2012_07_01

€0.75

Numru 2,117

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012 www.media.link.com.mt

PO}ITTIV

. Realista li jara l-maltemp ;ej mill-bog[od imma jo[ro; b’vi]joni li timmira g[all-e//ellenza f’g[add ta’ oqsma. Bniedem li j[oss u jaf ji]en il-problemi imma mexxej li f’kull problema jibqa’ jilma[ opportunitajiet. Konxju mil-limitazzjonijiet tal-azzjoni politika imma dejjem ifittex l-a[jar g[al pajji]na. Jaf li fil-poplu hemm [afna differenzi ta’ opinjoni imma jibqa’ jemmen fil-kontribut sostanzjali ta’ kull /ittadin. I/-/okon tal-pajji] ma jwerwrux anzi jemmen li jista’ jag[ti kontribut anke f’ambjenti Ewropej u internazzjonali. . Mhux g[aliex i]-]minijiet u l-istorja tawh xi palata spe/jali. Anzi pjuttost bil-kuntrarju. Imma g[ax kien kapa/i jie[u de/i]jonijiet il-mument jawgura — kultant mhux daqstant popolari — g[aliex emmen fihom biex ipo;;i l-ekonomija tal-pajji] fuq ba]i soda g[at-tul. U ]-]mien, l-isba[ xewqat jekk mhux palata, tah ra;un g[aliex fil-maltemp il-kbir bqajna g[otru. lill-Prim Ministru poplu li jg[ix b’di/enza u dinjità waqt li diversi o[rajn. G[aliex — Lawrence Gonzi bil-pre;ji u d-difetti tieg[u — Lawrence Gonzi baqa’ jemmen filvalur fit-tul tas-sewwa u fl-g[aqal sostanzjali tal-Maltin, li kapa/i illum jag[rfu l-g[a]liet u d-de/i]jonijiet responsabbli tieg[u, li tant jispikkaw fil-mument opportun. f’g[eluq sninu G[id po]ittiv u tkun qed tg[id Lawrence Gonzi

Impressjoni artistika ta’ kif se jinbidlu l-in[awi tal-Isptar Boffa (fuq) u dik li kienet il-pixkerija fil-Belt (ta[t)

G[id po]ittiv u tkun qed tg[id Lawrence Gonzi

G[id po]ittiv u tkun qed tg[id Lawrence Gonzi

Ara wkoll pa;ni 3, 8, 9,11 u 48

IL-FTEHIM MALTA-UE DWAR L-AIR MALTA

Flok g[enu fixklu

Malta kollha fer[et bil-ftehim storiku li ntla[aq din il-;img[a bejn il-Gvern Malti u l-Unjoni Ewropea biex l-Air Malta tkun meg[juna b’130 miljun ewro mill-gvern bl-iskop li lkumpanija nazzjonali tal-ajru Air Malta, ter;a’ tqum fuq saqajha.

Dan is-su//ess inkiseb bissa[[a ta’ negozjati twal, ibsin u intensivi li saru malKummissjoni Ewropea millMinistru Tonio Fenech, irRappre]entant Permanenti ta’ Malta fl-UE Richard Cachia Caruana u l-amministrazzjoni nnifisha tal-Air Malta.

Sfortunatament mhux listess jista’ jing[ad g[al Joseph Muscat u lOppo]izzjoni Laburista li tul ix-xhur twal ta’ negozjati mhux talli ma tatx palata lil g[al pa;na 2

FUTBOL> ILLUM IL-FINAL TAL-EURO 2012

Spanja - Italja Kollox jinsab lest biex illum (8.45pm) fl-Istadium Olimpiku ta’ Kiev flUkrajna tintlag[ab il-log[ba finali tatTazza tan-Nazzjonijiet Ewropej, bejn Spanja u l-Italja.

Spanja se tkun qed tipprova ]]omm it-titlu li reb[et fl-2008 waqt li l-Italja reb[et din it-tazza, fl-1968.

Id-dettalji fil-pa;ni sportivi

}ew; pro;etti turisti/i kbar g[az-zona tal-Port il-Kbir G[addej b[alissa pro/ess ta’ konsultazzjoni pubblika dwar ]ew; pro;etti kbar fiz-zona tal-Port il-Kbir u li g[andhom rabta massettur turistiku.

Dik li sa ftit ilu kienet il-pixkerija fil-Belt, se tin[are; b’tender biex tinbidel f’boutique hotel mill-privat.

Il-pro;ett l-ie[or jikkon/erna l-bini tal-Isptar Boffa li s-sena ddie[la jag[laq wara li jitlesta l-isptar tal-kan/er qrib l-Isptar Mater Dei. Dawn l-in[awi g[andhom jinbidlu f’lukanda ta’ [ames stilel.

Wara l-konsultazzjoni pubblika tkun il-MEPA li trid tag[ti lapprovazzjoni finali.

Id-dettalji f’pa;na 3

Kif jitkellmu l-’moderati’ B[al dan i]-]mien tletin sena ilu, mijiet ta’ [addiema li obdew direttiva tal-PN biex l-Imnarja je[duha vaganza, kienu g[addejjin minn kalvarju s[i[. L-Isqfijiet Maltin, fi stqarrija, kienu qalu kelma g[all-;id biex tassew issir ;ustizzja. TalLabour qab]u fuqhom u g[ajruhom. Araw x’kien kiteb il‘moderat’ : “…wara tant snin iduru mal-lew]a, din darba (l-Isqfijiet) ma tantx iddardru li jkunu sfa//ati daqs dawk li mexxew il-Knisja qabilhom… l-Isqof qed i[alli lill-gazzetta Il-{ajja tiddedika pa;na s[i[a favur l-unions [ielsa meta dawn mhuma [ielsa xejn… jekk (l-Isqfijiet) iridu ;lieda a[na lesti g[aliha. Head on!”

Leo Brincat

Id-dettalji f’pa;ni 6 u 7

■ Dan hu artiklu li Leo Brincat (lemin) kien kiteb f’It-Tor/a tal-{add 22 ta’ Awwissu, 1982 u li fih attakka lill-Isqfijiet Maltin g[aliex tkellmu biex issir ;ustizzja ma’ mijiet ta’ [addiema li kienu ilhom il-;img[at sospi]i mix-xog[ol

2

A[barijiet Lokali

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Il-Labour kontra l-pro;ett li sa[[ar lit-tfal

Meta Muscat u]a lil ?ipru biex i]ebla[ lill-Prim Ministru …?ipru jitlob bailout ta’ 10,000,000,000 ewro ming[and l-UE Fl-1 ta’ Novembru 2010 — sentejn u nofs ilu biss — ilMexxej Laburista Joseph Muscat qal fil-Parlament: “Lawrence Gonzi lanqas hu kapa/i daqs il-mexxejja ta’ pajji]i kompetituri tag[na… [udu l-g]ira ta’ ?ipru li da[lu fl-Unjoni Ewropea u fl-Ewro, b[alna…”.

Muscat qal dan waqt li kien qed iwie;eb g[ad-diskors talBa;it 2011 u kompla billi g[amel numru ta’ paraguni g[aliex qal li “tant iqabbluna mag[hom”.

Muscat g[amel lista ta’ aspetti li fihom qal li Malta tinsab wara ?ipru waqt li ]ied li “issa nittama li l-Prim Ministru ma jg[idilniex li lkri]i ma laqtitx lil ?ipru”.

Ji;ifieri Muscat sostna bissa[[a li g[alkemm il-kri]i laqtet lil ?ipru wkoll din kienet f’po]izzjoni [afna a[jar minn Malta. “?ipru wkoll hi parti millEwropa u mid-dinja u ntlaqtet mill-kri]i” kien qal Muscat li ]ied li ?ipru kien g[addiena f’diversi oqsma u l-[addiema tag[hom kienu f’qag[da a[jar minn dawk Maltin.

Din il-;img[a, wara xhur twal li kien jidher li f’?ipru kien qed iberraq bl-ikrah, [are; /ar kemm Muscat mg[andux vi]joni kredibbli meta sar mag[ruf li ?ipru talab bailout ta’ g[axar biljun ewro — daqs nofs l-

ekonomija s[i[a tieg[u — ming[and l-Unjoni Ewropea.

Dan kollu wasal wara li nhar it-Tnejn, il-Fitch, la;enzija tal-credit rating, ni]]let lil ?ipru fil-livell ta’ junk, bi problemi serji g[allpajji] u bi [tie;a ta’ mi]uri drasti/i ta’ awsterità fuq ilpoplu ?iprijott.

Muscat kien qal li l-Prim Ministru Gonzi mhux kapa/i daqs il-mexxejja ta’ ?ipru i]da minn dakinhar sal-lum qatt ma re;a’ xebba[ lil Malta ma’ dak il-pajji].

Osservaturi politi/i qalulna li l-paragun li kien g[amel Muscat bejn Malta u ?ipru kien su;;erit lilu millkonsulent ekonomiku tieg[u, Edward Scicluna.

Il-mistoqsijiet sempli/i u ovvji li jqumu wara dan kollu huma: G[adu Muscat irid ixebba[na ma’ ?ipru?

G[adu jemmen li lmexxejja ta’ ?ipru huma kapa/i aktar minn Gonzi?

Sadattant, /ifri li [ar;u millEurostat ftit tal-;img[at ilu juru li l-prezzijiet tal-elettriku fl-a[[ar sena baqg[u stabbli f’Malta filwaqt li dawk f’?ipru g[olew b’19 fil-mija biex ;ew jiswew id-doppju ta’ dawk f’Malta.

Nhar il-:img[a, Joseph Muscat g[ajjar lill-Ministru tal-Finanzi amateur (dilettant).

Jista’ jg[idilna hu x’inhu?

…jo[ro; kontra l-Water Park

Filwaqt li mijiet ta’ tfal Maltin, minn tmiem il-;img[a li g[addiet bdew igawdu minn Water Park li l-Prim Ministru Lawrence Gonzi inawgura f’Bu;ibba b[all-biera[ ;img[a, tal-Labor [ar;u kontra l-idea anzi, sa[ansitra, kelliem tag[hom attakka lill-gvern g[aliex qal li b’dan il-pro;ett it-tfal se jkunu esposti g[arra;;i tax-xemx fl-aktar [inijiet ‘perikolu]i’ tal-;urnata.

Fil-kilba li l-Partit Laburista g[andu biex jakkwista l-poter issa sa wasal biex jattakka pro;ett li ntlaqa’ tajjeb [afna mit-tfal u mill-;enituri tag[hom sa mill-ewwel sig[at li kien inawgurat.

Il-verità hi li t-tfal jistg[u

jdumu ta[t l-ilma g[al mhux aktar minn g[oxrin minuta.

Huma jittie[du fil-post mill;enituri tag[hom li jafu bi]]ejjed kif jipprote;uhom u li /ertament iridulhom l-a[jar ;id.

Bl-istess kriterju tal-kritika tal-Labour, allura, il-gvern g[andu jipprojbixxi li l;enituri jie[du lil uliedhom ;urnata l-ba[ar, jew g[allinqas bejn il-[dax ta’ filg[odu u lerbg[a ta’ wara nofsinhar! l-orizzont, li meta kien inawgurat il-water park — kontra dak li g[amlu l-gazzetti l-o[rajn kollha — ma ippubblika lanqas vers wie[ed biex jinforma lill-qarrejja tieg[u b’dan is-servizz ;did u

b’xejn g[at-tfal, nhar it-Tlieta ippubblika ritratt kbir [afna fla[[ar pa;na biex jirrepeti kritika li dan hu pro;ett ‘insostenibbli’.

Fil-fatt, il-Ministeru tarRi]orsi mmexxi minn George Pullicino kien di;à qal li l-ilma li jintu]a hu ri/irkolat u sanitizzat.

Meta l-Labour ja;ixxi b’dan il-mod ikun qed juri bil-fatti li, minkejja dak kollu li jg[id, hu maqtug[ mir-realtajiet tan-nies kif jixhdu l-mijiet kbar ta’ tfal li di;à ttie[du mill-;enituri tag[hom biex jag[mlu u]u minn din il-fa/ilità provduta lilhom minn gvern li tassew g[andu g[al qalbu lill-familji Maltin.

Muscat fixkel flok g[en dwar l-AirMalta minn pa;na 1

Malta talli f’diversi okka]jonijiet dehret li qed tipprova tfixkel ilpro/ess ta’ ristrutturar li g[addejja minnu l-Air Malta.

Il-Ministeru tal-Finanzi, li ta[tu taqa’ r-responsabbiltà talAir Malta, ftit tal-;img[at ilu, fi stqarrija kien ilmenta minn din it-tattika li kien qed jimxi biha lPartit Laburista u qal li dik kienet po]izzjoni li setg[et tag[mel [afna [sara lill[addiema tal-Air Malta u lfamilji tag[hom.

“Joseph Muscat”, kienet qalet stqarrija tal-Ministeru talFinanzi, “minflok jing[aqad mal-interess nazzjonali u l-linja

tal-ajru biex ikun ]gurat li dan ilpjan ikun approvat, qed jipprova jiskredita l-pro/ess tarristrutturar u b’hekk jipperikola l-futur tal-istess kumpanija u l[addiema tag[ha”.

Il-Ministeru kien fakkar li ssitwazzjoni tas-settur talavjazzjoni /ivili hi wa[da millaktar iebsa u dejjem aktar kompetittiva.

Fl-a[[ar xhur, ]ew; linji talajru internazzjonali ma kellhomx triq o[ra [lief li jag[lqu l-bibien tag[hom u eluf ta’ [addiema spi//aw bla xog[ol.

Numru ta’ linji tal-ajru o[rajn kellhom iwettqu ristrutturar u

eluf ta’ [addiema o[rajn tilfu posthom.

Ma kienx Joseph Muscat wa[du min-na[a tal-Labour li waqt il-pro/ess ta’ negozjati tkellmu kontra l-mod kif ilGvern Malti kien qed jinnegozja mal-Unjoni Ewropea dwar l-Air Malta.

Kien hemm ukoll, fost lo[rajn, Gavin Gulia, il-kelliem laburista dwar l-Air Malta, Alfred Sant, Charles Mangion u o[rajn.

Il-[addiema issa jistg[u jifhmu a[jar min ridilhom il-;id u min [adem biex l-Air Malta ting[ata l-possibbiltà ta’ futur stabbli u ta’ prosperità.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Djalogu ie[or bil-format il-;did

Il-Partit Nazzjonalista kellu reazzjoni favorevoli [afna g[all-mod ;did kif beda jag[mel il-laqg[at tieg[u ta’ djalogu l-{add filg[odu.

L-ewwel djalogu bilformat il-;did sar b[al-lum ;img[a meta l-Prim Ministru tkellem u wie;eb numru kbir ta’ mistoqsijiet li sarulu fuq is-sit elettroniku mychoice.pn.

Id-djalogu, bl-isem myVIEW—NITKELLMU, ixxandar fi tra]missjoni diretta fuq NET Television, Radio 101 u fuq is-sit mychoice.pn.

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi qal li l-PN qed ju]a t-teknolo;ija moderna biex ikompli joqrob lejn il-poplu u biex il-pubbliku jkun jista’ jesprimi ru[u.

Din l-inizjattiva se tkun ripetuta dalg[odu meta g[al darb’o[ra Lawrence Gonzi, se jer;a’ jwie;eb numru kbir ta’ Maltin u G[awdxin li se jkunu qed jikkomunikaw mieg[u b’mod elettroniku.

Ta’ min isemmi li malli l-PL sema’ b’din linizjattiva idde/ieda li hu wkoll ixandar dirett illaqg[a li Muscat ikollu l{add filg[odu ta[t it-tinda.

A[barijiet Lokali

3

Ippjanati ]ew; pro;etti turisti/i kbar fiz-zona tal-Port il-Kbir

Permezz tar-riforma fil-li;i talAwtorità Maltija g[all-Ambjent u l-Ippjanar, il-MEPA, g[al kull pro;ett li jsir f’pajji]na jrid isir pro/ess ta’ konsultazzjoni pubblika, biex meta l-MEPA tasal g[ad-de/i]joni finali jkollha f’idejha anke l-opinjoni tal-poplu dwar il-pro;ett.

Fil-fatt, b[alissa qed isir dan il-pro/ess ta’ konsultazzjoni pubblika dwar ]ew; pro;etti kbar li se jsiru mill-privat f’pajji]na, fid-dawra tal-Port ilKbir.

L-ewwel pro;ett hu dak fejn sa ftit snin ilu kien hemm il-pixkerija. Hawnhekk, il-gvern se jo[ro; tender biex tinbena boutique hotel mill-privat li tkun tit[addem ukoll mill-privat.

It-tieni pro;ett hu dak talbini ta’ lukanda ta’ [ames stilel fiz-zona fejn sal-lum g[ad hemm l-Isptar Boffa fil-Furjana.

Dan l-isptar mistenni jing[alaq hekk kif is-sena d-die[la jibda jit[addem l-isptar tal-kura talkan/er li qed jinbena biswit lIsptar Mater Dei. F’dawn il-;ranet qed isiru laqg[at kemm fil-bini talKunsill Lokali tal-Belt kif ukoll fil-bini tal-Kunsill Lokali talFurjana li g[alihom, il-pubbliku hu m[e;;e; jattendi biex jag[ti l-opinjoni tieg[u dwar dawn il-

pro;etti. L-ewwel laqg[a saret matul din il-;img[a fil-bini talKunsill Lokali tal-Belt dwar ilbini tal-boutique hotel fejn kien hemm il-pixkerija.

Matul il-;img[a li ;ejja se ssir it-tieni laqg[a fil-bini talKunsill Lokali tal-Furjana dwar il-bini tal-lukanda ta’ [ames stilel fejn illum hemm l-Isptar Boffa.

B’rabta ma’ dan il-pro;ett, fil-bini tal-Kunsill Lokali talFurjana hemm ukoll esebizzjoni li tibqa’ miftu[a sat-13 ta’ Lulju, fejn il-pubbliku jista’ jara u janalizza l-pro;ett li qed ikun propost.

Wara l-istadju ta’ konsultazzjoni pubblika, ilMEPA tkompli bil-pro/ess tag[ha sakemm tasal g[adde/i]joni finali. Il-gvern hu mistenni li jo[ro; it-tenders g[al dawn i]-]ew; pro;etti lejn l-a[[ar ta’ din is-sena.

Il-[sieb g[al dawn i]-]ew; pro;etti hu li s-settur turistiku li f’pajji]na g[adu qed jespandi, ikollu attrazzjonijiet ;odda x’joffri din id-darba billi tturisti jkollhom fa/ilità aktar jg[ixu qrib kemm tal-Port ilKbir mog[ni b’veduti millisba[, kif ukoll tal-belt kapitali ta’ pajji]na, ;awhra ta’ arkitettura, storja u kultura.

(FUQ) Il-pixkerija fil-Belt li mistennija tinbidel f’boutique hotel u (TA{T) l-Isptar Boffa li se jkun trasformat f’lukanda ta’ [ames stilel

4 A[barijiet lokali

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

tag˙rif Wirja ta’ pro;etti. Fil-Fakultà tal-In;inerija tal-Università ta’ Malta se ssir wirja tal-pro;etti tala[[ar sena li tkun miftu[a nhar il:img[a 6 ta’ Lulju bejn il-5 p.m. u t-8 p.m. u s-Sibt 7 ta’ Lulju bejn id9 a.m. u nofsinhar. Fost id-diversi pro;etti g[all-wiri hemm teknolo;iji g[al offshore wind farming, robotika intelli;enti, materjali bijomedi/i g[all-u]u fid-dentistrija, tekni/i rapidi fil-manifattura, teknolo;iji innovattivi fl-avjonika u solar grid connected power generation.

Skola Sajf. Id-Dipartiment talPsikolo;ija fi [dan l-Università ta’ Malta se jorganizza t-tieni Skola Sajf dwar il-Firxa ta’ Kulturi (Transcultural Summer School). Ittema g[al din is-sena hi Ethics and Cross-Cultural Concerns. ?ertifikat ta’attendenza se jing[ata lil kull parti/ipant u jg[odd b[ala ‘}vilupp Kontinwu Professjonali’. L-Iskola Sajf se ssir mill-Erbg[a, 4 ta’ Lulju, sal-{add, 8 ta’ Lulju.G[al aktar informazzjoni /emplu 23402312 jew 23402548 jew ibg[at email fuq

anabel.mifsud@um.edu.mt.

Car Wash – Il-{add 8 ta’ Lulju

fil-ground tal-iskola St Patrick mit-8 a.m. sas-1.30 p.m. Din hi attività ta’ ;bir ta’ fondi u wie[ed jista’ jo[ro; b’karozza nadifa g[all-prezz ta’ €5.

Jista’ wkoll jag[ti donazzjoni ta’ €2.33 permezz ta’ sms fuq 50617368, €4.66 fuq 50618082 jew 6.9 euro fuq 50618935.

L-Arti tal-Poe]ija. L-G[aqda Filantropika Talent Mosti se tniedi ktieb dwar l-arti tal-poe]ija mill-

Malta Classics Association u l-BDL Publishing. Dan hu xog[ol ta’ Aristotle maqlub g[all-Malti minn Karmenu Serracino. It-tnedija se ssir fir-Razzett tal-Marki], Triq Wied il-G[asel, il-Mosta, nhar il:img[a 6 ta’ Lulju fit-8.30 p.m.

Dar Mer[ba Bik. Qed ikun organizzat barbecue fil-;nien tasSorijiet tar-Rag[aj it-Tajjeb nhar isSibt 14 ta’ Lulju f’numru 22, Triq Idmejda, {al Balzan. G[al iktar tag[rif u booking /emplu 21440035 jew 99882627. Bookings ikunu a//ettati sal-11 ta’ Lulju. Prezz g[allkbar: €15 u tfal ta[t l-g[axar snin €5.

Patrun tal-Kan/er. Nhar il:img[a 6 ta’ Lulju fis-6.30 p.m., fil-Knisja Kolle;;jata ta’ San Pawl Nawfragu, il-Belt Valletta, se ssir Quddiesa b’solidarjetà ma’ dawk morda bil-kan/er. Din il-Quddiesa tag[laq in-Novena lil San Mikiel tal-Qaddisin Kollha, Patrun talmorda bil-kan/er. Kul[add mistieden jattendi.

Banda Anici. Nhar il-{add li ;ej, 8 ta’ Lulju, il-Banda Anici ta’ {al Qormi se tkun qed takkumpanja lpur/issjoni bl-istatwa talImmakulata Kun/izzjoni fil{amrun, fis-7.15 p.m.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit minn

quddiem il-knisja parrokkjali ta’ Burmarrad, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta talidentità.

it-temp illum It-Temp> Sabi[. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif, l-aktar mitTramuntana. Il-Ba[ar> {afif. L-Imbatt> Ftit li xejn. L-Og[la Temperatura> 33˚C. Ix-Xita> f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0mm. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 644.7mm.

Ix-xemx> titla’ fis-5.49 u tin]el fit-20.22.

Sajf ta’ kantanti kbar Taljani f’Malta In-numru kbir ta’ dilettanti tal-mu]ika Taljana f’Malta, dan is-sajf se jkollhom xalata s[i[a b’numru ta’ kantanti stabbiliti Taljani protagonisti f’kun/erti kbar f’Malta.

■ L-ewwel minn dawn se jkun ilkantawtur Naplitan Gigi d’Alessio, li se jie[u sehem fil-kun/ert annwali tat-tenur Malti Joseph Calleja Fuq il-Fosos talFurjana, nhar is-Sibt li ;ej, is-7 ta’ Lulju.

■ Fit-28 ta’ Lulju, Renzo Arbore u lband tieg[u se jag[tu kun/ert kbir fl-MFCC, Ta’ Qali.

■ Fl-1 ta’Awwissu, il-kantanta popolari Laura Pausini se tag[ti kun/ert live flMFCC ukoll. Il-kun/ert hu parti mit-tour dinji ta’ Pausini bl-isem Inedito.

■ Imbag[ad, il-kantawtur famu] Ruman Antonello Venditti se jkun qed jag[ti kun/ert ie[or, fl-MFCC ukoll, fl-24 ta’ Awwissu.

Gigi d’Alessio

Renzo Arbore

Laura Pausini

Antonello Venditti

Isqof ie[or g[all-Kapu//ini Maltin Patri Joe Alessandro OFM Cap in[atar Isqof mill-Papa Benedittu XVI nhar il-:img[a li g[adda. Hu se jkun Isqof Koordinatur ta’ Garissa, filKenja, fejn qed ja[dem b[alissa.

Patri Alessandro twieled fit-30 ta’ Novembru 1944 u wara li studja filLi/eo, da[al mal-Kapu//ini u kien ordnat sa/erdot f’April 1970.

Wara li kompla l-istudji tieg[u f’Ruma, ;ie Malta fl-1975 u beda jg[allem it-Teolo;ija Morali fl-Inserm, fejn okkupa diversi karigi flistess istitut.

Fil-Provin/ja tal-Kapu//ini, Patri Alessandro qeda diversi ministeri, fosthom dak ta’ Provin/jal.

Patri Joe Alessandro wettaq [idma missjunarja fil-Kenja bejn l-1989 u Patri Joe Alessandro l-1993.

F’Ottubru tal-1993, waqt li kien fil-Kenja, missjoni fil-Kenja, i]da rritorna fl-2010 biex, kien attakkat ma’ grupp ta’ missjunarji o[rajn sena wara, in[atar Vigarju :enerali tadwaqt li kienu qed jivvja;;aw. Hu kien safa Djo/esi ta’ Garissa. ferut gravi u t[alla wa[du f’nofs ta’ triq Patri Alessandro se jing[aqad ma’ ]ew; mimli demm minn sparatura li laqtitu Kapu//ini o[ra Maltin li huma Isqfijiet, f’saqajh.

Mons Pawlu Darmanin u Mons Emanuel Min[abba dan l-in/ident, hu kellu j[alli lBarbara.

In-numri tal-lottu li telg˙u l-biera˙ 61 — 60 — 29 — 5 — 22

spiΩeriji li jift˙u llum VALLETTA: Empire Pharmacy Branch, 46 Triq Melita; IL-MARSA: San Raffaele Pharmacy, 247 Triq {al Qormi; SANTA VENERA: St. Venera Pharmacy, 532 Triq il-Kbira San :u]epp; BIRKIRKARA: Rational Pharmacy, 74#75 Triq il-Wied; TALPIETÀ: St. Luke Pharmacy, Triq San Luqa; SAN :ILJAN: Balluta Pharmacy, 30 Triq il-Kbira; TASSLIEMA: Rudolph Pharmacy, 133 Triq Rudolph; L-IKLIN: Il-Mehrie] Pharmacy, 4 Triq Giovanni Curmi; INNAXXAR: Pillbox Pharmacy, 2 Triq ilBjad; IL-MELLIE{A: Mellie[a Pharmacy, 107 Triq George Borg Olivier; SANTA LU?IJA: Maddalena Pharmacy, Shop 2, Binja tal-Faqqani, Dawret it-Torri; BORMLA: Verdala Pharmacy, 57 Triq il-Gendus; ILFGURA: Fgura Pharmacy, Triq San Tumas; IL-GUDJA: Gudja Pharmacy, 25 Triq San ?iru; {AL SAFI: Pasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit; ISSI::IEWI: The By Pass Pharmacy, Triq Mons Mikiel Azzopardi; IRRABAT: Nova Pharmacy, 142 Triq ilKulle;;; VICTORIA: Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapu//ini; XAG{RA: Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

L-Avukat Peter Agius

Ma[tur kap ;did g[all-Uffi//ju tal-Parlament Ewropew f’Malta L-Avukat Peter Agius hu l-kap il-;did tal-uffi//ju f’Malta talParlament Ewropew.

G[al dawn l-a[[ar 10 snin, lAvukat Agius kien ja[dem mal-Kunsill tal-Ministri Ewropej fi Brussell.

Hu se jie[u post Dr Julian Vassallo li mexxa dan luffi//ju bejn l-2006 u l-2011.

Fis-snin li g[addew Peter Agius kiteb g[add ta’ artikli f’din il-gazzetta b’rabta ma’ ]viluppi li kienu qed ise[[u fl-UE. il-mument jawgura lillAvukat Agius g[al din il-[atra.

Il-familja GRIXTI minn Tal-Pietà tirringrazzja lill-President Emeritu Eddie Fenech Adami, lis-Sindku u l-kunsillieri ta’ Tal-Pietà, lill-Kappillan u l-Kleru ta’ Gwardaman;a li //elebraw il-Quddiesa Funebri, lill-Ministri u l-Membri Parlamentari, lill-qraba u l-[bieb li attendew il-funeral, bag[tu fjuri, messa;;i jew li b’xi mod urew simpatija mag[hom fi]-]mien diffi/li tat-telfa irreparabbli ta’

EMANUEL (Lolly) GRIXTI

li mar jiltaqa’ mal-Mulej fid-19 ta’ :unju, 2012 Ag[tih, O Mulej il-mistrie[ ta’ dejjem.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

A[barijiet lokali

5

Immigrant mill-Mali jmut hekk kif kien se jinvistah tabib Inqabad fil-Furjana wara li kien ilu ma[rub g[al tliet snin Immigrant ta’ 32 sena millMali, li kien ilu ma[rub g[al tliet snin, miet matul il-lejl bejn il-:img[a u sSibt f’vettura quddiem i/?entru tas-Sa[[a ta’ Ra[al :did.

Minn stqarrijiet ma[ru;a mill-Pulizija u mis-Servizz tad-Detenzjoni jirri]ulta li limmigrant kien [arab minn ?entru tad-Detenzjoni f’Awwissu ta’ tliet snin ilu.

I]da l-:img[a, l-immigrant talab l-g[ajnuna medika fi/?entru tas-Sa[[a tal-Furjana.

Kien hawn li ssej[u l-pulizija u l-immigrant ittie[ed fi/?entru tad-Detenzjoni ta’ {al Safi.

Malli dda[[al fi/-?entru, l-immigrant kien aggressiv lejn l-immgiranti l-o[ra u g[alhekk ittie[ed lura fi/?entru tas-Sa[[a tal-Furjana, fejn sarlu appuntament biex

ikun invistat b’ur;enza minn psikjatra s-Sibt filg[odu.

Wara li ttie[ed lura fi//entru tad-detenzjoni, limmigrant kompla jkun aggressiv lejn l-immigranti lo[rajn, tant li dawn kienu se jduru g[alih.

L-uffi/jali dde/idew li jifirdu lill-immigrant minn mal-o[rajn, u g[alhekk dan kien qed jin]amm filguardroom, i]da b’xi mod

Sar il-Pride March f’Tas-Sliema Ilbiera[ filg[odu kienet inawgurata l-Pride Week 2012 b’mixja f’Tas-Sliema sa Pjazza Sant’Anna. G[al din il-Pride March kien hemm pre]enti bosta membri tas-so/jetà /ivili, fosthom il-partiti politi/i, g[aqdiet mhuxgovernattivi u anki l-Ambaxxatri/i Amerikana.

F’isem il-Partit Nazzjonalista kien hemm ilWhip David Agius u d-Deputat Karl Gouder.

Fl-indirizz tieg[u, il-Ministru Chris Said tkellem fuq il-[idma tal-gvern u semma le;i]lazzjoni importanti kontra l-krimini talmibeg[da. Chris Said fakkar ukoll kif ]diedet lallokazzjoni finanzjarja u l-poteri tal-NCPE b’mod unanimu mill-Parlament.

