2012_06_03

€ 0.75

www.media.link.com.mt

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

2113

Tikkomplika ru[ha Malta bir-raba’ l-anqas ]-]jara ta’ Muscat qg[ad ta]-]g[a]ag[ fl-UE …ir-rata f’Malta fil-Libja hi anqas min-nofs ■ Aktar dettalji dwar min kien wara ]-]jara ta’ Muscat u min kienet il-persuna mo[bija Hekk kif fl-a[[ar ;img[at g[amilna diversi mistoqsijiet lil Joseph Muscat dwar min kienet ilpersuna li akkumpanjatu fil-Libja, din il-gazzetta tista’ tikkonferma li kompliet tir/ievi aktar informazzjoni dwar min kienu l-persuni li g[amlu /erti arran;amenti biex isiru dawn il-laqg[at.

Fil-fatt din il-;img[a nistg[u nikkonfermaw li lpersuna ‘mo[bija’ li tni]]let minn fuq l-ajruplan kienet ta’ nazzjonalità Libjana.

Din il-gazzetta tista’ tikkonferma wkoll li l-

laqg[a li Joseph Muscat kellu mal-og[la awtoritajiet Libjani f’April ta’ din is-sena kienet irran;ata minn persuna ta’ nazzjonalità Libjana li ghandha interessi kummer/jali fil-Libja kif ukoll f’Malta.

Dan in-negozjant Libjan g[andu interessi fl-importazzjoni tal-prodotti filLibja, fil-[a]na ta]-]ejt, fit-turi]mu u entertainment u real estate.

Sorsi fil-Partit Laburista qalulna li l-kuntatt ma’ dan in-negozjant influwenti Libjan ma sarx direttament g[al pa;na 2

FUTBOL

Reb[a presti;ju]a g[al Malta fil-Lussemburgu ARA PA:NA 46

tal-medja Ewropea Fid-diskors tieg[u nhar il-{add li g[adda filKunsill :enerali tal-PN, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi irrefera g[al dokument li kien tqassam jumejn qabel fis-summit informali talUE li kien juri li, f’Marzu li g[adda, Malta kellha r-raba’ l-anqas rata ta’ qg[ad fost i]]g[a]ag[ fl-UE kollha. ?ifri tal-Euorstat pubblikati nhar il-:img[a li g[adda juru li, f’April, Malta mhux biss ]ammet dan ir-raba’ post talli sa[ansitra kompliet tnaqqas il-qg[ad fost i]-]g[a]ag[ (minn 25 sena ’l isfel) b’madwar tlieta fil-mija o[ra.

Interessanti li t-tliet pajji]i b’rata ta’ qg[ad fost i]-]g[a]ag[ anqas minn dik ta’ Malta huma ■ Gvern immexxi tlieta mill-aktar pajji]i affluwenti fl-UE kollha minn u li huma wkoll fiz-zona ewro: il-:ermanja, lLawrence Awstrija u l-Olanda.

Gonzi ra]]an il-qg[ad fost Wara Malta ji;u t-tlieta u g[oxrin pajji] li]-]g[a]ag[ o[ra fosthom ir-Renju Unit, Franza, l-Italja, idDanimarka u l-Lussemburgu.

Il-qg[ad ta]-]g[a]ag[ f’Malta, f’April kien anqas min-nofs tal-medja fl-Unjoni Ewropea kollha u anke fiz-zona ewro.

Fil-fatt, it-tnaqqis fir-rata tal-qg[ad ta]-]g[a]ag[ f’Malta hu kontra t-tendenza ;enerali g[aliex fuq ba]i ta’ sena, ir-rata ta’ ]g[a]ag[ qieg[da fl-Ewropa kompliet ti]died.

I]-]ew; pajji]i bl-ag[ar rata ta’ qg[ad fost i]-]g[a]ag[ huma Spanja (51.5%) u l-Gre/ja (52.7%).

Sadattant Malta baqg[et fil-[ames post bl-anqas rata ta’ qg[ad g[all-etajiet kollha matul April.

Il-breast-screening qed irendi Jinqabdu 117-il ka] bikri ta’ kan/er tas-sider

Illum ma’ il-mument

Fl-ewwel sentejn u nofs ta’ [idma, ilprogramm nazzjonali ta’ breast-screening irnexxielu jaqbad 117-il ka] bikri ta’ kan/er tas-sider.

F’intervista ma’ din il-gazzetta, Nadine Delicata, id-Direttur tal-Breast Screening Programme qalet li s’issa di;à saret stedina lil 30,000 mara biex isirilhom it-test tal-mammografija.

It-Tabiba Delicata qalet li issa qed ja[dmu fuq programm ;did ta’ screening g[all-kan/er tal-musrana l-kbira, it-tieni l-aktar kan/er komuni fost in-nisa kif ukoll fl-ir;iel.

Ma’ dan hu ppjanat li sal-2014 ikun qed isir ukoll programm ta’ screening g[all-kan/er tal-g[onq tal-utru.

L-intervista f’pa;ni 14 u 15

Se nibqa’ na[dem u nassisti fil-PN – Carm Mifsud Bonnici “Se nibqa’ impenjat na[dem u nassisti filPartit Nazzjonalista.”

Hekk jg[id Carmelo Mifsud Bonnici flartiklu tieg[u ta’ din il;img[a f’din il-gazzetta, l-ewwel wie[ed tieg[u wara dak li se[[ filParlament din il;img[a.

Carm Mifsud Bonnici jg[id li hu se jibqa’ impenjat biex isir issewwa, biex inkomplu na[dmu [alli dan ilpoplu jkollu tmexxija tajba li tiggarantixxi li lbniedem jibqa’ fi//entru tat-tmexxija ta’ pajji]na.

Ara wkoll pa;ni 5, 8 u 9 u l-artiklu ta’ Carmelo Mifsud Bonnici f’pa;na 48

2

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

AÓBARIJIET LOKALI

Jason Micallef jer;a’ jag[milha!

Jattakka g[al darba darbtejn il-parte/ipazzjoni Maltija fil-festival tal-Eurovision fl-A]erbaj;an Joseph Muscat ma jirnexxilux ira]]nu Jason Micallef re;a’ g[amilha… din id-darba b’konnessjoni mal-parte/ipazzjoni ta’ Malta filEurovision fi tmiem il-;img[a ta’ qabel.

Ftit [in wara li fuq Facebook attakka lid-delegazzjoni Maltija g[all-Eurovision li kienet tinkludi lil Kurt Calleja, u u]a kliem dispre;;jattiv b[al meta g[ajjar lill-membri tad-delegazzjoni ‘klikka’, nhar itTnejn li g[adda Jason Micallef feta[ attakk ie[or meta kien mistieden fil-programm Kalamita mmexxi minn Alfred Zammit fuq Super One. Din kienet sfida /ara o[ra lill-Mexxej Laburista Joseph Muscat, li hu mag[ruf li kien urtat bil-kummenti ta’ Micallef i]da minkejja li n;ibditlu l-attenzjoni g[all-im;iba tieg[u, Micallef baqa’ g[addej blattakk tieg[u fuq il-performance ta’ Malta fil-festival tal-Eurovision.

L-attakk tal-bidu minn Jason Micallef fuq Facebook inqabad mill-ewwel mill-media online, fosthom fit-Times, u ta[t dan l-artiklu spikkaw irrekord ta’ pa;ni b’kummenti ta’ kundanna minn numru kbir ta’ qarrejja li [assewhom imwe;;g[in u urtati b’dak li qal Jason Micallef.

Interessanti li wie[ed mill-interventi sar minn Brian Hansford, eks pre]entatur ta’ programm fuq isSuper One. Dan kiteb hekk: “Nifra[ lil kull min kien involut fid-diska Maltija< kull min ma jaqbilx ma’ xi kumment g[andu kull dritt jikteb i]da [add ma g[andu dritt jikteb kliem dispre;;jattiv lejn [add”.

Il-kundanni komplew anke fuq Facebook ta[t ilkummenti ta’ Micallef stess.

Minkejja f’dan, Jason Micallef kompla jisfida anke hawnhekk u f’post ie[or fuq Facebook tieg[u stess, tella’ ritratt ta’ wa[da min-nanniet Russi li ;ew ittieni fil-festival, b’kumment li fih irridikola lil mijiet ta’ Maltin, fosthom ]g[a]ag[, li fil-;img[at ta’ qabel il-Eurovision marru Misra[ San :or; biex jie[du sehem fi]-]ifna tal-kanzunetta Maltija ma’ Kurt Calleja.

Fir-ritratt li Jason Micallef po;;a fuq Facebook tidher wa[da mill-anzjani Russi li pparte/ipaw filEurovision u po;;a l-kliem Intom taqg[u g[an-nejk fi Pjazza San :or;… Jien i//aqlaqt tnejn u ;ejt ittieni.

Laburisti li kellmu lil din il-gazzetta ilmentaw li dan hu insult g[all-Maltin kollha, huma ta’ liema kulur politiku huma, li wie;bu g[as-sej[a li saritilhom u dakinhar marru jappo;;jaw lil Kurt Calleja f’din l-attività tal-massa li kienet saret fi Pjazza San :or; fil-Belt.

Wie[ed irid ifakkar li Jason Micallef kien attakka lillorganizzaturi tal-festival tal-kanzunetta li fih intg[a]let dik li kellha tirrappre]enta lil Malta din is-sena.

Hu kien g[ajjar lill-organizzaturi li kienu klikka u li kienu qed ja[dmu g[al rashom u li ne[[ew min-nofs lil min dehrilhom. Kien ikkritika wkoll il-livell ;enerali tal-kanzunetti fil-festival ta’ Malta din issena u qal li jekk dak kien il-livell, a[seb u ara f’liema livell kienu dawk il-[afna kanzunetti li ma kinux ikkwalifikaw g[all-finali.

F’kumment ie[or ta’ Jason Micallef nhar il-{add,

Min kien li ni]]el lil dan il-Libjan minn fuq l-ajruplan u minn fejn ;ew l-ordnijiet^ minn pa;na 1

minn Joseph Muscat i]da sar minn terza persuna Maltija — mhux parti middelegazzjoni — qrib [afna tal-Partit Laburista u li g[andha konnessjonijiet diretti man-negozjant Libjan.

Din il-persuna li wasslet dan il-messa;; linnegozjant Libjan f’isem ilPartit Laburista, g[andha wkoll rabtiet ma’ /erti interessi li l-Libjan g[andu f’Malta, partikolarment f’Paceville u fil-G]ira.

Aktar informazzjoni li kompliet tasal g[and il-mument tg[id li meta tni]]let il-persuna Libjana li n]ammet mistura minn Muscat biex ting[aqad mieg[u fuq l-ajruplan f’titjira privata, in[oloq paniku u dan g[aliex ma kienx hemm avvi] li kienet

se titni]]el din il-persuna minn fuq l-ajruplan kummer/jali li kien sejjer Tripli.

Sorsi qalulna li meta ji;ri hekk, ji;ifieri li mitterminal jo[or;u ammont ta’ persuni u fuq l-ajruplan tinstab persuna anqas, dan iqajjem allert fis-sigurtà.

Dan min[abba li jista’ jkun ta’ periklu kemm g[all-istess passi;;ier li jkun ni]el imma wkoll g[al titjiriet o[rajn min[abba lbi]à ta’ xi att kriminali fuq xi ajruplan ie[or.

G[alhekk il-mistoqsija issa hi: Min kien li ni]]el

lil dan il-Libjan minn fuq l-ajruplan u minn fejn ;ew l-ordnijiet^ ■ Nistennew li wara li qed ni]velaw dejjem aktar dettalji, xi darba mhux ’il bog[od Joseph Muscat fla[[ar jidde/iedi li jwe;ibna.

FOCUS 101

Illum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

Anali]i tal-gazzetti tal-{add Imexxi> Noel Muscat Mistednin> ?ensu Galea Philip Mifsud

Ritratt insolenti li Jason Micallef tella’ fuq Facebook l-g[ada tar-ri]ultat tal-Eurovision. Insult g[all-mijiet ta’ Maltin li [adu sehem fi]-]ifna fi Pjazza San :or;

wara r-reazzjoni qawwija kontra l-kummenti tieg[u fuq it-Times online, Micallef qal: “L-apolo;isti u lbloggers tas-soltu m[allsin biex jiddemorizzawna, lili l-ewwel wie[ed, tg[idx kemm new[u llum u tka]aw g[aliex staqsejt min se jerfa’ r-ri]ultat tal-biera[…”

Dan kollu juri f’liema qag[da jinsab il-Partit Laburista. Filwaqt li ftit wara li spi//a l-Eurovision, il-Partit Laburista fera[ lil Kurt Calleja g[allperformance tieg[u nhar is-Sibt li g[adda, il-kap talmedia tieg[u jag[mel dan l-attakk frontali.

Nies fil-qalba tal-Labour li tkellmu mag[na kienu urtati g[all-a[[ar bil-mod kif qed ja;ixxi Jason Micallef i]da qalulna li ma jistg[ux jifhmu kif Muscat mhux qed ikollu l-[ila jikkontrollah.

Dawn g[adhom qed jistaqsu: “G[aliex Muscat

mhux kapa/i jikkontrolla lil Jason^”

Rappre]entanta Maltija g[all-‘:ublew’ tar-Re;ina

Malta qed tkun rappre]entata fil-festi ta’ tmiem din il-;img[a f’Londra li qed ifakkru l-:ublew tad-Djamanti tar-Re;ina Eli]abetta f’g[eluq is-60 anniversarju mill-bidu tar-renju tag[ha.

Ir-rappre]entanta Maltija hi l-kantanta Sophie — ta’ nisel Anglo-Malti — li qed tie[u sehem f’g[add ta’ kun/erti li qed isiru f’dawn it-tlett ijiem f’Londra.

Waqt li lbiera[, Sophie [adet sehem fil-kun/ert Picnic on the Park f’Kings’ Lynn, illum se tkun f’White Lawn Harbour flimkien ma’ kantanti mag[rufa Ingli]i.

G[ada t-Tnejn, Sophie se tie[u sehem f’Reading Carnival flimkien ma’ ]effiena professjonali tal-YADA Dance Company.

Il-parte/ipazzjoni ta’ Sophie f’dawn i/-/elebrazzjonijiet tifforma parti wkoll mit-tour tag[ha li se jo[odha madwar irRenju Unit tul ix-xhur tas-sajf.

Sophie

Uniformi ;dida g[all-istaff tal-Airmalta Il-linja nazzjonali tal-ajru lAirmalta [abbret li l-membri tal-ekwipa;; abbord it-titjiriet tag[ha u staff tal-Airmalta li ja[dem fl-uffi/ini tal-linja nazzjonali tal-ajru se jkunu qed ju]aw uniformi ;dida.

L-Airmalta qalet li ir/eviet kummenti po]ittivi g[al din luniformi ;dida minn [afna passi;;ieri.

Joe Fava li jmexxi s-sezzjoni ta’ Flight Services qal li kienu bosta dawk il-membri tal-istaff tal-Airmalta li kellhom kliem ta’ tif[ir g[all-uniformi l-;dida li ddeskrivewha b[ala mhux biss estetikament sabi[a i]da wkoll prattika.

AÓBARIJIET LOKALI

3

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

G[odda ;dida g[all-PN permezz ta’ Facebook

Inizjattivi tal-PN biex ikun eqreb tan-nies

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, is-Segretarju :enerali Paul Borg Olivier, il-Ministru Chris Said u ]-]ag[]ug[ Benji Camilleri waqt it-tnedija ta’ www.myvoice.pn nhar il-{amis li g[adda

❶

pubbliku jista' jressaq issu;;erimenti u l-aspirazzjonijiet tieg[u g[and ilPN

L-i/ken idea ta’ persuna ❷ tista' tissarraf fl-ikbar pro;ett ❸ — Chris Said, kordinatur tal-inizjattiva myvoice.pn

L-inizjattiva l-;dida tal-PN www.myvoice.pn hi g[odda ;dida biex tag[ti vu/i lil kulmin irid juri x-xewqat, il-[sibijiet u l-aspirazzjonijiet tieg[u permezz ta' Facebook.

Dan qalu Chris Said, il-Ministru tal:ustizzja, il-Konsultazzjoni Pubblika u lFamilja li n[atar mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi nhar il-{add li g[adda fil-Kunsill :enerali tal-PN biex iservi b[ala Kordinatur ta' din l-inizjattiva ;dida, inti]a li tqarreb lill-PN lejn ilpoplu u lill-poplu lejn il-PN. myvoice.pn tnediet iktar kmieni din il;img[a minn Lawrence Gonzi, Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista u s-Segretarju :enerali Paul Borg Olivier.

Chris Said qal li wara s-su//ess ta' inizjattiva o[ra, www.mychoice.pn, ilPartit Nazzjonalista [ass il-b]onn li jkollu g[odda o[ra biex jikkomunika man-nies.

Kien proprju permezz tas-sit ;did www.mychoice.pn li ]-]ag[]ug[ Benji Camilleri ressaq il-proposta li ssir xi [a;a

www.mychoice .pn - sit fejn il-

simili i]da fuq is-sit Facebook, li hu tant popolari mal-Maltin. Proposta li ssarrfet fl-inizjattiva myvoice.pn.

Il-Ministru Said qal li myvoice.pn hi sit li ti;bor fiha g[axar pa;ni fuq Facebook li jittrattaw temi differenti u li huma ta' interess kbir g[all-Maltin u l-G[awdxin.

Dawn huma: l-ilsien Malti; il-kultura u l-kreattività, l-edukazzjoni; l-g[aqdiet mhux governattivi; G[awdex; in-nar u lfesti; l-ambjent u l-kampanja; l-isport; log[ob di;itali u internet u mu]ika.

L-inizjattiva bdiet b’dawn l-g[axar pa;ni i]da l-[sieb hu li, anke permezz tassu;;erimenti tal-pubbliku, ’il quddiem ji]diedu iktar su;;etti ta' interess.

“Dan biex verament inkunu f'po]izzjoni li nag[tu vu/i lil kulmin irid jipparte/ipa f'dan id-djalogu mal-PN,” sostna Chris Said.

Mistoqsi jekk din l-inizjattiva hix immirata biss g[a]-]g[a]ag[, Chris Said qal li bla dubju se tolqot [afna ]g[a]ag[, i]da mhux biss.

“Illum kull ;enerazzjoni, mit-tfal sal-

kbar, ju]aw is-sit Facebook u allura kul[add jista' ju]a din l-g[odda biex jaqsam mag[na l-aspirazzjonijiet tieg[u", qal il-Ministru Said.

Il-Ministru qal li fir-rwol tieg[u b[ala kordinatur se jkun qed isegwi dak kollu li jkun qed ji;ri f’dawn il-pa;ni, li dwarhom irrimarka li minkejja li ilhom li kienu varati ftit jiem biss di;a' kien hemm konkorrenza qawwija g[alihom.

Chris Said qal li hu se jkun qed ji;bor is-su;;erimenti li jsiru f'dawn il-pa;ni biex il-Partit Nazzjonalista jkun jista' ji]en u jag[ti pi] lil dawn l-ideat.

"Kultant ideat ]g[ar li jkollhom in-nies jistg[u jsiru pro;etti kbar li jistg[u jitwettqu minn partit politiku b[alma hu lPartit Nazzjonalista," sostna Chris Said.

Hu qal li l-ideat tal-pubbliku "jistg[u jservu biex ikunu ba]i g[all-programm elettorali imma mhux biss. Jistg[u jkunu proposti wkoll g[all-[idma tal-PN filgvern biex ikun jista' jwettaq iktar pro;etti u inizjattivi anke fil-kumplament ta' din il-le;i]latura."

www.myvoice. pn - 10 pa;ni

fuq Facebook fuq temi differenti ta' interess biex il-pubbliku jag[mel su;;erimenti dwarhom

Laqg[at kuntatt -

laqg[at bejn ilPN u s-So/jetà ?ivili bissehem u tal-PM u mmexxija mill-Ewroparlamentari Nazzjonalista Simon Busuttil

❹

Laqg[at malpubbliku fillokalitajiet u fid-Dar ?entrali

mmexxija mis-Segretarju :enerali tal-PN Paul Borg Olivier

❺

Konferenza online malPrim Ministru

li fiha kul[add seta’ jikkomunika dirett ma’ Lawrence Gonzi b’ideat u su;;erimenti.

4

tag˙rif

Wirja dwar il-Formula 1. Il-

McLaren F1 Club (Malta) qed torganizza wirja dwar il-Formula 1 u l-Karozzi fl-Arti tal-artist Godwin Cini fis-sala tal-Kunsill Lokali Paola. {inijiet tal-ftu[: illum il-{add mill-10 a.m. sa nofsinhar u mill-4 sas-6 p.m. u minn g[ada t-Tnejn sal-:img[a 8 ta’ :unju fil-[inijiet tal-ftu[ talUffi//ju tal-Kunsill. Kul[add mistieden.

Santa Lu/ija, G[awdex. Il-

Fundazzjoni Ta’ Klula, NGO ba]ata f’Santa Lu/ija, G[awdex, se torganizza l-attività annwali u tradizzjonali tag[ha – Festival talInbid imsejja[ Bis-Sa[[a – nhar is-Sibt 9 ta’ :unju fi Pjazza Santa Lu/ija. Il-karozza tal-linja numru 313 minn u lejn Victoria kull sieg[a sal-11 p.m. Il-festival jinkludi ikel tradizzjonali, arti u attivitajiet relatati. Ikun hemm ukoll mu]ika live mis-sittinijiet sal-lum. D[ul bla [las.

L-Imsida. Il-parro//a San :u]epp qed torganizza :img[a Ewkaristika bejn l-4 u s-7 ta’ :unju mit-8 a.m. sal-11 a.m. u mill-5 sas-7.50 p.m. Issir adorazzjoni animata kull nofs sieg[a fil-knisja parrokkjali. Il{amis, 7 ta’ :unju wara lQuddiesa Kon/elebrata fis-6 p.m. se to[ro; il-pur/issjoni ta’ Corpus Christi mill-knisja parrokkjali ta’ San :u]epp. Wara ting[ata lbarka sagramentali.

L-Imqabba. L-G[aqda Nar talArt Santa Marija qed torganizza ikla fil-ka]in, nhar l-Erbg[a, 6 ta’

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

:unju (lejlet festa pubblika), fit-8 p.m., fil-Ka]in ta’ Santa Marija.

G[all-bookings avvi/inaw lil xi membru tal-G[aqda. Aktar informazzjoni fuq www.santamarija.com.

Tas-Sliema. Se jsir bazaar b’risq il-festa Madonna tas-Sacro Cuor nhar is-Sibt 9 u l-{add 10 ta’ :unju mit-8 a.m. sat-8 p.m. fis-Sala Padova li tinsab fi Triq Dun Pawl Vella, ma;enb il-knisja parrokkjali Madonna tas-Sacro Cuor. Se jkun hemm [afna affarijiet ;odda u second hand bi prezzijiet ir[as [afna.

I]-}ejtun. Is-Sezzjoni Partitarji Belandisti se torganizza Green Gathering fil-ka]in, nhar l-Erbg[a 6 ta’ :unju fit-8.30 p.m. Mu]ika minn DJ Glen C. u b’effetti ta’ dawl tul is-serata. D[ul b’xejn.

Tas-Sliema. Open Day fliskola tas-Salesjani St Patrick’s nhar il-:img[a, 8 ta’ :unju, mid9 a.m. sas-1 p.m. Kul[add mistieden.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit minn [dejn il-knisja parrokkjali ta]-}ejtun, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Nhar il-{amis, 7 ta’ :unju, festa pubblika, il-Mobile Blood Donation Unit se jkun qed ji;bor id-demm minn quddiem il-knisja parrokkjali tal-Kalkara mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta tal-identità.

it-temp illum It-temp> Xemxi. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif mix-Xlokk, li jsir [afif g[al moderat. Il-Ba[ar> {afif. L-Imbatt> Ftit li xejn.

L-Og[la Temperatura> 28˚C. Ix-Xita> f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex tra//a nida. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 644.5mm. Ix-xemx> titla’ fis-5.47 u tin]el fit-20.13.

In-numri tal-lottu li telg˙u l-biera˙ 64 — 13 — 76 — 54 — 6

spiΩeriji li jift˙u llum

VALLETTA: Chemimart, li/enzjat 3 Pjazza {elsien, (bhalissa jopera minn 20#21 Triq ir-Repubblika); {AMRUN: Cosmed Pharmacy Soccors’, Triq Villambrosa; SANTA VENERA: Fatima Pharmacy, Triq i]-}onqor; BIRKIRKARA: St. Jude Pharmacy, 213 Triq il-Wied; G}IRA: O’Hea Pharmacy, 128 Triq Manoel De Vilhena; SAN :WANN: Lourdes Pharmacy, Triq in-Naxxar; TASSLIEMA: Brown’s Pharmacy, 22A The Point Shopping Mall, Tigne; {AL BALZAN: Balzan Pharmacy, 70 Triq San Fran;isk; IL-G{AG{UR: St. Albert Pharmacy, Triq l-Oratorju; MELLIE{A: Village Pharmacy, 116 Main Str; SANTA LU?IJA: Sta. Lucia Pharmacy, 1 Misra[ Dorell; ILBIRGU: Vittoriosa Pharmacy, 9 Triq il-Mina l-Kbira; {A}-}ABBAR: May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja; I}}EJTUN: Gerada Pharmacy, 46 Triq Mater Boni Consigli; I}-}URRIEQ: Zurrieq Dispensary, 68 Triq il-Kbira; SI::IEWI: St. Nicholas Pharmacy, 1 Triq il-Parro//a; IR-RABAT: Central Pharmacy, Triq G[ajn Kajjet; VICTORIA: Castle Pharmacy, 2 Misra[ l-Indipendenza; KER?EM: Sokkors Pharmacy, Triq San Gregorju.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Jin;abru 205,775 ewro g[all-Fondazzjoni Arka

Matul il-programm Xarabank nhar il:img[a filg[axija n;abret is-somma ta’ 205,775 ewro b’risq il-Fondazzjoni Arka.

Din il-Fondazzjoni hi ba]ata f’G[awdex u tg[in persuni b’di]abbiltà u l-qraba tag[hom.

F’din l-a[[ar sena, fi tliet programmi ta’

Xarabank, in;abru total ta’ 726,462 ewro li minnhom gawdew id-Dar tal-Providenza, Puttinu Cares u l-Fondazzjoni Arka.

Dan kollu jikkonferma g[al darb’o[ra kemm il-poplu Malti hu dejjem ;eneru] f’dawn il-kaw]i ;usti.

Diskussjoni li tat il-frott mal-Kummissarju Ewropew g[all-Bidla fil-Klima Il-laqg[a li Connie Hedegaard, il-Kummissarju Ewropew g[all-Bidla fil-Klima, kellha ma’ George Pullicino, ilMinistru g[ar-Ri]orsi u lAffarijiet Rurali, kienet kostruttiva u tat il-frott.

Hedegaard sostniet li kien interessanti [afna tisma’ dwar l-isfidi li Malta g[andha filqasam tal-bidla fil-klima, li tisma’ l-inizjattivi li qed jie[u l-pajji], u sostniet li tifhem limpenn li g[andu pajji]na biex jil[aq il-miri tieg[u.

Dan kollu [are; wara li lKummissarju, li qed tag[mel ]jara f’Malta, kienet pre]entata kopja tal-Istrate;ija Nazzjonali g[all-Adozzjoni tal-Bidla fil-Klima, pubblikata fl-a[[ar jiem u li tikkonsisti fi 72 azzjoni differenti; di;à bdiet il-[idma fuq dawn lazzjonijiet.

Il-Ministru George Pullicino, fil-laqg[a li saret g[all-;urnalisti, semma kif pajji]na hu t-13-il wie[ed mill-istati-membri tal-Unjoni Ewropea li ppre]enta din lIstrate;ija lill-Kummissarju, li tinsab Malta fl-okka]joni talJum Dinji tal-Ambjent.

Matul id-diskussjonijiet tag[hom, kemm il-Ministru u l-Kummissarju tkellmu fejn tinsab Malta fir-rigward talbidla fil-klima u fejn

L-Alternattiva titkellem dwar l-ilma u tfa[[ar pro;ett-pilota F’konferenza tal-a[barijiet quddiem l-uffi/ini tal-Awtorità Maltija tar-Ri]orsi, l-Alternattiva Demokratika qalet li ssostenibbiltà tal-ilma hi l-aktar kwistjoni ur;enti f’Malta.

Michael Briguglio, i/Chairperson tal-AD, qal li filwaqt li hemm bosta kwistjonijiet ambjentali importanti f’Malta, issostenibbiltà tal-ilma jist[oqqilha prijorità g[olja fil-politika ambjentali, ekonomika u so/jali ta’ Malta.

Min-na[a tieg[u, Carmel Cacopardo, il-kelliem tal-AD dwar l-ambjent, qal li t-tibdil ri/enti fil-politika tal-gvern, li b[ala ri]ultat tag[ha, iddrena;; ri/iklat ikun utilizzat g[al skopijiet diversi, hu pass po]ittiv.

Ix-xahar li g[adda, il-Prim Ministru [abbar li pro;ettpilota kien qed je]amina limpatt li jirri]ulta jekk l-ilma tal-pjan ikun rikarikat b’ilma ri/iklat mid-drena;;.

L-Alternattiva Demokratika tinnota li jekk dan il-pro;ettpilota jirnexxi, ikun jista’ jwassal g[al soluzzjoni sostenibbli u fit-tul talimmani;jar tar-ri]orsi tal-ilma.

George Pullicino u Connie Hedegaard ikellmu lill-;urnalisti

bi[siebha tmur biex dan ikollu impatt inqas fuq il-;enerazzjonijiet ta’ g[ada billi jittie[du dawk l-azzjonijiet imsemmija [alli jitnaqqsu lproblemi li jistg[u jiffa//jaw dawk ta’ warajna.

Fil-fatt, fost l-o[rajn kienu diskussi l-pjani ta’ Malta rigward l-ener;ija rinnovabbli u l-mira tal-UE li l-pajji]imembri ju]aw biss 10% ta’ biofuels.

F’dan ir-rigward, ilKummissarju Hedegaard semmiet kif fl-Istrate;ija talAdozzjoni tal-Unjoni Ewropea li se tkun pubblikata s-sena d-die[la, fost l-o[rajn se tkun indirizzata l-effi/jenza tal-ener;ija biex il-pajji]imembri j]ommu l-flus g[al pajji]hom aktar milli ju]awhom biex jixtru l-fossil

fuels ming[and pajji]i o[rajn.

Hawnhekk g[amlet referenza g[al kif is-sena li g[addiet intefqu ’l fuq minn €300 biljun biex jinxtraw dawn.

Min-na[a tieg[u, ilMinistru George Pullicino semma wkoll li bosta azzjonijiet milli qed ikunu trattati f’din l-Istrate;ija, di;à nbdew, u ]ied li l-Gvern hu di;à kommess li jonfoq kwa]i €4 miljun biex il-bini pubbliku ta’ pajji]na jikkonsma inqas ener;ija u b’hekk jonqos bi kwa]i kwart il-konsum tal-ener;ija fil-bini pubbliku.

B’rabta ma’ dan, il-Ministru qal ukoll li f’pajji]na hawn madwar 5,300 dar li g[andhom panelli fotovoltaj/i, u ]ied li 70,000 metru kwadru ta’ bini tal-Gvern se jkun qed ji;i u]at ukoll g[al dawn ilpanelli. Dawn l-iskemi jkomplu jse[[u permezz ta’ skemi mill-UE. Barra minn hekk, ilMinistru George Pullicino semma kif ferm qabel lIstrate;ija, saret proposta biex ikunu allokati €56 miljun mill-fondi tal-UE biex titnaqqas il-problema talg[arg[ar, i]da fl-istess [in ti]died il-[a]na tal-ilma f’pajji]na b’iktar minn tliet darbiet ta’ dak li g[andna

Il-Prim Ministru, Lawrence Gonzi, akkumpanjat mill-Ministru Mario de Marco u minn Paula Mifsud Bonnici, kunsilliera tal-Partit Nazzjonalista, ilbiera[ ]ar ix-xog[ol tar-restawr li sar fil-koppla tal-knisja parrokkjali tal-{amrun u l-pittura ta’ Emvin Cremona. Hu ntlaqa’ minn Dun Henry Balzan, il-Kappillan tal-{amrun, li spjegalu fid-dettall ix-xog[ol li sar. Ix-xog[ol tar-restawr se jkun miftu[ g[all-pubbliku dalg[odu bejn l-10am u nofsinhar.

AÓBARIJIET LOKALI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

5

Wassal il-messa;; tieg[ek lil Carm Mifsud Bonnici Il-Partit Nazzjonalista qed jistieden lillpubbliku biex jibg[at il-messa;;i tieg[u lid-Deputat Nazzjonalista Carm Mifsud Bonnici permezz ta’ postcard elettronika fuq is-sit www.mychoice.pn.

Ilbiera[ filg[odu, Paul Borg Olivier, isSegretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista, bag[at e-mail biex i[e;;e; lill-pubbliku [alli b’mod miftu[ iwassal il-

messa;; tieg[u lil Carm Mifsud Bonnici, wara li nhar l-Erbg[a li g[adda rri]enja minn Ministru min[abba vot ta’ sfidu/ja fih mill-Parlament b[ala Ministru.

■ Sadattant, il-pubbliku qed ikun mistieden jattendi g[ad-djalogu tal-Partit Nazzjonalista, li se jsir fil-11.00 ta’ dalg[odu, fil-Luxol Grounds, Pembroke.

Il-kelliem ewlieni f’dan id-djalogu hu

Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista.

Dan id-djalogu se jsir lejliet vot importanti fil-Parlament. Fil-fatt, g[ada filg[axija, fil-Parlament se jittie[ed vot ta’ fidu/ja fil-Gvern, li talbu l-Prim Ministru Lawrence Gonzi nnifsu nhar l-Erbg[a wara l-vot ta’ sfidu/ja f’Carm Mifsud Bonnici.

Jaslu 113-il immigrant irregolari Somali Ilbiera[ wara nofsinhar, g[all-[abta tal-5, idda[[lu f’Xatt it-Tiben 113-il immigrant irregolari abbord il-patrol boat tal-Forzi Armati ta’ Malta, P52.

Fis-sig[at bikrin tas-Sibt filg[odu, il-Forzi Armati ta’ Malta inter/ettaw dinghy madwar 50 mil nawtiku finNofsinhar ta’ {ad-Dingli.

Il-grupp tal-immigranti, li qal li hu mis-Somalja, kien mag[mul minn 38 mara, li xi w[ud minnhom huma tqal, 74 ra;el u tarbija.

Fil-post issej[et ambulanza li [adet persuna minnhom l-Isptar Mater Dei g[all-kura me[tie;a; bilbqija tal-immigranti jitilqu bil-coaches tal-Pulizija.

Mal-wasla tal-immigranti f’Malta

Disa’ xhur [abs g[al reati mwettqa f’Open Centre u f’G[assa Kader Outtara, ta’ 33 sena, residenti l-Fgura, ilbiera[ intbag[at 9 xhur [abs wara li ammetta akku]i kontrieh mi;juba mill-Pulizija.

Hu kien akku]at quddiem il-Ma;istrat Giovanni Vella, li nhar it-Tlieta li g[adda, fl-Open Centre, limiti ta’ {al Far, Bir]ebbu;a, in;urja u hedded diversi uffi/jali tal-Pulizija u persuni inkarigati skont il-li;i minn servizz pubbliku bil[sieb li jbe]]a’.

Outtara kien mixli wkoll li ma obdiex l-ordnijiet talPulizija u li ]amm mara arrestata u kka;una lil din il-mara ssoffri bi]a’ ta’ vjolenza kontriha.

Kader Adam Outtara kien mixli wkoll li fl-G[assa talPulizija ta]-}urrieq, attakka u g[amel re]istenza bi vjolenza kontra persuni inkarigati skont il-li;i minn servizz pubbliku.

Il-Prim Ministru f’Kuntatt mal-Asso/jazzjoni tal-Fi]joterapisti Il-PN kompla bl-e]er/izzju tieg[u li jkun eqreb tas-so/jetà /ivili u jisma’ dak li g[andhom x’jg[idu, meta lbiera[ filg[odu, Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-PN, kellu laqg[a mal-Asso/jazzjoni tal-Fi]joterapisti, flA}AD fil-Belt Valletta.

Fil-bidu tal-laqg[a, il-Prim Ministru qal li lprofessjoni tal-fi]joterapija f’Malta kibret u qed tkun rikonoxxuta [afna aktar minn qatt qabel.

Hu qal li l-fi]joterapisti g[andhom rwol importanti biex il-qasam tas-sa[[a jkun aktar sostenibbli.

Il-Prim Ministru spjega kif il-fi]joterapisti, illum g[andhom l-opportunità li jimir[u permezz ta’ spe/jalizzazjonijiet varji, u l-gvern hu kommess li jg[in lill-esperti fil-[idma tag[hom.

John Xerri de Caro, il-President talAsso/jazjoni, stqarr li kien kuntent li kellhom lopportunità li jitkellmu mal-Prim Ministru.

Il-fi]joterapisti j[ossu li s’issa huma

m’g[andhomx l-opportunità li jag[tu lmassimu tag[hom. Fil-fatt qalu li qeg[din jag[tu madwar 70% biss ta’ kemm jistg[u joffru lis-settur tas-sa[[a f’pajji]na.

Huma lesti li ja[dmu mal-gvern biex huma wkoll jikkontribwixxu fil-qasam so/joekonomiku tal-pajji].

Maria Busuttil tkellmet dwar ir-rwol tag[ha fil-MEUSAC biex il-fi]joterapisti jkollhom aktar vu/i, u b’hekk ikun hemm djalogu strutturat.

Intant, il-Prim Ministru fa[[ar il-[idma talasso/jazzjoni u qal li x-xewqa tieg[u hi li jara li l-professjoni tal-fi]joterapija tkompli tavvanza.

Hu enfasizza l-importanza li tkompli ssir [idma biex ikun ]viluppat materjal aktar ;did u modern [alli l-pazjent igawdi mill-a[jar terapija possibbli.

G[al din il-laqg[a attenda wkoll rappre]entant ta’ Simon Busuttil, li kien impenjat b’laqg[at o[rajn.

Gloria Mizzi tiffirma l-kotba ■ Gloria Mizzi, il-pre]entatri/i ta’ NET TELEVISION, ilbiera[ kienet pre]enti fi Scotts Supermarket f’Tas-Sliema biex tiffirma l-ktieb tag[ha ‘More Glorious Food’, pubblikat millPIN. Dan it-tieni ktieb tag[ha qed jikseb su//ess kbir b[alma se[[ fl-ewwel volum, is-sena li g[addiet.

6

ATTWALITÁ

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

POLITIKA

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

7

G{ALIK U G{AL ULIEDEK Villa Rundle im;edda

Il-Gvern ja[dem u INT ta[sad il-frott

Ix-xahar li g[adda kien mimli b’avvenimenti li huma xhieda b’sa[[itha ta’ kif il-Gvern Nazzjonalista qed ja[dem favur il-poplu bil-fatti u mhux bil-paroli.

Minkejja l-kri]ijiet kollha li minnhom g[addejja d-dinja u partikolarment lEwropa, il-Gvern Malti baqa’ g[addej b’ritmu qawwi anzi nistg[u ng[idu li sa[ansitra ]ied dan ir-rittmu g[aliex emmen bis-s[i[ li fi ]mien ta’ kri]i ma tridx tirrassenja ru[ek u toqg[od tistenna li ji;ri xi [a;a biex il-folja tinqaleb.

Lawrence Gonzi kemm-il darba tenna li propju f’dan i]-]mien ta’ diffikultà l-gvern g[andu jkun pro-attiv g[al ]ew; ra;unijiet: l-ewwel biex jin[oloq xog[ol g[all-[addiema Maltin u, it-tieni, biex meta din il-kri]i tg[addi u ji;u ]minijiet a[jar fuq l-ekonomija Ewropea, pajji]na jkun ma’ ta’ quddiem fost dawk li jitilqu ji;ru ’l quddiem.

Dak li ;ara matul Mejju, mistenni jkompli g[addej fix-xhur li ;ejjin hekk kif hu mistenni u ippjanat li g[add ta’ pro;etti kbar tal-gvern ikunu waslu g[at-tlestija. IxLAWRENCE GONZI qed iwettaq pro;etti ta’ siwi g[all-familji xog[ol kbir involut ikun inkukollha… tal-lum u ta’ g[ada runat bil-konklu]joni u l-inawgurazzjoni ta’ pro;etti ma[subin g[alina u Rundle f’G[awdex; it-tqeg[id tal-ewwel g[al uliedna f’tant oqsma. ;ebla tal-campus il-;did tal-MCAST u tG[al-lum se nikkon/entraw biss fuq iltnedija tal-pro;ett tal-campus il-;did talpro;etti l-kbar li jew tlestew u kienu Istitut g[all-Istudji Turisti/i (ITS). mg[oddija lill-poplu biex igawduhom jew li Il-Gvern Nazzjonalista ma joqg[odx tnedew biex isiru fi]-]mien li ;ej: jistenna elezzjoni ;enerali biex jag[ti lillFost il-pro;etti ta’ Mejju nsemmu l-Park poplu dak li g[andu b]onn. Ja[dem is-sena tal-Avjazzjoni, il-Kumpless Sportiv f’{al kollha u s-snin kollha g[aliex jemmen li Kirkop, ix-xog[ol estensiv li sar f’Villa INT jixraqlek l-a[jar… dejjem u f’kollox.

Wara xog[ol estensiv ta’ tisbi[, kienet inawgurata nhar il-{amis 17 ta’ Mejju, 2012, Villa Rundle fir-

Rabat G[awdex li se sservi b[ala vetrina [ajja tal-g]ira G[awdxija — post li joffri lok g[al mistrie[ u trankwillità.

B’nefqa ta’ 2.5 miljun ewro li 85 fil-mija minnhom ;ew mill-Fond Ewropew g[all-I]vilupp Re;jonali, dan il-;nien storiku fil-qalba talkapitali G[awdxija, jikkonferma limpenn tal-Gvern Nazzjonalista lejn G[awdex u l-poplu tieg[u.

B’mod innovattiv u kreattiv, il;nien il-‘;did’ tqassam skont lerba’ sta;uni u barra li se joffri attrazzjoni permanenti g[allG[awdxin, qed ikompli jsa[[a[ ilpotenzjal turistiku di;à g[oli ta’ G[awdex.

Campus ;did g[all- MCAST

“B’fidu/ja fi]-]g[a]ag[ u l[addiema qed insawru l-pre]ent u l-;ejjieni ta’ pajji]na.” Hekk qal il-

Prim Ministru Lawrence Gonzi meta nhar il-{amis, 24 ta’ Mejju 2012 po;;a l-ewwel ;ebla talcampus il-;did tal-MCAST... u hekk hemm miktub fuq din il;ebla.

Dan bir-ra;un jista’ jing[ad minn kap tal-gvern li qed jinvesti 120 miljun ewro fi pro;ett li aktar milli hi nefqa f’binja hi investiment dirett fin-nies, fik u f’uliedek, kif inhi l-mira tal-Gvern Nazzjonalista.

Fid-diskors tieg[u l-Prim Ministru enfasizza li dik ma kinitx okka]joni i]olata i]da trid titqies b[ala pass ie[or f’sensiela ta’

Campus ;did g[all-istudenti tal-ITS Permezz tal-Fondazzjoni g[all-Iskejjel ta’ G[ada (FTS) il-Gvern qed i[ejji biex jibni campus ;did g[all-Istitut tal-Istudji Turisti/i (ITS).

Dan [abbru l-Prim Ministru Lawrence Gonzi nhar it-Tlieta 22 ta’ Mejju waqt ]jara li g[amel fl-istitut e]istenti f’San :iljan.

Dan l-i]vilupp importanti qed ise[[ waqt li l-industrija tat-turi]mu f’pajji]na wettqet rekord fuq ie[or fl-a[[ar snin u b[ala pass ie[or filmixja li trid twassal lil Malta f’livell ta’ e//ellenza kif ma[sub u

mfassal minn Vi]joni 2015.

L-Istitut g[all-Istudji Turisti/i kien ng[ata l-[ajja minn Gvern Nazzjonalista wara l-1987 li kien sab li l-gvern ta’ qablu kien g[oddu ;ab fix-xejn l-istruttura li kienet te]isti fil-Polythecnic (]armat ukoll mill-PL fil-gvern) u permezz tal-Ministru Michael Refalo kien ta bidu g[all-ITS kif nafuh illlum u fejn jinsab pre]entement.

Dan l-istitut irnexxa bil-kbir u matul is-snin li ilu mwaqqaf forna lill-industrija b’]g[a]ag[ im[arr;in kemm lokalment kif ukoll bi placements li jkunu g[amlu f’lukandi barra minn pajji]na.

L-ITS joffri disa’ tipi ta’ Higher National Diploma fi spe/jalizzazzjonijiet li jvarjaw minn spe/jalitajiet kulinarji sa turi]mu sportiv u management ta’ konferenzi u attivitajiet o[rajn.

Kumpless sportiv tal-og[la livell f’{al Kirkop

de/i]jonijiet kru/jali u strate;i/i li ttie[du fl-istorja ri/enti ta’ pajji]na.

U dan jista’ jing[ad b’aktar sa[[a fil-ka] tal-MCAST g[aliex kien gvern ie[or immexxi mill-PN li wara li l-Partit Laburista kien ]arma dak il-kulle;; fis-snin sebg[in, Gvern Nazzjonalista kien re;a’ rxuxtah fis-snin elfejn.

Il-campus il-;did ja[seb g[allum u g[all-;ejjieni tant li se jkun jista’ jilqa’ fih sa 10,000 student full-time. Dan jixhed ukoll g[allvi]joni tal-PN li t[ares ’il quddiem g[al dak li je[tie; il-poplu u lpajji] fis-snin li ;ejjin.

B[alissa hemm 6,000 student jistudjaw full-time u 4,000 o[ra fuq ba]i part-time f’g[axar istituti differenti.

Nhar il-{amis 17 ta’ Mejju 2012, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi inawgura uffi/jalment il-Kumpless Sportiv ta’ {al Kirkop li sar b’investiment ta’ aktar minn 3.5 miljun ewro.

F’dan il-kumpless jistg[u jkunu prattikati [mistax-il dixxiplina ta’ sport differenti u jinkludi gymnasium kif ukoll pitches apposta li fihom jistg[u jkunu prattikati lfootball, il-volleyball, il-handball, il-basketball, in-netball kif ukoll i]-]fien u l-judo.

Qed ikun organizzat ukoll Walking and Jogging Club li, permezz tieg[u, kull filg[odu, 300 persuna jibdew il;urnata b’attività fi]ika.

Minn dan il-kumpless se tkun qed tit[addem l-Iskola Nazzjonali tal-Isport minn Settembru li ;ej.

Park tal-Avjazzjoni li di;à j[addem elf ru[ Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, nhar il-{amis 10 ta’ Mejju 2012, inawgura l-Park tal-Avjazzjoni f’{al Safi li fuqu sar investiment ta’ 17-il miljun ewro u li, sal-lum, diversi kumpaniji fih di;à j[addmu mal-elf [addiem.

Dan l-investiment hu kunsidrat utli [afna f’industrija konnessa mal-manutenzjoni tal-ajruplani li nistg[u ng[idu li se[[et kollha bit-t[abrik u l-[idma ta’ Gvern Nazzjonalista tant li sa g[axar snin ilu kienet t[addem biss 100 [addiem.

