhar il:img[a 27 ta’ April se ssir pasta night fil-Coniglio Bar & Restaurant, fit-8.30 p.m. Prezz: Kbar €12, tfal ta[t l-10 snin €9. Booking jista’ jsir b’email lil: islandsanctuaryfundraising @gmail.com jew bit-telefon 79018901.

Laqg[a ta’ Djalogu Ekumeniku.

Ikoni u Idoli hu t-titlu tal-laqg[a ta’ djalogu li se ssir nhar il-{amis 26 ta’ April. Christians Together in Malta (Mala Ecumenical Council) qed jistiednu lil kul[add jattendi. Illaqg[a s ssir bejn is-6 u s-7 p.m. f’St Andrew’s House, Triq l-Ifran, ilBelt. Persuni minn denominazzjonijiet insara differenti huma mistiedna jaqsmu l-fehmiet tag[hom dwar dan is-su;;ett.

Car Wash Weekend. Lamministrazzjoni u studenti tar-raba’ sena sekondarja tal-iskola Our Lady Immaculate tal-{amrun se jorganizzaw Car Wash Weekend f’Ta’ Qali, nhar is-Sibt 28 ta’ April mis-7 a.m. ’l quddiem u nhar il-{add 29 ta’ April mis-7 a.m. sat-8 p.m. b’risq il-Community Chest Fund.

Pasta Night. Organizzat b’risq isSorijiet tar-Rag[aj it-Tajjeb – Dar Mer[ba Bik, nhar il-:img[a 27 ta’ April mis-7 p.m. ’il quddiem f’Villa Lija, Main Street, {al Lija. Prezz: Kbar €10 u tfal ta[t l-10 snin €5.

antika tal-karozzi tal-linja ta’ {a]}abbar, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti ddemm, ;entilment mitlub i;;ib mieg[ek il-karta tal-identità.

{al Qormi. Il-Banda Anici se tag[mel mar/ briju] g[ada t-Tnejn 23 ta’ April f’jum il-festa litur;ika ta’ San :or; Martri u Jum is-So/jetà. Ilmar/ jibda fit-8.30 p.m. minn fuq izzuntier tal-knisja ar/ipretali ta’ San :or; Martri u jintemm quddiem ilKa]in tal-Banda Anici.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il{add se jsir ;bir ta’ demm bil-Mobile Blood Donation Unit mill-venda l-

it-temp illum It-temp> Il-bi//a l-kbira xemxi bi s[ab g[oli, li ji]died u jsir pjuttost imsa[[ab sa filg[axija. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif min-Nofsinhar g[ax-Xlokk, lokalment [afif g[al moderat kultant. Il-Ba[ar> {afif.

L-Imbatt> Baxx mill-Majjistral, li jsir baxx min-Nofsinhar.

L-Og[la Temperatura> 21˚C. Ix-Xita> f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0mm. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 643.6mm.

Ix-xemx> titla’ fis-6.21 u tin]el fis-19.40.

It-tlug[ tal-Lottu 32 – 2 – 3 – 8 – 22

spiΩeriji li jift˙u llum

VALLETTA: Collis Williams Pharmacy, 15 Triq ir-Repubblika; MARSA: Vivien Pharmacy, Triq Patri Magri; SANTA VENERA: St. Venera Pharmacy, 532 Triq il-Kbira San :u]epp; BIRKIRKARA: St. Helen Pharmacy, Triq Tumas Fenech; ILG}IRA: D’Argens Pharmacy, 330 Triq D’Argens; SAN :WANN: Medical Plaza Dispensing Chemists Cass-I-Mall Buildings, Vjal ir-Rihan; TAS-SLIEMA: Wales Pharmacy, 183 Triq Manwel Dimech; IKLIN: IlMehriez Pharmacy, 4 Triq Giovanni Curmi; MOSTA: St. Louis Pharmacy, Triq Cali; MELLIE{A: Mellie[a Pharmacy, 107 Triq George Borg Olivier; PAOLA: Fleming Pharmacy, 65 Triq {a]-}abbar; L-ISLA: Victory Pharmacy, 32 Triq il-Vitorja; FGURA: Fgura Pharmacy, Triq San Tumas; MARSAXLOKK: Pompei Pharmacy, 28 Xatt is-Sajjieda; {AL SAFI: Safi Pharmacy, St. John Str. c#w Bieb il-:arra Str.; {A}}EBBU:: Tal-Grazzja Pharmacy, Triq Fran;isk Farrugia; RABAT: Nova Pharmacy, 142 Triq il-Kulle;;; VICTORIA: Abela’s Pharmacy, 42 Triq G.P.F. Agius De Soldanis; NADUR: Nadur Pharmacy, Pjazza it28 ta’ April 1688.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

{add fil-Labour ma jista’ jwaqqaf lil Jason Micallef Il-mod kif Jason Micallef, b’diversi modi u f’g[add ta’ /irkustanzi qed juri lil kul[add li hu qed jiddomina fuq il-Mexxej Laburista Joseph Muscat, qed iwassal lil u[ud fil-core group tal-istess Joseph Muscat jurtaw ru[hom bil-kbir kif {ADD ma jista’ jwaqqaf lil dan l-eks Segretarju :enerali talpartit milli jibqa’ jag[mel dak li jfettillu.

Dawn l-individwi fil-core group ta’ Muscat, din il-;img[a nstemg[u jilmentaw li filwaqt li Muscat tant jiddiletta jg[id li rregoli u d-dixxiplina tal-partit jorbtu lil kul[add, fl-istess [in ma g[andhom effett ta’ xejn fejn jirrigwarda Micallef.

Sors qrib ferm ta’ Joseph Muscat u li jkun pre]enti g[al-laqg[at ta’ dan il-core group li jiltaqa’ fir-raba’ sular ta/-?entru Nazzjonali Laburista, instema’ jg[id li g[adu ma jistax jifhem x’hemm li verament qed jorbot idejn Muscat milli jie[u l-passi dovuti.

Kien hemm, pere]empju, il-ka] ta’ Brian Hansford, li [abta u sabta twaqqaflu lprogramm tieg[u Realtà fuq One Television u [add ma azzarda jdawwar id-de/i]joni ta’ Jason Micallef.

Mhux ta’ b’xejn li fil-kumpless tas-Super

One fil-Marsa, qed jirreferu g[al Jason Micallef b[ala ‘Il-King’ waqt li jg[addu titli dispre;;jattivi dwar il-Mexxej Laburista.

L-istess core group kien inkwetat [afna dwar il-mod li bih [adem it-tim ta’ Jason Micallef waqt l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali b’g[ajnuna diretta lil kandidati [bieb — u wkoll lil “[bieb tal-[bieb” — u blesklu]joni /ara ta’ o[rajn, b’mod li ;ab [afna tilwim serju (u f’/erti ka]i fid-dieher ukoll) wara li saru mag[rufa r-ri]ultati.

Sadattant Jason Micallef jibqa’ ju]a listazzjon televi]iv laburista biex ikompli jiddomina u jing[ata pubbli/ità u dan ukoll qed i;ib reazzjoni fost deputati u kandidati li qed isostnu li l-istazzjon tag[hom sar impenetrabbli jekk ma tkunx fil-good books ta’ Jason.

Dawn l-intri//i kollha qed iwasslu g[al [afna spekulazzjonijiet fir-rigward ta’ Jason Micallef li issa qed jidher dejjem aktar minn fuq waqt li prattikament jista’ jag[]el dak li jrid hu g[all-futur g[aliex [add fil-partit ma g[andu s-sa[[a jew ir-rieda li jiqaflu.

Ara l-karikatura f’pa;na 48

LEO BRINCAT U L-FTEHIM BEJN IL-GVERN LABURISTA U L-KOREA KOMUNISTA

Issa qed jipprova ja[sel idejh Hu relattivament fa/li g[adDeputat Laburista Leo Brincat li llum — 30 sena wara lftehim ‘infami’ bejn Malta u lKorea Komunista — jag[ti limpressjoni li hu ma kellu x’jaqsam xejn ma’ dak ilftehim u li juri ru[u xettiku g[al dik il-parti tal-ftehim li kienet torbot li]-]ew; na[at g[al segretezza stretta.

Hekk g[amel Leo Brincat nhar it-Tlieta li g[adda filprogramm Bondiplus li i//entra fuq laqg[a ‘sigrieta’ o[ra li saret ftit tal-;img[at ilu bejn il-Mexxej Laburista Muscat u l-Ambaxxatur talKorea ta’ Fuq g[al Malta.

Meta f’dan il-programm Leo Brincat kien konfrontat bil-fatti tal-ftehim bejn Malta u l-Korea ta’ Kim-il Sung li kien iffirmat l-ewwel minn Lorry Sant (Marzu 1982) u mbag[ad minn Alex Sceberras Trigona (Lulju 1982) hu ta limpressjoni li ma kienx jaqbel mal-klawsola tas-segretezza u li hu kien sa[ansitra kiteb pubblikament kontra tag[ha.

Leo Brincat, i]da, naqas milli juri x’kien kiteb u li jkun aktar spe/ifiku dwar dan. U hemm ra;uni. G[aliex ma jirri]ultax li hu fil-fatt kiteb kontra s-segretezza.

Kull ma kiteb kien artiklu f’it-Tor/a, il-{add ta’ wara li l-ftehim sigriet kien ]velat minn Eddie Fenech Adami waqt mass meeting Fuq ilFosos tal-Furjana f’Di/embru 1983, u f’dak l-artiklu bl-ebda mod ma kkundanna ssegretezza.

Leo Brincat kien sempli/iment qal li fil-Ba;it g[all-1984, f’pa;na 256, ilMinistru tal-Finanzi u dDwana kien ni]]el, b[ala g[otjiet in kind minn sorsi barranin, li r-Repubblika Demokratika tal-Poplu talKorea tat lit-Task Force ta’ Malta, armi, munizzjon u

Meta f’fuljett ta’ propaganda, Leo Brincat kien jifta[ar li kien jifforma parti minn delegazzjonijiet tal-Gvern u tal-MLP li, fost l-o[rajn, marru l-Korea ta’ Fuq

apparat militari stmati g[al Lm741,600.

Dan ifisser li b’dan il-mod, il-Gvern Laburista kien sempli/iment g[amel referenza vaga i]da bl-ebda mod ma ]vela l-kontenut talftehim u wisq aktar stqarr fiex kienu jikkonsistu dawn l-armi, munizzjon u tag[mir.

Ta min jg[id li filkumplament tal-artiklu tieg[u f’it-Tor/a tal-{add 11 ta’ Di/embru, 1983, Leo Brincat kien ikkritika lil Eddie Fenech Adami “g[al dak il-plejtu

kollu li g[amel dwar ilkoperazzjoni militari malKorea”.

F’dan l-istess programm, Leo Brincat stqarr li waqt li hu kien Segretarju Internazzjonali tal-Labour, qatt ma mar ilKorea ta’ Fuq. Jista’ jkun li hu personalment f’dik il-kariga ma marx il-Korea, i]da f’dak listess perijodu marru diversi delegazzjonijiet tal-partit u o[rajn qrib [afna tal-partit u allura ]gur li hu, b[ala Segretarju Internazzjonali talpartit, kien ikun involut u /ertament infurmat sew bihom.

I]da jekk illum jifta[ar li f’dak il-perjodu ma kienx mar il-Korea ta’ Fuq, mhux l-istess kien g[amel f’fuljett ta’ propaganda li bag[at lill-kostitwenti qabel wa[da mill-elezzjonijiet ;enerali li ikkontesta.

F’dan il-fuljett, Leo Brincat jifta[ar li “meta n[atar Segretarju Internazzjonali hu di;à kien g[amel sehem minn g[add ta’ delegazzjonijiet talGvern u tal-Partit ’il bog[od mix-xtut Maltin ;ewwa Strasbourg, Spanja, ilPortugall, il-:appun, il-Korea ta’ Fuq, ir-Repubblika talPoplu ta/-?ina, il-Jugoslavja, il-:ermanja tal-Lvant u lGema[erija Libjana”.

Mhux sew li issa, g[allkonvenjenza, Leo Brincat, jipprova ja[sel idejh minn din il-kwistjoni. Hu kien fil-qalba tal-partit meta l-Labour iffirma l-ftehim ‘infami’ malKorea ta’ Kim-il Sung u hu kien is-Segretarju Internazzjonali. Kieku tassew ma kienx jaqbel kellu jirri]enja fuq punt serju ta’ prin/ipju b[alma kienet dik ilklawsola tas-segretezza.

Mhux biss Leo Brincat ma rri]enjax talli baqa’ jikteb ;img[a wara l-o[ra fil-gazzetti Maltin, biex jelo;ja l-politika barranija tal-gvern ta’ Mintoff u jattakka l-[in kollu lil Eddie Fenech Adami li, wara kollox, kellu jkun hu biex jikxef lillgvern ta’ Leo Brincat dwar dak li g[amel mal-Koreani komunisti minn wara dahar ilpoplu.

Ara wkoll pa;ni 6 u 7

AÓBARIJIET LOKALI Meta ma jaslux bl-argumenti jinterrompu I]-]ew; edizzjonijiet talprogramm televi]iv Bondiplus li fihom kien diskuss ir-rapport tarraba’ sena [idma talgvern, kienu karatterizzati minn interruzjonijiet kontinwi tar-rappre]entanti laburisti.

Filwaqt li fl-ewwel programm din it-tattika kienet u]ata mid-Deputat Laburista Chris Cardona, fit-tieni wie[ed, imxandar nhar il-{amis li g[adda, kien imiss lill-politikant prin/ipjant Manwel Mallia li jag[mel b[al Cardona b’mod li ipprova ma j[allix lill-Ministru Chris Said iwassal ilfehma tal-Partit Nazzjonalista.

Chris Said, min-na[a tieg[u, mhux talli ma [alliex lil Mallia jil[aq lg[an tieg[u, talli ;arraflu l-argumenti fjakki li pprova jag[mel u kixef ilfaqar politiku ta’ Mallia u tan-nuqqas ta’ tag[rif anke ba]iku.

Filwaqt li Chris Said kellu fatti u /ifri biex isostnu l-argumenti tieg[u, Mallia wera li ma jaf xejn, pere]empju, kif ikun mag[ruf in-numru ta’ impjiegi ;odda li jin[olqu.

Ming[ajr dubju, i]da, il-prova ta’ kemm dan ilprin/ipjant hu wkoll pru]untu] politikament, waslet meta sejja[ ‘mostru’ il-Parlament il;did li kien disinjat minn Renzo Piano, wie[ed mill-aqwa periti fid-dinja.

5

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Il-kostituzzjoni hi riflessjoni tal-[ajja ta/-/ittadini Il-kostituzzjoni ta’ kwalunkwe pajji] g[andha tkun riflessjoni /ara tal-[ajja ta//ittadini li jkunu qed jg[ixu f’dak ilperijodu ta]-]mien.

Dan qalu Douglas Kmiec, l-eks Ambaxxatur Amerikan g[al Malta, meta kien qed jindirizza t-Tieni Forum tal-President, li sar ilbiera[ fil-Palazz tal-President u li kellu ttema, “Il-Kostituzzjoni ta’ Malta g[adha sservi l-[ti;iet tal-poplu?”

Fl-indirizz tieg[u, Kmiec issu;;erixxa li jekk isiru xi tibdiliet fil-kostituzzjoni Maltija, din g[andha tkun iqsar milli hi llum, waqt li enfasizza wkoll li kostituzzjoni b’sa[[itha g[andha tinkludi r-rispett lejn id-drittijiet umani, lejn il-fidi, il-familja, il-[addiema, kif ukoll in-newtralità.

Hu ssu;;erixxa wkoll li l-kostituzzjoni jkollha sezzjoni li tinkludi l-prin/ipji li hi mibnija fuqhom.

Il-forum beda b’indirizz mill-President George Abela, li rringrazzja lil dawk kollha li attendew g[all-forum u staqsa numru ta’ mistoqsijiet li xtaq li jkunu indirizzati waqt il-forum.

Fost l-o[rajn, hu staqsa jekk wasalx i]]mien li tinbidel il-kostituzzjoni jew isirux xi emendi hekk kif il-kostituzzjoni li g[andna ilha fis-se[[ mill-1964.

Hu fakkar f’emendi importanti li saru fla[[ar 48 sena, fost l-o[rajn il-bidla fil-li;i

Waqt il-Forum tal-President, ilbiera[, fil-Palazz Presidenzjali, il-Belt. Fir-ritratt jidher jitkellem il-Professur Roderick Pace

elettorali, li saret qabel l-Elezzjoni tal-1987 biex il-partit li j;ib l-akbar ammont ta’ voti jkollu d-dritt li jiggverna.

Kemm il-President kif ukoll Douglas Kmiec sellmu l-memorja ta’ Fr Peter Serrracino Inglott, li kien di;à wieg[ed lill-President li kien se jattendi g[al dan il-Forum.

Minbarra l-Professur Kmiec, il-forum kien indirizzat ukoll mill-Professur Roderick Pace, mill-Professur Dominic Fenech, minn Stefano Mallia, kif ukoll mill-Professur Ian Refalo.

Fost l-o[rajn kien hemm pre]enti xi membri mis-so/jetà /ivili, kif ukoll millkamp legali, inklu]i xi membri tal-

;udikatura, flimkien ma’ numru ta’ politi/i, fosthom il-Ministru Mario de Marco u d-Deputat Franco Debono millPartit Nazzjonalista, kif ukoll id-Deputati Laburisti Helena Dalli u Carmelo Abela.

Fost il-punti li qamu fid-diskussjoni kien hemm il-possibbiltà li tinbidel il-polza talvot fl-elezzjonijiet ;enerali, b’mod li jag[ti /ans aktar lin-nisa li jkunu eletti.

Dan, peress li l-persenta;; tan-nisa filParlament Malti hu baxx [afna meta mqabbel mal-kumplament tal-pajji]i flUnjoni Ewropea, u b’mod li millIndipendenza sal-lum, ma sar l-ebda progress biex dan in-numru ji]died.

G[ajb g[all-kunsillieri laburisti fin-Naxxar Il-Kumitat Sezzjonali PN Naxxar fi stqarrija ikkundanna l-a;ir irresponsabbli tal-kunsillieri Laburisti fin-Naxxar li f’konfoffa bejniethom kienu qed i[ejju biex itellfu l-laqg[at tal-kunsill lokali tag[hom.

Dan kien ]velat fil-[ar;a tal-{add li g[adda ta’ din il-gazzetta.

Il-kumitat tan-Naxxar qal li bil-barka talPartit Laburista, il-kunsillieri laburisti kienu qed jikkonfoffaw biex jippre]entaw numru ta’ mozzjonijiet li l-g[an a[[ari tag[hom ma kienx l-i]vilupp tal-lokalità jew l-g[ixien a[jar tarresidenti anzi propju biex itellfu milli jintla[qu dawn l-g[anijiet.

Fil-bdil ta’ ideat bejn l-istess kunsillieri kif la[jar iwettqu l-pjan tag[hom intu]a kliem dispre;;attiv fil-konfront tas-Sindku, liema kliem il-kumitat sezzjonali PN tan-Naxxar ikkundanna bl-aktar mod kategoriku.

Fl-istess [in il-kumitat sezzjonali [e;;e; biex l-interess tal-kunsillieri lokali kollha, irrispettivament f’isem min huma eletti, g[andu jkun dak favur kull resident tal-lokalità u ma ssirx distinzjoni bejn kulur jew ie[or.

“L-ebda [idma m’g[andu jkollha l-g[an li g[alih stqarrew li qed ja[dmu l-kunsillieri Laburisti, ji;ifieri dik li fl-a[[ar ikun hawn gvern immexxi mill-partit tag[hom,” ]iedet listqarrija.

Il-kunsill lokali mhuwiex ballun politiku li jintu]a g[all-gwadann personali jew xi partit imma g[odda biex ittejjeb l-g[ixien ta’ kull resident fil-lokalità.

“L-a;ir tal-kunsillieri tal-Labour hu ta’ g[ajb u jitlob sku]a formali kemm min-na[a tal-istess kunsillieri laburisti fin-Naxxar u wkoll millPartit Laburista nnifsu”, temm il-Kumitat PN tan-Naxxar.

Kunsillier laburista jattakka anzjana f’Monte Carmeli minn pa;na 1

F’[in minnhom membri talistaff semg[u wa[da mirresidenti tg[ajjat g[allg[ajnuna u meta marru jaraw x’;ara, sabu li ra;el li kien qed i]ur anzjana o[ra li wkoll hi residenti fl-istess sala, kien infexx fl-anzjana li kienet qed issejja[ g[all-assistenza, u attakkaha.

L-uffi/jal inkarigat mis-Sala Santa Bernardetta, fir-rapport tieg[u, kiteb li r-ra;el li wettaq l-aggressjoni hu qarib tal-anzjana li kien qed i]ur, u li kienet ma;enb l-anzjana li attakka.

Minn st[arri; ta’ din ilgazzetta jirri]ulta li dan irra;el kien il-kunsillier Laburista ta’ Birkirkara Jimmy Calleja u jidher li lanzjana li kien qed i]ur hi ommu.

Mhux mag[ruf x’wassal g[al din l-aggressjoni fuq din l-anzjana mill-kunsillier tal-

Partit Laburista. Fir-rapport tal-uffi/jal inkarigat mis-sala fejn se[[et din l-aggressjoni jing[ad li l-infermieri li kienu xog[ol u li marru jassistu lillvittma sabu lil Calleja “qed

jaqbad lir-residenta minn wi//ha u jhe]]e] lill-anzjana minn rasha” (Staff found the relative of the resident… grabbing… by the face and shaking her head).

In-Nursing Officer inkarigat mis-Sala Santa Bernardetta rrapporta mill-ewwel dak li kien ;ara lill-uffi//ju tad-Deputy Nursing Manager u kien anke kuntattjat immedjatament ittabib li kien on call li mar millewwel jinvista lill-pazjenta biex jara xi grie[i kellha.

Min[abba l-gravità tal-feriti li sab, it-tabib ta l-parir li l-g[ada filg[odu jkun kuntattjat ilkonsulent responsabbli minn din is-sala partikulari, u jsir rapport lill-pulizija.

L-g[ada filg[odu, fil-fatt,

il-konsulent tas-sala kien infurmat b’dak li kien ;ara, u kien hu li [a d-de/i]joni li dwar l-attakk fuq l-anzjana jsir rapport formali lillPulizija, waqt li hu wkoll mar jara lill-anzjana li sofriet lattakk tal-kunsillier Laburista.

Il-konsulent, jg[id irrapport im[ejji mill-NO tassala, i//ertifika l-feriti li kellha l-anzjana ka;un ta’ dan l-attakk fuqha.

Jidher li l-Pulizija marret flIsptar Monte Carmeli u tkellmet mal-anzjana li kienet aggredita, li min-na[a tag[ha ikkonfermat il-ver]joni talistaff tas-sala dwar dak li g[addiet minnu imma g[al xi ra;uni dde/idiet li ma titlobx li jittie[du passi legali fil-Qorti kontra l-kunsillier Laburista, u sostniet li twissija lil Calleja kienet tkun bi]]ejjed. il-mument jinsab infurmat li fid-dawl ta’ dak li ;ara, lawtoritajiet tal-Isptar u tas-

sala /aqilqu lil omm ilkunsillier Laburista lejn sala o[ra biex ikun ]gurat li ma jer;ax ikun hemm problemi meta l-kunsillier Laburista jer;a’ jmur i]ur lil ommu.

Minkejja li l-aggressur f’dan il-ka] hu kunsillier talPartit Laburista, s’issa l-PL ma qal xejn dwaru u ]ammu mistur. Mhux mag[ruf lanqas jekk [ax passi kontra lkunsillier tieg[u, u jekk [a, x’azzjoni ttie[det.

Heinz Fischer

}jara statali mill-President tal-Awstrija Heinz Fischer, il-President tal-Awstrija, se jag[mel ]jara statali f’Malta bejn it-Tlieta u l-{amis li ;ejjin.

Matul i]-]jara tieg[u, ilPresident Fischer se jkollu ta[ditiet mal-President u mal-Prim Ministru waqt li ssirlu ]jara ta’ kortesija mill-Kap tal-Oppo]izzjoni.

L-Awstrija, b[al Malta, hi membru tal-Unjoni Ewropea u g[andha g[add ta’ investimenti f’pajji]na.

Il-President Fischer ilu jokupa din il-kariga minn Lulju 2004.

FOCUS 101 Il-lum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

— Anali]i tal-gazzetti tal-{add Imexxi> Mistednin>

Noel Muscat Philip Mifsud Alex Perici Calascione

6

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

ANNIVER SARJU

7

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

EKU TA’ FTEHIM SIGRIET IFFIRMAT 30 SENA ILU G[adhom sal-ium fil-qalba tal-partit ta’ Joseph Muscat

Il-Korea Komunista bag[tet l-armi biex jintu]aw kontra l-Maltin Fl-a[[ar jiem kien g[addej b’sa[[tu l-argument dwar ir-relazzjonijiet mill-qrib li l-Partit Laburista fil-gvern kellu mal-Korea ta’ Fuq — dik il-parti tal-Korea li hi mmexxija minn dittatorjat komunista.

Dan is-su;;ett ma qamx biss wara lkontroversja dwar x’verament intqal f’laqg[a li l-Mexxej Laburista Joseph Muscat kellu malAmbaxxatur Korean fil-bidu ta’ din il-;img[a i]da wkoll g[aliex propju ftit tal-;img[at ilu — e]attament fil-25 ta’ Marzu li g[adda — kien ja[bat it-tletin anniversarju minn dak il-ftehim infami li kien iffirmat fil-mo[bi bejn il-Gvern Laburista Malti u r-re;im tad-dittatur Kim-il Sung.

Permezz ta’ dak il-ftehim, il-pulizija u ssuldati Maltin ing[ataw armi u munizzjon Koreani, minn wara dahar il-poplu, u dan meta fil-pajji] kien hawn ferment qawwi kontra lGvern Laburista li kien qed imexxi kontra rrieda tal-poplu kif espressa f’elezzjoni ;enerali.

Kien infatti tliet xhur biss wara li l-Partit Nazzjonalista kien reba[ l-Elezzjoni :enerali tal-1981 — b’ma;;oranza ta’ kwa]i 51 fil-mija

li sar dan il-ftehim minn Gvern Laburista li bi tbag[bis mad-distretti kien irnexxielu jirba[ numru akbar ta’ si;;ijiet fil-Parlament.

Minflok ma g[amel dak li suppost kellu jag[mel — ji;ifieri li jirrifjuta li jiggverna u jsejja[ elezzjoni o[ra — il-Partit Laburista baqa’ jmexxi kontra r-rieda tal-poplu anke b’aktar arroganza u disprezz milli kien wera fis-snin ta’ qabel. U biex ikun /ert li jibqa’ j]omm il-poter a kwalunkwe kost, ried isa[[a[ il-‘forzi tal-ordni’ b’tag[mir li ju]aw id-dittaturi meta ji;u b’dahrhom mal[ajt.

Il-ftehim bejn il-Gvern Laburista u l-Korea Komunista kellu artiklu partikulari li kien jorbot li]-]ew; na[at li ja[bu dan il-ftehim mill-poplu tag[hom u lil pajji]i terzi.

Barra armi u munizzjon, il-Koreani kienu ntrabtu li jibag[tu, kif fil-fatt g[amlu, instructors biex i[arr;u lill-pulizija u lis-suldati Maltin kif ‘jikkontrollaw’ il-folol u dwar kif kellhom isiru l-interrogazzjonijiet.

Dan kien l-aktar ftehim ta’ g[ajb li qatt iffirma pajji]na.

Alex Sceberras Trigona

—

Il-Prim Ministru Duminku Mintoff f’laqg[a mad-dittatur Kim-il Sung fi Pyongyang f’wa[da min-numru kbir ta’ ]jarat li esponenti laburisti kienu jag[mlu fil-Korea biex jiltaqg[u ma’ Kim-il Sung

Il-Labour kien bi [;aru favur Kim-il Sung Il-parti tal-ftehim fejn jing[ad kemm kellhom jing[ataw armi u munizzjon Koreani lill-Gvern Laburista

Sehem Lorry Sant fil-ftehim …kien da[[lu Alex Sceberras Trigona

Il-‘prokura’ ministerjali iffirmata minn Alex Sceberras Trigona biex Lorry Sant jiffirma, f’isem Malta, il-ftehim infami mal-Korea ta’ Fuq

Ftehim bejn pajji] u ie[or normalment ikun iffirmat mill-Ministri tal-Affarijiet Barranin rispettivi, i]da fl-ewwel ftehim bejn Malta u lKorea, iffirmat fil-25 ta’ Marzu 1983, tidher ilfirma tal-Ministru Lorry Sant g[an-na[a ta’ Malta.

Forsi [afna jistaqsu g[aliex se[[ dan.

Dak i]-]mien, e]att mat-t[abbir tar-ri]ultat pervers tal-Elezzjoni :enerali 1981, il-Prim Ministru Dom Mintoff kien [atar il-Kabinett tieg[u u fil-karigi ta’ Ministri tal-Intern u talAffarijiet Barranin kien innomina lil Lorry Sant u Alex Sceberras Trigona rispettivament.

B[ala Ministru tal-Intern, Lorry Sant kellu ta[t idejh it-tmexxija tal-Pulizija li dik il-[abta kienet tintu]a biex ixxekkel lill-partitarji nazzjonalisti fil-[afna attivitajiet tal-massa organizzati mill-PN u biex tintimida lil min ikun qed jipprotesta kontra l-azzjoni tal-Partit Laburista li ried jg[affe; fuq ir-rieda tal-poplu.

U filwaqt li Sceberras Trigona, b[ala Ministru

tal-Affarijiet Barranin, kien g[addej b’negozjati sigrieti mal-Korea ta’ Fuq g[all-akkwist ta’ ammont kbir ta’ armi u munizzjon u s-servizzi ta’ instructors Koreani, il-pulizija ta’ Lorry Sant kienu se jkunu l-‘benefi/jarji’ ta’ dawn ‘lg[otjiet’ Koreani.

Kien f’dan il-kuntest, li Alex Sceberras Trigona, kien iffirma prokura ministerjali biex “l-Onorevoli L. Sant MP, Ministru talIntern, jiffirma f’isem il-Gvern tarRepubblika ta’ Malta, ftehim bejn il-Gvern tar-Repubblika ta’ Malta u l-Gvern tarRepubblika Demokratika tal-Poplu talKorea, Dwar Offerta b’Xejn ta’ G[ajnuna Militari lir-Repubblika ta’ Malta mirRepubblika Demokratika tal-Poplu talKorea”.

Dawn i]-]ew; Ministri tal-Gvern Laburista, a;ixxew bil-[abi f’dan il-ftehim li kien jolqot direttament lill-poplu g[aliex l-effetti tieg[u kellu jbatihom l-istess poplu.

Il-ftehim bejn Malta u l-Korea ta’ Fuq, iffirmat 30 sena ilu, ma ;iex b[al sajjetta fil-bnazzi i]da kien ri]ultat ta’ snin twal ta’ namrar bejn il-Partit Laburista, fil-gvern sa mill-1971, u l-Korea Komunista mmexxija minn wie[ed mill-akbar dittaturi li qatt rat id-dinja: Kim-il Sung.

Numru kbir ta’ delegazzjonijiet laburisti u talGvern Laburista, kienu jmorru regolarment Pyongyang u sa[ansitra l-Labour kien stabbilixxa relazzjonijiet diplomati/i ma’ dak il-pajji].

Il-qofol ta’ din il-qrubija ta’ Malta mal-Korea ta’ Fuq, wasal fl-1985 meta l-Gvern immexxi minn Karmenu Mifsud Bonnici kien ta l-og[la onorifi/enza Maltija, :ie[ ir-Repubblika, liddittatur Korean Kim-il Sung.

Fatt li kien ;ab disprezz fuq pajji]na, u irridikolana f’g[ajnejn id-dinja, kien meta fis-6 ta’ Awwissu 1984, Agatha Barbara, b[ala President ta’ Malta, u Duminku Mintoff, Prim Ministru, kienu kitbu poe]ija ta’ elo;ju g[al Kimil Sung li fiha jonorawh u jfa[[ru l-‘kwalitajiet’ tieg[u.

“… u min jista’ jemmnek li int favur il-libertà meta tag[ti ‘:ie[ ir-Repubblika’ u tibg[at poe]iji ta’ tif[ir lil Kim-il Sung,

b’ru[u u b’;ismu kontra d-d[ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, qatt ma /a[ad il-passat ‘inglorju]’ tieg[u fil-Labour u hu kunsidrat b[ala l-konsulent ewlieni ta’ Joseph Muscat fejn g[andhom x’jaqsmu relazzjonijiet internazzjonali.

Mhux mag[ruf jekk hux se jkun qed jikkontesta l-elezzjoni ;enerali li jmiss.

Post Sceberras Trigona

Il-ftehim bejn Malta u l-Korea ta’ Fuq imsemmi fil-Programm Elettorali tal-PN (1987) tal-1987, kien qal dan:

Sceberras Trigona

Leo Brincat

Fuq il-lemin tidher il-poe]ija ta’ Barbara u Mintoff ad unur id-dittatur Kim-il Sung.

Il-Partit Nazzjonalista qatt ma waqaf jiddi]approva r-relazzjonijiet tal-Gvern Laburista u lKorea Komunista.

Fil-Programm Elettorali tieg[u

L-‘arkitett’ tal-ftehim sigriet bejn Malta u l-Korea Komunista, mhemm l-ebda dubju li kien Alex Sceberras Trigona li kien g[adu kemm in[atar minn Mintoff b[ala Ministru tal-Affarijiet Barranin wara r-‘ri]ultat pervers’ tal-Elezzjoni :enerali ta’ Di/embru, 1981.

Sa minn snin qabel dik il[atra, Sceberras Trigona kien is-Segretarju Internazzjonali tal-Partit Laburista, kariga li re;a’ beda jokkupa wara tant snin, appena Joseph Muscat sar il-Leader tal-Labour, erba’ snin ilu.

B[al dak i]-]mien, illum Sceberras Trigona ji;ri ma’ Joseph Muscat kull meta ssir xi ]jara barra minn Malta mill-Mexxej Laburista u jattendi g[all-aktar laqg[at importanti fi [dan il-partit.

Sceberras Trigona, li kien

dittatur mill-aktar kiefer li hawn fid-dinja, u tasal biex tag[mel ftehim militari mieg[u li ]]ommu mo[bi mill-poplu tieg[ek^”

b[ala Segretarju Internazzjonali tal-Partit Laburista kien [adu Leo Brincat li llum hu wie[ed mix-Shadow Ministers ewlenin ta’ Joseph Muscat.

Fil-kariga ta’ Segretarju Internazzjonali tal-MLP, Leo Brincat kien iddefenda biss[i[ il-ftehim ta’ Malta malKorea ta’ Fuq u tul i]-]mien tieg[u f’din il-kariga kien bag[at numru ta’ delegazzjonijiet lejn dak ilpajji].

Leo Brincat kien promoss g[al Segretarju Parlamentari fil-gvern ta’ Karmenu Mifsud Bonnici u baqa’ fil-front bench tal-Labour kemm ta[t Alfred Sant kif ukoll ta[t Joseph Muscat.

Leo Brincat

Fi]-]mien li kien Segretarju Internazzjonali Laburista, Leo Brincat kiteb g[add kbir ta’ artikli fl-istampa lokali biex isostni l-politika barranija tal-Gvern Laburista, inklu]a dik fil-konfront ta’ pajji]i mill-blokk komunista.

8

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

San Publju fil-Furjana tifta[ l-ista;un tal-festi Il-festa ta’ San Publju li qed tkun /elebrata llum filFurjana tifta[ l-ista;un talfesti f’Malta u G[awdex.

Din il-festa, li tkun /elebrata kull sena ]ew;t I[dud fuq l-G[id, tfakkar ilmartirju tal-ewwel Isqof ta’ Malta.

Il-Quddiesa tal-festa titmexxa mill-Ar/isqof Pawl Cremona u tibda fid-9.15 am.

G[aliha jkunu pre]enti, fost lo[rajn, il-President ta’ Malta u s-Sinjura Abela u l-Prim Ministru u s-Sinjura Gonzi.

Wara l-Quddiesa jsir irri/eviment annwali fil-Ka]in tal-Banda Vilhena li matulu jsir id-diskors tal-okka]joni mill-President ta’ Malta.

Il-pur/issjoni bil-vara artistika ta’ San Publju to[ro;

Titnieda kampanja ta’ tilqim kontra l-Leishmanjo]i fil-klieb Veterinarji Maltin dan la[[ar attendew lecture f’Palazzo Capua dwar li]vilupp ta’ tilqima kontra lLeishmanjo]I tal-klieb.

Il-lecture kien organizzat minn Serolf Trading Agency Ltd., importaturi spe/jalizzati ta’ prodotti tassa[[a tal-annimali, u sar flokka]joni tat-tnedija ta’ tilqima g[al kontra lLeishmanjo]i tal-klieb f’Malta.

Dan hu l-uniku va//in li qatt kien prodott g[al dan liskop u kien ]viluppat minn Virbac Animal Health, manifatturi globali ta’ medi/ini u va//ini veterinarji.

Dr. Savvas Mouzouras u Dr. Sofia Loukeri, Direttur Mani;erjali u Mani;er Tekniku ta’ Virbac Greece rispettivament, iddeskrivew il-passi li wasslu biex fl2001 in[oloq b’su//ess dan il-va//in wara 20 sena ta’ ri/erka.

Il-Leishmanjo]i tal-klieb hi marda potenzjalment letali u tin;arr prin/ipalment mis-sand fly, li tista’ wkoll tg[addi l-parassita millannimali infettati g[an-nies.

Malta hi kunsidrata ]ona endemika, b’riskju kbir ta’ infezzjoni fil-klieb.

Vi]ti regolari g[and ilveterinarji u va//inazzjoni tal-klieb u l-;riewi ta’ kull razza li g[andhom ’il fuq minn sitt xhur jg[inu biex ikun evitat it-tixrid ta’ din ilmarda.

San Publju

mill-knisja Ar/ipretali talFurjana g[all-[abta tas-6.45 pm u ddur mat-toroq ewlenin tal-lokalità biex tirritorna filknisja fl-10.30 pm.

Sadattant ilbiera[ filg[axija, fl-okka]joni ta’

din il-festa, eluf ta’ Maltin attendew g[all-Festival tanNar tal-Art madwar il-Fosos li jkun organizzat kull sena mill-Kunsill Lokali talFurjana.

Fil-festival tal-biera[ — li din is-sena ma kienx wie[ed fil-forma ta’ kompetizzjoni — [adu sehem erbatax-il kamra tan-nar mill-G[arg[ur, {al Qormi, il-Kalkara, ilMosta, l-Imqabba, Bir]ebbu;a, in-Naxxar, {al Safi, l-G[arb, {a]-}ebbu;, i]-}urrieq u l-Gudja.

Dan il-festival isir blg[ajnuna u l-kollaborazzjoni tal-Awtorità Maltija tatTuri]mu u tal-Ministeru talIntern u l-Affarijiet Parlamentari. G[alih jattendu wkoll eluf ta’ turisti.

A{BARIJIET LOKALI

Anzjan Ingli] jitlef [ajtu waqt li kien qed jog[dos fi/-?irkewwa

Anzjan Ingli] ta’ 73 sena tilef [ajtu tra;ikament fl-Isptar Mater Dei wara li spi//a f’diffikultajiet waqt li kien qed jog[dos ’il barra mi/?irkewwa.

Il-ka] se[[ fil-11.30 tal-biera[ filg[odu, meta l-Ingli], flimkien ma’ sie[bu Ungeri] ta’ 32 sena, kien qed jog[dos fl-in[awi talMarfa, fejn jitrakka l-vapur ta’ G[awdex.

Jidher li g[al xi ra;uni, l-Ingli] sab ru[u f’diffikultà waqt li kien qed jog[dos, u sie[bu pprova jag[tih l-ewwel g[ajnuna. Irri]ulta li huma sabu rwie[hom f’diffikultà, tant li ]ew; ambulanzi kellhom jaslu fil-post biex jie[du ]-]ew;t ir;iel l-Isptar Mater Dei. Aktar tard, i]da, l-Ingli] ta’ 73 sena tilef il-;lieda kontra l-mewt.

L-Ungeri], min-na[a l-o[ra, intbag[at id-dar wara li ng[ata kura medika fl-isptar.

Bil-ka] kien infurmat il-Ma;istrat tal-G[assa Antonio Mizzi, li [atar diversi esperti biex jassistuh fl-inkjesta, waqt li l-Pulizija g[adha qed tinvestiga.

€105 miljun mill-Gvern f’g[ajnuna lill-iskejjel tal-Knisja Matul l-a[[ar erba’ snin, il-Gvern g[adda €105 miljun f’g[ajnuna lill-Iskejjel tal-Knisja b[ala parti mill-ftehim bejn il-Knisja u l-Istat, li kien rivedut dan l-a[[ar.

Dolores Cristina, il-Ministru tal-Edukazzjoni u x-Xog[ol, qalet dan ilbiera[ waqt konferenza flokka]joni tal-10 Anniversarju mit-twaqqif talAsso/jazzjoni tal-:enituri tat-Tfal li Jattendu flIskejjel tal-Knisja.

Dolores Cristina qalet li l-pro/ess talkonsultazzjoni dwar ir-riforma tal-qafas talKurrikulu Nazzjonali ilu g[addej tmien xhur u g[adu miftu[. Sal-lum, di;à saru 20 laqg[a pubblika, u fi ftit ;img[at o[ra se jitfassal iddokument finali.

Il-Ministru Cristina qalet li l-proposti mressqa qed ikunu evalwati u l-qafas tal-Kurrikulu Nazzjonali jag[ti importanza lil erba’ aspetti partikulari, li jinkludu lill-;enituri, lill-istudenti u lill-iskejjel.

Dawn huma r-rabta bejn id-dar u l-iskola, il-

parte/ipazzjoni tal-;enituri fl-attivitajiet u fit-tfassil tal-politika edukattiva tal-iskola, u l-involviment tal;enituri, u t-tag[lim tul il-[ajja g[all-genituri stess.

Dwar ir-riforma fl-edukazzjoni, Dolores Cristina qalet li fl-a[[ar snin ]diedet is-siner;ija bejn liskejjel tal-istat, tal-Knisja u l-Indipendenti, u lma;;oranza tal-iskejjel tal-Knisja u l-Indipendenti qed jipparte/ipaw mal-iskejjel tal-Istat f’dan le]er/izzju.

Il-Ministru tal-Edukazzjoni fa[[ret il-[idma talg[aqdiet volontarji, fosthom l-g[aqdiet tal-;enituri, b[alma hi l-Asso/jazzjoni tal-:enituri tat-Tfal li Jattendu fl-Iskejjel tal-Knisja. Hi qalet li dawn lg[aqdiet jag[mlu [afna xog[ol ta’ lobbying biex it-tfal jil[qu l-milja tag[hom.

Doreen Camilleri, il-President tal-Asso/jazzjoni, qalet li huma jirrappre]entaw lill-;enituri talistudenti li jattendu fl-Iskejjel tal-Knisja u li qeg[din fl-età bejn it-tlieta u t-tmintax-il sena.

L-Asso/jazzjoni nbdiet g[axar snin ilu minn Brother Saviour Gatt.

Mietet omm l-Ispeaker Michael Frendo Josephine Frendo, imwielda Felice, omm l-Ispeaker Michael Frendo, mietet ilbiera[ filg[axija, ftit qabel it-8.00pm, fl-età ta’ 94 sena.

Is-sinjura Frendo, imwielda l-Furjana, kienet tinsab

g[all-kura fl-Isptar Mater Dei u dda[[let ftit ;img[at ilu.

Hija kienet omm ta’ tlett itfal – il-Professur Henry Frendo, Mary Rose, Michael, u mart il-mejjet Joe Frendo.

Id-dettalji tal-funeral g[adhom qeg[din jitfasslu u jkunu jistg[u jit[abbru iktar tard.

Id-direzzjoni ta’ il-mument tag[ti l-kondoljanzi lillIspeaker u lill-familja Frendo.

Misjuba g[add ta’ g[asafar protetti mejtin Il-Birdlife Malta [abbret li lmembri tag[ha sabu g[add ta’ g[asafar protetti mil-li;i maqtula u mix[utin f’kamra ta[t l-art f’Selmun.

Fi stqarrija, il-Birdlife spe/ifikat li nstabu erbatax-il gawwija protetti mil-li;i f’kamra li kienet tag[mel parti mill-kumpless tad-difi]a militari tal-g]ejjer Maltin fi ]mien it-Tieni Gwerra Dinjija.

Jidher li l-g[asafar instabu fi stat avvanzat ta’ dikompo]izzjoni.

F’Di/embru li g[adda, ilBirdlife g[amlet rapport dwar ka//atur li kien qieg[ed g[allka//a fl-in[awi ta’ Selmun wara li ir/iviet xi ritratti li kienu juru kif dan il-ka//atur kien qed ju]a apparat illegali biex ji;bed l-g[asafar protetti lejh fl-istess post fejn instabu dawn l-g[asafar mejtin.

Il-Birdlife ir/eviet ukoll rapporti dwar seba’ g[asafar protetti li nstabu maqtula jew b’sinjali ta’ /omb fl-ewwel ;img[a wara li nfeta[ l-

ista;un tal-ka//a. L-osservaturi tal-Birdlife qalu li osservaw ukoll g[add ta’ g[asafar talpassa jtiru bi ;rie[i ka;unati minn armi tan-nar.

Il-Birdlife uriet ukoll itt[assib tag[ha li meta jirranka sew l-ista;un tal-ka//a, il-qtil tal-g[asafar protetti mil-li;i se ji]died, hekk kif ;ara s-sena li g[addiet meta hi u l-CABS irrappurtaw 751 att illegali marbutin mal-ka//a waqt lista;un tal-ka//a tarrebbieg[a.

Hold-up f’[anut fil-Marsa }ew; persuni armati, wie[ed minnhom b’arma tan-nar, nhar il-:img[a li g[adda wettqu hold-up fi stabbiliment li jinsab fi Triq {al Qormi, il-Marsa.

Fi stqarrija, il-Pulizija qalet li l-[allelin, li kellhom wi//hom mg[otti, da[lu fl-istabbiliment u talbu l-flus lil ra;el li kien fil-post qed jag[mel xi xog[ol.

Huma serqu ammont ta’ flus li ma jaqbi]x l-€1,200 u [arbu mill-post.

Il-Ma;istrat tal-G[assa Audrey Demicoli [atret inkjesta dwar il-ka], filwaqt li l-Pulizija qed tinvestiga.