L-Ambaxxatri/i Amerikan Gina Abercrombie-Winstanley tkellmet fuq kif lamministrazzjoni Amerikana ta[dem favur iddrittijiet umani u kif ix-xahar ta’ :unju kien dikjarat b[ala x-xahar tal-LGBT.

Il-kelliem tal-Oppo]izzjoni Owen Bonnici qal li l-messa;; tieg[u kien li l-im[abba tag[milna liberi, u sa[aq li mhemmx tipi differenti ta’ m[abba.

G[all-Alternattiva Demokratika, Michael Briguglio tkellem fuq il-[idma tal-grupp tal{odor Ewropej favur id-drittijet omosesswali.

Ir-Ri/evituri tal-Lottu jridu aktar ]mien Il-Union tar-Ri/evituri tal-Lotto (LRU) qed tilmenta mal-awtoritajiet dwar i]-]mien provdut biex ikunu negozjati d-dettalji tal-kuntratt li rri/evituri mistennija jiffirmaw sa nhar l-Erbg[a, b’rabta mal-Li/enzja talLotterija Nazzjonali.

F’dan id-dawl, l-LRU qed t[e;;e; lill-membri tag[ha biex ma j/edu g[all-ebda pressjoni u tat direttiva biex il-membri ma jiffirmawx il-kuntratt pre]entat lilhom.

Fi stqarrija, l-LRU spjegat kif ilbiera[, ir-ri/evituri kienu pre]entati individwalment kopja ta’ kuntratt bilkundizzjonijiet mistennija mir-

ri/evituri, u li skont l-LRU, dan ilkuntratt kellu theddida fina li jekk ma jkunx iffirmat sa nhar l-Erbg[a li ;ej, ma jkunux jistg[u jbig[u prodotti talLotterija Nazzjonali minn nhar il{amis ’il quddiem.

L-LRU qalet li mhux qed jing[ata ]mien ra;onevoli biex il-membri janalizzaw il-kundizzjonijiet imposti u l-effetti tag[hom, spe/jalment g[allfatt li l-kuntratt tfassal unilateralment mill-kumpanija Maltco.

F’dan id-dawl, l-uffi/jali tal-LRU se jkunu qeg[din l-uffi//ju tal-U{M g[ada t-Tnejn biex ji;bru kopja tal-kuntratt mhux-iffirmata mog[tija lilhom.

Dan t[abbar f’komunikat qasir ma[ru; mill-Uffi//ju Komunikazzjoni fi [dan lAr/idjo/esi ta’ Malta.

L-a[[ar impenn uffi/jali tal-

It-tabib ta’ Ra[al :did ni]el biex je]aminah, i]da //ertifika[ mejjet fil-post.

Il-kaw]a tal-mewt g[adha ma kinitx determinata u mistennija jsiru numru ta’ e]amijiet. {ames persuni qed jg[inu lill-Pulizija fl-investigazzjoni tag[ha dwar il-ka], li dwaru, il-Ma;istrat tal-G[assa Miriam Hayman ordnat inkjesta.

Ro[s sostanzjali fil-prezzijiet tal-fuel u l-gass Minn g[ada, il-prezz tal-petrol unleaded f’pajji]na se jor[os b’€0.06 – tant li minn €1.50 kull litru se jibda jinbieg[ €1.44. Anki d-diesel se jor[os b’€0.02, u minn g[ada jibda jinbieg[ g[all-prezz ta’ €1.38 minflok €1.40. Ro[os ukoll il-prezz tal-kerosene, li se jibda jinbieg[ g[all-prezz ta’ €1.38 minflok €1.40.

Sadattant, minn g[ada, il-prezz tal-gass f’pajji]na se jor[os ukoll. Dan [abbritu l-kumpanija Liquigas fi stqarrija, li fiha spjegat il-bidliet fil-prezzijiet ta/-/ilindri tal-gass.

■ I/-/ilindri tal-10kg, minn g[ada t-Tnejn se jinbieg[u bilprezz ta’ €15.40 – ro[s ta’ €1.10 mill-prezz ta’ €16.50 li qed jinbieg[ sal-lum.

■ I/-/ilindri tat-12kg se jiswew €18.50, ro[s ta’ €0.80 fuq il-prezz ta’ €19.70, waqt li /-/ilindri tal-15kg, minn g[ada se jibdew jinbieg[u g[all-prezz ta’ €23.10 – ro[s ta’ €1.50 fuq il-prezz ta’ €24.60 kif qed jinbieg[ b[alissa.

■ Liquigas [abbret ukoll ro[s fil-prezz tal-Auto Liquigas, li minn g[ada se jibda jinbieg[ €0.72 kull litru.

Plejer jitressaq il-Qorti b’rabta ma’ ‘;lieda tal-films’ f’Birkirkara B’rabta mal-ka] ta’ ;lieda li se[[et kmieni l-:img[a filg[odu f’Birkirkara, il-Pulizija, ilbiera[ ressqet il-Qorti lil Joseph Anthony Zerafa, ta’ 24 sena mill-Qawra, plejer mat-tim ta’ Birkirkara u tat-tim nazzjonali Malti.

Hu kien akku]at li kka;una ferita ta’ natura gravi fuq ]ag[]ug[ minn San Pawl il-Ba[ar, li g[amel [sara fuq kompjuter fl-G[assa ta’ Birkirkara, li kka;una ferita [afifa fuq ;uvni ie[or u fuq tfajla, li hedded lil xi persuni u li m’obdiex l-ordnijiet tal-Pulizija.

Zerafa wie;eb li kien [ati tal-akku]i

L-Ar/isqof iwaqqaf l-impenji “g[al jiem ta’ mistrie[” L-Ar/isqof Pawlu Cremona OP, minn g[ada t-Tnejn se jieqaf mill-impenji uffi/jali tieg[u “g[al jiem ta’ mistrie[”.

irnexxielu ja[rab.

Hu nstab ftit tal-[in wara, i]da beda jirre]isti lilluffi/jali tas-Servizz tadDetenzjoni, u wie[ed minn dawn kien migdum u sofra xi ;rie[i.

Skont il-pro/edura, limmigrant ittie[ed fi/-?entru tas-Sa[[a ta’ Ra[al :did biex ikun invistat. I]da waqt li kien fil-vettura quddiem i//entru ma baqax jirrispondi.

Ar/isqof Cremona kien nhar il-:img[a li g[adda, meta filKonkatidral ta’ San :wann ordna disa’ sa/erdoti ;odda.

mi;juba kontrieh u ng[ata sentenza ta’ sentejn probation.

Dan kollu se[[ matul ;lieda deskritta b[ala ‘tal-films’ fi Triq il-Kbira, Birkirkara, nhar il-:img[a g[all-[abta tal-[amsa nieqes kwart ta’ filg[odu.

Jidher li l-argument, li fih kienu involuti diversi persuni, beda f’bar filqrib. Il-;lieda [ar;et barra fit-triq, b’xi persuni involuti ji;ru wara xulxin sa[ansitra bil-karozzi.

Il-;lieda kompliet quddiem l-G[assa tal-Pulizija u anki ;ewwa, fejn saret xi [sara.

FOCUS 101 Imexxi> Mistednin>

Caroline Galea Richard Sladden Beppe Fenech Adami

L-Isqfijiet jg[idu kelma g[all-;id

Tletin sena mill-;rajjiet ta’ ripressjoni tal-Imnarja 1982

Mijiet ta’ Maltin li obdew direttiva tal-PN biex f’jum l-Imnarja 1982 jqattg[u jum ta’ mistrie[ u divertiment fil-Bajja tal-G[adira kif, [afna minnhom, kienu jag[mlu qabel ma dak il-jum kien tne[[a minn btala pubblika mill-Gvern tal-Labour fl-1977.

X’kien wieg[ed il-programm elettorali tal-PN fl-1981 {wienet u stabbilimenti o[rajn mag[luqin fl-Imnarja tal-1982

Reazzjoni ta’ qilla mir-re;im Laburista

Fl-Elezzjoni :enerali ta’ Di/embru 1981, il-Partit Nazzjonalista kiseb MA::ORANZA ASSOLUTA tal-voti i]da, b’mani;;i premeditati, ilLabour kiseb numru akbar ta’ si;;ijiet parlamentari u b’hekk kompla jiggverna kontra r-rieda tal-poplu.

Il-PN beda jag[fas bilmezzi tieg[u kollha biex ilLabour jirrealizza li dik kienet qag[da insostenibbli u, bi ftehim bejn i]-]ew; na[at, tinstab soluzzjoni politika.

Kienu kollha g[alxejn lisforzi u l-appelli tal-PN. Sitt xhur minn dikn l-elezzjoni perversa, ma kien i//aqlaq xejn u l-PN kien determinat li jag[ti messa;; li ma kienx se jittollera aktar dik issitwazzjoni.

Fil-programm elettorali tieg[u tal-1981, il-PN kien wieg[ed li festi pubbli/i li huma parti mit-tradizzjoni kulturali ta’ pajji]na, fosthom l-Imnarja, jer;g[u jsiru btala b[alma kienu qabel ne[[ihom il-gvern talLabour fl-1977.

La l-PN kien reba[ lElezzjoni tal-1981, il-poplu kellu dritt g[al dawn ilbtajjel. F’dan id-dawl il-PN kien [are; numru ta’ direttivi g[al jum l-Imnarja 1982: Il-[addiema ma jmorrux g[ax-xog[ol.

Attwalità Politika 7

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

6 Attwalità Politika

Kienu lesti jke//uhom mix-xog[ol {afna [addiema talgvern kienu talbu ;urnata leave g[al jum l-Imnarja 1982. Meta ra li kienu leluf li talbu l-leave, ilgvern ordna stop-leave u iddikjara li dawk li fid-29 ta’ :unju 1982 ma kinux se jattendu g[ax-xog[ol, kienu se jittie[du passi dixxiplinarji kontrihom li setg[u jwasslu g[attke//ija tag[hom millimpjieg Il-;enituri ma kellhomx jibag[tu ’l uliedhom l-iskola {add ma jmur jixtri mill-[wienet Is-sidien i]ommu l[wienet tag[hom mag[luqin Dawn id-direttivi sabu appo;; kbir fost il[addiema, il-;enituri, issidien ta’ [wienet u o[rajn.

Eluf ta’ [addiema kienu obdew direttiva o[ra tal-PN biex, flok ix-xog[ol, dakinhar iqattg[u jum ta’ mistrie[ u divertiment filBajja tal-G[adira.

It-twe;iba tal-Gvern Laburista kienet wa[da selva;;a. Issospenda minnufih lill-[addiema

tieg[u u o[rajn f’korpi parastatali li fl-Imnarja kienu [aduha btala waqt li g[alaq dawk il-[wienet li kienu obdew id-direttiva. {addiema tat-tarzna u talAir Malta kienu attakkati fi]ikament minn u[ud minn s[abhom imxewxin, meta lg[ada tal-Imnarja ppruvaw jid[lu fil-post tax-xog[ol tag[hom.

Malli se[[ew dawn il;rajjiet, il-PN, kif kien wieg[ed, kien waqaf ma’ dawk kollha sospi]i u baqa’ jg[inhom tul il-perijodu kollu li damu sospi]i.

Dan g[amlu billi waqqaf il-Koperattiva {addiema {ielsa u billi organizza attivitajiet spe/ifikament b’risq il-fond li nieda biex jg[in lill-[addiema sospi]i.

Fost l-attivitajiet li organizza kien hemm ilFiera ta’ Solidarjetà li kisbet su//ess kbir b’eluf ta’ Maltin jattendu u jikkontribixxu.

Il-[addiema dda[[lu lura g[ax-xog[ol wara numru ta’ ;img[at bla paga i]da mhux qabel ma kellhom jiffirmaw dikjarazzjoni viljakka u umiljanti li kienet kundizzjoni ewlenija biex setg[u jie[du posthom lura.

Sentenza storika tal-Qorti kienet qatg[etha li dik id-dikjarazzjoni kienet illegali u, allura, nulla u bla effett.

Gvern Nazzjonalista jer;a’ jag[mel festi pubbli/i dawk li huma parti mit-tradizzjoni kulturali ta’ pajji]na — ji;ifieri San Pawl, l-Imnarja, il-Vitorja u l-Kun/izzjoni. L-o[rajn, li g[andhom sinifikat aktar reli;ju] milli kulturali, a//ettaw it-tne[[ija tag[hom l-awtoritajiet ekkle]jasti/i.

Gvern Nazzjonalista jer;a’ jibda jag[ti l-permessi biex il-festi jkunu jistg[u ji;u /elebrati anke matul il-;img[a

It-Tabib Stanley Zammit, fid-Dar ?entrali tal-PN, idewwi wie[ed mill-[addiema tal-Air Malta li ssawtu l-g[ada tal-Imnarja 1982 hekk kif kienu se jid[lu g[ax-xog[ol

Meta kien g[adda ’l fuq minn xahar mindu mijiet ta’ [addiema Maltin u G[awdxin kienu sospi]i mix-xog[ol g[aliex ma marrux xog[ol fl-Imnarja tal-1982, lAr/isqof :u]eppi Mercieca, u Mons. Nikol Cauchi, lIsqof ta’ G[awdex [ar;u stqarrija biex jg[inu tinstab soluzzjoni f’sitwazzjoni li kienet qed tifni mijiet ta’ kapijiet tal-familja.

Fl-istqarrija tag[hom l-Isqfijiet qalu, fost l-o[rajn, li l-;id komuni ma jintla[aqx u l-ordni jkun imfixkel meta d-drittijiet fundamentali tal-bniedem ma jkunux im[arsa.

“Il-;ustizzja titlob”, ]iedu l-Isqfijiet, “li [add ma jitqies b[ala [ati qabel ma tkun ippruvata [tijietu, li ting[atalu l-fakultà jiddefendi ru[u, li l-;udizzju jsir skont il-li;ijiet e]istenti u mag[rufa, u li l-kastig ikun imdaqqas skont il-[tija.”

Ta’ din l-istqarrija favur il-;ustizzja, l-Isqfijiet , partikularment l-Ar/isqof :u]eppi Mercieca, kellhom isofru konsegwenzi koroh fosthom tg[ajjir, theddid u protesti minn partitarji mxewxin tal-Labour, kull fejn kien imur biex jaqdi d-dmirijiet pastorali tieg[u.

Leo Brincat jg[ajjar lill-Isqfijiet Maltin ‘sfa//ati’ g[aliex sej[u g[al ;ustizzja Tal-biera[ illum…

Leo Brincat

Jista’ jkun hawn min

jistaqsi g[aliex qed jer;a’ jitqajjem il-ka] tal-Imnarja tal-1982 — ;rajja li se[[et 30 sena ilu.

Ir-ra;uni hi wa[da sempli/i. G[aliex u[ud millpoliti/i laburisti li kienu f’dak il-Gvern Laburista li wettaq dawk l-azzjonijiet ripressivi, g[adhom sal-lum fl-ewwel bankijiet talOppo]izzjoni Laburista mmexxija minn Joseph Muscat.

Qed nitkellmu dwar nies b[al Karmenu Vella, George Vella, Joe Debono Grech u, fuq kul[add, Leo Brincat. G[aliex ‘fuq kul[add’^ G[aliex dan ilpolitikant li qed jaspira li jer;a’ jkun ministru, mhux biss kien membru ta’ dak ilgvern talli b’kitbietu estremista, flok [adem biex jintla[aq xi tip ta’ kompromess fil-kwistjoni tal-Imnarja ’82, xe[et aktar [atab fuq in-nar.

F’din il-pa;na qed nirriprodu/u artiklu militanti ta’ Leo Brincat li kien jattakka mill-qieg[ ta’ qalbu lill-Isqfijiet Maltin — b’mod partikulari l-Ar/isqof Mercieca — li kienu [ar;u stqarrija li fiha talbu li l-ka] tal-[addiema sospi]i jkun trattat b’;ustizzja.

Aqrawh u ;;udikaw intom.

L-artiklu ta’ Leo Brincat li kien deher f’It-Tor/a tal-{add 22 ta’ Awwissu 1982

Meta Mercieca //appas! jikteb Leo Brincat

Meta qrajt dak li kellhom xi jg[idu l-Isqfijiet dwar l-in/identi tal-Imnarja n[sadt. Mhux g[ax be]]g[ani kliemhom. I]da g[aliex intba[t li wara tant snin iduru mal-lew]a, din id-darba ma tantx iddardru li jkunu sfa//ati daqs dawk li mexxew ilKnisja qabilhom. G[al ftit ma ridtx na[seb li din seta’ kitibha xi [add differenti.

■ Jekk it-ton tal-ittra [asadni, daqshekk ie[or [assibni s-skiet ta’ dawn in-nies f’diversi okka]jonijiet minn Di/embru 13.

■ Jekk dawn kienu daqshekk pronti jikkummentaw fuq ilpiena g[al dawk li ma marrux g[ax-xog[ol fl-Imnarja, g[aliex sal-lum naqsu li jikkummentaw dwar id-di]ubbidjenza /ivili u rre]istenza passiva?

■ X’ifisser dan? Li jaqblu mal-mod li bih din ir-re]istenza passiva u di]ubbidjenza /ivili t[addmet mill-PN?

■ Jekk dawn in-nies huma favur l-ordni u l-istabbiltà filpajji], g[aliex ma lissnux kelma dwar dan, minkejja li de Marco kien ilu li hedded sa minn ftit ;img[at wara lelezzjoni nnifisha?

■ Is-skiet tag[hom ma kienx suspettu] biss dwar iddi]ubbidjenza /ivili. Safejn naf jien fuq il-bojkott ekonomiku u politiku li bih tal-PN kesku Malti kontra ie[or qatt ma qalu xejn.

G[aliex? G[ax jaqblu? Wara kollox l-istess kienu g[amlu fid-dawl tas-social boycott talMAM. ■ {alli nsaqsi domanda /ara: Il-Knisja lil dan il-gvern lesta li tirrikonoxxih bil-fatti jew le? Jew t[oss li g[andha tag[ti palata wkoll biex naslu g[al dak li l-kapo sejja[ negotiated settlement, ji;ifieri li jkollna elezzjonijiet bikrin qabel i]-]mien li titlob ilKostituzzjoni?

■ X’dehrilha l-Knisja meta kellna dak l-ind[il barrani kollu fostna? Qablet mieg[u?

Ikkundannatu? Jew sabitu konvenjenti g[aliha biex forsi l-Gvern So/jalista jsib sehmu jekk mhux bis-sewwa g[allinqas bid-dnewwa? G[allum nistqarr li “ma nafx”.

■ Kif t[ossha l-Knisja titkellem fuq l-a;ir ta’ Gvern le;ittimu meta m’g[andhiex sinsla bi]]ejjed biex tikkundanna l-irresponsabbiltà ta’ klikka extra-parlamentari?

■ X’dehrilha l-Knisja meta rat dawk l-immaturati kollha fuq il-fosos bix-xemg[a f’idejhom?

Qablet mag[hom? Ikkundannathom? Jew sempli/iment bdiet tg[ir g[a]-]minijiet talimg[oddi meta kollox kien ferm aktar sfa//at u fid-deher?

■ Ftit ilu t[abbar li kumitat ta’ [idma mwaqqaf millAr/isqof kien se j[ejji pjan pastorali ;did. Meta wie[ed iqabbel dawn l-g[anijiet malimpotenza tal-awtoritajiet talKnisja biex ipo;;u l-il[na tag[hom — Le[en is-Sewwa u#jew Il-{ajja — fuq it-triq tannewtralità politika ’il bog[od mix-xaqlib lejn il-moffa u lkonservati]mu f’nofsna, kull tama li jista’ jkollna dwar pjan b[al dan tg[ib fix-xejn!

■ Jekk l-Isqof ma jridx ikun parti;;jan, g[alfejn qed i[alli lill-gazzetta Il-{ajja tiddedika pa;ni s[a[ favur il-unions [ielsa meta dawn m’huma [ielsa xejn: aktar u aktar meta wie[ed jiftakar li l-kwartieri ;enerali talPN saru uffi/ini ta’ rekluta;; g[al dawn il-paraventi tal-PN!

■ G[alkemm il-Manifest Laburista tal-1976 kien wera xxewqa ta’ koperazzjoni s[i[a mal-awtoritajiet tal-Knisja filqasam so/jali, qatt ma naf li kien hemm l-i/ken xaqq dawl favur dan min-na[a tal-Knisja, b[allikieku g[adna m;iddmin bil-pesta!

■ Fejn ja[seb li se jasal lAr/isqof jekk bi[siebu jkompli jraqqa’ l-pannu bil-qarg[a a[mar! Possibbli li l-Knisja g[adha daqstant mudlama li ma g[arfitx li biex kull pjan pastorali jse[[, hemm b]onn li jkun hemm qabelxejn [idma bilaterali effika/i bejn stat u knisja kif titlob is-so/jetà lajka li qeg[din ng[ixu fiha; liema [idma trid tkun verament ispirata mill-;ustizzja so/jali u l[aqq.

■ X’passi qatt [adu lawtoritajiet tal-Knisja biex ira]]nu /erti predikaturi li tant qed igerrxu nies minn knejjes!

■ Jekk iridu ;lieda a[na lesti g[aliha. Head on! I]da jg[arralhom. G[ax g[alkemm tal-PN kienu g[orku jdejhom waqt il-;lieda tas-snin sittin g[ax ispiraw ru[hom mill-qawl Taljan ta’ Fra due litiganti il terzo gode, fl-a[[ar mill-a[[ar tellief wie[ed biss kien hemm… u dan ma kienx il-partit tag[na… i]da kienet il-Knisja nnifisha li tant gerrxet nies li g[adhom imgerrxa sal-lum fiddawl tal-bigotti]mu, lan]it, pre;udizzju u fewdali]mu li raw u missew b’idejhom dakinhar.

8

Attwalità Politika

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

POLITIKA> Lawrence Gonzi [are; l-ewwel darba b[ala kandidat tal-PN fl-Elezzjoni :enerali tal1987, meta ma kienx elett. Kien elett, imbag[ad, f’kull Elezzjoni :enerali mill-1996 ’l hawn.

PRIM MINISTRU> Sar Prim Ministru g[all-ewwel darba f’Marzu 2004 wara r-ri]enja ta’ Eddie Fenech Adami u kien konfermat f’din l-og[la kariga politika wara l-Elezzjoni :enerali ta’ Marzu 2008.

REBBIE{> Kontra kull previ]joni, Lawrence Gonzi mexxa lill-Partit Nazzjonalista lejn reb[a flElezzjoni :enerali tal-2008 biex il-PN sar l-ewwel partit li reba[ tliet elezzjonijiet wara xulxin.

G{ELUQ SNIN IL-PRIM MINISTRU LAWRENCE GONZI

B’lealtà s[i[a lejn in-nazzjon Jekk hemm karatteristika ewlenija li tiddistingwi lkarriera tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi, li llum jag[laq 59 sena, din hi ddedikazzjoni s[i[a tieg[u lejn in-nazzjon g[all-bi//a l-kbira ta’ [ajtu. Hu kellu rwoli ewlenin fl-oqsma politi/i, so/jali u anke reli;ju]i.

Lawrence Gonzi twieled filBelt Valletta fl-1 ta’ Lulju 1953 u beda l-edukazzjoni tieg[u flIskola St. Joseph mnejn g[adda g[all-Kulle;; San Alwi;i.

Wara perijodu qasir fisSeminarju hu da[al g[all-kors tal-li;i fl-Università mnejn fl1975 iggradwa b[ala avukat.

G[al numru ta’ snin, Lawrence Gonzi ipprattika ta’

avukat u kien ukoll sal-1988 impjegat ma’ kumpanija privata.

Bejn l-1977 u l-1986, Lawrence Gonzi kien ilPresident tal-Azzjoni Kattolika Maltija.

Fit-18 ta’ Settembru 1977, Lawrence i]]ewwe; lil Kate Callus u kellhom tlett itfal: David, Mikela u Paul.

Lawrence Gonzi ikkontesta l-ewwel elezzjoni ;enerali malPartit Nazzjonalista f’Mejju 1987 fuq ]ew; distretti i]da ma kienx elett.

F’Novembru 1987 kien ma[tur l-ewwel Chairman talKummissjoni Nazzjonali Persuni b’Di]abbiltà u ]amm din il-kariga sal-1996.

{atra importanti fil-karriera tal-Prim Ministru Gonzi kienet dik ta’ Speaker li hu okkupa bejn l-1988 u l-1996 f’]ew; le;islaturi konsekuttivi.

Hu sar Deputat Parlamentari g[all-ewwel darba fl-1996 u Segretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista fl-1997.

F’Settembru 1998, meta filgvern re;a’ tela’ l-Partit Nazzjonalista, Lawrence Gonzi n[atar Ministru tal-Politika So/jali, kariga li baqa’ j]omm sa Marzu 2004.

F’Mejju 1999, Lawrence Gonzi n[atar Vi/i Kap talPartit Nazzjonalista bi 93% talvoti tal-Kunsill :enerali.

Wara r-ri]enja ta’ Eddie Fenech Adami, u b’vot tal-

Kunsill :enerali, Lawrence Gonzi n[atar il-Kap tal-Partit Nazzjonalista u eventwalment Prim Ministru, f’Marzu 2004.

Ftit ;img[at wara l-[atra tieg[u ta’ Prim Ministru, Lawrence Gonzi irrappre]enta lil Malta fi/-/erimonja uffi/jali tad-d[ul fl-Unjoni Ewropea li kienet saret f’Dublin l-Irlanda fl-1 ta’ Mejju 2004.

Fil-perijodu ta’ bejn l-2004 u l-2008, Lawrence Gonzi kien ukoll il-Ministru tal-Finanzi ta’ Malta u f’din il-kariga rnexxielu jda[[al lil pajji]na fiz-zona ewro fl-1 ta’ Jannar 2008.

F’Marzu 2008, kontra kull previ]joni, Lawrence Gonzi wettaq rekord politiku meta ta

t-tielet reb[a elettorali konsekuttiva lill-Partit Nazzjonalista.

Fis-snin ta’ wara l-2008, Malta kellha tiffa//ja l-isfidi kbar ka;unati minn kri]i internazzjonali bla pre/edent.

F’dan il-perijodu spikkaw irri]ultati po]ittivi li kiseb pajji]na, f’nofs din il-kri]i, laktar fil-qasam tax-xog[ol.

L-isfidi ma jiqfux u wie[ed jista’ jg[id li s-sena kurrenti u dik ta’ qabilha kienu tnejn millaktar diffi/li g[al Lawrence Gonzi i]da grazzi g[addeterminazzjoni tieg[u u g[allpo]ittività li juri, il-pajji] g[adu miexi ’l quddiem minkejja l-problemi… esterni u interni.

Mumenti li ma jintesewx f’karriera g[as-servizz tal-poplu

DI}ABBILTÀ> Qasam li hu [afna g[al qalb Lawrence Gonzi hu dak tal-[idma b’risq persuni b’di]abbiltà. Hu kien l-ewwel Chairman tal-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b’Di]abbiltà u Chairman tal-Kummissjoni Nazzjonali g[ar-Riforma tas-Sa[[a Mentali.

SPEAKER> Lawrence Gonzi n[atar Speaker tal-Parlament f’Ottubru 1988 waqt is-Sitt Le;islatura. Hu kien konfermat f’din il-kariga bi qbil unanimu tal-Kamra f’April 1992 g[as-seba’ le;islatura (1992-1996). Hu kunsidrat b[ala l-aqwa Speaker li kellu l-Parlament Malti.

LIBJA> Tul il-kri]i tal-Libja, Lawrence Gonzi kellu rwol prin/ipali kemm fir-relazzjonijiet bejn i]-]ew; pajji]i kif ukoll fis-sitwazzjoni ;enerali. }amm iebes dwar ]ew; piloti Libjani li ;ew bil-Mirages tag[hom f’Malta u kiseb reputazzjoni kbira.

{ADDIEMA> Minkejja l-kri]i dinjija li qatt ma rajna b[alha, it-tmexxija ta’ Lawrence Gonzi wasslet biex kienu salvati eluf ta’ impjiegi waqt li, g[all-ewwel darba, tul is-sena li g[addiet, dawk li ja[dmu full-time telg[u g[al 150,000.

L-EWRO> Waqt li kien Prim Ministru bejn l-2004 u l-2008, Lawrence Gonzi kien ukoll il-Ministru tal-Finanzi.

F’din il-kariga mexxa l-finanzi u l-ekonomija ta’ pajji]na b’mod impekkabbli biex pajji]na seta’ jg[addi mill-e]ami iebes biex ida[[al l-ewro fl-1 ta’ Jannar 2008.

MA’ BARRA> Lawrence Gonzi hu wie[ed mill-aktar Prim Ministri b’esperjenza twila fl-Unjoni Ewropea u jgawdi l-istima u r-rispett ta’ mexxejja ta’ pajji]i kbar. Laqa’ f’pajji]na u[ud mill-aktar personalitajiet importanti fl-Ewropa u fid-dinja fosthom lil Hilary Clinton.

Opinjoni 9

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

F’pa;ni o[rajn...

10 Proposti fl-edukazzjoni

11 Hijack

12 Sa[[a[ qag[ditu mag[na l-elettorat

21

Ittri lill-Editur:

Progressiv li j[ares lura

Il-poplu jifhem u japprezza Min jaf kemm-il darba smajna lil min jg[id — jew g[edniha a[na stess — l-espressjoni ‘akbar ma int akbar hemmek’. }gur li din l-espressjoni toqg[od [afna g[al min ikun qed imexxi pajji], anke f’sitwazzjoni fejn tista’ tissejja[ ‘normali’ a[seb u ara jekk id-dinja kollha tkun g[addejja minn ]mien ta’ kri]i li qatt ma nkunu rajna wa[da b[alha.

F’dan il-kuntest a[na /erti li kul[add japprezza mill-ewwel li fil-ka] ta’ pajji]na dan jg[odd l-iktar g[all-Prim Ministru Lawrence Gonzi li fl-erba’ snin li g[addew kellu j[abbat wi//u mal-itwal kri]i li qatt [akmet lill-Ewropa u, g[aldaqstant, kellha wkoll l-effetti tag[ha fuq Malta.

Ng[iduha mill-ewwel li l-fatt li pajji]na kien wie[ed millftit li rnexxielhom irattbu u jtaffu minn dawn l-effetti hu dovut g[all-g[aqal, id-dedikazzjoni u l-impenn ta’ Lawrence Gonzi u tal-gvern immexxi minnu.

Fl-ewwel ]minijiet ta’ din il-kri]i, il-Prim Ministru kien qal li quddiem dawn il-problemi serji Malta ma kinitx se ting[alaq fiha nfisha i]da se xxammar il-kmiem biex tiffa//jahom u flistess [in t[ejji lilha nnifisha biex meta, fil-fatt, jaslu ]minijiet a[jar hi tkun f’po]izzjoni biex l-isfidi ddawwarhom f’opportunitajiet u mhux ikollna ner;g[u nibdew mill-;did.

Bl-g[ajnna t’Alla, pajji]na g[amel propju dak. G[alkemm intlaqat hu wkoll mill-effetti ta’ ri/essjoni li donnha ma riedet tbatti b’xejn madwarna, il-qag[da tax-xog[ol u l-impjiegi hi fost l-aqwa fl-Ewropa waqt li ma kienx hawn il-[tie;a ta’ mi]uri ta’ awsterità li tant pajji]i fl-Ewropa kellhom jie[du.