F’dan il-park, fost l-o[rajn, hemm ]ew; kumpaniji ta’

fama mondjali, Lufthansa Technic u SR Technic, kumpaniji li bdew joperaw minn pajji]na g[aliex raw il-potenzjal tal[addiem Malti u permezz ta’ in/entivi ;eneru]i u f’waqthom li tahom il-Gvern Malti.

Il-park hu mifrux fuq medda ta’ 200,000 metru kwadru biex jakkomoda l-espansjoni tas-settur tal-avjazzjoni u hi mag[quda permezz ta’ runway mal-ajruport internazzjonali ta’ Malta.

Dan il-park irnexxielu ji//entralizza l-[idma kollha konnessa mal-industrija tal-manutenzjoni tal-ajruplani f’pajji]na u hu minnu nnifsu katalist biex aktar kumpaniji ji;u u jinvestu f’pajji]na.

8

OPINJONI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Meta l-g[uda tkun g[adha [adra 1. Iktar minn kull [idma

o[ra, il-politika titlob li min jipprattikaha jrid jistaqsi lilu nnifsu ta’ sikwit il-g[ala qed jag[mel dak li qed jag[mel.

G[alxiex qieg[ed filpolitika. G[ax hu minn ewl id-dinja, li b[al kull [idma jew attività o[ra, se toffri mumenti ta’ sodisfazzjon u o[rajn diffi/li. Mumenti sbie[ u o[rajn ta’ swied ilqalb. Mumenti fejn issib lg[ajnuna u l-koperazzjoni, u o[rajn fejn issib il-bsaten firroti u d-daqqiet f’dahrek. Hu proprju fl-iktar mumenti diffi/li u in;usti li rridu nkunu konvinti mir-ra;uni u motivazzjoni ta’ dak li qed nag[mlu. G[ax, altrimenti, ma jag[milx sens li nibqg[u fejn inkunu u nag[mlu dak li qed nag[mlu.

2. Dawn l-a[[ar jiem fil-

Parlament, offrew [afna mumenti g[al tali riflessjoni.

Mhux minni biss i]da minn bosta minna. Meta tara wie[ed minn s[abek, wie[ed mill-iktar persuni b’sens g[oli u fin ta’ r;ulija, umiltà u prudenza, ikun attakkat b’mod vili, krudili u in;ust, iva, tistaqsi lilek innifsek: X’qed nag[mel hawn? Jekk qed jag[mlu hekk meta lg[uda g[adha [adra, x’se jag[mlulha meta tkun nixfet?

3. It-tentazzjoni li tag[mel b[alma qed jag[mlulek tkun hemm b[alma kienet hemm f’bosta minna fl-a[[ar ;img[at. Iktar u iktar meta

taf personalment li kien hemm u[ud li kienu fa//ata tieg[ek li [assewhom skomdi g[all-a[[ar jivvutaw kontra xi [add li kienu jafu li kien inno/enti. I]da l-valuri tag[na, is-sens ta’ r;ulija tag[na, ma j[alluniex naqg[u fil-baxx b[al [addie[or.

Irridu nkunu dinjitu]i firreb[, u anke fit-telf. Anke f’mument tant ikrah u ta’ swied il-qalb b[alma kellna din il-;img[a fil-Parlament, irridu nibqg[u nuru li a[na differenti g[ax mag[;unin differenti.

4. Carmelo Mifsud Bonnici

u jien konna eletti flimkien g[all-ewwel darba flElezzjoni tal-1998. Konna di;a [bieb sew qabel dakinhar frott il-politika u lavukatura. G[adni niftakar sew it-tg[anniqa ta’ bejnietna meta t[abbar irri]ultat fil-counting hall fl1998. {dimna f’diversi Kumitati Parlamentari flimkien minn dakinhar.

Dejjem ammirajt is-sens innat tieg[u ta’ ;entlomerija u umiltà. Ftit iltqajt ma’ nies b’tant dixxiplina fuqhom innifishom. Hu bniedem mog[ni b’[afna g[erf i]da ma jitkessa[x bih. Jiekol ilkotba iktar milli jaqrahom.

Lo;iku u g[andu sens kbir ta’ x’inhu sewwa u le fih.

Edukatissimu. Mill-Qorti naf personalment kemm g[en klijenti meta kien jipprattika b[ala avukat li [admilhom b’xejn min[abba s-

sitwazzjoni li kienu fiha. Ma jfittix l-applawsi.

5. Nemmen li kien wie[ed mill-iktar Ministri be]lin u g[aqlin. G[amel iktar minn tlieta u tletin li;i, li [afna minnhom irriformaw millqieg[ setturi li [afna qalulu li kien impossibbli li jirriforma, b[al dak talmandati. Da[[al mi]uri biex il-kaw]i li llum qed jinfet[u ma jdumux, u sal-lum iffranka madwar 25,000 kaw]a fil-Qrati permezz talpro/edura ;dida li introdu/a tal-ittra uffi/jali e]ekuttiva.

I]da dakinhar li da[[alha kienu g[ajruh u qajmu lirwiefen kollha kontrih.

X’ma qalulux? I]-]mien tah ra;un, i]da. Fil-qasam talimmigrazzjoni irregolari g[amel [emel xog[ol, bisSibtijiet u l-{dud g[al xhur s[a[, [afna drabi fissilenzju. Kien wie[ed milliktar ministri rispettati flUnjoni Ewropea f’dan issu;;ett, fil-fatt.

6. Dan kollu lOppo]izzjoni kienet tafu.

I]da billi g[alihom il-fini ji;;ustifika l-mezz, g[ax g[alihom l-importanti li jirb[u akkost li jg[addu minn fuq xi [add inno/enti u jg[aff;uh, riduh il-[aruf tassagrifi//ju. Kemm kien ovvju li u[ud millOppo]izzjoni li tkellmu filParlament kienu sfurzati, ma kinux konvinti, batew biex imlew il-[in allokat lilhom

tant ma kellhomx x’jg[idu.

Ma jfissirx li m’hemmx kritika li m’g[andhiex issir. {add m’hu perfett, u dejjem hemm x’ittejjeb. I]da kemm kien in;ust u krudili li attakkaw bla [niena lil Carm meta jafu li [afna millproblemi li semmew jafu lori;ini tag[hom g[al ]mien ferm qabel il-[atra ta’ Carm u, anzi, huma affarijiet li hu beda jindirizza b’su//ess, waqt li kompla jibni fuq ittajjeb li sab.

7. Kif qalli dakinhar li l-

Kumitat tal-Kamra iffissa ddata tad-dibattitu talmozzjoni tal-Oppo]izzjoni kontrih, kienet ;iet iffissata d-data tal-passjoni tieg[u.

Naf li lilu u lill-familja tieg[u g[addewhom minn kalvarju s[i[. Ma kienx bi]]ejjed li s-sena li g[addiet marad u kellu jag[mel operazzjoni serja u delikata proprju g[ax kien qed ja[dem [afna u jinkwieta [afna fis-silenzju. Ma kienx bi]]ejjed li dakinhar attakkawh u kkritikawh waqt li hu kien l-isptar u ma setax jiddefendi ru[u. Imma lOppo]izzjoni trid tbellag[hielna li t[oss g[allwe;g[at tal-poplu i]da ma kinux kapa/i j[ossu g[al marid waqt mument delikat.

Meta kien l-aktar vulnerabbli, ukoll attakkawh. I]da din il;img[a qalulu: te[odhiex di petto! Qalulu biex ma je[odhiex personali. Ma tarax! B[al dak li waqt li jkun

minn Jason Azzopardi jason.azzopardi@gov.mt

qed jag[ti bis-sikkina jg[id lill-vittma biex ma je[odhiex kontrih g[ax ma kellu xejn personali kontrih.

8. It-trankwillità u sserenità li Carm wera juru persuna b’kuxjenza safja li qeda dmiru. Functus opere kienu jg[idu f’Ruma klassika.

L-a[[ar jiem ]gur kienu b[al katarsi g[alih li seta’ juri l[idma sfiqa u ta’ fejda li wettaq biex ji;;ieled il-[a]in u jg[in lil min hu fil-b]onn g[ax bil-g[atx tal-;ustizzja.

Anke jekk b[alissa tidher issieg[a tad-dlamijiet, jasal mument mhux ’il bog[od fejn Carmelo Mifsud Bonnici jkun vindikat u mog[ti ra;un. Ilverità to[ro; u l-poplu se jurih. Kif kien qalli darba hu stess waqt li kkwota lil San Pawl: Fid-dg[ufija tieg[u (temporanja) hemm issa[[a tieg[u.

Carm Mifsud Bonnici politiku onest u integru minn Charles Magro

■ CARM MIFSUD BONNICI> {add ma jista’ j[amm;u

Dak li ;ara fil-Parlament f’dawn l-a[[ar jiem u li wassal g[ar-ri]enja tal-Onor.

Carm. Mifsud Bonnici minn ministru, hu prova /ara talvulnerabbiltà tal-politiku onest u integru fil-Parlament Malti.

G[andna [afna in/idenzi flistorja politika ta’ pajji]na ta’ politi/i li batew [afna min[abba l-onestà u l-integrità tag[hom, u g[aliex imxew dejjem mal-prin/ipji morali li trabbejna fihom a[na l-Maltin, ;enerazzjoni wara o[ra. :rajjiet b[al dawn i;ieg[luna nirriflettu fuq jekk fil-Parlament Malti hemmx post g[all-integrità u l-onestà.

I;ieg[luna nistaqsu lilna nfusna jkunx ta’ xkiel g[allprogress ta’ pajji]na u g[assodisfazzjon tal-interessi talpoplu Malti li jkollna nies b[all-Onor. Dr. Carm. Mifsud Bonnici, u onorevoli o[rajn (iva, hemm o[rajn) li g[alihom il-ministeru jfisser qadi g[all-pajji].

L-Oppo]izzjoni Laburista

ilha tul din il-le;islatura kollha tag[mel il-bsaten firroti lill-Gvern bit-tama ta’ elezzjoni ;enerali bikrija kemm jista’ jkun. G[alhekk, fil-ka] tal-Onor. Carm. Mifsud Bonnici, l-Oppo]izzjoni sabet opportunità unika.

Mhux g[ax l-Onor. Mifsud Bonnici g[amel xi reat. LOnorevoli Ministru qatt ma nqabad ida[[al affarijiet f’Malta minn wara dahar idDwana, f’bajja mwarrba minflok fil-Port il-Kbir.

Qatt ma ttie[ed il-Qorti u kien kundannat g[al reat li g[amel tul i]-]mien tieg[u b[ala ministru.

Qatt ma u]a [a]in il-po]izzjoni tieg[u b[ala ministru u impjega [addiema bl-eluf f’postijiet tax-xog[ol fejn ma kienx hemm b]onnhom.

Lill-Onor. Carm. Mifsud Bonnici la l-Oppo]izzjoni u lanqas [add ma jista’ j[amm;u. Qabdu mieg[u biss g[ax hu bniedem onest, integru u ta’ prin/ipji sodi.

I]da issa je[tie; li n[arsu ‘l quddiem. Je[tie; li bl-umiltà kollha u b’kura;; qawwi nie[du t-tag[limiet li joffrilna dan kollu.

Din il-;rajja g[andha lewwel nett tikkonvin/ina mill-fatt li llum, aktar minn fi ]minijiet o[rajn, Malta g[andha b]onn ta’ Gvern Nazzjonalista. Blalternattiva l-Maltin kollha, b’mod spe/jali ]-]g[a]ag[, nid[lu f’riskju serju li nitilfu l-;id kollu li Malta akkwistat bis-s[ubija fl-UE. Je[tie; li minn dak li se[[ matul din il-le;islatura l-PN jitg[allem jag[mel l-a[jar g[a]liet fl-interess, l-ewwel u qabel kollox, ta’ pajji]na imma wkoll b’lealtà lejn listess PN. Il-pajji] g[andu b]onn politi/i b[all-Onor. Carm.

Mifsud Bonnici, li b’onestà, integrità s[i[a, u fil-kalma ja[dmu u jie[du de/i]jonijiet g[aqlin g[all-benefi//ju talMaltin kollha.

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

F’PA:NI O{RAJN...

10 Po]izzjoni konsistenti

Stamperija Indipendenza Triq Herbert Ganado, il-Pietà - PTA 1450 Tel: 2596 5333 • Fax: 2596 5525 e-mail: mument@media.link.com.mt advertising@media.link.com.mt Editur: Victor Camilleri

Il-Labour kattiv u vendikattiv

11 L-g[a]liet tag[na

13 Fortizza edukattiva fil-Mosta

19

EDITORJAL il•mument

9

Ittri lill-Editur:

Muscat u l-klijenteli]mu

Jekk il-Labour ta’ Joseph Muscat jasal biex jag[mel dak li g[amel lill-Ministru Carmelo Mifsud Bonnici, allura jista’ jasal biex jag[mel l-istess lilek u lil kul[add.

Hawn qbil mal-pajji] kollu li Carm Mifsud Bonnici hu integru, persuna rispettabbli u xempju g[al kull min irid jid[ol fil-politika sempli/iment biex ikun ta’ servizz g[all-poplu. Dawn l-attributi kollha — u aktar — ma kinux bi]]ejjed biex i]ommu lil Muscat u s[abu milli ja[sbu fi pjan ta’ opportuni]mu spjetat biex iwarrbu lil Carm mis-saqajn.

Ma[niex ng[idu li Carm Mifsud Bonnici g[andu l-;wiena[ tal-an;li, jew id-diadema fuq rasu. Qed ng[idu li f’dinja mag[mula minn bnedmin bid-difetti u l-pre;ji tag[hom, dan ilpolitiku jispikka propju g[aliex dak li jista’ jing[ad dwaru ma jistax jing[ad fuq [afna u [afna o[rajn.

Meta darba l-famu] politiku Taljan Gulio Andreotti, li dam [afna snin f’karigi governattivi, kien mistoqsi jekk il-poter jifnikx hu we;ibhom li l-poter jg[ajji l-aktar lil dawk li mg[andhomx (il-poter). Din hi l-vera ra;uni li wasslet li lil-Labour ta’ Muscat biex nhar l-Erbg[a waqa’ daqstant fil-baxx li jirrikorri g[al manuvra opportunista, fi stadju ie[or — ming[alih — lejn ilkisba tal-poter.

Il-Labour mhu jara xejn quddiemu [lief it-tara; ta’ Kastilja i]da jekk waqt li qed jag[mel dan ma jirrealizzax li hemm limiti ta’ de/enza li mg[andhomx jinqab]u allura jkun hu nnifsu lakbar ostaklu g[all-kisba finali tal-poter.

Kien hemm nies awtorevoli ta’ xe[ta laburista li urew innuqqas ta’ qbil totali ma]-]ew; mozzjonijiet ta’ konvenjenza u oppportuni]mu li l-Labour ressaq fl-a[[ar ;img[at: dik kontra lMinistru Mifsud Bonnici u l-o[ra kontra l-Ambaxxatur Richard Cachia Caruana.

Dawn i]-]ew; mozzjonijiet mhumiex marbutin flimkien filmertu tag[hom i]da huma marbutin fil-motivazzjoni g[alihom.

I]-]ew; persuni rispettabbli bl-ebda mod ma kienu filpreokkupazzjoni tal-poplu u t-tnejn li huma, bid-difetti tag[hom

ukoll, taw u g[adhom jag[tu sehem imprezzabbli fil-[ajja pubblika u politika. I]da g[aliex tal-Labour [asbu li //irkustanzi kienu favorevoli g[alihom allura ressqu lmozzjonijiet biex iwarrbuhom min-nofs.

Nies b[al Carmelo Mifsud Bonnici u Richard Cachcia Caruana, bi kwalitajiet li j]ew;u l-kompetenza mal-integrità, g[andna b]onnhom b[all-[ob] fil-[ajja pubblika u politika ta’ pajji]na.

U llum nistaqsu: X’[a l-partit tal-Labour immexxi minn Muscat billi warrab lil Carm Mifsud Bonnici min-nofs? A[na konvinti li hawn eluf ta’ laburisti ta’ rieda tajba li jafu — u li qed jistqarru fil-miftu[ — li dan kien pass rigressiv u li re;a’ xe[et lil-Labour tletin sena lura.

Ma nixtiqux inqajmu l-passat g[al xejn b’xejn, i]da fl-istess [in, ma nistg[ux in[allu din l-okka]joni tg[addi ming[ajr ma nfakkru li Ministri tar-re;im laburista tas-sebg[inijiet u ttmeninijiet qalg[u kemm-il /anfira u /ensura sa[ansitra millQrati Maltin u baqg[u f’posthom… u g[adhom hemm sal-lum.

Jekk g[al mument wie[ed il-Labour seta’ ja[seb li b’din ilmossa tieg[u kien se jkisser jew idg[ajjef il-moral tal-avversarji politi/i tieg[u, [alli jkun jaf li dak li g[amel wassal propju g[allkuntrarju ta’ dak li [aseb. Kienu [afna dawk li seta’ kellhom mottiv li dwaru kienu qed i[arsu bl-ikrah lejn il-Partit Nazzjonalista li wara li raw dik il-kefrija kollha ma’ bniedem ;ust, re;g[u ftakru xi jfisser meta l-Partit Laburista jkollu xi ftit tal-poter f’idejh. {a]in [afna li ;ara dak li ;ara. Qalbna hi ma’ Carmelo Mifsud Bonnici u b’determinazzjoni ng[idulu li lilu ma kissruhx u mhux se jirnexxilhom ikissruh. Malta kollha qed turih solidarjetà f’dan il-mument diffi/li g[alih u g[all-familja g[a]i]a tieg[u.

I]da kull deni [udu b’;id. Carmelo Mifsud Bonnici x’aktarx li issa jkun il-katalist biex aktar nies jift[u g[ajnejhom g[allperiklu li pajji]na jkun espost g[alih jekk nafdaw lil-Labour.

Bi ftit poter g[amel dak li g[amel… a[seb u ara bil-poter kollu f’idejh!

10

OPINJONI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… arba kien hemm iljunfant li ried isir fotografu.

Tg[idx kemm kienu jid[qu [biebu jisimg[uh jg[id hekk.

“Mela je]istu kameras g[all-iljunfanti^” jew “[ela ta’ ]mien g[ax hawn mhawnx ritratti x’tie[u”.

Imma hu ma qatax qalbu. Beda ji;bor bi//iet tal[adid u affarijiet o[rajn minn hawn u minn hemm u g[amel spe/i ta’ kamera. Kellu jiddisinja kollox hu, mill-buttuna li tag[fas biex jittie[ed ir-ritratt, li kellu jag[fas bit-trunk tieg[u, sal-lenti, li riedet tkun adattata g[al g[ajnejh.

Meta lesta din l-imbierka kamera, fl-a[[ar wasal biex jie[u l-ewwel ritratti. Imma dil-kamera kienet tant kbira, enormi u stramba. Kienet qisha maskra ridikola f’wi//u. Tant kienu jid[qu n-nies li kienu jarawh biha, li beda ja[seb biex jabbanduna l[olma tieg[u.

Barra minn hekk, qisu dawk li qalulu li mhemmx ritratti x’ti;bed madwaru, kellhom ra;un.

Imma x’;ara^ Id-dehra ta’ iljunfant b’kamera kienet tant buffa, li l-annimali kollha bdew jersqu ’l hemm. U [a ftit ritratti tag[hom tassew interessanti.

Fir-ritratti tieg[u kollha kienu jidhru fer[anin, anke r-rino/eronte. U b’hekk sar il-fotografu uffi/jali tal-;ungla u g[ajn ta’ fer[ g[all-abitanti kollha tal;ungla. Il-[olma tieg[u se[[et a[jar milli basar hu.

D

Int u jien Il-qtig[ il-qalb ittellef [afna ;id, g[ax iwaqqaf lil diversi milli ji]viluppaw il-

potenzjalitajiet kollha tag[hom.

Hawn min hu inklinat bilquddiem g[all-qtieg[ il-qalb u jimbotta l-bi]a’, il-mist[ija u lumiltà (falza) b[ala sku]a g[ala jibqa’ lura.

Imma hawn min jaqta’ qalbu g[ax ma jsibx min jinkura;;ih bi]]ejjed, meta ma jsibx ukoll min jirridikolah, jg[ajjat mieg[u u jwaqqg[u g[a/-/ajt.

F’das-sens g[andna responsabbiltajiet kbar lejn xulxin, spe/jalment min hu f’po]izzjoni ta’ xi forma ta’ awtorità (;enituri, g[alliema, katekisti, sa/erdoti) fil-konfront ta’ min hu i]g[ar minna, jew inklinat biex jing[alaq fih innifsu.

G[andna ni]viluppaw fina nfusna attitudni ta’ apprezzament u inkora;;iment lejn min jipprova jtejjeb lilu nnifsu, jew juri xi [a;a li tista’ ti;i ]viluppata. {afna nies irnexxew, g[ax sabu min jimbuttahom (f’sens tajjeb) waqt li min jaf kemm nies baqg[u lura g[ax sabu min imblukkahom.

G[andna nag[mlu attenzjoni kbira g[al dawk li huma mist[ija fi grad g[oli, u li allura qatt ma joffru jew ikunu mag[]ula biex jipparte/ipaw f’xi azzjoni tal-grupp (klassi, g[aqda e//).

Fosthom ikun hemm min hu kapa/issimu.

Mg[andna nippruvaw ng[abbu lil [add iktar milli jifla[ — g[ax inkunu

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

niskura;;uh mod ie[or. Imma lanqas g[andna n[allu barra, jew ninsew, individwi li j]ommu lura dejjem. Anke f’diskussjoni: mhux dejjem in[allu l-mazz f’idejn min ipa/pa/ bla tbatija ([lief biex jieqaf!) u ma nistednux ilparte/ipazzjoni ta’ min jippreferixxi jiskot dejjem.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, g[allimni ng[in lil kul[add biex ji]viluppa lilu nnifsu u t-talenti kollha li ]ejjintu bihom.

T[allinix ninsa lil dawk li j]ommu lura li ma jimbuttaw qatt lilhom infushom

g[ax ja[sbu li mhuma tajbin g[al xejn.

G[allimni nosserva, napprezza u nfa[[ar il-[afna tajjeb li baqa’ mo[bi f’[afna nies, u ng[inhom jiskopruh u j[addmuh g[all-;id tal-o[rajn.

Po]izzjoni konsistenti

Hekk kif ibatti t-temp xitwi u l-ib[ra ta’ madwarna jer;g[u jikkalmaw, ter;a’ tfe;; rasha lisfida tal-immigrazzjoni illegali. G[al dawn l-a[[ar [mistax-il sena pajji]na [abbat wi//u ma’ din il-pjaga moderna u fittex li jsib dejjem soluzzjonijiet imsejsa fuq iddinjità, is-sigurtà u l-ordni pubblika.

Wara l-gwerra fil-Libja li ntemmet f’nofs is-sena li g[addiet [afna kienu dawk li basru li l-problem talimmigrazzjoni illegali kienet se tosfor fix-xejn. B’xorti [a]ina din il-bu]]ieqa ma tantx damet biex infaqg[et hekk kif mew;a friska ta’ immigrant bdiet issalpa lejn l-Ewropa mal-ewwel /ans li kien hemm.

S’issa, u dan tista tg[id g[adu l-bidu g[al din is-sena, di;a waslu Malta ’l fuq minn tliet mitt immigrant fil-ma;;or parti probabbli ;ejjin minn pajji]i mis-sub Sahara partikolarment is-Somalja.

F’[afna minn dawn il-ka]i lindividwi in kwistjoni jitolbu a]il a ba]i tas-sitwazzjoni politika prekarja li jkunu ;ejjin minnha.

Infatti Malta g[andha log[la rata ta’ applikazzjonijiet po]ittivi g[all-a]il mis-27 pajji] tal-UE. Medja ta’ sitta minn kull g[axar applikazzjonijiet jintlaqg[u li tag[mel minn Malta l-iktar pajji] li jilqa’ nies bl-a]il per capita minn fost il-pajji]i tad-dinja kollha.

Dan l-a[[ar kien pubblikat rapport mill-International

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

Malta tilqa’ l-aktar immigranti ‘per capita’ minn fost il-pajji]i kollha

Commission of Jurists (ICJ), organizzazzjoni ta’ avukati li ja[dmu fil-qasam tad-drittijiet umani bl-iskop li j[ares lejn issistema ta’ detenzjoni m[addna f’pajji]na filkonfront ta’ immigranti li jitolbu l-azil politiku u kenn umanitarju.

L-ICJ ikkundanat l-a;ir talGvern Malti u kkritikat issistema ta’ kif tkun immani;jata l-wasla u lippro/essar tal-immigranti.

L-ICJ qed tispera li s-sistema pre]enti Maltija tkun riveduta waqt li intimat li s-sistema ta’ detenzjoni g[andha tkun abolita favur strutturi alternattivi. Ironikament listess ICJ ma [ar;et bl-ebda proposta konkreta f’dan irrigward.

Ir-risposta tal-Gvern tista’ tg[id kienet wa[da skjetta.

Kien l-istess Ministru talIntern Carm Mifsud Bonnici li re;a’ qajjem numru ta’ punti importanti f’dan ir-rigward.

Mifsud Bonnici re;a’ fakkar ilpo]izzjoni delikata ta’ pajji]na kemm mil-lat ;ejografiku u mill-istess limitazzjonijiet kemm ta’ spazju u ri]orsi umani u finanzjarji.

Dan kollu biex inla[[qu ma’ din il-problema talimmigrazzjoni illegali u irregolari li ilha tifni lil pajji]na g[al bosta snin.

Fakkar g[al darba o[ra lisforzi min-na[a tal-Gvern Malti biex ting[ata iktar g[ajnuna minn pajji]i madwar l-Ewropa u lil hinn li b’xorti [a]ina [afna drabi kienet xotta

u limitata [lief f’ka]i straordinarji b[al pere]empju l-Istati Uniti.

Dawn tal-a[[ar kienu protagonisti biex taw lil Malta g[ajnuna konkreta billi laqg[u f’pajji]hom mijiet ta’ immigranti li xtaqu ji//aqalqu minn pajji]na.

Jidher /ar li Malta g[andha jkollha po]izzjoni /ara u konsistenti fuq is-su;;ett taddetenzjoni limitata spe/jalment fil-ka] ta’ immigranti li jitolbu l-a]il. Nemmen li pajji]na [addan policies /ari u konsistenti f’dan ir-rigward.

Waqt li napprezza li ssistema mhix perfetta, ma nifhimx e]att xi pro/eduri konkreti jemmnu l-ICJ li g[andna nadottaw ming[ajr ma nipperikolaw l-ordni

pubblika. Dan f’pajji] tant ]g[ir u limitat fl-ispazju li g[andna.

Hu /ar li biex ikunu pro/essati l-mijiet ta’ applikazzjonijet jin[tie; ]mien u skrutinju serju u ming[ajr g[a;la. Barra minhekk ilperjodu detentiv ji]gura li dawn il-povri individwi jkunu garantiti kura ba]ika li ]gur ma tistax ting[ata jekk kollha jintelqu g[al ru[hom hekk kif jaslu.

Dan meta tikkonsidra li bosta minnhom ma jafux illingwa u jaslu hawn ta’ fuqhom senduqhom.

F’dan is-sens nittama li pajji]na jkompli jkun determinat fil-po]izzjoni tieg[u sakemm ma jinstabux soluzzjonijet alternattivi li huma kredibbli, sostenibbli u ekwi kemm g[al pajji]na u g[al dawn in-nies li jixirqilhom l-g[ajnuna kollha tag[na.

OPINJONI

11

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Fatti dwar il-;ustizzja

Il-;ustizzja hi wa[da millpilastri li fuqhom tinbena ddemokrazija moderna.

Ming[ajr il-;ustizzja tirrenja l-li;i tal-;ungla, kul[add jag[mel li jrid u nispi//aw ng[ixu f’anarkija. Hu essenzjali li f’pajji] b[al Malta, il-;ustizzja ssir u tkun /ara li qed issir biex il-poplu jkollu aktar fidu/ja fiha.

Hu importanti wkoll li l;ustizzja ssir b’mod effi/jenti b’de/i]jonijiet li jinqatg[u u b’sentenzi li jing[ataw fi ]mien ra;jonevoli. Fis-snin li g[addew sar [afna xog[ol biex il-Qrati ja[dmu b’mod aktar effi/jenti u g[alkemm ir-ri]ultati qeg[din hemm, mhux dejjem jing[ataw pubbli/ità bi]]ejjed bilkonsegwenza li n-negattiv u d-difetti jidhru aktar.

L-akbar sfida li g[andna fil-Qrati – dejjem hekk kienet u dejjem hekk se tibqa’ – hi dik tad-dewmien. Il-Gvern ilu ja[dem biex jindirizza l-isfida tad-dewmien.

Nistqarr bla tlaqliq li sar [afna i]da li qatt m’hu bi]]ejjed, g[aliex il-problemi jibqg[u jinqalg[u u rridu nibqg[u nindirizzawhom.

I]da ]gur li kul[add g[andu jipprova jag[mel il-parti tieg[u.

Personalment, kemm b[ala Ministru tal-:ustizzja u anki b[ala avukat, nifhem ilwe;g[at ta’ dawk l-individwi li j[ossuhom bla sa[[a u ma jistg[u jag[mlu xejn g[aliex ilhom is-snin g[addejjin b’xi ka] il-Qorti.

Dawn l-individwi j[ossuhom li jkollhom ra;un fil-kaw]a tag[hom i]da jibqg[u g[al diversi snin bla de/i]joni g[aliex il-Qorti ddum ma taqta’ l-ka] tag[hom. Ra;unijiet g[al dan id-dewmien jista’ jkun hemm [afna i]da nifhem ukoll li kul[add tieg[u jara.

Il-verità hi li l-ebda gvern u l-ebda ministru ma jista’ qatt jinda[al lill-Qorti jew lil xi ;udikant kif imexxi l-ka]i, kif jisma’ jew jaqta’ l-kaw]i.

Alla[ares qatt ner;g[u nispi//aw fis-sitwazzjoni fejn xi Ministru jkollu l-ardir, larroganza u s-sa[[a jordna lill-Qorti x’g[andha tag[mel!

Madankollu n[oss li b[ala Ministru tal-:ustizzja g[andi nitkellem u nag[mel pressjoni sabiex nassigura li ti]died leffi/jenza fil-Qrati. U blistess mod ]gur li g[andi nibqa’ na[dem biex in]idu rri]orsi, kemm umani kif ukoll infrastrutturali, proprju biex ng[inu lill-;udikanti fil[idma tag[hom.

Tul is-snin dan il-Gvern [adem [afna biex jindirizza din l-isfida. Per e]empju, permezz tal-Artiklu 166A talKodi/i ta’ Organizzazzjoni u Pro/edura ?ivili g[amilniha possibbli biex kreditur jibg[at ittra ;udizzjarja li tinbidel f’mandat e]ekuttiv jekk ma tkunx kontestata fi ]mien tletin ;urnata.

L-istess jg[odd g[allintroduzzjoni ta’ ittri ;udizzjarji fuq il-kambjali.

Dawn i]-]ew; inizjattivi u

o[rajn b[alhom wasslu biex eluf ta’ kwistjonijiet bejn partijiet kienu solvuti ming[ajr ma kien hemm g[alfejn jispi//aw f’kaw]a fil-qorti.

Infakkar ukoll li l-gvern jibqa’ impenjat li jkompli bilpro/ess ta’ depenalizzazzjonijiet biex nassiguraw li ka]i li jinvolvu reati minuri ma jkollhomx g[alfejn jinstemg[u quddiem il-Qrati i]da jkunu jistg[u jinstemg[u quddiem il-Kummissarji tal:ustizzja.

Infakkar ukoll li fis-snin li g[addew komplejna nsa[[u l;udikatura tant li llum din hi mag[mula minn 42 membru li tinkludi l-Prim Im[allef, 20 Im[allef u 21 Ma;istrat (wie[ed minnhom mistenni jie[u l-;urament tal-[atra f’qasir ]mien).

Minbarra l-;udikatura, ]idna wkoll l-istaff tal-qorti biex nassiguraw li x-xog[ol jibqa’ g[addej. U qed na[dmu wkoll biex fix-xhur li ;ejjin il-;udikatura tibda ta[dem minn uffi//ji ;odda u b’hekk nilliberaw aktar spazju fil-bini attwali talqorti biex il-;udikatura, lavukati, u kull min ja[dem ilqorti, ikun jista’ ja[dem a[jar u b’aktar kumdità.

Il-gvern qed jag[ti sehmu u daqstant ie[or hu importanti li kul[add jag[ti sehmu biex kemm hu possibbli nersqu g[al sitwazzjoni fejn kaw]i ma jibqg[ux itawlu g[al xejn.

Il-ma;;oranza tal-;udikanti jaqdu d-doveri tag[hom b’dedikazzjoni u jaqtg[u

kaw]i b’mod effi/jenti u effettiv. Kul[add jistenna li l;udikatura taqdi dmirha, kif fil-ma;;oranza assoluta tag[ha tag[mel, biex tassigura li d-de/i]jonijiet jing[ataw fi ]mien ra;onevoli u biex il-pro/ess ma jtawwalx g[alxejn.

Kul[add jistenna wkoll li l;udikanti japplikaw il-li;i, u fejn hemm b]onn, jie[du lpassi li tag[tihom il-li;i filkonfront ta’ min, ming[ajr ebda ra;uni valida, ikun qed itawwal jew jipprova jwaqqaf il-pro/eduri fil-Qorti.

F’dawn l-a[[ar xhur u ;img[at il-qasam tal;ustizzja u l-[idma tal-Qrati kienu fi/-/entru talattenzjoni g[al diversi ra;unijiet. L-Oppo]izzjoni, b[alma dejjem g[amlet, ippruvat tirkeb fuq xi dikjarazzjonijiet li saru biex ressqet mozzjoni ta’ /ensura f’Ministru tal-Gvern.

B[al sajjetta fil-bnazzi, lOppo]izzjoni [asset li kellha ddawwar din il-mozzjoni f’wa[da ta’ sfidu/ja f’ministru tal-gvern. Pass li minnu nnifsu jkompli jikkonferma l-kilba li lOppo]izzjoni g[andha g[allpoter. B’azzjonijiet b[al dawn qed inkomplu nindunaw, jekk qatt konna nsejna, li f’pajji]na g[andna Oppo]izzjoni li biddlet sufha i]da mhux g[emilha.

Fl-isfond tad-diskussjoni dwar il-mozzjoni talOppo]izzjoni mhux kul[add jag[raf ir-ri]ultati li jkunu

minn Chris Said chris.said@gov.mt

qed jinkisbu. G[alhekk mhux kul[add jaf li bejn April 2011 u April 2012 kien hemm tnaqqis sostanzjali fil-kaw]i pendenti fi Qrati differenti (fil-Prim Awla tal-Qorti ?ivili -2.4 fil-mija u fitTribunal g[al Talbiet }g[ar -11.6%).

Fl-istess [in matul l-erba’ snin li g[addew kien hemm ]idiet fin-numru ta’ kaw]i de/i]i (fil-Prim Awla +9.3%; fil-Qorti tal-Ma;istrati Sede ?ivili +25.6% u fit-Tribunal g[al Talbiet }g[ar +24%).

Dan minkejja li fl-istess waqt in-numru ta’ kaw]i introdotti fl-istess perjodu f’dawn it-tliet Qrati ]died ukoll.

G[aldaqstant, nistieden lil kul[add biex filwaqt li napprezzaw il-[idma kbira li g[addejja, nirrikonoxxu li tag[mel kemm tag[mel, u ta[dem kemm ta[dem, dejjem jibqa’ aktar x’tag[mel.

L-g[a]liet tag[na Fil-film Harry Potter and the Chamber of Secrets tolqotni sentenza minn fomm Albus Dumbledore hu u jilqa’ listudenti – It is our choices Harry, that show us what we truly are, far more than our abilities.

Huma l-g[a]liet li g[amilna u g[adna nag[mlu li jiddistingwu lilna tal-Partit Nazzjonalista mill-avversarji tag[na. Huma dawn l-g[a]liet li jimluna b’kura;; li minkejja l-ostakli kollha li jin]lu fuqna b[al xita ma taqta’ xejn, a[na nistg[u n[arsu dritt f’g[ajnejn ilpoplu u ng[idulu b’idejna fuq il-kuxjenza – l-g[a]liet tag[na nag[mluhom g[all-aqwa ;id tieg[ek. {amsa u g[oxrin sena ilu g[amilna g[a]la favur illibertà u l-;ustizzja – din lg[a]la ssarrfet f’xandir [ieles, fil-libertà assoluta li tesprimi fehmtek ming[ajr ma tissogra xebg[a jew swat; f’indipendenza assoluta tal-Qrati, f’korp tal-Pulizija li ja[dem

favur i/-/ittadin, f’sensiela ta’ li;ijiet li jiggarantixxu li //ittadin ikollu le[en .

G[amilna g[a]la favur ixxog[ol. Kienet din l-g[a]la li llum t[allina b’wi//na minn quddiem ng[idu . A[na [loqna u g[adna qed no[olqu xog[ol g[al kwalità ta’ [ajja g[alik u g[all-familja tieg[ek.

Permezz ta’ din l-g[a]la stajna, f’dawn l-a[[ar erba’ snin no[olqu 20,000 post taxxog[ol ;did.

Kienet din l-g[a]la li xprunat lill-gvern biex isalva 5,000 impjieg waqt il-kri]i finanzjarja u ekonomika tal2008; kienet din l-g[a]la li wasslet biex naqqasna t-taxxi flok ]idniehom fi ]mien ekonomiku diffi/li.

G[amilna g[a]la favur ledukazzjoni. Permezz ta’ din l-g[a]la gvern immexxi millPartit Nazzjonalista llum qed jinvesti aktar minn €6,000 ewro fis-sena fuq l-edukazzjoni ta’ kull tifel u tifla.

Ma’ kull ;urnata tal-iskola a[na l

garanzija tax xog[ol

qed ninvestu aktar minn miljun u erba’ mitt elf ewro fuq l-edukazzjoni ta’ wliedna.

Bl-g[a]la tag[na 18,600 student illum qeg[din luniversità u qed jir/ievu 23 miljun fi stipendji.

Bl-g[a]la tag[na llum hemm 6,000 student jistudjaw fl-MCAST. U g[ax g[amilna l-g[a]liet it-tajbin il-;img[a lo[ra po;;ejna l-ewwel ;ebla ta’ kampus ;did li g[andu jilqa’ fih 10,000 student fi ftit snin o[ra.

Bl-g[a]la tag[na qed nibnu skola ;dida kull sena. Blg[a]la tag[na qed ng[inu biex uliedna jirnexxu lkoll.

G[amilna g[a]la favur issa[[a tal-poplu, favur issa[[a tieg[ek u ta’ wliedek.

Bi sptar ;did li l-avversarji tag[na stess sej[u state of the art. Bil-bini ta’ sptar ;did talkan/er. Bl-investiment filprofessjonisti li qed jikkuraw il-morda tag[na. Bi programmi ta’ kura preventiva li qed issalva [afna [ajjiet u b’enfasi spe/jali fuq il-

promozzjoni tas-sa[[a.

G[amlina g[a]la favur s[ubija s[i[a ma’ kontinent li ;eografikament u kulturalment a[na minn dejjem konna parti minnu.

Din l-g[a]la ssarrfet f’miljuni ta’ ewro f’toroq ;odda; f’ta[ri; g[all-[addiema tag[na; f’fa/ilitajiet edukattivi ;odda; f’opportunitajiet ma jaqtg[u xejn g[a]-]g[a]ag[ tag[na.

G[amilna g[a]la favur il[ajja umana billi lqajna fostna, libbisna u tmajna lil nies li telqu minn pajji]hom biex jiksbu refu;ju u ma g[a]ilniex li n[alluhom jeg[rqu f’nofs ba[ar daqslikieku l-[ajja umana m’g[andha l-ebda valur anki meta ;ejna mg[ajra ;wejjef.

L-g[a]liet li g[amilna u g[adna nag[mlu jiddistingwuna minn [addie[or li ]gur ma jistax jifta[ar b’[afna mill-g[a]liet li g[amel. L-g[a]liet li g[amilna u g[adna nag[mlu

minn Charlò Bonnici charlò.bonnici@gov.mt

jqawwulna qalbna, jimlewna bil-kura;; biex ma n[arsux biss lejn il-passat imma anki lejn il-futur.

Iva, g[aliex g[amilna g[a]liet tajbin il-futur jista’ jkun tag[na wkoll.

■ Dan kien id-diskors ta’ Charlò Bonnici waqt ilKunsill :enerali ta’ tmiem il;img[a li g[adda.

12

OPINJONI

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

Kelmtejn g[all-;id Kemm smajna dan l-a[[ar dwar l-IVF! Smajna minn kelliema tal-affari tag[hom i]da smajna wkoll minn kelliema li assolutament mhumiex kwalifikati bi]]ejjed biex jistg[u jag[tu veru dawl fuq dan is-su;;ett.

Ji;ifieri dawn tal-a[[ar ma g[andhomx tag[lim bi]]ejjed fuq il-[a;a u, g[aldaqstant, aktarx li l-parti tag[hom ikollha t-ti/pis talpre]unzjoni. U[ud jitkellmu g[ax ikunu interessati personalment fil-kwistjoni, o[rajn jitkellmu biex jag[tu appo;; politiku u ming[ajr ma huma struwiti bi]]ejjed fuq is-su;;ett, la mil-lat xjentifiku u lanqas minn dak morali.

Jiddispja/ik meta tara politi/i jew anki professjonisti inkella membri tal-kleru jimbarkaw fuq su;;etti b[al dawn ming[ajr ma jkunu kwalifikati bi]]ejjed biex jitkellmu u jag[tu veru dawl.

Ng[idu xi [a;a Nippruvaw, iva, ng[idu xi [a;a g[all-;id, g[ax

assolutament ma nippretendux li a[na professuruni fuq issu;;ett. U, biex nitkellmu, infittxu u nfittxu u ner;g[u nfittxu fuq awturi tal-affari tag[hom, [alli naraw dawn xi jg[idu. ?ar u tond!

G[al min ma jafx, hawnhekk ninsabu f’dak li jissejja[ ‘qasam tal-bijoetika’.

Dan twieled formalment fl1971, meta l-onkologu Van Renssellaer Potter ippubblika l-ktieb Bioethics: bridge to the future b’artiklu, qabel, jismu Bioethics: the science of survival.

Potter mhux biss [oloq ‘neolo;i]mu’ b’su//ess kbir, imma anki kien kaw]a tattixrid tal-prin/ipju li “il-valuri eti/i ma jistg[ux jinfirdu mill;rajjiet bijolo;i/i”.

F’ambjent pluralistiku, fejn jid[ol ir-relattivi]mu etiku li jdg[ajjef il-valuri morali, l-awtorità le;islattiva trid toqg[od ferm attenta g[all-istess valuri morali, biex t[ares l-ewwel il-[ajja u mhux il-libertà...

Dik l-istess [abta, qrib New York, twieled istitut dwar Ethics and the Life Sciences.

Dik il-[abta wkoll, flUniversità Georgetown ta’ Washington, kien twieled anki ‘Istitut g[all-Istudju tarRiproduzzjoni Umana u Bijoetika’.

Sussegwentement flEwropa dehru bosta istituzzjonijiet bijoeti/i, fosthom anki kattoli/i, b[al dik ta’ Bar/ellona fi Spanja u dik tal-Università tas-Sacro Cuore f’Milan.

Imbag[ad, f’dawn l-a[[ar 40 sena, dehru bosta rivisti u pubblikazzjonijiet fuq dan issu;;ett, kumitati ta’ bijoetika fi sptarijiet u f’poliklini/i, anke katedri f’universitajiet fuq l-istess su;;ett.

Naturalment rigward dak li jista’ ji;ri fi sptarijiet u klini/i f’ka]i ta’ ‘riproduzzjoni assistita’, dehret allura l[tie;a ta’ le;i]lazzjoni apposta.

Xi tg[id il-Knisja

Irridu no[olqu pont li jorbot ix-xjenza bijolo;ika (;enetika) u l-possibbiltajiet bijo-tekni/i mal-etika, pont li jorbot ir-razzjonalità xjentifika u dik etika, lim;ieba teknika ma’ dik morali.

Kien fl-1995 li l-En/iklika Evangelium Vitae ta’ Papa :wanni Pawlu II messet dan is-su;;ett.

Sa ftit ilu, l-etika kienet tikkunsidra biss it-twelid naturali. Mill-1978 bdiet tikkunsidra anki t-twelid

artifi/jali, spe/jalment bilfekondazzjoni eterologa, u tqajjem il-kwistjoni bejn sesswalità u prokreazzjoni.

Bil-fekondazzjoni artifi/jali tqum il-kwistjoni talembrijuni sopranumerati: iqumu l-problemi morali, bejn pro/edura u skop.

G[aldaqstant irridu noqog[du ferm attenti biex ma n]ommux li kull ma jista’ jsir teknikament jista’ anki jsir moralment. Irridu noqog[du ferm attenti millplurali]mu etiku u mirrelattivi]mu etiku.

Moralment ‘tajjeb’

Mhux dak kollu li jista’ jsir teknikament hu moralment tajjeb. L-a[[ar kriterju biex ni;;udikaw il-[a;a hux tajjeb jew [a]in li tag[milha hu l;id tal-persuna, id-dinjità u ddritt tag[ha. Barra, naturalment, dak li tg[id ilLi;i Divina!

Li jkun hemm li;ijiet dwar dak li jista’ u ma jistax isir hi [a;a obbligatorja. G[ax dawn huma kwistjonijiet li jolqtu l;id ta’ kul[add. Imma lprin/ipju li g[andu jiggwida lil dawk li jag[mlu l-li;i /ivili hu r-riferiment g[all-morali umana mibnija fuq il-valuri umani li huma tali g[al kul[add.

Ma tistax tpo;;i fl-ewwel post is-sodisfazzjon ta’ b]onn jew xewqa ming[ajr ma tag[ti kas tal-eti/ità tal-mezzi li tu]a.

Fit-3 ta’ Di/embru 1982, ilPapa :wanni Pawlu II kien g[amilha /ara li hu me[tie; li

dawk kollha responsabbli jammettu li l-etika g[andha ti;i qabel it-teknika, ilpersuna qabel il-[wejje; u lispirtu qabel il-materja.

Hemm differenza bejn linseminazzjoni artifi/jali u lprokreazzjoni artifi/jali. Filka] tal-inseminazzjoni artifi/jali, il-fekondazzjoni sse[[ fl-istess ;isem tal-mara.

Filwaqt li fil-prokreazzjoni artifi/jali, il-fekondazzjoni ssir barra mill-;isem tal-mara u, jekk il-koppja mi]]ew;a ma jkollhiex gameti tajbin g[all-fekondazzjon jew tnissil, ti;i dik li tissejja[ lIVF u fejn il-gameti jkunu ;ew minn donaturi barranin.

(Gameti huma /elluli sesswali riproduttivi li jing[aqdu ma’ /ellula o[ra biex jiffurmaw organi]mu ;did).

Propju hawnhekk tid[ol ilproblema tal-[afna embrijuni umani li jinqerdu.

