2012_05_27

€ 0.75

www.media.link.com.mt

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Evarist Bartolo kien waqqaf il-mixja tal-MCAST

Dewmien fit-tluq ta’ titjira min[abba l-persuna ‘mo[bija’ ta’ Muscat :img[a wara li il-mument kompla ji]vela l-fatti dwar i]]jara sigrieta ta’ Muscat filLibja, nhar l-14 ta’ April li g[adda, u li fiha l-Mexxej Laburista ‘[eba’ persuna maddelegazzjoni tieg[u wara li tni]]let minn fuq ajruplan u ng[aqdet mad-delegazzjoni tal-Partit Laburista, illum nistg[u ni]velaw kif din lazzjoni wasslet ukoll g[al xi paniku u dewmien fuq lajruplan qabel ma telaq.

Passi;;ier li kien fuq dik ittitjira li minnha tni]]let din ilpersuna ‘mo[bija’, u li segwa r-rapport ta’ il-mument, fla[[ar ;img[at g[amel kuntatt mag[na u kkonferma li minn fuq l-ajruplan tni]]let persuna wara li mar xi [add g[aliha. :ara li min[abba li ma kienx hemm pre-avvi] li minn fuq l-ajruplan kienet se titni]]el din il-persuna, il-cabin crew ma setax jaqbel meta ;ie biex jg[odd il-passi;;ieri u kull darba beda jsib li kien hemm persuna anqas.

Dan wassal biex l-ajruplan telaq tard lejn id-destinazzjoni tieg[u.

L-istess persuna li rrakkontat

dak li rat, sostniet li huma raw lil din il-persuna tid[ol f’karozza u tittie[ed “minn fejn jo[or;u l-VIPs” — sa dak il-[in din il-persuna ma kinitx taf li f’din i]-]ona tal-ajruport kien hemm Joseph Muscat u ddelegazzjoni Laburista, g[aliex ftit kienu jafu b’dak il-vja;;.

Dan kollu jkompli jikkonferma r-rapporti ta’ il-mument tal-;img[at li g[addew li minnhom tnisslu numru ta’ mistoqsijiet li sallum g[adhom mhux imwie;ba.

Issa mhux talli dawn ilmistoqsijiet mhux jonqsu imma qed ji]diedu aktar ma jg[addi ]-]mien.

Sa issa, Joseph Muscat g[adu ma we;ibx dawn ilmistoqsijiet: Lil min kien qed ja[bi^ G[aliex qed i]omm lura milli jg[id min hi din il-

persuna^ G[aliex l-ajruplan li kellu jitlaq bih Muscat lejn il-Libja telaq tard^

G[adna ma qtajniex qalbna li fl-a[[ar nie[du twe;iba g[al dawn il-mistoqsijiet.

Karikatura f’pa;na 48

2112

IL-KUNSILL :ENERALI

Diskors importanti mill-Prim Ministru dalg[odu

Il-Kunsill :enerali talPartit Nazzjonalista li feta[ nhar il-:img[a bittema ‘Fidu/ja fik u f’uliedek’ jintemm dalg[odu b’diskors importanti ta’ Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u l-Kap tal-PN. Id-diskors tal-PM mistenni li fost l-o[rajn jitratta l-qag[da politika attwali u t-triq ’il quddiem li l-PN g[andu m[ejjija g[al pajji]na.

Is-sessjoni ta’ dalg[odu se tixxandar live fuq NET Television fi tra]missjoni li tibda fid-9.30 am u tintemm bid-diskors tal-Prim Ministru li jixxandar dirett ukoll fuq Radio 101.

Minkejja li kien sab de/i]joni me[uda dwar it-twaqqif mill;did tal-MCAST, Evarist Bartolo, li kien Ministru talEdukazzjoni fil-gvern ta’ Alfred Sant, kien sta;na kollox g[aliex dan ma kienx fost il-prijoritajiet tieg[u.

Michael Falzon, il-Ministru tal-Edukazzjoni fil-Gvern Nazzjonalista ta’ Eddie Fenech Adami, fid-19 ta’ Settembru 1996 kien [abbar li l-Gvern kien a//etta r-rakkomandazzjoni ta’ steering committee li kien [atar dwar it-twaqqif mill-;did talMCAST li kien i]]arma millGvern Laburista fl-1978.

Waqt li dan il-kumitat kien irrakkomanda li l-MCAST jer;a’ jkun stabbilit, il-Kabinett kien idde/ieda li dan kellu jinfeta[ f’Ottubru 1997 filkumpless edukattiv ta’ Kordin.

Fil-perijodu qasir ta’ Evarist Bartolo b[ala Ministru tal-Edukazzjoni, hu kien waqqaf dan il-pro/ess li, madankollu, re;a’

SUPPLIMENT MCAST Ara li mal-[ar;a tal-lum ting[ata s-Suppliment spe/jali fl-okka]joni tat-tqeg[id tal-ewwel ;ebla tal-campus il-;did tal-MCAST mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi.

nqabad b’entu]ja]mu minn Louis Galea, il-ministru ta’ warajh, biex, effettivament, lMCAST re;a’ nfeta[ f’Settembru 2001 u baqa’ jikseb ri]ultati tajbin [afna sal-lum.

Fi]-]mien tal-ftu[ mill-;did tal-MCAST, l-Oppo]izzjoni Laburista kienet tipprova tirridikola lill-gvern g[aliex sostniet li dan kien qed jg[id li l-MCAST “kien se jifta[ opportunitajiet ;odda”.

Id-dettalji f’pa;na 8

mal-[ar;a tal-lum L-I}VEZJA TIRBA{ IL-EUROVISION SONG CONTEST 2012

Il-[addiem Malti l-anqas intaxxat fl-Unjoni Ewropea

Malta fil-21 post b’41 punt

Rapport dettaljat [afna tal-

Unjoni Ewropea pubblikat nhar it-Tnejn li g[adda juri li l[addiem Malti hu l-aktar [addiem fl-Unjoni Ewropea li jibqag[lu flus fil-but bejn dak li jaqla’ gross u dak li jifdallu wara t-taxxa.

Dan g[aliex ir-rati talincome tax u l-bolla f’Malta huma fost l-anqas fl-Ewropa.

Id-dettalji f’pa;na 3 Kurt Calleja jinterpreta l-kanzunetta ‘This is The Night’ f’Baku, l-Azerbaijan

L-I]vezja huma r-rebbie[a tas-57 edizzjoni tal-Eurovision Song Contest meta fil-finali tal-biera[ f’Baku, l-Azerbaijan, il-kanzunetta tag[hom Euphoria, interpretata minn Loreen, spi//at fl-ewwel post.

Ir-rappre]entant tag[na Kurt Calleja kellu interpretazzjoni e//ellenti bil-kanzunetta This is the Night li kisbet total ta’ 41 punt u spi//at fil-21 post minn total ta’ 42 pajji] li [adu sehem f’din l-edizzjoni.

Ir-Russja u s-Serbja ikklassifikaw rispettivament fit-tieni u fit-tielet post.

Il-41 punt miksuba minn Malta waslu minn dawn il-pajji]i: Azerbaijan (8), Ukrajna (7), Litwanja (7), is-Serbja (6), irRenju Unit (5), il-Belarus (3), San Marino (2), it-Turkija (2) u punt mill-Ma/edonja.

2

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

LANQAS MAL-LABOUR TA’ MUSCAT MA TISTA’ TA{DEM

IL-LISTA TKOMPLI TITWAL Artiklu f’The Sunday Times ji]vela li Michael Vella Haber kien tne[[a minn One TV ming[ajr ma ng[ata ra;uni

}ew;t I[dud ilu, din il-gazzetta kienet irrappurtat li numru ta’ /irkustanzi li se[[ew fl-a[[ar ]minijiet kienu jindikaw li diversi nies issa qed jiskopru li filwaqt li qabel l-2008 kien jing[ad li ma’ Sant ma ta[dimx huma jistg[u jg[idu li

lanqas ma’ Muscat ma tista’ ta[dem.

Din il-gazzetta kienet semmiet erba’ persuni li, b’xi mod jew ie[or, sabu g[asspejje] tag[hom stess, li ma setg[ux ikomplu ja[dmu malLabour ta’ Joseph Muscat. il-mument kien semma lil ADRIAN VASSALLO… li f’ittra lil din il-gazzetta kien [abbar li mhux se jer;a’ jikkontesta l-elezzjoni ;enerali min[abba diver;enzi li kellu mal-Mexxej Laburista; BRIAN HANSFORD…

li [abta u sabta kien imwaqqaf mill-programm tieg[u Realtà fuq One TV; JOE MIFSUD… li fuq it-televi]joni stqarr li hu ma kienx ing[ata opportunità jippre]enta programmi fuq One TV; JOHN BUNDY… li lprogramm tieg[u ta’ filg[odu fuq One TV ukoll twaqqaf [esrem kontra x-xewqa tieg[u u beda jkun pre]entat minn Charlon Gouder.

It-tema dwar kif nies jitwaqqfu [esrem minn fuq One TV iffigurat bi prominenza wkoll fil-kolonna Television & Radio ta’ The Sunday Times tal-{add li g[adda bit-titlu Conspiracy Theory.

F’din il-kolonna jing[ad li fi Frar 2007, meta kien g[adu

Il-Labour jibqa’ jirrea;ixxi g[al rapporti dwaru f’il-mument

Nhar il-{add li g[adda ]velajna kif, b[al reazzjoni g[al diversi rapporti f’din il-gazzetta dwar l-istat ta’ relazzjonijiet bejn Jason Micallef u l-Mexxej Laburista Joseph Muscat, ilcore group tal-leader kien immanuvra b’mod li waqt konferenza politika ta[t ittinda jimmanuvra b’mod li jpo;;i lil Jason f’po]izzjoni wara Muscat biex jinqabad il-[in kollu mill-cameras.

Fil-[ar;a ta’ din ilgazzetta tat-13 ta’ Mejju konna rrappurtajna li dawk li jippjanaw is-seating talkonferenzi ta[t it-tinda kienu dde/idew li g[allkonferenza ta’ {a]-}abbar ma jpo;;ux lid-Deputy Leader Toni Abela fil-qrib ta’ Muscat biex ma jinqabadx mill-cameras.

Kien rappurtat ukoll li Abela kien iffastidja ru[u b’dik il-mossa kif ukoll bidde/i]joni li, kuntrarjament g[ad-Deputy Leader l-ie[or An;lu Farrugia, hu ma jit[alliex jitkellem fl-attività

ewlenija tas-sena, dik talEwwel ta’ Mejju, fil-Belt.

B[ala reazzjoni g[al dak ir-rapport, dawk tal-core group ta’ Muscat re;g[u irrea;ixxew billi nhar il{add li g[adda po;;ew lil Toni Abela b[ala wie[ed mill-kelliema waqt ilkonferenza ta[t it-tinda f’San :iljan.

I]da rapporti li waslu lil din il-gazzetta mill-qalba tal-PL kienu jg[idu li, g[al darb’o[ra, il-core group ta’ Muscat kien di]appuntat bil-kwalità tad-diskors li huma sej[ulu ‘negattiv’, f’San :wann.

Qalu li dan kien ikompli ma’ prestazzjonijiet li wkoll kienu ssej[u ‘negattivi’ li Abela kellu f’diversi programmi televi]ivi fla[[ar ]minijiet.

Dawk tal-core group sostnew li Toni Abela, b’dak li jg[id u kif jg[idu, qed ikun aktar ta’ dannu milli ta’ ;id g[all-imma;ni li Muscat irid jag[ti lillpartit tieg[u.

jippre]enta l-programm tieg[u Realtà fuq Smash TV, Brian Hansford kien qal li hu kellu jag[mel g[a]la bejn il-verità u l-politika g[aliex programm ta’ diskussjoni qatt m’g[andu jkun wie[ed parti;;jan.

L-artiklu jg[id li Hansford kien qed jag[mel dan ir-rwol tant tajjeb li One TV kien [adu mieg[u. Jg[id ukoll li minkejja l-[in li fih kien jixxandar, ilprogramm Realtà kien ;ibed udjenza tajba fuq One. I]da, i]id l-artiklu, f’daqqa wa[da ;ara ‘xi [a;a’ u Realtà twaqqaf [esrem minn fuq One TV. L-artiklu j]id: “The only explanation I managed to winkle from the Labour Party was that it was an ‘internal decision’ — which means a lot, and nothing”.

anyone deserves, when dismissed, is an explanation.

One which, no doubt, not even former managing director Michael Vella Haber has been given — and let no one forget this.”

Michael Vella Haber

Intqal li x’aktarx li Hansford baqa’ skantat b[alma ;ralu John Bundy, li ma kienx jaf kellux jibki jew jid[aq meta twaqqaflu l-programm ta’ filg[odu, u meta Joe Mifsud ukoll kien kostrett jieqaf fuq dak l-istess stazzjon.

I]da l-kolonna tas-Sunday Times kellha dan x’i]]id: “No one has a divine right to present a programme at a time he selects (well, some do, but let’s not go there); but the least

Dan ifisser li, skont din ilkitba, l-istazzjon laburista waqqaf lill-managing director tieg[u, Michael Vella Haber, ming[ajr ma tah ra;uni valida.

Ta’ min ifakkar li Michael Vella Haber [adem g[al snin twal fl-istazzjon laburista u kien strumentali biex twettqu bidliet importanti kemm f’dik li hi amministrazzjoni kif ukoll fuq livell ta’ produzzjoni.

Kollox juri li l-lista ta’ dawk li qed jiskopru li lanqas mal-

Labour ta’ Muscat ma tista’ ta[dem, qed titwal. U milli qed nisimg[u se tkompli…

IL-PARTNERSHIP FOR PEACE

KMB jimplika li l-Labour ‘ittradixxa’ lill-poplu Malti Karmenu Mifsud Bonnici, leks Prim Ministru u eks Mexxej tal-Partit Laburista din il-;img[a indika li lOppo]izzjoni Laburista qed ‘tittradixxi’ lill-poplu Malti bil-po]izzjoni li qed tie[u firrigward tal-Partnership for Peace (PfP).

Waqt li kien qed jitkellem fil-programm ta’ kull ;img[a tas-CNI fuq Smash TV, Karmenu Mifsud Bonnici, delegat g[al g[omru tal-Partit Laburista, qal li kull min japprova li Malta tibqa’ imsie[ba fil-PfP ikun qed jittradixxi l-interessi tal-poplu Malti u jka]bar il-Kostituzzjoni li tiddikjara li Malta hi newtrali.

Bi kliem iebes, KMB attakka lill-Gvern Nazzjonlista li re;a’ da[[al lil Malta fil-PfP u lil kull min jaqbel ma’ din il-po]izzjoni.

Hu mag[ruf li l-Partit Laburista — li fil-passat kien

l-ewwel g[amel ‘gwerra’ kontra d-d[ul ta’ Malta filPfP, u mbag[ad, fil-gvern, kien [are; lil Malta minn dan l-arran;ament — fl-a[[ar xhur kien idde/ieda li jag[mel u-turn u li mg[adux aktar kontra s-s[ubija ta’ Malta fil-PfP. Din tat-‘tradiment’ hi komuni [afna fil-Partit Laburista Duminku Mintoff kien akku]a lil Boffa li kien ‘ittradixxa’ l-interessi tal[addiema, u Alfred Sant kien akku]a lil Duminku Mintoff li kien ‘ittradixxa’ lil-Labour meta

fl-1998 kien ivvota kontrieh u waqqa’ l-gvern.

Fl-istess xandira tas-CNI, Karmenu Mifsud Bonnici attakka lill-Gvern Malti g[allpo]izzjoni li [a fil-kri]i talLibja — u b[alma kien irrakkomanda, qablu, Joseph Muscat — qal li Malta kien imissha [adet po]izzjoni ta’ medjatur bejn ir-re;im ta’ Gaddafi u r-ribelli li qamu kontrieh.

Il-po]izzjoni ta’ Malta filkri]i tal-Libja kienet apprezzata u mfa[[ra minn numru kbir ta’ pajji]i, mhux biss Ewropej, i]da minn madwar id-dinja kollha.

FOCUS 101 Illum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

Imexxi> Ryan Callus Mistednin> Alex Perici Calascione, Edwin Vassallo

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Il-[addiem Malti l-aktar li jibqag[lu flus fil-but minn dak li jaqla’ gross

Ir-rapport tal-Unjoni Ewropea Taxation Trends in the European Union, li jo[ro; kull sena u li kien pubblikat fil-21 ta’ Mejju, juri li Malta hi fost l-anqas pajji]i intaxxati flUnjoni.

Dwar it-taxxa fuq il[addiema, il-pubblikazzjoni dwar ix-xejriet tat-taxxi tikkummenta spe/ifikament li “it-taxxa fuq il-[addiem f’Malta, fil-livell ta’ 21.7%, hi 11.7 punt per/entwali anqas mill-medja tal-UE (33.4%) u l-anqas fl-Ewropa bil-qabda” (tax on labour in Malta is, at 21.7%, 11.7 percentage points below the EU average (33.4%), the lowest in the EU by a wide margin).

Ir-rapport tal-Unjoni Ewropea, li fih 270 pa;na, jg[id ukoll li Malta la g[andha taxxa ta’ kull sena fuq il-propjetà, la g[andha taxxi lokali u lanqas ma tintaxxa darbtejn il-qlig[ talkumpaniji kif jag[mlu [afna pajji]i o[rajn. Ir-rapport juri wkoll li Malta g[andha t-tielet l-anqas rata ta’ VAT fost is-27 pajji] tal-UE. Ir-rapport dwar ix-xejriet tat-taxxi fil-pajji]i kollha talUE jg[id li f’Malta l-pi] tattaxxi me[udin kollha f’daqqa hu relattivament [afif, hu anqas mill-medja Ewropea u ferm anqas minn dak ta’ numru ta’ pajji]i Ewropej, fosthom pajji]i tal-Mediterran.

Il-kummenti tar-rapport talUE jid[lu fid-dettall tat-taxxi kollha. Jenfasizzaw li f’Malta m’hawn l-ebda taxxa ta’ kull sena fuq il-propjetà b[alma hemm f’[afna pajji]i. Lanqas m’hawn xi taxxa lokali li tmur biex tiffinanzja l-kunsilli lokali, kif hemm tista’ tg[id fil-pajji]i Ewropej kollha.

F’Malta m’hawn l-ebda taxxa fuq il-;id ta’ dak li jkun, jg[id ir-rapport, u Malta ma tintaxxax darbtejn il-qlig[ talkumpaniji. F’pajji]i o[rajn ilqlig[ tal-kumpaniji l-ewwel ikun intaxxat b’taxxa spe/ifika fuq il-kumpaniji u mbag[ad jer;a’ jkun intaxxat bl-income tax meta jitqassam f’dividends, i]da f’Malta lqlig[ tal-kumpaniji hu intaxxat darba biss.

Ir-rapport jispjega wkoll lin/entivi lill-kumpaniji ]g[ar biex jinvestu u jiffrankaw sa 40% fit-taxxa (60% f’G[awdex).

Tax on labour in Malta is, at 21.7%, 11.7 percentage points below the EU average (33.4%), the lowest in the EU by a wide margin – Taxation Trends in the European Union 2012, Eurostat

Ir-rapport jikkummenta wkoll li fl-a[[ar erba’ snin [afna pajji]i ]iedu sew ir-rati tal-VAT – sitt pajji]i ]iedu lVAT fl-2009 u tmienja o[ra fl-2010. I]da f’Malta r-rata tal-VAT baqg[et l-istess u din issa hi t-tielet l-anqas rata ta’ VAT fl-Unjoni Ewropea.

Dan barra li m’hawn ebda VAT f’Malta fuq prodotti essenzjali b[all-ikel u lmedi/ini meta f’pajji]i o[rajn dawn huma intaxxati.

Barra li jg[id li l-[addiem Malti hu l-aktar [addiem Ewropew li jibqag[lu flus filbut bejn dak li jaqla’ gross u dak li jifdallu wara t-taxxa u lg[al pa;na 5

3

G[aliex Malta hi fost l-anqas pajji]i intaxxati fl-UE ■ F’Malta m’hawn l-ebda taxxa ta’ kull sena fuq il-propjetà ■ Il-bolla li j[allas [addiem Malti hi t-tieni l-anqas fl-UE ■ Ir-rata tal-income tax fuq il-[addiem hi fost l-aktar baxxi fl-UE ■ Malta ma tintaxxax id-dividends tal-kumpaniji darbtejn ■ Malta m’g[andhiex taxxi lokali li jmorru g[all-kunsilli ■ Ir-rata tal-VAT f’Malta hi t-tielet l-anqas fl-Ewropa ■ M’hawn l-ebda VAT fuq prodotti essenzjali b[all-ikel

AÓBARIJIET LOKALI

Appo;; s[i[ g[all-[idma kontra d-dijabete f’Malta Il-marda tad-dijabete g[andha tkun ikkontrollata permezz ta’ evidenza xjentifika u kontemporanja biex b’hekk il-pazjenti Maltin ikollhom l-a[jar servizz tassa[[a f’dan il-qasam.

Dan qalu Joe Cassar, ilMinistru g[as-Sa[[a, waqt konferenza organizzata lbiera[ mill-kumpanija talfarma/ewtika, Novartis.

Il-Ministru spjega kif permezz ta’ konferenzi b[al dawn, il-professjonisti jkunu jistg[u ja;;ornaw ru[hom bliktar ]viluppi ri/enti.

F’Malta kwa]i 10% talpopolazzjoni g[andha livelli g[olja ta’ zokkor fid-demm, kif jixhed l-ist[arri; tal-UE, li kien ippubblikat ftit tal;img[at ilu. Fih jissemma wkoll kif pajji]na jinsab fittmien post meta mqabbel ma’ pajji]i o[rajn Ewropej f’dak li g[andu x’jaqsam mallivelli taz-zokkor fid-demm.

Hu g[alhekk importanti li l-g[arfien dwar dan il-qasam ikun a//essibbli g[al kull professjonist.

Pre]enti kien hemm ukoll l-ewroparlamentari nazzjonalista Simon Busuttil, li ilu g[al dawn l-a[[ar snin ja[dem biex il-kundizzjoni tad-dijabete tkun rikonoxxuta fil-Parlament Ewropew.

Fid-diskors tieg[u, Simon Busuttil spjega kif qed

ja[dem flimkien ma’ ewroparlamentari mir-Renju Unit, mid-Danimarka u millPortugall biex dan l-iskop ikun jista’ jintla[aq.

Hu spjega kif proprju xahrejn ilu, il-Parlament Ewropew g[a]el li jindirizza din il-kundizzjoni permezz ta’ ri]oluzzjoni formali li tis[aq diversi punti.

■ Intant, iktar tard ilbiera[, il-Ministru Cassar indirizza wkoll konferenza organizzata millFederazzjoni tal-Awtoritajiet u r-Regolaturi tad-Dentisti, il-FEDCAR. Din il-federazzjoni ta[dem biex ikun hemm mi]uri komuni g[ad-dentisti kollha f’livell internazzjonali.

Fi kliem il-Ministru Cassar, dan hu pass importanti biex il-livell tas-servizz li ddentisti joffru lill-pazjenti tag[hom ikompli jitjieb u joffri l-og[la livell ta’ sigurtà g[all-pazjenti Ewropej.

Hu rringrazzja wkoll lil David Muscat, il-President ta’ din l-g[aqda internazzjonali, u lil Herbert Messina-Ferrante, li serva wkoll f’din il-po]izzjoni importanti.

Il-Ministru stqarr li dan jixhed ir-rwol importanti li lMaltin g[andhom fit-titjib tas-servizzi tas-sa[[a, anki fil-qafas globali.

Riformi sostanzjali fl-income tax minn pa;na 3

bolla, ir-rapport jispjega wkoll kif il-Gvern Malti g[amel riformi sostanzjali fl-income tax mill-2007 biex aktar nisa jer;g[u jibdew ja[dmu.

Ir-rapport jispjega wkoll ir-riforma li saret fl-a[[ar Ba;it biex da[let kategorija ;dida tal-;enituri li qed i[allsu anqas income tax.

Ir-rapport juri kif it-taxxa u l-bolla tal-[addiem u tal-

employer f’Malta hi l-anqas fl-Ewropa waqt li f’numru ta’ pajji]i Ewropej titla’ g[al aktar minn 40 fil-mija, bl-Italja fil-qu//ata b’taxxa ta’ 42.6% fuq il-pagi tal[addiema, segwita millBel;ju b’taxxa ta’ 42.5%, Franza b’41.0% u l-Awstrija b’40.5%.

Dawn ir-rati tat-taxxi jieklu parti kbira mill-paga gross li l-[addiema jaqilg[u f’dawk il-pajji]i.

5

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

L-Isqfijiet Maltin g[ada g[and il-Papa L-Ar/isqof Pawl Cremona OP u l-Isqof Mario Grech, g[ada t-Tnejn se jkunu l-Vatikan g[a]]jara ad Limina dwar id-djo/esijiet ta’ Malta u G[awdex.

Din i]-]jara, hekk imsej[a ad Limina, issir regolarment biex l-isqfijiet jag[tu rendikont dwar id-djo/esi li huma responsabbli g[aliha. Normalment, din i]-]jara ssir kull [ames snin u tinkludi numru ta’ laqg[at mad-dekasteri tal-Kurja Rumana.

Dawn jinkludu s-Segreterija tal-Istat, il-

Kongregazzjonijet, it-Tribunali, il-Kunsilli u lUffi//ji Pontifi/ji.

Il-laqg[at jinkludu udjenza mal-Papa Benedittu XVI, li se ssir g[ada filg[odu. G[al din l-udjenza, minbarra l-Ar/isqof Cremona u l-Isqof Grech, se jkun hemm pre]enti wkoll lAr/isqof Emeritu, :u]eppi Mercieca.

I]-]jara ad Limina tal-Isqfijiet Maltin hi mifruxa fuq [amest ijiem. Huma jaslu lura Malta nhar il-:img[a, l-1 ta’ :unju.

Il-bouncers liberati mill-akku]i kollha

L-erbat ir;iel li [ames snin ilu kienu ja[dmu b[ala bouncers flistabbiliment Fuego ta’ Paceville li nhar it-Tnejn bdew g[addejjin ;uri akku]ati blattentat ta’ qtil ta’ Sudani], kienu kollha liberati.

Wara kwa]i [ames sig[at ta’ deliberazzjoni l-;urati qraw ilverdett tal-akku]ati wie[ed, wie[ed, fejn fil-ma;;oranza talKapi ta’ akku]a kienu liberati b’mar;ni ta’ 8-1.

L-akku]ati kienu qeg[din jilag[bu ma’ massimu ta’ 30 sena [abs kieku nstabu [atja ta’ attentat ta’ qtil. Il-ka] imur lura g[as-Sibt, 24 ta’ :unju, 2007, g[all-[abta tas-1.30 a.m., meta Felix, Lucky u Catherine Graham u ]ew; persuni o[rajn kienu f’Paceville u ppruvaw jid[lu fil-Fuego.

L-ir;iel kienu qeg[din ji;u akku]ati primarjament blattentat ta’ qtil tas-Sudani] Felix Idisi Oduh li spi//a b’g[onqu m[anxar wara li qala’ daqqa ta’ flixkun imkisser.

Huma kienu mixlijin ukoll li wettqu attakk li kien ispirat mirrazzi]mu u li kka;unaw feriti [fief fuq in-Ni;erjan Lucky Omamuyouwi Oloni.

L-erba’ akku]ati li kienu liberati huma Anthony Azzopardi ta’ 32 sena minn Bu;ibba, Roderick Attard ta’ 27 sena millKalkara, David Bonello ta’ 53 sena mill-G[arg[ur u Charlton Abela ta’ 30 sena minn Bormla.

G[all-Maltin dehru l-avukati Joseph Giglio, Giannella Caruana Curran u Stephen Tonna Lowell filwaqt li l-Prosekuzzjoni f’isem l-Avukat :enerali tmexxiet mill-Avukati Aaron Bugeja u Philip Galea Farrugia.

Carm Mifsud Bonnici jappella lill-kunsilli biex jikkoperaw mal-Pulizija Carm Mifsud Bonnici, ilMinistru responsabbli millkunsilli lokali, fi tmiem laqg[a g[as-Sindki u l-Vi/i Sindki, organizzata millAsso/jazzjoni Kunsilli Lokali, ilbiera[ appella lillkunsilli lokali biex jikkollaboraw mill-qrib malPulizija.

Matul din il-laqg[a saru diskussjonijiet dwar ilpolitika nazzjonali dwar lambjent, fost temi o[rajn.

Saret ukoll pre]entazzjoni dwar pro;etti fil-qasam ta]]g[a]ag[ mill-A;enzija }g[a]ag[, u kienu trattati wkoll il-Patt tas-Sindki u lFondazzjoni Valletta 2018.

Fid-diskors tieg[u, ilMinistru Carm Mifsud Bonnici sostna li b[ala /ittadini g[andna nifhmu lvalur tal-kunsilli lokali, li dejjem huma lesti jservu lirresidenti tal-lokalità tag[hom.

Hu g[amel enfasi fuq tliet punti: li l-kunsilli lokali g[andhom jikkollaboraw aktar mal-Pulizija biex b’hekk tkun assigurata ssigurtà fil-lokalitajiet; li lkunsilli g[andhom jag[tu rrispons tag[hom g[arrapport li sar dwar ilpiroteknika; u appella biex ja[dmu favur il-;ustizzja riparatri/i billi l-kunsilli jg[inu lil dawk i]-]g[a]ag[ li jinsabu fil-Fa/ilità Korrettiva ta’ Kordin, [alli meta jo[or;u jintegraw ru[hom fis-so/jetà billi jwettqu xog[ol fil-komunità g[addispo]izzjoni tal-kunsilli.

Il-Ministru rringrazzja lisSindki u lill-Vi/i Sindki li minkejja li dejjem i[abbtu wi//hom mad-diffikultajiet u ma’ sfidi ;odda, qed jirnexxilhom iwettqu [idma siewja. Hu fakkarhom li hu dejjem lest joffri l-kooperazzjoni tieg[u.

4

tag˙rif Il-Mosta. Il-45 edizzjoni tassensiela popolari Niltaqg[u malAwtur, organizzata mill-G[aqda Filantropika Talent Mosti, se tlaqqag[na ma’ Emily BarbaroSant, wara l-pubblikazzjoni tag[ha Siltiet mill-Img[oddi ta’ {ajti, bissehem tal-President Emeritus Eddie Fenech Adami, Richard Muscat, Joe Quattromani. L-interventi mu]ikali se jkunu f’idejn Anna Marie Agius. L-attività se ssir nhar il-:img[a li ;ej, l-1 ta’ :unju, fis7.30 p.m. fir-Razzett tal-Marki] Mallia Tabone, Triq Wied ilG[asel.

• Talent Mosta qed tippre]enta wkoll wirja ta’ pittura minn Chauchun Hung & Ute Ruttrecht fir-Razzett tal-Marki] Mallia Tabone. Il-wirja tkun miftu[a sa nhar is-Sibt li ;ej, 2 ta’ :unju, mitTnejn sas-Sibt mis-6 p.m. sad-9 p.m. D[ul bla [las u parking mhux problema. Aktar tag[rif dwar i]]ew; attivitajiet fuq www.talentmosti.org.

Poe]ijaPlus. G[ada t-Tnejn fit7.30 p.m. fil-bit[a tat-Teatru Manoel se ssir edizzjoni o[ra blisem 10 Minute Plays bil-Malti u bl-Ingli]. Dan hu festival ]g[ir ta’ Performance Reading ta’ kitba ta’ 10 studenti li attendew kors imniedi minn Zararti Foundation ‘Irrid Nikteb g[all-Palk Malti’, immexxi minn Narcy Calamatta. Kul[add mistieden biex jattendi u jikkummenta. D[ul bla [las.

Valletta. Il-Banda ?ittadina King’s Own se tag[ti sehemha filkun/ert annwali li jorganizza lKunsill Lokali tal-Belt Valletta biex

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Inawgurata l-fabbrika l-;dida tal-Maypole

ifakkar il-festa nazzjonali tas-7 ta’ :unju. Il-kun/ert se jsir il-{amis, 7 ta’ :unju, fis-7.30 p.m. Qabel ilkun/ert ikun hemm mar/ tul Triq irRepubblika.

Tas-Sliema. Blue Buffet Party fil-Ka]in tal-Banda Sliema, nhar il:img[a, l-1 ta’ :unju (xahar qabel il-festa tal-Madonna tas-Sacro Cuor) fit-8.30 p.m. Mu]ika ta’ Freddie Mercury. G[a]la vasta ta’ ikel buffet. Dress code: Blue. {al Tarxien. Il-Kunsill Lokali jav]a li se jsir kors ta’ Parenting Skills fi/-?entru Komunitarju fi Triq Santa Tere]a. Dan il-kors qed ikun organizzat b’kollaborazzjoni mas-Sedqa. Bookings miftu[a sat30 ta’ Mejju u l-[las se jkun sussidjat mill-Kunsill. G[al aktar informazzjoni /emplu lil Claudine 79988284 jew l-uffi//ju tal-Kunsill 21666688.

Il-Mosta. Nhar il-:img[a, l-1 ta’ :unju, fis-sala prin/ipali talKa]in tal-Banda Nicolò Isouard fit8 p.m. se jittella’ kun/ert vokali flokka]joni ta’ g[eluq il-[ames sena mit-twaqqif tal-Kor Nicolò Isouard.

Il-kun/ert se jsir ta[t id-direzzjoni tad-direttri/i tal-Kor Annalise Mifsud Bonnici. Kul[add mistieden u d-d[ul bla [las.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit millPjazza tal-knisja parrokkjali tasSi;;iewi, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m.

Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta tal-identità.

it-temp illum It-temp> Il-bi//a l-kbira xemxi. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif mill-Punent g[all-Majjistral. Il-Ba[ar> {afif. L-Imbatt> Ftit li xejn. L-Og[la Temperatura> 25˚C. Ix-Xita> f’dawn la[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0mm. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 644.4mm. Ix-xemx> titla’ fis-5.49 u tin]el fit-20.09.

In-numri tal-lottu li telg˙u l-biera˙ 16 — 10 — 27 — 29 — 9

spiΩeriji li jift˙u llum

IL-FURJANA: Vilhena Pharmacy, 37 Triq Sant’Anna; IL-{AMRUN: The Cross, 859 Triq il-Kbira San :u]epp; {AL QORMI: Tal-{las Pharmacy, Triq il-{elsien; BIRKIRKARA: St. Anne Pharmacy, 24 Misra[ Sant’Elena; L-IMSIDA: Mayer Pharmacy, 33 ix-Xatt ta’ Ta’ Xbiex; ST. ANDREWS: Krypton Chemists, Triq l-Ibra;, Tal-Ibra;; TAS-SLIEMA: Chemimart Ltd. Pharmacy 4, 5, 6 Il-Pjazzetta, Triq itTorri; {’ATTARD: St. Mary Pharmacy, 2 Triq Antonio Schemrbi; IL-MOSTA: Tat-Tar;a Pharmacy, Plot Nru. 2, Triq il-Kostituzzjoni; BU:IBBA: St. Simon Pharmacy, 8.

Dawret il-G]ejjer; PAOLA: Brown’s Pharmacy, 45 Paola Hill; BORMLA: White Cross Pharmacy, Shop A Block 1, Fuq San Pawl; {A}-}ABBAR: St. James Pharmacy, Misra[ is-Sliem; BIR}EBBU:A: Blossoms Pharmacy, N.B. Triq Gurgier; I}-}URRIEQ: Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon; {A}-}EBBU:: Spi]erija {al Mula, Triq Dun Salv Ciappara; {AD-DINGLI: Spi]erija Carmen, 1 Triq Misra[ Suffara; IL-FONTANA: Fontana Pharmacy, Triq il-G[ajn; INNADUR: Vella Pharmacy, 15 Triq 13 ta’ Di/embru.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

F’{al Qormi kienet inawgurata l-fabbrika l;dida tal-kumpanija Maytpole, mifruxa fuq 3,000 metru kwadru u mg[ammra bl-aktar fa/ilitajiet moderni.

Dan hu investiment millfamilja Debono biex ilkumpanija Maypole tkompli tkabbar l-operat tag[ha, issa[[a[ il-prodotti li g[andha u to[loq opportunitajiet ;odda taxxog[ol.

L-inawgurazzjoni saret il:img[a filg[axija mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi, fiz-zona Tal-{andaq.

Dan l-investiment qawwi jfisser li issa l-kumpanija Maypole g[amlet qab]a o[ra ’l quddiem – mill-forn li kellha f’{al Qormi g[al dan l-impjant state-of-the-art, li minnu qed isiru mal-400 prodott differenti, inklu]a lhob]a tradizzjonali Maltija.

Waqt din l-inawgurazzjoni, il-Prim Ministru fakkar kif il-Gvern jibqa’ kommess li jg[in lillinvestitur Malti. U dan qed isir b’diversi skemi, pro;etti u inizjattivi – il-Business First, il-MicroInvest u l-

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi jitkellem fil-ftu[ tal-fabbrika tal-Maypole fil-pre]enza tal-Ar/isqof Cremona, Nenu Debono u Helga Ellul

MicroCredit, fost o[rajn.

Il-Gvern, qal Lawrence Gonzi, naqqas it-taxxi biex ]died id-d[ul g[allimpjegati, in[olqu 20,000 post tax-xog[ol, filwaqt li hemm pjan /ar biex titjieb il-kwalità tal-[ajja tal[addiema b’pagi tajbin u b’aktar flus fl-idejn.

Intant, waqt il-ftu[ talfabbrika l-;dida talMaypole, tkellmu /Chairperson, Helga Ellul, u d-Direttur Mani;erjali, Nenu Debono.

It-tnejn fissru kif il-

kumpanija qed tkompli ]]id il-firxa tal-prodotti li toffri, filwaqt li qed jin;iebu anki esperti minn barra biex jg[inu lill-[addiema Maltin ikomplu jkabbru l-g[arfien tag[hom.

Il-fabbrika tbierket minn Mons Ar/isqof Pawl Cremona, fil-pre]enza ta’ diversi mistednin, Membri Parlamentari, u wkoll xi membri mill-Kunsill Lokali ta’ {al Qormi.

Ara wkoll l-artiklu ta’ Robert Cremona f’pa;na 11

Garanzija dwar l-istipendju lill-istudenti tal-ITS L-istudenti li jattendu l-Istitut g[all-Istudji Turisti/i (ITS) jistg[u jserr[u rashom li se jibqg[u jie[du l-istipendju kif jie[du listudenti tal-Università, il-Junior College, lMCAST u dawk li qed jistudjaw f’istituzzjonijiet post-sekondarji o[rajn.

Issa, id-dritt g[al din l-g[otja ta’ manteniment ing[atalhom b’li;i.

Dan intqal mill-Ministeru tal-Edukazzjoni fi twe;iba g[al rapport f’l-orizzont tal-biera[.

Inutli li xi [add, kif g[amel l-orizzont ilbiera[, jipprova jda[[al dubju dwar listipendju f’mo[[ l-istudenti tal-ITS u l;enituri tag[hom.

L-istudenti li jattendu l-Università u istituzzjonijiet edukattivi ilhom mis-sena 2000 igawdu minn g[otja ta’ manteniment, u l-flus li jing[ataw huma kollha g[otja u mhux b[al fi

]mien Gvern Laburista meta l-istudenti kellhom jissellfu mill-banek nofs l-istipendju.

Din is-sena akkademika ]diedu studenti ;odda fl-ITS b’aktar minn 30%, u komplew ji]diedu l-korsijiet u ttejbet il-kwalità fledukazzjoni li ting[ata lill-istudenti.

L-istudenti tal-ITS u l-istudenti kollha li huma intitolati g[all-istipendju g[andhom il-garanzija tal-gvern li dan mhux se jitnaqqas u wisq anqas jitne[[a. Din il-garanzija tikkuntrasta bil-kbir ma’ dak li g[amel Gvern Laburista bl-istipendji meta bag[at lill-istudenti jiddejnu; u sal-lum g[ad hemm min fil-Partit Laburista li g[adu jg[id li l-istipendji mhumiex sostenibbli.

Il-Gvern qal li mhux talli mhux se jne[[i jew inaqqas l-istipendji, imma kompla jifrex u jwessa’ l-kriterji li bihom student isir eli;ibbli g[all-istipendju.

Opportunitajiet ta’ karrieri esebiti f’open weekend Dolores Cristina, il-Ministru tal-Edukazzjoni u x-Xog[ol, ]aret l-open weekend li qed ikun organizzat mill-istudenti tal-Istitut tal-Agrikummen/ flMCAST. Hi daret mal-fa/ilitajiet talIstitut u rat il-[idma u limpenn tal-istudenti.

Il-Ministru Cristina tenniet l-impenn tal-Gvern li jkompli jinvesti biex iktar ]g[a]ag[ jid[lu f’dan is-settur partikulari.

Tkellimna ma’ xi studenti li spjegawlna r-rabta bejn ittema tal-open weekend – Farm-to-Fork Cycle – u lkorsijiet li jsegwu huma.

Dan hu l-pro/ess kif listandards tal-Unjoni Ewropea ikunu applikati fit-tkabbir u ttrawwim ta’ diversi [xejjex, frott u annimali, biex fl-a[[ar nett, l-ikel li a[na nieklu jkun ta’ kwalità g[olja.

Il-Ministru Cristina waqt i]-]jara fl-Istitut tal-Agrikummer/

Kors partikulari jinkludi ttrawwim ta’ spe/i ta’ ti;ie;a, mag[rufa b[ala Black Maltese, li hi endemika g[al Malta u li sa ftit ]mien ilu kienet fir-riskju li tkun estinta.

Xi studenti li qed isegwu dan il-kors tkellmu mag[na u spjegawlna kif qed jirnexxilhom ikattru din lispe/i u jistudjaw ilpossibbiltajiet biex anki

jintrodu/u l-bajd tag[hom fissuq lokali.

L-attivitajiet matul l-open weekend jinkludu xi mixjiet gwidati mal-fa/ilitajiet talistitut, fejn wie[ed jista’ jara l-g[elieqi bil-frott u l-[xejjex, il-binjiet fejn jin]ammu lannimali, wirjiet ta’ [ut u pre]entazzjonijiet marbutin mas-sa[[a, il-kura u t-trobbija tal-annimali.

6

ATTWALITÁ

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

POLITIKA

7

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Min g[amilhielek darba... jag[milhielek it-tieni darba Ma rridux nispekulaw.

Irridu biss infakkru FTIT minn dak li wettqu filpassat politiku tag[hom numru ta’ politi/i ewlenin fil-Labour li f’ka] li jitla’ fil-gvern /ertament ikunu ministri ta’ Muscat b[ala Prim Ministru.

G[al-lum g[a]ilna erba’ politi/i tal-Labour li daqstant hu /ert li se jitilg[u fl-elezzjoni li jmiss, ti;i meta ti;i.

Dawn l-erbg[a huma GEORGE VELLA, KARMENU VELLA, EVARIST BARTOLO u EDWARD SCICLUNA, nies li nafuhom g[al dak li g[amlu u g[al dak li qalu.

Bl-e//ezzjoni ta’ Scicluna li fil-karriera politika tieg[u parla biss u ma wettaq xejn, dawn il-politi/i, jekk isiru Ministri, jirrepetu dak li di;à g[amlu. Fil-ka] ta’ Scicluna dan i;ib fis-se[[ dak li ilu jtambar g[al snin twal.

Is-sens ta’ dan le]er/izzju f’dawn il-pa;ni hu propju biex ifakkar FTIT minn dak li rajna jsir minn dawn in-nies u, allura, x’nistg[u nistennew minnhom.

Qabel l-Elezzjoni tal-2008, George Vella kien qal li riedu j]ommu g[ajnejhom fuq i/-?ivil biex jaraw min irid jitwarrab minn hemm u min se je[odlu postu

Il-garanzija ta’ Bartolo dwar l-istipendji jumejn biss qabel l-Elezzjoni tal-1996. G[amluha darba … u jer;g[u jag[mluha darb’o[ra

Da[aq vilment bl-istudenti dwar is-sistema tal-istipendji Minbarra li po;;a lil Malta fil-fri]a…

GEORGE VELLA. Ilu fl-arena politika sa mill-1976 — 36 sena li minnhom g[amel biss sena u g[axar xhur b[ala Ministru. I]da f’dak il-perijodu b[ala Ministru g[amel bi]]ejjed biex jibqa’ fil-memorja ta’ [afna nies.

B[ala Ministru tal-Affarijiet Barranin, George Vella [are; lil Malta mill-Partnership for Peace; iffri]a l-applikazzjoni ta’ Malta g[al s[ubija fl-Unjoni Ewropea, u g[alaq l-

Ambaxxata Maltija fi Spanja.

Wara li spi//a minn Ministru, u filpo]izzjoni ta’ Deputy Leader tal-Labour, flimkien ma’ Alfred Sant u Joseph Muscat, kien jifforma t-trepied li [admu u stinkaw biex Malta ma tisse[ibx fl-Unjoni Ewropea i]da, minflok, tag[]el il-partnership.

I]da barra dawn il-kapolavuri tieg[u filqasam tal-affarijiet barranin, George Vella

jista’ jitqies ukoll mal-militanti tal-Partit Laburista tant li qabel l-a[[ar Elezzjoni :enerali tal-2008 kien ikkwotat jg[id li riedu j]ommu g[ajnejhom miftu[in fuq min qed imexxi fi/-?ivil… [alli jkunu jafu meta ter;a’ ddur ir-rota, min irid iwarrab minn hemm u min irid je[odlu postu “[alli jibda jmexxi mill-g[ada li nid[lu fil-gvern”.

T[ossok safe ma’ nies b[al dawn?

F’din il-kariga, Evarist Bartolo wettaq dak li [add ma kien qed jistenna minnu. Difatti propju fla[[ar jum tal-kampanja elettorali tal-1996, Evarist Bartolo [are; stqarrija li fiha stqarr /ar u tond u ming[ajr l-ebda tidwir li Gvern Laburista ;did se jkompli jag[ti stipendju lill-istudenti talUniversità fuq l-istess linji “kif qed jing[ata b[alissa”.

Qal ukoll li l-propagandisti tal-PN mhux se jiddejqu jigdbu meta jg[idu li Gvern Laburista ;did ine[[i jew jibdel l-istipendju.

I]da x’sab il-poplu meta qag[ad fuq dak li kien qallu Bartolo? Sab li Bartolo g[amel pre/i] dak li qal li ma kienx se jag[mel. Bag[bas mas-sistema talistipendji u flok ma [alla kollox kif sab, kien bag[at lill-istudenti jiddejnu mal-banek.

Allura kif jista’ Evarist Bartolo u Muscat jitwemmnu meta jag[tu xi garanzija o[ra f’dan issens? Meta taw din il-garanzija fl-1996, ;ew jaqg[u u jqumu minnha u mill-istudenti.

Bartolo u Muscat fil-gvern jer;g[u jag[mlu l-istess din id-darba wkoll.

Ilu s-snin jag[fas biex jitra]]nu l-istipendji u s-sa[[a b’xejn

Skont is-sistema korrotta ta’ kif jing[ataw it-TV tal-kulur ridt li jkollok xi ‘parrinu’ laburista li jirrakkomandak.

Dawn huma ftit mir-rakkomandati ta’ Karmenu Vella

Kien fil-qalba fl-ag[ar ]minijiet KARMENU VELLA. Dan ukoll ilu 36 sena fil-politika. Kien Ministru ta[t l-a[[ar tliet mexxejja laburisti qabel Muscat — ji;ifieri ta[t Mintoff, ta[t Karmenu Mifsud Bonnici u ta[t Alfred Sant.

Kien il-favorit ta’ Duminku Mintoff u kien fil-qalba tal-partit u lgvern fis-snin tad-dlam bejn issebg[inijiet u t-tmeninijiet. Kien Ministru ewlieni fis-snin tas-sistema korrotta kif jing[ataw it-telefon u t-

EVARIST BARTOLO. Ilu sa minn età ]g[ira jimmilita fil-Partit Laburista i]da tfa//a fix-xena pubblika b[ala wie[ed mill-protagonisti prin/ipali taxxandir pubbliku ta’ ]mien ir-re;im laburista, meta xxandir kien tassew f’qag[da tal-biki.

Wara li g[adda direttament mal-media tal-Partit Laburista, Evarist Bartolo ikkontesta l-Elezzjoni tal1992 u minn hemm ’il quddiem baqa’ jitla’ kull darba.

Kien wie[ed mill-kollaboraturi l-aktar qrib ta’ Alfred Sant li, meta sar Prim Ministru, f’Ottubru 1996, [atru Ministru tal-Edukazzjoni.

TV tal-kulur; meta l-poplu kien kostrett jiekol biss dak li jidde/iedi lgvern permezz tal-bulk-buying; meta d-djar tal-gvern kienu jitqassmu skont il-kulur politiku tal-applikant; meta l-Pulizija kienet ting[aqad malkriminali tal-politika biex bilvjolenza jixxekklu l-attivitajiet talPN; meta fil-pajji] kien hawn infrastruttura tat-tielet dinja.

Karmenu Vella kien Ministru ewlieni fil-gvern li mexxa sistema

edukattiva fejn biex timxi ’l quddiem ridt il-‘parrinu’; fejn ittobba Maltin tke//ew millisptarijiet; meta sar it-Trattat sigriet mal-Korea ta’ Fuq u meta Malta kienet meqjusa b[ala kolonja ta’ Gaddafi.

Dawn huma biss ftit mill-episodji tal-Labour meta Karmenu Vella kien Ministru u llum hu l-kittieb uffi/jali tal-Programm Elettorali Laburista.

Kliem Scicluna fit-Times of Malta fl-1 ta’ :unju 2006.

Jirran;ahom l-istipendji u s-sa[[a b’xejn jekk ikun ministru!

EDWARD SCICLUNA. Qalu li dan hu wi// ‘;did’.

Assolutament mhuwiex. Da[al uffi/jalment issa mal-Labour i]da kul[add jaf li kien il-konsulent ta’ Alfred Sant qabel l-2008 meta lLabour kien jo[ro; b’[afna praspar fost l-o[rajn bil-proposta li ji]valuta l-lira b’10 fil-mija.

I]da jekk hemm qasam li fih Scicluna kien konsistenti dan hu fejn jid[lu l-istipendji u s-sa[[a b’xejn. Ilu snin twal jikteb u

jirrakkomanda biex il-gvern ira]]an in-nefqiet tieg[u f’dawn loqsma.

Sa[ansitra Scicluna kien ibbottja li l-gvern jib]a’ jmiss l-istipendji tal-istudenti b[alma kien jib]a’ mill-[addiema tat-tarzna.

Scicluna kien ukoll bassar li Malta ma kienx se jirnexxielha tissie[eb fiz-zona ewro u li l-UE kienet se tg[idilna ner;g[u nippruvaw darb’o[ra.

Issa li da[al fil-politika attiva,

Scicluna qed jipprova jostor dawk ir-rakkomandazzjonijiet li kien jag[mel b’tant insistenza u b’mod ripetut. Qed jipprova ja[bi dak li g[afas g[alih g[al dawn l-a[[ar g[axar snin i]da aktar ma jag[mel hekk aktar jikkonferma lill-poplu li f’ka] li jkun Ministru j;ib fis-se[[ dak li sal-lum kellu biss i/-/ans jiktbu u jg[idu bil-fomm.

Scicluna b[ala Ministru hu theddida g[all-istipendji u s-sa[[a b’xejn.

8

A{BARIJIET LOKALI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Meta Evarist Bartolo kien waqqaf il-mixja tal-MCAST …injora g[al kollox il-pjani li kienu tlestew minn Michael Falzon, il-ministru ta’ qablu

1996

1998

Il-PN kien wieg[ed l-MCAST f’]ew; Programmi Elettorali

L-MCAST kien re;a’ stabbilit minn Louis Galea fl-2001#2 Fil-;img[a li l-Prim Ministru Lawrence Gonzi po;;a l-ewwel ;ebla tal-campus il-;did tal-MCAST b’investiment ta’ 120 miljun ewro, forsi ftit jiftakru li l-a[[ar darba li lPartit Laburista kien fil-gvern — bejn l-1996 u l-1998 — kien waqqaf ilmixja ta’ Gvern Nazzjonalista lejn ittwettiq tal-kun/ett li Malta jer;a’ jkollha l-Kulle;; tal-Arti, Xjenza u Teknolo;ija (MCAST).

Malta kien di;à kellha dan ilKulle;; sa mis-snin sittin u kien [a rru[ u xxettel ta[t il-Gvern Nazzjonalista ta’ :or; Borg Olivier.

B’finanzjament min-Nazzjonijiet Uniti, dan il-kulle;; — popolarment mag[ruf b[ala l-Polythecnic — kien jg[allem su;;etti tekni/i u teknolo;i/i f’livelli differenti, b’korsijiet li kienu jvarjaw minn full-time g[al part-time.

Kien fih sa[ansitra sezzjoni ta’ tag[lim dwar servizzi turisti/i u tmexxija ta’ lukandi.

Fl-aqwa tieg[u l-Polythecnic kellu mal-elf student jattendu d-diversi korsijiet.

I]da Gvern Laburista mmexxi millPrim Ministru Mintoff, fl-1978 kien

g[alaq l-MCAST u amalgamaha malUniversità f’riforma li waqt li prattikament kienet kissret din listituzzjoni edukattiva, /aqalqet lUniversità mis-sisien tag[ha u sfrattat l-andament edukattiv li kien ;mielu miexi ’l quddiem.

Malli tela’ Gvern Nazzjonalista ;did fl-1987, il-Ministru Ugo Mifsud Bonnici kellu bi//a xog[ol enormi biex jer;a’ jag[mel il-ba]i [alli listituzzjonijiet edukattivi jer;g[u jie[du sura u ru[hom lura. Kien lesta l-ba]i kollha biex fuqha, min ji;i warajh, ikun jista’ jkompli jibni fuq issod.

Hekk g[amel Michael Falzon, meta sar Ministru tal-Edukazzjoni fl-1994.

Tant hu hekk li f’editorjal tat-Times of Malta tat-28 ta’ Di/embru, 1994, kien inkiteb hekk: “Mr Michael Falzon is known to be considering the possibility of reviving the Polythecnic, the institution killed by Mr. Mintoff.”

Michael Falzon innifsu, f’intervista ma’ In-Nazzjon Tag[na, f’dawk listess ]minijiet kien stqarr li Malta kienet waslet fil-punt li jkollha kulle;; vokazzjonali ta’ arti u teknolo;ija.

Il-PN minn dejjem emmen fl-MCAST u mill-ewwel beda jie[u passi biex jer;a’ jistabbilih wara li lGvern Laburista kien ]armah fl-1978.