Ma kienx ikun possibbli li pajji]na je[lisha b’dan il-mod kieku min kien fit-tmexxija, qabel u waqt il-kri]i, ma kienx iffukat u jag[ti direzzjoni b’vi]joni lill-ekonomija tag[na.

Bi]]ejjed insemmu kif ta[t it-tmexxija ta’ Lawrence Gonzi twieldu f’pajji]na oqsma tax-xog[ol li lanqas biss konna no[olmu. Fosthom l-industrija tal-farma/ewtika u dik talmanutenzjoni tal-ajruplani. B’dawn, u o[rajn mag[hom li

wkoll twieldu u kibru fi ]mien gvernijiet immexxijin mill-PN, Malta setg[et tkompli miexja ’l quddiem b’mod li waqt li [addie[or kien il-[in kollu jitlef l-impjiegi, a[na l[aqna rekord ta’ nies ja[dmu full-time.

Filwaqt li [addie[or kien qed jaqta’ mill-benefi//ji so/jali, il-pensjonijiet u kundizzjonijiet o[rajn li l-[addiema kisbu b’[afna sagrifi//ji, pajji]na mhux talli ma naqqashomx jew bag[bas mag[hom, talli sa[[a[hom.

U f’dinja li qed issir [afna aktar interdipendenti, jg[odd [afna wkoll it-tip ta’ relazzjonijiet internazzjonali li pajji] ikollu. Dan hu qasam ie[or li fih Lawrence Gonzi g[amel lil pajji]na kburi.

U dan ma jg[oddx biss g[ar-relazzjonijiet tag[na malUnjoni Ewropea kif wera l-istess Prim Ministru Gonzi fil-kri]i twila u delikata tal-Libja.

Ta’ dan kollu l-Prim Ministru Gonzi r/ieva r-rikonoxximent mill-akbar pajji]i fid-dinja li bag[tu fostna lill-og[la rappre]entanti tag[hom biex jirringrazzjawh personalment talbi//a xog[ol kbira li wettaq b’kura;; u determinazzjoni.

Fost l-o[rajn ;ew f’pajji]na Hilary Clinton u William Hague li riedu mhux biss jg[idu ‘grazzi’ lil Malta i]da flistess [in juru lid-dinja kollha kemm i]ommu lil Lawrence Gonzi u lil pajji]na fuq wi// l-idejn.

Illum Lawrence Gonzi jag[laq sninu. Se jkun qed ‘ji//elebra’ dan il-jum b’aktar [idma politika qalb in-nies u billi jismag[hom. Kwalità li tiddistingwih. Jg[ix mal-poplu biex jaqdi lill-poplu.

Lawrence Gonzi, ta’ realista li hu, jaf li l-futur immedjat hu iebes daqs kemm kienu ibsin l-a[[ar erba’ snin. I]da mog[ni kif inhu bl-g[aqal ta’ politiku matur u mexxej inklusiv, jista’ jserra[ mo[[u li dak li qed iwettaq hu mifhum u apprezzat [afna.

Awguri Prim Ministru.

10

Opinjoni

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba…

-annimali kollha ta’ foresta partikulari, kienu jilag[bu fer[anin flimkien. Tant kien hekk, li rathom ix-xemx u riedet tilg[ab mag[hom.

L-annimali a//ettawha. Imma meta ni]let [dejhom mill-ajru g[all-foresta, [add minnhom ma seta’ jissaporti s-s[ana u lkoll telqu ji;ru jin[bew.

Ix-xemx, imnikkta, re;g[et telg[et fuq is-s[ab.

Tant kellha dwejjaq, li ma riditx tibqa’ to[ro; kull filg[odu ddawwal id-dinja. Ming[ajr ix-xemx, kollox, anke l-foresta u l-annimali, bdew sejrin lura.

L-annimali ltaqg[u [alli jsolvu dil-problema u biex jaraw kif iferr[u lix-xemx. Kien hemm min issu;;erixxa li jilag[bu mag[ha bil-lejl meta tkun fid-dlam biex jevitaw ir-ra;;i tax-xemx. U hekk g[amlu. Imma kif se jag[mlu^ Meta se jistrie[u^ Iva. L-annimali kollha ikkonkludew li jag[mlu sagrifi//ji kbar biex jistrie[u matul il-jum [alli jkunu jistg[u jilag[bu max-xemx bil-lejl.

Kienu tant determinati li jferr[u lix-xemx, li kollha kemm huma rnexxielhom iwettqu lproposta. U f’kemm ili ng[idlek, kemm filforesta, u kemm fil-bqija tad-dinja, re;g[u bdew isaltnu l-pa/i u l-kuntentizza.

Kollu mertu ta’ dak is-su;;eriment… li twettaq.

L

Int u jien Kemm hi [a;a sabi[a li

tfittex li tferra[ lil kul[add.

Issib nies, fil-familji, filpostijiet tax-xog[ol, flg[aqdiet u l-ka]ini, li je]er/itaw dan id-don kbir: li l-pre]enza tag[hom i;;ib ilfer[ u l-kuntentizza fil-grupp.

Ji//ajtaw bla ma joffendu, jirrakkuntaw bla ma jwe;;g[u, jafu jie[du /ajta, jafu jid[qu bihom infushom stess. L-assenza tag[hom tkun tin[ass: “Mela ma ;iex Charlie llum^” Mhux possibbli li xi [add ikollu burdata tajba l-[in kollu u kuljum. Imma anke hemm, min g[andu g[al qalbu l-fer[ tal-o[rajn, ma jferrax id-dwejjaq tieg[u fuq il-grupp. L-iktar jiskot. U jkun skiet li ji;i nnutat —

g[ax mhux soltu.

Mhux kul[add g[andu dan in-natural. Imma lkoll g[andna nippruvaw nibnu fina din l-attitudni li no[olqu madwarna atmosfera kalma ta’ sempli/ità, ta’ fer[.

Imma;inaw kieku lkoll kemm a[na n]idu ftit do]a ta’ fer[, kull fejn inkunu u ma’ kull min inkunu.

Nibdew mill-familja, ma’ niesna. U mhux nid[qu kullimkien u ma’ kul[add imbag[ad id-dar bil-geddum u l-buri.

Fil-[ajja mhux kollox iferr[ek u ma tistax titbissem u tferr[ u tifra[ kontinwament.

Imma dik li qisna dejjem wi// laskri u uccelli di malaugurio, ittaqqal il-[ajja tan-nies kollha ta’ madwarna u ttellef [afna

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

gost lil nies li altrimenti jkunu sereni.

Mhux ka] ta’ “l-iblah, taqlag[lu g[ajnu jifra[”. Dak fer[ bla sens. Il-fer[ tag[na g[andu ji;i minn kuxjenza kwieta u attitudni nisranija ta’ fidu/ja fl-im[abba ta’ Alla. Kull nisrani g[andu jkun Joy to the World.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, ag[milni strument tal-fer[ tieg[ek.

G[inni nxerrdu ma’ kul[add kullimkien.

Ag[mel li l-pre]enza tieg[i, propju g[ax mimlija bil-pre]enza Tieg[ek tkun g[ajn ta’ fer[ g[all-qraba u l-[bieb.

T[allinix inkun strument ta’ niket, firda, bi]a’ u qtig[ il-qalb.

G[allimni n;orrok mieg[i kullimkien g[ax Int ;ejt biex ikollna l-fer[ u fer[ bil-kotra.

Proposti fl-edukazzjoni Xi ftit jew wisq il-qasam edukattiv u dak tas-sa[[a kienu u jibqg[u l-pilastri talpolitika so/jali u ta’ solidarjetà li fuqhom hi mibnija l-ideolo;ija politika tal-Partit Nazzjonalista.

Ir-riforma tal-edukazzjoni hi pro;ett li dejjem jibqa’ ji]viluppa [alli mhux biss jibqa’ jg[olli l-livell taledukazzjoni tat-tfal tag[na i]da jfittex li jintla[qu iktar /ittadini u studenti g[al aktar ta[ri;.

Wa[da mirrivoluzzjonijiet kbar li tittimbra tmexxija nazzjonalista fil-gvern /ertament hi dik ta’ ledukazzjoni.

F’amministrazzjonijiet su//essivi u ta[t tmexxija ta’ diversi Ministri talEdukazzjoni, Malta u G[awdex raw is-settur edukattiv jittrasforma ru[u mil-lejl g[an-nhar f’dawn la[[ar g[oxrin sena.

F’dawn l-a[[ar ;img[at il cavallo di battaglia talLabour tefa’ [arstu fuq ledukazzjoni. Mill-Mexxej Laburista Joseph Muscat kontinwament qed nisimg[u kritika indirizzata lejn ilqasam edukattiv. Nistqarr li osservajt /erta tbatija minna[a tieg[u biex jipponta subg[ajh fuq xi tema partikulari marbuta malqasam edukattiv li fuqu seta’ jimpressjona. L-edukazzjoni da[let fid-diskors ri/enti wara li n[miet il-famu]a

‘garanzija’ g[a]-]g[a]ag[ li wara ammont ta’ skrutinju

bdiet tidher iktar u iktar imbaskta qabel i]-]mien.

F’tentattiv biex wie[ed jipprova jla[[am din il‘garanzija’ [ar;u bosta ideat ‘;enjali’ fosthom dik ta’ xog[ol garantit u, ftit wara, rata ta’ minimum wage g[a]]g[a]ag[. Din tal-a[[ar kienet ridikolata meta bosta indunaw li din kienet tfisser diskriminazzjoni fil-konfront ta]-]g[a]ag[ u li ma kienet tfisser xejn [lief xog[ol bi qlig[ tas-sekonda kategorija.

Dan biss g[aliex [addiem ikun sempli/iment ]ag[]ug[.

Plejtu

Issa, f’dawn il-;ranet, Muscat qed jag[mel plejtu s[i[ dwar numru ta’ studenti li mhumiex se jersqu g[alle]amijiet tal-Matrikola fla[[ar ta’ din is-sena skolastika. Weg[dna li qieg[ed jisma’ l-‘karba’ tal-allegat 450 student li mhumiex se jag[mlu l-e]amijiet.

Waqt li kull student li ma jkomplix l-iskola hu tassew sors ta’ inkwiet, kemm g[assistema u forsi wkoll g[allfamiljari tal-istudent, Muscat wara kollox baqa’ ma ppropona xejn kif din i/-/ifra tixxejjen. Finalment wieg[ed lil dawn ‘kura;; u tama’!

B’xorti [a]ina l-qasam edukattiv g[adu jintu]a b[ala ballun politiku millOppo]izzjoni. Ma ninsewx li l-Partit Laburista baqa’

kontinwament jattakka lillgvern dwar l-iskejjel.

Esponenti ewlenin laburisti g[adhom s’issa jmaqdru ssistema edukattiva fl-istess [in li l-gvern g[addej b’ruxxmata pro;etti, bini u immodernizzar ta’ skejjel, /entri g[al ta[ri; spe/jalizzat u ta[ri; fil-qasam tal-lifelong learning.

Dawn li qed jikkritikaw huma propju n-nies — u meta ng[id hekk miniex nesa;era — li kienu kontra lkompjuters, kontra l-ftu[ talMCAST, l-iskejjel tal-knisja u tant proposti mg[ollija filpassat.

Dawn huma l-istess nies li fit-tmexxija ta’ sentejn fiddisg[inijiet riedu j]armaw listipendji u jag[tu daqqa ta’ [arta lis-sistema terzjarja f’pajji]na. In[allu l-;udizzju finali f’idejn il-poplu.

Intant il-Gvern Nazzjonalista, f’din ille;i]latura, baqa’ g[addej bi programm li fost l-o[rajn wettaq dan li ;ej: Il-Gvern qieg[ed jinvesti 6,000 ewro kull sena fuq kull tifel u tifla fil-qasam edukattiv.

Kull ;urnata l-gvern jinvesti 1.4 miljun ewro fissistema edukattiva.

18,600 student qed igawdu minn investiment ta’ 23 miljun ewro fis-sena. Fl2005 din is-somma kienet tla[[aq 19-il miljun ewro.

Dan ifisser li saret ]ieda ta’ 21% fl-istipendji fuq medda

ta’ seba’ snin. Ma’ dan ]diedu allowances spe/jali g[all-istudenti G[awdxin.

1,550 student qeg[din igawdu minn boro] ta’ studju finanzjati mill-Gvern.

6,000 student b[alissa qed jistudjaw fl-MCAST. Tnedew skemi fiskali biex jg[inu fl-ispi]a ta’ ;enituri li jibag[tu t-tfal tag[hom f’child-care centres jew fi skejjel indipendenti jew privati.

3,250 tifel u tifla jgawdu mis-servizz esklusiv ta’ Learning Support Assistant (LSA). Dawn ikomplu ji]diedu ma]-]mien.

Skejjel ;odda

Dawn huma ftit milliskejjel li nfet[u f’dawn la[[ar snin: : Skola Sekondarja tas-Subien (Kulle;; San Benedittu, {al Kirkop) : Skola Sekondarja tas-Subien (Kulle;; Sant’Injazju f’Tal-{andaq) : Skola Sekondarja tas-Subien (Kulle;; Santa Margerita, Bormla) : Skola Primarja (Kulle;; Santa Klara f’Pembroke) : Skola Sekondarja tas-Subien (Kulle;; ta’ G[awdex) : Skola Sekondarja tas-Subien (Kulle;; Maria Re;ina, il-Mosta) Intant ir-riforma edukattiva tkompli bis-s[i[.

Nistqarr li g[ad hemm [afna 2006

2007

2008

2009

2010

2011

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

xi jsir u dan grazzi g[allopportunitajiet li tatna ss[ubija fl-Unjoni Ewropea.

L-opportunitajiet huma vasti u jirrikjedu xog[ol u impenn professjonali.

Barra minhekk Malta llum mhux biss qieg[da fil-qofol tal-‘akkademja’ Ewropea imma sa[ansitra toffri ttag[lim lil studenti barranin f’korsijiet presti;ju]i filqasam teknolo;iku, talinformatika u sa[ansitra filmedi/ina. Dan hu /ertifikat li ma jista’ jo[odulna [add!

Dan hu /ertifikat ta’ sistema edukattiva li dejjem t[ares ’il quddiem biex dejjem til[aq miri iktar ’il fuq li jwasslu lill-pajji] biex isse[[ dik il-vi]joni ta’ Malta b[ala /entru ta’ e//ellenza f’nofs il-Mediterran u filqofol tal-Ewropa.

Opinjoni 11

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Il-Prim Ministru tan-nies G[addew aktar minn tmien snin mindu Lawrence Gonzi n[atar Kap tal-Partit Nazzjonalista u Prim Ministru.

Fl-2004 jien kont Sindku tan-Nadur u kont attiv sew flistrutturi tal-partit. Sena qabel kont ikkontestajt ukoll g[allewwel darba b[ala kandidat fl-elezzjoni ;enerali.

Dak i]-]mien l-avversarji politi/i tal-Partit Nazzjonalista kienu jmexxu l-kelma li Lawrence Gonzi “ma jidde/idix”.

Ma riduhx jin[atar Kap. Minkejja li l-attakki fuqu bdew ji[raxu, Lawrence Gonzi baqa’ qatt ma ni]el f’dak il-livell. Wera bil-fatti kif politiku g[andu j]omm iddinjità u d-dekor billi qatt ma jattakka lil [add b’mod personali.

I]da aktar minn kull [a;’o[ra, it-tmien snin li g[addew urewna kemm kienu ]baljati dawk li kienu ja[sbu li Lawrence Gonzi m’g[andux l-istoffa biex imexxi lil pajji]na ’l quddiem.

Personalment, tul din ille;islatura, [dimt mill-qrib [afna ma’ Lawrence Gonzi.

Fl-erba’ snin li fihom kont fdat b[ala Segretarju

Parlamentari fl-Uffi//ju talPrim Ministru, stajt insegwih aktar mill-qrib minn [addie[or.

Fost l-o[rajn innutajt li Lawrence Gonzi hu Prim Ministru hands-on. I]omm ru[u infurmat, jid[ol fl-irqaqat u d-dettalji kollha, u jag[ti direzzjoni /ara lejn fejn ja[seb li g[andhom jimxu l-affarijiet.

Fl-istess [in Lawrence Gonzi jieqaf biex jisma’ lil kul[add u jie[u opinjonijiet differenti. Jilqa’ b’entu]ja]mu proposti ;odda. Madwaru ma jridx min jg[idlu ‘iva’ g[al kollox.

Kif [are; b’mod mill-aktar /ar waqt il-kri]i tal-Libja, Lawrence Gonzi j]omm kalm u sod anki fl-aktar mumenti diffi/li. I]da wara li jevalwa dak kollu li jisma’, ma jiddejjaq xejn jie[u dik li ja[seb li tkun l-a[jar de/i]joni fl-interess tal-pajji].

Aktar minn kollox, Lawrence Gonzi g[andu sensittività kbira [afna g[allqasam so/jali.

Ir-ri]ultati miksubin fla[[ar tmien snin jitkellmu wa[edhom. Malta kienet /ertifikata mill-Kummissjoni Ewropea b[ala l-a[jar mis-27 pajji] membru tal-UE g[all-

mod kif u]at il-fondi miksuba minnha. Li tamministra b’mod trasparenti u b’su//ess aktar minn biljun ewro f’fondi Ewropej mhux /ajta.

Malta [ejjiet ukoll ru[ha bla[jar mod possibbli sabiex fl2008 setg[et tissie[eb ming[ajr skossi u b’mod e]emplari fiz-Zona Ewro.

XOG{OL: Fl-erba’ snin li g[addew il-Gvern immexxi minn Lawrence Gonzi, kontra kull kurrent u minkejja kull diffikultà li ppre]entat ru[ha, [oloq 20,000 impjieg ;did u salva 5,000 post tax-xog[ol ie[or.

Fl-2012, kemm il-paga minima nazzjonali kif ukoll il-pensjonijiet, huma €1,000 aktar milli kienu fl-2008.

EDUKAZZJONI: Fledukazzjoni, l-istudenti flUniversità ta’ Malta qab]u l11,300. Madwar 18,600 student qeg[din igawdu millistipendji b’investiment ta’ €23 miljun. 1,550 student u studenta qed jibbenefikaw minn bor]a ta’ studju biex ikomplu jispe/jalizzaw.

Mill-2006 sal-lum infet[et skola ;dida kull sena.

SA{{A: Fis-sa[[a minbarra li tlesta u nfeta[ l-Isptar Mater Dei, issa qed jinbena

sptar ;did biex tkompli tissa[[a[ il-;lieda kontra lkan/er. L-investiment fissa[[a qed isarraf f’aktar minn 44,000 operazzjoni li saru matul is-sena li g[addiet.

Dawn ifissru ]ieda ta’ 11,000 operazzjoni fuq dawk li kienu jsiru fl-Isptar San Luqa.

G{AWDEX: G[awdex ukoll gawda bis-s[i[.

Lawrence Gonzi ikkommetta l-fondi biex saru pro;etti essenzjali b[al bini ta’ toroq u skola ;dida, g[ar-restawr ta’ postijiet stori/i, g[all-g[eluq tal-Mi]bla tal-Qortin u biex tjiebet il-kwalità tal-ba[ar.

Saru u qed isiru pro;etti li qed itejbu l-kwalità talprodott turistiku G[awdxi Minn dawn ir-ri]ultati gawdew il-familji tag[na lkoll, fl-istess ]mien meta familji f’pajji]i ;irien tag[na kienu qed ibatu millawsterità, min-nuqqas ta’ xog[ol u investiment, minn sta;nar u qg[ad.

Irridu niftakru li pajji]na baqa’ jikseb ri]ultati po]ittivi anki fl-2010 – is-sena li [afna jqisuha b[ala l-ag[ar wa[da possibbli.

Madankollu Prim Ministru mhuwiex infallibbli.

Lawrence Gonzi nnifsu jkun

ma [adux il-;urament u ma da[lux il-Parlament g[al xhur s[a[.

Imma l-;lieda tal-Grupp Parlamentari dak i]-]mien ma kinitx ispirata minn ra;unijiet egoisiti/i, superfi/jali jew ta’ tpattija imma minn ;lieda ;enwina biex f’pajji]na tirrenja d-demokrazija.

Il-hijack ta’ ]mienna hu differenti. G[andna Oppo]izzjoni b’valuri ispirati mill-kilba g[all-poter u minn filosofija li r-ri]ultat finali tieg[u (reb[a elettorali) ji;;ustifika l-mezzi li jintu]aw. G[andna Oppo]izzjoni li, g[ax sabet lokka]joni, tajret ras Ministru u ambaxxatur ta[t premessi fa]ulli sempli/iment g[ax kien hemm min irid jag[mel hekk g[all-iskopijiet tieg[u.

G[andna Oppo]izzjoni,

allura, li g[amlet hijack talParlament irrispettivament mir-ra;uni g[all-azzjoni tag[ha. L-aqwa li ma’ kull gambetta li tag[ti ming[aliha tinsab eqreb lejn il-poter.

Din hi l-isfida li g[andu quddiemu l-PN illum, tletin sena wara li kellu ji;;ieled larroganza ta’ gvern Socjalista li kien g[adda b[al romblu minn fuq il-poplu Malti.

Gvern So/jalista li [afna fdalijiet tieg[u huma parti mittim suppost ‘;did’ ta’ Joseph Muscat.

Minkejja kollox je[tie; in[arsu ’l quddiem. Ilmaltemp jg[addi; l-ener;ija, is-sa[[a li ti;i biss millg[aqda u l-[e;;a biex inkomplu nservu lil dan ilpajji] ji;u wkoll.

Hemm b]onn li b[ala partit na[dmu biex, ti;i meta ti;i l-

elezzjoni, niffa//jaw lillelettorat b’ideat ;odda ta’ kif nistg[u nkomplu mmexxu lil pajji]na ’l quddiem, ta’ kif inkomplu ntejbu l-kwalità tal-[ajja tal-Maltin u lG[awdxin.

Je[tie; li lil dawk li se jikkontestaw l-elezzjoni ;enerali f’isem il-PN ng[ammduhom b[ala kandidati, possibbilment qabel ma jid[ol sew is-sajf, g[ax g[andna b]onn is-suldati kollha disponibbli hemm barra, man-nies.

Quddiemna g[andna telg[a imma nemmen li kapa/i nitilg[uha u niksbu rrikonoxximent g[all-[idma li

minn Chris Said chris.said@gov.mt

l-ewwel wie[ed li jirrikonoxxi n-nuqqasijiet tal-gvern.

Jifhem fejn ji]balja. Ma jiddejjaqx jitlob apolo;ija fejn jinduna li /erti de/i]jonijiet setg[u kienu differenti jew setg[u kienu komunikati a[jar.

Dan kollu jag[mel minn Lawrence Gonzi l-Prim Ministru tan-nies; Prim Ministru li jitkellem b’konvinzjoni fuq il-fatti li jdawruna; Prim Ministru li hu me[tie; li jibqa’ jmexxi anki fl-2013 – is-sena li [afna qed ibassru li tista’ tkun aktar diffi/li mis-sena li g[addiet.

Hijack Hekk biss nista’ niddeskrivi dak li g[amel il-Partit Laburista lill-Parlament Malti. {a ng[idha bla tlaqliq. Li kieku kien ;ustifikat li jag[mel hekk allura nkun lewwel wie[ed li nammetti li dan kellu jsir biex tkun salvata d-demokrazija f’Malta.

Imma l-hijack ver]joni 2012 mhux ;ustifikat. Anzi hu millaktar immorali u ba]at biss fuq l-egoi]mu, it-tpattija u linkejja.

Il-poplu tag[na ma jixraqlux hekk.

Tletin sena ilu pajji]na wkoll kien g[addej minn taqlib politiku kbir. Ferm akbar milli g[addej b[alissa.

Il-;lieda dak i]-]mien kienet g[ad-demokrazija. Kienet ;lieda kontra gvern li g[a]el li jinjora r-rieda tal-ma;;oranza tal-poplu u j]omm il-poter akkost ta’ kollox.

Kienet ;lieda kontra gvern li minkejja li ]amm il-poter kontra r-rieda tal-poplu g[a]el li jie[u de/i]jonijiet mill-aktar kontroversjali b[all-;lieda li g[amel kontra l-Knisja u liskejjel privati.

Kien gvern vendikattiv li g[ax il-[addiema [adu azzjoni le;ittima tke//ew mix-xog[ol u kienu umiljati. Dak i]-]mien il-Membri Parlamentari eletti f’isem il-Partit Nazzjonalista fl-elezzjoni ta’ Di/embru 1981

minn Charlò Bonnici charlò.bonnici@gov.mt

wettaqna g[al dan il-pajji], partikularment f’din il-le;islatura tant diffi/li.

Quddiemna g[andna telg[a li kapa/i nitilg[uha u niksbu r-rikonoxximent mist[oqq g[ax-xog[ol li wettaqna

12

Opinjoni

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Ir-ri]enja ta’ Carmelo Mifsud Bonnici minn Ministru

Sa[[a[ qag[ditu mag[na… l-elettorat Kelli di;à okka]joni o[ra li nuri b’kitbieti l-g[adab u ddi]gwid tieg[i g[ar-ri]enja tal-Onor Dr Carm Mifsud Bonnici minn ministru talgvern, meta g[amilt dan ;ranet ilu fil-;urnal ta’ kuljum In-Nazzjon. {assejtni fid-dmir li anke hawn — f’din il-gazzeta — nuri fehmti u nsejjes kitbieti meta donnu li g[adna ma nistg[ux nemmnu kif tin[ema /erta animosità u kritika — liema kritika (kostruttiva kemm hi) t[alli f’qalbna /erta dieqa. U g[aliex^ G[ax ma titwemminx din, illi Ministru jkun di]onorat b’dal-mod, li bosta minna jlibbsulu l-libsa taddemokrazija biex jostruh xi ftit. ?ertament dan ma ni]nux b[ala l-metodu ;ust ta’ kif Parlament g[andu jikkundanna ‘b’kastig’ tant deplorevoli (ippermettili Dott. Carm) lil ministru,

g[ax niddibattu, li fiddekasteru fdat lilu mill-Prim Ministru ma jkunx sab kompletament il-brimba li f’xi waqtiet taf tinse; g[anqbuta f’seng[a ta’ makakkerija fina.

Iva, meta nieqfu g[al ftit u nag[mlu e]att ;ust ta’ kif dan pajji]na jixraqlu l-grazzi u l-prosit tag[na lkoll, insibu ’l min irid jabbu]a u j[awwar kif jidhirlu u jemmen hu, l-istituzzjonijiet tag[na. }gur u ]gur li hu sewwa u ;ust li ng[assu tajjeb lil min hu responsabbli biex wara kul[add iwie;eb g[al nuqqasijietu, meta jintalab.

L-Onor Dott. Carm wettaq qatig[ biex dawn l-istituzzjonijiet jelevaw ru[hom g[ad-dmir fdat lilhom minn din ir-repubblika tag[na. }gur li saru sfozi notevoli minnu u jien perswa] li se[bina Dott. Carm qeda dmirijietu bil-g[aqal.

Imma ]gur ukoll li sab g[adam iebes i]]ejjed li kien jin[tie;lu aktar ]mien impenjattiv biex jinfiltra filfond ta’ /erti problemi li jafu jibqg[u problemi anke g[al min ja[seb li l-g[adam jittiekel daqs u b[al ma tittiekel koxxa ta’ [aruf.

Biex tiskon;ra trid tkun pur (jg[idu) u /erti kollegi Parlamentari trid ti]inhom u twi]inilhom id-direzzjoni li jkunu jimmiraw lejha. A[na mag[;unin wisq fra;li. Taf tikbrilna rasna u ti]bilan/jalna ’l ;isimna. Nie[du pa/enzja bihom /erti [bieb li jafu kif jissabbat bieb.

Il-bieb li ssabbat ma’ wi//ek, onorevoli Dott.

Carm, hu bieb temporanju.

Idejqek meta l-buffuri jsabbtuhulek ma’ wi//ek, imma mhux kull bieb g[andu lqawwa li jimmanka.

Dawn il-we;g[at huma waqtiet temporanji f’dik li hi politika Maltija.

Il-poplu Malti rikonoxxenti lejk Onor Dott. Carm. Dak li se[[, issa sar storja. L-istejjer jinkitbu kuljum — wisq aktar fil-politika Maltija.

Inti ma waddabt “ebda xugaman tat-telfa” fl-art. Inti sirt aktar ma[bub u apprezzat. Inti g[andek il-grazzi tal-elettorat Malti. Tag[na… tat-Tieni u t-Tielet Distrett Elettorali.

Fil-kwadru tal-Caravaggio, ‘Qtug[ ir-Ras’, mhix dik tieg[ek. Din ta’ min fost ilParlament Malti g[alih ma jdumx ma jsib bieb im[abbat f’wi//u. G[al min ilfares ikunu nbidlu fi dramm.

I]-]mien jag[tina parir.

Kelmtejn a[[arija. Dott.

Carm: l-elettorat se jonorak bil-kbir meta s-sej[a tintalab minna. L-umiltà tieg[ek u r;ulitek xeg[elu fik sinjali uni/i li sabu ammirazzjoni ;dida lejk bil-bosta.

Na[liflek ir;uliti.

minn Alfred Attard

Il-bieb li ssabbat ma’ wi//ek, Dott. Carm, hu wie[ed temporanju

Bejn kri]i u a[bar tajba Tippersisti l-kri]i… mhux tag[na Din il-;img[a tlaqqa’ lKunsill tal-mexxejja talUnjoni Ewropea f’kuntest ta’ sitwazzjoni finanzjarja mwieg[ra li issa ilha tippersisti snin s[a[.

F’dawn l-a[[ar jiem

smajna li ?ipru wkoll talab formalment lg[ajnuna finanzjarja hekk kif i/-?iprijotti ma kellhomx g[a]la o[ra [lief li jirrikorru g[al g[ajnuna barranija. Dan wara li Spanja g[amlet talba simili.

Ma’ dawn irridu n]idu lill-Gre/ja, il-Portugall u l-Irlanda li di;a bbenefikaw minn g[ajnuna finanzjarja aktar kmieni.

Tibqa’ naturalment tippersisti d-dilemma dwar jekk g[andniex nadottaw mi]uri ta’ awsterità jew nimplimentaw inizjattivi li jwasslu g[at-tkabbir.

Il-po]izzjoni tal-Kan/illier :ermani] Angela Merkel hi li l-ewwel g[andhom ikunu introdotti mi]uri ta’ awsterità, filwaqt li l-po]izzjoni talPresident il-;did Fran/i], Francois Hollande, hi li mmorru g[al mi]uri li jwasslu g[at-tkabbir.

Mhix diskussjoni b’risposta /ara u ]-]ew; po]izzjonijiet fihom argumenti tajbin. Madankollu, wie[ed irid jistaqsi jekk billi sempli/iment ng[addu miljuni jew biljuni ta’ ewro lil stati membri

biex nimlew il-[ofor finanzjarji li [olqu huma stess tul is-snin joffrix soluzzjoni sostenibbli.

Li hu ]gur, li mg[andhiex nag[tu pakketti ta’ g[ajnuna finanzjarja li kull ma jag[mlu jtaffu ftit il-problema g[al ftit xhur, biex ner;g[u nsibu ru[na minn fejn tlaqna.