Jaqa’ minn fuq l-irdum ta’ G[ajn Tuffie[a Ra;el barrani ta’ 31 sena jinsab fil-periklu tal-mewt wara li nhar il-:img[a billejl waqa’ minn fuq l-irdum fil-Bajja ta’ G[ajn Tuffie[a.

Jidher li r-ra;el waqa’ waqt li kien qed jimxi flin[awi ma’ grupp ta’ [bieb g[all-[abta tal-10pm.

Ir-ra;el ittella’ minn fuq il-blat minn [elikopter talForzi Armati u tni]]el fuq wi// l-irdum biex jing[ata l-ewwel g[ajnuna minn tim mediku qabel ittajjar lejn lIsptar Mater Dei. Hemm kien i//ertifikat li jinsab fil-periklu li jitlef [ajtu min[abba l-;rie[i serji li kellu f’rasu.

Fil-[idma tas-salvata;; kienu involuti wkoll ilmembri tad-Dipartiment tal-Protezzjoni ?ivili, kif ukoll patrol boat tal-Forzi Armati.

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

9

■ Il-Vi/i Prim Ministru Tonio Borg waqt ]jara f’Benga]i ftit jiem biss wara t-tne[[ija ta’ Gaddafi mill-poter

F’PA:NI O{RAJN...

10 L-anzjani jibqg[u priorità

11 Inkomplu nsarrfu l-[idma

12 L-isba[ rigal tal-legi]latura

19

Ittri lill-Editur:

Id-dritt li tag[ti privat

EDITORJAL il•mument

Stamperija Indipendenza Triq Herbert Ganado, il-Pietà - PTA 1450 Tel: 2596 5333 • Fax: 2596 5525 e-mail: mument@media.link.com.mt advertising@media.link.com.mt Editur: Victor Camilleri

Politika barranija g[alik Fl-a[[ar jiem f’pajji]na kellna diversi okka]jonijiet li matulhom saru skambji importanti u ta’ [tie;a fil-qasam talpolitika barranija.

Kellna ]-]jara tal-Emir tal-Qatar; delegazzjoni uffi/jali Maltija, li kienet tinkludi ]ew; Ministri, g[amlet ]jara filLibja; Ministru ewlieni tat-Turkija g[amel ]jara pjuttost twila f’pajji]na u ;ie wkoll il-President tal-Parlament :ermani].

Min-na[a tal-Oppo]izzjoni Laburista, Joseph Muscat flimkien ma’ delegazzjoni tieg[u g[amel ]jara ta’ 24 sieg[a fil-Libja waqt li qamet kontroversja dwar x’intqal e]attament f’laqg[a bil-mo[bi bejn Joseph Muscat u l-Ambaxxatur talKorea ta’ Fuq. Fl-istess [in kellna lil Tonio Borg, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin, jag[ti rendikont dettaljat tar-raba’ sena [idma talgvern fil-qasam tal-affarijiet barranin — sena li kienet karatterizzata mis-sehem kbir u /entrali ta’ pajji]na biex ilLibjani setg[u jaslu biex itajru min-nofs id-dittatura korrotta tal-Kurunell Muammar Gaddafi u s[abu.

Minn dan kollu jo[ro; punt importanti [afna. Il-politika barranija m’g[adhiex xi [a;a g[all-politi/i biss u arena ta’ kontroversja bejn il-partiti. Dan hu aspett vitali anke — anzi fuq kollox — g[all-poplu kollu g[aliex ]ball jew azzjoni mhux ma[suba tajjeb tista’ taffettwa kemm lill-pajji] kollu i]da fuq kollox lin-nies.

Meta kien qed jitkellem fil-konferenza tal-a[barijiet, ilVi/i Prim Ministru Tonio Borg wera bil-fatti kif il-politika li adotta l-Gvern Malti, b’mod spe/jali fl-a[[ar sena, ;ibdet irrispett u l-ammirazzjoni ta’ kul[add.

Hemm numru ta’ punti fissi fil-politika barranija ta’ pajji]na. L-ewwel u fuq kollox hemm li Malta trid tkun il[abiba ta’ kul[add u l-g[adu ta’ [add. I]da dan, minnu nnifsu, ma jfissirx li a[na nag[lqu g[ajnejna g[al dak li jkun qed ji;ri. Ifisser ukoll li meta jkun hemm il-[tie;a li Malta tg[id tag[ha, dan tag[mlu ming[ajr ekwivoku.

Fil-ka] tal-Libja, pere]empju, Malta — permezz tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi — stqarret fil-bidu nett tal-konflitt, li l-po]izzjoni ta’ Gaddafi kienet saret wa[da mhux sostenibbli u li, allura, kellu jitlaq minn jeddu mill-poter. Dan ;ara hekk kif kien jidher ovvju li l-Partit Laburista mmexxi minn Joseph Muscat mhux talli ma riedx jikkommetti ru[u talli f’okka]joni minnhom sa[ansitra wera x-xewqa li Malta tag[milha ta’ medjatur bejn i]-]ew; na[at fil-konflitt Libjan.

Kien hemm ukoll il-;rajja ri/enti tal-laqg[a sigrieta bejn Joseph Muscat u l-Ambaxxatur tal-Korea ta’ Fuq li kif kien rappurtat mill-a;enzija tal-a[barijiet Koreana, matulha Muscat g[amel numru ta’ stqarrijiet li g[all-poplu Malti qatt ma jistg[u jkunu a//ettabbli. Dan g[aliex il-Maltin g[andhom esperjenza morra tar-relazzjonijiet bejn dawn i]]ew; pajji]i meta l-Labour kien fil-gvern, u anke g[aliex filpre]ent dan il-pajji] qed juri sintomi ta’ periklu kbir g[allin[awi ta’ madwaru u, fil-verità, g[all-kumplament tad-dinja wkoll.

Kienet f’waqtha t-twissija ta’ Lawrence Gonzi b[al-lum ;img[a lill-Mexxej Laburista biex bi kliemu u azzjonitu ma jag[milx [sara lil Malta meta jkun qed iwettaq il-politika barranija tieg[u.

Il-Gvern Nazzjonalista kellu ja[dem [afna, l-aktar permezz tal-Ministri tal-Affarijiet Barranin tieg[u, tul is-snin — ?ensu Tabone, Guido de Marco, Joe Borg, Michael Frendo u Tonio Borg — biex illum kiseb ;ie[ u rispett fil-komunità internazzjonali. Hu perikolu] [afna g[al pajji]na, l-aktar illum, li a[na membri tal-UE — kontra x-xewqa u l-[idma enormi li wettaq Joseph Muscat — li jkun ikun hawn min jer;a’ jittanta jisposta l-politika barranija tag[na lejn ix-xifer tal-kredibbiltà.

Malta g[andha [afna x’tirba[ jekk tkompli bil-politika barranija affidabbli tal-PN u [afna x’titlef b’politika barranija f’idejn nies inesperti u immaturi b[alma qed juru li huma dawk li llum huma fit-tmexxija tal-PL.

10

OPINJONI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Int u jien

Mela darba… ien hemm g[asfur ]g[ir, [elu [afna… u g[a]]ien [afna. Biex iqum kien jaqla’ qalb s[abu. Ix-xog[ol kien jiskartah. In-nies kienu jg[idulu. Imma hu kien jg[id “x’fiha ndum ftit i]jed biex nag[mel bi//a xog[ol^” Wara sajf itiru u jilag[bu, l-g[asafar kienu ja[sbu biex jibdew vja;; twil lejn pajji] iktar s[un. Lg[asfur i]-]g[ir ma kien ipprepara xejn. Darba jqum tard u jsib li l-g[asafar kienu telqu kollha.

Av]awh, qajmuh, ma qamx u telqu. Issa sew. Ma kienx jaf jag[mel il-vja;; wa[du. Bl-g[a]] tieg[u, issa kien se jg[addi xitwa kies[a u wa[du.

Tg[idx kemm beka. Tort tal-g[a]] tieg[u.

G[adda ;ranet ifittex post adattat, bejn il-blat u hemm g[amel il-bejta. Imliha bil-frott, g[ax-xitwa kollha. {affer [ofra g[all-ilma. U beda jit[arre; filli jnaqqas l-ikel, biex iservih tul il-kes[a kollha. Bata [afna, u kien jis[et l-g[a]] tieg[u li ;abu fiex ;abu. Imma x-xitwa g[addiha.

U waslet ir-rebbieg[a. S[abu rritornaw kollha u fer[u u stag[;bu li sabuh, u [aj. Ma setg[ux jemmnu kif g[asfur g[a]]ien b[alu rnexxielu jibni bejta tant sabi[a. U stag[;bu u fer[u i]jed meta skoprew li issa sar g[asfur [abrieki.

B[ala sinjal ta’ fidu/ja fih, idde/idew li s-sena ta’ wara, l-organizzazzjoni tal-vja;; it-twil i[alluha f’idejh. U meta waslet il-[arifa tas-sena ta’ wara, sabu li l-g[asfur issa bie]el, kien [ejja kollox biddettall.

K

Hawn min jg[id: “Imbierek l-g[a]]”, jew “lg[a]] balzmu”. Imma hawn min jg[id ukoll: “Min jorqod ma jaqbadx [ut”. Hawn nies li jg[idulhom workaholics — morda bil-marda tax-xog[ol.

Ma jiqfux minuta. Ix-xog[ol jivvintawh.

Hawn min tilef il-familja propju g[ax skjav tax-xog[ol.

I;ibu qabel il-familja, qabel iddoveri reli;ju]i, qabel is-sa[[a.

Qisu jekk jieqaf hu se tieqaf iddinja. Il-mistrie[ ja[sbu [ela ta’ [in.

In-normalità tan-nies huma bilan/jati: jag[tu sehemhom fix-xog[ol u jie[du sehemhom fil-mistrie[. Id-doveri tag[hom jag[mluhom anke bi skruplu,

imma jridu [in importantissmu g[all-mara#ra;el, g[all-ulied, g[all-Knisja, g[all-[in liberu,

g[all-volontarjat u l-bqija.

Persuna g[aqlija tipprova tla[[aq mal-valuri prin/ipali kollha. U n[oss li g[all-grazzja ta’ Alla fost il-poplu tag[na, ilma;;oranza kbira huma ta’ dilkwalità.

Imma ssib ukoll nies li jag[lu g[ax jisba[; li aktar ma jorqdu, iktar i[ossuhom g[ajjenin. Hawn min irid ipappiha minn fuq dahar [addie[or — benefi//ji so/jali, jew tlajjar u skartar mixxog[ol. Povru min ja[dem vi/in dan-nies, g[ax ikollu jerfa’ tag[hom ukoll. Li mhux sew. Il-karità ma jfissirx li jien na[dem g[alik biex toqg[od titg[a]]en. Jekk fil-b]onn, [a;a o[ra!

L-g[a]]ien lanqas lilu nnifsu ma jag[mel pja/ir, g[ax issodisfazzjon tax-xog[ol

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

mag[mul b’im[abba, hu ferm ikbar minn ta’ raqda ftit iktar fit-tul u mill-iskartar mirresponsabbiltajiet tieg[ek.

L-a[jar, la nejja u lanqas ma[ruqa, imma tisjira tajba, kif g[andha tkun.

U nrabbu lil uliedna hekk, ukoll.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, ag[milni bniedem ta’ responsabbiltà lejk, lejn s[abi u lejja nnifsi.

T[allinix nitfa’ fuq spallejn o[rajn dak li hu dover tieg[i li nwettaq.

T[allinix insir skjav tax-xog[ol b’mod li ma

n[allix spazju xieraq g[all-familjari tieg[i u g[alik.

Ag[milni bniedem bilan/jat li ma nib]ax mix-xog[ol imma lanqas li nag[mlu ‘alla’ tieg[i.

L-anzjani dejjem baqg[u prijorità g[alina It-terza età ;;ib mag[ha problemi partikulari. Wara [ajja ta’ [idma u impenn lejn il-familja, l-anzjan jew lanzjana ssib ru[ha wa[edha.

It-tfal i]]ew;u u issa g[andhom il-[ajja tag[hom.

Il-fatt li tkun g[adek toqg[od f’darek ifisser /ertu konfort fir-rutina ta’ kuljum b[al Quddiesa, dawra s’g[and tal-[wienet u mbag[ad lura ddar [a nlestu l-borma. I]da din l-aljenazzjoni ta’ kuljum ftit twassal biex timla sig[at twal ta’ solitudni spe/jalment meta joqrob filg[axija u jkun ;ej illejl. {afna anzjani li tkellimt mag[hom kuntenti li jibqg[u f’darhom sakemm sa[[ithom tippermettilhom i]da j[ossuhom wisq imwarrbin meta ji;u biex jiffa//jaw liljieli wa[edhom.

Barra minn dawn hemm bosta anzjani illi g[al diversi ra;unijiet ma jibqag[lhomx g[a]la o[ra milli jin;abru f’xi dar tal-anzjani. Hemmhekk ikunu jistg[u jissospendu ddoveri ta’ kuljum u jsibu min jie[u [sieb il-b]onnijiet ba]i/i kemm ta’ kenn, ikel u kura.

Hemmhekk ukoll jistg[u jsibu [bieb ;odda jew possibbilment tal-passat li mag[hom iqattg[u xi sieg[a jew tnejn fil-kumpanija ta’ xulxin.

Ir-realtà demografika Maltija qieg[da turi bi/-/ar li l-medja tal-età tan-nies qieg[da tikber. Pro;ettazzjoni fuq ir-rata ta’ nies li jitwieldu u jmutu tindika li sas-sena 2050 ir-rata ta’ nies anzjani se ti]died drammatikament g[al

Fid-djar tal-anzjani jsibu min jie[u [sieb il-b]onnijiet ba]i/i tag[hom

madwar 25%.

Din ir-rata dejjem tikber ta’ anzjani di;a qieg[da to[loq pressjoni fuq l-ispi]a talbenefi//ji so/jali. Fil-fatt issena li g[addiet nofs in-nefqa marret lejn [las ta’ pensjonijiet.

Ma’ dan ma nistg[ux ninsew il-kura li ting[ata kemm diretta u indiretta lejn lanzjani tag[na li tkopri parti min-nefqa ;mielha fil-qasam tas-sa[[a.

I]da dawn l-isfidi qatt ma qatg[u qalb il-Partit Nazzjonalista fil-Gvern.

F’le;i]laturi su//essivi f’dawn l-a[[ar g[oxrin sena, Partit Nazzjonalista fil-Gvern

mhux biex ]ied imma tejjeb is-servizzi lejn l-anzjani tag[na. Investimenti ta’ miljuni kbar ta’ ewro kienu ippumpjati fl-infrastruttura u bini ta’ djar tal-anzjani.

Inbnew numru konsiderevoli ta’ /entri ta’ matul il-jum u miexi ;mielu lkun/ett tan-night shelters. Dan biex ma ninsewx il-firxa ta’ servizzi ta’ kura u g[ajnuna b[al homehelp li ting[ata direttament lill-anzjani li jibqg[u jg[ixu f’darhom.

Dawn tal-a[[ar [aqqhom kull g[ajnuna u kura;; g[aliex bid-de/i]joni tag[hom li jibqg[u jg[ixu fi djarhom ikomplu jag[tu [ajja aktar lill-

komunitajiet li jg[ixu fihom.

F’dawn l-a[[ar xhur ilGvern, permezz tasSegretarjat Parlamentari g[allAnzjani, kompla jifrex dawn is-servizzi. L-iktar wa[da li spikkat f’dawn il-jiem kienet l-allowance ta’ 300 ewro lil kull anzjan u anzjana li g[andhom ’il fuq minn 80 sena u li g[adhom jg[ixu fi djarhom. Din l-allowance tla[[aq xejn inqas minn 12,000 individwu f’Malta u G[awdex. Din l-allowance tammonta g[al spi]a ta’ 3.5 miljun ewro.

Din l-allowance tkompli tg[in ma]-]ieda li bdiet ting[ata fil-pensjoni li bdiet fis-se[[ minn din is-sena ta’ 4.66 ewro fil-;img[a. Dan ifisser li l-anzjani tag[na gawdew minn xejn inqas minn 10.46 ewro fil-;img[a g[al din is-sena.

Fl-a[[ar xhur kien hemm ukoll tibdil fil-[las ta’ servizzi spe/jalizzati ta’ private nursing u home help. Minn din is-sena kull anzjan li ju]a dawn is-servizzi ma baqax i[allas VAT u dan naqqas lispi]a konsiderevolment.

Intant baqa’ ji]died linvestiment fil-qasam infrastrutturali ta’ madwar 15il miljun ewro fi/-/entri tarresidenza ta’ San Vin/enz, St Jean Antide u s-swali tal:erjatrija fl-Isptar Karin Grech.

Dan kollu jikkontrasta bilkbir mal-kritika iebsa li g[addej biha l-Partit Laburista li jibqa’ jinsisti li l-qtug[ filBa;it se jaffettwa

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

negattivament lis-settur talanzjani. Bil-kontra g[al dan, kienu gvernijiet nazzjonalisti li taw dinjità u rispett tan;ibbli lill-anzjani tag[na f’dawn l-a[[ar 25 sena.

Dan, u b’xorti tajba g[alina lkoll, ma jista’ jmerih [add.

Peppi Paris Il-;img[a l-o[ra kont pre]enti g[all-a[[ar tislima lil Peppi Paris fil-Knisja ta’ {al G[axaq. I/-/elebrant sa[aq fuq is-sempli/ità u lumiltà ta’ Dr. Paris, ]ew;

kwalitajiet li saru pjuttost rari. Hu fa[[ar l-ir;ulija u ssens ta’ servizz ta’ Peppi Paris.

Filwaqt li ng[addi lkondoljanzi tieg[i lill-familja Paris, insellem il-memorja ta’ Peppi u nirringrazzjah tassehem tieg[u lill-Partit Nazzjonalista u tal-kliem ta’ inkora;;iment li dejjem tani!

OPINJONI

11

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Inkomplu nsarrfu l-[idma tag[na G[ada jer;a’ jiltaqa’ lParlament u b[ala Gvern se nkunu qed nuru kif, kuntrarju g[all-impressjoni li tipprova tag[ti l-Oppo]izzjoni Laburista, il-Gvern hu ffukat b’[idma li ma taqta’ xejn fuq diversi oqsma.

X’ma qalulniex fil-;img[at li g[addew! Akku]awna li ridna nwaqqfu l-[idma talParlament g[ax qed nib]g[u.

Akku]awna li g[ajjenin, mhux qed na[dmu u ridna nie[du btala fit-tul. G[al darb’o[ra tal-Partit Laburista marru ]mer/ u wrewna li g[adhom l-istess g[ax dak li jg[odd g[alihom jippruvaw jitfg[uh fuq [addie[or.

Fis-seduta ta’ g[ada filParlament se nkunu qed inressqu g[all-ewwel qari ]ew; abbozzi ta’ li;i importanti [afna. Wie[ed jemenda l-Li;i tal-MCESD u ie[or li jintrodu/i l-kustodja ta’ persuni b’di]abbiltà.

F’/ertu sens it-tnejn li huma jinvolvu t-twessig[ talparte/ipazzjoni fil-pro/ess tatte[id tad-de/i]jonijiet, wie[ed fuq livell nazzjonali u l-ie[or fuq livell intimu u personali.

Djalogu so/jali usa’ u aktar effettiv

Il-Gvern minn dejjem kien favur parte/ipazzjoni usa’ flMCESD. Tkellimna fuq li tkellimna favur li kull min irid jag[ti sehmu fid-diskussjoni li ssir fl-MCESD, g[andu jit[alla jag[mel dan g[ax nemmnu li kul[add g[andu kontribut x’jag[ti.

Kien g[alhekk li fis-snin li g[addew introdu/ejna lKumitat g[as-So/jetà ?ivili fejn g[aqdiet u NGOs isemmg[u le[inhom; u waqqafna l-Kumitat Re;jonali g[al G[awdex li permezz tieg[u l-G[awdxin ikunu jistg[u jwasslu fehemthom.

Dawn i]-]ew; kumitati fissnin li g[addew [admu tajjeb u wasal i]-]mien li rrappre]entanti tas-So/jetà ?ivili u ta’ G[awdex ikollhom i/-/ans li jpo;;u fuq l-istess mejda mal-imsie[ba so/jali, mar-rappre]entanti tal-[addiema u ta’ min i[addem, biex jag[tu lkontribut tag[hom.

Kif wieg[ed il-Prim Ministru, bl-emendi li se nressqu g[ada, se nkunu qed nipproponu li nda[[lu wkoll lill-FORUM fl-MCESD. Anki f’dan il-ka], il-Gvern minn dejjem tkellem li post ilFORUM hu fl-MCESD. Peress li l-MCESD hu mibni fuq id-djalogu, ilkonsultazzjoni, u l-kunsens, ma ridniex nimponu d-d[ul ta’ membri ;odda fuq ilmembri ori;inali.

Filwaqt li g[all-bidu kien hemm oppo]izzjoni g[ad-d[ul ta’ membri ;odda, [dimna biex nipperswadu u nikkonvin/u. U nemmen li, minkejja kollox, irnexxielna.

Propju g[alhekk li issa hu lmument li l-FORUM, G[awdex u s-So/jetà ?ivili g[andhom jid[lu fl-MCESD. Konvint li l-vu/i tag[hom se tarrikkixxi d-djalogu so/jali f’pajji]na.

So/jetà aktar inklusiva

Fil-Kabinett tal-Ministri dan l-a[[ar iddiskutejna li;i ;dida dwar il-Kustodja (Guardianship) tal-persuni b’di]abbiltà. Din ukoll se nkunu qed inressquha g[allewwel qari fis-seduta talParlament ta’ g[ada.

Din il-li;i hi ma[suba biex il-persuni b’di]abbiltà jinqatg[u g[al kollox millinterdizzjoni u millinkapa/itazzjoni, u jekk ma jkunux jistg[u jie[du [sieb ta’ [wejji;hom, minflok, jin[atar kustodju li jkun jista’ jirrappre]entahom b’mod aktar ekwu.

Permezz ta’ din il-li;i se nkunu qed nintrodu/u numru ta’ kun/etti ;odda g[al pajji]na fosthom: ■ it-t[addim ta’ mekkani]mu li jidentifika u jindirizza l-[ti;iet ta’ persuni b’di]abbiltà; ■ ir-rikonoxximent tal-fatt li l-[iliet u l-abbiltajiet fitte[id tad-de/i]jonijiet g[al kull persuna jistg[u jitjiebu; ■ ir-rikonoxximent li lkun/ett tal-kustodja jista’ jkun limitat g[al /erti oqsma tal[ajja biss; ■ responsabbiltà fuq ilkustodju li jikkonsulta malpersuna li tkun fdata birresponsabbiltà tag[ha u li ta;ixxi skont ix-xewqat tag[ha – safejn hu possibbli.

Il-li;i l-;dida se tistabbilixxi wkoll Bord li fost l-o[rajn se jkollu r-rwol li jirregola l-mod kif jin[ar;u

jew jin]ammu ordnijiet g[allkustodja; jag[ti d-dritt ta’ appell mid-de/i]jonijiet li jkunu ttie[du; u jag[ti direzzjoni spe/ifika b’mod partikulari fejn il-kustodja tkun tinvolvi lamministrazzjoni ta’ flus jew proprjetà.

Bil-[idma tag[na f’dan ilqasam qed inkomplu nuru bilfatti li l-Gvern hu impenjat li jkompli ja[dem biex isso/jetà Maltija tkun wa[da inklusiva b’mod li l-persuni b’di]abbiltà – permezz ta’ opportunitajiet indaqs floqsma kollha tal-[ajja – jil[qu l-milja tag[hom b[ala bnedmin li jgawdu minn kwalità ta’ [ajja g[olja.

Wara kollox kien fis-26 ta’ Marzu li g[adda – inqas minn xahar ilu – li l-Parlament approva li;i o[ra importanti li permezz tag[ha sa[[a[ il-Li;i Opportunitajiet Indaqs.

L-emendi li approvajna dakinhar wasslu biex ikunu salvagwardati b’mod aktar effettiv id-drittijiet tal-persuni b’di]abbiltà kontra diskriminazzjoni fuq il-ba]i tad-di]abbiltà. {idma ma taqta’ xejn

Il-[idma le;islattiva qed tkompli jg[id x’jg[id il-Partit Laburista. Fi]-]mien li ;ej, min-na[a tieg[u, il-Gvern g[andu jibqa’ jirsisti biex jattira aktar investiment, biex jo[loq aktar impjiegi u biex isostni u jappo;;ja kull inizjattiva li permezz tag[ha

minn Chris Said chris.said@gov.mt

jin[oloq ix-xog[ol jew ji]diedu l-opportunitajiet ta’ impjieg.

B[ala Gvern ma nistri[ux qabel ma jirnexxilna naslu f’sitwazzjoni fejn kull min irid ja[dem, isib post tax-xog[ol adegwat u tajjeb g[alih.

F’dawn l-erba’ snin, ilGvern kien iffukat fuq il[olqien tal-impjiegi.

Investejna b’mod qawwi biex in[ajru aktar kumpaniji u fabbriki jift[u f’Malta u jo[olqu x-xog[ol g[a]]g[a]ag[ u g[all-[addiema.

Ir-ri]ultat ta’ dan kollu kien li f’din il-le;islatura di;à [loqna 20,000 impjieg ;did.

Altru milli morna g[al btala! Qed jirnexxilna nsarrfu l-[idma tag[na f’aktar postijiet tax-xog[ol. U hekk se nibqg[u nag[mlu.

12

OPINJONI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Il-festa ta’ San :u]epp {addiem

Fl-1970 kien [abat l-ewwel /entinarju mill-proklamazzjoni ta’ San :u]epp b[ala Patrun tal-Knisja Universali. Dakinhar kien hemm min issu;;erixxa li ]-]minijiet kienu jitolbu li jkun hemm appelli kbar g[addevozzjoni lejn San :u]epp.

Dik il-[abta, ukoll, kien [are; il-kalendarju litur;iku l;did u, peress li f’dan, il-festa ta’ San :u]epp ‘prima klassi’ tal-Ewwel ta’ Mejju kienet saret ‘kommemorazzjoni mhux obbligatorja’, kien hemm min wera li ma [ax pja/ir.

Fl-istess [in, appuntu f’dawk i/-/irkustanzi, ma naqsux dawk li nsistew bil-kbir fuq iddevozzjoni lejn San :u]epp.

Il-parti ta’ San :u]epp fil[ajja tal-Knisja, b[all-[ajja tieg[u meta kien jg[ix hawn fid-dinja, hi wa[da li tidher ‘mo[bija’. G[aldaqstant, innotaw kittieba reli;ju]i, hu fa/li li wie[ed ma tantx jag[ti kas tal-kobor u tal-qawwa ta’ dan il-qaddis.

B[alma hu fa/li li bosta minna l-insara ma tantx jiftakru fil-kobor u l-qawwa ta’ San :u]epp anki meta ti;i l-festa tieg[u tal-1 ta’ Mejju. B[al snin o[ra, anki din is-sena waslet il-;urnata tal-1 ta’ Mejju.

‘Politikament’ ni//elebraw din il-;urnata u, b[al pajji]i o[ra, ni//elebrawha bil-kbir.

Xieraq, g[alhekk, li anki ‘reli;jo]ament’ nag[mlu lkonsiderazzjonijiet tag[na. U dawn ikunu mhux biss dwar ilkobor ta’ dan il-qaddis i]da anki dwar kemm jaqbel g[alina li nkunu tassew devoti tieg[u.

Missjoni tieg[u Wara l-Madonna, San :u]epp kien l-aktar qrib lejn lAwtur tal-Grazzja u, f’Betlem u fl-E;ittu u f’Nazaret, filmo[bi ta’ [ajtu, San :u]epp

ir/ieva aktar grazzji minn kull qaddis ie[or. Dan ;ara anki biex hu jaqdi tajjeb il-missjoni tieg[u. :u]eppi kellu j[ares ilver;inità ta’ Marija billi jing[aqad mag[ha fi ]wie; veru u qaddis. Marija hi tassew martu bi ]wie; veru, kif jinnota San Tumas ta’ Aquino.

F’:u]eppi, Marija kellha ssib protezzjoni u g[ajnuna. Lg[aqda tag[hom kienet bla ebda tebg[a, b’tali mod li, aktar minn kull qaddis ie[or, San :u]epp kien qrib lejn lOmm ta’ Alla.

Rigward il-Verb Inkarnat, :u]eppi kellu jkun l-g[assies tieg[u, i[arsu, jg[in fit-trobbija u l-edukazzjoni umana tieg[u, anki jissejja[ ‘missieru’. Kien tpo;;a fid-dinja biex ikun ‘missieru’, ra;uni li g[aliha r/ieva ming[and Alla dawk ilgrazzji kollha li bihom kien im]ejjen.

G[alkemm ma kienx missier :esù skont in-natura, il-qawwa ta’ Alla g[amlet li hu jkollu qalb ta’ missier rigward :esù, u fl-istess [in g[amlet ukoll li :esù jkollu qalb ta’ iben lejn :u]eppi. Hu g[alhekk, jg[idu t-teolo;i, li :esù jobdi u :u]eppi ma jib]ax jordna!

Iva, :u]eppi jikkmanda lillistess {allieq tieg[u. G[ax ilveru Missier ta’ :esù, Alla li nisslu sa mill-eternità, peress li lil :u]eppi g[a]lu biex ikun

‘missier’ Ibnu, po;;a fl-istess :u]eppi ra;; qawwi talim[abba infinita tieg[u lejn Ibnu.

Kien dan li bidel qalb :u]eppi, nissel fih l-im[abba ta’ missier u g[amel li :u]eppi j[oss li kellu ju]a l-awtorità paterna ma’ :esù u, g[alkemm jaf li :esù hu Sid tieg[u, sa[ansitra jikkmandah!

Il-kobor ta’ San :u]epp fissema hu b’relazzjoni ma’ kemm kien ‘mo[bi’ hawn fuq l-art. Papa Ljun XIII, flen/iklika tieg[u Quamquam pluries, jara fil-missjoni ta’ San :u]epp mal-Familja Mqaddsa r-ra;uni li g[aliha :u]eppi hu Patrun tal-Knisja Universali u jqis l-insara kollha b[ala afdati lilu. :u]eppi jinteressa ru[u f’kulmin jirrikorri g[andu: dan mhux biss rigward il-qasam spiritwali i]da anki rigward dak tal-[ajja temporali tag[na.

Hu g[alhekk li San :u]epp hu mi]mum b[ala APPO:: tal-familji u tal-komunitajiet u tal-pajji]i. G[alhekk ukoll hu sensibbli [afna g[all-[ti;iet tant tal-erwie[ fit-triq tal-virtù kemm tal-midinbin. Hu patrun ta’ mewta tajba u tal-kaw]i ddisprati.

San :u]epp hu terribbli g[ax-xitan u gwida g[allerwie[ fit-toroq tat-talb.

Ta’ Avila u Papiet Santa Tere]a ta’ Avila waslet biex sa[ansitra tpo;;i lkunventi tag[ha kollha ta[t ilprotezzjoni ta’ San :u]epp. Hi stess tg[id li, sa minn ]og[]itha, hi kienet g[a]litu b[ala ‘avukat’ tag[ha u li kien

hu li [elisha minn [afna gwaj

temporali u spiritwali.

Santa Tere]a tinnota li lMulej :esù jrid jg[allimna li, b[alma kien su;;ett g[al :u]eppi hawn fid-dinja, hekk ukoll hemm fis-sema hu jag[mel dak kollu li San :u]epp jitolbu. Din il-qaddisa tg[id li qatt ma kienet taf bi bnedmin li kienu tassew devoti lejn San :u]epp u ma mxewx [afna ’l quddiem fil-virtù.

Fl-Iskrittra Mqaddsa ma nsibu mni]]la ebda kelma ta’ San :u]epp — [a;a li aktar tipperswadina mill-umiltà kbira u [ajja interjuri tieg[u. Hekk ukoll nafu biss ftit fatti stori/i fuq San :u]epp. I]da, jinnotaw kittieba reli;ju]i, il-personalità ta’ San :u]epp ti;i bil-mod ilmod rivelata lil dawk li jimmeditaw dwar il-parti li :u]eppi kellu fil-misteri talFidwa.

G[al dawn l-erwie[ San :u]epp jidher b[ala l-missier tant ;entili u [elu, g[assies u kumpann ta’ :esù u Marija fuq l-art. Ra;;i tal-ispirtu u talpersonalità ta’ :u]eppi bosta drabi jidhru fil-favuri li hu jag[mel lil min jirrikorri g[andu u, mhux inqas, fil-mod kif jag[milhom.

Ma kienx ]balja l-Beatu Papa Piju IX meta, b’Digriet ma[ru; fit-8 ta’ Di/embru 1870, hu ddikjara lil San :u]epp b[ala ‘Patrun talKnisja Universali’. F’dan iddigriet jing[ad li, f’dawk i]]minijiet meta l-Knisja kienet qed ti;i attakkata millg[edewwa tag[ha, l-Isqfijiet u l-popli tag[hom mid-dinja kollha appuntu kienu talbu lill-

minn Mons Anton Gauci

istess Papa biex jiddikjara lil San :u]epp b[ala ‘Patrun Universali tal-Knisja Kattolika’.

G[addew tmenin sena u wasalna fis-snin meta l-Knisja kellha b[ala Papa lil Piju XII. Dawn kienu ]minijiet meta fiddinja kienet qed tissemma’ [afna l-figura tal-‘[addiema’: il-bnedmin tax-xog[ol.

B[alma g[adhom jag[mlu sal-lum, ;urnali u mezzi o[ra tax-xandir mhux [lief kienu jippre]entaw u jiddefendu lkaw]a tal-[addiema. Kien f’dak il-kontest li l-Papa Piju XII waqqaf il-festa ta’ San :u]epp {addiem.

Ji;ifieri kellna ]ew; Papiet li t-tnejn po;;ew lil San :u]epp b[ala ‘Patrun’. Il-Beatu Piju IX po;;ieh ‘Patrun tal-Knisja Kattolika’ u Papa Piju XII po;;ieh b[ala ‘Patrun tal{addiema’, biex dawn jit[e;;u aktar jirrikorru g[andu wara li jqisuh b[ala ‘[addiem’ b[alhom. Anzi b[ala patrun tag[hom fil-qadi ta’ dmirhom!

L-isba[ rigal tal-le;i]latura Il-;img[a ta’ qabel, pajji]na r/eva konferma millKummissjoni Ewropea li se jkun qed ji;i allokat aktar minn 40 miljun ewro biex jinbena /?entru tal-Onkolo;ija biswit lIsptar tal-Mater Dei. Deskritt mill-Kummissarju Ewropew responsabbli millPolitika Re;jonali, Johannes Hahn b[ala “fa/ilità e//ezzjonali”, dan il-pro;ett kien je[tie; l-approvazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea g[aliex jaqbe] is-somma ta’ 50 miljun ewro u, b’hekk hu kunsidrat b[ala pro;ett ma;;uri.

Saru [afna pro;etti matul din il-le;i]latura, u g[ad fadal [afna x’jitlesta sakemm ni;u g[al tmiemha. Irrid ng[id, i]da, li nikkunsidra dan ilpro;ett b[ala l-akbar wie[ed minnhom kollha.

M’iniex qed nirreferi g[assbu[ija jew il-kobor tal-bini, i]da g[as-servizz li g[ad irid jing[ata lil dawk il-pazjenti kollha li, sfortunatament, se tmisshom ix-xorti [a]ina talmarda tal-kan/er.

Hu propju g[alhekk li nikkunsidra dan il-pro;ett

minn ta’ quddiem g[aliex jitratta l-kura ta’ sa[[itna, u fejn jid[ol il-kan/er, il-kura ta’ [ajjitna.

Programm ta’ breast-screening

Pajji]na mhuwiex e//ezzjoni meta ni;u g[allmarda tal-kan/er. Probabbli kwa]i kul[add fil-familja jew qraba tieg[u g[addew minn din l-esperjenza. Esperjenza diffi/li li, g[alkemm mhux impossibbli tirba[ha tirrikjedi sagrifi//ju u kura;; kbir mg[ejjun minn tobba, nurses u kura tal-aqwa kwalità.

Dan norbtu wkoll mattestijiet li bdew isiru talbreast-screening, g[an-nisa.

Kemm [ajjiet kienu salvati propju g[aliex kien hemm ka]i trattati fi]-]mien opportun, u li kieku t[allew g[al aktar tard, kien ikun tard wisq biex tkun protetta l-[ajja!

G[al kull [ajja salvata, ]ammejna familja kuntenta.

Aktar ro[s fil-prezzijiet tal-medi/ini Fl-istess jiem t[abbar ukoll aktar ro[s fil-prezzijiet tal-

medi/ini biex issa n-numru ta’ medi/ini li tra[[su tela’ g[al aktar minn 190. Sa[ansitra kien hemm ]ew; medi/ini partikulari li tra[[su bi 30 ewro u o[ra b’20 ewro.

G[al min hu vulnerabbli u jiddependi fuq dawn ilmedi/ini, ]gur li dan ir-ro[s mhuwiex minimu. Il-pazjent mg[andux g[a]la jekk ji[ux il-medi/ina jew le. Li tixtri xi ]arbun g[oli, jew karozza lussu]a, jew jekk tixtri qmis o[ra mal-[afna li di;a g[andek huma kollha g[a]liet personali li mhux se jbiddlulek [ajtek i]da s-sa[[a differenti.

Id-de/i]joni li jitra[[su lprezzijiet tal-medi/ini kienet so/jalment ;usta u f’waqtha.

Il-bejjieg[ g[andu jie[u dak li [aqqu, i]da mhux iktar minn hekk, partikolarment meta qed nitrattaw su;;ett daqstant importanti g[all-[ajja ta’ kull individwu.

T[abbar ukoll li numru sostanzjali ta’ medi/ini jkunu ritornati lura minn pazjenti li ma jkunux u]awhom. Jista’ jkun hemm numru ta’ ra;unijiet g[aliex ma jkunux

intu]aw: il-pazjent seta’ ma kkunsmax id-do]a kollha preskritta; jista’ jkun li kompla ji;bor aktar medi/ini meta kien jaf di;a’ li kellu bi]]ejjed id-dar; jista’ jkun li baqg[u jing[ataw lilu anke jekk beda jie[u medi/ini o[rajn.

G[andhom kuxjenza L-ewwel nett tajjeb ng[idu li l-fatt li kien hemm numru ta’ pazjenti li rritornaw ilmedi/ini jo[ro; bi/-/ar li

hawn pazjenti li g[andhom kuxjenza bi]]ejjed dwar lammont ta’ medi/ini ]ejda u [assew li mg[andhomx jarmuhom bit-tama li dawn jintu]aw minn pazjenti o[rajn.

Mill-banda l-o[ra, tajjeb inkunu nafu li dawn ilmedi/ini ma jistg[ux jintu]aw peress li ma jistax ikun assigurat li n]ammu f’post tajjeb, u li allura ma te]istix il-possibbiltà li na//ertaw ru[na li l-medi/ini jkunu g[adhom tajbin.

B’hekk ilkoll nifhmu, li lpazjent min-na[a tieg[u mg[andux ja//etta aktar medi/ini ;aladarba g[ad

minn Ryan Callus info@ryancallus.com

g[andu provvista bi]]ejjed iddar tieg[u li twassal sad-darba li jmiss. Mill-banda l-o[ra, iddipartiment tas-sa[[a g[andu jassigura li ma jing[atawx medi/ini ]ejda, spe/jalment jekk pazjent ma jibqax preskritt medi/ina partikulari.

Semmejt biss ftit inizjattivi importanti relatati mas-settur tas-sa[[a, mill-[afna li saru.

I/-/entru g[all-kura talkan/er se jibqa’ probabbilment l-aktar inizjattiva li tibqa’ titfakkar tul is-snin.

OPINJONI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

13

Paprati ta’ barra minn hawn Sfortunatament aktar ma jg[addi ]-]mien anqas nies se jibqg[u jiftakru x’kien ifisser tg[ix fl-era Mintoffjana.

Anqas nies se jibqg[u jiftakru mhux biss dak li ;ara f’pajji]na imma wkoll kif ilgvern so/jalista ta’ dak i]]mien kien jittratta l-affarijiet barranin.

Il-mentalità donnha kienet li the end justifies the means ji;ifieri sakemm ji;u rri]ultati kollox hu a//ettabbli.

Mentalità aktar meskina minn hekk ma jistax ikollok!

Nie[du mir-relazzjoni ‘spe/jali’ li l-Partit So/jalista mmexxi minn Dom Mintoff kellu ma’ Muammar Gaddafi.

Sakemm din ir-relazzjoni kienet ristretta g[al relazzjoni bejn gvern u gvern, allura din kienet [a;a normali. Anki gvernijiet Nazzjonalisti kienu komplew b’din ir-relazzjoni.

Imma li jkollok lill-mexxej Libjan mistieden g[al darba

wara o[ra f’attivitajiet talPartit So/jalista kienet xi [a;a perikolu]a.

Daqskemm kienet perikolu]a li jkollok lil Gaddafi jiffinanzja inizjattivi tal-Partit So/jalista Malti ta[t sku]a jew o[ra. Kif nafu [add ma jag[mel xejn g[al xejn!

Mhux ta’ b’xejn li r-rabtiet ta’ esponenti Laburisti malfamilja tal-eks Mexxej Libjan baqg[u sal-lum. Il-Partit Laburista qatt ma [ass il[tie;a li jispjega b’mod /ar lill-poplu Malti dawn ir-rabtiet perikolu]i.

Imma l-poplu Malti mhux injorant. Seta’ jinterpreta malajr in-nuqqas tal-Partit Laburista li jikkundanna dak li kien qed jag[mel Muammar Gaddafi fil-bidu tas-sena li g[addiet.

Biex ikompli jinsulta lillpoplu Libjan, il-Mexxej Laburista attwali ma sta[ax jappella biex ir-ribelli Libjani

u l-forzi ta’ Gaddafi jag[mlu pa/i. Qisek qed tg[id lil-Lhud fi ]mien Hitler jag[mlu pa/i man-Na]i!

Imma issa li g[adda kollox il-Partit Laburista qed i[ossu komdu jmur jiltaqa’ mal-gvern ;did Libjan b’litanija ta’ tif[ir.

U, kif jg[idu, min jitwieled tond ma jmutx kwadru.

L-ewwel ippruvaw ja[bu ]]jara ta’ Muscat fil-Libja u mbaghad meta kixfuhom [ar;u bil-;iri stqarrija xotta dwar din i]-]jara.

Bl-istess mod ippruvaw ja[bu dak li kien rappurtat li qal il-Mexxej Laburista lillAmbaxxatur tal-Korea ta’ Fuq. Kull min jifhem firrelazzjonijiet diplomati/i jg[idlek li dak li qal Dr Muscat, li l-bi//a l-kbira tieg[u ma kienx mi/[ud, hu fro;a. Hu sinjal /ar li minkejja l-pretensjonijiet tieg[u li hu lest biex jie[u t-tmun tal-pajji] f’idejh, il-fatti juru mod ie[or.

Tista’ timma;ina x’konswegenzi jkollok jekk ikollok Prim Ministru li laffarijiet ma ja[sibhomx sew qabel ma jg[idhom jew ifattarhom?

G[alkemm il-paraguni huma odju]i wie[ed ma jistax ma jarax dan ukoll fid-dawl ta’ kif mexa u g[adu jimxi lPrim Ministru Gonzi u l-gvern immexxi minnu firrelazzjonijiet barranin.

Dwar il-Libja na[seb sallum kul[add jaf kif il-mod li bih mexa l-Gvern Malti kien mill-aktar e]emplari. Irreazzjonijiet tal-mexxejja dinjin u mhux biss s[abna lEwropej g[all-[idma talGvern Malti huma xhieda bi]]ejjed tal-mod tajjeb kif ilGvern tal-Prim Ministru Gonzi mexxa u g[adu jmexxi l-affarijiet.

Wie[ed jittama li meta lpoplu ji;i biex fl-a[[ar milla[[ar jg[addi l-;udizzju dwar

minn Charlò Bonnici charlo.bonnici@gov.mt

il-[idma tal-Partit Nazzjonalista fil-gvern ma jinsiex dan il-qasam li forsi filper/ezzjoni tal-poplu m’g[andux impatt dirett fuq il[ajja ta’ kuljum tag[na, imma fir-realtà hu ta’ importanza mill-akbar li wie[ed ]gur ma jistax iwarrab.

Il-psikolo;ija tad-de/i]jonijiet ■ Dak li nafu dwar il-mo[[ g[andu jg[inna nfasslu servizzi u politika a[jar Isir esperiment psikolo;iku fuq [afna nies, kbar u ]g[ar fl-età. Idhom tiddeffes fl-ilma, kiesa[ bi]]ejjed biex ja[arqilhom il-;ilda, g[alkemm l-u;ig[ jibqa’ tollerabbli. Wara li tintemm din l-esperjenza, idhom ter;a’ tiddeffes fl-ilma, kiesa[ b[al ta’ qabel, g[all-istess tul ta’ ]mien. Din id-darba, i]da, fi tmiem dal-perijodu, l-ilma jissa[[an bi grad wie[ed biss u idhom tag[mel nofs minuta o[ra fih.

Meta ntalbu liema esperjenza jippreferu jirrepetu, x’ta[sbu li g[a]let il-ma;;oranza (80%)? Lesperjenza iqsar jew lesperjenza t-twila li, apparti li kienet tinkludi l-ewwel esperjenza s[i[a, kellha mi]juda mag[ha esperjenza kemxejn a[jar?

Il-ma;;oran]a g[a]let lesperjen]a t-twila – kontra kull ra;unament razzjonali.

Hemm esperimenti o[rajn li saru li jixb[u dan ir-ri]ultat.

Ng[idu a[na, meta n-nies jintwerew sett platti, kollha tajbin, imbag[ad l-istess sett,

i]da mieg[u, mi]judin xi kikkri sfu]i u o[rajn imxellfin jew imxaqqin, e//. I]-]ew; settijiet offruti g[all-istess prezz. I]da l-ma;;oranza ter;a’ tippreferi (g[alkemm ma tarahomx flimkien) is-sett b’anqas affarijiet.

Osservazzjoni li tal-[wienet jafuha sew: xi kultant a[jar toffri anqas g[all-istess prezz!

Dawn l-esperimenti, u bosta o[rajn, saru minn dak li hu mag[dud minn bosta b[ala laqwa psikologu ta’ ]mienna, Daniel Kahneman (u lkollaboratur fir-ri/erka tieg[u g[al 14-il sena, Amos Tversky, li miet fl-1996).

Ir-ri/erka li g[amlu fuq kif in-nies jie[du d-de/i]jonijiet, spe/jalment meta f’kundizzjonijiet ta’ in/ertezza, wasslet biex Kahnemann reba[ il-Premju Nobel g[all-Ekonomija fl2002. G[aliex dak li sabu biddel kif l-ekonomisti ja[sbu dwar l-g[a]liet li jsiru fisswieq.