Fil-Programm Elettorali tal-1996, il-Partit Nazzjonalista kien wieg[ed hekk> “Jing[ataw opportunitajiet ;odda fil-qasam taledukazzjoni vokazzjonali mhux f’livell universitarju permezz tal-Kulle;; ta’ Arti, Xjenza u Teknolo;ija li jwassal g[al degrees f’oqsma b[al electronic technicians, technicians, graphic artists e//.”

Billi l-PN ma kienx reba[ l-elezzjoni tal-1996, mal-ewwel opportunità li tfa//at, kien ;edded din il-weg[da fil-Programm Elettorali tieg[u g[allElezzjoni :enerali tal-1998.

Il-PN kien wieg[ed li> “Bi djalogu mal-partijiet kollha kon/ernati jkun stabbilit l-Istitut g[at-Teknolo;ija u Xjenzi Applikati li g[andu ji;bor fih id-diversi oqsma ta’ tag[lim post-sekondarju. B’hekk l-edukazzjoni vokazzjonali u teknolo;ika ti;i stmata daqs l-edukazzjoni akkademika… L-istudenti f’dan il-qasam jing[ataw ukoll stipendju.”

Illum il-poplu Malti, b’mod spe/jali ]-]g[a]ag[ tag[na, qed igawdu mit-twettiq fil-prattika ta’ dawn il-weg[diet u bis-sa[[a tal-[idma tal-Ministri talEdukazzjoni nazzjonalisti mill-1987 sal-lum> UGO MIFSUD BONNICI, MICHAEL FALZON, LOUIS GALEA u DOLORES CRISTINA.

Fil-fatt, Michael Falzon kien [atar Steering Committee biex jirrakkomanda kif g[andu jer;a’ jitwaqqaf dan il-kulle;;.

Fid-19 ta’ Settembru 1996, f’konferenza tal-a[barijiet, Michael Falzon kien [abbar li l-Kabinett kien approva r-rapport ta’ dan l-iSteering Committee li kien irrakkomanda t-twaqqif mill;did tal-MCAST. Michael Falzon kien sa[ansitra [abbar li dan il-kulle;; kellu jibda jiffunzjona mill-kumpless edukattiv ta’ Kordin f’Ottubru tas-sena ta’ wara — l-1997 — u qal li dan kellu jkun ilKulle;; tal-Arti, Xjenza u Teknolo;ija (MCAST).

Ftit ;img[at wara din l-a[bar, f’Malta saret l-elezzjoni ;enerali, f’Ottubru 1996, u l-Partit Laburista tela’ fil-gvern. B[ala Ministru talEdukazzjoni, Alfred Sant kien [atar lil Evarist Bartolo.

Minflok ma kompla fuq il-passi ta’ Michael Falzon, il-Ministru Laburista tal-Edukazzjoni kellu prioritajiet o[rajn fosthom i]-]armar tas-sistema tal-istipendji minn kif sabha hu — kwistjoni li karkret g[al xhur twal.

Fortunatament, il-Gvern Laburista ma damx [lief sena u g[axar xhur li matulhom ma kien g[amel xejn fuq dak li kien sab lest.

Mhux l-istess g[amel Louis Galea, wara li l-Partit Nazzjonalista tela’ filgvern fl-1998. Dan mill-ewwel po;;a t-twaqqif tal-MCAST fost il-prioritajiet tieg[u u wara ippjanar serju u bilg[aqal irnexxielu jifta[ din listituzzjoni fis-sena skolastika 2001#2 biex illum hi s-su//ess li hi.

B’rabta wkoll ma]-]armar talMCAST minn Gvern Laburista, ta’ min jg[id li kien Gvern Nazzjonalista wkoll, permezz tal-Ministru Michael Refalo, li kien introdu/a l-Istitut talIstudji Turisti/i (ITS) wara li g[al [afna snin dan it-tag[lim kien prattikament ;ie fix-xejn wara l-g[eluq tal-MCAST. F’dan il-ka] ukoll, fl-a[[ar jiem t[abbar li l-Gvern se jibni campus ;did tal-ITS biex jakkomoda l-mijiet ta’ studenti li jattendu fih u li jinkludu numru sostanzjali ta’ barranin li qed ji;u jie[du t-ta[ri; tag[hom f’dan l-Istitut.

Ara wkoll l-editorjal f’pa;na 9

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

F’PA:NI O{RAJN...

10 Twelid qabel i]-]mien

11 Ener;ija nadifa obbligatorja^

12 Donnu l-;id dejjaqhom

19

Ittri lill-Editur:

Il-Partit Laburista u l-Korea ta’ Fuq

EDITORJAL il•mument

9

Stamperija Indipendenza Triq Herbert Ganado, il-Pietà - PTA 1450 Tel: 2596 5333 • Fax: 2596 5525 e-mail: mument@media.link.com.mt advertising@media.link.com.mt Editur: Victor Camilleri

Il-PN jibni… il-Labour i[ott

Kienet ;img[a partikulari li matulha rajna l-importanza li Gvern Nazzjonalista jag[ti lill-edukazzjoni ta’ uliedna. Rajna [idma ma taqta’ xejn b’risq it-tag[lim fil-livelli kollha i]da, ming[ajr dubju, il-qofol intla[aq nhar il-{amis li g[adda meta l-Prim Ministru Lawrence Gonzi, uffi/jalment po;;a lewwel ;ebla tal-campus il-;did tal-MCAST li g[alih il-gvern qed jirriserva n-nefqa fantastika ta’ 120 miljun ewro.

Fl-istess ;img[a, waqt ]jara tal-Prim Ministru fl-Istitut talIstudji Turisti/i, sar mag[ruf li l-gvern qed ja[dem ukoll fuq campus ;did g[al din l-istituzzjoni edukattiva li t[arre; li]]g[a]ag[ tag[na f’din l-industrija ewlenija ta’ pajji]na.

Barra l-valur fih innifsu, dawn i]-]ew; ]viluppi g[andhom sinifikat politiku li mg[andux ikun traskurat. Dawn huma ]ew; istituzzjonijiet edukattivi li kienu sfaw ta[t il-mannara ta’ gvernijiet laburisti su//essivi u, b[al f’[afna ka]i o[rajn, kellu jkun il-Partit Nazzjonalista fil-gvern biex jer;a’ jirxuxtahom u jag[tihom il-[ajja.

Tabil[aqq hu l-ka] tal-Partit Nazzjonalista jibni u l-Partit Laburista j[ott. I]da daqstant ie[or hu veru li l-PN, meta favur tieg[u jkollu r-ra;uni u anke l-poplu, qatt ma jibqa’ ta[t id-daqqa li jkun qala’ mil-Labour. Jer;a’ ji;bor il-forzi tieg[u u mill-;did, b’kura;; u b’pa/enzja kbira, i]da fuq kollox b’determinazzjoni, jirrestitwixxi lill-poplu dak li l-Labour ikun [adlu.

Fil-qasam edukattiv id-de/i]jonijiet li jittie[du g[andhom impatt qawwi fuq il-;enerazzjoni li tkun tiela’ u ]ball li jsir illum tibqa’ t[allas g[alih g[al [afna snin. :enerazzjonijiet s[a[ ta’ ]g[a]ag[ tilfu futur a[jar g[aliex, matul is-snin, ilPartit Laburista bag[bas b’kull mod mas-sistema edukattiva, u [afna drabi g[amel dan jew g[al xi ra;uni ‘ideolo;ika’ jew g[aliex min kien fit-tmun ma kienx g[aqli bi]]ejjed.

Ma nixtiqux immorru [afna lura u nsemmu ismijiet ta’ politi/i li llum, meta wie[ed i[ares lura, jista’ jg[id li kienu fallew is-sistema edukattiva tag[na.

I]da jekk min kien responsabbli g[al /erti ]balji jkun g[adu fil-politika attiva allura ma tistax ma ssemmihx g[aliex jibqa’ l-periklu li dan jer;a’ jkun fl-istess post, li di;à kien, b’detriment g[all-istudenti ]g[a]ag[ tag[na.

Din il-gazzetta llum qed tfakkar kif fl-a[[ar Gvern Laburista tal-1996-1998 immexxi minn Alfred Sant, dak li kien responsabbli mill-edukazzjoni, Evarist Bartolo, kien g[a]el li jinjora x-xog[ol li kien sar mill-Ministru ta’ qablu, Michael Falzon, g[at-twaqqif mill-;did tal-MCAST. Kul[add jirrikonoxxi llum is-su//ess ta’ dan il-Kulle;; li kien re;a’ ng[ata l-[ajja mill-Ministru Louis Galea fl-2011 u li, su//essivament, baqa’ jikber u jissa[[a[ bit-tmexxija daqstant g[aqlija tal-ministru pre]enti, Dolores Cristina.

Veru ka] li l-PN jibni u l-Labour i[ott. Il-PN ilesti kollox biex dan il-kulle;; jer;a’ jifta[ wara li kien ing[alaq millgvern ta’ Mintoff, i]da l-Labour, jew b’pika jew b’nuqqas ta’ vi]joni, i[alli kollox fuq il-karti u jag[]el li ma jag[mel xejn.

I]da l-kbira hi li, fl-istess ]mien, Evarist Bartolo sab il]mien biex jid[ol f’battalja mal-istudenti meta dawrilhom listipendji minn g[otja g[al self u bag[thom jiddejnu malbanek.

L-istess nies li, wettqu dawn l-affarijiet illum qed jg[idu li se jag[tu garanzija li]-]g[a]ag[. L-ewwel nett, jag[ti garanzija min i[ossu mhux fdat u, it-tieni, garanzija ming[and nies li ripetutament kisru u ka]bru garanziji li kienu taw, ma tantx tista’ tittie[ed b’serjetà.

Il-Partit Nazzjonalista mg[andu b]onn jag[ti l-ebda garanzija. Il-garanziji tieg[u mhumiex miktubin fuq xi fuljett ta’ propaganda i]da huma tal-;ebel, tista’ tarahom u tmisshom b’idejk. Imdawrin ma’ Malta u G[awdex kollha.

Il-PN iwettaq u l-Labour iparla. I]da meta jkun fil-gvern, il-Labour hu wkoll perikolu]… b’mod partikulari fejn tid[ol l-edukazzjoni.

10

OPINJONI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… renda Bongos, tifla ferri[ija, kellha ambizzjoni kbira wa[da — li ddoq id-drums f’band. Kellha b]onn tag[mel [afna prattika. Imma madwarhom kienu joqog[du [afna anzjani u morda, f’dar apposta g[alihom. }gur li kienu jiddejqu jisimg[u drums u /imbali.

Brenda kienet brava. Ma riditx iddejjaqhom. Kienet iddoqq fil-kantina, fil-k/ina, fix-shower… Imma dejjem kienet issib li xi [add semag[ha.

Darba, f’dokumentarju fuq it-TV semg[et li l-[oss ma jivvja;;ax fl-ispazju, g[ax mhemmx arja. U Brenda bdiet tixtieq issir astronawta mu]ikali. Bi]-]mien u blistudju, b’[afna kotba u [afna xog[ol, bniet b[al ‘bu]]ieqa’ spazjali, ballun kbir tal-[;ie;, kumnikat ma’ magna li kienet ti;bed l-arja kollha ta’ ;o fih. :ewwa kien hemm biss sett ta’ drums u si;;u.

Brenda kienet tilbes libsa li g[amlet apposta, tid[ol filbu]]ieqa spazjali, tixg[el il-magna u tintilef iddoqq iddrums.

Mg[addhiex wisq ]mien meta Brenda Bongos, lastronawta mu]ikali, saret famu]a [afna. {afna nies kienu jmorru jarawha ddoqq. U kellha tag[mel loudspeakers biex jisimg[uha wkoll. Kellha tibda tag[ti kun/erti kbar.

Il-gvern idde/ieda li Brenda tkun wa[da minn grupp ]g[ir f’titjira spazjali. Kienet waslet i]jed milli [olmot.

Kienet tg[id> “Kieku ma kienx jimpurtani mill-;irien, ma kontx nie[u dil-battikata biex insib soluzzjoni… li wasslitni s’hawn”.

B

Int u jien Int jimpurtak mill-;irien?

Jien na[seb li hawn [afna ;irien li jin;iebu [afna. {bieb.

Jg[inu lil xulxin. Jissapportjaw lil xulxin. Iwennsu lil xulxin.

Na[seb li diversi wkoll, qishom klieb u qtates — meta ma ssibx klieb u qtates jin;iebu iktar minnhom. Hawn ;irien g[edewwa bil-kbir ta’ xulxin.

Ma jitkellmux. Jitg[ajru.

Jinsulentaw u jikkuljunaw lil xulxin, u jag[mlu l-[ajja ta’ xulxin infern ovvju.

Imma jaf ikun hemm infern mhux daqstant ovvju, bejn xi ;irien. Dan ji;ri meta jkun hemm min hu imprudenti, ;ieli anke [afna imprudenti, u min g[ax kwiet joqg[od jissaporti kollox, forsi b’rabja mistura ;o fih: [sejjes, ilmijiet, daqq

(pjanu, klarinett, vjolin, radju) ipparkjar e//. U l-povru /ittadin kwiet, joqg[od… biex ma jaqlax inkwiet. Imma jkollu l-inkwiet f’qalbu, g[ax ma

jistax jistrie[ wara nofsinhar u ma jistax jorqod bil-lejl.

Mhux bilfors li kull min ikun qed idejjaq lill-o[rajn jag[mel hekk apposta. Imma jkun dejjem nuqqas ta’ [sieb ikrah.

Kull bniedem, iktar u iktar kull nisrani, g[andu jkun sensittiv g[all-effett tal-azzjonijiet tieg[u fuq l-o[rajn, spe/jalment meta dawn ikunu negattivi u ripetuti. Il-;irien g[andu jkollhom rispett kbir lejn xulxin. Il-vi/inanza tag[hom g[al xulxin g[andha tkun ta’ g[ajnuna, mhux ta’ ]vanta;;.

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

Bi ftit iktar attenzjoni minn kul[add, tonqos [afna tbatija mo[bija, [afna rabja bla b]onn, [afna inkonvenjenzi insapportabbli. Tieqa mag[luqa, ftit volum inqas, ilma mitfug[ f’postu… mhuma se jtellfu lil [add, u j]ommu [afna pa/i bejn il;irien.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, g[inni nag[mel attenzjoni biex nifhem l-effetti tal-im;iba tieg[i fuq il-;irien tieg[i.

T[allinix indejjaqhom u nfixkilhom.

T[allinix inkun insensittiv.

G[inni nara kif nista’ ng[in u kif nista’ n;ib is-sliem fost il-;irien.

Ag[mel li minni jkollhom [abib dejjem lest li ng[in lil kul[add b’im[abba.

Twelid qabel i]-]mien Il-Ministru Dolores Cristina tinawgura uffi/jalment i/-/entru ‘G[o]]a’, mg[ammar apposta biex jilqa’ fih tfajliet ta’ età ]g[ira li saru jew ikunu se jsiru ommijiet

Minn ]mien ]em]em f’pajji]na xebbiet mhux mi]]ew;in li kienu jinqabdu tqal kienet taboo mill-ikbar.

Kien isir minn kollox biex tal-familja jostru dan lavveniment li kien jitqies ‘skandlu’ kbir.

I]-]mien jg[addi, ilkostumi jinbidlu u lperspettiva fuq il-[ajja tag[mel kambjamenti inimma;inabbli.

G[alkemm il-fenomenu ta’ ommijiet xebbiet spe/jalment ta[t l-età, jibqa’ wie[ed inkwetanti. L-istatistika turina li jidher li dan hu fenomenu li se jibqa’ mag[na. Is-sena l-o[ra biss kien hemm tnejn u tletin tfajla ta[t l-età ta’ sittax-il sena li kellhom tarbija.

Fl-2009, l-istatistika tindika li 277 tfajla ta[t it-tmintax-il sena kellhom tarbija. Dan minn 4,180 twelid re;istrat f’pajji]na.

F’dan id-dawl ilha tin[ass il-[tie;a li tin[oloq struttura spe/jalizzata li tassisti lil dawn l-ommijiet u missirijiet, li [afna drabi jkunu ;abu ttfal fid-dinja bla [sieb.

Fil-ma;;or parti tal-ka]i dan it-twelid i;ib mieg[u taqlib kbir kemm lill-;enituri kif ukoll lill-familjari ta’ madwarhom. Il-lista ta’ problemi ma taqtax.

Hemm l-element tal-kura tat-tarbija li ommha [afna drabi ftit ikollha idea fuq kif tie[u [siebha. Imbag[ad hemm l-element finanzjarju li ma jonqosx. Dan biex ma

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

nsemmix l-interruzzjoni flistudji u l-[ajja normali tal;enituri li, wara kollox, psikolo;ikament, fi]-]gur, huma kunsidrati tfal.

F’dawn il-;ranet g[adu kemm infeta[ i/-/entru ;did f’{al Qormi. Dan i//entru ;did jag[mel parti mid-Direttorat g[as-Servizzi Edukattivi fil-Ministeru talEdukazzjoni.

Hu qed jikkumplimenta sservizz tal-G[o]]a, a;enzija li ilha mwaqqfa mill-1991.

G[all-ewwel darba dan ilpost se jkun mg[ammar spe/jalment biex jilqa’ fih tfajliet u ;uvintur li kellhom tarbija ta[t l-età.

I/-/entru jipprovdi post intimu u iffukat li bil-[ila talistaff spe/jalizzat ikun jista’ jag[ti dik l-assistenza me[tie;a lil dawn l-individwi li [afna drabi jkollhom [afna b]onn ta’ g[ajnuna u gwida.

G[o]]a

L-istess programm g[andu wkoll l-intenzjoni li jg[in lill;enituri ta’ dawn it-tfal li [afna drabi jispi//aw mhux ftit preokkupati fuq issitwazzjoni tat-tfal u nneputijiet ;odda tag[hom.

Hu tassew programm ta’ fejda li kien jixraq li jing[ata l-post tieg[u fejn ix-xog[ol jista’ jsir b’iktar privatezza u kumdità g[al dawk kollha involuti.

I]da lil hinn minn dan ilprogramm jibqa’ l-fatt li dawn it-tfajliet huma sintomu ta’ so/jetà li qieg[da tinbidel.

Ma nemminx li l-atte;;jament tal-antik kien wie[ed li g[andu jkun approvat.

Li tostor u ta[bi l-problema [afna drabi j;ib iktar gwaj milli ;id. Fl-istess [in dawn it-trabi huma, fil-ma;;or parti tal-ka]i, sintomu ta’ numru ta’ nuqqasijiet.

Fost dawn, bla dubju hemm in-nuqqas ta’ preparazzjoni spe/jalment min-na[a tattfajliet.

Ovvja hemm responsabbiltà min-na[a tal;uvintur ukoll li jistg[u jispi//aw i;ibu fuqhom u ta’ madwarhom inkwiet kbir.

F’dan id-dawl jin[tie; li tissa[[a[ il-kampanja edukattiva immirata lejn i]]g[a]ag[ f’dan ir-rigward.

Bla dubju dan it-ta[ri; u informazzjoni /ara g[andha tg[in biex kemm jista’ jkun dan il-fenomenu jitra]]an jew, g[allinqas, ikun kontrollat kemm jista’ jkun malajr.

OPINJONI

11

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

:img[a importanti g[all-Qriema Ix-xahar ta’ Mejju hu dak ixxahar li jwassalna g[all-bidu tas-Sajf. Hu wkoll dak ixxahar li fih nibdew in[ossu riesaq dejjem aktar l-ispirtu tal-festi u g[alhekk, g[al bosta dilettanti, dan ix-xahar ifisser [idma kbira — la[[ar preparamenti u rtokki biex jo[ro; il-frott ta’ sena xog[ol minn diversi voluntieri.

G[all-Qriema, Mejju g[andu tifsira partikulari.

Mhux biss g[ax jibdew resqin i]-]ew; festi titulari i]da wkoll min[abba l-fatt li f’dan ix-xahar jitfakkar iljum dedikat lil din il-belt antika.

Jum {al Qormi Fil-25 ta’ Mejju, propju nhar il-:img[a li g[adda,

i//elebrajna Jum {al Qormi.

Nhar il-:img[a saru festi spe/jali f’{al Qormi li fihom il-kunsill lokali jippremja lil dawk kollha li b’xi mod jew ie[or jag[tu sehmhom fil-komunità Qormija.

Minbarra l-g[oti ta’ G[arfien il-{ila lil diversi Qriema, ing[ata l-unur :ieh {al Qormi lill-eks kunsillier nazzjonalista :ulinu Briffa. :ulinu, li [afna Qriema jiftakruh g[all-impenn tieg[u fil-kunsill lokali, kien

ilu kunsillier sa mill-ewwel elezzjoni li saret f’{al Qormi. I]da fl-elezzjoni ta’ din is-sena g[a]el li ma jikkontestax.

Kien xieraq li l-kunsill lokali jonora lil dan ir-ra;el li g[al snin twal [adem b’mod volontarju g[all-;id tar-residenti Qriema u talBelt Pinto in ;enerali.

Nixtieq nawgura wkoll lil dawk kollha li ng[ataw G[arfien il-{ila waqt isserata li saret nhar il-:img[a quddiem it-Tribuna ta’ Pinto. }gur li dan il-;est talkunsill ikompli jixpruna lillg[aqdiet u l-individwi onorati biex ikomplu ja[dmu – [afna minnhom b’xog[ol li jiswa mitqlu deheb filqasam volontarju u kulturali.

Aktar investiment u xog[ol Il-:img[a stess, wara sserata ta’ Jum {al Qormi,

kellna /erimonja o[ra sinifikanti. Dan g[aliex saret l-inawgurazzjoni tal-fabbrika l-;dida tal-kumpanija Maypole f’{al Qormi stess.

U g[aliex qed insejja[ dan lavveniment b[ala wie[ed importanti?

G[al bosta ra;unijiet.

Qabel xejn, wie[ed jammira imprendituri b[al Nenu

Debono u t-tfal tieg[u li jistinkaw u ma jaqtg[ux qalbhom biex ikomplu jespandu l-operat tag[hom fejn jid[ol ikel u produzzjoni tal-[ob].

Barra minn hekk, in[ossni fi dmir li b[ala kunsillieri nin/entivaw nies Qriema li huma fin-negozju.

L-appo;; tal-kunsill lokali hu dejjem importanti.

Investiment b[al dan ifisser [olqien ta’ impjiegi ;odda, opportunitajiet g[allQriema, negozju u kummer/ f’{al Qormi stess.

Kien ta’ sodisfazzjon kbir tara lil Nenu u l-familja tieg[u jitkellmu mal-Prim Ministru dwar dan il-pro;ett li issa ssawwar f’realtà — pro;ett li, kif fisser il-Prim Ministru stess flinawgurazzjoni, hu [olqa o[ra f’katina ta’ pro;etti li da[al g[alihom is-settur privat fl-a[[ar xhur, u li kollha [olqu impjiegi.

Rikonoxximent mondjali U kif indikajt fit-titlu ta’ dan l-artiklu, verament li din il-;img[a kienet wa[da po]ittiva ferm g[all-komunità Qormija.

Dan g[aliex fl-a[[ar jiem wasal ukoll i/-/ertifikat mill-

Guinness World Records li ikkonferma dak li g[amel il-

Kumitat Festi Esterni xxahar li g[adda – l-akbar tazza tal-inbid fid-dinja.

Issa t-titlu kien konfermat u g[all-ewwel darba nsibu lisem ta’ g[aqda Qormija mni]]el f’dan il-ktieb presti;ju].

Illejla kul[add g[al Ta’ Qali Fl-a[[ar nett, illum imiss la[[ar impenn kbir ta’ din il;img[a, din id-darba millkamp sportiv. Dan g[aliex fis-6 pm, f’Ta’ Qali, it-tim ta’

Qormi FC se jkun impenjat fil-finali tal-FA Trophy.

Min b[ali ilu jsegwi lit-tim tul l-ista;un kollu, jaf kemm saru sagrifi//ji mill-kumitat tal-klabb, mill-kow/, millplejers u mis-supporters’ club.

U llum hi s-sieg[a tal-prova.

G[alhekk hu importanti li kollha nkunu l-ground illum wara t-tim tag[na bl-g[an a[[ari jkun li l-Qriema jirb[u l-ewwel unur ma;;uri filfutbol Malti. }gur li dan l-isport hu element li g[aqqadna aktar fl-a[[ar snin u xieraq li a[na b[ala Qriema nuru l-appo;; kollu tag[na fil-log[ba importanti tal-lejla.

minn Robert Cremona robert.cremona@media.link. com.mt

Numru ta’ avvenimenti li jag[mlu ;ie[ Robert Cremona lil {al Qormi hu Kunsillier tal-PN f’{al Qormi u lil niesu

Ener;ija nadifa obbligatorja^ Fl-a[[ar ;img[at t[abbar investiment ta’ 1.5 miljun ewro fl-istallazzjoni ta’ sistemi li jipprodu/u ener;ija nadifa. Numru ta’ skejjel ibbenefikaw minn g[ajnuna finanzjarja permezz tal-fondi tal-Unjoni Ewropea.

Tant ilna nisimg[u b’inizjattivi meg[juna b’fondi Ewropej li kwa]i kwa]i waqafna napprezzaw din lg[ajnuna esterna.

Il-verità hi li ming[ajr dawn il-fondi, [afna mill-inizjattivi ma jkunux jistg[u jsiru.

Kul[add jaf bl-aspetti po]ittivi abbinati ma’ dawn is-sistemi u mhix l-intenzjoni tieg[i nid[ol fihom hawnhekk. Insemmi biss aspett wie[ed li jolqot lil kul[add, dak finanzjarju.

Jekk nikkunsidraw issistemi tal-pannelli tax-xemx li jipprodu/u l-ener;ija mirradjazzjoni, il-Gvern kien introdu/a sistema li permezz tag[ha inti tista’ tbieg[ lener;ija nadifa lill-Enemalta u tit[allas b’rati kummer/jali.

Naturalment, dan ifisser li linvestiment li tkun g[amilt ikun jista’ ji;i rkuprat fi

]mien iqsar u propju min[abba din ir-ra;uni li rajna ]ieda qawwija f’dan ittip ta’ investimenti f’dawn issistemi.

L-iskemi ta’ g[ajnuna b’fondi Ewropej g[enu mhux ftit biex il-poplu Malti jikkonvin/i ru[u li dawn issistemi huma effettivi, inaqqsu l-ispi]a fit-tul g[al dik li hi konsum tad-dawl, filwaqt li jg[inu fl-isforzi biex innaqqsu l-emissjonijiet flarja.

Sistema o[ra hi s-solar water heater, li ssa[[an l-ilma i]da tinvolvi investiment fuq skala i]g[ar. Dawn is-sistemi llum il-;urnata da[lu sew fiddjar Maltin, i]da g[ad fadal [afna djar li mhumiex attrezzati bihom.

Hawnhekk tqum iddiskussjoni jekk g[andniex in[addnu politika li tag[milha obbligatorju li dar ikollha sistema ta’ ener;ija nadifa, g[allinqas wa[da. Mhix de/i]joni li tista’ tittie[ed kif ;ieb u la[aq i]da li g[andha tkun kunsidrata fid-dettall.

Sfida ewlenija hi llimitazzjoni ta’ spazju fuq il-

bjut ta’ blokka appartamenti, fejn ]gur ma jkunx possibbli li kull appartament ikollu spazju bi]]ejjed biex jistalla sistema g[all-;enerazzjoni tad-dawl.

B’hekk, sitwazzjonijiet b[al dawn g[andhom ikunu kunsidrati, bil-possibbiltà li jing[ata spazju alternattiv li jista’ jintu]a g[al dan l-iskop.

Tali politika tkun trid ukoll tkun sensittiva bi]]ejjed biex tirrikonoxxi li mhux kull familja tifla[ tag[mel investiment g[all-sistema li ti;;enera d-dawl, u b’hekk, ilgvern ikun jista’ jissussidja finanzjarjament b’mod aktar qawwi dan l-investiment, minflok ikun sussidjat l-u]u kontinwu kif qed jipproponi lKap tal-Oppo]izzjoni.

Hawn ti;i f’mo[[i dik listorja li hu dejjem a[jar tg[allem lil xi [add jistad milli toqg[od tag[tih [uta kuljum!

Il-Partit Laburista jrid jag[tik [uta kuljum. Il-Partit Nazzjonalista jrid jg[allmek tistad, biex issir indipendenti ming[ajr il-b]onn li tibba]a [ajtek fuq il-politiku tal;urnata.

Tali politika tista’ wkoll t[ares lejn le;islazzjoni li titlob li kull dar f’Malta g[andu jkollha tal-inqas sistema wa[da li tipprodu/i ener;ija nadifa, kemm jekk dik li tipprodu/i d-dawl, dik li ssa[[an l-ilma jew sistemi o[ra li ji;;eneraw id-dawl mir-ri[.

B[al kull le;islazzjoni o[ra tibqa’ l-importanza li jsir iddjalogu mas-so/jetà /ivili u lkorpi kostitwiti.

B[al kull le;islazzjoni o[ra, din tkun titlob bidla filmod ta’ kif in[arsu lejn lener;ija nadifa. B’hekk irridu nistaqsu: l-investiment f’sistemi ta’ ener;ija nadifa g[andu jibqa’ kwistjoni ta’ g[a]la?

Naqblu li jag[mel tajjeb kemm g[as-sa[[a tag[na g[aliex inkunu qeg[din ng[ixu f’ambjent aktar nadif i]da daqstant ie[or g[all-but ta’ kull familja?

Jekk iva, allura l-obbligu li jkollna ener;ija nadifa jkun fl-interess ta’ pajji]na.

Ryan Callus hu l-Vi/iSindku tas-Si;;iewi.

Ryan Callus

info@ryancallus.com

Dejjem a[jar li tg[allem lil xi [add kif jistad milli tag[tih [uta kuljum

12

OPINJONI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Donnu l-;id u l-prosperità jdejquhom… {udu pa/enzja u xi darba g[amlu b[ali. Intasbu quddiem is-sett tat-TV fissebg[a u nofs ta’ filg[axija u segwu l-bulettin s[i[ tala[barijiet tal-ONE TV. U ibqg[u arawh sal-a[[ar.

Taqilbuhx fuq stazzjon ie[or, lanqas jekk ikun hemm irriklami.

Waqt li qed tarawh komplu [udu pa/enzja u ]ommu quddiemkom bi//a karta u lapes. Aqsmu l-karta fi tliet kolonni.

Fuq l-ewwel kolonna iktbu

a[barijiet kontra l-gvern, fuq it-tieni a[barijiet ta’ kronaka (ie a[barijiet dwar di]grazzji, festi, imwiet, anniversarji, e//) u fuq ittielet kolonna iktbu

a[barijiet li jsemmu t-tajjeb tal-gvern. L-a[barijiet ta’

barra ma jid[lux f’dan le]er/izzju.

Nirrepeti, ibqg[u segwuh sal-a[[ar inklu] l-a[barijiet sportivi u jekk hemm bzonn anki r-rapport tat-temp.

Issa, wara kull item li tisimg[u g[amlu salib flewwel kaxxa jekk l-a[bar tkun kontra l-gvern, salib fittieni kaxxa jekk l-a[bar tkun newtrali jew ta’ kronaka u salib fit-tielet kaxxa jekk g[al li jista’ jkun tkun a[bar li tirrikonoxxi xi pro;ett jew mi]ura tajba li g[amel ilgvern.

Fl-a[[ar tal-a[barijiet g[oddu t-total ta’ kull kolonna u araw x’ri]ultat ikollkom. {abib tieg[i, li g[amel dan l-e]er/izzju aktar minn darba, sab li b[ala medja, fl-ewwel

Jekk il-Prim Ministru j]ur skola, One TV i;ib kollox barra lill-Prim Ministru

kolonna kellu 15-il salib, seba’ slaleb fit-tieni kolonna u ]ew; slaleb fit-tielet wa[da.

L-a[barijiet fl-ewwel kolonna kienu attakki [orox u vjolenti kontra kwa]i kull mi]ura, stqarrija, statistika, inizjattiva jew pro;ett talgvern. Sab ukoll li mhux lewwel darba li fl-a[barijiet ta’ ebda [jiel ta’ politika (dawk tat-tieni kolonna), jaraw kif i]er]qu kritika jew attakk mo[bi jew mhux daqstant mo[bi lil xi ministru jew deputat tal-gvern nazzjonalista.

Imbag[ad, biex jg[axxquha, meta ti;ihom ilkirjanza li jsemmu xi pro;ett tal-gvern (dawk fit-tielet

kolonna) li jkun wasal fi stadju ta’ tkomplija jew ikun qed ji;i inawgurat, jaraw kif idawru l-kliem biex i;ibuh fix-xejn jew ta’ bla ebda importanza.

U lanqas jiddejqu li filfilmati jinjoraw g[al kollox il-pre]enza tal-Prim Ministru jew ta’ xi Ministru li jkun qed jinawgura l-pro;ett u j;ibu biss filmati tal-attendenza talKap tal-Oppo]izzjoni jew ta’ deputatti u kandidati laburisti.

Imma l-akbar viltà tintwera, ng[id jien b’/erta [dura u g[ira, meta ma jkunu jistg[u bl-ebda mod jinjoraw okka]joni kbira fil-pajji] b[al ng[idu a[na ftu[ ta’ skola ;dida jew xi ro[s fil-

medi/ini jew xi ftu[ ta’ fabbrika ;dida li se t[addem g[exieren ta’ nies. U hawn ta’ min jag[ti xi e]empji.

Il-ftu[ ta’ skola ;dida, wa[da minn dawk state of the art li qed tinfeta[ almenu wa[da kull sena, hi e]empju tipiku. X’jag[mlu? I;ibu //erimonja tal-inawgurazzjoni, bi//a filmat fejn juru lil Varist Bartolo, bi//a filmat ie[or tal-Kap talIskola jitkellem (u qatt talMinistru Cristina), it-tberik tal-iskola.

Jag[lqu s-servizz billi, minflok ma jag[tu tag[rif dwar il-klassijiet spazju]i, illaboratorji, il-fa/ilitajiet sportivi, is-swali mg[ammra b’kollox, ifakkru dak li dejjem itambru fuqu, ji;ifieri li baqa’ [afna ]g[a]ag[ li jo[or;u mill-iskola ming[ajr ma jafu jaqraw u jiktbu.

U la ;ejna f’dan [alli nag[ti e]empju ie[or. Mela Gvern Nazzjonalista jikseb /ertifikat sabi[ minn xi entità mag[rufa internazzjonali dwar il-progress fl-ekonomija jew [olqien tax-xog[ol u huma jwie;bu billi jew imeru s-sewwa mag[ruf jew jinterpretaw ir-ri]ultat b’tali mod li j;ibuh bil-maqlub.

Dan e]attament kif qal dan l-a[[ar fuq it-TV id-Deputat laburista l-Onor. Dr.Adrian Vassallo li “l-Oppo]izzjoni Laburista mehdija biss biex twaqqa’ l-Gvern imbag[ad naraw x’ji;ri wara”, ji;ifieri li ma g[andha l-ebda pjan sod ta’ x’se tag[mel jekk tie[u l-gvern f’idejha.

minn Philip Mifsud philip. mifsud@gov.mt

Din hi l-politika tal-Partit Laburista. Dejjem imaqdru.

G[alihom ir-ro[s fil-medi/ini ma jfisser xejn. Il-miljuni minfuqa fuq l-istipendji, ittoroq ;odda, il-[olqien taxxog[ol, is-su//essi fitturi]mu dawk ma jfissru xejn.

Donnu l-;id u l-prosperità ta’ pajjizna ddejjaqhom.

Donnhom jie[du pja/ir u jog[rku jdejhom jekk ikollna l-qg[ad jew inkella g[al xahar wie[ed jonqos in-numru tatturisti, jew li l-Maltin tant saru jfittxu l-Isptar Mater Dei li kultant ma jkunx hemm sodod bi]]ejjed fis-swali biex jil[qu mad-domanda.

Jekk dan hu l-partit li jixtieq u jaspira li jirba[ lelezzjoni, miskin dal-poplu Malti. A[na tal-Partit Nazzjonalista lill-poplu kollu Malti u G[awdxi nixtiqulu [afna a[jar.

L-a[[ar 25 sena jixhed dan kollu.

Kliem l-Isqof Mario Grech jifta[ l-g[ajnejn F’omelija re/enti fl-isfond tad-dibattitu dwar ilprokreazzjoni assistita (IVF), l-Isqof ta’ G[awdex Mario Grech fost l-o[rajn qal hekk: “ Inwe;;a’ meta nara politi/i li jkunu fuq quddiem fi//elebrazzjonijiet litur;i/i imma mbag[ad ikunu assenti etikament fil-Parlament.” ?ertament li n-nisrani veru ma jistax ma jaqbilx u ma ji[ux bis-serjetà dan iddiskors li tenna l-Isqof Grech.

Dan g[aliex in-nisrani veru jaf u jammetti li mhix etika, anzi hi offi]a u insult g[al twemminu li xi rappre]entanti tieg[u fil-Parlament, li [adu l;urament biex iservuh u li suppost huma nsara b[alu, jonqsu minn dmirijiethom ta’ nsara etikament u pubblikament u jg[ixu l-fidi tag[hom bil-bi//iet u kif jidhrilhom u jaqblilhom.

In-nisrani veru jwe;;a’ meta jara politi/i li jokkupaw l-ewwel postijiet fi//elebrazzjonijiet litur;i/i g[all-privile;; u g[allapparenza, meta mbag[ad fir-realtà u fil-prattika ma jg[ixux il-fidi.

In-nisrani veru jwe;;a’ meta jara li dawn irrappre]entanti tieg[u qeg[din joqog[du lura milli jiddefendu fil-Parlament u pubblikament il-valuri nsara u meta sa[ansitra jaslu li jikkontradixxuhom. {afna mill-kliem li jtenni l-Isqof Mario Grech g[andu t-tendenza li jifta[ l-g[ajnejn u jag[mel sej[a /ara lil dawk li jridu jg[ixu l-fidi tag[hom bis-serjetà.

Kliemu jurina x’inhi lverità s[i[a tal-Kelma ta’ Alla li kienet, g[adha u tibqa’ rilevanti dejjem u f’kull ]mien.

Dan g[aliex g[alkemm i]]minijiet jinbidlu u lprogress i[alli l-effetti tieg[u, il-Kelma ta’ Alla tibqa’ dik li hi, bla mittiefsa u ma tinbidilx.

Lil Alla ma nistg[ux nag[;nuh kif jog[;ob u kif jaqbel lilna. Jekk nag[mlu hekk inkunu biss insara talisem u b’dan il-mod nag[mlu [afna [sara u n;ibu bosta konsegwenzi koroh, mhux biss fuqna nfusna imma anke fuq [addie[or.

Il-verità hi o[t is-sewwa. U x’hawn isba[ mis-sewwa? Fi ]minijietna, forsi aktar minn qatt qabel, g[andna b]onn nies li jkunu lesti jiddefendu s-sewwa u min jg[allem u juri iswed fuq l-abjad u bla kantunieri, x’inhu s-sewwa u x’mhux.

Jiena nestendi dan anke g[all-Knisja u g[allesponenti tag[ha. Il-;emg[a

tal-insara g[andha b]onn rg[ajja u sa/erdoti li jsegwu u jwasslulha linja wa[da ta’ tag[lim bla bi]a’, bla diplomaziji ]ejda u bla tidwir mal-lew]a.

Kliem l-Isqof Mario Grech jifta[ l-g[ajnejn u hu dawl u sej[a m;edda g[all-im[abba u l-g[o]]a tas-sewwa fi ]minijiet meta fa/ilment nie[du l-impressjoni li ssewwa tista’ tg[aw;u kif trid jew li sa[ansitra tilef irrilevanza tieg[u.

In-nisrani veru, i]da, ifittex li jkun jaf u fuq kollox li jg[ix il-veritajiet li tg[allimna Ommna l-Knisja Mqaddsa Kattolika, skont ittag[lim tal-Fundatur tag[ha, is-Sinjur tag[na :esù Kristu, li lill-Appostlu Pietru qallu hekk, “Inti Pietru, u fuq din il-blata nibni l-Knisja tieg[i u s-setg[at tal-infern ma jeg[lbuhiex.” (Mt 16,18 )

minn Alison Tonna alisontonna@yahoo.co.uk

Il-;emg[a tal-insara g[andha b]onn nies li jwasslu linja wa[da bla tidwir mal-lew]a

OPINJONI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

13

Edukazzjoni u xog[ol Il-Mexxej Laburista Joseph Muscat dan l-a[[ar [are; bilweg[da elettorali li gvern immexxi minnu se jkun qed jiggarantixxi li ]-]g[a]ag[ kollha, li jil[qu l-età ta’ sittax-il sena, se jkunu jew qed jitg[allmu fis-sistema edukattiva tag[na, jew f’xi skema ta’ ta[ri; jew inkella f’impjieg.

Din flimkien ma’ weg[di u kun/etti o[ra, b[alma huma lliving wage u t-tnaqqis filkontijiet tad-dawl u l-ilma, se jkunu fost il-miri ewlenin jekk Muscat jirba[ it-tmexxija talGvern fl-elezzjoni li jmiss.

L-g[anijiet tal-mexxej Laburista ma’ jinstemg[ux []iena g[aliex fihom infushom huma sitwazzjonijiet ideali!

I]da l-Kap tal-Oppo]izzjoni qieg[ed fil-fatt jistabbilixxi miri u jg[id li se jwettaqhom fil-prattika meta u jekk jirba[ il-gvern.

Muscat qed iwieg[ed /ar u tond li l-ebda ]ag[]ug[ ta’ sittax-il sena mhu se jkun barra mill-edukazzjoni, mit-ta[ri; jew mix-xog[ol g[al aktar minn sitt xhur li hu bil-wisq differenti milli wie[ed iwieg[ed li jipprovdi opportunitajiet lil kul[add, ming[ajr ebda e//ezzjoni.

G[alhekk, filwaqt li lproposta tista’ tinstema’ b[al wa[da politikament attraenti, anke jekk ambizzju]a, it-twettiq tal-proposta fil-prattika /ertament jag[ti lok g[al element ta’ xetti/i]mu.

Dan ix-xetti/i]mu jista’ jkun ;ej mill-fatt li b[al fil-ka] ta’ proposti o[ra tieg[u, Muscat g[andu [abta jesprimi xewqa

b[ala mira ottenibbli, ming[ajr ma’ jispjega kif se jwettaqha.

E]empju /ar hu meta jwieg[ed li se jra[[as il-prezz tal-elettriku fl-istess waqt li l-prezz internazzjonali ta]-]ejt ikun qieg[ed il-[in kollu tiela’ ’l fuq, ming[ajr ma jg[id jekk hux se j]id it-taxxi jew hux se jnaqqas l-investiment fuq, ng[idu a[na, l-edukazzjoni jew is-sa[[a.

I]da x-xetti/i]mu dwar la[[ar proposta ta’ Muscat imur lil hinn minn jekk wie[ed jemminx li Muscat g[andu xi bakketta ma;ika jew le u to[rog minn diversi fatturi.

L-ewwel nett irrid ng[id li filwaqt li hu tajjeb li nkomplu ninvestu biex noffru aktar opportunitajiet lil kul[add, dan mhux ne/essarjament jissarraf fl-opportunitajiet li jin[atfu minn kul[add. U dan g[al ra;unijiet differenti.

It-tieni fattur hi l-istorja ri/enti tal-Partit Laburista filGvern u r-rekord li g[andu fissettur edukattiv.

L-era Mintoffjana blimmani;;jar di]astru] tarriforma fl-edukazzjoni obbligatorja, it-twarrib talkompjuters u t-teknolo;ija talinformazzjoni, l-g[eluq talpolytechnic (illum l-MCAST) u l-attakk fuq l-istudju akkademiku fl-Università huma lkoll realtajiet li influwenzaw b’mod negattiv ;enerazzjoni s[i[a ta’ nies, li llum jinsabu fl-erbg[inijiet.

Dan filwaqt li l-esperjenza ta’ Gvern Laburista li ggverna biss g[al 22 xahar bejn l-1996 u l1998, fissret bidla qarsa fejn listipendji bdew jing[ataw lillistudenti b’self minflok b’g[otja.

U din m’hix [a;a tal-passat g[aliex star candidate talPartit Laburista li possibbilment jista’ jkun ilMinistru tal-Finanzi ta’ Muscat kemm-il darba esprima dubji dwar issostenibbiltà tal-istipendji.

Lanqas nistg[u ninsew ilproposta Laburista tarreception class qabel l-a[[ar elezzjoni ;enerali – li ma fissret xejn g[ajr li l-istudenti tag[na kienu se jispi//aw jirrepetu sena skolastika, bilkonsegwenzi kollha li tali proposta setg[et i;;ib mag[ha.

It-tielet fattur li jqanqal xetti/i]mu dwar il-proposta ta’ Muscat hu r-rekord tal-Partit Laburista f’dak li jirrigwarda x-xog[ol.

L-era Mintoffjana fis-snin sebg[in u tmenin – deskritti minn Joseph Muscat b[ala lera tad-deheb – kienu ]minijiet ta’ qg[ad rampanti, fejn in-nuqqas ta’ xog[ol, pagi baxxi, benefi//ji inadegwati u xog[ol fis-settur pubbliku u korpi dixxiplinati kienu saru lordni tal-;urnata.

Il-politika [a]ina talamministrazzjoni tal-eks Prim Ministru Laburista Alfred Sant, inklu] it-tne[[ija talVAT u l-introduzzjoni tattaxxa tas-sisa, flimkien maliffri]ar tal-applikazzjoni ta’ Malta g[as-s[ubija fl-Unjoni Ewropea, ukoll ikkontribwiet g[al iktar qg[ad.

Hawn ta’ min ifakkar li Joseph Muscat, illum Mexxej Laburista, kien kollaboratur ewlieni ta’ Dr Alfred Sant filpolitika tieg[u.

Ir-raba’ fattur li jag[ti lok g[al xetti/i]mu hu l-fatt li Joseph Muscat, minflok ma resaq quddiem il-poplu bi pjan konkret, resaq bi proposta li ma hi xejn g[ajr attentat ma[sub biex jaljena lill-poplu missu//essi miksuba minn pajji]na fl-edukazzjoni u x-xog[ol; ]ew; pilastri tal-[idma ta’ gvernijiet nazzjonalisti su//essvi.

Din it-tattika hi parti millistrategija biex taqta’ l-g[atx u l-kilba g[all-poter, li tinkludi wkoll l-ilbies ta’ ingravajjet blù, xi kelma jew tnejn blIngli] biex nidhru middle class i]da fl-istess [in adulazzjoni tal-era Mintoffjana li turi bi//ar li l-lupu jibdel sufu i]da mhux ne/essarjamnt g[emilu. }gur li mhux il-ka] li lGvern Nazzjonalista hu xi gvern perfett. I]da hu daqstant ]gur li l-g[anijiet u l-miri li stabbilejna kienu kumplimentati minn g[add ta’ ri]ultati po]ittivi li jitkellmu wa[idhom.

Pajji]na llum g[andu wa[da mill-inqas rati ta’ qg[ad fost i]]g[a]ag[ fl-Unjoni Ewropea kollha.

■ 73% ta]-]g[a]ag[ qed jissuktaw bl-istudji tag[hom wara l-età tal-iskola obbligatorja – persenta;; li jfisser ]ieda ta’ 30% minn ]mien il-Labour fil-Gvern bejn l-1996 u l-1998.

■ 18,600 ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a jir/ievu bejniethom mat-€23 miljun fis-sena fi stipendji.

■ Aktar minn 1,500 persuna gawdew minn boro] ta’ studju, inklu] fl-arti u issa fl-isports.

minn Clyde Puli clyde.puli@gov.mt

■ Eluf o[ra gawdew minn g[add ta’ skemi u korsijiet ta’ ta[rig offruti mill-Korporazzjoni g[ax-Xog[ol u t-Ta[ri;, mid-Direttorat tat-Tag[lim tul il-{ajja, mill-A;enzija }g[a]ag[ u minn diversi entitajiet o[ra. Matul is-sena lo[ra biss, l-ETC offriet post tax-xog[ol lil 3,428 li 1,871 minnhom kienu ]ag[]ag[.

Gvern Nazzjonalista, b’politika u tmexxija g[aqlija, irnexxielu jo[loq l-opportunitajiet fi ]minijiet ta’ sfidi kbar fejn pajji]i bil-bosta akbar minna spi//aw g[arkupptejhom.

Fl-istess waqt il-Kap talOppo]izzjoni jidher komdu u xxamplat, jipprova jippro;etta imma;ni ta’ par idejn sodi li jistg[u joffru vi]joni u futur li]-]g[a]ag[ tag[na ming[ajr ma jispjega kif.

Il-kumdità tan-nuqqas talOppozizzjoni tippermettilu jag[mel dan. Il-pi] tat-tmexxija ta’ pajji] hi [a;a o[ra.

L-I]lami]mu x’inhu^ Il-bi]a’ ta’ bosta Ewropej u Amerikani wara li faqqg[u lprotesti madwar id-dinja G[arbija s-sena l-o[ra kien li d-dittatorjati kienu se je[dulhom posthom; mhux demokraziji ;odda, i]da xorta ;dida ta’ dittatorjat – wie[ed immexxi minn re;im I]lamist. Dan il-bi]a’ ma naqasx minn dak i]-]mien.

Fit-Tune]ija saru lelezzjonijiet u reba[ partit I]lamist jismu al-Nahda. U issa, proprju l-;img[a li g[addiet, fl-ewwel tappa talelezzjonijiet Presidenzjali flE;ittu, il-kandidat li ;ie lewwel u li g[andu r-ri[ filqalg[a hu kandidat appo;;at mill-grupp tal-A[wa Misilmin.

Madankollu, minkejja lbi]a’ mill-I]lami]mu, ftit hawn g[arfien dwar dawn ilgruppi x’inhuma. Jekk humiex grupp wie[ed imxerrdin madwar id-dinja Musulmana. Jekk humiex differenti verament jew biss

superfi/jalment. Jekk humiex prattikament kollha b[al Bin Laden, jew jekk hu kienx le//ezzjoni.

Ktieb li [are; dan l-a[[ar proprju dwar dan is-su;;ett hu miktub minn Anders Strindberg u Mats Wärn: Islamism (Polity Press).

Hu mfa[[ar minn xi w[ud mill-aqwa awtoritajiet dwar il-Lvant Nofsani u l-I]lam g[aliex jag[ti tidwira tajba tal-gamma s[i[a tal-il[na I]lamisti fir-re;jun.

L-ewwel ikejjel id-differenzi veri li hemm bejn grupp u ie[or u jkopri dawk ilma;;uri.

Ji;ifieri, minn grupp b[allAl Qaeda, li jrid ikisser iddinja kif inhi u lest li joqtol kwalunkwe Musulman li ma jaqbilx mieg[u, jekk hemm b]onn, g[al grupp b[all{i]bollah, li hu armat i]da jattakka biss lill-g[adu talI]rael g[al skopijiet nazzjonalisti, mhux reli;ju]i,

g[al dawk il-gruppi li mhumiex (jew m’g[adhomx) armati, b[all-A[wa Misilmin, li lesti ja[dmu fis-so/jetà, mas-so/jetà, biex jibdluha, i]da mhux lesti li jkissruha.

Iqis ukoll l-I]lami]mu li hemm fl-Ewropa.

It-tieni, jipprova jispjega g[ala l-I]lami]mu sar ideolo;ija daqshekk popolari fl-Afrika ta’ Fuq u l-Lvant Nofsani llum, spe/jalment f’dinja li – imqar g[alina – suppost li hi dinja fejn lideolo;oji spi//aw.

L-awturi juru li lispjegazzjoni mhix “g[aliex dan hu l-I]lam il-veru”. Filfatt, biex wie[ed jifhem x’inhu ji;ri, je[tie; jifhem li l-I]lami]mu tefa wkoll il-vu/i ta’ forom o[ra tal-Islam.

L-ispjegazzjoni, fil-qosor, tag[mel ]ew; punti. Lewwel, li l-I]lami]mu (li dejjem g[andu jitqies b[ala biss forma wa[da tal-I]lam) jirrappre]enta mhux biss

risposta reli;ju]a, i]da risposta kritika g[allkonsumeri]mu u lkorruzzjoni u l-ind[il ta’ pajji]i o[rajn fil-[ajja talpajji]i fir-re;jun.

Jirrappre]enta re]istenza attiva kontra l-ind[il talPunent u l-per/ezzjoni li laffarijiet fir-re;jun aktar jitmexxew biex ikun a;evolat il-Punent milli n-nies tal-post.

It-tieni punt hu li lI]lami]mu mhux talli ma jirrappre]entax i/-/iviltà I]lamika kollha, i]da wkoll hemm differenzi kbar u importanti – ta’ ideat, a;enda politika, pro;etti – bejn grupp u ie[or.

Il-gruppi I]lamisti wie[ed a[jar jifhimhom b[ala gruppi paralleli milli b[ala ferg[at tal-istess moviment li kapaci jikkoordinaw flimkien u jaqblu f’kollox.

Anzi, jekk nies b[al Strindberg u Wärn g[andhom

minn Ranier Fsadni ranierfsadni@europe.com

ra;un, wie[ed g[andu jistenna li anki jekk ikun hemm gvern I]lamista f’bosta pajji]i G[arab minn hawn u ftit ta]-]mien, m’g[andniex nippretendu li mhux se jkunu rivali ta’ xulxin.

Ktieb li jav]ana li tajjeb ninfurmaw lilna nfusna a[jar.

14

INTERVISTA

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

GLORIA MIZZI – pre]entatri/i televi]iva u awtri/i

Kikkra integrità, ku//arina [lewwa u g[erf kemm tiggosta minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Dawn huma biss ftit mill-ingredjenti bnini li jiffurmaw il-personalità ta’ Gloria Mizzi. Jekk hemm karatteristi/i li jolqtuk mill-ewwel meta titkellem ma’ Gloria, dawn huma s-sin/erità, l-awtenti/ità u l-fatt li hi widna tajba, kapa/i tisma’ u tifhem u fejn tista’, tag[ti parir siewi.

Dan barra l-ingredjenti l-o[ra li semmejt fit-titlu tal-intervista. Tul il-karriera tieg[i b[ala ;urnalista intervistajt diversi drabi lil Gloria fuq su;;ett jew ie[or u [adt pja/ir li g[al darba o[ra r;ajt sibt lopportunità biex nintasab bilqieg[da fil-k/ina attiva tag[ha u flimkien quddiem tazza kafè ng[idu ]ew; kelmiet. Issa li kien pubblikat il-ktieb More Glorious Food kienet ftit aktar rilassata minkejja li biex timla l-;urnata Gloria g[andha impenji mhux [a]in.