Hu propju min[abba dan l-argument li hemm b]onn ukoll li jidda[[lu mi]uri ta’ awsterità f’dawn l-istati membri li jinsabu f’diffikultajiet finanzjarji. Jekk nie[du l-Gre/ja, kul[add jaqbel li l-benefi//ji li kellhom tul is-snin flimkien mal-abbu]i fissistemi pubbli/i, ma setg[u qatt jippermettu sitwazzjoni sostenibbli.

G[all-grazzja t’Alla, ilpoplu Grieg g[a]el dawk il-partiti f’din l-a[[ar elezzjoni li fehmu li ming[ajr il-pakkett finanzjarju offrut mill-Unjoni Ewropea, ilGre/ja kienet tasal biex taqa’ mill-irdum u tit[alla tfendi g[al rasha.

Il-partiti l-o[rajn kienu tal-fehma li l-poplu Grieg mg[andux joqg[od g[allmi]uri ta’ awsterità imposti mill-Unjoni Ewropea.

Kieku l-Griegi g[a]lu din it-triq, ma kienx ikollhom joqog[du g[allmi]uri ta’ awsterità, i]da daqstantie[or, il-pakkett finanzjarju kien ikun irtirat. Ming[ajr din lg[ajnuna, il-futur tal-

Gre/ja kien ikun si;illat darba g[al dejjem.

B’hekk dan is-summit fi Brussell din il-;img[a, kien ie[or determinanti f’sensiela f’dawn l-a[[ar tliet snin. Isem pajji]na jibqa’ ma jissemma mkien f’din il-kri]i, jekk mhux g[a/-/ifri baxxi ta’ qg[ad u ekonomija li hi bil-wisq a[jar minn ta’ dawk kollha li g[adni kemm semmejt.

Futur sabi[ g[all-AirMalta L-AirMalta se tkompli

ttir u pajji]na se jkun qed jibqa’ jkollu l-linja simbolika tieg[u. Daqshekk kienet importanti dde/i]joni tal-Kummissjoni Ewropea. Din tal-a[[ar a//ettat il-pakkett ta’ salvata;; propost mill-Gvern Malti fuq perjodu ta’ [ames snin biex l-AirMalta ter;a’ ti;i vijabbli.

Kien hawn min staqsa g[aliex kellna b]onn nirrikorru g[and ilKummissjoni Ewropea biex tikkonferma dan ilpakkett ta’ salvata;;.

Tajjeb nifhmu li wie[ed mill-prin/ipji fundamentali tal-Unjoni Ewropea hu li jkun hawn kompetizzjoni ;usta.

Jekk ikollok linja tal-ajru li tir/ievi g[ajnuna finanzjarja bla limitu ming[and gvern partikulari, ma jkunx qed ji;i m[ares dan ilprin/ipju.

Il-fatt li l-gvern g[adda lill-AirMalta somma

finanzjarja f’dan ilmument diffi/li, kien ne/essarju li jkun analizzat jekk din l-g[ajnuna kinitx e//essiva tant li setg[et waslet biex in[olqot kompetizzjoni mhux ekwa .

L - Ungerija g[addiet minn sitwazzjoni b[al tag[na ftit tax - xhur ilu i]da, f ’ dan il - ka], il Kummissjoni Ewropea sabet li l - g[ajnuna u l pakkett finanzjarju ma kinux se j;ibu din il kumpanija biex tag[mel il - profitt . Dan wassal biex il - linja tal - ajru Ungeri]a kellha tag[laq .

Li kieku d - de/i]joni mill - Kummissjoni Ewropea fuq l - AirMalta kienet negattiva, mhem mx dubju li l - g[eluq tal AirMalta jkun fuq fomm kul[add .

Konna nkunu qed nitkellmu dwar kemm familji Maltin se jintlaqtu missensji li jing[ataw, dwar il-fatt li pajji]na jkun tilef simbolu tant importanti u strate;iku g[all-identità, ilfutur u l-kompettitività.

G[all-grazzja t’Alla kellu jkun mod ie[or. ?ertament, mhix kwistjoni li ;ietna tajba… altru minn hekk.

L-isforzi tal-Gvern biex jirriforma l-AirMalta llum nistg[u ng[idu li salvawha.

Ryan Callus hu l-Vi/iSindku tas-Si;;iewi.

minn Ryan Callus info@ryancallus.com

?ertament li mhix kwistjoni li ‘;ietna’ tajba … altru minn hekk

Anniversarju 13

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012 F’g[eluq it-80 sena mill-mewt ta’ ENRICO DANDRIA

minn Max Farrugia

Il-pijunier tal-edukazzjoni primarja f’Malta Ma jistax ikun li dan ix-xahar ma niftakrux fil-memorja ta’ wie[ed millakbar esponenti tal-Unione Politica Maltese (UPM) u, aktar ’il quddiem tal-Partit Nazzjonalista.

Qed nirreferi g[al Monsinjur Enrico Dandria, li twieled fl-14 ta’ :unju 1892 u miet fl-eta ta’ 40 sena fit-3 ta’ Lulju 1932.

Dandria mhux biss kien sa/erdot e]emplari u ta’ stima fil-Knisja — tant li kien jissejja[ il-;awhra tal-Knisja Kattolika — imma kien politiku, patrijott, edukatur u, /ertament, oratur kbir.

Enrico Dandria kien wie[ed minn tlettax-il wild li kellhom missieru Alfredo u ommu Raffaela. Minbarra dawk li mietu ]g[ar jew f’età tenera, it-tfal ta’ din il-familja fil-bi//a ilkbira g[a]lu karriera professjonali.

Fost [utu kien hemm tabib, nutar, uffi/jal fl-armata, ]ew; sorijiet u g[alliem.

Enrico beda l-edukazzjoni tieg[u f’St. Mary School, u wara kompla fisSt. Paul’s Institute, ]ew; skejjel li kien waqqaf in-nannu tieg[u, Sigismondo Savona, politiku u Direttur talEdukazzjoni.

Minbarra Sigismondo, fil-familja Dandria nsibu o[rajn li g[amlu isem lil pajji]na. Fost dawn kien hemm zijuh William Savona, il-mexxejj talPartit tal-{addiema fl-1921, ilbu]nannu tieg[u Giorgio Mitrovich u l-Isqof Fran;isku Saverio Caruana, izziju tan-nanna tieg[u.

Enrico jidher li mexa fuq il-passi ta’ dawn kollha u [a ftit minn tag[hom kollha. Wara li kompla jistudja fisseminarju u fl-Università ta’ Malta, mar jistudja fl-Università Gregoriana f’Ruma. Hu kien ordnat sa/erdot millIsqof Mawru Caruana fl-1915.

B[ala sa/erdot kien attiv [afna filqasam ta]-]g[a]ag[ u kien wie[ed mill-fundaturi ta’ ]ew; g[aqdiet li g[amlu [afna ;id. Dawn kienu lFoedus, u l-Gioventù Cattolica. Aktar ’il quddiem kien involut ukoll fittwaqqif tal-Azzjoni Kattolika Maltija.

Patrijott

B[ala patrijott insibu l-ewwel intervent tieg[u bil-parte/ipazzjoni flAssemblea Nazzjonali li wasslet biex Malta ng[atat il-Kostituzzjoni tal1921. Kellu wkoll sehem importanti biex irrenja l-kwiet wara l-irvellijiet tas-Sette Giugno u f’[in minnhom kien anki f’periklu kbir g[al [ajtu.

Kien wara s-sehem tieg[u f’din lAssemblea Nazzjonali li Monsinjur Panzavecchia stiednu biex jid[ol filpolitika mal partit tieg[u dak i]-]mien b[ala Unione Politica Maltese.

Enrico Dandria kien idde/ieda li jipparte/ipa fl-ewwel elezzjonijiet tal1921, minkejja li qatt ma kellu esperjenza politika u kien elett millewwel. Kompla jkun elett f’kull elezzjoni bejn l-1921 u l-1932.

Dik tal-1932 kellha tkun l-a[[ar wa[da tieg[u min[abba li miet ftit wara li kien elett kemm g[as-Senat kif ukoll g[all-Assemblea Le;islattiva.

Enrico Dandria ma ng[atax ministeru fl-ewwel kabinett tal-Unione Politica Maltese imma sena u nofs wara, hekk kif irri]enja Monsinjur Francesco Ferris, li kien il-Ministru tal-Edukazzjoni.

F’dan il-qasam Monsinjur Dandria g[amel ;id kbir lil ulied il-[addiema.

Mons. Enrico Dandria espost g[all-qima tal-pubbliku qabel il-funeral kbir li baqa’ jissemma g[all-folol kbar li kienu attendew

L-akbar problema li l-pajji] u lGvern ta’ dak i]-]mien kien qed jiffa//ja kienet bla dubju ta’ xejn, innuqqas ta’ tag[lim primarju b’mod spe/jali fost ulied il-[addiema.

In-numru ta’ skejjel, jew inkella a[jar, djar fejn it-tfal jattendu, kien limitat [afna. Eluf ta’ tfal ma kinux jattendu g[all-edukazzjoni u allura lillitteri]mu kien l-ordni tal-;urnata.

F’età tenera [afna, it-tfal kienu di;a jmorru ja[dmu ma’ [uthom akbar jew ma’ missierhom fl-g[elieqi biex jg[inu lill-familji. B’kollox, fil-bidu tal1921, kien hemm qrib it-13,000 tifel u tifla li ma jattendux skola.

Biex is-sitwazzjoni ti;i g[an-normal kienu me[tie;a 22,000 post fl-iskejjel u b’hekk tkun solvuta l-problema taliffullar fil-klassijiet .

Dandria mill-ewwel beda programm ta’ bidla tal-mentalità u ra kif g[amel mhux biss billi sab djar akbar u adatti biex iservu b[ala skola fid-diversi r[ula u bliet Maltin, imma billi fassal programm ta’ bini ta’ skejjel [alli lproblema ta’ nuqqas ta’ spazju tittaffa.

Bejn l-1923 u l-1927, kemm dam Ministru tal-Edukazzjoni, f’Malta nbnew, jew bdew jinbnew, g[axar skejjel primarji ;odda. Tant kien ja[seb fit-tul li dawn l-iskejjel g[adhom jintu]aw sal-lum, g[alkemm matul i]-]minijiet komplew jitkabbru u jkunu modernizzati.

Dawn l-iskejjel ma kinux fil-Belt u l-madwar imma sa[ansitra f’ir[ula remoti. Kienet inbniet anki skola f’Ker/em G[awdex.

Dandria kien il-Ministru talEdukazzjoni ta’ kul[add, tant li minkejja li l-partit tieg[u ma kienx jikkontesta l-elezzjonijiet f’G[awdex, f’din il-g]ira kien g[amel rivoluzzjoni s[i[a fejn jid[lu skejjel tant li mhux talli kienet solvuta l-problema kollha talli kien hemm postijiet ‘]ejda’.

F’G[awdex kien sa[ansitra beda skola g[al dawk it-tfal li kienu jbatu mill-marda tat-trakoma. Din kienet saret biex dawn ma jitilfux illezzjonijiet u fl-istess [in ma jkunux ta’ periklu g[as-sa[[a ta’ tfal o[rajn.

F’Malta l-iskejjel ;odda li tlestew jew inbdew fi ]mien Dandria nsibuhom f’dawn il-lokalitajiet: il{amrun, il-Marsa, {al G[axaq, {al Luqa, il-G[arg[ur, Birkirkara, {al Qormi, l-Isla, l-Im;arr u f’Ker/em G[awdex.

Barra minhekk kien re;a’ feta[ liskola f’Marsaxlokk li kienet ing[alqet mill-Gvern Ingliz, waqt li sar tibdil radikali fil-Kottonera.

Sakemm dawn l-iskejjel kienu qed jinbnew, Dandria g[amel ukoll skema ta’ sussidju lill-iskejjel privati u dawk tal-Knisja biex dawn ikunu jistg[u jie[du tfal fihom.

Il-pjan ta’ Dandria u l-gvern tieg[u kien edukazzjoni primarja g[al

kul[add.

Dandria [adem pass pass u wara li ra li s-sitwazzjoni fl-iskejjel ;iet kwa]i g[al wa[da normali introdu/a li;i li tobbliga lill-;enituri li la darba tifel jew tifla tibda tattendi l-iskola dawn g[andhom ikomplu l-kors tal-istudju kollu. Din il-li;i kienet mag[rufa b[ala dik tal-attendenza obligatorja.

Problema kbira li wiret Monsinjur Dandria u li [adem fuqha kemm b[ala Ministru tal-Edukazzjoni mal-UPM u aktar ’il quddiem mal-PN — wara li saret l-amalgamazzjoni bejn i]-]ew; partiti — kienet in-nuqqas ta’ g[alliema kwalifikati.

Bdil ta’ sistema {afna mill-g[alliema kienu jkunu studenti li jkunu spi//aw l-istudji tag[hom u ma jkunux impjegati fi/-

/ivil u allura kienu jimpjegawhom b[ala g[alliema fl-aktar grad baxx fissistema. Ftit kienu dawk li kien jirnexxilhom ikomplu l-istudji tag[hom kemm hawn Malta jew barra min[abba li fil-bi//a l-kbira kienu jintbag[tu jkomplu l-istudju jew ilkapijiet tal-iskola jew inkella lassistenti tag[hom.

Biex wie[ed japplika [alli jkompli jistudja ried japprovah il-kap taliskola.

Dandria bidel din is-sistema radikalment u g[amilha wa[da miftu[a g[al kul[add — anki dawk li xtaqu jibdew din il-karriera b[ala impjieg tag[hom. B’ri]ultat ta’ hekk kien feta[ skejjel /entrali apposta [alli l-g[alliema ikomplu jistudjaw.

Din is-sistema sabet l-oppo]izzjoni tad-Direttur tal-Edukazzjoni ta’ dak i]-]mien — min[abba li kienu hu li [adem [afna biex ]viluppa s-sistema l-antika — imma kellha l-barka talg[aqda tal-g[alliema (MUT) g[aliex kienet wa[da ;usta u qatg[et [afna abbu]i.

La semmejt l-MUT, din kienet l-

g[aqda tal-[addiema li twieldet fi ]mien Monsinjur Dandria. Fil-bidu tal-amministrazzjoni tal-UPM, din lg[aqda ma tantx kellha relazzjonijiet tajbin kemm mal-Ministeru talEdukazzjoni kif ukoll mad-Direttur tal-Edukazzjoni i]da ma]-]mien, wara l-[atra ta’ Monsinjur Dandria b[ala Ministru, l-affarijiet marru g[all-a[jar.

Min-na[a tal-MUT din dejjem kienet tinsisti dwar salarji a[jar.

G[alkemm il-Ministru Dandria kien jifhem is-sitwazzjoni, kien jaf ukoll li ma setax jag[ti minn dak li mg[andux u g[alhekk kien rabat is-salarji malkwalifiki biex i[ajjar aktar g[alliema jkomplu jistudjaw, xi [a;a li mhux lg[alliema kollha [adu gost biha.

Il-Ministru Dandria [adem ukoll filqasam tal-edukazzjoni teknika, g[alkemm kif xehed hu stess quddiem ilKummissjoni Irjali li ;iet Malta biex tinvestiga s-sitwazzjoni tal-pajji] wara li kienet ;iet sospi]a l-Kostituzzjoni, xtaq li f’dan il-qasam g[amel aktar imma ma kellux ]mien bi]]ejjed biex ji]viluppa l-pjani kollha tieg[u.

Fi ]mien Dandria kienu nfet[u numru ta’ skejjel ta’ filg[axija g[al dawk li ma jkunux jistg[u jattendu matul il-;urnata. Dawn, finalment, bdew iservu wkoll b[ala klassijiet g[al dawk il-Maltin li riedu jemigraw.

Fil-perjodu qasir b[ala Ministru talEdukazzjoni, Monsinjur Dandria feta[ numru ta’ libreriji f’g[add ta’ villa;;i.

Dawn kienu popolari [afna b’mod spe/jali mar-residenti tan-na[a ta’ isfel ta’ Malta fejn kien hemm numru kbir ta’ [addiema fit-tarzna li kienu jag[mlu u]u minnhom.

Fi ftit kliem wie[ed jinduna li l-PN kien beda ja[dem fil-qasam edukattiv ta’ uliedna mhux f’dawn l-a[[ar snin, fejn rajna tant bidliet radikali imma sa minn meta kellna l-ewwel gvern immexxi mill-Maltin, u mill-Partit Nazzjonalista.

NOTA: L-i]vilupp edukattiv flewwel ]minijiet tal-Partit Nazzjonalista u s-sitwazzjoni li kien sab meta kien elett fl-1921, wie[ed ikun jista’ jaqra aktar dwarhom fil-ktieb Monsinjur Dandria: {idmitu u }minijietu li l-awtur ta’ dan lartiklu flimkien mal-Pubblikazzjoni PIN se jippubblika aktar tard din is-sena.

14 Intervista

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

MARION MIZZI – nutrizzjonista u isem sinominu mad-dieta u l-kontroll tal-pi]

Ikona tan-nisa Maltin minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Twieldet fl-1959 u trabbiet flimkien ma’ ]ew; [utha subien f’Ra[al :did. Tg[id li l-;ugarelli ma kinux popolari mag[ha i]da kienet t[obb [afna taqra l-magazines, b’mod partikulari dawk fejn tid[ol is-sbu[ija. Ommha kellha n-negozju tag[ha, tal-antikitajiet, u minkejja li ppruvat, il-[ajra g[annegozju ta’ ommha ma kinitx hemm u g[alhekk riedet issib linja o[ra, differenti.

Il-linja tas-sbu[ija kienet tinteressaha bis-serjetà u dde/idiet li tibda tistudja dwarha. F’pajji]na kienu jsiru xi korsijiet ba]i/i i]da MARION MIZZI idde/idiet li tmur barra minn Malta biex tie[u kors intensiv. Marret l-Ingilterra. Kellha sittax-il sena.

“Jien dejjem kont insostni li inutli ;;eg[ilni nistudja listorja u l-;eografija jekk ma

jinteressawnix u jekk bihom m’iniex se nasal fejn irrid.

“Fl-iskola kont in[obb ilmatematika u r-reli;jon u xi ftit il-lingwi. Su;;etti o[ra kont nikkunsidrahom inutli u mhux essenzjali g[al dak li xtaqt nag[mel jien.”

Studjat u ;iet lura lesta biex tibda tpo;;i fil-prattika l-frott tal-istudju tag[ha. Ommha kienet tkun sikwit f’kuntatt ma’ Albert Rizzo, persuna;; li kien famu] g[all-irkantijiet.

Albert hu [u Alfie u g[alhekk jum minnhom ommha qaltlu biex jistaqsi lil Alfie jekk jikrilhiex kamra fis-saloon il;did li kien g[adu kif feta[.

Alfie laqa’ s-su;;eriment u Marion setg[et tibda tilqa’ lewwel klijenti tag[ha.

Il-post malajr sar ]g[ir wisq g[aliha u minn hemm imxiet g[al spazju akbar sakemm fet[et l-ewwel saloon tag[ha fil-Fgura. Minn hemm, ilkarriera tag[ha splodiet.

Marion, bid-dieti tag[ha, bilpariri dwar in-nutrizzjoni u ttrattamenti tas-sbu[ija, saret ikona f’Malta.

Minn ta[t idejha u l-istaff tag[ha g[addew numru konsiderevoli ta’ persuni, nisa u r;iel, li riedu jtejbu d-dehra tag[hom jew jonqsu mill-pi].

Il-fama tag[ha ]diedet b’pass mg[a;;el u l-[idma tag[ha tferrxet.

“Illum Myoka [adu f’idejh

Marion f’wa[da mis-safriet tag[ha

Marion flimkien ma’ missierha (illum ;ie nieqes), ommha u binha ]-]g[ir Steve

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew it-tifel tieg[i Jean. Hu ma ja[dimx fil-qasam tasslimming.”

Marion g[andha tlett itfal, Jean, Petra u Steve. Il-mimmi ta’ g[ajnejha, u minkejja li

meta kienu ]g[ar ma tantx ;awdiethom, b’mod partikulari lit-tnejn il-kbar, hemm rabta qawwija bejniethom u llum tpatti g[a]]mien mitluf.

Jean, li llum g[andu 30 sena, u Petra, ta’ 25 sena, segwew il-karriera tag[ha, filwaqt li Steve g[ad g[andu [dax-il sena u g[alhekk g[adu ’l bog[od milli jag[]el karriera.

“Meta kont in[ares lejn ilfutur tat-tfal kont na[seb li se jag[mlu xog[ol kompletament differenti minn tieg[i i]da mhux jekk ;ara.

“Petra llum [adet ix-xog[ol tieg[i, hi idi l-leminija u kapa/issima, filwaqt li Jean [a over il-Myoka. Hu jispe/jalizza fi trattamenti tassbu[ija u ma jittrattax slimming, li hi lispe/jalizzazzjoni tieg[i u ta’ Petra.”

Marion tg[id li l-aktar parti delikata tax-xog[ol tag[ha hi li ssib [addiema kwalifikati u dedikati. Hi u t-tfal tag[ha jinvestu [afna fit-ta[ri; u g[andhom attitudni partikulari lejn l-impjegati tag[hom.

“Nemmen li hu importanti li ssib lil kull impjegat in-ni//a tieg[u. Insibulhom l-aktar ]ew; affarijiet li j[obbu jag[mlu u n[arr;uhom sewwa fihom biex nag[mluhom spe/jalizzati f’dawk is-setturi.

“Flimkien jo[olqu tim wie[ed u siner;ija i]da kul[add g[andu x-xog[ol individwali tieg[u. Jien, Petra u Jean nikkollaboraw [afna fejn jid[ol ta[ri; tal-istaff.”

Marion, b’dik l-attitudni po]ittiva, qaltli li temmen li wliedha se jaslu lil hinn minn

fejn waslet hi, u se jag[mlu a[jar. ?ertament li mhux fa/li li tissupera ikona b[al Marion i]da konvinta li s-su//ess ta’ Marion hu rifless f’dak ta’ wliedha.

“Fa/li biex tasal i]da mhux daqshekk fa/li biex tibqa’ hemm g[ax jekk tintelaq, tbati l-konsegwenzi. Illum mhux fa/li timpjega lin-nies. Fa/li li wara li t[arri;hom jitilqulek.

Noqog[du attendi jekk ikun hemm b]onn li nikkore;u lil xi [add mill-istaff g[ax niddejqu jekk jitilqu u ssib min li g[ax tikkore;ih, jaqbad u jitlaq. Trid timmotivahom u tara li huma kuntenti.

“Petra u Jean g[amlu bi//a xog[ol tajba mal-istaff u jfissduhom [afna g[ax ming[ajrhom ma a[na xejn.

Trid tinvesti fihom g[ax huma jridu jinvestu mal-klijenti.”

L-argument dwar il-[xuna ma jistax ma jitlax meta tkun qed tkellem lil Marion, u minkejja li rriskjajt li nkun monotona mag[ha, ma stajtx ma nistaqsihiex kif ta[sibha dwar il-problema tal-obe]ità li f’pajji]na mhix wa[da irrelevanti.

Hi ssostni li l-[xuna ]ejda ;ejja mill-fatt li persuna jkollha l-vizzju tal-ikel.

Vizzju b[alma jista’ jkun vizzju dak tax-xorb ]ejjed jew tad-droga.

I]da filwaqt li biex to[ro; mill-vizzju tad-droga u lalko[ol hemm aktar tbatija, biex to[ro; mill-vizzju talikel kulma trid tag[mel hu li t[obb lilek innifsek u tara li tkun sodisfatt b’[ajtek. g[al pa;na 15

Intervista 15

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Tie[u l-[ajja b’attitudni po]ittiva minn pa;na 14

“Aktar milli e]er/izzju,

tajjeb jekk wie[ed ikollu passatemp attiv. Ja[dem fil;nien jew jag[mel xi xog[lijiet fid-dar. Le]er/izzju tajjeb i]da wie[ed diffi/li biex jibqa’ dixxiplinat b’mod regolari. Jispi//a jmur il-gym aktar le milli iva jew ma jirnexxilux ikompli firrutina.

“Biss, jekk idda[[al /erta rutina f’[ajtek, b[al tevita llifts u tu]a t-tara;, jew flok cyclett fil-gym tu]a r-rota fittriq, ji;ifieri tag[mel xog[ol fi]iku i]da li jrendi, tara ri]ultat.”

Marion g[andha teorija ta’ kif wie[ed jista’ jirnexxi meta jidde/iedi li jrid inaqqas il-pi] tieg[u.

L-ewwel u qabel kollox trid tkun g[a]la purament tieg[u u mhux imposta. Imbag[ad temmen li inutli tg[id lil dak li jkun x’g[andu jiekol u ma jikolx. “ Ma naqbilx mal-mod ta’ kif qed ikun trattat dan issu;;ett attwalment. Inutli li lit-tfal tag[tihom frotta jew [axixa l-iskola.

“Jekk tg[idilhom biex jieklu frott jew [axix minflok /ikkulata, aktar se ;;eg[ilhom jirribellaw. Trid tmur lil hinn mill-fatt ta’ x’wie[ed jiekol u ma jikolx.

“Il-problema hi: g[aliex qed jiekol [afna [elu, pastizzi u x’naf jien^ Wie[ed irid jara listil ta’ [ajja u s-sodisfazzjon li wie[ed g[andu fil-[ajja.

“Persuna li hi impenjata fil[ajja u t[ossha fulfilled g[andha anqas tendenza li tiekol kulma ji;i g[al idejha anke meta ma jkollhiex ;u[.

Is-sensazzjoni ta’ ;u[ bosta drabi tkun provokata minn nuqqas ta’ sodisfazzjon, dwejjaq, solitudni u problemi o[ra li ma g[andhomx konnessjoni mal-ikel innifsu.

“Dan ma jfissirx li persuni rqaq m’g[andhomx minn dawn il-problemi jew ma hawnx persuni qawwijin li ma j[ossuhomx sodisfatti bihom infushom.”

Lura g[at-tfal, Marion tis[aq li lit-tfal tajjeb li nedukawhom biex jil[qu lmilja tag[hom, jg[ollu listima fihom infushom u jkunu impenjati f’affarijiet li tassew i[obbu jag[mlu u jag[tuhom pja/ir.”

Marion tis[aq li l-vojt li wie[ed i[oss mhux fl-istonku i]da emozzjonali. Hi tqabbel din is-sitwazzjoni ma’ persuna li tipprova ssuq karozza ming[ajr steering u g[alhekk ta[bat ma’ kulma ji;i fi triqitha.

“Meta titg[allem tikkontrolla l-vizzju tal-ikel tieg[ek, tikkontrolla lilek innifsek.”

Marion i]da t[obb ilkejkijiet u l-gallettini u b’mod differenti minn kif wie[ed jista’ ja[seb, hi wkoll tiekol dawn l-affarijiet i]da f’moderazzjoni u konxja li jekk i]]id il-pi], wara se tpatti g[alih biex tirkupra l-pi] ideali tag[ha.

L-akbar sodisfazzjon g[al Marion hu meta tara lillklijenti tag[ha jirnexxu u jinbidlu.

“Ovvjament, mhux biss in kwantu ta’ pi] i]da wkoll meta jsiru aktar po]ittivi.

Issir bidla fihom li mag[ha tista’ ;;ib bidliet o[ra.”

Marion g[andha kredu mill-isba[. Temmen li dak kollu li ji;i fi triqtek mhux impossibbli g[ax Alla ma jag[tik xejn jekk int m’intix kapa/i taffrontaha.

Is-serenità, il-po]ittività u l-fidu/ja li g[andha f’Alla jag[tuha dik l-ener;ija u lvi]joni f’dak li tag[mel.

Temmen li l-esperjenzi, anke negattivi, isa[[uk u g[alhekk ma hemmx g[alfejn wie[ed jiddispra meta xi [a;a tmur [a]in. Limportanti hu li ta;ixxi u mhux tirrea;ixxi.

Il-vi]joni ta’ Marion g[allfutur mhix daqstant /ara g[ax kif qalet hi stess, b[alissa ma tantx g[andha [olm i]da tittama li to[lom wa[da tajba dalwaqt.

“Meta ma jkollokx [olma, il-[ajja ti;i monotona [afna.

B[alissa fix-xog[ol mieg[i g[andi lil Petra u qed in[alliha timra[ minkejja li nassistiha [afna.

“Issa nista’ nag[tiha l-go ahead biex tkompli g[ax brava u kapa/i [afna u g[adha tistudja.

“L-istudju fil-qasam tag[na ma jonqos qatt. Hi tistaqsi u b’hekk titg[allem,

Il-[idma tag[ha fil-qasam tas-sbu[ija hi bba]ata fuq serjetà u professjonalità

u din hi kwalità importanti [afna. Nara futur tajjeb g[aliha. L-istess g[al Jean, li dejjem kien intraprendenti u qabad sew fil-linja li g[a]el.”

Tlaqt minn [dejn Marion b’/erta serenità li hi kapa/i [afna tittra]metti lil dawk li jersqu qrib tag[ha.

Donnhom il-karatteristi/i tag[ha jittie[du u personalment ma niddejjaq xejn jekk ninfetta ru[i blattitudni po]ittiva u kajmana

tag[ha.

Marion mhux biss wi//ha sabi[, mara ta’ su//ess u isem rikorrenti fejn jid[lu forma fi]ika u sbu[ija.

“Marion hi omm premoru]a, u mara li g[arfet to[loq imperu bis-sa[[a tal[idma intensiva tag[ha li minkejja li xi kultant ;eg[litha tag[mel issagrifi//ji, dejjem ]ammet bilan/, saqajha mal-art u /erta spiritwalità li ]]ejjen ilpersonalità tag[ha.

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Marion Mizzi Ktieb favorit: Kotba filosofi/i,Paola Coelho partikolarment Film favorit: Ma narax televi]joni u m’iniex xi dilettanta kbira tal-films i]da o;;obni [afna Evita.

Mu]ika favorita: Aktar milli l-mu]ika nippreferi l-lirika. Noqg[od attenta [afna g[all-kliem.

Lewn favorit: Skont il-burdata. Kien hemm ]mien meta kont i]g[ar kont in[obb [afna lblu u kuluri pjuttost skuri i]da issa nippreferi kuluri aktar imdawla, jg[ajtu u li fihom aktar [ajja.

Sta;un favorit: M’hemmx wie[ed partikulari, kollha n[obbhom minkejja li tnejn minnhom ma tantx ingawdihom.

Il-vaganza ideali: Hemm bosta postijiet li nixtieq in]ur u li g[adni ma kellix lopportunità li nag[mel dan. Vja;; g[alija hu dejjem il-vaganza ideali.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el: M’hemmx era li taffaxxinani aktar

minn o[ra. Forsi fil-passat qrib meta kien hemm aktar valuri. Meta l-koppja kienet tid[ol g[al rabta b’aktar impenn. Forsi kien hemm [afna aktar restrizzjonijiet i]da kien hemm aktar dixxiplina L-akbar in;ustizzja g[alik hi... Li ma tkunx t[obb u tirrispetta lilek innifsek. Jekk ma t[obbx lilek innifsek ma tistax t[obb lil

[addie[or. Alla tana l-[ajja biex nie[du [siebha u hu proprju d-dover tag[na li nag[mlu dan.

L-akbar pre;ju: It-tolleranza.

U l-akbar difett: Ma ni[ux de/i]joni filpront.