L-implikazzjonijiet mhumiex biss importanti g[all-ekonomisti u lanqas

g[all-ekonomija. Kahneman ifisser ir-ri]ultati tieg[u ta’ dawn l-a[[ar 45 sena fi ktieb ri/enti, inti] g[all-qarrej ;enerali, li jismu Thinking, Fast and Slow (Allen Lane).

Fih jurina l-importanza ;enerali ta’ dawk i]-]ew; esperimenti (u [afna o[rajn) li jiena bdejt bihom hawn.

L-g[a]la ta’ kemm iddewwem idek fl-ilma kiesa[ saret g[aliex il-mo[[ tag[na jtendi jag[ti anqas kas (meta jkun qed jiftakar) kemm damet l-esperjenza, u [afna aktar kas g[all-mument fejn laktar ikun we;;a’ u lesperjenza lejn l-a[[ar kif kienet. Dawk li dewmu idhom anqas fl-ilma kellhom lesperjenza li fl-a[[ar nett we;;g[u l-aktar.

Dawk li l-aktar damu, kellhom l-esperjenza li lu;ig[ kien qed jonqos.

Dak li niftakru hu aktar important minn dak li nesperjenzaw – meta ni;u biex nag[mlu l-valutazzjoni.

L-implikazzjonijiet g[allekonomija tat-turi]mu, biex nag[ti e]empju wie[ed, huma

radikali. Ifisser li jekk itturisti tal-cruise liners jaslu Malta g[al sitt sig[at, ikollhom l-isba[ esperjenzi g[all-ewwel erba’ sig[at, i]da ma jsibu xejn x’jag[mlu fla[[ar sag[tejn (kif mid-dehra hu l-ka] b[alissa, milli smajt); dak li se jiftakru se jnaqqas mill-gost u jesa;era s-sens ta’ “ma hemm xejn x’tag[mel”.

Kahneman ifisser ukoll limplikazzjonijiet g[all-kura medika, spe/jalment meta hemm operazzjonijiet li se jkiddu [afna lill-pazjenti. I]da l-aktar [a;a importanti hi listampa li hu jag[ti tal-mo[[.

Ifisser li g[andna na[sbu li mo[[na jiffunzjona b’]ew; sistemi: sistema minnhom tasal g[all-konklu]jonijiet malajr, billi tu]a n-neb[.

Sistema o[ra ta[seb aktar fittul, billi ti]en u tag[rbel. Lewwel sistema t[allina emozzjonalment /erti li g[andna ra;un – i]da bosta drabi twassalna g[al konklu]onijiet ]baljati.

Ix-xog[ol ta’ Kahneman u Tversky identifika bosta millmekkani]mi spe/ifi/i li

minn Ranier Fsadni ranierfsadni@europe.com

jwasslu g[all-i]balji. U dan ilktieb hu miktub b’mod li fla[[ar ta’ kull kapitlu jurik kif tista’ tapplika dak li jkun intqal g[all-[ajja ta’ kuljum – kemm dik personali, kif ukoll taxxog[ol. Jidhirli li kull min jista’ g[andu jaqrah, spe/jalment min irid ifassal ilpolitika li tag[ti kas kif jittie[du d-de/i]jonijiet millistess nies li dik il-politika suppost qed taqdi.

14

INTERVISTA

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

DR CHARMAINE GAUCI – Direttur tal-Promozzjoni tas-Sa[[a u l-Prevenzjoni tal-Mard

Mara motivata, mani;erjali u moqdief f’xog[olha minn Doris Azzopardi doris.azzopardi@media.link.com.mt

Spe/jalizzat fil-mard infettiv. Tindokra l-familja u tixtieq li jkollha l-opportunità tag[mel xog[ol volontarju fil-missjoni. Temmen li qabel kollox trid t[obb lilek innifsek u tag[mel x’tag[mel fil[ajja, importanti li tkun motivata u tkun strument ta’ motivazzjoni g[al kull min ji;i f’kuntatt mieg[ek. Din hi Dr Charmaine Gauci li g[al dawn l-a[[ar [ames snin ilha tokkupa rrwol ta’ direttur tal-Health Promotion and Disease Prevention.

Bi pja/ir [adt l-okka]joni li niskopri aktar dwarha u dwar il-[idma tag[ha meta mort insibha fl-uffi//ju tag[ha u ma’ tazza kafè tkellimna ftit...

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew Trabbiet il-Mosta, pjuttost vi/in fejn kienu joqog[du nnanniet tag[ha, il-post fejn tant kienet t[obb tilg[ab.

Kienu ]ew; a[wa, [uha tliet snin u nofs akbar minnha.

“Jien kont ftit imqarba.

F’]ew; minuti konna ni;ruha s’g[and in-nanna. Kienet toqg[od fi sqaq. Konna morru wkoll nilag[bu fir-razzett tannannu u mag[na kienet ti;i lklikka tal-isqaq tan-nanna.

Hemm konna bnejna kamp qisu dar. Kont ukoll attiva [afna fl-Oratorju tal-Bniet fejn kont nilg[ab il-basketball g[ax minn dejjem kont twila u g[alhekk dejjem ta[t ix-xibka biex inda[[al il-ballun.”

G[amlet ]mien li forsi min[abba t-tul tag[ha xtaqet issir pulizija u forsi influwenzatha s-serje televi]iva Police Woman.

I]da l-qasam tal-kura dejjem affaxxinaha u ommha tg[idilha li dejjem kienet tilg[ab tat-tabib bil-pupi u er[ilha tinfaxxa. Kienet t[obb il-bijolo;ija u kienet kwa]i g[a]la awtomatika.

“Meta kont fl-iskola medika

g[a]ilt it-taqsima tas-sa[[a pubblika g[ax bdejt nara li tant hawn mard li nistg[u nipprevenuh li xtaqt na[dem fil-prevenzjoni – argument li fit-tmeninijiet ma tantx kien hawn g[arfien dwaru..”

Fl-1991 iggradwat u bdiet ta[dem fl-aspett kliniku.

Daret diversi postijiet, medi/ina, pedjatrija, kirur;ija, ;inekolo;ija u aktar.

Imbag[ad fl-1993 da[let ta[dem fis-settur tas-sa[[a publika, u kompliet tispe/jalizza, fejn g[amlet ilMasters u l-PhD. Aktar tard [addet il-fellowship fis-sa[[a pubblika mill-Ingilterra.

Direttri/i

Ilha minn Settembru tal2007 tokkupa l-kariga ta’ Direttri/i tad-Direttorat g[allPromozzjoni tas-Sa[[a u Prevenzjoni tal-Mard filMinisteru g[as-Sa[[a, il-Kura tal-Anzjani u l-Kura filKomunita, i]da qabel kienet kap tat-taqsima talprevenzjoni tal-mard infettiv li llum hi parti minn dan iddirettorat li hu ffurmat minn

tliet taqsimiet: tal-mard infettiv, il-promozzjoni tassa[[a, u tal-prevenzzjoni talmard mhux infettiv. Din tala[[ar hi taqsima li tfassal strate;ija favur prevenzjoni ta’ mard li ma jitte[idx b[allmard tal-qalb, dak respiratorju u l-obe]ità, fost o[rajn.

“Kull taqsima g[andha lhead tag[ha u ba]ikament jien na[dem [afna mal-head of unit direttament. Ikollna laqg[a ras imb ras kull ;img[a i]da mbag[ad ikolli koordinazzjoni malkumplament tal-istaff g[ax in[oss li hu importanti li jkolli kuntatt dirett mag[hom.

“Ir-rwol tieg[i hu aktar ta’ management u leadership hekk li nimmotiva lill-membri tal-istaff, nippjanaw lattivitajiet u nindividwa lprijoritajiet filwaqt li naraw ir-ri]orsi, sew finanzjarji u dawk umani. Tkun tixtieq tag[mel id-dinja i]da ovvjament ma tistax.

G[alhekk, tara liema hu laktar xog[ol immedjat u li jista’ j[alli impatt fuq ilpopolazzjoni tag[na. Hemm

imbag[ad /ertu xog[ol li jinbet improvvi]ament u trid tittrattah mal-ewwel filwaqt li twaqqaf kull pjan ie[or.”

I]da Charmaine tid[ol ukoll fil-parti teknika, parti g[al qalba [afna. Jir/ievu [afna dokumenti g[allkonsultazzjoni u hi tg[in lillistaff f’dan il-qasam.

“Nemmen li jien g[andi [afna esperjenza li rrid ng[addiha lil [addie[or, b’mod partikolari li]-]g[ar g[ax a[na m’a[niex hawn g[al dejjem.”

Prevenzjoni “Sa issa [dimna [afna fuq laspett ta’ prevenzjoni – obe]ità, tabakk, kan/er talpulmun min[abba t-tipjib u tal-;ilda min[abba x-xemx, nutrizzjoni e//. Na[dmu wkoll fuq inizjattiva biex fl-

ambjent li ng[ixu fih ikun jista’ jg[in lil dik il-persuna li g[andha b]onn tag[mel bidla fl-istil ta’ [ajja tag[ha.

“G[alhekk hemm listrate;iji. E]empju lprogramm tal-obe]ità li nedejna fi Frar qed i[ares lejn

l-involviment ta’ setturi o[rajn b[al pere]empju ledukazzjoni. Dan biex fliskejjel ikun hemm g[ajnuna g[at-tfal dwar x’g[andhom jieklu.

“L-introduzzjoni tal-[axix u l-frott l-iskola, kontroll talikel li jinbieg[u mit-tuck shop u xi j;ibu mag[hom it-tfal liskola kollha huma punti li jridu ji;u indirizzati.

Importanti li l-iskejjel joffru bi]]ejjed lezzjonijiet taledukazzjoni fi]ika.

“Qed na[dmu wkoll malindustrija biex qed nag[mlu formulazzjoni mill-;did talikel biex jitnaqqsu l-mel[, ixxa[am u z-zokkor li jkun fihom prodotti li jsiru hawn Malta. Nitkellmu wkoll malMEPA biex naraw li flippjanar tal-infrastruttura ting[ata attenzjoni biex ittoroq ikunu siguri.

“Importanti li persuna tassew tkun tista’ timxi fuq bankina, u li jkunu ma[luqa bicycle lanes fejn fejn persuna tista’ tmur tag[mel l-attività fi]ika.” g[al pa;na 15

INTERVISTA

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

15

Meta m’hemmx ri[, aqdef minn pa;na 14

“Nid[lu wkoll fil-qasam taxxandir. Naraw li l-Awtorità tax-Xandir tirregola fuq direttiva tal-Unjoni Ewropea li /erti reklami ma jsirux fil-[in

meta jarawhom u jisimg[uhom it-tfal. Imma;ina programm tat-tfal u f’nofsu reklam ta’ xi ikel mimli xa[mijiet. Ara kif jistg[u l-;enituri jikkonvin/u lil uliedhom li platt insalata friska hu a[jar g[al sa[[ithom.

Allura no[or;u bi strate;ija a[na u ng[inu lill-poplu Malti biex dak li tg[allem, jattwah.”

Hawn Charmaine ;abet le]empju ta’ salesman li l-[in kollu ji;ri barra. Fis-sajf impossibbli li j;orr lunch mieg[u g[ax jispi//a je[]ien.

I]da dan jista’ jsib xi ikel a//essibbli bi prezz tajjeb u fuq kollox tajjeb g[al sa[tu?

Dan hu dak li d-direttorat qed ja[dem fuqu.

“Dan hu l-messa;;. A[na qed in]idu l-g[arfien i]da rridu ng[inukom kif intom tistg[u tbiddlu l-istil ta’ [ajja .”

Mard infettiv

Taqsima o[ra li hi g[al qalb Charmaine hi t-taqsima talmard infettiv, it-taqsima li spe/jalizzat fiha. Ftit nisimg[u dwarha i]da g[andha rwol mill-aktar importanti.

Imma;inaw li f’xi ri/eviment jew lil xi [add li wara li mar jiekol barra nqalg[ulu l-problemi min[abba l-ikel li kiel. :ieli smajna b’ka]i ta’ avvelenament ta’ ikel. Din ittaqsima, permezz ta’ tobba spe/jalizzati, tid[ol biex tinvestiga l-ka].

“Jekk hemm restorant jew caterer li jkun inplikat f’xi kaz ta’mard infettiv, nipprevjenu li dan il-ka] jer;a’ ji;ri. Ka]i o[ra huma, pere]empju, ilmenin;ite fit-tfal. Allura rridu mmorru l-iskola nkellmu lill;enituri biex nag[tuhom ilmedi/ini li jridu jag[tu lit-tfal biex jevitaw li jimirdu jew li jkunu qed i;orru l-marda.

“Wie[ed ma jridx jinsa l[idma tad-direttorat biex jinkora;;ixxi t-tilqim tat-tfal.”

Helplines Id-direttorat joffri diversi

servizzi fosthom helplines kemm fuq il-kontroll tal-pi] kif ukoll dwar it-tipjip. Barra minn hekk, hemm is-servizzi b[all-klassijiet biex wie[ed jikkontrolla l-pi] jew biex iwaqqaf it-tipjip, li jitlaqqg[u fi/-?entri tas-Sa[[a. Isiru wkoll lezzjonijiet ta’ aerobika b’xejn g[al dawk li g[andhom pi] ]ejjed fil-Kunsilli Lokali jew fil-komunità.

“G[amilna programm g[allpri;unieri. Grupp mar [dejhom g[ax a[na rridu nil[qu lil kul[add. Is-sena lo[ra tnediet l-istrate;ija tassa[[a sesswali fejn saret [afna

[idma minn dan id-direttorat.”

Intant, Charmaine mhix xog[ol biss. Hi mi]]ew;a u g[andha tifel li llum g[andu sittax-il sena. Hu qed jispe/jalizza fil-qasam talipprogrammar tal-kompjuters.

Fil-fatt, b[alissa qieg[ed issixth form jistudja g[all-ALevels. Kien proprju wara li kellha t-tifel li g[amlet ilMasters u l-PhD. Ma kienx fa/li i]da kella r-rieda.

“Fid-dar kollox isir bejni u bejn ir-ra;el, fit-tisjir u f’kulma jkun hemm b]onn.

Meta tkun mi]]ew;a, limportanti hu li kul[add jag[ti s-sehem tieg[u. Importanti lkomunikazzjoni u l-ftehim.

Jekk jien, pere]empju, g[andi b]onn indum fuq ix-xog[ol illum jew hemm b]onn insiefer, l-importanti hu li jkun hemm ftehim.”

Charmaine temmen ukoll li kul[add g[andu jkollu lispazju u d-delizzju tieg[u. Hi fil-fatt t[obb tmur timxi, u ]ew;ha j[obb ir-rota. “:ieli niltaqa’ ma’ xi [bieb minn tat-triq u mmorru nimxu, insomma naqta’ ftit. Bosta nisa jistaqsuni kif inla[[aq. Ma tistax tippretendi li tag[mel kollox int fid-dar. A[na, pere]empju, insajru kuljum, f’xi okka]joni nieklu barra i]da ]gur li m’a[niex se mmorru nixtru xi take away.

Insajru g[all-familja, kul[add bil-gosti tieg[u. Mid-Direttorat fil-fatt qed no[or;u /erti ri/etti li juru li biex issajjar ikel bnin, m’hemmx g[alfejn tqatta’ sig[at fil-k/ina. Jista’ jkun impenn fa/li li bih titma’ lillfamilja kollha.”

Rwol ta’ omm

Charmaine g[andha g[al qalbha r-rwol tal-mara fiddinja tax-xog[ol, ming[ajr ma tinsa r-rwol tag[ha fil-familja.

Temmen fil-bilan/ u temmen ukoll li biex til[aq karigi g[oljin m’hemmx differenza jekk intix ra;el jew mara.

“Fil-promozzjonijiet li rnexxieli nikseb tul il-karriera tieg[i, il-kollegi l-o[ra li applikaw g[all-istess post kienu sew nisa kif ukoll ir;iel.

Illum qeg[din f’sitwazzjoni fejn meta tapplika g[al xog[ol f’rank g[olja jaraw il-

Charmaine flimkien mal-Ministru Joe Cassar fil-:img[a Nazzjonali g[at-Tnaqqis fil-Mel[ (21-27 ta’ Marzu 2011) fi [dan il-Ministeru tas-Sa[[a , l-Anzjani u l-Kura fil-Komunità

kapa/itajiet, l-esperjenza u kemm int lesta tikkommetti ru[ek g[ax-xog[ol, u mhux jekk intix mara jew ra;el.”

Temmen li jridu jkunu nnisa li jitg[allmu j[obbu aktar lilhom infushom. G[andna ttendenza li nag[tu [afna minna nfusna, imbag[ad, jekk jibqa’, nag[tu dik il-ftit attenzjoni lilna nfusna.

I]da tis[aq li dan hu atte;;jament ]baljat. “The greatest love of all, is easy to achieve, learning to love yourself, it is the greatest love of all.” Din hi silta mid-diska ta’ Whitney Houston, id-diska favorita ta’ Charmaine, u birra;un, g[ax tg[id dak li hi verament temmen fih.

Charmaine studjat ilmedi/ina g[ax dejjem xtaqet tg[in lil [addie[or. Spe/jalizzat fil-mard infettiv u proprju g[alhekk g[andha xewqa kbira li xi darba tag[mel xog[ol filmissjoni li anke dwar dan g[andha qbil ma’ ]ew;ha.

Kemm fix-xog[ol u kemm filfamilja hi mara bl-‘M’ kbira.

Mara motivata u li timmotiva lil dawk kollha li ji;u f’kuntatt mag[ha filwaqt li taqsam dak li taf u l-esperjenzi tag[ha ma’ [addie[or b’tant u tant ;enero]ità.

Charmaine Gauci f’jum il-gradwazzjoni

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Charmaine Ktieb favorit: Ktieb partikolari li jismu Self Motivation.

Naqrah b’mod regolari g[ax nispira ru[i bih u nimmotiva lillistaff tieg[i u lill-familja. Kollox jiddependi mill-motivazzjoni.

Film favorit: Body Guard g[ax in[obb [afna lil Whitney Houston li sfortunatament [allietna ftit ilu..

Mu]ika favorita: Mu]ika gospel g[ax insibha rilassanti (g[andi fuq il-mobile wkoll) u l-mu]ika tas-snin tmenin u ta’ Houston (The Greatest Love of All) g[ax il-messa;; hu li trid t[obb lilek innifsek u dan jirrelata max-xog[ol tieg[i.

Lewn favorit: L-a[dar Sta;un favorit: Ir-rebbieg[a g[all-g[awm hi ideali g[ax ixxemx ma tkunx qawwija Il-vaganza ideali: Postijiet fil-kampanja, fil-kampanja, b[allAwstrija Sud Triol, ’il bog[od mix-xiri.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el: L-epoka li g[ext fiha meta kont ]g[ira.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi... Min ma jag[tix l-attenzjoni vera li g[andhom b]onn it-tfal.

L-akbar pre;ju: Jiena nag[ti kas lil [addie[or u jimpurtani minnu.

U l-akbar difett: Dejjem nissielet biex insib [in g[alija g[ax dejjem nipprova nla[[aq ma’ kollox.

L-ikel favorit tieg[ek: It-ti;ie;a, nu]aha b’kull mod.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu: Nixtieq immur na[dem fil-missjoni i]da qabel nixtieq nara lit-tifel issetiljat.

Hi wkoll ix-xewqa tar-ra;el tieg[i u g[alhekk immorru flimkien.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Ma na[sibx li g[amel differenza g[ax nemmen li l-importanti hu li inti tpo;;i rasek hemm u tkun lesta tag[mel sagrifi//ju. Ovvjament, trid tkun determinata li tasal.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Li t-tifel jirnexxilu jippersisti fil-

karriera li jixtieq (hu jipprogramma l-kompjuters) imma naf li mhux fa/li u g[alhekk irid ja[dem biex jasal b[alma g[amilt jien.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Where there is no wind, row – fejn ma hemmx ri[, aqdef.

Kif tarak g[axar snin mil-lum: Il-kariga li g[andi issa tog[;obni. Nemmen li hu importanti li x-xog[ol li nkun qed nag[mel, jog[;obni u jkun g[al qalbi. Tieg[i hu xog[ol li bih nista’ nibqa’ ng[in lil [addie[or. Forsi nkun nanna, min jaf, u b’aktar tikmix?

Persona;; li tammira: Steve Jobs, tal-Apple, li twieled minn studenta universitarja li kienet single, kellu jkun adottat minn familja sinjura li i]da riedet tifla mhux tifel, adottatu familja modesta u skola qatt ma ried i]da xorta rnexxielu jwaqqaf kumpanija mondjali. Kien rifjutat minn twelidu i]da flok qag[ad jibki xortih, g[amel su//ess fil-[ajja.

16

NEGOZJI }G{AR

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

In-negozji tag[na TAG{RIF TA’ INTERESS G{AN-NEGOZJI }G{AR U IMPRI}I TA’ DAQS MEDJU

Ftu[ ta’ stabbiliment kummer/jali f’festi pubbli/i Il-Gvern laqa’ t-talba li g[amlitlu l-GRTU biex listabbilimenti kummer/jali kollha f’Malta u G[awdex jkunu jistg[u jift[u fil-festi pubbli/i ta’ din is-sena kif ukoll tassena d-die[la.

Il-festi pubbli/i li fadal g[al din is-sena huma: Jum il-{addiem — it-Tlieta 1 ta’ Mejju Is-Sette Giugno — il-{amis 7 ta’ :unju L-Imnarja — il-:img[a 29 ta’ :unju Il–[wienet se jkunu jistg[u jift[u mill-4 ta’ filg[odu sas-7 ta’ filg[axija, Fil-festa tal-Vitorja — is-Sibt 8 ta’ Settembru — il[wienet se jkunu jistg[u jift[u mill-4 ta’ filg[odu sat-8 ta’ filg[axija, waqt li f’jum l-Indipendenza ta’ Malta — il:img[a 21 ta’ Settembru — il-[wienet se jkunu jistg[u jift[u mill-4 ta’ filg[odu sas-7 ta’ filg[axija.

Il-festi pubbli/i g[as-sena 2013 huma: Il-festa ta’ San Pawl — Il-{add 10 ta’ Frar, {add il-Karnival, Il-Festa ta’ San :u]epp — it-Tlieta 19 ta’ Marzu, Jum il-{elsien — il-{add 31 ta’ Marzu, Jum il-{addiem — l-Erbg[a 1 ta’ Mejju, Is-Sette Giugno — il-:imgha 7 ta’ :unju, Il-festa tal-Imnarja — is-Sibt 29 ta’ :unju, Il-Vitorja — il-{add 8 ta’ Settembru, Jum l-Indipendenza ta’ Malta — Is-Sibt 21 ta’ Settembru.

Il-[inijiet tal-ftu[ tal-istabbilimenti kummer/jali g[allperjodu tal-Milied, ji;ifieri bejn l-1 ta’ Novembru u s-7 ta’ Jannar se jibqg[u l-istess ming[ajr ebda e//ezzjoni u, allura, dawn jistg[u jift[u mit-Tnejn sal-{add mill-4 ta’ filg[odu sal-10 ta’ filg[axija.

Il-festi pubbli/i li jaqg[u f’dan il-perjodu, li huma t-8 ta’ Di/embru, it-13 ta’ Di/embru, Jum il-Milied u Jum l-Ewwel tas-Sena, se jkunu jistg[u jift[u bejn l-4 ta’ filg[odu u l-10 ta’ filg[axija ming[ajr ebda e//ezzjoni.

Eku ta’ de/i]joni ta’ 8 snin ilu…

Poplu li [a de/izjonijiet tajbin Tmien snin ilu l-poplu kien mistieden jag[]el iwie;eb LE jew IVA g[all-Ewropa.

Tmien snin ilu kellna l-partit tal-Labour li kien qed jistieden lill-poplu biex jivvota LE, u flistess [in kellna lill-Partit Nazzjonalista, li b[ala moviment kien qed ifiehem lillistess poplu li kien il-mument opportun biex Malta tkun tista’ tissie[eb fl-Unjoni Ewropea u g[alhekk kien qed jitlob lillpoplu biex jivvota IVA. Kellna min-na[a lkonvin/iment mill-Partit Nazzjonalista li Malta jaqblilha li tissie[eb g[al diversi ra;unijiet finanzjarji u ekonomi/i.

Min-na[a tal-Labour kellna kampanja qalila negattiva li ppruvat tbe]]a’, u twerwer lillpoplu Malti, li jekk nissie[bu mal-UE, kienu se ji;u lIsqallin jo[dulna xog[lna, se jag[lqu l-fabbriki u, sa[ansitra, ippruvaw jikkonvin/u lillistess poplu li bid-d[ul ta’ Malta fl-UE kull ma kienet se tibbenefika Malta kien miljun u nofs liri Maltin.

Jum id-de/i]joni wasal u lpoplu g[araf jag[]el. Il-Partit Nazzjonalista kien l-aktar wie[ed konvin/enti. Saret lg[a]la favur is-sewwa u ]]mien tana ra;un.

negozju. X’miljun u nofs miljun u nofs!

Illum kull imprenditur jaf kemm kienet g[a]la g[aqlija li nissie[bu fl-Unjoni Ewropea, g[aliex jaf li permezz ta’ diversi programmi finanzjarji qed ikunu jistg[u jibbenefikaw minn miljuni ta’ ewro kemm f’g[ajnuniet u ta[ri;, kif ukoll fi flus kontanti.

FONDI PERMEZZ TAL-ERDF: Ippermettuli

minn Anton Vella

anton.vella@gov.mt

Illum g[addew tmien snin u kul[add fehem kemm kellu ra;un il-Partit Nazzjonalista dak i]-]mien u kemm kien di]onest il-partit tal-Labour bil-kampanja negattiva li biha ipprova jbella’ nofs veritajiet u [rejjef li, g[all-grazzja t’Alla, ma rnexxielux.

Il-poplu ma kienx injorant u fil-mument importanti g[araf jag[]el bil-g[aqal bejn issewwa u l-ingann.

G[araf jinduna min kien qed jg[id il-verità, u min kien qed jipprova jqarraq. G[araf i[ares lejn il-futur ta’ uliedu u ma belax il-lixka li ried ibellag[lu l-partit tall-Labour.

De/i]joni li llum ilkoll qed ingawdu l-frott tag[ha, spe/jalment is-settur tan-

nsemmi biss farka millmuntanja ta’ benefi//ji li kontinwament is-settur tannegozju qed jir/ievi mil-UE: 35 miljun ewro li permezz taliskemi ERDF, madwar 570 kumpanija rnexxielhom jir/ievu, biex kienu ta’ g[ajnuna g[alihom [alli kollettivament irnexxielhom jo[olqu investment li jla[[aq ’il fuq minn 78 miljun ewro.

B[alissa mijiet ta’ kumpaniji o[ra li rnexxielhom japplikaw sat-3 ta’ April, lapplikazzjonijiet tag[hom g[addejjin minn pro/ess ta’ evalwazzjoni biex eventwalment u[ud minnhom jibbenefikaw minn 8 miljun ewro o[ra li se jkunu qed jing[ataw permezz tar-raba’ sej[a li saret mill-Malta Enterprise, permezz tal-iskemi tal-ERDF.

Erba’ snin ta’ su//essi fil-qasam tax-xog[ol

Bejn l-2008 u l- 2011 in[olqu 20,000 post tax-xog[ol ;did u dan ifisser li b[alissa Malta tinsab fit-tieni post, minn fost il-pajji]i ewropej, blakbar ]ieda fir-rata tal-impjiegi.

F’erba’ snin bejn l-2008 u l-2011, l-ETC sabet impjieg g[al 15,337 persuna, u dan meta l-kri]i ekonomika internazzjonali kienet fl-eqqel tag[ha.

Komplew ikunu re;istrati li/enzji tan-negozji ;odda. Mad-Dipartiment tal-Kummer/ biss illum insibu ’l fuq minn 16,889 li/enzjati u dan juri ]ieda ta’ 1,195 fuq fl-2008.

Bejn l-2008 u l-2011, il-Gvern, permezz tal-Malta Enterprise, approva 130 fabbrika ;dida u estensjonijiet ta’ fabbriki li di;a hawn f’Malta. Linvestiment f’dawn il-fabbriki jla[[aq 323 miljun ewro. 85% tal-investiment ;did hu investiment barrani. Dan linvestiment qed jo[loq 3,462 impjieg fuq perjodu ta’ tliet snin. Barra minn hekk il-fabbriki f’Malta li kienu meg[juna mill-gvern fi ]mien il-kri]i internazzjonali investew 110 miljun ewro u ]iedu l-impjiegi bi 300.

1,050 sid ta’ negozju, permezz talmicroinvest, sa Marzu 2012, ;a iffrankaw 7.5 miljun ewro fi tnaqqis flincome tax wara li bejniethom investew ’il fuq minn 17.3 miljun ewro u [olqu 247 impjieg ;did mag[hom.

232 SMEs f’G[awdex investew aktar minn 2 miljun ewro u b’hekk gawdew minn 1.5 miljun ewro fi tnaqqis fl-income tax.

Permezz tal-iskema micro credit, jew a[jar kif hi mag[rufa llum il-BOV JEREMIE Financial Package for SMEs, sal-lum, 230 sid ta’ negozju [adu €23 miljun f’self sussidjat u investew €35.5miljun.

Il-Gvern, permezz ta’ seba’ skemi tal-ERDF, ;a offra 35 miljun ewro lil industriji ]g[ar biex jag[rfu jirb[u lkompetizzjoni. Sa issa bbenefikaw 570 sid, li bejniethom investew b’kollox 78 miljun ewro. B[alissa qed issir levalwazzjoni ta’ applikazzjonijiet ;odda biex jitqassmu 8 miljun ewro o[ra.

Permezz tal-ETC, 150 negozju f’G[awdex gawdew mill-employement aid programme u impjegaw 450 [addiem .

Twaqqfet l-istruttura Businessfirst. F’Jannar 2012 il-Gvern irnexxielu g[all-ewwel darba ji;bor 50 servizz differenti li jing[ataw minn Dipartimenti u entitajiet, lis-settur tannegozji ]g[ar u medji, u lill-investituri, ta[t saqaf wie[ed fi Gwardamangia.

Fl-ewwel tliet xhur di;a saru ‘l fuq minn 1,500 kuntatt minn sid ta’ negozju u investitur.

Is-servizzi offruti tal-e-government ]diedu g[al 99. Dan qed jissarraf f’aktar effi/jenza u tnaqqis ta’ burokrazija. Malta kienet klassifikata fl-ewwel post fl-e-government minn fost 32 pajji] ewropej.

Sar Park tal-Avjazzjoni b’investiment ta’ 17-il miljun ewro. }g[a]ag[ fl-MCAST qed ikomplu jit[arr;u u jsegwu korsijiet flavjazzjoni. B[alissa din l-industrija timpjega ’l fuq minn 1,000 [addiem.

B’investiment ta’ 30 miljun ewro beda x-xog[ol fuq il-BIOMALTA CAMPUS, f’San :wann — biex b’hekk ikunu jistg[u ji]diedu r-ri/erka u l-impjiegi fil-bijoteknolo;ija.

G[all-ewwel darba, fl-2011, itturisti li ;ew Malta qab]u l-1.4 miljun, ]ieda ta’ kwa]i 6% fuq is-sena ta’ qabel. B’hekk ]died ix-xog[ol f’dan ilqasam, u kibret l-attività kummer/jali.

Is-sena l-o[ra biss, in-nefqa mit-turisti kienet ta’ 23 biljun ewro.

Biex ikompli jkun attirat linvestiment barrani u tkompli tikber lattività industrijali, u b’hekk ji]diedu lfabbriki u l-impjiegi ;odda, il-Gvern qed jinvesti 16-il miljun ewro f’titjib ta’ zoni industrijali ta’ {al Far, Bulebel, Kordin, Mosta u x-Xewkija.

Fl-a[[ar erba’ snin, permezz ta’ diversi pro;etti kapitali, il-Gvern

kompla jo[loq ix-xog[ol g[al [addiema u g[al min ja[dem g[al rasu.

Il-Gvern f’dawn l-a[[ar 48 xahar kompla jibni skola ;dida kull sena, beda l-bini ta’ kampus ;did talMCAST; qed titkompla l-estensjoni flUniversità; qed jitwettaq il-pro;ett ta’ Bieb il-Belt; sar l-embellishment ta’ Pjazza San :or; fil-Belt; twettaq limmodernizzar fl-impjant ta’ Sant’Antnin; b[alissa g[addej ilpro;ett ta]-}ewwieqa Waterfront f’G[awdex; qed jitkompla x-xog[ol estensiv ta’ restawr tas-swar; wasal fla[[ar fa]i tieg[u l-pro;ett ta’ terminal ;did fi/-?irkewwa; saret l-estensjoni tal-power station f’Delimara, u [afna u [afna o[rajn. Fuq is-sit ta’ dawn ilpro;etti b[alissa nsibu ’l fuq minn 1,000 [addiem.

Fuq il-bini ta’ tnax-il triq arterjali u ’l fuq minn 700 triq lokali li saru mill-Gvern, tul dawn l-a[[ar erba’ snin, kienu involuti aktar minn 1,500 [addiem.

Xog[ol, xog[ol, u xog[ol a[jar…

F’erba’ snin meta suppost pajji]na kien qed jintlaqat mill-kri]i internazzjonali, xorta wa[da, flimkien, irnexxielna niksbu s-su//essi, u nkomplu no[olqu l-impjiegi ;odda.

Dawn huma fatti, u din hi realtà li tista’ taraha u tmissha b’idejk.

ANZJANI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

17

L-anzjani tag[na TAG{RIF MILL-{IDMA MWETTQA MIS-SEGRETARJAT PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI

L-anzjani ma g[andhomx jib]g[u mill-isport minn Mario Galea, is-Segretarju Parlamentari g[all-Kura tal-Anzjani

Ni]baljaw jekk nillimitaw ilkura g[all-anzjani b[ala sempli/iment sodod, djar g[all-anzjani, night shelters, medi/ini b’xejn u nieqfu hemm.

Dawn kollha huma importanti. U f’dan il-qasam imxejna u kif. Imma llum xtaqt, kontra kull perspettiva, inwassal messa;; fuq limportanza tal-isport fil-[ajja tal-anzjani tag[na.

Il-Gvern illum hu impenjat li anki fejn tid[ol il-kura fittul ‘jipprovoka’ l-anzjani billi sa fejn hu possibbli u tag[ti s-sa[[a ma jitmewtux. Fejn jistg[u g[andhom jag[mlu wkoll l-e]er/izzju li tant hu importanti.

L-Unjoni Ewropea, din issena, qed tistedinna niffukaw fuq l-anzjanità attivà. Qed t[e;;e; lill-anzjani biex ma jintelqux. Dan il-messa;; jg[odd kemm g[al dawk li g[adhom attivi filkomunitajiet tag[hom kif ukoll g[al dawk li huma rikoverati f’istituzzjoni g[allkura fit-tul. Anki tat-tieni iva

Dakinhar tat-tnedija tal-SVPR FIT fir-Residenza tal-Anzjani San Vincenz de Paul

jistg[u jissie[bu f’attività sportiva.

L-G[aqda Dinjija tasSa[[a u l-Unjoni Ewropea qed i[e;;u lill-anzjani biex jag[mlu mill-inqas 30 minuta ta’ attività fi]ika moderata [amest ijiem fil-;img[a.

Inkella 20 minuta ta’ attività fi]ika ta’ intensità qawwija tlett ijiem fil-;img[a.

Jista’ jkun li dawn narawhom ibsin imma kull anzjan jista’ jag[mel il-parti tieg[u. L-importanti hu li dak li jkun ji//aqlaq u j[addem il-;ogi g[all-;id tieg[u stess.

Dan l-esperiment di;à rnexxa fi/-?entri ta’ Matul ilJum. L-anzjani li jattendu g[andhom [in allokat g[a]-

Sala o[ra ;dida fl-Isptar tar-Rijabilitazzjoni Karin Grech F’Marzu li g[adda nfet[et sala ;dida flIsptar ta’ Rijabilitazzjoni Karin Grech li g[andu l-g[an li jipprovdi kura ta’ wara kundizzjoni akuta, kif ukoll jag[ti fa/ilità ta’ rijabilitazzjoni lill-pazjenti adulti kif ukoll lill-anzjani.

Is-sala l-;dida tilqa’ 28 klijent.

L-isptar g[addej bi programm intensiv ta’ tibdil infrastrutturali u manutenzjoni.

Matul is-sena 2011, f’Mejju u f’Awwissu, infet[u ]ew; swali ;odda li bejniethom fissru 59 sodda.

Mill-2008 sal-2011, il-Gvern nefaq 2.2 miljun ewro f’tibdil infrastrurali.

Fl-2011, da[lu fl-Isptar ta’ Rijabilitazzjoni Karen Grech 1,498 pazjent — 1,298 minnhom li kienu trasferiti mill-Isptar Mater Dei.

Tifta[ is-Sena tal-Anzjanità Attiva u s-Solidarjetà bejn il-:enerazzjonijiet Fil-;ranet li g[addew f’Malta nfet[et uffi/jalment, misSegretarju Parlamentari Mario Galea, is-Sena tal-Anzjanità Attiva u s-Solidarjetà bejn il:enerazzjonijiet.

Il-Kummissjoni Ewropea iddikjarat is-sena 2012 b[ala s-sena tal-Anzjanità Attiva u Solidarjetà bejn il-:enerazzjonijiet.

L-iskop tal-Kummissjoni Ewropea hu biex aktar anzjani jkunu iktar attivi u parte/ipi fis-so/jetà permezz ta’ xju[ija b’sa[[itha, il-qasam talvolontarjat u x-xog[ol formali.

It-tnedija saret fil-Juventutis

Domus ta]-}ejtun. Id-Domus g[andu rabta mar-ra[al ta]}ejtun u ilu je]isti g[al dawn l-a[[ar mitt sena.

Id-Domus kien post fejn sa minn dejjem kienu prattikati lideat tas-solidarjetà bejn il;enerazzjonijiet.

L-Unjoni Ewropea qed tistieden lill-pajji]i membri biex ja[dmu fuq erba’ punti kru/jali matul din is-sena: 1. Parte/ipazzjoni ta’ persuni anzjani fis-suq taxxog[ol; 2. Anzjanità attiva permezz ta’ promozzjoni u inizjattivi g[al sa[[a fi]ika, mentali u so/jali a[jar;

3. Parte/ipazzjoni ta’ persuni anzjani fil-qasam talvolontarjat; 4. Solidarjetà bejn il;enerazzjonijiet.

Is-Segretarjat Parlamentari g[all-Anzjani waqqaf kumitat bl-g[an li jixpruna dawn lg[anijiet.

Siltiet mid-diskors tasSegretarju Parlamentari matul it-tnedija se jkunu pubblikati f’din il-gazzetta fil-;img[at li ;ejjin.

Iktar informazzjoni dwar isSena Ewropea tal-Anzjanità Attiva u sehem Malta tista’ tinkiseb minn www.ey2012.gov.mt

]fin u l-isports fost l-attivitajiet tag[hom.

Dawn i/-?entri jorganizzaw ukoll Sports Day fejn il-protagonisti jkunu lanzjani tag[na. A[na kull sena norganizzaw Fun Run f’San Vin/enz u fiha hemm anzjani-residenti li jie[du sehem.

L-idea taf tidher stramba imma je]isti wkoll sport tipikament g[all-anzjani li jg[odd g[all-etajiet partikulari tag[hom.

Ftit tal-;img[at ilu nidejna programm sportiv, flimkien mal-Kunsill Malti g[allIsport. U dan g[all-anzjani li jg[ixu fir-Residenza San Vin/enz de Paul: SVPR FIT. Il-programm se joffri 24 klassi ta’ e]er/izzju kull erba’ ;img[at f’partijiet differenti tar-Residenza. Dan l-e]er/izzju se jg[in fit-titjib tal-flessibbiltà u tas-sa[[a tal-klijenti tag[na.

Dil-;img[a [adt gost li xi [add tefa’ fuq il-pa;na tieg[i tal-Facebook dan il-messa;;:

“Nixtieq ng[id prosit lil min ;ietu l-idea biex lanzjani ta’ S. Vin/enz de Paul jibdew jag[mlulhom spe/i ta’ exercises u sport filwards. Kont pre]enti fl-MT1 (Mother Thesera 1) u vera [adt gost nara residenti jitbissmu u jinsew l-u;ig[ u jilag[bu bil-ballun u bands e//etra. Vera prosit. Grazzi talli tag[mlu [afna [idma mal-g[e]ie] tag[na.”

Nidejna wkoll il-programm SWIM FIT 60+ li joffri lopportunità biex l-anzjani ju]aw b’xejn il-pixxina talUniversità. Ilkoll nafu kemm l-g[awn hu tarka kontra problemi fil-;ogi u g[adam fra;li fost l-o[rajn.

Barra minn hekk miexi xxog[ol fuq il-grawnd firResidenza San Vin/enz de Paul li se jintu]a kemm mirresidenti tag[na kif ukoll mit-tim tal-futbol Luqi.

In[e;;e; lill-anzjani biex ja[tfu dawn l-opportunitajiet sbie[.

Kura;;! Ir-rieda hi l-qofol ta’ kollox.

Ikompli l-investiment g[all-anzjani li je[tie;u kura fit-tul Fl-a[[ar ;img[at, il-Gvern kompla jifrex is-servizzi tieg[u fil-qasam tal-kura talanzjani billi fil-lista ta’ residenzi ]ied Zammit Clapp Nursing Home f’San :iljan.

Hawnhekk il-Gvern qed i]id is-sodod b’84 o[ra. Fil;img[at li ;ejjin se ji]diedu 12-il sodda o[ra mal-84 li se jkunu g[all-klijenti li g[andhom id-dimensja.

Ta’ min ifakkar li, matul din il-le;islatura, Malta g[amlet qab]a kbira fil-kura ta’ din il-kundizzjoni bilftu[ tal-Blokk :wann Pawlu II fir-Residenza San Vin/enz de Paul li tilqa’ 144 resident.

Sadattant, f’Marzu li g[adda, fl-Isptar tarRijabilitazzjoni Karin Grech infet[et ward ;dida li qed tilqa’ 28 klijent. Dan flisfond tal-akku]a tal-Partit Laburista li qed jonqos linvestiment tal-Gvern filqasam tas-sa[[a!

Minn Jannar ’l hawn innumru ta’ sodod ;odda kienu hekk:

84 sodda f’Zammit Clapp Nursing Home; 28 sodda f’Karin Grech u 41 sodda fliskema tal-Public Private Partnership (PPP).

Il-Gvern g[andu arran;amenti ma’ entitajiet privati g[all-provvista ta’ sodod g[al residenti riferuti mill-gvern fi djar privati talanzjani.

Fil-fatt inkrew aktar sodod bl-iskema tal-Public Private Partnership f’Casa Arkati fil-Mosta, Casa Serena f’San Pawl il-Ba[ar, id-Dar ?entrali fil-Mosta, Roseville f’{’Attard, Casa Leone XIII f’San :iljan, Dar Sagra Familja finNaxxar, Dar Saura fir-Rabat (Malta), Dar Sant’Anna flIsla u Villa Messina firRabat (Malta).

B’kollox sa issa g[andna 385 sodda b’kollaborazzjoni mal-privat.

Sa mill-bidu ta’ din ille;i]latura l-Gvern ipprovda 800 sodda aktar g[allanzjani tag[na li je[tie;u kura fit-tul.

ITTRI LILL-EDITUR

Business safe!

Sur Editur, Joseph Muscat issa qed jipprova jserra[ ras kul[add li Gvern Laburista futur ikun safe g[all-business, kbir u ]g[ir!

G[andu ra;un ja[dem fuq din il-[a;a g[ax [afna jafu u jiftakru x’kienet is-sitwazzjoni fejn jid[ol in-negozju ta[t gvernijiet laburisti.

Kul[add jiftakar filkorruzzjoni mifruxa fl-g[oti tal-permessi u l-li/enzji talimportazzjoni u fil-‘morsa’ talbulk buying i]da biex infakkar x’perspettiva kellha r-ru[ so/jalista fuq in-negozju, illum se nikkwota minn artiklu li kien kiteb is-Sur Dwardu Cachia f’l-orizzont tal-{amis 29 ta’ Lulju 1982.

Dan l-artiklu kien inkiteb wara d-direttivi li kienu ng[ataw mill-PN fl-Imnarja ta’ dik is-sena. Araw ftit x’kellu xi jg[id is-Sur Cachia lil tal[wienet: “U lil tal-[wienet

ng[idilhom: sfidaw intom ukoll isa! A[na lesti li nie[du f’idejna l-istabbilimenti kollha tag[kom, il-lum qabel g[ada”.

Tal-labour kienu di;à

g[amluha din meta kien sar listrajk tal-furnara. Kienu irrekwi]izzjonaw fran u [addmuhom bin-nies tal-gvern.

Illum, fl-2012, Joseph Muscat qed jg[id li se jkun safe g[al kul[add i]da ftit ilu pubblikament kien stqarr li ried imexxi fuq il-passi talgvernijiet laburisti tassebg[inijiet u tat-tmeninijiet.

MARIO BORG Il-{amrun

19

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Id-dritt li tag[ti privat Sur Editur, Charles Mangion (eks Ministru rri]enjat fil-Gvern ta’ Alfred Sant) [are; bi skema ta’ privat b’xejn lil studenti fil-ka]in laburista tas-Si;;iewi.

I]da a[na li kellna ’l uliedna fl-iskejjel tal-Knisja niftakru x’;ara meta fl-1984 il-Gvern So/jalista minoritarju ta’ Dom Mintoff kien g[alqilna l-iskejjel tag[na.

Dakinhar kien t[abbar uffi/jalment li Ministri, delegati u kumitati laburisti kienu se jg[assu mal-iskejjel tal-Knisja biex jg[inu lillforzi tal-ordni j[arsu l-li;i.

Niftakru li biex uliedna ma jitilfux tag[lim kien hemm min organizza tag[lim privat fi djar privati.

Dakinhar kienet tfasslet skema msej[a ‘Edukazzjoni fid-Dar’. L-istudenti kienu mi;bura fi gruppi ta’ disa’ u ppustjati fi djar differenti li minn jeddhom kienu offruti minn g[alliema jew minn ;enituri.

F’/erti n[awi o[rajn fejn il-pre]enza laburista kienet ‘perikolu]a’ l-g[alliema u l-

Il-fuljett li Charles Mangion bag[at fid-djar tas-Si;;iewi dwar lezzjonijiet tal-privat b’xejn

;enituri kienu g[a]lu li jorganizzaw tutorials fi ;ranet differenti tal-;img[a biex ma jag[tux fil-g[ajn!