Gloria llum g[andha età sabi[a, età li n[oss li hi irrilevanti li nippubblikaha.

Dwar tfulitha u l-karriera tag[ha nkiteb [afna u g[alhekk minflok, xtaqt nie[u lil Gloria lura fi]-]mien meta kienet g[adha Tripli fejn twieldet, biex tg[idli ftit x’kienet il-[olma g[all-futur tag[ha dak i]-]mien.

“Meta kont ]g[ira ma kontx nimma;ina li nag[mel dak li g[amilt, anzi kont ’il bog[od [afna minn hekk. :ejt Malta meta kont g[adni ]g[ira u lewwel impjieg tieg[i kien b[ala g[alliema.

“Kont kuntenta [afna i]da kelli n[alli dan ix-xog[ol g[ax dak i]-]mien meta mara ti]]ewwe; ma setg[etx tkompli ta[dem fl-iskejjel talGvern. Waqaft u kelli ]ew;t itfal, [a;a li dejjem xtaqt g[ax il-familja n[obbha [afna u dejjem xtaqtha.”

Gloria tg[id li kien jg[addilha minn rasha ttelevi]joni g[ax meta kienet tara xi programm kienet tibqa’ affaxxinata. I]da kienet b’kumbinazzjoni li sabet ru[ha tifforma parti minn din id-dinja. “:ara tieg[i kienet ta[dem

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew

Gloria f’wie[ed mill-ewwel programmi tag[ha ‘Il-Mara tal-Llum’ fuq Xandir Malta

fil-qasam tat-televi]joni u staqsietni biex nie[u sehem darba u minn hemm laffarijiet komplew. Nassumi li nteb[u li kelli xi [a;a x’noffri. Minn hemm ma [aristx lura.”

Gloria bdiet ta[dem filqasam tat-televi]joni meta kellna stazzjon televi]iv wie[ed. Kienet realtà kompletament differenti minn tal-lum.

Kul[add jg[in “Konna nirran;aw. Ma kienx hemm is-sofistikazzjoni li g[andna llum. Kul[add kien jg[in. Niftakar li biex nag[mel l-istudio talprogramm tieg[i kont nie[u lpultruna tieg[i. Ma kienx je]isti bartering u l-programmi kienu irrekordjati.

“Jekk tie[u ]ball trid ter;a’ tibda mill-bidu. Niftakar li

meta kont nie[u xi ]ball kont nipprova nirrimedja u nsalva s-sitwazzjoni biex ma ner;ax nibda.”

Din kienet xi [a;a importanti billi Gloria kienet l-ewwel pre]entatri/i li da[[let il-k/ina u t-tisjir filprogrammi. Meta tg[id ‘tisjir’ kien ifisser li min se jsajjar

Ritratt me[ud f’wie[ed mill-vja;;i tag[ha

Gloria waqt it-tnedija tal-ktieb tar-ri/etti ‘More Glorious Food’ pubblikat mill-PIN

i;ib il-platt imsajjar lest biex tippre]entah lest, imbag[ad waqt il-programm juru kif wie[ed g[andu jsajru i]da ming[ajr tisjir fl-istudio.

Wara da[[let hot plate biex issajjar fil-post. :ieli sajret Gloria stess. Illum il-k/ina da[let sewwa fil-programmi mal-istazzjonijiet kollha u f’diversi programmi.

“It-tisjir sar passatemp u mhux biss mod kif t[ejji l-ikla g[all-familja, u llum hawn kultura s[i[a marbuta malargument. It-tisjir minn dejjem kien g[al qalbi [afna.

Writt din l-im[abba g[allk/ina ming[and omm missieri. In-nanna tg[id li missieri kien kapri//u] [afna fl-ikel. Tg[id li darba mardilha u sar kapri//u].

Dejjem tistaqsih xi jrid u jekk jg[idilha [uta partikulari, g[ax kien i[obb [afna l-[ut, u ma ssibx tixtri, kien jirrabja.

“Derrietu li minflok platt wie[ed tag[mel [afna appetizers biex inaqqar. Kont inkun spiss g[andha u dejjem nafha ssajjar fil-k/ina u tg[allimt [afna ming[andha.”

Naturalment tg[allmet likel tradizzjonali Malti ming[and ommha u tg[id li meta jmorru t-tfal jieklu g[andha u ssajjar xi platt minn ta’ ommha huma

jirrimarkaw li g[andu r-ri[a tal-ikel tan-nanna.

Hawn Gloria kkommwoviet ftit ru[ha, g[ax il-;enituri tag[ha m’g[adhomx mag[na, u kif wie[ed jimma;ina, t[oss [afna n-nuqqas tag[hom.

G[amlet parentesi li tkun wa[da mix-xewqet jekk ikollha ssib il-lampa ta’ Aladdin li tre;;a’ lura lill;enituri tag[ha.

Lura g[all-karriera televi]iva ta’ Gloria li mhix konnessa esklusivament mattisjir.

Fasslet programm “Jien ma rridx ng[id li kont l-ewwel wa[da i]da fassalt l-

ewwel magazine programme u tajt l-idea g[al programmi ta’ waranofsinhar. Kont ;bidt l-attenzjoni li hemm sag[tejn mejta waranofsinhar.

Issu;;erejt li l-programm tieg[i jkun trasferit g[al dik il-faxxa ta’ [in u nkabbruh.

“It-tisjir i]da, jien ma nasso/jahx mal-programmi televi]ivi biss. G[alija lfamilja dejjem kienet importanti u fil-[in tal-ikel ilfamilja ting[aqad. Jien g[andi l-manija tal-imwejjed tondi g[ax jekk ikun hemm ilb]onn dejjem tista’ ]]id si;;u fl-a[[ar [in. {a;a importanti [afna.

Meta nsajjar noqg[od nippjana u nirrilassa. In[obb nipprova ri/etti ;odda, nikkrea u g[andi g[al qalbi [afna l-ikel tradizzjoni Malti u Mediterranju.”

Biss, Gloria mhix tisjir biss.

Dejjem tkellmet u wriet ilfehmiet tag[ha dwar issues so/jali. Ma hemmx su;;ett li ma tkellmitx dwaru.

“Jien dejjem ng[id li persuna g[andha ]]omm lantenni dejjem attivi biex tkun taf xi jkun qed ji;ri madwarha. L-importanti li meta tkun qed tikkomunika fuq it-televi]joni int tkun konxja minn dak li qed jg[idu n-nies u dak li jista’ jinteressahom.

“Il-[ajja mhix mag[mula mill-moda u s-sbu[ija biss.

Illum hawn problema kbira dwar l-anzjanità.

“Argument ie[or li n[obb nittratta hu s-solitudni.

Dejjem nis[aq li g[andu jkollok [abiba wa[da. {abiba li tkun dejjem hemm g[alik u int g[aliha. {abiba wa[da u tajba g[ax kif jg[id il-Malti, min g[andu [abib g[andu te]or. Persuna ma’ min tista’ tifta[ qalbek.”

Gloria kompliet tg[idli li issue attwali [afna hi l-istress tal-[ajja. g[al pa;na 15

INTERVISTA

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

15

Tispikka l-g[o]]a li g[andha g[all-familja minn pa;na 14

Tkun qed tg[id sewwa meta tg[id li kkreajnieha a[na g[ax d[alna f’;irja ta’ reg[ba. Dan l-istress jista’ jwassal g[al dipressjoni li ;ieli tibqa’ mistura jew ti;i ;;udikata b[ala tgergir ]ejjed. {abiba kapa/i tindividwa din il-problema fil-[in u jekk tkun widna tajba, isservi ta’ solljiev u gwida. Ra;unament li wie[ed tassew g[andu jirrifletti fuqu.

Ma’ Gloria ddiskutejt fit-tul dwar il-konsumeri]mu sfrenat. Fattur li jista’ jixhed, iva, il-;id li hawn fl-idejn i]da ma jag[milx sens li wie[ed, pere]empju, imur g[al affarijiet tad-ditta anke jekk forsi ma jistax jippermettihom jew a skapitu ta’ affarijiet aktar importanti.

“Il-parodija hi li ssib minn jag[mel dar armata bl-ifjen g[amara mbag[ad lanqas ju]aha g[ax jg[ix filbasement jew f’xi k/ina filkamra ta’ [dejn il-bejt.

“Id-dar g[alija u mhux biex nippikka u nog[;ob jew inkun a[jar mill-;irien jew qraba o[ra. Jien nag[ti parir li wie[ed g[andu jag[mel dak li jog[;ob lilu, kuntent hu kuntent kul[add.”

Intant, dwar argument simili ma tiddejjaq qatt titkellem ma’ Gloria i]da beda jsir il[in u konna g[adna ma tkellimna xejn dwar it-tieni ktieb tag[ha li [are; ;imag[tejn ilu, More Glorious Food.

Su//ess kbir L-ewwel ktieb, Glorious Food, kien su//ess kbir u t-

tieni wie[ed jidher li se jkun su//ess ukoll.

“Ma kienx mistenni ssu//ess li kelli. Il-ktieb fih pro/ess g[ax trid tara liema ri/etti se tinkludi u liema se t[alli barra. L-ewwel wie[ed fih [afna ri/etti Mediterranji.

“Jien imwielda l-Afrika ta’ Fuq u inkludejt ikel stil Grieg u Sqalli u [allejt barra ikel tradizzjonali Malti. Fit-tieni ktieb inkludejt dawn ir-ri/etti tipi/i g[ax bosta talbuhomli.

Kont imma;inajt li kul[add jaf jag[milhom i]da ma rrealizzajtx li hawn ;enerazzjoni ]ag[]ug[a li dan l-ikel ma tafx tippreparah.”

Il-ktieb jinkludi ri/etti kollha ppruvati. F’[amsin sena ]wie; wie[ed jista’ jimma;ina kemm-il pranzu [ejjiet Gloria.

Ri/etti tan-nanniet u z-zijiet.

Ikel ippruvat.

“Ikel Mediterranju li hu la[jar dieta li wie[ed jista’ jsegwi. Dieta fqira fi]-]jut u x-xa[mijiet u bnina g[ax issir bil-prodott lokali. Fiha huma valutati ingredjenti b[arrummien u l-bajtar tax-xewk u

ta’ San :wann, ingredjenti li sa ftit ]mien ilu konna nag[tuhom bis-sieq. Ikel li g[alih tista’ tu]a l-prodotti tal-ista;un meta dan ikun tajjeb u or[os.”

Ri/etti g[at-tielet ktieb g[andha u Gloria g[andha teorija li tg[ix biha – dejjem t[alli l-bieb miftu[ g[al kull eventwalità. Hi tni]]el kull ri/etta li tikkrea u meta tmur tiekol barra minn pajji]na tosserva sewwa r-ri/etta u tadattaha filwaqt li jekk ikun ikel tradizzjonali, tistaqsi.

Platt klassiku “Jekk hu platt klassiku jien

nag[mlu kif suppost, ming[ajr alterazzjonijiet.

In[obb inkun fidila lejn irri/etta ori;inali. {u mir-ross il-forn, ir-ri/etta tieg[i g[addithieli ommi u mhux persuna wa[da jew tnejn meta ppruvaw ir-ri/etta qaluli li rross hu b[alma kienet tag[mel in-nanna jew ommhom.”

Hawn kliem Gloria re;a’ lura g[all-ikel tradizzjonali Malti li hu tant g[al qalbha.

Tg[id li l-ikel Malti hu ekonomiku u b’ikla wa[da tag[mel ]ew; ikliet. “{u mill-istuffat tal-bra;oli jew tal-fenek li miz-zalza tag[hom tag[mel ukoll lispagetti. G[all-aljotta, jekk tag[mel [uta kabbarija, wara platt aljotta tiekol il-[uta b’xi ]ew; patatiet li tkun sajjart flaljotta stess. La[am fuq ilfwar, ta[tu tkun sajjart ilminestra. Kusksu bil-ful, mieg[u g[amilt il-bajd u l;bejniet.

Hemm min jg[id li l-ikel Malti hu ikkupjat minn ikel Sqalli. Wie[ed irid jikkonsidra li ]-]ew; g]ejjer g[andhom listess abbundanza ta’ materja prima u g[alhekk hi [a;a naturali li /ertu ikel jixxiebah.

Gloria ma’ ]ew;ha, uliedha u ommha. Ritratt me[ud f’April tal-2007 meta omma kienet g[adha [ajja

Ovvjament a[na kellna linfluwenza tal-Ingli]i li da[[lu /erti tradizzjonijiet minn tag[hom.”

Id-diskussjoni dwar il-k/ina ma’ Gloria ma tispi//a qatt i]da sibna l-[in nitkellmu wkoll dwar il-familja.

Gloria hi omm ta’ tnejn u nanna ta’ [amsa.

“Fleur, il-kbira, g[andha ]ew;t itfal, Anthony u Stella ta’ 22 u 18 rispettivament. Ittifel g[andu tlieta, Luianna, James u Kimmy. It-tifel qieg[ed l-I]vizzera u sikwit immur [dejh u nikkomunikaw [afna. Tani daqqa t’id filktieb g[ax /ertu ikel sajjartu hemm u [a r-ritratti hu. It-tifla wkoll tatni daqqa t’id. Jien dejjem involvejthom.

“Huma kburin bija u dan ilfatt jimlieli qalbi. It-tifla tattifla, Stella, saret tajba [afna fit-tisjir. Il-;img[a l-o[ra kilt g[andha, g[amlet l-ispagetti biz-zalza tat-tadam g[ax taf li n[obbu [afna. Iz-zalza kienet pre/i]a b[alma nag[mel jien.

Hi tajba [afna wkoll fil-[elu, aktar minni.”

G[al Gloria hu importanti ferm li tlaqqa’ l-familja kollha.

Dejjem madwar imwejjed tondi u kul[add, tfal, neputijiet u g[arajjes tag[hom, jintasbu madwar

il-mejda g[al ikla tajba. Gloria hi tip li tisma’ lil kul[add, tag[ti l-pariri tag[ha i]da ma tinda[alx.

L-ammirazzjoni li g[andi g[al Gloria ti]died kull darba li jkolli l-opportunità nitkellem ftit mag[ha.

Mara ffukata fuq il-pre]ent, b’vi]joni po]ittiva g[all-futur i]da msejsa fuq prin/ipji u valur sodi li sawret tul karriera twila.

Karriera li laqqg[etha ma’ /irkostanzi differenti li dejjem iffa//jat bl-akbar professjonalità u serjetà.

G[addew [afna snin millewwel programm tag[ha IlMara tal-Lum u forsi l-mara ta’ dak i]-]mien ma g[adhiex dik li hi llum, i]da Gloria baqg[et dejjem l-istess – mara integra ammirata u rispettata minn ;enerazzjonijiet differenti.

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Gloria Mizzi Ktieb favorit: Kotba stori/i.

Film favorit: Detectives Mu]ika favorita: Dejjem fl-isfond g[ax iddejjaqni l-

mu]ika tg[ajjat. Nippreferi mu]ika klassika.

Lewn favorit: L-a[dar.

Sta;un favorit: Ir-rebbieg[a, minkejja li ma tantx ingawduha f’pajji]na i]da ]gur a[jar ix-xitwa mis-sajf.

Il-vaganza ideali: Meta nie[u break immur l-I]vizzera g[and it-tifel i]da minkejja li sifirt [afna, g[adni nispera li xi darba nista’ mmur il-Perù.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el: Aktar b[ala kur]ità nixtieq inkun mara sinjura fi]-]mien ilmonarkija Fran/i]a – mhux fi ]mien ir-Re Lwigi XVI g[ax kont nispi//a bla ras. B’dawk il-[wejje; sbie[ u [ajja ta’ lussu.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi... Meta wie[ed ikun inno/enti u ma jkunx difi] tajjeb u je[el bi [tija li ma jkollux.

L-akbar pre;ju: L-onestà u l-integrità, u li wie[ed i]omm il-[in (Gloria hawn qed tirreferi g[all-akbar pre;ji li jista’ jkollha persuna).

U l-akbar difett: Il-;ideb (ukoll b’referenza g[all-akbar difett li jista’ jkollha persuna).

L-ikel favorit tieg[ek: Sempli/i – platt g[a;in biz-zalza tad-tadam u l-[abaq. In[obb kollox, anke bi//a [obz bi]-]ejt u t-tadam. Ikel Mediterranju – il-[axixa favorita, ilbrun;iela, u g[all-frott, il-bajtar ta’ San :wann.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu:

Dejjem bqajt g[addejja i]da nixtieq kont naf inpin;i.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ La ]vanta;; u lanqas

vanta;;. Dejjem qdift. Jien nag[ti dan il-parir lin-nisa – irsistu jekk tridu tag[mlu xi [a;a u tistennew favoriti]mu ming[and [add g[ax intom nisa, g[ax dan ;ieli ja[dem favurikom u ;ieli kontrikom.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Nibqa’ ng[ix f’dak i]-]mien meta t-tfal kienu g[adhom ]g[ar u l-;enituri tieg[i [ajjin.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Never have to say you are sorry. U dejjem g[id grazzi.

Kif tarak g[axar snin mil-lum: Tajjeb kieku nibqa’ g[addejja kif jien illum.

Persona;; li tammira: Persona;;i stori/i u o[rajn tallum, sew mill-qasam letterarju kif ukoll dak politiku. I]da persona;; li naqlg[alha l-kappell hi l-eks Prim Ministru talIngilterra Margaret Thatcher.

16

TFAL

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

It-tfal tag[na TAG{RIF MILL-MINISTERU TAL-FAMILJA DWAR {IDMA B’RISQ IT-TFAL MALTIN U G{AWDXIN

Rush, Spark u Kuwl Stars> Pro;etti fil-komunità tal-Belt Valletta

Is-servizzi tal-komunità talA;enzija Appo;; fil-Belt Valletta qed jorganizzaw tliet pro;etti mmirati kemm g[at-tfal kif ukoll g[allpre-adoloxxenti. Dawn huma intenzjonati li jibqg[u g[addejjin matul lewwel sitt xhur ta’ din is-sena.

L-g[an ewlieni ta’ dawn il-pro;etti hu li jag[tu gwida ba]ika biex permezz ta’ hekk il-parte/ipanti jiskopru aktar min huma, il-[iliet u t-talenti tag[hom, isa[[u /erti valuri li g[andhom b]onn fil[ajja, filwaqt li jipprovdu spazju u ambjent fejn jie[du gost b’mod kreattiv.

■ Il-pro;ett RUSH jinvolvi attivitajiet sportivi u log[ob differenti fejn tfal ta’ bejn il-[ames u lg[axar snin, jistg[u jie[du sehem b’mod attiv.

G[aldaqstant, 15-il tifel u tifla jattendu b’mod regolari kull ;img[a u jqattg[u sieg[a u nofs flimkien mal-voluntiera mill-Iskola St Francis.

Il-voluntiera jippjanaw log[ob differenti anke mat-tfal, filwaqt li l-istess tfal jo[or;u b’ideat differenti ta’ kif jixtiequ jqassmu l-[in tal-log[ob tag[hom. It-tfal isegwu /erti regoli biex tin]amm /erta ordni waqt il-log[ob.

■ Din is-sena nbeda wkoll il-pro;ett SPARK li jinvolvi g[ajnuna akkademika lil tfal bejn il-[ames u l-g[axar snin. Il-voluntiera jg[inu lit-tfal fiddiffikultajiet tal-iskola, filwaqt li wara li jlestu mixxog[ol, ikunu preparati lezzjonijiet minn voluntiera li ta[dem b[ala g[alliema.

L-iskop ta’ dawn il-lezzjonijiet hu li ting[ata g[ajnua lit-tfal fid-diffikultajiet li jkollhom.

Min[abba li l-età tat-tfal hi differenti, il-lezzjoni tkun addattata g[all-b]onnijiet tal-individwu.

■ It-tielet pro;ett hu KUWL STARS. Dan hu pro;ett immirat g[al pre-adoloxxenti li jixtiequ jie[du gost b’attivitajiet u [ar;iet differenti, filwaqt li ting[ata informazzjoni li sservi tajjeb biex jg[ixu b’mod a[jar dan i]-]mien partikolari.

G[al dan il-pro;ett jattendu tnax-il preadoloxxenti b’mod regolari, darba fil-;img[a g[al sieg[a u nofs. L-attivitajiet jinkludu [ar;iet, tisjir, kwizzis u log[ob edukattiv. {afna mill-pre-adoloxxenti attendew fi pro;etti pre/edenti u kienu huma stess li re;g[u wrew ixxewqa biex jer;a’ jibda dan il-pro;ett.

RUSH u SPARK isiru fl-Iskola ta’ San Albert ilKbir fil-Belt Valletta filwaqt li l-pro;ett ta’ KUWL STARS jittella’ b’kollaborazzjoni ma/-?entru A??ESS tal-Belt Valletta, fl-Iskola San Albert jew postijiet o[ra skont il-[tie;a.

Dawn huma u[ud mill-inizjattivi li s-Servizzi filKomunità tal-Appo;; fil-Belt Valletta jorganizzaw g[all-benefi//ju tat-tfal, ]g[a]ag[ u familji li joqog[du fil-Belt stess, kif ukoll g[al dawk li joqog[du l-Furjana.

Dawn iservu biex jintla[qu persuni fil-komunità tag[hom stess, u b’hekk ikollhom i/-/ans jipparte/ipaw aktar fil-komunità.

Barra minn hekk, dawn l-attivitajiet so/jali u rikreattivi jservu g[all-integrazzjoni so/jali filkomunità kif ukoll jing[ata l-appo;; me[tie; permezz tas-servizzi tal-A;enzija.

In[arsu d-drittijiet tat-tfal {idma bla waqfien mill-Uffi//ju tal-Kummissarju g[at-Tfal

L-Uff//ju tal-Kummisarju g[atTfal fil-Ministeru g[all-:ustizzja, Konsultazzjoni Pubblika u lFamilja, twaqqaf disa’ snin ilu bilg[an li jippromwovi l-a[jar interessi u d-drittijiet tat-tfal skont kif inhuma mni]]la fil-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tat-Tfal li kienet ratifikata minn Malta fl-1990.

Dan ix-xog[ol siewi biex jissa[[u d-drittijiet tat-tfal huma lprijorità ewlenija tal-Gvern li dejjem [adem favur il-[arsien taddrittijiet tat-tfal.

Biex dan kollu jkompli jissa[[a[ f’Novembru tal-2011, tnediet ilPolitika Nazzjonali g[at-Tfal li b[alissa tinsab g[all-konsultazzjoni pubblika.

Il-Gvern jemmen li t-tfal g[andhom jing[ataw lopportunitajiet u jg[ixu f’pajji] li bl-a[jar mod possibbli jirrikonoxxi l-valur tag[hom fis-so/jetà.

Matul dawn l-a[[ar snin, lUffi//ju tal-Kummissarju g[at-Tfal kien strumentali f’bosta inizjattivi ferm wiesg[a li jvarjaw minn inkjesti u investigazzjonijiet, abbozzi ta’ standards, kampanji edukattivi, kompetizzjonjiet, seminars, intervisti u programmi televi]ivi.

Investigazzjoni Sentejn ilu, l-Uffi//ju kien involut skont id-dispo]izzjonijiet tal-li;i fl-investigazzjoni rigward ilka] ta’ pri;unerija ta’ ]ew; ]g[a]ag[ li kienu qed jistennew ilple;;. Wara [afna t[assib li tressaq quddiem l-Uffi//ju n[asset il[tie;a li ssir investigazzjoni jekk illi;ijiet u l-istrutturi legali hux qed i[arsu bl-a[jar mod il-minuri li jxellfu difrejhom mal-li;i.

L-Uffi//ju kien involut ukoll fi

tliet inkjesti o[ra li jikkon/ernaw spettru wiesa’ li jirrigwardaw innurseries tal-futbol, l-adozzjoni, in-

nuqqas tal-;enituri li jirre;istraw lil uliedhom mal-Uffi//ju tar-Re;istru Pubbliku u t-t[assib dwar irregolamentazzjoni tat-Teen Parties, liema ka] ing[ata prominenza qawwija fil-mezzi tax-xandir spe/jalment fil-;urnali, g[aliex qabel ir-regolamentazzjoni ma kinitx qed toffri protezzjoni s[i[a li]-]g[a]ag[ li jattendu dawk it-tip ta’ parties.

Dan wassal biex l-Uffi//ju talKummissarju g[at-Tfal ja[dem filqrib mal-A;enzija }g[a]ag[ biex issir ri/erka vasta dwar il-mod kif i]-]g[a]ag[ iqattg[u l-[in liberu tag[hom. Din ir-ri/erka bdiet issena li g[addiet u se tibqa’ g[addejja matul din is-sena wkoll.

Il-bandli pubbli/i

{idma interessanti li saret minn dan l-Uffi//ju u li bosta ;nituri Maltin u G[awdxin approvaw bilkbir kienet dwar l-istandards talbandli pubbli/i.

Fl-2010, l-Awtorità ta’ Malta dwar l-Istandards ippubblikat labbozz dwar l-istandards li fuqhom g[andhom jimxu l-bandli, il-postijiet tant frekwentati mit-tfal.

Dan sar g[aliex dawn il-postijiet pubbli/i g[andu jkollhom rekwi]iti skont ir-regolamenti biex is-sigurtà tat-tfal tkun im[arsa meta, flimkien mal-;enituri tag[hom, jiffrekwentaw dawn il-postijiet.

Ir-regolamentazzjoni wasslet biex flimkien mal-kunsilli lokali sar upgrading ta’ bandli f’numru ta’ lokalitajiet [alli f’ambjent ta’ divertiment joffru s-sigurtà lit-tfal u s-ser[an tal-mo[[ lill-;enituri.

Mis-sena li g[addiet, l-Uffi//ju tal-Kummissarju g[at-Tfal iffoka wkoll fuq ir-regolamentazzjoni talplay areas tat-tfal, li huma postijiet rikreattivi fil-mag[luq jew ;ewwa, biex ikunu formulati standards minn dan il-lat ukoll biex it-tfal ikunu protetti.

Il-[idma tal-Uffi//ju i]da kienet ba]ata wkoll fuq numru ta’ kampanji edukattivi b[allkompetizzjoni Maskot u l-Ktieb tatTpin;ija fuq id-drittijiet tat-tfal fejn waqt il-log[ob it-tfal jitg[allmu i]jed fuq id-drittijiet tag[hom.

Dan l-Uffi//ju jorganizza numru kbir ta’ attivitajiet biex jippromwovi d-drittijiet tat-tfal u kull sena jkun organizzat ir-Rights 4U Kors u Festa Tfal fost l-o[rajn i]da l-qofol ikun il-Jum Dinji tatTfal li jitfakkar kull sena fl-20 ta’ Novembru.

L-Uffi//ju tal-Kummissarju g[at-Tfal u l-Ministeru g[allFamilja jemmnu li t-tfal u ladolexxenti huma l-prijorità ewlenija u dan jixhdu l-politika talMinistru Chris Said favur il-[arsien [olistiku tad-drittijiet u lkundizzjonijiet tat-tfal u ]]g[a]ag[.

Apparti ]-]ieda fin-nefqa talgvern fuq il-benefi//ji so/jali, qieg[ed jiddedika 2.5 miljun ewro kuljum lil dawk il-persuni li jinsabu f’riskju fosthom it-tfal.

Children’s Allowance og[la Bejn l-2008 u l-2012, il-Gvern ]ied ir-rata minima ta/-Childrens Allowance b’100 ewro o[ra g[al

350 ewro li minnhom qed jibbenefikaw it-tfal f’familji bi d[ul baxx.

Madwar 3,250 tifel u tifla li g[andhom xi di]abbiltà jew b]onn tal-attenzjoni g[andhom is-servizz tal-Learning Support Assistant.

Il-[arsien tat-tfal issa[[a[ ukoll bir-re;istru g[al min iwettaq reati sesswali fuq it-tfal.

L-impenn tal-Ministeru gallFamilja hu li t-tfal tag[na jkomplu jikbru f’ambjent li j[ares iddrittijiet tag[hom u jg[inhom ji]viluppaw il-[iliet tag[hom g[al meta jkunu /-/ittadini tal-futur ta’ pajji]na.

}G{A}AG{

17

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

I]-]g[a]ag[ tag[na TAG{RIF DWAR XOG{OL FOST I}-}G{A}AG{ MALTIN IMWETTAQ MINN ‘A:ENZIJA }G{A}AG{‘

Informazzjoni g[a]-]g[a]ag[> id-dritt ta’ kull ]ag[]ug[

Informazzjoni korretta u a//essibbli hi dritt ta’ kull ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a g[aliex tipprovdilhom il-kapa/ità li jie[du de/i]jonijiet awtonomi u g[aqlin fil-perjodi meta jkunu g[addejjin minn diversi tran]izzjonijiet f’[ajjithom.

L- informazzjoni g[a]-]g[a]ag[ mhux biss hi forma ta’ xog[ol ma]-]g[a]ag[ i]da hi wkoll mezz ie[or ta’ empowerment, li g[alkemm ]viluppa b’mod mg[a;;el u differenti f’diversi pajji]i Ewropej g[andu g[anijiet u prin/ipji essenzjali li huma komuni f’kull pajji].

Dawn jinkludu l-affidabbiltà u informazzjoni a;;ornata dwar varjetà ta’ su;;etti li huma rilevanti g[a]-]g[a]ag[ u li hi fa/li biex tinftiehem.

Is-servizzi ta’ informazzjoni g[a]-]g[a]ag[ jistg[u jinxterdu b’diversi modi, b[al pere]empju, permezz tal-internet, fuljetti u mezzi o[rajn li huma a//essibli g[a]-]g[a]ag[.

Hu importanti li wie[ed jinnota li /-Charter Ewropew talInformazzjoni g[a]-}g[a]ag[, jispe/ifika li “i]-]g[a]ag[ g[andu jkollhom l-opportunità biex jipparte/ipaw fl-identifikazzjoni tal[ti;iet g[al informazzjoni, it-t[ejjija u l-provista tal-informazzjoni u l-evalwazzjoni tas-servizzi tal-informazzjoni”.

Pro;ett Kellimni

Portal Nazzjonali tal-Informazzjoni g[a]-}g[a]ag[ Madwar sena ilu, l-A;enzija }g[a]ag[, bdiet toffri dan is-servizz wara li nediet ilportal nazzjonali ta’ informazzjoni g[a]]g[a]ag[: www.youthinfo.gov.mt.

Dan il-portal fih informazzjoni dwar diversi su;;etti relatati ma]]g[a]ag[ b[alledukazzjoni, i//ibersigurtà, il-familja u rrelazzjonijiet, il-flus, ilqasam tad-djar, ix-xog[ol, il-kultura u l-[in liberu, lambjent, l-Ewropa, illi;ijiet, id-drittijiet u rresponsabbiltajiet, ilparte/ipazzjoni u lvolontarjat, is-sa[[a, l-

isport u t-trasport u livvja;;ar, fost o[rajn.

Dan il-portal joffri wkoll kalendarju ta’ avvenimenti spe/ifikament g[al attivitajiet organizzati minn organizzazzjonijiet ta]]g[a]ag[ u jinkludi diversi opportunitajiet b[al ta[ri;, anki barra minn Malta, kompetizzjonijiet u boro] ta’ studju.

Matul is-sena 2011, fuq dan il-portal, li kellu madwar 11,000 vizitatur, ing[atat informazzjoni dwar 85 opportunità differenti.

I]-]g[a]ag[ huma m[e;;a j]uru dan il-portal ta’ spiss biex jibbenefikaw millopportunitajiet li joffri.

Marbut mas-servizz ta’ informazzjoni g[a]]g[a]ag[, f’din l-a[[ar sena ]viluppa wkoll ilpro;ett Kellimni, servizz ta’ g[ajnuna fuq linternet fuq is-sit www.kellimni.com g[alladolexxenti u ]g[a]ag[ li jkollhom b]onn jift[u qalbhom ma’ xi [add ’il bog[od mi//irku tal-familja jew [bieb.

Il-pro;ett, immexxi minn A;enzija }g[a]ag[, SOS Malta, is-Salesjani ta’ Dun Bosco u l-A;enzija Appo;;, qed joffri dan isservizz ta’ g[ajnuna permezz tal-internet, bilg[ajnuna u bis-supervi]joni ta’ Child Helpline International (CHI).

B[alissa, l-g[ajnuna hi offruta permezz ta’ sistema ta’ e-mail u s-servizz hu immirat g[at-

tfal, adolexxenti u ]g[a]ag[. Is-sit qed ikun immexxi minn voluntiera m[arr;a g[al dan liskop, ta[t supervi]joni ta’ counsellers professjonali.

Kull min ju]a dan is-servizz, g[andu /-/ans jesprimi ru[u dwar dak li jkun qed jinkwetah jew li jitkellem bla xkiel dwar dak li jikkon/ernah.

I]-]g[a]ag[ g[andhom dritt li jkunu jafu li mhumiex wa[edhom, li xi [add lil hinn millambjent vi/in tag[hom qed jinteressa ru[u minnhom u li [ajjithom tista’ tkun [ielsa millbi]a’ u l-u;ig[.

Fil-;img[at li ;ejjin dan is-servizz se jkun esti] permezz ta’ sistema ta’ chat.

L-A;enzija }g[a]ag[ membru tal- EYRICA Is-servizz ta’ informazjoni g[a]-]g[a]ag[ wassal lillA;enzija }g[a]ag[ biex tissie[eb mal-EYRICA, network ta’ a;enziji u entitajiet o[rajn li joffru servizzi ta’ informazzjoni g[a]-]g[a]ag[.

Ix-xahar li g[adda l-A;enzija }g[a]ag[ kellha l-unur li torganizza l-Assemblea :enerali tal-EYRICA f’Malta.

Flimkien mal-EYRICA , lA;enzija }g[a]ag[ organizzat ukoll training seminar li g[alih attendew 25 ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a minn pajji]i Ewropej inklu] Malta.

Dawn i]-]g[a]ag[ t[arr;u biex isiru ambaxxaturi g[asservizz ta’ informazzjoni.

Dan il-pro;ett kien finanzjat mill-programm tal-EU Youth In Action immexxi mill-EUPA.

Clyde Puli, is-Segretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[, jitkellem waqt l-Assemblea :enerali tal-EYRICA li saret f’Malta x-xahar li g[adda

18

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Trid tara biex temmen Sur Editur, Kif jaf kulmin joqg[od fiddawra tal-Port il-Kbir, qed jid[ol lussu ta’ vapuri bitturisti u l-volum tag[hom qed ji]died.

Kemm April u wkoll dan ix-xahar irre;istraw g[add rekord ta’ dawn il-vapuri u, jekk ma tinqalax xi [a;a imprevista, hemm ilprobabbiltà li, fix-xhur tassajf, ikun hawn i]jed vapuri j]uru g]iritna.

G[adni ma nistax nifhem g[ala l-Forti Sant’An;lu, e]attament f’nofs il-port, prattikament jit[alla fiddlam tal-lejl, waqt li l:nien tal-Gardjola fl-Isla spiss ikun mimli dawl elettriku, minn in]ul ixxemx sal-g[ada filg[odu.

W. RIDLEY

Il-Belt Valletta

L-Ambaxxatri/i Amerikana u l-lingwa Maltija Sur Editur, Dan l-a[[ar l-ambaxxatri/i ;dida Amerikana, is-Sinjura

Gina Abercrombie Winstanley kienet intervistata minn gazzetta lokali u qalet li l-lingwa Maltija taffaxxinaha.

Sa[ansitra hi indirizzat ilkredenzjali tag[ha lillPresident ta’ Malta billingwa tag[na.

X’kuntrast ma’ xi w[ud minna l-Maltin li [afna drabi qed ikissru l-lingwa Maltija bil [afna Ingli]ati bla b]onn, spe/jalment fil-qasam taxxandir. L-Ambaxxatri/i qalet ukoll li qed titg[allem il-lingwa Maltija u qed te[odha bis-serjetà.

Infakkar li wie[ed millpilastri tal-identità tag[na hu propjament l-ilsien Malti.

Nib]g[u g[alih.

F. VELLA Il-Mosta

Xita ta’ xkiel fit-traffiku Sur Editur, Jien naqbel ma’ dawk it-traffic-wardens li huma doveru]i u jirrappurtaw lil dawk is-sidien ta’ karozzi li jipparkjaw f’kantunieri fejn mhux suppost u b’hekk ipo;;u lil [addie[or f’periklu.

Ma naqbilx ma’ dawk li, g[ax sewwieq ipparkja [ames /entimetri barra mil-linja regolamentarja, jaqbdu jirrappurtawh.

Kollox ma’ kollox dawn it-traffic-wardens huma utli biex it-traffiku j]omm l-ordni. Nittanta nistaqsi g[ala karozzi tal-linja jit[allew jivvja;;aw bla

numru prominenti fuq il-windscreen.

Dawn qed jo[olqu problemi u inkonvenjenzi g[all-pubbliku. In-numru elettroniku f’ras il-kabina tas-sewwieq, ma jinqarax (spe/jalment fid-dawl tax-xemx) u jo[loq antagoni]mu lejn it-trasport pubbliku kif inhu b[alissa.

It-traffic wardens jistg[u — ta[t supervi]joni — jaqtg[u dal-vizzju f’kemm ili ng[idlek, ladarba min hu nkarigat mit-trasport pubbliku ma [ax passi.

S. SEWELL Il-Fgura

100 sena mill-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali tal-1913

B[ar-ra;el il-[ali

Sur Editur, Matul il-medda tas-snin, fil-G]ejjer Maltin kienu organizzati diversi /elebrazzjonijiet reli;ju]i, kemm fuq livell nazzjonali u internazzjonali. }gur li wa[da mill-akbar /elebrazzjonijiet li qatt saru kien ilKungress Ewkaristiku Internazzjonali li sar f’April tas-sena 1913.

G[al dik l-okka]joni kien ;ie Malta l-Legat tal-Papa San Piju X, il-Kardinal Domenico Ferrata. Kienu saru diversi funzjonijiet fil-Belt Valletta u fil-Furjana, fir-Rabat u fl-Imdina u f’G[awdex.

I]da l-qofol tal-funzjonijiet kien sar fil-Knisja Rotunda talMosta.

Il-poplu tag[na kien wera qima u m[abba kbira lejn :esù flEwkaristija Mqaddsa. Il-prelati u l-Isqfijiet li kienu ;ew minn madwar id-dinja, kienu baqg[u mistag[;ba bil-fidi kbira talpoplu tag[na.

L-g[an ewlieni tal-Kungress kien u g[adu biex il-poplu t’Alla, japprezza aktar dan il-misteru hekk kbir fil-[ajja tieg[u.

In[oss li jkun xieraq li fis-sena 2013, il-Knisja Kattolika Maltija, tfakkar g[eluq il-100 sena minn din il-;rajja. }gur li tkun okka]joni tajba biex in;eddu g[al darba o[ra l-qima tag[na lejn :esù fl-Ewkaristija u niskopru mill-;did is-siwi talEwkaristija fil-[ajja tag[na b[ala nsara.

Kul[add jaf kemm naqas it-Tqarbin illum.

B[al donni m[abba qatt ma rajt uriet im;iebti f’dag[dig[a ta’ rispett li l-[ajja sqietni, tfajtek warajja u b[al wie[ed g[ami ;ibt ru[i mieg[ek tar-ra;el il-[ali.

U int twarrab fis-skiet u b’qalb mu;ug[a tistenna ti;i fi tmiem tieg[i l-bluha g[ax taf li tasal fl-a[[ar dik ix-xenqa u ma tibqax tirrenja dik it-telqa.

U g[ax tag[der id-dg[ufija ;;ib ru[ek mieg[i bla stmerrija u toqtol fija s-sens ta’ r;ulija.

U ru[i tfittxu u qalbi tittama f’im[abbtek; il-;ejjieni ta’ [ajja mog[nija b’;id u kuntentizza fil-pa/i u s-sliem f’dinja b’inqas inkwiet.

Il-Mosta

I]-}urrieq

IVAN SCERRI

PHILIP CASSAR

Pro;ett utli f’Birkirkara Sur Editur, Il-{add 29 ta’ April 2012 kien inawgurat misra[ ta’ ;miel u mistrie[ g[all-poplu karkari] wara l-Kolle;;jata Ba]ilika ta’ Santa Liena.

Il-pro;ett sar bil-[idma talkunsill lokali. In[adem bust tal-bron] tal-ewwel President ta’ Malta, il-mejjet Sir Anthony Mamo.

Il-pro;ett u l-bust kienu inawgurati mill-President George Abela fil-pre]enza ta’ diversi persuni distinti, familjari, is-Sindku u kunsillieri u l-poplu karkari].

Il-pro;ett u l-bust tbierku mill-Prepostu Ar/ipriet Dun Anton Cassar.

Prosit lill-kunsill lokali u grazzi lill-gvern li jivvota lflus biex il-kunsilli jkunu jistg[u ja[dmu favur l-ibliet u l-ir[ula sbie[ tag[na.

Sir Anthony Mamo, kien Karkari] li g[amel unur lilu nnifsu, lill-familja tieg[u, lillg]ejjer tag[na u lil [utu Maltin u G[awdxin.

Jalla issa ma narawx [sarat u vandali]mu. Niftakru li lpro;etti jsiru minn flusna.

Fid-dover li l-pro;etti li jsiru nibqg[u nie[du [siebhom biex ingawduhom a[na u ta’ warajna.

Prosit tal-organizzazzjoni u grazzi lil dawk kollha li [adu sehem biex din l-attività kienet su//ess.

JOSEPH PAUL TONNA Birkirkara

Is-su//ess miksub mill-G[aqda tan-Nar San Mikiel ta’ {al Lija Sur Editur, Wara r-ri]ultat presti;ju] li ksibna fil-Festival tal-Log[ob tan-Nar, [assejt il-[tie;a li nsemma’ le[ni permezz ta’ din l-ittra.

Nibda biex nirringrazzja lil missirijietna li fl-1925 welldu din il-kultura piroteknika f’{al Lija; insellmu wkoll lil dawk il-membri li [allew

[ajjithom waqt il-manifattura tax-xog[ol tan-nar. Wara lproblemi kollha li nqalg[u ssena li g[addiet u t-taqtig[ ta’ qalb li kellna, dan ir-ri]ultat tana nifs ;did.

Illum l-g[aqda tag[na g[andha ]g[a]ag[ li flimkien mal-membri l-o[rajn kollha, u ta[t it-tmexxija ta’ Brian Spiteri, il-licencee, [admu

b’sagrifi//ju kbir biex inkiseb dan ir-ri]ultat presti;ju] li jag[mel unur lilna u lil Malta.

Waqt li ninsabu sodisfatti b’dan is-su//ess, irridu nag[mlu appell lill-Gvern u lill-Kap tal-Oppo]izzjoni u ng[idulhom biex isibu mezzi [alli jg[inu lill-g[aqdiet tannar ta’ Malta u G[awdex, biex ikunu jistg[u jkomplu dan ixxog[ol li hu parti importanti fis-settur turistiku f’Malta.

Wara s-sbu[ija ta’ din ilblata f’nofs il-Mediterran, l-arti fis-seng[a tal-piroteknika hi wa[da mill-akbar attrazzjonijiet turisti/i li ti;;enera d[ul qawwi flekonomija tal-pajji]. }gur u mhux forsi l-log[ob tan-nar li jsir fil-festi tag[na f’Malta u G[awdex, qed ji;bed il-parti l-kbira tat-turisti, g[alhekk hemm b]onn ur;enti li ting[ata g[ajnuna qabel ma jkun tard wisq.

Napprezza wkoll li filwaqt li tkun osservata l-li;i, din ma g[andhiex tkun ma]]ra m’g[onqna biex din l-arti piroteknika tixxekkel b’ri]ultat li fa/li tkun il-qirda ta’ din ittradizzjoni.

F’isem l-G[aqda tan-Nar ta’ {al Lija nirringrazzja lil dawk kollha li organizzaw dan il-

Festival. Grazzi lill-Ministeru tat-Turi]mu u l-Awtorità Maltija tat-Turi]mu b[ala organizzaturi tal-festival li qed jg[in biex il-kmamar tan-nar Maltin juru l-kapa/ità tag[hom mal-kumpaniji barranin; lisponsors; il-Kummissarju talPulizija, id-Direttur talProtezzjoni ?ivili u lawtoritajiet tal-Port.

Grazzi wkoll lil dawk kollha li matul is-sena joffru lg[ajnuna tag[hom lill-g[aqda tag[na biex inkunu nistg[u nag[tu dawn il-wirjiet spettakolari.

Fl-a[[ar u /ertament mhux linqas, grazzi lill-familji tag[na tal-pa/enzja li jie[du bina u lg[aqdiet tar-ra[al li dejjem tawna l-appo;; tag[hom.

Nhar it-Tnejn 30 ta’ April 2012, il-Port Malti tpaxxa bilwirja spettakolari li tajna, wirja li ;ibdet l-ammirazzjoni talMaltin u l-barranin kollha.

Permezz ta’ din il-wirja ;ibna dan ir-ri]ultat presti;ju].

Grazzi lil dawk kollha li jag[tu l-g[ajnuna tag[hom u lil :esù – Salvatur li dejjem i]omm idejh fuqna.

JOSEPH MANGION

Segretarju G[aqda tan-Nar San Mikiel {al Lija

ITTRI LILL-EDITUR

19

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

L-ideat ta’ Kim-il Sung Sur Editur, Id-Deputat Mexxej Laburista Dr An;lu Farrugia [adha bi kbira wisq g[ax qalulu li kien studja l-Idea Juche ta’ Kim-il Sung.

Ried jaqta’ kull impressjoni li hu kellu x’jaqsam ma’ dik it-teoriija jew filosofija.

Jien [adt l-impressjoni li hu jqis dik l-Idea Juche b[ala xi [a;a ta’ g[ajb kbir jew moq]ie]a.

Sa[ansitra n-nota ta’ kjarifika u ta’ /a[da li hu qatt ma kien studja jew ikkwalifika f’dik it-teorija ta’ Kim-il Sung ma ntbag[titx minnu i]da mill-PL f’ismu.

I]da dak i]-]mien kien hawn [afna laburisti li kienet tinteressahom u kienu studjaw fuq l-Idea Juche u fuq Kim-il Sung.

Il-PL u l-Korea Sur Editur, Dan l-a[[ar, meta inkixfet illaqg[a li Joseph Muscat kellu mal-Ambaxxatur tal-Korea ta’ Fuq u dak li ntqal f’dik illaqg[a, tal-Labour tg[idx kemm qomsu.

George Vella, Joseph Muscat u o[rajn ippruvaw jag[mlu ftit damage limitation. Dan kollu fakkarni f’dawk i]-]minijiet tad-dlam meta l-gvern so/jalista Malti kien jinnamra mad-dittaturi minn madwar id-dinja kollha.

Dak i]-]mien, il-Korea ta’ Fuq kienet bdiet ixxerred fost il-Maltin l-influwenza u l‘kultura’ tal-Idea Juche.

Kienu bag[tu xi Maltin ilKorea ta’ Fuq u g[adni niftakar wie[ed minnhom jirrakkonta l-mawra tieg[u hemmhekk u x’serjetà kbira kien ra.

Il-gazzetti xellugin, inklu] l-orizzont, kienu taw is-sehem tag[hom biex jinxtered ‘tag[rif’ dwar dak il-pajji].

Il-Koreani kienu [adu [sieb ukoll biex ixerrdu f’Malta dduttrina tag[hom permezz ta’ numru kbir ta’ kotba li tqassmu fost il-[addiema u l-familji.

Fost l-aktar ‘popolari’ kienu l-volumi I, II u III tal-Kim-Il Sung Selected Works!

Il-poplu Malti g[adu ma rrealizzax g[al kollox minn xiex skansatna r-reb[a nazzjonalista ta’ Mejju 1987.

M. PISANI {’Attard

Sa[ansitra l-President tar-Repubblika Agatha Barbara u l-Prim Ministru Dom Mintoff kienu bag[tu poe]ija lil Kim-il Sung fejn semmew spe/ifikament l-Idea Juche u sa[ansitra ddeskrivewha b[ala immortali.

Dik il-poe]ija, iffirmata u mibg[uta mill-og[la ]ew; karigi tal-pajji], kienet tfa[[ar m’g[ola s-smewwiet lil Kim-il Sung.

Kienet poe]ija mimlija esa;erazzjonijiet u gideb. Jien inqisha tqattar bis-servili]mu.

Pere]empju dik il-poe]ija kienet tg[id li Kim-il Sung kattar il-;id fost il-[addiema ta’ dak il-pajji] u li kien ja[dem favur ilpa/i mondjali.

L-underdogs

Il-poe]ija kienet tag[laq bl-akbar gidba g[ax kienet tg[id li l-poplu Malti kien jag[ti ;ie[ lil Kim-il Sung.

Qed ng[id hekk g[ax dik il-poe]ija kienet intbag[tet fis-6 ta’ Awwissu 1984 ji;ifieri fi ]mien dak il-Gvern Laburista storikament, fattwalment u moralment skorrett li Joseph Muscat qal li kien qieg[ed hemm kontra r-rieda espressa talpoplu Malti.

Tg[id dwar dan jikteb xi [a;a l-Partit Laburista b[alma kien pront jikteb dwar An;lu Farrugia biex ji/[ad li kien studja lIdea Juche^

PAUL MALLIA

{a]-}ebbu;

Toni Abela u l-midalji Sur Editur, Lura f’Jannar 2010, Toni Abela, Deputat Mexxej tal-PL kien ipprova jirridikola l-g[oti tal-aqwa unur ta’ Franza (ilLegion D’Honneur) lil Eddie Fenech Adami.

Ma tistenniex a[jar minn bniedem b[as-Sur Abela.

Issa jien se nfakkar lil Toni Abela li Dom Mintoff (darba s-

Salvatur, wara t-Traditur u issa qed jer;a’ jdur) kien ukoll ing[ata unur. Kien il-Premju Al-Qathafi g[ad-Drittijiet talBniedem, premju li mieg[u kien i;orr g[otja ta’ kwart ta’ miljun dollaru amerikan.

G[all-informazzjoni ta’ Dr Toni Abela u biex forsi aktar jinkedd, Eddie Fenech Adami mas-salt unuri li di;à ng[ata

(fosthom il-European of the Year) issa ng[ata wkoll ilmidalja Robert Schuman.

Irrid nirrimarka li biex ing[ata dawk l-unuri kollha bilfors li kien tassew jist[oqqlu Fenech Adami u forsi aktar minn [addie[or ukoll u dan g[as-sempli/i ra;uni li ;ej minn pajji] tal-makku.

J.V. ZAHRA

I]-}ejtun

Safe… jew min hu barra barra^ Sur Editur, Illum xtaqt nikkwota minn artiklu ta’ /ertu Dwardu Cachia li kien deher f’l-orizzont tal-{amis 29 ta’ Lulju 1982 meta kellna l-kwistjoni ta[raq taddirettivi tal-Imnarja ma[ru;a mill-PN u numru ta’ [addiema kienu sfaw imke//ija mix-xog[ol.

Naraw: “Le ma jisg[obbiniex, g[ax li ;abu ;abuh b’idejhom; li g[amlu, g[amluh b’g[ajnejhom miftu[in u wara li wissejnihom g[al darba tnejn…

Ner;g[u ng[idu: Le ma jiddispja/iniex g[al li ;ralhom g[ax da[lu f’li da[lu minn jeddhom…

Issa ng[idulhom /ar u tond: min hu barra barra, min hu ;ewwa ;ewwa! Issa nini nini tid[lu lura.

Issa morru tkarrbu quddiem Guido u Eddie u araw ida[[lukomx fil-kooperattiva tal-imdejqin.”

Ikompli l-artiklu ta’ Dwardu Cachia: “Komplu ddardru mag[na, komplu naffruna u dejquna, komplu sfidaw lill-gvern tag[na u iksru lli;i u aqta’ kemm tpaxxuna.”

Aktar: “… inwissu lil dawk kollha li jridu jisfidaw lill-gvern, li qed jilag[bu mhux biss mannar i]da ma’ minjiera s[i[a ta’ splussivi… Minnek ma nib]g[ux, minn nieshom ma nib]g[ux, mill-

mexxejja tag[hom ma nib]g[ux lanqas…”

“Mal-Gvern ma ti//ajtawx. Mag[na ma tilag[bux. Il-gvern g[andu s-sa[[a kollha ta’ kull ma hu statali, ta’ kull ma hu tal-pajji] u, jekk irid, kapa/i j;ibkom g[arkupptejkom, f’[akka t’g[ajn.”

U g[aliex ridt infakkar kif t[oss u ta;ixxi r-ru[ laburista^ G[ax illum Joseph Muscat, Kap talOppo]izzjoni qed jimbotta l-per/ezzjoni li Gvern Laburista futur ikun safe g[al kul[add.

Irrid infakkar ukoll li dik l-arja u arroganza kollha, il-laburisti kienu je]er/itawha meta kienu fil-minoranza assoluta u kontra min kien qed ji;;ieled g[as-sewwa. Kien ]mien il-gvern laburista fattwalment u politikament skorrett. Hekk qal issa Joseph Muscat.

Dawn illum jo[or;u l-kartelluni dwar l-iggranfar mas-si;;u tal-poter.

Dan jikkonferma li dik l-arroganza u sfa//ata;ni laburista g[adhom hemm sal-lum g[alkemm forsi g[ax i/-/irkustanzi hekk jitolbu f’mi]ura aktar moderata i]da l-minjiera tal-isplussiv hemm qeg[da ttektek ta[t il-wi//.

C. AGIUS

Marsaxlokk

Sur Editur, Kemm g[andi ]mien (64 sena) niftakar lil-labour jg[id li se jirba[ kull elezzjoni li kien ikkontesta.

Niftakar, pere]empju, lil Alfred Sant fl-1998 jg[id li se jer;a’ jirba[ u b’ma;;oranza akbar dik lelezzjoni biex spi//a qala’ tkaxkira.

Kellna wkoll l-elezzjoni tal-2008 fejn fir-rapport dwar dik it-telfa laburista kien hemm li l-Labour kellu fidu/ja ]ejda min[abba per/ezzjoni li kien se jirba[ u dan seta’ telfu l-elezzjoni.

Issa g[andna lil Joseph Muscat li qed jg[id li l-PL hu l-underdog biex nhar il{add 6 ta’ Mejju qabi]lu fin-nofs Josè Herrera li qal li l-Labour kien se jirba[ lelezzjoni li jmiss.