Mhux moralment le/itu dak il-pro/ediment li jimplika lqerda ta’ [ajjiet umani u jer[i l-[ajja tal-embrijuni f’idejn tobba jew bijolo;i, g[ax hekk inkunu qeg[din nag[tu litteknika setg[a fuq id-destin tal-persuna umana. Fit-22 ta’ Frar 1987 il-Kongregazzjoni g[ad-Duttrina tal-Fidi dan g[amlitu /ar.

?elluli staminali Il-medi/ina tag[mel u]u minn dawk li jissej[u ‘/elluli staminali’. Dawn huma kapa/i

ji;;eneraw ru[hom infinitament u anki, f’/erti kundizzjonijiet, jittrasformaw ru[hom f’/elluli spe/jalizzati.

Meta jin;iebu f’kuntatt dirett mal-embrijuni, dawn jistg[u sa[ansitra jsiru organi]mi s[a[ i]da biex ikollok minn dawn i/-/elluli, trid teqred lill-istess embrijuni.

Il-Ma;isteru tal-Knisja ta ;udizzju negattiv fuq l-u]u

minn Mons Anton Gauci

tal-embrijuni umani b[ala mezz biex til[aq metodolo;iji terapewti/i ;odda, meta ma hemmx rispett g[all-istess emrbijun f’kull stadju tale]istenza tieg[u. L-embrijun uman hu essri uman.

Anki b’fini tajjeb, xejn ma jista’ moralment isir billi toqtol [ajja umana.

G[aldaqstant fil-ba]i talle;islazzjoni /ivili hemm illi;i morali. Fil-prin/ipju talle;islazzjoni /ivili m’g[andux ikun hemm issetg[a i]da l-persuna umana.

F’le;islazzjoni ta’ valur morali m’g[andux ikun hemm l-opinjoni ma;;oritarja i]da l-verità morali.

Il-[ajja umana hi l-;id fundamentali u ti;i fl-ewwel post. L-Istat, garanti tal-;id komuni, g[andu j[arisha f’kull fa]i tal-i]vilupp tag[ha.

F’ambjent pluralistiku, fejn jid[ol ir-relattivi]mu etiku li jdg[ajjef il-valuri morali, lawtorità le;islattiva trid toqg[od ferm attenta g[allistess valuri morali, biex t[ares l-ewwel il-[ajja u mhux il-libertà.

Parlamentari kattoli/i g[andhom juru di]approvazzjoni totali g[al li;ijiet li jmorru kontra l-[ajja.

OPINJONI

13

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Minn fortizza tal-gwerra g[al fortizza edukattiva fil-Mosta IL-BATTERIJA ‘TATTAR:A’ kienet mibnija biex tkun fortizza ftit qabel lewwel gwerra dinjija i]da meta kienet kwa]i lesta, lin;inieri Ingli]i dde/idew li jkun a[jar li ma jkomplux.

Il-kanuni qatt ma da[lu fiha. Kienet ma[suba biex ikollha kanuni [alli jekk f’pajji]na ji]barka l-g[adu allura din il-fortizza tkun tista’ tiddefendi ]ew; fortizzi akbar: dik tal-Mosta u lfortizza ta’ Bin;emma, limiti tal-Im;arr.

G[alhekk kien hemm ilpjan li din il-fortizza jkollha ]ew; kanuni prin/ipalment biex jisparaw fil-;nub b[ala difi]a g[a]-]ew; fortizzi lo[rajn li semmejt.

Fortizza ]g[ira i]da mibnija b’seng[a kbira. Kellha skop li, storikament, ma la[qitu qatt skont l-in;iniera talmilitar.

Ting[ata lura lill-komunità Mostija Issa, din il-fortizza, minn

binja mitluqa, qed ting[ata lura lill-komunità tal-Mosta. Hi spazju miftu[ u binja fl-istess waqt.

Il-gvern idde/ieda, permezz tal-Ministru responsabbli millartijiet li din il-binja ting[ata

lura lill-kunsill lokali.

L-Iscouts tal-Mosta kienu ilhom jitolbu lill-gvern bi//a art biex fuqha jkunu jistg[u jorganizzaw l-attivitajiet tag[hom ma’ tfal u ]g[a]ag[ u l-familji tag[hom.

Ng[id g[alija meta n[ares lejn id-diversi g[aqdiet talvolontarjat fil-Mosta, lIscouts huma fost l-aktar organizzati. Huma ]g[a]ag[ serji u dedikati.

Amministrata mill-Iscouts u u]ata wkoll minn g[aqdiet o[rajn Il-Kunsill Lokali tal-Mosta ;ietu wkoll l-idea tajba li din lopportunità tkun tista’ tinfeta[ ukoll g[all-possibbiltà li tfal u ]g[a]ag[ o[rajn f’g[aqdiet tal-

volontarjat ikunu jistg[u ju]awha filwaqt li b[ala binja tibqa’ amministrata mill-Iscouts.

Fil-fehma tieg[i din hi idea tajba. L-ebda bini u pro;ett ma jista’ jimxi ’l quddiem jekk ma jkollux ownership.

G[all-Iscouts l-ownership ta’ dan il-pro;ett hu fost l-aktar [a;a naturali g[aliex kull g[aqda tal-volontarjat g[andha l-karattru tag[ha.

B[al meta jkun hemm asso/jazzjonijiet sportivi li jing[ataw l-ownership ta’ xi fa/ilità sportiva.

Issa fortizza bi skop edukattiv Din il-fortizza, filwaqt li se tibqa’ dik mibnija mill-militar,

jien naraha li issa se tkun fortizza li se tintu]a millg[aqdiet ta]-]g[a]ag[ f’[idma edukattiva.

L-g[aqdiet tal-volontarjat huma l-akbar ener;ija li tista’ te[odha kontra l-marda so/jali tal-egoi]mu, ir-rg[iba u limmoralità.

L-edukazzjoni tat-tfal, ]g[a]ag[ u tal-familji tag[na hi s-sors li ssa[[a[ l-identità talpersuna kif ukoll tal-komunitajiet tag[na. L-edukazzjoni hi larma li rridu nu]aw biex permezz tag[ha ni;;ieldu legoi]mu u na[dmu aktar g[assolidarjetà u r-responsabbiltà.

Minn fortizza ma[suba g[al ]mien il-gwerra militari issa se tinbidel g[al fortizza involuta biex jin]era’ t-tajjeb u s-sens ta’ tjubija fil-familji u l-komunità.

L-g[adu issa mhumiex issuldati ta’ kontrina i]da dak li jista’ jeqred minn ;ewwa l-mod ta’ [sieb.

Nawgura li ma ndumux ma naraw din il-fortizza ting[ata l[ajja b[alma se[[ f’dik lattività li mhux biss offriet spettaklu i]da offriet [jiel ta’ kif se tkun il-[ajja f’din ilfortizza.

Nawgura li llum qabel g[ada naraw dil-fortizza armata kif jixirqilha li tkun. Illum g[andna ‘g[adu’ x’ni;;ieldu; illum g[andna [idma x’je[tie; norganizzaw.

Grazzi lill-Kunsill tal-Mosta.

Grazzi lill-Ministeru tal-Artijiet u lill-istess tfal u ]g[a]ag[ talIscouts u g[aqdiet o[rajn biex issa naraw ]g[a]ag[ tag[na jgawdu minn de/i]joni li [a lGvern g[all-;id tal-komunità u l-istess tfal li l-[in li se jag[mlu f’din il-fortizza se jkun fost lisba[ ]mien tal-[ajja.

Prosit Kunsill Lokali talMosta tal-[idma tieg[ek u ibqa’ sejjer hekk.

Kunsill lokali li ja[dem favur l-g[aqdiet tal-volontarjat Il-kunsill lokali mhux ma[sub biex jie[u post lg[aqdiet tal-volontarjat anzi jien nemmen li dmir il-kunsill lokali hu li jsostni l-g[aqdiet tal-volontarjat.

Dmir il-kunsill lokali hu li jara li l-g[aqdiet tal-volontarjat fil-komunità huma mimlija blattività u bil-membri.

B[ala kunsill lokali hu jrid jara kif jg[in kull g[aqda talvolontarjat u j]omm djalogu kontinwu u miftu[ malg[aqdiet kollha.

minn Edwin Vassallo edwin.vassallo@gov.mt

Il-komunità hi b’sa[[itha daqs kemm g[andha g[aqdiet tal-volontarjat b’sa[[ithom u ja[dmu g[aliex huma dawn lg[aqdiet fil-komunità li jmexxu l-[idma so/jali, kulturali, sportiva, dik fost ittfal, ]g[a]ag[ u anzjani u g[all-familja.

Jekk fil-lokalità g[andek g[aqdiet tal-volontarjat int g[andek komunità u jekk fillokalità ma g[andekx g[aqdiet tal-volontarjat int mg[andekx komunità.

Il-[idma favur it-tis[i[ talkomunità jibda propju bil[idma b’risq l-g[aqdiet volontarji.

Festa agrarja fis-Si;;iewi Li s-Si;;iewi hu marbut malagrikoltura, il-biedja u dak kollu li g[andu x’jaqsam malfrott u l-[xejjex kul[add jafu.

Il-wirja agrarja organizzata kull sena saret illum appuntament annwali.

Fi tmiem il-;img[a ddie[la, bejn is-Sibt 9 u l-{add 10 ta’ :unju, il-Kunsill Lokali tas-Si;;iewi ta[t it-tmexxija tal-kunsillier Mario Cachia, se jer;a’ jorganizza dan lavveniment.

Il-[xejjex tal-bidwi Malti u dak impurtat

Hawnhekk irrid nenfasizza t-tjubija tal-[xejjex u frott b[ala prodott tal-bidwi Malti. {afna drabi naqg[u fin-nassa u nirrikorru g[all-[xejjex li jkunu impurtati minn barra.

Min[abba dak li jissejja[ economies of scale, il-bidwi Malti jkollu jag[mel tajjeb g[all-istess spejje] daqs kemm bidwi ie[or f’art [afna akbar f’pajji] barrani.

Dan ifisser li min[abba lfatt li l-bidwi barrani jipprodu/i numru [afna akbar ta’ [xejjex propju g[ax hu sid ta’ art [afna akbar, dawn lispejje] ikun jista’ jag[mel tajjeb g[alihom fuq numru

[afna akbar ta’ prodotti.

Fl-a[[ar mill-a[[ar dan ifisser li l-[xejjex ta’ barra jkunu jistg[u jinbieg[u bi prezzijiet relattivament or[os.

Hawnhekk tid[ol limportanza li l-bdiewa Maltin jing[aqdu flimkien f’koperattivi biex l-ispejje] ta’ bidwi wie[ed ikunu jistg[u jinqasmu fuq numru akbar ta’ bdiewa bir-ri]ultat li huma jkunu jistg[u joffru l-[xejjex tag[hom bi prezzijiet or[os.

Insemmi, pere]empju, ilVitimalta, koperattiva ta’ numru ta’ bdiewa li jipprodu/u l-g[eneb u li permezz ta’ investiment kon;unt ikunu jistg[u jifil[u g[al investiment [afna akbar minn dak li jkun jista’ jifla[ g[alih bidwi wie[ed wa[du.

I]da, irrispettivament millprezz, jibqa’ l-fatt li l-prodott tal-bidwi Malti hu dejjem aktar frisk minn dak barrani propju g[ax jista’ jasal fuq ilmejda tal-ikel fl-istess jum li jkun inqata’.

M’hemmx g[alfejn jing[ata sustanzi biex jibqa’ frisk u lkoll nafu x’differenza tag[mel li jkollok [xejjex friski.

L-g[ajnuna tal-Gvern biss mhix bi]]ejjed

{afna drabi nippuntaw subg[ajna lejn il-gvern li mhux qed jag[mel bi]]ejjed g[as-settur agrikolu. Ng[id biss biss, li bis-s[ubija tag[na fl-Unjoni Ewropea, il-bdiewa Maltin ibbenefikaw g[al numru ta’ snin minn sussidji.

O[rajn ibbenefikaw meta applikaw g[all-fondi biex jinvestu u jtejbu l-prodott tag[hom. Hu minnu li fis-snin passati l-Maltin mhux dejjem kienu kuntenti bil-kwalità tal[xejjex li jitpo;;ew fis-suq minn u[ud mill-bdiewa Maltin.

Il-bidwi llum g[araf issitwazzjoni u tg[allem li finnuqqas ta’ [xejjex friski, ilkonsumatur Malti se jkun qed jag[mel g[a]la o[ra, dik ta’ [xejjex o[ra impurtati minn barra. Illum il-;urnata diffi/li tg[id mad-daqqa t’g[ajn liema hu l-prodott Malti.

Malli xxomm jew idduq xi ftit, tinteba[ li t-tog[ma talMalti hi [afna itjeb.

Fl-a[[ar mill-a[[ar, ilgvern jista’ jag[ti [afna g[ajnuniet lill-bdiewa Maltin, i]da rridu nkunu a[na stess li nikkonvin/u ru[na li l-[xejjex

tal-bidwi Malti, grazzi wkoll g[all-klima li fiha jitkabbar, hu aktar bnin u frisk.

Il-bidwi Malti jrid li lMaltin jixtru dak li jkun kabbar hu g[ax mhux dejjem fa/li g[alih jesportah. S’issa ksibna su//ess fl-esportazzjoni tal-patata li, g[al xi ra;uni jew o[ra, tin]el g[asel fisswieq tal-Olanda.

B’hekk nistedinkom tattendu bi [;arkom nhar isSibt filg[axija g[all-wirja agrarja fis-Si;;iewi biex issiru familjari mal-[ajja talbidwi Malti, tapprezzaw ittbatija fi]ika involuta biex tkabbar il-[xejjex minn ]errieg[a u ssiru tafu kif kienu ja[dmu r-raba’ fl-antik. * * * Carmelo Mifsud Bonnici ■ Fuq nota differenti,

nixtieq insellem lil Carm Mifsud Bonnici. Ma tantx kont nafu i]da mill-ftit li kont nafu, ammirajtu g[allintegrità tieg[u u l-prin/ipji sodi li ddefenda.

Fuq kollox ammirajt isserenità li wera f’dawn la[[ar jiem meta kienet qed tkun diskussa mozzjoni dwar l-operat tal-ministeru tieg[u.

G[alija, Carm Mifsud

minn Ryan Callus info@ryancallus.com

Bonnici ta sehem importanti fil-qasam li fih kien assenjat.

Insemmi biss li bis-sa[[a tieg[u, pajji]na rnexxielu jikkonvin/i numru ta’ pajji]i, kemm Ewropej u o[rajn, biex fehmu a[jar l-isfida talimmigrazzjoni irregolari.

Dan wassal biex laqg[u fi [danhom numru ta’ refu;jati u integrawhom fis-so/jetajiet tag[hom, u b’hekk stajna ntaffu mill-pi] li konna qed nerfg[u wa[edna.

Mill-;did, grazzi Carm!

Ryan Callus hu l-Vi/i Sindku tas-Si;;iewi

14

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

INTERVISTA

DR NADINE DELICATA – Direttur tal-Malta Breast Screening Programme

Il-falliment mhux g[a]la minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Ta[dem fil-qasam tal-prevenzjoni tal-kan/er, marda li taf sewwa xi tfisser g[ax ;arrbet it-telfa ta’ tnejn minn [utha li mietu proprju kaw]a tal-kan/er. Is-sehem tag[ha kien determinanti biex jitwaqqaf il-programm nazzjonali tal-breast screening li jaf il-bidu tieg[u fl2007 u li minn dak i]-]mien ’l hawn kien strumentali biex jinqabdu fil-[in 117-il kan/er tas-sider.

NADINE DELICATA mhix biss mara professjonali fil[idma tag[ha i]da g[andha qalb so/jali. Qalb li rawmet tul is-snin ta' [idma tag[ha b[ala tabiba li fihom dejjem [arset mhux biss lejn il-problema medika talpazjent i]da wkoll lejn l-aspett uman.

Mort niltaqa' ma' Nadine fin-National Breast Sceening Centre u mag[ha tkellimt dwar tfulitha, ilkarriera, il-familja u x-xog[ol siewi tag[ha b'risq in-nisa Maltin, u mhux biss.

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew Twieldet u trabbiet irRabat, G[awdex, flimkien ma' tliet [utha subien. Kellha tfulija dominata mis-sjuf

}jara mis-Sinjura Gonzi fl-okka]joni tal-ewwel anniversarju tan-National Breast Screening Programme

f'Marsalforn, tilg[ab u tg[um [dejn il-ba[ar jew fir-razzett tan-nanniet tag[ha.

“Kont xi ftit tomboy meta kont ]g[ira min[abba li [uti kollha subien u akbar minni.

Kien ]mien sabi[ [afna g[ax kont esposta g[al [afna affarijiet. Ba[ar, kampanja, annimali… Dawn l-affarijiet illum intilfu. Nara mit-tifla tieg[i. Qabel kont tista' tafda aktar lit-tfal barra.

“Ir-Rabat, imbag[ad, meta kont /kejkna, konna noqog[du fa//ata ta' bandli u g[alhekk kuljum kont inkun hemm. Ovvjament, qabel ma kienx hemm l-ammont ta' karozzi u l-;enn li hemm illum.”

I]da wara t-tfulija wasal ]mien tal-istudju terzjarju.

Nadine g[amlet is-sixth form G[awdex u wara ;iet Malta biex tkompli l-istudji tag[ha fl-Università.

Dan ovvjament involva stil ta' [ajja kompletament differenti i]da stil ta' [ajja li mmatura u sawwar fiha aktar sens ta' responsabbiltà u indipendenza. :iet Malta “Bilkemm kelli 18-il sena meta ;ejt Malta. Ma kellix g[a]la. Trid titlaq mid-dar u t[alli l-familja i]da minkejja li l-bidu kien iebes, ma]]mien swieli. Esperjenza li derrietni nkun indipendenti.

“Ridt nipprepara l-ikel tieg[i u nie[u [sieb [wej;i.

Il-familja ta' Nadine

Ridt niddixxiplina lili nnifsi jien. Ma kien hemm [add min ji;ri warajja u jg[idli biex nistudja. Dawn kienu affarijiet li forsi sa dak i]]mien kont te[odhom for granted. I]da din kienet esperjenza li tatni [iliet ne/essarji u li f'/ertu sens nirrikkmandaha li]-]g[a]ag[ tag[na.”

Intant, Nadine dejjem kienet tg[id li trid issir tabiba u b'din id-determinazzjoni bdiet it-triq tag[ha lejn din ilprofessjoni.

Kellha [uha l-kbir tabib, kirurgu plastiku, i]da Nadine tg[id li dan ma kienx fattur li influwenzaha g[ax kienet xewqa minn tfulitha. Din ixxewqa saret professjoni li hi dejjem mexxiet fuq ]ew; binarji – dak mediku u dak so/jali.

“Dejjem xtaqt li nkun nista' nag[mel differenza fil-[ajja ta' dak li jkun, xi [a;a li

g[adni n[oss anke llum.

“Fl-1996 sirt tabiba u lewwel sentejn g[amilthom lIsptar San Luqa, u wara mort ma[dem fi/-?entri tas-Sa[[a.

Spe/jalizzajt b[ala tabiba talfamilja. Prattikament dort i/?entri tas-Sa[[a kollha ta' Malta u minn hemm esperjenzajt mhux biss problemi ta' sa[[a i]da wkoll so/jali.

Tmiss mal-problemi “B[ala tabiba kont imsej[a fid-djar tan-nies u litteralment tmiss b'idejk il-problemi reali li jg[addu minnhom il-familja u l-individwi.

“G[amilt tliet snin i]da fl-

istess perjodu kont qed nistudja. Dejjem kont in[obb is-sa[[a pubblika u g[alhekk ksibt il-Masters millUniversità ta' Malta fis-sena 2000 u fis-sena 2001 g[amilt MBA – degree fil-management.”

Nadine tg[id li ]-]ew; degrees flimkien kienu komplimentari [afna g[ax minn na[a g[andek ilmanagement b'mod ;enerali u min-na[a l-o[ra management mill-aspett ta' sa[[a.

“Kif ;ibt dawn id-degrees applikajt u mort na[dem ilMinisteru. L-ewwel rwol tieg[i kien b[ala principal medical officer fid-divi]joni tas-servizzi tas-sa[[a. Din hi divi]joni wiesg[a [afna li kellha ta[t il-kappa tag[ha ssa[[a mentali, l-isptarijiet, prattikament is-servizzi kollha.

“Kont fortunata bi]]ejjed li ;ejt esposta g[as-setturi kollha.

Kont ukoll fortunata li ;ejt fdata biex nivvja;;a u nirrappre]enta lil pajji]i fillaqg[at tal-Unjoni Ewropea u o[rajn internazzjonali. Hemm tibda tibni l-expertise tieg[ek.”

Novità g[al pajji]na Fl-2007 Nadine kienet

imsej[a minn Louis Deguara, il-Ministru tas-Sa[[a ta' dak i]]mien, biex tikkoordina lprogramm nazzjonali talbreast screening. {a;a ;dida g[al pajji]na.

“Kelli r-responsabbiltà li nwaqqaf il-programm.

Servizz ;did li ridt nikkrea mix-xejn. Minn dakinhar ’l hawn wasalna fejn wasalna.

“G[addejt minn ta[t tliet ministri differenti u s-servizz mog[ti minn dan i/-/entru kompla jikber biex illum g[al pa;na 15

INTERVISTA

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

15

Il-mara b’missjoni minn pa;na 14

g[andna servizz li na[sbu li lpoplu Malti a//etta u apprezza.”

Is-servizz mog[ti mi/?entru Nazzjonali tal-breast screening hu wie[ed imprezzabbli. Fi ftit kliem, li qed ji;ri hu li qed jg[arblu lpopolazzjoni biex ifittxu dawk is-sinjali bikrin [afna tal-marda fil-mara meta din g[adha mhi qed t[oss u tara xejn u g[addejja bil-[ajja normali tag[ha.

“Is-servizz ja[dem permezz ta' stedina, ji;ifieri dak li jkun ma jrid jag[mel xejn g[ajr li ja//etta l-invit id-dar li jasal bil-posta, ji;i hawn, nag[mlu l-mammografija, li hi x-ray tas-sider, u wara jintbag[at irri]ultat id-dar.

“Jekk kollox ikun normali, nag[tuk l-appuntament li jmiss i]da jekk ikun il-ka] li jkun hemm b]onn ta' aktar a//ertament, ner;g[u nibag[tu g[al dak li jkun.

“Irrid ng[id li stedinna kwa]i 30,000 mara f'dawn issentejn u nofs u sibna 117-il ka] ta' kan/er tas-sider bikri.

G[an-numru kbir li nistiednu, in-numru ta' ka]i ta' kan/er hu ]g[ir. I]da wie[ed irid jikkonsidra li kieku ma kienx g[all-invit li g[amilna lil dawn in-nisa, kieku forsi sallum g[adhom ma jafux li g[andhom problema.

“Il-progamm hu msejjes fuq linji gwida tal-UE dwar standards ta' kwalità.”

Hi [asra li hemm persuni li jir/ievu invit u ma ja//ettawx.

U[ud g[ax jib]g[u u w[ud g[ax jippreferu b[al donnhom jg[addsu rashom fir-ramel.

Tlabt lil Nadine tag[ti messa;; lil dawn in-nisa g[ax in[oss li qed jitilfu opportunità tad-deheb.

anqas aggressiva, u tg[olli //ans li inti tfiq g[alkollox.

“Ti;i jew ma ti;ix g[allmammografija, il-problema hemm se tibqa', anzi, tiggrava.”

Nadine tkompli tis[aq li hu d-dover tal-mara Maltija li barra li tindokra u tie[u [sieb il-familja, tie[u [sieb ukoll tag[ha nnifisha.

Jibqg[u lura “Il-nisa Maltin huma

champions, iservu u jaqdu lil ]wie;hom u lit-tfal i]da meta ji;u g[alihom infushom, jibqg[u lura.

“Jien in[obb insemmi lkarozza. Jien ma noqg[odx nistenna li tieqaf biex no[odha g[as-service.

Ne[odha b'mod regolari biex ma tiqafx.

“Bl-istess prin/ipju mara g[andha tie[u [sieb sa[[itha.

Importanti li nibdew na[sbu b'mod preventiv. Il-mard, kemm jista' jkun, nilqg[ulu minn qabel jew kmieni.”

Intant, Nadine minkejja li hi dedikata [afna g[ax-xog[ol tag[ha, g[andha l-[ajja personali tag[ha wkoll. Hi mi]]ew;a u g[andha tifla li llum g[andha [ames snin. Tg[ix Malta, pre/i]ament is-Si;;iewi, ‘G[awdex ta' Malta”.

I]-]jara ta/-Chief Medical Officer u l-Ministru tas-Sa[[a ?iprijott fin-National Breast Screening Centre fi Frar tal-2011

64 sena li se jissej[u biex jie[du sehem fih.

“Se jintbag[at apparat apposta li wie[ed jista' ju]ah fil-privatezza ta' daru biex imbag[ad min ikollu ri]ultat po]ittiv g[al kan/er, ikun indirizzat g[all-kura. Lamministrazzjoni ta' dan ilprogramm hi minn hawn stess.

Età kritika “Bdejna mill-aktar età kritika skont l-istatistika li nkunu ;barna lokalment.

Ovvjament, b[alma g[amilna fil-qasam tal-kan/er tas-sider, bil-mod il-mod il-programm espanda.

“Hu ma[sub ukoll li skont il-pjan nazzjonali dwar ilkan/er, sal-2014 ikollna programm nazzjonali ta' screening g[all-kan/er tal-g[onq talutru. Xog[ol hemm, ovvjament trid il-finanzi u n-nies, i]da lili, li ;arrabt il-kan/er g[ax tlift lil ]ew; [uti subien kaw]a tieg[u, ix-

xog[ol jag[tini sodisfazzjon kbir.

“Il-fatt li naf li qed nippruvaw naqbdu din ilmarda fi stat bikri jsostni limportanza li l-prevenzjoni jew inkella l-kura, f'waqthom jag[mlu [afna aktar sens, jiswew lill-pajji] anqas flus u l-kwalità tal-g[ajxien vis-à-vis is-sa[[a tal-poplu Malti, titjieb.”

Nistqarr li minkejja li kienet l-ewwel darba li ltqajt wi// imb wi// ma' Nadine [assejtni b[allikieku ili nafha ]mien.

Forsi g[ax mag[ha fa/li titkellem u taqsam il-fehmiet u l-esperjenzi. Dan g[aliex hi persuna fabbli li kapa/i tifhem u tag[der, valur mi]jud g[allprofessjoni tag[ha li jiggarantilha s-su//ess.

Dan hu konformi mal-motto li timxi bih – il-falliment mhux g[a]la. Is-su//ess ta[dem g[alih jum wara jum b'sensittività u professjonali liema b[alha.

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Nadine Delicata Ktieb favorit: Bijografiji.

Film favorit: La vita è bella.

Mu]ika favorita: Mu]ika klassika.

Lewn favorit: L-a[mar.

Sta;un favorit: Ir-rebbieg[a.

Il-vaganza ideali: Cruise mal-familja (l-in/ident tal-Costa

Concordia m’effettwahiex).

Ikollok tg[ix f'epoka mg[oddija liema tag[]el: I]-]mien pre/edenti g[al meta Malta kisbet l-Indipendenza. Na[seb li kien ]mien ta' ]viluppi kbar u mg[a;;la g[all-pajji].

L-akbar in;ustizzja g[alik hi... Il-faqar.

L-akbar pre;ju: Perfezzjonista.

U l-akbar difett: Perfezzjonista. Dan il-fattur jista' jkun diffett ukoll g[ax nippretendi [afna minni nnifsi.

L-ikel favorit tieg[ek: L-g[a;in.

Aktar vanta;;i...

“G[al kull de/i]joni li tie[u fil-[ajja trid ti]en il-vanta;;i u l-i]vanta;;i. Na[seb li meta

ni]nu jekk mara g[andhiex ta//etta jew le l-invit tag[na, il-vanta;;i huma [afna aktar.

“Forsi tista' twe;;a' ftit, avolja bosta ma jwe;;g[ux.

Hawn tajjeb li wie[ed jiftakar li meta jmur jag[mel test taddemm i[oss it-tin;i]a tallabra i]da din ma ]]ommux lura milli jag[mel it-test.

“Forsi wie[ed jinkwieta xi ftit u jkollu l-ansjetà g[ax ikun ;ej jag[mel it-test u wkoll sakemm jo[ro; irri]ultat.

“I]da l-vanta;;i huma ferm aktar. L-akbar xhieda jag[tuha dawk li sibnielhom il-kan/er. Jekk til[qu fi stadju bikri, ikun ifisser li se jkollok b]onn ta' anqas kura u kura

“Nitla' spiss G[awdex g[ax il-mamà hemm toqg[od. Ixxena int u die[el il-port f'G[awdex issa[[arni. Hemm veru naqta' u nirrilassa malfamilja. In[obbu nsiefru wkoll u l-vaganza ideali hi cruise.”

I]da Nadine t[obb ukoll lattività fi]ika u b[alissa qed tattendi g[al sessjonijiet ta’ zumba. Temmen li apparti dieta tajba, trid ti//aqlaq.

“Xog[li hu pjuttost sendentarju, allura nara li ne]er/ita ru[i darbtejn fil;img[a. Jekk tiekol tajjeb, ma tpejjipx, ma tixrobx u te]er/ita ru[ek, tkun qed tnaqqas ir-riskju tal-kan/er.

“Jekk trid issib il-[in, issibu. Diffi/li g[ax e]empju jien immur g[a]-zumba fis7.30 p.m. i]da wara kollox, dan hu dover mieg[i nnifsi.

Trid issib xi [a;a li g[alik ta[dem u tie[u pja/ir tag[milha.”

Lura g[all-professjoni, dan l-a[[ar kien pjanat programm ;did ta' screening g[allkan/er tal-musrana l-kbira.

Hu t-tieni l-aktar kan/er komuni kemm fin-nisa kif ukoll fl-ir;iel.

“Il-Gvern [aseb biex iniedi dan il-programm li fl-ewwel sentejn se jkun miftu[ g[al nisa u r;iel ta' bejn is-60 u l-

X'tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu:

Nie[u lill-familja tieg[i New York. Jien mort diversi drabi i]da huma le.

T[oss li f'dak li wettaqt f'[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Ma g[amilli ebda differenza.

Kieku jkollok issib il-lampa ta' Aladdin u tista' twettaq xewqa wa[da biss, x'titlob^ Is-sa[[a.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Il-

falliment mhux g[a]la.

NADINE DELICATA. Dedikata tassew g[as-sa[[a tal-poplu

Kif tarak g[axar snin mil-lum: Mhux differenti [afna minn kif jien illum. Probabilment nag[mel dak li qed nag[mel b[alissa.

Persona;; li tammira: Il-mamà. Mara inkredibbli. Hi g[alliema li waqfet mix-xog[ol biex trabbi lil uliedha u wara re;g[et [ar;et ta[dem. I]da l-qawwa tag[ha wrietha meta mietu tnejn minn [uti bil-kan/er. Rajt lill-mamà g[addejja minn dan kollu i]da baqg[et soda.

16

NEGOZJI }G{AR

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

In-negozju tieg[ek TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U TA’ DAQS MEDJU

L-attività kummer/jali

I]-]g[a]ag[ u n-negozju Dan l-a[[ar qed jintqal [afna diskors dwar l-importanza ta]-]g[a]ag[ fis-so/jetà, u kemm hemm b]onn li lil dawn nindukrawhom, in[arr;uhom u nipprovdulhom xog[ol u xog[ol a[jar.

L-idea hi tajba. Ikun iblah dak li ma jag[rafx il-potenzjal enormi ta]-]g[a]ag[ u lkontribut siewi li jag[tu lisso/jetà u lill-ekonomija Maltija. I]-]g[a]ag[ jag[mlu parti mis-so/jetà tal-lum u, eventwalment, il-familji ta’ g[ada. Il-pajji] ma jistax jinjora u jwarrab il-b]onnijiet ta]-]g[a]ag[ g[aliex jekk jag[mel hekk ikun qed iwettaq suwi/idju g[allprogress ta’ pajji]na.

I]-]g[a]ag[ huma s-sinsla tal-pajji]. Huma l-mutur li jixpruna ideat innovattivi u listimolu g[al ener;ija Fi]-]g[a]ag[ hemm b]onn li l-pajji] jinvesti u jara kif dawn jistg[u jikkontribwixxu bl-a[jar mod billi jkollhom lg[odda kollha ne/essarja li biha jimmaturaw u jiksbu ssu//essi.

Ovvjament l-a[jar g[odda li g[andhom b]onn i]]g[a]ag[ hi l-edukazzjoni u, dwar dan, il-Gvern qed jag[mel [afna. Tul din ille;i]latura saru u qed jitwettqu investimenti kbar fledukazzjoni.

Qatt daqs illum ma mxejna ’il quddiem daqshekk f’dan il-qasam. Skejjel ;odda kull sena, investimenti f’g[odda u aktar fa/ilitajiet fi skejjel e]istenti, tkabbir fil-bini taluniversità, pro;ett ambizzju] tal-estensjoni talMCAST, pjan g[al /entru ;did g[all-ITS, scholarships g[al mijiet ta’ studenti, programmi ta’ ta[ri;

organizzati mill-ETC u o[rajn.

I]da barra l-edukazzjoni, ilGvern pre]enti [a [sieb ukoll jo[loq l-ambjent ;ust fejn ikompli jin[oloq ix-xog[ol.

Kompla ji]died linvestiment fl-infrastruttura u l-qasam tal-industrija. Infet[u bibien ;odda fl-oqsma tatteknolo;ija, in;inerija, farma/ija u avjazzjoni.

Li jkun hawn ix-xog[ol f’pajji]na hu importanti g[aliex inkella jkun inutli li li]]g[a]ag[ in[alluhom jistudjaw, u jiggradwaw u mbag[ad ma jsibux fejn ja[dmu.

X’jiswa kieku nifta[ru li f’erba’ snin iggradwaw 20,000 student, kieku dawn ma konniex kapa/i nipprovdulhom fejn isibu xog[ol^ Is-so/jetà ]ag[]ug[a je[ti;ilha stabbiltà. Hemm b]onn li nkomplu mexjin fittriq li qbadna ming[ajr skossi. Je[tie; li nwarrbu dak kollu li jista’ ji]ra’ lin/ertezza. It-triq li qbadna qed t[alli l-frott u ]gur li kull ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a jistg[u jg[idu li l-Gvern qed ipo;;ihom fuq nett fil-lista tal-prijorità tal-[idma tieg[u.

Il-pajji] g[andu b]onn so/jetà ]ag[]ug[a b’sa[[it[a. Il-Gvern g[andu b]onn jibqa’ jinvesti fi]]g[a]ag[. Hemm b]onn li jibqa’ jkun hawn min jemmen u jinteressah mi]]g[a]ag[.

Min-na[a l-o[ra, min b[alissa qed imexxi, je[tie;lu jibqa’ jgawdi l-fidu/ja talistess ]g[a]ag[, g[aliex b’hekk ikun jista’ jkompli ja[dem id f’id mag[hom u flimkien i[arsu ’l quddiem biex pajji]na jkompli jirnexxi.

Kultant issib min jg[idlek li lbusiness sejjer lura. Issib o[rajn li jg[idu li b[alissa ma hawnx flus fl-idejn. Xi sidien ta’ negozji jgergru missitwazzjoni u jg[idu li f’dawn l-a[[ar snin iddeterjorat.

O[rajn, issa, sa[ansitra bdew jitkellmu fuq il-faqar u jsemmu kemm hawn persuni li jiddependu mill-pakketti tar-ross u l-g[a;in li jie[du permezz tal-iskemi tal-UE. Hu verità li hawn u[ud li jinsabu f’diffikultà, u ma’ dawn il-Gvern kontinwament ja[dem biex jara kif jista’ iwe]inhom u jg[inhom.

I]da jekk nitkellmu b’mod ;enerali, il-fatti ]gur li juru mod ie[or.

Qatt daqs illum ma kien hawn attività kummer/jali daqstant qawwija f’pajji]na.

Qatt daqs illum ma kienu re;istrati daqstant negozji ;odda f’le;i]lazzjoni wa[da.

Qatt daqs illum ma kien hawn settur privat daqstant b’sa[[tu, tant li skont l-NSO hawn mas-66,000 negozju attiv.

Qatt daqs illum ma kien hawn attivitajiet kummer/jali organizzati kwa]i f’kull weekend, mill-kunsilli lokali.

Hu stmat li tul dawn l-a[[ar erba’ snin biss, kienu organizzati ’l fuq minn 500 attività mifruxa ma’ kull lokalità.

Qatt daqs illum, ma kien hawn daqstant vetturi fit-triq: ’il fuq minn 350,000. Qatt daqs illum ma kellna tant mobile phones fl-idejn. Qatt daqs illum ma kellna kummer/ g[addej kontinwament u dan mhux qed ninkludi l-eluf ta’ ewro li qed jintefqu mill-Maltin

minn Anton Vella

permezz b’xiri on-line.

Min-na[a l-o[ra ntenni li hu minnu li hawn min mhuwiex qed jirba[ fil-kompetizzjoni.

Iva jista’ jkun hawn min be]a’ mill-isfidi u n-negozju tieg[u beda miexi lura. Da]gur li hawn min i[oss li naqaslu xi ftit il-bejg[… mhux ovvja Il-kejk li qabel kien jinqasam bejn ftit sidien ta’ negozji, illum qed ikollu jinqasam bejn numru akbar.

Aspett po]ittiv I]da l-fatt biss li llum qed nitkellmu, fuq ‘numru akbar’,

;a hu aspett po]ittiv, g[aliex biex ikollok numru akbar ta’ negozji irid l-ewwel nett ikun hawn id-domanda g[all-bejg[.

Dan qed ji;ri g[aliex hawn aktar flus fil-but.

Li b[alissa nsibu numru akbar ta’ negozji jfisser ukoll li hawn sens ta’ po]ittivita li jixpruna imprendituri jag[mlu pass ’il quddiem u jift[u business tag[hom.

Dan ]gur ma jfissirx li kul[add g[addej minn ]mien [a]in. Ejjew inkunu realisti/i mag[na nfusna.

Iqumu wkoll mistoqsijiet b[al: Ta[sbu li l-aspettattivi tag[na g[olew wisq^ Qed inkunu wisq dipendenti minn ‘kumditajiet ]ejda’, li ftit tassnin ilu lanqas biss konna no[olmu bihom^ Lil dawk li jkunu g[addejjin minn ]mien negattiv a[na lkoll g[andna lobbligu morali nag[tu kashom u, fejn hu possibbli, ng[inu wkoll i]da jkun [a]in jekk l-ekonomija u lkummer/ f’pajji]na nkejluhom bir-riga ta’ kemm tkun gravi s-sitwazzjoni ta’ dawk biss li jkunu f’diffikultà.

Illum [add ma g[andu sku]a li ma jsibx g[ajnuna.

Mhux se nsemmi l-g[ajnuniet kollha li l-Gvern qed joffri lin-negozju. Ng[id biss li llum wie[ed jista j/empel Business First fuq il-freephone number 144, g[al tag[rif dwar kif jista’ jkun meg[jun ikabbar in-negozju tieg[u, jinvesti u sa[ansitra jiffranka t-taxxa meta jkun qed jag[mel dan.

G[andna dejjem inkunu po]ittivi. Jekk irridu nkomplu nkabbru n-negozju, g[andna nkunu kuntenti b’dak kollu li jirnexxielna nwettqu.

In-negozju u l-kummer/ f’pajji]na g[adhom b’sa[[ithom. Flimkien biss nistg[u ng[elbu l-isfidi u ndawruhom f’opportunitajiet.

Dan jirnexxielna nkomplu nag[mluh billi bil-g[aqal nag[rfu nkomplu nkunu imprendituri ta’ veru, fejn ne//ellaw fil-kreattività, irri/erka u l-innovazzjoni, ittliet pilastri ewlenin li jsa[[u l-attività kummer/jali u jiggarantulna s-su//ess finnegozji tag[na.

Konsultazzjoni qabel il-Ba;it 2013 Bdew il-laqg[at ta’ qabel il-Ba;it 2013. IlMinistru Tonio Fenech, jinsab impenjat, b’diversi appuntamenti li permezz tag[hom qed jiltaqa’ ma’ setturi differenti tas-so/jetà Maltija b[ala parti minn pro/ess li g[andu jwassal g[ad-Dokument ta’ Qabel il-Ba;it 2013.

Dan hu gvern li jisma’ u hu g[alhekk li lMinistru Fenech qed ipo;;i bilqieg[da, f’ambjenti relattivament informali, biex jag[ti /ans lil dawk pre]enti jressqu l-ideat, issu;;erimenti u l-proposti tag[hom.

Pro/ess ta’ konsultazzjoni aktar wiesa, fejn il-Ministru qed ikun disponibbli biex jisma’ u jiddiskuti ma’ dawk kollha li qed ikunu mistiedna jattendu u b’hekk l-istess dokument ikun aktar sensittiv g[al dak li g[andha b]onn is-so/jetà.

Wara kollox, il-Ba;it mhuwiex biss xi e]er/izzju ta’ d[ul u [ru; finanzjarju i]da hu

x’aktarx l-g[odda ewlenija li g[andu l-gvern biex jidentifika l-prioritajiet ta’ pajji]na [alli ikompli ji]viluppa, jikber ekonomikament u jo[loq aktar postijiet tax-xog[ol, waqt li jwie]en lil dawk li tassew g[andhom b]onn.

Il-gvern jemmen li kull settur g[andu x’joffri u g[alhekk qed jer;a’ jag[ti l-opportunità biex min i[oss li jista’ jag[ti kontribut, jing[atalu //ans jesprimi ru[u bi proposti u su;;erimenti.

Fost il-[afna laqg[at ta’ konsultazzjoni li saru wie[ed jista’ jsemmi l-laqg[at ma’ NGO’s differenti, fosthom ma’ dawk li ja[dmu filqasam so/jali, dawk li jg[inu lit-tfal u o[rajn li jie[du [sieb il-b]onnijiet ta’ persuni b’di]abbiltà.

Kull min i[oss li jista’ jipparte/ipa ma g[andux jibqa’ lura i]da jekk ma jkollux lopportunità li jkun pre]enti, g[andu jibg[at email, bis-su;;erimenti tieg[u fuq malta.budget@gov.mt

ANZJANI

17

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

L-anzjani tag[na TAG{RIF MILL-{IDMA MWETTQA MIS-SEGRETARJAT PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI

It-tielet night shelter> Inkomplu nkabbru l-investiment g[all-anzjani B[alissa qed nag[lqu l-a[[ar preparamenti biex, kif [abbarna, f’Malta jkollna t-tielet night shelter g[all-anzjani tag[na. Din id-darba s-servizz se jkun qed jing[ata mir-Residenza San Vin/enz de Paul, f’{al Luqa.

Dan in-night shelter ;did se joffri kenn g[al [ames nisa u tlett ir;iel. {dimna bilg[aqal u minn ma[]en bdilna l-post f’night shelter modern u mg[ammar bilkumditajiet kollha li nsibu fiddjar tag[na. G[ax hekk jixraq lill-anzjani tag[na. Rispett, dinjità u kumdità.

In-night shelters joffru kenn u wens g[al matul il-lejl g[allanzjani tag[na spe/jalment g[al dawk li jib]g[u jew jiddejqu joqog[du wa[edhom matul il-lejl.

In-night shelters kienu esperjenza ;dida g[al Malta u bla dubju [allew effett po]ittiv.

Matul din il-le;islatura rajna ssu//ess tan-night shelters ta]}ejtun u l-Mellie[a.

In-night shelter ta]-}ejtun jinsab fl-Istitut :esù Nazzarenu u dak tal-Mellie[a jinsab fid-Dar tal-Madonna tal-Mellie[a.

Il-ftu[ tat-tielet night shelter jikkontradixxi d-diskorsi li smajna mill-Oppo]izzjoni li lGvern se jnaqqas is-servizzi fejn

jid[lu l-anzjani tag[na. L-anzjani jafu fejn qeg[din ma’ gvernijiet nazzjonalisti. L-anzjani huma saff importanti fil-politika nazzjonalista.

L-anzjani li se ju]aw in-night shelter ta’ San Vin/enz de Paul, b[al fil-ka]ijiet l-o[ra, se jkollhom kamra tas-sodda g[alihom, kamra tal-banju, k/ina, living room, kif ukoll terrazzin.

In-night shelter jinsab biswit il-Blokka :wanni Pawlu II; pro;ett ie[or importanti li sar f’din il-le;islatura u li feta[ pa;na ;dida fl-istorja tal-kura tal-anzjani f’Malta li jbatu middimensja.

Minbarra l-fa/ilità li jorqod hemm, kull anzjan li ju]a dan innight shelter g[andu wkoll isservizz li jie[u l-breakfast hemm u, filg[axija, l-anzjani jistg[u jin;abru u joqog[du jitkellmu ftit bejniethom jew jaraw it-televixin flimkien.

In-night shelters jo[olqu komunità li tg[ix flimkien u tag[ti ka] xulxin.

G[al dawk li forsi jaqtg[u qalbhom min[abba t-trasport, tajjeb in]idu li l-karozza talArriva numru 135 tid[ol firResidenza San Vin/enz de Paul u tasal e]att [dejn in-night shelter. Il-karozzi numru 71 u

72 jieqfu e]att barra r-Residenza San Vin/enz de Paul.

Biex inkomplu nsa[[u ssigurtà u l-wens, f’kull [in ta’ matul il-lejl fin-night shelter ikun hemm membru tal-istaff. Kull sodda fiha nurse call button.

Matul il-lejl, f’ka] li jinqala’ xi [a;a fir-Residenza San Vin/enz de Paul, ikun hemm it-tobba u nnurses li bla dubju jkunu jistg[u joffru l-ewwel g[ajnuna jekk jinqala’ l-b]onn.

In[oss li dawk l-anzjani li huma interessati g[andhom ja[tfu din l-opportunità. In-night shelters huma mod u mezz kif lanzjani tag[na jibqg[u attivi filkomunità ming[ajr ma jkollhom b]onn li jin;abru f’istituzzjoni li toffri kura fit-tul.

Nistedinkom titkellmu ma’ min di;à qed ju]a dan is-servizz biex taraw il-vanta;;i u fuq kollox l-esperjenza li joffru nnight shelters.

Irrid inrodd [ajr b’mod spe/jali lill-[addiema tarResidenza San Vin/enz de Paul li tista’ tg[id g[amlu x-xog[lijiet il-kbar u ewlenin huma fuq dan il-pro;ett. In[ossni kburi bixxog[ol li g[amlu.

Grazzi wkoll lid-direzzjoni tarResidenza g[all-[in li investiet f’dan il-pro;ett.

Messa;; minn MARIO GALEA, is-Segretarju Parlamentari g[all-Anzjani

Il-PM jifta[ in-night shelter tal-Mellie[a

Fin-night shelter tal-Mellie[a

L-Isptar tar-Riabilitazzjoni Karin Grech L-Isptar tar-Rijabilitazzjoni Karin Grech g[andu l-g[an li jipprovdi kura ta’ wara kundizzjoni akuta, kif ukoll jag[ti fa/ilità ta’ riabilitazzjoni lill-pazjenti adulti u kif ukoll lill-anzjani.