Il-pressjoni u t-theddid li kien sar fuq dawk li kienu jag[tu l-privat (g[alliema u

;enituri) kienet xi [a;a talbi]a’.

Jekk niftakar sew sa kien hemm min ;abulu ritratti talfa//ata tad-dar tieg[u filgazzetti biex jintimidawh bi [wej;u u fi [wej;u.

Din l-inkwi]izzjoni kollha kienet saret minn gvern li skont il-mexxej laburista tallum kien moralment skorrett g[ax kien ;ie sfidu/jat millma;;oranza tal-Maltin u dan qabel ma [a l-;urament.

Dak i]-]mien in-Nutar Charles Mangion kien jimmilita fil-Partit Laburista u kien [are; kandidat flElezzjoni :enerali tal-1987.

U issa ji;ik bil-libertà kollha j[abbar skema ta’ privat fil-ka]in laburista tasSi;;iewi meta, lilna, illaburisti lanqas fi djarna ma kienu [allewna fil-libertà li nag[tu privat b’xejn u dan biex uliedna ma jitilfux tag[lim g[aliex il-gvern ta’ Mangion kien g[alqilna liskejjel!

Dawn l-affarijiet g[andna ng[allmuhom lill-;enerazzjonijiet li twieldu wara dak i]-]mien.

Dan rilevanti g[ax [afna mill-kapurjuni laburisti f’dawk il-;rajjiet ta’ g[ajb g[adhom fuq quddiem nett tal-Partit Laburista llum.

CH. MUSCAT Il-Mosta

L-eks Sindku ta’ {al Kirkop jag[ti l-ver]joni tieg[u tal-fatti Sur Editur, Nirreferi g[all-artiklu pubblikat fil[ar;a ta’ il-mument tal-{add 8 ta’ April 2012 f’pa;na 4.

Qabel xejn nixtieq nag[millek kumpliment tar-ritratt g[aliex fakkartni ta’ meta kont aktar ]ag[]ug[, imma fuq l-allegat ksur ta’ regolamenti finanzjarji fil-Kunsill ta’ {al Kirkop tant inti infurmat [a]in fuq dak li se[[ li inti obbligat titlobni apolo;ija pubblikament g[aliex il-fatti huma dawn: 1. Is-Sindku qatt ma nda[al f’xi ordni ta’ o;;etti b[al madum tal-k/ina, madum tal-bit[a, madum tat-toilets, madum tat-tara; u madum tal-uffi/ji, imma kien dejjem il-Kunsill li mexa fuq il-linji gwida mog[tija mill-Head of Monitoring Unit g[ad-Direttur :enerali tal-Kunsilli Lokali.

2. Il-Kunsill Lokali ta’ {al Kirkop meta b’responsabbiltà u l-g[aqal tasSegretarju E]ekuttiv wassal biex jin[are; fuq il-gazzetta The Malta Indipendent talba g[al kwotazzjonijiet.

KLK 18#09 quot. Floor tiles for Council’s Office< KLK 19#09 quot — restroom tiles and sanitary ware — Council’s Office< Quote KLK 11#10 — supply and installation of skirting and top skirting for Council’s new Office.

3. Tajjeb li l-qarrejja jkunu infurmati b’informazzjoni tajba u mhux informazzjoni ]baljata fejn inti ktibt hekk: “g[al ammont iktar minn 2,239 ewro, ir-regolamenti jesi;u li jkun hemm pro/ess ta’ tender”< jekk ti//ekkja sew is-somma hi ta’ 4,658 ewro. F’dan ir-rigward qatt ma qbi]na din is-somma u dak li tlabna b[ala quote kien dejjem anqas minn 4,658 ewro.

4. Informazzjoni o[ra li inti semmejt hi: “Ir-regolamenti finanzjarji jg[idu wkoll li meta tin[are; direct order jew quotation lil kuntrattur partikulari, listess kuntrattur ma jistax jing[ata direct order jew kwotazzjoni o[ra f’temp ta’ sitt xhur”. Anke hawn g[andek ]ball g[aliex skont l-awditur i]-]mien stipulat skont ir-regolamenti hu ta’ erba’ xhur.

5. Inti ktibt ukoll: “hu fatt li lkuntrattur inkwistjoni mhux produttur jew importatur tal-madum i]da xtara lmadum ming[and importatur lokali u mbag[ad bieg[u lill-Kunsill.”

Hawnhekk tajjeb li tkun infurmat li lkuntrattur, b[ala retailer inkwistjoni, kellu j;ib lis-Segretarju E]ekuttiv u lillkunsillieri kollha, kampjun ta’ madum tal-bit[a, kampjun tat-toilets, kampjun tal-k/ina, kampjun tat-tara; u kampjun

tal-uffi/ji. Il-kunsillieri mas-Segretarju E]ekuttiv kellhom l-g[a]la talkampjuni u [adu de/i]joni liema madum u a//essorji jintg[a]lu waqt laqg[a tal-Kunsill. Tajjeb g[ar-records li l-qarrejja jkunu jafu li l-kunsillieri kollha raw il-kampjuni u taw l-opinjoni tag[hom u dawn l-affarijiet kollha ntg[a]lu b’mod unanimu, ji;ifieri qbil mill-kunsillieri kollha.

6. Il-korrispondenza li saret bejn isSegretarju E]ekuttiv u l-Head of Monitoring Unit g[ad-Direttur :enerali tinsab g[and is-Segretarju. Hu stat ta’ fatt li s-Segretarju E]ekuttiv, b[ala kap amministrattiv, [a u mexxa blapprovazzjoni tas-seniors tieg[u u qatt ma saru “13,025 ewro f’direct orders mill-eks Sindku fi ]mien tmien xhur”.

MARIO SALERNO {al Kirkop

20

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

G[adek [aj^ Sur Editur, Ta’ l-orizzont kellhom artiklu jismu G[adek {aj?

Dan b’referenza g[al telefonati li jsiru millIsptar Mater Dei biex isegwu pazjenti li huma miktubin g[al xi operazzjoni jew kura o[ra.

Issa dawn il-qaddejja fidili tal-Partit Laburista qab]u l-limiti tad-di/enza fil-kritika sfrenata tag[hom.

Jiddispja/ini li se jkolli nsemmi ka] li kien ;ara imma dik il-mistoqsija G[adek {aj? ta’ l-orizzont messhom g[amluha lil dawk l-i]vinturati (haemophiliacs) vittmi talinkompetenza tal-Gvern Laburista ta’ qabel l-1987 li kienu ng[ataw demm infettat bl-AIDS. Dak i]-]mien il-GWU kienet fil-Kabinett talMinistri So/jalisti u dan li semmejt kien tra;edja kbira u l-mistoqsija “g[adek [aj?” imissha saret ukoll lill-GWU li dak i]-]mien kienet ‘mejta’ fejn tid[ol id-difi]a taddrittijiet tal-poplu i]da twer]aq il-[in kollu biex issostni dak il-gvern immorali u fattwalment u storikament skorrett!

Dak i]-]mien il-Gvern Laburista, biex isodd lil dawk il-vittmi ]vinturati, jew biex iserra[ ilkuxjenza, kien [ar;ilhom allowance li llum ]gur li kienet tkun meqjusa b[ala kumpens mi]erabbli!

J. FENECH

{al Luqa

Helena Dalli u l-[abi fil-finanzi Sur Editur, Helena Dalli, id-Deputat Laburista tg[id li l-Gvern Nazzjonalista ja[bi u jqarraq fejn tid[ol is-sitwazzjoni reali tal-finanzi nazzjonali. Tg[id ukoll li dan tafu millesperjenza tag[ha tal-passat.

Dan l-a[[ar ftakart f’dan kollu meta smajt lill-Prof Josef Bonnici, il-Gvernatur tal-Bank ?entrali, jitkellem dwar issitwazzjoni finanzjarja [a]ina ta’ /erti pajji]i Ewropej u dwar x’kien wassal g[al dan.

Semma l-ka] tal-Irlanda u l-banek tag[ha li kienu waslu li fuq self g[ax-xiri ta’ djar jag[tu sa 120% tal-valur tad-dar ji;ifieri jag[tu aktar mill-valur reali talpropjetà!

Dan wassal biex fallew il-banek u kif, imbag[ad, falla l-Gvern Irlandi] innifsu li kien da[al biex isalvahom. U hawn fejn jid[ol il-[abi ta’ Helena Dalli u l-finanzi nazzjonali.

Billboards

Sur Editur, Na[seb li g[ad hawn min jiftakar li qabel l-Elezzjoni :enerali tal-1996, il-Partit Nazzjonalista kien g[amel u]u minn poster li kien jikkonsisti f’ritratt tal-Mexxej Laburista ta’ dak i]-]mien, Alfred Sant, bil-kliem ‘Ma tistax tafdah’.

Dak i]-]mien kienu qalu li dik kienet kampanja personali vendikativa fil-konfront ta’ Alfred Sant u [afna opinjonisti, anke indipendenti, kienu ikkundannaw dak ilposter.

Allura x’misshom jag[mlu llum wara s-serje ta’ billboards li l-PL qed itella’ kollha kontra l-Prim Ministru Lawrence Gonzi personalment?

F. AGIUS

Qabel l-1987 il-banek Maltin kienu propjetà tal-gvern (istituzzjoni finanzjarja tal-poplu). Qabel l-1987 kellna l-ka] fejn il-banek Maltin kienu [adu l-fama ta’ take-away spe/jalment il-ferg[at ta]}ejtun u ta’ {a]-}abbar. Dawk kienu jag[tu self aqwa minn tal-banek Irlandi]i g[ax kienu jisilfu fuq xejn!

Trid tixtri karozza jew ;ej it-tie; tattifla, mur il-bank [u self.

I]da mbag[ad kien hemm ix-sharks ilkbar li kienu j;orru eluf kbar ta’ liri Maltin minn flus il-poplu.

G[ad hemm ta’ lanqas kaw]a pendenti fil-Qrati dwar self mhux irkuprat ta’ miljun lira Maltin. Mur i;bru! Dwar din is-sitwazzjoni ‘mo[bija’ tg[idx kemm kien t[abat Wenzu Mintoff biex din ilprattika [a]ina tieqaf. Kien kellem lizziju Dumink, lil Karmenu Mifsud Bonnici, lill-Ministru Wistin Abela, lil Alfred Sant u lil Evarist Bartolo li, skont

Wenzu Mintoff, kienu kollha baqg[u b’idejhom fuq ]aqqhom u ma [adux passi!

Imbag[ad kellna t-Tarzna ta’ Malta li kienet tie[u miljuni kbar mill-banek tal-poplu u li kienet wasslet lillGvernatur tal-Bank ?entrali ta’ dak i]]mien biex jikteb ittra wara l-o[ra jwissi dwar il-periklu li dik issitwazzjoni kienet qed to[loq g[all-flus id-depo]itanti Maltin!

Dan kollu kien ]velat meta il-mument kien ippubblika l-ittra talGvernatur tal-Bank ?entrali ta’ Malta lill-Ministru Wistin Abela.

Imbag[ad ti;i Helena Dalli titkellem fuq il-[abi. G[ad trid tinkiteb l-istorja ta’ minn xiex [elisna Gvern Nazzjonalista fl-1987.

F. DARMANIN

{’Attard

Servizz e//ellenti Sur Editur, Dan l-a[[ar, l-Oppo]izzjoni Laburista u l-mezzi tag[ha tal-informazzjoni kienu g[addejjin b’kampnaja biex jix[tu dell ikrah fuq isservizzi medi/i li jing[ataw b’xejn mill-gvern lil kul[add.

Fl-istess ]mien kelli mmur bosta drabi fl-Isptar Mater Dei biex in]ur lil membru tal-familja tieg[i li kien rikoverat hemmhekk g[al ftit jiem.

L-esperjenza tieg[i u talistess persuna li kienet rikoverata hemmhekk ma setg[etx ti;i fi ]mien a[jar biex nirrealizza kemm ilPartit Laburista jipprova jinqeda b’kollox u dan [alli jil[aq l-g[anijiet politi/i tieg[u.

G[ax tassew trid tkun bla kuxjenza so/jali biex tmaqdar servizz e//ellenti b[al dak li jing[ata millMater Dei. Veru li [afna drabi kollox ikun jiddependi

fuq individwi i]da minn dak li rajt b’g[ajnejja l-Maltin mg[andhomx g[aliex igergru g[aliex it-trattament li jing[ataw f’dan l-isptar niddubita hawnx pajji] ie[or li jag[tihom.

Veru ka] li trid i;;arrab biex tkun tista’ titkellem… dejjem jekk trid tkun sin/ier mieg[ek innifsek u malpoplu.

T.BORG

Il-Belt Valletta

{al Qormi

Il-kollaborazzjoni bejn il-Gvern u l-MFA Sur Editur, Tassew kont sodisfatt meta ftit tal-{dud ilu f’din il-gazzetta qrajt il-kummenti ta’ Michel Platini, il-President tal-UEFA li waqt ]jara qasira f’pajji]na wera li japprezza [afna lkollaborazzjoni li te]isti bejn il-Gvern Malti u lasso/jazzjoni Maltija talfutbol, l-MFA. Ma rridx naqla’ affarijiet tal-passat i]da li]-]g[a]ag[ tal-lum nixtieq ninfurmahom li fi ]mien il-Gvern Laburista fis-snin sebg[in, mhux talli ma kinitx te]isti din ilkollaborazzjoni talli kien hemm ;lied totali.

Il-Gvern Laburista, sa[ansitra, kien g[amel federazzjoni tal-futbol, immexxija minnu biex propju tkun ir-rivali tal-MFA. Tassew li llum ng[idu: kif jitbiddlu ]-]minijiet!

ALFRED MICALLEF

Bir]ebbu;a

ITTRI LILL-EDITUR

Obama - KMB

Sur Editur, Qrajt l-artiklu interessanti ta’ Mons Anton Gauci (il-mument 1 ta’ April, 2012) dwar g[aliex lIsqfijiet Kattoli/i Amerikani huma urtati mill-President tal-Istati Uniti tal-Amerika.

Obama kien rappurtat li ordna lill-iskejjel kattoli/i, sptarijiet u servizzi so/jali biex jag[tu b’xejn lillmembri tag[hom kontra/ettivi, sterilizzazzjonijiet u l-morning after pill tal-abort.

Obama ta kon/essjoni ta’ sena lill-Knisja biex tadotta dawn il-mi]uri, sa Awwissu 2013 u jekk le lKnisja tkun intaxxata u mwa[[la l-flus.

Barra minn hekk hemm theddida wkoll li pressure groups kattoli/i jkunu meqjusa mill-istat b[ala terroristi!

Dan kollu fakkarni fil;lieda tal-Gvern Laburista Malti kontra l-iskejjel talKnisja f’Malta. Niftakar lg[ajta arroganti ta’ “Jew b’xejn jew xejn” u l-g[ajta l-o[ra arroganti daqsha li jekk il-Knisja ma kellhiex biex, allura “iddewweb isslaleb u l-Kur/ifissi”.

Niftakar ukoll l-g[eluq tal-Isptar tal-Blue Sisters wara t-tke//ija tas-sorijiet minn Malta.

U dak kollu l-gvern laburista kien g[amlu meta, skont Joseph Muscat, kien gvern fattwalment u moralment skorrett u skont M.L. Coleiro Preca kienu jafu li kienu fl-i]ball!

PAUL FARRUGIA

Ir-Rabat

21

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Insellmulu

Q&A

Sur Editur, Smajt fl-a[[ar ;img[at bil-mewt tat-Tabib Peppi Paris minn {al G[axaq li fil-passat kien diversi drabi ikkontesta l-Elezzjoni :enerali mal-Partit Nazzjonalista.

G[alkemm lit-Tabib Paris ma kontx nafu personalment u qatt ma ltqajt mieg[u, nista’ ng[id li f’[ajti rajtu bosta drabi f’dak ir-ritratt tieg[u, b’wi//u mimli demm, waqt l-in/identi vjolenti li kienu se[[ew f’Novembru 1986 f’Tal-Barrani.

Jien kont attendejt g[al dik l-attività memorabbli u stajt nimma;ina tajjeb minn xiex kien g[adda t-Tabib Paris u o[rajn b[alu li tabil[aqq li g[al-libertà kienu lesti j/ar/ru demmhom.

In]id ng[id li l-Partit Nazzjonalista g[andu dover li jibqa’ jfakkar nies b[al Peppi Paris u listess in/identi ta’ dawk i]-]minijiet, g[aliex ilfatti juruna li min jinsa jew inessi ;rajjiet b[al dawn g[andu /ans kbir jer;a’ j;arrabhom.

PAUL MALLIA Il-{amrun

Ritratt li ma jintesa qatt

Inkomplu niltaqg[u man-nies Sur Editur, {adt pja/ir nisma’ dan l-a[[ar lil Simon Busuttil, l-ewroparlamentari nazzjonalista, jitkellem fi programm televi]iv dwar il-laqg[at li qed jorganizza g[all-Prim Ministru Lawrence Gonzi ma’ diversi g[aqdiet u asso/jazzjonijiet tas-so/jetà /ivili.

Aktar ma l-Partit Nazzjonalista jiltaqa’ ma’ nies minn kull settur tal-[ajja aktar hemm possibbiltà li jinftiehmu a[jar /erti de/i]jonijiet li ttie[du matul la[[ar ]minijiet fl-a[jar interess ta’ pajji]na.

Il-Partit Nazzjonalista, jg[idu x’jg[idu l-avversarji

politi/i, qatt ma ddejjaq jiltaqa’ man-nies u, /ertament, lanqas din id-darba mg[andu minn xiex jist[i wara dak kollu li g[amel fl-a[[ar snin.

Nawgura l-[idma t-tajba lill-Prim Ministru u lil Simon Busuttil.

JEFF. SCIBERRAS

Il-Mosta

Kieku g[amilnihom ta[t il-Labour

Sur Editur, Fl-a[[ar ;img[at bdejna nisimg[u u naqraw irrendikont tax-xog[ol li sar mill-Gvern Nazzjonalista tul l-a[[ar sena, ir-raba’ wa[da ta’ din l-amministrazzjoni li kienet bdiet f’Marzu tal-2008.

Inkun qed nid[aq bija nnifsi jekk ng[id li tul dawn l-a[[ar erba’ snin kollox sar tajjeb. Wara kollox kull amministrazzjoni jkollha l-ups and downs tag[ha u din ma kinitx e//ezzjoni.

I]da mill-ewwel in]id li alla[ares pajji]na, f’dawn is-snin ta’ kri]ijiet li qatt ma rajna b[alhom, kien immexxi mill-Partit Laburista.

Min g[andu ftit ta’ esperjenza jaf xi stajna nistennew flok xog[ol u investiment kif ;ara f’dawn l-erba’ snin. Il-bi]a’ tieg[i hu li [afna Maltin g[adhom ma jafxu xi jkun u qed jipperikolaw jekk i[allu min jer;a’ jid[aq bihom.

F. PACE

Il-Gudja

Sur Editur, M’ilux ktibtlek ta[t ittitlu Q & A dwar ilperiklu reali li Gvern Laburista futur jer;a’ jbag[bas mal-istipendji tal-istudenti.

Issa g[andi o[ra tal-Q & A (question and answer).

Q: Kemm hawn nies jafu li l-Gvern Nazzjonalista l-ewwel i[arre; u mbag[ad i[allas is-salarji tal-LSAs (Learning Support Assistants – Facilitators) fl-iskejjel tal-Knisja u f’dawk privati^ A: {afna anqas minnumru ta’ nies li fil-fatt qed jibbenefikaw minn din l-istess g[ajnuna.

Q: Kemm hawn nies jafu bil-miljuni kbar ta’ ewro f’g[ajnuna li lGvern Nazzjonalista jag[ti lill-Iskejjel talKnisja u dawk privati kemm f’g[ajnuna diretta kif ukoll permezz ta’ tnaqqis fit-taxxa tad-d[ul ta’ ;enituri tat-tfal^ A: Nirreferik g[arrisposta tal-ewwel mistoqsija!

Q: Forsi dan in-nuqqas ta’ ‘komunikazzjoni’ malpoplu jirrifletti [a]in fuq il-Partit Nazzjonalista^ A: Bla dubju, iva!

IL-PROLETARJU Il-{amrun

22

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

inter nazzjonali In/identi fin-Nofsinhar IL-LIBJA

L-ITALJA

Il-Costa Concordia se jitne[[a s[i[ Il-vapur tal-passi;;ieri, Costa Concordia, se jittella’ s[i[ u ji;i irmunkat f’bi//a wa[da minn kumpanija Amerikana.

Is-sidien tal-vapur, il-Costa Crociere, qalet li l-kumpanija Titan Salvage, ibba]ata fi Florida, kienet se ta[dem malkumpanija Taljana Micoperi biex jitne[[a l-vapur barra lg]ira Taljana ta’ Giglio, fejn kien inkalja fit-13 ta’ Jannar u 32 persuna tilfu [ajjithom.

Il-[idma mistennija tibda fil-bidu ta’ Mejju jekk ma jkunx hemm o;;ezzjoni mill-awtoritajiet Taljani, u tista’ ddum sejra sena.

L-a[bar ing[atat minn Pier Luigi Foschi, i/-Chief Executive tal-Costa Crociere. Hu rringrazzja lill-kumpanija Olandi]a Smit u dik Taljana Tito Neri talli [ar;u l-fuel millvapur f’[idma li damet sejra sitt ;img[at u ntemmet fl-24 ta’ Marzu.

Foschi qal li rigward it-tne[[ija tal-vapur, il-kumpanija stinkat biex issib l-a[jar soluzzjoni biex issir l-anqas [sara lill-ambjent u lis-settur turistiku f’Giglio.

La darba l-vapur ji;i irmunkat, se jittie[ed lejn port Taljan fejn imbag[ad ikun de/i] x’g[andu jsir minnu. Se ssir ukoll [idma ta[t il-ba[ar biex titran;a l-[sara li saret lill-ambjent fil-post fejn inkalja l-vapur.

Il-kaptan tal-vapur, Francesco Schettino, u tliet uffi/jali g[olja tal-kumpanija huma fost disa’ persuni li qed ikunu investigati fil-ka].

}ew; persuni kienu rrappurtati li nqatlu u madwar 15 indarbu fi ;lied li nqala’ fin-Nofsinhar talLibja bejn xi suldati u nies tal-lokal.

Il-ka] se[[ f’Kufra, qrib il-fruntiera Libjana ma/Chad u s-Sudan, fejn fi Frar kien di;à nqala’ l-inkwiet, tant li ntbag[tu t-truppi hemmhekk biex issitwazzjoni tin;ieb ta[t kontroll min[abba l-;lied bejn il-membri tat-tribù Zwai u t-Tibu.

Kelliem g[all-Armata Libjana, ilbiera[ qal li l;lied beda meta xi membri tat-Tibu f’Kufra sabu wie[ed minn tat-tribù tag[hom maqtul fit-triq.

Il-membri tat-Tibu sostnew li dan inqatel millArmata u attakkaw wa[da mill-ba]ijiet tag[ha.

Skont is-sorsi f’Kufra, issa t-truppi kienu dawru z-zona fejn jg[ixu n-nies tat-Tibu f’Kufra, li tinsab 1,100 kilometru fin-Nofsinhar ta’ Tripli, u mhuma qed i[allu lil [add jo[ro;.

It-tribù Tibu ;ej mi/Chad, u fi Frar it-tribù Zwai akku]a lit-Tibu li wettqu attakki b’appo;; ta’ mer/enarji mi/-Chad.

Din iz-zona fil-Libja, li hi de]ert, g[andha passat ta’ vjolenza bejn it-tribujiet.

Fl-2009, Muammar Gaddafi kellu jibg[at helicopters armati biex jikkontrollaw il;lied li kien inqala’ fiz-zona.

Sadattant, nhar il-:img[a, il-Gvern Libjan [a l-kontroll tal-ajruport internazzjonali ta’ Tripli minn grupp ta’ eks ribelli li kien qed jikkontrollah minn mindu spi//a r-re;im ta’ Gaddafi.

L-i]vilupp qed jitqies pass importanti hekk kif il-gvern /entrali qed isa[[a[ ilkontroll tieg[u fuq il-pajji] u se[[ wara xhur ta’ negozjati dwar impjiegi u pagi g[annies ta’ Zintan.

L-ajruport kien f’idejn il;ellieda minn Zintan u dawn jitqiesu b[ala fost l-a[jar ;ellieda li hemm fil-pajji] u kienu fost dawk li da[lu fi Tripli f’Awwissu u ne[[ew ir-re;im ta’ Gaddafi.

FIL-QOSOR I/-?ina twissi

I?-?INA: Il-;urnal

militari ewlieni ?ini], ilbiera[ wissa lill-Istati Uniti li l-manuvri militari li qed isiru mal-Filippini qanqlu r-riskju ta’ konfront militari fil-Ba[ar tanNofsinhar ta/-?ina – re;jun fejn hemm it-tilwim dwar is-sovranità ta’ xi g]ejjer u ib[ra.

B[alissa hemm tilwima ta[raq bejn i/-?ina u lFilippini dwar l-ib[ra qrib Scarborough Shoal u t-tnejn bag[tu l-bastimenti talgwerra fiz-zona.

I/-?ina g[andha tilwim territorjali fir-re;jun ukoll mal-Vjetnam, il-Brunej, ilMalasja u t-Tajwan.

Marda misterju]a

IL-VJETNAM: L-

awtoritajiet medi/i talVjetnam qed ifittxu lg[ajnuna barranija min[abba marda misterju]a li di;à [alliet 19-il persuna mejtin.

Il-marda fe;;et sena ilu u tikkaw]a infezzjoni kerha fil-;ilda tas-saqajn u lidejn.

It-tobba, i]da ma jistg[ux jidentifikaw x’inhi l-kaw]a u issa re;g[et fe;;et f’zona differenti tal-pajji].

Hemm ukoll 171 persuna li qed jing[ataw il-kura.

Jinvestigaw it-ti;rif ta’ ajruplan

IL-PAKISTAN: L-ewwel

investigazzjoni fl-ajruplan tal-passi;;ieri li ;;arraf il:img[a qed turi li ttankijiet tal-fuel talajruplan Boeing 737 splodew fl-ajru.

L-uffi/jali qalu li lajruplan sploda wara tliet minuti mill-in]ul fl-ajruport ta’ Islamabad u [add ma salva mill-127 persuna abbord. Il-bdot la[aq bag[at messa;; li tank tal-fuel kien [a n-nar u kien intilef ilkontroll tal-ajruplan.

Tymoshenko l-isptar

L-UKRAJNA: L-eks Prim

Ministru tal-Ukrajna, Yulia Tymoshenko, li s-sena lo[ra ntbag[tet il-[abs, kienet ittrasferita lejn lisptar min[abba w;ig[ f’dahrha. Hi dda[[let lisptar f’Kharkiv, qrib il[abs fejn qed tin]amm. {asda g[al Biden

L-ISTATI UNITI: L-

ajruplan Air Force Two, li fuqu kien qed jivvja;;a lVi/i President Amerikan, Joe Biden, intlaqat minn ammont ta’ g[asafar hekk kif hu kien qed ilesti g[allin]ul f’Santa Barbara, Kalifornja.

L-uffi/jali sa[qu li ma kienx hemm periklu g[allVi/i President u l-ajruplan ni]el bla problemi.

INTERNAZZJONALI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

23

Il-kandidati Fran/i]i

Karta tal-vot g[all-elezzjoni Presidenzjali tal-lum tidher qrib xi posters tal-kandidati f’Lyon (Ritratt> Reuters)

FRANZA

Illum tag[]el il-President L-elettorat Fran/i] illum se jo[ro; jivvota fl-elezzjoni presidenzjali. Elezzjoni li kollox qed jindika li se jkollha b]onn it-tieni fa]i tal-votazzjoni, fis-6 ta’ Mejju.

Dan g[aliex l-ebda kandidat ma hu mistenni jikseb ilma;;oranza assoluta. Il-;lieda ewlenija se tkun bejn ilPresident attwali, Nicolas Sarkozy, u l-kandidat So/jalista Francois Hollande; i]da b’kollox, g[axar kandidati qed jikkontestaw din l-elezzjoni.

Ilbiera[ kienet dik li tissejja[ “il-;urnata ta’ riflessjoni”, u ma setg[et issir l-ebda propaganda politika.

Hemm it-t[assib li jista’ jkun ammont sostanzjali talelettorat li ma jo[ro;x jivvota.

Apparti Sarkozy, li ilu President mill-2007 u Hollande, hemm Marine Le Pen, il-kandidat tal-Front Nazzjonali, kif ukoll irradikali tax-xellug Jean-Luc Melechon, u l-kandidat ta//entru Francois Bayrou, li lappo;; tag[hom g[all-

kandidati li jg[addu g[at-tieni fa]i se jkun kru/jali.

Il-kampanja elettorali ffukat l-aktar fuq is-sitwazzjoni ekonomika, b’Sarkozy jtanbar dwar l-i]vilupp ekonomiku li kien hemm fl-2011 minkejja li l-qg[ad tela’ g[al g[axra filmija. Kemm hu nnifsu kif ukoll Hollande wieg[du li kienu se jirran;aw il-finanzi tal-pajji] jekk ikunu eletti g[all-[ames snin li ;ejjin. I]da Hollande qed jenfasizza li se jag[fas aktar fuq l-i]vilupp ekonomiku milli fuq l-awsterità.

Hollande irid ukoll bidla filmod kif ja;ixxi l-Bank ?entrali Ewropew (ECB) billi dan jibda jsellef direttament lil dawk il-pajji]i fiz-Zona-Ewro li jkollhom il-problemi finanzjarji aktar milli lillbanek, u billi r-rati tal-interess jin]ammew baxxi.

I]da l-ECB hu pprojbit milli;i milli jixtri direttament iddejn tal-gvernijiet, u xi ekonomisti jsostnu li pass simili jne[[i l-pressjoni millgvernijiet biex jistinkaw [alli jirran;aw is-sitwazzjoni

finanzjarja tag[hom.

L-indikazzjonijiet huma li Sarkozy se jikseb l-akbar ammont ta’ voti fl-ewwel fa]i, u warajh Hollande; i]da aktarx fis-6 ta’ Mejju jkun Hollande li jirba[ il-vot.

Min-na[a l-o[ra, losservaturi mhuma qed jeskludu xejn min[abba lammont kbir ta’ nies li g[adhom ma dde/idewx kif se jivvutaw u mhumiex qed jeskludu sorpri]i.

Fi Franza ilu ma jkun hemm President So/jalista g[al dawn l-a[[ar 17-il sena.

B’kollox f’dan il-vot jistg[u jivvutaw 44.5 miljun persuna.

Hemm 1.08 miljun persuna li g[andhom id-dritt tal-vot madwar id-dinja, bl-akbar ammont fl-I]vizzera u wara, lIstati Uniti.

Tard il-{add mistennija jo[or;u l-ewwel indikazzjonijiet u mbag[ad irri]ultat uffi/jali jit[abbar fil25 ta’ April.

Il-mandat ta’ Sarkozy jintemm uffi/jalment fil-15 ta’ Mejju.

L-ewwel fa]i tal-elezzjoni Presidenzjali Fran/i]a se ssir illum, u b’kollox hemm g[axar kandidati; imma [amsa huma dawk li jitqiesu b[ala ewlenin u li g[andhom xi /ans jg[addu g[at-tieni fa]i: ■ Nicolas SARKOZY: Imwieled Pari;i fit-28 ta’ Jannar tal-1955; Kandidat tal-G[aqda g[al Moviment Popolari; ta//entru lemin; kien elett President fl-2007.

Nicolas Sarkozy ■ Francois HOLLANDE: Imwieled f’Rouen fit-12 ta’ Awwissu tal-1954; Kandidat g[all-Partit So/jalista.

Hollande mexxa l-Partit So/jalista Fran/i] g[al 11-il sena wara li qatta’ ]mien ja[dem wara l-kwinti tul ilPresidenza So/jalista ta’ Francois Mitterand. Hu l-eks sie[eb ta’ Segolene Royal, il-kandidat So/jalista Presidenzjali fl-2007. Hu [a post Dominique Strauss-Kahn.

■ Francois BAYROU: Imwieled fil-25 Francois Hollande ta’ Mejju tal-1951 f’Borderes: Kandidat g[all-Moviment Demokratiku u j[addan politika ta/-/entru.

Din hi t-tielet darba li qed jikkontesta l-elezzjoni Presidenzjali.

Hemm ftit /ans li jg[addi g[at-tieni fa]i, i]da l-appo;; tieg[u jista’ jidde/iedi minn isir il-President ta’ Franza.

■ Marine LE PEN: Imwielda f’Neuilly-sur-Seine fil-5 ta’ Awwissu tal-1968; Kandidata g[all-Front Nazzjonali li j[addan politika estremista tal-lemin. Hi [adet it-tmexxija talpartit minn missierha, Jean-Marie, li [oloq il-partit, is-sena li g[addiet. Missierha fl-2002 [asad lil kul[add meta g[adda g[at-tieni fa]i bi kwa]i 17 fil-mija tal-voti. Hi l-i]g[ar mittliet bniet ta’ Le Pen. ■ Jean-Luc MELECHON: Imwieled f’Tangier, il-Marokk fid-19 ta’ Awwissu tal-1951. Kandidat g[all-Front taxXellug, li j[addan fih diversi partiti tax-xellug, fosthom dak Komunista. Hu j[addan politika estremista tax-xellug. G[al [afna snin kien Senatur So/jalista, imma telaq mill-partit fl2008 biex jifforma l-Partit tax-Xellug, li hu ispirat minn movimenti tax-xellug fl-Amerika Latina.

Il-kandidati l-o[ra: Eva Joly tal-“Ekolo;ija Ewropa”, Nicolas Dupont-Aignan ta’ “Qum Repubblika”, Nathalie Arthaud tal-“:lieda tal-{addiema”, Philippe Poutou tal“Partit :did Kontra l-Kapitali]mu”, Jacques Cheminade ta’ “Solidarjetà u Progress”.

24

LOKALI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

ROCS Travel tappo;;ja l-missjoni tal-President George Abela fil-Perù

Spettaklu 2 minn Bronk Productions Wara s-su//ess kbir tas-sena l-o[ra re;a’ wasal spettaklu ie[or ma’ Joe Demicoli u kun/ert live minn Freddie Portelli.

L-ewwel parti tas-serata se tkun f’idejn Joe Demi/oli, li b’xi /ajta u kanzunetti minn tieg[u ]gur dawk li se jkunu pre]enti fis-sala tal-Istitut Kattoliku se jid[qu da[qa sew.

Fit-tieni parti tas-serata se jkun hemm kun/ert live mir-re tar-rock ‘n’ roll Malti Freddie Portelli; b’selezzjoni vasta ta’ kanzunetti popolari tieg[u stess li [ar;u matul i]]mien u kanzunetti o[ra cover versions ta’ kantanti internazzjonali li kul[add jafhom.

Flimkien ma’ Joe Demicoli u Freddie Portelli

ma jistax jonqos li jkun hemm spettaklu mill-aqwa ta’ dwal.

Wie[ed irid ja[seb kmieni g[all-biljetti g[ax fledizzjoni ta’ sena li g[addiet il-biljetti kienu n[atfu fl-ewwel jiem talbooking.

Dan l-ispettaklu se jittella’ nhar is-Sibt 28 ta’ April fis-7 p.m. u l-{add 29 ta’ April fis-6 p.m. flIstitut Kattoliku, il-Furjana.

Booking ming[and Gilardu Kiosk (il-Belt), Bronk Productions Birkirkara, Avalon Trading Mosta, Lion King Gwardaman;a, Tereza Bazaar, Zabbar, Booking Office l-Istitut Kattoliku u mill-bar tal-Istitut Kattoliku, jew /emplu fuq 21223347, 21242551, 98127676 jew online www.bronk.org.

Bejn il-11 u s-26 ta’ Lulju 2012, il-President George Abela, flimkien ma’ grupp ta’ 60 voluntiera Maltin, se jag[mel xog[ol volontarju f’Arequipa, fil-Perù.

Waqt li kien qed jindirizza konferenza tal-a[barijiet, lillPresident Abela [e;;e; ilpubbliku biex jg[inu f’din ilmissjoni u inkora;;ixxa //ittadini Maltin minn professjonijiet differenti b[al dawk li ja[dmu f’kostruzzjoni, tobba, u g[alliema, biex jing[aqdu g[al din il kaw]a bill japplikaw sal-a[[ar ta’ April.

Il-President George Abela enfasizza li din il-btala mhijiex se tkun wa[da ta’ rilassament, imma l-voluntieri g[andhom jippreparaw ru[hom g[axxog[ol biex jinbnew kmamar tal-banju u ja[dmu fuq ittag[mir kollu ta’ ]ew; /entri g[at-tfal, kif ukoll aktar xog[ol li se jwettqu tul i]]jara tag[hom fil-Perù.

“Sejrin biex na[dmu. {a nibnu futur a[jar – g[a//ittadini tal-Perù, kif ukoll g[all-voluntieri”, stqarr ilPresident.

“Mill-ewwel ;ranet filkariga ta’ President ta’ Malta, kienet dejjem ix-xewqa tieg[u li jag[mel xog[ol volontarju f’pajji] fqir.

Barra minn hekk, tul i]]jara l-President se juri apprezzament g[ax-xog[ol li wettqu l-MSSP fil-Perù g[al aktar minn 40 sena li, kif spjega Fr Louis Mallia, “hi esperjenza meravilju]a, imma iebsa.”

Il-President George Abela u Rachel Vella, Direttur ta’ ROCS Group jindirizzaw il-konferenza tal-a[barijiet

Din il-missjoni se tkun sponsorjata mill-kumpanija stabbilita u mmexxija millfamilja Vella, ROCS Travel, li qed joffru din l-opportunità g[al prezz ridott ta’ €1,500.

I]da dawk li g[andhom bejn 18 u 30 sena li mhumiex impjegati fuq ba]i full-time se j[allsu l-ammont imnaqqas ta’ €750.

Dan il-prezz totali jinkludi titjiriet bir-ritorn ma’ Emirates Airlines, l-akkomodazzjoni fil-kunvent tal-MSSP fil-Perù, l-ikliet u taxxi.

Rachel Vella, Direttur ta’ ROCS Travel, stqarret li “huwa unur kbir [afna li g[andna din l-opportunità biex nag[tu daqqa t’id g[al din il-kaw]a ;usta.

“Wara li rajt it-tbatija u lmi]erja fl-g[ajnejn ta’ dawk kollha li ;ew mill-Perù fuq il-

programm Tista’ Tkun Int, nista’ ng[id li din hi opportunià unika biex inkunu ta’ g[ajnuna g[al poplu li tassew g[andu b]onn.”

G[al din l-intenzjoni ROCS Travel g[andha wkoll stand dedikat g[all-missjoni talPresident George Abela flAMITEX Holiday Show 2012 li tag[laq illejla fl-MFCC, Ta’ Qali.

G[al aktar informazzjoni /empel ROCS fuq 20151515 jew id[ol fis-sit elettroniku www.rocsholidays.com.

Tista’ wkoll tibg[atilna email fuq travel@rocsgrp.com, tid[ol fil-pa;na tar-ROCS Group fuq Facebook, jew i]]ur l-uffi/ini ta’ ROCS filFurjana u l-Mellie[a bejn id-9 a.m. u s-6 p.m. mit-Tnejn sal:img[a u s-Sibt mid-9 a.m. sas-1 p.m.

HSBC. Matul is-36 Laqg[a :enerali Annwali tal-HSBC Bank, il-Kap E]ekuttiv tal-HSBC Malta Mark Watkinson spjega kif matul l-2011 l-HSBC kiseb ri]ultati tajbin f’kundizzjonijiet tassuq diffi/li. Il-Bank irre;istra qlig[ qabel it-taxxa ta’ €88.3 miljun, 6.3 fil-mija jew €5.2 miljuni i]jed fuq l-istess perjodu fl2010. Hu qal li l-qag[da tal-HSBC Malta, kemm rigward ilkapital u kif ukoll dwar il-likwidità, baqg[et wa[da b’sa[[itha.

“Fl-istess waqt, il-Bank g[andna kontroll tajjeb kemm fuq irriskji u kif ukoll fuq l-ispejje]. Filwaqt li ninsabu f’qag[da tajba g[all-isfidi tal-2012, il-Bank se jkompli jiffoka biex itejjeb ilproduttività u l-effettività tan-nefqa biex ji]gura s-sostenibbiltà tan-negozju fit-tul.” Albert Mizzi (Chairman), Alan Richards (Kap E]ekuttiv), Philip Farrugia, Peter Boyles, Dr Philip Farrugia Randon u Charles J Farrugia. James Dunbar Cousin, Peter Paul Testaferrata Moroni Viani u Sonny Portelli kienu eletti b[ala Diretturi mhux E]ekuttivi.

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

F’pa;ni o[ra:

28-29 Il-poe]ija surreali ta’ Joe Saliba

30-31 L-Asperina

35 Health Awareness Day

36 Bebbuxu f’dar tal-Lego

Daniela Darmanin Miss World Malta 2012

• Pa;na 27

26

C O L L A G E LETTERATURA

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Rumanz g[a]-]g[a]ag[ (Carmel G. Cauchi> KUL{ADD BL-ISTORJA TIEG{U. Rumanz. Pubblikazzjoni Preca, 2011.

Stamperija Veritas Press, }abbar. ISBN> 978-99909-54-69-2. pp. 173) Re/ensjoni ta’ Alfred Massa .............................................

Carmel G. Cauchi, kittieb prolifiku li mess diversi frieg[i tal-letteratura Maltija kontemporanja, ftit ilu ppubblika rumanz g[al dawk li la g[adhom tfal u lanqas ma huma sewwasew adulti. Fi kliem ie[or, kif sejja[lu hu nnifsu: rumanz g[a]-

]g[a]ag[.

I]-]g[o]ija – b[al kull sta;un ie[or tal-[ajja, wara kollox – g[andha lproblemi partikolari tag[ha. Imma filfehma tieg[i dawn il-problemi huma aktar serji minn o[rajn li wie[ed jiltaqa’ mag[hom fil-[ajja.

G[aliex? L-ewwel nett, g[ax i]]g[a]ag[ [afna drabi jkunu mo[[hom fuq il-werqa. Ftit li xejn i[abblu rashom mill-konsegwenzi ta’ g[emilhom. It-tieni, g[ax i]-]g[o]ija hi t-tar;a li twassal g[all-[ajja propja ta’ adult jew adulta. Hi [olqa li tg[aqqad it-tfulija mal-adultezza.

Il-[asra hi li meta naraw xi ]g[a]ag[ ja;ixxu b’mod irresponsabbli qajla nindenjaw ru[na nfittxu l-kaw]a mo[bija tal-a;ir tag[hom; u dan m’g[andux ikun.

Fil-fatt dan hu l-messa;; li jixtieq iwassal Carmel G. Cauchi f’dan irrumanz. Dun Spir, kappillan xwejja[ ta’ parro//a partikolari, ikkundanna grupp ta’ ]g[a]ag[ li waqt il-Quddiesa kienu jtellfu l-;abra tieg[u u tal-fidili bi storbju li kienu jag[mlu fuq izzuntier tal-knisja. Min-na[a l-o[ra, Fr Rudolph ipprova ji;bor lil dawk i]-

istejjer imqallba kollha jispi//aw b’mod romantiku, ji;ifieri bir-reb[a tat-tajjeb fuq il-[a]in. Danica fer[ana g[ax ommha ke//iet lill-boyfriend tag[ha li kien qed jinqeda biha biex jersaq lejn bintha; Roxanne [alliet kemm lil Kimberly kif ukoll lil Philip tal-vann bi kwiethom; Nigel a//etta lil Fred b[ala missieru u beda jirrispettah.

Mhux ta’ min jinsa jsemmi li firrumanz Cauchi inkluda wkoll avventura. Fuq is-sodda ta’ mewtu nnannu :or; sejja[ lil neputih Fabio u lissinlu sigriet minn ta[t l-ilsien. Dan kien dwar inkwatru. Minn dak il-[in flimkien ma’ ku;inuh Nigel, Fabio impenja ru[u biex isib dan l-inkwatru [alli jiskopri x’importanza kellu g[al nannuh.

L-inkwatru sabuh? Jekk iva, fejn u g[aliex kien daqstant importanti?

Dawn huma mistoqsijiet li t-twe;ibiet tag[hom in[allihom g[all-qarrej.

Carmel G. Cauchi wera [akma tajba tal-kelma Maltija moderna. Qag[ad attent li jibni storja qasira imma interessanti u b’mod intelli;enti jpo;;i sebg[u fuq il-;rie[i tas-so/jetà ]ag[]ug[a tal-lum.

G[amel u]u tajjeb minn kapitli qosra u [afna djalogar biex il-;rajja tkun mexxejja kemm jista’ jkun. Lavventura tas-sejba tal-inkwatru u ttmiem xejn mistenni huma fatturi o[ra po]ittivi li j]ommuk bil-ktieb f’idejk sakemm tasal fl-a[[ar pa;na.

]g[a]ag[ billi [ajjarhom jissie[bu fi klabb imwaqqaf propju g[alihom fi//entru parrokkjali; u rnexxielu.

Hawn l-awtur jikxef il-bluhat li xi ]g[a]ag[ jistg[u jikkommettu f’dan i]-]mien prekarju ta’ [ajjithom. Bluhat marbutin ma’ drogi, bullying, anorexia, tattoos, piercing, alko[oli]mu, abbu] sesswali, relazzjoni mal-;enituri, l-ewwel im[abba, [ajra g[al suwi/idju, ;ibda lejn persuni mi]]ew;in u sa[ansitra mewt. Dan kollu jo[ro; mill-istejjer ta’ sitt ]g[a]ag[ li jirrappre]entaw firrealtà w[ud mi]-]g[a]ag[ ta’ ]minijietna.

Fr Rudolph jersaq lejn dawn i]]g[a]ag[ u b’g[aqal kbir i[ajjarhom jing[aqdu fi klabb li bdew isej[ulu TFC (Teens for Christ). Hawn kellha tibda l-missjoni tal-qassis u tant irnexxielu ji;bidhom lejh li waslu biex jift[u qalbhom mieg[u u jistqarru lproblemi li kellhom.

Hekk ng[idu a[na, Samuel kien perfezzjonist g[ax nanntu g[allmitu jkun hekk; Danica mdejqa g[ax kienet ;ejja minn familja mkissra; Roxanne peress li kellha lil o[tha Tracey down syndrome be]g[et li se tibqa’ fuq lixkaffa; Nigel kellu missier adottiv li kien i]]ewwe; lil ommu g[alkemm kienet tqila wara li kienet stuprata.