A[jar jitkellmu naqra bejniethom u jidde/iedu jekk humiex underdogs jew topcats.

JOHN CASSAR Ra[al :did

Varist u l-Malti II Sur Editur, Evarist Bartolo, Shadow Minister tal-Edukazzjoni laburista qed jimbotta biex it-tag[lim fl-iskejjel isir bl-Ingli]. Dan ]gur [sieb imnebba[ minn im[abba kbira lejn dak kollu li hu Malti. {asra li l-Partit Laburista (dak li Evarist xtaq li jkun il-mexxej tieg[u) g[adu kemm bidel ismu minn wie[ed Ingli] g[al wie[ed Malti ji;ifieri minn Malta Labour Party g[al Partit Laburista!

P. FALZON

{al Qormi

20

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Il-[las kiefer tat-tipjip Sur Editur, Membri tal-komunità Ewropea qed jinsistu li ttaxxa fuq sigarretti u prodotti o[ra tat-tabakk g[andha tirdoppja fost dawk il-pajji]i mse[bin fl-Unjoni Ewropea.

Meta o;;ett ta’ komodità — [abta u sabta — jirdoppja fit-taxxa jqarras lu/uh i]da din l-g[ajta minna[a tal-KE ;ejja mill-fatt li t-tipjip qed jag[mel [erba fost l-Unjoni Ewropea.

Madankollu, x’hemm [a]in li xi [add jixtieqlek issa[[a fi]ika?

Illum, bil-mezzi moderni ta’ komunikazzjoni, kul[add ([lief i]-]g[ar) jaf bil-[sara g[as-sa[[a kaw]ata mittipjip. Mhux biss isewwidlek snienek, idemmg[alek g[ajnejk, idg[ajjiflek xag[rek, ikiddlek in-nifs u jtebbag[lek subajk i]da wkoll ida[[lek f’mard qattiel.

L-Ewropa qed ikollha //ifra twerwer ta’ 650,000 mewt bit-tipjip fis-sena.

I]-]g[ar li, min[abba nuqqas ta’ esperjenza, ma jirrealizzawx in-nassa li fiha jitfag[hom it-tipjip, g[andhom ikunu mwissija kmieni fid-dar u fl-iskejjel.

Kif qal dan l-a[[ar lOmbudsman hu u jirreferi g[all-anzjani meta dawn ittalin jibqg[u ikkurati fi djarhom: “ikunu qed i[allu post lil min hu fi b]onn mediku li jidda[[al l-isptar”.

Dan jiffittja — b[all-id flingwanta — g[al dawk li jfittxu jaqtg[u t-tipjip jew jevitawh mill-ewwel.

Ikunu qeg[din jg[inu lilhom infushom u lillproxxmu.

S.A.V.

L-Imsida

Faqar u g[ana

Sur Editur, Nhar il-{add 6 ta’ Mejju f’laqg[a politika tal-PL li saret f’{a]-}abbar, kellna kandidat ;did laburista ( ma nafx hux super jew le) li ta l-kontribut tieg[u biex ikattar il-faqar politiku li ja[kem fuq ilPartit Laburista.

Dakinhar, f’{a]-}abbar barra n-nofs veritajiet li qal Muscat, ta sehmu wkoll Charlie Azzopardi li ipprova jag[ti limpressjoni li Malta pajji] mimli faqar tant li n-nies qed jo[or;u bil-bottijiet jittalbu lkarità. Skont Azzopardi dan jikkonfermah il-;bir waqt il-maratoni b[al pere]empju dik g[al Puttinu Cares fejn in;abret issomma fenomenali ta’ kwa]i miljun ewro

u dan barra salt ;bir u kontribuzzjonijiet o[ra li jsiru minn ]mien g[al ]mien.

Hawn il-faqar ukoll! Dak li [arref Charlie Azzopardi mhux rifless fir-realtà ta’ pajji]na.

I]da dwar dan irrid nikkummenta hekk: L-ewwel [a;a din hi tattika talmist[ija jew a[jar moq]ie]a tal-Labour li ilha g[addejja s-snin fejn tal-PL juru li ma jissaportux ma jda[[lux politika parti;jana fejn jid[lu attivitajiet filantropi/i. G[adna niftakru l-bojkott li kien g[amel Alfred Sant lill-Istrina.

Infakkar li l-Partit Laburista Malti hu l-aktar organizzazzjoni f’Malta li

kontinwament jag[mel attivitajiet ta’ ;bir ta’ flus forsi biex meta jkollhom b]onn jaqb]u qab]a sal-Libja ju]a ajruplan privat!

Dan kollu jikkonferma li veru li f’Malta hawn faqar kbir u dan qieg[ed kollu kon/entrat fil-Partit Laburista. Qed nirreferi g[al dak fejn g[andhom x’jaqsmu ideat u sustanza politika. F’dan ir-rigward tista’ tg[id li l-PL hu anemiku.

Mill-banda l-o[ra l-PL hu g[ani fejn jid[lu s-superfi/jalità, l-arroganza, ilgideb, l-irresponsabbiltà u t-tixwix.

JOS. FARRUGIA

Birkirkara

Dear Dom

Hat-trick + 1 + 2 Sur Editur, Din l-ittra kelli niktibha tliet darbiet.

L-ewwel darba kienet bit-titlu Hat-Trick g[ax kienet titkellem dwar tliet kisbiet li kienet g[amlet Malta fl-ewwel ftit jiem tax-xahar ta’ Mejju.

Kif lestejtha da[let l-a[bar tar-raba’ kisba ji;ifieri dwar l-impjieg ta]-]g[a]ag[ wara li jiggradwaw u allura t-titlu nbidel u sar HatTrick + 1.

Kif lestejt din it-tieni ittra tard it-Tnejn 7 ta’ Mejju da[let l-a[bar dwar il-[ames kisba ji;ifieri r-Rapport Annwali tal-IMF u allura kelli nikteb it-tielet ver]joni ta[t it-titlu HatTrick + 2.

Naraw ftit x’kienu dawn il-kisbiet.

(1) Il-World of Work Report 2012 ma[ru; mill-Organizzazzjoni Dinjija tax-Xog[ol (ILO) ji//ertifika li Malta da[let fil-grupp ristrett ta’ sitt pajji]i minn madwar id-dinja kollha li filperjodu 2007 – 2011, kellhom ]ieda fl-impjiegi minn fost l-ekonomiji l-aktar avanzati.

(2) Karen Ward, ekonomista ewlenija talHSBC Global u li hi ekonomista awtorevoli ta’ statura mondjali qalet li bit-tkabbir ekonomiku ta’ 2% li kellha Malta fl-2011 issa pajji]na jinsab fil-Premier League tal-Ewropa u li Malta rnexxielha tirre;istra primary surplus fi/-/irkustanzi diffi/li [afna li g[andna b[alissa.

(3) Fil-laqg[a tal-European Joint Action on Healthy Life Years li saret f’Pari;i minNational Institute of Health and Medical

Research (INSERM) [are; li f’Malta mis-sena 2008 sal-2011 il-life expectancy tan-nisa telg[et minn 81.9 snin g[al 83.6 snin filwaqt li dik tal-ir;iel telg[et minn 76.9 snin g[al 79.1 snin.

(4) Skont il-Eurostat, Malta tinsab fl-ewwel post g[al dawk li huma ]g[a]ag[ li jsibu impjieg fl-ewwel tliet snin minn meta jiggradwaw u dan b’rata ta’ 93%.

(5) Ir-rapport annwali tal-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF) jg[id li dak li g[amlet Malta fl-ekonomija tag[ha hu impressjonanti.

Jg[id ukoll li Malta g[andha fost l-aktar ekonomiji b’sa[[ithom fl-Ewropa u li l-qag[da finanzjarja tag[ha kienet qeg[da dejjem titjieb.

Ir-rapport kompla jg[id li l-inflazzjoni kienet anqas mill-medja Ewropea filwaqt li l-qg[ad kien anqas sew mill-medja Ewropea.

Il-konsum pubbliku kien ]died b[alma ]died ukoll it-turi]mu. Malta kellha titjib filkompetittività tag[ha. Dan kollu juri li pajji]na kien qed jirkupra tajjeb [afna mill-kri]i dinjija.

Dawn ir-reb[iet#kisbiet ta’ Malta wa[da wara l-o[ra f’temp ta’ ftit ;ranet huma kollha dovuti g[all-[idma u l-investiment kbir li g[amlu gvernijiet nazzjonalisti matul l-a[[ar snin.

Ta’ min jenfasizza li dawn il-kisbiet Malta g[amlithom f’livell mondjali jew ewropew.

Tassew li Flimkien Kollox Possibbli.

X’ma jg[irux tal-Labour!

T. FARRUGIA

Il-Marsa

Sur Editur, Dan l-a[[ar segwejt b’attenzjoni l-edizzjoni ta’ Xarabank fuq TVM li iddiskutiet il-film Dear Dom. Il-film jien mort narah wara li kont qrajt [afna dwaru u, ikolli ng[id, li kien differenti minn dak li imma;inajt li hu.

Min qal li l-film jag[ti stampa [a]ina ta’ dak li g[amel Mintoff in[oss li mg[andux ra;un g[aliex kull ma ntqal hu kollu veru u [add s’issa ma ;ab imqar fatt wie[ed li mhux veru li kien se[[.

Jien tal-fehma li min g[amel il-film kellu problema wa[da: it-tul taddokumentarju.

Kieku, pere]empju, ilfillm qag[ad jifli u jindaga dwar il-vjolenza kollha li se[[et fi ]mien il-Labour ta[t Mintoff, kieku mhux sieg[a u nofs kien ikollu b]onn… i]da sena u nofs!

Madankollu irrid nifra[ lil min [adem dan iddokumentarju g[aliex hu ta’ livell g[oli anzi n]id li je[tie; li jkollna aktar minn dawn. G[alina u g[al uliedna wkoll.

ALFRED GALEA

Ir-Rabat

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

21

Mhux tort tal-Kostituzzjoni

Joseph Muscat u l-hold-ups

A.M.R.

MARIO BORG

Sur Editur, Fir-rapport dwar il-Forum tal-President (fil[ar;a ta’ il-mument tat-22 ta’ April) issemmiet l-emenda importanti li saret fil-Li;i Kostituzzjonali ftit qabel l-Elezzjoni ta’ Mejju, 1987 biex il-partit li j;ib l-akbar ammont ta’ voti jkollu d-dritt li jiggverna.

Din hi naturali daqs kemm pjanta jrid ikollha z-zokk biex tg[ix u tikber.

Il-li;i inkorporata fil-Kostituzzjoni kienet tajba ferm qabel l-Elezzjoni tal-1987 i]da ttbag[bis li sar, b’mod spe/jali fit-tfassil taddistretti elettorali, ikkaw]a ri]ultat falz. Min kellu l-akbar numru ta’ voti (il-PN) baqa’ l-art, u min kellu minoranza ta’ voti (il-PL) [a t-tre;ija f’idejh.

Difatti, fl-istess [ar;a f’pa;na 6, hemm artiklu

Is-Sindakat fil-Furjana Sur Editur, Nag[mel referenza g[allittra li ;;ib l-isem Sindku fil-Floriana iffirmata minn korrispondent Votant Furjani] (l-orizzont 5 ta’ Mejju, 2012).

F’din l-ittra, fost su;;etti o[rajn, intqal dan il-kliem: “Nag[laq l-appell tieg[i billi ng[id li issa, li n[atret b[ala Sindku, isSinjorina Davina Sammut Hili, id-Dipartiment talKunsilli Lokali g[andu jestendilha ]-]mien tal[atra g[al mill-inqas sitt xhur, g[ax ]gur li fi tliet xhur ma tistax twettaq xi xog[ol…”.

Ng[id li, minbarra li ebda direttur tadDipartiment g[all-Gvern Lokali ma jista’ jwettaq xi [a;a li tkun illegali waqt il-qadi ta’ dmirijietu, nistaqsi jekk, min-na[a tasSinjorina Davina Sammut Hili, hux se jibdew l-isku]i g[ax di;à qed taqta’ qalbha fil-qadi tar-responsabbiltajiet tag[ha.

EDWARD TORPIANO

Eks-kunsillier Il-Furjana

li jg[id, korrettement, li fl-Elezzjoni pre/edenti (i.e. dik tal-1981) il-Partit Nazzjonalista kellu ma;;oranza ta’ voti i]da l-Partit Laburista, bittbag[bis, spe/jalment fid-distretti elettorali, kien tella’ numru akbar ta’ si;;ijiet parlamentari.

Min kien demokratiku sejja[lu “gvern si;;jokratiku”.

E]empju [afif: Kienu g[aqqdu l-Belt Valletta mal-Marsa, u qab]u l-Furjana (subborg tal-Belt) u b’hekk inkisret il-klawsola kostituzzjonali dwar vi/inanza ;jografika fit-tfassil tad-distretti elettorali.

L-Elezzjoni tal-1981 tin]el fl-istorja ta’ Malta b[ala ka] ta’ gerrymandering u ebda gomma ma tista’ t[assar dan il-fatt.

Sur Editur, Joseph Muscat, ta’ moderat u progressiv li hu, kien kontra lprivatizzazzjoni tal-Mid-Med Bank u dan forsi b’nostal;ija g[as-sistema ta’ klijenteli]mu e]istenti fi ]mien gvernijiet laburisti u dan kemm fl-g[oti irresponsabbli ta’ self kif ukoll fl-impjiegi u fil-promozzjonijiet.

Mur g[idlu dak i]-]mien lil Joseph Muscat li snin wara dik id-dikjarazzjoni dwar l-akbar hold-up, l-istess Joseph Muscat kellu jg[id (fi kliem ie[or) li l-akbar hold-up f’Malta filverità kienet il-‘[atfa’ tal-gvern mil-laburisti f’Di/embru 1981!

Dan ;ara meta nhar il-{amis 26 ta’ Jannar 2012 fi/-?entru Nazzjonali Laburista fil-{amrun, il-Kap tal-PL stqarr quddiem Malta kollha li l-Gvern Laburista ta’ bejn l-1981 u l1987 kien moralment u fattwalment skorrett g[ax kien iggverna meta l-poplu kien /a[du.

Il-Mellie[a

Il-{amrun

Biljett tal-ista;un

Sur Editur, G[all-informazzjoni tal-Kap tal-Oppo]izzjoni Joseph Muscat, ilPrim Ministru Lawrence Gonzi m’g[andux b]onn ikollu uffi//ju fil-g[oli, fil-bini tal-Parlament il-;did, biex joqg[od jara l-plays fit-teatru l-imwaqqa’.

Il-Prim Ministru g[andu season ticket b[al dak fl-ewwel filliera! U mhux plays biss jara quddiemu i]da anke kummiedji, tra;edji u fares. Sfortunatament g[all-Prim Ministru l-produzzjoni li jara [afna drabi tkun medjokri.

JOE FARRUGIA Birkirkara

Dibattitu nieqes Sur Editur, Assistejt g[ad-dibattitu politiku fuq TVM nhar il-:img[a filg[axija, l-1 ta’ Mejju, dwar l-eks Prim Ministru Duminku Mintoff.

Di]gustanti! {afna mill-kelliema waqg[u fin-nassa li jitkellmu waqt li [addie[or ikun qed jitkellem.

Ri]ultat^ La jinftiehem wie[ed u lanqas l-ie[or.

Min jaf jekk kienx possibbli li lkelliema jkunu i]jed distanti minn xulxin u kull kelliem ikollu uni-dimentional microphone li jinxteg[el biss meta jkun it-turn tieg[u li jitkellem^

A. VELLA Ra[al :did

?ajta goffa

Sur Editur, G[alija s-slogan li [ar;u bih tal-Oppo]izzjoni Garanzija ta’ xog[ol, ta[ri; u tag[lim, mhu xejn g[ajr /ajta goffa. ?ajt li ilna nisimg[u u li aktar ma nersqu lejn l-elezzjoni nistennew li ji]died fid-do]a.

Mela dawn mhux f’Malta kienu, jew forsi kienu qed jg[ixu f’estasi!

Lanqas biss indunaw bl-opportunitajiet ta’ ta[ri; u xog[ol li hawn g[a]-]g[a]ag[, bl-università miftu[a bera[ g[al kul[add, g[al kull età.

Nisperaw li mhux qed jg[ixu fil-passat u l-garanzija li se joffru se jkunu l-korpi g[at-ta[ri; u xog[ol u g[at-tag[lim jer;g[u jintrodu/u l-parrinu.

X’[asbuh lill-poplu — l-aktar li]-]g[a]ag[ — ba[nan^ Se jingannah g[aliex minn MLP tajru l-M (Malta) u ;ew PL^ Jew billi b[ala kap flok g[a]lu persuna matura u ta’ esperjenza g[a]lu prin/ipjant li kellu jdur g[al eks ministri^ Il-lupu jista’ jibdel sufu imma g[emilu le.

A. DUCA

{al G[axaq

Meta tassew kellna klijenteli]mu istituzzjonalizzat Sur Editur, Dan l-a[[ar Joseph Muscat, ilKap tal-Oppo]izzjoni li hu mxennaq bil-kbir g[all-poter, mar fejn il-funtana tat-Tritoni u g[amel konferenza tala[barijiet.

Fost il-[merijiet li qal kien hemm wa[da dwar “klijenteli]mu istituzzjonalizzat”. Dan qalu biex ming[alih jitmejjel bilkampanja ta’ konsultazzjoni li g[addej biha b[alissa Lawrence Gonzi.

Ara min qed i/arrat [alqu dwar klijenteli]mu!

Dan Joseph Muscat li f’Jannar ta’ din is-sena mar jammetti li l-Gvern Laburista ta’ bejn l-1981 u l-1987 kien moralment skorrett, messu jaf li dak kien gvern li lklijenteli]mu kien ju]ah b[ala mezz biex jibqa’ fil-poter u dan flimkien mal-frosta u sswat.

Bi]]ejjed wie[ed jiftakar fi promozzjonijiet, permessi, li/enzji, televixins tal-kulur,

telefons u eluf ta’ impjiegi mal-gvern.

Imbag[ad, fi ]mien il-Gvern tal-img[allem ta’ Joseph Muscat, l-istorja re;g[et irrepetiet ru[ha. Bi]]ejjed wie[ed jiftakar fl-akku]a ta’ Wenzu Mintoff li meta qorbot l-Elezzjoni tal-1998 Alfred Sant kien nesa l-prin/ipji kollha u [aseb f’tal-qalba!

Jekk dan kollu dwar klijenteli]mu mhux bi]]ejjed infakkar lil Muscat fil-ka] tieg[u personali meta l-MEPA [ar;itlu l-permessi biex i[ott u jibni f’Burmarrad fi ]mien rekord u bla ma ng[ata ]]mien stipulat bil-li;i fejn setg[u jsiru o;;ezzjonijiet.

Xi darba g[ad nikteb ukoll dwar klijenteli]mu istituzzjonalizzat u l-[atra ta’ Muscat b[ala Kap tal-PL g[ax g[al min ma ti;ihx f’mo[[u ng[idlu li l-Partit Laburista wkoll hu wie[ed millistituzzjonijiet ta’ pajji]na.

JOHN CASSAR Ra[al :did

22

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

internazzjonali L-AFGANISTAN

Approvat il-patt Il-Parlament Afgan approva l-patt strate;iku bejn Kabul u l-Istati Uniti li jwitti t-triq g[all-pre]enza Amerikana f’dan il-pajji] g[al tal-anqas g[axar snin, ladarba jitilqu l-parti lkbira tat-truppi (mill-Afganistan) fl-2014.

Il-ftehim partikulari kien iffirmat fit-2 ta’ Mejju, millPresident Afgan, Hamid Karzai, u l-President tal-Istati Uniti, Barack Obama.

L-ISTATI UNITI> Tifel jistenna ;o vagun im]ejjen u fejn jispikka messa;; ta’ ;ie[ lil nannuh li ;;ieled fil-gwerra tal-Vjetnam.

Ir-ritratt ittie[ed waqt /erimonja g[all-Veterani tal-Vjetnam, organizzata f’Fort Hood, Texas. (Reuters)

L-IRAN

Inaqqas mit-t[assib dwar in-nukleari

L-Iran qed jipprova jimminimizza l-impatt ta’ rapport tan-Nazzjonijiet Uniti fis-sens li x-xjenzati nukleari Iranjani rnexxielhom jirraffinaw l-uranju g[al livell og[la milli mistenni.

Ali Ashgar Soltanieh, irRappre]entant Permanenti Iranjan g[all-International Atomic Energy Agency (IAEA), fil-fatt qal li din ilkwistjoni kollha tinvolvi diskussjoni teknika ta’ rutina u li b[alissa qed tkun evalwata mill-esperti.

Intant, rapport li [are; lInstitute for Science and International Security (ISIS) fl-Istati Uniti qal li l-Iran ]ied il-produzzjoni tal-uranju (li hu raffinat g[al livell baxx) b’mod sostanzjali u li l-produzzjoni totali g[al dawn l-a[[ar [ames snin g[andha tkun bi]]ejjed “g[al [ames armamenti nukleari”

f’ka] li l-pro/ess g[arraffinar ji]died fuq ba]i konsistenti.

L-ISIS – li jservi b[ala think-tank – isegwi mill-qrib il-programm nukleari tal-Iran u qed jibba]a din l-anali]i fuq l-a[[ar informazzjoni li da[litlu.

Il-Punent u l-I]rael, sadattant ukoll ilhom josservaw l-attivitajiet nukleari tar-re;im f’Tehran peress li l-istess attivitajiet jiddeterminaw i]-]mien li jistg[u je[tie;u l-Iranjani biex jibnu l-bombi atomi/i – dejjem f’ka] li g[andhom din l-ambizzjoni.

Min-na[a tag[hom, lawtoritajiet I]lami/i f’Tehran ji/[du li g[andhom pjani g[al ‘aggressjoni nukleari’, u jinsistu li l-iskopijiet tag[hom huma inti]i g[all-;enerazzjoni ta’ ener;ija nukleari g[al pro;etti domesti/i pa/ifi/i.

IS-SIRJA

Il-pa/i g[adha ’l bog[od fost il-massakri L-indikazzjonijiet huma li sSirja g[adha ferm ’il bog[od milli ti/[ad b’mod konkret ilvjolenza, bl-a[[ar rapporti mhumiex ikkonfermati jirreferu g[all-qtil – waqt baraxx ta’ artillerija – ta’ ’l fuq minn disg[in persuna, u numru ;mielu minn dawn kienu tfal.

Mifhum li l-belt ta’ Houla kienet su;;etta g[all-ag[ar bumbardamenti, u bl-istra;i u l-kaos jikkaratterizzaw l-akbar spinta ta’ vjolenza mindu nNazzjonijiet Uniti ressqet ilpjan g[all-pa/i biex tikkontrolla d-dmija fis-Sirja.

Il-vjolenza f’dan il-pajji] issa ilha g[al erbatax-il xahar, u mindu r-re;im tal-President Sirjan Bashar al-Assad ipprova jmewwet l-irvellijiet fid-

diversi bnadi ribellu]i tal-Istat.

Min-na[a tag[ha, itTelevi]joni Sirjana uriet xi filmati tal-istra;i f’Houla u sostniet – ming[ajr ma elaborat – li l-vittmi kienu rri]ultat ta’ “massakru li wettqu gruppi ta’ terroristi/i”.

I]da l-kelliema g[allOppo]izzjoni Sirjana qalu li lqawwiet ta’ Assad “qabdu u qatlu familji s[a[ f’Houla” minbarra li fet[u baraxx blartillerija fuq dawk l-in[awi.

Il-Kunsill tal-Oppo]izzjoni Sirjana fl-istess [in [e;;e; lillKunsill tas-Sigurtà tanNazzjonijiet Uniti biex isejja[ laqg[a ta’ emer;enza minbarra li jiddetermina r-responsabbiltà tan-NU fil-konfront ta’ dan ilqtil tal-massa.

INTERNAZZJONALI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

23

L-E:ITTU

Possibbiltà ta’ era ;dida ta’ konfrontazzjoni Wara l-konferma li lPresidenza tal-E;ittu se tintreba[ minn kandidat Musulman jew minn rivali li kien mid[la sew mar-re;im taleks President Hosni Mubarak, huma [afna l-E;izzjani li qed iwissu dwar ‘il-periklu’ f’ka] li jirba[ l-alleat tal-amministrazzjoni l-antika.

Il-Musulman Mohammed Mursi fis-16-17 ta’ :unju jikkonfronta lill-eks Prim Ministru E;izzjan, Ahmed Shafiq, waqt it-tieni round talvotazzjoni, li jidde/iedi lPresidenza – u b’tal-ewwel (skont ir-ri]ultati millelezzjoni ta’ nhar l-Erbg[a u l-{amis) qed igawdi vanta;; minimu [afna fuq Shafiq.

G[alkemm ir-ri]ultati uffi/jali jit[abbru nhar itTlieta, l-istampa E;izzjana g[amlet evalwazzjoni birreqqa fil-postijiet talvotazzjoni madwar l-E;ittu biex setg[et tikkonferma lil Mursi u lil Shafiq b[ala l-

isfidanti ewlenin.

Il-votazzjoni inkwistjoni tfisser tragward storiku g[allE;ittu, i]da jibqa’ l-fatt li [afna mis-sostenituri tarrivoluzzjoni li waqqg[et lil Mubarak qed jissugraw realtà ‘kiefra’ – f’dan il-ka] lelezzjoni ta’ Shafiq b[ala lPresident.

Fil-fatt, kelliema g[allPartit tal-Fratellanza Musulmana u :ustizzja qalu li l-E;ittu “jispi//a jbati ta[t Shafiq”, u qed jappellaw g[all-appo;; ta’ kandidati o[rajn biex jeg[lbuh.

Il-Musulmani ma’ Mursi anki wissew dwar “l-isforzi determinati biex jer;a’ jitwaqqaf ir-re;im l-antik” u jridu li l-partiti politi/i li g[enu r-rivoluzzjoni ta’ xhur ilu “jing[aqdu madwar ilkandidat tag[hom”.

Kemm il-Fratellanza u ssostenituri tal-eks Prim Ministru Shafiq akku]aw lil xulxin “li sfruttaw ir-rivoluzzjoni”,

IL-FINLANDJA

Arrestat wara sparatura :uvni ta’ tmintax-il sena spi//a arrestat wara sparatura li

se[[et fil-belt ta’ Hyvinkaa, matul is-sig[at bikrin tas-Sibt, u fejn inqatlu ]ew; adolexxenti o[ra.

Ir-rapporti qalu li l-;uvni, li kien liebes “stil ta’ kumbattent”, tela’ fuq is-saqaf ta’ dar u beda jispara g[al fuq “il-folol tannies fi/-/entru tal-belt”, u fejn anki rri]ultaw seba’ midruba.

Dawn ir-rapporti komplew li pulizjotta li spi//at feruta kienet “f’kundizzjoni kritika” u li w[ud mill-midruba l-o[ra ttie[du malajr l-isptar (f’{elsinki) fejn kienu operati b’ur;enza.

I]-]ew; maqtula huma ;uvni u tfajla – ukoll ta’ tmintax-il sena – waqt li hu mifhum li l-aggressur (li kellu azzarin) irnexxielu ja[rab e]att wara l-isparatura, li [olqot kaos flin[awi.

Fl-ag[ar [inijiet tal-paniku, in-nies ing[alqet ;o diversi bars u stabbilimenti tal-in[awi waqt li l-Pulizija fittxet g[all-armat, u meta sal-biera[ kienet g[adha ma ng[atatx ir-ra;uni spe/ifika g[all-isparatura.

IR-RUSSJA

Konferma g[al Medvedev Il-Partit fil-Gvern [atar lillPrim Ministru Russu, Dmitry Medvedev, b[ala Kap ;did waqt Kungress f’Moska, u wara li dan kien ;ie innominat g[all-kariga mill-eks Prim Ministru – u llum il-President tar-Russja – Vladimir Putin, f’April li g[adda.

Xi korrispendenti, intant qalu li Medvedev, l-eks President Russu, qed jie[u ttmun tal-Partit g[al Russja Mag[quda fi ]mien ta’ kri]i profonda u wara li l-istess partit kien tilef kwart tassi;;ijiet li kellu fil-Parlament fl-elezzjonijiet ;enerali ta’ Di/embru.

Intant, Medvedev – li kien elett fil-kariga b’vot unanimu – sejja[ g[al aktar demokrazija fi [dan il-partit u biex l-entità politika tieg[u “ta;;orna ru[ha ma]]menijiet”.

Dmitry Medvedev (Reuters)

E;izzjani jg[ajtu kontra l-kandidat u eks Prim Ministru, Ahmed Shafiq, waqt dimostrazzjoni fil-Kajr (Reuters)

bil-kelliema g[al Shafiq jirribattu l-akku]i b’messa;; li l-programm elettorali ‘tag[hom’ hu dwar il-futur.

Fl-istess [in, il-kamp ta’ Shafiq jakku]a lill-Fratellanza Musulmana li trid to[loq ‘Imperu I]lamiku’ u di;à

hemm l-indikazzjonijiet li fil;img[at li ;ejjin, il-pajji] kapa/i jg[addi minn era ;dida ta’ konfrontazzjoni.

Ir-ri]ultati tal-ewwel round tal-elezzjoni po;;ew lixxellugi Hamdin Sabbahi ttielet, b’21.5 fil-mija tal-vot, u

bil-kandidat I]lamiku moderat, Abdul Moneim Aboul Fotouh, e]att warajh, b’dsatax fil-mija tal-appo;; popolari.

Fil-[ames post imbag[ad spi//a l-eks Kap tal-Lega G[arbija, Amr Moussa.

24

INTERVISTA

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

X’inhu dak li jag[milna kuntenti^ Intervista ma’ Leo Bormans, awtur tal-ktieb ‘The World of Happiness’ Nhar il-:img[a (1 ta’ :unju) l-ambaxxatur internazzjonali tal-kuntentizza u kwalità tal-[ajja, Leo Bormans, se jag[ti ta[dita pubblika dwar il-kuntentizza, bl-isem The Power of Positive Thinking (‘Il-Qawwa tal-{sieb Po]ittiv’). L-attività, li tinkludi dibattitu pubbliku, se titmexxa mill-Professur Joe Friggieri u se ssir fil-Lukanda Phoenicia, il-Furjana. Tibda fit-8.30 a.m.

Leo Bormans se jkun ukoll il-mistieden tal-Kummissjoni Ewropea f’ta[dita miftu[a g[all-pubbliku nhar il-{amis, 31 ta’ Mejju fis-6 p.m. fil-Valletta Campus, Università ta’ Malta, il-Belt Valletta.

It-ta[ditiet huma organizzati minn LeadingTalks, b’kollaborazzjoni mal-Fond g[ar-Ri/erka, l-Innovazzjoni u l-I]vilupp tal-Università ta’ Malta (RIDT) u s-So/jetà Maltija tal-Filosofija.

Joe Cassar intervista lil Leo Bormans, l-awtur tal-bestseller internazzjonali The World of Happiness.

X’inhi l-psikolo;ija po]ittiva^

Dak li tiffoka fuqu, hu dak li tie[u. Jew tiffoka fuq ilproblemi u tie[u l-problemi, jew inkella tiffoka fuq issoluzzjonijiet u ssib issoluzzjonijiet b’mod aktar fa/li. Il-psikolo;ija ta’ spiss iffukat fuq il-mard mentali i]da mhux fuq is-sa[[a mentali. Loppost ta’ ‘imdejjaq’ (‘unhappy’) hu ‘mhux imdejjaq’ (‘not unhappy’). I]da dik xorta hi xi [a;a g[al kollox differenti minn ‘kuntent’.

Il-psikolo;ija po]ittiva tistudja x’inhu dak li jag[mel lin-nies kuntenti u tipprova twessa’ /-/irku tal-kuntentizza.

Hi xjenza pjuttost re/enti, ba]ata fuq dak li nafu u nifhmu dwar kuntentizza fuq livell individwali u livell so/jali.

Il-psikolo;ija po]ittiva ma ti[ux b[ala punt tat-tluq iddifetti, fallimenti u sintomi negattivi tal-bniedem, i]da hi ba]ata fuq il-[sieb po]ittiv tannies.

Imma l-kuntentizza tista’ tkun mg[allma^

Hemm rabta diretta bejn lottimi]mu u l-kuntentizza.

Wie[ed tassew jista’ jitg[allem l-ottimi]mu. 50% tal-kapa/ità tag[na ta’ kuntentizza hi determinata mill-;enetika tag[na sa millbidu nett. Irridu na//ettawha din. 10% tista’ tkun attribwita li/-/irkustanzi tag[na tal-[ajja.

Tiffukax [afna fuq dan.

Sorprendentement, 40% talkapa/ità tag[na ta’ kuntentizza tiddependi minna stess u a[na g[andna s-setg[a li nibdluha.

B[al meta rridu nonqsu fil-pi], dan jirrekjedi xi bidliet permanenti, sforz u impenn s[i[ f’kull ;urnata ta’ [ajjitna.

I]da [afna studji wrew li a[na nistg[u tassew intejbu lkuntentizza tag[na stess, u flistess [in dik tal-familja tag[na, kollegi, ;irien, e//.

L-ottimi]mu hu virus. Anki lpessimi]mu. L-g[a]la f’idejna.

Ta[seb li pajji] ]g[ir b[al Malta jista’ jsib ri/etta g[all-kuntentizza^

M’hemmx ri/etta g[allkuntentizza. Temminx lil dak li jipprova jbieg[lek ri/etti b[al dawn. Probabbilment hu xi /arlatan. Ma jimpurtax jekk intix pajji] ]g[ir jew kbir.

Forsi hu aktar fa/li g[al pajji] ]g[ir li jie[u passi diretti.

In-Nazzjonijiet Uniti, dan la[[ar, ippubblikaw l-ewwel Rapport Dinji dwar ilKuntentizza. Dan ir-rapport je]amina fid-dettall il-ka] ta’ Bhutan. Dan hu pajji] ]g[ir [afna fil-Himalayas. Ma jqisux biss il-Prodott Gross Nazzjonali, i]da jiffukaw fuq il-Kuntentizza Gross Nazzjonali. Dik forsi tin[ass li hi sempli/i, i]da mhix.

Ir-rapport g[andu l-appo;; ta’ ekonomisti importanti middinja kollha.

Il-fatt li persuna tg[ix kuntenta, kemm tg[in lisso/jetà, u kemm ti;;enera kuntentizza f’pajji]ha^

Jekk nifhmu a[jar l-affarijiet li jag[mluna b’sa[[itna, kuntenti u ta’ su//ess, allura nistg[u nu]aw dawn il-mekkani]mi a[jar biex no[olqu l-kuntentizza tag[na nfusna u kuntentizza fid-dinja ta’ madwarna.

Ma rridux nikkon/entraw biss fuq il-kuntentizza individwali i]da wkoll fuq ilkuntentizza ta’ gruppi ta’ nies, biotopes, organizzazzjonijiet u pajji]i.

Apparti minn hekk, dawn ilkonklu]jonijiet g[andhom jag[mlu possibbli l-crossfertilisation ta’ ideat f’vi]joni globali g[al kuntentizza universali.

Liema huma l-ingredjenti l-aktar essenzjali g[all-kuntentizza^

Fuq il-livell individwali, ilkuntentizza turi skop wiesg[a ta’ elementi. I]da element partikulari li dejjem ife;; hu limpatt ta’ nies o[ra fuq ilkuntentizza tag[na stess. A[na annimali so/jali u nag[mlu lil xulxin kuntenti. Il-kuntentizza trid taqsamha ma’ [addie[or.

Fuq livell aktar wiesa’, ]ew; elementi huma importanti: lugwaljanza u l-fidu/ja. Iktar ma jkun hemm ugwaljanza u aktar ma n-nies jafdaw lil xulxin u lill-istituzzjonijiet, aktar is-so/jetà tag[hom tkun kuntenta.

X’;ieg[lek tikteb The World Book of Happiness^ U g[aliex dan il-ktieb hu uniku^

Jien ivvja;;ajt madwar iddinja u ta’ spiss staqsejt linnies g[aliex jag[mlu laffarijiet li jag[mlu. {afna min-nies donnhom huma misjuqa mill-kuntentizza. Iridu jkunu kuntenti u jridu lil uliedhom, lil [biebhom u lillfamiljari tag[hom kuntenti.

I]da ftit biss g[andna g[arfien tal-forza importanti talkuntentizza. Sirt naf li saru eluf ta’ studji dwar l-ottimi]mu u l-kuntentizza.

Il-bidu tas-Seklu 21 m’g[andux biss a[barijiet []iena. Ridt inressaq lejn xulxin [sibijiet u g[arfien minn madwar id-dinja [alli dawn isiru mag[rufa minn kulturi differenti.

Allura staqsejt 100 espert f’50 pajji] biex jg[id fil-qosor x’jafu ba]ikament dwar ilkuntentizza. Jg[iduha fi kliemhom stess u ju]aw lingwa;; li nies komuni jistg[u jifhmu.

Fir-ricerka tag[na g[allkuntentizza ma rridux nitfixklu fil-lingwa;; akkademiku. Ilktieb jidher li qed jispira nies minn madwar id-dinja kollha.

Kien tradott f’aktar minn 12-il lingwa (inklu]i l-G[arbi u /-?ini]). Il-President Ewropew Herman Van Rompuy bag[tu b[ala rigal spe/jali g[all-Ewwel tas-Sena 2012 lill-mexxejja kollha taddinja…

L-intenzjoni tieg[i mhijiex li ‘ninforma’ lin-nies, imma rrid nu]a l-informazzjoni biex nispira lin-nies. {loqt kelma ;dida g[al dan. Din hi infospiration. Hu dak ukoll li nipprova nag[mel fit-ta[ditiet tieg[i madwar id-dinja.

Il-ktieb ‘The World Book of Happiness’ jista’ jinxtara minn Agenda Bookshop. Ma fadalx izjed postijiet g[atta[dita ta’ nhar il-Gimg[a, l-1 ta’ :unju, i]da wie[ed jista’ jattendi g[at-ta[dita li se ssir nhar il-{amis, 31 ta’ Mejju fis-6.00 p.m. filValletta Campus, Università ta’ Malta, il-Belt Valletta.

Dwar LeadingTalks

Dwar RIDT Fl-2011, kollaborazzjoni bejn lUniversità ta’ Malta u l-Gvern Malti wasslet biex jitwaqqaf ilFond g[ar-Ri/erka, Innovazzjoni u }vilupp (RIDT), bil-g[an li titkabbar l-attività ta’ ri/erka.

Il-Fond g[andu b[ala skop ewlieni l-;bir ta’ g[otjiet biex isostnu dawn il-pro;etti ta’ ri/erka fl-Università.

Ta’ min jg[id li fl-Università ta’ Malta g[addejja ri/erka kontinwa f’oqsma varji, kemm dawk ta’ xjenza u teknolo;ija, kif ukoll

LEO BORMANS hu ;urnalist, ispiratur, kittieb u kelliem.

Hu l-awtur tal-pubblikazzjoni li g[amlet su//ess kbir madwar id-dinja The World Book of Happiness. Hu studja fl-Università ta’ Louvain (il-Bel;ju) u g[andu l-Master flilsna u filosofija. Jg[ix fil-Bel;ju i]da hu /ittadin attiv taddinja. Jappo;;ja l-moviment internazzjonali g[al Kuntentizza u Kwalità tal-{ajja u hu kelliem motivazzjonali ta’ su//ess u jag[ti pariri lill-[addiema so/jali, nies tan-negozju, gvernijiet, g[alliema, organizzazzjonijiet u universitajiet madwar id-dinja.

f’oqsma o[ra, fosthom l-arti, illetteratura u x-xjenzi so/jali.

Ir-rwol ta’ Università moderna jitlob li, apparti sisien sodi fitta[ri; u l-edukazzjoni talistudenti, l-istess università tikkontribwixxi fl-i]vilupp so/joekonomiku ta’ pajji] jew re;jun.

Il-Gvern Malti kkontribwixxa € 500,000 b[ala kapital tal-bidu f’dan il-Fond. G[al aktar tag[rif wie[ed jista’ j]ur www.ridt.org.mt jew jag[mel kuntatt ma’ wilfred.kenely@ridt.org.mt.

LeadingTalks hi inizjattiva li g[al dawn l-a[[ar snin ;abet lejn Malta numru ta’ kelliema esperti biex jaqsmu mag[na l-vi]joni tag[hom fuq su;;etti attwali ta’ importanza internazzjonali. L-In;inier Pistorio Pasquale, i/-Chairman Onorarju talST Microeletronics u l-Ekonomista Dan O’Brien li llum hu l-Editur Politiku tal-gazzetta The Irish Times, huma fost il-kelliema li LeadingTalks kellha l-privile;; tistieden lejn xtutna.

I]-]jara ta’ Leo Bormans f’Malta

hi possibbli grazzi g[all-Fond g[arRi/erka, l-Innovazzjoni u l-I]vilupp tal-Università ta’ Malta (RIDT), ilKummissjoni Ewropea, The Malta Business Weekly, Bank of Valletta p.l.c., Lighthouse & Ashley, Phoenicia Hotel, PSA Insurance, Palumbo Shipyards, Multi packaging Co. Ltd, John’s Garage u l-Fond tal-Kaw]i :usti.

G[al aktar informazzjoni dwar LeadingTalks, persuna tista’ tag[mel kuntatt permezz ta’ info@leadingtalks.com.mt.

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

’

:

F pa;ni o[ra

26 Malta Origini della

‘

:

Civiltà Mediterranea’

28-29

Malta llum: politika, reli;jon u opinjoni pubblika

Skulturi tal-Bron] minn artist Awstrijak fil-Mu]ew Nazzjonali tal-Arti Il-bejg[ minn din il-wirja jmur b’risq id-Dar tal-Providenza

35

It-Tisliba tax-Xahar bi tliet premjijiet

17-il bi//a xog[ol fil-bron] tal-artist Hubert Flörl huma l-qofol ta’ wirja bittema Floating Bronze li qed tittella’ b[alissa fil-Mu]ew Nazzjonali tal-Arti fil-Belt Valletta u li qed tkun pre]entata mill-partners ta’ Fenech Farrugia Fiott Legal, b’kollaborazzjoni ma’ Alliance

Trust Company Limited u Capstone Group.

Floating Bronze kienet uffi/jalment inawgurata dan l-a[[ar ta[t il-patro/inju ta’ Petra Schneebauer, l-Ambaxxatri/i g[all-Awstrija f’Malta. Il-wirja mistennija tibqa’ miftu[a g[all-pubbliku sas-17 ta’ :unju.

Hubert J. Flörl qal li hu unur kbir g[alih li juri x-xog[lijiet klassi/i tieg[u tal-bron] f’Malta fil-Mu]ew Nazzjonali

tal-Arti, “spe/jalment g[aliex Malta hi pajji] li rat [afna kontribut multi-kulturali matul il-mijiet ta’ snin”.

Hu qal li min[abba l-fatt li Malta hi pajji] b’sens reli;ju] qawwi, idde/ieda wkoll li juri w[ud mix-xog[lijiet b’tema reli;ju]a fosthom is-salib tat-Trinità, skultura ta’ omm u binha kif ukoll Madonna o[ra. “Malta hi pajji] g[al qalbi [afna u g[andi ammirazzjoni kbira g[atte]ori kulturali tag[ha.”

L-artist Hubert J. Flörl g[ex u [adem f’Tirol u Vjenna b[ala artist mill-1987 u matul dan i]-]mien [adem ’il fuq minn 45 skultura kbira kemm fil-bron] kif ukoll fil-;ebel. U[ud mix-xog[lijiet importanti tieg[u jinkludu erba’ skulturi fil-bron] imsej[a watercourse, [ames

skulturi ta’ ’l fuq minn tliet metri g[oljin, skultura g[olja 4.6 metri g[all-Università ta’ Dortmund, skultura twila 33m g[allkumpanija Reich f’Mellrichstadt u disa’ skulturi bit-tema tal-Kantiku tax-Xemx ta’ San Fran;isk fil-bron] twal 3.2 metri.

Hubert J. Flörl ing[ata wkoll il-premju ‘Theodor-Körner’ g[all-iskultura tieg[u Mother Earth u hu membru tal-Vienna House of Artists.

Il-wirja qed tkun meg[juna minn Bawag Malta Bank, il-Corinthia Group, Pender Gardens, il-KDM Group of Companies, Playmobil Ltd u minn kumpaniji li jag[mlu parti minn Trust Alliance Project.

■ Fir-ritratti ta’ fuq jidhru w[ud mixxog[lijiet esebiti fil-wirja.

26

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

C O L L A G E PUBBLIKAZZJONIJIET

Impenn biex nikkultivaw u napprezzaw aktar il-karatteristi/i tal-identità ta’ pajji]na Diskors mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi fl-okka]joni tat-tnedija tal-pubblikazzjoni ‘Malta> Origini della Civiltà Mediterranea’ ta’ Luigi Maria Ugolini, fil-Ber;a ta’ Kastilja – il-:img[a, 11 ta’ Mejju 2012 Illejla qeg[din ni//elebraw so/jali ta’ eluf ta’ snin. L-antikità sejba ta’ importanza kbira impressjonanti ta’ Malta g[all-patrimonju Malti, li bdiet tag[milna kuntenti u kburin tnax-il sena ilu, meta Dr b’pajji]na.

Andrea Pessina u Dr Nicholas L-g[arfien storiku u Vella skoprew li parti kbira kulturali ta’ Malta jiddependi mill-arkivji inediti ta’ Luigi mir-ri/erka li ssir millMaria Ugolini dwar Malta istudju]i Maltin u barranin. Lkienu g[adhom mi;burin filg[arfien hu r-ri]ultat finali tarMu]ew Pigorini f’Ruma. ri/erka li titlob kompetenza, Ugolini wettaq l-istudji reqqa u ]mien. tieg[u f’Malta fi ]minijiet A[na impenjati li b[alma imqanqla. Bejn l-1930 u lg[amilna dejjem, b’inizjattivi 1935, hu ]ar Malta erba’ Maltin daqskemm b’inizjattivi darbiet, u qatta’ [afna xhur tal-Unjoni Ewropea, inkomplu f’dawn il-g]ejjer biex isegwi rninkora;;ixxu r-ri/erka flri/erka tieg[u. oqsma kollha li jsa[[u dejjem Ir-ri/erka ta’ Ugolini fuq ilaktar l-identità tag[na, li preistorja ta’ Malta, u lminnha tiddependi sa[ansitra interpretazzjonijiet li hu l-industrija importanti tatppropona, xe[tu mer]uq ta’ turi]mu, fost l-o[rajn. dawl xejn komuni.

Il-[arsien tal-memorja Fi ]mien meta [afna mirtag[na jfisser ukoll ri/erka li kienet qieg[da sse[[ investiment ekonomiku, kienet imxekkla sewwa millgaranzija ta’ impjiegi, tixrid konfini ta’ fruntieri politi/i, hu akbar tal-edukazzjoni kien wie[ed mill-ftit li min[abba li l-g[arfien talrnexxielhom jisbqu dawn ilimg[oddi storiku hu mezz IL-PRIM MINISTRU LAWRENCE GONZI> “L-impenn tag[na favur il-[arsien tal-identità Maltija hu mdawwal fruntieri moderni u artifi/jali, importanti kif ittella’ mill-prin/ipji morali u politi/i tal-Unjoni Ewropea li llum a[na mse[bin b[all-pajji]i l-o[ra fiha” biex b’hekk janalizzaw l;enerazzjonijiet kuntenti ta’ missirijietna u ta’ L-identità ta’ kull pajji] hi jkun ri]orsa imprezzabbli biex evidenza tal-preistorja f’Malta bihom infushom u ommijietna. G[andna qima garanzija ta’ rispett u ta’ nifhmu a[jar dan il-patrimonju fil-kuntest s[i[ tag[ha. b’pajji]hom. kbira lejhom, g[aliex huma komprensjoni, min[abba li imprezzabbli, kif ukoll biex Ugolini kien wie[ed mill-ftit Nifra[ minn qalbi lilltawna lil dan il-pajji] antik b’hekk tin[oloq il-komunità li bba]aw l-istudji tag[hom fuq nikkonservawh. organizzaturi ta’ din lbiex a[na mbag[ad wassalnieh okka]joni, lil kull min [adem Ir-ri/erka hi importanti. Biha internazzjonali li tirrispetta lil paraguni tal-evidenza minn g[all-kisba tas-sovranità u tarkul[add kemm b[ala grupp u niskopru aktar min a[na. Ma Malta ma’ dik minn Sqallija u biex ji]died dan il-kontribut rikonoxximenti politi/i kollha kemm b[ala individwi, kemm hemmx g[arfien tal-pre]ent mir-re;jun ta’ madwarna. validu ;did mal-wirt kulturali li kiseb f’livell kemm b[ala kontinent u kemm b[ala ming[ajr approfondiment talKien bi pja/ir kbir li ltag[na. kontinentali u kemm dinji. nazzjon.

Uffi//ju tieg[i ssie[eb f’dan il- img[oddi. L-istudju tal-Istorja Nifra[ lil kull min illejla Ma nistg[ux ng[addu L-impenn tag[na favur ilhu me[tie; biex niggarantixxu pro;ett biex ix-xog[ol mhux qieg[ed jg[inna biex niftakru ming[ajr il-memorja kollettiva [arsien tal-identità Maltija hu li jkollna ;enerazzjonijiet /erti mitmum ta’ Luigi Maria dejjem aktar, biex napprezzaw nazzjonali tag[na, anki g[aliex mdawwal mill-prin/ipji morali minnhom infushom, hienja blUgolini jissokta wara sebg[in aktar, u allura biex nifhmu u politi/i tal-Unjoni Ewropea li din tinvolvi direttament ilidentità ta’ pajji]hom. L-istima sena. Is-sehem tag[na f’dan ili]jed kemm pajji]na hu mu]ew llum a[na mse[bin b[all-pajji]i memorja tal-;nus kbar kollha li meravilju] ta’ storja u kultura. lejn pajji]na hi stima lejna pro;ett hu ma[sub ukoll biex kellhom kuntatt storiku dirett l-o[ra fiha. nfusna, u vi/i-versa. jassigura li din l-opra ma Identità, memorja u gratitudni: ma’ pajji]na.

Bis-sa[[a tal-kredenzjali L-g[arfien tal-esperjenza tibqax biss a//essibbli g[al ftit dawn huma valuri li din is-serata Ming[ajr memorja ma kulturali tag[na, apparti lstorika u kulturali ta’ pajji] studju]i, i]da tkun tista’ qieg[da tikkonferma u li a[na konsiderazzjonijiet demokrati/i, nifhmux il-pre]ent stess, u tinvolvi l-g[arfien tal-pajji]i ltintla[aq ukoll mill-familji lkoll impenjati li nirrikonoxxu nispi//aw biex nitilfu dpoliti/i l-o[ra, a[na ;ejna o[ra li lkoll flimkien isawru Maltin. b’kull mod possibbli. direzzjoni tag[na u ta’ wliedna. re;jun u kontinent. Dawn huma a//ettati u llum nafu lkoll li Nag[laq billi nsellem u Il-volum li rajna llum hu lId-dmir li niftakru hu rispett a[na stmati [afna g[al dak prin/ipji li l-Unjoni Ewropea nirringrazzja b’mod spe/jali lil ewwel wie[ed f’serje ta’ lejn niesna tal-img[oddi kollu li Malta g[andha x’toffri tis[aq fuqhom u tara li jkunu Dr Andrea Pessina, lil Dr [amsa, li se jag[tu d-dawl daqskemm hu g[aqal investit lir-re;jun u lill-kontinent kollu. m[arsa b[ala gwidi marbutin Nicholas Vella u lis-Sur Joseph g[ax-xog[ol mi;bur u mfassal fil-futur ta’ wliedna u ta’ A[na impenjati li anki mal-istess ekonomija talMizzi, kif ukoll lil dawk kollha minn Ugolini, u li g[al ]mien wlied uliedna.

Unjoni u tal-pajji]i individwali. nikkultivaw u napprezzaw li taw kontribut matul dawn ltwil kien g[oddu minsi g[al Dan jg[odd wisq aktar dejjem aktar il-karatteristi/i talUnità fid-diversità hi a[[ar tnax-il sena, u li b’hekk kollox. L-arkivju estensiv ta’ g[alina b[ala pajji] ]g[ir, li identità ta’ pajji]na. prin/ipju fundamentali illum wasslulna din l-edizzjoni ritratti u dokumentazzjoni o[ra madankollu g[andu storja Dan hu kollu atte;;jament modern, attwali llum wisq presti;ju]a, biex tkun tista’ mi;bura b’reqqa kbira minn titgawda minn kul[add. kulturali, politika, reli;ju]a u ta’ rispett, gratitudni u g[o]]a aktar minn qatt qabel.

Ugolini tant ]mien ilu issa se

C O L L A G E KOTBA

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

27

Jirritorna l-ktieb ‘Mastru Gerfex’ minn Michael Caruana

‘SU??ESSINU 1’

Ktieb li jiggwidak g[all-O Level tal-Malti Wara s-su//ess tal-ktieb Qawsallinu, Charles Daniel Saliba g[adu kemm nieda l-ktieb Su//essinu 1.

Dan il-ktieb qieg[ed imfassal apposta biex jg[inek, jiggwidak u jippreparak g[all-ewwel karta tal-e]ami ta/-?ES (O Level tal-Malti). Fih jinkludi: – deskrizzjoni dettaljata tal-e]ami ta/-?ES b’pariri kif tipprepara g[all-e]ami; – pjan ta’ studju g[alle]ami bi pjan kif tqassam il-[in; – pariri kif tag[mel komponiment tajjeb u kif tirrispondi f’ta[ri; ilfehem; – pariri u mudelli ta’ kif tikteb ittra formali, informali, f’gazzetta, ittra elettronika u rapport; – noti fuq it-temi kurrenti u l-kultura lingwistika g[all-e]ami tal-Malti; – [ames karti mudell taloral tal-e]ami ta/-?ES u 5 karti mudell tal-ewwel karta tal-e]ami ta/-?ES. Apparti dan kollu, ilktieb fih sezzjoni bittwe;ibiet g[al kull e]er/izzju li jinsab fih u b’hekk student ikun jista’ jipprepara g[all-e]ami wa[du.

Kif inhu mistenni, dan il-ktieb hu a;;ornat skont l-a[[ar regolamenti talortografija u jg[odd g[al kulmin jixtieq ja;;orna ru[u fil-bidla li se jkun hemm fis-sillabu ta/-?ES jew se jag[mel l-e]ami mis-sena 2014 ’il quddiem.