L-ikel favorit tieg[ek: Ma nikolx la[am i]da n[obb [afna l-[ut u l-kejkijiet u lgallettini. In[obb ukoll il-lew].

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il[in tag[mlu: Nilg[ab aktar poker.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Xi kultant iva u kultant le, jiddependi.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Li wliedi jkunu kunteni u jimxu ’l quddiem fil-karriera u l-[ajja tag[hom lil hinn mixxog[ol.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: G[ix ;urnata b’;urnata.

Kif tarak g[axar snin mil-lum: Inkun

wasalt g[as-sittin. Mhix xi [a;a li te//itani [afna, anzi. I]da nemmen li aktar milli l-età, limportanti hu kif t[ossok. Meta jkollok [amsin tibda tara d-diffikultajiet ta’ dak i]]mien. Meta mbag[ad ikollok sittin tibda tg[id li kont a[jar meta kellek [amsin. Allura trid tg[ix u tgawdi l-mument u tag[mel l-almu tieg[ek biex tg[ixu bl-a[jar mod possibbli.

16

Negozji }g[ar

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

In-negozju tieg[ek TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU

Aktar minn 1,500 negozju ]g[ir japplikaw g[all-MicroInvest Is-su//ess tal-iskema MicroInvest kompla jikber hekk kif fl-ewwel [ames xhur ta’ din is-sena applikaw mat-825 negozju ]g[ir biex jibbenefikaw minn din l-iskema.

Dan ifisser li kien hemm madwar 100 applikazzjoni aktar meta wie[ed iqabbel ma’ kemm kien hemm applikazzjonijiet sa[ansitra matul issena kollha ta’ qabel, bit-total talapplikazzjonijiet sa mill-bidu taliskema issa jaqbe] l-1,500.

Bejniethom, dawn in-negozji di;à investew iktar minn €25 miljun floperat tag[hom stess u [olqu mat300 post tax-xog[ol ;did. Dan hu sinjal /ar tal-fidu/ja li dawn innegozji ]-]g[ar g[andhom flekonomija tal-pajji].

L-iskema MicroInvest hi mmirata lejn dawk in-negozji li jimpjegaw

inqas minn g[axar [addiema, jew kif inhuma mag[rufa l-intrapri]i micro, li jammontaw g[al aktar minn 95% tan-negozji kollha li hawn f’Malta. L-iskema tg[in ukoll anki lil dawk il-kumpaniji li jkunu g[adhom qed jibdew u lis-selfemployed.

Permezz tal-MicroInvest, dawn jistg[u jiksbu kreditu tat-taxxa li jammonta g[al 40 fil-mija talispejje] eli;ibbli li jkollhom sabiex jinvestu [alli jirrinnovaw, jespandu u ji]viluppaw in-negozju tag[hom stess, sa massimu ta’ €25,000.

L-g[ajnuna hi akbar g[al dawk innegozji micro li huma ba]ati f’G[awdex fl-g[arfien li dawn spiss ikollhom jiffa//jaw sfidi akbar min[abba l-insularità doppja tal-g]ira G[awdxija. Fil-fatt, dawn in-negozji

jistg[u jibbenefikaw minn kreditu tattaxxa li jammonta g[al 60 fil-mija talispejje] eli;ibbli, fattur li g[en biex i[e;;e; aktar minn 350 negozju G[awdxi biex japplikaw.

Mill-bidu tal-iskema s’issa, di;à kienu approvati kwa]i €7 miljun fi krediti tat-taxxa biex jg[inu lin-negozji jag[mlu investimenti b[al tisbi[ u innovazzjoni tal-bini minn fejn jopera n-negozju; xiri ta’ makkinarju u investiment f’tekonolo;ija ;dida; xiri ta’ makkinarju jew tekonolo;ija li ttejjeb l-effi/jenza fl-ener;ija; investimenti li jwasslu li l-operatur ji;i i]jed konformi ma’ regolamenti fosthom dawk tas-sa[[a u s-sigurtà, direttivi ambjentali, u a//ess; kif ukoll ix-xiri ta’ vettura li tintu]a g[all-;arr tal-prodotti.

L-iskema tg[in ukoll biex ittaffi l-

ispejje] tal-pagi ta’ [addiema li jkunu impjegati.

Wara s-su//ess li kellha u ddomanda qawwija li hemm g[al din liskema, il-MicroInvest kienet esti]a g[al sena o[ra u issa tkopri l-pro;etti li jsiru sal-a[[ar tal-2012.

Madankollu, il-Malta Enterprise – li tamministra din l-iskema – tibqa’ tilqa’ l-applikazzjonijiet sal-a[[ar ta’ Marzu tal-2013.

G[al aktar informazzjoni dwar ilMicroInvest jew skemi o[rajn ta’ benefi//ju g[an-negozji ]-]g[ar blg[an li jg[inuhom jikbru u jo[olqu xxog[ol, ]ur is-sit www.maltaenterprise.com jew /empel lil Business First – il-one-stop-shop g[an-negozji – fuq in-numru 144.

Tista’ wkoll tibg[at imejl fuq lindirizz info@businessfirst.com.mt.

In-negozju u x’ji;ri fil-Parlament Aktar minn qatt qabel, il;img[a li g[addiet, kienet wa[da fejn er;ajt ikkonfermajt kemm in-negozju ma jimpurtahx minn dak li jkun qed ji;ri fil-Parlament.

Mhux vera li n-negozju jmur ’il quddiem jew jista;na skont kif jivvota xi deputat parlamentari fil-Parlament, jew jekk il-partit fl-Oppo]izzjoni jressaqx xi vot ta’ sfidu/ja filGvern jew le.

Mhux vera li l-poplu u ssettur tan-negozju jimpurtah minn dan kollu. Mhux vera li hawn xi sitwazzjoni fejn innegozju jinsab sta;nat g[ax filParlament illum hemm xi ftit tat-turbolenzi.

Mhux vera li l-ekonomija tag[na mhix miexja b’ritmu mg[a;;el, g[all-a[jar, g[aliex fl-og[la istituzzjoni tal-pajji], qed jittie[du de/i]jonijiet straordinarji.

In-negozju ma jkunx affettwat jekk Ministeru partikolari jkunx maqsum fi tnejn jew le. Il-kummer/ mhux se jieqaf jekk fil-Parlament ikun g[addej vot ta’ sfidu/ja kontra RCC jew kontra xi [add ie[or.

I]da, iva, dak kollu li qed ji;ri b[alissa fil-Parlament, ta’ min isegwih u jixtarru biex, filmument tal-g[a]la ma ni]olqux fin-niexef.

Irridu nag[rfu nag[mlu distinzjoni bejn instabbiltà fil-

pajji], u instabbiltà f’xi partit politiku jew fil-Parlament. Ma jfissirx li meta, f’xi mumenti, ikun hemm nuqqas ta’ qbil fi [dan partit politiku, jew filParlament, g[aldaqstant ikun qed jonqos ix-xog[ol u lkummer/ fil-pajji].

Ejjew ma naqg[ux fin-nasba tal-partit tal-Oppo]izzjoni, li kontinwament jipprova jitma’ lill-poplu, li min[abba lproblemi fil-Parlament, ilpajji], skont huma, hu sta;nat.

Ejjew ma n[allux l-interessi egoisti/i jirb[u fuq l-interess nazzjonali, u ming[ajr ma noqog[du nintilfu nsegwu piki u battibekki li b[alissa qed isiru bejn il-politi/i.

Jin[tie; nibqg[u na[tfu kull opportunità biex in[e;;u aktar attività kummer/jali, inkabbru n-negozju u nkomplu no[olqu x-xog[ol.

Splu]joni ta’ gideb Is-settur tal-kummer/ mhux mill-implu]jonijiet interni ta’ xi

partit jinteressah, i]da minn xi splu]joni esterna ta’ nuqqas ta’ kredibbiltà, gideb, u premessi ]baljati li jistg[u ji]gwidaw lin-negozju.

X’;ara f’dawn l-a[[ar jiem^ X’Parlament Parlament! Il{add li g[adda kul[add kien mo[[u fl-Ingli]i u t-Taljani, u l-istabbilimenti tax-xorb u organizzaturi o[ra, ]gur li linqas li kien jinteressahom kien

minn Anton Vella anton.vella@gov.mt

x’qed ji;ri f’xi partit, jew x’kien qed jing[ad filParlament.

U g[alhekk rajna eluf, jo[or;u minn djarhom u jie[du opportunità li jsegwu l-partita ma’ [biebhom fi spazji miftu[in u fi stabbilimenti, rajna l-kummer/ fl-aqwa tieg[u.

U jien ng[id, sewwa g[amlu, g[ax mag[hom hekk gawdew ukoll is-sidien tannegozji ]-]g[ar, li g[arfu jospitaw u ji;bdu lejhom lillklijenti tag[hom bl-a[jar atmosfera.

Ni;u mbag[ad g[al dak li se[[ fuq il-Fosos tal-Furjana nhar it-Tlieta li g[adda.

X’jimpurathom i]-]g[a]ag[ mill-argumenti li qamu dan la[[ar! Rajniehom hemm bi

[;arhom flimkien ma’ eluf o[ra, turisti, jiddevertu u barra li tpaxxew bil-mu]ika, xi [a;a tal-ikel u xorb xtraw ukoll. U kif! Attività o[ra su//ess kemm mil-lat mu]ikali, turistiku, kif ukoll kummer/jali.

Il-punt tieg[i hu, li ming[ajr ma nnaqqas xejn millimportanza ta’ x’jing[ad u xi jsir fil-Parlament, dan kollu ma g[andniex intuh prijorità assoluta, fuq dak li ma]-]mien, ilkoll kemm a[na [dimna g[alih, u issa qed ingawdu lfrott tieg[u Ambjent ;ust

Qed nirreferi g[al-libertà, qed nirreferi g[as-suq miftu[ li illiberalizza l-importazzjoni u feta[ bera[ il-qasam talkummer/.

Qed nirreferi g[al ambjent ;ust li fih l-attività kummer/jali sabet l-ispazju tag[ha biex tikber u tespandi.

Qed nirreferi g[al stil ta’ [ajja a[jar li qed tippermetti aktar flus fil-but, li bihom ilfamilji jkunu jistg[u jaffordjaw jo[or;u jiddevertu u jonfqu.

Qed nirreferi g[al pro;etti infrastrutturali kbar li b[alissa g[addejjin minn fa]i ta’ kostruzzjoni, li mag[hom qed jkunu impjegati mijiet ta’ [addiema Maltin.

Qed nirreferi g[al avvanzi floqsma tas-servizzi tas-sa[[a,

fl-edukazzjoni, fil-qasam talavjazzjoni, fis-servizzi finanzjarji, fil-qasam talindustrija u t-teknolo;ija... u dan kollu, sa issa ]gur mhux qed ikun imfixkel, minn dak li qed ise[[ fil-Parlament.

I]da dan sakemm lOppo]izzjoni ma tibqax tkun irresponsabbli u ta;ixxi bl-iktar mod sfa//at, g[aliex jekk tippersisti bl-atte;;jament opportunistiku tag[ha, hemm mnejn twassal lil pajji]na fi pro/ess elettorali qabel i]]mien u jekk dan ise[[ issa, ikun ta’ [sara kbira g[allekonomija.

Hemm b]onn nibqg[u ffukati. Li nag[rfu x’inhu verament importanti f’dan ilpajji]. Hemm b]onn nib]g[u g[al dak li akkwistajna u nsa[[u [idmitna b’risq il-futur ta’ pajji]na u ta’ uliedna.

Il-politika jag[milha l-poplu, b’dak kollu li hu jag[mel, u bil-mod ta’ kif ja;ixxi. Jekk b[ala poplu nibqg[u ni;;eneraw ix-xog[ol, no[olqu l-impjiegi, ni;;estixxu attività kummer/jali qawwija, u ntejbu l-ekonomija ta’ pajji]na, ma hemm xejn li j]ommna milli nibqg[u niksbu s-su//essi.

Dak li ji;ri fil-partiti politi/i u fil-Parlament hu importanti li nsegwuh i]da ma g[andniex in[alluh itellifna mill-[idma tag[na biex flimkien inkomplu nirnexxu.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Anzjani

17

L-anzjani tag[na TAG{RIF DWAR {IDMA MWETTQA MIS-SEGRETARJAT PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI

Direttorat g[all-Istandards ...kif jolqot lis-settur tal-anzjani Ferg[a importanti hi dDirettorat g[all-Istandards li l-kompetenzi tieg[u firrigward tas-sa[[a g[allanzjani jinkludu assigurazzjoni tal-kwalità talkura u awditjar tas-servizzi u kura provduta f’residenzi g[all-anzjani u s-sigurtà talanzjani, l-illi/enzjar talistabbilimenti u servizzi tassa[[a, u d-djar tal-anzjani u lbini ta’ standards dwar isservizzi u kura mog[tija firresidenzi.

L-iktar [idmiet importanti li twettqu mid-Direttorat firrigward ta’ standards ta’ kura g[all-anzjani tul l-2011 kienu: ■ Spezzjonijiet biex ikun assigurat li l-istandards f’dawn id-djar in]ammu.

■ Kienet li/enzjata dar privata ;dida.

■ L-Isptar g[ar-Riabilitazjoni Karin Grech, kif ukoll sala ;dida g[all-kura fit-tul flIsptar Capua kienu li/enzjati.

■ F’Malta g[andna [ames swali ta’ kura fit-tul li j]ommu l-anzjani fihom.

Dawn ing[ataw li/enzja li tibqa’ valida sal-a[[ar tassena 2012.

■ Matul is-sena re;g[u kienu spezzjonati wkoll isswali g[all-kura fit-tul, b[asSala Jean Antide fl-Isptar Monte Karmeli, ir-Residenza Sant’Anna u l-Male Geriatric Ward fl-Isptar ;enerali ta’ G[awdex.

■ Id-Direttorat investiga u [a azzjoni fuq ilmenti mwassla mill-pubbliku dwar xi servizz ta’ sa[[a mog[ti,

inklu]i dawk mog[tija firresidenzi g[all-anzjani. Tul din is-sena, id-Direttorat investiga 28 ilment u kollha kienu indirizzati.

■ Kompla joffri rakkomandazzjonijiet filpro/essi ta’ konsultazzjoni mill-MEPA fir-rigward ta’ proposti ta’ bini ta’ residenzi g[all-anzjani u ta’ konver]joni ta’ bini f’ residenzi g[all-anzjani. Irrisposti mibg[uta lill-MEPA kienu jammontaw g[al dsatax.

■ Id-Direttorat kompla joffri l-assistenza tieg[u lillimprendituri interessati li jift[u residenzi g[allanzjani.

■ Matul l-2011, idDirettorat kompla ja[dem fuq programmi preventivi dwar it-tnaqqis tal-effetti []iena ta’ temperaturi estremi fuq residenti vulnerabbli f’residenzi g[allanzjani li huma li/enzjati mid-Direttorat.

■ Fit-tarf tas-sena 2011 inbeda st[arri; dwar kif irresidenti ta’ djar tal-anzjani qed i[ossuhom rigward isservizz mog[ti lilhom f’dawn id-djar. Qed jkunu intervistati madwar 600 anzjan mill-kategoriji kollha tad-djar tal-anzjani.

■ Il-websajt tad-Direttorat tkun riveduta regolarment biex dejjem ikun hemm illista a;;ornata tar-residenzi g[all-anzjani u swali g[allkura fit-tul tal-anzjani li huma li/enzjati.

Il-Prim Ministru u Mario Galea jiltaqg[u mal-’ambaxxaturi’ g[as-sena tal-Anzjanità Attiva.

Messa;; tas-Segretarju Parlamentari MARIO GALEA

L-anzjani fil-qalba tal-politika tal-PN L-anzjani huma fil-qalba talpolitika tal-Partit Nazzjonalista. Gvernijiet nazzjonalisti [admu biex lanzjani jg[ixu x-xju[ija tag[hom b’dinjità.

Il-Partit Nazzjonalista japprezza dak li l-anzjani g[amlu g[all-familji tag[hom u g[all-pajji]. Fuq kollox jag[raf l-importanza ta’ dak li jistg[u jkomplu jag[mlu.

Irridu l-anzjani jibqg[u jg[ixu fil-komunità. Sa fejn ikun possibbli.

Qed insa[[u s-servizzi filkomunità biex ng[inu lanzjani jibqg[u jg[ixu [ajja indipendenti u attiva konxji li l-b]onnijiet varji tag[hom qed ikunu indirizzati b’lista twila ta’ servizzi.

Il-Partit Nazzjonalista jag[raf li l-anzjani g[andhom id-dritt tal-g[a]la li jibqg[u jg[ixu d-dar jew li jin;abru f’dar tal-anzjani. G[alhekk, gvern immexxi mill-Partit

L-anzjani qed jg[ixu aktar u din hi sfida li ma tbe]]aniex Nazzjonalista jibqa’ jinvesti bil-kbir f’servizzi filkomunità kif ukoll f’postijiet residenzjali g[all-anzjani.

Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista ta ]-]ieda s[i[a lill-anzjani, daqskemm [adu l-[addiema. F’dawn l-erba’ snin l-anzjani ng[ataw ]ieda mill-gvern ta’ €19.21 fil;img[a.

Qabel, jekk anzjan kien jidde/iedi li jibqa’ ja[dem kien jitlef il-pensjoni.

In-Nannu nesa x’jisimni Pubblikazzjoni interessanti tas-Segretarjat Parlamentari g[all-Anzjani u Kura fil-Komunità hu l-ktieb In-Nannu nesa x’jisimni miktub minn Trevor }ahra bi tpin;ijiet ta’ C.S. Lawrence.

Dan il-ktieb jg[in littfal biex jitg[allmu iktar fuq id-dimensja.

Quddiem din ilproblema t-tfal bosta drabi j[ossuhom mitlufa u ma jafux x’se jaqbdu jag[mlu.

Il-ktieb jippreparahom jifhmu l-kundizzjoni u jqajjem bosta mistoqsijiet fosthom: - X’inhi d-dimensja^ - Id-dimensja tista’ tittie[ed^ - G[aliex l-individwu milqut qed i;ib ru[u b’mod li jidher stramb^ - X’effetti t[alli fuq ilfamiljari u l-individwu li tolqtu^ Il-ktieb g[andu wkoll liskop li jkisser perspettivi ]baljati dwar id-dimensja.

Sikwit ji;ri li r-ricerka ssir fuq l-internet u allura t-tfal mhux dejjem isibu materjal adatt g[alihom.

Problema o[ra hi li ttfal jafu jiltaqg[u ma’ materjal li ma jkunx miktub minn g[ajn awtorevoli fuq din ilmaterja.

Il-ktieb In-Nannu nesa x’jisimni jintu]a wkoll b[ala textbook fillezzjonijiet tal-PSD u Studji So/jali.

Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista jqis il-pensjoni b[ala dritt tieg[ek u ta’ kull anzjan ie[or. G[alhekk min jidde/iedi li jibqa’ ja[dem jie[u l-pensjoni s[i[a u lpaga g[ax-xog[ol li jag[mel.

Gvern immexxi minn Lawrence Gonzi f’din ille;islatura introdu/a servizz ie[or ;did fil-komunità. Ilgvern feta[ l-ewwel ]ew; night shelters fi]-]ejtun u lMellie[a. Qed nag[tu ser[an il-mo[[ lill-anzjani li jridu jqattg[u l-[in mal-;urnata ddar u bil-lejl fil-kumpanija ta’ [addie[or. Fil-;img[at li ;ejjin se nift[u t-tielet wie[ed f’San Vin/enz de Paul.

Ir-ri]ultat ta’ din il-[idma jfisser li l-anzjani qed jg[ixu aktar fit-tul. Ifisser sfida fuq kollox. Imma din sfida li ma nib]g[ux minnha. G[allkuntrarju, se nkomplu na[dmu biex nipprovdu la[jar g[all-anzjani tag[na.

18 Ittri lill-Editur

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

APPREZZAMENT

Karlu Chetcuti {adem bis-s[i[ b’risq is-So/jetà Mu]ikali Marija Annunzjata ta’ {al Balzan u t-twaqqif tal-banda Matul din is-sena, is-So/jetà Mu]ikali Marija Annunzjata ta’ {al Balzan, tilfet lil Karlu Chetcuti, wie[ed millbenefatturi kbar tag[ha li f’[ajtu [adem mhux biss biex din is-So/jetà timxi ’l quddiem i]da wkoll biex isem {al Balzan jin]amm fil-g[oli fejn jixraqlu.

Karlu twieled f’{al Balzan nhar id-29 ta’ Mejju 1937. Trabba fid-dell talkampnar tal-Knisja Parrokkjali ta’ Marija Annunzjata. Hu kien jg[in fid-daqq tal-qniepen u larmar tal-knisja.

I]]ewwe; lil Gulia neè Zammit fil-Parro//a ta’ Marija Assunta talImqabba, nhar l-10 ta’ Lulju 1960. Il-funzjoni ta]-]wie; tmexxiet mill-Kanonku Dun Spiru Sammut, li kien minn {al Balzan.

Karlu u Gulia g[exu f’{al Balzan fi Triq ilProvidenza u minn dan i]]wie; kellhom ]ew;t itfal, Joseph u Martin.

Hu g[amel ]mien ja[dem ta’ sagristan fil-Kolle;;jata ta’ San Pawl Nawfragu filBelt Valletta u wara da[al ja[dem mar-Royal Signals tas-Servizzi Ingli]i filBarracks tal-Imtarfa u Ta’ Kandja, limiti tas-Si;;iewi.

Karlu minn dejjem kellu ;ibda lejn il-festa talLunzjata u spiss kien ikun il-Ka]in Marija Annunzjata. Kien di;à membru tal-Kumitat meta kellu biss tmintax-il sena.

Dam g[al madwar 50 sena jokkupa karigi importanti fosthom dik ta’ Segretarju g[al madwar 40 sena kif ukoll il-kariga ta’ President.

Kienet minn dejjem ixxewqa tieg[u li fil-ka]in

titwaqqaf banda. Din il[olma tieg[u kienet saret realtà nhar it-8 ta’ Awwissu 1993 meta flimkien ma’ Pawlu Grima, membru ie[or [abrieki fi [dan isSo/jetà, twaqqfet il-Banda Marija Annunzjata.

Minbarra x-xog[ol li kien jag[mel b’risq is-So/jetà u l-festa, hu g[amel ]mien ukoll imexxi l-bottegin u flistess [in jie[u [sieb larmar ta’ barra waqt il-jiem tal-festa tal-Lunzjata u lfesti tal-Milied.

Kien proprju waqt li kien qieg[ed i]arma l-armar talMilied fl-età ta’ 60 sena meta kellu in/ident ikrah fi Triq it-Tliet Knejjes nhar l10 ta’ Jannar tas-sena 2000.

L-in/ident kien wie[ed gravi, tant li Karlu baqa’ g[al ]mien twil ju]a lbastun biex jimxi.

Madankollu, dan l-in/ident ma naqqas xejn mill-[idma tieg[u u baqa’ jmur il-ka]in sakemm miet nhar is-27 ta’ Jannar 2012.

Il-funeral tieg[u, li tmexxa mill-Kappillan talParro//a ta’ {al Balzan Dun Kal/idon Vassallo, sar fil-knisja li Karlu tant kien i[obb u li min jaf kemm-il darba fta[ar mal-[bieb blopri sagri li fiha Kif xieraq, il-Banda Marija Annunzjata ta’ {al Balzan [adet sehem ukoll f’dan il-funeral bid-daqq talmar/i funebri.

Ix-xog[ol li g[amel Karlu f’dan il-ka]in tal-Banda Marija Annunzjata ]gur li se jibqa’ jkun imfakkar matul is-snin minn dawk kollha li g[andhom g[al qalbhom din is-So/jetà mu]ikali.

MARIO FENECH

Tas-Sliema

L-ilma marbut mal-[ajja Sur Editur, Is-sajf da[al u mieg[u da[let ix-xewqa li nin[aslu i]jed spiss biex intaffu g[all-g[omma li n[ossu u biex in]ommu persuntna nadifa.

Barra dan, sikwit iberren f’mo[[i li l-ilma tal-vit illum hu g[ali. Tant hu g[ali li meta ]mien ilu konna ninjoraw il-prezz tieg[u mqabbel ma’ dak tal-elettriku, illum il-;urnata, ;ara bil-maqlub: il-kont tal-ilma ;ieli jeg[leb bil-bosta l-ammont ta’ [las g[all-konsum talelettriku. {adt passi biex, kemm jista’ jkun, nekonomizza fl-u]u tal-ilma. :ietni l-idea li meta ni;i biex filg[odu nqaxxar il-le[ja, nag[mel fliskatur tal-plastik fil-wash-hand

Skerz fid-dawl tax-xemx Sur Editur, Kif jaf kul[add, il-belt kapitali Maltija kienet mog[nija, f’dawn l-a[[ar ]minijiet, b’[afna kumditajiet, fosthom ;onna li jwarrdu, mu]ewijiet modernissimi, concealedlighting mal-fa//ati ta’ bini storiku, bankijiet suret in-nies u anke servizz ta’ batteryoperated taxis g[al min jippreferi jirkeb flok jimxi.

G[adni kemm rajt ]ew; turisti jduru ma’ wa[da minn dawn it-taxis, jistennew li jaraw ix-xufier biex iwassalhom x’imkien.

Minkejja li t-taxi qieg[da f’nofs ta’ triq, fejn ilKonkatidral, ix-xufier dam biex tfa//a. Wara xi kwarta jistennew, telqu bil-mixi.

L-idea tajba [afna i]da je[tie; aktar attenzjoni g[asservizz.

S. PACE

Tas-Sliema

basin, nilqa’ l-ilma li nu]a u na[]nu g[at-tla[li[ tal-water-closet.

Xi ammont f’nuqqas ta’ spejje] g[andu jkollu u fl-istess [in ng[in (kif nista’) kontra t-tni;;i] tal-arja, g[ax naf li l-ilma tal-vit irid ikun ippumpjat bil-makni ta]-]ejt minerali g[al ;oddjar.

B’hekk tkompli l-bidla bejn pajji] normalment niexef qoxqox fis-sajf u pajji] li pjaxxi l-g[ajnejn bil-fjuri fil-borduri tat-toroq bejn l-abitat u l-kampanja.

Dawk il-kuluri jag[tu impressjoni ta’ kura u b]ulija fost il-komunità.

A.H. VELLA {al Balzan

Mistoqsija ta[raq Sur Editur, B[al rocket li feta[ f’lejl iswed bla qamar, fe;;et polemika bejn kummissjoni u so/jetà. Wa[da hi minn sorsi tal-Knisja, waqt li lo[ra minn dilettanti tan-nar tal-festi.

Fin-nofs hemm l-u]u talperklorat.

F’wa[da mill-gazzetti kien hemm min qed jistaqsi: “Dan x’ikun dal-perklorat^ F’g[omri u ]mieni qatt ma smajt bih u dort g[ad-dizzjunarji: Dizz. Mario Serracino: Klorat: mel[ tal-a/idu talkloru.

Kloru: klorin, element kimiku b’ri[a qawwija penetranti.

Dizz. Oxford Advanced:

Chloride: compound of chlorine.

Chlorine: greenish-yellow

bad-smelling poisonous gas, obtained from common salt.

Kulma talbet il-kummissjoni hu li jitnaqqas l-u]u ta’

dil-kimika fil-piroteknika g[aliex issostni li din tag[mel [sara g[allambjent. {afna jafu bil-[sara li ssir minn materjal li jaqa’ flg[elieqi min-nar tal-ajru.

Mhux l-ewwel darba li bidwi sab murtal qalb il[amrija tal-g[alqa tieg[u.

X’u[ud jg[idu li lisplu]jonijiet fil-qrib irieg[du l-aperturi, jifqg[u l-[;ie; tat-twieqi u jwaqqg[u t-tibjid tad-dar (barra mit-twerwir lil kull esseri uman).

M’huwiex il-waqt li jing[addu d-di]grazzji fatali bin-nar li, b’mod misterju], da[al fil-festi.

Forsi l-unika triq li tista’ twassal g[al ftehim hi li jin[atar bord ta’ inkjesta, jag[mel ir-rapport tieg[u u lgvern ja;ixxi b’li;i. L-a[[ar rapport (dak tal-G[arb) kien widdeb li hemm periklu ta’ di]grazzja kbira fi ]mien sentejn.

C. AGIUS In-Naxxar

L-isport fi ]mienna Sur Editur, Kemm [adt pja/ir naqra l-ittra ta’ Alfred Sciberras (f’il-mument tas-17 ta’ :unju) li fiha g[amel sommarju tal-kampjonati tal-futbol f’Malta, fl-ista;un li g[adda.

Wera wkoll kemm i[obb il-futbol u enfasizza li l-isport g[andu jg[aqqadna u mhux jifridna.

Dan ;ieg[lni niftakar f’/erti azzjonijiet li attwalment jifirdu flok jg[aqqdu.

G[ala fuq xi mezzi ta’ komunikazzjoni so/jali

issib min jikteb li l-Belt Valletta u l-Furjana huma the eternal rivals^ Il-Belt u l-Furjana huma ;irien u xejn m’g[andu jifridhom. G[ala [afna diskors jinsinwa li l-log[ob bejn i]-]ew; timijiet se jkun piku]^ Il-media obbligata turi sens ta’ responsabbiltà f’dak li tippubblika biex l-istess sport ikattar i//iviltà flok irewwa[ il-pagani]mu.

T.R.S.

Is-Swieqi

Ittri lill-Editur 19

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Wie[ed wara l-ie[or...

Sur Editur, Il-mexxej pre]enti tal-PL Joseph Muscat jg[id li kien sar ewropeista konvint. Dan wara li meta kien Membru tal-Parlament Ewropew induna kemm wie[ed seta’ ja[dem u kemm ;id seta’ jag[mel.

Il-mexxej ta’ qabel Muscat, ji;ifieri Alfred Sant, fl-elezzjoni tal1998 kien wieg[ed li jekk jirba[ il-

gvern dik id-darba flok jiffri]a lapplikazzjoni g[ad-d[ul ta’ Malta fl-UE kien se jirtira g[al kollox.

Sant baqa’ regolarment itektek kontra l-UE spe/jalment filParlament.

Il-mexxej ta’ qabel Sant, ji;ifieri Karmenu Mifsud Bonnici, baqa’ fero/i kontra l-Unjoni Ewropea.

KMB kien ma[tur delegat g[al

g[omru tal-Partit Laburista.

Dwar dan l-atte;;jament anti Unjoni Ewropea li sserrep fil-PL wie[ed jinnota wkoll li [afna li qeg[din fit-tmexxija tal-Partit Laburista llum jigdmu lsienhom biex ma jg[idu xejn kontra l-UE. {afna partitarji laburisti llum g[adhom b’sa[[a kontra l-Ewropa u jwa[[lu fid-d[ul ta’ Malta fl-

Ovvjament, jekk il-Partit So/jalista jirba[ l-elezzjoni, ilqg[ad fi ]mien ;img[a jonqos, g[ax dawn jieqfu jirre;istraw u tg[idx kemm jifta[ru li fi ]mien hekk qasir di;a naqqsu /-/ifra tal-qg[ad!

Issa [a ni;i g[at-tifsira tal‘garanzija’ li qed jag[tu li]]g[a]ag[.