L-g[an ewlieni ta’ dan l-isptar hu biex il-pazjenti jkunu m[e;;a jirritornaw fil-komunità u li l-qraba jing[ataw tag[rif biex ikunu jistg[u jg[inuhom.

L-isptar g[addej bi programm intensiv ta’ tibdil infrastrutturali u manutenzjoni u matul is-sena li g[addiet wettaq kisbiet importanti.

In-numri jitkellmu wa[edhom.

■ Fl-2011, da[lu fl-Isptar ta’ Rijabilitazzjoni Karin Grech 1,498 pazjent li 1,298 minnhom kienu trasferiti mill-Isptar Mater Dei. ■ Fil-Medical Outpatient talIsptar Karin Grech attendew 2,263 fl-2011 waqt li fis-sena ta’ qabel kienu attendew 1,306.

■ Fis-sena 2011 it-taqsima taliSpeech Language Unit kellha 577 ka] ;did. Saru 4,732 sessjoni; 935 iktar fuq is-sena tal-qabel.

L-Isptar Karin Grech g[addej minn fa]i ta’ tisbi[

■ 4,879 pazjent u]aw is-servizzi tal-Orthotics and Prosthetics Unit tal-Isptar Karin Grech fl-2011.

3,117 u]aw is-servizz imsemmi matul l-2010.

■ 552 pazjent ;did [adu l-kura tag[hom fil-pool tal-Isptar tarRijabilitazzjoni fit-taqsima talMusculoskeletal Physiotherapy Out

Patient Department. Dan fisser madwar 9,889 sessjoni.

■ L-Amputee Rehabilation Unit kellha 264 ka] ;did matul l-2011.

Tat 3,900 trattament.

■ Fl-2011 kien hemm 1,653 pazjent li u]aw is-servizzi talOccupational Therapy. Dan fisser 32,450 sessjoni. Il-[idma inkludiet

ukoll 233 ]jara fi djar privati u 196 family training sessions.

■ In-numru ta’ pazjenti li ng[ataw l-attenzjoni fis-swali ]died b’200 ka] u dan fisser 7,156 sessjoni ta’ trattament.

■ Fl-Outpatients Department, 394 pazjent attendew is-sessjonijiet tal-Occupational Therapy u dan fisser 4,665 intervent.

■ Id-Dipartiment talOccupational Therapy tad-Day Hospital ir/ieva 416-il pazjent u pprovda 6,390 sessjoni. Saru 36 home visit u kien hemm ]ieda essenzjali ta’ 152 group sessions g[al 1,117 pazjent.

■ Matul l-2011, id-Dipartiment tal-Fi]joterapijara ra 1,498 ka] ;did b’total ta’ 67,111 sessjoni ta’ trattament. Fl-2010 kienu saru 56,349 sessjoni ta’ trattament.

■ Matul is-sena 2011, 515 pazjent ;did kienu riferiti g[ad-Day Hospital. Dawn il-pazjenti ng[ataw 9,359 sessjoni ta’ trattament imqabbla mal-5,871 li kienu ng[ataw fl-2010.

18

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

Il-festa tar-ra[al Is-sena kollha tistenna il-festa tar-ra[al, il-;emg[a fil-pjazza b[al f’bejta tan-na[al tin;ema’ f’irqajja’ bin-nies titlajja kul[add imdandan kul[add fer[an, fil-lejla mdamdma fil-g[ag[a mundan.

Il-qniepen idoqqu il-baned jimmar/jaw in-nar jirbombja u t-turisti jiskantaw; fil-ka]ini u l-[wienet armati sa snienhom in-nies tiltaqa’ tiddeverti u tixxala f’;urnata m’hemmx b[alha.

L-arbli tal-festa bil-bnadar u l-festun, bil-gallariji m]ejna bid-dwal f’kull kulur, u n-nies imbiddla bil-libsa tal-festa mal-fratelli u l-abbatini l-qassisin u xi monsinjur g[all-festa tmur tammira l-istatwa sa ma din lejn il-knisja lura ddur, g[ax il-festa issa ;iet fl-a[[ar, il-[in issa sar, il-folla issa naqset u n-nies kuntenta lura d-dar.

PHILIP CASSAR I]-}urrieq

Ix-xog[ol tal-infermieri Fuq ir-rotta 53 Sur Editur L im;iba u t trattament iridu ,

Ix-xog[ol ta’ infermier flopinjoni tieg[i hu post fejn idda[[al is-salarju tieg[ek biex tg[ix i]da fuq kollox hu vokazzjoni. }gur li mhux kul[add tajjeb g[al dan ixxog[ol. Konvint li lma;;oranza jag[mlu xog[lhom e//ellenti u b’im[abba.

Fix-xog[ol tag[hom jaraw minn kollox. Niftakru li linfermier hu uman u fa/li li jonqos b[alma nonqsu kull wie[ed#wa[da minna. Nistaqsi f’liema kategorija ta’ xog[ol mhemmx min ma jwettaqx dmiru tajjeb bi]]ejjed!

It-tajjeb u dak anqas tajjeb je]isti f’kollox. Il-ma;;oranza tal-infermieri jwettqu dmirhom b’dedikazzjoni, im[abba u edukazzjoni.

Xi drabi n[arsu lejn innuqqas u ninsew il-[afna tajjeb li jag[mlu. Il-kliem ‘prosit’ u ‘grazzi’ fuq fomm x’u[ud ma je]istux. Ner;a’ ng[id mhux ix-xog[ol kollu hu perfett. {afna drabi l-infermier irid jinsa d-dwejjaq u l-problemi tieg[u meta jid[ol g[axxog[ol. Irid jiftakar li l-marid min jg[inu u jfarr;u g[andu b]onn. }gur li fil-ma;;oranza tal-infermieri dan jag[mluh. }gur li [afna infermieri kapa/i ja[dmu mat-tfal u o[rajn malanzjani. }gur li hemm differenza ta[dem mat-tfal jew mal-anzjani.

-

-

jkunu ftit differenti, biss i]-]ew; ka]i jitolbu m[abba u pa/enzja kbira.

Naf persuni li da[lu l-isptar u qatt ma kont nemmen li se jer;g[u jo[or;u fuq saqajhom u b’sa[[ithom. }gur li f’dan lintervent kien hemm lim[abba u d-dedikazzjoni talinfermieri, tobba u professjonisti.

Billi l-infermieri hemm b]onnhom matul l-erbg[a u g[oxrin sieg[a tal-;urnata, innumru tag[hom irid ikun ferm akbar minn dawk ta’ dipartimenti o[rajn u g[alhekk nemmen li jista’ jkun hemm xi nuqqas fin-numru ta’ dawk li ja[dmu f’din il-linja.

Il-gvern dan jafu u jag[mel minn kollox biex i[ajjar ]g[a]ag[ jag[]lu din il-linja ta’ xog[ol u vokazzjoni. Ejjew inkunu rikonoxxenti lejn dawn in-nies, li xog[olhom ]gur li mhux dejjem ikun pja/evoli. }gur ukoll li kemm il-livell kif ukoll il-kundizzjonijiet filpre]ent tjiebu f’dan is-settur.

Inkomplu nkunu po]ittivi, in[arsu ’l quddiem u nkomplu ntejbu dan is-servizz g[all-;id tal-poplu Malti u G[awdxi.

Grazzi lill-awtoritajiet li g[andhom g[al qalbhom dan is-settur tant li investew bil-kbir u bla xe[[a.

JOSEPH PAUL TONNA

Birkirkara

Ringrazzjament mill-Pakistan Sur Editur, Irrid nirringrazzja minn qalbi lill-Mission Fund tal-Mosta tal-g[ajnuna finanzjarja li tawni biex inkomplu mmexxu l-opra tal-Isptar Lady Graham f’Hyderabad, il-Pakistan u biex inkomplu ng[inu lil tant foqra u morda li ji;u g[andna kemm mill-qrib u kemm minn postijiet ’il bog[od [afna g[all-g[ajnuna. {afna minn dawn il-foqra u morda li jkunu f’kundizzjoni kritika jirreferuhom g[andna

missjunarji o[ra li jiltaqg[u mag[hom waqt il-[idma pastorali. Bl-g[ajnuna tat-talb u dik finanzjarja tag[kom, a[na nkunu nistg[u nkomplu din l-opra ta’ karità u nag[tuhom dak kollu li jkollhom b]onn, kemm f’dik li hi kura u medi/ini kif ukoll b]onnijiet o[rajn.

Waqt li nirringrazzja lil dawk kollha li jg[inu lillMission Fund fl-istess [in nappella biex tkomplu tkunu ;eneru]i u tg[inu bit-talb,

finanzi u anke g[ajnuna volontarja [alli l-Mission Fund ikun jista’ jkompli l[idma fejjieda favur ilmissjunarji Maltin.

Min-na[a tag[na nweg[dukom li dejjem inkomplu niftakru filbenefatturi [ajjin u mejtin talMission Fund kemm fit-talb kif ukoll bis-sagrifi//ji u l-Quddies tag[na.

SISTER GIUSTINA AQUILINA FCJ

Hyderabad, Pakistan

Sur Editur, Jiena wie[ed li nu]a ta’ spiss ir-rotta 53. Waqt li nkun fuq il-karozza nisma’ vu/i sabi[a tg[idilna li lwaqfa li jmiss … u hawn ninnota ]ew; ]balji.

F’mument minnhom, waqt li nkunu de[lin f’G[ar Barka (limiti tarRabat) il-vu/i tg[idilna ‘ilwaqfa li jmiss {al Balzan’ mentri din trid tkun ‘ilwaqfa li jmiss Balzano’ dan g[all-kompo]itur Don Giuseppe Balzano (16161700) billi qrib li stage ittriq imsemmija g[ali[.

}ball ie[or fuq l-istess rotta jsir x’[in naslu Santa Venera [dejn l-Iskola Umberto Calosso.

Hawn il-vu/i tg[idilna ‘il-waqfa li jmiss ?alossa’.

Dawn huma ]balji li qeg[din jirrepetu kuljum u f’kull rotta Nru. 53. Li we;;g[etni [afna hu meta darba minnhom smajt grupp ta’ tfal ;ejjin milliskola u jg[idu bis-serjetà kollha li se jieqfu fuq listage ?alossa!

PETER PAUL CIANTAR

Ir-Rabat (Malta)

L-Im;arrin sodisfatti bit-trasport pubbliku Sur Editur, F’isem ir-residenti talIm;arr irrid nirrikonoxxi ttitjib fis-servizz tat-trasport pubbliku g[all-Im;arrin u, fl-istess [in, nirringrazzja lill-Ministru Austin Gatt g[al din ir-riforma.

Is-servizz tat-trasport pubbliku l-antik kien skomdu g[all-Im;arrin mhux biss g[ax il-karozzi tal-linja kienu antiki, ma kellhomx arja kundizzjonata, ma kellhomx sigurtà g[ax il-bieba ma ting[alaqx i]da anke g[aliex il-frekwenza tas-servizz kienet baxxa [afna u kienet topera rotta wa[da biss.

Ir-riforma tat-trasport pubbliku ;abet i]jed rotot u effi/jenza g[an-nies talIm;arr.

Kienet introdotta anke rotta bejn i/-?irkewwa u l:nejna, u rotta bejn l-Im;arr u Tas-Sliema u g[alhekk gawdew anke t-turisti.

Ma nistax ma nsemmix li fejn qabel is-servizz g[allIm;arr fil-[in ta’ wara

nofsinhar sa filg[axiija kien kull sieg[a, bl-a[[ar karozza tkun dik tas-7.35pm millbelt Valletta, issa s-servizz fir-rotot ewlenin hu ta’ kull nofs sieg[a tul il-;urnata kollha, waqt li l-kombinazzjonijiet tar-rotot ;odda jag[mlu s-servizz g[al diversi lokalitajiet i]jed frekwenti minn hekk.

Fil-fatt anke l-[inijiet saru [afna i]jed pratti/i, fejn la[[ar servizz mill-Belt Valletta g[all-Im;arr ikun fil-10.45pm.

Ri]ultat tar-riforma, [afna i]jed Im;arrin saru ju]aw ittrasport pubbliku ta’ kuljum biex imorru g[ax-xog[ol, g[all-iskola, g[all-qadi tag[hom u anke g[all-[ar;a tag[hom fil-weekend.

Ta’ dan nirringrazzja lillMinistru Austin Gatt u lillPrim Ministru Lawrence Gonzi li g[amlu dan il-pass kura;;u] u li qed isarraf f’servizz a[jar tat-trasport pubbliku g[al kul[add.

WISTIN VELLA L-Im;arr, Malta

Malta qed tinbidel Sur Editur, Kultant tisma’ xi qanpiena filbog[od, iddoqq it-transtu (kelma li ;ejja mil-Latin transitus).

Il-kampanier jibda b’tokki mbeg[din minn xulxin i]da kull ma jmur jibda jqarribhom sakemm isiru spissi [afna u flistess waqt jonqsu fil-[oss u finalment jispi//aw jaqtg[u kompletament. Illum it-transtu sar rarità.

In[ajjar lil min hu nkarigat mid-daqq tal-qniepen talknejjes jara jekk wasalx i]-

]mien li, ng[idu a[na, fl-a[[ar jum tax-xahar, g[all-[abta ta’ n]ul ix-xemx, jindaqq transtu g[all-[ajja normali f’pajji]na.

Wara d-d[ul tad-divorzju g[andna t-tne[[ija ta//ensura, il-laxkezza lejn iddroga kannabis, l-IVF u issa hawn min qed isejja[ g[al ]wie; bejn tnejn tal-istess sess.

Fid-daqq tat-transtu nirriflettu u nitolbu g[al Malta tag[na.

N. SALIBA

In-Naxxar

Ma tridx tkun sinjur biex tag[ti d-demm... trid biss ftit kura;;

ITTRI LILL-EDITUR

B’dedika lil George Vella

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Joseph Muscat u l-klijenteli]mu

Sur Editur, Ftit ilu ktibtlek dwar dak li qal Joseph Muscat, mexxej tal-PL, rigward il-pro/ess ta’ konsultazzjoni mifrux u miftu[ li Lawrence Sur Editur, Gonzi qed jag[mel mas-so/jetà Maltija b[alissa.

Din l-ittra niddedikaha lil George Vella dak li Muscat iddeskriva dan b[ala “klijenteli]mu akku]a lil Richard Cachia Caruana li g[amel xi istituzzjonalizzat”. Ktibtlek ukoll dwar kif lura [a;a minn wara dahar il-Parlament Malti. fl-1998, il-MEPA b[ala ‘istituzzjoni’ kienet Infakkar li George Vella kien deputat fuq in- qdiet lill-‘klijent’ tag[ha Joseph Muscat fi na[a tal-Gvern Laburista ta’ minoranza ]mien rekord u bi ksur tar-regolamenti tag[ha deskritt b[ala “moralment u fattwalment stess. skorrett” minn Joseph Muscat.

Issa dan l-a[[ar rajt artiklu fil-gazzetta The Dak i]-]mien, sie[bu l-Ministru Alex Malta Independent tal-11 ta’ Mejju 1998 li kien Sceberras Trigona kien iffirma trattat sigriet jitratta d-di]gwid bejn Joseph Muscat u George militari mal-Korea Komunista ta’ Fuq tadAbela wara r-ri]enja ta’ dan tal-a[[ar minn dittatur Kim Il Sung. konsulent tal-Prim Ministru Alfred Sant.

Mela l-fatti huma li dak it-trattat sar minn Ara kif The Malta Independent iddiskriviet lil wara dahar il-Parlament Malti u kontra r-rieda Joseph Muscat: “an up-and-coming journalist tal-ma;;oranza espressa tal-poplu Malti. with Super One and at present employed with Allura b’daqshekk^ Ta[sbu li George Vella METCO and MDC…” jew xi laburist kien inkwieta dwar dan meta Eh, mela barra l-MEPA anke l-METCO u lFenech Adami kien ]vela x’kien sar^ MDC kienu saru jafu b’Joseph Musat Mhux talli hekk, talli l-laburisti g[adhom g[alkemm din id-darba mhux b[ala klijent i]da ji;;ustifikaw dak li ;ara sal-lum. b[ala impjegat!

Nie[u l-okka]joni biex mill-banda l-o[ra Intant Joseph Muscat illum jitkellem dwar nirringrazzja lil Richard Cachia Caruana g[ax- klijenteli]mu istituzzjonalizzat sempli/iment xog[ol kbir li g[amel u g[all-;id kollu li kiseb g[ax il-Prim Ministru Gonzi qed jiltaqa’ madg[al Malta u g[all-mod korrett li [adem bih. diversi taqsimiet tas-so/jetà Maltija.

S. MALLIA

JOHN CASSAR

{al Tarxien

Ra[al :did

Il-kri]i Griega

Sur Editur, {afna minn dawk li jemmnu li l-Unjoni Ewropea g[andha x’tirba[ jekk tibqa’ tg[ix kompatta, qed jg[addu ljieli m[assba min[abba l-qag[da fil-Gre/ja.

Is-sitwazzjoni konfu]a ilha mhux [a]in li bdiet u aggravat mal-mog[dija ta]-]mien. IlGre/ja [ar;et flusha u flus li r/eviet minn s[abha fl-UE u tinsab ma[kuma minn inkwiet intern li jista’ jwassalha f’di]astru s[i[.

L-elezzjoni li saret fis-6 ta’ Mejju [allietha fl-istess ba[ar li kienet. Telg[u tliet partiti politi/i: id-Demokrazija :dida, il-Pasok u s-Siriza, i]da l-ebda wie[ed minnhom ma g[andu ma;;oranza assoluta.

Ag[ar minn hekk, [add minnhom ma jrid jid[ol f’koalizzjoni biex ikun

iffurmat gvern, b’tama li jvin/i l-maltemp politiku filpajji]. Anke jekk partit ]g[ir (b[al dak tad-Demokrazija Xellugija) jing[aqad ma’ xi wie[ed mill-partiti ewlenin biex jibda ja[dem gvern ta’ koalizzjoni, il-ma;;oranza tibqa’ fra;li.

X’u[ud mill-Gre/ja qed ja[sbu li bil-pika u d-di]gwid ta’ bejniethom, fl-a[[ar se jirb[u u jing[ataw dak kollu li g[andhom b]onn biex ma jispi//awx ‘ta[t l-ilma’.

I]da dan hu kalkolu [a]in g[aliex prattikament il-bqija tal-membri tal-UE jafu li l-ka] tal-Gre/ja jista’ fa/ilment ikollu reazzjoni espansiva fost diversi membri o[ra talUnjoni, u jg[arraq l-istruttura kollha li ilha tinbena — ;ebla fuq ;ebla — 60 sena.

Il-Gre/ja g[adha mhix qed tara x’hemm wara biebha.

Forsi i]jed qed t[ares lejn ilfondi finanzjarji ta’ Brussell milli l-periklu ta’ xi mew;a mil-lvant, b[alma ;arrbet g[al 380 sena (1450 – 1830) millqawwa Ottomana.

Il-Gre/ja mag[rufa b[ala lbenniena tal-Log[ob Olimpiku. {afna jafu bl-episodju meta, suldat Grieg, Pheidippides, b[ala messa;;ier, intbag[at ji;ri lejn Ateni — distanza ta’ 40 kilometru — biex jg[id lillkmandanti ta’ hemmhekk li linva]uri Persjani kienu meg[luba fil-battalja ta’ Maratona, u li m’g[andhomx ja[sbu biex i/edu belthom.

Ma’ tmiem il-messa;;, lissuldat inqasmitlu qalbu, u miet, i]da l-Gre/ja bdiet tg[ix mill-;did fil-libertà.

Min jista’ jippreferi l-lajma g[al-libertà^

J. KASEI

Santa Lucia

19

I]-]g[a]ag[ Maltin illum Sur Editur, F’dawn il-;img[at, il-Partit Laburista [are; bl-g[ajta li jrid jag[ti garanzija li]]g[a]ag[ jekk jitla’ filGvern.

L-g[ajta u l-garanzija talPartit Laburista hi t-tag[lim, it-ta[ri; u x-xog[ol. I]da din il-garanzija tikkontrasta sew bejn dak li qed jg[id il-Partit Laburista waqt li jirrifletti mod ie[or fil-verità.

Fil-ftit ]mien li kienu filGvern, l-istess nies ukoll kienu taw garanzija li]]g[a]ag[ li se jkollhom futur sabi[ u ta’ kwalità. L-ewwel rigal li taw lill-istess ]g[a]ag[ kien l-istipendju li dawruh f’self.

Bosta kienu dawk i]]g[a]ag[ li ssagrifikaw [ajjithom u l-familjari tag[hom biex jiddejnu [alli jkunu jistg[u jie[du t-ta[ri; u ma jiqfux jitg[allmu.

X’garanzija ferrie[a kien ta l-Partit Laburista!

Dan jikkuntrasta sew mallum il-;urnata. Bil-Partit Nazzjonalista fil-Gvern infet[u l-bibien g[a]]g[a]ag[ kollha.

Kemm hu sabi[ meta tara g[oxrin elf ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a jiggradwaw kemm mill-Università u anke mill-MCAST fl-a[[ar erba’ snin.

Din is-sena stess, fuq na[a tal-istampa naraw pajji]i kbar b[all-Ingilterra b’toroq miksija bil-protesti g[ax m’hemmx g[ajnuna millGvern fl-istudji tag[hom, waqt li fuq in-na[a l-o[ra talistampa, f’pajji]na tara lPrim Ministru Malti merfug[ fuq l-ispallejn tal-istess ]g[a]ag[ li kienu g[adom kemm iggradwaw.

Mhux talli ggradwaw imma wkoll sabu xog[ol li hu g[al qalbhom.

Hawn Malta, flok a[na ]]g[a]ag[ in[allsu l-belli liri biex nistudjaw, il-Gvern jemmen fina u j[allasna talli nistudjaw u ma naqtg[u qatt l-istudji tag[na.

Dan kollu ma kienx ise[[

ming[ajr il-[idma kbira talPrim Ministru Lawrence Gonzi u g[all-Gvern Nazzjonalista li jemmen biss[I[ fi]-]g[a]ag[; jemmen li ]-]g[a]ag[ huma l-futur ta’ dan il-pajji].

Il-Gvern Nazzjonalista ma g[andux g[alfejn jag[ti garanziji li]-]g[a]ag[ g[ax ir-ri]ultati qed jintwerew wa[edhom. Gvern kompetenti li jinvesti [afna flus fi]-]g[a]ag[ u fledukazzjoni.

Grazzi wkoll g[all-fondi mill-UE, Malta qed tgawdi minn [afna makkinarju avvanzat biex kul[add ikun jista’ jag[mel it-ta[ri; li jkollu b]onn.

Infakkar li hemm [afna nies fil-Partit Laburista li g[adhom mhux konvinti mill-UE. Ma nistg[ux ninsew li [afna nies esponenti fil-Partit Laburista kienu protagonisti talkampanja LE g[all-UE. It-tag[lim li qed ‘jiggarantixxi’ Joseph Muscat qed jing[ata di;à li]]g[a]ag[ kollha anke dawk li g[al xi ra;uni ma jridux ikomplu l-iskola.

It-ta[ri; li qed ‘jiggarantixxi’ Joseph Muscat qed jing[ata di;à li]]g[a]ag[ kollha u kollu hu bla [las.

Ix-xog[ol li qed ‘jiggarantixxi’ Joseph Muscat qed jing[ata di;à li]]g[a]ag[, mhux bi pja/ir imma bil-kapa/ità kbira li g[andu kull ]ag[]ug[.

B’hekk qed jirri]ulta li kull m’hu qed iwieg[ed il-Partit Laburista di;à qed ise[[ u hawn naraw kemm il-Partit Laburista kien ming[ajr ideat u g[adu ming[ajr ideat anke llum il-;urnata.

Ma jiswa xejn li tibdel iddehra tal-ka]ini u tag[milhom attraenti, imbag[ad t[alli listess nies madwarek, blistess ideat medjokri li jwasslu g[all-ba[[.

MIKHAIL MICALLEF Kunsillier (PN) San :wann

20

ITTRI LILL-EDITUR

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

Forma ta’ kompromess Sur Editur, :ie u g[adda l-ista;un tal-ka//a tarRebbieg[a. B[as-soltu kellna musketterija s[i[a minn sbie[ il-jum sal-g[abex, u bumbardament ta’ ilmenti fit-triq u fil-gazzetti.

Billi l-g]ejjer tag[na huma ]g[ar u b’paragun mal-poplu li jabita fihom u lka//aturi li/enzjati jg[oddu 18,000, kull sena jinqala’ konflitt ta’ interessi.

Il-poplu jixtieq pa/i u prosperità. Ilka//aturi jridu sfog g[ax-xewqa, in-namra jew l-interess pekunjali tag[hom.

Il-Pulizija ma tistax tla[[aq mar-rieda personali ta’ xi ka//aturi li sa[ansitra jaqbdu jisparaw qabel jifta[ l-ista;un u jkomplu jisparaw wara li jag[laq l-ista;un.

Hemm xi forma ta’ kompromess jekk mhux soluzzjoni intiera? Iva. (a) Il-Pulizija ti;bor l-armi kollha tal-ka//a

u tikkonservahom f’armeriji apposta. Dawn jing[ataw biss, lil sidhom, lejlet il-ftu[ talista;un tal-ka//a u jkunu ritornati l-g[ada talg[eluq tal-istess sta;un. (b) Il-permess fuq il-ka//a jsir 250 ewro g[al kull sta;un tal-ka//a. L-arma ma ting[atax jekk il-[las ma jkunx sar qabel. (c) L-importazzjoni u l-manifattura lokali tal-armi tal-ka//a jkunu ristretti. (d) Ksur tar-regolamenti awtomatikament ifisser konfiska tal-arma u ta[rika.

G[andu jibda j]ernaq g[all-poplu Malti u G[awdxi li hu mifni bi [sejjes, qtajja u [sara (anke finanzjarja) li tista’ tag[mel ka//a esa;erata u inkontrollata.

B’hekk jikklerja d-du[[an tal-isparar u ter;a’ tibda tfe;; ir-reputazzjoni tajba ta’ pajji]na fost in-nazzjonijiet maturi.

Issa hu l-waqt

Sur Editur, Qabel l-Elezzjoni tal-2003 kien jing[ad [afna diskors dwar it-tradizzjoni tal-ka//a u l-insib u kienu saru dikjarazzjonijiet fis-sens li ttradizzjoni tal-ka//a se tkompli kif ukoll li l-insib g[al talg[ana se jit[alla wkoll fi Frar.

Jien in[oss li issa li ninsabu fl-Unjoni Ewropea g[andu jsir kull sforz biex effettivament dak li konna mweg[din ise[[ tassew.

L-opinjoni tieg[i hi li dak li ninsabu fih ;ara g[aliex ilFederazzjoni Ka//aturi Nassaba u Konservazzjonisti (FKNK) ma kinitx imsej[a

biex tinnegozja d-deroga fuq ilka//a u l-insib flimkien malgvern.

Issa hu l-waqt biex jekk hemm rieda tajba jsir sforz ;enwin [alli jsiru negozjati biex f’Ottubru li ;ej in-nassab Malti jkun jista’ jer;a’ jibda jonsob g[al dawk l-ispe/i li tant jixtieq.

I/-/avetta g[al deroga b[al din g[andha tkun l-argument li s-sitwazzjoni tal-passa fuq g]ira ]g[ira b[al tag[na m’g[andhiex x’taqsam malpassa li tg[addi minn fuq pajji]i kbar tal-kontinent Ewropew.

L-aktar importanti, i]da, hu li

C. SAMMUT

San Pawl il-Ba[ar

kull meta l-gvern jibg[at delegazzjoni biex tinnegozja dwar il-ka//a u l-insib, ilpre]enza tal-FKNK hi kru/jali biex ikunu garantiti l-a[jar negozjati possibbli.

In[oss li tista’, u g[andha ti;i fis-se[[, deroga li til[aq kompromess bejn irregolamenti tal-Unjoni Ewropea u dak li jixtiequ jiksbu lura l-ka//aturi u n-nassaba Maltin.

Dak li l-aktar qed na[dmu g[alih hu li din it-tradizzjoni Maltija ma tispi//ax fixxejn.

NAZJU CASSAR Ir-Rabat

Promozzjoni tal-ugwaljanza Sur Editur, B[alissa qed jidhru avvi]i talFond So/jali Ewropew fejn permezz tal-Programm Operattiv II Politika ta’ Koe]joni 2007 – 2013 qed issir sej[a g[al proposti ta’ pro;etti dwar Promozzjoni tal-Ugwaljanza u lInklu]joni tan-nisa fil-post tax-xog[ol.

X’differenza minn meta ta[t Gvern Laburista fi ]mien hekk imsejja[ taddeheb dak il-gvern kien [are; li;i li post tax-xog[ol

li jitbattal minn ra;el ma setax jimtela’ minn mara!

Dak i]-]mien tant kien hawn nuqqas ta’ xog[ol li lg[ajta kienet one man one job; mara ma setg[etx tid[ol ta[dem flok ra;el u xorta kellna eluf kbar jirre;istraw g[ax-xog[ol u eluf o[rajn filkorpi militari.

Imbag[ad tal-Labour g[andhom il-wi// isej[u lilhom infushom il-partit tannies tax-xog[ol!

MARIO BORG Il-{amrun

Sinjali sbie[

Sur Editur, Fil-belt kapitali Maltija hemm /erti djar li fihom, g[al xi ]mien, kienu jg[ixu personalitajiet illustri.

B’turija ta’ apprezzament, fuq il-fa//ata ta’ dawn id-djar matul is-snin tqieg[du lapidi tal-ir[am li jikkommemoraw dawn ilpersonalitajiet.

Hemm wa[da (mag[mula bl-inizjattiva ta’ Sir Harry Luke, li kien Logutenent-Gvernatur Ingli]) g[al Sir Oliver Starkey, li kien Segretarju Latinista tal-Gran Mastru Jean de la Valette.

O[ra tirreferi g[al Sir Walter Scott, novellista u poeta, li ssa[[ar wara l-belt kapitali Maltija; o[ra g[al Nazju Falzon, qalb assidwa g[all-fidi nisranija; g[al Dun :or; Preca li, wara [ajja mog[tija g[all-Evan;elizzazzjoni, ittella’ g[ad-dinjità ta’ Qaddis; g[al Dun Karm Psaila, il-Poeta Nazzjonali li kontinwament jispira m[abba lejn Malta tal-Appostlu San Pawl; g[al Fortunatu Mizzi, il-pijunier tal-Partit Nazzjonalista u g[al Nerik Mizzi, su//essur tieg[u, li dejjem po;;a l-fidi nisranija qabel kull [a;a o[ra.

S.C.A.

Ta’ Xbiex

Tieqa fuq xita u xemx Sur Editur, Kienet idea sabi[a talAwtorità tat-Turi]mu li tag[ti a//ess g[all-pubbliku fis-sede tag[ha fil-Ber;a tal-Italja filBelt Valletta, g[al esibizzjonijiet tal-arti.

Il-post hu spazju], arju], akkoljenti u favorevoli g[al turi]mu msejjes fuq kultura.

Jien u g[addej quddiem dan l-Auberge, [arist ;ewwa u sibt li hemm wirja. D[alt u ma ddispja/inix g[ax kien hemm rikkezza ta’ ritratti pre]entati b’mod mill-a[jar.

Attwalment sibt li kien hemm ]ew; wirjiet ]g[ar i]da interessantissimi.

L-ewwel wa[da kienet i]jed mix[uta lejn teknika milli arti.

It-tieni kienet ta[t l-isem European Union; Life; Investing in Water. Ma tistax tinjoraha g[aliex l-ilma marbut mal-[ajja.

Fil-letteratura ma;enb irritratti kien hemm siltiet mirrapport li sar fuq is-su;;ett.

Wa[da kienet tg[id li f’Malta nevitaw l-g[arg[ar billi t-triq nag[mluha tarmi l-ilma taxxita g[al ;ol-ba[ar, u dan inaqqas l-ammont ta’ ilma li jinfiltra l-art biex jimla’ mill;did is-sorsi tal-ilma [elu.

Ma;enb dal-kumment kien hemm ritratt ta’ karozza nofsha mg[arrqa hi u g[addejja mit-triq!

Kumment ie[or skottanti kien li l-bidla mondjali tikkaw]a nuqqas ta’ xita

Il-Ber;a tal-Italja fil-Belt

annwali f’Malta. Dan ja[mi food for thought.

Imbag[ad dort fuq it-tieni wirja, li kienet tikkonsisti f’ritratti ta’ kalibru.

Impossibbli ng[id liema li]jed li g[o;buni g[ax prattikament kollha sbie[ u ma[dumin bi studju.

Osservajt li g[add ;mielu ta’ ritrattisti g[a]lu li juru lMellie[a u l-in[awi tag[ha: diversità ta’ ritratti i]da kollha g[andhom xi messa;; profond.

Prosit g[aliex b’attivitajiet b[al dawn jing[ata ;ieh lillg]ejjer Maltin.

J. MICALLEF

{al Qormi

ITTRI LILL-EDITUR

21

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Il-pagi tal-[addiema Sur Editur, Joseph Muscat b[alissa qed ipa/pa/ [afna dwar il-[addiema. Isemmi kundizzjonijiet tax-xog[ol u prekarjat.

Sa wasal biex sejja[ lill-PL il-partit tal-[addiema.

Partit tal-[addiema meta l-PL filgvern kien g[abba lill-[addiema b’[ames snin wage-freeze u lillpensjonanti bi fri]a fuq ilpensjonijiet^ Dan barra li waqqaf korpi taxxog[ol ta[t dixxiplina militari u kien jimpjega eluf ta’ [addiema bilkuntratt tax-xog[ol ta’ ;img[a u flok i[allas sahra kien jag[ti t-time in lieu, meta kien jag[tih!

I]da hawn min jg[idlek li dawk i]]minijiet tad-deheb kien ]mien ie[or.

Mela ejja [a naraw x’;ara fl-a[[ar Gvern Laburista (1996 – 1998)

Il-qtug[ mill-Ba;it

Sur Editur, Tal-Labour g[amlu plejtu dwar il-qtug[ ta’ 40 miljun ewro mill-Ba;it tal-Gvern.

Qalu li kollox se jmur ilba[ar, servizzi so/jali, edukazzjoni, sa[[a, investimenti statali e//. Ma qalux i]da li l-gvern tant kien ]ied in-nefqa fil-Ba;it g[all2012 li bit-tnaqqis b’kollox xorta kien se jinvesti i]jed mis-sena ta’ qabel fl-oqsma importanti kollha.

I]da l-ipokrisija tal-Labour, ibda minn Joseph Muscat innifsu, to[ro; meta wie[ed jiftakar li fil-gvern nanu ta’ Alfred Sant (1996 – 1998) kellna Ba;it li barra salt taxxi goffi ;odda kellna wkoll fih direttiva ta’ qtug[ ta’ 5% flispi]a rikorrenti tadDipartimenti tal-Gvern kollha inklu] fil-kunsilli lokali.

Dak i]-]mien Alfred Sant kien ordna li kellu jitwettaq aktar u a[jar b’anqas flus.

Joseph Muscat, dak li llum iparla [afna, dak i]-]mien kien approva, fa[[ar u appo;;a dak kollu, inklu] l-intaxxar talmedi/ini suppost b’xejn u lintaxxar ta/-/ertifikati tat-tabib suppost bla [las ukoll.

Ara dak i]-]mien ilmistoqsija “minn fejn se jnaqqas^” ma kinitx tqum. Irrisposta /ara kienet… 5% minn fuq l-ispi]a rikorrenti kollha!

JOE FALZON

Il-Mosta

immexxi minn Alfred Sant. }mien li fih kien jimmilita fil-PL Joseph Muscat, li fih kien jikteb u jag[ti opinjoni wa[da wara l-o[ra fuq dak li kien jag[mel il-Prim Ministru Sant.

Joseph Muscat kien invarjabbilment japprova u jappo;;ja l-mi]uri kollha li kien [a Sant.

Kien appo;;ja t-taxxi kollha ;odda li kien da[[al kif ukoll i]-]idiet kbar f’salt tariffi inklu] f’dawk tad-dawl u l-ilma. Kien appo;;ja t-taxxa fuq ilmedi/ini suppost b’xejn u t-taxxa fuq i/-/ertifikati medi/i li wkoll kienu suppost b’xejn. Mhux talli approva u appo;;ja dawk il-mi]uri talli kien sa[ansitra fa[[arhom.

Dwar dan kollu Joseph Muscat kien kiteb artiklu prominenti f’Kull{add tal-31 ta’ Mejju, 1998 fejn wera sodisfazzjon kbir b’kemm kienet sejra

tajjeb l-ekonomija Maltija bil-mi]uri li kien [a Alfred Sant fil-Ba;it tal-1998.

Ara naqra x’kellu l-[ila jikteb Joseph Muscat f’dak l-artiklu: “Bosta osservaturi jsostnu li l-Ba;it se jkollu effett tajjeb fuq il-kompetittività talindustrija lokali. Dan g[aliex, fost o[rajn. it-talbiet g[al /ertu livell insostenibbli ta’ pagi issa naqsu”.

Smajt kif kien jirra;una dak i]]mien il-paladin tal-[addiema tal-lum^ Aktar minn hekk, in]id li l-labour dak i]-]mien kien qed jipprepara t-triq biex jer;a’ jimponi wage freeze o[ra.

Tant hu minnu dan li fil-proposti li lGvern Laburista kien bag[at lillunions dwar il-Ftehim Kollettiv tal[addiema tal-gvern f’paragrafu 5.3 kien hemm din il-proposta: “L-iskali tas-salarji pagabbli g[all-1999 u g[as-sena 2000 ikunu l-

istess b[al dawk g[all-1998.” Dan

ma kien ifisser xejn g[ajr li g[al dawk is-sentejn il-Gvern Laburista kien ried li l-pagi tal-[addiema tal-gvern ikunu ffri]ati.

U biex ma nsibx xi fidil li ji;i jg[idli li dak kien fl-1998, infakkar li Joseph Muscat, Kap tal-Oppo]izzjoni nhar il{add 10 ta’ Ottubru 2010 f’San :iljan kien i;;ustifika d-de/i]jonijiet ekonomi/i li kien [a Alfred Sant u qal li dak i]-]mien kienu mexxew bl-a[jar mod.

Issa Joseph Muscat g[andu l-[ila jikkritika l-;id kbir li l-Gvern Nazzjonalista qed jag[mel lill[addiema u dan fi ]mien l-ag[ar kri]i ekonomika u finanzjarja li qatt kien hawn.

G[andna fost l-aqwa servizzi fis-sa[[a

Sur Editur, Persuna li ti;i minnha kellha b]onn tidda[[al l-isptar g[allkura waqt li kienet barra pajji]na. Ftit jiem wara li kienet rilaxxata minn dak lisptar irritornat Malta bil-parir li meta tasal ter;a’ tikkonsulta mat-tobba Maltin.

Din il-persuna, fil-fatt, kellha tqatta’ perijodu ie[or flisptar f’Malta u, allura, setg[et tag[mel paragun sew bejn ilkura mog[tija barra u dik f’pajji]na.

Na//erta lil kul[add li din ilpersuna baqg[et impressjonata kemm il-kura li ng[atat

hawnhekk — bis-servizzi talIsptar Mater Dei b’kollox — kienet superjuri. Anzi lili qaltli: “A[na ma nafux a[na lMaltin x’xorti g[andna.

G[andna l-aqwa servizzi u ngergru xorta wa[da!”

CH. FALZON

{a]-}ebbu;

L-edukazzjoni fuq kollox

Sur Editur, Fl-a[[ar ;img[at il-Maltin kellhom l-opportunità jaraw b’g[ajnejhom u jmissu b’idejhom il-politika talGvern Nazzjonalista dwar ledukazzjoni – qasam li fih kull gvern nazzjonalista f’kull ]mien ibbrilla fih b’ministri li wettqu ;id kbir lil dan ilpajji].

Veru li, kif jg[idu, ilparaguni huma odju]i i]da veru wkoll li meta wasalna daqshekk qrib ta’ elezzjoni ;enerali n[oss li jkun ]ball kbir tag[na l-Maltin u lG[awdxin jekk, qabel ma mmorru nivvutaw, ma n;ibux quddiem g[ajnejna x’jista’ ji;ri jekk nag[mlu g[a]liet []iena.

Filwaqt li kull ministru nazzjonalista kompla jibni

fuq it-tajjeb li jkun sab lest u fuq il-pjan bil-g[aqal li jkunu t[ejjew, mhux l-istess jista’ jing[ad fil-ka] ta’ ministri laburisti li kienu responsabbli mill-qasam tant delikat tal-edukazzjoni.

Sfortunatament g[al pajji]na, g[andna [emel ta’ e]empji fejn bil-PL fil-gvern mhux biss l-edukazzjoni sta;nat i]da sa[ansitra marret lura. G[ax irridu ng[idu li f’dan il-qasam partikulari ma tistax tieqaf.

Trid il-[in kollu t[ares ’il quddiem b’g[ajnejk miftu[in il-[in kollu g[al dak li jkun qed ji]viluppa.

Mhemmx l-i/ken dubju li din l-amministrazzjoni nazzjonalista tal-a[[ar erba’ snin ma tag[mel l-ebda g[ajb lil dawk ta’ qabilha u

hu propju g[all-impenn li uriet li llum qed naraw tant ri]ultati tan;ibbli jse[[u fillivelli kollha edukattivi.

Il-miljuni li nefaq il-gvern ta’ Lawrence Gonzi nbirkuhom u napprovawhom g[aliex meta naraw x’qed ise[[ f’dan il-qasam f’tant pajji]i madwar id-dinja nifhmu aktar x’xorti kbira g[andhom uliedna li sabu min jie[u [sieb it-tag[lim tag[hom b’dan il-mod.

Il-performance tal-Gvern Nazzjonalista ta’ Lawrence Gonzi fl-edukazzjoni tg[addi mill-e]ami with flying colours u [aqqha li tkun konfermata bil-vot talma;;oranza tal-Maltin u lG[awdxin.

K. SPITERI

{al Qormi

F. CASSAR

Il-Marsa

Konflitt ta’ interess^ Sur Editur, Darba Joseph Muscat kien [ataf l-okka]joni u waqt linkwiet kbir li kien g[addej minnu l-gvern ta’ Alfred Sant bejn l-1997 u l-1998 kien kiser issilenzju stampa tal-media laburista dwar ir-ri]enja ta’ George Abela minn Konsulent tal-Prim Ministru.

Muscat kien kiteb artiklu f’il-Kull{add tat-3 ta’ Mejju 1998 fejn kien qal li l-[atra ta’ George Abela b[ala konsulent talPrim Ministru kienet ]ball meta Abela kien ukoll konsulent tal-GWU. Issa meta Muscat kiteb dak li kiteb hu kien ja[dem b[ala ;urnalist mas-Super 1 filwaqt li flistess [in, almenu skont The Malta Independent tal-11 ta’ Mejju 1998, kien ukoll impjegat malMETCO u l-MDC. Ma nafx jekk f’dik issitwazzjoni Muscat innifsu kellux konflitt ta’ interess!

JOHN CASSAR Ra[al :did

22

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

internazzjonali Ftit /ifri dwar is-60 sena ta’ renju

, huma l-;ranet kemm ilha Re;ina. . miljuni huma l-ittri u l-kartolini li ir/eviet irRe;ina minn mindu telg[et fuq it-tron, fis-6 ta’ Frar tal1952. huma l-vja;;i barra rRenju Unit, fosthom 78 }jara Statali, li fihom ]aret 116-il pajji] differenti. huma l-Ikliet Statali li attendiet. kienu l-Prim Ministri Ingli]i matul ir-renju tag[ha. kienu l-Presidenti Amerikani matul is-60 sena b[ala Re;ina. kienu dawk ma[tura Ar/isqof ta’ Canterbury matul ir-renju tag[ha. kienu l-Papiet matul irrenju tag[ha (Piju XII, :wanni XXIII, Pawlu VI, :wanni Pawlu I, :wanni Pawlu II u Benedettu XVI). huma l-gruppi talkarità li tag[hom hi lpatruna, u g[al aktar minn 400 minnhom ilha l-patruna mill-1952. , huma l-unuri li tat tul is-60 sena. . miljun persuna huma dawk li attendaw il-garden parties li organizzat tul dawn is-60 sena. huma l-pajji]i fejn hi Kap tal-Istat. huma dawk li g[andhom dak mag[ruf b[ala r-Royal Warrant biex jipprovdu lir-Re;ina b’dak kollu li jkollha b]onn. , huma l-impjegati tag[ha, li minnhom 450 huma ffinanzjati mit-taxxi.

21 900

3 3

26

102

12

11

6

6

600

404 500

1 1

16

200

1 200

huma l-kmamar f’Buckingham Palace, fosthom 19-il Kamra Statali, 52 kamra tas-sodda, 188 kamra tas-sodda g[allimpjegati, 92 uffi//ju, u 78 kamra tal-banju. . biljun Lira Sterlina hu l-valur tal-beni tarRe;ina. huma r-residenzi privati u uffi/jali tal-Familja Irjali. huma t-Tiaras – spe/i ta’ kuruni – fil-Kollezzjoni tal-:ojjelli tar-Re;ina.

Dawn, minbarra dawk mag[rufa b[ala l-Crown Jewels. huma t-troni: wie[ed fil-House of Lords, tnejn f’Westminster Abbey, u sitta fis-Sala tat-Tronn, filPalazz Buckingham. huma n-neputijiet (William, Harry, Peter, Zara, Beatrice, Eugenie, Louise u James). huma d-drabi meta rRe;ina f’dawn is-60 sena ma rnexxilhiex tattendi impenn irjali. /entimetru hu t-tul tar-Re;ina. , Lira Sterlina kien il-prezz tal-handbag irjali minn Launer’s, li r-Re;ina ;arret mag[ha fit-tie; irjali tal-Prin/ep William, is-sena li g[addiet. huma l-klieb tar-razza Corgi li g[andha b[alissa.

Dawn jisimhom: Linnet, Monty, Willow u Holly. IrRe;ina g[andha wkoll erba’ Dorgis, ta[lita bejn Corgi u Dachshund, u jisimhom: Cider, Berry, Candy u Vulcan.

775

7 3

5

9

9

8

3

160

1 057

4

Ir-Re;ina Eli]abetta II, meta lbiera[ attendiet id-Derby ta’ Epsom (Ritratt Reuters)

IR-RENJU UNIT

Jibdew i/-/elebrazzjonijiet Mill-biera[ bdew erbat ijiem ta’ /elebrazzjonijiet biex ifakkru s-60 sena ta’ tmexxija mir-Re;ina Eli]abetta II. L-attivitajiet tal-biera[ bdew b’wie[ed mill-passatempi favoriti tar-Re;ina, meta hi attendiet g[all-Epsom Derby.

L-avveniment ewlieni ta’ tmiem il-;img[a se jse[[ illum, meta flotta ta’ 1,000 bi//a tal-ba[ar se tba[[ar tul ix-Xmara Thames, bir-Re;ina u r-ra;el tag[ha, il-Prin/ep Philip, fuq l-ewwel lan/a, mag[rufa b[ala r-Royal Barge.

Din se tkun l-akbar sfilata fuq il-ba[ar li qatt saret f’dawn la[[ar 350 sena. It-Tnejn, imbag[ad, ikun hemm kun/ert quddiem Buckingham Palace, ir-

residenza f’Londra tar-Re;ina.