Fil-futur qarib Saliba se jo[ro; il-ktieb Su//essinu 2, ktieb li jikkumplimenta lil dan u li jippreparak g[at-tieni karta tal-e]ami ta/-?ES. G[al aktar informazzjoni id[ol fuq is-sit elettroniku www.charlesdanielsaliba. com.

L-istennija ta’ eluf ta’qarrejja ta’ wie[ed mill-aktar karattri letterarji Maltin ma[buba mit-tfal spi//at hekk kif ilkarattru tant ma[bub ta’ Mastru Gerfex irritorna b’sett ta’ praspar ;odda.

Mill-pinna ta’ Carmel G. Cauchi, Mastru Gerfex wasal fir-raba’ sett ta’ praspar tieg[u.

Is-su//ess tas-sensiela Mastru Gerfex hu tali li, ma’ ;enerazzjonijiet diversi ta’ tfal, dan jibqa’ wie[ed millfavoriti u l-kotba tieg[u jinsabu f’kull librerija u xkaffa tal-kotba.

Kemm l-awtur kif ukoll Merlin Publishers, ilpubblikaturi tas-sensiela, kienu ilhom snin jir/ievu talbiet mill-qarrejja g[al i]jed stejjer ;odda ta’ dan ilkarattru popolari.

Ismu da[al fil-lingwa;; ta’ kuljum tag[na l-Maltin tant li meta xi [add jag[mel xi wa[da u j[awwad, ng[idulu “qisek Mastru Gerfex”!

Din ir-raba’ ;abra ta’ praspar, bl-isem Kif Ja[sibhom Mastru Gerfex, g[adha kemm kienet pubblikata minn Merlin Publishers, f’volum ie[or im]ejjen b’illustrazzjonijiet bil-kulur tal-artist Frank Schembri.

Fil-ktieb hemm g[axar stejjer ;odda dwar Gerfex, kollha b’do]a qawwija ta’ umori]mu bl-istil inimitabbli ta’ Carmel Cauchi.

Ir-ra[al Malti u d-drawwiet lokali huma mpin;ija b’nostal;ija u b’awtenti/ità li ftit issib f’letteratura ;ovanili Maltija.

Minbarra Gerfex, il-karattri prin/ipali tas-sensiela kollha jirritornaw g[al dawn listejjer il-;odda.

Il-ktieb Kif Ja[sibhom Mastru Gerfex jinsab g[all-bejg[ mill-[wienet tal-kotba kollha kif ukoll online mis-sit tal-pubblikatur stess.

L-aktar ktieb re/enti b’kitbiet minn Carmel G. Cauchi

28

C O L L A G E ANALIÛI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

‘

MALTA LLUM> POLITIKA, RELI:JON U OPINJONI PUBBLIKA Fin-nuqqas ta’ kwistjonijiet politi/i fundamentali, b[alma kienu l-;rajjiet li wasslu biex Malta saret stat indipendenti, repubblika, u membru talUnjoni Ewropea, jista’ ji;ri li s-su;;ett tal-[ajja politika jsir il-partiti stess.

Il-partiti jispi//aw jiddiskutu lill-partiti, lilhom infushom, u wisq aktar fiddell ta’ elezzjoni ;enerali.

Il-konfront qadim bejn i]]ew; partiti l-kbar jista’ jissarraf fi [bit qares ta’ personalitajiet, ;enerazzjonijiet u kwistjonijiet li jirriflettu inde/i]joni popolari. Jirriflettu fuq kollox kon/entrazzjoni fuq il-persuna, minflok fuq l-idea.

Dan jg[odd i]jed meta ]]ew; partiti huma definiti g[al numru ;mielu ta’ snin b[ala partit fil-Gvern u partit fl-Oppo]izzjoni: it-tnejn b[allikieku saru stati/i filpo]izzjoni tag[hom.

Fl-isfond ta’ Malta membru tal-UE, sitwazzjoni b[al din aktarx twassal biex jin[oloq spazju li jimtela b’temi li ma humiex normalment inklu]i fl-a;enda elettorali.

Id-divorzju hu e]empju storiku, l-ewwel wie[ed minn o[rajn. Dawn li ;ejjin huma riflessjonijiet li jistg[u juru f’liema qag[da ta’ [sieb tinsab Malta.

I. ALLA FIL-{AJJA NAZZJONALI

Il-post ta’ Alla g[al min jemmen hu f’kollox, kull [in u kullimkien. G[al min ma jemminx ma hu f’xejn, qatt u

mkien, anki fl-aspett taddiskors, min[abba li argument isir fuq dak li wie[ed jemmen li je]isti.

Kull argument hu ‘po]ittiv’.

F’sistema demokratika jinstemg[u l-il[na kollha.

G[alhekk anki mill-aspett politiku biss, hemm post g[al Alla fis-so/jetà /ivili, u sewwasew g[aliex hi /ivili.

L-g[arfien tal-pre]enza suprema ta’ Alla hi qabelxejn sinjal elementari ta’ /iviltà, apparti turija ta’ rispett lejn id-de/i]jonijiet tal;enerazzjonijiet mg[oddija.

Il-libertà garantita f’kull kostituzzjoni demokratika hi dokument li jinkludi, u mhux jeskludi; hi stqarrija ta’ rispett lejn il-ma[]en s[i[ taljeddijiet umani.

Kull ]vilupp demokratiku jkattar, u mhux inaqqas, iljeddijiet li huma tajbin. Iljedd li jolqot lil Alla hu tajjeb g[aliex hu mibni fuq lim[abba b[ala l-valur fundamentali.

Il-Kostituzzjoni> Alla fi [dan demokrazija

Kull avvanz liberali, mela, jag[raf aktar, u mhux jag[raf inqas, lill-pre]enza ta’ Alla fl-Istorja. It-twarrib ta’ Alla hu rigress g[aliex hu ritorn lejn fa]ijiet stori/i mg[oddija li llum l-avvanz demokratiku /a[adhom. Il-;rajja re/enti tal-Ewropa tal-Lvant hi e]empju wie[ed ta’ dan.

It-twemmin f’Alla hu wkoll att so/jali, impenn politiku min[abba li hu twemmin integrat mal-[ajja individwali

minn Oliver Friggieri

u kollettiva f’din il-[ajja, li hi meqjusa b[ala l-bidu tal-[ajja f’dinja o[ra.

Ir-reli;jonijiet ewlenin jibnu kollox fuq il-kontinwità bejn il-[ajja hawn u l-[ajja fleternità. Hi e]istenza wa[da, li tibda fil-belt umana u tissokta fil-belt ta’ Alla.

L-g[arfien kostituzzjonali ta’ Alla, mela, hu qabelxejn att politiku, demokratiku. Ilfidi hi minnha nnifisha pubblika, u tinvolvi struttura s[i[a ta’ g[ajxien, minn individwali sa kollettiv, minn nazzjonali sa dinji.

Meta jse[[ abbu] minn din ir-realtà, – ji;ifieri. meta rReli;jon issir g[ajn ta’ konflitt u gwerra, e//. – ma jkun se[[ xejn [lief l-i]ball li l-bniedem jag[mel f’kull qasam ie[or tal-[ajja, fejn hu dejjem jista’ jkun a;ent tali]ball. Il-Politika hi tajba u lPolitiku jista’ ma jkunx; lIsport hu tajjeb u l-Isportiv

jista’ ma jkunx, u l-bqija.

Meta jing[ad li r-Reli;jon hi g[ajn ta’ konflitti bejn ilbnedmin ikun qieg[ed jing[ata e]empju sempli/i wie[ed ta’ verità wa[da: kollox fil-[ajja tal-bniedem hu g[ajn ta’ konflitt, sewwasew g[aliex l-umanità hi hekk. Il-problema tinsab fin-natura umana, u mhux fil-qasam jew fil-valur involut.

Min[abba li l-post politiku ta’ Alla hu de/i]joni umana, meta Hu jit[alla barra tkun qieg[da titwarrab l-g[a]la tan-nies. Pass po]ittiv, jew negattiv, dwar Alla hu g[emil ta’ rispett, jew nuqqas ta’ rispett, lejn il-bnedmin. Alla hu Xi {add, waqt li hu wkoll Xi {add ta’ [afna, Xi {add tal-miljuni kbar wemmiena fih matul l-Istorja, ilbiera[ u llum.

Hekk ukoll f’kull qasam ie[or. Il-korrettezza politika hi prin/ipju li jinkludi, u mhux jeskludi; hi kun/ett li jifta[ u mhux jag[laq, g[aliex hu mibni fuq ir-rispett ta’ kul[add. Hu twemmin po]ittiv. It-twarrib ta’ Alla mill-[ajja pubblika ma hux ‘politikament korrett’ anki g[aliex jirfes il-libertà ta’ grupp so/jali kbir (li hu ma;;oranza f’/erti pajji]i, u hu minoranza f’o[rajn). Hu diskriminazzjoni.

Alla hu l-argument l-aktar pubbliku, l-aktar politiku, anki fl-Ewropa li ta[seb li [elset millpreokkupazzjonijiet e]istenzjali l-qodma tal-a[jar

filosfi u poeti tag[ha. LEwropa tag[na tant g[andha memorja tajba u antika, li qieg[da tag[mel kulma tista’ biex tinsa.

Il-kun/ett ta’ Alla hu lkun/ett l-i]jed universali, li jmur lilhinn mill-kontinenti, mi/-/iviltajiet, u mill-epoki.

Hu [sieb ossessiv, kontinwu, l-Idea Mitwielda ewlenija finnisel uman, tant li [afna jilqg[uha u o[rajn ma ja//ettawhiex – u sewwasew g[aliex di;à twieldu biha.

L-g[arfien ta’ dan ilkun/ett fundamentali, mela, hu l-g[arfien ta’ din luniversalità umana: [arsa sinkronika u dijakronika lejn l-Istorja turi li l-esperjenza umana ta’ Alla hi fidi fiddivinità, u hi l-qu//ata ta’ kull /iviltà.

L-e]istenza tindika li hi mixja lejn skop, hi sensiela ta’ sforzi. Il-[ajja hi xjenza u x-xjenza g[andha skop lilhinn minnha. Linkompletezza tispjega kollox, ji;ifieri timplika kompletezza. Fi kliem ie[or, il-benessri li tipprovdi kull sistema politika ma hux komplet.

Reli;jonijiet differenti, qofol wie[ed

Dan jg[odd anki g[al-lum, kif jixhdu l-kontinenti kollha.

Kull rispett, jew nuqqas ta’ rispett, lejn il-[sieb ta’ Alla jolqot bl-istess mod lirreli;jonijiet kollha, u fuq kollox lit-tliet reli;jonijiet

L-i]balji tal-bnedmin fil-qasam tar-Reli;jon ma jbiddlu xejn mis-siwi tal-fidi b[ala l-laqg[a bejn il-bniedem u Alla, bejn il-mi]erja ta’ [lejqa mortali u l-infinità dejjiema ta’ Alla

Il-post-modernità g[atxana g[as-sens

‘Mediterranji’, li jistqarru Alla wie[ed: il-:udai]mu, lIslam, il-Kristjanità. Flimkien iba[[ru, flimkien huma ma[buba u mkasbra.

Kull diskors dwar irreli;jon, anki f’Malta, ma

hux biss Kattoliku jew Kristjan; hu diskors universali, inter-reli;ju]. Alla Wie[ed, b[ax-Xemx fissema, jidher differenti skont fejn u kif t[ares lejh, u jibqa’ dejjem il-Wie[ed. Hu l-istess fih innifsu, differenti f’g[ajnejn ]g[ar b[al talbniedem.

Minnu nnifsu l-bniedem hu so;;ettiv, relativista, imma hu mwieled imwebbel b’verità akbar minnu: lassolut, l-infinit, l-etern. Hu Alla li j[abbat fuq il-bieb talqalb, anki bis-sogru li jitke//a u jit[alla barra.

Kieku kellu Alla jitke//a mill-Kostituzzjoni ta’ Malta, din tkun tke//ija li tolqot littliet reli;jonijiet ewlenin imsemmija daqskemm lillo[rajn, g[aliex it-tlieta jemmnu li Alla hu wie[ed.

Post Alla fil-Kostituzzjoni> il-qalb

Kull diskors fuq Alla hu inter-reli;ju]. Imma hemm xi [a;a li hi aktar kurju]a: laqwa rikonoxximent ta’ Alla f’sempli/i karta tal-bnedmin, b[alma hi l-Kostituzzjoni, ma hu xejn [dejn irrikonoxximent li Alla jixraqlu jikseb fil-qalb li t[oss tajjeb.

Hekk hi l-qalb ta’ bniedem u annimal, it-tnejn imwebblin li jg[ixu fis-sliem u g[al dejjem. Min hu Dak li wellidhom u [alliehom jg[ixu sal-a[[ar imwebblin

bl-istess xewqa? Jista’ Hu ma j[obbx dejjem, ji;ifieri lill[lejjaq sensittivi Tieg[u kollha?

Il-fatt evidenti li l-annimal jixtieq li jkun ma[bub g[al dejjem u li jibqa’ jg[ix g[al dejjem hu prova li lE]istenza ta’ Alla ma hix xi mit ma[luq mill-bniedem biss biex jissodisfa lilu nnifsu. Is-sens talinkompletezza ma huwiex uman biss.

Ix-xewqa g[as-sens u g[all-im[abba u g[allkontinwazzjoni tal-[ajja huma ‘istinti’ fid-dinja tal[lejjaq senzjenti, sensittivi kollha, minn dudu sa bniedem. Ma humiex ilbniedem u l-annimal li [olqu s-sens ta’ Alla, ladarba s-sens tal-kontinwazzjoni tal-[ajja hu mitwieled fihom ilkoll.

Fil-qosor: liema [lejqa sensittiva tixtieq tbati u tmut?

Mela min xe[et lil din ixxewqa assoluta f’kull qalb, f’kull fejn hemm [lejqa li hi meqjusa b[ala kreatura ta’ Kreatur Wie[ed u l-Istess? Ilfinger print ewlieni ta’ Alla hu dan: il-qlub li [ar;u minn idejh jixtiequ lkoll l-istess – (a) im[abba, u (b) kontinwazzjoni tal-[ajja.

Jista’ xi [add jg[id li Alla u l-eternità huma biss miti ma[luqin mill-mo[[ talbniedem biex jissodisfa xxewqa li l-bniedem g[andu li jg[ix g[al dejjem? Dawn ilmiti jinsabu wkoll fil-mo[[ tal-annimal, [lejqa bl-istess sentimenti fundamentali talannimalità. Kristu ;abar dan kollu fil-prin/ipju politiku /entrali tieg[u: l-im[abba hi assoluta. Kull kun/ett b’implikazzjonijiet li je[duha kontra l-im[abba hu, mela, kontra Alla.

Kull reli;jon hi lorganizzazzjoni umana talverità divina. Ir-reli;jonijiet huma sistemi umani li qeg[din ifittxu li jag[rfu dDivinità; huma gruppi mag[]ulin minn xulxin, u b[ala g[aqdiet umani huma parti mill-Istorja mi]erabbli tal-bniedem, li hi album ta’ gwerra u pa/i u gwerra… u listess dejjem. Ilkoll huma mibnijin fuq ir-rieda tajba, umana, ji;ifieri deludenti.

Bejn il-fidi u r-reli;jon

Il-bniedem hu gwerrier dejjem, f’kull /iviltà, g[aliex hekk hi n-natura tieg[u.

Allura ma jistax ma jkunx gwerrier ukoll fil-qasam reli;ju]. Hu gwerrier filqasam politiku, ekonomiku, so/jali, kulturali, individwali, familjari. Jg[ix fil-pjaneta li jisimha ‘gwerra’, ji;ifieri dulur, ri/erka ta’ skop u pa/i, tant li hu ja[seb li hu //entru, is-sid. G[alhekk hemm l-akbar invenzjoni talbniedem: il-gwerra, lespressjoni tal-istint ewlieni tieg[u: il-poter. Il-fidi hi gwerra lill-bniedem gwerrier: i/[ad lilek innifsek. IlVan;elu: gwerra lill-gwerra.

Waqt li r-reli;jonijiet ji;;ieldu bejniethom, g[aliex hemm jinsab il-konfront bejn il-bniedem u l-bniedem, ilfidi hi l-verità li tfakkru li g[andu jin]el g[arkupptejh.

L-i]balji tal-bnedmin filqasam tar-Reli;jon ma jbiddlu xejn mis-siwi tal-fidi b[ala l-laqg[a bejn ilbniedem u Alla, bejn ilmi]erja ta’ [lejqa mortali u linfinità dejjiema ta’ Alla. Lassurdità timplika l-b]onn tas-sens.

29

It-twemmin f’Alla jfisser li l-[ajja fiha sens. L-assurdità ta’ din il-pjaneta – tbatija, in;ustizzja, gwerra, mard, mewt – g[andha tifsira. Din hi dinja inkompleta. In-natura ta’ kull min hu sensittiv (ilbniedem, l-annimal) hi mitwielda mxennqa g[al dinja a[jar: sielma u dejjiema, l-oppost ta’ din il-pjaneta talgwerra u tal-mewt. L-istess meravilja ta’ din il-pjaneta hi g[ajn ta’ xewqa wisq akbar: is-sabi[ u t-tajjeb m’g[andhomx ikunu telliefa u m’g[andhomx jispi//aw.

G[aliex din il-pjaneta tiddi]appuntana daqshekk?

G[ala kull fejn hemm iddemm u l-la[am (il-bniedem, l-annimal – l-istess) hemm ilKalvarju?

Il-fidi hi b]onn anki politiku. Jekk hawn id-dlam, xi mkien hemm id-dawl; jekk hemm fina x-xewqa tal-[ajja dejjiema, hemm xi mkien din il-[ajja dejjiema. Fil-qofol tag[ha l-fidi, hi liema hi rReli;jon, ma hix [lief mixja lejn dan l-iskop. Ix-xewqat tan-natura, mitwielda, ma humiex skerzi, imma istinti lo;i/i: il-feli/ità ma tistax tkun vera jekk ma hix permanenti.

G[al min jemmen ma hemmx sens akbar minn dan.

Il-[ajja kollha, b[ala realtà imperfetta u finita, hi tiftixa g[al dan is-sens. Ma jistax ikun li din il-konvinzjoni fundamentali ma tkunx finnofs ta’ kull so/jetà /ivili.

Anzi l-istess /iviltà hi mibnija fuq l-idea ta’ Alla.

F’kull /iviltà, qadima jew moderna, hemm /entru li hu Teolo;iku, divin. Kull kultura g[andha l-qofol tag[ha, li hu reli;ju]. Il-fatt li llum ninsabu f’epoka li trid tinsa u twarrab dan kollu ma hu xejn [lief sinjal tal-pre]unzjoni ta’ ]mienna.

Ninsabu f’epoka li hi brava fit-teknolo;ija, u medjokri fil[sieb tag[ha. Il-fatt li hawn min irid iwarrab lil Alla mi//iviltà ma hux fatt ;did, g[alkemm ma jidhirx li kien hemm xi ]mien meta dan ilkurrent kien tant nieqes minn sisien ta’ [sieb sod.

Min-na[a l-o[ra, parti mill-misterjozità tal-fidi

’

tinsab fil-fatt li l-idea ta’ Alla hi dejjem persegwitata, hi dejjem kontroversjali, ji;ifieri moderna aktar minn kull modernità. Hekk kien flimg[oddi, hekk g[adu, u allura jidher li hekk se jibqa’.

Kristu nnifsu hu meqjus di;à sa mill-bidu b[ala ‘sinjal ta’ kontradizzjoni’.

F’sistema demokratika kull min jemmen ixandar ittwemmin tieg[u, anki g[aliex it-twemmin hu minnu nnifsu pubbliku, miftu[ g[allo[rajn. Il-bniedem hu annimal komunikattiv, so/jali. F’ambjent b[al dan, li ji/[ad i/-/ittadinanza lil Alla nnifsu, kull min jemmen irid juri li hu konvint aktar minn f’kull /irkustanza o[ra.

Il-fidi hi dejjem kontroversjali g[aliex hi og[la minn kulma hu evidenti, ovvju, /ert u xjentifiku. L-individwu sempli/i jasal i/aqlaq kultura s[i[a kull meta juri li lkonvinzjoni tieg[u hi s[i[a, solida, tant li tidher u tin[ass.

Sakemm Alla jibqa’ filqalb tac-/ittadin, ebda kultura ma tista’ twarrbu mi/-/entru.

Il-qalb hi /-/entru. Kull ra;uni li tippretendi li hi suprema tispi//a biex tkun biss it-tapit li l-qalb timxi fuqu. Il-fidi tibda mir-ra;uni; ir-ra;uni hi tant brava li taf li ma tafx, u l-fidi tmur wisq lil hinn minnha.

Ir-ra;uni hi l-pass tal-bidu.

Il-qalb tinkludiha, u l-qalb xorta wa[da jibqag[lha [afna spazju. Kull /iviltà tippre]enta lir-ra;uni tag[ha, u kull /iviltà tkompli tara li rra;uni hi minnha nnifisha frustrata, delu]a. Alla jitke//a kull darba mill-pjaneta, u xorta wa[da jibqa’ /entrali.

L-eqdem esperjenza talumanità kienet il-fidi, u g[alhekk i/-/a[da ta’ Alla kienet ukoll l-eqdem reazzjoni. It-tnejn huma xejriet dejjiema, stabbli, filbniedem.

Il-kri]i tal-kuxjenza talpolitiku li jrid ikun individwalment reli;ju] u politikament lajk tinsab f’dawn il-limiti. Hi kwistjoni ta’ kompromess bejn ]ew; estremi.

• It-tieni parti ta’ dan l-artiklu tidher fil-[ar;a li jmiss ta’ din il-gazzetta.

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

1

Koordinazzjoni: Doris Azzopardi — doris.azzopardi@media.link.com.mt

-

’ ;ewwa:

Fil pa;ni ta

3

Il-preferenzi g[andhom ikunu evitati

14

Il-vja;; ta’ Patri Tibetan f’Malta

15

Festival Agrarju tal-Patata mill-Kunsill Lokali tal-Qrendi

8-9

Te]ori mill-isba[ madwar Malta {arsa lejn il-kappelli u l-knejjes ]g[ar Maltin mill-G[aqda {bieb il-Kappelli Maltin

2

ÇINEMA

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Dark Shadows The Lady

X’differenza mill-parti li kienet [admet fil-film ta’ azzjoni Crouching Tiger, Hidden Dragon. Qed nirreferu g[all-attri/i Michelle Yeoh li hawn tinterpreta b’konvinzjoni kbira l-parti ta’ Aung San Suu Kyi, il-;ellieda g[al-libertà u d-demokrazija f’Burma.

Tassew tqaxxar il-parti minn meta Suu Kyi bdiet tmexxi l-partit ;did National League for Democracy, iddur

(KRS – 12)

mal-pajji] kollu biex tikseb dejjem aktar appo;;, tinfired minn ]ew;ha u wliedha min[abba li r-re;im militari rrifjuta li jo[or;ilhom il-vi]a, anki meta ]ew;ha l-Ingli] Michael Aris (David Thewlis) kien g[ad fadallu ftit [ajja min[abba li n[akem millkan/er.

Dan kollu biex i;eg[luha titlaq minn pajji]ha [alli mbag[ad ma j[alluhiex tid[ol lura. Dan g[ax ma ridux joqtluha b[alma kienu g[amlu lil missierha meqjus b[ala missier il-Burma moderna, biex imbag[ad sar eroj.

In]ammet arrestata f’darha g[al 15-il sena li matulhom qatg[ulha kull kuntatt ma’ barra u mal-partitarji tag[ha.

Minkejja dan kollu, il-partit tag[ha reba[ l-elezzjoni tal1999, i]da l-militar baqa’ ja[kem, g[alkemm wara pressjoni internazzjonali beda jer[i xi ftit mill-persekuzzjoni.

Il-film ma[dum tajjeb ikopri ]-]mien bejn l-1988 u d-99, g[alkemm i[alli xi avvenimenti mhux spjegati bi]]ejjed, hekk kif jag[ti /erta importanza lill-effetti fuq ilfamilja tal-attivi]mu politiku ta’ Suu Kyi.

L-aqwa [a;a ta’ dan il-film hi kif jixxala flistess assurdità tieg[u ming[ajr ebda [jiel ta’ ra]an jew apolo;ija.

Minn Tim Burton, flimkien ma’ Johnny Depp g[at-tmien darba, tistenna xi [a;a hekk.

Il-karattru tal-Kaptan Sparrow kien divertenti g[all-bidu, i]da issa Depp kellu b]onn xi [a;a ;dida li jidher li sabha filkarattru ta’ dan il-film, Barnabus. Dan huwa playboy tal-1752 li min[abba li jag[ti l-;enb lis-sa[[ara Angelique (Eva Green), din tibdlu f’vampir u tidfnu [aj.

Iqum fl-1972 f’dinja li ma jistax jifhem u li fiha jipprovdi w[ud mill-[afna sekwenzi

(KRS – 12)

divertenti mhux soltu, g[all-inqas intenzjonalment. Meta jmur lura fid-dar kbira tal-familja tieg[u jsib li din hija f’tarf rovina finanzjarja bil-membri tal-familja li fadal xejn normali. G[alhekk jidde/iedi li jibqa’ hemm biex i;ibha fuq saqajha mill-;did.

Hemm ukoll storja ta’ m[abba banali u e//entrika bejn Barnabus u Bella (Victoria Winters) li bdiet ta[dem b[ala governanti, u li tfakkru ferm fil-ma[buba li s-sa[[ara kienet qatlitlu, imma prin/ipalment din hija kummiedja, imnebb[a minn opra Gotika tassnin sittin, b’mu]ika hard rock minn AC#DC u Alice Cooper fost o[rajn, tas-snin sebg[in.

Contraband (KRS – 16)

Dan hu thriller li j]ommok, minkejja li xi drabi tistenna dak li jkun se ji;ri u g[andu interpretazzjonijiet tajbin.

Mark Wahlberg ja[dem ilparti ta’ Chris, li kellu kumpanija li tistalla l-air conditioners, u li darba kien fost l-aqwa kuntrabandisti, i]da li issa rtira g[al [ajja kwieta mal-familja.

Issa, i]da, isib ru[u lura f’dan ix-xog[ol min[abba dejn kbir li [u l-mara Andy (Caleb Landry-Jones), kellu ma’ gangster fero/i traffikant tad-drogi li mhux biss jhedded lilu, i]da lil Chris u lillfamilja tieg[u.

Biex jikseb is-somma kbira ta’ flus li kellu jag[ti Andy, Chris flimkien ma’ xi [bieb

imur il-Panama [alli j;ib somma kbira ta’ flus foloz.

I]da biex jag[mel dan ikollu mhux biss ji]gi//a lill-kaptan tal-vapur Camp (JK Simmons), imma l-periklu talgang ta’ Gonzalo (Diego Luna) li ming[andu kellu jixtri l-flus foloz.

Id-direttur Baltasar Kormakur li kien idderie;a lver]joni ori;inali tal-film

I]landi] u kellu parti fih ukoll, i]omm ir-ritmu mexxej kwa]i l-[in kollu b’sensiela divertenti ta’ azzjoni u sparar b’fotografija ta’ seng[a minn Barry Ackroyd.

Dan, i]da, isir a skapitu ta’ karattri mhux ]viluppati bi]]ejjed, avolja nafu li dan qajla se jeffettwa lil dawk li jfittxu l-aktar, jekk mhux biss, l-azzjoni.

FEATURE

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

3

Il-preferenzi – odju]i u ta’ [sara Il-mamà se jkollha baby. Ara [ossu qed jag[ti bis-sieq. Sa hawn kollox sew g[ax it-tfal /kejknin jkunu g[adhom mhux konxji ta’ kemm g[andhom b]onn attenzjoni u kura t-trabi. L-entu]ja]mu min-na[a tat-tfal g[al o[thom jew [uhom /kejken ma tantx i]da jdum g[ax meta tasal lura d-dar il-mummy bil-baby l-;did jibda l-inkwiet.

Issib min jg[idlek li t-tfal a//ettaw tajjeb it-tarbija i]da din tista’ tg[id li hi fula f’qarg[a g[ax normalment g[all-bidu jkun hemm ftit talgdiedem, attentati /kejknin fuq it-tarbija u fuq kollox akku]i li l-omm qed tippreferi l-baby minnu jew minnha.

I]da dan mhux ka] ta’ preferenzi i]da ka] ta’ [tie;a u lit-tfal irridu nkunu a[na li nfehmuhom kemm u kif ittarbija g[andha b]onn lattenzjoni. Mod aktar fa/li biex nag[mlu dan hu li nda[[lu lit-tfal jipparte/ipaw fix-xog[ol u l-kura tat-tarbija.

Jippreparaw il-[arqa u jnewlu t-terra jew il-krema. Jilag[bu biex i]ommu lill-baby kwiet u jsuquh xi ftit fil-kuridur. Lomm trid toqg[od attenta u tfiehem lil uliedha kollha li m[abbitha tinqasam bejn kul[add u ma t[obb lil [add aktar minn ie[or.

I]da l-problema talpreferenzi hi differenti minn dan li tkellimt fuqu s’issa. Ilpreferenzi di]grazzjatament je]istu u ssib ulied li jbatu minn din is-sitwazzjoni.

Il-preferenzi jistg[u jkunu dovuti min[abba s-sess jew inkella l-komportament jew

ix-xebh. Hemm diversi fatturi li jiddeterminaw dan ilkomportament li ;eneralment il-;enituri ma jammettux. Ilpreferenzi jipprovokaw g[ira bejn l-ulied u din ma twassal g[al xejn tajjeb u po]ittiv. Li tirrikonoxxi l-preferenzi u tammetti mieg[ek innifsek li tippreferi lit-tifel mit-tifla hu l-ewwel pass biex tibda ssolvi s-sitwazzjoni. :enituri ma jirrikonoxxux il-preferenzi g[ax din il-[a;a ;;eg[ilhom i[ossuhom [atjin lejn ulied l-o[ra. Jistg[u i]da jindunaw li huma jikkritikaw aktar wie[ed u mhux l-ie[or jew jikkumparawhom il-[in kollu. Biex wie[ed jinduna g[alfejn qed jippreferi wie[ed minn ie[or irid l-ewwel jidentifika fejn qieg[da lproblema. {afna drabi l-ewwel tarbija tal-koppja tkun il-favorita i]da dan mhux dejjem il-ka] g[ax l-ewwel tarbija ;;orr laspettattivi kollha tal-;enituri u jekk dan jew din ma tasalx biex til[aqhom, malajr issir ilmira ta’ kritika u ti;i paragunata ma’ [utha i]g[ar li forsi la[qu fejn xtaqu l;enituri.

Bosta drabi fit-tfal tista’ tidentifika xi difett minn tieg[ek u g[aldaqstant iddawwar l-attenzjoni tieg[ek lejn it-tfal l-o[ra li ma g[andhomx dan id-difett jew karatteristika. Xi ;enituri jistg[u jippreferi tifel minn ie[or g[ax g[andu wi//u an;eliku u karattru aktar twajjeb. Xi [add minn uliedkom jista’ jkun mi;bud lejn id-delizzju tag[kom u

g[alhekk l-attenzjoni tag[kom tmur kollha fuqu.

Hemm ukoll dawk li j[ossuhom protettivi aktar ma’ tifel jew tifla partikulari g[ax din tkun aktar dg[ajfa jew vulnerabbli.

Xi kultant il-preferenzi ma jiddependux minn xi karatteristika partikulari tattarbija. L-omm, b’mod partikolari, issibha forsi bi tqila biex tistabbilixxi relazzjoni tajba ma’ tarbija mhux ippjanata jew li ;ejja minn xi relazzjoni mhux daqstant feli/i. F’familji fejn hemm tarbija marida b’mod kroniku jew inkella b’xi di]abbiltà l-preferenzi jin[assu aktar g[ax ovvjament is-sens ta’ protezzjoni u lattenzjoni hi me[tie;a minn tfal b[al dawn.

Il-;enituri jistg[u jinsistu li t-tfal l-o[ra wkoll jikkuntentaw lil tifel jew tifla

simili u dan mhux dejjem ikun atte;;jament korrett.

Minkejja li mhux dejjem fa/li tistabbilixxi x’inhu li j;ieg[el lil omm jew missier jippreferu tarbija minn o[ra, il-konsegwenzi ta’ atte;;jament b[al dan jin;arru ;ewwa g[al [afna ]mien u mhux dejjem wie[ed ikun kapa/i jin[eles minnhom.

Bejn l-ulied tid[ol il-pika u r-rivalità u dan ma jsarraf f’xejn sabi[. Atte;;jament ie[or hu dak li l-persuna mhux preferuta tirribella kontra dak kollu li hu l-preferut u b’hekk jinqatg[u ferm aktar mill;enituri.

Fit-tfal /kejknin dan latte;;jament isarraf f’kondotta [a]ina biex permezz tag[ha ji;bed lattenzjoni jew inkella jing[alaq fih innifsu biex ]gur ma jkollux il-kritika tal;enituri.

Fl-opinjoni tieg[i l-ag[ar atte;;jament min-na[a tal;enituri hu li jikkumparaw lit-tfal quddiem il-qraba u l;irien. “It-tifel aktar bravu mit-tifla, dik ma tridx taf bi skola.” “It-tifla nadifa u bilg[aqal, it-tifel salva;;.”

Kemm-il darba smajniehom dawn laffermazzjonijiet ming[ajr ma nag[tu kas kemm inkunu qed inwe;;g[u lit-tfal meta jisimg[uhom.

Ippruvaw a[sbu fuq it-tfal b’mod individwali u b’mod po]ittiv. Tg[allmu a//ettaw id-differenza bejn uliedkom u rrispettaw dak li huma.

Dan l-atte;;jament tag[kom i]id il-kunfidenza fit-tfal u j[ossuhom aktar apprezzati. Dan kollu jsarraf fit-tfal li jkollhom rispett lejhom infushom u li kapa/i jittolleraw id-differenzi fil[ajja.

G[ajnuna

• Evitaw li tu]aw tifel jew tifla b[ala mudell li lo[rajn iridu jikkupjaw.

• Tpo;;ux it-tfal kontra xulxin.

• Ftakru dejjem biex tfa[[ru lit-tfal fuq it-talent individwali tag[hom.

• A//ettaw il-fatt li t-tfal huma differenti anki jekk lilkom dan ma tantx idoqqilkom.

• Evitaw li toqog[du tifta[ru b’tifel jew tifla partikulari quddiem in-nies jew inkella fa[[ru lit-tfal kollha.

Kunu ;usti!

Jekk t[ossu li qed tag[mlu preferenzi ma’ wie[ed minn uliedkom araw li mhux qed taqg[u f’dawn l-i]balji tant komuni...

• Iddawrux wi//kom jew tag[lqu g[ajn wa[da meta t-tfal ikunu qed jillitikaw u l-favorit jirba[ l-argument jew il-;ugarell.

• Iddawrux ir-regolamenti biex tissekondaw lit-tifel jew tifla favorita jew g[ax hu jipprotesta.

• Tikkuntentawx fa/ilment lill-favorit u mhux lill-o[rajn.

• Araw sewwa qabel ma tag[mlu dak li jg[idilkom il-favorit. Hu jaf li int tafdah u temmu u fa/li li japprofitta ru[u.

• Jekk it-tfal jag[mlu ]ball kul[add je[el indaqs u mhux g[al xi sku]a l-favorit jiskappa l-kastig.

4

TELEVIÛJONI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 KMK • 09.05 Kont taf? • 09.15 F. News • 09.30 ECO • 10:30 The Design Workshop (r) • 12.00 Kont taf? • 12.15 F. News • 12.30 Musbie[ g[al Ri;lejja • 13.00 Mitqlu Deheb • 15.00 Teleshopping • 16.00 Entertain Me • 18.15 F. News • 18.30 Sejja[tli • 20.00 Kont taf? • 20.15 F. News • 21.00 Sapiano Show • 22.00 Bawxati • 23.15 F. News.

Calypso Music TV

GO Plus 107

07.00 Total Request • 09.00 80s Classics • 10.00 90s Classics • 11.00 2000s-2009s Classics • 11.30 Teleshopping • 13.30 2010 Onwards • 14.30 Drama Bronks • 15.00 Wasal il-{in g[all-Maltin • 15.30 Bell’Italia • 16.00 Romantica (Love Songs) • 17.00 Teleshopping • 18.00 Total Request • 20.00 Bingo 75 • 20.30 Kontra r-Ri[ (r).

Eurosport

melita 600, GO Plus 801

08.30 European Champ. Swimming • 09.30 European Champ. Swimming (live) • 11.00 The French Open Tennis: Day 1 (live) • 15.30 UCI World Tour Cycling: Stage 21: Milano - Milano (live) • 17.30 The French Open Tennis: Day 1 (live) • 21.00 Game, Set and Mats • 21.30 European Champ.

Swimming • 22.30 World Series by Renault Motor Racing • 23.00 Motorsports Weekend • 23.15 Toulon International U#23 Football.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

07.10 3rd & BiRd 07.20 Penelope K, by the way • 07.30 Nina and the Neurons • 07.45 Spot’s Musical Adventures • 07.50 Me Too! • 08.10 Boogie Beebies • 08.25 The Large Family • 08.35 Robin Hood • 09.20 One Foot in the Grave • 09.50 The Green Green Grass • 10.20 Britain’s Royal Weddings • 11.15 New Tricks • 12.05 Emma • 13.05 The Weakest Link • 14.00 One Foot in the Grave • 14.30 The Green Green Grass • 15.00 Doctors • 17.25 ’Allo, ’Allo! • 18.00 Apes in Danger • 18.25 Britain’s Royal Weddings • 19.15 Emma • 20.10 Blackadder II • 20.40 Lead Balloon • 21.10 afterlife • 22.00 The Children • 22.45 The Secret Diaries of Miss Anne Lister.

TCM

melita 310, GO Plus 701

07.40 Little Women. Film ’49 (U) • 10.00 The Hallelujah Trail. Film ’65 (U) • 13.05 A Farewell to Arms. Film ’57 (PG) • 16.00 The Furies. Film ’50 (A) • 18.10 Rio Bravo. Film ’59 (PG) • 20.55 Terror by Night. Film ’46 (U) • 22.00 Hell on Wheels • 23.00 Deadwood.

MGM Movies

melita 312, GO Plus 702

07.40 Joey. Film ’97 (PG) • 09.20 Just Another Story. Film 2003 • 10.35 Limit Up. Film ’89 (12) • 12.05 Death Rides a Horse. Film ’67 (PG) • 14.00 MGM’s Big Screen • 14.20 Inherit the Wind. Film ’99 • 16.15 New York, New York. Film ’77 (PG) • 19.00 The Horse Soldiers. Film ’59 (U) • 21.00 Legend of the Lost. Film ’57 (U) • 22.44 Thieves Like Us. Film ’74 (12).

Discovery Channel

melita 400, GO Plus 501

07.15 American Chopper: Senior vs Junior: Fallen Heroes Bike, Bling Star Bike Part 1 • 08.10 Mythbusters • 09.05 Destroyed in Seconds • 10.00 Extreme Engineering: Major League Stadium • 10.55 Swamp Loggers: Nowhere To Go • 11.50 Dirty Jobs: Dirty Jobs of the Big Apple • 12.45 Deadliest Catch: Caught in the Storm • 13.40 Mythbusters • 14.35 Motor City Motors: Spider • 15.30 Factory Line • 16.25 Mighty Ships: Cristobal Colon • 17.20 Border Security • 18.15 River Monsters: Freshwater Shark • 19.10 Lobstermen: Cat and Mouse Game • 20.05 Hillbilly Handfishin: Get Back Loretta • 21.00 Man, Woman, Wild: Tennessee • 21.55 Ultimate Cops • 22.50 Rattlesnake Republic: The Albino • 23.45 Miami Swat.

Melita Movies

melita 801

10.00 Fat Albert • 11.30 Inspector Gadget II • 13.00 Big Fish • 15:02 Hollywood Buzz • 15.25 The Client List • 17.00 I Robot • 18.55 Dan In Real Life • 20.31 Hollywood Buzz • 21.00 The Tree of Life • 23.20 Let Me In • 01.15 Flashbacks of A Fool.

Melita More

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Full House • 09.00 The West Wing • 09.50 ER • 10.40 Top Gear • 11.45 Brothers and Sisters • 12.30 Amazing Race • 13.20 Desperate Housewives • 19.30 How I Met Your Mother • 20.00 Mike & Molly • 20.22 2 Broke Girls • 20.45 Suburgatory • 21.15 Brothers and Sisters • 22.00 Desperate Housewives • 22.45 Alcatraz • 23.30 Bored To Death • 23.55 The Mentalist • 00.45 Supernatural.

Biography Channel

melita 411

07.00 Sacha Baron Cohen • 08.00 Kate Winslet • 09.00 Meryl Streep • 10.00 Sacha Baron Cohen • 11.00 Kate Winslet • 12.00 Meryl Streep • 13.00 Billy the Exterminator: Battle of the Bees • 13.30 Billy the Exterminator: Monster Mice • 14.00 Billy the Exterminator: Hogs Gone Wild! • 14.30 Billy the Exterminator: Hole of Horror • 15.00 Pawn Stars: Monkey Business • 15.30 Pawn Stars: Hello Nurse • 16.00 Pawn Stars: Like a Rolling Chum • 16.30 Pawn Stars: Rough Riders • 17.00 Pawn Stars: Cornering the Colonel • 17.30 Pawn Stars: Monkey Business • 18.00 Pawn Stars: Hello Nurse • 18.30 Pawn Stars: Like a Rolling Chum • 19.00 Pregnant in Heels: Pregnancy Runway • 20.00 Real Housewives of Beverly Hills: Blame It on the Attitude • 23.00 Pawn Stars: Over the Top • 23.30 American Restoration: Suds and Duds.

NET Television

melita 102, GO Plus 102

07.00 NET News 08.00 ?erimonja tatTqeg[id tal-Ewwel :ebla tal-kampus il;did tal-MCAST 09.30 Kunsill :enerali PN 13.00 Simpati/i (r) 14.00 NET News 14.05 Teleshopping 14.20 Wheelspin (r) 15.00 NET News 15.05 Teleshopping 16.30 Anali]i tal-A[bar (r) 17.00 Sport Extra 18.00 NET News 18.10 Flusek (r) 18.40 G[alik fl-Ewropa 18.55 Wheelspin 19.45 NET News, NET Sports, NET Meteo 20.30 Stejjer 21.30 NET News 21.32 Replay 23.15 NET News 23.45 Kunsill :enerali PN Id-diskors tal-PM u Kap tal-PN Lawrence Gonzi.

TVM 07.00 08.00 08.30 09.00 09.50 11.30 12.00 12.05 14.00 14.05 15.00 15.30 16.00 16.10 16.55 17.15 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.40 20.45 21.55 23.15 23.30

melita 101, GO Plus 101

L-G[odwa t-Tajba Wirt, Arti u Kultura Madwarna Il-Quddiesa tal-{add Malta u lil hinn Minnha {add G[alik A[barijiet fil-Qosor (ikompli) {add G[alik A[barijiet (ikompli) {add G[alik Gadgets (r) Teleshopping A[barijiet Teleshopping Madwarna Venere (r) A[barijiet Modern Lifestyles Keeping Up Apperances Leli ta’ {a]-}g[ir A[barijiet Eurovision Links Min Imissu Kontrattakk A[barijiet Malta u lil Hinn Minnha.

TVM 2

melita 104, GO Plus 104

14.00 15.00 15.05 15.35 16.45 17.00 17.35 18.00 18.35 19.30 20.00 20.45 21.00 21.30 22.00 22.50

?erimonja MCAST A[barijiet Asteriks Lux Design Danton (dok.)

Roland Garros Preview Programme Wirt Arti u Kultura (r) G[a]liet G[anafest YEP A[barijiet Madwarna Dot EU Leli ta’ {a]-}g[ir (r) BBC - Life - Birds Mixage.

ONE 07.20 08.00 09.35 11.00 12.00 12.15 12.45 13.30 13.40 15.35 15.55 17.30 17.40 18.30

melita 103, GO Plus 103

On D Road (r) Folji Aroma Kitchen (r) Hazzzard Teleshopping }ona Sport Malta Fuq Kanvas ONE News Showbiz Teleshopping Ilsien in-Nisa (r) ONE News Fresh & Funky Diskors Joseph Muscat waqt Attività Politika 19.30 ONE News

SANAA LATHAN u DENZEL WASHINGTON f’xena mill-film Amerikan tal-2004 OUT OF TIME (Rete 4 21.30).

20.15 21.15 23.15 23.45

Mad-Daqqa t’G[ajn L-Argument ONE News Attività Politika.

24.00 00.10 01.00 01.40

Tg 3 Telecamere 95˚ Giro d’Italia Amanti senza amore. Film.

Raiuno

Canale 5

06.30 09.30 09.35 10.00 10.30 10.55

08.00 08.50 10.00 10.30

melita 150, GO Plus 201

12.00 12.20 13.10 13.30 14.00 15.45 16.30 16.35 18.50 20.00 20.40 21.30 23.40 00.45 01.10

Unomattina in famiglia Tg 1 L.I.S. Easy Driver Linea verde orizzonti A Sua Immagine Santa Messa dal Santuario Maria Santissima dei Lattani in Roccamonfina Regina Coeli Linea verde Pole position Tg 1 telegiornale F1 GP Monaco Pole Position Tg 1 Domenica in L’eredità Tg 1 Affari tuoi L’Olimpiade nascosta Speciale Tg 1 Tg 1 notte Cinematografo Speciale Cannes.

melita 16#154, GO Plus 205

13.00 13.40 16.00 18.00 20.00 20.40 23.30 01.30 02.00

Rete 4

melita 14#153, GO Plus 206

07.00 07.30 08.50 09.25

Raidue

10.00 11.00

07.00 Cartoons 09.00 Battle Dance 55 10.00 Culto evangelico di Pentecoste 11.00 Mezzogiorno in famiglia 13.00 Tg 2 giorno 13.30 Tg 2 motori 13.45 Il commissario Herzog.

TF 15.50 Morte nel bosco. Film 2008 17.20 Due uomini e mezzo. TF 18.00 Tg 2 L.I.S. 18.05 Le visioni di Ellie. Film 2007 19.35 Il clown. TF 20.30 Tg 2 notizie 21.05 NCIS - Los Angeles 21.50 Ringer. TF 23.25 La domenica sportiva estate 00.30 Tg 2 notizie 00.50 Protestantesimo 01.20 Six Degrees. TF.

11.30 12.00 13.20 14.00 14.35

melita 151, GO Plus 202

Raitre

melita 11#152, GO Plus 203

06.55 07.40 09.20 11.30 12.00 12.25 12.55 13.25 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 18.05 19.00 19.30 20.00 20.20 21.00 22.45 23.00

Wind at my Back. TF Questi fantasmi. Film ’67 Rai sport Tgr Regioneuropa Tg 3 persone Telecamere Lezioni dalla crisi Il capitale di Philippe Daverio Tg regione Tg 3 In 1#2 h Tg 3 L.I.S. 95˚ giro d’Italia I misteri di Murdoch. TF Tg 3 Tg regione Blob Pronto Elisir Off the Report Tg 3 Cosmo

Tg 5 mattina Le frontiere dello spirito Ciak Junior Ragazze vincenti. Film ’92 Tg 5 L’onore e il rispetto Qualcuno come te. Film 2001 I delitti del cuoco Tg 5 Caterina e le sue figlie 3 Angel Eyes. Film 2001 Tg 5 notte L’assedio. Film ’98.

16.45 18.55 19.35

21.30 23.40 01.30

Mediashopping Superpartes Slow Tour Magnifica Italia. Alto Adige - Dalla ValleAurina all’ALpe di Siusi Santa Messa Pianeta mare - Il grtande fratello del mare Tg 4 Melaverde (attwalità) Pianeta mare Donnavventura La finestra sul cortile.

Film ’54 Colombo. TF Tg4 Telegiornale Tempesta d’amore (soap) Out of Time. Film 2004 E adesso sesso. Film 2001 Tg 4.

Italia 1

melita 20#155, GO Plus 204

07.00 Superpartes 07.40 Cartoons 10.00 Una gorilla per amica.

Film ’95 11.50 Grand Prix 12.25 Studio aperto 13.00 Virus letale. Film ’94 15.25 Catastrofe a catena. Film 2004 18.30 Studio aperto 19.00 Bau Boys 19.35 First Strike. Film ’96 21.30 Archimede - La scienza secondo Italia 1 00.30 Confessione Reporter 01.50 Poker1mania.

La 7

melita 23#156, GO Plus 207

07.00 07.30 10.00 11.25 13.30 14.10 16.00 18.00 20.00 20.30 23.35

Omnibus Tg La 7 Ti ci porto io Accade al penitenziario.

Film ’57 Tg La 7 La donna di paglia. Film ’64 The District. TF L’Ispettore Barnaby. TF Tg La 7 Quello che (non) ho Across the Universe. Film.

TV#RADJU

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

5

radju Radio 101

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.15 Mar/i u Bandolari - Joe Chetcuti • 09.30 Focus 101 • 11.00 Djalogu • 11.55 Avvi]i talMejtin • 12.15 Mid-Dinja tal-Mar/i - Nenu Aquilina • 12.45 Skor • 17.55 Avvi]i tal-Mejtin • 18.15 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante - Joe Fenech • 22.30 Djalogu (r) • 23.30 80s Corner - George Galea.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

?ERIMONJA TAT-TQEG{ID TAL-EWWEL :EBLA TAL-KAMPUS IL-:DID TAL-MCAST (NET Television 08.00) - Gvernijiet Nazzjonalisti dejjem jag[tu importanza kbira g[allinvestiment fil-qasam edukattiv. Din i/-/erimonja, li saret il-{amis filg[odu, hi e]empju ie[or ta’ kemm dan hu fatt.

STEJJER

Il-volleyball u l-basketball

LA FINESTRA SUL CORTILE

Josserva mit-tieqa Rete 4 14.35 Thriller mill-aqwa li l-isem

ori;inali tieg[u hu Rear Window u li n[adem fl-1954 b’re;ija ta’ Alfred Hitchcock li g[andu lil James Stewart u Grace Kelly (it-tnejn fir-ritratt) b[ala atturi protagonisti.

Jeff, li qabel kien ja[dem b[ala fotografu ma’ kamra ta’ l-a[barijiet, spi//a fuq si;;u tar-roti wara in/ident. Biex jg[addi l-[in ikun joqg[od josserva mit-tieqa talappartament tieg[u dak kollu li ji;ri fil-blokk bini talfa//ata. X’ji;ri meta jissuspetta li mara li tg[ix fil-blokk imsemmi tkun g[ebet?

Wood u Jim Sturgess (it-tnejn fir-ritratt) huma fost l-atturi ewlenin fdak il-film mu]ikali tal-2007 li fih naraw ukoll lil Dana Fuchs.

Ba]ikament l-istorja hi wa[da ta’ m[abba bejn tfajla Amerikana tat-tajjeb u artist minn Liverpool li ma g[andux g[axja ta’ lejla. Din ti]vol;i fl-isfond tal-mu]ika tal-Beatles u l-gwerra tal-Vjetnam.

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.05 Infittxu dak li Jg[aqqadna • 07.30 Frott Artna • 08.00 Quddiesa • 08.45 L-Istampa Kollha • 11.00 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Relax • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 20#990 • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Minn Nashville • 22.05 Ward u }ahar • Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.03 Ru]arju • 23.30 Classic Hits.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

06.05 ONE Breakfast • 08.00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem • 08.15 ONE Club • 08.50 Mill-:urnali • 10.30 Pajji] li jixraq lil Uliedna • 14.00 Il-{add fuq ONE • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.45 Memorji u Nostal;ija • 22.00 Stetoskopju • 00.00 Music Box. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45.

NET Television 20.30 Stephanie Cassar b’edizzjoni o[ra ta’ dan il-programm u llum se tiffoka fuq il-volleyball u l-basketball.

It-tnejn jintlag[bu f’court u l-atleti normalment ikunu vanta;;jata [afna jekk ikunu twal... [a;a li Stephanie batiet fiha! {a;a sabi[a li tidher sew f’dawn i]-]ew; sport hi li importanti jkun hemm koordinazzjoni s[i[a u t-tim ikun tabil[aqq tim u mhux kul[add jilg[ab g[al rasu.

Naraw ukoll dwar l-ori;ini ta‘ dawn l-isport kemm internazzjonalment kif ukoll lokalment.

ACROSS THE UNIVERSE (La 7 23.36) - Evan Rachel

Radju Malta

06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.05 G[aqqad il-Kelma • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.15 L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek • 19.00 Fi {dan il-Mulej • 19.05 Ru]arju • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek!

A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00.

BBC: 10.00, 14.00, 16.00.

06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine.

A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

Calypso Radio

101.8 FM

Radju Marija

102.3 FM

09.00 BBC World Service • 10.00 Mu]ika Klassika Maltija • 11.00 Classic FM • 13.00 {sejjes minn art l-irdieden • 14.00 BBC World Service.

07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special.

06.00 Calypso Breakfast • 10.00 Dak Kien }mien • 13.00 Golden Mix • 16.00 Mal-Melodija Maltija • 19.00 Let’s Go • 22.00 Night Shift.

07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus mill-Vatikan u Ru]arju • 12.30 Ru]arju tal-Erwie[ • 13.00 Mill-Palk sal-:enna • 14.00 Il-{add Kumpanija • 15.00 Kurunella {niena Divina • 15.30 ikompli Il-{add Kumpanija • 17.00 Kuntatt • 17.30 A[barijiet Reli;ju]i • 17.50 G[asar • 18.00 Angelus u Ru]arju • 18.30 ikompli Kuntatt • 20.00 Il-Kappillan Tieg[ek (r) • 21.00 Ift[u l-Bibien • 21.30 Mill-Kon/ilju Vatikan II (r) • 22.00 Muller (r) • 23.00 Il-Muftie[ talG[erf • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

Smash Radio

104.6 FM

Bastjani]i FM

95.0 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music.

06.50 {sieb tal-:urnata • 08.15 Quddiesa tal-{add • 09.15 All Time Favourites • 12.00 Minn Wara l-Istandard • 14.00All Time Favourites • 15.00 Realtajiet Siekta (r) • 17.00 All Time Favourites.

6

TAG{RIF

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Rispons tajjeb mill-impjegati tal-BOV g[al mi]uri favur il-familja Il-Bank of Valletta qed jistenna rispons rekord millimpjegati tieg[u ele;ibbli g[al sussidji g[al summer schools g[at-tfal tag[hom. Dan qalu Joseph M. Camilleri, il-Kap E]ekuttiv responsabbli mirRisor]i Umani tal-Bank.