Il-qassis bil-pariri tieg[u g[en lil dawn i]-]g[a]ag[ isibu l-feli/ità f’[ajjithom. Nistg[u ng[idu li dawn l-

F’:ie[ San :or; Martri F’Jum Twelidu fil-:enna> It-Tlieta u G[oxrin ta’ April Semmg[u qniepen le[inkom ferrie[i, Biex jit[abbar mal-erbat irjie[, Jum San :or;, wild April, fir-rebbieg[a, Li b’dal-martri tistag[na w tisbie[.

Daq l-imrar, bl-e[rex swat g[al twemminu: Ried il-bqija f’g[emilu jixbhuh, Tqabad sew kontra l-qerq u l-ag[ar [a]en, Sal-mewt ;arrab bil-[sieb li jifhmuh.

Fih infakkru ’l :or;jani ’l qaddisna, Li tant sa[[ar il-qlub tal-bnedmin, Bi ;rajjiet ta’ qlubija g[al Kristu, Sa ntemm [dejH f’jum it-tlieta w g[oxrin.

Mhux ta’ b’xejn tg[o]]u l-Knisja u tqimu, Bl-ikbar fer[ tag[tih l-og[la tif[ir, Kif jg[annulu dawk kollha li jag[rfu, Lil San :or; tabil[aqq b’qaddis kbir.

Fwie[et [ajtu sfiq tferrxet mad-dinja, Tfewwa[ dejjem u tisboq lill-ward, Li f’da]-]mien, l-isba[ wie[ed tas-sena, l-arja jbiddel u j]ejjen wi// l-art.

G[add ta’ ;nus g[arfu l-qawwa ta’ drieg[u, G[ax b’rag[aj tag[hom lill-Martri [atruh, Bl-g[an mal-barka li jix[et mis-sema, Drieg[ u tarka f’kull [tie;a jsibuh.

Meta l-knisja fis-snin bikrin tag[ha, Sabet l-g[adu jheddidha bis-s[i[, Tfa//a f’Lidda, suldat kbir qalbieni, Li bla bi]a’ wennisha b’kull ;ie[.

G[ad li bosta t-tfixkil ma’ saqajna U t-ti;rib jaf i[ott lil kul[add, F’qalbna nqaxna lil :or;i b’im[abba, Li jtemmuha ma jkun xejn u [add.

B’kura;; qawwi ]-]ag[]ug[ :or; Anici, B’tama soda tal-:enna ’l quddiem, B’qalbu [abb lil :esù b’xhieda s[i[a U lill-Knisja [arisha sat-tmiem.

Nistennew lil April b’[erqa kbira, Ulied :or;i mad-dinja mferrxin, Fih in;eddu d-d[ul tieg[u fil-:enna, Fl-eg[]e] jum, dak tat-Tlieta w G[oxrin. *

*

*

B’dik il-[mura li tkebbes im[abbtek, B[an-nar qawwi li jixg[el ir-ru[, San :or; [e;;e; lil qlubna biex b[alek, ’L Alla n[obbu u ni;u ngawduh. :or; Bianchi

{al Qormi

Illum kulmin isegwi lil dan il-kittieb jaf li barra s-seng[a letterarja jag[ti kas [afna biex fix-xog[lijiet tieg[u jwassal messa;;#i so/jo-morali lillqarrejja bla ma ju]a t-ton ta’ prietka.

Dan ifakkarni fil-kittieb /elebri Sovjetiku Alexander Solzhenitsyn li kien isostni li kitba b’messa;; morali g[andha valur spe/jali g[ax tista’ tkun tal-akbar siwi g[all-qarrej.

Jalla [afna ]g[a]ag[ jaqraw dan irrumanz g[ax fih isibu g[ajnuniet g[al diversi problemi li j[abbtu wi//hom mag[hom fi ]minjietna.

C O L L A G E MISS WORLD

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

27

Miss World Malta 2012 Daniela Darmanin, tfajla ta’ 21 sena mill-Im;arr, li ta[dem f’negozju familjari, hi r-rebbie[a tal-konkors Miss World Malta, li l-finali tieg[u saret nhar is-Sibt 14 ta’ April f’Dar il-Mediterran, il-Belt.

Din kienet is-16-il edizzjoni ta’ dan il-konkors, li jwassal biex ir-rebbie[a tieg[u tirrappre]enta lil Malta fil-konkors presti;ju] Miss World, li din is-sena se jsir fis-17 ta’ Awwissu f’Ordos, i/-?ina.

F’dan il-konkors jie[du sehem 120 pajji] mid-dinja kollha u jkun segwit minn aktar minn ]ew; biljuni ta’ telespettaturi.

Fit-tieni post tal-konkors Miss World Malta ikklassifikat Stephanie Portelli u fit-tielet post Alison Galea Valletta.

Mudelli o[ra li reb[u titli kienu: Clara Farrugia (Best Photogenic Looks u Best Hair by Angel); Lindsay Borg Magro (Miss Personality); Diane Baldacchino (Miss Spinning Jewellers u Miss Obesimed).

It-tfajla mag[]ula millpubbliku kienet Tiana Ivins waqt li t-titlu Beauty with a Purpose mar g[and Kelly Bonello.

Fil-konkors [adu sehem 31 kontestanta li mmudellaw bil-malji u b’ilbies eleganti.

Is-serata kienet pre]entata minn Keith Demicoli u xxandret live fuq NET Television.

Tnejn mill-mudelli kontestanti fis-serata finali ta’ Miss World Malta

Stephanie Portelli – tieni post

Alison Galea Valletta – tielet post

28

C O L L A G E LETTERATURA

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

‘

IL-POE}IJA SURREALI TA’ JOE SALIBA ‘kont ng[id jien /ajta goffa # ta’ wie[ed mill-allat #

SPIRAL – :abra ta’ Poe]iji, ISBN 978-99932-7-349-3, Edizzjoni Klabb Kotba Maltin. 2011, 170 pa;na

kont ng[id jien skappatura # jien ]ball li baqa’ jippersisti.’

Din ir-relazzjoni hi hekk profonda u importanti li filpoe]ija Jekk int

minn Godwin Ellul – ellulgodwin@gmail.com ..............................................................................

Da[la Li kieku kellek t[ares lejn [ajtek issib li din hi mag[mula minn fotogrammi differenti, forsi riflessjoni tas‘subkonxju’. {afna drabi jew jista’ jkun ma jag[mlux sens jew li ma jag[mlu lebda sens.

Kull azzjoni, tajba jew [a]ina g[andha l-konsegwenzi tag[ha fuqek u fuq ta’ madwarek, azzjoni mkeffna fillibertà u d-destin tal-bniedem.

Sitwazzjoni kumplikata mhux ftit. I]da dan il-ba[ar imqalleb jikkalma kemm-il darba dak li jkun ikollu xi forma ta’ fidi.

Jista’ jkun li g[al dawk li jemmnu, dan il-kaos, jirri]olvi ru[u f’Alla.

G[al dawk li ma jemmnux fil-fehma tieg[i, kollox jispi//a fid-dlam taddlamijiet, fl-abbissi tad-dinja. Saliba jg[addi minn din l-esperjenza, i]da ttama tieg[u tibqa’ f’Alla.

Na[seb li l-impenn ta’ Saliba jista’ jixxebbah mal-impenn ta’ Dante fidDivina Commedia. Filwaqt li s-su;;ett ‘Dante u surrealizmu’ hu argument dibattibbli, ]gur li ]-]ew; poeti jinsabu fuq vja;;. Dante jivvja;;a fi spiral millInfern, g[all-Purgatorju g[all-:enna.

Il-poe]ija tieg[u tirrappre]enta lvja;; tar-ru[ lejn Alla. Saliba wkoll hu l-Vja;;atur ta’ Dejjem: 103. F’dawn ix-xorta ta’ poe]iji nsibu sens ta’ tbatija (Ma Nafx Jekk...: 76). Fil-poe]ija Li Kieku... l-Ward Ver]joni I: 41 Saliba jg[id: ‘Li kieku l-ward qabel jin]a’ lpetali # jg[anni n-niket ’l hemm f’kull demg[a’. Dak li g[al Dante hu l-Infern u l-Purgatorju, g[al Saliba hu t-tbatija u t-tisfija.

Fi Spiral, Vja;;i Mediterranji filVini ta’ {a;ar Qim niltaqg[u ma’ Beatrice li kienet ukoll il-mara ideali li mexxiet lil Dante fil-:enna. F’din il;abra ta’ poe]iji nsibu t-twa[[id ta’ ]ew; kulturi: dik Medjevali u l-o[ra moderna # surreali. Fil-poe]ija Ego/entriku Ba[nan: 39 jirreferi g[al ‘Dal-kexxun # ir-raba wie[ed f’dilgradenza spiritwali...# ‘Tajjeb ta’ min jg[id li r-raba’ /irku fid-Divina Commedia hi l-kilba fejn il-poeta jinkludi dawk bla xaba’ g[all-flus u [wejje; materjali o[ra.

Il-Qofol tal-Poe]ija Il-qofol tal-poe]ija ta’ Joe Saliba jinsab fl-ewwel ]ew; versi tal-poe]ija Surreali: 2 fejn jg[id: Dil-poe]ija hi vja;; mix-xejn g[all-entropija.

Din it-twe;iba, anki jekk na[sbu li hija ta’ xi g[ajnuna, mhix daqshekk ta’ ser[an il-mo[[ g[ax skont Shannon (1948) l-entropija tirreferi g[allmessa;;i li jwasslu informazzjoni

imprevedibbli mhux ftit lir-ri/evitur.

Il-poe]ija g[al Saliba hi r-rabta, jew a[jar il-medju, bejn ix-xejn u dan ittag[rif li ma tistax tobsru minn qabel.

Hi, l-ispirtu t’Alla li jikkalma l-irjie[ qawwija, hija skiet, hija l-im[abba. Dak li Dalì u Monet ippruvaw jo[olqu fuq ittila, Saliba jwettqu fil-poe]ija, kulurita u li ta[sad. Is-Surreali]mu kien moviment li twieled fis-seklu g[oxrin wara l-Ewwel Gwerra Dinjija li, filfehma tieg[i, kienet wa[da mill-ag[ar gwerer tal-umanità.

Kien moviment ma[sub biex jesprimi s-subkonxju tal-mo[[. Kif jg[id Andrè Breton fih insibu elementi ta’ sorpri]a, [wejje; li ma jsegwux, filwaqt li Max Ernst isejja[lu s-sinjifikat bla sens ta’ [ajja moderna. Fost il-poeti filmoviment surrealista nsibu lil Baudelaire, Rimbaud, Lantrèamont u Federico Garcia Lorca.

G[al Saliba l-vja;; hu misteru (Min Jaf: 27). Fil-poe]ija Jibqa’ Biss: 10, ilpoeta jg[id: {alli l-;rajja tie[u triq’tha {alli l-bi]a’ u l-kura;; Tipprovax tag[ti tifsira Lill-misteri ta’ dal-vja;;.

L-Univers bl-armonija u bl-immensità tieg[u, hu l-punt ta’ tluq (Din il-Linja li {a]]ejt: 91; Dan l-Univers :nien Fjuri M[allta: 74). Hu jirrifletti lkobor t’Alla i]da l-bniedem, li jterraq matul dan il-vja;;, jg[awwe; ilmessa;; f’‘destin iperper’. Saliba ma jistax jifhem dan il-kaos surreali (Bla Komunikazzjoni: 95) u jit[abat permezz tal-poe]ija biex isib oasi ta’ ser[an.

Saliba jafda fi Kristu biex jag[mel sens minn dal-vja;; kaotiku. Hu jiltaqa’ ma’ Kristu fis-skiet, fid-dlam, ’il bog[od mid-dinja. Fil-poe]ija Nistenniek Kull Filg[odu: 46, Saliba jg[id ‘Nistenniek kull filg[odu # f’tarf ix-xefaq # jew kull filg[axija # fil-[emda tal-g[oljiet...’ Kristu u l-ma[buba talpoeta joffru kuntrast s[i[, /ertezza s[i[a

(Ma Nafx Jekk Hux Qed Inkellem Lilek: 130). Sabi[a l-poe]ija F’G[ajnejk: 116, fejn jg[id: F’g[ajnejk, l-eternità hi biss il-bidu # u l-kobor tieg[ek ma jitkejjel b’xej # limkejjen kollha jg[umu fl-imkien tieg[ek # u xort’ g[alik hemm jien, xorta Mulej.’

Fl-ewwel parti ta’ dan il-vja;; Passejn lejn Tal-Pietà u lura insibu 97 poe]ija u hi l-itwal taqsima fost ilvja;;i kollha. F’din it-taqsima hu lbniedem li jiddetta r-ritmu, filwaqt li lejn tmiem din il-;abra tibda tidher ilfigura ta’ Kristu u l-affarijiet jibdew jag[mlu aktar sens. G[aldaqstant jo[ro; il-kuntrast bejn il-konfu]joni li jo[loq il-bniedem u s-sens ta’ Ordni ta’ Alla.

Bejn ‘In/ertezzi’ u ‘E]istenzjali]mu’ Fl-istudju psikoanalitku, is-subkonxju hu forza li tista’ tintg[araf biss mill-effetti tag[ha (Ir-Ri[ Mar Jilg[ab Noli II: 14). {ajjitna hi r-ri]ultat tas-subkonxju tag[na u g[alhekk anke jekk g[al mument jidhrilna li tag[mel sens, fil-fatt ma tag[milx. Saliba ju]a fra]ijiet b[al ‘imdendel mal-[jut tal-in/ertezza’ (Dawra Durella: 21; Welled il-Ba[ar: 4; Dan il-Prin/ipju: 101) ‘tperper maddestin’, ‘jdejja [orox broxk’ jit[abat mal[ajja ta’ kuljum (L-G[anja ta]-]mien: 22; Illejla Ner;a’ Mmur Norqod: 8). Fla[[ar anali]i li jifdal hija biss innostal;ija u t-tifkiriet ta’ dawk il-mumenti (Talbet in-Nies (lil Diana, il-prin/ipessa tan-nies): 24; Jibqa’ Biss: 10; L-G[anja ta]-}mien: 22; G[annej tal-Fatt: 83; Tistenna Ommi: 60).

Il-poeta mhux [abib tar-ri[, dan i[arbat is-skiet (Ja Ri[ Kattiv: 45); Eyjafjallajokull:99; Nibqa’ Jien filGallarija Nistenniek: 86). Isimg[u x’jg[id f’Li Kieku (Spiral): 138: ‘Li kieku r-ri[ qabel jiqliel # iferra’ t-tifsiriet mo[bija # li hemm f’mument ma[kum mis-skiet # jew fl-ewwel bikja ta’ tarbija.’

U aktar tard jg[id ‘Ji;i r-ri[ jiekol dal[a;ar # minn dal-maqdes ma j]omm xej’ # anke l-jum jin[all, jin[a;eb, # jg[ibu lkwiekeb minn ;ol-lej’. Aqra wkoll ilpoe]ija Ego/entriku Ba[nan: 39, ‘U meta r-ri[ jonfo[ l-istramberiji tieg[u # u jferrex # lir-ramel tad-de]ert mal-kxaxen kollha...’

Fil-poe]ija ta’ Saliba niltaqg[u [afna drabi mal-kelma ‘in/ertezza’. (Welled ilBa[ar: 4; Xiber xiber: 18; Elf: 19; Hemm Wisq Anomaliji: 32;). Fil-poe]ija Garigor: 20 naqraw: ‘mas-seba’ l-o[xon ta’ saqajk jitba[b[u # ;o friskatur soppa kaotika.’

U fil-poe]ija Ma’ {jut l-Abbissi: 13, naqraw: ‘U l-in/ertezzi jg[awru ;ol-abbissi tassubkonxju tieg[i # jisplodu f’kaxxa infernali tal-kulur # u # tibda l-festa tieg[i.’

Hekk ukoll fil-poe]ija Xiber Xiber: 18, fejn il-poeta jg[id: ‘F’kull xiber li jitkejjel hemm xiber ie[or mo[bi # hemm xiber in/ertezzi # hemm xiber qed ji;;ebbed # hemm xiber relattiv.’

Fil-poe]ija Ego/entriku Ba[nan:39, jg[id ‘qed jirfdu lil dal-ko]mos mifqug[ bl-anomaliji..’ u fil-poe]ija Kieku: 48 jistaqsi: ‘Kieku llum # kollox jintemm...# x’jibqa’ fik?’

L-in/ertezzi u d-dubji, in-nuqqas ta’ pa/enzja u l-qerq huma fil-femminil (G[aliex Tibqa’ Tistaqsi^: 47; Fuq Ponot Subg[ajk: 85): G[ax tibqa’ tifta[ dawn il-kaxxi kollha # ja mara b’ras ta]]onqor’. Hawn naraw il-mara b[ala

kur]ità fiha nfisha. Il-poeta jorbotha ma’ dak kollu li hu fi]iku u jg[idilha: ‘minflok toqg[od tinbixni bir-rixa tad-dubji # tistaqsini kemm in[obbok # [a ntik risposta /ara # mimlija bews, tg[anniq u [olm...’.

Jekk nistg[u ni;bdu linja max-xog[ol ta’ Dante, wara li ltaqa’ ma’ Orazju, Ovidju u Lucan, Dante jkompli fit-tieni /irku tal-Infern karatterizzat mill-;ibdiet tal-;isem. Hemm jiltaqa’ ma’ Francesca li tg[idlu bl-istorja li kellha ma’ [u ]ew;ha Paolo da Rimini u t-tnejn spi//aw lInfern. G[al Saiba filwaqt li l-mara hija wens, hi ma tikkalmax l-ilmijiet. Il-[olm hu kelma importanti g[all-poeta g[ax din il-kelma nsibuha tiela’ u nie]la f’bosta poe]iji. Hi sors ta’ ispirazzjoni u /entrali fin-natura tas-surreali]mu.

Minn din l-in/ertezza (Dan IlPrin/ipju: 101) insibu l-e]istenzjali]mu, ir-realtà tal-[ajja li l-Professur Aquilina jiddefinixxi b[ala ‘[sieb filosofiku li jis[aq fuq l-e]istenza tal-individwu fiddimensjoni so;;ettiva u personali tieg[u b[ala a;ent [ieles u responsabbli li jiddetermina hu stess l-i]vilupp tieg[u nnifsu bla ebda rabta ma’ xi essenza jew natura astratta jew kon/ettwali.’

(Dizzjunarju: 1999.) Fil-poe]ija Itektek lUnivers: 12, naqraw: ‘Itektek l-univers itektek # il-[sibijiet li joqtru l-e]istenza.’

F’din il-poe]ija l-poeta jkompli jg[id ‘itektek l-univers b[al rifsa [afja # fuq frak tal-[;ie; imferrex mat-triq kollha # b[al qtar tad-demm...’

Din hi x-xhieda ta’ [ajjitna, it-tifkiriet, in-nostal;ija. ‘Jibqa’ l-fdal ta’ poe]ija # u ritratti fuq li]ar # ta’ mumenti li g[o]]ejna # imsawrin bi m[abba nar.’ (Jibqa’ Biss: 10) Fil-poe]ija Ma: 26, ir-rummien jinsab imdendel b[al tarbija ;ewwa l-;uf, i]da lpoeta jni]]el saqajh mal-art u lil ommu jg[idilha: ‘ma, illum mur fil-;ardina... # biex meta ni;i n]urek # uliedi jag[mlu festa # b[al meta fi tfuliti # fer]aqt irrummien jien.’

L-Im[abba L-im[abba, fil-fehma tieg[i hi l-ankra u l-armonija wa[danija ta’ dan il-poeta.

Fiha hemm oasi ta’ trankwillità, kuntrast kbir mal-in/ertezzi u subkonxju kaotiku tal-bniedem: Dakinhar jibqa’ biss is-skiet # ta’ ]ew; ma[bubin li n[allu f’xulxin, # jibqa’ biss is-skiet, ... (L-Allat G[ajjura: 9; Kull Darba: 43; Bix-Xugaman ta’ M[abbtek: 94; Nibqa’ Jien FilGallarija Nistenniek: 86). II-poeta jorbot lilu nnifsu mal-im[abba g[ax f’dan ilkaos tag[tih wens u direzzjoni (Din ilBieqja Ilma :ieri: 23; Wara li nag[lqu l-Purtelli: 33; Kemm Jixg[el Sabi[ Wi//ek: 98).

Di;à wie[ed jista’ jilma[ bosta drabi bejn vers u ie[or l-u]u tal-kulur ro]a,

toffrili /ag[qa

(11) il-poeta b[al

lewn asso/jat mal-im[abba, kif ukoll ma’ sens ta’ kalma. Dan g[aliex il-poeta g[atxan g[al din l-armonija, g[al dan ilmistrie[, g[al din l-im[abba: ‘Noti ro]a tal-vjolin’ (Jibqa’ biss: 10). Filwaqt filpoe]ija L-Allat G[ajjura: 9, jg[id ‘b[arro]a tal-[rejjef tat-tfal # b[ar-ro]a talfriefet jilag[bu mar-ri[ # b[ar-ro]a fuq innisa nudi ta’ Matisse’. ‘Fil-park il-buffu jdoqq it-terramaxka ta’ [ajjitna # mimlija fer[ ta’ tfal jieklu l-[elu ro]a tat-tajjar’.

Il-Park: 87.

G[al poeta hemm rabta bejn it-tfulija, lim[abba, u s-sigrieti tal-[ajja. G[alih biex tifhimhom trid ter;a’ lura g[at-tfulija u tara d-dinja minn g[ajnejn ta’ buffu. Aqra wkoll: Kieku Fis-Satal: 78; Log[ba: 79; Fejn Imorru: 54; Sa Ma Jinfaqa’ lIlma: 55.

G[al Saliba ]-]mien tat-tfulija kien ]mien importanti g[ax kien ]mien ta’ [ajja sempli/i bla kumplikazzjonijiet. Filpoe]ija Li Mqar Stennejt Ftit Ie[or: 100, hu jg[id: ‘Li mqar li kieku dakinhar # minflok qbadt din il-;irja fil-medda ta’ [ajti # bqajt nilg[ab il-[arba ta’ tfuliti...’

(Aqra wkoll: Lil Vanessa u lil Andromeda li tant In[obb: 96; Illum Tfittixx fil-Kotba: 90) L-im[abba g[al Saliba mhix wa[da platonika imma fi]ika (Sa Meta Ti;i Int: 57; Jekk Tlesti Kmieni: 58) tant li ‘jinkeddu l-allat g[ajjura’ (ibid.).

‘Inserrep sebg[i tul ;ismek eremit’ (Illejla Titlaqx: 6); ‘Meta g[ajnejk t[allihom nudi # ifawru n-nar talistedina...# Meta ji;i l-lejl u jinxef sidrek # to[lom bin-nixxieg[a t’ilma frisk # tmelles katidral lil gismi gotiku # u jien in[annek b’nota wa[da Bi]antina..’ (L-Allat G[ajjura: 9). Fil-poe]ija Li Kieku ma Ltqajtx Mieg[ek: 16, jg[id illi kieku ma kellux din l-im[abba:

29

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

donnu jrid inaqqax wi// il-ma[buba tieg[u fuqha. Hu jg[id: ‘inpin;i wi//ek fuqha # u norbot qafla mag[ha # [a n;orrha madwar g[onqi...biex...# tisma’ lil qalbi t[abbat # ir-ritmu tal-passjoni’ Fil-poe]ija Meta l-Univers: 15 jg[id ‘itfi d-dawl # u g[anni l-g[anjiet # li tant in[obb nisimg[ek tg[anni # dawk li jfissru l;rajja tag[na # li

nsi;na tul it-triq.’

Ir-rimedju tal-poeta jinsab fl-im[abba.

Fil-poe]ija Stedintek II: 35 jg[id: ‘Stedintek tinsa l-biera[ # kull dwejjaq kull lament # flimkien noffru m[abbitna # lis-se[er tal-mument’.

G[alkemm il-mara g[andha post importanti, din mhix figura mistika. Ilmisti/i]mu tag[ha jinsab fl-im[abba li toffrilu. Il-figura tal-Madonna b[ala figura reli;ju]a pere]empju hi kompletament assenti anki jekk ilkaratteristi/i tag[ha b[ala omm li tindokra u tie[u [sieb jidhru sew kemm f’mart kif ukoll f’omm il-poeta. Karatteristi/i talmara-Madonna li narawhom pre]enti f’Dante ukoll. Il-linja diretta i]da tibqa’ bejn il-bniedem u Alla u [add aktar.

Il-Ko]mos u t-Twelid Kurdun spirali Maqbud minn ma’ ]okorti g[al ma’ ]okorti dal-ko]mos kubatur u l-in/ertezzi jg[awru ;ol-abbissi tassubkonxju tieg[i jisplodu f’kaxxa infernali tal-kulur u tibda l-festa tieg[i. (Ma’ {jut lAbbissi: 13) X’inhu l-bidu ta’ dan kollu? Hu x-‘xejn’ (Tg[id.. 108), is-skiet (Skiet: 114), iddlam. Hu ‘l-univers sadista # joqtol u jwelled # iwelled g[ax joqtol, /irku vizzju].... Dan l-univers sider mimli [alib bnin # imdewwed b’ma nafx kemm-il suba’ u sebg[in xoffa ego/entrika # qed jerdg[u l-a[[ar xa[am li jsostnina...’

(Dan l-Univers: 25). Fil-poe]ija Welled

Itterraq fejn itterraq fil-biera[, fil-futur, ;o fik, ’il barra minnek int tibqa’ vja;;atur

’

Joe Saliba> ‘Vja;;atur ta’ Dejjem’

il-Ba[ar: 4 jg[id ‘Faqqas dan il-ko]mos # mid-DNA kompatt ;o bajda ta’ fekruna.’

‘Jibqa’ ko]mos: ;uf mu;ug[’ (Jibqa’ Biss: 10, ara wkoll Kull: 31). Dan lunivers kontinwament itektek, donnu bomba tal-[in lesta biex tisplodi. ‘Itektek l-univers, itektek...# b[al [sieb mag[fus f’ras iebsa.’ (Itektek l-Univers: 12).

L-idea ta’ l-univers b[ala l-bidu talispiral hi evidenti wkoll fil-poe]ija Meta l-Univers: 15. F’din il-poe]ija jg[id: meta # l-univers jifta[ saqajh # u job]oqni... # ;o friskatur mimli ilma jdur spirali’. {ajjitna hi karatterizzata bl-in/ertezzi li [adna minn ;uf l-univers. Fil-poe]ija Jibqa’ Biss: 10, jg[id ‘[alli l-;rajja tie[u triqtha # [alli l-bi]a’ u l-kura;; # tippruvax tag[ti tifsira # lill-misteri ta’ dal-vja;;.’

Dan l-univers itektek ta’ spiss imxebbah ma’ rummien (jixpakka) u jfaqqas kollu’ (Ma: 26).

Il-Mewt u Dinja :dida Il-poeta mhux kuntent bl-istatus quo. Ilpoe]ija Minn ;ol-Fonti: 28 hi poe]ija arpe;;jata. ‘Minn ;ol-fonti jfur l-ilma tal[ajja...# Minn ;ol fonti li jberikna....# Minn ;ol-fonti tan-nirien....# Minn ;olfonti tat-thewdin’. Sakemm il-poeta jitlob g[al dinja ;dida meta jg[id ‘Min jaf kieku meta llejla l-ajkli jorqdu # ni;u n[ollu mill-irbit madwar il-blata # lil Prometheus... [a ji;i b’sa[[tu kollha jerfa’ l-fonti bejn dirg[ajh # u j[allih jinstabat frak mal-art...’

Saliba ma jarax li wara l-mewt issitwazzjoni tirrimedja ru[ha g[ax dan hu univers ta’ ri/ikla;; u g[alhekk kollox jibqa’ misteru u kollox jibda mill-;did (Min Jaf: 27; Ma;enbek: 38). Fil-poe]ija Dawra Druella II: 37 il-poeta jsostni //irku tal-[ajja u li mal-mewt kollox jintemm. ‘Dawra durella mal-bokka talbir # foqra w sinjuri il-[in qed itir # dawra spiral f’dal-qa[be/ lembut # b’qab]a nitwieled u b’o[ra immut.’

Fil-poe]ija Fejn Tid[ol Int (127) ilpoeta jistaqsi: ‘Hekk ta[seb li sew: # twellidna f’garigor spirali # biex meta naslu sa fuq il-bejt # u nag[mlu festa g[all-wasla tag[na # ninteb[u li m’hemmx garigor ie[or # jinbaram kamin # [a jwassalna fejn il-kwiekeb # jitmattru [dejn ri;lejk?’

F’Passejn fil-;nien tal-Mulej il-poeta jbiddel it-tonalità u r-ritmu. F’din ittaqsima nsibu 22 poe]ija. F’dawn il-poe]iji tidher bi/-/ar il-fidi tal-poeta u tikkuntrasta tajjeb mat-taqsima Passejn lejn Tal-Pietà u lura. F’dawn il-pa;ni niltaqg[u ma’ Kristu, ma niltaqg[ux ma’ ‘Shiva ji]fen fuq Asura’ (Welled il-Ba[ar: 4) jew ma’ Venus (ibid.) jew nisimg[u ‘id-da[k ma[nuq ta’ Sisifu’ (Illejla Ner;a’ mmur Norqod: 8) jew L-Allat G[ajjura: 9. Dak li hemm jg[aqqadhom dawn i]-]ew; taqsimiet [er;in minn ru[ poeta wie[ed hi l-im[abba li fl-istess poe]ija jsejja[lu ‘Alla tal-im[abba’.

Kristu hu t-tama ta’ dal-poeta. Filpoe]ija Dad-Dawl: 117, jg[id: ‘Dan lilma jrodd il-[ajja # nixxieg[a f’nofs de]ert’. Jo[ro; /ar l-istat ta’ konfu]joni

tal-poeta u r-ritorn lejn l-armonija filpoe]ija Meta...^: 109. Il-poeta jg[id: ‘Niftakar darba [lomt b’garigor # idur idur kamin # lejn sema isfar g[ajjien...Meta...meta se tifta[li ja bidwi # li tkabbar il-frott u l-[xejjex [a ni;i firrazzett tieg[ek?’

Saliba jara ’l-Mulej f’dak kollu li jdawru, fil-qalba tal-konfu]joni. Xi Drabi (Ver]joni I; Ver]joni II): 118: 119; X’Tara Fija Mulej^: 129) u g[alhekk dejjem jinbxu (Telaq Kul[add: 110). Filpoe]ija Mulej: 111, il-poeta jg[idlu ‘Iva ma nista’ n[ares imkien # li ma nsibekx tinbixni:’ (Ara wkoll: Mulej, Kull Darba: 113). Il-vja;; inkwetanti jsib issoluzzjoni tieg[u f’Talba (112): ‘Ersaq lejja, a[fen mieg[i # tarf dil-linja ta’ darra;; # t[allinix wa[di Mulejja # ieqaf mieg[i f’dan il-vja;;’.

Aktar ma je]istu kuntrasti u [wejje; bla sens aktar il-bniedem g[andu b]onn ittama, aktar je[tie; lil Kristu: ‘u nibqa’ f’dal-kuntrasti, # ma nista’ na[fen xej’ # lilwien tal-milja tieg[ek # bla lewn kull lewn Mulej.’ (Xi Drabi, Ver]joni II; Sawwarti: 121). Hekk ukoll naqraw ‘U g[ada x[in tqajjimni # f’jum ;did f’jum ilMulej # nitmattar ;o miljietek # u ma nitqalleb xej’.’ (Lill-Poeta tal-Kuntrasti: 123). F’dan kollu Kristu joffrilna sfida.

Fil-poe]ija Fejn Tid[ol Int, Saliba jistaqsi: Fejn tid[ol int f’dan kollu # {allieq tal-art u s-sema # {allieq ta’ sebg[a w sebg[in dubju # u xmara nkejja?’

Il-{ajku F’din il-;abra ta’ poe]iji nsibu wkoll fla[[ar taqsima {ajku u mitejn o[ra. Din hi forma ta’ vers :appuni] komposti minn 17-il sillaba fi tliet versi: 5-7-5 li jiffurmaw poe]ija ispirata minn idea wa[da, jew sentiment jew imma;ini.

G[all-poeta, il-{ajku hu splu]joni ta’ [sieb. Fil-poe]ija Jekk Qatt: 84, il-poeta jg[id: ‘jekk qatt ma qrajt il-[ajki li kitbu l-kwiekeb... # qabel ru[hom tinbe]aq vjolenti ’l barra minnhom..’. Hu l-[sieb marsus itektek f’ras il-poeta. L-essenza ta’ dak li jrid jg[id u xejn aktar.

Konklu]joni Minn dan kollu jo[ro; li Saliba ma jiddisprax g[ax fl-a[[ar mill-a[[ar jafda fil-Mulej. Li kieku ma kienx hekk g[al [afna minna l-[ajja ssir bla sens u d-dinja bir bla qieg[. Minn fomm in-nisel il-poeta jitlob lill-Mulej ‘Er;a’ semma’ l-polz talko]mos # [ares lejna tina l-bra//, # [alli l[olm li darba qanqal, # jer;a’ jqanqal fina l-vja;;.’ (140).

Saliba b[al [afna o[rajn hu pellegrin fuq vja;; ta’ tisfija minn din il-[ajja [olma lejn l-eternità li, b[al Ulisse flOdissea, sejrin lejn darna g[and ilMissier.

Dawn huma biss ftit [sibijiet fuq ilpoe]ija ta’ Joe Saliba i]da ]gur li dan hu poeta bi [sieb profond u nag[mlu tajjeb jekk nistudjawh u napprezzawh.

30

C O L L A G E FEATURE

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Tg[id skoprejna li pillola r[isa tista’ tkun ‘mirakolu]a’^ minn Doris Azzopardi ................................................ doris.azzopardit@media.link.com.m

Minn ]mien g[al ]mien nisimg[u b’xi kura ‘mirakolu]a’ kontra xi marda qattiela. Kura li g[all-bidu ssib min jemminha u jippruvaha. Tkun kura li dwarha jinkiteb [afna, i]da wara ]mien, bl-infiq pjuttost g[oli minn min jemmen fiha u jippruvaha u bilprova li din ma wasslet g[al ebda ri]ultat po]ittiv, il-kura ‘mirakolu]a’ tmut fuq ommha. Ovvjament, min hu m;arrab ja[sel jemmen u jipprova kollox g[ax bosta drabi jirra;una li ma g[andu xejn x’jitlef.

I]da l-a[bar li [ar;et re/entement tista’ ma tkunx l-istess storja.

Forsi g[aliex mhumiex involuti somom kbar ta’ flus f’xi medi/ina ;dida g[ax il-kura ‘mirakolu]a’ inkwistjoni tiswa biss ftit /ente]mi tal-ewro kuljum – din ma hi xejn g[ajr is-sempli/i u l-umli asperina.

Il-bnedmin jikkonsmaw 40,000 tunnellata ta’ acetylsalicylic acid (il-kimika fl-asperina) kull sena. Dan jag[mel l-asperina laktar medi/ina popolari fid-dinja. Is-sustanza li fiha ta[dem billi tirridu/i r-rispons infjammatorju naturali tal-;isem.

B[al kull antinfjammatorju ie[or b[all-ibuprofen, din tibblokka l-funzjoni tal-em]imi cyclo-oxygenase li ji;;eneraw ilprostraglandins, il-kimika li tikkaw]a l-u;ig[ u l-infjamazzjoni tas-tessuti fejn ikun hemm infezzjoni jew infjamazzjoni. Linfjamazzjoni hi responsabbli g[al [afna mill-[sara tat-tessuti asso/jati ma’ kundizzjonijiet b[all-mard tal-qalb u bosta tipi ta’ kan/er.

Fi studju tal-Professur Peter Rothwell mill-isptar John Radcliffe ta’ Oxford, pubblikat ftit tal-jiem ilu, [are; li mhux impossibbli li jekk tie[u l-asperina g[al g[oxrin sena tista’ ]]id bejn sitt xhur u tnax [ajja.

Tista’ tittratta 10,000 persuna bl-asperina bl-istess prezz li tonfoq biex tittratta persuna bil-herceptin (medi/ina u]ata primarjament biex ikun ikkurat il-kan/er tas-sider). U dan bilpossibbiltà li din il-medi/ina tiffunzjona a[jar.

Professur ie[or, Sir John Burn mill-Università ta’ Newcastle, u wie[ed mill-aqwa esperti tal-;enetika tal-kan/er, qal /ar u tond li t[ares kif t[ares lejha, fost il-persuni li [adu l-asperina kien kemm anqas in/idenza ta’ kan/er.

Tliet studji pubblikati f’The Lancet ;imag[tejn ilu kkonfermaw suspett ta’ de/ennji ilu li l-asperina g[andha poter kbir kontra lkan/er filwaqt li tg[in biex ikunu evitati attakki tal-qalb u puplesiji.

Ir-ri/erka wriet li l-asperina hi effettiva kontra firxa ta’ tipi ta’ kan/er filwaqt li tipprevjeni l-metastasis (it-tifrix tal-kan/er minn parti g[al o[ra tal-;isem). Aktar minn hekk, jekk tittie[ed g[al tul ta’ ]mien l-effetti preventivi jitjiebu. Fuq medda ta’ tliet snin tnaqqas id-dijanjosi ta’ kan/er b’19% u fuq [ames snin bi 30%.

L-asperina tipprevjeni l-formazzjoni ta’ demm mag[qud li jsodd il-vini (blood clots) u g[alhekk ikun aktar diffi/li g[a//elloli li jwasslu g[al tumur u biex ji//aqilqu madwar il-;isem u je[lu, fil-pro/ess li bih jibda jifforma tumur ;did.

Dawn is-sejbiet kienu element ta’ sorpri]a anki g[al dawk li ilhom [afna jitkellmu dwar il-benefi//ji protettivi tal-asperina.

“Konna nafu li l-asperina tnaqqas ir-riskju tal-kan/er filbog[od i]da dawn l-a[[ar ri]ultati juru li tnaqqas ir-riskju talkan/er f’anqas minn medda ta’ tliet snin,” qal Keith Souter, awtur ta’ An Aspirin a Day. “Aktar minn hekk, jidher li tnaqqas ukoll il-metastasis, fatt li hu pjuttost e//ezzjonali.”

I]da din hi tassew a[bar tajba? Kif jista’ jkun li pillola li tiswa biss ftit /ente]mi tal-ewro kuljum hi daqstant effettiva, forsi aktar minn trattamenti g[aljin g[all-kan/er li [ar;u minn kumpaniji farmakolo;i/i kbar?

L-ASPERIN A

Ilhom idewwuna mill-400 Q.K. Din il-pillola meravilju]a – lasperina – g[andha aktar minn mitt sena, i]da l-effetti ta’ fejqan tag[ha ilhom mag[rufa minn ]mien il-qedem.

Kienet introdotta b[ala painkiller mill-Bayer lura fl1899 fil-:ermanja. I]da lingredjenti li hi mag[mula minnhom din il-pillola jappartjenu lil familja msej[a salicylates li ori;inarjament kienet tinsab fiz-zokk ta]]af]afa u f’weraq valutati g[all-kapa/ità tag[hom li jtaffu l-u;ig[, madwar is-sena 400 Q.K. Il-pjanti fihom is-salicylates biex jeg[lbu l-infezzjonijiet u ttumuri minkejja li l-metodi moderni tal-agrikultura baxxew il-livell ta’ dawn l-ingredjenti fil-pjanti.

L-asperina teffettwa ssistema nervu]a /entrali millmo[[ u s-sinsla tad-dahar biex twaqqaf il-pre/ezzjoni u trasmissjoni tas-sinjali talu;ig[.

Do]a /kejkna

Miljuni ta’ nies jie[du do]a /kejkna ta’ asperina kuljum fuq parir mediku min[abba li permezz tag[ha jista’ jkun evitat li d-demm je[xien u li su//essivament persuna ssofri xi attakk tal-qalb.

L-ewwel evidenza fuq leffett preventiv tal-asperina filmard kardjovaskulari [are; fissebg[inijiet i]da kien hemm b]onn aktar ]mien biex tkun akkumulata informazzjoni definittiva fuq il-prevenzjoni tal-kan/er.

F’xi studji, dawk li ju]aw lasperina g[andhom anqas ittendenza li ji]viluppaw iddimenzja u jistg[u wkoll jipprevjenu xi tipi ta’ katarretti.

Hemm i]da l-effetti negattivi wkoll. L-asperina tista’ tikkaw]a xi sturdamenti, u;ig[ fl-istonku jew dmija interna.

Tista’ ma tkunx tajba g[al persuni li g[andhom ilpressjoni g[olja u mhux kontrollata jew xi kundizzjoni

Tajjeb li tkun taf ■ Jistg[u je[duha dawk li g[andhom aktar minn 40 sena u

qatt ma kellhom reazzjoni negattiva g[al xi antinflammatorju kif ukoll dawk li kellhom ;enituri jew qraba li kellhom il-kan/er. I]da ovvjament, qabel ma tibda tie[u l-asperina, trid tkellem lit-tabib tieg[ek.

■ Id-do]a g[andha tkun ta’ 75mg kuljum (kwart ta’ asperina normali).

■ Ma tag[milx differenza jekk tittie[ed b[ala pillola jew trab li jin[all fl-ilma.

■ Idealment tittie[ed bil-lejl ma’ tazza [alib. L-istonku jipprodu/i anqas a/tu aktar tard tul il-;urnata u l-[alib joffri protezzjoni minn xi side effects. li tikkaw]a telf ta’ dmija fil;isem. Mhix rakkomandata lanqas g[al tfal li g[andhom inqas minn 16-il sena.

Effettiva

“Jekk l-asperina hi daqstant effettiva kontra firxa wiesg[a ta’ mard, g[ala wie[ed ma ja[sibx fiha anqas b[ala medi/ina u aktar b[ala nutrijent essenzjali?” jissu;;erixxi Burn.

Fil-fatt, bosta xjenzjati jemmnu li l-asperina g[andha tibda tissejja[ Vitamina S – g[al salicylates, il-kimika li tiffurmaha.

Wie[ed mill-akbar misteri tal-medi/ina hu ]-]ieda fir-rata tal-kan/er, b’mod partikolari fil-pajji]i tal-Punent, f’dawn la[[ar 80 sena. Wa[da mirra;unijiet /ertament hi l-fatt li l-bniedem qed jg[ix [ajja itwal u l-kan/er hu marbut malanzjanità. I]da dan il-fatt biss ma jispjegax din l-epidemija.

“Ipotesi wa[da hi li lagrikultura moderna t[alli l[axix nieqes mill-element salicylate – li hu a[jar mizzokk ta]-]af]afa (willow bark), ji;ifieri l-ewwel sors ta’ asperina identifikat, li hu lkemmun,” qal Rothwell.

Kompla jg[id li hu interessanti li wie[ed jinnota li l-kan/er hu anqas komuni flIndja.

Jekk wie[ed jikkonsidra li ssuspett li l-asperina tissielet ilkan/er ilu g[al aktar minn nofs

seklu g[ax kien hemm studju fuq il-;rieden lura fis-sittinijiet, hu fatt stramb li ma kienx hemm studji aktar fil-fond firrigward ta’ din il-medi/ina talmeravilji.

Burn jg[id li din hi talmist[ija. “In-nies ja[sbu li lasperina hi xi [a;a antika u g[alhekk monotona.” Isostni li kien dejjem diffi/li li wie[ed jakkwista fondi biex isiru ttestijiet. Dan g[aliex ilprofessjoni medika storikament dejjem kienet aktar interessata fil-kura milli fil-prevenzjoni.

Rothwell isostni li huma konservattivi ]]ejjed.

L-g[omor twil ma jiswiex flus

Ta’ min jg[id li huma bosta dawk mill-qasam mediku li jie[du l-asperina u Rothwell, li g[andu 47 sena u tlett itfal li g[andhom inqas minn g[axar snin, jg[id li jixtieq jg[ix fit-tul biex igawdihom u jarahom jikbru. Dan hu l-ka] klassiku fejn g[omor twil ma jiswiex flus. Ftit /ente]mi tal-ewro kuljum, trattament li kull pajji] jista’ jag[ti tant li Burn jg[id li hu jista’ jaffordja li jag[ti dan it-trattament lill-pajji] kollu (lIngilterra) g[al ;img[a.

Din tista’ tkun mu]ika sabi[a g[all-widna ta’ ministeru tassa[[a li kull sena jo[ro; /ifri astronomi/i fil-kura tal-qasam tal-onkolo;ija.

■ SIDE-EFFECTS> Persuna minn kull 3,000 issofri minn side effects b[al u;ig[ flistonku, taqlig[ jew sturdamenti. G[al persuna minn 10,000 hemm ir-riskju ta’ side effects aktar gravi b[al dmija fl-imsaren li jkunu je[tie;u trattament b’medi/ina jew kirur;ija g[ax din hi kundizzjoni potenzjalment qattiela. I]da dawn ir-riskji huma minimi komparati ma’ dawk li wie[ed ji]viluppa kan/er. Aktar u aktar, meta wie[ed jaf li f’pajji]na madwar persuna minn kull tlieta ti]viluppa xi tip ta’ kan/er

C O L L A G E FEATURE

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

31

Il-kura tal-kan/er f’Malta Il-Gvern adotta diversi mi]uri biex ikompli l-;lieda kontra l-marda tal-kan/er. Hu fatt li l-kan/er illum wasal biex jie[u post il-mard kardjovaskulari biex isir il-kaw]a prin/ipali ta’ mwiet madwar id-dinja kollha. Dawn huma ftit fatti dwar l-ispi]a u s-servizzi offruti f’dan il-qasam. Qasam li hu fost il-prijoritajiet tal-Ministeru tas-Sa[[a.

Minn sebg[a u g[oxrin sodda li pre]entement hemm flIsptar Boffa, i/-?entru l-:did tal-Onkolo;ija se jkollu total ta’ 96 sodda – 74 in patient u 22 day care.

I]da sakemm jitlesta dan i//entru, fl-Isptar Boffa baqg[u jsiru diversi xog[lijiet fosthom il-ftu[ ta’ dik li tissejja[ il-Palliative Care Unit fejn saru tisbi[ u manutenzjoni estensiva. Dan fisser li mijiet ta’ pazjenti lkoll g[exu mument partikolari ta’ [ajjithom f’post li joffri dinjità u kumdità.

Tkompla wkoll il-pro/ess ta’ tisbi[ u manutenzjoni fiddermatology operating theatre, kif ukoll xog[ol ie[or ;enerali fil-kurituri tal-isptar, parti mir-Radiotherapy Outpatients, swali, il-k/ina u l-uffi/ini. Sar ukoll tindif u tisbi[ tal-;onna.

Fl-istess sptar, b’investiment ta’ miljun u mitejn elf ewro (€1.2 m) kien stallat u m[addem linear accelerator ;did u lejn l-a[[ar ta’ Awwissu 2011 l-ewwel pazjenti bdew jie[du trattament bil-linear accelerator il-;did. Dan illinear accelerator se jittie[ed fi/-/entru tal-onkolo;ija l;did ladarba jitlesta x-xog[ol.