Tag[lim: Hemm i/-/ans li l-iskola obbligatorja minn 16-il sena titla’ g[al 18 u dan g[al ]ew; ra;unijiet — (1) biex jirba[ sentejn ta’ re;istrar g[ax ma tkunx tista’ tmur tirre;istra g[ax-xog[ol, u (2) biex tid[ol awtomatikament g[at-tieni fa]i. Dik tat-ta[ri;. Fiex se jkun jikkonsisti t-tag[lim u tta[ri;^ Sempli/i.

F’dak li huma mag[rufin g[alih gvernijiet so/jalisti Maltin matul is-snin li g[amlu ja[kmu fuq il-poplu. It-tag[lim fis-so/jali]mu, biex, skont Wistin Abela, eks ministru, ikollna ;enerazzjoni so/jalista.

Ta[ri;: Fl-armi li Gvern So/jalista kien ;ab mill-Korea Komunista d-dittatur talfamilja ta’ Kim il-Sung. Kif ukoll ta[ri; intensiv filvjolenza, fit-terrur u kif tid[ol fi djar in-nies u tkisser kull ma ssib quddiemek.

Pere]empju, ka]ini nazzjonalisti, il-Qorti, il-Kurja, it-Times, u, fuq kollox, id-djar tal-mexxejja tal-Partit Nazzjonalista.

Ituk ta[ri; ukoll kif tinterroga, issawwat u toqtol nies li jkunu ta[t il-kustodja tieg[ek, b[alma ;ralu Nardu Debono.

Ikollok ta[ri; ukoll kif

PETER FALZON {al Qormi

Lura fi]-]mien

G[all-attenzjoni ta]-]g[a]ag[ Sur Editur, Nixtieq naqsam ma]-]g[a]ag[ tag[na t-tifsira tas-suppost garanzija li Joseph Muscat qieg[ed jag[tihom dwar ittag[lim, it-ta[ri; u x-xog[ol.

Fil-verità jekk te[odhom individwalment tinduna li ]]g[a]ag[ di;a ilhom is-snin igawdu minnhom.

E]empju: it-tag[lim illum tant kiber li filwaqt li fi ]mien Gvern So/jalista tal-1996#98 lammont ta’ ]g[a]ag[ li kienu jibqg[u jistudjaw wara li jg[alqu s-16-il sena kien ta’ 43% illum in-numru di;a tela’ g[al 73%.

L-istudenti universitarji minn 800 student, illum hemm 11,000.

Fl-MCAST, apparti ttag[lim, hemm ukoll it-ta[ri;, kif ukoll hemm ta[ri; li qed jing[ata mill-ETC. Rigward ix-xog[ol, kul[add jista’ jara b’g[ajnejh u jmiss b’idejh is-su//ess tal-gvern.

Araw kemm ]g[a]ag[ spi//aw l-istudji tag[hom u gradwaw, kemm mill-MCAST u kemm mill-Università. Fejn ta[sbu li marru dawn^ Jirre;istraw g[ax-xog[ol^ }gur li le, g[ax il-qg[ad naqas mhux ]died. Hemm i/-/ans li fil-;img[at u x-xhur li ;ejjin il-qg[ad ji]died mhux bikom i]-]g[a]ag[ imma bin-nisa.

Xi [add jew xi w[ud qed i/emplu lin-nisa fid-djar u j[e;;uhom biex imorru jirre;istraw [alli jg[ollu nnumru ta’ dawk li taparsi qed ifittxu x-xog[ol. Strate;ija biex tpin;i lill-Gvern tal-PN b[ala inkapa/i.

Ewropa g[al kull intopp li jinqala’.

Hawn wie[ed jinduna kemm minkejja li g[addew is-snin il-Partit Laburista fejn tid[ol is-s[ubija fl-UE g[ad g[andu jbaqbaq fil-;ewwieni tieg[u ta[wid u skonfort kbir f’din ilmaterja hekk fundamentali g[allideolo;ija tieg[u!

tispara fuq il-ka]ini u kif t[alli xi ]ag[]ug[ ]vinat u kif wara tpo;;i l-arma g[and xi [add inno/enti u tag[millu frameup.

It-ta[ri; jing[ata minn esperti varji fis-su;;ett.

Ix-xog[ol: }ag[]ug[ serra[ mo[[ok. Sakemm f’Malta jibqa’ jikber il-[axix [a]in fit-toroq xog[lok garantit.

Korp tax-xog[ol, ming[ajr drittijiet. B’uniformi ta’ suldat, tit[allas il-loqom.

Ta[t dixxiplina militari, bissuldati g[assa mieg[ek bilmachine gun u trid torqod filbarrack’s tas-suldati mit-Tnejn sal-:img[a.

F’kelma wa[da tkun bil‘lieva’ bil-pulit.

Problema wa[da se j;ib Joseph Muscat. G[ax tant dan il-gvern qed jibni toroq sbie[ u tajbin li mhux se jsib fejn jibag[thom biex jaqtg[u l[axix [a]in!

Imma jien perswa] li soluzzjoni jsib ]gur. Jista’, pere]empju, jibg[athom jaqtg[u l-[axix [a]in [dejn i/?entru Nazzjonali Laburista, jew fil-kumpless tas-Super One il-Marsa. Tinkwetawx.

X’imkien jibg[atkom.

Ifhmu intom ]g[a]ag[.

Ng[idilkom biss biex toqog[du attenti. T[allux min jingannakom. Tafdawx.

Ta[t Gonzi u l-PN tafu kif qeg[din. Ta[t Muscat tafu kif tkunu. E]att b[al ma konna a[na.

G[al-lum daqshekk.

Ner;g[u niltaqg[u.

FRANS CASSAR Il-{amrun

Sur Editur, Dawn tax-xellug jiddilettaw isej[u lilhom infushom progressivi.

Imma fil-fatt huma l-aktar nies tqal biex jammettu l-[a]in li jkun sar.

Qed nirreferi g[al Joseph Muscat, il-mexxej laburista Malti u g[al Giorgio Napolitano tal-Italja. Muscat nhar il-{amis 26 ta’ Jannar 2012, wasal jammetti li dak li kien ;ara 30 sena qabel, ji;ifieri l-[tif tal-poter mill-gvern so/jalista fl-1981 kien storikament u moralment skorrett.

Giorgio Napolitano, nhar il-:img[a 8 ta’ :unju 2012, wasal jammetti li dak li kien ;ara 56 sena qabel, ji;ifieri li l-Partit Komunista Taljan kien appo;;ja l-inva]joni Russa tal-Ungerija, kien [a]in.

Dawn tax-xellug huma biss [fief fejn meta jasal il-mument e]att ituk id-daqqa. Hemmhekk m’hemmx dewmien!

JOHN CASSAR Ra[al :did

Igdeb, igdeb, igdeb…

Sur Editur, Il-Partit Laburista minn dejjem kien jigdeb u jikkalunja lill-avversarji politi/i tieg[u. L-importanti g[all-PL hu l-[in u ]-]mien meta jintefa’ t-tajn. Wara [alli jintilfu l-libelli; ilmi]ien xorta jibqa’ jxaqleb lejn min ikun gideb f’dak li hu vanta;; politiku.

X’jimporta billi jkissru lil dak u lill-ie[or^ Se nsemmi ftit mill-ka]i ta’ gideb li xerred il-PL f’dawn l-a[[ar ]minijiet.

Il-gidba li baqa’ jirrepeti l-Labour li Claudio Grech g[andu jew kellu a//ess g[as-sistema talinformazzjoni tal-gvern.

Il-gidba ta’ Joseph Muscat li Claudio Grech ju]a karozza u xufier im[allsa mill-gvern.

Ta’ min wie[ed jiftakar li meta f’Marzu li g[adda sSur Grech in[atar advisor tal-Ministru fis-settur tatTeknolo;ija tal-Informaz-

zjoni dan ma ng[ata ebda [las g[al din il-kariga.

Il-gidba tal-Labour li saru [lasijiet g[al xog[lijiet fl-Isptar Mater Dei li kienu g[adhom ma twettqux.

Minkejja li dan kien mi/[ud uffi/jalment diversi drabi, ilMexxej Laburista u ddeputati tieg[u baqg[u jippersistu fil-gidba.

Gidba o[ra tal-Labour kienet li dawk li jie[du lenergy benefit (30,000 familja) jitqieg[du fi kju g[alihom meta ji;u biex i[allsu l-kontijiet, spe/i biex ikunu umiljati.

Min ma jkollu ebda sustanza fil-politika tieg[u jibqg[alu biss il-gidba b[ala arma. Arma li tag[mel [afna [sara u li ma tin[tie;x xi intelli;enza jew preparazzjoni spe/jali biex tu]aha.

G[alhekk il-motti tal-Labour hu “Igdeb, igdeb, igdeb g[ax fl-a[[ar xi [a;a tibqa’”.

J. MICALLEF {al Tarxien

20 Ittri lill-Editur

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Be Prime Minister for a Day… u iktar

Fejn sejra l-familja

Marija Hammett, ir-rebbie[a ta’ ‘Be Prime Minister for a Day’ b’su;;eriment ta’ utilità kbira g[all-familja

Sur Editur, {adt gost insir naf li mill[afna su;;erimenti li tressqu lill-Prim Ministru mill-kwa]i 2,000 persuna li [adu sehem fl-inizjattiva Be Prime Minister for a Day, il-;urija dehrilha li l-iktar su;;eriment innovattiv kien dak ta’ Marija Hammett: li jsiru korsijiet ta’ parenting skills lil dawk kollha li jkunu se jsiru ;enituri.

Il-;id kbir li jista’ jsir permezz ta’ dawn il-korsijiet hu inkalkulabbli. U nittama li jitwettaq.

Prosit lis-Sinjura Hammett, u prosit lill-;urija.

Nixtieq inwessa’ ftit dan issu;;eriment. L-ikbar parenting skill li jistg[u jkollhom il-;enituri hi relazzjoni tajba bejniethom.

Inkella skills o[rajn jitilfu

[afna mill-forza tag[hom.

G[alhekk nissu;;erixxi li filkors su;;erit g[al qabel lewwel tarbija, il-kors ikun jinkludi wkoll laqg[a(t) dwar ir-relazzjoni tal-;enituri bejniethom, li l-mi;ja ta’ tarbija ]gur tinfluwenzaha bil-kbir.

Diversi ]wi;ijiet jibdew ifallu wara din l-esperjenza tant profonda u ;dida fil-[ajja tag[hom, g[aliex ma jkunux im[ejjija sew g[aliha.

Anzi nkompli nwessa’ ssu;;eriment ori;inali tasSinjura Hammett, u anke dak kif modifikat minni.

Sin/erament u profondament nittama li gvern ;did jimbarka fuq firxa s[i[a ta’ korsijiet dwar irrelazzjonijiet bejn il-koppja, minn qabel i]-]wie; — anke b’edukazzjoni fl-iskejjel —

Mi]uri b’risq il-familja Sur Editur, Meta nkunu resqin lejn xi Elezzjoni :enerali, spiss nibdew nisimg[u b’xi ‘weg[da’ li tkun tappella g[all-elettorat.

Allajbierek, /erti nies li qatt ma jkunu ressqu l-ebda su;;eriment utli f’[ames snin, jibdew ifaqqsu l-weg[di biex jidhru sbie[.

In[oss li l-Partit Nazzjonalista hu [afna aktar kredibbli meta jsemmi x’g[ad fadallu jwettaq b’risq il-familja g[aliex b’hekk ikun qed ikompli jibni fuq dak kollu li g[amel fl-a[[ar 25 sena biex il-familji tag[na jibqg[u mexjin ’il quddiem.

Nippreferi nemmen lil min f’dan il-qasam g[andu x’juri bil-fatti milli [addie[or li kulma g[andu x’juri hu po]i u paroli.

JOS. FENECH

Ir-Rabat

sakemm il-koppja ter;a’ ssib ru[ha wa[edha, g[aliex it-tfal ikunu sabu posthom fil-[ajja.

It-twelid ta’ tarbija hu biss mument minnhom — importanti [afna, ovvjament.

Nittama li pajji]na jimmira g[al livell ta’ e//ellenza f’dan il-qasam. }gur li korsijiet b[al dawn jag[mlu differenza sostanzjali b’risq l-istabbiltà tal-familji tag[na, li hu laqwa rikkezza ta’ pajji]na.

Ikun utli [afna jekk isir kuntatt ma’ Harry Benson, Fundatur u Direttur ta’ Bristol Community Family Trust (harry.benson@virgin.net) li g[andu esperjenza vasta ta’ korsijiet simili.

DUN PAWL CAMILLERI

Il-Furjana

Sur Editur, Fuq l-istazzjon RTK nhar ta’ Sibt wara d-disg[a ta’ filg[odu jkun hemm programm interessanti fuq su;;etti attwali u varji.

Fil-pre]ent qed ikun pre]entat minn Fr. Paul Galea, :i]wita, jew finnuqqas tieg[u, minn Fr. Charles Tabone, Dumnikan.

Il-programm tas-Sibt 2 ta’ :unju, 2012 kien pre]entat minn Fr. Paul Galea u ssu;;ett kien ‘Fejn sejra lfamilja Maltija’. Tkellem [afna tajjeb.

Kemm hi sabi[a l-famija.

Tassew li l-familja hi ssinsla tas-so/jetà. Biex ikollna familji tajbin, irridu nkomplu na[dmu flimkien, Knisja u stat. Il-gvern jag[mel [afna biex isa[[a[ il-familja u anke l-Knisja ta[dem g[al dan il-g[an.

Irrid ng[id grazzi u prosit lill-Moviment ta’ Kana u lill-Gruppi Familji Nsara.

Illum dan is-servizz insibuh kwa]i f’kull parro//a.

Nibqa’ ng[id li qatt m’hu bi]]ejjed. Il-metodu ta’ formazzjoni dejjem jinbidel u g[al din ir-ra;uni rridu na;;ornaw ru[na.

Irridu nibdew mi/-/okon jekk irridu li jkollna ;enituri ta’ karattru u tajbin. Niftakru li t-tfal u ]-]g[a]ag[ tallum huma l-;enituri talfutur. {add ma jista’ jag[ti minn dak li m’g[andux.

G[idli kif tista’ tid[ol g[al din ir-responsabbiltà ta’ ;enitur jekk m’g[andekx

formazzjoni tajba minn kull lat f’dak li hu edukazzjoni akkademika u spiritwali.

Jiddispja/ini li [afna ‘nsara’ g[andhom formazzjoni fqira fejn jid[ol it-tag[lim tal-knisja u ttag[lim ta’ Kristu. Illum kollox sar le/itu; kollox tajjeb u xejn [a]in.

F’pajji]na sar tibdil kbir.

Illum id-dinja /kienet u bilmezzi moderni li g[andna (l-internet) da[al kollox f’pajji]na b[alma da[al kollox f’kull pajji] ie[or fiddinja.

Sirna qiesna familja wa[da. Irridu nkunu g[aqlin biex ma mmorrux malkurrent. Irridu nkunu kapa/i nag[]lu t-tajjeb mill-[a]in.

I]-]g[a]ag[ tal-lum — mhux kollha imma [afna — qed jabbu]aw u jesperimentaw affarijiet li, bla tlaqliq ng[id, m’g[andhomx dritt g[alihom, g[ax g[adhom ]g[ar u bla esperjenza.

Mhumiex kapa/i jag[rfu rresponsabbiltà u l-konsegwenzi.

Il-maturità trid ta[dem g[aliha u tistenna. Illum qed naraw ir-ri]ultat ta’ dan li qed ng[id: tfal irabbu tfal. I]]wie; hu responsabbiltà kbira u biex jirnexxi jitlob maturità, formazzjoni tajba u soda.

Li]-]g[a]ag[ ng[idilhom: attenti, gawdu ]-]og[]ija tag[kom bog[od mill-periklu u l-abbu]i. Stennew u kollox g[andu [inu u waqtu.

JOSEPH PAUL TONNA Birkirkara

Xewqati Xewqati hi ’l bog[od mill-g[ag[a tad-dinja fil-qrib ta’ [afna ilma ;ieri u pur nitrejjaq b’li tg[ajjex in-natura u nitg[axxaq b’dawk l-ilwien tal-isba[ fjur.

Nixtieq fuq kollox ta’ kull filg[odu fuq l-ikbar g[olja ng[anni jien immur tlug[ ix-xemx li jtenni l-isba[ g[anja l-g[ana tieg[i mal-g[ana tal-g[asfur.

U f’[emda sa[[arija nixtieq nisma’ il-g[ana safi ta’ xi ;miel t’g[asfur u wara raqda twila u mistrie[a fuq pannu a[dar ta’ [axix fil-bur.

U fis-sliem u l-pa/i tan-natura fejn issib il-mistrie[ u bil-kotra fjur jien nibqa’ minn sbie[ il-jum infittxek u sa g[eluq il-jum lejk b’qalbi ndur.

PHILIP CASSAR I]-}urrieq

Ittri lill-Editur 21

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

A[jar id-‘difetti’ tal-PN milli d-‘dnubiet’ ta’ [addie[or infinitament dejjem a[jar mil-Labour!

U re;a’ tella’ lill-PN mhux g[ax [aseb li mhux se jer;a’ jkollu difetti imma g[ax jippreferi d-difetti tal-PN middnubiet tal-MLP. U din tag[lima kbira g[all-poplu tag[na fl-elezzjoni li ;ejja. Ovvjament, id-difetti tal-gvern hemm qeg[din.

Jidhru u jin[assu. Imma meta [dejhom tpo;;i l-[idma u r-ri]ultati e//ellenti li kiseb f’nofs ba[ar tant imqalleb middirezzjonijiet kollha ma ng[idx li allura d-difetti jisparixxu, imma li l-po]ittiv hu g[al kollox superjuri.

Veru li bid-difetti u l-i]balji talgvern ibatu xi nies. Imma r-ri]ultati e//ellenti min igawdihom^ Mhux innies ukoll^ Dawk l-20,000 impjieg ;did

Sur Editur, Jekk taqta’ 22 xahar di]astru]i ta[t ittmexxija tal-labour (1996-1998), ilPartit Nazzjonalista ilu jmexxi lil Malta u G[awdex mill-1987 — [amsa u g[oxrin sena. Hawn min ja[seb li dan hu ]vanta;; biex ner;g[u nirb[u lelezzjoni li jmiss. Jien na[seb ilkuntrarju. Anzi g[andna nu]aw largument favur tag[na.

Jekk xejn, l-ewwel ma jfissru hu li lpoplu Malti#G[awdxi, meta fettillu jipprova l-Labour g[ax [aseb li nbidel, mill-ewwel re;a’ bdielu u malli ;ieh i//ans, re;a’ tella’ l-Partit Nazzjonalista fil-gvern. U mhux b’kapri//. Imma g[ax induna li bid-difetti tieg[u b’kollox, Gvern Nazzjonalista hu

min [adhom^ Mhux in-nies^ Dawk il5,000 impjieg salvati min gawda minnhom^ Mhux in-nies^ Dawk irrekords fit-turi]mu min kiel minnhom^ Mhux in-nies^ Dawk l-istipendji (miljuni) u l-ischolarships min gawda minnhom^ Mhux in-nies^ Dawn ilparks, ;onna u tisbi[ ta’ pjazez u ambjenti min igawdi fihom^ Mhux innies^ It-300 ewro lill-anzjani min gawda minnhom^ Mhux in-nies^ e// Il-25 sena li g[addew spe/jalment l1996-1998 jg[allmuna ma nag[mlux [merijiet. Inutli jiddispja/ik wara ftit xhur li tkun tellajt lill-PL fil-Gvern g[ax did-darba ma jirrepetux l-i]ball ta’ Sant.

Bi]]ejjed tara kif kien imra]]an u msikket id-Deputat Laburista Adrian

Tikolx Prova + prova Sur Editur, Dan l a[[ar kont qed nitkellem ma [abib anzjan dwar il politika bir-ri[a lokali Id diskors waqa dwar kemm tal labour huma bla vi]joni u kemm minkejja li jriduha ta progressivi jirre]istu kull bidla .

’

-

’

-

-

’

.

Sur Editur, Fost l-artikli interessanti li qrajt dan l-a[[ar f’din il-gazzetta kien hemm dak ta’ Jean Claude Micallef bit-titlu ‘Tikolx bir-ri[a’.

Tassew li kien hemm x’tomg[od f’dak l-artiklu g[aliex bi kliem meqjus u ming[ajr ti;bid wasal dritt g[all-punt u g[al riflessjoni b’[afna sens.

Filwaqt li nifra[ lil J.C. Micallef in[e;;u jkompli jikteb artikli ta’ din il-kwalità.

Insomma, qalli l-[abib tieg[i, tal-labour g[adhom ma[kkuma minn mentalità ta’ so/jali]mu mmuffat.

Qalli [a ntik ]ew; e]empji u [adni lura fi]-]mien ftit wara l-1987 meta pajji]na, bl-isforzi tal-gvern ;did ta’ Fenech Adami kien beda jimxi ’l quddiem u jimmodernizza ru[u spe/jalment bl-i]vilupp talinfrastruttura.

Fakkarni meta l-gvern tal-PN ;ie biex ida[[al it-telefonija /ellulari jew il-mowbajl.

Tal-labour, ibda mill-kap tag[hom KMB u spi//a f’Varist Bartolo dak i]-]mien editur ta’ Il-{elsien kienu [ar;u qatta bla [abel kontra dan l-investiment essenzjali.

Il-[abib tieg[i semmieli meta beda jkollna l-ftu[ ta’ diversi supermarkets. Tal-labour bdew jg[idu u jistaqsu: “U kemm se jift[u supermarkets” u “ja[asra lil tal-grocers i]-]g[ar se jeqirduhom”.

Dan kollu, kompla jfiehmni [abibi, jindika aspetti koroh [afna fejn jid[ol il-PL g[ax hu ovvju li dawn huma bla vi]joni u assolutament ma jafux jaqraw is-sinjali ta]-]minijiet.

{al Qormi

Il-Marsa

GEORGE MIFSUD

T. FARRUGIA

Jinkixef ta’ li hu Sur Editur, Jason Micallef fuq Facebook dan l-a[[ar [are; jg[id li dawk il-mijiet tan-nies li kienu marru fi pjazza San :or; il-Belt ji]fnu mal-kanzunetta ta’ Kurt Calleja, This is the Night, kienu waqg[u g[a/-/ajt. U dan wara li l-Partit Laburista kien di;à bag[at jifra[ lil Calleja talwirja li kien ta f’Baku.

Issa [a naraw min hu dak li ripetutament kien li waqa’ g[a/-/ajt.

Kien Jason Micallef li meta mar biex jer;a’ jikkontesta g[all-kariga ta’ Segretarju :enerali tal-PL kien av]at mill-Assistent Segretarju :enerali tieg[u stess li ma setax jikkontesta g[ax kien ilu tliet snin ma j[allas ittessera tal-partit.

Kien Jason Micallef li kien twaqqa’ g[a/-

/ajt meta l-PL kien abolixxa l-kariga ta’ Segretarju :enerali. Dwar dan Jason kien qal li kienu “/irkostanzi strambi li qajla tifhimhom, li forsi jwe;;g[uk u lil dawk ta’ madwarek”.

Jason re;a’ waqa’ g[a/-/ajt meta fuq One Radio kien hemm min staqsa g[ala kien tne[[a minn Segretarju :enerali u An;lu Farrugia kien wie;eb li dak kien ;ara biex il-kap ikun aktar komdu fil-[idma tieg[u!

Darba o[ra Jason kien waqa’ g[a/-/ajt ukoll meta kien qal li lest jirri]enja jekk xi [add i;ib provi li Alfred Sant qatt g[ajjar lil xi [add serp. Meta lil Jason imbag[ad xebg[u juruh lil Sant jg[ajjar lin-nazzjonalisti ‘sriep’ u ukoll ‘g[o;;ieba’ ma warrabx.

M. PISANI {’Attard

Vassallo, li malli feta[ [alqu, kellu jer;a’ jibla’ kollox lura.

Ix-xog[ol tag[na hu li nsaffu kontinwament lill-PN mid-difetti li ]gur ikollu, u li ntellg[u fil-Parlament l-iktar kandidati nazzjonalisti validi li jo[or;u g[all-elezzjoni, biex innaqqsu l-possibbiltà ta’ ]balji. Difetti, gvern ie[or nazzjonalista, ikollu ]gur. Imma lalternattiva mhux il-mintoffjani]mu ta’ Joseph Muscat.

Inressqu l-kritika u s-su;;erimenti tag[na lill-PN u nserr[u rasna bi gvern nazzjonalista, li mieg[u tista’ tirra;una, g[ax mhux ‘dittatorjat’ jew ‘komunist’, kif sej[u lil [addie[or.

J. DIMECH

L-Imsida

Progressiv li j[ares lura Sur Editur, Ma nafx x’jippretendi Joseph Muscat li ttraskura la[mar u qaleb g[all-blu^ Ja[sbu daqshekk mazzun lill-elettorat Malti^ Hu dak sinjal ta’ politiku progressiv^ Fil-ka] qed jag[mel /ertifikat lill-Partit Nazzjonalista, li hu identifikat bla mist[ija malkulur blu. Qatt ma [ass ilb]onn li jbiddlu. }gur ma j[ammarlux wi//u. Forsi g[alhekk qed iwarrab la[mar: g[ax ifakkar wisq f’passat li jixtieq jinsa.

G[ax kieku kif tispjega mossi o[ra li juru kemm filqieg[ ta’ qalbek g[adek marbut mal-passat tal-partit tieg[ek^ Jekk il-passat tist[i minnu, kif ma tist[ix tiddawwar b’nies li g[amlu l-[ni]rijiet jew baqg[u siekta quddiemhom^ Kif tqabbad lil Karmenu Vella, eks Ministru taxXog[lijiet Pubbli/i u talIndustrija, biex jiktiblek ilProgramm Elettorali, meta dan kien sejja[ issebg[inijiet u t-tmeninijiet b[ala ]-]mien tad-deheb^ Jekk int veru progressiv, kif ter;a’ ssejja[ lejn i//entru tal-partit, lil Alex Sceberras Trigona u tg[annqu mieg[ek meta taf li fl-1982 kien responsabbli g[al dak il-ftehim militari sigriet, mal-Korea ta’ Fuq ta’ Kim il Sung^ Kif t[allih Segretarju Internazzjonali tal-Partit, kariga li okkupa 30 sena ilu^ U meta taf

kemm b[alek kien kontra dd[ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea^ U jekk int progressiv, g[aliex da[[alt lil bint Mintoff, l-ewwel b[ala delegata spe/jali tieg[ek filKonferenza :enerali, imbag[ad b[ala supercandidate^ Il-film mg[o;obhiex u dwar /erti aspetti riedet taf iktar. U malajr qalulha. Mhux g[ax Mintoff mg[amel xejn tajjeb imma g[ax meta ti;bor kollox ma’ kollox, kien influwenza negattiva wisq fuq il-poplu u l-pajji] tag[na. Bi]]ejjed tg[id li spi//a bi ;lied ma’ ta’ qablu (Boffa) u ma ta’ warajh (Sant) — fil-partit stess.

Sur Muscat, g[andek ra;un tist[i mill-a[mar.

Imma l-blu ma jixraqlekx, g[ax internament g[adek a[mar nar b[al ta’ qablek.

G[ad g[andek nostal;ija g[all-passat Mintoffjan.

Jista’ jkun hemm persenta;; ]g[ir [afna li ja[sbuk li bdilt il-partit.

Imma ]gur mhux ilma;;oranza tal-Maltin, li, grazzi g[al gvernijiet nazzjonalisti, [adu edukazzjoni li tippermettihom ji]nu kollox sew.

Sur Muscat, ma tafx sew xi trid u fejn sejjer. U l-poplu mhux lest jirriskja u j[alli pajji] f’idejn min g[adu jo[lom il-Mintoffjani]mu.

S. ABELA

San :wann

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

22

internazzjonali IR-RENJU UNIT

Il-kantanta Adele se jkollha tarbija Il-kantanta Adele [abbret li kienet tqila bl-ewwel tarbija tag[ha. Hi [abbret dan fuq ilwebsite uffi/jali tag[ha.

Hi qalet li hi u l-g[arus tag[ha, Simon Konecki, kienu fer[anin [afna; imma hi appellat biex fix-xhur li ;ejjin il-privatezza tag[ha tkun rispettata.

F’intervista li tat f’Ottubru,

hi esprimiet ix-xewqa li jkollha tifel. Hi u Konecki, li jmexxi l-organizzazzjoni karitatevoli Drop$Drop, iltaqg[u s-sajf li g[adda.

Adele, li isimha propju hu Adele Laurie Blue Adkins u g[andha 24 sena, bl-album tag[ha 21 kisret ir-rekord firRenju Unit talli f’sena bieg[et aktar minn tliet miljun kopja.

IN-NAZZJONIJIET UNITI

Il-Korea ta’ Fuq involuta fit-traffikar tal-armi In-Nazzjonijiet Uniti [ar;et rapport dwar il-Korea ta’ Fuq li fih intqal li panel ta’ esperti indipendenti qed jinvestigaw rapporti ta’ traffikar tal-armi mill-Korea ta’ Fuq lejn isSirja u l-Mjanmar.

Fih jintqal ukoll li l-Korea ta’ Fuq qed tkompli b’“mod attiv” tisfida r-ri]oluzzjonijiet tan-Nazzjonijiet Uniti kontriha.

Intqal li minkejja ssanzjonijiet imposti kontra lKorea ta’ Fuq, dan ma

wassalx biex il-Korea twaqqaf l-attivitajiet illegali, i]da tnaqqsu u saru aktar diffi/li u g[aljin.

Wie[ed mill-ka]i jinvolvi suspetti li l-Korea ta’ Fuq hi mda[[la f’kummer/ illegali ta’ bejg[ ta’ armi lis-Sirja kif ukoll bejg[ ta’ fuel li jista’ jintu]a fil-missili tat-tip SCUD. Intqal ukoll li kienet qed tkun investigata l-possibbiltà li l-Korea ta’ Fuq hi mda[[la fil-bejg[ illegali tal-armi lill-

Mjanmar bi ksur tassanzjonijiet tan-Nazzjonijiet Uniti.

Ir-rapport qal ukoll li 10,000 romblu ta’ tabakk, 12il flixkun ta’ Sake u xi karozzi second-hand tat-tip Mercedes Benz kienu fost l-affarijiet li kienu impurtati fil-Korea ta’ Fuq bi ksur ta’ projbizzjoni tal-importazzjoni ta’ affarijiet lussu]i. Dan, peress li jmorru g[an-nies tar-re;im meta hemm ammont kbir millpopolazzjoni bil-;u[.

L-ISTATI UNITI

Tom Cruise se jiddivor]ja Wara [ames snin mi]]ew;a, latturi Tom Cruise, li g[andu 49 sena, u Katie Holmes, li g[andha 33 sena, se jisseparaw.

L-a[bar kienet ikkonfermata mill-avukat Jonathan Wolfe li spiss jitqabbad minn atturi u kantanti Amerikani biex jie[u [sieb id-divorzji tag[hom.

Il-koppja kellhom tifla, Suri, li llum g[andha sitt snin, filwaqt li Cruise g[andu ]ew;t itfal mi]-]wie; tieg[u lillattri/i Nicole Kidman.