L-iskema tnediet fl-2008 u immedjatament kienet me[uda min-numru sostanzjali ta’ [addiema, binnumru jikber kull sena.

Madwar 150 impjegat talBank kull sena jie[du sussidju li jg[inhom biex jie[du [sieb it-tfal fis-sajf.

“A[na napprezzaw iddilemma li j;ibu mag[hom il-

vaganzi tas-sajf g[al dawk limpjegati bi tfal li jattendu liskola. {afna mill-;enituri jidde/idu li jibg[atu t-tfal tag[hom f’summer schools, li joffru ambjent tajjeb li jikkumplimenta attivitajiet edukattivi ma’ divertiment u li jag[ti lill-;enituri s-ser[an talmo[[. G[alhekk il-Bank idde/ida li jniedi l-iskema sitt snin ilu biex jg[in lill-;enituri fl-ispejje] tas-summer schools,”kompla Camilleri.

Is-sussidji fuq is-summer schools hi biss wa[da millinizjattivi li introdu/a l-Bank biex jg[in lill-impjegati jsibu bilan/ bejn ix-xog[ol u l-[ajja d-dar, li jmorru lil hinn minn dak li hu stipulat fil-li;i - u fil-ka] ta’ /ertu inizjattivi lanqas huma kontemplati millistess li;i.

“Per e]empju, l-impjegati huma intitolati g[al tliet snin ta’ parental leave, li jista’ jittie[ed sakemm it-tifel\tifla jag[lqu [ames snin – billi j[alliha f’idejn il-;enituri jag[]lu l-aktar perjodu appropjat skont i/-/irkustanzi personali. Jekk il-;enituri ma ji[dux dan il-leave bla [las, huma intitolati g[al erba’ xhur ta’ leave mhux im[allas sakemm it-tifel\tifla jag[lqu tmien snin,” Camilleri spjega.

Il-missirijiet huma intitolati wkoll g[al ;img[a off meta ttarbija titwieled. Ma’ dawn il;enituri jistg[u jie[du lopportunità li ja[dmu fuq reduced hours li dan jiddependi skont l-età tat-tfal, waqt li ji;u rran;ati [inijiet flessibbli f’/ertu ka]ijiet.

F’ka] ta’ addozzjoni jew fostering, l-impjegati huma ntitolati g[al tliet xhur special leave bil-paga.

Il-Bank qed joffri wkoll inizjattivi o[ra li jg[inu lillimpjegati biex ila[[qu malb]onnijiet tal-familja. Il-BOV qed joffri ;img[a ta’ leave g[al min ji]]ewwe; - aktar mid-doppju offrut lillimpjegat fis-settur pubbliku – kif ukoll l-istess ;ranet biex jie[du [sieb qraba morda.

Il-Bank jag[ti assikurazzjoni medika ba]ika lill-membri kollha tal-istaff li tkopri r-ra;el jew mart limpjegat u tfal sa l-età ta’ 21 sena. Barra minn hekk limpjegati g[andhom ilpossibbiltà li jtejbu din ilpolza b’rata sussidjata.

Il-Bank jirrimbor]a wkoll check-ups lill-impjegati li g[andhom minn 40 sena ’l fuq. Il-programm ta’ assistenza g[all-impjegati talBOV hi inizjattiva o[ra operata minn Richmond Foundation, li tg[in fi kwistjonijiet ta’ stress li tista’ teskala jekk ma ti;ix ikkurata.

Impjegati li jidde/iedu jkomplu l-istudji tag[hom, huma intitolati study leave kif ukoll g[andhom dritt g[al rimbor] g[al /ertu spejje] li jag[mlu.

TAG{RIF

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Vodafone g[al Puttinu Cares

HSBC Malta jtejjeb il-kompetittività tan-negozjanti Maltin billi jag[milha fa/li li jsir negozju dirett ma/-?ina permezz tal-munita ?ini]a Renminbi (RMB)

L-HSBC wettaq l-ewwel [las dirett bil-munita ?ini]a RMB Minn meta l-HSBC nieda [las dirett fil-munita ?ini]a Renminbi (RMB), l-interess li ntwera mill-importaturi lokali li jinnegozjaw ma/-?ina bl-RMB kien wie[ed po]ittiv [afna kif ukoll inkora;;anti. Negozjanti lokali qeg[din jesploraw il-possibbiltà li jiksbu kwotazzjonijiet fl-RMB g[all-prodotti li jkunu ordnaw, u li qabel kienu qeg[din jit[allsu bid-dollaru Amerikan jew bl-ewro. [lasijiet fl-RMB f’59 pajji], Din hi bidla sinifikanti fosthom Malta. peress li f’numru ta’ ka]i, L-offerta ta’ [las fl-RMB il-kwotazzjonijiet kienu hi ri]ultat naturali talor[os jew ing[ataw skont pre]enza ta’ HSBC Group biex jirriflettu l-fatt li lfi/-?ina u Hong Kong, lesportatur ?ini] ma kienx g[arfien enormi ta’ dan isikollu g[alfejn i;orr lsuq, u n-network ta’ klijenti ispejjez tal-kambju, ladarba globali tal-istess bank li t-tran]azzjoni tkun qed jkunu jridu jinnegozjaw firtit[allas bil-munita ?ini]a Renminbi. stess.

Iktar tag[rif hu Din kienet l-esperjenza ta’ disponibbli mill-ferg[at talnegozjant lokali ta’ HSBC HSBC f’Malta u f’G[awdex Malta permezz tal-kont jew mill-websajt ta’ HSBC transkonfinali tal-RMB. Ilformalitajiet ta’ tran]azzjoni Malta www.hsbc.com.mt|commerc fl-RMB ma’ HSBC Malta ialbanking. huma relattivament fa/li, ladarba d-dettalji tal-[las ikunu mag[rufa.

Minn dan l-aspett, ilManager tar-Relazzjonijiet

u {lasijiet jew Negozji Spe/jalizzati rispettiv talHSBC, se jkun jista’ jipprovdi l-appo;; meta me[tie;.

Il-proposta tal-RMB talHSBC tippermetti lillimportaturi lokali li ji]viluppaw u jie[du vanta;; mill-opportunitajiet ta’ kummer/ fi/-?ina.

In-negozjanti Maltin li jinnegozjaw fl-RMB mistennija jgawdu minn tibdil fil-kambju ming[ajr komplikazzzjonijiet, ikabbru l-kompetittività ladarba jkunu jistg[u jilqg[u g[all-[ti;iet talesportaturi ?ini]i, filwaqt li jsa[[u r-relazzjonijiet kummer/jali, u fl-istess [in ikollhom a//ess g[al ba]i ta’ klijentela ikbar.

It-tkabbir ekonomiku ta/?ina f’dawn l-a[[ar snin assigura li dan il-pajji] ikun wie[ed mill-ewlenin flekonomija globali.

Ippermetta wkoll lill-RMB biex issir wa[da mill-ikbar muniti fost il-muniti dinjin.

L-HSBC Group joffri

}ew; timijiet minn Vodafone Malta ng[aqdu ma’ gruppi o[ra u [adu sehem filmaratona tal-futbol li ssir kull sena b’risq Puttinu Cares filMarsa Sports Grounds.

Waqt dan l-avveniment kien ippre]entat /ekk ta’ €3,000 b[ala donazzjoni minn Vodafone Malta lil Puttinu Cares. Il-flus huma parti minn somma totali mi;bura permezz ta’ skema ta’ karità – il-Vodafone Employee Contribution for Charity Scheme, li permezz tag[ha limpjegati jag[tu donazzjoni kull xahar li titne[[a awtomatikament mis-salarju.

Il-kontribut ta’ Vodafone se jmur g[all-pro;ett ta’ Puttinu f’bini ta’ appartamenti f’Sutton, l-Ingilterra, fejn tfal u adulti li jkollhom b]onn trattament g[all-kan/er f’Londra jkunu offruti akkomodazzjoni b’xejn flimkien mal-familji tag[hom.

Angele Cuschieri, il-Vi/i Chairperson ta’ Puttinu Cares, irringrazzjat lil Vodafone u wriet il-gratitudni tag[ha g[al dan il-kontribut.

7

8

MADWARNA

il-Óadd, 27 ta’ Mejju 2012

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Kappelli Maltin minn Roderick Busuttil – Uffi/jal Relazzjonijiet Pubbli/i, ‘{bieb il-Kappelli Maltin’

A[na l-Maltin a[na xxurtjati li f’pajji]na g[andna wirt arkitettoniku kbir. Fost dawn insibu kappelli u knejjes ]g[ar li tista’ tg[id huma mxerrdin ma’ kull rokna ta’ pajji]na.

Fi]-]jara tieg[u, id-Delegat Appostoliku Monsinjur Pietro Dusina fl-1575, sab ’il fuq minn 400 tempju bejn knejjes u kappelli g[all-popolazzjoni ta’ xi 20 000 ru[. {afna minn dawn il-knejjes u kappelli kienu dedikati lillMadonna ta[t diversi titli, kif

ukoll lil qaddisin o[ra. Ma]]mien, spe/jalment fi ]mien il-Kavallieri fejn f’Malta kienet tin[ass /erta prosperità, il-popolazzjoni ]diedet u ]diedu wkoll il-kappelli.

Minn kappelli medjevali li kienu jikkonsistu f’forma ta’ kaxxa u apside f’xi ka]i, ming[ajr ebda ti]jin arkitettoniku ie[or bdew jinbnew kappelli iktar im]ejna, x’u[ud minnhom b’arkitettura barokka li tg[axxqek.

Arkitetti u artisti ta’ /erta fama fosthom Mattia Preti u Lorenzo Gafà bdew ja[dmu fihom u dawn [allewlna te]ori sbie[ li f’xi ka]i g[adna nistg[u ngawduhom sal-lum.

Imma g[alfejn hawn daqshekk knejjes? Jidher li ddevozzjoni u l-weg[diet kienu forsi l-iktar ra;uni li mbuttat il-bini ta’ tant knejjes ]g[ar.

Il-poplu Malti u G[awdxi minn dejjem ]amm f’qalbu lfidi li ;abilna San Pawl, u lbini ta’ tant tempji jixhed dan.

I]da apparti din ir-ra;uni, jidher li kien hemm xi ra;unijiet o[rajn fosthom, listat [a]in tat-toroq li kien hawn u n-nies kienet tippreferi li tibni l-knisja jew kappella vi/in ta’ fejn kienu jg[ixu jew ja[dmu filkampanja.

Ra;uni o[ra kienet dik tal;uspatronat, li kienet isservi b[ala introjtu permezz tarrenti tal-artijiet li kienu jit[allew lill-knisja, b[ala sors li minnu kien jit[allas ilquddies, li jinxteg[el xi lampier, li jitqassmu xi [ob] u [lewwiet nhar il-festa u obbligi o[ra.

Jidher ukoll li kienu jinbnew dawn il-knejjes ]g[ar biex iservu b[ala post fejn jindifnu n-nies. In-nobbli kienu wkoll jibnu kappelli biex jikkumplimentaw ilpalazzi tag[hom, kif ukoll biex jindifnu fihom.

Ta’ min isemmi wkoll li ma’ dawn il-kappelli hemm marbutin diversi le;;endi u stejjer [elwin li, g[alkemm forsi hemm minnhom li huma naqra esa;erati, ikomplu jikkumplimetaw mal-[lewwa ta’ dawn il-knejjes sbie[.

Fost dawn l-iktar mag[rufa huma forsi ta’ San Dimitri u ta’ Pinu fl-G[arb, tal-Isperanza filMosta, kif ukoll il-le;;enda ta’ San Kerrew l-Eremita tal-Qala.

Jidher li iktar ma g[adda ]]mien, il-popolazzjoni tal-bliet u r[ula bdew jikbru fid-daqs, g[alhekk bdew jinbnew tempji ferm ikbar fuq stili differenti, li jesg[u iktar nies.

Dawn bdew jinbnew wara sseklu 16 u ]diedu iktar ma g[adda ]-]mien. {afna minn dawn il-knejjes inbnew fi//entru tar-ra[al, bid-djar jinbnew madwarhom.

Il-poplu g[alkemm fqir, ]ejjen dawn it-tempji ta’ Alla mill-a[jar li seta’. Bil-bini ta’ dawn il-knejjes il-kbar fisser li /erti kappelli bdew jintelqu u x’u[ud minnhom anki ;;arrfu u ntesew. Din il-[sara ]diedet fil-gwerra fejn [afna kappelli ntlaqtu mill-bombi u x’u[ud minnhom waqg[u.

Illum g[adna nsibu ’il fuq minn 300 kappella u knisja ]g[ira (jekk wie[ed i[alli barra l-kappelli ta/-/imiterji u tal-kunventi). {afna minnhom jinsabu fi stat tajjeb [afna, sa[ansitra f’u[ud minnhom g[adu jsir il-quddies kuljum u o[rajn jintu]aw biex fihom jit[alla s-Sagrament.

F’dawn l-a[[ar snin sar [afna xog[ol ta’ restawr f’diveri kappelli kemm millGvern, mill-Knisja kif ukoll minn g[aqdiet nongovernattivi.

Imma sfortunatament insibu kappelli o[ra li jinsabu fi stat ta’ abbandun u fil-periklu imminenti li ji;;arfu. O[rajn jintu]aw b[ala m[a]en g[allarmar tal-festi, li ]gur ma’ kinitx ir-ra;uni g[alfejn inbnew dawn il-kappelli.

Jalla dawk il-kappelli li jinsabu fi stat [a]in ji;u restawrati g[ax tkun verament [asra jekk xi wa[da minnhom

ti;;arraf, g[ax pajji]na jkun qed jitlef parti millpatrimonju rikk tieg[u.

F’Ottubru li g[adda twaqqfet l-G[aqda {bieb ilKappelli Maltin li l-g[an tag[ha hu li tqajjem interess f’dawn il-kappelli billi torganizza attivitajiet fihom.

Matul din is-sena, l-g[aqda organizzat diversi ]jarat fi bliet u r[ula Maltin u rajna [afna kappelli. S’issa saru ]jarat f’{al Balzan, {a]}ebbu;, {al Qormi u ]}ejtun.

L-g[aqda minn ]mien g[al ]mien torganizza ta[ditiet fuq su;;etti relatati mal-kappelli, kif ukoll attivitajiet so/jali g[all-membri. Min hu interessat li jissie[eb f’din lg[aqda jista’ jibg[at email fuq hbieb@kappellimaltin.com jew inkella ittra lil {bieb ilKappelli Maltin, c#o 98, Triq Dun Gejtano Mannarino, Birkirkara.

9

10

ANNIMALI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Sa[[et il-qattus tieg[ek X’tista’ tag[mel biex il-pet tieg[ek ikun dejjem kuntent u b’sa[[tu^ Li dak li jkun ikollu qattus ifisser fer[ u fara; i]da hemm benefi//ji o[rajn. Mhux talli l-qattus iferra[ lil sidu – i]da jkun hemm effett po]ittiv ukoll kemm fuq is-sa[[a tas-sid kif ukoll fuq il-[ajja so/jali tieg[u. Il-pets g[andhom effetti po]ittivi fuq is-sa[[a mentali u emozzjonali tag[na.

B[al annimali o[rajn, il-qtates jistg[u jbatu b’diversi mard.

Biex tevita li ji;ri dan, l-a[jar [a;a hi l-prevenzjoni.

Hawnhekk issib xi su;;erimenti> 1. Ag[]el veterinarju!

Il-pets kollha g[andhom b]onn l-attenzjoni ta’ veterinarju. L-g[a]la ta’ dan m’g[andhiex tit[alla g[al

meta jkun hemm emer;enza jew kri]i.

G[andek tag[]el ilveterinarju g[all-qattus tieg[ek meta dan ikun b’sa[[tu.

2. Parassiti Il-brieg[ed huma insetti

irritanti u li j;ibu mard u problemi serji.

Il-qtates jistg[u jieklu brieg[ed li jkun fihom il-bajd ta’ l-hekk imsej[a ‘’duda’’.

Dan il-bajd, imbag[ad, ifaqqas fl-imsaren. Fejn ikun hemm bosta brieg[ed tista’ ti;ri l-istess [a;a fit-tfal. Laktar aller;ija komuni filqtates hi l-aller;ija talberg[ud. Aktar ma l-qtates jikbru fl-età, aktar isiru su;;etti u sensittivi g[allgdim tal-brieg[ed.

Il-brieg[ed, dud irqiq u lqamel jistg[u jmarrdu l-;ilda u s-suf tal-pet tieg[ek, waqt illi d-dud ta]-]aqq u l-imsaren kapa/i li jinvadu l-intern talannimal. Dawn ifissru periklu kemm g[all-pets kif ukoll g[all-bnedmin, min[abba li lparassiti jistg[u fa/ilmenti jg[addu minn wie[ed g[allie[or.

Soluzzjoni te]isti biex dak li jkun jikkontrolla l-parassiti fil-qtates. Sid intelli;enti ju]a prodott hekk imsejja[ environmental controller, ji;ifieri xi [a;a li ti//ekkja u tirregola l-ambjent.

Ting[ata injezzjoni kull sitt xhur lill-pet u din ikollha leffett li ma t[allix il-brieg[ed jipprodu/u biex b’hekk i//iklu tal-[ajja ta’ dawn jispi//a g[al dejjem waqt li jnaqqas ukoll ir-riskju tad-dud fl-imsaren. Dan ifisser ukoll illi sid il-pet ma jkollux aktar il-b]onn li jidlek kimi/i kemm fuq l-annimal kif ukoll fid-dar tieg[u.

Il-prodott PROGRAM ta’ Novartis Animal Health ifisser kontroll effika/i tal-parassiti fil-qtates tad-djar.

Ftakar li l-brieg[ed jistg[u jkunu problema ukoll fil-qtates tad-djar. Dawn il-qtates jistg[u jirkbu l-parassiti mill-bitha jew mill-;nien. Jistg[u jakkwistaw il-bajd tal-brieg[ed minn o;;etti li jid[lu fid-dar. Ilverità hi li g[al kull berg[ud li inti tara fuq il-qattus tieg[ek hemm infestazzjoni ta’ brieg[ed mo[bija fid-dar tieg[ek!

L-injezzjoni PROGRAM tfisser kontroll tal-brieg[ed kompletament differenti.

Ting[ata lill-qattus millveterinarju darba kull sitt xhur u b’hekk inti tkun qed tipprote;i lill-pet kif ukoll lillfamilja u d-dar tieg[ek minn infestazzjonijiet mill-brieg[ed, dan dejjem sakemm ikun hemm programm s[i[ g[addej kontra dan il-parassita. Kontra dak li jirri]ulta meta jintu]aw dlik u sprejs o[ra, PROGRAM

Injectable ma j[allix warajh fdalijiet pesti/idi kemm fuq ilqattus kif ukoll fir-residenza tieg[ek.

PROGRAM hu prodott in;enju] u effika/i li g[andu effett negattiv fuq il-qoxra barranija iebsa tal-bajd tad-dud u brieg[ed, dik hekk imsej[a chitin.

Ma j[allix li l-bajd ji]viluppa u jfaqqas. Meta qattus ikun [a l-injezzjoni PROGRAM dak li ji;ri hu li l-brieg[ed li jkun hemm jiekol fuq dak l-annimal jipprodu/i bajd li ma jfaqqasx.

Hu g[alhekk li /-/iklu tal[ajja tal-berg[ud jinkiser u b’hekk ma jkunx hemm infestazzjoni i]da ambjent nadif ming[ajr parassiti, xi [a;a li jgawdi minnha wkoll ilqattus tieg[ek.

Dan il-PROGRAM g[andu jibda fir-rebbieg[a, qabel ilbidu tal-ista;un tal-berg[ud u mbag[ad jitkompla kull sitt xhur.

Ara wkoll www.serolf.com g[al aktar tag[rif.

TAG{RIF

11

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012 Elementi Naturali

Pietà – Sunset

‘Sogno d’oro’ minn E. V. Borg, il-kuratur tal-wirja

Sogno d’Oro hi wirja ta’ /eramika, xog[ol Paul Vella Critien li Mark Vella millValletta Fund Management inawgura fil-Lukanda Cavalieri, San :iljan, il:img[a 18 ta’ Mejju.

Il kuratur tal-wirja, E. V. Borg, introdu/a l-kollezzjoni, xog[ol ri/enti tal-artist. Il-wirja se tibqa’ miftu[a sal-5 ta’ Lulju.

Il-wirja Sogno d’Oro fiha xog[ol vibranti, dinamiku u esplussiv minn artist romantiku, appassjonat u espressiv bi tletin sena esperjenza b[ala pittur, skultur u /eramista.

Ix-xog[ol intitolat Sogno d’Oro hu l-logo tal-wirja g[ax b’mod espli/itu u tan;ibbli jirrappre]enta l-espressjoni vi]wali tal-artist ri]ultat tal[olm, fantasija u l-ispirazzjoni li jfuru minn ;ewwa b[ala forza interna.

I]da x-xog[ol li jirrappre]entah b’mod

partikulari u spe/jali hu ‘Pietà – In]ul ix-Xemx’. Din ilmajolika turi xemx li tilfet xi ftit mill-qawwa tag[ha fl-a[[ar tal-jum i]da ]]id fl-intensità u l-maturità fil-glorja brillanti u romantika, fil-passjoni u ssentiment. Mument tal-g[a;eb.

Paul, fil-maturità tal-karriera artistika tieg[u, g[andu jissorprendi, jiskanta u jg[a;;eb b’xog[ijiet uni/i li jimlew l-ispettatur b’sens ta’ pja/ir, sodisfazzjon u gost.

L-artist jesponi g[a]la ta’ xog[ol astratt u figurattiv, xog[ol uniku fil-kwalità u linvenzjoni kreattiva. L-artist jil[aq l-ideal tieg[u fiddimensjoni monumentali filfuntana ‘Sfera della Vita’ inawgurata f’Santa Lu/ija fis-6 ta’ :unju 2011. Xog[ol ie[or monumentali, kolonna fi//eramika (7 metri) isebba[ pjazza f’San :wann.

Serje ta’ pajsa;;i u rkejjen [dejn il-ba[ar iqarrqu fis-

sempli/ità u l-ekonomija li fihom u huma angoli popolari tal-ambjent lokali, prebendi ta’ sbu[ija naturali mibdula f’poe]ija b’implikazzjonijiet universali.

Su;;ett g[al qalb l-artist hu lmara b[ala ideal. Fost din issezzjoni, karatteristi/i huma: ‘Sogno d’Oro’ u ‘Donna in Rosso’.

Forsi l-pajsa;;i fil-majolika juru l-bravura u l-virtwo]ità talartist. Dawn wie[ed ja[sibhom pittura fuq it-tila i]da fil-verità huma ]malti fuq it-tafal mo[mi.

L-artist ji]bog[ l-ossidi jew metalli, l-i]malti fuq it-tafal li bi s[ana tal-forn (kiln) jinbidlu fi lwien viva/i.

Il-molekoli tal-i]malti jdubu bis-s[ana u jit[alltu mat-tafal kwa]i mdewweb u jiffurmaw lega permanenti li tibqa’ tilma u tleqq g[al eluf ta’ snin.

Metamorfosi, li dawk biss li huma intimi ma’ din it-teknika jistg[u japprezzaw il-[ila u t-

Sogno d’Oro

talenti ta/-/eramista.

‘Wied il-G[ajn’ u ‘Ve//a, San Pawl il-Ba[ar’ huma rkejjen nostal;i/i li jkebbsu flartist memorji sbie[ ta’ tfulitu, ta’ ;ranet glorju]i [dejn ilba[ar ispirat minn rifless ta’ dg[ajjes fl-ilma tal-ba[ar miksur biss b’rima [afifa li jg[aw;u l-ilwien f’fantasija ta’ tbajja’ u forom.

‘Marsaxlokk’ bid-dg[ajjes tal-latini u l-‘Port il-Kbir’ b’dg[ajsa ]nella bil-qlug[ huma eku romantiku jew

Donna in Rosso

influwenza ta’ :anni Vella (1885-1977), in-nannu tal-artist li flimkien mal-istudji li Paul g[amel f’Faenza u Ravenna jintis;u mal-influwenza talambjent Malti u jqieg[ed ixxog[ol tal-artist fl-isfera taliskola Taljana fi/-/eramika tassnin tmenin.

‘Is-Suq tal-{ut, Valletta’, ir‘Razzett f’Birkirkara’ u ‘Kappella Rurali’ huma i]jed pro]aj/i i]da jissu;;erixxu /erta trankwillità, serenità solitudni u pa/i.

Ivan u Melvin mill-Winter Moods g[all Leone Goes Pop f’G[awdex Ivan Grech u Melvin Caruana, ilkantant u l-kitarrist tal-Winter Moods se jkunu qed jie[du sehem fil-[ames edizzjoni tal-kun/ert Leone Goes Pop mill-Banda Leone ta’ G[awdex, nhar isSibt 9 ta’ :unju 2012 fid-9 p.m. fi Pjazza Indipendenza (it-Tokk), Victoria.

B’su//ess jikber kostantament, il[ames edizzjoni tal-kun/ert pop#rock qed ja[bat mal-ftu[ tal-festi tal-150 anniversarju mit-twaqqif tal-Banda Leone b[ala l-ewwel banda f’G[awdex; festi li jift[u din is-sena u jil[qu l-qofol tag[hom fl-2013.

Il-Banda Leone bdiet tesperimenta bil-mu]ika pop kmieni fis-snin 90, meta bdiet i]]ewwaq ftit mill-kun/erti tag[ha b’mu]ika aktar moderna. Kien fl-2008 li nibet il-kun/ett ta’ programm kollu kemm hu mu]ika pop; kun/ett li twieled fost fervur u apprezzament po]ittiv fost il-pubbliku.

Dak li beda b[ala sempli/iment programm mu]ikali fit-Tokk, evolva f’kun/ett distint li ;ie trasferit b’su//ess g[al kemm il-darba lejn il-bajja ta’ Marsalforn u lejn il-Palazz Presidenzjali

fin-Notte Bianca fost postijiet o[rajn.

Din il-[ames edizzjoni se tippre]enta numru ta’ medleys popolari b’laqta rock li mag[hom l-udjenza – sewwa bilwieqfa u sewwa bilqieg[da – qed tkun mistiedna ti]fen u tie[u pja/ir. Illine up jinkludi mu]ika ta’ Morandi, Bryan Adams, Boney M, Rolling Stones, Elvis Presley, Robbie Williams, Tom Jones, Neil Diamond u Queen fost l-o[rajn.

Aktar minn hekk, fil-kun/ert se jie[du sehem il-kantant Ivan Grech u lkitarrist Melvin tal-Winter Moods u Deborah C li se jkantaw live mal-Banda Leone. L-ispettaklu se jkun ippre]entat minn Angie Laus.

Leone Goes Pop (5th ed.) qed ikun ippre]entat b’kollaborazzjoni malKunsill Lokali tal-Belt Victoria flokka]joni ta’ Jum il-Belt Victoria blg[ajnuna ta’ Citadel Insurance, Cisk, MTA, Ministeru g[al G[awdex u lMinisteru g[all-;ustizzja, Djalogu u lFamilja.

Id-d[ul huwa ming[ajr [las fuq ba]i ta’ first-come-first-served.

Laiq Ahmed Atif, President tal-Ahmadiyya Muslim Jamaat Malta, nhar l-Erbg[a ]ar ir-Residenza tal-Anzjani San Vin/enz de Paul u ppre]enta hampers ta’ ikel lil madwar 100 resident. Hu g[a]el dawk l-aktar vulnerabbli fosthom residenti li ma g[andhomx min i]uruhom.

James Carabott, il-Planning Manager u Kenneth Cremona, il-persuna responsabbli mill-entertainment, akkumpanja lil Atif waqt li kien qed i]ur lir-residenti. Laiq Ahmed Atif ammira l-livell g[oli ta’ servizz li qed jag[tu l-[addiema kollha tar-residenza.

Ahmadiyya Muslim Jamaat jag[ti [afna importanza lejn is-servizz li jing[ata lill-umanità u l-[arsien ta’ persuni anzjani u din l-attività kienet propju manifestazzjoni ta’ dan.

12 PROPRJETÀ Birkirkara

APPARTAMENT fa//ata talIsptar Mater Dei, ]ew; kmamar tas-sodda (wa[da ensuite), washroom, lift, garaxx, k/ina#living, kamra tal-banju. Prezz €158,000. ?emplu 99804788.

Il-G]ira

Is-Swatar

APPARTAMENT spazju], lest u komplut bl-g[amara b’kollox, bi tliet kmamar tassodda, k/ina fitted, living#kamra tal-pranzu b’gallarija, ]ew; kmamar tal-banju (wa[da ensuite) u utility room. Prezz €210,000.

Garaxx ta’ tliet karozzi b’a//ess mill-komun inklu] fil-prezz. ?emplu 77467703.

PENTHOUSE bi tliet kmamar tas-sodda u flats bi tnejn tas-sodda, dirett ming[and issid. ?emplu 21333212 jew 99498770.

FRONT, ftit ’l isfel millVe//a, ]ew; flats g[all-bejg[. ?emplu 79842652.

I]-}ejtun#Gwardaman;a# Tal-Pietà

SEMI-BASEMENT, garaxx ta’ ]ew; karozzi. €28,000 (Lm12,000). ?emplu 99120504.

FLATS u maisonettes spazju]i b’]ew; kmamar tassodda jew tlieta, tnejn talbanju, areas tajbin u kwieti [afna. €80,000. ?emplu lissid 79592925.

KLASSIFIKATI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Ix-Xemxija

Marsaskala, Bellavista Area

Proprjetà

U artijiet g[all-i]vilupp. ?emplu 99473354 jew 21387082.

Marsaxlokk

FLAT bi tliet kmamar tassodda, wa[da b’ensuite, bilveduta minn wara u minn quddiem, terrazzin lest minn kollox ta’ kwalità tajba. Prezz €112,000 (Lm48,000). ?emplu 79441869.

Marsaxlokk

FLATS kbar quddiem il-ba[ar, b’veduti u bi tliet kmamar tassodda. ?emplu 79843698.

San :wann

FLAT bi tliet kmamar tassodda semi-finished kbir aktar min-normal u penthouse. Bla a;enti. Prezz negozjabbli. ?emplu 99212541.

Santa Venera

FLAT l-ewwel sular finished u furnished. Tliet kmamar tassodda wa[da ensuite, gallarija quddiem u wara u parti millbejt bil-washroom. €110,000 (Lm47,000) ?emplu 79990798.

G{ALL-BEJG{ JEW TPARTIT Remissa

BI tliet stalel, post ideali lMarsa vi/in il-korsa livell mat-triq, g[all-bejg[ jew tpartit ma’ proprjetà. ?emplu 79259744.

TPARTIT Il-{amrun

APPARTAMENT tal-Gvern it-tieni sular bi tliet kmamar tas-sodda, kamra tal-[asil kbira fuq il-bejt, lest minn kollox, ma’ appartament ie[or jew dar bi tliet kmamar tassodda jew erbg[a. Kull area kkunsidrata. ?emplu 99227927 jew 21255768.

Il-Qrendi

IRONMONGERY jew petshop bi klijentela tajba. Luniku [anut ta’ dan it-tip fil-Qrendi. ?emplu 79936692.

G{ALL-KIRI {al Tarxien

{anut Class 4 tajjeb g[al kull negozju. Bla rigal. €10 kuljum. 35 metru kwadru. ?emplu 27680469 jew 99824167.

{a]-}abbar

G{AT-TWELLIJA

GROCER 40 pied x 11.5-il pied u 17 g[oli. Post /entrali u spazju]. Rigal €12,000 u kera € 250 fixxahar (stokk jekk trid).

Titilfuhx. ?emplu 77#99449931.

Il-Mosta

VETTURI

{ANUT tax-xag[ar g[attwellija. ?emplu 99427680.

L-Imsida

{ANUT tajjeb g[al kull negozju. ?emplu 99898254.

Range Rover

CLASSIC, 3 door V8 3.9 EFI, ;ewwa mibdul – soft dash. Prezz €5,000 negozjabbli. ?emplu 79456174.

Jekk se ssuq... tixrobx

KLASSIFIKATI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

AVVI}I

G{ALL-BEJG{

G[al kull xog[ol

G[al kull xog[ol ta’ stampar u sheets tat-tombla

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.

(Bonnici printing press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna: minna[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bilkulur, e//. u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com

Korsijiet

Lott brieret

TG{ALLEM kif tittajpja ming[ajr ma t[ares lejn ilkeyboard. Jing[ata /ertifikat u attenzjoni individwali. ?emplu 27438381.

Nixtri

AFFARIJIET antiki, fajjenza antika, g[amara antika u affarijiet ta’ xi kollezzjoni. ?emplu 21822703, 21802514, 21675703 jew 79451871.

Nixtri

GARAXX in-na[a tal-iskola tal-Gvern, San Pawl il-Ba[ar. ?emplu 99887233.

Ni]barazza

DJAR u garaxxijiet, in;orr kull tip ta’ materjal, prezz ra;onevoli u Atlas highup sa [ames sulari bi truck 6 wheeler g[all-bejg[. ?emplu 21433352, 79081719 jew 99499619.

Restawr

RESTAWRATUR Taljan jag[mel restawr professjonali fuq g[amara antika ta’ kull stil u epoka bi French polish finishing. Aktar minn 20 sena esperjenza fl-Italja u f’Malta. ?emplu 99420424 jew 21578866.

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet.

Stima b’xejn minn qabel.

Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

Trasport bejn l-Ingilterra u Malta

GANGA Transport Services, Triq Wied il-G[ajn, {a]}abbar }BR2703. Is-soluzzjoni tieg[ek g[al ;arr ta’ karozzi bejn l-Ingilterra u Malta. Store fl-Ingilterra. ?emplu 21803271 jew 99153153.

B’numri kbar u kuluri differenti. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and

PAWLU BONNICI

KOLLEZZJONI ta’ aktar minn 80 beritta bir-reklam – €60 kollha jew €1 l-wa[da. ?emplu 21242180.

Mejda tal-pranzu

KOMPLUTA b’sitt si;;ijiet, magna tal-[jata Singer Melody 60, wall unit, k/ina, one seater sofa, ]ew; si;;ijiet tal-injam b’cushions bojod tal;ilda, tliet si;;ijiet tal-injam, tapit kbir a[dar bil-kannella, monitor tal-kompjuter, libsa tal-bridesmaid, pitturi ori;inali mpittrin g[all-gosti tag[kom, kostum tal-Karnival g[all-kbar f’kundizzjoni tajba u elaborat, kien mixtri g[al show. ?emplu 79883916.

Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, mag[mulin millinjam tal-pine bil-kuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[all-kamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

JIN{TIE:U {addiema

FULL-TIME b’mhux inqas minn sentejn esperjenza biex jinstallaw xog[ol tal-aluminju u [;ie; b’li/enzja tas-sewqan. ?emplu 21465156#99470635 lil Tower Alumium Ltd, {a]}ebbu;.

Mastrudaxxa

BL-esperjenza. ?emplu Casaform 79447266.

Salesperson

IL-kumpanija Starfruit Ltd. li hi involuta f’importazzjoni ta’ frott frisk, tixtieq timpjega persuna responsabbli u ener;etika full-time biex tbig[ u tag[mel deliveries tax-xog[ol bil-vann tal-kumpanija. Dawk interessati li g[andhom bejn l-20 u l40 sena huma mitluba ji;u f’dan l-indirizz: Starfruit Ltd. 7, Triq il-:ibjun, {’Attard.

Ji;u ppreferuti dawk li g[andhom esperjenza.

Waiters#Waitresses

U assistant chef. ?emplu La Favorita Restaurant, Marsaskala, 21634113 jew 77147786.

13

14

ATTWALITÀ

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Lama Karma Drodhul – il-vja;; ta’ Patri Tibetan f’Malta Re/entement l-NGO - Why Not^ flimkien mal-Malta Buddhist Association ospitaw Patri Tibetan awtentiku f’Malta li ddedika l-[in tieg[u biex iqassam kitbiet antiki u skritturi lil diversi persuni u gruppi.

Lama Karma Drodhul g[amel ta[dita fil-kampus tal-Università filGrupp Why Not?, fl-Angka Cafè lMarsa u fi/-/entru Wheel of Harmony. Kellu ukoll intervista fuq Radio 101 fil-programm ta’ Martin Sapiano.

“Hu tkellem dwar il-mog[drija, lim[abba, l-impermanenza (li xejn ma hu g[al dejjem) u bl-ebda mod ma g[amel xi pressjoni biex dak li jkun i[addan il-Buddi]mu.

“Kienet esperjenza sabi[a u memorabbli li fil-pre]enza tieg[ek ikollok persuna tant umli u g[arfa.” qal Edward Hamilton, membru talgrupp Why Not? “{adna sehem ukoll f’]ew; /erimonji antiki Buddisti u n-nies pre]enti li kienu ta’ kull età inklu]i tfal kellhom esperjenza po]ittiva [afna.”

Lama Karma hu persuna spe/jali.

Hu lama fl-ordni ta’ Karma Kagyu tal-Biddi]mu Tibetan.

Hu qatta’ tfulitu u s-snin ta’ formazzjoni f’Kham (Lvant tatTibet, illum mag[ruf b[ala Qinghai China).

Ta’ g[oxrin sena [arab minn Tibet fuq trakk li kien qed i;orr skritturi prezzju]i Tripitaka u vvja;;a lejn lAmerika biex jir/ievi aktar ta[ri; ta[t Khenpo Karthar Rinpoche.

Illum hu g[alliem residenti filKarma Triyana Darmachackra.

Hu jag[mel xog[ol ta’ traduzzjoni, hu kittieb u ppubblika xog[lijiet tieg[u u isem fil-qasam tal-Karme Ling.

Lama Karma Drodhul g[andu rabtiet b’sa[[ithom mal-monasteru ta’ Thrangu fejn qatta’ tfulitu.

Hu jivvja;;a mad-dinja ixerred lg[arfien dwar l-g[erf Tibetan u l-li;i tad-Dharma.

Mill-banda l-o[ra, il-grupp - Why Not? ilu jorganizza attivitajiet b’xejn g[all-komunità g[al dawn la[[ar 16-il xahar u ;ibed lejh diversi segwa/i li qed ifittxu lifestyle alternattiva.

Attivitajiet b[al yoga, meditazzjoni, tindif ta’ bajjiet u postijiet stori/i, mixjiet fil-kampanja, ta[ditiet fuq il-fawna u l-flora lokali, laqg[at ma’ kelliema barranin, sezzjonijiet ta’ mu]ika u [afna aktar.

Lama Karma

Attività ma’ Lama Karma fl-Angka Cafe

Lama Karma flimkien ma’ Adrian Caruana mill-Malta Buddhism Association (fuq il-lemin) u Edward Hamilton (xellug)

AVVENIMENTI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Festival Agrarju tal-Patata

Il-Kunsill Lokali tal-Qrendi bil-kollaborazzjoni talMinisteru tal-Intern u lAffarijiet Parlamentari u lAwtorità Maltija g[atTuri]mu qed jorganizza lFestival Agrarju tal-Patata llum il-{add 27 ta’ Mejju mill-10 a.m. ’il quddiem fil:nien tal-Warda.

F’dan il-festival se jkunu qeg[din jie[du sehem ukoll is-So/jetajiet Mu]ikali u g[aqdiet o[ra tal-Qrendi.

Apparti minn hekk, il:nien tal-Kmandant mibni minn Sir Alexander Ball filbidu tas-seklu dsatax se jkun miftu[ g[all-pubbliku.

Dan min[abba li storikament dan il-:nien hu importanti min[abba li fih, l-Ingli]i kienu jesperimentaw bil-prodott tal-patata.

Matul din l-attività kulturali se jkun hemm esebizzjonijet min-na[a talistudenti tal-Iskola Primarja tal-Qrendi kif ukoll mi/?entru ta’ Ri]orsa Helen Keller li se jkunu jikkonsistu fi tpin;ijiet u arti li g[andha x’taqsam mal-prodott talpatata.

Il-Kumitat Organizzativ [aseb ukoll li jkun hemm esebizzjoni ta’ karozzi antiki mill-Old Motors Club bejn l10 a.m. u n-12.30 p.m. Se jkun hemm ukoll it-tberik tal-annimali kif ukoll diversi stalls ta’ ikel tipikament Malti fejn se tkun inklu]a wkoll il-patata.

Apparti minn hekk, minnofsinhar ’il quddiem se jkun hemm spettaklu provdut minn diversi skejjel ta’ ]fin u kantanti lokali, kif ukoll Kids Area g[at-tfal li se jkunu pre]enti g[al din lattività.

Se jkun hemm log[ob bilpatata, b[alma huma lpotato race kif ukoll is-sack race. }gur li ta’ interess se jkun l-involviment tadDipartiment tal-Agrikultura kif ukoll tad-Dipartiment tal-{arsien mill-Mard talPjanti li se jkunu qeg[din jag[tu informazzjoni utli lin-nies pre]enti.

Importaturi u esportaturi tal-patata minn ra[alna se jkunu qeg[din jesebixxu lprodotti tag[hom kif ukoll se jesebixxu l-makkinarju li jintu]a g[a]-]rieg[ u biex tinqala’ l-patata, kif ukoll makkinarju antik li kien jintu]a fi ]minijiet o[ra.

Il-Festival se jing[alaq mill-grupp popolari Airport Impressions li se jtellg[u kun/ert unplugged mis-6 p.m. ’il quddiem fil-:nien tal-Warda.

Il-Kunsill Lokali talQrendi flimkien malKumitat Organizzativ ta’ din l-attività jixtiequ jirringrazzjaw bil-quddiem lill-Awtorita’ Maltija g[atTuri]mu g[all-g[ajnuna siewja f’dan ilFestival, lill-Ministeru g[all-Intern u Affarijiet Parlamentari kif ukoll lil diversi sponsors o[ra li qeg[din jg[inuhom biex din l-attività tkun su//ess.

15

16

MU}IKA

‘Red Electrick>

B[alissa, fis-swali ta/-/inema f’Paceville, qed jintwera l-film mu]ikali Red Electrick: The Unplugged Sessions. Bi produzzjoni u direzzjoni /inematografika ta’ Jean Pierre Gatt, iddokumentarju ta’ madwar sieg[a u ]ew; minuti jg[arrafna blesperjenzi u l-istili mu]ikali li [addan Red Electrick. Il-[ames membri ta’ din il-band, wa[da mill-aktar mag[rufa u mu]ikalment sofistikati f’Malta, ilhom flimkien g[al dawn la[[ar erba’ snin li matulhom kellhom bosta mumenti sbie[.

Il-film in;ibed fit-tarzna f’Bormla, li [idmitha tixhed storja twila. Red Electrick: The Unplugged Sessions jinkludi lillmembri tal-band flimkien ma’ mu]i/isti o[ra lokali jdoqqu tracks mill-album debuttanti ‘Vinelady’ li kien in[are; sentejn ilu kif ukoll ]ew; numri ;odda flimkien ma’ covers li ispirawhom.

Ba]ikament dan il-film qed illaqqa’ lil Red Electrick ma’ udjenza aktar wiesg[a li forsi g[adha ;dida mal-[oss u l-mu]ika li twassal din il-band.

The Unplugged Sessions’ fis-swali ta/-/inema

}wie; perfett fil-poe]ija ta’ Karmenu Vassallo u l-mu]ika ta’ Dominic Galea Nhar il-:img[a 18 ta’ Mejju, fis-Sala Sir Temi Zammit flUniversità kienet organizzata serata li kkommemorat ilpoe]iji ta’ Karmenu Vassallo, immu]ikati mill-kompo]itur bravu Dominic Galea.

Folla tajba attendiet g[al dan il-kun/ert g[alkemm wie[ed jistenna aktar meta tqis l-organizzazzjoni tajba li kellu lkun/ert, wisq aktar g[at-tislima li jixraqlu Karmenu Vassallo f’g[eluq il-25 sena mill-mewt tieg[u. Il-kun/ert kien amalgamazzjoni bis-sens mal-pro;ett imniedi mill-Università ta’ Malta ‘RIDT’ li qed jg[in g[al aktar ]vilupp fir-ri/erka u l-innovazzjoni f’oqsma varji.

Il-kun/ert offra selezzjoni ta’ g[axar poe]iji ta’ Vassallo mmu]ikati minn Galea b’interpretazzjonijiet mill-kantanti Doreen Galea, Ludwig Galea, Claudette Pace, Corazon Mizzi u t-tenur Joseph Aquilina. Dawn jinsabu fl-album ‘Nirien’ li n[are; ftit tal-;img[at ilu flimkien mal-ktieb b’ri/erka u studju ta’ Marcel Zammit Marmara li fil-lejla g[amel diskors mirqum fuq il-kobor ta’ Vassallo.

Mu]ikalment, Dominic Galea jo[ro; melodiji [elwin f’xenarju ta’ identità Maltija b[alma g[amlu Charles Camilleri u Joe Friggieri erbg[in sena ilu. Intwera wkoll dokumentarju fuq il-[ajja ta’ Vassallo b’direzzjoni ta’ Zep Camilleri.

Fis-serata, li g[aliha attenda wkoll il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, tkellmu Wilfred Kenely, is-CEO ta’ RIDT kif ukoll iben Karmenu Vassallo.

30

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

C O L L A G E TAGÓRIF

Ela Aponte, tinawgura l-cruise liner fit-tarzna ta’ Saint Nazare fi Franza fil-pre]enza ta’ Gianluigi Aponte, is-sid ta’ MSC CRUISE u l-Kaptan Luigi Bossi

MSC Divina – cruise liner ;did

MSC Divina, il-cruise liner il-;did ta’ MSC Cruises, kien mg[ammed fi tmiem il-;img[a f’Marsilja. Dan l-aktar cruise liner ri/enti issemma g[al Sophia Loren, il-madrina ta’ din il-flotta ta’ cruise liners.

MSC Divina se jsalpa mal-Mediterran u nhar l-Erbg[a 30 ta’ Mejju l-Kmandant Giuliano Bossi se jda[[al MSC Divina fil-Port il-Kbir ta’ Malta.

Bossi hu mid[la ta’ Malta u kien iddeskriva lPort il-Kbir b[ala ‘l-isba[ port fid-dinja.’

Dakinhar se jkun f’Malta MSC Splendida li hu tal-istess klassi tal-MSC Divina u ]-]ew; cruise liners se jkomplu j]ejnu l-Port il-Kbir.

G[a/-/erimonja kien hemm bosta mistidnin distinti fosthom Gerard Depardieu, kien hemm

ukoll l-a;enti tal-MSC Cruises minn madwar id-dinja kollha.

Norman Hamilton, Chairman u CEO ta’ Hamilton Travel, a;enti esklusivi ta’ MSC Cruises f’Malta, kien Marsilja biex jattendi g[al din i/-/erimonja.

MSC Divna ;ie mg[oddi lil MSC Cruises fittarzna ta’ Saint-Navaire fil-;ranet li g[addew.

Waqt din i/-/erimonja tradizzjonali Laurent Castaing, General Manager ta’ STX France g[adda l-cruise liner lil Gianluigi Aponte, is-sid ta’ MSC Cruises.

L-unur tal-qtug[ ta]-]igarella kien fdat lil Ela Aponte, il-mara tal-Vi/i President tal-MSC Diego Aponte. Wara sar it-tkissir tradizzjonali tal-flixkun tax-xampanja mal-crusie liner.

Basket kbir bi premjijiet g[all-klijenti tal-Vodafone Eluf ta’ klijenti kkompetew g[al g[add ta’ premjijiet fl-a[[ar kompetizzjoni bonanza scratch and win li Vodafone organizzat filperjodu tal-G[id.

Kull dar f’Malta u f’G[awdex ir/eviet voucher li kellu jimtela u jittie[ed fi [wienet mag[]ula tal-Vodafone. Dawn ing[ataw scratch cards kif ukoll kellhom jirrispondu g[al mistoqsija sempli/i.

Eluf [adu sehem u ttantaw xortihom. {afna reb[u premjijiet ming[and KFC, Pizza Hut, Burger King, Sako, Wagamama u Cafe Cuba. O[rajn reb[u ikla buffet u weekend breaks fil-lukandi lussu]i tal-Corinthia. Il-basket bil-premjijiet tqalu bil-Vodafone Internet Keys, o;;etti ffirmati tal-Vodafone McLaren Mercedes, mobile phones Puma u Facebook u Vodafone Smart Androids.

Ir-rebbie[a xxurtjata tal-iPad2 hi Sonia Gravina.

Heathcliff Farrugia, Consumer Sales Manager ta’ Vodafone, enfasizza l-isforzi tal-kumpanija fil-konfront tal-klijenti biex ikunu rringrazzjati b’inizjattivi sempli/i imma effettivi.

“Irnexxielna nferr[u lill-klijenti tag[na b’rigali zg[ar li jag[mlu l-;urnata ta’ kuljum dik in-naqra aktar pja/evoli!” qal Heathcliff Farrugia.

Ir-rebbie[a Sonia Gravina ma’ Heathcliff Farrugia minn Vodafone

ROCS Travel toffri tours esklusivi g[all-Amerika fuq ajruplan privat ROCS travel qed toffri ]ew; vaganzi b’tour leader g[allAmerika fuq ajruplan privat.

B’dan is-servizz tkun tista’ tissostitwixxi s-sig[at li ta[li fuq kow/ b’minuti maqtug[in fuq ajruplan privat b’aktar /ans biex i]]ur id-destinazzjonijiet li tixtieq.

Fil-fatt, ROCS travel qeg[din joffru ]ew; itinerarji – The All American Western Experience, kif ukoll The All American Eastern Experience.

Dawn it-tours jikkonsistu fi vja;;ar ming[ajr battikati permezz ta’ destinationhopping b’ajruplan privat u f’ajruporti privati. M’hemm l-ebda dubju li din se tkun esperjenza unika g[al-[afna Maltin.

It-tour mag[ruf b[ala The All American Western Experience se jsir bejn it 8 u d-19 ta’ Lulju fejn il-grupp se j]ur bosta postijiet sbie[ b[al Monterey u Carmel, San Franciso, Yosemite, Los Angeles, Grand u Bryce Canyons, kif ukoll Las Vegas.

Din l-esperjenza inkredibbli tibda biss minn €2,959. Dan il-prezz jinkludi titjiriet bir-ritorn g[al Los Angeles, 10 iljieli akkomodazzjoni f’kategorija

ta’ erba’ stilel, kolazzjon, vja;;ar Air Cruise, kif ukoll it-taxxi.

Jekk tixtieq tesperjenza laktar destinazzjonijiet popolari li toffri l-Amerika, b’permezz tat-tour The All American Eastern Experience, mis-6 sal-15 ta’ Awissu, ROCS jista’ jaqdik.

B’dan it-tour tista’ tesperjenza Toronto, lAmish County, Washington D.C., New York, kif ukoll in-Niagara Falls b’servizz impekkabbli.

Din l-offerta tibda minn €2,399 u tinkludi titjiriet bir-ritorn g[al New York, 9 iljieli akkomodazzjoni f’kategorija ta’ 4 stilel, kolazzjon, vja;;ar air cruise u taxxi wkoll.

G[al aktar informazzjoni /empel ROCS fuq 20151515 jew id[ol fis-sit elettroniku www.rocsholidays.com.

Tista’ wkoll tibg[at e-mail fuq travel@rocsgrp.com, tid[ol fil-pa;na tar-ROCS Group fuq Facebook, jew i]]ur l-uffi/ini tag[na ilFurjana u l-Mellie[a, bejn id-9 a.m. sas-6 p.m. mitTnejn sal-:img[a u s-Sibt mid-9 a.m. sas-1 p.m.

Tista’ wkoll tni]]el ilbrochure billi ]]ur: http:##www.rocsgrp.com#trav el#download-brochure-form#

GO tirdoppja l-ispeed tal-mobile internet GO saret il-kumpanija bl-aqwa servizz ta’ mobile internet f’pajji]na b’download speed li jla[[aq 42Mbps – ]vilupp fl-infrastruttura li mistenni ji;;enera l-iktar internet velo/i u affidabbli f’pajji]na.

Fil-prattika, GO se tkun qed tipprovdi mobile internet li hu darbtejn aktar b’sa[[tu minn dak offrut minn kwalunkwe operatur ie[or. Dan sar possibbli permezz ta’ tibdila s[i[a fit-3G mobile network ta’ GO. Wara pro/ess qawwi ta’ upgrading ta’ apparat, GO hi l-uniku l-fornitur f’Malta li l-base stations effi/jenti fl-ener;ija u ja[dmu fuq teknolo;ija mill-aktar avvanzata huma konnessi man-network /entrali u mal-internet permezz tal-fibra, sabiex ilklijenti jibbenefikaw minn konnessjonijiet ta’ velo/ità qawwija [afna it-triq kollha mill-mowbajl tag[hom g[all-base station, kif ukoll mill-base station g[all-web madwar id-dinja kollha.

L-offerti ta’ GO li se ji;bdu aktar u aktar nies

lejn din ir-rivoluzzjoni huma dawn: . Mobile internet b’xejn lil dawk kollha li jixtru kard ta’ €10 jew aktar. . Sitt xhur internet bla [las g[al dawk li jixtru Smartphone ;did – bil-firxa ta’ dawn liSmartphones tibda minn €99 . Smartphones u internet b’xejn g[al dawk li jid[lu f’kuntratt, b’g[add ta’ pakketti differenti li jibdew minn [las ta’ €15 fix-xahar. . L-iPad il-;did, li hu l-uniku apparat tat-tip tieg[u fis-suq b[alissa u l-uniku tablet li jissapportja l-og[la download speed li qed toffri GO – ji;ifieri 42Mbps. . Rati vanta;;uzi g[al dawk li di;à g[andhom l-Home Pack jew xi pakkett simili ie[or. . Apparti dan, apparat ;did (mobile Wi-Fi device) li joffri l-possibbiltà li sa g[axra minn nies, li jkunu flimkien fl-istess post, ikollhom a//ess g[all-internet. Dan ming[ajr il-b]onn ta’ kuntratti li jorbtu lill-klijent.

1

2

3

4

5

6

L-erba’ atturi li [adu sehem fil-kampanja tal-GO mobile internet ‘Join the revolution’

C O L L A G E MEDIA

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

31

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Il-Eurovision u ;urnalisti msawtin Sakemm qed tidher l-edizzjoni tal-lum tar-rubrika, ikun t[abbar ir-ri]ultat talEurovision. Il-kanzunetta Maltija ta’ Kurt Calleja kienet pre]entata fl-ewwel semifinali tal-{amis li g[adda, u m’g[andix idea dwar irreazzjoni li kellha jew il-voti li kisbet. Ir-ri]ultat qieg[ed hemm, hu li hu.