Trattament

}died it-trattament ta’ radjuterapija u l-kimoterapija.

Bejn l-2008 u l-2012 saru 91,033 sessjoni ta’ radjuterapija u kimoterapija.

Intant, kien pubblikat lewwel pjan nazzjonali dwar il-kan/er li qatt kellu pajji]na.

Fuq medda ta’ [ames snin, mill-2011 sal-2015, il-Gvern ikkommetta vot ;did ta’ miljun ewro.

Mill-2008 sa issa l-medi/ini b’xejn kontra l-kan/er ]diedu g[al 91. Bdew jing[ataw medi/ini b’xejn kontra lkan/er tal-pulmun, tad-demm, tas-sider u tal-kliewi.

Il-pjan g[andu wkoll liskop li jnaqqas l-in/idenza tal-kan/er fost il-poplu tag[na u li jtawwal l-g[ajxien ta’ dawk li jkunu milquta permezz ta’ kura effettiva.

Dan il-pjan di;à beda jkun attwat permezz ta’ programmi differenti ta’ screening, kif ukoll diversi inizjattivi o[ra, b[al pere]empju l-fatt li lIsptar Mater Dei kien dikjarat b[ala kompletament smokefree, diversi klini/i sabiex persuna tieqaf tpejjep, u o[rajn, huma kollha parti mill-pjan nazzjonali dwar ilkan/er.

Pass importanti kien inNational Breast Screening

Programme. Mill-2009 sal2011 ;ew e]aminati total ta’ 14,562 mara. :ew individwati 117-il ka] ta’ kan/er tas-sider u ng[ataw il-kura ne/essarja l-persuni li nstabilhom ilkan/er biex [ajjithom tkun salvata. Kieku ma kienx g[allprogramm ta’ screening talGvern, kieku dawn il-persuni jew ma kinux jindunaw li kellhom kan/er tas-sider, jew inkella kienu jindunaw fi stadju aktar tard.

Bis-sa[[a ta’ kampanji ta’ informazzjoni kontinwi, innumru ta’ nisa li qed ja//ettaw l-istedina li jag[mlu mammogram qieg[ed dejjem jikber. Fil-fatt, filwaqt li fl2001 kienu 53 fil-mija dawk li fil-fatt g[amlu lmammogramm, fl-2011 ir-rata kienet ta’ 66 fil-mija.

Colorectal Screening

Dan hu programm li permezz tieg[u tkun i//ekkjata l-possibbiltà ta’ kan/er fil-musrana l-kbira.

Dan it-tip ta’ kan/er hu t-tieni kaw]a l-aktar komuni talimwiet tal-kan/er fl-Ewropa.

B[ala medja f’pajji]na kull sena jkollna 180 persuna li jinstabilhom dan it-tip ta’ kan/er u medja ta’ 95 persuna li jmutu b’ri]ultat ta’ dan.

Il-Gvern qed jipprepara biex joffri dan is-servizz, u liskop tag[na hu dak li nindividwaw il-kan/er minn kemm jista’ jkun kmieni sabiex nie[du azzjoni f’waqtha u nevitaw l-imwiet relatati.

Ir;iel u nisa ta’ bejn is-60 u l-64 sena se jkunu mistiedna biex kull sentejn jag[mlu dan it-test li jiddetermina jekk hemmx kan/er jew le filmusrana. Ir;iel u nisa ta’ bejn is-60 u l-64 sena se jkunu mistiedna biex kull sentejn jag[mlu dan it-test li jiddetermina jekk hemmx kan/er jew le fil-musrana.

Dan is-servizz tnieda dan la[[ar u se jibda jopera b’koordinazzjoni minNational Breast Screening Centre.

Sptar Sir Paul Boffa ■ Minkejja li b[alissa g[addej il-bini ta/-/entru l;did tal-onkolo;ija, l-impenn tal-Gvern lejn servizz a[jar kompla wkoll fl-Isptar Sir Paul Boffa.

■ Matul dawn is-snin saru diversi xog[lijiet f’dan lisptar, fosthom il-ftu[ ta’ dik li tissejja[ il-Palliative Care Unit

fejn sar tisbi[ u manutenzjoni estensiva u dan il-unit kien trasformat f’wie[ed kwa]i kompletament ;did.

Dawn huma l-hekk imsej[a ‘bunkers’ li huma l-aktar parti kumplikata tal-pro;ett tal-isptar tal-onkolo;ija li qed jinbena. Ix-xog[ol issa se jiffoka fuq il-kumplament tal-binja

■ Dan fisser li mijiet ta’ pazjenti lkoll g[exu mument partikolari ta’ [ajjithom f’post li joffri dinjità u kumdità.

■ Tkompla wkoll il-pro/ess ta’ tisbi[ u manutenzjoni fiddermatology operating theatre, kif ukoll xog[ol ie[or ;enerali fil-kurituri tal-isptar, parti mir-Radiotherapy Outpatients, swali, il-k/ina u l-uffi/ini. Sar ukoll tindif u tisbi[ tal-;onna li hemm madwar l-isptar.

■ Fl-istess sptar, b’investiment ta’ miljun u mitejn elf ewro (¤1.2 m) ;ie stallat u m[addem linear accelerator ;did u lejn l-a[[ar ta’ Awwissu 2011 l-ewwel pazjenti bdew jie[du trattament bil-linear accelerator il-;did. Dan il-

linear accelerator se jittie[ed fi/-/entru tal-onkolo;ija l;did ladarba jitlesta x-xog[ol.

■ }died it-trattament ta’ radjuterapija u l-kimoterapija.

Bejn l-2008 u l-2012 saru 91,033 sessjoni ta’ radjuterapija u kimoterapija.

Aktar medi/ini b’xejn g[all-kura tal-kan/er

– Matul l-2011, il-Gvern re;a’ ]ied il-lista ta’ medi/ini b’xejn li jintu]aw g[all-kura tal-kan/er.

■ Matul l-2011 biss, ilGvern irre;istra [ru; ta’ aktar minn sebat elef u sitt mitt do]a ta’ medi/ina b’xejn, bi spi]a g[all-Gvern ta’ aktar minn nofs miljun ewro (€546,596).

■ B[alissa g[addej ilpro/ess biex jinxtraw erba’ tipi ta’ medi/ini o[ra. Dan ifisser li l-Gvern se jkun qieg[ed joffri tnax-il medi/ina b’xejn f’dan il-qasam.

Bla dubju dan il-qasam hu wkoll xhieda tal-impenn talGvern li jkompli jsa[[a[ isservizzi tas-sa[[a.

Gvern ta’ kuxjenza li jag[raf fejn g[andu jg[in u jag[mel dak kollu li hu possibbli biex titwassal din lg[ajnuna.

Dawn il-fatti huma frott politika serja li ddur malb]onnijiet ta/-/ittadini.

Kieku ma kellniex vi]joni u ma nafux fejn irridu naslu, kieku llum m’a[niex nitkellmu fuq dawn il-fatti u permezz tag[hom.

Il-konsum tal-asperina f’pajji]na L-asperina f’forma ta’ pilloli ta’ 75mg tintu]a mid-dipartiment tas-sa[[a g[al ka]i konnessi ma’ problemi kardjovaskulari u mhux g[al ka]i ta’ kan/er.

Il-konsum annwali ta’ asperina fl-2010 kien ta’ 158,751 kaxxa ta’ 56 pillola filwaqt li fl2011 kien ta’ 191,753 kaxxa ta’ 56 pillola. Pakkett ta’ 56 pillola jiswa lill-Gvern €0.49.5 “Intant, wie[ed jilqa’ dan l-istudju u japprezzah i]da ovvjament je[tie; li jkun hemm ferm aktar evidenza minn dik ta’ studju wie[ed biex tkun stabbilita asso/jazzjoni definittiva bejn lu]u tal-asperina u l-prevenzjoni tal-kan/er.”

Twe;iba kawta mill-Ministeru tas-Sa[[a li ma jixxa[[a[x fil-kura u l-medi/ina fejn jid[ol is-settur tal-onkolo;ija, li /ertament jiswew aktar mill-asperina i]da huma importanti [afna g[all-battalja kontra din il-marda qerrieda.

32

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Louisa Attard, flimkien mat-tim tat-teknolo;ija, jippre]entaw i/-/ekk ta’ €3,000 lil Joshua Farrugia, Fund Raising Manager ta’ Inspire

C O L L A G E TAGÓRIF

}ew; rebbie[a, Maria Caruana (xellug) u Maureen Azzopardi (lemin) qed jir/ievu l-iPhone 4S tag[hom mir-rappre]entant tas-sales u customer care ta’ GO, Nadia Caruana

Impjegati ta’ Vodafone jag[mlu xog[ol volontarju mal-Inspire

‘ITTOPPJA U IRBA{’

It-tim tat-teknolo;ija ta’ Vodafone Malta g[amlu ;urnata team building f’Inspire f’Wied il-G[ajn, organizzata apposta biex isa[[u t-tim waqt li jsir xog[ol volontarju.

Louisa Attard, l-Assistenta Personali tal-Kap tatTeknolo;ija Andrew De La Torre, ippre]entat /ekk ta’ €3,000 lill-Inspire f’isem Vodafone Malta.

Din is-somma hi parti minn somma mi;bura permezz taliskema Vodafone Employee Contribution for Charity fejn l-impjegati jag[mlu donazzjoni kull xahar li

Numru kbir ta’ klijenti GO Pay As You GO qed jid[lu filpa;na Facebook ta’ GO fejn qed jit[abbru kuljum irrebbie[a tal-kompetizzjoni ‘Ittoppja u irba[’.

Sal-lum, di;à hemm numru sabi[ ta’ rebbie[a li huma lproprjetarji ta’ iPhone 4S wara li telg[u l-ismijiet tag[hom u wara li taw twe;iba korretta g[al mistoqsija ba]ata fuq ilbrand ta’ GO. U hemm bosta smartphones 4S iPhone o[ra x’jintreb[u sal-a[[ar tax-xahar!

Il-kompetizzjoni tag[mel parti minn offerta meravilju]a li hi applikabbli sat-30 ta’ April u hi valida g[all-klijenti re;istrati kollha tal-mowbajl Pay As You GO li g[andhom i/-/ans jipparte/ipaw f’kompetizzjoni meta jittoppjaw b’€10, €20 u €50 permezz ta’ kwalunkwe mekkani]mu tattop-up. B’kollox GO qed tag[ti total ta’ 30 iPhone 4S g[al matul ix-xahar ta’ April.

It-top-ups kollha eli;ibbli li jsiru kull jum matul il-perjodu tal-offerta, awtomatikament jipparte/ipaw f’lotterija li t-tlug[ tag[ha jsir fil-jum tax-xog[ol ta’ wara li jkun sar it-top-up.

Ir-rebbie[a prospettivi jkunu kuntattjati minn GO.

tittie[ed direttament millpaga tag[hom.

“L-impenn tag[na lejn ilkomunità hu l-ba]i tal-valuri u l-prin/ipji tal-kumpanija,” qal Martin Gregory, Kap tarRi]orsi Umani ta’ Vodafone.

“L-iskema Employee Contribution for Charity hi wa[da mill-inizjattivi li tenfasizza l-fatt li Vodafone, flimkien mal-impjegati tag[ha, temmen li g[andha tg[in lillistituzzjonijiet tal-karità.

“A[na kontinwament nikkumplimentaw g[ajnuna finanzjarja ma’ g[ajnuna li limpjegati ta’ Vodafone jag[tu kontinwament f’istituzzjonijiet

differenti,” ]ied jg[id.

“Vodafone Malta u limpjegati tag[ha dejjem appo;;aw ix-xog[ol li nag[mlu a[na,” qal Joshua Farrugia, Fund Raising Manager ta’ Inspire.

“G[ajnuna manwali u finanzjarja huma ta’ importanza kbira g[alina u lkontribuzzjonijiet dejjem jg[inuna biex nil[qu dak li tant na[dmu g[alih.”

Il-fondi li jin;abru kull sena mill-membri tat-tim ta’ Vodafone se jkomplu jg[inu lil dawk li jfittxu l-g[ajnuna u r-refu;ju f’dawn listituzzjonijiet tal-karità.

Klijenti GO Pay As You GO jirb[u iPhone 4S

Aktar minn 95% tal-proprjetà fuq Tignè Point inbieg[et kollha B’reazzjoni g[al xi kummenti ‘anonimi’ fuq /erti mezzi ta’ komunikazzjoni dwar il-bejg[ ta’ appartamenti u l-kiri ta’ spazji kummer/jali, ilkumpanija MIDI kkonfermat li aktar minn 95% tal-280 proprjetà mibnija s’issa fuq Tignè Point inbieg[et u ng[atat lis-sidien il-;odda.

Mhux hekk biss, imma l[wienet kollha tal-kumpless

tax-xiri The Point inkrew b’su//ess.

Rigward rapporti spekulattivi fuq ir-ri]enja re/enti ta’ Ben Muscat b[ala Kap E]ekuttiv tal-Midi, kif stqarr is-Sur Muscat stess f’intervista re/enti, hu rri]enja wara 12-il sena ta’ servizz bla waqfien lill-kumpanija.

G[amel hekk fuq nota tajba u g[al ra;unijiet personali u ma

jag[mlulux ;ustizzja lispekulazzjonijiet fil-konfront tieg[u.

Midi temmen bis-s[i[ firri;enerazzjoni ta’ Tignè Point u Manoel Island u li fihom g[amlet investiment konsiderevoli, u g[andha limpenn li ti]gura li dawn ilpro;etti jsiru b’su//ess g[allbenefi//ju tal-istakeholders tag[ha u g[all-pubbliku.

T[ejjija g[all-:ublew tad-Deheb tal-inkurunazzjoni ta’ statwa ta’ S. :u]epp L-Ar/ikonfraternita ta’ San :u]epp tar-Rabat tal-Imdina se tfakkar id-49 anniversarju mill-inkurunazzjoni talistatwa antika, devota u mirakulu]a ta’ San :u]epp.

Permezz ta’ din i//elebrazzjoni se tifta[ itt[ejjija g[all-;ublew taddeheb tal-Inkurunazzjoni talistess statwa li se jkun /elebrat is-sena li ;ejja.

Nhar it-Tlieta 1 ta’ Mejju, festa ta’ San :u]epp {addiem u Jum it-Tifkira talInkurunazzjoni tal-istess statwa, fis-Santwarju Nazzjonali ta’ San :u]epp filknsja ta’ Santa Marija ta’ :esù tal-Patrijiet Fran;iskani Minuri, fis-6.30 p.m. tibda

Quddiesa Kon/elebrata bilprietka li se titmexxa minn P. Sandro Overend O.F.M., Ministru Provin/jali bissehem tal-fratelli talAr/ikonfraternita ta’ San :u]epp u l-Komunità :u]eppina tar-Rabat.

F’din il-Quddiesa se tkun mixg[ula l-lampa votiva quddiem l-istatwa ta’ San

:u]epp Inkurunat meqjuma fl-istess Santwarju, u din se tibqa’ mixg[ula quddiem listess xbieha matul is-sena sal-1 ta’ Mejju tas-sena li ;ejja 2013. Fi tmiem ilQuddiesa jsir il-kant tat-Te Deum u ?elebrazzjoni Ewkaristika.

Wara ssir il-pre]entazzjoni tal-bukketti tal-fjuri quddiem l-istatwa ta’ San :u]epp Inkurunat mir-rappre]entanti tal-G[aqdiet fi [dan ilKomunità :u]eppina tarRabat kif ukoll mirrappre]entanti tal-Fratellanzi ta’ San :u]epp u G[aqdiet Mu]ikali :u]eppini fil-g]ejjer Maltin, li se jkunu mistiedna g[al din i/-/elebrazzjoni.

C O L L A G E MEDIA

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

33

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Kriminalità finanzjarja Hekk kif fuq l-iskrins u fuq isservizzi l-o[ra tal-a[barijiet nassistu g[al xeni ta’ protesta, [afna drabi vjolenti dwar ilmi]uri ta’ awsterità li qed jolqtu l-aktar lin-nies komuni, dawk li fil-fatt [olqu l-kri]i

internazzjonali mhux biss ma sofrew ebda kastig, i]da baqg[u jistag[new b’salarji u privile;;i astronomi/i. Dan qed jinsulenta l-intelli;enza popolari u jikkarga r-rabja kontra l-oligarkiji finanzjarji.

Fil-kuntest ta’ dan kollu, g[adu kemm kien pubblikat servej illuminanti fil-magazin Forbes li wera kif, tliet snin u nofs wara li splodiet il-kri]i ekonomika, l-ispekulaturi potenti ta’ Wall Street li kienu responsabbli g[al dak kollu li nqala’, baqg[u jaqilg[u mhux il-miljuni, imma l-biljuni ta’ dollari. Qed igawdu wkoll, blaktar mod ironiku u oxxen, mill-bailouts u minn amnestija b[ala stat ta’ fatt dwar ilkriminalità finanzjarja tag[hom.

Is-sena li g[addiet suppost li ttie[du passi wara li ]ew; Kummissjonijiet Amerikani ppubblikaw rapporti simili.

L-ewwel kien hemm irrapport ta’ inkjesta li saret mill-Kummissjoni dwar ilKri]i Finanzjarja, volum o[xon li juri li kien hemm frodi rampanti li tammonta g[all-kriminalità fil-[olqien ta’ sistemi ta’ sigurtà fuq isself g[ad-djar. Dan wassal biex il-bu]]ieqa tal-housing tinfaqa’, bir-ri]ultat ta’ kollass spettakalori ta’ swieq Amerikani u internazzjonali.

Rapport ie[or in[are;, issena li g[addiet ukoll, minn Kumitat tas-Senat, li kkonkluda li kien hemm “vjolazzjoni potenzjali talli;i” u rrefera l-ka] g[adDipartiment tal-:ustizzja.

Min-na[a tieg[u, dan idDipartiment irrea;ixxa billi ma g[amel assolutament xejn u l-media radmet kollox.

Sadattant, il-kwoti ta’ pagi li [ar;u huma skandalu]i. Ilmani;ers ewlenin, fl-2011 [adu bejniethom 132 biljun dollaru. Il-medja kienet ta’ 200 miljun ras g[al ras g[allog[la g[axar karigi. Imbag[ad kien hemm pagi annwali ta’ bejn 1.5 u 3 biljun g[allippopotami l-kbar nett.

Rapport ie[or fin-New York Times ]vela kif kien hemm kumpaniji tas-sigurtà li [adu anki sa 182.3 biljun dollaru, individwalment, b[ala bailout minn fuq dahar it-taxxi talpoplu. U dan apparti li n[afrulhom biljuni o[ra f’taxxa.

Theodorakis u Badiou dwar il-Gre/ja Wara li x-xahar li g[adda ddirettur Grieg rinomat talfilms, Costas Gavras,

ipprotesta dwar kif qed jing[asru l-[addiema Griegi kaw]a tad-di]astru ekonomiku li ;abet fuq il-poplu l-klassi politika b’kompli/ità mal-

barunijiet tal-korruzzjoni finanzjarja, issa kien imiss lill-kompo]itur ta’ fama internazzjonali Mikis Theodorakis (87 sena) li jsemma’ le[nu.

Wie[ed mill-artisti prominenti li kien oppona rRe;im tal-Kurunelli fil-Gre/ja tas-Snin Sebg[in, illum Theodorakis hu mag[ruf ukoll b[ala politiku u l-awtur ta’ kanzunetti ta’ protesta.

Hu kien irre]ista anki lokkupazzjoni tan-Nazi filGre/ja fit-Tieni Gwerra Dinjija li fi n[awi b[al Horiatis, fit-Tessalonika, kienet immassakrat so/jetajiet s[a[.

Theodorakis qed jg[id li hemm konfoffa biex tinqered il-Gre/ja b’mi]uri li qed jirvinaw lill-familji tal[addiema bil-qg[ad, bil-;u[ u bil-mi]erja. Theodorakis kiteb fil-blog tieg[u messa;; ‘internazzjonali’ u ta ra;uni mhux tas-soltu g[all-kollass ekonomiku f’pajji]u.

Qed jargumenta li l-kollass se[[ min[abba x-xiri bla ra]an ta’ materjal tal-gwerra minn pajji]i barranin b[al Franza, il-:ermanja, lIngilterra u l-Istati Uniti.

Wissa wkoll li hemm ditti kbar, primarjament mill:ermanja, li “qed jixtru nies influwenti” biex imexxulhom il-prodotti, naturalment b’kumpens qawwi.

Theodorakis g[amel appell biex jitwaqqaf front nazzjonali ta’ re]istenza biex jimblokka l-Fond Monetarju Internazzjonali, ilKummissjoni tal-Unjoni Ewropea u l-Bank ?entrali Ewropew, (il-kompo]itur jirreferi g[alihom b[ala tTrojka kontra l-Gre/ja li qed tag[milha tas-‘salvatri/i’) milli jibqg[u jimponu mi]uri ta’ awsterità fuq il-poplu tieg[u.

B’referenza diretta g[all:ermanja, Theodorakis insista li dak il-pajji] g[andu j[allas il-kumpens tal-okkupazzjoni Nazista, li hu stmat li jammonta g[al 500 biljun ewro.

Dwar is-sitwazzjoni filGre/ja [ar;u jitkellmu wkoll intellettwali prominenti Fran/i]i. Il-filosfu ewlieni Alain Badiou, flimkien ma’ [assieba o[ra Fran/i]i, [are; jiddikjara l-protesta tag[hom kontra dak li qed ji;ri fil-Gre/ja.

Fakkru li b[alissa filGrecja, wie[ed minn kull ]ew; [addiema huma bla xog[ol, hemm 25,000 ru[ ji;ru bla dar fit-triqat ta’ Ateni, 30% tal-popolazzjioni qed jg[ixu ta[t il-linja talfaqar, bosta familji kienu kostretti li jda[[lu lit-tfal f’istituzzjonijiet ta’ karità biex ma jbatux il-;u[ u l-bard u qed ji]diedu /-/ittadini li b’indinjità kbira qed ikollhom iqallbu fil-kontenituri taliskart biex jitrejqu b’xi [a;a.

Badiou u l-kollegi tieg[u qed jg[idu li l-awsterità imposta fuq il-poplu m’hi xejn

[lief “do]a li toqtol”. Huma jg[idu li l-isku]a hi li l-poplu “mhux qed jag[mel sforz bi]]ejjed biex l-affarijiet jitjiebu”. Imma fil-fatt, ilkaw]i huma marbutin malkorruzzjoni ta’ dawk li jamministraw il-;id komuni.

Dan il-liberali]mu, qed jg[id il-grupp ta’ Alain Badiou, mhu xejn [lief “sistema li qed tabolixxi ddrittijiet demokrati/i ba]i/i.”

L-istess kif g[amel Theodorakis, Badiou u s[abu qed jipprotestaw kontra loppressjoni tat-Troika li qed timponi mi]uri drakonjani kontra l-popolazzjoni komuni fil-Gre/ja. Skont Badiou: “Dak li qed ji;ri fil-Gre/ja mhu xejn [lief gwerra kontra l-poplu permezz talekonomija, il-politika u l-li;i; id-deterjorazzjoni artifi/jali u forzata tal-kwistjoni tad-dejn intu]at b[ala arma g[all-assalt biex ti;;araf so/jetà s[i[a.”

‘Sinjal Morali’ dwar is-Sirja L-a[barijiet tal-massakri fis-Sirja ma jaqtg[u xejn i]da, bil-kontra ta’ dak li ;ara filLibja (fuq pretensjonijiet u interessi ovvji), il-poter

internazzjonali jidher li mhux lest jipprote;i l-popolazzjoni /ivili. Sa issa kien hemm biss diskors dwar kundanni u sanzjonijiet, b’alleati b[arRussja u /-?ina jimblukkaw intervent min-Nazzjonijiet Uniti.

Il-paroli dwar li “l-g[a]liet kollha jinsabu fuq il-mejda” ma jiswew xejn quddiem is7,000 ru[ jew [afna aktar li nqatlu mill-Armata Sirjana.

Anki tentativi ‘diplomati/i’ qed ise[[u b’nofs qalb.

Sadattant, il-Christian Science Monitor [abbar li fisSirja twaqqfet faxxa ta’ “oppo]izzjoni non-vjolenti” li, madankollu, issa ddikjarat li se tissie[eb ma’ gruppi armati. Rapporti konfli;;enti, inklu]i dawk li qed jaslu millBBC, qed jag[tu indikazzjoni konfu]a ta’ dak li ;ara u qed ji;ri f’Homs, il-post fejn hemm il-qofol tal-kunflitt armat bejn l-Armata tal-istat u l-qawwiet tal-oppo]izzjoni, mid-dehra diretti mill-Armata g[all-[elsien tas-Sirja.

Fl-a[[ar ;img[a ta’ Marzu, il-Kunsill tad-Drittijiet Umani tan-NU f’:inevra ttanta jibg[at “sinjal morali” liddinja u kkundanna mill-;did “il-vjolazzjonijiet sistemati/i” li qed ise[[u fis-Sirja.

Skont l-Associated Press, li [ar;et l-ewwel bl-a[bar, kien hemm 37 pajji] li qablu malkundanna, diversi astensjonijiet u tliet voti kontra, dawk tar-Russja, i/?ina u Kuba.

Ir-ri]oluzzjoni qed titlob ukoll biex tin;abar evidenza dwar il-possibbiltà ta’ krimini ta’ gwerra fis-Sirja. Aktar rettorika. L-evidenzi jinsabu fuq l-iskrins tag[na, fuq irradju u fuq il-media elettronika.

Kummenti dwar websajts li Ωort Dejjem innovattivi Ir-ri/etta li wasslet g[al

tant su//essi politi/i millPartit Nazzjonalista filpassat dejjem inkludiet ]ew; ingredjenti essenzjali; vi]joni fit-tul u l-innovazzjoni.

Il-Partit Laburista minn dejjem [ares lejn ilmedda l-qasira waqt li a[na dejjem [arisna u g[adna n[arsu lejn ilmedda t-twila. Ma’ din ilvi]joni n]idu wkoll linnovazzjoni. minn Salvu Felice Pace G[alhekk konna a[na li sfelicep@go.net.mt sfruttajna d-dinja l-;dida tat-teknolo;ija talinformatika u g[amilna minn pajji]na wie[ed mill-aktar pajji]i moderni f’dan il-qasam. {addie[or kien be]a’ mill-kompjuter, a[na fta[na l-bibien bera[ u [allejna lillpoplu tag[na jsir wie[ed mill-aktar popli avvanzati fixxjenza tal-komunikazzjoni. :ibna investimenti kbar li [olqu eluf ta’ impiegi fl-informatika.

G[ammarna l-iskejjel tag[na b’dak kollu li hu me[tie; biex it-tfal u ]-]g[a]ag[ Maltin u G[awdxin ikunu kapa/i jikkompetu, biex jift[u g[alihom infushom orizzonti ;odda u biex iwasslu lil pajji]hom fejn qatt ma konna no[olmu li nistg[u nwassluh.

G[alhekk ma kinitx sorpri]a g[alija li l-PN kellu f’mo[[u pjani li jisfruttaw dan il-progress billi ju]a linformazzjoni elettronika b[ala parti mid-djalogu tieg[u mal-poplu tag[na. Id-dinja online hi parti mid-dinja reali u l-pass li [a l-PN nhar is-Sibt 7 ta’ April blinawgurazzjoni tal-websajt www.mychoice.pn se jag[ti lilek u lili l-opportunità li nfasslu flimkien mal-partit ilprogramm elettorali li jmiss. www.mychoice.pn }mien it-tpa/pi/ fil-vojt g[adda. Min tassew irid jara lil dan il-pajji] ikompli miexi ’l quddiem fl-edukazzjoni, fis-sa[[a, fil-[olqien tal-impjiegi, fl-opportunitajiet g[a]-]g[a]ag[ tag[na, fil-kura tal-anzjani u flinfrastruttura ;enerali g[andu g[a]la wa[da. Inkomplu nag[tu l-fidu/ja tag[na lill-PN kif g[amilna fl-1962 li kienet wasslet g[all-indipendenza u fl-2003 li kienet wasslet g[as-s[ubija tag[na fl-Unjoni Ewropea.

Il-PN jrid jisma’ ming[andek. Irid imur quddiem ilpoplu tag[na bi programm ma[dum mieg[ek u mieg[i.

Il-mychoicepn tag[tik l-opportunità li ssemma’ le[nek fuq dak kollu li jinteressak. Id[ol fis-sit fejn issib formula u f’temp ta’ minuta tista’ tag[ti ismek u xi ftit dettalji o[ra u tkun infurmat li int minn dak il-[in stess se tkun tista’ tibda tikkomunika mal-PN dwar dak kollu li tixtieq g[alik, g[all-familja tieg[ek u iva, g[al pajji]ek. Il-messa;;i tieg[ek, l-opinjoni tieg[ek, laspirazzjoni tieg[ek, huma dejjem importanti. X’ta[seb int g[andu valur kbir.

Mis-sit tista’ tikkonferma li int g[andek il-vot flelezzjoni ;enerali li ;ejja. Mis-sit tista’ tid[ol f’NET TV live u Radio 101 live, fil-maltarightnow u fis-siti talPartiti Ewropej li mag[hom hu affiljat il-PN. Online mal-PN Il-PN g[andu l-pre]enza tieg[u online fuq il-facebook u fuq twitter. L-indirizzi huma dawn: www.facebook.com#partitnazzjonalista u www.twitter.com#pnmalta.

G[al dawk minnkom li ma qrajtux l-ittra miftu[a blIngli] li jiena ktibt lil Yana Mintoff Bland f’In-Nazzjon, issibuha billi dda[[lu dawn il-kliem fil-Google: Yana Mintoff g[andha tisku]a ru[ha mal-poplu Malti. Grazzi g[all-PN fil-gvern nistg[u nassiguraw li le[nek u le[ni jista’ jibqa’ jinstema’ dejjem u kullimkien.

34

C O L L A G E RELIÌJON

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Nersqu lejn il-qdusija Il-fatt li a[na nsara jag[milna lkoll imsej[in g[all-qdusija.

Kien lid-dixxipli tieg[u li sSinjur tag[na qal: “Kunu perfetti b[alma hu perfett ilMissier li qieg[ed fisSmewwiet…”

Madankollu, g[ad hemm [sibijiet imtaqqla… jien donni ntrabatt ma’ g[emejjel mhux perfetti u qed insibha bi tqila, kwa]i impossibbli, li nasal g[all-perfezzjoni.

Hekk forsi jidher li nkunu qed nitfg[u l-[tija fuqna nfusna meta fil-fatt ma nkunu qed nag[mlu xejn g[ajr nitfg[u kollox lura fuq Alla.

Nistg[u nag[mluha diffi/li, i]da l-possibbiltà li nkomplu nersqu lejn il-qdusija qieg[da hemm; irridu tassew nixtiquha u rriduha. {afna drabi a[na n;ibu ru[na b’mod tassew stupidu f’dawn l-affarijiet: nag[lqu g[ajnejna u nsostnu li mhux qed naraw. Bil-kwiet nitbieg[du minn Alla u naslu biex ni/[du kull g[ajnuna.

Lilu nag[tuh id-dg[ufija tag[na, in-nuqqas ta’ sabar u

d-dwejjaq li jkollna. Li kieku biss ninteb[u li dak kollu li hu ta’ fidu/ja, ta’ qawwa u nobbli fl-o[rajn hu biss dell tal-fidu/ja, tal-qawwa u tannobbiltà t’Alla, inkunu perswa]i li a[na wkoll nistg[u nersqu lejn il-qdusija.

Inkunu qed nag[mlu ferm a[jar meta nduru lejn Alla milli meta nag[mlu weg[diet kbar; Hu jkun mag[na u jg[inna fejn o[rajn jonqsu.

Ejjew naraw l-argumenti stess ta’ Sidna :esù Kristu: {arsu lejn l-g[asafar… g[al kollox hu provdut, ma[sub u ppreparat. Alla jaf bl-g[asafar kollha ta’ dil-belt kbira ta’ Londra u lanqas g[asfur wie[ed ma jaqa’ fl-art ming[ajr ma l-Mulej ikun jaf.

Hu mhux biss jaf fejn se jieklu i]da ja[seb g[all-ikel tag[hom, jara l-[ti;iet tag[hom minn qabel u jg[id: “Tassew, tassew ng[idilkom li intom tiswew aktar millg[asafar tal-bejt”.

Kemm u kemm aktar ilMulej se ja[seb g[all-ikel ta’ ru[na, g[as-sa[[a u g[all-

grazzja ta’ kuljum. U jekk qdusitna tassew irridu nil[quha, kif se nag[mlu dan? }gur mhux b’affarijiet straordinarji i]da b’affarijiet ]g[ar li nag[mlu a[na ta’ kuljum. U jekk inkunu fidili g[as-sewwa f’dawn il[wejje; ]g[ar ta’ kuljum, imbag[ad fis-sieg[a tal-prova jirnexxielna nirb[u b’mod kwa]i naturali. U dan l-aktar g[ax Alla ]gur se j]omm kelmtu lejn il-grazzja li jag[tina.

Alla hu dejjem pront li jg[inna, anki jekk inkunu g[amilnieha tassew diffi/li g[alina nfusna fil-jiem img[oddija. Il-grazzja t’Alla tg[inna ]gur.

Hu jag[mel tajjeb g[annuqqasijiet tag[na u nkunu tassew nistg[u ng[idu fi kliem ‘L-Imitazzjoni’: “Aktar ma tkun tqila g[alija, aktar tkun [afifa G[alih.”

Janet Erskine Stuart, God and the Soul — Extracts from letters and other writings of Mother Stuart

Il-Mulej u r-ru[ Il-Mulej jin]el biex jitlob im[abbitna. Hu tassew g[atxan g[aliha. Qabel ilPassjoni Hu stqarr: “Jekk xi [add i[obbni j[ares kelmti u Missieri j[obbu, u a[na ni;u g[andu u ng[ixu mieg[u”, ji;ifieri jibnu darhom ;o fih.

Lil Sant’An;ela ta’ Foligno qalilha li Hu tassew jag[raf lil dawk li jiftakru fil-Passjoni tieg[u. Hu rikonoxxenti g[al [sibijietna fih u g[al im[abbitna g[alih. A[na nistg[u n[ejjulu dar g[alih bi [sibijietna u m[abbitna.

Dar. Hemm tliet sisien li fuqhom hi mwaqqfa dar. Isse[er tag[ha hu li dik tkun tag[na, trid tkun familjari mag[na g[ax post li domt fih ftit jiem jew li ]ort darba ma tistax tg[idlu li hu darek.

Id-dar ta’ kull wie[ed minna hi differenti minn kull post ie[or; kull pass li nag[tu; kull rokna li nsibu tkun tag[na u nkunu nafuha. Fl-a[[ar irid ikun hemm il-pa/i f’din iddar, g[aqda bejn il-memrbi – id-dar biex tkun dar vera trid tkun dar fer[ana.

U hekk trid tkun id-dar li n[ejju lill-Mulej. Trid tkun tieg[u kollha kemm hi, konsagrata lilu u mag[mula g[alih. Il-Mulej irid ikun membru tal-familja, mhux sempli/i mistieden, mhux sempli/i stran;ier. Idu trid

It-Tielet {add tal-G[id

Jien Hu! Missuni Atti 3> 13-15, 17-19< Salm 4< 1 San :wann 2> 1-5a< Luqa 24>35-48 Il-{sieb

G[aliex nibqg[u nib]g[u mill-esperjenza li l-Mulej jag[tina kuljum? G[aliex minkejja dak kollu li jag[mel mag[na l-Mulej ma g[andniex fidu/ja fih? G[aliex ilkoll kemm a[na ma nikbrux fil-fidi u fil-fidu/ja tag[na fil-Mulej?

Minkejja li jistedinna biex nie[du s-sliem tieg[u, minkejja li jurina l-pjagi tieg[u, minkejja li jistedinna mhux biss biex immissuh fil-foqra ta’ madwarna i]da wkoll li nir/evuh flEwkaristija, a[na nibqg[u //assati u nib]g[u, nibqg[u nag[]lu d-dlam minflok id-dawl.

Il-Mulej jurina kif il-messa;;i qawwija tieg[u jinsabu flIskrittura Mqaddsa. Kif itenni lill-Appostli, jg[id l-istess lili u lilek illum. Hemm b]onn li nift[u g[ajnejna u nkunu nafu tassew min hu l-Mulej u x’g[amel g[alina. Hemm b]onn li nkunu nafu li l-qawwa tal-Mulej mag[na hi qawwa li ma nistg[ux ng[addu ming[ajrha u g[alhekk hemm b]onn li nkunu nafu tassew xi jrid minna l-Mulej permezz talIskrittura Mqaddsa, kif ukoll g[andna r-responsabbiltà kbira li nkunu xhieda tag[ha.

G[andna l-kura;; li nerfg[u din ir-responsabbiltà li nkunu xhieda tal-Mulej fil-mumenti kollha ta’ [ajjitna?

Il-Kelma L-Ewwel Qari hu me[ud mill-Ktieb tal-Atti tal-Appostli

Janet Erskine Stuart, God and the Soul — Extracts from Letters and other Writings of Mother Stuart

tkun fuq kull bieb, passih fuq kull tar;a, u l-pa/i trid tg[ix f’dik id-dar inkella Hu ma jg[ixx hemm.

San Bernardin jg[id li lMulej irid li kull [lejqa jkollha dar – u hemm tant qlub mu;ug[a, bnedmin wa[edhom li ma g[andhom lil [add lejn min iduru g[allg[ajnuna, g[as-ser[an talqalb. G[aliex mhux kull qalb

maqsuma ddur lejja g[assimpatija tieg[i? Dan hu dmir ta’ kul[add. Kull qalb mu;ug[a g[andha d-dritt issejja[li biex tistrie[ fija.

Jekk infalli f’dan, jekk nonqos li ng[in lill-o[rajn, jekk nag[ti dahri lil min jitlob is-simaptija tieg[i, inkun qed nonqos li nag[ti dar lillImg[allem tieg[i – inkun [allejtu barra bla dar.

{SIEB

A[na wkoll Kristu ie[or g[aliex a[na l-membri tal-;isem tie[u. A[na niffurmaw il-;isem mistiku tieg[u, hu r-ras u a[na l-;isem –

Santu Wistin

fejn San Pietru kien g[adu kemm fejjaq wie[ed mag[tub f’isem :esù ta’ Nazaret. Dan kien sinjal li :esù kien g[adu [aj fosthom. Hu jtenni li minkejja li l-Lhud qatlu lil :esù, Alla qajmu mill-imwiet u lest li joffri mill-;did il-ma[fra. IsSalm Responsorjali, minn Salm 4, hu talba lill-Mulej biex ma jin[ebiex minna i]da juri d-dawl ta’ wi//u fuqna.

It-Tieni Qari hu me[ud mill-Ewwel Ittra ta’ San :wann Appostlu fejn itenni l-qawwa tal-ma[fra li kisbilna :esù l;ust. Hemm b]onn li nifhmu b’qalbna dak li g[amel :esù g[alina. Fil-Van;elu ta’ San Luqa naraw li fl-ewwel parti lAppostli sabuha bi tqila biex jemmnu filwaqt li fit-tieni parti huma ;ew imfiehma kif il-passjoni, il-mewt u l-qawmien ta’ Kristu kisbulna l-ma[fra li l-Appostli jridu jkunu xhieda ta’ din il-ma[fra.

Il-{ajja 1. A[na wkoll b[all-appostli nsibuha bi tqila biex nemmnu li :esù qam mill-mewt g[alija u g[alik biex jiksbilna l-fejqan mid-dnubiet tag[na.

2. Irridu nag[rfu u nsiru nafu lil :esù Kristu millIskrittura. Minn hemm biss niksbu d-dawl tal-verità fuq [ajjitna u fuq l-g[emil tag[na.

3. Ma rridux ninsew li b[ala dixxipli ta’ Kristu g[andna rresponsabbiltà li nkunu xhieda tieg[u u ta’ dan il-qawmien.

Il-fidwa trid tasal g[and il-familjari tag[na, g[and dawk fuq il-post tax-xog[ol, fit-toroq tag[na permezz tag[na lkoll.

4. Qalbna trid tkun t[abbat g[all-Mulej. Nistg[u nwettqu dan billi nkunu nies li, bejn dak li nisimg[u fil-kelma tieg[u, bejn dak li nir/ievu fl-Ewkaristija Mqaddsa u dak li nwettqu kuljum, ikun hemm xhieda kbira u [ajja.

Id-Djalogu Mulej, g[allimni kull [in nifhem il-kobor ta’ m[abbtek.

Fr Charles Fenech, OP

C O L L A G E G{AWDEX

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

35

Impenn biex jitnaqqas il-konsum tal-ilma Il-[idma tal-Ministeru g[al G[awdex biex jitnaqqas ilkonsum tal-ilma f’G[awdex kienet pre]entata fis-Sitt Forum Dinji dwar l-Ilma mill-NGO Internazzjonali, Global Water PartnershipMediterrenean, li sar f’Marsilja, Franza.

B[ala parti mill-Pjan ta’ Azzjoni Eko-G[awdex 20102012, il-Ministeru g[al G[awdex qed jikkofinanzja lpro;ett Alter Aqua – pro;ett ta’ sentejn dwar it-tnaqqis mill-konsum tal-ilma u l-u]u mill-;did tal-istess ri]ors bilg[an li jin;abru aktar minn 4 miljun litru ilma tax-xita fis-

200 dentist f’G[awdex G[al sena o[ra konsekuttiva, G[awdex ospita madwar 200 dentist li huma membri talAsso/jazzjoni :ermani]a tal-Ipno]i Dentali.

Din l-asso/jazzjoni organizzat il-konferenza annwali tag[ha f’G[awdex, b[alma g[amlet f’dawn la[[ar g[oxrin sena.

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono kienet mistiedna tiltaqa’ mal-membri ta’ din l-asso/jazzjoni u esprimiet is-sodisfazzjon g[all-fatt li matul dawn l-a[[ar 20 sena, din l-Asso/jazzjoni :ermani]a ]ammet lappuntament annwali f’G[awdex.

Il-Ministru Giovanna Debono qalet li s-snin ta’ su//ess miksub florganizzazzjoni ta’ dawn il-konferenzi jawguraw biex aktar organizzazzjonijiet jag[]lu lill-g]ira ta’ G[awdex b[ala l-post fejn jorganizzaw il-laqg[at tag[hom.

G[add ta’ membri talAsso/jazzjoni g[a]lu li jqattg[u ftit jiem o[ra f’G[awdex flimkien ma’ [biebhom jew ma’ xi qraba tag[hom. Fost bnadi o[rajn, huma ]aru siti ta’ wirt storiku b[all-:gantija u /-?ittadella.

sena, u biex l-ilma trattat jintu]a g[at-tisqija.

Il-programm jinkludi listallazzjoni u t-tiswija ta’ sistemi tal-konservazzjoni tal-ilma tax-xita u sistemi mhux-konvenzjonali ta’ sistemi tal-ilma, attivitajiet u g[odda edukattivi g[al ]ieda fl-g[arfien fl-iskejjel, kif ukoll tnedija ta’ workshops g[at-tekni/i u l-awtoritajiet lokali dwar l-u]u sostenibbli tal-ilma.

Il-pro;ett Alter Aqua hu koofinanzjat mill-Coca-Cola System f’Malta permezz ta’ g[otja ta’ €560,000 millFondazzjoni Coca-Cola, l-id

filantropika ewlenija talkumpanija, b[ala parti millimpenn globali tal-Coca Cola dwar l-a[jar immani;jar ta’ dan ir-ri]ors.

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono esprimiet is-sodisfazzjon tag[ha li lpro;ett Alter Aqua, li qed isir f’G[awdex, kien a//ettat b[ala e]empju ta’ soluzzjoni g[all-problema tal-ilma fiddinja minn dan il-forum ta’ livell internazzjonali.

Hi sostniet li b’impenn kontinwu dan il-pro;ett, li jinsab fi stadju bikri, jista’ jsir realtà. Hi qalet li dan ilpro;ett hu [olqa o[ra fil-

katina ta’ pro;etti favur lambjent, li jorbot ukoll malimpenn tal-Gvern favur futur sostenibbli.

Il-Forum Dinji tal-Ilma, li hu l-ikbar forum tad-dinja dwar dan ir-ri]ors naturali, jiltaqa’ kull tliet snin u fih jipparte/ipaw aktar minn 30,000 parte/ipant minn madwar id-dinja.

L-g[an ewlieni ta’ dan ilForum hu li jimmobilizza lkreattività, l-innovazzjoni, ilkompetenza u l-g[arfien favur l-ilma, u li jg[aqqad lil dawk kollha involuti biex jiddiskutu problemi lokali, re;jonali u globali.

}g[a]ag[ G[awdxin fl-Azzjoni I]-]g[a]ag[ tal-Oratorju Don Bosco temmew b’su//ess pro;ett-pilota ta[t l-iskema talYouth Initiatives, b[ala parti mill-Programm Youth in Action tal-UE, li kien jittratta tt[ejjija ta]-]g[a]ag[ G[awdxin g[all-pass li kwa]i kollha jag[mlu f’[ajjithom – li jmorru Malta g[al skopijiet ta’ studju jew xog[ol.

Fil-pro;ett {iliet g[al {ajja Indipendenti [adu sehem madwar 50 ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a, li jew di;à jinsabu fl-ewwel parti tal-esperjenza tag[hom f’Malta, jew inkella qed i[ejju ru[hom biex jag[mlu dan il-pass fix-xhur li ;ejjin.

I]-]g[a]ag[ stess [asbu li jkun utli li fi tmiem dan ilpro;ett jorganizzaw Presentation Night, li saret fissala tal-Oratorju Don Bosco, u li matulha mhux biss ippre]entaw dak li g[amlu fl-

a[[ar xhur, imma wkoll urew lapprezzament tag[hom g[allfondi li rnexxielhom jiksbu mill-UE biex seta’ jsir dan ilpro;ett.

Huma wasslu x-xewqat u ssu;;erimenti tag[hom lil min jimpurtah mi]-]g[a]ag[ G[awdxin u t-t[ejjija tag[hom g[al Malta.

G[al din is-serata kienu

mistiedna mhux biss i]]g[a]ag[ li [adu sehem filpro;ett flimkien mal-;enituri tag[hom, imma ]g[a]ag[ o[rajn li jinteressahom dan ilpro;ett, kif ukoll deputati parlamentari G[awdxin, fosthom il-Ministri Giovanna Debono u Chris Said, flimkien ma’ leaders u g[alliema fost i]]g[a]ag[ G[awdxin.