Fost dawk li se jkantaw f’dan ilkun/ert hemm Shirley Bassey, Elton John, JLS u Ed Sheeran.

Il-kun/ert g[andu jixxandar fuq it-televi]joni madwar iddinja kollha.

Meta jintemm, imbag[ad, jinxtieg[lu aktar minn 4,000 tor/a spe/jali fir-Renju Unit u madwar id-dinja, u r-Re;ina tkun dik li tixg[el il-wa[da tarRenju Unit.

Madwar ir-Renju Unit qed ikunu organizzati avvenimenti varji biex ifakkru dan lanniversarju; i]da l-qofol ikunu f’Londra.

Il-{add ukoll, ir-Re;ina se tattendi servizz reli;ju] ta’ ringrazzjament f’St. Paul’s

Ftit kur]itajiet...

Ir-Re;ina Eli]abetta II hi l-40 monarka

{anut f’Portobello Market f’Londra, im]ejjen g[all-:ubilew tarRe;ina (Ritratt> Reuters)

Ingli]a minn meta William the Conqueror reba[ il-kuruna tal-Ingilterra.

Kien hemm biss [ames Rejijiet jew Ir;ejjen fl-istorja tar-Renju Unit li rrenjaw g[al 50 sena jew aktar. L-unika Re;ina li //elebrat il:ublew tad-Deheb kienet ir-Re;ina Victoria.

Tony Blair kien l-ewwel Prim Ministru li twieled matul ir-renju tag[ha. Hu twieled f’Mejju tal-1953, xahar qabel ilKurunazzjoni.

Ir-Re;ina ]aret uffi/jalment il-Vatikan

Cathedral, u wara, tittie[ed Buckingham Palace abbord karozzella irjali, u eluf ta’ nies mistennija jo[onqu t-toroq.

Imbag[ad, il-Familja Irjali mistennija to[ro; fil-gallarija tal-palazz u ssellem lill-folla.

Il-{add ukoll se jkun hemm dak li qed jissejja[ il-Big Jubilee Lunch, fejn il-poplu qed ikun im[e;;e; jaqsam likla ta’ nofsinhar mal-;irien u l-[bieb f’festini fit-toroq.

Is-sinjal li bdew i//elebrazzjonijiet ing[ata permezz ta’ salut b’21 tir millkanuni tal-bastiment tal-gwerra HMS Diamond, f’Portsmouth.

Ta’ min jg[id li t-tbassir tattemp g[al dawn il-;ranet hu li se jkun hemm ix-xita

darbtejn – fl-1961 meta ltaqg[et mal-Papa :wanni XXIII, u fl-1980 biex tiltaqa’ malPapa :wanni Pawlu II. Bil-jott Brittania, bejn l-1954 u l-1997, meta twaqqaf l-u]u tieg[u, hi vvja;;at aktar minn miljun kilometru g[al xog[ol uffi/jali.

Fid-dinja kien hemm biss tliet darbiet meta kien i//elebrat :ublew tad-Djamant: Ir-Re Bhumibol Adulyaddej tat-Tajlandja fl-2006, leks Sultan ta’ Johor (illum parti mill-Malasja) fl-1955, u l-Imperatur Hirohito tal-:appun, illum mejjet, fl-1986.

INTERNAZZJONALI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

23

Fil-Qosor Parti kbira tal-flotta fl-Asja

Leon Panetta, is-Segretarju tad-Difi]a Amerikan, qal li lIstati Uniti qed tippjana li //aqlaq il-ma;;oranza tal-flotta tag[ha fir-re;jun tal-Asja sal-2020. Hu qal dan waqt laqg[a re;jonali f’Singapore. Hu i]da insista li dan i/-/aqliq ma kellux l-iskop li jikkontrolla li/-?ina. Minkejja dan, i]da, i/?ina hi urtata [afna bi/-/aqliq militari ri/enti Amerikan firre;jun. F’Novembru, il-President Amerikan, Barack Obama, [abbar li r-re;jun tal-Asja u l-O/ean Pa/ifiku kien il-prijorità ewlenija tal-politika tas-sigurtà Amerikana.

Salvati osta;;i fl-Afganistan

Partitarja ta’ Mubarak tattakka fotografu barra l-awla fil-Kajr, fejn ing[atat is-sentenza lill-eks President tal-E;ittu (fir-ritratt i]-]g[ir ilbiera[ fl-awla) (Ritratt> Reuters)

L-E:ITTU

Mubarak ikkundannat g[al g[omru l-[abs L-eks President tal-E;ittu, Hosni Mubarak, ilbiera[ kien ikkundannat g[al g[omru l[abs.

Dan, wara li nstab [ati talqtil ta’ dawk li kienu qed jipprotestaw kontra t-tmexxija tieg[u ftit aktar minn sena ilu.

L-eks President E;izzjan, ilbiera[ idda[[al fl-awla fuq stretcher biex jisma’ l-verdett kontrieh rigward l-akku]i ta’ korruzzjoni u li ordna li jinfeta[ in-nar fuq dawk li kienu qed jipprotestaw kontrieh is-sena li g[addiet.

I]-]ew; subien tieg[u, Gamal u Alaa, li kienu akku]ati mieg[u bilkorruzzjoni, in[elsu minn kull akku]a, i]da huma mhux se

jin[elsu peress li din il;img[a, kontrihom tressqu akku]i ;odda.

L-eks Ministru tal-Intern ta’ Mubarak, Habib el-Adli, li wkoll kien akku]at bil-qtil tad-dimostranti, ukoll ing[ata piena ta’ g[omru l-[abs.

Mubarak u l-akku]ati l-o[ra kienu qed jissugraw li jing[ataw il-piena tal-mewt u kien hemm xi ;lied wara, kemm fl-awla kif ukoll barra, peress li kien hemm min stenna li hu jing[ata l-piena kapitali.

Inqala’ l-;lied ukoll bejn innies li huma favur u kontra Mubarak. Kien hemm rabja partikulari g[aliex it-tfal ta’ Mubarak ma nstabux [atja.

Dan kien l-ewwel pro/ess li sar ta’ eks mexxej G[arbi f’pajji]u stess wara li tne[[a mill-poter.

Barra l-awla kien hemm folla kbira ta’ nies tistenna lverdett, kif ukoll dan ixxandar dirett mill-istazzjonijiet ewlenin tal-a[barijiet internazzjonali.

Hekk kif inqara l-verdett, Mubarak in[are; mill-awla u ttie[ed bil-helicopter lejn il[abs ta’ Tora, fil-periferiji talKajr. Mubarak, sa issa kien qed jin]amm fi sptar, u kienet ilha ssir pressjoni biex hu jintbag[at lejn Tora.

L-avukati ta’ Mubarak qalu li kienu se jappellaw missentenza.

IS-SIRJA

Talba g[all-azzjoni mil-Lega G[arbija Nabil Elaraby, is-Segretarju :enerali tal-Lega G[arbija, talab lill-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti biex isa[[a[ id-daqs tal-missjoni tan-Nazzjonijiet Uniti fisSirja, kif ukoll li hi ting[ata l-poteri biex tipprote;i lillpoplu.

Dan, skont ittra li ntbag[tet

u li kopja tag[ha spi//at f’idejn il-media.

Dan l-a[[ar kien hemm ]ieda fil-vjolenza fis-Sirja, partikularment f’Houla, fejn sar massakru li kien jinkludi diversi tfal u li t-tort g[alih qed jing[ata lill-forzi talPresident Bashar al-Assad.

Fis-Sirja suppost g[al

dawn l-a[[ar sitt ;img[at hemm waqfien mill-;lied, i]da ftit li xejn qed ikun irrispettat.

Fl-ittra, Elaraby jitlob lillKunsill tas-Sigurtà biex jintu]aw il-poteri ne/essarji biex jitwaqqfu r-reati li qed jitwettqu kontra l-poplu Sirjan.

Truppi spe/jali tan-NATO salvaw erba’ [addiema umantiarji li kienu qed jin]ammu osta;; mit-Taliban mix-xahar li g[adda. Fost dawk salvati kien hemm Helen Johnston, tabiba Ingli]a. L-osta;;i l-o[ra kienu mill-Kenja u mill-Afganistan.

L-osta;;i n[elsu wara li t-truppi tni]]lu bil-helicopter matul il-lejl bejn il-:img[a u s-Sibt. {add mit-truppi ma ndarab waqt l-operazzjoni, filwaqt li l-[ames militanti li kienu g[assa mal-osta;;i kollha nqatlu.

Ebda [jiel minn ET

L-astronomi Awstraljani li u]aw teknolo;ija ;dida biex je]aminaw is-sistema mag[rufa b[ala Gliese 581, fejn aktarx hemm pjaneti li fuqhom jista’ jkun hemm il-[ajja, qalu li s’issa ma sabux indikazzjoni ta’ [ajja. I]da xi membri talistudju mill-Università ta’ Curtin fl-Awstralja qalu li ma kinux sorpri]i minn dan min[abba l-kobor. L-astronomi jikkalkulaw li kull stilla li wie[ed jara hemm tal-anqas pjaneta mag[ha, li jfisser li hemm biljuni ta’ pjaneti li g[ad iridu jinstabu.

Il-Papa f’Milan

Il-Papa Benedettu XVI ing[ata mer[ba kbira f’Milan fi ]jara ta’ tlett ijiem, li bdiet nhar il-:img[a u tintemm illum.

Ilbiera[ wara nofsinhar, hu kellu laqg[a ma]-]g[a]ag[ flIstadium ta’ Meazza, filwaqt li llum se jmexxi quddiesa, li g[aliha mistennija jattendu miljun persuna. Il-Papa mar Milan g[as-seba’ laqg[a dinjija ddedikata g[all-familji.

24 T S FE A N A { G

LOKALI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

2 1 20

Festival Nazzjonali ta’ mu]ika tradizzjonali mill-Mediterran

Fit-8, id-9 u l-10 ta’ :unju, ilKunsill Malti g[all-Kultura u l-Arti se jippre]enta G{ANAFEST, sensiela ta’ kun/erti b’mu]ika tradizzjonali millMediterran. Dan il-festival se jitella’ fil-:onna tal-Argotti lFurjana mis-7 ta’ filg[axija ’l quddiem.

Mu]ika tradizzjonali millMarokk, mill-Gre/ja u minn Spanja se jit[alltu mal-g[ana Malti fuq il-palk talG{ANAFEST. Il-programm se jinkludi wkoll ta[ditiet dwar il-mu]ika u l-istrumenti tradizzjonali kif ukoll taqsima spe/jali g[attfal. Din se tkun attività divertenti g[all-familja kollha, akkumpanjata minn ikel Malti u wirja ta’ arti;;janat lokali, fl-ambjent naturali tal-:onna tal-Argotti fil-Furjana.

G{ANAFEST joffri esperjenza unika ta’ g[ana Malti u daqq tal-kitarri tradizzjonali. Se jie[du sehem madwar [amsin g[annej u g[oxrin kitarrist. Minbarra lmu]ika folk se jie[du sehem ukoll kantanti u gruppi Maltin, li bil-mu]ika tag[hom jirriflettu l-identità lokali.

F’din il-kategorija se jie[du sehem il-grupp Nis;a Project b’ta[lita ta’ mu]ika G[arbija, Flamenco, Jazz u strumenti Maltin; il-grupp ;did ta’ Andrew Alamango, Hamam b’mu]i/isti minn Malta, lItalja u t-Turkija; u din issena l-G{ANAFEST se jippre]enta wkoll banda Maltija bi programm ta’ mar/i briju]i tal-festa g[ax huma parti importanti mill-identità tal-mu]ika Maltija.

Ta’ kull sena l-G{ANAFEST jistieden tliet gruppi mill-Mediterran.

F’din l-edizzjoni l-kulturi rappre]entati huma l-Marokk, il-Gre/ja u t-Turkija.

Il-vjolinist Jamal Ouassini minn Tangier fil-Marokk hu wie[ed mill-akbar protagonisti tal-mu]ika ArabAndalus u kien mistieden madwar id-dinja bl-orkestra tieg[u.

Mill-Gre/ja g[andna d-duo Greekadelia li j[allat il-kant tradizzjonali mal-mu]ika elettronika moderna.

Greekadelia se jippre]entaw programm mill-aktar varjat li jinkludi g[anjiet akkumpanjati fuq il-laouto kif

ukoll mu]ika antika millMa/edonja u minn diversi territorji o[ra tal-Gre/ja.

Il-grupp Zoobazar minn Madrid qed jikseb [afna su//ess ma]-]g[a]ag[ g[ax joffri spettaklu ta’ mu]ika Mediterranja b’influwenza ta’ mu]ika Balkana, Torka, G[arbija kif ukoll Flamenco, Jazz u Rock.

Din is-sena l-G{ANAFEST se jil[aq ukoll lil G[awdex.

It-taqsima tal-Kultura fi [dan il-Ministru g[al G[awdex qed tikkollabora mal-Kunsill Malti g[all-Kultura u l-Arti biex f’dawn il-jiem ikun hemm programm sabi[ ta’ g[ana u mu]ika Maltija f’G[awdex.

Kollaborazzjoni o[ra spe/jali g[all-G{ANAFEST hi dik bejn il-Kunsill Malti g[all-Kultura u l-Arti u lMCAST. B[ala parti minn unit ta’ studju dwar xog[lijiet artisti/i ma[subin g[al postijiet pubbli/i, l-istudenti tal-arti mill-Istitut tal-Arti u d-Disinn tal-MCAST qed ja[dmu fuq pro;ett jismu G[eruq, li permezz tieg[u listudenti qed jg[aqqdu flimkien il-firxa ta’ elementi

differenti li jirrappre]enta lfestival – il-kuluri, il-forom, l-ikel u xorb tradizzjonali, folklor, u mu]ika.

L-istudenti bdew din il[idma ta’ 16-il ;img[a billi st[arr;u l-kulturi differenti li se jkunu rapre]entati f’din ledizzjoni ta’ G{ANAFEST. Minn hemm, imbag[ad, [olqu xog[lijiet artisti/i li se jintwerew fi Pjazza Sant’Anna, kantuniera bejn Triq it-Torri u l-iStrand, f’Ta’ Sliema, waqt l-ewwel ;img[a ta’ :unju.

Il-pro;ett qed ise[[ bilkollaborazzjoni tal-Ministeru g[ar-Ri]orsi u Affarijiet Rurali.

G{ANAFEST hu meg[jun mill-Kunsill Malti g[allKultura u l-Arti, u millMinisteru g[at-Turi]mu, ilKultura u l-Ambjent.

Il-biljetti jiswew €3 g[al kull serata u €7 g[all-block ticket u jixtraw mill-bieb.

Min ji;i bil-karozza jista’ jipparkja g[and il-Boy Scouts tal-Furjana ma;enb lArgotti.

€3,000 lid-Dar tal-Providenza mill-impjegati ta’ Vodafone

Eleanor Cassar tinterpreta wa[da mill-kanzunetti ta’ Whitney Houston waqt il-kun/ert ‘Queen of the Night’

Kun/ert spettakolari minn Eleanor Cassar Kienet serata unika b’mu]ika spettakolari u vu/i stupenda.

Dawn kienu l-kummenti ;enerali tal-ammont kbir ta’ persuni li l-{add li g[adda attendew g[all-kun/ert Queen of the Night li lkantanta Eleanor Cassar g[amlet fis-City Theatre, ilBelt Valletta, b’tislima g[all-kantanta famu]a Whitney Houston, li [alliet din id-dinja fi Frar li g[adda.

Is-su//ess tal-kun/ert inkiseb wara tliet xhur ta’ preparamenti intensivi ta’ Eleanor flimkien mal-grupp mu]ikali ZoNe 5, immexxi minn Heathcliffe Balzan.

Huma t-tnejn iddeskrivew dan il-kun/ert b[ala wa[da mill-isba[ esperjenzi filkarriera mu]ikali tag[hom.

Il-pubbliku pre]enti, li mela kull post tas-sala, wera l-apprezzament tieg[u b’aktar minn standing ovation wa[da.

Grupp ta’ impjegati minn Vodafone Malta ppre]entaw /ekk ta’ €3,000 lid-Dar talProvidenza b’appo;; g[allmaratona tal-volleyball li se tkun organizzata bejn it-28 u t-30 ta’ :unju.

Minbarra l-;bir ta’ fondi li se jmorru g[all-operat tadDar, il-maratona g[andha wkoll l-g[an li tippromwovi u tqajjem kuxjenza fuq il-valuri u l-benefi//ji tax-xog[ol volontarju, sport u rispett ta’ persuni b’di]abbiltà.

Is-somma ta’ flus hi parti minn ammont ta’ fondi li n;abru permezz tal-Vodafone Employee Contribution for Charity Scheme fejn kull xahar l-impjegati jag[mlu donazzjoni li tittie[ed direttament u awtomatikament mis-salarju tag[hom.

Waqt il-pre]entazzjoni ta/-/ekk lid-Direttu tad-Dar tal-Providenza Fr Martin Micallef

Il-kumpanija ewlenija tattelekomunikazzjoni se testendi l-appo;; tag[ha g[all-maratona billi tag[ti numru ta’ smartphones b[ala rigali x’jintreb[u.

Id-direttur tad-Dar talProvidenza Fr Martin Micallef qal li g[ajnuna b[al din hi apprezzata [afna “u se tg[inna nkomplu bil-missjoni tag[na.”

Serata fil-pizzerija Tas-Sienja f’Bu;ibba Aktar minn 250 persuna dan l-a[[ar attendew g[al serata fil-pizzerija Tas-Sienja, filBu;ibba Hotel, li kienet irran;ata fix-xhur li g[addew. Din qieg[da madwar il-pixxina li hemm fuq barra tal-istess lukanda.

Il-ftu[ mill-;did ta’ din ilpizzerija g[as-sajf sar bi s[ab ma’ Emmanuel Delicata Winemaker, u kien organiz-

zat mill-Manager tatTmexxija tal-Lukanda Jean Pierre Abela.

Matul is-serata, is-Sur Abela g[amel diskors fuq dak li toffri l-lukanda, inklu]i l-pakketti tal-ikliet ta’ nofsinhar ta’ nhar ta’ {add mal-pixxina, il-Jack’s Bar u aktar. {abbar ukoll offerta spe/jali mill-aqwa li se jkun qed

joffri r-ristorant Tas-Sienja g[al matul is-sajf. Biha lklijenti jistg[u jag[]lu platt insalata (salad), g[a]la ta’ g[a;in jew pizza u flixkun inbid abjad, ro]a jew a[mar Pjazza Re;ina (g[al tnejn) g[al €10 biss kull persuna.

Wara d-diskors, ilmistednin kellhom ikla buffet u setg[u jduqu linbejjed Pjazza Re;ina.

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

’

:

F pa;ni o[ra

28-29 Malta llum :

politika, reli;jon u opinjoni pubblika

Il-kuluri Il-kuluri brillanti brillanti tal-artist tal-artist Taljan Taljan Luciano Luciano Schifano Schifano • Ara pa;na 27

30-31

Nag[tuhom /ans?

35

Minn G[awdex

‘Volto di Bimbo’

26

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

C O L L A G E LETTERATURA

(Xellug)> Il-qoxra tal-ktieb, b’disinn tal-mara ta’ Sergio, Maryanne. Fir-ritratt ta’ ta[t lawtur jidher ma’ martu f’ritratt me[ud minn Erika Grasso u li hu riprodott fuq il-qoxra ta’ wara tal-ktieb ‘Imrar’

L-ewwel versi u rakkonti ta’ Sergio Grasso ‘Imrar’, Printwell Press, 2011 – 197 pa;na. ISBN> 978-99957-0-000-3 minn Patrick Sammut

Sergio Grasso hu wie[ed millkittieba ]g[a]ag[ (g[andu ftit iktar minn 20 sena) li g[amel il-pass kura;;u] li jippubblika r-rakkonti tieg[u f’;abra blisem ta’ Imrar.

Dan hu ktieb ta’ 197 pa;na u li fih, Sergio Grasso (iben Anton) jalterna bejn versi u rakkonti. Fil-fatt, wie[ed isib 9 siltiet ta’ poe]ija (miktubin bil-vers tal-[dax) u 7 rakkonti.

Insibu wkoll g[add ta’ sketches marbutin malkontenut tar-rakkonti, mag[mulin minn Maryanne Grasso, mart l-awtur.

Is-siltiet versifikati

Grasso jag[]el li jifta[ Imrar b’silta poetika bl-isem ta’ Jitbexxaq is-Siparju – isservi b[ala tip ta’ da[la jew introduzzjoni fejn l-awtur jistqarr li dak li kiteb kien fuq kollox g[alih u mhux g[allqarrej. Silta poetika o[ra, dejjem mag[mula blendekasillabu, hi G[e]ie] :enituri. Jin[ass it-ton /iniku, sarkastiku u pessimist, imma fl-istess [in realist. Il-[ajja tinftiehem b[ala mixja lejn ilmewt. Mela, Grasso jistaqsi, biex jifir[u l-;enituri u lqraba meta titwieled tarbija?

Silta o[ra ;;ib l-isem ta’ Min hu mieg[i u min mhux mieg[i, kontra tieg[i.

Jin[assu influwenzi ta’ kittieba b[al Edgar Allen Poe u l-letteratura gotika. Hemm ix-xbieha tal-[assad b[ala simbolu tal-mewt, u anki lpatibolu.

Min-na[a l-o[ra, Kelmet {oru g[andha mit-talba, mirrit u mill-indirizz lil dan l-alla li g[andu mill-passat imbieg[ed. Ix-xbihat li Grasso jnissel g[andhom millmitolo;iku u mis-surreali.

Imbag[ad, Erba’ Bewsiet lil Marti Maryanne, jittrattaw kemm l-im[abba kif ukoll ilmewt. Dwar id-differenza bejn il-bniedem u l-annimal, huma l-versi Kelmtejn li]-

}ew; Qtates Uliedi, Carvia u Craver.

Versi f’forma ta’ talba indirizzata lill-Mulej huma G[alija u G[al Min Hu B[ali.

Anki hawn jispikkaw il-bi]a’, id-dlam u l-lejl li ma j[allikx tistrie[. F’It-Tebg[a talBniedem Grasso jikteb dwar il-bniedem li jmut, jindifen u ma jibqax ta’ did-dinja.

Wie[ed jistaqsi: liema hi ttebg[a li jsemmi? Hi l-mewt li tibdel lil ;isem il-bniedem f’“moq]i]erija”? Anki fi IrRaqda, Grasso jitlob lillMulej biex iqum mir-raqda u jisma’ talbu. :eneralment, dawn ilpartijiet versifikati (li f’/erti ka]i je[tie;u limatura fejn jid[lu a//enti ritmi/i) ile[[nu l-[sibijiet, it-thewdin u tturmenti l-aktar profondi, mistura u mdallmin, li spiss a[na lkoll ikollna ma[]unin f’mo[[na imma nib]g[u nberr[uhom. G[alhekk, xi partijiet minnhom jistg[u jdarrsu lil dak li jkun.

Ir-rakkonti Is-seba’ rakkonti li

jippre]entalna Grasso f’Imrar ivarjaw fit-tul: l-iqsar wie[ed hu ta’ seba’ pa;ni bl-isem ta’ :awhra Mitlufa, filwaqt li litwal wie[ed itul mat-38 pa;na u j;ib l-isem ta’ IdDarsa. Huma rakkonti li spiss huma ispirati minn sitwazzjonijiet ta’ niket.

F’L-Ixkupa Grasso jittratta t-temi tax-xog[ol u talim[abba, flimkien mattradiment; jid[ol f’mo[[ ilprotagonist, mela fil-psike talbniedem li jg[addi minn waqtiet ta’ /ertezza u o[rajn ta’ dubji u in/ertezzi, ;enn u g[ira. Huma dawn tal-a[[ar li j;eg[luh jag[mel [wejje; talwa[x, anki jekk ikun l-iktar bniedem kwiet.

Teknikament, Grasso j[addem id-djalogar u nnarrazzjoni fit-tielet persuna, flimkien mas-sempli/ità u l-

kon/i]joni. Hu jirrakkonta b’/erta impersonalità klinika.

In-narrazzjoni fl-ewwel persuna tit[addem f’:awhra Mitlufa, fejn Grasso jalterna bejn il-[olm u r-realtà. Hu rakkont dwar persuna li m’g[adhiex [ajja. Jalternaw it-tifkira po]ittiva tag[ha u nniket tat-telfa tag[ha min[abba l-mewt. Il-qarrej jinduna li Sergio Grasso spiss i[obb jintrodu/i dik it-twist tal-a[[ar, li tista’ tkun kemm tajba kif ukoll [a]ina.

Lil Sergio Grasso narawh b[ala r-rakkontatur orali ta’ dak li jislet direttament minn fomm il-popolin fir-rakkont Id-Destin ma Tixtrihx b’Karlin. L-awtur je[odna lura fi ]mien il-furbani, meta Malta kienet mag[mula minn ftit ir[ula li kienu spiss ta[t it-theddida tal-inva]ur.

Grasso jmiss aspetti b[alma huma l-ilsien [a]in tan-nies tar-ra[al rigward min jg[ix flistess ra[al, in-nuqqas ta’ karità, l-g[ira, iddisperazzjoni li titwieled minnuqqas ta’ g[ajnuna li wie[ed isib madwaru, l-istigma li ma ta[rabx minnha, is-suwi/idju b[ala s-soluzzjoni unika u finali li sserra[ minn kull tbatija, u, paradossalment, ilmewt b[ala l-att ta’ m[abba estrem.

Rakkont twil f’dil-;abra hu dak li j;ib l-isem tal-ktieb, mela, Imrar. Min qed jirrakkonta hawn hu l-iben, li qed jiftakar. Grasso jittratta rrelazzjoni missier-iben u anki t-tema tal-mard. Fuq na[a hemm il-missier li jaf li ma fadallux wisq [ajja u li qed jipprova jg[addi t-tag[lim lil ibnu (tag[lim li jg[id li trid tapprezza kull [lejqa [ajja); fuq l-o[ra hemm l-iben li

g[adu ma fehemx il-gravità tas-sitwazzjoni.

Imrar hu wkoll rakkont dwar theddid, inkwiet bejn ilmi]]ew;in, omm possessiva u vjolenti, ipokrisija, u anki dulur ta’ min tilef lil missieru u ma fadallu lil [add lil min i[obb [lief lil annimal /kejken. Teknikament, Grasso jag[ti kas ta’ /erti dettalji li jrendu lillpersuna;;i verament [ajjin: ;estwalità, mod kif jitkellmu u jilbsu. Jispikkaw ukoll illaqmijiet.

F’Ostji Misruqa Grasso jqieg[ed l-azzjoni l-ewwel f’dar, imbag[ad fi knisja, biex fl-a[[ar je[odna ;o mas;ar mudlam fejn isse[[ quddiesa sewda. Dan tala[[ar hu spazju fejn isse[[ il-;lieda bejn il-[a]in u ttajjeb.

Rakkont mill-qosra ie[or hu }ew; ?rieket. L-ispazji fejn isse[[ l-azzjoni huma fittizji, g[alkemm g[andhom mir-realtà tar-ra[al Malti.

Hemm ukoll l-ispazju ta//imiterju. B[ala rakkont, g[all-ewwel jidher bla sorpri]i, imma lejn l-a[[ar b[al ja[sdek. Mir-reali, Grasso jg[addi g[as-surreali, il-fantastiku u s-se[er.

Sergio Grasso jag[laq blitwal rakkont tal-;abra, IdDarsa. Min qed jirrakkonta hu ]ag[]ug[. L-ambjent hu dak tal-famlja.

L-awtur jinkludi parentesi dwar /erti pre;udizzji li lMaltin ibatu minnhom rigward in-nies bil-;ilda sewda. Mill-;did niltaqg[u mal-omm goffa fi kliemha.

Kontra l-omm, il-figura talmissier hi inqas awtoritarja u tifhem iktar lill-iben li qed jirrakkonta.

Kontra l-kliem niggie]i talomm hemm l-umori]mu talmissier li f’[in minnhom jg[id: “Qed tag[mlu qisu le[aq is-sema. Qisux l-ewwel wie[ed li ggradwa! Da[[alha f’mo[[ok li llum issib aktar gradwati minn pastizzara.” (p. 171) Bil-mod il-mod, Grasso jintrodu/i /erti dettalji li jindikaw sinjali ta’ ossessjoni jew komportamenti abnormali fil-protagonist li jsir dentist u li jibda jsejja[ lid-dras “g[e]ie] tieg[i”.

Dan xi ftit jew wisq jista’ jfakkar f’Gollum u /-/urkett tieg[u, li kien isejja[lu “My prescious”, f’Lord of the Rings ta’ J.R. Tolkien. Hawn ji;i ttrattat ka] ta’ ski]ofrenija, u ta’ bniedem mimli kunflitti ;ewwiena.

G[eluq

In[oss li dan hu bidu tajjeb u sodisfa/enti g[al Sergio Grasso fil-qasam tannarrattiva lokali. Wie[ed ma jistax ma jiftakarx fil-kitbiet ta’ missieru, Anton, li hu wkoll ippubblika l-ewwel ktieb tieg[u meta kellu bejn wie[ed u ie[or l-istess età, fl1974. Nemmen li Sergio Grasso bil-kitba tal-wa[x, imma anki b’xejriet so/joe]istenzjali, jista’ jappella sewwa g[all-;enerazzjoni ]ag[]ug[a li dejjem tfittex lalternattiv f’kull qasam.

Dan hu ;eneru li kien ]viluppat sewwa minn Anton Grasso matul dawn l-a[[ar 38 sena, imma ]gur li jista’ jkollna aktar sorpri]i minna[a ta’ ibnu jekk jibqa’ jie[u l-kitba bis-serjetà.

Nemmen ukoll li jekk din id-darba l-pubblikatur ta’ Imrar kien l-awtur stess, darb’o[ra g[andu jag[mel ilkura;; u jfittex pubblikatur li jg[inu jberra[ aktar minn kitbietu.

Milli qrajt, Sergio Grasso b[ala kittieb jipprometti tassew.

C O L L A G E ARTI

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

27

Kulur brillanti u linja in/i]a fix-xog[lijiet tal-artist Taljan Luciano Schifano Wirja fis-sit tas-So/jetà tal-Arti, Manifattura u Kummer/ fil-Belt Valletta minn E.V. BORG

L-artist Luciano Schifano (1943-) minn Firenze, mag[ruf g[all-kuluri brillanti u l-linja in/i]a, qieg[ed itella’ wirja fil-Palazz de La Salle, is-sit tas-So/jetà talArti, Manifattura u Kummer/ f’nru. 219 Triq ir-Republika, il-Belt Valletta.

Il-wirja kienet inawgurata mill-Im[allef Joseph A. Filletti, il-President tasSo/jetà, u tibqa’ miftu[a g[all-pubbliku sal-31 ta’ Lulju. Luciano Schifano kien wera x-xog[ol tieg[u filLoggia tal-Mu]ew tal-Arti lBelt f’Awwissu 1998.

Is-So/jetà qeg[da tippubblika wkoll katalgu presti;ju] (ta’ 112-il pa;na bilkulur) dwar l-artist u l-wirja fl-inawgurazzjoni.

G[alkemm l-arti ta’ Luciano tidher sempli/i hi nis;a ta’ kurrenti jew kulturi varji tal-ambjent li twieled fih: il-ba[ar Mediterran – g[adira ta’ rotot kummer/jali u attività merkantili.

Il-kaw]a hi kumplessa: iddixxendenza minn antenati Spanjoli, tfulitu f’Sabratha, il-Libja, u dik ta’ missieru fi Sfax, it-Tune]ija, it-trobbija ta’ ommu f’Siraku]a, belt b’ori;ini Griega fi Sqallija u l-esperjenza varja b[ala adult fi Sqallija, fl-Italja (Ruma, Firenze u Milan) u f’Pari;i.

L-arti tieg[u hi agglomerat ta’ influwenzi: dawk Mo]arabi/i b’tendenzi bl-u]u ta’ lwien brillanti u deheb; influwenza qawwija tannomadi Berberi tul tfulitu f’Sabratha bil-kostumi u ttessuti b’ilwien naturali u organi/i; l-im[abba tieg[u g[all-ikoni Bi]antini, [;ie;

kulurit u xog[ol ta’ mu]ajk rifless fl-arti tieg[u stilizzata u art /atta ming[ajr perspettiva; im[abba kbira g[all-pittura fuq l-injam u manuskritti minjati u l-;ibda g[all-belt medjevali ta’ Siena, il-[ajja u l-esperjenza li g[ex f’Firenze fl-ambjent u storja Rinaxximentali u linfluwenza moderna talEspressjonisti, partikolarment tal-Fauves.

I]da l-karattru pa/ifiku talartist hu dijametrikament oppost g[all-kuluri jg[ajtu tal-Espressjonisti u g[alhekk b’xi mod l-istil tieg[u g[alkemm manjerista u g[alhekk eklettiku jwarrab mill-kurrent Espressjonista Ewropew.

Luciano hu bniedem ta’ pa/i, ta’ trankwillità u serenità. Ibarri l-vjolenza, jippprova jipperswadi u mhux jimponi. Il-kuluri brillanti li ju]a l-artist ifittxu u jsibu l-armonija u l-bilan/ u g[alhekk ifittxu l-oppost tal-Fauves (wild beasts).

Is-sempli/ità, limmedjatezza spontanja, ilprimittivi]mu rikk ikebbes sens ta’ ma;ija u misteru. Lespressjoni tieg[u mhix dik diretta, li tara l-g[ajn i]da dik akkumulata bi]-]mien li bil-memorja tkun pro/essata u sintetizzata li nsej[ulha reali]mu kun/ettwali.

Il-kuluri brillanti u luminu]i u l-linja in/i]a huma kun/ettwali u simboli/i i]jed milli tan;ibbli u attwali. Hu jirridu/i l-forom g[assempli/ità ba]ika u komuni li mhumiex sbie[ relattivament i]da

Il-funtana> ‘L-Ista;uni’, 2000

assolutament. Hekk il-pittura tieg[u hi stilizzata u /atta, figurattiva u astratta, simbolika u primittiva, sempli/i u elaborata.

L-arti tieg[u hi terapija. Hi po]ittiva u ottimista; hi komposta u bilan/jata. Hi mu]ika. Hi poe]ija.

Tissu;;erixxi l-pja/iri sempli/i tal-[ajja: qatra nida fuq il-petali ta’ ro]a [amra, ]iffa friska [dejn il-ba[ar, ilpa/i u l-kwiet tal-kampanja fi n]ul ix-xemx, sema fiddalma tal-lejl bl-istilel jibbru, ilma ta’ niexxieg[a j;elben qalb il-blat. Il-pittura tieg[u tirrappre]enta nnatura, il-bniedem u lambjent. G[alqa ma[ruta hi te]or g[all-artist.

Il-kriti/i laqqmuh ‘shaman’, ‘bardu’ jew ‘jongleur’ sforz is-sempli/ità primittiva u l-g[erf ta]]mien li l-arti tieg[u tissu;;erixxi.

Hu jg[anni bil-fer[ fissema blu b[al bilbla. Bilpniezel tal-mistiku divin (i penelli del magico divino) hu jsa[[ar u jinkanta blespressjoni ipnotika b[al dak li jdoqq il-flawt u jsa[[ar serp. Luciano hu nativ talMediterran u b[al Vir;ilju jg[anni dwar il-gremxula [adra titbaskat fix-xemx Si/iljana.

Luciano [adem erba’ twieqi bil-[;ie; kulurit g[all-kripta ta’ Santa Croce f’Firenze fl-1995 u pprodu/a funtana tal-g[a;eb fi//eramika u l-kristall fl-2000 li attwalment se tie[u postha mill-Mu]ew ?iviku ta’ Padova g[all-Palazz tal:ustizzja fl-istess belt.

‘Bambino’, 1966

Il-kuratur E.V. Borg mal-artist Luciano Schifano

28

C O L L A G E ANALIÛI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

‘

MALTA LLUM> POLITIKA, RELI:JON U OPINJONI PUBBLIKA • L-ewwel parti ta’ din il-kitba dehret fil-[ar;a tal-{add li g[adda

II. L-EDUKAZZJONI M’HIX TEKNOLO:IKA

Kull ]mien differenti, min[abba li hu okkupat minn ;enerazzjonijiet differenti, hu mmexxi mill-[erqa talbniedem g[at-tibdil.

Hemm tibdil g[all-a[jar u hemm tibdil g[all-ag[ar. LIstorja hi mimlija pro/essi b[al dawn, u ]mienna hu hekk ukoll, u aktar, min[abba li hu mmexxi mill-buttuna: digito, ergo sum.

Madankollu, l-essenzjali hu dejjem l-istess, g[aliex innatura hi l-istess. Hi l-kultura li titbiddel skont il;enerazzjonijiet. B[ala pajji] Mediterranju b’/iviltà ta’ madwar sebat elef sena bla ebda interruzzjoni, ma nistg[ux inwarrbu wirt li rnexxa. Lanqas nistg[u niffosilizzawh.

Wie[ed mill-oqsma li jg[addu minn tibdil kontinwu hu l-edukazzjoni. Metodi ;odda jid[lu minflok o[rajn qodma. Hemm metodi qodma li, b[ar-rota li kienet u baqg[et tonda, ma g[andhom jitbiddlu qatt. Ma humiex antikwati, imma wisq aktar minn hekk: huma permanenti, dejjiema, kostanti skont inNatura. Riforma edukattiva trid tiggarantixxi l-bilan/ bejn i]-]ew; veritajiet: (1) innatura hi dejjem l-istess, u (2) il-kultura tvarja minn ]mien g[al ie[or.

L-esperjenza turi li sistema edukattiva tirnexxi skont kemm tg[aqqad l-g[erf u lutilità; l-istudju hu b]onju].

Waqt li mezzi teknolo;i/i jistg[u jkunu siewja biex ilkontenuti jid[lu fil-mo[[, ilverità tibqa’ wa[da: l-istudju

‘

hu pro/ess mentali li jitlob dejjem l-eqdem kwalitajiet: pa/enzja, qari mill-qrib u ripetut, memorizzazzjoni, approfondiment u ripetizzjoni, u g[arfien tal-fatt li kull studju hu dejjem limitat. Nitg[allmu biex ninteb[u kemm nafu ftit.

It-tfal mhumiex aktar protagonisti

Favur skejjel mibnija fuq il-ktieb

Il-ktieb kien u jibqa’ leqdem u l-aqwa mezz g[alledukazzjoni fil-bi//a l-kbira tal-livelli. Il-mentalità kontemporanja ma tistax tinsa li s-su//ess ta’ ;enerazzjonijiet s[a[ ta’ edukaturi kien jistrie[ fuq ilmezzi naturali, elementari, ovvji, tal-istruzzjoni.

Ma hemm ebda mezz a[jar mill-ktieb biex jinkiseb approfondiment mibni fuq ilkon/entrazzjoni. Itteknolo;ija moderna tibqa’ kapulavur tal-[sieb xjentifiku sakemm tag[raf tinserixxi ru[ha flimkien mal-mezzi lqodma, u mhux billi tid[ol minflokhom. Il-progress i]id u mhux jissostitwixxi.

Wie[ed mill-perikli serji [afna ta’ ]mienna hu dovut g[at-teknolo;ija: issimplifikazzjoni ta’ kollox.

Il-buttuna tista’ trodd sens falz ta’ /ertezza, u tbiddel opinjoni f’illu]joni ta’ g[arfien serju. Il-buttuna tista’ wkoll tinterrompi perijodi ta’ kon/entrazzjoni fit-tul.

L-opinjoni]mu jista’ jispi//a biex jie[u post ilkompetenza professjonali f’bosta oqsma, g[allinqas f’dawk li l-effetti tal-i]ball ma jidhirx fihom minnufih. Lopinjoni-fuq-kollox hi periklu so/jali, ritorn lejn l-epoka meta kul[add kien jifhem

Fil-ka] tad-divorzju l-Prim Ministru a//erta li jse[[ il-verdett popolari waqt li hu ]amm il-po]izzjoni personali tieg[u bla ma xekkel xejn id-de/i]joni popolari

minn Oliver Friggieri

f’kollox. Hi l-kwistjoni talqtug[ tad-denb ta’ George Orwell f’Animal Farm: kul[add indaqs, ji;ifieri kul[add bla denb.

L-edukazzjoni tal-persuna s[i[a

Il-qofol ta’ kull programm edukattiv hu l-[ru; gradwali tal-persuna mill-;ungla tannatura li a[na mitwielda fiha.

L-iskola, minn kindergarten sa Università, to[ro;na ftit, mhux aktar, mill-qoxra kuntenta tal-injoranza universali. Kull tag[lim, qabelxejn it-tag[lim tal-lingwi u tal-letteratura, hu pro/ess li g[andu jg[allimna naqraw u niktbu u nifhmu.

Meta nitg[allmu nesprimu ru[na, permezz tal-Malti u tal-Ingli] fil-ka] ta’ Malta, ikun jonqosna niskopru kontenut xieraq li bih nimlew il-Malti u l-Ingli] li ‘nafu’. IlPSD g[andu l-a[jar post filklassi tal-Malti u tal-Ingli].

Kemm il-Malti u kemm lIngli] fihom infushom ma jag[mluniex edukati. L-ag[ar kriminali Ingli] g[andu ]gur Ingli] perfett – g[ax hu Ingli].

U l-istess fil-ka] tal-Malti u ta’ kull ilsien ie[or.

Il-mistoqsija tibqa’: x’se nag[mlu bil-Malti u bl-Ingli]^ Liema valuri g[andhom jg[ammru fil-qalb u fil-mo[[ ta’ wliedna^ Dan kollu jimplika li lklassijiet tal-Malti u tal-Ingli], mibnija llum aktar minn qabel fuq il-ktieb, g[andhom ikunu wkoll klassijiet ta’ tag[lim morali, li jipprodu/i /ittadini li jafu kif g[andhom i;ibu ru[hom favur il-;id personali u so/jali.

Il-kri]i gravi tal-familja llum, rifless u effett talkultura tal-[effa elettronika u tar-realtà virtwali, [alliet warajha qabelxejn il-fatt li lprotagonisti ma baqg[ux ittfal. Huma aktarx il-vittmi ta’ ambjent li twelldu u trabbew fih, sikwit f’kuntrast mannatura tag[hom.

L-iskola hi mbag[ad dik li tiret lit-tfal b’dak kollu li jkun sawwarhom di;à. Id-dinja hi t-tarbija tal-Kindergarten, u ladult jitwieled u jitrabba hemm.

Fil-klassi tal-g[alliema jiltaqg[u flimkien il-problemi kollha ta’ [afna familji. Waqt li l-g[alliem ifittex li jg[ix ilpre]ent fil-klassi tieg[u, listudenti quddiemu jkunu qeg[din i;orru mag[hom ilkundizzjoni familjari tag[hom.

Kemm g[all-g[alliem, li aktarx ma jaf xejn minn dan, u kemm g[all-istudent, li f’mo[[u fil-klassi ma g[andu xejn [lief dan, il-lezzjoni tista’ tkun falliment awtomatiku. I]da ebda ]errieg[a ma hi mix[uta g[alxejn, u tag[lima tista’ tie[u ]-]mien biex twarrad.

Kull g[alliem hu bidwi; hu mmexxi mill-arlo;; tannatura.

Il-lezzjonijiet ewlenin g[al kul[add

Il-lezzjonijiet ewlenin li ssistema edukattiva g[andha tiggarantixxi lil kul[add, lilhinn mil-livell ta’ intelli;enza u ta’ ri]ultati, aktarx g[andhom ikunu lezzjonijiet li jg[inu biex persuna jkollha: (1) sens tal-[ajja b[ala esperjenza morali ta’ tajjeb versu [a]in; (2) sens ta’ responsabbiltà personali, li jwassal biex il-[ajja titqies b[ala pro/ess li g[andu skop; (3) [ila li tikkomunika malo[rajn bil-fomm u bil-kitba; (4) g[arfien tax-xejriet talambjent storiku u kulturali li tinsab fih; (5) g[arfien tal-fatt li l-[ajja hi anki problematika.

Fil-qosor dan kollu jista’ jin;abar fi programm ta’ tag[lim li jqis kull su;;ett b[ala g[odda g[all-ordni, ilkollaborazzjoni u r-rispett lejn l-ambjent kollu.

In-nuqqas ta’ qbil fi [dan il-Partit Laburista jmur lura g[allinqas sal-konfront bejn Mintoff u Boffa. Wara g[exieren ta’ snin fe;;, tabilfors, il-konflitt bejn Alfred Sant u Dom Mintoff.

Mintoff beda biex [a po]izzjoni politika li biha b[allikieku tlewwem ma’ ‘missieru’, Boffa, u spi//a biex [a po]izzjoni li biha tlewwem ma’ ‘ibnu’, Sant.

Mintoff: konflitt biex da[al, konflitt biex [are;. Ilkonflittwalità – mal-Pre]ent daqskemm mal-Istorja – bniet fuq sisien sammi lill-Partit Laburista modern.

Il-Partit Nazzjonalista kien loppost. Dan kollu jla[[am i]]ew; xejriet essenzjali talkarattru Malti. It-tnejn jimplikaw lil xulxin.

Waqt li l-Partit Laburista kwa]i dejjem naxar il-[wejje; tieg[u barra, il-Partit Nazzjonalista kellu mod ie[or kif jag[mel l-istess [a;a.

X’inhi l-[a;a essenzjali^ X’inhi l-Istorja^ Xejn aktar u xejn inqas minn relazzjonijiet personali. Minn sempli/i rabta bejn koppja fi ]wie; sa trattat politiku bejn ]ew; mexxejja ewlenin, b[at-tieni gwerra dinjija, kollox jista’ jissarraf fi kwistjoni ta’ rapport personali.

Il-PN, g[allinqas sa ]mien :or; Borg Olivier u Eddie Fenech Adami, kien kapa/i j]omm bilan/ bejn nuqqas ta’ qbil ;ewwieni u kunsens unanimu minn barra. Fenech Adami kien kapa/i jkun pa/enzju] u jrabbi l-pa/enzja f’kotra s[i[a.

I]-]mien tbiddel. :enerazzjonijiet ;odda, ilkoll wild l-era tal-Unjoni Ewropea, era ta’ Brussell li tissogra li taqta’ l-g[eruq ta’ kontinent antik u s[i[, aktarx i[ossuhom imbeg[din wisq millimg[oddi; ma j[ossux ir-ritmu li bih isiru l-affarijiet; ma jistennewx [afna.

Hi l-epoka tal-buttuna: millcogito, ergo sum tqila ta’ Descartes wasalna sad-digito, ergo sum [afifa ta’ kull min qieg[ed jg[ix fl-era talkomunikazzjoni u linformatika, ji;ifieri ]-]mien tal-imma;ni u tal-kelma, jew kulma fadal minnha. Ilvirtwalità, ji;ifieri r-ritorn lejn l-imma;inazzjoni, imma din id-darba programmatika.

’Il fuq minn festi pubbli/i ta’ natura storika, g[andu jinstab ‘artifi/jalment’ jum nazzjonali wie[ed, li jkun jum li jsellem lill-Maltin ta’ kull ]mien, Jum Malta, jew Jum il-Maltin

Kompromess bejn ;enerazzjonijiet differenti

III. IL-KRI}I FI {DAN IL-PN

(Ritratt: Michael Ellul)

Il-pass mg[a;;el ta’ epoka anzju]a

Ir-ritmu tbiddel, g[aliex lelettronika te]i;i l-g[a;la.