Il-koppja kienu ]]ew;u flItalja f’Novembru tal-2006 u dan kien it-tielet ]wie; g[al Cruise. Ir-relazzjoni kienet bdiet b’[afna attenzjoni millmedia, l-aktar min[abba l-a;ir ta’ Cruise, partikularment wara li waqt programm popolari Amerikan kien beda jaqbe] fuq is-sufan u jg[ajjat kemm i[obb lil Holmes.

Kienet Holmes li applikat g[ad-divozrju fi New York u qed titlob li hi jkollha lkustodja tat-tifla.

Il-koppja ilhom ma jidhru flimkien minn Frar.

L-AFGANISTAN> Is-suldati Amerikani jift[u n-nar fuq qag[diet tat-Taliban fil-Wied ta’ Pech, fil-Provin/ja ta’ Kunar.

(Ritratt> Reuters)

IR-RENJU UNIT

Jeskludi referendum dwar l-UE Il-Prim Ministru David Cameron eskluda l-possibbiltà li jkun hemm referendum dwar is-s[ubija tar-Renju Unit fl-Unjoni Ewropea u insista li post il-pajji] kien b[ala membru tal-UE. Filwaqt li ammetta li hu xettiku, i]da wkoll prattiku dwar l-UE, il-Prim Ministru Ingli] warrab sej[iet minn [dan il-partit tieg[u stess biex ir-Renju Unit jitlaq millUnjoni Ewropea u ddefenda bil-qawwa s-s[ubija fl-UE. Hu qal dan wara s-summit tal-UE fi tmiem il-;img[a fi Brussell. Dwar is-summit hu qal li dan kien [alla

impressjoni ottimista fih.

Diversi Membri Parlamentari tal-Partit Konservattiv qed jag[fsu lil Cameron biex jag[mel referendum dwar jekk ir-Renju Unit g[andux jibqa’ membru tal-UE. Filwaqt li Cameron ma eskludiex li eventwalment ikun hemm xi forma ta’ vot dwar temi Ewropej, fl-istess [in insista li ma kienx se jag[ti lill-poplu Ingli] lg[a]la li jidde/iedi jitlaqx mill-UE. Hu qal li filwaqt li jifhem g[aliex hemm min irid jitlaq mill-UE, hu ma kienx jaqbel ma’ dan u ma kienx ja[seb li kien ikun pass tajjeb.

IL-:ERMANJA

Il-Parlament japprova l-fond g[al bailouts tal-UE B’ma;;oranza kbira, ilParlament :ermani] approva l-iskema tal-Unjoni Ewropea g[al fond ta’ g[ajnuna finanzjarja permanenti kif ukoll g[al regoli ;odda dwar il-ba;its mag[ruf b[ala lfiscal compact.

Ma kienx hemm inkwiet biex il-vot jg[addi peress li l-partiti tal-Oppo]izzjoni qablu biex jappo;;aw dak li jissejja[ il-fiscal compact bi tpattija g[all-mi]uri biex jin[olqu l-impjiegi. IlKan/illier :ermani] Angela Merkel kellha b]onn lappo;; tag[hom biex tikseb

il-ma;;oranza ta’ ]ew; terzi.

Merkel qalet li b’dan ilpass, il-:ermanja kienet qed tibg[at messa;; importanti li l-kri]i finanzjarja Ewropea kienet qed ting[eleb b’mod sostenibbli.

L-approvazzjoni ng[atat mi]-]ew; kmamar talParlament :ermani], i]da lPresident :ermani], Joachim Gauck, qal li ma kienx se jpo;;i l-firma tieg[u fuqhom biex hekk isiru li;i sakemm il-Qorti Kostituzzjonali :ermani]a tag[ti l-barka tag[ha.

L-iskema g[all-bailout ma

tistax tid[ol fis-se[[ ming[ajr l-appo;; tal:ermanja peress li hemm b]onn l-approvazzjoni millpajji]i li se jag[tu 90 fil-mija tal-ba]i tal-kapitali li se jkun hemm. Suppost dan g[andu jid[ol fis-se[[ fid-9 ta’ Lulju, i]da g[ad hemm xi pajji]i li jridu jag[tu lapprovazzjoni.

I]da l-:ermanja aktarx mhux se jirnexxilha tag[mel dan fil-[in g[aliex trid tistenna d-de/i]joni tal-Qorti Kostituzzjonali, li tista’ ddum il-;img[at sakemm tittie[ed.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Internazzjonali

23

L-E:ITTU

Mursi jie[u l-;urament b[ala l-President tal-E;ittu F’/erimonja storika fil-Kajr, Mohammed Mursi [a l-;urament b[ala l-ewwel President /ivili elett demokratikament flE;ittu.

Mursi, il-kandidat tal-Fratellanza Musulmana, [a l-;urament fil-Qorti Suprema Kostituzzjonali. Dan peress li ftit ;ranet ilu, it-tmexxija militari tal-pajji] g[alqet il-Parlament. {afna E;izzjani qiesu dan il-pass b[ala simili g[al kolp ta’ stat mill-militar. Hawn hu wieg[ed li kien se jirrispetta l-Kostituz-

zjoni u jipprote;i lill-poplu tal-E;ittu. Wara hu mar f’ba]i militari g[al /erimonja li fiha ng[ata l-poter tal-pajji] mit-tmexxija militari.

Fi/-/erimonja quddiem il-qorti, Mursi qal li l-poplu E;izzjan kien witta l-pedament g[al [ajja ;dida mimlija libertà u b’demokrazija ;enwina.

G[ad-differenza g[al ]mien Hosni Mubarak, it-traffiku ma twaqqafx waqt i//erimonja fi sforz minn Mursi li hu jitqies b[ala wie[ed mill-poplu.

Il-:img[a, hu [a sehem f’/erimonja tal;urament tal-[atra simbolika fi Pjazza Tahrir, il-benniena tar-rivoluzzjoni E;izzjana li rat it-tne[[ija mill-poter ta’ Mubarak.

I]da l-militar g[adhom jikkontrollaw kollox fil-pajji] minkejja li /edew il-poter, u hu mistenni li jkun hemm xi intoppi u problemi g[al Mursi.

Il-Marixxall Hussein Tantawi, li g[al 20 sena kien il-Ministru tad-Difi]a ta’ Mubarak u issa kien qed imexxi l-Kunsill Militari, se jkompli b[ala Ministru tad-Difi]a.

Mohammed Mursi[a

L-UNJONI EWROPEA

Tibda l-Presidenza ?iprijotta ...hekk kif tlesti g[all-bailout Mil-lum tibda l-Presidenza ?iprijotta g[all-a[[ar sitt xhur tas-sena. F’dan ilperijodu, il-Presidenza Ewropea trid tiggwida lillEwropa barra mill-kri]i finanzjarja li tinsab fiha.

Dan hekk kif ?ipru se jsir il-[ames pajji] taz-ZonaEwro li qed jitlob g[allg[ajnuna finanzjarja. ?ipru se jkun l-ewwel pajji] bil-Presidenza u flistess [in jinnegozja g[allg[ajnuna finanzjarja ta’ emer;enza mill-UE. ?ipru ilu jistenna tmien snin – minn mindu ssie[eb flUE – g[al dan il-/ans biex ikun il-president tal-UE; imma l-attenzjoni issa hi fuq il-problemi finanzjarji li g[andu l-pajji] u mhux fuq ilpresidenza.

L-uffi/jali mill-Kummissjoni Ewropea, il-Fond L-ISTATI UNITI> Bob Burnquist jikkompeti waqt isSkateboard Big Air Competition fl-X Games, f’Los Angeles.

(Ritratt> Reuters)

IS-SIRJA

Ta[ditiet iebsa f’:inevra Il-medjatur tan-Nazzjonijiet Uniti, Kofi Annan, wissa lbiera[ li lkunflitt fis-Sirja kien se jinfirex lejn il-bqija tal-Lvant Nofsani u anki lil hinn mir-re;jun jekk il-potenzi dinjija ma jaqblux fuq pjan g[all-pa/i.

Dan intqal waqt laqg[a li saret ilbiera[ f’:inevra, l-I]vizzera biex tinstab soluzzjoni g[as-sitwazzjoni fis-Sirja.

Dan hekk kif ir-Russja kompliet tappo;;a lill-President Bashar al-Assad u b’Annan u l-pajji]i l-o[ra jag[fsu biex Assad iwarrab u jkun hemm gvern ta’ g[aqda nazzjonali. L-Istati Uniti, l-Unjoni Ewropea u l-pajji]i G[arab ma jaraw l-ebda /ans ta’ ]blokk fissitwazzjoni Sirjana, li ilha tkaxkar 16-il xahar, sakemm Assad jibqa’ fil-poter.

Hekk kif kienet qed issir il-laqg[a, xi truppi Sirjani kienu qed iwettqu attakk qalil fuq Deir al-Zor, Homs, Idlib u l-periferiji ta’ Damasku.

Monetarju Internazzjonali u lBank ?entrali Ewropew, mistennija jaslu ?ipru t-Tnejn biex jevalwaw is-sitwazzjoni tas-sistema bankarja ?iprijotta kif ukoll ilb]onnijiet l-o[ra li g[andu b]onn il-Gvern.

Se tkun imfassla wkoll issomma li se jkollu b]onn ?ipru kif ukoll ir-riformi li hemm b]onn isiru fil-pajji] bi tpattija g[all-g[ajnuna li se ting[ata.

L-analisti rrimarkaw li lGvern ?iprijott stenna sala[[ar mument biex talab ilbailout, u dan se[[ ftit ;ranet qabel ma assuma l-Presidenza. Kieku talab g[allg[ajnuna qabel, intqal li kien jevita l-attenzjoni tad-dinja b[alissa.

Intqal li l-pajji] jinsab f’sitwazzjoni antipatka meta ji;i biex jinnegozja riformi

ekonomi/i fuq skala Ewropea min[abba s-sitwazzjoni li jinsab fiha.

L-analisti finanzjarji qed ibassru li r-riformi li se jkollu jintrodu/i ?ipru se jkunu iebsa peress li l-Gvern dam biex introdu/a l-mi]uri g[attra]]in tan-nefqa pubblika u jsa[[a[ il-finanzi tal-pajji]. ?ipru di;à jrid jag[mel 200 miljun ewro fi d[ul ]ejjed minn ]idiet mit-taxxi u tnaqqis fl-infiq tal-Gvern biex jassigura li l-i]bilan/ filfinanzi jin]el ta[t it-3 fil-mija skont ir-regoli tal-UE minn 6.3 fil-mija fl-2011.

Il-President Komunista ?iprijott, Demetris Christofias, fl-istess [in qed jipprova jikseb self mirRussja jew mi/-?ina.

Fl-2011, ?ipru di;à kien ing[ata self ta’ 2.5 biljun ewro mir-Russja.

L-ITALJA

Mew;a ta’ s[ana Partijiet kbar tal-Italja b[alissa jinsabu ma[kuma minn s[ana kbira, bit-tbassir jindika li s-sitwazzjoni mhux se titjieb fil-;ranet li ;ejjin.

Qed ikun imbassar li g[al-lum, se jkun hemm s[ana kbira, partikularment bejn nofsinhar u l5pm, bl-awtoritajiet jo[or;u twissijiet fi 15-il

belt Taljana min[abba indikazzjoni li ttemperatura se tkun madwar l-40 grad Celsius.

Intqal li f’70 fil-mija tal-Italja, it-temperatura mistennija tkun madwar il-35 grad Celsius, binNofsinhar tal-Italja mistenni jkun milqut lag[ar.

24

Lokali

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Il-KopTaCo tinvesti €2.5 miljun fuq flotta moderna Il-kumpanija KopTaCo introdu/iet tliet coaches ;odda fjamanti li huma parti minn flotta ta’ [amsa li hi xtrat g[all-prezz ta’ madwar miljun ewro.

I]-]ewg coaches l-o[ra se jaslu x-xahar id-die[el u jid[lu fis-servizz mill-ewwel.

Dan l-investiment hu parti mill-pjan ta’ tliet snin li lkumpanija fasslet is-sena lo[ra biex timmodernizza lflotta tag[ha b’investiment totali ta’ ]ew; miljun u nofs ewro. S’issa nbidlu [dax-il coach o[ra.

Dawn il-coaches kollha g[andhom /ertifikazzjoni

Euro V, li s’issa hi l-og[la standard ta’ emissjonijet g[all-trakkijiet u xarabanks fl-UE u joffru l-aqwa livell ta’ kumdità u sigurtà kemm g[all-passigieri kif ukoll g[ax-xufiera.

KopTaCo toffri servizzi ta’ trasport u lo;istika lillvarjetà ta’ klijenti Maltin u barranin f’Malta, issa bi flotta ta 48 coach, 20 minibus u 12-il karozza chaufferdrive u xarabanks antiki fost l-o[rajn. Il-Koperattiva timmira li tipprovdi l-aqwa kwalità fi trasferimenti mill-ajruport, tours g[atturisti, trasport ;enerali u

trasport g[all-iskejjel.

Din is-sena l-KopTaCo qed ti//elebra l-[mistax ilanniversarju mindu kienet imwaqqfa fl-1997, b[ala parti mir-riforma tat-trasport pubbliku bla skeda.

Dak i]-]mien diversi operaturi fis-settur issie[bu f’koperattiva bejniethom biex joffru servizz ta’ trasport g[an-nies li wie[ed jista’ jorbot fuqu. L-isem KopTaCo fil-fatt ifisser KOPerattiva TAl-Coaches u llum sar sinonimu ma’ trasport ta’ kwalità fil-gzejjer Maltin.

G[al aktar tag[rif ]ur is-sit http:www.koptaco.com.

Il-Ministru Austin Gatt jitkellem waqt it-tnedija tal-coaches il-;odda

Your No. 1 hi l-aktar kampanja ri/enti ta’ Vodafone Sal-a[[ar ta’ Awwissu, ilklijenti prepaid ta’ Vodafone jistg[u jgawdu minn telefonati b’xejn u SMS linnumru preferut tag[hom ta’ Vodafone tag[hom waqt li jgawdu wkoll minn 200MB ta’ internet fuq il-mobile b’xejn. Din hi l-aktar kampanja ri/enti ta’ Vodafone bl-isem ta’ Your No.1.

Klijenti jistg[u japplikaw billi jibag[tu SMS b’xejn lil 16200 bil-kelma ONE. Ittelefonati b’xejn, messa;;i u internet ikunu attivati

16200 bil-kelma STOP DUO. It-tariffa tas-sajf Your No. 1 hi bir-rata ta’ 25/-il minuta lejn in-numri kollha lokali kif ukoll 5/ kull SMS lejn innumri kollha lokali. Il-klijenti jistg[u ji//ekkjaw il-bilan/

awtomatikament g[al 30 ;urnata minn meta l-klijent jittoppja b’€10 jew aktar.

Biex wie[ed jirre;istra nnumru tal-g[a]la tieg[u jrid i/empel 16245 u jsegwi listruzzjonijiet.

Dawk li jixtiequ aktar minn numru wie[ed jistg[u jag[mlu add-on ta’ €3 fil;img[a li tag[tihom ]ew; numri Vodafone o[ra biex i/emplu u jibag[tu messa;;i b’xejn kif ukoll 150MB ta’

data kull sebat ijiem. G[al din l-add-on wie[ed g[andu jibg[at SMS b’xejn fuq 16200 bil-kelma DUO. Il-klijenti jistg[u jwaqqfu din id-DUO add-on kull [in u bla [las billi jibag[tu SMS b’xejn fuq

tag[hom billi jibag[atu SMS vojt fuq 16290.

G[al aktar tag[rif wie[ed jista’ j/empel 247 b’xejn minn linja Vodafone jew 9999 9247 minn xi linja o[ra. Wie[ed jista’ wkoll jid[ol fis-sit www.vodafone.com.mt\one g[al aktar dettalji.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012 www.media.link.com.mt

-

’ ;ewwa:

Fil pa;ni ta

4-5 Storja o[ra mill-klinika ta’ ?ensu

6-7 Mid-dinja fantastika tal-comics

12-13 Pro;ett ie[or bil-ganutell

8 {arsa lejn l-Isle of MTV ma’ Noel d’Anastas

2

?inema

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Abraham Lincoln> Vampire Hunter (KRS – 14)

Ismu mieg[u. Kwa]i, kwa]i jekk taqra l-isem ta’ dan il-film m’g[andek g[alfejn tkun taf xejn i]jed dwaru. Huwa fantasija storika dwar dak meqjus b[ala wie[ed mill-ikbar presidenti Amerikani u l-a[[ar [a;a li tistenna hi li kien ka//atur talvampiri!

G[alhekk min imur jarah jaqbillu j[alli l-lo;ika barra //inema, u jitpaxxa bil-fantasija, l-effetti vi]wali spe/jali, l-u]u tajjeb tat-3D bil-[afna demm li jtir u b/ejje/ ta’ i;sma talvampiri li ta[sibhom ;ejjin fuqek.

Hu l-attur Benjamin Franklin li jinterpreta din il-ver]joni partikulari tal-president Amerikan li jwasslilna dak li jg[addi minnu skont djarju sigriet li, skont dan ir-rakkont, hu kien g[adda lil vampir twajjeb, Henry (Dominic Cooper).

Skont dan, wara li Lincoln sar jaf li nannuh u ommu kienu nqatlu mill-vampiri, kien [alef li mhux biss ipattihielhom, i]da li jiddedika l-iljieli jikka//ja l-vampiri, u l-;urnata g[all-karriera fil-politika.

Interessanti l-ver]joni fantastika kif il-Gwerra ?ivili kienet istigata mill-vampiri bl-iskop li ja[kmu lill-Amerikani!

Franklin iqaxxar il-parti f’film b’pass mg[a;;el u mhux nieqes mill-azzjoni, b’fotografija effettiva u kreattiva, anki bi slow motion ma[sub. Kollox ma’ kollox xi [a;a aktar varjata filqasam tal-films tal-vampiri.

L-aqwa films ta’ kull ]mien f’Malta Din hi lista tal-aqwa g[oxrin film ta’ kull ]mien f’Malta ma[ru;a mill-KRS Film Distributors, bis-sena li ntwerew fiha f’Malta:

1. Titanic (1998) 2. The Passion of the Christ

(2004) 3. Avatar (2009) 4. Gladiator (2000) 5. Harry Potter & the Philosopher’s Stone (2001) 6. Johnny English (2003) 7. Armageddon (1998) 8. Ben: The Ultimate Disaster Movie (1997) 9. Harry Potter & the Chamber of Secrets 10. Pearl Harbour (2001) 11. Jurassic Park (1993) 12. The Phantom of the Opera (2004) 13. Bruce Almighty (2003) 14. Die Another Day (2002) 15. Independence Day (1996) 16. Mamma Mia! The Movie (2008) 17. The Mask of Zorro (1998) 18. Troy (2004) 19. 007: The World is Not Enough (1999) 20. The Mummy (1999)

Rock of Ages Din id-dawra storbju]a madwar is-songs u l-innijiet rock tas-snin tmenin, ixxag[ar esa;eratament goff tal-;uvintur u m;iba e//entrika mill-idoli ta’ dik il-mu]ika hija wa[da tassew divertenti, parzjalment min[abba artisti mag[rufa li ja[dmu fih f’partijiet mhux tas-soltu g[alihom, li fihom mhux biss ikantaw, i]da anki ji]fnu.

Dawn jinkludu lil Tom Cruise u Catherine ZetaJones!

Sherrie (Julianne Hough) tasal f’Los Angeles tal-1987 minn belt ]g[ira f’Oklahoma, [erqana li ssir stilla tar-rock f’Hollywood.

Hemm tiltaqa’ ma’ Drew (Diego Boneta), li g[andu listess [olma tag[ha u li g[alissa qed ja[dem f’sala tal-kun/erti f’Sunset Strip, Bourbon Room.

Jikkonvin/i lis-sid (Alec Baldwin) jimpjega lil Sherie b[ala waitress hekk kif kien se jag[ti kun/ert listilla tar-rock Stacee Jaxx (Cruise).

Ma’ dan tal-a[[ar jirnexxilha tikseb intervista l-;urnalista Constance (Malin Akerman), filwaqt li mart is-sindku lokali (ZetaJones) tkun qed tmexxi kampanja fero/i kontra lmu]ika ‘skandalu]a’ rock u l-kantanti tag[ha.

(KRS – 16)

Id-direttur Adam Shankman ikaxkar lilludjenza f’dan iddivertiment grazzi g[al direzzjoni ener;etika, kulurita… u storbju]a, inevitabbli meta qed tittratta dan t-tip ta’ mu]ika qawwija rock.

Mill-banda l-o[ra Cruise jimpressjona u jda[[kek, minbarra li jkanta hu stess kanzunetti b[al ‘Pour Some Sugar on Me’ (ta’ Def Leppard), ‘Wanted, Dead or Alive’ (Bon Jovi), ‘Paradise City’ (Guns N’ Roses) u ver]joni, li trid taraha biex temmen, ta’ ‘I Want to Know What Love Is’ tal-Foreigner.

?inema 3

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

:urnata Nazzjonali ta/-?inema 2012 KRS Film Distributors flimkien mal-esibituri ta/-/inema g[andhom il-pja/ir i[abbru s-17-il edizzjoni tal-:urnata Nazzjonali ta/-?inema, li din is-sena se ti;i //elebrata nhar isSibt 7 ta’ Lulju.

Din il-;urnata tant mistennija minn dawk li jmorru /-/inema, tag[ti opportunita biex ikunu jistg[u jaraw u[ud mill-aqwa films ta’ din is-sena, bi prezz imra[[as ta’ €3.50 g[al films normali u €5 g[al films li jintwerew bis-sistema 3D. Il-wiri tal-films fi/-/inema f’Malta jibda fid-9 a.m. u jibqa’ sejjer sa tard billejl, waqt li fis-Citadel, G[awdex, ikun hemm wirjiet ta’ films fis-6 p.m. u fit-8.30#9 p.m.

Sabiex ja//ertaw li l-:urnata Nazzjonali ta/-?inema din issena tkun o[ra ta’ /elebrazzjoni /inematografika, il-KRS u lesibituri ppjanaw programm ta’ films li jinkludi mhux anqas minn 12-il blockbuster u ;eneru ta’ films li g[andhom jissodisfaw ilgosti ta’ dawk l-eluf li jattendu /-/inema f’din il-;urnata.

13

Hawn ta[t jidhru xi w[ud mill-films li huma skedati biex jinwerew: 1. The Amazing SpiderMan (3D) 2. What to Expect When You’re Expecting 3. In a Better World 4. Rock of Ages 5. Abraham Lincoln 6. Prometheus (3D) 7. The Dictator

8. Men In Black 3 9. Dark Shadows 10. Marvel Avengers Assemble 11. The Hunger Games 12. The Lucky One 13. Battleship 14. American Pie Reunion

Booking kmieni fit-teatri hawn ta[t imsemmija hu rakkomandat: Eden Cinema – San :iljan – 23710400 Empire Cinema – Bu;ibba – 21581787 Embassy Cinema – Il-Belt – 21222225 Tal-Lira Cinema – Il-Fgura – 21808000 Citadel Cinema – G[awdex – 2155995

14

4

Stejjer mill-klinik

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

L-g[a]la bejn... minn Joseph Mangion Couple and Family Therapist & Systemic Practitioner

Mhux l-ewwel darba li kont in[ossni veru [a]in wara tilwima li ma twassal imkien ma’ wliedi. Il-mara kemm-il darba kienet tifta[li g[ajnejja u tg[idli li issa wliedna qed jikbru u ma nistax nibqa’ nimponi fuqhom ming[ajr spe/i ta’ kompromess.

Kienet tfehimni li wasal i]-]mien li nbiddel im;ibti mag[hom u li huma mhux prietki, theddid u qrid iridu jisimg[u imma li jin[oloq djalogu fejn huma wkoll ikollhom spazju g[all-vu/i u l-opinjoni tag[hom, li fuq kollox, trid ti;i rrispettata. Kienet tfakkarni b’/ertu sarka]mu li djalogu hu two way u mhux one way u jekk xi [a;a ma ddoqqx g[al widnejja, arani qisni tfal in[assar il-gost ta’ kul[add, inklu] tieg[i!

Jien kont trabbejt f’familja fejn dak li jg[id missieri kien ben fatt u kul[add kellu jbaxxi rasu g[alih, inklu]a ommi. M’hemmx mistoqsijiet jew xi forom ta’ djalogu jew kollaborazzjoni fuq xi tibdil ta’ de/i]joni li tkun ittie[det mill-gran capo.

Ommi kemm-il darba kienet tid[ol g[alina u sservi ta’ tarka mill-vle;e; ja[arqu ta’ missieri spe/jament fejn kien jid[ol [ru;, dewmien barra, [bieb u mitt [a;a o[ra.

Jekk kont inkun irrid xi [a;a, kont ng[id lil ommi, imbag[ad hi kienet tag[raf kif iddur mieg[u biex forsi jer[i jew i/edi xi ftit mill-ebusija ta’ ras li kellu. Na[seb qatt ma kien tajjeb biex ikun medjatur jew negozjatur f’xi trattati ta’ pa/i g[ax hu jag[mel gwerra ma’ kul[add jekk ixxellifha mieg[u.

Meta n[ares lura niftakar li qatt ma kelli relazzjoni tajba mieg[u. Kont nirrispettah u n[obbu b[ala missier li qatt ma [alliena neqsin minn xejn

imma daqshekk. Kont nib]a’ minnu u konna distanti minn xulxin. Relazzjoni mibnija biss fuq kliem tal-qoxra li tu]ah ma’ kul[add. Qatt ma niftakar li fta[t qalbi mieg[u avolja kemm-il darba xtaqt u ttamajt li nasal, imma dik li tieg[u biss tajjeb u li dak li jg[id hu qisu dejjem ikun miktub fuq il-[ajt, ma kontx nista’ g[aliha, u ;o qalbi kont nobog[du fuq hekk g[ax mhux l-ewwel darba li rajt lil ommi tibki tfiehmu [alli jrattab rasu biex forsi jifhem li dawn uliedu li issa g[andhom is-sens tar-ra;uni, mhumiex bhejjem.

Forsi kif jg[idu, hawn stejjer ta/-/rieki fid-dinja, fisso/jetajiet u fl-istejjer ta’ kul[add, fejn l-istejjer jirrepetu ru[hom g[al darba, tnejn, tlieta. Issa donnu kont jien qed nirreplika l-a;ir ta’ missieri ma’ wliedi stess.

Jien u l-mara konna qed nilletikaw spiss fuq uliedna adolexxenti. Hi kienet tg[idli li jien kelli spe/i ta’ g[amad

ma’ g[ajnejja u li kont g[adni ng[ix fil-passat. Jien kont nippretendiha ta’ persuna mo[[ha miftu[ imma l-a[[ar kelma kienet tkun tieg[i.

Dejjem kont nirrispondi lura billi nattakkaha li hi kienet saret tag[laq g[ajnejha, mhux wa[da imma t-tnejn, g[alkollox, u g[aliha kollox sar qisu xejn mhu xejn.

Kont nemmen li wliedna g[andhom b]onn bastun sod mhux [lewwa u rtubija u kliem sabi[.

Ma nafx x’ta[sbu intom fuqi imma jien ra;el talfamilja u nag[mel kollox g[al uliedi. Te[duha kontra tieg[i jekk jien ma kontx nista’ nni]]el il-[ela ta’ [in li kienu jag[mlu t-tfal fuq dak limbierek internet, jiggugiljaw jew jittweetjaw jew ji//ettjaw fuq il-Facebook jew jaraw ilvideos fuq il-YouTube^ Jien u l-mara konna ftehimna mag[hom li l-kompjuters li xtrajnielhom g[al wie[ed, tnejn, tlieta, jintu]aw primarjament g[all-istudju u

mhux g[al-log[ob. Imma [anbaq g[alxejn g[ax donnu li kont ng[id jien kien jaqa’ f’widnejn torox.

Il-mara kienet tg[idli li g[al kollox hemm [inu u dawn uliedna g[andhom b]onn talmistre[ u ]vog tag[hom ukoll. Mur sib ir-ra;uni meta jkollok mara avukata ta’ wliedek. :lied ie[or kien ikun fuq lu]u bl-addo// tal-kards talmowbajl, il-[inijiet tal-[ru;, imsielet u body piercing mhux biss fil-widnejn imma flimnie[er jew fl-ilsien, jew ma]-]okra jew ma’ xfar g[ajnejhom, u issa donnu qed jit[ajru jag[mlu xi tpin;ija ]g[ira jew kbira.

Dejjem b’xi praspura jew xi [a;a ;dida li jien fi tfuliti lanqas biss kont nazzarda nifta[ [alqi dwarha a[seb u ara nsemmi lil missieri li rrid nag[mel xi tattoo mal-pexxun ta’ sieqi jew fuq xi ;ewna[ ta’ dahri. Kieku na[seb li veru kont intir bla ;wiena[.

Imma bdejt ninteba[ li jien

kont dejjem nopponi u ngerger u ma nara xejn sew, u bdejt in[oss li wliedi stess bdew jevitawni u kliem millinqas mieg[i, biex ma naqbadx il-paroli fuq xi [a;a b[al, pere]empju, g[ax ma qamux g[all-quddies jew g[ax damu jin[aslu jew damu ma raqdu, jew ma kilux l-ikel ta’ ommhom jew g[ax jilbsu qishom im/er/rin b’jeans imqatta’ fl-irkoppa jew bi [wejji;hom qatt ma jitg[addew jew lista s[i[a ta’ x’suppost jag[mlu skont jien li ma tispi//a qatt.

Ma tantx sirt ta’ min i;erra[ni g[ax veru bdejt insir persuna donnha dejjem irrabjata jekk mhux indannata u li trid tara ma’ xiex taqbad.

Il-mara kienet qatg[et qalbha minni u xebg[et tg[idli li f’dan i]-]mien delikat tal-adolexxenza a[na rridu nifhmuhom aktar u n;ibuhom in-na[a tag[na billi xi drabi mmorru wkoll inna[a tag[hom.

g[al pa;na 5

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Stejjer mill-klinik

5

/ag[qa, tuba u bi//a deheb fin minn pa;na 4

Din qatt ma stajt inni]]ilha u nifhimha, anzi kont da[[altha f’mo[[i li wliedna kienu qed jonqsuna mir-rispett u ma kinux qed japprezzaw kemm in[obbuhom u nag[mlu mag[hom.

Bdejt narahom egoisti, ingrati, tosti, ji;u jaqg[u u jqumu minn kollox u minn kul[add u wi//hom u xi mkien ie[or sar l-istess.

Darba fost l-o[rajn il-mara ;iet bi proposta dwar /ertu terapista tal-familja li kien beda jlaqqa’ numru ]g[ir ta’ familji flimkien ma’ wliedhom adolexxenti biex titjieb irrelazzjoni bejn i]-]ew; na[at.

Spe/i ta’ kors qasir g[allmembri kollha tal-familja fuq attitudnijiet po]ittivi, im;iba ta’ rispett u [iliet mirquma ta’ kif g[andna ng[ixu b’mod b’sa[[tu flimkien f’din il-fa]i delikata tat-trobbija.

Jien l-ewwel risposta tieg[i kienet le g[ax minn ;ewwa b]ajt li to[ro; fil-bera[ irrelazzjoni [a]ina li kienet qed tin[ema ma’ wliedi u ma marti. Minn barra ;ibt l-isku]a li wliedna kienu l-problema mhux a[na, u ra;uni o[ra fjakka li ;ibt kienet li a[na konna kapa/i nsolvu lproblemi tag[na ming[ajr b]onn tal-ebda terapista, u fuq kollox, jien g[amiltha /ara li ma ridtx li nperr/u l-affarijiet personali tag[na quddiem nies o[rajn.