Su//ess g[all-Health Awareness Day G[add numeru] ta’ G[awdxin u anki Maltin ikkonkorrew g[all-attività Health Awareness Day, li ttellg[et f’kumpless kummer/jali fir-Rabat, G[awdex, mill-Kumitat talG[arfien dwar is-Sa[[a fi [dan l-Isptar :enerali ta’ G[awdex.

Matul din l-attività, in-nies li attendew kellhom l-opportunità ji//ekkjaw il-pressjoni taddemm, il-livell taz-zokkor fiddemm, l-intraocular pressure,

kif ukoll jinti]nu u ji//ekkjaw il-Body Mass Index. Wie[ed seta’ jie[u l-parir ta’ fi]joterapista, u kienu organizzati wkoll sessjonijiet ta’ e]er/izzju fi]iku, filwaqt li dawk li xtaqu setg[u jag[tu ddemm.

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono ]aret din lattività, li kienet fost l-ewwel tax-xorta tag[ha li ;ew organizzati f’G[awdex, u

fa[[ret l-inizjattiva talimpjegati tat-Taqsima g[allPromozzjoni tas-Sa[[a talIsptar :enerali ta’ G[awdex, li tixhed l-impenn li bih dawn limpjegati jipprovdu s-servizzi fl-isptar ta’ G[awdex u linteress li jippromovu pratti/i tajbin g[as-sa[[a.

Il-Ministru Giovanna Debono tkellmet dwar kemm hu importanti li wie[ed jie[u [sieb sa[[tu.

Laqg[a tal-Ministru g[al G[awdex mal-Kunsill Re;jonali ta]-}g[a]ag[

LAQG{A MAL-U{M. Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono ltaqg[et mar-rappre]entanti tal-Union {addiema Mag[qudin fil-Ministeru g[al G[awdex. Ftit tax-xhur ilu nbidlet it-tmexxija tal-U{M, li llum g[andha uffi/jali ;odda.

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono ltaqg[et ma’ dawk i]-]g[a]ag[ G[awdxin li wrew interess li jkunu parti mill-Kunsill Re;jonali ta]-}g[a]ag[ f’G[awdex.

Dan il-Kunsill g[andu liskop li ji]gura li ]]g[a]ag[ f’G[awdex ikollhom vu/i b’sa[[itha waqt li jirrikonoxxi l[idma tal-gruppi ta]]g[a]ag[ b’risq is-so/jetà

G[awdxija.

Se jg[in ukoll biex ikun stabbilit forum li fih i]]g[a]ag[ jiddiskutu, jaqsmu l-ideat tag[hom u jippromovu aktar kollaborazzjoni bejn lorganizzazzjonijiet li jirrappre]entawhom.

Il-Ministru fa[[ret linteress u l-[e;;a li qed juru dawn i]-]g[a]ag[ biex ja[dmu f’dan ilKunsill.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

Studju dwar studenti G[awdxin li jkomplu bl-istudji f’Malta

Disg[a u tmenin fil-mija tal-istudenti G[awdxin f’Malta jag[]lu li joqog[du flimkien ma’ s[abhom f’appartamenti f’Malta matul il-jiem tal-;img[a u jirritornaw G[awdex fi tmiem il-;img[a. Il-11% l-o[ra jaqsmu bejn i]-]ew; g]ejjer kuljum jew b’mod regolari.

St[arri; li sar mill-Grupp Universitarji G[awdxin (GUG) fost l-istudenti G[awdxin f’Malta jag[ti indikazzjoni /ara li ]]g[a]ag[ G[awdxin g[andhom determinazzjoni, u minkejja li [afna minnhom qed jg[ixu [ajja aktar indipendenti, g[adhom jg[o]]u l-valur tal-familja u r-reli;jon filwaqt li japprezzaw il-karatteristi/i ta’ G[awdex.

L-ist[arri; sar fost 405 studenti li jirrappre]entaw kwa]i 40% tal-istudenti G[awdxin kollha li qed ikomplu bl-istudji tag[hom f’Malta, ji;ifieri madwar 1,000 li qed isegwu korsijiet fl-Università ta’ Malta u kwa]i 200 o[ra li jattendu /-/entri talMCAST u l-ITS f’Malta.

L-ist[arri; tnieda waqt konferenza li saret filKampus tal-Università f’G[awdex, li g[aliha attendew fost l-o[rajn ilMinistru g[al G[awdex Giovanna Debono u lkelliem tal-Oppo]izzjoni g[al G[awdex Anton Refalo.

Il-Ministeru g[al G[awdex nieda skema marbuta ma’ g[ajnuna addizzjonali biex jittaffew partijiet mill-ispejje] li jid[lu g[alihom il-familji G[awdxin biex uliedhom ikomplu jistudjaw f’Malta.

Giovanna Debono qalet li minn din is-sena, lg[ajnuna se ti]died g[al €400 kull tliet xhur, u se ting[ata lil kull student ming[ajr id-distinzjoni li sa issa kienet issir bejn studenti universitarji u studenti f’istituzzjonijiet o[rajn.

36

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

C O L L A G E KURÛITAJIET

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

Gran/ f’dar tal-Lego Gran/ tal-familja hermit qed jg[ix f’dar mag[mula kollha minn bi//iet talLego. Din hi ]ieda o[ra f’akkwarju fl-Ingilterra li jinsab fid-Discovery Area fl-Atlantis Submarine Voyage f’Windsor.

F’dan l-akkwarju, li jag[mel parti minn wirjiet li huma mag[mula kollha mil-Lego, id-dar tal-gran/ tinqata’ mill-o[rajn tat-tip tieg[u billi g[andha kuluri jg[ajtu ta’ a[mar, blu u isfar.

Liane Riley, li tie[u

[sieb akkwarju, qalet li Harry, il-gran/, g[andu ;ismu artab u g[alhekk jara kif jag[mel biex i[ares lilu nnifsu mill-g[edewwa fil-ba[ar. Imma dawn it-tip ta’ gran/i m’g[andhomx dar u g[alhekk dejjem imorru jfittxu xi post biex jistkennu fih.

Hi qalet li waqt li lgran/i l-o[ra sabu dar tassoltu biex jg[ixu fiha, Harry mill-ewwel mar fiddar li g[amlulu tal-Lego. U jidher li hu kuntent [afna fiha.

Mhux il-pa;na jew ir-ritratt bil-maqlub, imma d-dar!

Bena dar rasha ’l isfel Min ikun miexi fi triq fil-belt ta’ Rumah Terbalik filMalasja g[andu jibqa’ impressjonat meta jara dar li nbiet rasha ’l isfel. Jekk minn barra tidher hekk, anki jekk tid[ol ;ewwa ssib li

kollox hu hekk ukoll.

L-imwejjed, is-si;;ijiet, issodod bl-apparat kollu li wie[ed isib fid-dar huma mwa[[lin hekk ukoll. Meta tid[ol issib l-imwejjed u ssi;;ijiet fuq rasek.

Alexander Yee, li [are; blidea, qal li d-dinja qed tinqaleb ta’ ta[t fuq u hemm b]onn li nie[du [sieb lambjent.

L-iskop ta’ din id-dar kien biex iwassal dan il-[sieb.

Karozza tal-injam Karozza Mercedes tal-1955 tat-tip Mercedes Benz 300SL, imma b’differenza, inbieg[et fuq l-eBay g[allprezz ta’ £5,000. Il-karozza ma timxix /entimetru g[ax hi tal-injam tat-tip teak.

Il-karozza n[admet millinjam minn dak li bieg[ha li jg[ix fil-belt :ermani]a ta’ Duisberg. Il-vettura hi ta’ daqs proprja u g[ad li ma timxix ir-roti jduru millisteering wheel.

Id - dashboard u dak kollu ta ’ ;ewwa fil - karozza hu mag[mul fl - i]jed dettall u aktar kapa/i li jdur g[alih id - dud tal - injam milli li l karozza jin]lilha xi tyre .

Ta’ vanta;; g[ax-xerrej hu l-fatt li se jiffranka [afna flus g[ax mhux se jkollu g[alfejn joqg[od jixtri lpetrol li aktar ma jg[addi ]]mien aktar qed jog[la filprezz!

Il-karozza li ma timxix

Ir;iel bil-musta//i jridu j[allsu anqas taxxa

Iva g[al musta//i u inqas taxxa

Ir;iel bil-musta//i u persuni o[ra li jog[;buhom ilmusta//i fl-Istati Uniti g[amlu mar/ ta’ protesta quddiem ilWhite House. Aktar minn 100 ru[ in;abru g[all-Mixja talMiljun Musta//i biex jitolbu li j[allsu inqas taxxa meta jixtru prodotti biex jie[du [sieb ixxag[ar ta’ fuq xoffithom.

Il-mixja saret minn fejn jiltaqa’ l-Capitol g[all-White House bl-g[ajta li jg[addi li;i l-att imsejja[ STACHE

(Stimulus To Allow Critical Hair Expenses).

Il-Professur John Yeutter, mill-Università ta’ Northeastern, qal li x-xena turi li l-musta//i jtejbu d-dehra tal-wi// bi 83 fil-mija u g[alhekk min ikollu lmusta//i u j]ommhom f’kundizzjoni sabi[a g[andu j[allas anqas taxxa fuq ilmezzi tal-kura tag[hom g[ax ikun jg[in lill-ekonomija Amerikana.

C O L L A G E PASSATEMP Mimdudin> 1. :ermani] (6) 3. Ma tibqax bla [wejje; fuqek (6) 7. Tg[annaq mieg[ek (7) 8. :eneralment [an]ir tal-fu[[ar b’xaqq f’dahru (5) 9. Qawwi (5) 10. T[alliha ddub f’[alqek (9) 11. Xewqa g[atxana (5) 13. Ma bqajtx sejjer (6) 15. {allejtu wa[du (6) 17. }ifna Bra]iljana (5) 21. Filli konna qed narawhom, filli ma dehrux aktar (9) 23. Il-kmamar ]g[ar tal-vari fil-knejjes (5) 24. Dak tar-razza ma titla’ ebda bandiera mieg[u (5) 25. Noll jew lista ta’ prezzijiet (7) 26. Frotta popolari li nimportawha s-sena kollha (6) 27. Issikkat (6) Weqfin> 1. Dak li tista’ tag[mel bi spaga (6) 2. Element metalliku jintu]a biex jissewwew il-laned (5) 3. B[alma kien Oreste Kirkop (5) 4. U ma’ ajkla b’xi mod tag[mel [elu tork li jdub f’[alqek? (7) 5. G[allem (5) 6. Attakk fuq xi [add (6) 7. Takku]a (5) 12. u 14. Nigge] b’siringa (6) 14. Ara 12 15. Issir lewn il-lellux (6) 16. Armar fejn isir xi programm jew /erimonja fil-pubbliku (7) 18. Parti ]g[ira minn /arruta? (5) 19. Ir-raba’ parti (5) 20. }ejjed. Kulma jo[ro; barra mil-limiti (6) 22. L-ista;un il-kiefer (5) 23. Gundalla (5) Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda Mimdudin> 1. ?ap/pu; 3. Xufier; 7. Agunija; 8. Robbu; 9.

Artna; 10. Kartolina; 11. Ovali; 13. Allo;;; 15. Tirkeb; 17.

Baqta; 21. Ma;istrat; 23. Saram; 24. Lemin; 25. Sultana; 26.

Vavata; 27. Anzjan.

Weqfin> 1. ?ar/ar; 2. Pruwa; 3. Xtarr; 4. Firroll; 5. Xirka; 6.

Kura;;; 7. Attiv; 12. Ajk; 14. Luq; 15. Tombla; 16. Essenza; 18.

Torta; 19. Stola; 20. Amorin; 22. Raspa; 23. Stann.

37

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

pin

PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba ta’ [mistax ilu hu: J. Spiteri, 42, Triq Joe Stivala, Ra[al :did.

Strambi i]da veri...

Vja;; rasu ’l isfel Fis-sena 1934, l-Ingli] Geoffrey Tyson i//elebra l[amsa u g[oxrin anniversarju mill-ewwel titjira ta’ Manica, kompluta minn Bleriot, billi g[amlet l-istess vja;;, imma din id-darba mill-Ingilterra sa Franza, u l-vja;; kollu blajruplan rasu ’l isfel.

Qawl G[axar differenzi

Dawn i]-]ew; stampi jidhru identi/i imma dik ta’ fuq in-na[a tal-lemin tvarja minn dik fuq ix-xellug f’g[axar differenzi. Ara ssibhomx?

Mhux il-libsa li tag[mel ir-ra[eb. Dan ifisser li l-apparenzi jqarrqu.

Soluzzjoni

Persuni neqsin

Il-persuni neqsin

}ew; log[biet separati: Jekk tiffittja sitta minn dawn l-ismijiet fir-ringieli mimdudin u f’ordni korretta, is-seba’ isem fil-lista g[andu jitfa//a fil-kwadri tad-djagonal bl-asteriski.

38

AVVI}I PN

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN AVVI}I POLITI?I {AL SAFI. Il-Kumitat Sezzjonali

PN jixtieq jav]a li kull min g[andu b]onn jag[mel kuntatt jew g[al informazzjoni, jista’ j/empel 79051529.

{AL BALZAN. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a littesserati kollha tal-lokalità li ttesseri jistg[u jin;abru millUffi//ju PN tal-lokalità, fil-pjazza ta’ {al Balzan. Il-[inijiet tal-ftu[ huma mill-5.30 p.m. ’l quddiem u g[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99848644 jew 21496322.

29 ta’ April. In]uru Marsaxlokk u jkollna l-ikla ta’ nofsinhar f’Wied il-G[ajn. Prezz €14 g[all-adulti u €6 g[at-tfal. G[all-bookings /emplu 23285000.

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe

Cassar se jorganizzaw Wine & Pizza, il-:img[a, 4 ta’ Mejju fit8 p.m. f’Palazzo Costanzo, lImdina. Prezz €12 u g[all-biljetti /emplu 79459227 jew 99468624.

RA{AL :DID. Il-Kumitat

Sezzjonali PN se jorganizza Ikla Maltija bejn il-{bieb, il-:img[a, 4 ta’ Mejju fis-7.30 p.m. flUffi//ju PN. Prezz €15.

{’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. flUffi//ju PN.

Inspire, Marsaskala. G[all-biljetti /emplu 99843564 jew 99491069.

IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’

BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200.

BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8

Robert Arrigo se jorganizzaw {ar;a g[al G[awdex, il-:img[a, 25 ta’ Mejju. In]uru [afna postijiet u jkollna l-Ikla ta’ nofsinhar fisSeashells Restaurant. Prezz €15 u €13 g[al min g[andu lKartAnzjan. G[all-biljetti /emplu 23285000 jew mill-uffi//ji.

AVVI}I O{RA IL-QRENDI. Il-Kumitat

99804642.

p.m. fl-Uffi//ju PN.

BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

{AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038.

G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30

a.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426.

{AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m.

Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti mill-e]er/izzju ta’ ti;did u tesserament ;did, kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. qed ikun hemm membri tal-Kumitat fl-istess Uffi//ju, fi Triq il-Kbira (quddiem il-knisja ta’ San :or;).

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb

ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning g[al Jum lOmm, il-{amis, 10 ta’ Mejju fillukanda Suncrest, il-Qawra. Prezz €5 u g[all-informazzjoni /emplu 22985100 jew 99841333.

Sezzjonali PN jav]a li l-Uffi//ju PN jinsab miftu[ ta[t management ;did wara t-tisbi[ u l-immodernizzar li sar fl-a[[ar ;img[at. LUffi//ju PN qed ikun miftu[ kuljum bejn is-7 a.m. u tard filg[axija b’fa/ilitajiet b[al big screen u organizzar ta’ ikliet. G[al aktar informazzjoni /emplu 99479383.

SAN :ILJAN. Membri tal-

TONIO FENECH. Il-{bieb ta’

jixtieq jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ nfeta[ ta[t management ;did. Il-bar qed ikun miftu[ is-Sibt u l-{add mill-5 p.m. ’l quddiem, u jintwerew log[ob talPremier Ingli] u s-Serie A Taljan.

IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-

IL-MOSTA. Il-Kumitat Sezzjonali

MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-

L-ISLA. Is-Segretarju tal-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a lil min jixtieq ji;bor it-tessera li hu mitlub imur fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kuljum bejn il-5 p.m. u s-7.30 p.m. u l-{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m.

{AL QORMI. Il-Kumitat

CLYDE PULI. Il-{bieb ta’ Clyde Puli se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 8 ta’ Mejju.

Tluq tat-trasport fid-9 a.m. Prezz €4 u g[all-biljetti /emplu 99476633 jew 99445269.

Kumitat Sezzjonali PN qed ikunu fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. u l-Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s7.30 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ ti;did u tesseramenti ;odda.

Tonio Fenech se jorganizzaw Coffee Morning fl-okka]joni ta’ Jum l-Omm, il-:img[a, 11 ta’ Mejju fil-Montekristo, {al Farru;. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 27327302 jew 79927302.

I}-}URRIEQ. Membri talKumitat Sezzjonali PN se jkunu flUffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ tesseri ;odda.

ta’ Simon Busuttil se jorganizzaw Ikla fl-okka]joni ta’ Jum l-Omm, il-{add, 13 ta’ Mejju fil-lukanda Radisson Blu Resort, San :iljan.

G[all-biljetti /emplu 79010504 jew 21228585.

AVVI}I SO?JALI {A}-}EBBU:. Il-Kumitat

PHILIP MIFSUD. Il-{bieb ta’

Sezzjonali PN se jorganizza Ikla, illum il-{add, 22 ta’ April fit-8 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-lokalità.

Prezz €15 u g[all-biljetti /emplu 99892179.

GEORGE PULLICINO. Il-

{bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 24 ta’ April fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. Prezz €5.50 u g[all-biljetti /emplu 21339498, 21344589 jew 79062222.

CHARLES SELVAGGI. Il-

{bieb ta’ Charles Selvaggi se jorganizzaw Coffee Morning bitTombla, il-{amis, 26 ta’ April fir-Ristorant tal-Luxol. Prezz €5 bit-trasport inklu] u g[all-biljetti /emplu lill-helpers fuq 99824086 jew 77475502.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb

ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw {ar;a g[al Marsaxlokk, il-{add,

SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb

Philip Mifsud se jorganizzaw Ikla fl-okka]joni ta’ Jum l-Omm, il{add, 13 ta’ Mejju fil-lukanda Preluna, Tas-Sliema. G[al aktar informazzjoni /emplu 99269314 jew 21462304.

MARIO DE MARCO. Il-{bieb

ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning fl-okka]joni ta’ Jum l-Omm, it-Tlieta 15 ta’ Mejju fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21247049, 99450902 jew 21223911.

FRANCIS ZAMMIT DIMECH.

Il-{bieb ta’ Francis Zammit Dimech se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 17 ta’ Mejju fid-9.30 a.m. fil-lukanda Golden Tulip Vivaldi, San :iljan. Prezz €5.50 u g[al aktar dettalji u bookings /emplu 99449189.

CAROLINE GALEA. Il-{bieb ta’ Caroline Galea se jorganizzaw Coffee Morning, l-Erbg[a, 23 ta’ Mejju fir-Razzett tal-{biberija,

Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista se jorganizza Coffee Morning

it-Tlieta 8 ta’ Mejju f’Villa Arrigo.

Prezz: €5.50 It-trasport jitlaq mill-postijiet tas-soltu fit-8.30 a.m.

Biex tibbukkja kellem lill-helpers tas-soltu jew /empel 99473932 jew 79603401.

Jattendi l-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN

PN jixtieq jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ jinsab miftu[ kuljum ta[t management ;did.

TAL-PIETÀ. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa qed jitmexxa minn management ;did.

Qed ikunu servuti appetizers u jintwera l-football live. Qed ikunu organizzati ikliet, fosthom fenkati, la[am ta]-]iemel u majjal mimli.

G[all-bookings tistg[u //emplu 99298312 jew 21244956. Il-bar qed ikun miftu[ kuljum mill-5 p.m. ’l quddiem u l-{add anke filg[odu.

TAS-SLIEMA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[all-kiri tal-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità. Kull min hu interessat jista’ jikkuntattja lillPresident tal-Kumitat Sezzjonali PN Sliema fuq 99824277. IlKumitat jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik laktar vanta;;u]a.

IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa jinsab miftu[ ta[t management ;did.

TONIO BORG. Il-Vi/i Prim

Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio Borg jilqa’ lill-pubbliku fluffi//ju tieg[u f’Birkirkara bejn it-8 a.m. u l-10 a.m. G[al appuntament tistg[u //emplu 22042235 jew 21232873.

DAVID AGIUS. Min jixtieq jiltaqa’ ma’ David Agius jista’ jag[mel dan ming[ajr b]onn ta’ appuntament kull nhar ta’ Tnejn wara l-4 p.m., f’187 Triq Santa Katerina {’Attard jew /emplu 79423101 jew 21417507 g[al appuntament fil-;ranet l-o[ra.

David Agius hu Deputat g[as-7 Distrett ({a]-}ebbu;, {adDingli, ir-Rabat, l-Im;arr u lImtarfa) u g[all-11-il Distrett ({’Attard, {al Balzan, il-Mosta u l-Imdina).

ROBERT ARRIGO. Robert Arrigo jav]a li qed jiltaqa’ ma’ kull min jixtieq jiltaqa’ mieg[u, kuljum bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-uffi//ju tieg[u, 60 Triq Depiro, Tas-Sliema. ?emplu 23285000 jew 79492885.

fl-Uffi//ju PN.

IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.

IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. flUffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.

L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382.

L-ISLA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273985.

IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.

{AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 79442733.

{AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN.

Uffi//ju PN.

Uffi//ju PN.

IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456.

L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN.

IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979.

L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.

L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603.

IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 99453507.

IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. fl-Uffi//ju PN.

IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com.

PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222.

RA{AL :DID. G[al assistenza tistg[u //emplu 98890488 jew 79224165.

TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN.

{AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633.

IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt.

{AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529.

SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN.

SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086.

SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 p.m. fl-Uffi//ju PN.

SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN.

SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u

12.30 p.m. fl-Uffi//ju ‘Dar il-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt.

IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. {AL TARXIEN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99225033.

VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. flUffi//ju PN. IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. {A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 79292538 jew 79674816. {A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849.

I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. flUffi//ju PN.

39

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

SPORT

WATERPOLO

San :iljan mal-ewwel erbg[a minn Stewart Said

Sirens R................................9 San :iljan G......................11 (4-3),(2-2),(1-4),(2-2) San :iljan Giuseppe’s g[addew g[as-semi-finali meta b’mod soffert g[elbu lil Sirens Ritter Sports, 11-9.

Sirens [adu daqqa ta’ [arta meta Dino Zammit ;ie esklu] g[all-brutalità, biex [alla lit-tim tieg[u g[al erba’ minuti s[a[ b’ra;el inqas, u minn hemm San :iljan wettqu r-rimonta, u minn 3-6 dawru l-iskor g[al 9-7 biex qab]u lill-istess Sirens fil-klassifika u fissemi-finali jiltaqg[u kontra Neptunes.

Sirens reb[u l-ewwel sessjoni, 4-3, f’sessjoni bbilan/jata fejn i]-]ew; timijiet kienu vi/in ta’ xulxin. It-tieni sessjoni ntemmet f’parità fejn San :iljan naqqsu d-distakk minn 6-3 g[al 6-5 bil-goals ta’ Paul Fava u Matthew Pisani.

Ir-rimonta ta’ San :iljan se[[et fit-tielet sessjoni meta minn 6-5 minn ta[t marru 9-7 minn fuq. Fla[[ar sessjoni g[al Sirens skorja darbtejn David Cutajar, li spi//a l-aqwa skorer b’[ames goals, filwaqt li Cutajar u Karl Galea skorjaw g[al San :iljan.

Sirens: A. Grech, A. Attard, V. Bartolo, I. Spiteri, T. Kusztos, A. Sammut, J. Borg (1), D. Cutajar (5), A. Zarb Cousin, C. Zammit (2), C. Spiteri Debarro (1), D.

Kif Jinsabu

Neptunes Sliema Exiles San :iljan Sirens Marsascala Valletta

L R D T F K Pt

6 6 6 6 6 6 6

6 4 4 3 3

0 0 0 0 0 1 0 0 0

0 2 2 3 3 5 6

70 74 61 60 66 27 22

28 42 45 54 41 87 83

18 12 12

9 9 3 0

Zammit, J. Sammut San :iljan: D. Camilleri, J.C. Cutajar (2), A. Galea, Ka. Galea (3), Ke. Galea, K. Dowling, A. Bugeja, A. Bianchi (2), R. Mock, C. Gialanzè, P. Fava (2), C. Martin, M. Pisani (2) Referees: Stefan Licari, Massimo Angileri

Bla interess 3CX Exiles.........................11 Marsascala m......................4

(1-2),(2-0),(4-2),(4-0) 3CX Exiles g[elbu lil Marsascala meat.com.mt 114 biex spi//aw fit-tielet post, u fis-semi-finali jilag[bu kontra Sliema. Ilpartita ma kellha l-ebda skop, g[aliex bir-ri]ultat ta’ qabel, Exiles kienu /erti mit-tielet post.

Marsascala bdew tajjeb u reb[u l-ewwel sessjoni 2-1, fejn g[alkemm lag[bu tajjeb u marru ]ew; goals minn fuq, Exiles dehru ming[ajr [e;;a. It-tim ta’ Cousin dawwar il-partita u reba[ fit-tieni sessjoni b’]ew; goals minn Simon Vassallo u David Pace Lupi.

Exiles [adu l-kmand fittielet sessjoni, fejn fet[u vanta;; ta’ tliet goals u

Christian Gialanzè ta’ San :iljan jipprova jdawwar il-ballun kontra Sirens (Ritratt> Alex Degabriele)

da[lu g[all-a[[ar sessjoni b’vanta;; tajjeb li setg[u jamministraw il-partita.

Exiles komplew jibnu fuq ilvanta;; li kellhom, meta fla[[ar sessjoni skorjaw erba’ darbiet ming[ajr risposta biex reb[u l-partita b’mod komdu.

Exiles: A. Borg Cole, J. Rizzo Naudi (1), K. Rizzo Naudi (1), D. Pace Lupi (1), T. Sullivan (1), P. Paris, J. Spiteri Staines, K. Griscti, D. Borg (2), P. Borg (2), S. Vassallo (2), M. Paris (1), K. Lanzon Marsascala: K. Schembri, M. Pace (1), K. Navarro, L. Grixti, J. Licari (1), C. Mifsud, S. Micallef, R. Scerri (2), D. Cassar, M. Fenech, B. Muscat Referees: Peter Balzan, Ronnie Spiteri

Dominju assolut

Neptunes E........................14 Valletta D.............................3 (6-1),(2-0),(4-1),(2-1)

Neptunes Emirates reb[u s-sitt partita konsekuttiva meta g[elbu fa/ilment lit-tim tal-qieg[, Valletta, 14-3, biex baqg[u b’punti massimi; fissemi-finali jiltaqg[u kontra San :iljan. Valletta issa spi//aw fis-seba’ post u jibdew jippreparaw g[allkampjonat tas-sajf.

Neptunes bdew tajjeb, fejn Jordan Camilleri skorja tripletta, doppjetta minn Michele Stellini u goal ta’ Aquilina, filwaqt li Alan Galea skorja g[al Valletta.

Neptunes reb[u wkoll it-tieni sessjoni b’]ew; goals o[ra minn Mizzi u Camilleri g[al 8-1. I]da l-pass tal-partita

waqa’ drastikament meta Valletta irnexxielhom ukoll li jra]]nu xi ftit il-forza ta’ Neptunes.

Neptunes g[amlu l-iskor 12-2 u reb[u wkoll l-a[[ar sessjoni biex ippreparaw tajjeb g[as-semi-finali kontra San :iljan.

Neptunes: R. Sciortino, D. Debattista, E. Aquilina (2), M. Stellini (3), Z. Mizzi (1), G. Pace (1), J. Camilleri (4), K. Debattista, B. Lanzon (1), S. Gravina, T. Agius (1), C. Mercieca (1), I. Bugeja, L. Ellul Valletta: A. Sammut, S. Meli, K. Hyzler, A. Galea (1), K. Mock, S. Cachia, A. Galea (1), K. Falzon, K. Scicluna, R. Calleja, A. Arrigo (1), M. Asciak, D. Spiteri Referees: Peter Giordano, Massimo Angileri

Ri]ultati lokali BOV Premier Championship Pool Hibs v Floriana

1-0

Mosta v Mqabba

2-2

Relegation Pool I Div.

St. Andrew’s v St George’s 0-1 }ejtun C v Rabat A 0-1

II Div.

Il-kow/ Nazzjonali l-;did ta’ Malta, it-Taljan Pietro Ghedin, ilbiera[ kien pre]enti fl-istadium nazzjonali f’Ta’ Qali fejn, akkumpanjat mid-Direttur Tekniku Robeert Gatt, assista g[all-partita mi/-Championship Pool bejn Hibernians u Floriana, li t-tim ta’ Ra[al :did reba[, 1-0, biex ]amm l-isfida ma’ Valletta. It-Taljan se jkun fit-tieni esperjenza tieg[u b[ala l-kow/ nazzjonali ta’ Malta wara nuqqas ta’ 17-il sena.

Senglea A v Attard Msida SJ v }ebbu; R Mellie[a v Kirkop Utd San :wann v }urrieq Gudja Utd v St. Venera L Luqa SA v Si;;iewi

ISA

Seifert v Methode De La Rue v Trelleborg

3-4

1-1 1-0 0-1 1-1 0-3 1-3 4-2

YFA U#17

Rabat v Valletta St. Patrick v St. Andrew M;arr Utd v Fgura Utd Lija-Iklin v Xg[ajra T. {amrun S. v San :wann B’Kara v Sliema W.

U#15

Naxxar L. v Tarxien R. Attard v Kirkop Utd Gudja Utd v Cottonera Utd

GFA II Div.

St. Lawrence v Munxar Ker/em A. v Oratory Y.

0-4 0-0 5-2 2-1 4-1 1-6 1-1 4-1 1-2

2-0 1-0

MAFA Playoffs II Div.

Valletta S. v B’Kara P.

WATERPOLO

Sirens v San :iljan Exiles v M’Scala Neptunes v Valletta

RUGBY Pool 2A

Malta v }vezja

HANDBALL Nisa Promo

6-1 9-11 11-4 14-3 22-14

Aloysians P v La Salle C Phoenix v Kavallieri

11-17 6-17

La Salle B v Aloysians M

18-22

Ir;iel Promo

40

SPORT

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

IL-LEJLA FIL-5 p.m.

Intervista esklussiva ma/-/iklist Angelo Furlan

Fil-25 programm Sport Extra se tixxandar intervista esklussiva li Charles Camenzuli g[amel ma’ Angelo Furlan, wie[ed millaqwa /iklisti veterani flEwropa li fil-;ranet li g[addew kien Malta b[ala wie[ed mill-protagonisti fl-

Edizzjoni 2012 tat-Tour ta’ Malta mat-tim Christina.

Mistiedna o[ra fl-istudio huma Margaret Mercieca u Bernadette Vassallo, team manager u captain rispettivament ta’ La Salle Trandy, rebbie[a talKampjonat tan-nisa tal-

handball, Charles Cardona, uffi/jal tal-boxing li mieg[u se jkun diskuss il-boxing f’Malta u dak li Haitem Lamus qed iwettaq flIngilterra, Fil-programm se jing[ata wkoll tag[rif dwar l-a[[ar Kampjonati tal-Ewropa talisquash g[at-timijiet tat-Tielet Divi]joni li saru f’pajji]na kif wkoll dwar il-Grand Prix talisparar li l-Federazzjoni Maltija se torganizza l-;img[a d-die[la.

Bi produzzjoni u pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli, fil-programm minbarra servizzi dwar dak kollu li se[[ fix-xena talisport lokali matul din il;img[a tkompli s-serje ta’ filmati marbuta malOlimpjadi ta’ Londra issa li ninsabu anqas minn 100 gurnata bog[od mill-ftu[.

Fil-programm bosta servizzi o[ra fosthom is-serje ‘Minn {add sa {add’ b’dettalji dwar l-a[[ar thejjijiet dwar ilLog[ob Olimpiku kif wkoll [arsa lejn l-edizzjoni 1976 talOlimpijadi ta’ Montreal.

Il-programm g[andu produzzjoni u pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli b’direzzjoni ta’ ?ensu Arrigo, grafika ta’ Simon Borda u munta;; tas-servizzi minn Bernard Vella.

Angelo Furlan

Sport lokali g[al-lum MFA Ta’ Qali – 3pm. BOV Premier.

Relegation Pool. Tarxien v Qormi., 5pm. BOV Premier.

Championship Pool. B’Kara v Valletta Victor Tedesco Std- 3pm. I Div. Dingli S v Pieta` H., 5.15pm. I Div. Lija A v Melita Centenary Std – 1pm. III Div. Swieqi Utd v Mtarfa., 3pm. III Div. Xg[ajra T v Kalkara., 5pm.

III Div. Fgura Utd v Sirens Charles Abela Std- 3pm. III Div. Marsa v Pembroke., 5pm. III Div. G[axaq v Qrendi Luxol Std- 3pm. III Div. M;arr Utd v Marsaskala, 5.15pm.

III Div. Sta Lu/ija v Mdina K.

GFA Gozo Std- 2pm. I Div. SK

Victoria W. v Xag[ra Utd., 4.15pm. I Div. Xewkija T. v Nadur Y.

IASC Tarxien Grd – 8.15am. KO. I

Rd. }ejtun L v Luqa J., 9.30am.

KO. I Rd. Marsa T v Mosta G., 10.45am. KO. I rd. Senglea Y v Msida RS.

SPARAR Qormi – 10am. Wings Trophy.

Sparatura Trap.

Bidnija – 10am. Buffer Trophy. Sparatura Skeet u Double Trap.

BASKETBALL Ta’ Qali – 11.15am. Lig II

Div (I) Promotion Pool. Luxol v Loyola., 1pm. Lig Play-offs S#F 3 (N). Hibs v Luxol., 2.45pm. . Lig Play-offs S#F 3 (N) Depiro v Loyola., 4.30pm. Play-Off (I). II Leg. Depiro v Athleta

HOCKEY Kordin – 9am. Lig. Sliema

HS v Qormi., 11am. Lig. Floriana YS v White Hart

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL Marsa – 2pm. L-20 laqg[a

tal-ista;un li se ssir fuq 11-il ti;rija.

HANDBALL Kumpless Tal-Qroqq - Ir;iel

Promo: 9 a.m. La Salle A v Phoenix SC, 10.30 a.m. Luxol LW v Kavallieri RS2

SPORT

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

41

FOOTBALL – L-EWWEL DIVI}JONI

Rabat pass bog[od mill-promozzjoni minn Christopher Cassar

}EJTUN C. ……………….0 RABAT A. ……………….. 1

Rabat Ajax g[amlu pass importanti lejn ir-ritorn flog[la divi]joni tal-football Malti wara nuqqas ta’ 11-il sena, meta f’log[ba mistennija g[elbu lil }ejtun b’goal ta’ Smeir fit-tieni taqsima.

Ir-reb[a kienet wa[da mmeritata g[aliex Rabat kienu a[jar tul id-disg[in minuta, f’log[ba li ddi]appuntat lillfolla tajba li kienet pre]enti. }ejtun, li kellhom jilag[bu g[al iktar minn nofs il-log[ba bi plejer inqas, issa abbandunaw g[al kollox laspirazzjonijiet tag[hom li jkunu mal-kbar g[all-ewwel darba fl-istorja tag[hom, fejn issa jittamaw li jag[mlu dan sta;un ie[or, wara lesperjenza ta’ dan l-ista;un, fejn dejjem kienu mat-timijiet ta’ fuq.

Minkejja l-folla sabi[a, illog[ba kellha bidu kwiet, birRabtin iktar attivi fl-attakk u bi]-}wieten jistennew fiddifi]a. Wara kwarta, azzjoni ta’ Caushi fuq il-lemin u xutt fjakk li kien salvat fa/ilment minn Ranier Farrugia.

Fl-20 minuta, Adam Smier kien imwaqqa’ f’tarf il-kaxxa mill-goalkeeper Farrugia, li [elisha biss b’karta safra. }ew; minuti wara, Rabat ferm vi/in li jmorru filvanta;; meta f’azzjoni ta’ korner daqqa ta’ ras ta’ Yan Cauchi kienet imblukkata, u mir-rebound, ix-xutt ta’ Smeir iddestinat g[ax-xibka kien salvat minn fuq il-linja minn Filipov.

Fis-27 minuta azzjoni rari ta’ }ejtun, b’Gers Delia jaqa’ fil-kaxxa; i]da dabbar biss karta safra g[al simulazjoni.

Fit-33 minuta, }ejtun vi/in ilgoal tal-vanta;; minn kross ta’ Edward Azzopardi, u millvi/in, Delia laqat [a]in, bilballun jg[addi j[akkek ma’ sieq il-lasta.

Fit-38 minuta, azzjoni personali ta’ Ryan Micallef, li qabe] ]ew; plejers qabel impenja lil Farrugia, li salva tajjeb.

Fil-41 minuta, daqqa ta’

Kif Jinsabu

L R D T F K Pt

Rabat A 19 Melita 18 Pietà H 18 }ejtun C 19 Naxxar L 19 St. Andrews 19 Vittoriosa S 19 Bir]ebbu;a 19 Lija A 18 Dingli S 18 St. George’s 19 St. Patrick 19

13 12 10

9 8 8 6 7 5 5 4 4

3 3 2 3 5 3 7 2 4 3 4 3

3 3 6 7 6 8 6 10 9 10

24 37 24 23 28 22 28 29 19 13 11 15 12 16

9 20 17 15 27 25 22 31 22 25 32 34

42 39 32 30 29 27 25 23 19 18 16 15

[arta g[a]-}wieten meta Jean Claude Galea intwera l-karta l-[amra wara foul ikrah fuq David Azzopardi.

Rabat [ar;u ddeterminati li jisfruttaw is-superjorità numerika fit-tieni taqsima, u fit-53 minuta marru filvanta;;. Azzjoni tajba ta’ Joseph Caruana fuq il-lemin, li qassam fil-baxx lejn ADAM SMEIR, li mill-vi/in ma ]baljax u xe[et fix-xibka.

Rabat amministraw tajjeb ilvanta;; u ppruvaw jag[lqu llog[ba bit-tieni goal, i]da ftit li xejn kienu perikolu]i. Anki }ejtun kienu fjakki fl-attakki tag[hom u rarament taw limpressjoni li jistg[u jsalvaw il-log[ba.

Kwarta mit-tmiem kien Gers Delia li pprova xutt minn tarf il-kaxxa, li kien salvat fa/ilment minn Mintoff.

Ftit wara, l-istess Delia kien mibdul u floku da[al ilveteran Carmel Formosa.

Tmien minuti mit-tmiem, xutt tajjeb ta’ Ryan Cauchi ta’ }ejtun g[adda ftit barra, u minuti wara, risposta Rabtija b’xutt bomba ta’ Rustemi u save b’titjira mill-aqwa ta’ Ranier Farrugia. }ejtun C – R. Farrugia, C. Magro, E. Azzopardi, M. Borg, N. Filipov, J.C. Galea, S. Magro, W. Elzaredi (J. Abela) (V. Camilleri), R. Cauchi, G. Delia (C. Formosa), K. Abela.

Rabat A – S. Mintoff, C. Schembri, J. Cornforth, J. Caruana, A. Smeir (J. Felice), C. Muscat, V. Caushi, Y. Cauchi, R. Micallef (A. Rustemi), D. Azzopardi, C. Gauci (D. Falzon).

Referee – Chris Lautier.

SQUASH

Malta ttemm it-tielet It-tim nazzjonali Malti tan-nisa tal-isquash temm fit-tielet post filkampjonat tal-Ewropa, it-Tielet Divi]joni, li ntlag[ab f’Malta, waqt li dak tal-ir;iel spi//a fis-seba’ post fil-kategorija tieg[u.

It-tim tan-nisa, iffurmat minn Colette Sultana, Theresea Brousson u Johanna Rizzo, wara r-reb[a kontra n-Norve;ja, g[eleb lillKroazja bl-istess skor ta’ 3-0 biex reba[ il-midalja tal-bron]. It-tim tal-ir;iel iffurmat minn Brad Hindle Deguara, Daniel Zammit Lewis, Mark Lupi u Stephen Schranz, wara t-telfa kontra l-Ukrajna, 1-3, g[eleb lil ?ipru, 4-0 fil-log[ba g[as-seba’ u t-tmien post.

Dylan Zarb jiskorja bir-ras il-goal tar-reb[a g[al St. George’s kontra St. Andrew’s (Ritratt> Alex Degabriele)

St. George’s jibqg[u jittamaw ST. ANDREW’S ……….....0 ST. GEORGE’S …………..1

Goal ta’ Dylan Zarb skorjat f’nofs it-tieni taqsima ta tliet punti prezzju]i lil St. George’s, li bis-sa[[a ta’ din ir-reb[a nqalg[u mill-a[[ar post tal-klassifika. Il-log[ba kienet wa[da medjokri bi ftit azzjonijiet ta’ skor, sakemm wasal il-goal de/i]iv ta’ St. George’s.

Wara l-goal, il-log[ba saret ferm iktar interessanti fejn St. Andrew’s ippruvaw jiksbu lgoal tad-draw, i]da l-Bormli]i bdew ikunu wkoll perikolu]i bil-kontrattakki tag[hom.

Wara sitt minuti, l-ewwel /ans g[al St. Andrew’s b’azzjoni mibdija minn Nakuaa, li qassam lejn Michael Grima, li b’xutt filbaxx impenja lil Galea, li salva b’diffikultà. Il-log[ba ]vol;iet f’nofs il-ground u kellna nistennew sa 25 minuta biex rajna azzjoni tajba minna[a ta’ St. George’s, fejn minn azzjoni ta’ korner mog[ti minn Grech, ix-xutt ta’ Dylan Zarb g[adda ftit g[oli.

Man-nofs sieg[a, azzjoni tajba ta’ Gary Inguanez fuq illemin u pass lejn Rocha Dos Santos, li x-xutt fil-baxx tieg[u g[adda j[akkek ma’ sieq il-lasta.

L-apatija u l-medjokrità kompliet fit-tieni taqsima u kien biss fis-60 minuta li kien hemm azzjoni tajba min-na[a ta’ St. George’s, b’xutt filbaxx ta’ Jonathan Ruiz salvat mill-goalkeeper Daniel Balzan.

Fit-63 minuta St. George’s marru fil-vanta;; meta minn azzjoni ta’ korner mog[ti minn Klinsamnn Grech, kien Rocha Dos Santos li bir-ras kompla lejn DYLAN ZARB u dan bir-ras g[eleb lil Balzan.

Minuta biss wara, /ans g[al St. Andrew’s b’xutt bomba ta’ Alhinho direttament minn free-kick salvat b’diffikultà

minn Thomas Galea. St. George’s ippruvaw jikkontrollaw il-log[ba, i]da St. Andrew’s resqu qrib ilgoal tad-draw b’azzjoni ta’ Grima, li qassam lejn issostitut Desira Buttigieg, li kien im/a[[ad minn save tajjeb ta’ Galea.

Fid-79 minuta, azzjoni ta’ kontrattakk tal-Bormli]i, b’lob ta’ Daniel Zahra, li kien salvat b’diffikultà minn Daniel Balzan. Sitt minuti mit-tmiem, Brian Said ni]]el lejn Previ li x-xutt tieg[u g[adda ftit barra.

Minuta wara, azzjoni ta’ kontrattakk velo/i ta’ St. George’s b’Gary Inguanez im/a[[ad minn save ta’

Balzan. Fil-[in mi]jud azzjoni konfu]a fil-kaxxa ta’ St. George’s, fejn Brian Said g[al ftit ma kisibx il-goal tad-draw; i]da l-goalkeeper Thomas Galea irnexxielu jdawwar g[al korner.

St. Andrew’s – D. Balzan, J. Bugeja, B. Said, F. Alkanua, M. Hyzler, A. Amato, W. Camilleri, M. Calleja (R. Previ), A. Nakuaa, V. Alinho (M. Desira Buttigieg), M. Grima.

St. George’s – T. Galea, D. Zahra, L. Rocha Dos Santos, E. Sevasta, A. Abela, G. Inguanez, R. Boutahir, D. Zarb, E. Amaira, K. Grech (A. Mercieca), J. Ruiz.

Referee – Philip Farrugia.

42

SPORT

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL

Su//ess Olandi] fit-ti;rija internazzjonali minn Kenneth Vella

Mark Webber fuq Red Bull, fl-azzjoni ma’ Lewis Hamilton waqt il-provi g[all-pole-position

FORMULA 1

Vettel lura fil-pole fil-Bahrain I/-Champion renjanti tal-Formula 1, il:ermani] Sebastien Vettel, fuq Red Bull reba[ l-ewwel pole-position tieg[u din is-sena waqt il-provi tal-kwalifikazzjoni g[all-GP kontroversjali tal-Bahrain.

Is-sewwieq ta’ 24 sena se jkollu [dejh flewwel filliera lill-Britanniku tal-McLaren, Lewis Hamilton, li kiseb it-tieni l-a[jar [in.

Din hi l-31 pole fil-karriera g[al Vettel.

L-Awstraljan Mark Webber, sie[eb Vettel mar-Red Bull, kiseb it-tielet l-a[jar [in u se jkun qed jibda mit-tieni filliera [dejn issewwieq l-ie[or tal-McLaren, Jenson Button.

Il-:ermani] Nico Rosberg, li reba[ l-ewwel

GP fil-karriera tieg[u il-;img[a l-o[ra, wara li beda wkoll mill-pole, din id-darba se jkun qed jibda mit-tielet filliera fuq Mercedes [dejn l-Awstraljan Daniel Ricciardo, fuq Toro Rosso Ferrari.

Mis-seba’ post se jibda s-sewwieq tal-Lotus Renault, Romain Grosjean, u [dejh se jkollu lill-Messikan Sergio Perez tas-Sauber.

Id-darbtejn Champion tad-Dinja, l-Ispanjol Fernando Alonso, fuq Ferrari se jibda middisa’ post quddiem il-Britanniku tal-Force India, Paul Di Resta, waqt li l-Bra]iljan Felipe Massa kiseb biss l-14-il post fuq ilFerrari l-o[ra.

L-aktar ti;rija mistennija, il:img[a fil-g[axija, fil-korsa tal-Marsa kienet wa[da internazzjonali, li fiha ]wiemel mill-klassi Silver kienu misjuqa minn g[axar sewwieqa nisa minn diversi pajji]i. Din itti;rija saret fuq 2140m u kienet tag[mel parti mill-20 laqg[a tal-ista;un fuq disa’ ti;rijiet.