Mill-iskoperta tal-instant coffee ’l hawn, minn meta beda l-fast food sal-lum, kull pass uman sar jitkejjel bil-li;i tal-arlo;; mg[a;;el.

L-univers ma[luq minn Alla hu kollu ritmiku, u hu ritmu pre/i], i]da meta titbiddel il-velo/ità tieg[u, b[al meta jitbiddel il-pass talqalb, ikun tbiddel kollox.

Ikun t[arbat l-arlo;;, is-sens ta]-]mien.

Il-;lieda bejn Alla u l-postmodernità hi wkoll kwistjoni ta’ ritmu. Il-bniedem qieg[ed jippretendi li jista’ j;ib ru[u b[ala l-arlu;;ar tal-arlo;; ta’ Alla.

Il-kri]i ekolo;ika hi biss sintomu wie[ed ta’ dnub ta’ epoka s[i[a. Hemm ra;unijiet diversi li jistg[u jispjegaw lansjetà, il-ferne]ija tal-epoka post-moderna. Hi kri]i li ilha li laqtet lill-Ewropa, u li issa, f’dawn l-a[[ar ftit snin, invadiet lil Malta wkoll.

Fl-Ewropa t-transizzjoni [adet sekli. I]da Malta g[al ]mien twil (g[allinqas minn Napuljun ’l hawn) tnikkret, u issa hi mkaxkra minn uragan li kien ilu jistenna.

Il-bidliet kbar li qeg[din ise[[u b’g[a;la kbira f’Malta kienu ilhom jistennew g[allinqas minn meta Napuljun invada lill-pajji] u g[amel ]ball tattiku ta’ xi [add li ma ndunax li Malta, anki jekk g]ira /kejkna, kienet ukoll nazzjon s[i[, mag[mul di;à. L-UE qieg[da tkompli llum fejn waqaf, sine die, hu.

Forsi t-telf tas-sens ta’ Alla, tipiku tal-kultura dominanti, wassal biex l-ottimi]mu xjentifiku da[al fi dwejjaq e]istenzjali ;odda. Ottimi]mu frustrat, delu], ma[kum minn kumpless ta’ telfa.

L-g[erf uman hu skonfitt

mis-silenzju elokwenti ta’ Alla. Ji;ifieri: il-progress xjentifiku ma biddel xejn mill-problematika e]istenzjali, u l-[ajja komda baqg[et kif kienet sa millbidu: torri sod mibni fuq irramel, il-finalità, il-limitu, ittmiem.

Hu progress li xorta wa[da g[adu jrid jag[mel il-kontijiet mas-sentenzi [fief talKateki]mu. Jista’ l-bniedem xjentifiku jeg[leb il-problema e]istenzjali^ Forsi l-istess kri]i ekonomika dinjija ma hix [lief ir-ri]ultat ta’ kri]i morali. I]da dan hu diskors twil u ma jid[olx direttament f’dan is-su;;ett politiku.

Il-PN werriet ta’ sitwazzjoni storika

Il-konflitt bejn ritmi kontemporanji differenti aktarx hu l-qofol li jispjega kollox. Din hi l-kri]i sta;unali li da[al fiha l-PN, il-partit fil-Gvern. Minbarra d-differenzi ;enerazzjonali, ;ewwiena, hemm ukoll irrelazzjoni kumplessa bejn ilpass uffi/jali ta’ partit u lpass naturali ta’ poplu.

Min qieg[ed jg[a;;el laktar^ Jista’ jkun hemm qbil fil-pass, b[al f’re;iment f’parata^ Kull g[a;la hi tajba^ Kulma hu ;did hu tabilfors a[jar^ Hu bilfors [a]in^ Hi [a;a tajba, jew hi [a;a possibbli, li l-pajji]i kollha jimxu bl-istess pass bejniethom^ Hi kri]i ta’ konflitt ta’ ;enerazzjonijiet. Fil-ka] talPN hemm konflitt doppju: hemm konflitt mal-passat tradizzjonali tal-PN, b[alma hemm konflitt mal-pre]ent tal-Unjoni Ewropea ta’ Brussell, il-forza li tixtieq to[loq nazzjon ‘wie[ed’ minn bosta nazzjonijiet differenti li huma mag[rufin b[ala Ewropa.

Kull fa]i g[andha l-isfidi tag[ha, u din hi l-isfida ta’ partit li da[al g[ar-

responsabbiltà Ewropea, u li jidher li jrid jasal g[allkompromess storiku bejn ittradizzjoni tieg[u u lmodernità tal-istess elettorat.

Hi anki l-isfida tal-Knisja Kattolika, li trid tibqa’ fondamentali fil-[ajja Maltija waqt li tg[ix fil-pa/i marrealtà l-;dida: il-plurali]mu etiku li issa hu rikonoxxut mil-li;i tal-Istat.

Fl-Istorja Maltija kollha lka] tad-divorzju forsi hu lewwel jew l-aqwa ka] ta’ kwistjoni tassew PolitikaReli;ju]a, u mhux PolitikaEkkle]jastika. Il-po]izzjoni li [a l-Prim Ministru Lawrence Gonzi tista’ tkun tipika ta’ kif it-tradizzjoni (Kristjana, Maltija) u l-modernità (nonKristjana, Ewropea) jiltaqg[u fi [dan il-kuxjenza, meta lpolitika tmiss materji ta’ kuxjenza g[all-politiku b[ala individwu. {add u xejn ma huma og[la u ifned mill-kuxjenza, u din hi po]izzjoni li ma toffendi b’ebda mod lid-demokrazija, li hi mag[mula mhux biss mill-valuri imma wkoll minnumri.

Fil-ka] tad-divorzju l-Prim Ministru a//erta li jse[[ ilverdett popolari waqt li hu ]amm il-po]izzjoni personali tieg[u bla ma xekkel xejn idde/i]joni popolari.

Kompromess storiku b[al dan hu soluzzjoni ta’ maturità, u tixhed rispett prattiku lejn kull po]izzjoni: kull votant, kemm jekk hu /ittadin medju u kemm jekk hu parlamentari, g[andu l-jedd u d-dmir li jkun demokratiku daqskemm koerenti. Ma hix kwistjoni ta’ partit jew ie[or, g[aliex ilkwistjonijiet morali ma humiex settarji.

I]-]ew; partiti l-kbar g[andhom nisel li jixxiebah, u g[eruqhom jinsabu fl-istess [amrija so/jali, kulturali, li hi essenzjalment il-[amrija parrokkjali.

29

Mal-waqg[a tal-[ajt ta’ Berlin kien hemm ukoll [afna kliem li g[adda minn bidla kbira fit-tifsira tieg[u. Kliem b[al ‘intellettwali’, ‘xellug’, ‘lemin’, ‘konservattiv’, ‘liberali’, ‘progressiv’, da[al f’kuntest ;did min[abba li lwaqg[a tal-ideolo;iji flEwropa ;ieg[let lil kull na[a tersaq lejn i/-/entru. Folla s[i[a fi/-/entru… fejn ilkoll jidhru li jixxiebhu.

Il-kollass tal-ideolo;iji wassal biex l-ekonomija saret il-kredu wa[dani. F’dan lisfond jista’ jiftiehem lista;un li da[al fih il-Partit Nazzjonalista. It-termini li lbiera[ kienu ideolo;i/i aktarx li llum huma termini ekonomi/i.

Il-konflitt tal-PN b[alissa ma huwiex ideolo;iku, imma biss ritmiku. Ma g[andux x’jaqsam ma’ x’g[andu jsir bilfors illum jew g[ada, i]da g[andu x’jaqsam dwar meta g[andu jsir u kif. Allura hi wkoll kri]i nazzjonali, li tmiss lill-Parlament kollu. Idd[ul fl-Unjoni Ewropea hu g[a]la politika u ekonomika u anki kulturali, ji;ifieri reli;ju]a.

Minbarra t-tilwima nazzjonali bejn il-PL u l-PN dwar jekk Malta kellhiex tissie[eb, kien hemm u jibqa’ jkun hemm kurrenti differenti fi [dan il-PN li, minkejja li huma unanimi favur Brussell, ma g[andhomx l-istess pass, u forsi lanqas l-istess direzzjoni.

Orjentamenti differenti llum huma m[axknin ma’ xulxin, anki g[aliex ilkonfront ma hux biss bejn ilPN u l-PL, i]da wkoll bejn ilPN u l-UE, ji;ifieri bejn nazzjonalità tradizzjonali li lPN iddefenda dejjem u kontinentalità lajka li hi mbieg[da [afna minn kulma l-PN emmen fih sa issa.

Dilemmi o[rajn jinsabu wara l-kantuniera, i]da forsi kull parlamentari b[alissa jista’ jg[id li rresponsabbiltà, b[assoluzzjoni, tinsab xi mkien fin-nofs: mhux aktar bejn ilPL u l-PN, i]da bejn ilParlament u l-opinjoni pubblika. Mixja wa[da, u velo/itajiet differenti.

IV. A:ENDA MIFTU{A ‘SINE DIE’

’

Kull tibdil kostituzzjonali jista’ jkompli jirrifletti l-fatt li Malta g[andha kull ra;uni li tkompli tkun kburija b’ommijietha u b’missirijietha li tawha te]or ta’ mill-inqas sebat elef sena ta’ twemmin reli;ju], ta’ espressjoni lingwistika, ta’ arkitettura li tiffunzjona, ta’ tradizzjonijiet li jiggarantixxu l-benessri. }minijiet ;odda jitolbu modifiki li jibqg[u fidili lejn l-Istorja, l-g[ajn ta’ /ertezzi milqug[a, waqt li jkunu leali lejn il-Pre]ent, l-g[ajn ta’ sfidi differenti.

Hemm g[add ta’ sfidi li jinsabu jistennew soluzzjoni.

It-twe;iba tista’ tasal qabelxejn minn ]ew; istituzzjonijiet importanti: (1) il-Kamra tar-Rappre]entanti, u (2) il-klassi tal-iskola.

Jum nazzjonali wie[ed

Hemm g[add ta’ fatturi stori/i u so/jali li jispjegaw g[ala ]-]ew; partiti ewlenin ma jistg[u qatt jaqblu fuq jum nazzjonali wie[ed.

It-tnejn [admu [afna biex Malta /kejkna (1) kibret fi stat Sovran u kisbet ilpromozzjonijiet politi/i kollha, fil-livell kontinentali u dinji, u (2) evitat ir-regola postkolonjali ta’ gwerra /ivili.

Dan jitlob li, ’il fuq minn festi pubbli/i ta’ natura storika, jinstab ‘artifi/jalment’ jum nazzjonali wie[ed, li jkun jum li jsellem lill-Maltin ta’ kull ]mien, Jum Malta, jew Jum il-Maltin.

I/-/ensura, ji;ifieri l-li;i tal-limitu

Il-[ajja nnifisha hi limitu. I//iviltà hi sfida lil-li;i suprema tal-;ungla fejn ma hemm ebda /ensura, g[aliex hemm il-libertà li wie[ed jiekol, u l-libertà li lie[or jittiekel. Ma hix kwistjoni ta’ favur u kontra min[abba li lkelma g[andha bosta tifsiriet kontestwali.

I/-/ensura f’termini so/jali u politi/i hi l-Kostituzzjoni u lli;ijiet imnisslin minnha, waqt li /-/ensura f’termini artisti/i, kulturali hi [a;a o[ra.

L-argument kollu hu kumpless. Ma jikkon/ernax lis-so/jetà, kun/ett astratt.

Jikkon/erna lil kategoriji pre/i]i, spe/ifi/i, b[alma huma l-;enituri u l-ulied.

30

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

C O L L A G E FEATURE

Nag[tuhom /ans^ minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.ink.com.mt

Nhar il-{amis 7 ta' :unju fl-Iskola Santa Monika tal-G]ira se tittella' r-re/ta ‘Tuna ?ans’, mill-pinna ta' Silvio Catania u mtellg[a minn grupp ta' ‘inmates’ millFa/ilità Korrettiva ta' Kordin, koordinati minn Fr Franco Fenech OFM Kap, il-kappillan tal-Fa/ilità.

Nag[tuhom /ans^ Tg[id g[andna nilqg[u din l-istedina^ G[andna nifirdu lg[emil mill-persuna, u fuq kollox, ma ni;;udikawx^ B[alissa fil-[abs g[addejja [idma fejjieda f'dan issens.

Tkellimt ma' Fr Franco dwar l-a[[ar attivitajiet organizzati mill-pri;unieri, b'mod partikulari dik ta' nhar il-{amis li ;ej u l-iskop tag[ha.

Fr Franco se jag[laq disa' snin ja[dem il-[abs. Xog[lu ma jiqafx biss malamministrazzjoni tassagramenti i]da jara wkoll l-

U[ud mill-‘inmates’ tal-Fa/ilità Korrettiva ta’ Kordin flimkien ma’ Fr Franco u xi ‘helpers’

aspett so/jali u fuq kollox, ja[dem biex l-istigma lejn ilpri;unieri waqt li jkunu qed jiskontaw il-piena tag[hom kif ukoll wara li jo[or;u mill[abs, tittaffa. Dan biex [ajjiet dawn il-persuni tkun anqas diffi/li meta jo[or;u mill[abs u jing[ataw i/-/ans li jer;g[u jibdew [ajja ;dida.

L-idea hi li n-nies minn barra jid[lu fil-[abs u jkunu jafu x'qed ji;ri wara l-kan/elli

i]da aktar importanti minn hekk, biex il-pri;unieri jkollhom l-opportunità jo[or;u u jag[tu s-servizz tag[hom skont it-talenti u lkapa/itajiet individwali tag[hom lill-kumplament talkomunità.

L-uffi//ju ta' Fr Franco hu miftu[ g[al kull min ifittxu i]da barra minn hekk, hu jmur ifittex ukoll g[ax iddisponibbiltà tieg[u hi infinita.

Kienet dejjem fil-[sieb tieg[u l-interazzjoni masso/jetà barra mill-[abs u [adem biex din isse[[.

Fil-[abs isir it-tajjeb ukoll “Jekk irridu nibdlu l-mod kif is-so/jetà t[ares lejn ilpri;unieri, irridu nag[tu lis-

so/jetà ba]i fuqiex tag[mel hekk. Jekk issegwi l-midja lokali tinteba[ li hemm [afna elementi negattivi g[addejjin dwar il-[abs, li bosta drabi jkunu relatati mad-droga.

“Allura [assejt li g[andna nimbuttaw it-tajjeb li qed isir fil-[abs. Bl-ebda mod ma jien qed ng[id li nag[mlu t-tajjeb biex nidhru.”

Fr Franco jis[aq li affarijiet tajbin fil-[abs dejjem kienu jsiru i]da ma kinux qed ikunu rappurtati. Su//essivament, id-direttur tal-[abs beda jemmen f'din il-[a;a u g[alhekk beda jifta[ il-bibien.

❛ FR FRANCO FENECH> Il-Kappillan tal-Fa/ilità Korrettiva ta‘ Kordin

“Kellna attivitajiet li fihom l-inmates kienu pre]enti u saru xog[lijiet li da[lu g[alihom il-pri;unieri b[alma kien ix-xog[ol mal-kunsilli lokali.

Xog[ol estensiv “B[alissa g[andna grupp ta'

pri;unieri li qed ja[dmu fuq pro;ett fil-bandli ta' Ra[al :did quddiem l-iskola. Tara kif g[all-bidu kien hemm ftit re]istenza min-na[a tan-nies g[ax ma jkollhom l-ebda uffi/jal mag[hom u jkunu biss ta[t ir-responsabbiltà talkunsill. G[amlu xog[ol estensiv.

“Kif g[edt, kien hemm re]istenza anke minn xi g[alliema, i]da d-direttur jg[id li jum minnhom, mara anzjana qasmet it-triq u [aditilhom erba' tazzi kafè u bil-mod il-mod, l-affarijiet bdew jinnormalizzaw ru[hom, tant li llum kulma jkollhom b]onn mill-iskola, ji;u jitolbu s-servizz tal-inmates.

“Kellhom b]onn rampa talkonkos g[al-librerija, g[amluha, u jekk tmur sa Ra[al :did tisma' kliem sabi[ dwarhom.

Da[al bil-bi]a’ “Personalment nistqarr li meta ;ejt il-[abs l-ewwel darba, kelli /ertu bi]a'. Ma

kellix preparazzjoni spe/ifika

Jekk irridu nibdlu l-mod kif is-so/jetà t[ares lejn il-pri;unieri, irridu nag[tu lis-so/jetà ba]i fuqiex tag[mel hekk...

❜

u d[alt in;orr mieg[i limpressjoni u l-bagalja li akkumulajt mis-so/jetà.

“Tassew li huma kollha pri;unieri i]da l-im;iba tag[hom tvarja. Hemm pri;unieri li g[amlu reati kbar i]da hawn da[lu f'qoxorthom u bidlu l-im;iba tag[hom.

Hemm o[rajn li g[amlu reati ]g[ar u jo[or;u u jer;g[u jag[mluhom. ?ertament li ma tistax tix[et lil kul[add f'keffa wa[da.”

Fr Franco jg[id li hu qatt ma qabel mal-klassifikazzjoni skont ir-reat i]da jemmen li g[andha ssir skont l-im;iba tal-persuna. Fuq kemm wie[ed jikkoopera u fuq kemm bniedem ikun konsapevoli tar-reat li wettaq.

Sens ta’ [tija “Wa[da mill-issues il-kbar

li n[abbat wi//i mag[hom hi s-sens ta' [tija, li persuna jkollha sens ta' [tija, u hawn nikkonferma kemm hi importanti l-pre]enza tag[na hawn. Tag[na, g[ax qed nirreferi g[all-[idma prezzju]a tas-social workers, persuni professjonali.

“I]da mbag[ad, mieg[i, li jien marbut bis-sigriet talQrar, jistg[u jitkellmu dwar laffarijiet g[ax i[ossuhom aktar komdi.”

B'hekk, Fr Franco jkun jista' jg[inhom jin[elsu minn dak is-sens ta' [tija g[ax hu jsostni li jekk ma ji;rix hekk, jitfarrku.

Din hi fa]i importanti kif inhu importanti li f'dan listadju jsibu lil min jg[inhom biex ma je[lux fiha.

Lura g[all-attivitajiet fil[abs. Fr Franco qalli li wie[ed fa/ilment jinnota li fil-[abs g[al pa;na 31

C O L L A G E FEATURE

31

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

Fil-[abs hemm it-tajjeb ukoll minn pa;na 30

hemm diversi persuni li g[andhom kapa/itajiet li mhumiex i[addmuhom. Minn snajja' tal-idejn g[al talenti o[rajn.

“Involvejt lill-grupp taddrama fl-e]er/izzi li g[amilt fil-Paro//a ta' San :wann.

Iddiskutejt is-su;;ett li kont se nitkellem dwaru u huma [olqu re/ta ]g[ira ta' sitt minuti jew sebg[a.

“Kuljum [ar;u mieg[i persuni differenti u g[amlu rrappre]entazzjoni.

“In-nies laqg[u r-re/ta u lilhom u baqg[u impressjonati. Wara konna nin]lu isfel nie[du ftit kafè flimkien. Kien mezz biex innies ta' barra jirrealizzaw li dawn l-inmates huma persuni mhux mostri.

“Talenti fil-[abs hawn kemm trid. Hawn persuna li kitbet ]ew; kotba, o[rajn li jattendu l-Università u lMCAST u talenti o[rajn li mhux dejjem isibu lpossibbiltà jew lil min jimbuttahom biex jo[or;uhom.

Dramm fil-[abs “Wa[da mill-affarijiet li

xtaqna nintrodu/u kienet proprju d-drama. Dan g[al diversi ra;unijiet. L-ewwel [a;a g[ax fil-pro/ess tag[ha jo[ro; [afna ;id g[allpersuna stess. Bini u tis[i[ tal-karattru, impenn, team work u aktar. It-tieni [a;a hi li jekk t[ares lejn is-so/jetà in;enerali, id-drama qed ting[ata [afna importanza f'pajji]na u allura biha nistg[u nwasslu messa;;. It-tielet, g[ax hi mezz li bih nistg[u nintera;ixxu mas-so/jetà.

“:iet l-okka]joni g[ax wie[ed mill-inmates hu m[arre; fil-palk. Dan l-a[[ar kien xi ftit maqtug[ i]da fil[abs il-[in jilg[ab favurik u [a l-opportunità li jibda grupp tad-drama.

“Bdejna b'attivitajiet ]g[ar li norganizzaw b[ala chaplaincy. Attivitajiet b[al parties tal-Milied. Huma bdew itellg[u xi sketch u xi [a;a umoristika ta' dak ilmument. Minn hemm ma [arisniex lura.

Iwasslu messa;; “Tnisslet l-idea li

nippruvaw no[olqu dramm li permezz tieg[u nwasslu messa;; li nixtiequ a[na u jekk ikollna l-possibbiltà, nitolbu li nag[mluh barra mill-[abs.”

Fr Franco jg[id li sa ftit ta]]mien ilu lanqas kien jo[lom li jmur jitlob lid-direttur ta' [abs biex grupp ta' xi 25 ru[ jo[ro; jag[ti rappre]entazzjoni barra mill-[abs. I]da min[abba l-li;i l-;dida u rriforma, id-direttur laqa' l-idea b'fer[ u entu]ja]mu tant li offra appo;; totali.

“Tellajna l-ewwel dramm bl-isem 'G[otja', imbag[ad issessjoni tal-YOURS permezz ta' Bruce Walls g[amlet rappre]entazzjoni o[ra – 'When you hear my vioce', ibba]ata fuq il-kitbiet ta' Shakespeare.

Fis-7 ta' :unju, jekk Alla jrid, se ntellg[u d-dramm so/jali bl-isem 'Tuna ?ans'.

Ismu mieg[u. Dramm li jitkellem dwar l-esperjenza li jg[addu minnha l-pri;unieri u d-diffikultajiet li jiltaqg[u mag[hom meta jo[or;u mill[abs. Id-dramm hu miktub

minn Silvio Catania.

“Il-kapa/ità li g[andu taffaxxinani. Fi ftit jiem jiktiblek dramm ta' kwa]i mitt folja, li mhix /ajta.”

Il-grupp jiltaqa' spiss g[allprovi u flimkien mal-pri;unieri hemm tliet atturi nisa li jmorru l-[abs apposta g[all-provi.

Hemm entu]ja]mu kbir minna[a tal-parte/ipanti u dan ikkonfermajtu meta ltqajt ma' Silvio, l-awtur tad-dramm, u Tristan B, li hu l-mutur u l-PR ta' din l-attività.

Id-dramm iservi ta' terapija barra li jibni persuna, u f'dan il-pass twassal messa;;. Il-[in fil-[abs hu l-akbar problema u sikwit wie[ed ma jkunx jaf x'se jag[mel bih. Ma tistax tqatta' l-[in kollu tara ttelevi]joni.

“Huma qed ja[dmu flimkien. Team work kbir u mhumiex mag[luqin fihom infushom g[ax qed jo[or;u barra mill-[abs u jippre]entaw xog[olhom lil udjenza vasta. Udjenza li qed tapprezza xog[olhom u dan hu ta' sodisfazzjon g[alihom.”

Filli l-midja rrappurtat ismek konness mar-reat tieg[ek u filli tirrapporta ismek b'konnessjoni ma' bi//a xog[ol mill-isba[ li qed toffri lil udjenza pre]enti f'sala. Ilqab]a hi de/i]ament kbira u ta' valur.

Id-dramm ‘Tuni /ans’ Id-dramm 'Tuni ?ans' se jittella' fl-Iskola Santa Monika tal-G]ira fis-7 p.m.

Se tintalab donazzjoni ta' €5 g[all-kbar u €3 g[at-tfal li jattendu. Wie[ed irid jixtri lbiljetti qabel u jista' jag[mel dan permezz tal-email francofenech@gmail.com jew

L-atturi tal-Fa/ilità fl-azzjoni

mill-bieb tal-[abs stess.

Tistg[u wkoll i//emplu 79775775.

“L-ewwel darba li tellajna dramm hemm tawna kollox b'xejn. Din id-darba se jag[tuna b'xejn dak li jiddependi minnhom, b[assala, u a[na se n[allsu lill[addiema.

“Billi ma nistg[ux no[or;u spiss, nokkupawlhom ;urnata s[i[a dakinhar g[ax nag[mlu xi ]ew; provi u nie[du l-props biex inlestu l-palk.

“Dak li se jin;abar, huma xtaqu li jing[ata kollu lillFondazzjoni Suret il-Bniedem.

Din il-fondazzjoni twieldet g[all-eks pri;unieri billi offritilhom kenn wara li jo[or;u mill-[abs. Illum kabbret l-operat tag[ha u toffri shelter g[al persuni bi problemi o[ra fis-so/jetà.

“Ilha g[addejja g[al dawn la[[ar [dax-il sena u b[alissa

hemm pro;ett kbir li qed isir g[ax a[na b[ala partijiet Kappu/ini tajna bi//a art li kellna f'G[ajn Dwieli u se tinbena dar g[an-nisa bit-tfal li huma ming[ajr dar.”

Attivitajiet

Hi [a;a sabi[a li l-inmates jirrikonoxxu l-[idma fejjieda tal-NGOs. Ikun hawn diversi attivitajiet fil-[abs b'dan liskop, b[all-car wash g[allInspire, il-qag[aq tal-Appostli g[al Puttinu Cares, u attivitajiet o[rajn.

Bdejt bil-mistoqsija – 'nag[tuhom /ans?' Jiena ma narax g[aliex le. Jiena lesta li nag[tihom /ans, lesta li ninvesti l-fidu/ja tieg[i, lesta li nemmen fihom u fil-potenzjal tag[hom li meta jo[or;u mill[abs jintegraw mija fil-mija fis-so/jetà u jpo;;u l-passat warajhom, kemm huma kif ukoll a[na.

Il-grupp tal-atturi tal-‘inmates’ waqt produzzjoni ta’ dramm

32

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

C O L L A G E TAG{RIF

iPad b’mobile internet bundle 6GB g[ar-rebbie[a tal-kompetizzjoni GO

Tour minn ROCS Travel g[al Sri Lanka u l-Maldives Il-g]ira tropikali ta’ Sri Lanka tinsab fl-O/ean Indjan u hu post uniku li joffri kombinazzjoni ta’ pajsa;; impressjonanti, bajjiet naturali, folklor u kultura affaxxinanti u esperjenzi indimentikabbli.

Mag[rufa ukoll b[ala ‘ilPerla tal-O/ean Indjan’, din hi g]ira ta’ proporzjon ma;iku.

Il-Maldives hu wkoll post mimli karattru, b’ba[ar sabi[ u blu, reefs turkwa], bajjiet bir-ramel kwa]i abjad u si;ar tal-palm.

B’1,200 g]ira ta’ ;enna fuq din l-art, din hi destinazzjoni ideali biex tirrilassa fuq bajja u tara xxemx nie]la b’cocktail f’idejk u eluf ta’ [ut jg[umu qrib tieg[ek.

ROCS Travel qeg[din joffru tour ta’ 13-il ;urnata lejn dawn id-destinazzjonijiet e]oti/i minn €2189 biss.

Dan il-prezz jinkludi titjiriet bir-ritorn malEmirates, akkomodazzjoni ta’ 4 stilel g[al 7 ljieli fi Sri Lanka, akkomodazzjoni ta’ 5 stilel g[al 3 iljieli fil-

Maldives, kolazzjon buffet kuljum, servizzi ta’ tour leader, numru kbir ta’ eskursjonijiet, kif ukoll ittaxxi kollha.

Dan it-tour se jsir bejn l20 ta’ Lulju u l-1 ta’ Awwissu. L-itinerarju se jinkludi bosta destinazzjonijiet b[al Colombo, Sigiriya, Polonnaruwa, Minneriya, Dambulla, Kandy, Pinnawela, Nuwara Eliya, Kitugala u lMaldives.

Rachel Vella, Direttur ta’ ROCS travel, stqarret li dan il-vja;; tal-[olm hu destinazzjoni perfetta g[al dawk kollha li jixtiequ ja[arbu mill-[ajja mg[a;;la u j]uru post mimli kultura u trankwillità.

G[al aktar informazzjoni /empel ROCS fuq 20151515 jew id[ol fis-sit elettroniku www.rocsholidays.com.

Tista’ wkoll i]]ur luffi/ini ta’ ROCS ilFurjana u l-Mellie[a bejn id-9 a.m. u s-6 p.m. mitTnejn sal-:img[a u s-Sibt mid-9 a.m. sas-1 p.m.

Wara s-su//ess kbir talkompetizzjoni Top Up and Win li saret f'April, GO nediet kompetizzjoni o[ra f’Mejju bil-g[an li tag[ti lill-klijenti /ans ie[or ta’ reb[. GO g[adha kemm qassmet total ta’ 31 iPad – wie[ed kuljum – matul ixxahar kollu ta' Mejju.

U aktar – il-klijenti rebbie[a tal-iPad jakkwistawh komplut b’konnessjoni tal-mowbajl Pay As You GO, inklu] ukoll mobile internet bundle 6GB assolutament b'xejn!

Il-kompetizzjoni kienet tifforma parti minn offerta fantastika li damet sejra mill1 sal-31 ta’ Mejju g[al xahar s[i[ u kienet miftu[a g[allklijenti ta’ GO – Pay As You GO u Pay Monthly.

Li klijenti jipparte/ipaw filkompetizzjoni ta’ kuljum kienet [a;a mill-aktar sempli/i. Fil-fatt kull ma kellhom jag[mlu klijenti re;istrati Pay As You GO kien li jittoppjaw b’€10 jew aktar.

Kien possibbli wkoll li klijenti Pay As You GO jirre;istraw – u anke jag[mlu top-up – online b’xejn permezz ta’ My GO. Sadattant klijenti GO Pay Monthly kienu awtomatikament eli;ibbli.

Mix-xellug> Is-Sales & Customer Care Representative ta’ GO, Kurt Muscat, jippre]enta iPad lil Claire Degiorgio, ir-rebbie[a tal-15 ta’ Mejju

Il-klijenti [adu gost jippruvaw xortihom biex jirb[u dan it-tablet tant popolari komplut b’mobile internet bundle 6GB. Irrebbie[a tal-kompetizzjoni kienu qed jit[abbru wie[ed kuljum matul ix-xahar kollu ta’ Mejju fuq www.facebook#go.com.mt.

Waqt li kienet qed titkellem dwar din il-kompetizzjoni, Romina Zammit mit-tim tarResidential Sales ta’ GO

Konkors internazzjonali tal-poe]ija

Ma[tur President tal-Lajkat Dumnikan Il-Laj/i Dumnikani [atru lPresident tal-Kunsill Provin/jali tag[hom g[allerba’ snin li ;ejjin.

Dan hu Victor Portelli li re;a’ kien konfermat President.

Portelli mexxa di;à dan ilKunsill g[al ]ew; perjodi sa mill-2004. Hu wkoll membru tal-Kunsill Re;jonali talLaj/i Dumnikani.

Il-Kunsill tal-Laj/i Dumnikani hu g[alhekk mag[mul minn President: Victor Portelli; Vi/i President: Marianne Debono; Segretarju: Charles Psaila; Assistent Segretarju: Emanuel Busuttil Dougall; Te]orier: Joseph Galea, u lmembri Rose Gatt, Rose Scerri u Connie Attard Bason.

qalet li l-kompetizzjoni tkompli titfa’ dawl qawwi fuq il-[idma kontinwa ta’ GO biex toffri lill-klijenti tag[ha “servizz li ta’ min jorbot fuqu, offrut bi prezzijiet mill-aktar vanta;;ju]i li huma adatti g[all-but ta’ kul[add. U, b[ala bonus ]ejjed, l-offerta tag[ti lir-rebbie[a /-/ans li jgawdu esperjenza mill-qrib tal-velo/itajiet mill-aqwa tal-mobile internet ta’ GO.”

SISTEMA :DIDA TA’ ‘TRADING’ G{ALL-BOR}A TA’ MALTA. Il-Bor]a ta’ Malta waslet fil-pro/ess finali fil-bidla tas-

sistema l-;dida tat-Trading, XETRA, li se titnieda fil-11 ta :unju ta’ din is-sena. XETRA hi a//essibli minn 250 Banek Ewropew u 4,500 trader fi 18-il pajji]. Robert Vella-Baldacchino, Deputy General Manager u Cliff Pace, Manager Product and Business Development, organizzaw laqg[a g[all-membri tal-Frankfurt Stock Exchange u fund managers.

Matul din il-laqg[a ng[ata tag[rif dwar Malta u s-Settur Ekonomiku u Finanzjarju, l-g[oxrin sena su//ess ta’ operat tal-Bor]a ta’ Malta, u taw ukoll tag[rif fuq is-servizzi li tag[ti l-Bor]a u kif kumpaniji internazzjonali jistg[u jag[mlu u]u mis-servizzi tal-Bor]a ta’ Malta.

Mil-lemin: Robert Vella-Baldacchino u Cliff Pace.

L-G[aqda Poeti Maltin qed ta[dem fi s[ab mal-Konkors tal-Poe]ija Intenazzjonali NOSSIDE li tieg[u hu Delegat g[al Malta Patrick Sammut.

Ta’ kull sena NOSSIDE – imwaqqaf fl-1983 – ikun miftu[ g[all-poeti kollha li jixtiequ jipparte/ipaw b’kull ilsien, inklu] il-Malti.

F’dan il-konkors jie[du sehem aktar minn 60 pajji], 61 ilsien differenti u aktar minn 350 parte/ipant.

Ta’ kull sena jkun hemm premjijiet sbie[ ferm. Jista’ jipparte/ipa kull min g[andu g[al qalbu l-poe]ija (miktuba, f’g[amla ta’ video, u anki mu]ikata).

Min hu interessat jipparte/ipa jista’ jara rregolamenti fis-sit www.nosside.org u g[andu ]mien sal-20 ta’ :unju 2012.

Middlesea tniedi assigurazzjoni fuq it-ti;ijiet fis-suq Malti Middlesea nediet prodott innovattiv ie[or fis-suq lokali: polza talAssigurazzjoni fuq it-ti;ijiet, li toffri protezzjoni g[allarran;amenti /eremonjali ta’ dik il-;urnata spe/jali.

Din hi l-ewwel polza talassigurazzjoni fuq it-ti;ijiet

fis-suq lokali.

Is-ser[an il-mo[[ hu importanti g[all-koppji li jkunu waslu biex ji]]ew;u u li jixtiequ li jkunu protetti f’ka] ta’ avvenimenti imprevedibbli li jistg[u jwasslu g[all-kan/ellament tat-tie; jew xkiel fl-

organizzazzjoni ta’ dan iljum, b[at-telf tal-impjieg talg[arus jew g[arusa, inabbiltà biex il-mistednin jaslu fil-post fejn qed isir ittie; min[abba kundizzjonijiet tat-temp []iena u problemi o[ra b[al [sara fil-libsa tat-tie; u jekk

wie[ed mill-fornituri tasservizzi (e]. il-fornitur talikel) jag[laq in-negozju tieg[u min[abba falliment.

B’[ames livelli differenti ta’ kopertura, il-Middlesea Wedding Policy toffri protezzjoni f’ka] ta’ kull eventwalità u bi prezzijiet

adatti g[all-bwiet ta’ kul[add, li jibdew minn €75.

F’ka] li xi [a;a tmur [a]in qabel it-tie; tal-koppja, Middlesea tipprovdi lassistenza finanzjarja me[tie;a biex tkun riorganizzata din il-;urnata spe/jali.

C O L L A G E MEDIA

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

33

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Il-ka//a Maltija fuq it-tv :ermani]a Il-filmat dwar l-aggressjoni u l-vjolenza minn numru ta’ ka//aturi Maltin, li xxandar fuq l-istazzjon nazzjonali :ermani] RTL, segwit minn miljuni ta’ telespettaturi,

qajjem bosta reazzjonijiet minn in[awi differenti.

Ma setg[ux jonqsu lkummenti li filmati b[al dawn jinjettaw do]a tossika qawwija fl-isforzi kollha li tag[mel Malta biex til[aq issuq turistiku Tedesk.

Mhuwiex sigriet li fejn jid[lu kwistjonijiet ambjentali, inklu]a l-protezzjoni talg[asafar, il-poplu :ermani], fil-ma;;oranza l-kbira tieg[u, hu sensittiv [afna.

Il-filmat fil-kwistjoni jing[ad li kien im;annat millag[ar footage li seta’ ttie[ed jew instab biex ipin;i bl-aktar mod devastanti lill-ka//aturi Maltin.

Il-fatti huma dawk li huma, u l-media lokali rrappurtat li lfilmat juri xi ka//aturi Maltin je[duha kontra u jaggredixxu fi]ikament lill-membri talKumitat kontra l-Qerda talG[asafar (CABS), bil-ba]i tieg[u fil-:ermanja, meta dawn kienu qed jiffilmjaw ilpratti/i illegali f’Malta kontra l-g[asafar.

Is-sekwenzi vi]ivi, li xxandru b’dan il-mod klamoru], jing[ad li ttie[du ming[ajr permess u l-CABS sa[ansitra u]at drone (ming[ajr permess ukoll) biex tiffilmja mill-ajru. Il-filmat tal-RTL juri ra;el Malti qed isawwat lil xi membru talCABS, ra;el ie[or jitkellem [a]in u job]oq.

Kienu ffilmjati wkoll tpin;ijiet tal-iswastika u kummenti krudi kontra l:ermani]i. Il-programm talRTL, filwaqt li jfa[[ar lillgwardjani Maltin li jaraw li ma jkunx hemm illegalitajiet, jikkonkludi li l-ka//a g[allg[asafar f’Malta tirrappre]enta massakru bla sens.

Il-[sara li jista’ jag[mel filmat b[al dan hi inkalkulabbli u ;ustament, g[andu jing[ad li lFederazzjoni Maltija talKa//aturi, Nassaba u Konservazzjonisti (FLNK) stqarret li qed tistudja lkuntest kollu u ma ssibha bi kbira xejn li tke//i lil xi membri li jinqabdu fi trasgressjoni.

Meta jitkellem l-artist I]da l-ka] tal-filmati li xandar l-istazzjon :ermani]

g[andu marbutin mieg[u dettalji o[ra interessanti.

It-tenur akklamat Malti, Joseph Calleja, da[al fil-

It-tenur Malti ta’ fama mondjali Joseph Calleja

kontroversja u kkundanna lmod negattiv li bih intweriet Malta.

Filwaqt li kkundanna bla ri]erva kull forma ta’ ka//a illegali, Calleja insista, f’kummenti li ta lit-Times, li hu in;ust li Malta ting[ata dak it-timbru mill-istazzjon nazzjonali :ermani], min[abba l-irresponsabbiltà ta’ ftit ‘renegati’.

Ma kienx ;ust, jinsisti ttenur internazzjonali, li Malta ;iet murija b[ala pajji] ta’ qattiela psikopati/i talg[asafar.

Il-kwistjoni ma waqfitx hemm: bosta fer[u lit-tenur li tkellem kif tkellem (wara kollox ta’ min ifakkar li Joseph Calleja kien ma[tur b[ala l-ewwel Ambaxxatur Kulturali ta’ Malta u kellu lobbligu li jitkellem). I]da sorsi o[ra sa[qu li dak li xandar l-istazzjon televi]iv :ermani] kien e]er/izzju ta’ ;urnali]mu le;ittmu.

Aktar minn hekk, sorsi o[ra attakkaw personalment u //ensuraw lil Calleja.

B’ton ta’ ]ufjett, it-tenur Malti kien akku]at li nda[al fejn ma jesg[ux, li messu jibqa’ jikkon/entra fuq dak li jaf jag[mel (ikanta) u j[alli lkontroversji g[al min jifhem.

Kien akku]at ukoll li sellef ismu u l-imma;ni tieg[u biex jin[adem reklam minn kumpanija tal-assigurazzjoni.

Dettall interessanti dan, meta tiftakar li statista b[al Mikhail Gorbachev kien deher f’reklam dwar pizzerija f’Moska, u li tenuri o[ra talkalibru ta’ Pavarotti jew Bocelli jinstemg[u ta’ spiss fi produzzjonijiet kummer/jali.

Li Joseph Calleja jidher f’reklam kummer/jali hi g[a]la tieg[u u timmerita /erta anali]i. Imma /ertament, b[ala Ambaxxatur Kulturali Malti, il-kantant liriku, illum b’reputazzjoni globali, g[andu l-jedd, anzi d-dmir, li jitkellem.

Min ikkritikah talli tkellem

u li jridu jibqa’ biss ikanta, qed jikkundanna lill-artisti lokali (hu x’inhu l-;eneru li jispe/jalizzaw fih) g[al silenzju mi/idjali. Qed jikkundanna lill-artisti Maltin g[all-periferija, g[allanestesija so/jali u politika.

L-inqas li hu me[tie; f’Malta hu li l-artisti jissummaw u jkomplu jag[lqu [alqhom (kif imdorrijin jag[mlu) quddiem kwistjonijiet ta’ natura kontroversjali.

Dawk is-sorsi li ]]uffjettaw b’Joseph Calleja jmisshom jag[tu [arsa lejn il-media :ermani]a stess u josservaw x’pandemonju [oloq l-awtur Nobel Gunther Grass f’dawn il-;img[at meta kiteb poe]ija biex jikkundanna lil pajji]u talli qed ibig[ l-armi nukleari lillI]rael. Jew g[andhom jaraw kif drammaturgu b[al Harold Pinter, Nobel ie[or, jattakka l-intervenzjoni]mu belliku tal-Istati Uniti.

Joseph Calleja g[andu ja[sibha darbtejn dwar jekk bl-istatura tieg[u g[andux jid[ol kompli/i f’reklamar banali i]da m’hemmx dubju li g[andu ji;bed ir-rispett talMaltin meta, b[ala Ambaxxatur Kulturali tal-pajji], jitkellem kif tkellem. Anki jekk [addie[or jippreferih jag[laq [alqu lil hinn millpalk.

Bijografiji> Mario Cappello Wa[da mill-aktar edizzjonijiet illuminanti tal-programm Bijografiji (produzzjoni tal-WE g[al TVM) iffukat fuq Mario Cappello, il-fundatur Malti u President tal-Institute for World Evangelisation (ICPE).

Din hi missjoni b’vi]joni u b’[idma ‘spettakolari’, li ta[t il-kappa tag[ha nbdew inizjattivi straordinarji b[all[olqien ta/-?entru HopeXchange fil-Ghana.

Dan l-isptar, kun/ett attwat b’su//ess kbir u mfa[[ar millawtoritajiet tal-Ghana, mill-

Vatikan u n[awi medi/i madwar id-dinja, illum jispe/jalizza fil-kura talmalarja, fl-oftalmolo;ija u filkorrezzjoni plastika talmalformazzjonijiet tal-kranju u l-wi//.

Bijografiji intervista lill;enituri ta’ Cappello, lil martu Anna, lill-[bieb (inklu]i dawk li kienu mieg[u meta kien jirre/ta u jidderie;i fi [dan il-Paola Pageant Group), lill-ispe/jalista tal-kan/er, ilprofessur Masetti fl-Isptar Gemelli ta’ Ruma, u lill-Ministru Jason Azzopardi, [abib talmissjunarju lajk tul il-[ajja.

Dan kien programm ta’ ispirazzjoni e//ezzjonali.

Kummenti dwar websajts li Ωort Int importanti Il-Kunsill :enerali tal-

Partit Nazzjonalista dejjem jindirizza dak li jkun qed jolqot il-pajji] u l-poplu Malti. L-akbar sfida politika li g[andu l-pajji] hi li l-bidla li l-Partit Laburista qed jaspira g[aliha hi mibnija fuq ilmibeg[da, l-g[ira, ilvendikazzjoni u t-tg[ajjir personali li jwassal biex ikisser lill-individwu.

Dan il-Kunsill wera li g[all-kuntrarju, g[all-PN l- minn Salvu Felice Pace indiwidwu hu /-/entru tal- sfelicep@go.net.mt politika tieg[u u hu lest li jkompli jag[tih servizz komprensiv billi jkompli jipprovdilu x-xog[ol, billi jkompli joffrilu l-a[jar servizzi tas-sa[[a u l-a[jar edukazzjoni.

L-individwu minn dejjem kien g[odda politika f’idejn partiti politi/i ta’ xe[ta so/jalista jew komunista. Il-PN irid isib is-soluzzjonijiet g[all-problemi ta’ g[ada, kif qed jag[mel u se jibqa’ jag[mel sakemm il-poplu jibqa’ jistiednu biex ikompli jservi.

Kienet il-mira u l-vi]joni tal-PN li wasslitu biex jirre;istra l-kisbiet ewlenin fil-mixja tal-poplu tag[na f’dawn l-a[[ar [amsin sena. L-indipendenza, is-s[ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea u l-adozzjoni tal-ewro – dawn kellhom b[ala mira lilek u lili, lill-indiwidwu. Ming[ajrhom jien u int ma kienx ikollna l-kapa/ità li nsej[u lilna nfusna /ittadini ta’ nazzjon sovran u f’dawn l-a[[ar tmin snin b[ala /ittadini Ewropej.

Ma rridux ninsew li dawn kienu reb[iet li l-PL kien kontrihom u fil-ka] tal-a[[ar tnejn b’Joseph Muscat b[ala lprotagonist ewlieni tal-LE g[as-s[ubija li lilek u lili wassluna biex ingawdu minn benefi//ji li qatt ma [lomna bihom.

Il-midja elettronika

Ma nistg[ux illum niddependu biss fuq il-media stampata. Meta bdejt nikteb din il-kolonna, ma niftakarx hekk kif qed nikteb kemm-il sena ilu, kont argumentajt li lmedia elettronika u dik tradizzjonali se jikkomplimentaw lil xulxin fil-futur. Na[seb li jkun ta’ siwi jekk xi [add jipprova jag[mel xi ri/erka dwar dan u jippublika r-ri]ultati talistudji tieg[u.

Jien ma qtajtx id-drawwiet tieg[i li l-ewwel [a;a filg[odu nixtri l-gazzetti favoriti tieg[i. B[ali hawn eluf. I]da rridu nammettu li hawn eluf ukoll li qatt ma jaqraw gazzetta u jfittxu l-a[barijiet u l-opinjonijiet online. Il-PN qed jinvesti bil-kbir fil-media elettronika filwaqt li jkompli jsostni lgazzetti tieg[u.

F’dawn il-gazzetti qed ninnota numru ta’ kittieba ]g[a]ag[ jag[tu l-opinjonijiet tag[hom. G[andna sfida quddiemna. Irridu nil[qu lil dawk li ma jaqrawx gazzetta u ju]aw biss il-mezzi elettroni/i. Dawn il-kittieba ]g[a]ag[ je[tieq ninkura;;uhom biex l-artikli politi/i li qed jiktbu jaslu wkoll fuq il-media elettronika bil-parte/ipazzjoni tag[hom fil-forum l-aktar popolari ta’ The Times u anke fi blogs popolari.

A[na tal-PN g[andna messa;; xi nwasslu. B’mychoice.pn bdejna billi wassalna l-messa;; tag[na lill-PN biex flimkien no[or;u bl-a[jar proposti politi/i u issa b’myvoice.pn irridu nwasslu l-ideat tag[na fuq dak li jinteressana fil-politika, firrikreazzjoni, fil-[ajja ta’ kuljum.