I]da ridt nikteb dwar xi [a;a o[ra relatata mal-festival talEBU, li g[adu kemm sar f’Baku, il-kapitali tal-A]erbaj;an.

Di;à sibt l-ispazju dwar kif l-awtoritajiet mhux biss bdew jillikwidaw lill-klieb mit-triqat, i]da litteralment kinsu familji s[a[ bil-bulldozer biex jag[mlu l-ispazju g[al binjiet ;odda li jsebb[u l-belt. Il-media internazzjonali ffukat fuq levakwazzjonijiet furzati, li ;abu l-kundanna ta’ a;enziji umanitarji b[all-Human Rights Watch (HRW).

I]da mbag[ad, jiem biss qabel il-Eurovision, lA]erbaj;an kien akku]at li qed isikket l-il[na tad-dissens qabel il-festival. Kemm il-HRW kif ukoll l-Amnesty International (AI) [adu l-okka]joni tal-Jum Dinji g[all-Istampa {ielsa biex jirrappurtaw li f’dak il-pajji] kienu ttie[du mi]uri biex isikktu lill-media.

L-a;enziji umanitarji insistew biex, b’mod jew ie[or, l-EBU tie[u passi kontra r-rekord talmist[ija li je]isti fl-A]erbaj;an fejn jid[lu d-drittijiet tal-media.

Il-HRW u l-AI ;ibdu lattenzjoni tal-media kontinentali li grupp ta’ ;urnalisti qed ikunu ta’ spiss abbu]ati, intimidati u attakkati fi]ikament.

Ta[t it-tlellix tar-rifletturi minn fuq il-palk ta’ Baku, dawn l-ilmenti jisfumaw fix-xejn u lA]erbaj;an, fis-sakra biex jie[u l-opportunità tal-Eurovision g[al e]er/izzju pubbli/itarju qawwi, kines id-dissens ta[t ittapit jew issummah bil-forza.

L-aqwa li kien hemm ilkanzunetti, il-mu]ika, i]]effiena, il-kostumi, il-parrokki, il-mixeg[la bit-teknolo;ija avvanzata u t-televotazzjoni.

Illum u g[ada, g[and tal[anut, Moira, Ingrid u Susan se jiddiskutu l-po]izzjoni ta’ Malta fil-Eurovision u jevitaw ta[dit kumplikat fuq il-likwidazzjoni tal-annimali, l-evakwazzjonijiet minn Baku biex tissebba[ isSala tal-Kristall, u l-abbu]i kontra l-media fiz-zona talBa[ar Kaspju.

Il-vokazzjoni teokratika ta’ Dr Kmiec

Imma;inaw li kieku eks Ambaxxatur Malti jikteb finNew York Times jew filWashington Post biex ikun hemm tibdil fil-Kostituzzjoni tal-Istati Uniti. Imma;inawh

L-ener;ija ta’ Xarabank Aktar kmieni dan ix-xa[ar, Xarabank (TVM) re;a’ wera g[al darb’o[ra li jaf jivvinta lilu nnifsu mill-;did. Hu

Karikatura ta’ Dominique Strauss-Kahn

jag[mel intervent biex jiggwida lill-politi/i Amerikani dwar x’g[andhom jew x’ma g[andhomx ini]]lu fil-Kostituzzjoni f’dak li g[andu x’jaqsam ma’ konvinzjonijiet reli;ju]i.

Imma;inaw lil xi diplomatiku jew eks diplomatiku minn Malta (jew minn G[awdex) ji;bed lattenzjoni tal-paladini politi/i Stati Unitensi dwar il-b]onn li fil-Kostituzzjoni Amerikana g[andu jkun rikonoxxut il{allieq ta’ kollox, biex b’hekk l-Istati Uniti tkun qed tillumina lill-pjaneta dwar ilkonvinzjonijiet reli;ju]i tag[ha u tir/ievi barka misSmewwiet.

I]da dak li ma jasalx li jag[mel diplomatiku Malti (jew G[awdxi), l-eks Ambaxxatur konvertit Dr Douglas Kmiec, li serva g[al xi ]mien f’Malta sakemm temmlu l-missjoni Barack Obama, jag[mlu daqslikieku xejn.

Kmiec, li kien qed ju]a (u baqa’ ju]a) lil Malta biex isib il-[in ixandar ilkonvinzjonijiet reli;ju]i tieg[u, kiteb fil-media lokali li Malta g[andha tirrikonoxxi, fil-Kostituzzjoni tag[ha, “lill{allieq tal-Univers u lillBarkiet abbundanti Tieg[u.”

Kmiec jidher li nissel fidu/ja bi]]ejjed biex jippatronizza lill-Maltin fil-ftit ]mien li dam hawn, u qed jissu;;erilhom x’ini]]lu jew xi jbiddlu fil-Kostituzzjoni tag[hom. L-eks Ambaxxatur mhux biss jidhirlu li jista’ jippatronizza lil Malta, imma anki jassumi li dan lar/ipelagu ta’ g]ejjer hu mmexxi minn fissazzjonijiet teokrati/i.

Li jiskantak hu li bilkemm kien hawn reazzjoni medjatika g[all-arroganza li qed juri Dr Douglas Kmiec, li donnu tfixkel il-vokazzjoni tieg[u meta da[al g[ad-diplomazija u beda ja;ixxi b[ala missjunarju tal-univers, bil-ba]i tieg[u filg]ira ta’ San Pawl.

minnu li g[andu formoli ri/iklati applikati minn ]mien g[al ie[or (e] fejn jid[lu temi b[ad-drogi jew ‘il-praspar’ tal-politi/i b[ala sors ta’ komi/ità populista).

I]da l-programm g[andu wkoll sens ta’ ori;inalità, li tg[inu ji;;edded. M’hemmx dubju li l-mutur wara din linventività hu l-pre]entatur innifsu, Joe (Peppi) Azzopardi.

Dan ix-xahar, il-programm beda bi skema fejn kien hemm aktar minn argument wie[ed, diskussi (bl-animazzjoni storbju]a tas-soltu) minn panels differenti. L-ewwel panel iddiskuta jekk it-Turkija g[andhiex tit[alla tid[ol flUE, filwaqt li panel ie[or iddibatta jekk it-tag[lim fliskejjel g[andux isir bl-Ingli].

U l-a[[ar ‘dibattitu’ kien dwar jekk i/-/ajt prattiku estrem (e] il-kontijiet foloz tad-dawl u l-ilma li ntbag[tu mill-kumpanija satirika Zoo) g[andux ikun tollerat, min[abba konsegwenzi serji fejn tid[ol is-sa[[a ta’ /erti individwi.

Il-livell ta’ diskussjoni kien ivarja mis-serju sal-assurd, mill-irvell ma[sub salprovokazzjoni apposta. I]da lener;ija kreattiva li tikkaratterizza lil Xarabank, bl-esplojtazzjoni kollha talmassa u l-a;endi dikjarati talpre]entatur, ma j[abbatha mag[ha ebda programm ie[or lokali fil-kategorija tat-talk show.

Strauss-Kahn u s-sess Hemm ka] ie[or ta’ allegat stupru fir-rigward ta’ Dominique Strauss-Kahn, eks direttur :enerali tal-Fond Monetarju Internazzjonali.

Din id-darba, il-prosekuturi

Fran/i]i qed jinvestigaw xhieda li DSK kien involut f’gang rape fl-Istati Uniti.

Hemm anki akkumulazzjoni ta’ xhieda, kif rappurtata filmedia, li tallega li StraussKahn (li suppost [are; g[allelezzjonijiet presidenzjali tas6 ta’ Mejju, imma mbag[ad kien ivvilifikat), flimkien ma’ ]ew; negozjanti u kap talPulizija, kienu fil-qalba ta’ /irku ta’ prostituzzjoni li kellu joffri or;ji sesswali fi Franza, l-Istati Uniti u fi n[awi o[rajn.

Ippruvaw a[sbu x’kien ji;ri minn Franza bi Strauss-Kahn b[ala President. Lanqas xi [add b[as-satirista politiku Alfred Jarry, bl-Ubu Roi tieg[u b’kollox, ma kien ila[[aq mal-maniji sesswali li qed tallega l-media.

Kummenti dwar websajts li Ωort Il-kultura ;;ib il-;id

Nistqarr li ma kontx konxju tal-fatt li l-qasam kulturali fil-g]ejjer tag[na qed jit[addem b’tant effi/jenza li llum qed jimpjega madwar 3,000 persuna u qed jikkontribwixxi g[al erbg[a fil-mija tal-Prodott Nazzjonali Gross.

Il-patrimonju tag[na hu wie[ed sinjur [afna. G[a//okon tag[na hu wkoll pi] fuqna. G[ax a[na llum ninsabu mg[obbijin birresponsabbiltà li minn Salvu Felice Pace nindukrawh b’kull mod li sfelicep@go.net.mt nistg[u biex ng[adduh lill;enerazzjonijiet futuri.

Dan, gvernijiet nazzjonalisti g[amluh, dejjem skont ilmezzi li kellhom g[ad-dispo]izzjoni tag[hom. Is-sena lo[ra, il-Gvern alloka s-somma ta’ 7.5 miljun ewro g[al dan is-settur. Il-vi]joni tag[na g[as-s[ubija kellha l-[sieb li blg[ajnuna tal-Unjoni Ewropea, a[na nkunu nistg[u naqsmu r-responsabbiltajiet tag[na biex in[arsu dan il-patrimonju.

U hekk ;ara, u hekk g[adu ji;ri. Ming[ajr dawn il-fondi ma konniex naraw is-swar tag[na, it-tempji tag[na u l-bini storiku li [allewlna l-kavallieri restawrati u pre]ervati.

Online issib tag[rif bla qies dwar il-kultura tag[na flaspetti tag[ha kollha. G[alhekk, hawn qed nag[ti diversi indirizzi ta’ siti li tistg[u ]]uru. Id[lu f’www.culturalheritage.gov.mt, f’visitmalta.com, f’maltaculture.com, f’maltaculture.org, f’maltaculturemovement.com, f’en.wikipedia.org/wiki/culture_of_malta.

Hemm [afna aktar siti. :nien ;awhra f’G[awdex Kelli l-opportunità li nattendi g[all-inawgurazzjoni talVilla Rundle nhar il-{amis 17 ta’ Mejju. Laqatni kliem ilMinistru Giovanna Debono li a[na li r/evejna dan it-te]or kwa]i mitt sena ilu, illum tajnieh dehra ;dida u se ng[adduh lill-;enerazzjonijiet tal-lum u ta’ g[ada fi stat wisq isba[ u a[jar. l-orizzont ra ftit li xejn sabi[ f’dan il-pro;ett. Da[[al iddubju li l-ispi]a li saret mhix kommensurata max-xog[ol li jidher li sar. Newwa[ kemm fela[. Imma dak hu l-orizzont, u minnu ma tistenniex a[jar. Dan il-;nien mhux biss ing[ata dehra g[al kollox differenti minn dik ta’ qabel; fih fa/ilitajiet li qatt ma kellu qabel, spazji kbar u arju]i, sistema ta’ dawl artistika [afna, u]u tal-ilma kemm biex tit[addem il-funtana [elwa minn ta[t pont u anki g[allmanteniment tal-;nien innifsu. Hemm taqsima g[at-tfal.

Pro;ett li ta [afna xog[ol lil azjendi differenti G[awdxin u Maltin. Pro;ett li, kif qal il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, ta valur mi]jud lil dan il-post li g[al ]mien twil kien punt ta’ referenza, kemm g[all-G[awdxin kif ukoll g[allMaltin li j]uru G[awdex bl-eluf, u naturalment g[at-turisti.

G[awdex issa g[andu tassew show-piece li jista’ tassew jifta[ar biha.

Dan il-;nien se jinkora;;ixxi wkoll aktar attivitajiet kulturali li issa g[andhom post tassew akkoljenti fejn jistg[u jintwerew it-talenti ta’ tant gruppi G[awdxin li llum huma involuti [afna fil-kultura. Da[[al Villa Rundle Gozo f’magna tat-tfittix. live.pn.org.mt M’hemmx limiti g[al kif il-mezzi tal-informatika qed iwasslulna live dak li jkun deher fuq stazzjonijiet tat-TV. Id[lu f’www.live.pn.org.mt u minn hemm tistg[u tni]]lu

programmi li jkunu dehru fuq Net TV u fuq xi stazzjon ie[or. Net TV u Radio 101 jistg[u jitgawdew fuq ilcomputer jew il-laptop tieg[ek u tista’ tni]]el programmi fuq l-iphone u l-ipad. Mis-sit tista’ tid[ol f’mychoice.pn u f’maltarightnow.com.

32

C O L L A G E RELIÌJON

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

Marija Ver;ni ta’ Guadalupe Patruna tal-Moviment g[ad-Drittijiet tal-{ajja Il-moviment g[ad-drittijiet tal[ajja g[a]el b[ala patruna tieg[u lill-Madonna ta’ Guadalupe, li l-imma;ni tag[ha kkonvertiet 9 miljun Indjani-Messikani, konver]joni li beg[dithom minn forma ta’ pagani]mu li kien jesi;i sagrifi//ji umani.

L-istorja bdiet is-Sibt 9 ta’ Di/embru 1531, meta filg[odu kmieni Juan Diego, bidwi Indjan ta’ 59 sena, mir-razza Nahwa, kien sejjer il-Quddies.

Waqt li kien g[addej millg[olja Tepeyac, sema’ [oss ta’ vu/i /elestjali. Tant kien sabi[ il-kant li sema’, li g[al ftit [aseb li qieg[ed fis-sema.

Biex jara minn fejn kien ;ej dak il-kant [elu, tela’ fuq dik lg[olja u hemm ra Sinjura liebsa b’ilbies jiddi b[ax-xemx.

Madwarha fl-art kien hemm qishom ;awhar prezzju]i.

Is-Sinjura bdiet tkellmu billingwa tieg[u u bdiet issejja[lu bil-[lewwa “Juanito”. Hi ppre]entat ru[ha b[ala lVer;ni Marija Qaddisa, Omm il-Veru Alla. Riedet li f’dak ilpost tinbena knisja. }iedet tg[idlu: “Jiena omm [anina, g[alik u g[all-abitanti kollha tal-art, g[al kull min i[obbni, jitlobni u jafda fija.”

Imbag[ad talbet lil Juan biex iwassal dak il-messa;; lillIsqof ta’ Mexico City.

L-Isqof kien Juan de Zimmerraga, Fran;iskan, li kellu l-fama li kien ;entili malIndjani. Is-sefturi, i]da, ma ridux i[alluh jid[ol. B’hekk kellu jistenna [afna sig[at.

L-Isqof qag[ad jisimg[u bil[lewwa, i]da qallu li kellu ja[sibha jibnix knisja hemmhekk. Juan Diego baqa’ delu] u re;a’ lura lejn Tepeyac, fejn sab lill-Madonna qed tistennieh.

Diego qalilha li hu ma kien jiswa xejn u kien ikun a[jar kieku tibg[at xi persuna aktar importanti. Imma Maria Ver;ni qaltlu li hi kellha [afna lil min tibg[at, imma g[al din il-missjoni riedet tibg[at lilu.

G[alhekk ordnatlu li jirritorna g[and l-Isqof biex jirrepetilu ttalba tag[ha u tg[idlu li: “Jiena l-istess, id-dejjem Ver;ni Marija Qaddisa Omm Alla, qieg[da nibg[atek!”.

L-g[ada, kien il-{add, wara l-Quddiesa mar g[and l-Isqof, u g[arkupptejh u bid-dmug[ f’g[ajnejh irrepeta l-messa;;.

L-Isqof interrogah bir-reqqa fuq l-apparizzjoni. Fl-a[[ar lIsqof talbu jg[id lis-Sinjura tag[tih sinjal biex jikkonvin/i ru[u li dik kienet is-Sinjura tas-Sema.

Diego g[adda l-messa;; talIsqof lill-Madonna. Din qaltlu

Ix-xbieha tal-Madonna ta’ Guadalupe

biex jer;a’ jmur hemm l-g[ada biex tag[tih sinjal. Juan Diego mar lura d-dar, fejn sab lil zijuh, Juan Bernardino, marid serjament. Meta t-tabib ma setax isib fejqan, talab lil Juan Diego jmur isejja[ sa/erdot.

Hu u sejjer g[as-sa/erdot, Diego kellu jg[addi minn Tepeyac u billi kien sejjer g[as-sa/erdot, be]a’ li twaqqfu l-Madonna. G[alhek g[adda minn triq o[ra, imma lMadonna xorta marret tilqg[u.

Qaltlu li ma kellux jinkwieta g[ax zijuh kien se jfiq f’dak il[in. Imbag[ad qaltlu biex jitla’ fuq l-g[olja Tepeyac u ji;bor il-fjuri li kien hemm u je[odhom lill-Isqof.

Fuq l-g[olja, Diego sab u ;abar [afna ward, li ma kienx ]mienhom. :abarhom fit-tilma tieg[u, li kien mantell ma[dum bil-[ajt tal-kaktus. :abarhom u [adhom g[and il-Madonna, li qabdithom wa[da wa[da u qeg[dithom f’dak il-mantell.

Wara bag[titu g[and l-Isqof.

Kif wasal, il-qaddejja, imxebbg[in minnu, ma ridux jilqg[uh. I]da din id-darba hu ma riedx jitlaq. Il-qaddejja raw li kellu xi [a;a fit-tilma i]da Diego ma riedx jurihom dak li kien hemm. Meta insistew, feta[ il-mantell biex huma jaraw il-ward li kien fih.

Din l-a[bar ;riet mal-palazz kollu u l-Isqof induna li kellu s-sinjal tal-Madonna.

G[alhekk ordna li Diego jit[alla jid[ol fis-sala tieg[u.

Meta Diego feta[ il-mantell quddiem l-Isqof, il-fjuri waqg[u fl-art. L-Isqof baqa’ mistag[;eb. I]da l-aktar li baqa’ mistag[;eb kien g[ax fuq il-mantell kien hemm raffigurata l-imma;ni talMadonna, b[ala l-mara deskritta fl-Apokalissi – liebsa x-xemx u bil-qamar fejn saqajha.

Fl-istess [in, f’din l-imma;ni mirakolu]a, Marija kellha lkarna;;jon skur, b[al ta’

prin/ipessa Azteca. L-Isqof u l-o[rajn kollha ni]lu g[arkupptejhom jibku u jitolbu lill-Madonna ta[frilhom talli kienu ddubitaw minnha. Wara, l-Isqof talab lil Diego biex jurihom il-post fejn ilMadonna riedet li tkun mibnija l-knisja.

Diego rritorna d-dar fejn sab li zijuh kien imfejjaq. Juan Bernardino qallu li l-Madonna kienet dehritlu u talbitu li ti;i msej[a Santa Maria de Guadalupe. Il-knisja ;iet mibnija u fiha tqieg[det ittilma li kellha dik l-imma;ni tal-Madonna u li g[alkemm dawk kienu jispi//aw wara ftit ]mien g[ax kienu mag[mula mill-fibra tal-kaktus, dik ta’ Diego g[adha hemm sal-lum, fuq l-artal u venerata minn miljuni ta’ pellegrini.

Fi ftit snin, xi 9 miljun Indjan, attratti mill-Madonna bil-karna;;jon b[al tag[hom, li kienet ukoll tkellmet b’ilsienhom, ikkonvertew g[ar-reli;jon kattolika.

Id-devozzjoni lejn ilMadonna kompliet tikber u tinxtered f’kull parti talAmerika. Il-missjunarji bdew iqieg[du l-imma;ni talMadonna ta’ Guadalupe filknejjes tag[hom.

Fl-1737, il-Madonna ta’ Guadalupe kienet nominata patruna tal-Messiku. Wara, anki xi kolonji Spanjoli tqieg[du ta[t il-protezzjoni tag[ha. Infatti, fl-1910, Papa San Piju X ddikjaraha b[ala patruna tal-Amerika Latina.

Papa Piju XII taha t-titlu ta’ Imperatri/i tal-pajji]i Amerikani.

Juan Diego beda jg[ix wa[du f’kamra annessa malknisja fejn hi esposta limma;ni mirakolu]a. Baqa’ hemm sal-mewt, li ;rat nhar it30 ta’ Mejju 1548.

Papa :wanni Pawlu II bbeatifikah meta ]ar il-ba]ilika tal-Madonna ta’ Guadalupe.

Meta re;a’ ]ar Guadalupe, hu afda l-pajji]i Amerikani lillMadonna u ddikjara b[ala festa reli;ju]a l-kommemorazzjoni tal-Madonna ta’ Guadalupe.

Il-moviment g[ad-dritt tal[ajja adotta lis-Sinjura ta’ Guadalupe b[ala patruna tieg[u. B[alma l-Madonna ta’ Guadaloupe misset il-qalb ta’ miljuni ta’ Indjani u beg[dithom mill-pagani]mu li kien jirrikjedi sagrifi//ju uman, hekk ukoll [afna persuni li huma kontra l-abort jitolbu lill-Madonna tikkonverti lis-so/jetà li qed tittollera l-qtil ta’ tfal li g[adhom lanqas twieldu.

{SIEB

Jekk xi [add ma jixtieqx li jkollu lil Marija Immakulata b[ala ommu, ma jkollu qatt lil Kristu b[ala [uh.

– San Massimiljanu Kolbe

Festa tal-Pentekoste

Il-mi;ja tad-difensur Atti tal-Appostli 2> 1-11< Salm 103< Korintin 12>36-7, 12-13< :wanni 20> 19-23 Il-{sieb

Sfidu/jati! Kemm-il darba a[na l-Insara n[ossuna sfidu/jati minn dawk ta’ madwarna. I]olati! Kemm-il darba n[ossuna wa[edna anki fl-istess komunità ekkle]jali u parrokkjali tag[na.

Huma mumenti ta’ dlam, mog[dijiet ta’ dlamijiet li jkollna ng[addu minnhom u l-fidi tag[na tbati mag[na. Xi kultant in[ossuna nag[]qu fl-ilma. Il-Mulej da[al fl-istorja tag[na u g[araf l-umanità fra;li tag[na. G[alhekk bag[tilna DIFENSUR. Bag[tilna l-Ispirtu s-Santu biex isa[[a[ fina l-g[emil tag[na.

Fil-fatt mill-Van;elu tal-lum naraw li l-ewwel [a;a li jwettaq ilMulej :esù kif jidher lill-Appostli hu li jag[tihom il-pa/i filwaqt li jurihom idejh. Il-pa/i, ried jg[idilhom :esù, ma ti;ix mix-xejn; trid tbati g[aliha kif g[amel Hu fuq is-Salib. Hu wara tahom is-si;ill tal-Ispirtu s-Santu biex inaddfu d-dnubiet talpopli.

Il-festa tal-lum tista’ titqies b[ala l-mag[mudija tal-Knisja – il-mument fejn il-Bxara t-Tajba bis-si;ill tal-Ispirtu s-Santu bdiet titwassal lill-;nus kollha. L-Appostli mtlew b’kura;; kbir.

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-Atti tal-Appostli, g[andna ]ew; siltiet. Fl-ewwel wa[da l-in]ul tal-Ispirtu sSantu fuq l-Appostli u t-tieni wa[da hi kif diversi ;nus bdew jisimg[u l-A[bar it-Tajba ming[and l-Appostli u jikkonvertu.

Is-Salm Responsorjali hu me[ud minn Salm 103 fejn g[andna l-[sieb li bil-mi;ja tal-Ispirtu s-Santu Alla beda j;edded kollox.

Fit-Tieni Qari mill-Ewwel Ittra ta’ San Pawl Appostlu lillKorintin g[andna lil San Pawl jitkellem fuq l-g[aqda li fiha jsawwarna l-Ispirtu ta’ Alla. A[na mag[qudin flimkien b[al membri f’;isem wie[ed. Fil-Van;elu ta’ San :wann :esù jonfo[ fuq l-Appostli biex jurihom li qed jag[tihom Ru[ lIspirtu tieg[u fil-qawmien tieg[u.

Il-{ajja 1. Il-mi;ja tal-Ispirtu s-Santu fuq l-Appostli u fuqna lkoll hi konferma li l-weg[diet tieg[u l-Mulej i]ommhom.

2. Ilkoll kemm a[na g[andna dan id-DIFENSUR li j[arisna u jilluminana kontinwament. I]da kemm nitolbuh lill-Ispirtu s-Santu?

3. L-Ispirtu s-Santu jag[milna lkoll ;isem wie[ed. Kemm qeg[din nag[rfu din il-qawwa li tinsab fina?

4. Il-festa tal-Pentekoste trid tift[ilna g[ajnejna dwar ilqawwa li a[na l-insara g[andna tal-possibbiltà kbira ta’ ma[fra li jag[tina l-Mulej biex inaddafna kull [in.

Id-Djalogu

Ejja Spirtu s-Santu, imla l-qlub tal-fidili tieg[ek, u kebbeb fihom in-nar ta’ m[abbtek.

Fr Charles Fenech, OP

C O L L A G E {SIBIJIET

33

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

INSA{{U L-FAMILJA :abra fil-qosor tal-Ittra Pastorali tal-Isqof ta’ G[awdex Mario Grech, ma[ru;a nhar il-:img[a 18 ta’ Mejju, 2012 Fostna hawn [afna li jemmnu li l-familja hi l-aqwa te]or li g[andhom il-Knisja u l-pajji].

Il-familja hi ri]orsa umana, so/jali, ekonomika u spiritwali. Ma nsibx kliem biex nuri l-apprezzament tieg[i g[as-sens ta’ dedikazzjoni u l-ispirtu ta’ sagrifi//ju li hemm fil-parti lkbira tal-familji tag[na.

Bil-g[an li l-Knisja takkumpanja u twie]en lil dawk il-familji li jog[tru matul il-mixja tag[hom, f’dawn il-jiem inawgurajna lKonsultorju tal-Familja.

Permezz ta’ dan i/-/entru, li jinsab fil-kumpless tasSantwarju Ta’ Pinu, g[al darb’o[ra l-Knisja qed tag[ti sehemha g[at-tis[i[ talfamilji tag[na.

Dan i/-/entru tal-familja hu providenzjali, meta wie[ed iqis li f’dawn l-a[[ar snin f’Malta jidher li twieled moviment li qed jitfa’ dubji dwar it-tifsira tal-familja.

L-identità tal-familja Il-verità dwar l-identità tal-

familja kull ma jmur qieg[da dejjem ti//ajpar. {add ma jitkellem direttament kontra lfamilja, imma jing[ad jew jitwettaq [afna li b[ala effett fil-prattika jhedded lillfamilja.

Id-d[ul tad-divorzju fil-li;i ta]-]wie; ta’ pajji]na hu biss sinjal wie[ed ta’ dan ilmoviment.

Quddiem din it-theddida, mhux il-familji kollha j;ibu ru[hom l-istess. Hemm dawk li jibqg[u passivi g[ax mhumiex konxji ta’ dak li qed ji;ri, jew ja[sbu li dak li qed ji;ri qatt mhu se jolqot lilhom. Hemm o[rajn li joftmu l-kompassjoni millverità, u ta[t il-pretest tal[niena j/edu /erti valuri fundamentali.

Imbag[ad jista’ jkun hemm o[rajn li qatg[u qalbhom.

Kull wa[da minn dawn lattitudnijiet turi li jew ilfamilja ma g[andhiex g[arfien bi]]ejjed dwar ilmissjoni tag[ha fis-so/jetà, jew li l-familja qed titlef ittama fiha nnifisha.

Illum, minflok “so/jetà ta’ familji” qed nimbuttaw ’il quddiem “so/jetà ta’ individwi”, u aktar [siebna biex nipprote;u d-drittijiet tal-individwu milli d-drittijiet tal-familja.

F’dan il-kuntest so/jali, ilfamilja g[andha b]onn li tkun indirizzata b[ala istituzzjoni!

Il-familji g[andhom ikunu lewwel li j[abirku biex illi;ijiet u l-istituzzjonijiet talpajji] mhux biss ma jmorrux kontra, imma g[andhom jiddefendu d-drittijiet u ddmirijiet tal-familja.

“Il-familja hi s-santwarju fejn titnissel u titrawwem il-[ajja umana”

Minn dan jidher /ar limportanza ta’ g[aqdiet ta’ familji b[al unions tal-familji li jkollhom il-possibbiltà li jkunu protagonisti fil-politika g[all-familja.

Fil-pre]ent hemm diversi temi li huma ta’ rilevanza.

L-ewwel nett importanti li jkun i//arat x’qeg[din nifhmu b’familja. Il-familja hi dik is-so/jetà naturali ta’ persuni, mibnija fuq relazzjoni bejn mara u ra;el, ba]ata fuq i]-]wie; b[ala rabta dejjiema mmirata g[allg[aqda u l-im[abba ta’ xulxin u g[at-tnissil, it-trobbija u ledukazzjoni tal-ulied.

G[alkemm din id-definizzjoni ta’ familja tidher li hi ‘Kattolika’, fil-verità hi msejsa fuq ir-ra;uni. Dan ifisser li lfamilja qatt ma g[andha tkun ridotta g[al sempli/i g[arfien ta’ persuni li jg[ixu ta[t listess saqaf (household) jew ta’ relazzjonijiet o[ra.

Rikonoxximent Il-familja tistenna mill-Istat ir-rikonoxximent ewlieni tag[ha. Ebda relazzjoni o[ra

ma g[andha tkun ekwiparata mal-familja.

Hu fatt li fl-istess istituzzjonijiet politi/i kif ukoll f’dawk ekonomi/i u fiddinja tal-midja hemm min irid jag[ti t-tikketta ta’ familja lil kull esperjenza fejn persuni jidde/iedu li jg[ixu flimkien g[ax jin[abbu.

Filwaqt li dawk il-persuni li jg[ixu flimkien, imma mhumiex familja, g[andhom kull dritt li l-Istat jirrispetta ddrittijiet individwali li dawn g[andhom b[al kull individwu ie[or, hu wkoll dmir tal-Istat li jirrikonoxxi lfamilja b[ala tali u ji]viluppa politika favur il-familja.

Il-familja hi s-santwarju fejn titnissel u titrawwem il[ajja umana. Ir-rispett lejn iddinjità tal-[ajja umana jitlob mhux biss li l-abort u lewtanasja ma jkunux permessi, imma wkoll li lmetodi ta’ tnissil ma jkunux ta’ theddida g[all-[ajja umana.

Meta nqisu li r-rata tattwelid hi baxxa, tajjeb nistaqsu jekk l-ambjent so/jali tag[na huwiex qed jg[in lill-familja tkun ;eneru]a mal-[ajja. Il-pi]ijiet finanzjarji, il-prekarjetà taxxog[ol, l-akkwist tad-dar, e//., jistg[u jkunu fost irra;unijiet g[aliex illum ilkoppji ]g[a]ag[ qed idumu ma jid[lu g[a]-]wie; jew biex jibdew jiffurmaw ilfamilja.

Wie[ed sewwa jikkunsidra jekk huwiex il-ka] li jkun hemm attenzjoni akbar millIstat biex i[ajjar u jg[in lillfamilji jkollhom aktar tfal, u dan b’dinjità li tixirqilhom.

Hu f’waqtu li ssir aktar riflessjoni biex il-mi]uri tajba e]istenti jitjiebu [alli s-so/jetà tkompli tg[in il-koppji ]]g[ar mhux b’karità, imma billi jkomplu jin[olqu dawk il-kundizzjonijiet tax-xog[ol li jkunu family-friendly u hekk il-familja li qed trabbi jkollha retribuzzjoni li tg[inha ma taqtax qalbha milli tibni familja.

Il-familji jibqg[u dejjem ledukaturi ori;inali tal-ulied u l-iskola g[andha tirrispetta u tkompli fuq dak li l-;enituri jridu jag[tu lil uliedhom. Listess jing[ad g[all-Istat meta jkun qed ifassal il-kurrikulu minimu nazzjonali.

Tkun verament [asra jekk frott ta’ tellieqa bla ra]an g[al aktar effi/jenza fl-intrapri]i

pubbli/i u privati tag[na, ilfattur ‘familja’ ma jing[atax importanza bi]]ejjed fit-tfassil tal-li;ijiet tas-suq.

Hemm b]onn bilan/ delikat bejn it-tis[i[ mixtieq talfamilji tag[na u l-ambizzjoni li jittejjeb il-livell tal-[ajja ta/-/ittadini tag[na.

Stima akbar lejn il-familja Je[tie; nirnexxu f’din ixxewqa tag[na, g[ax altrimenti nkunu pass eqreb lejn sitwazzjoni fejn il-bniedem u lfamilja jkunu g[ax-xog[ol minflok ma x-xog[ol ikun g[all-qadi tal-bniedem u talfamilja!

Hu opportun li l-midja lokali tikber aktar fl-istima

tag[ha lejn il-familja, u li dawn il-mezzi jkunu strumentali biex isiru kampanji li jg[arrfu kemm l-esperjenzi po]ittivi tal-[ajja tal-familja kif ukoll il-valuri li fuqhom g[andha tinbena l-familja, b[alma huma l-fedeltà dejjiema, issagrifi//ju, l-g[otja s[i[a, issabar, il-ma[fra kontinwa u lkarità.

Dawn huma biss ftit mittemi li jitolbu anali]i u azzjoni kontinwa g[ax jolqtu l-familji Maltin u G[awdxin fil-la[am il-[aj, u jekk nittraskurawhom jistg[u jfaqqru l-familja u n-nazzjon.

G[alhekk, g[al dawk kollha li jemmnu fil-familja, it-twaqqif ta’ din ix-xorta ta’ union tal-familji joffri opportunità g[all-;id komuni biex l-istituzzjoni tal-familja tibqa’ rispettata b[ala kisba g[ad-dinjità tal-bniedem u g[all-formazzjoni tal;enerazzjonijiet futuri.

Peress li bejn it-30 ta’ Mejju u t-3 ta’ :unju l-Knisja Kattolika se ti//elebra f’Milan is-Seba’ Laqg[a Dinjija tal-Familji bissuggett: Familja, Xog[ol u Mistrie[.

Nappella lill-Knisja lokali biex issegwi din il-;rajja spe/jali u biex noffru talb u penitenza g[as-su//ess ta’ din il-Laqg[a.

Fuq l-e]empju tal-Mulej :esù, li qabel ma tela’ sSema ordna lill-Appostli jmorru fid-dinja kollha jxandru l-Evan;elju lill[olqien kollu, in[e;;e; lillfamilji nsara biex i[abbru lEvan;elju tal-Familja lillfamilji u lis-so/jetà tag[na.

34

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

C O L L A G E KURÛITAJIET

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

Id-dinosawru pliosaurus bl-artrite wkoll ATMs, fil-g[oli u fil-baxx

Dawn ma jridux jaqdu lill-klijenti! }ew; banek f’belt fir-Rumanija [awdu bis-s[i[ lir-residenti meta g[amlu ATMs li milli jidher jistg[u ju]awhom biss dawk li huma twal [afna inkella dawk li huma qosra.

Wa[da minn dawn l-ATMS f’Timisoara hi maqtug[a sitt piedi mill-art u min irid ju]aha jkollu jie[u si;;u mieg[u biex jil[aq mag[ha jekk ikun irid il-flus.

U bil-kontra tag[ha, fuq in-na[a l-o[ra tattriq, hemm magna tal-flus li tant hi fil-baxx li min irid ju]aha jkollu joqg[od g[arkupptejh.

Dawn i]-]ew; estremitajiet ;abu bosta tgergir fost ir-residenti u r-Rumeni, li pajji]hom hu mag[ruf b[ala l-aktar pajji] li fih

isir serq mill-ATMs fl-Ewropa. Hemm tgergir li l-banek mhux vera qed jie[du l-interess talklijenti tag[hom bis-serjetà.

Bank minnhom qal li l-ATM tieg[u ma tistax tintla[aq g[ax meta g[amluha nsew jitolbu permess biex isiru t-tar;iet quddiemha. Dak li g[andu l-ATM fil-baxx qal li huma ma setg[ux jag[mluha fil-g[oli biex tintla[aq tajjeb g[ax il-bini tag[hom ma jistax isir tibdil fil-fa/cata tieg[u u g[alhekk kellhom ju]aw tieqa li tag[ti g[all-pjan ta’ ta[t it-triq.

Imma klijent minnhom qal li dawn kollha sku]i g[ax l-ebda bank minnhom ma j;ibilhom rispett.

Id-dinosawri kienu jbatu bl-artrite Studju li sar dan l-a[[ar wera li d-dinosawri kienu jbatu bl-artrite b[alma jbatu biha wkoll il-bnedmin.

Xjenzati li kienu je]aminaw dinosawru tat-tip pliosaurus, annimal ta’ tmien piedi, sabu marki talartrite fix-xedaq.

Dan ix-xedaq is-soltu ddinosawru kien ju]ah biex iqatta’ u jiekol l-annimali lo[ra li kien jiekol bi snien

twal ta’ 20 /entimetru.

Imma min[abba l-marda x’aktarx li d-dinosawru ma setax ikompli jiekol u miet bil-;u[ inkella nqatel minn dinosawru akbar minnu.

Judyth Sassoon, millUniversità ta’ Bristol, qalet li minn dejjem affaxxinaha dan id-dinosawru li fuqu sabet il-marki tal-artrite u kienet din il-;ibda lejh li wasslitha g[as-sejba tag[ha.

Il-latrina qalb is-si;ar u l-fjuri

Latrina qalb il-fjuri Il-latrina g[all-pubbliku li tie[u [sieba Chen Caixia fil-belt ta’ Ningbo fi/-?ina g[andha xi [a;a li latrini o[ra m’g[andhomx. Dawn huma l-kwantitajiet kbar ta’ si;ar u pjanti tal-fjuri li jdawruha.

Il-mara ta’ 44 sena ilha aktar minn 10 snin tikkultiva l-art madwar il-latrina u l-post kiseb fama sabi[a mal-poplu ?ini] u bosta qed imorru apposta biex jaraw il-post u jaqdu lb]onnijiet naturali fil-post la jkunu hemm.

Chen qalet li tixtieq li min imur fil-latrina tag[ha jkun fer[an u hi tie[u gost tinnota li meta n-nies ikunu g[addejjin fost il-fjuri jkunu qed jirrilassaw.

“U, ng[iduha kif inhi,” kompliet tg[id il-mara, “jien waqt xog[li niekol fil-post u nippreferi li meta nkun qed niekol likel tieg[i inxomm ir-ri[a tal-fjuri u mhux xi [a;a o[ra.”

Enzo, il-‘kelb tal-g[assa’ l-;did

Il-‘kelb tal-g[assa’> it-tigra Enzo Negozjant mill-Afrika ta’ Isfel sab li l-a[jar mod kif i[ares lil daru milli tkun misruqa hu billi b[ala ‘kelb’ tal-g[assa jkollu tigra li semmieha Enzo.

Enzo, li ji]en 330 libbra, jg[ix mas-sidien tieg[u Michael Jamison u l-[abiba tieg[u Jackie fid-dar tag[hom fi Brakpan. Huma minn dejjem xtaqu li jrabbu tigra u wara li nsterqu darbtejn idde/idew li jrabbu wa[da.

Jamison qal li j[ossu aktar protett meta jaf li g[andu lil Enzo jdur ma’ saqajh. “Dejjem xtaqt tigra u fl-a[[ar qtajt xewqti,” qal.

Enzo, li g[ad g[andu sena biss, jorqod fuq issodda ma’ sidu, g[andu kaxxa biex jinqeda fiha u j[obb jiekol fuq il-bank tal-k/ina.

S’issa g[adu jie[u l-[alib mill-flixkun u kuljum jiekol erba’ kilos ta’ la[am. I[obb ukoll ir-ross bit-ti;ie; u j[ossu komdu jg[ix mal-tlett iklieb li hemm fid-dar.

Ftit tal-jiem wara li Enzo ttie[ed id-dar xi ;irien irrappurtaw li t-tigra ma kienx postu hemm. I]da meta marru tas-sanità sabu li kollox kien f’postu u [allew lil Enzo hemmhekk.

C O L L A G E PASSATEMP

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

35

Tisliba tax-xahar bi tliet premjijiet L-ewwel premju: Hamper bi prodotti ta’ Foster Clark; it-tieni premju: Kaxxa nbid ‘Vignè d’Or’; it-tielet premju: Voucher ta’ €15 ming[and E. Calleja & Sons Ltd. Indirizzaw is-soluzzjoni tat-tisliba sa tliet ;img[at o[ra f’dan l-indirizz: Tisliba tax-Xahar, il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA 1450.

Mimdudin> 6. Fjuri sbie[ ifu[u li g[andhom l-imsiemer tag[hom? (7) 9. Tqanqiliet ta’ tixwix biex isiru affarijiet kontra [addie[or (9) 13. Sing ma[]u] fit-tul i]da bla [xuna (5) 14. Fdal im[olli wara g[a]la g[ax mhux me[tie; i]jed (5) 15. Issir b’daqqa ta’ martell (7) 16. Tixrob bis-sa[[a ta’ ]ew; saqajn Ingli]i wara xulxin? (7) 17. B[alma kien Oreste Kirkop (5) 18. Fiha jinqabad il-;urdien (5) 20. Tost, sfa//at u li g[andu wisq kunfidenza (5) 22. G[amilt hekk…, g[ax rajt b’g[ajnejja, b[al San Tumas (6) 23. Inteba[ (6) 25. Min jg[idlek qisek wie[ed ma

27.

30.

31.

32.

35.

36.

37.

39.

41.

42.

43.

44.

jkunx qed jag[millek kumpliment sabi[, g[ax sinjal li int artab u bla [ila ta’ xejn!

(7) Ir-rata tal-og[la prezzijiet g[al servizz pubbliku (7) Il-plural ta’ xafra (6) Log[ba tas-sarar :appuni], li fiha jista’ jing[ata bix-xifer talid miftu[a u bis-saqajn ukoll (6) Biha fuqek issa[[nek fil-kes[a tax-xitwa (5) Fer[ ta’ ;enn fl-a[[ar parti ta’ 43 Mimduda (5) Dehbijiet u …, spiss imorru ma’ xulxin (5) Il-karattru tal-bniedem (7) Tim irid (anagramma) jifforma ismu (7) Annimal b]onju] fil-ka//a talliebru (fenek selva;;) (5) Tista’ tg[addi minn ta[thom fil-Furjana (5) Re/ipjent mag[mul mill-qasab, [afif u tond bil-widnejn (9) Minn /inetta tista’ tifforma lisem ta’ din il-mara (7)

Weqfin> 1. NAR NOÈ (Anagramma) — {u Mosè (6) 2. Miksi kisja kallu, [mie; u tartru (8) 3. Ri]ultati li jitqiesu b[ala [tija (11) 4. Kull wa[da mill-[ames taqsimiet kbar tal-art li fiha ddinja (9) 5. Kunjom (7) 6. X’inhuma l-ittri jekk mhumiex vokali? (10) 7. Azzjonijiet mo[bija filbattisteru? (4) 10. Karretta mikxufa bla roti li ti]]er]aq [elu [elu fuq is-sil; (6) 11. Warajh ji;i l-bnazzi (7) 12. Divertita [dejn il-ba[ar, forsi lg[ada tal-festa titulari tar-ra[al (6) 19. Platt ikel partikulari, mag[mul minn la[am im[awwar, xi drabi mimli biz-zalza tat-tadam u [wawar ie[or, imsajjar b’nar bati (7)

21. Prezzju] [afna dan, avolja taqta’ l-[;ie; bih! (7) 24. Il-‘Missierna’ u l-‘{ob]na’, ittalba li g[allimna :esù (BilLatin) (11) 26. Ri[ fuq u kiesa[ li j;ib mieg[u l-bard (10) 28. Dawn jie[du [sieb il-;onna (9) 29. Diwja, twe;iba tal-le[en blo[xon (7) 30. Ra[al /kejken pittoresk f’G[awdex (6) 32. Dari fuqu kienu j;orru l-feruti jew il-mejtin fl-isptarijiet (8) 33. T[ares lejh biex tara l-[in (6) 34. I//assa… qed jg[id li hu Napuljun! (7) 38. Il-qawl jg[id ukoll li din ma tridx forza! (6) 40. Niket u dulur, jew il-maqlub ta’ benna u [lewwa (4)

Soluzzjoni tat-tisliba tax-xahar ta’ April Mimdudin> 8. Miranda; 9. Solitarju; 13. Praga; 14. Iskot; 15. Telaqna; 16. Razzett; 17. Attiv; 18. Bravi; 20. Tebut; 22. Umiltà; 23. }raben; 25. Inga;;a; 27. Iffanga; 30. Brimba; 31. {arifa; 32. Bruda; 35. Ibsen; 36. Irrid; 37. T[amme;; 39. Fekruna; 41. Sodod; 42. E[]en; 43. Ibbalzmat; 44. Na;;ara.

Weqfin> 1. Pitazz; 2. Pagament; 3. Iddistru;;a; 4. Sostituti; 5. Tistiva; 6. {alla barra; 7. Djuq; 10. Sparat; 11. Akkanit; 12. Malinn; 19. Ambigwu; 21. Bin-nifs; 24. Iffastidjat; 26. Abbandunat; 28. Sagristan; 29. Mimduda; 30. Briffa; 32. Bla [e;;a; 33. An;ina; 34. Pitazzi; 38. Mazzra; 40. Kubu.

Ir-rebbie˙a tat-Tisliba ta’ April 1. Hamper bil-prodotti

Foster Clark: Edgar Spiteri – 31, El Dorado, Triq il-Warda tax-Xemx, il-Fgura.

2. Kaxxa nbid Vigne d’Or: Connie Farrugia – 62, Triton Flats no. 6 Triq Mile End, il-{amrun.

3. Voucher ta’ 15 ming[and E.Calleja and Sons: Joseph Schembri – 101, Triq il-Kbira, {a]-}ebbu;.

E. CALLEJA & SONS LTD. 31, BISHOP LABINI STREET, B’KARA BKR 05, MALTA TEL. 21447448#9 FAX> 21496507 E-MAIL> ecsadmin@ecs.com.mt

38

AVVI}I POLITI?I {AL SAFI. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li kull min g[andu b]onn jag[mel kuntatt jew g[al informazzjoni, jista’ j/empel 79051529.

{AL BALZAN. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a littesserati kollha tal-lokalità li ttesseri jistg[u jin;abru millUffi//ju PN tal-lokalità, filpjazza ta’ {al Balzan. Il-[inijiet tal-ftu[ huma mill-5.30 p.m. ’l quddiem u g[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99848644 jew 21496322.

L-ISLA. Is-Segretarju tal-

Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a lil min jixtieq ji;bor ittessera li hu mitlub imur flUffi//ju PN tal-lokalità kuljum bejn il-5 p.m. u s-7.30 p.m. u l{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m.

{AL QORMI. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti mill-e]er/izzju ta’ ti;did u tesserament ;did, kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. qed ikun hemm membri tal-Kumitat fl-istess Uffi//ju, fi Triq il-Kbira (quddiem il-knisja ta’ San :or;).

SAN :ILJAN. Membri tal-

Kumitat Sezzjonali PN qed ikunu fl-Uffi//ju PN tallokalità kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. u l-Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ ti;did u tesseramenti ;odda.

I}-}URRIEQ. Membri talKumitat Sezzjonali PN se jkunu fl-Uffi//ju PN tallokalità kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ tesseri ;odda.

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

AVVI}I SO?JALI NOEL GALEA. Il-{bieb ta’

Noel Galea se jorganizzaw Coffee Morning g[all-kostitwenti tal-{ames Distrett, it-Tlieta 29 ta’ Mejju fil-lukanda Alexandra, Paceville. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu lill-helpers fil-lokalitajiet tag[kom jew 21641281, 27602437 jew 99458101.

TAS-SLIEMA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN se jorganizza Breakfast, it-Tlieta, 29 ta’ Mejju fis-San Antonio Hotel & Spa, Bu;ibba. Prezz €10 u g[all-biljetti /emplu 99824277 jew 79866595 jew ming[and ilhelpers.

PAULA MIFSUD BONNICI.

Il-{bieb ta’ Paula Mifsud Bonnici se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 31 ta’ Mejju fil-Buskett Road House. Prezz €5 bit-trasport provdut u g[allbiljetti /emplu 21239210, 79538559 jew 99242945.

{AL LIJA. Il-Kumitat Sezzjonali

PN se jorganizza Ri/eviment flokka]joni tal-anniversarju millftu[ tal-Uffi//ju Sir Ugo Mifsud, il-:img[a, 1 ta’ :unju fit-8 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-lokalità.

Mistieden spe/jali l-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi.

AVVI}I O{RA IL-QRENDI. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jav]a li l-Uffi//ju PN jinsab miftu[ ta[t management ;did wara t-tisbi[ u limmodernizzar li sar fl-a[[ar ;img[at. L-Uffi//ju PN qed ikun miftu[ kuljum bejn is-7 a.m. u tard filg[axija b’fa/ilitajiet b[al big screen u organizzar ta’ ikliet.

G[al aktar informazzjoni /emplu 99479383.

IL-G}IRA. Il-bar tal-Uffi//ju PN qed ikun miftu[ kuljum bejn it-Tnejn u l-{add. Is-Sibt u l{add ikun miftu[ filg[odu wkoll mid-9 a.m.

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali

PN jixtieq jav]a li l-bar talUffi//ju PN tal-lokalità re;a’ nfeta[ ta[t management ;did. Ilbar qed ikun miftu[ is-Sibt u l{add mill-5 p.m. ’l quddiem, u jintwerew log[ob tal-Premier Ingli] u s-Serie A Taljan.

IL-MOSTA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ jinsab miftu[ kuljum ta[t management ;did.

TAL-PIETÀ. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikunu servuti appetizers u jintwera l-football live. Qed ikunu organizzati ikliet, fosthom fenkati, la[am ta]-]iemel u majjal mimli.

G[all-bookings tistg[u //emplu 99298312 jew 21244956. Il-bar qed ikun miftu[ kuljum mill-5 p.m. ’l quddiem u l-{add anke filg[odu.

TAS-SLIEMA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[all-kiri tal-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità. Kull min hu interessat jista’ jikkuntattja lillPresident tal-Kumitat Sezzjonali PN Sliema fuq 99824277. IlKumitat jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;;u]a.

TONIO BORG. Il-Vi/i Prim Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio Borg jilqa’ lill-pubbliku fl-uffi//ju tieg[u f’Birkirkara bejn it-8 a.m. u l-10 a.m. G[al appuntament tistg[u //emplu 22042235 jew 21232873.

DAVID AGIUS. Min jixtieq

L-APAN se torganizza [ar;a g[al G[awdex nhar it-Tlieta 19 ta’ :unju.

Prezz: €16 inklu] l-ikla ta’ nofsinhar fil-Lantern Restaurant, Marsalforn, u t-trasport f’Malta u G[awdex.

Tisewx il-KartaAnzjan Bookings ming[and il-helpers. ?emplu 21420513, 79040544, 21521684 jew 99463677.

jiltaqa’ ma’ David Agius jista’ jag[mel dan ming[ajr b]onn ta’ appuntament kull nhar ta’ Tnejn wara l-4 p.m., f’187 Triq Santa Katerina {’Attard jew /emplu 79423101 jew 21417507 g[al appuntament fil-;ranet l-o[ra.

David Agius hu Deputat g[as-7 Distrett ({a]-}ebbu;, {adDingli, ir-Rabat, l-Im;arr u lImtarfa) u g[all-11-il Distrett ({’Attard, {al Balzan, il-Mosta u l-Imdina).

ROBERT ARRIGO. Robert

Arrigo jav]a li qed jiltaqa’ ma’ kull min jixtieq jiltaqa’ mieg[u, kuljum bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-uffi//ju tieg[u, 60 Triq Depiro, TasSliema. ?emplu 23285000 jew 79492885.

JASON AZZOPARDI. Jason

Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista se jorganizza

{ar;a g[al G[awdex fit-12 ta’ :unju.

Tluq fis-7 a.m. mill-postijiet tas-soltu.

Prezz: €18 u jinkludi ikla fis-Seashells Restaurant.

Il-prezz ma jinkludix il-prezz tal-vapur.

G[all-biljetti kkuntattjaw lill-helpers jew /emplu 99473932 jew 79603401. Il-biljetti huma limitati.

Azzopardi qed jiltaqa’ mal-kostitwenti tieg[u, fl-uffi//ju 26, Triq Bormla, Paola. G[al appuntament /emplu 22985100 jew 22985104.

CHARLÒ BONNICI. Charlò

Bonnici jixtieq jav]a li jiltaqa’ ma’ min ikun jixtieq jiltaqa’ mieg[u, bla appuntament, fluffi//ju tieg[u f’20, Triq ilQarsajja, {’Attard, kull nhar ta’ {amis bejn it-3.30 p.m. u l5.30 p.m. Min jixtieq appuntament fl-uffi//ju tal-Mosta, jista’ j/empel 21430752 jew 79796667 jew jibg[at email lil info@charlobonnici.com.

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

39

SPORT

U*BET FA TROPHY

FOOTBALL

Donazzjoni Joe Brincat m’g[adux minn Hibernians coach ta’ Floriana Floriana FC [abbru li Joe u Qormi Brincat m g[adux il coach tat team wara xahrejn biss fil kariga ’

Il-protagonisti tal-finali tal-U*BET FA Trophy li se tintlag[ab illejla, ing[aqdu bejniethom u se jag[tu donazzjoni ta’ elf ewro lill-Puttinu Cares.

Din id-donazzjoni saret b’turija ta’ rispett u [biberija bejn i]-]ew; klabbijiet, li dde/idew li jag[tu 500 ewro kull wie[ed qabel ma tintlag[ab il-finali tal-lum fl-Istadium Nazzjonali, f’Ta’ Qali, fis-6.00pm.

L-MFA tirringrazzja lil Hibernians FC u lil Qormi FC ta’ dan il-;est sabi[ u t[e;;e; lill-poplu Malti biex dejjem ikun ;eneru] ma’ fondazzjonijiet b[all-Puttinu Cares.

Ara pa;ni 46 u 47

-

-

-

tal-Greens.

Adrian Mifsud se jibqa’ t-team manager, filwaqt li l-funzjoni ta’ coach g[alissa se tkun f’idejn ilplejer Ivan Woods. Floriana mistennija li jibdew it-ta[ri; g[all-ista;un li ;ej nhar l-Erbg[a bi preparazzjoni g[all-impenji tag[hom fil-kompetizzjonijiet Ewropej.

Floriana [abbru wkoll li ;eddew il-kuntratti ta’ Andrè Grabowski, Patrick Jensen u Eric Akoto g[al sta;un ie[or, filwaqt li ;eddew ukoll il-kuntratt ta’ Duncan Pisani, Ivan Woods u Pablo Doffo sal-a[[ar ta’ Lulju ta’ din is-sena.