Malta kienet irrappre]entata minn Lorraine Cunningham, li saqet lil Ygor Of Pass. Ir-reb[a marret g[and l-Olandi]a Pamela Westgeest permezz talBel;jan Ackaturbo.

F’din it-ti;rija kienet ilFinlandi]a Kirsi Reijonen li marret mal-ewwel quddiem permezz ta’ Royal Crafts K. Din fet[et vanta;; ]g[ir fuq Pared An Hoel (Anna Karin Rundqvist – }vezja) u Lys de l’Oasis (Olga Bondar). I]da fla[[ar metri, Royal Crafts K beda jnaqqas mill-pass u nqabe] minn Ackaturbo, li f’idejn l-Olandi]a Pamela Westgeest irre;istra t-tielet reb[a konsekuttiva quddiem sewwieqa o[ra Olandi]a, Anita Gorter b’Orage du Pont. Ygor of Pass (Lorraine Cunningham) u Pared An Hoel temmew warajhom f’dik l-ordni. Wara tti;rija, Daniela Darmanin, Miss World Malta, ippremjat lissewwieqa rebbie[a.

Saru wkoll sitt semi-finali mill-kampjonati Skyparks g[al ]wiemel }vedi]i mill-klassijiet Bronze u Copper fuq 2140m.

Is-semi-finali Bronze raw issu//essi ta’ Ballad Ribb (Tony Demanuele), li [a t-tieni reb[a tal-ista;un; Nicole LH (Clint Vassallo) wara taqtig[a fl-a[[ar metri u Rally Simb (James Briffa) li wkoll [a l-ewwel reb[a tas-sena. Is-semi-finali Copper intreb[u minn Emil Brebro (Brian Zammit) wara sprint fl-a[[ar metri; Dollar As (Salvu Vella) li attakka dawra mit-tmiem, u Upptillbevis (Julian Farrugia) li kien dejjem quddiem.

Il-programm inkluda wkoll ti;rija interessanti, fejn ilplayers nisa, membri tat-team nazzjonali Malti tal-football, akkumpanjaw lis-sewwieqa stabbiliti f’ti;rija bix-xrieret fuq distanza ta’ mil. Hawnhekk kienu Darren Grima u Emma Xuereb li qasmu l-linja finali lewwel permezz ta’ Inkato.

Ir-ri]ultati kollha

. Heat Kampjonat Skyparks. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Emil Brebro (B. Zammit) {in – 2.49.8” (1.19.3”) 2. Kung Fjalar (M. Desira) 3. Trick The Lind (N. Baldacchino) 4.Gamin Launcher (J. Xerri) . Heat Kampjonat Skyparks. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Ballad Ribb (T. Demanuele) {in – 2.49.5” (1.19.2”) 2. Purple Street (C. Camilleri) 3. Nolan Streamline (A. Mifsud) 4. Brokkur TYC (P. Farrugia) . Heat Kampjonat Skyparks. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Dollar As (S. Vella) {in – 2.49.8” (1.19.4”) 2. Vera LH (D. Ellul) 3. Latest Score (S. Portelli) 4. Luriga Liz (G. Attard) . Tax-Xrieret. Dist – 1640m. Inkato (D. Grima- E. Xuereb) {in – 2.12.4” (1.20.7”) 2. Dark Oman (E. James – M. Debono) 3. Shadow Fax (S. Cachia – T. Pace) 4. Aces Americ (A. Cachia – R. Chircop) . Heat Kampjonat Skyparks. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Upptillbevis (J. Farrugia) {in – 2.49.9” (1.19.4”) 2. Glenn Healy (C. Refalo) 3. Pine Wood Harry (C. Calleja) 4. Dandy (R. Polidano) . Heat Internazzjonali bejn Sewwieqa Femminili. Dist – 2140m. 1.

Ackaturbo (P. Westgeest) {in – 2.46.3” (1.17.7”) 2. Orage du Pont (A. Gorter) 3. Ygor of Pass (L. Cunningham) 4. Pared An Hoel (A.K. Rundqvist) . Heat Kampjonat Skyparks. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Nicole LH (C. Vassallo) {in – 2.47.4” (1.18.2”) 2. Mr King (F. Tanti) 3. Family’s Moonlight (I. Bilocca) 4. Law Suit (N. Baldacchino) . Heat Kampjonat Skyparks. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Rally Simb (J. Briffa) {in – 2.48.6” (1.18.8”) 2. Rybo Patzie (S. Vella) 3. Hardy Frontline (L. Ghigo) 4. Super Mack Grocer (M. Borg) . Klassi Gold. Dist – 3140m. 1. Knockout Molar (C. Camilleri) {in - 4.07.1” (1.19.7”) 2. Magnifique Sablais (J. Farrugia) 3. Little Nick (D. Mizzi) 4. Nobleness Dubrio (E. Bezzina) I Ti;rija

II Ti;rija

III Ti;rija

IV Ti;rija

V Ti;rija

VI Ti;rija

VII Ti;rija

VIII Ti;rija

IX Ti;rija

Ritratt tal-photofinish, bl-Olandi]a Westgeest fuq Ackaturbo tidher tirba[ il-heat internazzjonali quddiem Orage du Pont (A. Gorter), Ygor of Pass (L. Cunningham) u Pared An Hoel (A.K. Rundqvist)

44

SPORT

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

BUNDESLIGA

Borussia Dortmund jibqg[u Champions Borussia Dortmund re;g[u re[bu l-Bundesliga g[at-tieni sena konsekuttiva meta g[elbu lil Borussia Moenchengladbach, 2-0.

Dortmund a//ertaw mir-reb[ tal-kampjonat b’]ew; partiti g[at-tmiem meta issa g[andhom vanta;; ta’ tmien punti fuq leqreb rivali, Bayern Munich.

Quddiem 80,000 spettatur, Dortmund skorjaw goal f’kull taqsima minn Ivan Perisic, fit23 minuta, u ie[or minn Shinji Kagawa, fid-59 minuta.

Bayern Munich kienu qed jittamaw f’xi miraklu meta Franck Ribery skorja goal fil[in mi]jud, li tahom reb[a, 2-1, g[and Werder Bremen. Bayern kien l-uniku tim li seta’ jil[aq lil Dortmund.

Bayern kellhom jirkupraw minn goal minn ta[t wara li Naldo po;;a lil Bremen filvanta;; fil-51 minuta, imma lBra]iljan, mill-eroj tat-tim sar ukoll il-viljakk meta xe[et cross ta’ Ribery fil-lasta tieg[u stess meta ma kienx ta[t pressjoni u kiseb id-draw g[al Bayern fil-75 minuta.

Imbag[ad l-istess sostitut, Ribery, dar mal-avversarju dirett tieg[u u skorja b’xutt fil-baxx fuq it-tieni lasta biex ta tliet punti ferm importanti lil Bayern, u li kkonfermawlhom posthom fi/-Champions League sta;un ie[or. Bayern bdew din il-partita b’serje ta’ players li s-soltu jkunu ri]erva. Dan sar biex jikkonservaw l-ener;ija g[allpartita de/i]iva li jmisshom kontra Real Madrid nhar lErbg[a fi/-Champions League.

Imma bi Bremen jiddominaw fit-tieni taqsima, il-kow/ Jupp Heynckes da[[al lil Gomez u lil Ribery.

Ri]ultati

Cologne v Stuttgart 1-1 Nuremberg v Hamburg 1-1 Hertha B v Kaiserslautern 1-2 Hoffenheim v B. Leverkusen 0-1 W. Bremen v B. Munich 1-2 Mainz v Wolfsburg 0-0 B. Dortmund v B. M’gladbach 2-0 Illum FC Augsburg v Schalke 04 Hanover 96 v Freiburg

Kif Jinsabu

L R D T F K Pt

B. Dortmund32 23 6 3 B. Munich 32 21 4 7 Schalke 04 31 18 3 10 M’gladbach 32 16 8 8 Stuttgart 32 14 8 10 B L’kusen 32 13 9 10 Hanover 96 31 11 11 9 W. Bremen 32 11 9 12 Hoffenheim 32 10 11 11 Wolfsburg 32 12 5 15 Nuremberg 32 11 6 15 Mainz 32 9 11 12 Freiburg 31 9 9 13 Hamburg 32 8 11 13 Augsburg 31 7 12 12 Cologne 32 8 6 18 Hertha B. 32 6 10 16 K’lautern 32 4 11 17

71 71 66 46 60 47 39 46 38 42 34 47 41 35 34 37 35 21

23 21 41 24 42 43 43 52 41 56 43 48 56 56 48 67 59 47

75 67 57 56 50 48 44 42 41 41 39 38 36 35 33 30 28 23

Kaiserslautern kienu relegati minkejja reb[a, 2-1, g[and Hertha Berlin, li jinsabu po]izzjoni fuqhom.

Kaiserslautern jinsabu seba’ punti wara Cologne, li jokkupaw is-16-il post u li ;ew draw, 1-1, ma’ Stuttgart meta fadal biss ]ew; partiti.

Oliver Kirch u Andrew Wooten skorjaw fi spazju ta’ 12il minuta qabel il-mistrie[, u Peter Niemyer irrisponda g[al Hertha mas-sieg[a log[ob.

Cologne, li g[andhom l-ag[ar rekord difensiv fil-Bundesliga, marru fil-vanta;; fil-50 minuta kontra Stuttgart permezz ta’ Slaowmir Peszko. Cacau kiseb id-draw fil-71 minuta.

Il-players ta’ Borussia Dortmund ji//elebraw ir-reb[ tal-kampjonat wara r-reb[a fuq Borussia Moenchengladbach

Cologne, li g[andhom 30 punt minn 32 partita, jinsabu tliet punti ta[t Augsburg fil15-il post u se jkunu mpenjati llum.

Hamburg, l-uniku tim li dejjem lag[ab fil-Bundesliga sa minn meta twaqqfet, fl1963, taffew ftit il-problemi tar-relegation bi draw, 1-1, g[and Nuremberg.

Son Heung-Min po;;a lil Hamburg fil-vanta;; qabel sieg[a log[ob, u g[alkemm Daniel Didavi kiseb id-draw [ames minuti wara, Hamburg, li jinsabu fl-14-il post, issa g[andhom [ames punti fuq Cologne.

TENNIS

Djokovic u Nadal fil-finali In-numru 1 fid-dinja fit-tennis, Novak Djokovic, g[adda g[all-45 final tal-ATP fil-karriera tieg[u meta irkupra minn sett minn ta[t biex g[eleb lis-seed nru 6, i/-?ek Tomas Berdych, 4-6, 6-3, 6-2, fil-Monte Carlo Masters.

Fil-final tal-lum, il-plejer Serb se jkun qed jilg[ab kontra l-Ispanjol Rafa Nadal, li elimina lill-Fran/i] Gilles Simon, 6-3, 6-4, fit-tieni semi-finali.

Djokovic, li deher li g[adu ta[t emozzjoni kbira wara lmewt ta’ nannuh, il-{amis, kellu jit[abat bis-s[i[ u kontinwament beda jinstema’ jg[ajjat u jg[aqqad il-ponn, spe/jalment meta beda r-rimonta fit-tieni sett. Huwa reba[ f’sag[tejn u 42 minuta.

FOOTBALL TALJAN

SPANJA

Ronaldo u Real iwaqqfu lil Barcelona Real Madrid g[andhom id wa[da fuq ir-reb[ ta’ La Liga g[all-ewwel darba wara erba’ snin wara li Cristiano Ronaldo skorja goal brillanti fir-reb[a 2-1 g[and Barcelona, u issa fet[u seba’ punti vanta;; meta fadal erba’ partiti.

F’serata fejn Real waqqfu wkoll rekord ta’ 109 goals skorjati fi sta;un wie[ed, Sami Khedira feta[ l-iskor wara 17-il minuta meta approfitta minn ]ball ta’ Valdez u Puyol.

Barcelona naqsu milli juru llog[ob fluwidu tag[hom, g[alkemm kisbu d-draw missostitut Alexis Sanchez, 20 minuta mit-tmiem.

Imma tliet minuti wara, Ozil ]marka lil Cristiano Ronaldo, li waqqaf rekord ta’ 42 goal fi sta;un u ssupera lil Messi b’goal.

B’dan il-goal il-Portugi] sikket ilkriti/i li dejjem ikkritikawh li qatt ma jag[mel xejn fil-partiti l-kbar.

Kienet ukoll l-ewwel reb[a ta’ Mourinho f’La Liga fuq Guardiola.

Khedira jifta[ l-iskor g[al R. Madrid meta anti/ipa lil Puyol

Napoli punt ta[t Udinese Kif mistenni, Napoli g[elbu lil Novara u [adu tliet punti o[ra li bihom telg[u fil-[ames post fuq Roma fis-Serie A. Il-goals g[al Napoli waslu fl-ewwel taqsima minn Cavani u Cannavaro, u issa telg[u punt ta[t Udinese, li [adu daqqa ta’ [arta meta kienu mi]muma draw ming[ajr goals g[and Chievo, li sa[ansitra fallew penalty minn Thereau, ]ew; minuti qabel ilmistrie[.

Catania sa[[ew it-tmien post b’reb[a importanti kontra Atalanta u qab]uhom ukoll filklassifika.

Il-goals g[all-Isqallin waslu minn Gomez fil-31 minuta u Seymour fl-a[[ar [ames minuti.

Cagliari komplew bis-serje negattiva barra minn darhom meta tilfu 3-0 g[and Parma b’goals minn Giovinco fl-24 minuta u penalty kull wie[ed minn Floccari u Chuka wara lmistrie[.

Illum jispikkaw il-konfronti Fiorentina v Inter, u l-lejla dak bejn Juventus u Roma.

Serie A

Ri]ultati

Chievo v Udinese Parma v Cagliari Catania v Atalanta Napoli v Novara

0-0 3-0 2-0 2-0

Illum Fiorentina v Inter Cesena v Palermo Genoa v Siena Lazio v Lecce Milan v Bologna Juventus v Roma

(12:30) (15:00) (15:00) (15:00) (15:00) (20:45)

Serie B

Albinoleffe v Juve Stabia Ascoli v Brescia Bari v Torino Crotone v Verona Empoli v Modena Nocerina v Reggina Sassuolo v Gubbio Padova v Pescara Vicenza v Sampdoria

G[ada Varese v Grosseto

1-2 3-1 0-0 3-1 1-3 0-4 0-2 0-6 1-1

SPORT

45

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

L-ebda goal fid-derby ta’ Londra Id - derby ta ’ Londra bejn Arsenal u Chelsea ftit ipprodu/a /ansijiet u pjuttost iddi]appunta lis - 66 , 000 ru[ pre]enti fl Emirates Stadium – bi] - ]ew; difi]i jissuperaw fuq l - attakkanti rispettivi g[al ri]ultat ta ’ 0 - 0 , li aktar jissodisfa lill Gunners milli lill - Blues ta ’ Roberto Di Matteo .

Meta g[ad fadal tliet log[biet g[al tmiem il - kampjonat tal - Premier , Arsenal , li jinsabu t - tielet , g[andhom 65 punt u b ’ Chelsea qed jokkupaw is - sitt po]izzjoni bi 58 punt . Dan meta l - Blues anki qed jikkon/entraw fuq it - tieni leg tas - semi finali ta/ - Champions League wara s su//ess minimu ta ’ nhar l - Erbg[a fuq Barcelona fi Stamford Bridge (1- 0 b ’ goal tas - solitu Didier Drogba) .

Intant , il - manager Di Matteo kellu jwettaq sitt bidliet g[at - team li [are; bih kontra Arsenal , u b ’ Chelsea jkunu kostretti jilag[bu t - tielet log[ba kompetittiva f ’ anqas minn sitt ijiem . Fil - fatt , il formazzjoni tal - biera[ kienet nieqsa minn Drogba , li we;;a ’ rkupptejh , u bi players stabbiliti b[al Juan Mata u Ashley Cole utilizzati tard [afna fil - log[ba .

Madankollu , John Terry u Gary Cahill kienu ]ew; kolonni fil - qalba tad - difi]a ta ’ Chelsea u b ’ Arsenal ristretti g[al [afna log[ob fuq il - ;nub u diversi kontrattakki – fejn Laurent Koscielny mar qrib li ji]blokka r - ri]ultat b ’ daqqa ta ’ ras , fl ewwel taqsima , li stampat mal - mimduda .

I] - ]ew; teams batew biex isibu l - ispazju , u g[al [afna [inijiet annullaw lil xulxin , b ’ Robin Van Persie , l - aktar player perikolu] g[al Arsenal , jer;a ’ jkollu wirja deludenti wara t - telfa li sofrew il - Gunners , nhar it - Tnejn , kontra Wigan .

Van Persie naqas milli jikkonkludi ]ew; okka]jonijiet ideali fit - tieni taqsima meta xxuttja direttament g[al ;ol - goalkeeper Petr Cech , u bl - istess player jispara ferm g[oli wara li ;ie ]markat minn Alex Song .

Minuti wara t - tisfira finali [ar;et l - a[bar li l - attakkant ta ’ Arsenal , Theo Walcott ( li kien sostitwit minn Gervinho wara sieg[a log[ob) , we;;a ’ l - hamstring u se jitlef il kumplament tal - ista;un ; g[alkemm hu mistenni li jkun f ’ siktu g[all - impenji tat team nazzjonali Ingli] fil - Euro 20 1 2 .

Sadattant , il - battalja g[ar - reb[ tal kampjonat issa tinsab fil - fa]i de/i]iva u tkompli llum meta / - Champions – u leaders attwali – Manchester United , jilqg[u lil Everton f ’ Old Trafford , u bir - rivali Manchester City imorru f ’ Molineux g[all konfront ma ’ Wolves , li huma prattikament relegati .

It - team ta ’ The Championship , Coventry City , spi//aw relegati g[al League One wara li tilfu f ’ darhom kontra Doncaster Rovers ( it - team tal - qieg[ u li fl ista;un li ;ej ukoll se jilg[ab fil - league inferjuri) . Fil - fatt , it - telfa ta ’ 0 - 2 g[as - Sky Blues tista ’ titqies b[ala wa[da akkademika , u wara li kkundannahom ir ri]ultat ta ’ Bristol City , li f ’ darhom [ar;u rebbie[a fuq Barnsley bl - iskor ta ’ 2 - 0 .

Fil-log[ob l-ie[or tal-Premiership: VILLA PARK: Aston Villa g[adhom filperiklu li jitilfu posthom mal - kbar wara li mill - ;did naqsu milli jirb[u quddiem il pubbliku tag[hom . Id - draw ta ’ 0 - 0 ma ’ Sunderland ifisser li l - Villains jinsabu [ames punti biss ’ il fuq miz - zona l - [amra , bil - Black Cats ikollhom l - a[jar /ansijiet u anki jkollhom “ goal ” ta ’ Nicklas Bendtner im[assar g[al offside . Sunderland spi//aw il - log[ba b ’ g[axra wara li tke//a Craig Gardner ( eks Villa) fid - disg[in minuta .

EWOOD PARK: Blackburn kisbu reb[a

Arsenal v Chelsea (0-0)> Sfida g[all-ballun bejn Alex Song tal-Gunners u d-difensur Ashley Cole (bil-flokk Nru 3) (Reuters)

importanti fuq Norwich , li t[allihom jittamaw li jevitaw ir - relegation u li pattiet mhux ftit g[all - a[[ar di]appunti . Rovers marru fil - vanta;; qabel il - mistrie[ minn Mauro FORMICA , li kkonverta l - cross ta ’ Morten Gamst Pedersen u t - team ta ’ Steve Kean a//erta mill - punti bit - tieni goal skurjat fid - 49 minuta minn Junior HOILETT .

REEBOK ARENA: Chris EAGLES salva punt g[al Bolton f’konfront diffi/li ma’ Swansea; i]da fil-verità, it-Trotters se jkollhom ji;;ieldu sal-a[[ar biex forsi jsalvaw posthom, u meta fil-pre]ent jinsabu t-tieni mill-a[[ar fuq 33 punt. Kien Scott SINCLAIR li po;;a s-Swans fil-vanta;; b’goal spettakulari mal-ftu[, u b’Eagles jag[milhom 1-1, minuti wara, meta da[al g[all-cross insidju] ta’ Martin Petrov u g[al ri]ultat li ma nbidilx.

CRAVEN COTTAGE: Fulham kisbu reb[a drammatika fuq Wigan Athletic biex temmew il-“qawmien” impressjonanti talLatics, li qabel kisbu reb[iet fuq Liverpool, Manchester United u Arsenal. Il-goals kollha fir-reb[a ta’ 2-1 waslu fit-tieni taqsima, b’Emmerson BOYCE jifta[ l-iskor g[al Wigan u b’Fulham iwie;bu minuta wara minn Pavel POGREBNYAK. Il-goal de/i]iv imbag[ad wasal fid-89 minuta, meta Philippe SENDEROS g[ola g[all-free-kick ta’ John Arne Riise u bir-ras g[eleb lill-goalkeeper, Ali Al Habsi.

ST JAMES PARK: Newcastle United komplew javvanzaw lejn post fi/-Champions League b’reb[a o[ra konvin/enti – din iddarba g[all-ispejje] ta’ Stoke City. IlGeordies [ar;u tajjeb u irnexxielhom jiksbu vanta;; doppju minn Yohan CABAYE u Papiss CISSE bejn l-14 u t-18-il minuta. IlPotters ma kellhomx twe;iba u fit-tieni taqsima re;a’ kien Cabaye li skorja t-tielet u l-a[[ar goal ta’ Newcastle b’xutt bid-dawra minn g[oxrin metru bog[od.

LOFTUS ROAD: Queens Park Rangers komplew jag[mlu t-taqtig[a fin-na[a t’isfel aktar interessanti b’reb[a diffi/li fuq Tottenham Hotspurs, li min-na[a tag[hom qed jaqtg[u lura fil-;lieda g[al post fi/Champions League. Il-goal uniku li dde/ieda l-log[ba wasal minn Adel TAARABT fit-23 minuta, bl-istess player Marokkin jisfa mke//i tard fit-tieni taqsima wara li ntwera ttieni karta safra tieg[u.

Ri]ultati u klassifiki

Premier

Arsenal v Chelsea Aston Villa v Sunderland Blackburn v Norwich Bolton v Swansea Fulham v Wigan Newcastle v Stoke QPR v Tottenham

Illum

0-0 0-0 2-0 1-1 2-1 3-0 1-0

Man Utd v Everton Liverpool v West Brom Wolves v Man City

(13:30) (17:00) (17:00)

Aston Villa v Bolton

(20:45)

It-Tlieta

Man Utd Man City Arsenal Newcastle Tottenham Chelsea Everton Liverpool Fulham Sunderland Swansea Norwich WBA Stoke City Aston Villa QPR Wigan Blackburn Bolton Wolves

Kif jinsabu L R D T S K Pt 34 34 35 34 34 34 33 33 34 35 35 35 34 34 34 35 35 35 33 34

26 4 24 5 20 5 18 8 17 8 16 10 13 8 12 10 12 10

4 5 10 8 9 8 12

11 12 11 11 13 11 10 14 11 10 14 12 6 16 11 9 14 7 15 12 9 7 19 8 10 17

8 7 20 9 3 21 5 8 21

82 85 67 53 57 56 38 40 45 42 39 47 40 32 35 39 34 47 37 34

League One

Notts Co v Bury Bournemouth v Colchester Charlton v Wycombe Chesterfield v Rochdale Exeter v Walsall Huddersfield v Scunthorpe Leyton Orient v Yeovil MK Dons v Sheff Utd Oldham v Preston Sheff Wed v Carlisle Stevenage v Brentford Tranmere v Hartlepool

League Two

Accrington v Shrewsbury Wimbledon v Torquay Bradford v Macclesfield Burton A. v Aldershot Crewe v Cheltenham Dag & Red v Crawley Gillingham v Swindon Hereford v Northampton Plymouth v Oxford Utd Port Vale v Bristol R. Rotherham v Morecambe

28 27 43 42 39 38 34 36 44 41 45 60 47 48 48 57 60 73 66 73

82 77 65 62 59 58 47 46 46 44 43 43 42 42 36 34 34 31 30 23

2-4 1-1

2-1 2-1 4-2 1-0 2-2 1-0 1-1 2-1 2-1 1-1

1-1 2-0 1-0 0-4 1-0 1-1 3-1 0-0 1-1 1-0 3-2

The Championship

Cardiff v Leeds United Blackpool v Burnley Brighton v Birmingham Bristol City v Barnsley Coventry v Doncaster Hull v Nottm Forest Ipswich v Millwall Peterborough v Watford Portsmouth v Derby Reading v Crystal Palace M’Boro v Southampton

1-1

4-0 1-1

2-0 0-2 2-1 0-3 2-2 1-2 2-2 2-1

Kif jinsabu L R D T S K Pt

Reading 45 27 8 10 69 39 S’hampton 45 25 10 10 81 46 West Ham 44 22 14 8 77 46 Blackpool 45 20 14 11 77 57 Birmingham 45 19 16 10 76 51 Cardiff City 45 18 18 9 64 52 M’boro 45 18 16 11 51 49 Hull City 45 19 11 15 46 40 Brighton 45 17 14 14 52 52 Leicester 44 17 12 15 63 52 Derby Co 45 18 9 18 49 57 Burnley 45 17 10 17 60 57 Leeds Utd 45 17 10 18 64 66 Watford 45 15 16 14 54 63 Ipswich 45 16 10 19 66 75 Millwall 45 15 11 19 53 56 Crystal P 45 13 17 15 45 49 Peterboro 45 13 10 22 66 76 Bristol City 45 12 11 21 43 67 Notts Forest 45 13 8 24 46 63 Barnsley 45 13 8 24 49 74 Portsmouth 45 13 11 21 50 57 * *Coventry 45 9 13 23 41 61 ** Doncaster 45 8 12 25 41 77 * Reading promossi **Coventry u Doncaster relegati

Premier Sko//i]

89 85 80 74 73 72 70 68 65 63 63 61 61 61 58 56 56 49 48 47 47 40 40 36

St Johnstone v Dundee Utd Hearts v Rangers Inverness CT v Aberdeen St Mirren v Dunfermline

0-2 0-3 0-2 4-4

Dundee v Partick T. Falkirk v Raith Rovers Hamilton v Ayr Morton v Ross Co Queen of S. v Livingston

0-3 2-3 3-2 0-4

Albion v Arbroath Cowdenbeath v Forfar Dumbarton v Airdrie Utd East Fife v Stirling Stenhousemuir v Brechin

2-0 2-1 1-0 2-1

I Div

II Div

III Div

Alloa v Stranraer Berwick v Elgin Montrose v East Stirling Peterhead v Clyde Queens Park v Annan A.

1-1 1-1

3-1 3-3 3-1 1-1 2-0

46

SPORT

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

RUGBY – FIRA-AER DIV 2A

Malta tag[ti l-ewwel telfa lill-I]vezja MALTA ….........................22 }VEZJA …........................14 (HT 11-7)

James O’Brien li kellu log[ba e//ellenti g[al Malta mwaqqaf mid-difi]a tal-I]vezja (Ritratt> Alex Degabriele)

It-tim Nazzjonali Malti tarRugby, immexxi minn Damian Neill, g[eleb lill-I]vezja, 22-14, fil-Hibs Stadium, f’partita o[ra mit-Tieni Divi]joni A, u b’hekk tela’ fit-tieni post b’20 punt – erba’ punti ta[t l-istess }vezja u b’log[ob indaqs. Din kienet ukoll l-ewwel telfa li ;arrbu lI]vezja f’dan il-grupp wara [ames reb[iet u draw.

Fi tmiem il-log[ba, il-kow/ Damiem Neill fa[[ar [afna lwirja u l-qlubija tal-players tieg[u, li kisbu reb[a mill-aktar

immeritata wara wirja determinanti, fejn kienu kostretti jilag[bu bi plejer anqas g[al 40 minuta wara t-tke//ija ta’ Josh Howland talli ta bilminkeb lil plejer avversarju.

Mertu kbir g[al din ir-reb[a jmur ukoll g[al Oliver Sacco, li g[amel l-ewwel try ta’ Malta, kif ukoll g[al James O’Brien, li kellu wirja impekkabbli b’erba’ penalties, try u conversion.

Il-log[ba quddiem pubbliku numeru] – li g[al darb’o[ra re;a’ wera l-appo;; s[i[ tie[u lejn il-plejers Maltin – kellha ftu[ qawwi, u appena 45 sekonda, l-I]vezja fallew penalty. }ew; minuti wara, f’risposta tal-Maltin, g[amel listess O’Brien, li falla penalty g[al Malta. Madankollu, fil-5 minuta kien l-istess O’Brien li minn penalty po;;a lil Malta 3-0 minn fuq.

It-tim Malti deher fi]ikament ippreparat u tattikament iddixxiplinat, biex fit-23 minuta kabbar l-iskor bl-ewwel try tal-log[ba, li waslet minn Oliver Sacco minn mal-linja, g[al skor ta’ 8-0 favur Malta wara li O’Brian xe[et barra lconversion.

Fis-27 minuta, line-out mog[ti malajr qabad lid-difi]a Maltija wieqfa, biex l-I]vezja g[amlu lewwel try u conversion tag[hom, u l-iskor malajr sar 8-7.

Qabel tmiem l-ewwel taqsima, minn penalty ie[or g[al Malta kien mill-;did O’Brien li ma falliex u g[amel l-iskor 11-7 g[al Malta, li bih g[alqet l-ewwel taqsima.

Fil-41 minuta penalty minn nofs il-pitch g[all-I]vezja, bilballun i]da jispi//a ja[bat malmimduda, bl-iskor jibqa’ 11-7.

Wara din l-azzjoni, g[al perijodu twil kien hemm biss tim wie[ed, dak Malti li qatt ma wera li kien f’inferjorità numerika.

Fil-50 minuta, azzjoni ta’ Oliver Sacco, li ;ie ffawljat.

Ing[ata penalty bl-istess O’Brien minn po]izzjoni /entrali ma jfallix. Bl-iskor 14-7, it-tim Malti baqa’ fuq l-offensiva, tant li fl-54 minuta minn penalty ie[or O’Brien g[amilhom 17-7, u ftit wara, O’Brien re;a’ protagonista, imma din id-darba falla penalty minn po]izzjoni angolata, l-istess kif g[amlu lI]vezja fit-63 minuta. Fis-66 reazzjoni mill-I]vezja bi try u conversion, u l-iskor isir 17-14.

Hawnhekk Neil g[a]el li jag[ti aktar sa[[a lit-tim Malti u ta d-debutt lil Daniel Aspee, li flimkien ma’ Daniel Cassar ta nifs ;did f’nofs il-pitch.

Fis-77 minuta, penalty qasir g[all-I]vezja, u fir-reazzjoni tattim Malti, fid-79 minuta, waslet try mill-isba[ ta’ James O’Brien, li g[amel l-iskor 22-14. O’Brien falla l-conversion ta’ wara, imma t-tim Malti la[aq bena vanta;; komdu li amministrah sat-tmiem.

Fi tmiem il-;img[a li ;ejja, Malta jmissha tilg[ab log[ba o[ra delikata fil-Kroazja.

SPORT

47

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

Goal ta’ Cohen i[alli lil Hibs jittamaw minn Simon Farrugia CHAMPIONSHIP POOL

1

{IBS (1)

M. Muscat, J. Pearson, J. Vandelannoite, R. Soares, R. Camilleri, B. Kristensen, A. Cohen, J. Lima, C. Failla, E. Herrera, L.E. Dos Santos Sost: P. Anizoba flok E. Herrera 77min, M. Dias flok L.E. Dos Santos 80min

0

FLORIANA

M. Bartolo, D. Pisani, M. Micallef, E. Akoto, O. Bugeja, T. Paris, A. Grabowski, C. Caruana, A. Da Silva, I. Woods, O. Sodje Sost: T. Farrugia flok C. Caruana 46min, R. Darmanin flok T. Paris 82min, J. Mintoff flok A. Grabowski 86min

Imwissija: Dos Santos, Cohen (H), Woods, Pisani, Paris,

Bartolo, Farrugia (F) Skurja: A. Cohen 24min (H) Referee: A. Arciola il-mument Player tal-Log[ba: A. Cohen (Hibernians) Hibernians kisbu reb[a minn log[ba diffi/li wara li g[elbu lil Floriana u naqqsu d-distakk minn ma’ Valletta g[al tliet punti, i]da b’log[ba aktar. IlBeltin jilag[bu llum kontra B’Kara.

Kienet reb[a mmeritata g[attim immexxi minn Mark Miller minkejja li dan qatt ma kien filforma solita tieg[u. Din kienet log[ba importanti g[a]-]ew; timijiet g[aliex minn banda Hibernians riedu l-punti biex ikomplu jisfidaw lil Valletta, filwaqt li Floriana riedu jkomplu jissieltu ma’ B’Kara g[at-tielet post.

G[al Hibernians ir-reb[a kienet is-sitt wa[da mill-a[[ar tmien log[biet. Huma komplew

bir-reb[ wara li l-;img[a l-o[ra g[elbu lil Sliema Wanderers.

Floriana naqsu milli j]ommu rritmu rebbie[ u wara li g[elbu lil Sliema u lil B’Kara fl-a[[ar dehriet tag[hom, kontra Hibernians kienet storja differenti.

G[at-tim immexxi minn Joe Brincat kienu neqsin is-sospi]i Pablo Doffo u Clyde Borg, filwaqt li g[al darb’o[ra kien hemm in-nuqqas ta’ Joseph Borg. Mill-banda l-o[ra, Mark Miller beda bl-istess [dax tal;img[a l-o[ra.

Fl-20 minuta kien Lima li qassam fid-direzzjoni ta’ Failla, fejn il-midfielder Pawlist fajjar xutt minn barra l-kaxxa, li g[adda g[oli. Minuta wara, xutt

fil-baxx tal-istess Failla, bilgoalkeeper ta’ Floriana, Bartolo, isalva mal-art.

Hibernians komplew jiddettaw u fit-23 minuta kellhom freekick ta’ Lima, li falla l-mira g[al ftit.

Dawn l-azzjonijiet kienu preludju tal-goal tal-vanta;; ta’ Hibernians, li wasal fl-24 minuta hekk kif ANDREW COHEN minn mal-linja ;ibed g[an-nofs, u wara li evita lil Bugeja, b’xutt b’sa[[tu minn tarf il-kaxxa g[eleb lil Bartolo.

Ir-reazzjoni ta’ Floriana waslet fit-38 minuta meta kien Grabowski li qassam lejn Da Silva, bix-xutt ta’ dan tal-a[[ar minn qag[da tajba jispi//a barra. U qabel g[alqet it-

taqsima, l-istess Floriana kellhom goal im[assar ta’ Sodje, li kkonkluda bir-ras freekick ta’ Woods g[al po]izzjoni ta’ offside tan-Ni;erjan.

Ir-ritmu fit-tieni taqsima kien prattikament b[al dak tal-ewwel wa[da, u kien biss fil-65 minuta li waslet l-ewwel azzjoni minn Hibernians meta fuq cross ta’ Cohen kien Dos Santos li birras ikkonkluda ftit g[oli. {mistax-il minuta mittmiem, Muscat [are; minn postu biex ibieg[ed il-periklu, bil-ballun jasal g[and Woods; i]da l-lob tieg[u mid-distanza spi//a fuq il-lasta u sat-tmiem, Hibernians ]ammew sod sabiex kisbu tliet punti importanti minn log[ba diffi/li.

Clayton Failla jimblokka lil Grabowski waqt li Pearson jie[u l-ballun g[al Hibs (Ritratti> Joseph Galea)

Kif Jinsabu

Championship Pool L R D T F K Pt Valletta Hibs Floriana B’Kara Sliema W Balzan Y

28 29 29 28 29 29

22 5 20 6 15 6 14 4 8 14 9 6

1

3 8 10 7 14

68 70 43 46 42 36

22 44 23 41 30 30 34 29 39 21 58 18

Relegation Pool

{amrun S 29 9 7 13 46 58 25 Qormi 28 12 2 14 44 43 24 Tarxien R 28 9 3 16 37 47 21 Mosta 29 8 8 13 35 44 21 Mqabba 29 7 7 15 31 53 18 *M’Xlokk 29 4 2 23 30 77 6 *M’Xlokk tnaqqsulhom 3 punti

Mamic isalva punt g[al Imqabba fl-a[[ar mumenti Wirja ta’ kura;; kisbet draw lil Mqabba, li b’hekk [alliethom jittamaw fis-salvazzjoni wara li minn ]ew; goals minn ta[t huma irnexxielhom jirkupraw biex [adu punt kontra Mosta.

Kienet log[ba kkumbattuta [afna, fejn wara li Mqabba ddominaw l-ewwel taqsima, ;arrbu goal lejn it-tmiem tag[ha u ie[or fil-bidu tat-tieni, tista’ tg[id kontra kull mistenni.

Mosta kienu ;ejjin minn draw konta {amrun nhar itTnejn li g[adda, filwaqt li Mqabba fl-a[[ar dehra tag[hom sfaw umiljati bl-iskor ta’ 5-0 minn Tarxien Rainbows. Draw li [alla lill-Imqabba b’/ans li jibqg[u jissieltu sat-tmiem.

Kienu Mqabba l-aktar avventuru]i matul l-ewwel taqsima. Fit-22 minuta, freekick ta’ Timotic g[adda

Renè Duca ta’ Mqabba, segwit minn Dyson Falzon ta’ Mosta

j[akkek mal-mimduda. U fid29 minuta xutt /entrali ta’ David Azzopardi ;ie salvat minn Debono. Man-nofs sieg[a log[ob, Mqabba heddew g[al darb’o[ra l-lasta avversarja meta kien Bonnici li b’pass pre/i] sab lil Fenech, bix-xutt angolat fil-baxx salvat minn saqajn Debono.

Bil-goalkeeper Mosti mill;did isalva b’saqajh fis-37 minuta, meta wara cross ta’ Grima kien Debono li ssikkat minn Nwoba ma’ ]ammx, bilballun jaqa’ f’saqajn Fenech, bix-xutt tieg[u mill-;did imblukkat minn Debono. Mosta fet[u l-iskor kontra x-xejra tallog[ob meta kien Sheldon Grech li kien g[adu kemm da[al b[ala sostitut flok Kurt Magro, li l-cross minn fuq illemin tieg[u ;ie mxellef g[al ;ewwa minn OBINNA OBIEFULE. Mosta ]iedu goal ie[or malbidu tat-tieni taqsima, meta fl47 minuta kien hemm cross minn fuq ix-xellug ta’ Dyson Falzon, li g[alih g[ola tajjeb bir-ras OBINNA OBIEFULE, li kompla kabbar it-tamiet ta’ Mosta li jiksbu reb[a minn din il-log[ba. I]da Mqabba rrispondew immedjatament, hekk kif fil-51 minuta minn cross ta’ Renè Duca kien JOHN

2

RELEGATION POOL

MOSTA (1)

J. Debono, A. Borg, A. Cini, F. Tisbi, Y. Ossok, F. Raimy, J. Bajada, K. Magro, G. Martin, O. Obiefule, D. Falzon Sost: S. Grech flok K. Magro 38min, I. Zammit flok J. Bajada 75min

2

MQABBA (0)

K. Calleja, M. Potezica, P. Grima, B. Timotic, R. Duca, D. Azzopardi, T. Mazzitelli, M. Brincat, R. Sammut, J. Nwoba, D. Fenech Sost: C. Calleja flok D. Azzopardi 53min, B. Mamic flok T. Mazzitelli 68min, J.P. Muscat flok R. Duca 81min

Imwissija: Grech, Borg, Cini, Raimy, Ossok, Falzon (MST), Potezica, Azzopardi (MQ) Skurjaw: Obiefule 40min, 47min (MST), Nwoba 51min, Mamic 90min (MQ) Referee: P. Caruana il-mument Player tal-Log[ba: Dyson Falzon (Mosta) NWOBA li prattikament b’mod identiku g[al kif sar it-tieni goal ta’ Mosta po;;a l-ballun fix-xibka.

Mosta kellhom /ans tajjeb lejn is-sieg[a log[ob li jer;g[u jift[u vanta;; ta’ ]ew; goals meta fit-58 minuta kien hemm azzjoni personali ta’ Gilbert Martin, li wara li avvanza ra xxutt fil-baxx tieg[u jkun salvat minn Calleja. {ames minuti minn tmiem il-log[ba, Mosta setg[u ssi;illaw ir-reb[a meta Raimy sab lil Obiefule, bix-xutt

tal-attakkant Ni;erjan ji;i ddevjat f’corner.

Ta’ dan, Mosta pattaw qares peress illi mad-disg[in minuta, Mqabba kisbu l-goal tad-draw, u wara li xutt ta’ Nwoba ;ie salvat parzjalment, mir-rebound kien BOJAN MAMIC li millvi/in ikkonkluda g[al ;ewwa.

Sa[ansitra Mqabba setg[u wkoll reb[u l-log[ba meta fla[[ar sekondi tal-[in mog[ti ]ejjed, free-kick tal-istess Mamic g[adda j[akkek malmimduda.

48

LOKALI

il-Óadd, 22 ta’ April, 2012

JASON JIBQA’ JIDDOMINA FUQ JOSEPH

Il-karità progressiva . Dan il-{add, il-Caritas f’pajji]na qed torganizza u ti//elebra l-karità. Biddirezzjoni ‘Il-karità te[ilsek’, f’dan it-tielet {add tal-G[id, din l-organizzazzjoni tant importanti qed tressaq g[allattenzjoni tal-poplu, il-[sieb dwar kemm l-atti tal;enero]ità mhumiex limitati.

La huma marbutin ma’ ]mien partikulari tas-sena u lanqas ma jridu bilfors isiru bil-flus.

Il-karità mal-proxxmu g[andha u tista’ ssir ma’ kull persuna f’kull [in u b’kull mod.

1

. Ma hemmx dubju li lkarità hi essenzjali g[all[ajja. Il-kun/etti politi/i li 2

fuqhom huma ba]ati diversi partiti ma jitilqux mil-linja li l-altruwi]mu g[andu jitkattar; anzi, bil-kontra. Diversi huma l-partiti li jorbtu l-kunsens tag[hom mas-sej[iet talegoi]mu – dawk li jimxu bil[sieb li hemm il-le;ittimità ta’ dak li g[andek, u g[alhekk l-irresponsabbiltà tal-o[rajn li m’g[andhomx. Min m’g[andux g[andu tort u ji;i kundannat; mentri dak li g[andu, a[na rridu, anzi, nassiguraw, li j]ommu u ni;;ustifikaw li ma jag[tihx lil [addie[or.

. Fortunatament, il-linja politika ta’ dan il-partit kienet dejjem ibba]ata fuq il-b]onn li s-solidarjetà tkun parti s[i[a mill-[idma governattiva. Il-pajji] jimxi ’l quddiem jekk kull na[a tieg[u titla’ ’l fuq mhux tin]el ’l isfel. Kull klassi fis-so/jetà timxi jekk min imexxi j[ares lejn politika ta’ interklassi]mu. Dan jag[tina d-direzzjoni u l-b]onn kontinwu li wie[ed i[ares biex jimplimenta l-[in kollu l;ustizzja so/jali billi j[ares lejn min hu l-iktar ’l isfel.

Jara li dawk li jsibu ru[hom f’/irkustanzi ]vanta;;ati, ikunu meg[juna. Kull persuna tista’, f’perijodi ta’ ]mien, issib ru[ha f’diffikultà li s-sa[[a u l-po]izzjonijiet ekonomi/i u so/jali jafu j;ibu u jag[tu.

3

. Il-karità mill-bniedem u mill-Istat lejn il-bnedmin lo[ra ma tistax ti;i msarrfa limitatament f’termini finanzjarji. Is-servizzi li jing[ataw lil dawk li huma ]vanta;;ati huma mnebb[a mill-karità, mhux millkun/ett li l-problemi jissolvew g[ax tix[et il-flus lejhom. Kull persuna t[oss iddinjità tag[ha m[arsa ferm 4

iktar bir-rispett, bil-;ie[ u blattenzjoni milli b’sempli/i [lasijiet li jid[lu f’kontijiet bankarji awtomatikament. Ilbnedmin jg[ixu a[jar u j[ossuhom stmati meta jkollhom lil min jie[u [siebhom. Il-but importanti, i]da [afna drabi nifhem li lqalb hi importanti ferm iktar. . Il-karità ssir ma’ kull persuna, g[alhekk. Hu ]ball tag[na li na[sbu li din hi limitata g[al dawk li, flimma;inazzjoni tag[na, ikun xi [add li jinsab f’xi rokna jittallab. Hemm sitwazzjonijiet varji fil-[ajja.

Hawn min g[andu l-mezzi, lassi u l-flus, imma mhemmx min jie[u [siebu, min jikkurah, min juri li jridlu l;id. Dan ukoll g[andu b]onn ta’ atti ta’ solidarjetà. G[andu b]onn dak li l-materjali]mu ma jistax jag[tih. Il-[biberiji ma ssibhomx fuq l-ixkafef tal-[wienet biex tixtrihom, u lanqas l-atti tas-solidarjetà.

5

. F’dan lanqas ma hemm konfini fir-razza u l-kulur tal;ilda. Pajji]na sab ru[u hawn fil-kurrent tal-immigrazzjoni irregolari. Kien imsejja[ g[al sfida kbira – kif se jara li jippri]erva l-valuri tieg[u 6

media•link COMMUNICATIONS

quddiem mew;a ta’ bnedmin ;ejjin minn direzzjonijiet varji, bil-kulturi rispettivi tag[hom. F’dan, pajji]na wera li l-karità u s-solidarjetà jridu jsiru ma’ dawn ukoll.

Dak li sar g[alihom m’g[andniex biss nikkultivawh, i]da nsostnuh.

L-g[ajnuna tag[na mexxiet lilhom, u lilna mag[hom. . Il-karità hi l-ixprun biex isiru mi]uri li bihom nistg[u nimxu ’l quddiem. F’din iddirezzjoni a[na nikbru b[ala poplu. Insiru aktar avvanzati, progressivi u tajbin b[ala bnedmin, so/jetà, jekk nibqg[u nimmiraw lejn l-altruwi]mu, is-solidarjetà u l-karità. Min jibni so/jetà fuq l-egoi]mu jsib lilu nnifsu jmexxi so/jetà maqsuma – wa[da li ti;;ieled mag[ha nnifisha, wa[da li tkabbar lin;ustizzji. G[alhekk, g[allinizjattiva tal-Caritas g[andu jkun hemm it-tif[ir. Ilbnedmin, huma ta’ liema klassi, kredu politiku, reli;jon u kulur tal-;ilda huma, jixirqilhom dejjem li jsiru mag[hom l-atti talg[ajnuna. Hekk irridu u hekk se nkomplu nibnu lpolitika nazzjonali tag[na.

7

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

Il-karità hi l-ixprun biex isiru mi]uri li bihom nistg[u nimxu ’l quddiem