Partit amorali Il-Partit Laburista u l-mexxej tieg[u Joseph Muscat isofru minn aller;ija. L-etika g[alihom qieg[da hemm g[allkonvenjenza biss. Jekk xi [add jg[idilhom li dak li qed jag[mlu fil-Parlament kontra dak u l-ie[or hu immorali, malajr jo[or;u b’lingwa;; offensiv. Jekk id-deputat Edwin Vassallo ;ie mlaqqam ‘isqof’ minn Joseph Muscat g[andu g[ax ikun kburi. Muscat jemmen fil-politika talkonvenjenza, addio prin/ipji. Vassallo jemmen fil-valuri nsara fil-politika.

34

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

G[ax qab]itli!

Kemm hi kelma komuni!

Tismag[ha kullimkien! “Ara tiffittani g[aliex tqabbi]hieli!”

Min ma semax min jg[idhielu din il-kelma?

Kemm hawn min ju]aha!

Jew forsi biex jiffanfra. Jew forsi g[aliex veru taqbi]lu.

Imma, stenna ftit [ej, g[aliex wie[ed g[andha taqbi]lu?

G[aliex g[andu jintilef daqshekk li jasal li b’dak li jg[id jew jag[mel ikisser lilu nnifsu u lill-persuni ta’ madwaru li tant ikunu j[obbuh? Forsi g[aliex ikollu [afna stress fuq ix-xog[ol?

G[idli ftit min illum mhux stressjat! Mhux kul[add g[andu l-inkwiet tieg[u li jkissru? Imma g[aliex xi w[ud qishom, g[andhom kemm g[andhom, qatt mhu bi]]ejjed g[alihom? Kuljum qisha la[[ar tad-dinja g[alihom!

G[aliex qatt mhuma kuntenti b’xejn?

Stejjer ta’ min taqbi]lu rajt u smajt kemm trid. U meta tkun fihom tassew twe;;a’ bil-kbir!

G[aliex min taqbi]lu j;ib /ertu w;ig[ u arja [a]ina li tifga’ kull /ans li tinbet dik lim[abba li te[les u tag[ti l[ajja. Imma;ina ra;el li qieg[ed ma’ martu g[al kwiet f’tie;. F’daqqa u l-[in din tibda te[odha ma’ ]ew;ha g[aliex, skont hi, ikun waqqa’ ftit ikel fuq il-qmis. Jitlag[lha San Filep. Tarma tg[ajjat kemm tifla[ u lil ]ew;ha tg[idlu: “Qisek i//assat!

Imissek tist[i! Qisek vavu!”

G[idli int ra;el ta’ [amsin sena x’jibqa’ fih! Iqum g[aliha u jag[mel xi storja?

Jew jiblag[ha fl-istonku tieg[u u jaqlibhielha minn ta[t ma’ min ikollu fil-lista? Jew inkella jkun ra;el bi]]ejjed biex la jmorru d-dar jiddiskutiha mag[ha forsi fost [afna g[ajjat u ;lied?

Anki r-ra;el jista’ jkun daqstant aggressiv ma’ martu.

G[aliex sempli/iment kellmet lil xi [add arah iberrqilha u jibda argument mag[ha li javveliha. U tant kemm jg[ajjat mag[ha li jkollhom idabbru rashom minn fejn

{SIEB

minn P. Mario Attard OFM Cap

ikunu. Il-mara tant kemm tkun imbelg[et fiha nnifisha li tkun trid tin[eba min-nies. Tkun trid issib xi post fejn tkun tista’ tin[eles mill-attenzjoni tan-nies [alli ti;bor ;ie[ha.

U jekk ]ew;ha jew ilpartner tag[ha tant kemm ikun dominanti li jasal li jg[idilha: “Isma’! Ma nibdewx bilkummiedji!” imma;inaw ftit kemm jo[olqilha tensjoni g[al xejn!

L-ulied

Issa [a nid[lu ftit fi]]arbuna tal-ulied ta’ dawk li taqb]ilhom. Jista’ iben jifta[ qalbu ma’ missieru meta jaf li kull meta jkellmu taqbi]lu?

Jista’ jibni relazzjoni tajba mieg[u? U t-tifla, li ommha tg[ajjat minn filg[odu sa filg[axija u li taqla’ lkwistjonijiet, tista’ qatt tafdaha b’xi [a;a? Mhux bilfors li dejjem tkun imsarna f’saqajha li ommha [a tag[mlilha xi wa[da?

Xi [sara ikbar jista’ ikun hemm meta l-iben ma jafdax lil missieru u l-bint titgerrex minn ommha? Je]istu stejjer b[al dawn jew forsi inzertajt no[lom wa[di?

Il-[sara li ssir lil ulied ta’ min taqbi]lu g[al kull [a;a ta’ xejn hi tassew kbira. Jew ittifel jew it-tifla tant kemm je[duha ;ewwa li jisktu filpre]enza tal-;enitur dominanti tag[hom. Jew inkella jirvellaw u jibdew jirrisponduhom. U hekk il-konflitt jikber.

Hi tassew kerha meta persuna tg[idlek li missierha jew ommha kissrulha lpersonalità tag[ha. Meta, [tija tal-mod kif ;abu ru[hom mag[ha, ma tafx kif taqbad t[ossha! U, [afna ag[ar minhekk, jekk dik il-persuna tibda tie[u fuqha t-tort kollu tal-;enitur li jaqbi]lu.

Tifhem g[aliex. Jekk fittfulija l-persuna li taqb]ilha malajr, g[aliex hi tant kburija li ma tammettix irresponsabbiltà tag[ha, tibda

twa[[al fit-tifel jew fit-tifla inno/enti l-irresponsabbiltà tag[ha, li jkun ;ara hu li flulied jitrabba kumpless ta’ [tija g[al kull [a;a li tmur ]mer/ fid-dar. Jibdew iwa[[lu fihom infushom. Ma ta[sbux li din hi in;ustizzja grassa?

X’tort g[andhom l-ulied?

Tassew i;ibulek [asra meta tismag[hom jesprimu dak li j[ossu. Mhuwiex dan abbu] flaqwa tieg[u? {afna ja[sbu li lit-tfal t[obbhom g[aliex tiksihom b’rigali li jqumu l-belli liri! U [allina! {afna r;iel, nisa, ]g[a]ag[, u sa[ansitra tfal, huma mxebbg[in minnhom.

Il-bniedem mhux rigali li jlellxu jrid i]da min tassew i[obbu. G[andu b]onn ma’ min mieg[u jista’ jifta[ qalbu u jo[ro; dak kollu li qieg[ed jinkwetah. Jin[tie; min jg[idlu dik il-kelma li tin]illu g[asel g[aliex tifta[lu l-bieb tat-tama: “Kura;;!” Irid jitfejjaq mill-kelma: “A[firli!”

Irid jibni fidu/ja f’min, g[allmument, ;arrafhielu: “G[andek ra;un!” Jistenna li dak li jkun jag[tih il-[in biex i[ossu ma[bub u milqug[.

Dan hu li l-ulied, in-nisa u lir;iel ta’ dawk li taqb]ilhom qeg[din jistennew. Jekk ma tistax issib irkaptu tan-nervi li g[andek fittex l-g[ajnuna psikolo;ika u spiritwali. Ilpsikjatri, it-tobba u s-sa/erdoti g[alfejn qieg[din?

Irridu nkunu r;iel u nisa mag[na nfusna quddiem Alla u nammettu li g[andna problema [a nirran;awha. Il-[ajja malajr tg[ib! Staqsu lili li ftit jiem ilu kont f’xifer il-mewt. Irridu na[dmu [alli jkollna ambjent uman fejn issaltan l-im[abba u l-mog[drija.

Hi tal-biki li tid[ol fi djar, f’kunventi, f’ka]ini, f’postijiet tad-divertiment, f’postijiet taxxog[ol, fejn hemm arja tqila sempli/ement g[aliex fil-post ikun hemm mo[bi dak li taqbi]lu. Mill-akbar [abib tieg[ek jaf isir l-e[rex g[adu.

A[na adulti. U min jixtieq jibqa’ tifel je]istu mezzi o[ra, inklu] dawk legali, biex ira]]nuh. B[ala nsara adulti u responsabbli nafu ng[oddu minn wie[ed sal-g[axra qabel infattruha!

Ejjew inkunu nies ta’ veru billi flok in[alluha taqb]ilna, bil-kalma kollha nesprimu dak li in[ossu, ming[ajr ma noqog[du nifgaw f’demmna u nag[mlu xi wa[da tinkiteb. Ma g[andniex wisq x’nag[mlu [lief li n[alluha taqb]ilna billi b’[afna trankwillità nitkellmu l-problema.

Ma ta[sbux li jkollna ri]ultat a[jar milli kieku n[alluha

Inti lest li twarrab dak li d-dinja g[andha tag[tik u ta[seb biss f’dak li int g[andek tag[ti lid-dinja? – Tom Dooley

C O L L A G E RELIÌJON

Festa tat-Trinità Mqaddsa

Flimkien g[alina Dewteronomju 4,32-34,39-40< Salm 32< Rumani 8>14-17< Mattew 28>16-20 Il-{sieb Il-festa tat-Trinità li ni//elebraw {add wara l-festa ta’

Pentekoste forsi ftit li xejn tqajjem fina interess u devozzjoni.

Hi festa li lkoll kemm a[na ni//elebraw forsi ming[ajr ma nifhmu. Xi w[ud qed jg[idu u jserr[u l-kuxjenza tag[hom: itTrinità hi misteru; Mela xi rridu nifhmu minnha? Hemm [afna x’tifhem; s’intendi mhux il-misteru g[ax inkella ma jissejja[x i]jed misteru. Nifhmu li t-Trinità Mqaddsa qieg[da g[as-servizz tag[na lkoll.

It-Trinità Mqaddsa qieg[da hemm biex ilkoll kemm a[na nifhmu l-pre]enza trinitarja mhux biss fid-dinja i]da b’mod personali fina lkoll. Tliet persuni f’Alla wie[ed, bl-unika missjoni li hi l-im[abba lejna b’mod uniku u personali.

Il-Missier b[ala l-{allieq tal-Univers, li bag[at lil Ibnu biex isalvana mill-;did u l-Ispirtu s-Santu d-Difensur biex jissi;illa din l-im[abba. Il-miraklu ta’ kuljum mhuwiex misteru. Hu miraklu li l-[ajja tag[na hi mmarkata minn dawn it-Tliet Persuni b’[idma ta’ Alla wie[ed.

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-Ktieb tadDewteronomju, insibu li Alla fil-;rajja tal-bniedem wera ru[u bil-kliem u bl-g[emil b[ala Alla li je[les lill-bniedem milljasar u li jag[mel Patt mieg[u. It-twe;iba li jistenna Alla hi li n[obbu u nobdu l-kmandamenti tieg[u. Is-Salm Responsorjali hu me[ud minn Salm 32 li hu Salm ta’ tif[ir g[ax il-Mulej g[a]el poplu g[alih biex iwettaq il-pjan ta’ salvazzjoni g[all-;nus kollha.

San Pawl fl-Ewwel Ittra tieg[u lir-Rumani, fit-Tieni Qari tal-lum, jag[tina s-servizz li t-Trinità Mqaddsa wettqet u twettaq kuljum g[all-umanità. Ulied Alla tassew huma dawk li l-Missier [alaq u j[obb, li l-Iben feda u li l-Ispirtu s-Santu jmexxihom biex fihom ikomplu l-[ajja u l-missjoni ta’ Kristu. Fil-Van;elu ta’ San Mattew insibu s-silta, li tag[laq dan il-Van;elu, fejn :esù juri li permezz tat-Trinità Mqaddsa dawk kollha li jemmnu jkunu mag[quda mal-poplu ta’ Alla.

Il-{ajja 1. B[ala nisrani qatt [assejt fil-[ajja tieg[ek pre]enza [ajja tat-Trinità Mqaddsa? Kemm temmen fiha kull darba li trodd is-Salib: fl-Isem tal-Missier, u tal-Iben u tal-Ispirtu s-Santu?

2. Il-Missier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu huma lkoll flimkien fil-qadi tal-umanità, fil-qadi tal-[ajja personali tieg[i u tieg[ek. Kemm qed nifhmu dan? Kemm qed nitolbu lilhom bil-qalb?

3. Ilkoll kemm a[na rridu fil-[ajja tag[na ta’ kuljum nitkellmu fl-Isem tal-Missier, tal-Iben u tal-Ispirtu s-Santu biex inwasslu l-A[bar it-Tajba fid-dinja tag[na.

Id-Djalogu Il-grazzja ta’ Sidna :esù Kristu, l-im[abba ta’ Alla, u lg[aqda fl-Ispirtu s-Santu, tkun mag[na lkoll.

Fr Charles Fenech, OP

C O L L A G E GÓAWDEX

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

35

Il-Kabinett tal-Ministri jiltaqa’ f’G[awdex Il-PM i[abbar it-tieni fa]i ta’ Eko-G[awdex u l-ftu[ ta’ Child-Development Centre Il-Gvern se jniedi t-tieni fa]i tal-istrate;ija Eko-G[awdex u se jifta[ Child-Development Centre f’G[awdex.

Fi tmiem laqg[a talKabinett li saret f’G[awdex, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi [abbar li l-Gvern se jniedi t-tieni fa]i ta’ EkoG[awdex g[as-snin 20132015, u dan se jinkludi pro;ett li jkun l-ewwel wie[ed tat-tip tieg[u – l-ilma trattat middrena;; f’G[awdex se jer;a’ jibda jintu]a, minflok jintrema, u se jmur fl-ilma tal-pjan.

Dwar i/-Child-Development Centre li se jinfeta[ f’G[awdex, il-Prim Ministru qal li l-permessi g[al dan ilpro;ett di;à [ar;u.

U dan i/-/entru se jikkumplimenta l-[idma li ssir di;à fl-isptar ;enerali b’risq it-tfal, g[aliex se joffrilhom pariri u servizz mediku dedikat apposta g[alihom. Dan i//entru jkun qed iservi wkoll b[ala t-tielet Child-Care Centre f’G[awdex.

F’xi kummenti lill-;urnalisti fi tmiem il-laqg[a, li saret

fil-Ministeru g[al G[awdex, il-Prim Ministru ddikjara li anki f’G[awdex, il-Gvern hu impenjat li jkompli jin[oloq ix-xog[ol u jidda[[lu inizjattivi favur il-familja.

Dan jidher mill-fatt li, sa mis-s[ubija ta’ Malta flUnjoni Ewropea, il-Gvern iddedika 10% tal-fondi Ewropej b’risq il-g]ira G[awdxija. Fil-fatt, sal-2013 il-Gvern alloka xejn inqas minn €71 miljun b’risq G[awdex.

In-negozji G[awdxin

Aktar fa/ilitajiet sportivi g[a]-]g[a]ag[

Fil-Kumpless Sportiv ta’ G[awdex komplew ji]diedu aktar fa/ilitajiet ;odda li minnhom jistg[u jgawdu dawk kollha li jiffrekwentaw dan ilkumpless, b’mod partikulari ]]g[a]ag[.

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono ]aret ilkumpless sportiv fir-Rabat, fejn minbarra ]-]ieda fil-fa/ilitajiet, saru wkoll xog[lijiet ta’ manutenzjoni biex ikompli ji;i mtejjeb is-servizz li jing[ata f’dan il-qasam f’G[awdex.

Ix-xog[ol li sar dan l-a[[ar wassal biex il-kumpless sportiv issa hu aktar attrezzat b’apparat ;did u modern. Dan kompla jattira 90 membru ;did, li bdew ju]aw il-fa/ilitajiet tal-gym b’mod regolari, biex b’hekk hemm 230 membru re;istrat.

Il-Ministru Giovanna Debono qalet li l-Ministeru g[al G[awdex jikkoordina l[idma fil-Kumpless Sportiv ta’ G[awdex, li g[andu funzjoni ewlenija fil-promozzjoni talisport fost it-tfal, i]-]g[a]ag[ u l-persuni akbar fl-età f’G[awdex.

Din hi funzjoni li ssostni wkoll l-objettivi tal-vi]joni Eko-G[awdex, li torbot malkun/ett ta’ kwalità ta’ [ajja a[jar.

Hi spjegat kif matul din issena kompliet ti]died ilparte/ipazzjoni ta’ aktar membri li jiffrekwentaw u jag[mlu u]u mill-fa/ilitajiet tal-kumpless b’mod regolari, u kif g[at-tlettax-il edizzjoni ta’ Skola Sport, f’Ottubru li g[adda, irre;istraw 180

jistg[u jgawdu minn sussidju ta’ 60% fl-income tax, b’differenza mal-Maltin, li jie[du sussidju ta’ 40%.

Il-PM semma wkoll kif listudenti G[awdxin li jiffrekwentaw l-Università ta’ Malta jgawdu minn sussidju addizzjonali ta’ €1,200 biex ikopri l-ispejje] tal-istudji tag[hom.

Dawn huma kollha inizjattivi importanti, immirati biex jixprunaw l-attività ekonomika f’G[awdex u jkomplu jo[olqu x-xog[ol.

JANKRA ’L BARRA MILL-BAJJA TAX-XLENDI. Il-Cruise Liner ‘Seabourne Legend’ dan l-a[[ar sar l-ewwel bastiment tal-passi;;ieri li rabat mal-baga ’l barra mix-Xlendi u t-turisti li kellu abbord ni]lu l-art biex iqattg[u ftit sig[at f’G[awdex.

In-Naproteknolo;ija – servizz ;did tas-sa[[a Il-Gvern nieda s-servizz tannaproteknolo;ija – servizz ;did fil-qasam tas-sa[[a li se jibda jkun offrut esklusivament minn G[awdex.

T[abbar ukoll li fi ]mien qasir se tkun pubblikata l-li;i li se tpo;;i l-parametri talIVF f’pajji]na, biex is-servizz

tal-IVF ikun offrut fis-settur pubbliku b[ala wie[ed misservizzi tas-sa[[a li jipprovdi l-Gvern Malti.

I]-]ew; servizzi huma inti]i biex jg[inu lill-koppji li jkollhom diffikultajiet marbuta mal-fertilità.

Waqt konferenza tala[barijiet fl-Isptar :enerali

ta’ G[awdex, il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono u l-Ministru tas-Sa[[a, lAnzjani u l-Kura filKomunità Joe Cassar, ippre]entaw is-servizz il-;did tan-naproteknolo;ija, li g[andu l-iskop li jg[in lillkoppji biex ikollhom it-tfal b’metodi naturali.

Aktar g[arfien dwar karrieri fit-turi]mu G[ar-raba’ sena konsekuttiva, f’G[awdex saret l-attività Careers in Tourism, bil-g[an li tippromwovi u ]]id l-g[arfien dwar lopportunitajiet tax-xog[ol varji offruti missettur turistiku f’G[awdex stess.

G[al darba o[ra din l-attività annwali ttellg[et mill-Ministeru g[al G[awdex u lMinisteru g[at-Turi]mu, il-Kultura u lAmbjent, permezz tal-kollaborazzjoni bejn ilGTA u l-MTA, u bil-parte/ipazzjoni tal-ITS, kif

ukoll tal-ETC. B[al snin o[ra, din l-attività sabet ukoll l-g[ajnuna mill-qasam edukattiv, b’mod spe/jali mill-Guidance Unit f’G[awdex.

Careers for Tourism Expo 2012 kienet inawgurata permezz ta’ attività fis-sala prin/ipali tal-iskola sekondarja l-;dida tassubien fi [dan il-Kulle;; ta’ G[awdex, li g[aliha kienu pre]enti g[add ta’ studenti subien u bniet li jattendu l-klassijiet tat-tielet u r-raba’ sena fl-iskejjel sekondarji f’G[awdex.

Jum il-Bizzilla 2012 G[as-sittax-il sena konsekuttiva kien organizzat ‘Jum il-Bizzilla’ fil-ferg[a talUniversità f’G[awdex.

Dan l-avveniment kien jikkonsisti f’numru ta’ esebizzjonijiet tal-bizzilla ta’ G[awdex.

Pre]enti g[al din il-;urnata kien hemm il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono,

u l-koordinatur ta’ din lattività Consiglia Azzopardi.

F’diskors li g[amlet ilMinistru Debono spjegat kif il-[idma fil-bizzilla minn dejjem kienet kunsidrata b[ala karatteristika unika mitturisti li j]uru G[awdex.

Fil-fatt, il-bizzilla hi prodott uniku asso/jat mal-g]ira G[awdxija.

Giovanna Debono fa[[ret li/-?entru tal-Università f’G[awdex g[all-inizjattivi li jsiru, u qalet li dan kollu qed jg[in biex ji;u msa[[a s-servizzi tal-edukazzjoni f’pajji]na. Il-Ministru ippre]entat i//ertifikati lil numru ta’ studenti li attendew g[all-korsijiet offruti mill-Programm talG[amla tal-Bizzilla.

E]amijiet f’G[awdex stess G[all-ewwel darba, l-istudenti Universitarji G[awdxin se jkunu jistg[u jag[]lu li jag[mlu l-e]amijiet tag[hom f’G[awdex stess, grazzi g[al pro;ettpilota mmexxi mill-Università ta’ Malta b’kollaborazzjoni mal-Ministeru g[al G[awdex.

Dan t[abbar mill-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono u millProfessur Joe Friggieri, li hu l-ProRettur tal-Kampus tal-Università f’G[awdex.

Permezz ta’ din l-inizjattiva, g[add ta’ studenti G[awdxin li jattendu l-korsijiet tal-Università f’Malta se jkunu jistg[u jag[]lu li jag[mlu l-e]amijiet tassessjoni ta’ :unju fil-Kampus ta’ G[awdex. B’hekk, dawn l-istudenti ma jkollhomx g[alfejn jivvja;;aw jew joqog[du Malta fi ]mien l-e]amijiet.

Giovanna Debono fissret kif din hi inizjattiva o[ra li tfittex li toffri aktar servizzi edukattivi f’G[awdex u fl-istess waqt taqdi l-[ti;iet partikulari tal-

istudenti G[awdxin.

Il-Ministru Debono esprimiet issodisfazzjon g[all-fatt li llum hemm aktar minn 1,000 student li qed isegwu lkorsijiet fl-Università ta’ Malta, li jfisser id-doppju ta’ dawk li kienu jattendu lUniversità g[axar snin ilu.

Il-Professur Joe Fri;;ieri, min-na[a tieg[u, spjega li dan il-pro;ett-pilota qed isir bil-[sieb li n-numru ta’ e]amijiet li jsiru f’G[awdex g[all-istudenti G[awdxin ikompli ji]died fil-futur.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

Inawgurat il-pro;ett tat-tisbi[ f’Villa Rundle

Kien inawgurat il-pro;ett tat-tisbi[ li sar fil-:nien Villa Rundle, ir-Rabat, b’investiment ta’ aktar minn €2.5 miljun mill-Gvern u minn fondi Ewropej.

Dan il-pro;ett kien ma[sub biex ikompli jtejjeb il-kwalità tal-[ajja tat-tfal, i]-]g[a]ag[ u l-anzjani G[awdxin, u jkompli jsa[[a[ ukoll il-prodott turistiku G[awdxi.

Il-pro;ett kien inawgurat mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi, filpre]enza tal-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono u numru ta’ sindki u kunsillieri, membri ta’ kumitati amministrattivi u NGOs. Il-Prim Ministru qal li dan il-;nien issa jista’ jservi b[ala vetrina [ajja tal-g]ira G[awdxija u se jkun qed joffri post g[all-mistrie[ lil dawk li j]uruh.

Lawrence Gonzi ]ied jg[id li n-numru tal[addiema full-time f’G[awdex ]died g[al 9,100 ru[ – ]ieda ta’ 6% fuq l-2007.

Dan, minbarra linvestiment fit-ta[ri;, anki fil-ferg[at tal-ITS u lMCAST f’G[awdex, u fi/?entru tal-Arti u lArti;janat Wistin Camilleri, kif ukoll fl-iskema Employment-Aid Programme, li permezz tag[ha kienu impjegati 450 persuna ma’ 150 negozju G[awdxi.

Min-na[a tag[ha, ilMinistru g[al G[awdex Giovanna Debono sostniet li permezz ta’ dan il-;nien modern li joffri wkoll ilwifi b’xejn u li jesponi lkaratteristi/i ta’ G[awdex, dak li writna ming[and ta’ qabilna nistg[u ng[adduh g[at-tgawdija tal-;enerazzjonijiet li jmiss.

Hi semmiet ukoll kif dan hu biss wie[ed minn bosta pro;etti o[rajn, li jinkludu toroq, skola ;dida u rrestawr fis-swar ta/?ittadella, fost o[rajn.

36

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

C O L L A G E KURÛITAJIET

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ Kok Awstraljan g[amel rekord tal-ftajjar

Kok Awstraljan da[al filGuinness Book of Records meta kiser ir-rekord tal-aktar ftajjar li tpo;;ew wa[da fuq lo[ra bla ma waqg[u.

Andy Wrobel g[amel din ilbravura l-g[ada ta’ Ras irRandan li g[adda li hi meqjusa b[ala l-:urnata talFtajjar.

Wrobel g[eleb ir-rekord imwaqqaf tliet snin ilu filKroazja meta g[amel turrun ta’ ftajjar g[oli 76 /entimetru

b’60 ftira fil-[anut Pancake Parlour f’Melbourne. Mas-60 ftira t-torri tal-ftajjar waqa’ imma mhux qabel ma r-rappre]entanti tal-Guinness ikkonfermaw ir-rekord.

Il-kok xog[lu hu li jag[mel il-ftajjar fil-[anut li hu popolari g[al dan il-prodott.

Hu kalkulat li f’sena wa[da jag[mel aktar minn 100,000 ftira fejn hu meqjus b[ala surmast f’dan ix-xog[ol, li ilu jag[mlu g[al dawn l-

a[[ar 25 sena.

Wrobel qal li pprova jwaqqaf dan ir-rekord is-sena l-o[ra imma la[aq biss sal-61 /entimetru qabel ma waqag[lu kollox.

Din is-sena, qabel ma beda l-isfida, dam aktar minn 50 sieg[a jipprattika biex fil;urnata jmurlu kollox sew.

Fir-ritratt tax-xellug ilftajjar ta’ Andy Wrobel jidhru ne]lin fl-art… imma rrekord kien di;à stabbilit.

G[addiet tren minn fuqu u baqa’ [aj Ra;el Kanadi] [elisha b’miraklu meta g[addiet tren minn fuqu u baqa’ [aj. Irra;el, li ma ng[atax ismu, kien mejjet fis-sakra u waqa’ bejn il-linji tal-ferroviji.

L-in/ident ;ara qrib il-belt ta’ Elko fil-British Columbia. Sewwieq fuq ittren tal-Canadian Pacific lem[u mix[ut fl-art u g[afas il-brejkijiet imma l-velo/ità tat-tren kienet qawwija u ma setax jieqaf fil-[in. Sakemm waqfet kienu g[addew 26 vagun minn fuqu.

Min ra l-in/ident qal li peress li r-ra;el kien ta’ statura ]g[ira ma ntlaqatx waqt li kien mimdud bejn illinji.

Wara li g[addiet it-tren minn fuqu qam, kompla jixrob il-bott birra li kellu f’idu u kompla miexi qisu ma kien ;ara xejn.

Il-Pulizija Kanadi]a qed tipprova ssib min kien irra;el involut. Imma huma jg[idu li anki kieku jsibuh m’hemm l-ebda akku]a li jistg[u jakku]awh biha.

Sheila Carter bil-mod tag[ha tfakkar lir-Re;ina Eli]abetta

Il-karità twasslu l-qorti

John Davis, Amerikan minn Cleveland fl-Istati Uniti, kien akku]at mill-Pulizija li [amme; l-ambjent wara li tefa’ ]ew; dollari minn karozza tieg[u lil tallab.

Davis qal li ra lit-tallab, li kien fuq si;;u tar-roti, u [ass li kellu jag[tih xi flus. G[alhekk [are; il-flus mill-kartiera u [are; idejh mit-tieqa biex jag[tihomlu. It-tallab qabad wa[da minnhom imma karta minnhom waqg[etlu.

Davis kompla jsuq imma ftit mumenti wara twaqqaf minn pulizija fuq mutur u [arrku bl-akku]a li kien qed i[amme; lambjent. Hu se jittella’ l-qorti imma determinat li l-kaw]a ji;;ilidha.

Bu]nanna tfakkar il-:ublew tar-Re;ina bis-suf Bu]nanna Ingli]a qed tfakkar il:ublew tad-Djamanti tar-Re;ina Eli]abetta billi [admet mis-suf tifkira b[ala rikordju.

Sheila Carter, ta’ 75 sena minn Southampton, damet aktar minn 500 sieg[a biex lestiet u w]at 4,500 pied ta’ suf.

I/-/entru tat-tfakkira hi baga ta’ metru li fiha jidhru pupi tar-

Re;ina u tad-Duka ta’ Edinburgh bilqieg[da fuq it-tron g[addejjin fuq ix-xmara Thames. Ma;enb il-baga hemm g[add kbir ta’ dg[ajjes li biex saru Carter g[amlet 1.8 miljun punt tas-suf u w]at 30 kulur differenti.

Biex tg[aqqad l-ispettaklu kollu [admet ukoll nies i[arsu lejn

il-koppja rjali u [admet ukoll itTower Bridge ta’ Londra.

Il-mara qalet li minn dejjem kienet interessata fir-Re;ina u lfamilja tag[ha. Hi fakkret li ssena l-o[ra, meta kienu ]]ew;u l-Prin/ep William u Kate, kienet [admet mis-suf kejk tat-tie; ta’ metru u fuqu po;;iet il-koppja ]ag[]ug[a.

2,000 pinta birra fit-triq Trakk li kien qed i;orr aktar minn 2,000 pinta birra [oloq kaos s[i[ fit-triq meta waqqa’ t-tag[bija li kien qed i;orr qrib roundabout traffiku]a. It-trakk, li kien sejjer lejn il-belt ta’ Wadowice fil-Polonja, jing[ad li [a d-dawra b’velo/ità aktar milli suppost u l-birra ]]er]qet g[al barra.

Meta ssej[u fil-post il-Pulizija u dawk tat-tifi tannar kellhom bi//a xog[ol kbira biex jidderie;u ttraffiku u ma j[allux sewwieqa jin]lu mill-vettura u ji;bru mit-triq xi fliexken tal-birra li ma nkisrux.

Kelliem g[all-Pulizija qal li fl-a[[ar kellhom jag[lqu t-triq min[abba l-kaos li kien kien hemm. Ittriq baqg[et mag[luqa g[al [ames sig[at sakemm in;abar il-[;ie; kollu li tkisser u [aslu l-art.

C O L L A G E PASSATEMP

3

2

Mimdudin 1. Kien dittatur Russu mo[bi fil-[abs tal-Inkwi]itur? (6) 3. Post hekk jg[ixu fih in-nies ladarba mhux battal (6) 7. Kienet xi darba ;dida, imm’issa g[amlitu tag[ha! (7) 8. {afna b[al kull wie[ed li fih mitt sena (5) 9. Ma j[allix vojt (5) 10. ARTI TAR-RE (Anagramma) – flus li kellhom jing[ataw qabel minn min i[addem (9) 11. Dak ma[dum bejn Jugoslav u Rumen jibdel il-valur? (5) 13. Ix-xewka tad-dahar (6) 15. Bidel bolla ma’ o[ra, pere]empju (6) 17. Fetta la[am /atta mill-;enba tal-koxxa biex timtela (5) 21. Mhux b[al /ertu dnub ikkopjat! (9) 23. Nuqqas ta’ toqol b’g[a;la kbira? (5) 24. Ini]]el l-opra tal-ba[ar (5) 25. Tg[idhom jew tismag[hom (7) 26. Laqlaq (6) 27. Irvinaw il-[ass ma’ ftit rummien? (6)

1

Weqfin 1. Waqqfuk mix-xog[ol biha? (6) 2. Ag[mel b[al [addie[or (5) 3. Kittieb (5) 4. {lejjaq b[an-nemus u d-dubbien (7) 5. Naddaf int b’/arruta (5) 6. Mara mi/-?ina (6) 7. Ni]el mis-sodda u qabad f’idejh din i]-]errieg[a? (5) 12. Il-[abib tal-iskorfina (3) 14. Ix-xmara misjuba fl-E;ittu u fil-vanilla? (3) 15. Ritratt me[ud mill-;enb tal-wi// (6) 16. Resident (7) 18. Kisja rqiqa fi truf is-swaba’ qisha tertuqa (5) 19. Xkiel jinbidel f’sieq ta’ majjal g[al mal-kawlata (5) 20. G[amlu toqba kbira fil-[amrija (6) 22. Stat indjan li jaqleb il-massa ta’ ta[t fuq? (5) 23. Ipprepara (5)

15

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add 20 ta’ Mejju Mimdudin> 1. Tlajja’; 3. Veduta; 7. Ta[dita; 8. Bojja; 9.

Le[ni; 10. Le;;ittimu; 11. Xlewk; 13. Armati; 15. Ribass; 17.

Qadfa; 21. Xandartuh; 23. Da[al; 24. Ajkla; 25. Funeral; 26.

Inviti; 27. Passat.

Weqfin> 1. Ta[slu; 2. Ja[mi; 3. Vja;;; 4. Debitur; 5. Villa; 6.

Vaguni; 7. Te[el; 12. Eva; 14. Mod; 15. Ruxxan; 16. Sparali; 18.

Fa[al; 19. S[ana; 20. Alleat; 22. Tifli; 23. Darsa.

37

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

pin

PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tat-Tisliba ta’ [mistax ilu hi: Anita Galea, 98, ‘Romantica’, Triq il-Wied, Il-Mosta.

TAG{RIF

It-Torri Eiffel Bejn is-sena 2001 u 2003, itTorri Eiffel kien imbajjad mill-;did: grupp ta’ [amsa u g[oxrin [addiem kienu jaqsmu x-xog[ol alternatament g[al dsatax-il xahar. U]aw b’kollox sittin tunnellata ta’ verni/.

Din l-operazzjoni swiet bejn wie[ed u ie[or tliet miljun ewro.

Il-Qawl Lil kamartu [add ma jtiha n-nar. Dan ifisser li [add mhu mi;nun li jag[mel [sara lilu nnifsu.

Soluzzjonijiet

Il-kaptan Cutlass kien jaf li xi mkien ta[t l-art kien hemm midfun te]or: /estun mimli ;ojjelli, djamanti, rubini u [a;ar ie[or prezzju]. Mnejn g[andu jg[addi bla ma jiltaqa’ mal-giljottina u liskeletru biex jakkwista t-te]or?

E6: it-tieni o;;ett CD 2: ximitarra C5,6: mazza tal-golf E5: il-plagg.

L-o;;etti mo[bija

Erbg[a mis-sitt o;;etti disinjati hawn fuq jinsabu xi mkien f’din l-istampa. Sibhom u indika fejn jinsabu. U]a l-ittri u numri li hawn fil-;nub biex tindika fejn huma.

Treasure Hunt

‘Treasure Hunt’

L-o;;etti mo[bija

38

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

Il-Membri tal-Banking on Women fl-Istitut g[all-Istudji Turisti/i (ITS)

Banking on Women jirfinaw il-[iliet tat-tisjir tag[hom fl-ITS

Il-membri tal-Banking on Women (BoW) kellhom lopportunità li jtejbu l-[iliet tattisjir tag[hom fl-Istitut g[allIstudji Turisti/i (ITS) b’pariri pratti/i mog[tija mil-lettur talITS Joseph Casingena.

Il-plat de jour kien Beef Stroganoff, pre]entat fuq irross, bil-karrotti u l-pi]elli, li lmembri tal-BoW [ejjew wara d-dimostrazzjoni li saret.

Joseph Casingena qal li minn barra li din kienet attività pja/evoli g[all-membri talBoW, “tawna pariri pratti/i li g[enuna ntejbu l-[iliet kif ukoll l-apprezzament kulinari tag[na.”

Pauline Azzopardi, Marketing Manager tal-HSBC Malta u l-President ta’ BoW, qalet li matul dan il-kors ta’ erba’ sessjonijiet, “tg[allimna

nsajru diversi ikliet tajbin g[as-sa[[a li persuna tista’ ssajjar f’inqas minn nofs sieg[a.”

B[ala g[aqda volontarja ta’ nisa li ja[dmu mal-HSBC Bank Malta plc, BoW g[andha l-g[an li t[e;;e; lin-nisa jiksbu l-g[anijiet professjonali tag[hom fil-Bank kif ukoll diversi g[anijiet o[ra tal-[ajja personali.

Heritage Malta tifta[ erba’ siti b’xejn fis-Sette Giugno Heritage Malta g[al darba o[ra se tifta[ erba' mu]ewijiet tag[ha bla [las matul il-festa pubblika tas-Sette Giugno nhar il-{amis li ;ej.

Il-mu]ewijiet li se jkunu miftu[a b'xejn matul din ilbtala pubblika huma l-Mu]ew Nazzjonali tal-Arti fil-Belt Valletta, il-Mu]ew Nazzjonali

tal-Istorja Naturali fl-Imdina, il-Mu]ew Marittimu u lPalazz tal-Inkwi]itur, dawn tal-a[[ar jinsabu t-tnejn filBirgu.

Matul din il-;urnata, ilMu]ew Nazzjonali tal-Arti se jospita mill-;did it-tielet edizzjoni tal-attività RE-PaintED, organizzata mill-Friends of

L-APAN se torganizza [ar;a g[al G[awdex nhar it-Tlieta 19 ta’ :unju.

Prezz: €16 inklu] l-ikla ta’ nofsinhar fil-Lantern Restaurant, Marsalforn, u t-trasport f’Malta u G[awdex.

Tinsewx il-KartaAnzjan Bookings ming[and il-helpers. ?emplu 21420513, 79040544, 21521684 jew 99463677.

Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista se jorganizza

{ar;a g[al G[awdex fit-12 ta’ :unju.

Tluq fis-7 a.m. mill-postijiet tas-soltu.

Prezz: €18 u jinkludi ikla fis-Seashells Restaurant.

Il-prezz ma jinkludix il-prezz tal-vapur.

G[all-biljetti kkuntattjaw lill-helpers jew /emplu 99473932 jew 79603401. Il-biljetti huma limitati.

the NMFA. L-g[an ta' dan ilgrupp hu li jg[aqqad flimkien persuni li j[obbu l-arti.

Fil-mu]ew se jkun hemm artisti Maltin li se jkunu qed ipin;u fis-swali tal-mu]ew.

G[al din l-attività se jkun hemm ]ew; mudelli quddiem kwadru biex iservu ta' ispirazzjoni g[al dawn l-artisti.

Dawk kollha interessati li jipparte/ipaw huma mistiedna.

Dawk li j]uru l-Mu]ew Nazzjonali tal-Istorja Naturali fl-Imdina se jkollhom lopportunità li jie[du sehem f'tour tal-mu]ew biex ikabbru l-g[arfien tag[hom dwar issu;;ett. }jarat bi gwida ta' dan il-mu]ew bil-Malti jibdew fil-[dax u fis-sag[tejn.

Matul din l-Open Day, membri tal-pubbliku se jkollhom ukoll l-opportunità li jissie[bu ma’ Heritage Malta u b’hekk jibbenefikaw minn ro[s ta' 10% fuq il-prezz normali ta’ s[ubija.

Membri ta’ Heritage Malta jgawdu minn a//ess bla [las g[as-siti u mu]ewijiet (nofs prezz g[all-Ipo;ew) ta’ Heritage Malta, kif ukoll a//ess bi prezz imnaqqas g[al diversi wirjiet li Heritage Malta tospita matul is-sena.

Ta’ kull xahar, il-membri jir/ievu wkoll kalendarju ta' attivitajiet kulturali li qed jittellg[u mill-A;enzija.

Dawn il-mu]ewijiet se jkunu miftu[a g[all-pubbliku mid-9 a.m. sal-5 p.m. (l-a[[ar d[ul ikun fl4.30 p.m.).

G[al aktar informazzjoni /empel lil Heritage Malta fuq 22954000 jew ]ur is-sit eletroniku www.heritagemalta.org.

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

39

SPORT Wirja inkora;;anti fil-Lussemburgu

It-tim Nazzjonali Malti, ilbiera[ g[eleb lil-Lussemburgu, 2-0 f’partita ta’ [biberija li rrimarkat ir-ritorn tat-Taljan Pietro Ghedin fit-tmun tat-tim Malti.

Kienet ukoll l-ewwel reb[a g[at-tim Malti fuq il-Lussemburgu f’[ames konfronti, u anki l-ewwel reb[a g[al Ghedin ma’ Malta fuq l-istess Lussemburgu wara li kien ;arrab ]ew; telfiet fis-snin 90 kontra l-istess Lussemburgu meta kien fl-ewwel esperjenza tieg[u f’pajji]na.

Il-wirja tal-Maltin, i]da, kienet wa[da ferm inkora;;anti bittim jilg[ab football sabi[ u offensiv, fejn il-captain, Michael Mifsud, Bogdanovic, Cohen u Schembri kienu ta’ xewka kontinwa fl-attakk u [admu qatig[ b[all-kumplament tal-players.

Kienet ukoll it-tieni reb[a konsekuttiva g[at-tim Malti wara dik kontra Liechtendtein ta[t it-tmexxija ta’ Robert Gatt u lewwel reb[a barra minn xtutna sa mir-reb[a kontra l-Gabon, f’Novembru tal-1993.

Ara pa;na 46

Andrew Cohen jara x-xutt jg[addi ftit barra waqt il-lobg[a kontra l-Lussemburgu (Ritratt> Nicky Farrugia)

DFRAG RACING

Bugeja u Polidano fil-finali

Manty Bugeja, waqt wa[da mill-;irjiet tieg[u f’Santa Pod, ilbiera[

}ew; sewwieqa Maltin b[alissa qed jie[du sehem f’avveniment prin/ipali talFIA, f’dak li g[andu x’jaqsam ma’ Drag Racing, li qed isir fil-korsa ta’ Santa Pod. Waqt il-kwalifikazzjonijiet li saru lbiera[, Manty Bugeja temm fl-ewwel post u Chris Polidano kklassifika fir-raba’ post filkategorija Top Methanol.

Manty Bugeja kellu ti;rija e//ellenti, fejn kellu l-a[jar [in ta’ 3.3536#3265.76sek, biex spi//a quddiem Dave Wilson u Dennis Habermann. Chris Polidano kklassifika fir-raba’ post b’5.4000#266.82. Il-finali issa se jsiru llum.

SPORT

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

41

Ritratt kommemorattiv tat-Tim Nazzjonali qabel il-log[ba ta' [biberija kontra t-tim tal-MIA (ritratti> Joe Borg)

It-tim nazzjonali tas-Snin ’80 u ’90 jer;a’ jing[aqad wara kwa]i 20 sena

Players li kienu jiffurmaw parti mit-tim nazzjonali Malti tas-snin 80 u 90 din il-;img[a re;g[u ng[aqdu wara nuqqas ta’ 20 sena fejn lag[bu partita ta’ [biberija kontra t-tim talMalta International Airport.

Pippo Psaila, il-kow/ nazzjonali ta’ dak i]-]mien, re;a’ mexxa lil din l-iskwadra meqjusa minn [afna b[ala ‘laqwa tim nazzjonali Malti ta’ kull ]mien.’

Minkejja l-eta`, il-plejers nazzjonali kellhom wirja millaqwa kontra tim ferm aktar ]ag[]ug[ minnhom bi plejers li jilag[bu regolarment f’diversi divi]jonijiet rispettivi fil-kampjonati talMFA. Il-partita ntlag[bet fuq tliet taqsimiet ta’ 20 minuta ’l wa[da u l-iskors ta’ kull taqsima (Malta l-ewwel) kienu: 1-1, 0-3 u 1-0.

Fil-jiem li ;ejjin, it-tim Malti mistenni jilg[ab ]ew; partiti o[ra ta’ [biberija qabel ma l-konti;ent jitlaq lejn

Sqallija fil-15 ta’ :unju 2012, biex l-g[ada, fi Stadio Caitina f’Modica, tintlag[ab il-partita ta’ [biberija kontra t-tim nazzjonali tal-Italja tal-istess perjodu. Il-kontin;ent Malti se jkun mag[mul minn 30 persuna u aktar minn 60 partitarju Malti se jkunu qed jakkumpanjaw lill-kontin;ent.

Sadanittant, it-tim nazzjonali Malti se jibqa’ jit[arre; regolarment nhar ta' Tnejn, l-Erbg[a u l-:img[a fis-7.00pm, fit-training grounds tal-MFA, f’Ta’ Qali.

L-iskwadra kollha ta[t ittmexxija tal-kow/ Pippo Psaila hi din: Goalkeepers: Reggie Cini, Ernest Barry Difensuri: Silvio Vella, Richard Buhagiar, Joe Galea, Jesmond Delia, Joe Camilleri, Edwin Camilleri, Michael Woods, Denis Cauchi Midfielders: Raymond Vella, Nicky Saliba, David Carabott, Martin Gregory, Michael Degiorgio, Joe

Joe Brincat fl-azzjoni waqt il-partita

Brincat, Ivan Zammit, Jonathan Magri Overend, Joe Sant Fournier Attakkanti: Stefan Sultana, Paul Zammit

Stefan Sultana jevita da[la ta[t g[ajnejn Ivan Zammit

Michael Degiorgio dejjem bin-nru 10 jibni attakk g[al Malta

42

SPORT

il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012

TAZZA TAD-DINJA 2014

Il-Bra]il m’g[andux g[alfejn ikun pajji] ;did

Is-Segretarju :enerali tal-FIFA Jerome Valcke (lemin) ji//ajta mal-eks internazzjonali Bra]iljan u membru tal-Kumitat Organizzattiv tat-Tazza tad-Dinja tal-2014, Bebeto

Man Utd bl-ikbar appo;; Il-klabb Ingli] ta’ Manchester United irdoppja l-ammont ta’ partitaji tieg[u fl-a[[ar [ames snin fejn din issa la[qet i/-/ifra mpressjonanti ta’ 659 miljun u sa[[a[ postu b[ala l-iktar klabb b’appo;; fid-dinja.

Il-propjetarji ta’ Manchester United, il-familja Amerikana Glazer, kienet qed tikkonsidra li titfa is[ma tal-klabb fuq l-istock exchange ta’ Singapore i]da bidlu l-[sieb min[abba l-instabbilita’ finanzjarja.

L-ist[arri; li sar mill-kumpanija Kantar li kienet kommisjonata millistess Manchester United uriet li iktar minn nofs tal-partitarji ta’ Manchester United ji;u mir-re;jun tal-Asja u l-Pa/ifiku.

Il-kumpanija Kantar [adet kampjun ta’ 54 elf persuna minn madwar 39 bejn :unju u Awwissu tas-sena l-o[ra, fejn kien stabbilit li l-football hu segwit minn 1.6 biljun ru[. Kelliem g[alla;enzija li wettqet l-ist[arri; ma riedx jag[ti informazzjoni dwar klabbs o[ra.

Il-klabbs ewropej, li [afna minnhom jag[mlu telf finanzjarju kbir, qed jiffa//jaw il-possibilita li ma jkunux jistg[u jie[du sehem fi/-Champions League fl-2014 min[abba l-fair play finanzjarju.

Timijiet li jistg[u ji;u milquta huma /-Champions Ingli]i Manchester City u /-Champions Ewropej Chelsea. Dawn jag[mlu telf kbir, telf li jkun kopert mill-but personali tas-sidien ta’ dawn ilklabbs.