FOOTBALL

Hertha Berlin jitilfu l-appell

Fir-ritratt jidhru Kirsty Caruana u Adreanna Zammit, li kisbu l-ewwel u t-tieni post fil-ginnastika waqt il-log[ob tal-COJI, li qed isir f’Cagliari, Sardinja. Fl-ewwel jum, Nicole Gatt kisbet it-tieni post fl-400m tal-atletika, filwaqt li fit-tieni jum kien hemm is-su//ess ta’ Francesco Aufieri, li reba[ il-midalja tal-fidda fil-kategorija +73kg.

L-appell imressaq minn Hertha Berlin fuq ir-ri]ultat tal-log[ba kontra Fortuna Dusseldorf, f’relegation play-off, ma kienx milqug[, u b’hekk it-tim talkapitali, Hertha Berlin, kien relegat g[at-Tieni kategorija tal-football fil-:ermanja. G[al Hertha din kienet it-tieni relegazzjoni fi spazju ta’ tliet snin.

Il-Bord tal-appell, ilbiera[ ikkonferma d-de/i]joni li [a lBord tal-Protesti, fejn ikkonferma li ma kienx hemm b]onn ta’ ripetizzjoni tallog[ba u li r-ri]ultat talkonfront bejn Fortuna u Hertha kien validu.

L-in/identi nqalg[u fillog[ba tar-ritorn f’Dusseldorf, fejn il-log[ba ntemmet fi draw ta’ 2-2, biex Fortuna Dusseldorf kienu promossi filBundesliga fuq aggregate ta’ 43.

Fil-:ermanja, l-a[[ar tnejn ikklasifikati fil-Bundesliga ikunu relegati awtomatikament, filwaqt li ttielet team mill-a[[ar jilg[ab play-off fuq ]ew; legs kontra t-tielet ikklassifkat fit-tieni divi]joni :ermani]a.

Il-log[ba tar-ritorn bejn Fortuna Dusseldorf u Hertha Berlin kienet interrotta g[al madwar 30 minuta wara li xi

partitarji ta’ Fortuna qab]u filground u anki nxte[tu [afna o;;etti fil-pitch.

Il-Bord tal-appell [a din idde/i]joni wara deliberazzjoni maratona ta’ 10 sig[at. Hertha insistew li l-players tag[hom ma kellhomx sigurtà u kienu be]g[ana g[all-kumplament tal-log[ba. L-in/identi bdew wara li Fortuna Dusseldorf marru fil-vanta;;, 2-1.

Il-President ta’ Hertha, Werner Gegenbauer, qal li hu jinsab verament iddi]appuntat b’dan il-verdett. Hu qal li g[adu kmieni wisq biex jg[id jekk Hertha Berlin humiex se jie[du passi o[ra.

40

SPORT

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

TENNIS – OPEN TA’ FRANZA

L-aqwa tlieta jfittxu reb[a spe/jali

Roger Federer waqt konferenza tal-a[barijiet f’Pari;i

Roger Federer qal li min jirba[ l-Open ta’ Franza li jibda llum, bejnu, Novak Djokovic u Rafael Nadal, mhux biss ikun reba[ titlu Grand Slam, i]da jkun ukoll kiseb xi [a;a spe/jali f’dak li Federer sejja[lu b[ala ]mien spe/jali.

L-I]vizzeru se jkun ifittex is-17-il titlu tieg[u Grand Slam f’Pari;i, filwaqt li Nadal se jkun qed ifittex rekord ta’ seba’ reb[iet f’dan ittournament, u n-numru wie[ed, Novak Djokovic, se jkun ifittex li jsir lewwel tennisa fi 43 sena li jirba[ l-erba’ Grand Slams wara xulxin, wara r-reb[iet f’Wimbledon, l-Istati Uniti u l-Awstralja.

Federer qal ukoll li dawn it-tliet players jinsabu g[addejjin minn forma mill-aqwa u ma jistax jara kif ir-reb[a finali ma tmurx g[and wie[ed minn dawn it-tlieta. B’hekk, Federer sejja[ dan ilperijodu b[ala wie[ed inkredibbli g[at-tennis mondjali.

Hu qal li kemm Nadal u kemm Djokovic jimmeritahom is-su//ess, u

ja[seb li anki hu jixraqlu ttitlu. L-isfida eterna bejn Rafael Nadal u Roger Federer issa saret sfida bejn tlieta bid-d[ul prepotenti ta’ Novak Djokovic, li spi//a anki fil-qu//ata tar-rankings.

Federer stqarr li jekk jirba[ Novak Djokovic ikun g[amel xi [a;a verament straordinarja.

Minkejja dan, Roger Federer qal li ja[seb li lveru favorit se jer;a’ jkun Rafael Nadal, li fuq dan ilwi// ta’ court jilg[ab verament tajjeb. Federer stqarr li lag[ab [afna drabi kontrieh u hu verament diffi/li li tilg[ab kontrieh, spe/jalment fuq [ames sets.

Anki Novak Djokovic qal li Rafael Nadal bilfors jibda favorit g[ax dejjem ikun fl-aqwa forma f’Rolland Garros.

Rafael Nadal min-na[a tieg[u, qakl li hu dejjem ikun ikkon/entrat [afna g[al dan it-tournament u mhux g[ax qed ifittex isseba’ su//ess biss. Qal li bilkemm irid jemmen li di;à reba[ it-tournament sitt darbiet.

SPORT

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

41

FORMULA 1

Schumacher l-iktar velo/i, i]da l-pole g[al Webber Michael Schumacher kien liktar velo/i lbiera[ fl-a[[ar provi g[all-kwalifikazzjoni fil-Grand Prix ta’ Monte Carlo, i]da naqas li jikseb ilpole min[abba li dabbar penalità ta’ [ames postijiet fil-grid, u b’hekk se jkun lAwstraljan Mark Webber li jibda mill-ewwel po]izzjoni.

Il-penalità li we[el Michael Schumacher, li llum g[andu 43 sena, kienet min[abba in/ident li Schumacher fuq Mercedes, kellu ma’ Bruna Senna fuq Williams, fil-Grand Prix ta’ Spanja. Ming[ajr dan lin/ident, il-:ermani] ta’ Mercedes kien jer;a’ jikseb ilpole wara nuqqas ta’ sitt snin.

L-a[[ar pole tieg[u kien g[all-Grand Prix ta’ Franza, fl-2006.

G[as-seba’ darbiet champion tad-dinja, dan irri]ultat xorta wa[da jista’ jitqies b[ala wie[ed fantastiku u jista’ jressaq lis-sewwieq :ermani] mill-;did lejn ilpodju wara li qatt ma re;a’ tela’ hemm minn meta irtira, fl-2006.

Ross Brawn, li kien ma’ Schumacher anki meta dan kien ma’ Benetton u Ferrari, qal li kien ferm emozzjonat meta Schumacher g[amel la[jar [in, u qal ukoll li TENNIS

Almagro j]omm it-titlu ta’ Nizza

L-Ispanjol Nicolas Almagro iddefenda b’su//ess it-titlu fl-Open ta’ Nizza meta fil-final g[eleb lill-Amerikan, Brian Baker, 6-3, 6-2 f’sieg[a u g[axar minuti log[ob.

Almagro jinsab fl-14-il po]izzjoni fir-rankings mondjali, u din is-sena [are; ukoll rebbie[ fl-Open talBra]il, f’Sao Paolo. G[allAmerikan Baker din kienet lewwel final tieg[u f’tournament ATP. Intant, it-Taljana Francesca Schiavone reb[et l-Open ta’ Strasbourg meta fil-final g[elbet lill-Fran/i]a Alize Cornet, f’]ew; sets kumbattuti. It-Taljana finalment [ar;et rebbie[a, 64, 6-4, f’[in ta’ sieg[a u 43 minuta.

G[al Francesca Schiavone dan hu ri]ultat importanti u jasal propju lejliet l-Open ta’ Pari;i, fejn f’dawn l-a[[ar sentejn hi kienet protagonista.

Hi reb[et l-Open ta’ Pari;i sentejn ilu u s-sena l-o[ra tilfet il-final kontra /-?ini]a Li Na. Bis-sa[[a tar-reb[a sentejn ilu, Francesca Schiavone saret l-ewwel u l-unika mara Taljana li reb[et tournament Grand Slam, i]da fl-a[[ar sena l-forma tag[ha ma kinitx wa[da brillanti.

qab]itlu anki demg[a. Ilkollega ta’ Schumacher fuq Mercedes, Nico Rosberg, se jibda wkoll mill-ewwel filliera mal-Awstraljan, Mark Webber.

Ironikament, l-a[[ar pole miksuba minn Schumacher f’Monte Carlo kienet ukoll im/a[[da minn de/i]joni dixxiplinari wara li Schumacher kien akku]at li waqqaf il-Ferrari tieg[u biex ma jirba[x Fernando Alonso fuq Renault.

Schumacher qal li moralment i[oss li hu kiseb ilpole u se jag[mel minn kollox biex illum jipprova jirba[ dan il-Grand Prix presti;ju]. Mark Webber ukoll irrikonoxxa li Michael Schumacher kien irrebbie[ morali lbiera[.

Webber i]da qal li hu xorta wa[da jinsab kuntent mill-[in miksub minnu.

Mark Webber, rebbie[ f’Monte Carlo sentejn ilu, g[ad irid jitla’ fuq il-podju din is-sena, fejn s’issa dejjem kien hemm rebbie[ differenti. IrRed Bull l-o[ra, misjuqa mi/champion Sebestien Vettel, se tibda mill-g[axar po]izzjoni.

Ir-rebbie[ tal-Grand Prix ta’ Spanja, il-Vene]welan Pastor Maldonado, diffi/li li jirrepeti s-su//ess ta’ Spanja peress li se jibda mid-19-il po]izzjoni

Michael Schumacher xorta ji//elebra wara l-[in miksub

wara li b[al Schumacher, ing[ata penalità ta’ g[axar po]izzjonijiet fuq il-grid.

Maldonado nstab [ati fil[abta li kellu ma’ Sergio Perez fuq Sauber.

Di]appunt ie[or g[al Jenson Button fuq Mclaren, li se jibda mit-13-il po]izzjoni.

42

SPORT

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

FOOTBALL

Guardiola jtemm ir-renju b’tazza o[ra

Il-coach Pep Guardiola jg[annaq lill-goalkeeper Pedro fi tmiem il-log[ba

Pep Guardiola temm ir-renju ta’ erba’ snin fit-tmexxija ta’ Barcelona b’reb[a o[ra, irreb[ tat-Tazza tar-Re, meta fil-final f’Madrid, Barcelona g[elbu lil Athletic Bilbao, 3-0. G[al Barcelona dan kien l-14-il titlu ta[t it-tmexxija ta’ Pep Guardiola.

Il-goals ta’ Barcelona waslu minn doppjetta ta’ Pedro u goal ie[or ta’ Messi, biex spi//a b’total ta’ 73 goal f’dan l-ista;un filkompetizzjonijiet kollha.

B’hekk, issa Pep Guardiola jg[addi t-tmexxija tat-team f’idejn l-assistent tieg[u, Tito Vilanova, hekk kif se jie[u sena ta’ mistrie[.

Fl-erba’ snin fit-tmexxija ta’ Barca, Guardiola reba[ tliet titli Spanjoli konsekuttivi, ]ew; Champions Leagues, u ]ew; Tazzi tar-Re. Il-manager lie[or li reba[ l-istess ammont ta’ trofej ma’ Barcelona kien Johan Cruyff, i]da l-Olandi] g[amel dan f’perijodu ta’ tmien snin.

Guardiola f’dawn l-erba’ snin kellu /-/ans jikkompeti f’19-il kompetizzjoni, li minnhom reba[ 14, u g[alhekk iktar fa/li tiftakar x’ma reba[x milli x’reba[. Il[ames titli li tilef kienu tTazza tar-Re tas-sena l-o[ra meta Barcelona tilfu l-final kontra Real Madrid, kien eliminat tliet darbiet mi/Champions League, darbtejn minnhom fis-semi-finali, u din is-sena tilef il-Liga blispejje] ta’ Real Madrid immexxija mir-rival tieg[u, José Mourinho.

Fi tmiem il-log[ba, Pep Guardiola qal li din kienet sena o[ra fantastika fejn itteam immatura [afna fil-

log[ob tieg[u. Hu qal li tirba[ erbatax-il titlu f’erba’ snin mhix [a;a fa/li. Meta mistoqsi jekk Barcelona hux l-aqwa team ta’ kull ]mien, Guardiola wie;eb li tkun pre]unzjoni li tg[id hekk. Hu qal li ]gur li Barcelona se jibqg[u jissemmew g[allog[ob sabi[ u g[at-trijonfi tag[hom f’dawn l-a[[ar erba’ snin.

G[al Athletic Bilbao, lista;un intemm b’mod ferm negattiv wara sena ta’ log[ob spettakulari u kwalità ta’ log[ob li [alliet lill-kriti/i verament impressjonati. I]da Athletic Bilbao sofrew din ittelfa ftit ;img[at wara li tilfu wkoll il-final tal-Europa League kontra Atletico Madrid, f’Bucharest, ukoll bi skor ta’ 3-0.

Biex waslu sal-final talEuropa League, Athletic eliminaw timijiet kbar b[al Manchester United u Schalke 04, i]da fil-final ma setg[u jag[mlu xejn kontra Falcao u s[abu. Fi tmiem il-log[ba, ilcoach ta’ Athletic, Marcelo Bielsa, irringrazzja lillpartitarji tal-appo;; kontinwu tag[hom, spe/jalment filkonfront tieg[u, fejn ilpartitarji jridu li Bielsa jibqa’ fit-tmexxija tat-team.

Qabel il-log[ba kien hemm tisfir qawwi waqt id-daqq talinnu Spanjol, kemm millpartitarji Katalani ta’ Barcelona kif ukoll mill-Baski ta’ Athletic Bilbao, li t-tnejn li huma jqisu lilhom infushom li mhumiex parti minn Spanja.

Issa d-debutt uffi/jali ta’ Vilanova jkun f’Awwissu b’log[ba importanti g[asSuper Cup Spanjola kontra rrivali eterni, Real Madrid, champions ta’ Spanja.

Il-captain Xavi jerfa’ t-Tazza tar-Re wara r-reb[a kontra Athletic Bilbao

SPORT

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

43

Frankel fost l-aqwa ]wiemel ta’ kull ]mien minn Kenneth Vella ...................................

?ertament i]-]iemel Ingli] Frankel g[andu jkun ikkunsidrat wie[ed fost laqwa ]wiemel tal-galopp ta’ kull ]mien. Sal-lum dan i]]iemel baqa’ mhux meg[lub fil-karriera tieghu u dan la[[ar rebah il-JLT Lockinge Stakes li ;iet organizzata filkorsa ta’ Newbury dejjem firRenju Unit.

Frankel, ta’ erba’ snin, misjuq minn Tom Queally u m[arre; minn Sir Henry Cecil, beda l-favorit nett f’din it-ti;rija, kwotat 2-7, u temm rebbie[ b’vanta;; ta’ [ames tuljiet minn Excelebration li g[ar-raba’ darba temm it-tieni wara Frankel. Dubawi Gold da[al fit-tielet po]izzjoni.

Sa qabel din it-ti;rija, Frankel kien di;a` reba[ iddisa’ ti;rijiet kollha li [a sehem fihom, fosthom sitt ti;rijiet ta’ grupp wie[ed.

G[alkemm f’April li g[adda kien we;;a’ xi ftit waqt ta[ri; fi/-/entru ta’ Newmarket u kien issemma li seta’ ji;i rtirat, waqt l-a[[ar ti;rija tieg[u f’Newbury ma deher flebda [in li kien mu;ug[, anzi, deher f’kundizzjoni e//ellenti.

“Kuntent [afna bil-wirja ta]-]iemel u f’din it-ti;rija Frankel uriena li ma tilef xejn mill-forma tal-passat,” qal Queally. Min-na[a tieghu, Sir Henry Cecil fa[[ar lillassistenti tieg[u u ]ied jg[id li ]-]iemel osservah aktar velo/i mis-sena li g[addiet. Fost itti;rijiet importanti mirbu[a minn Frankel sal-lum insibu lAscot Royal Lodge Stakes; inNewmarket Dewhurst Stakes, il-Greenham Stakes, it-2000 Guineas, is-St James Palace, is-Sussex Stakes u l-Queen Elizabeth II Stakes.

Su//ess ie[or g[al I’ll Have Another

Ir-rebbieh tal-Kentucky Derby I’ll Have Another reba[ ukoll il-137 edizzjoni tal-Preakness Stakes li saret fil-korsa ta’ Santa Anita Park meta misjuq mi]-]ag[]ug[ Mario Gutierrez. Din irreb[a waslet wara li fiddritta finali I’ll Have Another kellu jit[abat mhux ftit biex jeg[leb l-isfida ta’ Bodemeister. Wara din irreb[a, issa dan i]-]iemel se jkun preparat biex ix-xahar id-die[el jirba[ ukoll ilBelmont Stakes li se ssir fi New York u b’hekk jil[aq irrekord fost l-o[rajn ta’ Affirmed li kien l-a[[ar ]iemel li fl-1978 reba[ dawn it-tliet ti;rijiet importanti flistess sena mag[rufa wkoll b[ala Triple Crown.

Fl-istorja tat-Triple Crown kienu tnax biss i]-]wiemel li reb[u dawn it-tliet ti;rijiet presti;ju]i fl-istess sena.

B’kollox 11-il ]iemel [adu sehem fil-Preakness Stakes b’Creative Cause itemm fittielet po]izzjoni. B’kollox 121,309 kienu pre]enti f’Santa Anita Park g[al din it-ti;rija. I’ll Have Another huwa m[arreg minn Doug O’Neill.

L-Elitloppet illum fl-I]vezja Ilum wara nofsinhar filkorsa ta’ Solvalla fl-I]vezja se ssir il-kompetizzjoni Elitloppet g[all-aqwa ]wiemel tat-trott filkontinent fuq ]ew; heats fuq distanza ta’ mil blewwel erba’ ]wiemel ta’ kull heat jg[addu g[allfinali li ssir fl-istess jum.

Fl-ewwel heat hemm

Frankel, li fix-xena tal-galopp internazzjonali hu kkunsidrat fost l-aqwa zwiemel li qatt kien hawn fid-

miktuba Windsong Geant (Rick Zeron), Oracle (Erik Adielsson), Caballion (Fredrik B Larsson), Sanity (Johnny Takter), Sebastian K (Lutfi Kolgjini), Rapide Lebel (Eric Raffin), Brioni (Joakim Lovgren) u Yarrah Boko (Ulf Ohlsson).

Fit-tieni heat se nsibu lil Commander Crowe (Christophe Martens), Orecchietti (Orjan Kilhstrom), Classic Grand Cru (Bjorn Goop), Oyonnax (Kenneth Nielsen), Beanie MM (Johnny Takter), Iceland (Stefan Melander), Arch Madness (Brian Sears) u Dileva Kall (Peter G Norman). Ta’ min wie[ed isemmi li fost il-preparaturi ta’ Orechietti hemm il-Malti Massimo Vassallo.

LOKALI

Tibda l-kompetizzjoni tas-Sette Giugno Illum wara nofsinhar fil-korsa tal-Marsa se jing[ata l-bidu g[all-kompetizzjoni Sette Giugno g[al ]wiemel tat-trott tal-klassi Premier fuq distanza qasira ta’ 2140m. B’kollox se jsiru tliet heats li minnhom 12-il ]iemel iridu jg[addu g[all-finali.

L-ewwel heat se tkun il-[ames ti;rija u fiha se ji;ru Oscar de la Vallee, Troy Boshoeve, Skip Dimanche, Livi Cantona, il-;did }vedi] Maximal Value, Kakisis, Lover Boy Index, Noble d’Ete, Belafonte, Mon Daniel, Think Yatzee u Wiss Night Hawk. Din g[andha tkun ti;rija fost l-aktar bilan/jati fejn fiha attenzjoni spe/jali se ting[ata lil Wiss Night Hawk (Noel Baldacchino), Lover Boy Index (Dylan Baldacchino), Livi Cantona (Charles Camilleri) u Think Yatzee (Clint Vassallo).

12-il ]iemel ie[or huma miktuba fit-tieni heat li tibda fl4.15pm.

Dawn ikunu Normand d’Oger, Happiness Photo, Kejser Flamingo, Harmonic Silvio, Op Le Cossen, Target Player, Le Coup De Foudre, Nono de Crouay, Hannibal K, Donna Clara, Nabab du Chatelet u Nuper. Misjuq minn Shawn Formosa, Harmonic Silvio jibda kwotat li jie[u l-ewwel reb[a tieg[u f’Malta fit-tieni dehra.

L-a[[ar heat se tkun id-disa’ ti;rija u tibda fil-5.05pm. Hawn se nsibu lil True Q, Chaco Bar, Nick de Touchyvon, Zilver Boko, Arnie Sensation, Oscarina, Anguz RC, Count Of Life, Oviedo Vici, Bello Fratello, Eastwood OM u Gentle Way. F’din it-ti;rija, Zilver Boko (Tony Demanuele), True Q (Shaun Portelli) u Oviedo Vici (Darren Mizzi) jibdew kwotati ftit aktar mill-o[rajn.

L-ewwel ti;rija, li tkun wa[da riservata g[al ]wiemel tal-klassi Copper, tibda fis-2pm.

Tbassir

Wara r-reb[ tal-Kentucky Derby u l-Preakness Stakes, I’ll Have Another jipprova jirba[ it-Triple Crown b’su//ess fil-Belmont Stakes

I Ti;rija. Klassi Copper. Win – Trick The Lind. Place – Jet Starline, Minou de Perdriat.

II Ti;rija. Klassi Bronze. Win – Upptillbevis. Place – Larissa du Breil, Garden Pax. III Ti;rija. Klassi Bronze. Win – Pout de Quelaines. Place – Syllabub, Purple Street.

IV Ti;rija. Klassi Silver. Win – Robin Lou. Place – Orlando Dix, Olifant du Puoy.

V Ti;rija. Heat Kampjonat Sette Giugno. Klassi Premier. Win – Wiss Night Hawk. Place – Livi Cantona, Lover Boy Index.

VI Ti;rija. Klassi Gold. Win – Delvin Brodde. Place – Stefan Sufflor, Hulot.

VII Ti;rija. Heat Kampjonat Sette Giugno. Klassi Premier.

Win – Harmonic Silvio. Place – Nabab du Chatelet, Normand d’Oger.

VIII Ti;rija. Klassi Silver. Win – Oscar de France. Place – Race Ball, Lord Of Rush.

IX Ti;rija. Heat Kampjonat Sette Giugno. Klassi Premier. Win – True Q. Place – Zilver Boko, Oviedo Vici.

X Ti;rija. Klassi Silver. Win – Narcus du Roc. Place – Ygor Of Pass, Oregon de la Foret.

44

SPORT

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

SPORT EXTRA

Intervista esklussiva ma’ Michael Johnson fi Sport Extra Intervista esklussiva ma’ wie[ed mill-aqwa atleti ta’ kull ]mien, Michael Johnson, protagonista fi tliet olimpjadi u rebbie[ ta’ 4 medalji Olimpi/i, se tixxandar fid29 programm “SPORT EXTRA”, li jixxandar illum bejn il-5pm u s6pm, fuq NET TV. L-intervista saret minn Charles Camenzuli meta Johnson kien g[al ]jara qasira f’pajji]na.

Mistieden ewlieni filprogramm, it-tiratur ]ag[]ug[ NathanLee Xuereb, li ftit tal;ranet ilu kiseb il-medalja talfidda fil-Kampjonati ta]}g[a]ag[ tal-Ewropa tad-double Trap.

Mistiedna o[ra fil-programm huma Mark Spiteri, li flimkien ma’ Sue Abela ftit tal-;ranet ilu reba[ il-Kampjonati Nazzjonali tat-TenPin Bowling, kif wkoll Noel Mercieca u Ruth Tanti b[ala promutur u kickboxer rispettivament g[allkompetizzjoni tal-kick-boxing, li g[andha ssir ftit tal-;ranet o[ra.

G[ad-dilettanti tar-rugby league, mistiedna Clifford Debattista u Eman Borg, President u uffi/jal rispettivament tal-Gozo Rugby Club dwar l-i]vilupp ta’ dan il-klabb f’G[awdex.

Mistieden ie[or se jkun Frans Deguara, il-President talAsso/jazzjoni Sport Muturi.

Bi produzzjoni u pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli, ilprogramm jinkludi wkoll xi servizzi dwar dak kollu li se[[ fix-xena tal-isport lokali matul din il-gimg[a. Fil-programm se jintwerew il-filmati promozzjonali tal-kandidaturi ta’ Madrid, Tokyo u Istanbul, li din il-gimg[a ing[a]lu biex ikunu kandidati g[all-Olimpijadi tal2012.

Il-programm g[andu produzzjoni u pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli, b’direzzjoni ta’ ?ensu Arrigo, grafika ta’ Simon Borda u munta;; tasservizzi minn Maria Elena Tanti Gregoraci.

OLIMPJADI

Ma tissolviex il-problema tal-G[arabja Sawdita

Il-Kumitat Olimpiku Internazzjonali g[adu ffa//jat bil-problema tal-iskwadra tannisa tal-G[arabja Sawdita hekk kif il-President Jacques Rogge jinsab ta[t pressjoni kbira mill-g[aqdiet favur iddrittijiet tal-bniedem.

Dan, g[aliex l-G[arabja Sawdita qed tirrifjuta li tibg[at in-nisa fil-kontin;ent tag[ha g[all-Olimpjadi ta’ Londra, bil-Kumitat Olimpiku Internazzjonali jinsab bejn [alltejn jekk ji[ux sanzjonijiet kontra l-istat tal-Golf G[arbi, jew inkella j[allix lin-nisa Sawditi jipparte/ipaw ta[t bandiera newtrali.

Jacques Rogge qal li ddiskussjonijiet g[adhom g[addejjin bit-tama li tinstab soluzzjoni g[al din ilproblema u jkun evitat li lG[arabja Sawdita tkun luniku nazzjon li ma jkollux rappre]entanti nisa filkontin;ent Olimpiku.

Il-Qatar, il-Brunej u lG[arabja Sawdita kienu t-tliet pajji] li bag[tu biss atleti r;iel fl-Olimpjadi ta’ Beijing, erba’ snin ilu. I]da kemm il-Qatar kif ukoll il-Brunej qablu li din is-sena jibag[tu wkoll atleti nisa fil-kontin;ent Olimpiku tag[hom.

Kwistjoni o[ra ta[raq f’idejn Jacques Rogge hi lparte/ipazzjoni ta/-champion tal-judo, Majlinda Kelmendi, li applikat ta[t il-bandiera Olimpika. Il-Kumitat Olimpiku Internazzjonali a//etta l-parte/ipazzjoni ta’ Kelmendi, i]da ta[t ilbanidera tal-Albanija.

Jacques Rogge, il-President tal-Kumitat Olimpiku Internazzjonali

Stqarrija tal-Kumitat Olimpiku qalet li Kelmendi ikkwalifikat g[all-Albanija, ir/eviet schoalrships Olimpi/i ta[t il-bandiera Albani]a, g[andha passaport Albani], u fuq kollox il-Kumitat Olimpiku Albani] hu lest li jag[]ilha fil-kontin;ent tieg[u.

Il-kwistjoni tar-re;jun talKosovo hi kwstjoni ta[raq filkamp sportiv. Il-Kosovo iddikjara l-Indipendenza misSerbja fis-sena 2004, indipendenza li g[adha mhux rikonuxxuta mill-:nus Mag[quda min[abba l-veto tar-Russja, minn dejjem alleata tas-Serbja.

G[add ta’ pajji]i millUnjoni Ewropea u anki l-Istati

Uniti tal-Amerika jirrikonoxxu lill-Kosovo b[ala stat sovran u indipendenti.

Iktar kmieni din il-;img[a kien hemm ]blokk min-na[a tal-Federazzjoni Internazzjonali tal-Football, il-FIFA, li tat permess lillmembri tag[ha li jistg[u jilag[bu log[biet ta’ [biberija kontra l-Kosovo.

Din id-de/i]joni kienet milqug[a bil-fer[a millAsso/jazzjoni tal-Football talKosovo, li tqis din idde/i]joni b[ala l-ewwel pass lejn l-eventwali s[ubija uffi/jali fi [dan il-FIFA. I]da kif kien mistenni, din id-de/i]joni ;abet ir-reazzjoni negattiva tas-Serbja u anki tar-Russja.

SPORT

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

45

FOOTBALL

Il-:ermanja umiljata u l-Olanda titlef f’darha Debutt rebbie[ g[al Roy Hodgson fit-tmexxija tal-Ingilterra Ilbiera[ intlag[bu g[add ta’ log[biet ta’ [biberija, fejn [afna mill-finalisti tal-Euro 2012 u]aw dawn il-log[biet b[ala preparazzjoni g[al dan lavveniment importanti.

Mil-log[biet tal-biera[ jispikkaw it-telfa umiljanti tal:ermanja kontra l-I]vizzera, telfa ta’ 5-3, fejn l-I]vizzeri kienu kisbu reb[a bl-istess skor fuq il-:ermanja fl-1908. LOlanda, avversarji tal:ermanja fl-Euro 2012, kellhom ibaxxu rashom f’darhom meta tilfu kontra lBulgarija.

Kien hemm stennija g[addebutt ta’ Roy Hodgson fittmexxija tal-Ingilterra, fejn l-

Ingli]i [ar;u rebbie[a, 1-0 f’Oslo kontra n-Norve;ja.

Spanja reb[u 2-0 kontra sSerbja, filwaqt li Portugal u Gre/ja kienu mi]muma f’darhom.

Il-:ermanja ming[ajr ilplayers kollha ta’ Bayern Munich kellhom disfatta kbira kontra l-I]vizzera fejn g[alihom spikka Derdiyok, li skorja hat-trick, bil-goals l-o[ra skorjati minn Lichtsteiner u Mehmedi. G[al :ermanja skorjaw Hummels, Schurrle u Reus.

Anki l-Olanda sofrew telfa xejn mistennija f’darhom kontra l-Bulgarija. Van Persie feta[ l-iskor g[all-Olanda e]att qabel intemmet l-ewwel

taqsima, i]da fit-tieni taqsima lBulgaija kisbu d-draw b’penalty skorjat minn Popov, u fid-90 minuta Micanski birras skorja l-goal tar-reb[a Bulgara.

I/-champions tal-Ewropa u tad-Dinja, Spanja, g[elbu lisSerbja, 2-0, b’goals fit-tieni taqsima ta’ Adrian u Cazorla mill-11-il metru.

F’Oslo debutt rebbie[ g[al Roy Hodgson fit-tmexxija talIngilterra. L-Ingli]i skorjaw ilgoal rebbie[ permezz ta’ azzjoni personali ta’ Ashley Young wara disa’ minuti log[ob.

Fl-Imtech Arena ta’ Hamburg il-Bra]il g[eleb lid-

Il-manager Ingli], Roy Hodgson, jitkellem ma’ Steven Gerrard

RUGBY

Harlequins champions g[all-ewwel darba Harlequins reb[a g[all-ewwel darba lkampjonat Ingli] tar-rugby meta fil-final fi Twickenham g[elbu lil Leicester, 30-23, fejn Harlequins irre]istew g[all-assalt finali tad-disa’ darbiet champions talIngilterra.

Fl-ewwel taqsima, Harlequins kienu filvanta;;, 14-13, i]da try tal-captain tat-team ?IKLI}MU

Ri]ultati ’ [biberija

Log[ob ta

Bra]il v Danimarka Irlanda v Bosnja Polonja v Slovakkja Portugal v Macedonia Spanja v Serbja }vizzera v :ermanja Olanda v Bulgarija Turkija v Finlandja Rep. ?eka v I]rael Gre/ja v Slovenja Norve;ja v Ingilterra

League One Play Off

Huddersfield v Sheffield U (Huddersfield 8-7 pen) Serie B

Crotone v Brescia J. Stabia v Sassuolo Modena v Verona Varese v Sampdoria Albinoleffe v Torino Bari v Gubbio Empoli v Cittadella Livorno v Grosseto Padova v Ascoli Pescara v Nocerina Reggina v Vicenza

nazzjonali Ingli], Chris Robshaw, u penalties ta’ Nick Evans kabbru l-vanta;; ta’ Harlequins g[al 30-13.

Leicester wettqu reazzjoni bi try ta’ Anthony Allen u penalties ta’ George Ford, hekk kif Leicester g[amlu pressjoni kbira fuq id-difi]a ta’ Harlequins, li xorta wa[da ]ammet il-vanta;; sat-tmiem.

3-1 1-0 1-0 0-0 2-0 5-3 1-2 2-3 2-1 1-1 0-1 0-0 4-1 1-3 1-1 3-1 0-0 3-0 3-2 2-0 0-2 1-0 0-3

Rodriguez i]omm il-flokk ro]a qabel l-a[[ar stadju L-Ispanjol Joaquim Rodriguez baqa’ j]omm il-flokk ro]a talleader tal-Giro d’Italia meta spi//a fir-raba’ po]izzjoni fittappa ta’ qabel tal-a[[ar, ilbiera[. It-tappa tal-biera[ kienet meqjusa fost l-iktar diffi/li fuq il-muntanji, bittmiem fuq il-Passo dello Stelvio.

Ir-reb[a tat-tappa tal-biera[ marret g[and il-Bel;jan Thomas de Gendt, li irnexxielu ji]gi//a minn malgrupp meta kien jonqos madwar 60km g[at-tmiem.

Hu baqa’ jiddomina l-a[[ar kilometri u kiseb reb[a fa/li f’tappa diffi/li.

Wara l-Bel;jan da[al itTaljan Damiano Cunego, b’distakk ta’ 56 sekonda mirrebbie[. Wara Cunego da[lu l-Ispanjoli Mikel Nieve u lleader, Rodriguez.

Issa fil-klassifika ;enerali, Rodriguez g[andu vanta;; ta’ 31 sekonda fuq il-Kanadi] Ryder Hesjedal, bit-Taljan Michele Scarponi fit-tielet po]izzjoni, u l-Bel;jan De Gendt jag[mel qab]a kbira bir-reb[a tal-biera[, u issa jinsab fir-raba’ post filklassifika ;enerali.

Il-Giro d’Italia jintemm illum bl-a[[ar stadju, li se jkun time-trial.

Danimarka, 3-1, b’doppjetta ta’ Hulk. Bra]il bnew vanta;; ta’ tliet goals fl-ewwel 40 minuta tal-log[ba fejn bejn iddoppjetta ta’ Hulk kien hemm l-autogoal sfortunat ta’ Niki Zimling. Id-Danimarka, li filEuro 2012 trid tilg[ab kontra lOlanda, il-:ermanja u lPortugall, skorjat goal talkonsolazzjoni permezz ta’ Nicklas Bendtner fil-71 minuta.

F’Dublin, l-Irlanda g[elbu lil

Bosnja b’goal uniku skorjat minn Shane Long fis-77 minuta. L-Irlanda jinsabu filgrupp tal-holders, Spanja, lItalja u l-Kroazja.

Wie[ed mi]-]ew; pajji]i organizzaturi, il-Polonja, kiseb reb[a minima ta’ 1-0 kontra sSlovakkja. Il-log[ba ntlag[bet fi Klagenfurt, fl-Awstrija u lgoal tar-reb[a kien skorjat minn Damien Perquis wara nofs sieg[a log[ob.

46

SPORT

il-Óadd, 27 ta’ Mejju 2012

KUMMENTI QABEL IL-FINAL TAL-U*BET FA TROPHY

{aqqna nkunu fil-finali g[al dak li g[amilna matul dan l-ista;un – Richard Mercieca (kow/ Hibernians)

Dan il-;urnal tkellem ma’ Richard Mercieca li lkumitat ta’ Hibernians fdalu l-inkarigu li jmexxi lit-tim g[all-kumplament talista;un. Mercieca issa se jkun qed jie[u [sieb lit-tim f’din il-final wara li rnexxielu jirba[ is-semifinali kontra {amrun Spartans.

Hu beda biex qal li lpreparazzjoni g[al kontra Qormi kienet l-istess b[alma kienet dik tas-semi-finali kontra {amrun Spartans, xejn aktar u xejn anqas waqt li rkupra wkoll il-players kollha u issa se jkollu l-aqwa skwadra possibli fejn se jkunu qed jirritornaw Failla u Tarabai li kienu sospi]i.

“Finali dejjem tibqa’ finali g[aliex kollox ikun de/i] f’log[ba wa[da u g[alhekk nemmen li meta ]ew; timijiet jaslu sal-final, se jkollhom l-istess /ans g[ax din mhux b[all-kampjonat li forsi jekk to[ro;lok log[ba [a]ina tista’ tirkupraha aktar il-quddiem. Nemmen li [aqqna li nkunu fil-finali g[al dak li g[amilna matul dan l-ista;un. Kellna prestazzjonijiet tajbin u dan hu /ans sabi[ g[alina li nirb[u t-tieni l-akbar unur tal-ista;un,” qal Mercieca.

Mistoqsi jekk fl-a[[ar jiem, spe/jalment minn meta [a t-tmexxija hux qed i[oss xi forma ta’ pressjoni, Mercieca wie;eb. “Xi ftit tal-pressjoni dejjem se jkollok. Jien kont assistent ma’ Mark Miller, naf lillplayer sewwa imma fl-a[[ar mill-a[[ar ir-responsabbilta` ma kinitx taqa’ direttament fuqi. Issa dan mhux il-ka] u aktar ma toqrob il-log[ba xi ftit tat-tensjoni ma nistax ng[id li mhux qed ikolli.

“Nistqarr li jkun sabi[ li kieku jirnexxielna nirb[u tTrophy g[aliex barra dan din hi l-ewwel darba g[alija li qatt se nkun qed immexxi tim fil-finali tat-Trophy.”

Mistoqsi jekk hux se jbiddel xi [a;a mill-pjan tattiku li kienu qed jilag[bu bih Hibernians ta[t Mark Miller, Mercieca wie;eb.

“Kulma kellna huma biss dawn i]-]ew; partiti.

Ma kienx ikun g[aqli li nipprova nbiddel xi [a;a. Lidejal kien li nibqg[u nilag[bu bl-istess sistema li issa l-players draw biha u jafuha tajjeb. M’hu se nbiddlu xejn. It-tattika se tibqa’ dik li kellna til lista;un g[aliex nafu li ta[dem u tatna l-frott. Ng[id biss li se nu]a l-players ta’

esperjenza g[aliex finali tibqa’ finali u xi ftit talpressjoni tkun fuq kul[add waqt li l-players ta’ esperjenza jafu jifil[u sewwa g[aliha.

“Se tkun ukoll log[ba importanti [afna g[all-erba’ pleyers barranin tag[na li tne[[i lil Tarabai huma relattivament ;odda filfootball Malti u qatt ma reb[u xejn. Nemmen li dawn ukoll se jkunu qed jag[tu lmassimu biex jirb[u l-ewwel unur tag[hom.”

Fl-a[[arnett, mistoqsi dwar il-futur tieg[u f’ka] li Hibernians jirb[u t-Trophy, Mercieca bla tlaqliq wie;eb hekk: Meta tkellimt malPresident Tony Bezzina qalli li se jafdawli t-tim g[al dawn i]-]ew; partiti u nirringrazzjahom tal-fidu/ja li wrew fija.

Imma jien m’inix interessat li mmexxi t-tim wa[di. Lest nibqa’ assistent tal-kow/ li ;ej sta;un ie[or.

Dan narah b[ala r-rwol idejali g[alija g[aliex dejjem kont il-bniedem tan-nofs bejn il-players u l-kow/, bejn il-players tal-ewwel tim u dawk tal-Youths li tilg[in min-nursery u nixtieq li nibqa’ n]omm dan ir-rwol,” qal Mercieca.

Richard Mercieca (kow/ Hibernians)

KUMMENTI QABEL IL-FINAL TAL-U*BET FA TROPHY

Irridu nilag[bu kif lg[abna kontra Valletta – Stephen Azzopardi (kow/ Qormi FC)

Stephen Azzopardi (kow/ Qormi FC)

Dan il-;urnal tkellem ma’ Stephen Azzopardi li qal li jekk Qormi jridu jirb[u ttrophy iridu jirrepetu l-wirja li kellhom fis-semi finali kontra Valletta meta dawn reb[u 4-3. “Nafu li jekk nilag[bu naqra inqas minn kif lag[bna kontra Valletta nitilfu. Nafu li Hibernians hu tim qawwi li filkampjonat baqa` jisfida lil Valletta sal-a[[ar u g[alhekk irridu nkunu flaqwa kundizzjoni tag[na kemm fi]ika kif ukoll piskolo;ika,” qal Azzopardi.

“Kontra Valletta kul[add stenna li nitilfu u spi//ana irba[na u hekk se ner;g[u nipprovaw nag[mlu,” kompla Azzopardi.

Azzopardi ]vela li Abubakar Bello-Osagie

g[andu problema fil-groin filwaqt li Tristan Caruana g[andu problema fil-pexxul u g[adu mhux /ert jekk dawn hux se jirkupraw sa llum.

Wara li raw il-wirjiet ta’ Qormi fit-tophy kienu [afna dawk li qalu li Qormi setg[u lag[bu fi/-Championship Pool dan l-ista;un u dwar dan Azzopardi qal, “Sa tliet xhur ilu kienu qed jg[idu wkoll li nistg[u nkunu relegati. Tim jg[addi minn fa]ijiet differenti imma hu veru li b’naqra aktar attenzjoni u naqra furtuna stajna g[amilniha malewwel sitta. Imma rridu ng[idu li nippreferu li lag[bna fir-Relegation Pool u se nilag[bu fil-final tattrophy milli fl-a[[ar

postijiet ta/-Championship Pool u ming[ajr final tattrophy.” hemm diversi spekulazzjonijiet li qed jg[idu li Azzopardi jista’ j[alli dan il-klabb wara lfinali ta’ llum. “Jien u lKumitat di;a’ bdejna nitkellmu dwar il-futur tie[gi imma g[alissa waqafna g[ax irridu niffukaw fuq it-trophy biss. :img[a o[ra ner;g[u nibdew u hemm [afna affarijiet dwar xiex irridu nitkellmu, mhux finazjajri biss, qabel ma nie[u de/i]joni. Ovvjament ikun a[jar li jkollna din iddiskussjoni wara li nkunu rba[na t-tropohy milli wara li nkunu tlifniha,” temm jg[id Azzopardi.

SPORT

47

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

ILLEJLA L-FINAL TAL-U*BET FA TROPHY

Qormi jippruvaw jirb[u l-ewwel unur fl-istorja Illum fl-istadium nazzjonali f’Ta’ Qali tintlag[ab ilfinalissima tal-U*BET FA Trophy bejn Hibernians u Qormi, fejn il-Qriema se jkunu qed ifittxu l-ewwel unur fl-istorja tal-klabb.

Dan g[aliex Qormi ma reb[u l-ebda unur fl-og[la divi]joni s’issa fejn l-iktar li resqu qrib kien propju sentejn ilu meta kienu waslu wkoll sal-final fejn tilfu bl-iskor ta’ 2-1 kontra Valletta.

Il-bi//a xog[ol mhux se tkun wa[da fa/li g[al Qormi llum kontra Hibernians, li wara li kisbu t-tieni post wara Valletta fil-kampjonat jibdew xi ftit favoriti g[all-finali tallejla. I]da Qormi g[andhom il-kredenzjali kollha biex jo[olqu sorpri]a u jiksbu dan l-ewwel unur tag[hom flistorja.

Xhieda ta’ dan hi r-reb[a brillanti u sorprendenti li kisbu kontra Valletta fis-semi finali tal-;img[a l-o[ra meta kontra kull mistenni eliminaw li/-champions u favoriti Valletta 4-3. Bil-wirja tag[hom it-team immexxi

minn Stephen Azzopardi kkonferma li kapa/i mhux biss jag[ti sfida lil kul[add i]da anki jeg[lbu kull oppo]izzjoni.

Stephen Azzopardi wkoll se jkun qed ji;ri wara l-istorja fejn wara li mexxa lil B’Kara g[all-ewwel Trophy tag[hom g[axar snin ilu b’reb[a kontra Sliema fil-final, illum jipprova wkoll ikun hu li jwassal l-FA Trophy f’dan irra[al g[all-ewwel darba.

Minn na[a tag[hom Hibernians huma iktar imdorrija g[al avvenimenti b[al dawn, fejn il-Pawlisti reb[u t-Trophy tmien darbiet u g[axar darbiet o[ra tilfu lfinalissima. L-a[[ar trijonf ta’ Hibernians f’din ilkompetizzjoni kien fis-sena 2007 meta Hibernians g[elbu lil Sliema Wanderers 2-1 wara l-[in barrani, filwaqt li l-a[[ar finali mitlufa minn Hibernians kienet 15-il sena ilu meta Hibernians tilfu lfinal tal-1997 kontra Valletta 2-0.

Hiebernians u Qormi ltaqg[u darbtejn biss f’dan l-

Programm Illum Stadium Nazzjonali 6pm Hibernians v Qormi

ista;un g[aliex Qormi kellhom jilag[bu firRelegation Pool fit-tieni parti tal-kampjonat premier.

Hibernians kisbu ]ew; reb[iet fejn fl-ewwel round fit-12 ta’ Novembru li g[adda Hibernians reb[u 4-0 fil-Hibs Stadium f’Kordin, u fit-tieni round Hibs irrepetew issu//ess meta fit-3 ta’ Frar g[elbu lil Qormi 2-0 filVictor Tedesco Stadium fil{amrun.

B’hekk Qormi g[ad iridu jsibu x-xibka tal-avversarji, xi [a;a li l-Qriema jittamaw li jag[mlu llum.

Folla sabi[a mistennija li tattendi g[al din il-final fejn i]-]ew; na[at igawdu minn appo;; qawwi [afna u nittamaw li jkollna battalja sportiva u sabi[a u li l-a[jar team jie[u t-Trophy filvetrina tieg[u.

Kif waslu sal-final HIBERNIANS

QORMI

It-trofew presti;ju] jista’ jintu]a g[all-a[[ar darba Ir-rebbie[ tal-final tal-U*BET FA Trophy illejla jista’ jerfa’ dan it-trofew g[all-a[[ar darba fl-istorja ta’ dan it-trofew presti;ju]. Ixxorti ]gur se tmiss lil Hibernians jew Qormi li llum se jikkontestaw din il-finalissima.

Dan g[aliex jidher li l-MFA se tirtira dan ittrofew wara l-final tal-lejla, u tag[mel trofew ;did mill-ista;un li jmiss. Dan bil-[sieb li dan it-trofew storiku u presti;ju] ikun protett mill[afna [sarat li saru fih tul il-milja tas-snin, liktar waqt i/-/elebrazzjonijiet mit-timijiet rebbie[a, kultant /elebrazzjonijiet bla ra]an fejn dan it-trofew ma jkollu protezzjoni ta’ xejn.

Jing[ad li tul is-snin anki ntilfu xi partijiet minn dan it-trofew li kien ing[ata lill-Malta Football Association fl-1933. Jidher li l-[sieb

tal-MFA hu li ]]om dan it-trofew fil-kwartieri tag[ha u minn sta;un ie[or tag[mel trofew ;did, trofew li jkun fuq l-istess stil ta’ dak ori;inali.

L-FA Trophy kienet ing[atat mill-FA lillMalta Football Association wara li g[add ta’ partitarji Maltin kienu taw l-appo;; tag[hom lit-team nazzjonali Ingli] li lag[ab log[ba ta’ [biberija kontra l-Italja f’Ruma.

B[ala rikonoxximent l-FA tat dan it-trofew tal-fidda, bl-iskop li f’Malta tibda wkoll tintlag[ab kompetizzjoni Knock Out fuq listess linji tal-FA Cup. Fil-fatt l-MFA ]ammet mal-weg[da u sentejn wara fl-1935 intlag[bet l-ewwel final tal-FA Trophy fejn kienu Sliema Wanderers li reb[u l-ewwel edizzjoni meta filfinal g[elbu lil Floriana 4-0.

III Round

III Round

IV Round

IV Round

v Pembroke A 5-3 Edison Luis Dos Santos 3, Clayton Failla, Andrew Cohen

v G]ira U Jorge Pereira Da Silva

1-0

v Rabat A 5-0 Andrew Cohen, Clayton Failla, Peter Anizoba, Edison Luis Dos Santos, Jackson Lima Siqueira

v Mellieha 5-0 Joseph Farrugia, Jorge Pereira Da Silva 3, Caio Garcia Suguino

v Floriana Clayton Failla

v Pieta H Caio Garcia Suguino

Kwarti Finali

1-0

Semi Finali

v {amrun S 2-1 Rodolfo Soares, Steve Pisani

Kwarti Finali

1-0

Semi Finali

v Valletta 4-3 Joseph Farrugia, Jorge Pereira Da Silva 3

Min reba[ l-FA Trophy

Ir-rebbie[a tal-FA Trophy 20 darba 19-il darba 12-il darba 8 darbiet 6 darbiet 4 darbiet darba

Sliema W Floriana Valletta Hibernians {amrun S B’Kara Melita Rabat A G]ira U }urrieq

L-a[[ar g[axar finali 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002

Floriana v Valletta Valletta v Qormi Sliema W v Valletta (Sliema reb[u bil-penalties) B’Kara v {amrun S Hibs v Sliema W Hibs v Floriana B’Kara v Msida SJ Sliema W v M’Xlokk B’Kara v Sliema W B’Kara v Sliema W

1-0 2-1 3-3

2-1 2-1 1-0 2-1 2-0 1-0 1-0

48

LOKALI

il-Óadd, 27 ta’ Mejju, 2012

G{ALIEX MA JRIDX IWIE:EB IL-MISTOQSIJIET^

Lejn il-Kunsill F’dan il-{add, il-partit tag[na hu mi;bur biex jiddiskuti l-po]izzjoni pre]enti tal-pajji]. F’dawn lerba’ snin ta’ din ille;i]latura, tant sar xog[ol li hu tajjeb li l-partit jassigura li, dak li sar, ji;i mxandar hemm barra. Fil;img[at li g[addew, kull ministeru [a [sieb li jinforma lill-poplu direttament b’numru ta’ punti li saru f’din il-[idma.

Meta taqrahom tag[raf kemm saret [idma li, firrealtà, ma tasalx fid-djar tan-nies jekk mhux permezz ta’ pubblikazzjoni li tkun fa/li li tinftiehem u tinqara.

1.

{afna drabi, min ikun fil-politika ma jirrealizzax kemm il-lingwa;; tieg[u jkun wie[ed li ma jinftehimx. Jitkellem b’mod li min qed jisimg[u, li mhuwiex inti] fil-[idma li hu jwettaq ta’ kuljum, ma jkunx jista’ jifhem. Di;à g[andek numru ta’ persuni fis-so/jetà li, jing[ad 2.

x’jing[ad, ma jsegwux.

G[aldaqstant hu importanti li l-vu/i tag[na tu]a kliem u lingwa;; li jkunu apprezzati u miftiehma. Il-politika tag[na tiddependi fuq dan.

Tiddependi fuq kemm hi kapa/i twassal il-messa;; ta’ dak li sar g[all-poplu.

G[alhekk hu dejjem vitali li f’dan il-Kunsill :enerali jkun hemm vu/ijiet differenti. Vu/ijiet fi [dan il-partit li huma kapa/i ferm iktar li jfiehmu fi kliemhom dak li sar. Il-partit g[andu biex jifta[ar g[ax, minkejja d-diffikultajiet kollha li rajna u li g[adna qed naraw, sar [afna. Ix-xenarju ekonomiku qieg[ed il-[in kollu jbaqbaq. Dak li qieg[ed jer;a’ jse[[ filGre/ja hu ta’ inkwiet g[alina lkoll. Hu ta’ inkwiet g[ax kollass politiku f’dak lIstat, sew b’partit fl-estrem fil-gvern jew g[ax tibqa’ ma tistax tkun iffurmata koalizzjoni, jibg[atna lkoll lura.

3.

Pajji]na ]amm sod quddiem il-mew; u lirwiefen li ;ew u li ;ejjin minn kull direzzjoni. Linkwiet li ;ie mill-gwerra /ivili fil-Libja, it-tibdil fittmexxija tat-Tune]ija u lE;ittu, kien mew; qawwi wkoll. Daqshekk ie[or dak li ;ie mill-kri]i ekonomika, lewwel mill-Istati Uniti, ittieni, direttament mill-Ewropa fiz-Zona-Ewro, u t-tielet, mill-ba//in tal-Mediterran.

Flimkien, u b’mod ferm iktar determinanti, dak li ;ie mi]]ieda fil-prezzijiet tal-gass u ta]-]ejt.

4.

Il-Prim Ministru, Lawrence Gonzi, u wkoll ilVi/i Prim Ministru, Tonio Borg, raw dan kollu quddiemhom. Ittie[du dde/i]jonijiet it-tajba. Dawk li ppermettew lill-poplu jibqa’ g[addej bil-[ajja tieg[u ta’ kuljum. Il-politika tinteressa lin-nies, i]da rridu nammettu li f’dawn is-snin naqqset sew mill-importanza tag[ha. Dan g[ax g[andna iktar persuni li 5.

media•link COMMUNICATIONS

g[andhom mo[[hom mistrie[ minna. M’g[adx hawn Gvern li mil-lum g[allg[ada jaqbad u jivvinta xi [a;a ;dida. L-ansjetà, ilbi]a’ u l-preokkupazzjoni li kellna, illum spi//aw. Ilpoplu qieg[ed jg[ix fil-pa/i u fl-istabbiltà. Anzi, irid ikompli jg[ix hekk.

Il-Partit Nazzjonalista hu l-garanzija tal-futur. Ilpoplu jag[raf li, minkejja nnuqqasijiet ta’ imperfezzjoni tag[na, xorta wa[da a[na dawk li kapa/i mmexxu ’l quddiem fil-pa/i u l-;id so/jali u ekonomiku. Il-pajji] g[adda minn diversi diffikultajiet. A[na l-politi/i fil-Gvern g[addejna u g[adna g[addejjin minn diversi problemi; i]da dawn mhux talli ma dg[ajfuniex, i]da ssudawna u g[aqqduna iktar. Wara dan il-{add, wara dan il-Kunsill, il-partit se jo[ro; ferm iktar mag[qud, b’sa[[tu u ppreparat g[all-impenji politi/i li ;ejjin.

6.

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

Il-problemi mhux talli ma dg[ajfuniex, i]da ssudawna u g[aqqduna aktar