Minkejja li matul il;img[a, il-FIFA qalet li g[ad hemm [afna x’isir fil-Bra]il, l-istess FIFA qalet li mhux qed titlob biex il-Bra]il ikun pajji] ;did.

Is-Segretarju :enerali talFIFA, Jerome Valcke, aktar kmieni matul din is-sena ikkritika bl-a[rax in-nuqqas ta’ progress li kien hemm f’dan il-pajji] li se jorganizza t-Tazza tad-Dinja tal-2014.

“Mhux se jkollna kollox lest sakemm tibda t-Tazza tadDinja imma tal-anqas irridu li l-grawnds kollha jkunu lesti.

M’hemmx g[alfejn nallarmaw ru[na jekk l-infrastruttura tarrotta mill-ajruport sal-grawnd ma tkunx lesta. Imma minna[a l-o[ra mhux qed nistennew pajji] ;did.

Impossibbli,” qal Valcke.

Valcke kompla billi qal, “Tkellimna mal-Gvern u enfasizzajna fuq il-punt li /erti pro;etti m’hemmx

g[alfejn ikunu lesti sa qabel it-Tazza tad-Dinja. Dawn jistg[u jkunu inawgurati anke wara li ssir din l-edizzjoni.”

Il-FIFA ilha xhur kbar xettika dwar il-fatt jekk ilBra]il hux se jla[[aq ikollu kollox lest sakemm tibda tTazza tad-Dinja. Din hi lewwel darba sa mill-1950 li dan il-pajji] se jkun qed jorganizza Tazza tad-Dinja.

Hekk kif fadal ftit aktar minn sentejn biex tibda tTazza tad-Dinja, 40% tal-

pro;etti g[adhom lanqas biss bdew filwaqt li 5% biss huma lesti kompletament. Minkejja li ]vela dawn i/-/ifri l-Gvern Bra]iljan qal li [add m’g[andu jinkwieta.

“Hemm diversi pro;etti li konna ppjanajnihom qabel ma konna nafu li se norganizzaw it-Tazza tad-Dinja,” qal ilMinistru g[all-Isport, Aldo Rebelo.

Il-Bra]il qed jippjana li jonfoq is-somma ta’ madwar 13-il biljun lira sterlina fuq aktar minn mitt pro;ett.

Minbarra li l-Bra]il se jorganizza t-Tazza tad-Dinja tal-2014, sentejn wara dan ilpajji] irid jorganizza lOlimpjadi tas-Sajf.

“L-importanti hu li fi ]mien 10 snin il-Bra]il ikun g[amel progress kbir u bla dubju, lfatt li se jorganizza kemm itTazza tad-Dinja kif ukoll lOlimpjadi se jg[in [afna,” temm Valcke.

ILLUM FIL-5 P.M. FUQ NETTV

Ir-rebbie[a fil-COJI 2012 fi Sport Extra L-atleti ]g[a]ag[ rebbie[a ta’ bosta medalji fl-14 l-Edizzjoni tal-Log[ob tal-G]ejjer mag[ruf b[ala COJI li sar f’Sardegna f’dawn il-;ranet ser ikunu lmistiedna fit-30 Edizzjoni talprogramm Sport Extra.

Flimkien ma’ dawn l-atleti

bosta uffi/jali minn [dan lg[aqdiet nazzjonali tal-isport rispettivi li kienu responsabbli fil-kontin;ent Malti fosthom Plamen Peynov (;innastika), Gail Rizzo (g[awm), Joanna Grech (table-tennis), Maurizio Capello (tennis), Mark Farrugia

(atletika), Vito Aufieri (Judo), u Anna Rossi (ibburdjar) flimkien mad-direttur tal-isport fi [dan il-Kumitat Olimpiku Malti

Envic Galea li kien responsabbli mill-kontin;ent Malti.

Bi produzzjoni u pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli, fil-bosta servizzi marbuta mal-isport lokali fosthom is-su//ess ta’ La Salle Handball club fir-reb[ tan-Knockout, finali talhockey li saret il-biera[ kif wkoll dwar l-ewwel attivita` li l-Kumitat Olimpiku Malti organizza bi thejjija g[allOlimpijadi ta’ Londra 2012.

Il-programm g[andu produzzjoni u pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli b’direzzjoni ta’ Censu Arrigo, grafika ta’ Simon Borda u muntagg tas-servizzi minn Maria Elena Tanti Gregoraci.

SPORT

43

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Commander Crowe e//ezzjonali fl-Elitloppet Minn Kenneth Vella

L-I]vedi] Commander Crowe, iben il-Fran/i] Juliano Star, ikkonferma li g[andu jitqies fost l-aqwa ]wiemel b[alissa fid-dinja. Dan wara li l-{add li g[adda reba[ l-edizzjoni 2012 tal-Elitloppet li saret filkorsa ta’ Solvalla fl-I]vezja.

Din il-kompetizzjoni saret fuq ]ew; heats fuq distanza ta’ mil, bl-ewwel erba’ ]wiemel minn kull heat jg[addu g[allfinali li saret fl-istess jum. LElitloppet saret quddiem attendenza ta’ eluf ta’ spettaturi.

Fl-ewwel heat kien Sebastian K (Lutfi Kolgjini) laktar velo/i fl-ewwel metri i]da 600m mit-tmiem dan i]]iemel beda jnaqqas mill-pass u nqabe] min-Norve;i] Yarrah Boko li f’idejn Ulf Ohlsson temm l-ewwel f’medja ta’ 1.09.7” filkilometru quddiem il:ermani] Brioni (Joakim Lovgren). Sebastian K temm fit-tielet po]izzjoni segwit mill-Fran/i] Rapide Lebel (Eric Raffin). Yarrah Boko ji;i iben l-istaljun Fran/i] Coctail Jet. Commander Crowe, ta[t ilgwida tal-Bel;jan Christophe Martens ikkonferma l-klassi tieg[u ft-tieni heat. Dan ukoll qabe] lill-Amerikan Arch Madness (Brian Sears) fla[[ar metri u ttrijonfa f’medja impressjonanti ta’ 1.09.5” fil-kilometru.

G[addew ukoll g[all-finali listess Arch Madness, ilFran/i] Oyonnax (Kenneth Nielsen) u l-:ermani] Classic Grand Cru (Bjorn Goop). Ilmedja re;istrata minn Commander Crowe f’din ilheat hi wkoll rekord talkompetizzjoni.

Hekk kif ftit sig[at wara saret il-finali, Martens po;;a lil Commander Crowe quddiem dawra mit-tmiem u g[alkemm fid-dritta finali kellu jit[abat biex jeg[leb lisfida ta’ Arch Madness u

Classic Grand Cru, xorta rnexxilu jaqsam il-linja finali l-ewwel f’medja ta’ 1.10.4” fil-kilometru. Yarrah Boko da[al fir-raba’ post.

Fi tmiem din il-finali ma setax jonqos il-fer[ fuq wi// lg[exieren ta’ sidien propjetarji ta’ Commander Crowe, fuq issewwieq Christophe Martens u fuq kollox fuq wi// it-trainer ta]-]iemel, il-Fran/i] Fabrice Sauloy.

Sweden Cup

Jum qabel l-Elitloppet, flistess korsa ta’ Solvalla saret il-kompetizzjoni mag[rufa b[ala Sweden Cup, ukoll fuq ]ew; heats fuq distanza ta’ mil bl-ewwel erba’ ]wiemel ta’ kull heat jg[addu g[allfinali.

Kien il-:ermani] Baltimore As (Bjorn Goop) u l-I]vedi] Caddie Comet (Jorma Kontio) li ttrijonfaw fil-heats rispettivi tag[hom, bid-Dani] Neo

Holmsminde (Thomas Uhrberg) jissorprendi fil-finali meta reba[ f’medja ta’ 1.11.3” fil-kilometru.

Commander Crowe (Christophe Martens) jidher jirba[ l-edizzjoni 2012 tal-Elitloppet.

GALOPP

Il-korsa ta’ Ruma vi/in li ting[alaq

Fl-a[[ar jiem fl-Italja kien hemm spekulazzjoni li l-korsa tat-trott ta’ Tordivalle se ting[alaq. Fi stqarrija, sid ilkorsa, Gaetano Papalia kkonferma li l-art fejn hemm il-korsa tinsab g[all-bejg[ u li mhux bilfors din tibqa' tintu]a b[ala korsa tat-ti;rijiet, ovvjament de/i]joni li nkwetat mhux ftit lis-sewwieqa u sidien stazzjonati f’din ilkorsa u anki lill-[addiema li ja[dmu hemmhekk.

Gazzetti Taljani spekulaw li flok il-korsa aktarx se jinbnew jew l-istadium il-;did tal-club tal-football ta’ Roma, jew supermarket kbir. Kien hemm min sa[ansitra insinwa li l-art se tibda tintu]a b[ala

Imut Florida Pearl

It-trainer Fran/i] Fabrice Souloy li ttrasforma lil Commander

/imiterju. Jekk tag[laq din ilkorsa allura din tkun it-tieni korsa ewlenija fl-Italja li tkun ing[alqet. Dan wara li ftit taxxhur ilu ing[alqet ukoll ilkorsa ta’ Padova, ikkunsidrata wa[da mudell tal-koros Taljani.

Fl-Irlanda t[abbret il-mewt tal-istaljun Florida Pearl fleta’ ta’ 20 sena. Dan i]]iemel jibqa' mfakkar g[arreb[ tat-ti;rija King George VI Chase Stakes fil-korsa ta’ Kempton fl-2001 u g[al rekord ta’ erba’ reb[iet flIrish Hennessy Gold Cup. Fl-a[[ar [ames snin, Florida Pearl kien stazzjonat fi/-/entru tattag[mir ta’ Kildare. Fi stqarrija l-Irish National Stud ikkonfermat li ]]iemel kellu jitraqqad wara li fl-a[[ar xhur intlaqat minn marda kiefra.

LOKALI

Illum ikunu mag[rufa l-finalisti tal-kampjonati Fran/i]i Fil-korsa tal-Marsa llum wara nofsinhar se ssir id-29 laqg[a tal-ista;un fuq disa’ ti;rijiet kollha g[al ]wiemel tat-trott.

Tmienja minn dawn it-ti;rijiet se jkunu semi finali millkampjonati g[al ]wiemel Fran/i]i fuq distanza qasira ta’ 2140m, bis-semi finali mill-Prix de Vincennes g[al ]wiemel Fran/i]i mill-klassi Premier ikunu l-aktar mistennija.

L-ewwel semi finali Premier se tkun is-sitt ti;rija, tibda fil-4.40pm u minnha [ames ]wiemel iridu jg[addu g[all-finali. Hawn se nsibu disa’ ]wiemel li jkunu Onyx Speed, Nuage de Bourgogne, Mig Of The Wood, Natif de

Salvi, Lady de Vindecy, Mica Bonero, Niky du Donjon, Label Chouan u Nitesco d’Antony. Din g[andha tkun ti;rija mill-aktar bilan/jata fejn fiha nistennew taqtieg[a bejn Nuage de Bourgogne (Herman Mc Kay), Mig Of The Wood (Noel Baldacchino) u Label Chouan (David Ellul).

Disa’ ]wiemel o[ra jipparte/ipaw fit-tieni semi finali Premier li tkun it-tmien ti;rija u tibda fil-5.30pm.

Dawn huma Mustang du Don, Milord Barbes, Mystere d’Urfist, Max d’Avignere, Nasko Pride, Mark de Chamant, Nevaio des Bordes, Our Boy u Nelson du Val.

F’din it-ti;rija, Nevaio des Bordes (Julian Farrugia) jipprova jie[u t-tieni reb[a konsekuttiva minn Mystere d’Urfist (Rodney Gatt) u Nelson du Val (Salvu Cutajar).

Ta’ min wie[ed jinnota wkoll li matul il-programm se tittella’ ti;rija tal-ponijiet misjuqa minn tfal li fl-a[[ar xhur kienu jattendu lakkademja imwaqqfa millKunsill Malti ghall-iSport. Lewwel ti;rija, li tkun wa[da tal-klassi Copper, tibda fis2.30pm.

Tbassir

I Ti;rija. Klassi Copper.

Win – Great Line. Place –

Glen Healy, Lulu Moliere.

II Ti;rija. Semi Finali Prix de Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Win – Koko Loco.

Place – Notre Joyeux, Pout de Quelaines.

III Ti;rija. Semi Finali Prix de Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Win – Obelix Blue.

Place – Noe de Loudat, Noble Candeen.

IV Ti;rija. Semi Finali Prix de Cabourg. Klassi Silver.

Win – Petrus du Vivier. Place – Natif de l’Hommee, Ocean Brillouard.

V Ti;rija. Semi Finali Prix de Cabourg. Klassi Silver.

Win – Pared An Hoel. Place – Oregon de la Foret, Pegase du Relais.

VI Ti;rija. Semi Finali Prix de Vincennes. Klassi Premier. Win – Mig Of The Wood. Place – Label Chouan, Nuage de Bourgogne.

VII Ti;rija. Semi Finali Prix d’Enghien. Klassi Gold.

Win – Marini du Mont. Place – Magnifique Sablais, Nagano Phedo.

VIII Ti;rija. Semi Finali Prix de Vincennes. Klassi Premier. Win – Nevaio des Bordes. Place – Mystere d’Urfist, Nelson du Val. IX Ti;rija. Semi Finali Prix d’Enghien. Klassi Gold. Win – Oris de Reve. Place – Ouragan d’Any, Orlando Tejy.

44

SPORT

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Fatti kurju]i dwar l-Euro 2012 Il-Euro 2012 hi kompetizzjoni li tattira interess kbir u hemm stennija kbira hekk kif il-partitarji jittamaw li t-tim tag[hom ikun l-a[jar u jirba[ din ilkompetizzjoni, li tibda l:img[a 8 ta’ :unju f’Varsavja, il-Polonja, u tintemm bil-finali f’Kiev, lUkrajna, il-{add l-1 ta’ Lulju.

G[al din il-kompetizzjoni sar slogan partikulari, “Flimkien no[olqu l-istorja”.

Dan, anki g[all-fatt li din ilkompetizzjoni se ssir g[allewwel darba fil-Lvant talEwropa. Il-famu]i Mascots g[al din il-kompetizzjoni se jkunu Slavek u Slavko, li jirrappre]entaw il-pajji]i li qed jospitaw dan il-log[ob.

Il-finalisti fl-erba’ gruppi huma dawn: Il-Polonja, irRussja, il-Gre/ja u rRepublika ?eka fi Grupp A, lOlanda, id-Danimarka, il:ermanja u l-Portugall fi Grupp B, Spanja, l-Italja, lIrlanda u l-Kroazja fi Grupp ?, u l-Ukrajna, Franza lI]vezja u l-Ingilterra fi Grupp D. Imma qabel jibda dan itturnament, hemm [afna kur]itajiet ta’ interess li wie[ed g[andu jkun jafhom.

Spanja, rebbie[a ta’ dan ilkampjonat Ewropew erba’ snin ilu, kif ukoll tat-Tazza tad-Dinja fl-2010, jinsabu flewwel post tar-rankings talFIFA, waqt li l-anqas tim firrankings fost il-finalisti hu lPolonja, li jinsab fil-65 post.

L-ixje[ u l-i]g[ar L-ixje[ plejer ta’ din ilkompetizzjoni hu l-

goalkeeper tal-Gre/ja, Kostas Chalkias, li g[andu 38 sena u twieled fit-30 ta’ Mejju tal1974, filwaqt li l-i]g[ar player hu l-Olandi] Jetro Willems, li g[andu 18-il sena u twieled fit-30 ta’ Marzu tal1994.

L-Irlanda hi l-uniku pajji] li m’g[andux plejers fliskwadra li jilag[bu filkampjonat domestiku. Dan, g[aliex il-plejers tieg[u jinsabu kollha jilag[bu barra l-pajji], partikularment flIngilterra.

Kuntrarju g[al dan, lIngilterra hi l-uniku pajji] li g[andha l-plejers kollha tag[ha ;ejjin mill-kampjonat domestiku.

Tliet kow/is se jkunu qed imexxu timijiet li mhumiex tal-istess nazzjonalità tag[hom. Fernando Santos li hu Portugi], se jkun qed imexxi lill-Gre/ja, Dick Advocaat li hu Olandi], se jkun qed imexxi lir-Russja u di;à [abbar li se jitlaq fi tmiem dawn il-kampjonati, filwaqt li Giovanni Trapattoni li hu Taljan, kif ukoll l-ixje[ kow/ ta’ 73 sena, se jkun qed imexxi lill-Irlanda.

Paulo Bento tal-Portugall se jkun l-i]g[ar kow/ f’dawn il-

Paulo Bento, il-kow/ tal-Portugall, ta’ 42 sena hu l-i]g[ar kow/ fil-finali

finali. Hu g[ad g[andu 42 sena.

L-aktar klabb rappre]entat L-iktar klabb li mistenni li jkollu plejers jilag[bu f’din il-kompetizzjoni se jkun

Manchester City hekk kif hemm /ans li jkollu mattmintax-il plejer filkompetizzjoni.

Din il-kompetizzjoni se tkun l-a[[ar wa[da li fiha se jkun hemm 16-il tim g[aliex

mill-kompetizzjoni li jmiss, dik tas-sena 2016, se jkunu 24 il-finalisti.

Kull tim finalist, issa se jkun qed jircievi wkoll mat€8 miljuni, u jekk jirba[ ilfa]i tal-gruppi jing[ata miljun ewro o[ra. }ew; miljuni o[ra jekk jirba[ il-kwarti tal-finali, 3 miljun ewro o[ra g[al reb[a fis-semi-finali, u 7.5 miljun ewro g[at-tim rebbie[. Dan ifisser li min jirba[ it-titlu Ewropew jista’ jda[[al massimu ta’ €21.5 miljun.

Hu stmat ukoll li t-tazza talKampjonat Ewropew li se ting[ata lir-rebbie[a, illum il;urnata g[andha fidda li wa[edha tiswa mal-€20,000 u dan ming[ajr il-pre;ju tattazza fih innifsu.

Jekk forsi fit-Tazza tadDinja tal-Afrika ta’ Isfel sentejn ilu, il-Vuvuzela kienet tedjanti, f’din ilkompetizzjoni hemm xi [a;a o[ra li taf tkun tedjanti, izZozulica, strument ie[or tradizzjonali fl-Ukrajna.

It-tim tal-MIA fis-semi-finali

It-tim tal-kadetti Maltin (Ritratt> Adele Muscat)

L-ewwel telfa g[all-kadetti Maltin tasal kontra Milan It-tim nazzjonali Malti tal-Kadetti, ilbiera[ sofra l-ewwel telfa tieg[u waqt it-22 edizzjoni tat-Torneo Internazionale Città di Cairo Montenotte. It-tim Malti kien meg[lub

minn Milan, 2-1, u Novara dawn kienu l-ewwel 4 goals li ;arrab dan it-tim wara erba’ partiti.

Dan, wara li ]-]g[a]ag[ Maltin kienu g[elbu lil Turris, Savona u l-Ungerija

biex reb[u l-grupp tag[hom. F’dan itturnament [adu sehem bosta timijiet bi tfal imwielda fl-1998. It-tim Malti kien akkumpanjat mill-President tal-MFA, Norman Darmanin Demajo.

It-tim tal-football talAjruport Internazzjonali ta’ Malta (MIA) hu wie[ed mis-semi-finalisti tal-Kampjonati Ewropej tal-ajruporti, li qed jintlag[ab f’Malta, u llum se jkun qed jilg[ab kontra t-tim mill-ajruport tarRussja, Bratsk g[al post fil-finali.

Ilbiera[, it-tim Malti tilef l-ewwel log[ba kontra l-ajruport ta’ Frankfurt, 1-0, imma xorta irnexxielu jtemm l-ewwel fil-Grupp tieg[u fit-tieni round wara li irkupra b’reb[iet fuq i]-]ew; timijiet ta’ Moska, Sheremetyevo, 2-0 u Domodedovo, 1-0.

Is-semi-finali l-o[ra se tkun bejn Krakow Airport u Sheremetyevo. I]-]ew; semi-finali se jintlag[bu llum fl-10am, fit-training grounds f’Ta’ Qali, waqt li l-finali se tkun fl-istadium nazzjonali, fis-1pm.

SPORT

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

45

TENNIS

I/-?ini]a Li kellha tit[abat

Casey Stoner jifra[ ma Jorge Lorenzo wara li se jibdew mill-ewwel ]ew; postijiet

MUTURI

Stoner fil-pole f’Katalunja Casey Stoner issupera lilleader tal-kampjonat mondjali tal-MotoGP, Jorge Lorenzo, biex kiseb it-tieni pole tieg[u dan l-ista;un, waqt ilkwalifiki g[all-GP ta’ Katalunja.

Is-sewwieq Awstraljan talHonda u Champion renjanti, li x-xahar l-ie[or qal li kien se jirtira fi tmiem dan l-ista;un g[aliex tilef l-im[abba lejn lisport, g[amel l-a[jar dawra ma/-/irkwit ta’ Montemlo, vi/in Bar/ellona, f’minuta

41.295sek, 0.146sek a[jar mill-Ispanjol Lorenzo fuq Yamaha.

Il-Britanniku Cal Crutchlow kien 0.107 aktar lura fit-tielet post fuq Yamaha wkoll, u se jkun qed jibda mill-ewwel filliera g[all-[ames darba dan l-ista;un.

Lorenzo b[alissa jinsab flewwel post tal-klassifika ;enerali b’90 punt, tmienja aktar minn Stoner, u sie[bu tal-istess tim, l-Ispanjol Dani Pedrosa, g[andu 65 punt.

Lambert manager ma’ Aston Villa Paul Lambert in[atar b[ala l-manager ta’ Aston Villa, is-Sibt.

Lambert se jkun qed isie[eb lill-klabb ming[and Norwich City wara li l;img[a l-o[ra kien offra rri]enja tieg[u, wara li mexxihom sat-12-il post fir-ritorn tag[hom filPremier l-ista;un li g[adda.

Aston Villa ke//ew lil Alex McLeish, li wkoll hu Sko//i], e]att kif intemm l-ista;un ix-xahar l-ie[or.

McLeish qatt ma kien popolari mal-partitarji wara li ng[aqad mal-klabb ming[and ir-rivali, Birmingham City, u temm l-ista;un fis-16-il post, ]ew; punti biss fuq iz-zona relegation. Huma reb[u sebg[a minn 38 log[ba filkampjonat.

Lambert, li g[andu 42 sena u kien jilg[ab b[ala midfielder, reba[ i/Champions League ma’ Borussia Dortmund fl-1997 u lag[ab ukoll ma’ Celtic.

Petkovic kow/ ta’ Lazio L-eks kow/ ta’ Sion, Vladimir Petkovic, in[atar il-kow/ ta’ Lazio fis-Serie A wara li Edy Reja g[a]el li ma jkomplix minkejja li kellu sta;un ta’ su//ess.

Petkovic, li hu millBosnja, g[amel perijodu qasir ma’ Sion fl-I]vizzera din is-sena u kien g[a]la sorprendenti ladarba qatt ma kien involut fil-football Taljan.

Reja ma tantx kellu relazzjoni tajba malPresident Claudio Lotito, u kien di;à offra r-ri]enja tieg[u matul l-ista;un qabel finalment idde/ieda li jitlaq

ix-xahar l-ie[or.

Is-solitu trasferimenti u /aqliq tal-kow/is fl-Italja di;à jinsab fl-aqwa tieg[u hekk kif il-kow/ ta’ Pescara, Zdenek Zeman, mistenni li jmur imexxi lir-rivali ta’ Lazio, AS Roma, il-klabb li kien mexxa fis-snin 90 wara l-esperjenza ma’ Lazio waqt li Giuseppe Sannino ta’ Siena mistenni jkun il-kow/ ta’ Palermo, u Vincenzo Montella ta’ Catania qed jissemma ma’ Fiorentina.

Dan, wara li Inter u Genoa ikkonfermaw lil Andrea Stramaccioni u lil Luigi Di Canio g[all-ista;un li ;ej.

I/-Champion renjanti, i/?ini]a Li Na, kellha tit[abat ferm biex eliminat lillAmerikana ta’ 20 sena, Christina McHale, 3-6, 6-2, 6-1, u g[addiet g[al mala[[ar 16 tal-Open ta’ Franza.

Li, li hi seed nru 7 u ssena l-o[ra saret l-ewwel Asjatika li reb[et titlu tassingles fi Grand Slam, kellha b]onn kwa]i sag[tejn biex eliminat lin-numru 36 fid-dinja.

In-nru 2, Maria Sharapova, g[elbet li/?ini]a Peng Shuai, 6-2, 6-1, u wkoll kompliet g[addejja.

Is-seed nru 4, Petra Kvitova, ukoll g[addiet g[ar-raba’ round b’reb[a fi tliet sets fuq ir-Russa Nina Bratchikova; imma l-player mir-Repubblika ?eka wkoll kellha tit[abat fix-xemx ti]re; ta’ Pari;i.

Din kienet l-ewwel darba li Kvitova ssuperat ir-raba’ round f’Roland Garros u issa tilg[ab kontra l-Amerikana Barbara Lepchenko, li irnexxielha tirba[ konfront e//itanti ta’ tliet sets kontra t-Taljana Champion tal-2010, Francesca Schiavone, 3-6, 63, 8-6, fi s[ana tremenda.

Schiavone, li kienet seed 14, kienet tilfet kontra listess Lepchenko x-xahar lie[or u sostniet li ssibha diffi/li tilg[ab kontra players xellugin.

Fost l-ir;iel, l-Ispanjol David Ferrer, seed nru 6, litteralment umilja lir-Russu Mikhail Youzhny, 6-0, 6-2, 6-2, b’Youzhny jirba[ biss sitt punti, kollha mis-service tieg[u wara l-ewwel tmien games tal-partita mit-tielet round.

Andy Murray minkejja l-injury f’dahru kompla javvanza

Meta irnexxielu jirba[ lewwel game wara 30 minuta, Youzhny deher jikteb b’siequ fl-art il-kelma “sku]awni”, b’rispett lejn il-partitarji li marru biex jaraw log[ba tajba imma ma kienx kapa/i joffriha.

G[addew ukoll g[ar-raba’

round is-Serb Janko Tipsarevic, seed nru 8, u lIspanjol seed nru 12, Nicolas Almagro.

Il-Britanniku Andy Murray ukoll irkupra tajjeb minn injury f’dahru biex elimina lill-Kolombjan Santiago Giraldo, 6-3, 6-4, 6-4.

SPARAR

Chetcuti jit[arre; f’Manchester It-tiratur Malti tad-Double Trap, William Chetcuti, flimkien malkow/ tieg[u, Jimmy Bugeja, jinsab fir-ranges ta’ Bisely, f’Manchester, g[al training camp.

Dan hu parti mill-programm intensiv tat-ta[ri; li Chetcuti qed jag[mel biex jipprepara g[all-impenn internazzjonali li jmissu – il-kompetizzjoni taddouble Trap fl-Olimpjadi ta’ Londra, li se tkun fit-2 ta’ Awwissu.

Chetcuti u Bugeja kellhom kliem ta’ tif[ir g[all-mod tajjeb kif inhu organizzat dan il-kamp tat-ta[ri; u rringrazzjaw pubblikament lill-Kumitat Olimpiku Malti, il-Kunsill Malti g[all-Isport, il-Federazzjoni Maltija talIsparar, u l-Forzi Armati ta’ Malta g[all-appo;; tag[hom.

William Chetcuti

ATLETIKA

Rekord minn Borg

L-atleta Maltija Diane Borg, li mistennija tkun wa[da mill-atleti Maltin li se jie[du sehem fl-Olimpjadi, illum kisret ir-rekord tal200m meta g[amlet id-distanza f’24.15 sekondi, fil-Matthew Micallef St. John Track, fil-Marsa.

46

SPORT

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju 2012

Ritorn b’reb[a g[al Pietro Ghedin minn Stewart SAID

0

PARTITA TA’ {BIBERIJA

LUSSEMBURGU

2

MALTA (1)

J. Joubert, T. Schnell, C. A. Hogg, J. Caruana, G. Philipps, G. Blaise, B. Payal, Sciberras, A. Agius, A. D. Collette, L. Gerson, A. Muscat, D. Bogdanovic, R. Joachim, M. Mutsch, S. Briffa, M. Mifsud, A. Cohen, Bensi, C. Leweck C. Failla, A. Schembri Sost: E. Hoffmann flok G. Sost: P. Fenech flok G. Blaise 34min, D. Da Mota Scibberas 45min, S. Borg flok L. Gerson 45min, G. Bettmer flok S. Bensi 45min, flok A. Muscat 56min, J. Zerafa flok A. Agius 73min, M. Deville flok C. Leweck E. Agius flok A. Schembri 53min, M. Janisch flok D. Collette 80min, T. Laterza 80min flok T. Schnell 80min Imwissija: M. Mutsch 32min (L), G. Bettmer 53min (L), A. Cohen 62min (M), T. Schnell 72min (L), J. Zerafa 81min (M) Tke//a: M. Mutsch 43min Skurjaw: M. Mifsud 9, 79 (M) Referee: H. Markus (Awstrija)

Players tat-team Malti ji//elebraw it-tieni goal ta’ Michael Mifsud (Ritratt> Nicky Farrugia)

Pietro Ghedin irritorna fittmun tat-tim Malti b’reb[a e//ellenti, 2-0, kontra lLussemburgu. It-tim Malti deher jilg[ab trankwill u b’kunfidenza, fejn g[amel ukoll [inijiet twal jattakka.

Dan hu forsi mertu wkoll talkow/ Ghedin, li jidher li nissel mentalità o[ra fliskwadra Maltija.

Din kienet l-ewwel reb[a tat-tim Malti fuq ilLussemburgu wara [ames konfronti, u l-ewwel wa[da barra minn xtutna sa mirreb[a fuq il-Gabon, f’Novembru tal-1993.

It-tim Malti kien jimmeritah din ir-reb[a g[aliex kien la[jar fl-ewwel taqsima, filwaqt li wara li lLussemburgu kellu linizjattiva fil-bidu tat-tieni taqsima, minkejja li b’ra;el anqas, il-Maltin re;g[u [adu l-kontroll tal-partita. G[at-tim Malti spikkaw Andrew Cohen, Daniel Bogdanovic u Michael Mifsud, li kienu ta’ theddida kontinwa g[ad-difi]a tal-Lussemburgu.

L-ewwel azzjoni waslet fit3 minuta, meta free-kick mog[ti minn Cohen kien indirizzat fil-baxx lejn Bogdanovic, li ta bit-takkuna lejn Schembri; i]da dan inqabad f’po]izzjoni irregolari. Fis-7 minuta, Lussemburgu [olqu l-ewwel xutt indirizzat lejn il-lasti meta xutt ta’ Bensi g[adda ftit barra.

Fit-tmien minuta, Malta mill-;did perikolu]i meta Mifsud qassam lejn Cohen, i]da x-xutt fil-baxx tieg[u g[adda ftit barra. Fid-9 minuta, it-tim Malti feta[ liskor meta Briffa qassam lejn Bogdanovic, li xe[et fl-ispazju lejn MICHAEL MIFSUD, li b’xutt tajjeb spara fis-saqaf tax-xibka g[at-33 goal tieg[u man-nazzjonal. Fil-[dax-il minuta, Sciberras tefa’ ballun fit-tul lejn Mifsud, li wara finta tajba qassam lura lejn Schembri; i]da dan ma laqatx

tajjeb, biex ix-xutt tieg[u spi//a barra.

Fit-18-il minuta, azzjoni personali ta’ Bogdanovic spi//at b’xutt ftit g[oli. Fil-31 minuta, Lussemburgu perikolu]i meta Mutsch ikkrossja lejn Leweck, li anti/ipa tajjeb, i]da d-daqqa tar-ras g[addiet g[oli.

Imbag[ad ]ew; minuti qabel il-mistrie[, il-Lussemburgu sfaw b’ra;el inqas meta lcaptain, Mario Mutsch, intwera t-tieni karta safra tieg[u wara li ;ibed il-flokk ta’ Cohen.

Minkejja dan, ilLussemburgu fet[u tajjeb fittieni taqsima, u fis-47 minuta, Joachim dar tajjeb, i]da x-xutt tieg[u spi//a ftit g[oli millasti ta’ Hogg. Malta wie;bu b’azzjoni tajba meta Mifsud tefa’ ballun fil-kaxxa, imma Philipps naqas milli jikklerja, u g[alkemm kien hemm Cohen, ix-xutt mill-vi/in tieg[u g[adda barra. Fl-54 minuta, Collette ikkrossja lejn Joachim, li pprova lkonklu]joni mal-ewwel, i]da x-xutt tieg[u ta l-illu]joni talgoal wara li [abat man-na[a ta’ barra tax-xibka. Fit-58 minuta, konku]joni minn distanza notevoli ta’ Mifsud g[addiet g[oli. Malta marru vi/in it-tieni goal meta minn azzjoni ta’ free-kick, Bogdanovic mess il-ballun lil Michael Mifsud, li kkonkluda tajjeb b’xutt lejn il-lasta, fejn Joubert salva tajjeb.

Malta irduppjaw fid-79 minuta, meta Andrè Schembri qabbe] minn fuq difensur u ta lil Bogdanovic, li kkrossja filkaxxa, fejn kien hemm MICHAEL MIFSUD, li birras g[eleb lil Joubert. Fl-84 minuta, xutt b’sa[[tu fil-baxx ta’ Bettmer ;ie salvat minn Hogg. L-a[[ar azzjoni denja waslet erba’ minuti mittmiem, meta Bogdanovic qassam lejn Roderick Briffa, li pprova jpo;;i l-ballun firrokna tax-xibka, i]da x-xutt tieg[u g[adda ftit g[oli.

SPORT

47

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

PARTITI TA’ {BIBERIJA

Wellbeck jag[ti reb[a lill-Ingilterra fuq il-Bel;ju L-Ingilterra g[alqu lpreparazzjoni tag[hom g[allEuro 2012 b’reb[a, 1-0, fuq il-Bel;ju, f’partita ta’ [biberija f’Wembley, biex taw it-tieni reb[a konsekuttiva lill-manager il-;did, Roy Hodgson, sa mill-[atra tieg[u, ix-xahar l-ie[or.

Il-goal de/i]iv wasal minn Danny Wellbeck, li skorja lewwel goal mat-tim tal-kbar wara 36 minuta, wara su;;eriment pre/i] ta’ Ashley Young.

Madankollu kien hemm t[assib kbir g[ad-difensur

Ri]ultati Partiti ta’ [biberija

Danimarka v Awstralja Lussemburgu v Malta Polonja v Andorra Ingilterra v Bel;ju Norve;ja v Kroazja Olanda v Irlanda ta’ Fuq Portugall v Turkija Gwatemala v Costa Rica Panama v :amajka Puerto Rico v Nicaragua Illum Bra]il v Messiku Spanja v ?ina It-Tnejn Kanada v Stati Uniti Ungerija v Eire

U#21 Euro 2013

Kroazja v }vizzera Franza v Latvja

Italja Serie A#B Play-offs

Verona v Varese (Varese 3-1 agg) Sassuolo v Sampdoria (Sampdoria 3-2 agg)

2-0 0-2 4-0 1-0 1-1 6-0 1-3 1-0 2-1 3-1

1-2 3-0 1-1 1-1

/entrali Gary Cahill, li kellu jinbidel wara li kien imbuttat fuq il-goalkeeper Joe Hart fis17-il minuta minn Fries Mertens, li kien ukoll imwissi.

Cahill issa se jkun e]aminat g[aliex hemm il-bi]a’ li seta’ kiser ix-xedaq, waqt li skont Hodgson, anki John Terry, se jkollu b]onn e]ami mediku wara li [ass il-hamstring.

Hodgson di;à tilef lil Frank Lampard u lil Gareth Barry min[abba injuries.

Din il-partita internazzjonali kienet ukoll l-ewwel wa[da li fiha kien ippruvat lesperiment tat-teknolo;ija fuq il-linja tal-goal, anki jekk dan ma kienx se jkollu effett fuq id-de/i]joni tar-referee.

Reb[a kbira g[all-Polonja Il-Polonja, wie[ed millpajji]i organizzaturi tal-Euro 2012, g[alaq il-prpearazzjoni tieg[u b’reb[a fa/li, 4-0, fuq Andorra, wie[ed mill-aktar timijiet dg[ajfa fl-Ewropa.

Il-Pollaki jidher li se jibba]aw [afna fuq it-trio ta’ Borussia Dortmund, lattakkant Lewandowski, ilcaptain Blaszczykowski u d-

difensur Piszczek, li lkoll bdew il-partita.

Ludovic Obraniak feta[ liskor fit-13-il minuta u Lewandowski irdoppja disa’ minuti qabel il-mistrie[.

Il-Pollakki issa ilhom [ames partiti ming[ajr ma qalg[u goal u ]iedu t-tielet wie[ed minn Blaszczykowski qabel Marcin Wasilewski issi;illa r-reb[a minn penalty.

Il-captain tal-Ingilterra, Steven Gerrard, fl-azzjoni mal-Bel;jan Dembele

Id-Danimarka teg[leb lill-Awstralja Id-Danimarka g[elbet lillAwstralja, 2-0, f’Copenhagen,

fejn wara wirjiet xejn konvin/enti, it-tim ta’ Morten Olsen kien kuntent bil-wirja tal-goalkeeper u d-difi]a.

Kien il-player ta’ Liverpool, Daniel Agger, li feta[ l-iskor minn penalty, imbag[ad kien id-difensur /entrali l-ie[or, Andreas Bjelland, li f’nofs ittieni taqsima irdoppja.

Lezzjoni ta’ football L-Olanda taw lezzjoni ta’ football lill-Irlanda ta’ Fuq meta reb[ulhom bl-iskor kbir ta’ 6-0, fejn sa tmiem lewwel taqsima tal-partita li ntlag[bet fl-Arena ta’ Amsterdam, l-iskor kien 4-0.

Robin Van Persie kompla fuq l-ista;un brillanti li kellu ma’ Arsenal meta skorja ]ew; goals, l-istess b[al Ibrahim Afellay, waqt li lgoals l-o[ra waslu minn

TAZZA TAD-DINJA 2014

Ri]ultati

Il-Cameroon jibda b’reb[a Penalty skorjat millattakkant Eric Choupa Moting ta bidu tajjeb lill-Cameroon fil-partiti tal-kwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja tal-2014 meta dawn g[elbu lirRepubblika Domenikana talCongo f’log[ba minn Grupp I. Il-goal wasal 12-il minuta fit-tieni taqsima wara li lattakkant li jilg[ab filBundesliga kien twaqqa’ filkaxxa. Minkejja r-reb[a, i]da, il-Cameroon naqsu milli jimpressjonaw.

Il-Cameroon lag[ab f’sitt finali tat-Tazza tad-Dinja u hu l-aktar tim Afrikan li irnexxielu jag[mel dan.

“Irba[na l-log[ba, u dan hu bidu tajjeb. Imma fadal [afna xog[ol xi jsir. Irridu nippressaw mill-bidu,” qal ilkow/, Denis Lavagne.

G[alkemm il-Cameroon kellhom ferm aktar mill-

Wesley Sneijder u Ron Vlaar.

Mhux l-istess ri]ultat po]ittiv kellhom il-Portugi]i, li fil-Luz Stadium kienu meg[luba mit-Turkija, 1-3.

Bulut skorja darbtejn ghatTorok u mbag[ad wara li Nani da[[al lill-Portugall filpartita, Cristiano Ronaldo falla penalty u d-draw u Pepe kkommetta auto-goal fit-88 minuta g[al skor finali ta’ 1-3.

pussess fl-ewwel taqsima, kienu l-vi]itaturi li [olqu la[jar /ansijiet, bil-goalkeeper Carlos Kameni jwettaq ]ew; saves kbar.

Il-Cameroon issa jilg[ab kontra l-Libja fi Sfax, itTune]ija, fl-10 ta’ :unju.

Waqt li l-DR Congo jilag[bu kontra t-Togo.

Ivory Coast wkoll g[elbu lit-Tanzania, 2-0, b’goals ta]]ew; players ta’ Chelsea, Salomon Kalou u Didier Drogba, wie[ed f’kull taqsima. G[at-Tanzania tke//a Morris kwarta mittmiem.

URUGWAJ – Goal ta’ Rondomn [ames minuti mittmiem salva draw, 1-1, lil Venezwela fl-Urugwaj, wara li Diego Forlan kien po;;a lill-Urugwaj fil-vanta;; fit-38 minuta.

Afrika

RA. ?entrali v Botswana Sierre Leon v Cape Verde Tune]ija v Guinea Ek. Gambja v Marokk Ivory Coast v Tanzanija Sudan v }ambja Burkina Faso v Congo Kenja v Malawi Cameroon v DR Congo Senegal v Liberja Illum Afrika t’Isfel v Etijopja Ni;er v Gabon Ni;erja v Namibja }imbabwe v Guinea Benin v Mali Togo v Libja Angola v Uganda

Amerika t’Isfel

Il-Kenjan Victor Wanyama (nofs) idur ma’ Frank Banda (xellug) u James Sangala (lemin) ta’ Malawi, waqt id-draw, 0-0 f’Nairobi

2-0 2-1 3-1 1-1

2-0 2-0 0-0 0-0 1-0 3-1

Urugwaj v Venezwela 1-1 Illum Bolivja v ?ile Ar;entina v Ekwador Perù v Kolombja O/eanja Grupp B Fiji v New Zealand 0-1 Solomon Isl. v Papua NG 1-0

48

LOKALI

il-Óadd, 3 ta’ Ìunju, 2012

Kemm g[ad fadal xi jsir Tul l-a[[ar ;img[a, ix-xenarju politiku f’pajji]na kien determinanti biex jifta[ lg[ajnejn ta’ dawk li jridu jaraw.

Ta’ dawk id-diversi fil-komunità li g[adhom i[arsu lejn il-valur tal-politika nadifa. Tul kemm ili na[dem f’din l-g[alqa, assigurajt kull darba li nkun parti minn dan il-moviment salutari li permezz tieg[u nie[du [sieb li l-politika ssir sewwa. Il-politika ta’ sustanza ssir billi jkollok persuni ppreparati u ffurmati g[aliha. Irrealtà attwali li [ar;et ferm iktar fil-bera[ qed tibni lilha nnifisha fuq il-fatt li l-partiti g[andhom fi [danhom persuni li qeg[din hemm g[ax suppost i;ibu l-voti.

1.

Kull partit politiku jrid jag[]el tajjeb il-kandidati tieg[u.

Kull partit, anzi, g[andu d-dmir lejn l-elettorat li jassiguralu li lil min qed jippre]entalu g[all-vot u l-kunsens tieg[u jkun tajjeb.

Nippreferi dejjem inqas nies b’iktar sens u sustanza milli nissugraw bil-[afna esperjenzi li finalment u direttament i[amm;u l-imma;ni tal-partit. G[addejt issnin in[ambaq fuq dan, u m’g[andi l-ebda intenzjoni li noqg[od lura proprju issa.

Nemmen fil-politika, li hi strument tajjeb g[all-;id u rriforma tal-poplu, u l-kuxjenza tieg[i ma hix se tag[tini li dan ilb]onn ma nwasslux.

2.

A[na partit li g[andu vanta;;i kbar f’dan ix-xenarju.

A[na partit li g[andu valuri li huma demokrati/i nsara u jkun elett fil-Parlament u ji;i fdat birresponsabbiltà tat-tmexxija talIstat proprju min[abba dan lelement. Jekk ikun hemm min jaqta’ qalbu, min i/edi, min ja[seb li mhux prattiku li nkomplu nimxu sew f’din it-triq, ikun qieg[ed ji]balja. {add m’g[andu jie[u g[alih. Irid lewwel ikun approvat mill-partit mhux fuq ba]i ta’ formalità, imma fuq jekk huwiex verament preparat jew le. Inkella ma nibqg[ux li a[na, imma nsiru dak li jaqbel f’mument partikulari.

Nitilfu kull differenza minn [addie[or u s-sustanza ta’ mlu[itna.

3.

Irridu ni;;ieldu g[allpolitika t-tajba. Irridu nuru li ma fihiex di]unur li na[dmu fiha, wisq inqas li hi xi art li fiha jid[lu dawk li m’g[andhomx jid[lu. Irridu n[ajru aktar nies tal-affari tag[hom biex jid[lu f’din l-g[alqa. Il-politika hi g[odda g[as-sewwa u mhux g[aliha nfisha. Jekk il-poter ma tikkontrollahx, issib lilek innifsek ma[kum minnu. Il-poter jaf jittrasforma ru[u f’mostru tant b’sa[[tu li l-bnedmin ji;;ustifikaw kull azzjoni [a]ina biex jew jakkwistawh jew inkella jippruvaw i]ommuh.

Sfortunatament, l-istorja ta/4.

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelo.mifsudbonnici@gov.mt

/iviltà umana hi mi]g[uda b’e]empji []iena ta’ nies li tilfu r-ra;uni u l-kuxjenza biex jie[du l-poter politiku tag[hom.

G[andna ferm iktar x’nag[mlu f’dan il-partit tag[na biex nissudawh iktar. Il-fidu/ja tal-poplu tikber fina skont ilkandidati tag[na. Tikber g[ax ilPartit Nazzjonalista assigura dejjem li jag[ti lura lill-pajji] mi]uri tajbin mhux-reazzjonarji.

Proprju fuq dan li a[na g[andna partit li g[andu kap tajjeb, wie[ed mimli b’ideat u valuri li j;ibhom fis-se[[. Lawrence Gonzi hu l-bniedem li f’dawn iddiffikultajiet baqa’ j]omm lilu nnifsu sod. Baqa’ preparat g[al diversi eventwalitajiet. Prim Ministru li ra quddiemu dak li [add qablu ma ra. Il-kri]i ekonomika, il-gwerra /ivili Libjana, u issa dak li qieg[ed ise[[ u ji]viluppa fil-Parlament.

Proprju g[ax hu politiku ffurmat u hu preparat tajjeb li baqa’ g[addej ja[dem u jag[ti lura lfrott.

5.

G[alkemm m’g[adnix nokkupa iktar il-kariga ta’ Ministru, irrid nassigura lilkom il-qarrejja tag[na li se nibqa’ impenjat na[dem u nassisti filpartit. Impenjat biex mill-politika ssir is-sewwa. Biex inkomplu na[dmu [alli dan il-poplu jkollu tmexxija tajba. Ikollu tmexxija li tiggarantixxi li l-bniedem hu //entru tag[ha. Tassigura li lvaluri umani, id-dinjità talbniedem, ma ji;u qatt issagrifikati fuq l-artal talpolitika ]baljata. G[ad fadlilna [afna x’nag[mlu, ma hemmx dubju. G[alhekk in[ajjar iktar lilkom tersqu ’l quddiem biex tg[inu f’dan il-pro;ett importanti. Inkomplu nissudaw il-valuri demokrati/i nsara tag[na. Inkomplu nkunu ta’ servizz g[an-nies. Inkomplu naraw li l-pajji] jibqa’ jkollu tmexxija onesta, determinata u preparata; tmexxija tal-Partit Nazzjonalista li tipprote;i u tkabbar il-;id u mhux li tkisser dak li g[andna.

6.

IL-POTER L-EWWEL U QABEL KOLLOX

media•link COMMUNICATIONS