Imma f’qalbi kont naf li jekk nag[milx xi [a;a jien ma kontx se nasal u r-ri]ultat kien se jkun aktar pontijiet ma[ruqa…milli binjiet ;odda jew mit-tis[i[ ta’ dawk e]istenti mal-eg[]e] membri tal-familja tieg[i.

Il-mara kienet taf il-punt debboli tieg[i u qaltli li a[na g[al uliedna dejjem g[amilna kull sforz u dan il-kors, jekk hu ta’;id g[al uliedna, tag[mel sens li nattendu ttnejn. B’rasi wrejt li l-le nqalbet f’iva u rajt tbissima ta’ tama ;dida f’wi// marti.

Konna sitt familji bi tfal ]g[a]ag[, [add ma jaf lil [add. Uliedna malajr g[amlu [bieb u ntefg[u jpa/p/u bejniethom qishom kienu di;à jafu lil xulxin. Jien g[allewwel bdejt inberraq lejn ilmara u nuriha li di;à kont qed

in[ossni skomdu u f’qalbi kont qed nis[et is-sieg[u u lmument li g[edt iva. ?ensu t-terapista g[amilha aktar fa/li biex insiru nafu lil xulxin u donnu kienet lintenzjoni tieg[u li ninqasmu fi gruppi differenti skont ittema jew ix-xog[ol fi gruppi.

Daqqa a[na l-ir;iel g[alina daqqa koppja ma’ koppja u xi drabi m[alltin.

Ng[id il-verità, jien ma kontx imdorri g[al dan it-tip ta’ gruppi imma t-terapista tant [oloq klima tajba bejnietna li kont nistenna bi [;ari l-laqg[a li jkun imiss tant li anke l-mara kient sorpri]a g[ax qatt ma stenniet li se ne[odhom b’[afna serjetà u entu]ja]mu.

Kien hemm spe/i ta’ log[ob bejnietna, diskussjonijiet fuq diversi temi, l-aspettattivi ta’ xulxin u qsim ta’ esperjenzi, kemm tag[na l-;enituri u kemm tat-tfal, fosthom ta’ wliedna.

Nista’ ng[id li bi//iet millkonversazzjonijiet li kellna flimkien baqg[u mwa[[la f’mo[[i u f’qalbi u xtaqt naqsamhom mag[kom biex minn minkom hu a[rax jew laxk i]]ejjed jew ma jag[tix kas ta’ wliedu ]g[a]ag[, jifta[ g[ajnejh u jipprova jkun hemm g[alihom f’dan i]]mien misterju] u diffi/li imma sabi[, e//itanti u uniku.

Illum [afna nies bla kuxjenza g[arfu kif jistg[u jisfruttaw tant tajjeb dan i]]mien li fih i]-]g[a]ag[ tag[na fa/li ji;u mkaxkra minn diversi kurrenti kumer/jali ta’ divertiment virtwali msejsa fuq valuri ta’ so/jetà konsumista u esklu]iva g[al min hu differenti millmassa.

A[na ma nistg[ux nibqg[u /assi imma ]gur ma jkunx g[aqal li nitfg[u lil uliedna f’[alq tant ilpup jekk a[na nxellfu r-relazzjoni mag[hom u ma nkomplux inkunu hemm g[alilhom b[ala wens, sedqa u appo;;.

Ift[u ftit widnejkom u isimg[u u xtarru din in-nis;a ta’ kliem li tixpruna l-b]onn ta’ ;enituri li jibqg[u j[obbu lil uliedhom u jg[o]]u rrelazzjoni mag[hom anke fi ]mien ta’ ta[bit u kultant nuqqas ta’ qbil.

?ensu t-terapista: Tistg[u intom g[e]ie] ]g[a]ag[ tg[idu lill-;enituri tag[kom xi jrid ji;ri biex ir-relazzjoni tag[kom tkun xi ftit differenti mag[hom^ Temi (It-tifel tal-koppja Bajada): Xejn spe/jali imma na[seb li lili tag[milli differenza kbira jekk intom tibdew tafdawni ftit aktar. Jien naf ukoll inkun responsabbli u n]omm kelmti. M’g[adnix tifel ]g[ir li ma jafx jie[u [sieb tieg[u nnifsu.

Martha (It-tifla l-kbira tag[na): Jien nixtieq ng[id lilek pa. (u dak il-[in [arset lejja) Jien in[obbok [afna (b’le[en miksur kompliet) imma n[oss li bi m;ibtek m’intix tag[tini spazju biex nuriha din l-im[abba lejk g[ax kull darba n[oss li aktar jinteressak x’g[amilna [a]in jew x’suppost nag[mlu u ftit donnok tag[ti kas ta’ kif a[na u ta’ dak li nag[mlu tajjeb.

Dak il-[in inblajt u fejn qatt ma [mart bil-mist[ija, wi//i [assejtu vampa. Kienet /anfira f’waqtha u mist[oqqa g[ax veru hekk kien. Qatt ma ninsa wi// binti titlobni bil-[niena biex nirrifletti u naraha kif inhi mhux kif irridha tkun. ?ensu: Kemm napprezza meta jkun hemm dan it-tip ta’ feedback lejn xulxin u qed ng[id bejni u bejn ru[i, kif ikun differenti jekk dan ilkliem ta’ wliedkom jibda jag[mel aktar sens g[alikom fil-familji tag[kom barra minn dan il-kuntest^ Jeremy (Il-kbir tal-familja Gerada): Jien ukoll nixtieq li tafdawna aktar imma fuq kollox nie[u gost li tibqg[u ta’ gwida g[alina u fejn hemm b]onn i]]ommu sod imbasta jkun hemm ra;uni bis-sens/ Napprezza [afna li tibqg[u l;enituri tag[na u mhux kollox jg[addi u ma tag[tux kas, qisna issa sirna adulti u tinsew li a[na wkoll fa/li ni;u mkaxkra minn tant tfixkil.

Isaac (I]-]g[ir tal-familja Gatt): Jien in[ossni anzjuz kull darba li nkunu se no[or;u jew sejrin xi mkien ma’ s[abna g[ax di;à nkun naf xi jkun ;ej. Ittertqulna qalbna qabel no[or;u u ;ieli ni;u tard na[seb aktar biex inpattuhielkom lura. Ma nafx g[aliex kultant nid[lu f’tant

U jien hekk g[amilt u minn qalbi xtaqt naqsam dan mag[kom g[e]ie] ;enituri b[ali li tinsabu fl-istess ba[ar mag[na.

In]ommu f’mo[[na kif tg[idli tant tajjeb marti li r-reponsabbiltà ta’ ;enitur tibqa’ ;;orrha mieg[ek b’suriet u modi u differenti fi stadji differenti tal-[ajja.

Ejjew nib]g[u g[alihom lil uliedna u nisimg[uhom, nifhmuhom, ninkura;;uhom u niggwidawhom, u fuq kollox, nibqg[u n[obbuhom g[ax huma mhumiex xi tuba jew /ag[qa imma deheb fin.

Int x’int u int min int nitolbok tieqaf ftit u tirrifletti: X’inhuma g[alik uliedek, /ag[qa, tuba jew bi//a deheb, u kif turih dan fi m;ibtek, f’diskorsok u f’g[emilek^ X’tixtieq li jg[idu fuqek uliedek b[ala ;enitur ma’ s[abhom^ Tag[mel sens g[alik li f’dan i]-]mien ta]-]g[o]ija l-a[jar hu li kul[add ji;bed [abel wie[ed^ Qatt smajt b’]g[a]ag[ li g[amlu su//ess g[ax sabu min jirfidhom f’dan i]-]mien ta’ /aqliq, jew bil-maqlub, li meta ;ew b]onn ma’ sabu l-ebda [ajt ta’ kenn^ Min jixtieq ikompli din il-konversazzjoni jista’ jiktibli fuq josephm@maltanet.net.

Dejjem b’xi praspura jew xi [a;a ;dida li jien fi tfuliti lanqas biss kont nazzarda nifta[ [alqi dwarha a[seb u ara nsemmi lil missieri li rrid nag[mel xi tattoo mal-pexxun ta’ sieqi jew fuq xi ;ewna[ ta’ dahri. Kieku na[seb li veru kont intir bla ;wiena[. pika bejnietna.

Thomas (Ibni ]-]g[ir): Jien ukoll nobg[od nid[ol f’pika u veru dik it-tensjoni li to[ro; mi;;ieled mal-;enituri ma tantx tg[in. Donni nara li aktar fa/li biex taqa’ g[attentazzjoni tax-xorb jew….

Pa, ma, serr[u raskom, jien qatt ma missejt droga jew xorb ]ejjed imma nixtieqkom tifhmu li nkun nixtieq li no[ro; sew mid-dar. Intom importanti [afna f’[ajjitna u tag[mel differenza jekk ikollna relazzjoni tajba mag[kom.

Graziella (Tifla o[ra ta’ Caruana): Jien nie[u gost li l;enituri tag[na jafu min huma l-[bieb tag[na u ma jdejqunix meta jistaqsuni ma’ min inkun meta no[ro;u u fejn se nkunu bejn wie[ed u ie[or. Jien ukoll, meta nara li intom qed tirra;unaw, ma tantx nibqa’ ni;bed in-na[a tieg[i g[ax naf nirrispetta wkoll. ?ensu kien idur fuqna l;enituri biex a[na nipparte/ipaw f’din ilkonversazzjoni ma’ dawn uliedna.

Jien (Missier Thomas u Martha): Jien xtaqt ng[id grazzi li f’dan il-kors kien hawn dan l-ispazju g[al kul[add. Xtaqt ng[id grazzi spe/jalment lil uliedi li tant kienu onesti mag[na u fiehmu li wara l-prietki u lomeliji hemm ukoll ;enituri li j[obbuhom. Grazzi wkoll lil marti li b’ri[tha qed jirnexxili nrabbi lilkom b’mod differenti milli trabbejna a[na. Ir-rispett irid ji;i min-na[a tag[na wkoll.

Issa qed nifta[ mo[[i ming[ajr ma g[adni nkun

irrid in[abbat rasi mal-[ajt.

Janice (Bajada): Jien ukoll veru tg[allimt u [assejtni kbirt, fir-relazzjoni ma’ ]ew;i u fuq kollox ma’ wliedi. Jien ng[id li t-trobbija tajba hi kapa/ità kbira li trid sapport u tag[lim kontinwu g[ax aktar kemm jikbru t-tfal akar issir ta’ sfida. Jien nixtieq ng[id grazzi lilkom ukoll g[e]ie] ]g[a]ag[.

Petra (Il-mara ta’ Giovanni Gatt): Jien ukoll kont na[seb li qed nifhimhom lil uliedi imma mhux dejjem jirnexxielna. Xtaqt ng[id kemm [adt gost g[ax flimkien na[seb tajna [afna sapport lil xulxin. G[al mument kont na[seb li a[na biss konna qed infallu b[ala ;enituri.

Giovanni: Nixtieq ng[idilkom li meta a[na nkunu daqsxejn ibsin mag[kom, nixtiequ li tifhmu li b’dak il-mod a[na nkunu qed nurukom li n[obbukom ukoll. Mhux dejjem fa/li g[alina biex nifhmukom sep/jalmet meta ma nisimg[ux lil xulxin. ?ensu: Xtaqt ng[idilkom li mag[kom qed in[ossni privile;;at li qed taqsmu tant esperjenzi sbie[ flimkien.

Kliem li jista’ j;ib iddifferenza bejnietkom kemm b[ala ;enituri u wlied… Listorja ma tiqafx hawn u lisfidi ta’ nuqqas ta’ ftehim fa/li jistg[u jer;g[u jin[olqu… Kif ikun differenti jekk tibqg[u ]]ommu dawn lesperjenzi flimkien friski f’mo[[kom u f’qalbkom u tiftakru li intom g[e]ie] g[al xulxin aktar mill-[a;ar prezzju].

6

Feature

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Id-dinja tal-comics ma’ minn Doris Azzopardi doris.azzopardi@media.link.com.mt

Tiftakruhom lill-Beano u d-Dandy. G[al bosta, l-g[arfien tag[hom ta’ dak li hu comic jieqaf hemm. I]da d-dinja tal-comics hi wa[da wiesg[a u vasta [afna. Dinja ta’ fantasija, dinja li tvarja minn supereroj g[al persona;;i reali. I]da fuq kollox, dinja artistika li tirrikjedi seng[a partikulari. F’pajji]na hawn min g[alih il-comic ifisser [afna aktar minn sempli/i g[a]la ta’ tip ta’ qari. Hawn min g[andu kollezzjonijiet kbar ta’ comics ta’ kull xorta, u[ud iffirmati mill-artisti li g[amluhom.

Tkellimt proprju ma’ Christopher Muscat, wie[ed mill-fundaturi u vi/i president tal-organizzazzjoni volontarja ‘Wicked Comics’, biex niskopri aktar dwar l-im[abba tieg[u lejn dan il-;eneru ta’ arti u dwar id-dinja affaxxinanti tal-comics li ]viluppat tul is-snin u li baqg[et tgawdi numru sabi[ ta’ dilettanti...

X’inhi d-definizzjoni ta’ comic^ Mhux fa/li li tiddeterminaha i]da Christopher jispjegaha hekk: “Il-comics huma sequential art, arti f’sekwenza. Int qed tara xena xena, wa[da wara o[ra, azzjoni wara o[ra. Din tista’ ti;i meg[juna bi s[aba mimlija kliem li minnha to[ro; ponta biex tindika minn qed jitkellem jew inkella s[aba bil-bo/o/ ]g[ar li tindika li l-protagonist qed ja[seb i]da mhux jitkellem, prassi li attwalment qed tintu]a anqas.

“Dan is-s[ab jindikalek kif g[andek taqra l-kliem fiss[aba. Imbag[ad ovvjament ikun hemm il-kitba ta[t listampa li tispjega l-azzjoni.

Hawn imbag[ad comics spjegati biss bit-tpin;ija u ming[ajr kliem.

“Is-sena l-o[ra filkonvenzjoni ;ibna artist minn ?ipru li [oloq comic fuq ilproblema tat-traffikar tan-nisa g[all-prostituzzjoni li kellhom f’?ipru. Kien comic ming[ajr

kliem xejn. Kollox spjegat bit-tpin;ija.”

Chris kompla jispjegali li wie[ed jista’ jaqsam il-comics fi tliet kategoriji: l-Amerikani, l-Ewropej u l-:appunizi.

Il-:appuni]i g[andhom stil g[alihom, stil li b[alissa hu popolari [afna. It-test ori;inali trid taqrah minn wara bil-kontra i]da w[ud jinqalbu biex ikunu konformi mal-istil Amerikan. Il-comics Amerikani kisbu l-akbar popolarità bis-supereroj. I]da tant hemm ;eneri ta’ comics li ma tispi//a qatt. Hemm bijografiji, stori/i, u wkoll fuq bands. Mit-tmeninijiet ’l hawn il-comics adottaw aktar temi adulti u ma baqg[ux strettament marbutin ma’ temi g[at-tfal. Dawn it-temi da[lu wkoll fil-comics tassupereroj, pere]empju f’The Iron Man issib it-tema talalko[li]mu. F’Hulk da[[lu lproblema tal-pedofelija. Dan serva biex ikunu inku]i temi so/jali filwaqt li taw laqta umana lill-karattri protagonisti.

It-tpin;ija ta’ Lucio Parrillo ta’ Hulk li nbieg[et u li l-qlig[ minnha mar g[as-sorijiet Ursolini

“F’The Ahchie Comics kienu introdu/ew karattru ta’ persuna omosesswali li tant kien sar popolari.”

Il-grupp tal-Wicked Comics flimkien mal-mistiedna tal-konvenzjoni

I]da lura g[ad-delizzju ta’ Chris. B[al kull tifel ie[or, meta kien ]g[ir kien i[obb jara l-cartoons. Intant, il-;enituri dak i]-]mien kienu xtrawlu lewwel comics, Amerikani, li baqg[u l-;eneru favorit tieg[u.

I]da sakemm beda ja[dem u jkollu l-flus f’idejh, ftit li xejn kien jixtri comics.

“Kif bdejt inda[[al il-paga bdejt in]id fix-xiri tal-comics u bdejt niskopri ;eneri differenti u n]id fil-kollezzjoni sakemm id-delizzju [akimni sewwa u sawwarna l-Wicked Comics.

“L-ewwel ma organizzajna kienet dik li sejja[nielha Big Bang. Kienet konvenzjoni /kejkna fl-2005. :barna xi artisti lokali u tellajna wirja filKavallier ta’ San :akbu.

Rajna li kien hemm rispons tajjeb mill-pubbliku.

“Wara dik l-esperjenza sifirna biex naraw konvenzjonijiet o[ra. Morna Londra u Bristol u ;ibna ftit

kuntatti ta’ xi artisti u dde/idejna li nippruvaw norganizzaw wa[da a[na fuq skala akbar.

“Fl-2009 organizzajna lewwel wa[da. :ibna artisti minn barra, lokali u kellna tnedija ta’ comics sew ta’ artisti Maltin kif ukoll ta’ barranin. Kellna sezzjoni ta’ gaming tal-video g[aliex huma ]ew; elementi relatati billi ;ieli u]aw l-istess karattri tal-comics.”

Chris spjegali kif anke fiddinja tal-films qed jo[or;u films imsejsa fuq karattri me[uda mill-comics, b[allfilm Avengers pere]empju.

Fil-fatt, waqt il-konvenzjoni juru wkoll xi films. Ikun hemm ukoll lectures dwar comics g[all-kbar u g[a]]g[ar, pre]entazzjonijiet u ta[ditiet anke minn artisti barranin. Ikun hemm ukoll xi retailers lokali li jkollhom comics g[all-bejg[.” g[al pa;na 7

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Feature

7

Il-konvenzjoni sservi ta’ pjattaforma g[at-talent lokali minn pa;na 6

Il-konvenzjoni li jmiss se tkun fit-8 u fid-9 ta’ Di/embru. It-tielet wa[da konsekuttiva. Kellhom iressqu d-data mill-a[[ar ta’ Novembru g[aliex kienet se ta[bat ma’ konvenzjoni o[ra fuq l-istess tema li se ssir f’Madrid.

“Biss [abat tajjeb g[aliex qed nippruvaw nikkollaboraw flimkien b’artisti tag[hom li minn hemm jistg[u ji;u Malta. G[andna wkoll kuntatt ma’ ?ipru li g[adhom qatt ma organizzaw konvenzjoni, u f’Di/embru ;ejjin Malta biex jaraw kif issir. Huma grupp ta’ delettanti li [ar;u xi comics u jixtiequ jmorru pass oltre. A[na servejna ta’ ispirazzjoni g[alihom. Dan hu l-iskop tag[ha.

“L-iskop tal-konvenzjoni u tal-organizzazzjoni Wicked Comics hu li jedukaw dwar xi jfisser comic. Hawn min luniku g[arfien ta’ din ix-xorta ta’ arti jieqaf ma’ xi [ar;a talBeano jew id-Dandy.

“Hemm /ertament comics aktar popolari minn o[rajn i]da ssib kull stil u ;eneru.

Kul[add jista’ jsib xi [a;a li tog[;bu. Je]istu sa[ansitra comics ta’ Shakespeare li n[ar;u l-Ingilterra sew bit-test ori;inali Shakespearjan u blIngli] simplifikat.” ?ertament li meta kont qed nistudja jien lil Shakespeare liskola, kont napprezza dawn il-comics biex forsi nni]]el aktar l-istudju ta’ kitba li ftit li xejn kont insibha interessanti.

Il-Wicked Comics hu grupp ta’ tmien persuni u kul[add g[andu sezzjoni li tag[ha hu

dilettant aktar. L-iskop tag[hom li jesponu aktar iddinja tal-comics wassalhom biex din is-sena bdew jag[tu xi lezzjonijiet fl-iskejjel.

Lezzjonijiet tal-kreattività.

L-unika problema li g[andhom hi li waqt il-[in taliskola l-membri talorganizzazzjoni jkunu xog[ol u l-iskejjel ma tantx huma flessibbli g[al wara l-[in normali.

“A[na kollha dilettanti u [add minna ma jit[allas. Anzi pjuttost, nitkellem g[alija, no[ro; il-flus. In;ibu artisti minn barra minn Malta u nitolbuhom xi tpin;ija. Fla[[ar konvenzjoni li kellna, lartist Taljan Lucio Parillo pinga lil Hulk. Tpin;ija li wara bieg[ha fuq E-bay g[al €1000. Tnaqqsu l-ispejje] biex it-tpin;ija ntbag[tet lil min xtraha barra minn Malta u s-somma li baqa’ – €900 – ing[atat lill-Istitut tas-Sorijiet tal-Ursolini ta’ Tas-Sliema.”

Is-sena li g[addiet ilWicked Comics organizzaw attività bba]ata fuq il-karattri tal-comics :appuni]i. Dan ittip ta’ attività ori;ina fil:appun stess fejn persuna t[ejji u tilbes kostum talkarattru favorit tag[ha u ssir kompetizzjoni g[all-a[jar kostum u l-a[jar wirja talkarattru.

“Konna ‘The Point’ u l-flus li ;barna tajniehom g[atterremot li sar fil-:appun.

Meta nistg[u ng[inu, ng[inu.”

Intant, lura g[al Chris u lpassjoni tieg[u g[all-comics.

Hu kollettur biss minkejja li ;ieli pprova jpin;i xi [a;a.

Hu mi]]ewwe; u g[andu t-

Talent lokali fil-qasam tal-comics

Attività bba]ata fuq il-karattri tal-comics :appuni]i f’’The Point’ li l-flus mi;bura minnha marru g[all-vittmi tat-terremot li sar il-:appun

tfal u [in ma tantx isib, i]da jixtieq ikollu ftit tal-[in biex jer;a’ jaqbad i[a]]e] xi [a;a.

Staqsejt lil Chris kemm huma popolari l-comics hawn Malta u jekk issibx tixtri. Hu qalli li hawn xi [wienet li g[andhom i]da barra minn hekk hu jixtri wkoll millinternet.

“Jien prattikament nixtri minn hawn Malta g[ax li rrid insibu, u ftit nixtri millinternet. G[adhom jo[or;u lBeano u d-Dandy b’/ertu format. Naqqsu [afna millpopolarità.

“L-aktar popolari huma lcomics stil Manga, :appuni]i.

Dawn huma popolari [afna ma]-]g[a]ag[ u jien li m’iniex daqstant ]ag[]ug[ ma tantx jien fan tag[hom. Dawn huma t-tipi/i karattri b’g[ajnejhom kbar. Simili g[all-cartoons li konna naraw meta konna ]g[ar, i]da lcomic g[andu univers ie[or g[alih. “:ieli nit[ajjar naqra xi stejjer i]da n]omm ftit lura ma mmurx nin[akem i]]ejjed minn dan l-istil ta’ comics u g[andi bi]]ejjed spejje] bilpassatemp tieg[i.”

Chris i;emma’ l-comics Amerikani, dawk tassupereroj, i]da jixtri titli o[ra aktar maturi, ovvjament mhux kollox, g[ax g[andu familja.

“Nara r-reviews u jekk ikun naf b’xi [a;a tajba nixtriha.

G[andi comics horror b[al American Vampire ta’ Steven King.”

Chris hu missier ta’ ]ew;t itfal, Lea li g[andha 10 snin u Isaac li g[andu 8 snin. “It-tifla naraha inklinata aktar lejn ilcomics mit-tifel. T[obb lArchie comics. It-tifel jog[;bu [afna l-futbol u llog[ob tal-kompjuter minkejja li ;ieli jaqra xi [a;a.

“Il-mara g[andha [afna pa/enzja bija g[ax nokkupa [afna spazju biex in]omm ilkollezzjonijiet tieg[i. Dak iddifett tieg[i i]da kienet taf bih qabel ma ]]ewwi;na. Illum ;ieli tinvolvi ru[ha anke hi fid-delizzju tieg[i.”

G[adu kif ;ie lura minn konvenzjoni fejn kien hemm Jonathan Ross li ja[dem malBBC u li hu ffissat fuq ilcomics.

Chris irnexxielu jakkwista l-firma tieg[u biex i]idha ma’ diversi firem o[ra ta’ artisti u persona;;i konnessi maddinja tal-comics.

F’din id-dinja ;eneralment minn ipin;i jikteb ukoll listorja i]da din taf tinvolvi wkoll persuni o[ra. Min jag[ti l-kulur jew il-linka. Min jikteb il-kitba fuq il-comic stess.

Hawn ukoll min jag[mel kollox wa[du. Ovvjament illum huma fa/ilitati aktar blu]u tal-kompjuter.

Chris qalli wkoll li hawn artisti li jag[mlu biss il-qoxra

ta’ barra tal-comic g[ax ilqoxra hi dik li tbig[ u trid tispikka u tolqot l-g[ajn. :eneralment ma jkunx l-istess artist li jag[mel ;ewwa.

“Hawn comics li jkunu, e]empju, edizzjoni wa[da ta’ sitt [ar;iet li jkunu mag[mulin kollha mill-istess artist i]da f’dawk li ilhom snin jo[or;u jkunu involuti [afna artisti, kul[add b’xog[ol partikulari.”

Il-konvenzjoni sservi wkoll ta’ pjattaforma g[attalent lokali. Christopher jis[aq li f’Malta g[andna talent u semma lil George Mallia.

“In[oss lil l-Comic Con hu mod kif wie[ed jesponi ttalent tieg[u li forsi f’Malta ma tantx jing[ata spazju. Min hu dilettant jista’ jesponi ttalent tieg[u. A[na n[ajruhom ji;u u jiltaqg[u wkoll ma’ artisti o[rajn. Tista’ tkun opportunità ta’ kollaborazzjoni bejn artist u ie[or. Affarijiet li ;raw.”

Chris jitkellem b’passjoni kbira dwar il-comics. Jid[ol fid-dettall u [assejt li mhux opportun li nikteb kollox g[ax irrid gazzetta s[i[a g[alih.

Biss, jekk intom interessati ]ommu d-data talkonvenzjoni f’mo[[kom u morru [alli tiskopru aktar dwar din id-dinja tal-fantasija, dinja ta’ arti partikulari g[attfal u g[all-kbar.

8

Mu]ika

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Isle of MTV Malta Special – spettaklu u ewforja minn Noel d’Anastas, ritratti> Martin Agius

Minn qabel nofsinhar, f’xemx iddoqq l-iskotti, il-Fosos talFurjana kienu di;à qed jilqg[u lill-ammiraturi u lfanati/i biex isibu l-a[jar postijiet quddiem il-palk, dak li filg[axija kellu jilqa’ lil erba’ kantanti: Eva Simons, Nelly Furtado, Flo Rida u will.i.am.

Il-kun/ert Isle of MTV Malta Special re;a’ twassal b’su//ess kbir. {afna sostnew li kien fost l-aqwa jekk mhux aktar superjuri minn dawk pre/edenti b’madwar 50 elf ru[, [afna minnhom ]g[a]ag[ li ]vogaw wara ssena skolastika billi mlew kull rokna tal-Fosos u lmadwar fi spirtu ta’ festa u spettaklu mu]ikali.

B[as-sitt edizzjonijiet pre/edenti, il-kun/ert twassal b’xejn. Il-mijiet ta’ studenti barranin li b[alissa jkunu qed iqattg[u xi btala g[ax-xemx u l-ba[ar kienu fost dawk li segwew mill-qrib il-kun/ert li kellu organizzazzjoni tajba, imtella’ b’kollaborazzjoni bejn l-MTV, il-Ministeru tatTurizmu u l-Awtorità Maltija tat-Turi]mu.

Proprju qabel ittella’ ssiparju g[all-artisti internazzjonali, Kurt Calleja, li xahar ilu rrappre]enta lil Malta fil-Eurovision, kien fuq l-istess palk biex wassal This is the Night.

Hi xi [a;a po]ittiva linklu]joni ta’ artisti Maltin f’kun/ert hekk kbir li fit-23 ta’ Lulju li ;ej jixxandar fuq l-istazzjon mu]ikali MTV lil miljuni ta’ telespettaturi.

Nemmen li sena o[ra g[andu jer;a’ ji;ri l-istess, anzi, ma niffukawx biss fuq min jirrappre]entana filEurovision. G[andna bosta gruppi u kantanti li j[abbtuha sew mal-barranin, xi kultant ferm aktar minn dak li deher fl-Isle of MTV. Eva Simons tat bidu g[allparty b’[oss electro-dance mimli ener;ija. B’siltiet b[al I Don’t Like You bdiet tqajjem lill-folla g[al dak li kellu ji;i wara.

Is-superstar Kanadi]a Nely Furtado, li f’intervista ;urnata qabel xtaqet li tkanta ma’ xi g[annejja Maltin, kienet lattrazzjoni ta’ wara u flimkien mal-band tag[ha u mistiedna o[ra ntlaqg[et b’entu]ja]mu kbir.

G[alkemm ng[id g[alija, il-[oss ma kienx daqshekk tajjeb, xorta s-su//essi Maneater, I’m like a Bird, Turn off the Light u Big Hoops, is-single debuttanti mill-album il-;did ‘The Spirit Indestructible’ kienu impressjonanti.

Wara ;ie Flo Rida li kien fost l-aktar mistennija. Lener;ija tar-rapper Amerikan kompliet qajmet il-Fosos

g[as-siltiet In the Ayer, Whistle, Club Can’t Handle Me, Low, Good Feeling, u Wild Ones, u t-tfajliet ]gur [adu pja/ir bih g[all-ward li beda jqassmilhom. F’mument kien qalb il-folla bl-uffi/jali tas-sigurtà jikkontrollaw issitwazzjoni tal-ewforja. will.i.am g[alaq l-ispettaklu mdawwar b’]effiena libsin kpiepel ori;inali ta’ iPad fi 3D. Kien ;ie Malta tliet snin ilu flimkien ma’ Black Eyed Peas, i]da din id-darba ;ie b[ala solista li wkoll irnexxielu jitla’ fl-og[la postijiet ta/-charts internazzjonali.

L-entu]ja]mu kompla g[alih meta kanta T.H.E. (Hardest Ever) u This is Love flimkien ma’ Eva Simons.

Dawn kienu elettrifikanti flimkien ma]-]effiena u leffetti tal-piroteknika li mbag[ad komplew lispettaklu f’DJ set g[al dawk l-eluf li baqg[u sal-a[[ar.

Dawk li marru l-Fosos blArriva jidher li ma kellhomx qtug[ ta’ qalb u stennija biex marru lura. Jekk din kienet [a;a po]ittiva, ]gur li ma jing[adx l-istess g[all-[mie; li t[alla wara dan l-avveniment Fuq il-Fosos, fil-Gnien tal-Argotti u l-madwar – xi [a;a degradanti g[al dawk pre]enti u wisq aktar g[allFurjani]i!

Jit[abbru r-rebbie[a tat-tieni edizzjoni tal-Kompetizzjoni tal-Mu]ika g[all-Kompo]ituri Maltin Waqt konferenza tala[barijiet li saret fl-a[[ar ta’ Mejju 2012 fir-Radisson Blu Resort f’San :iljan, t[abbru r-rebbie[a tat-Tieni Edizzjoni tal-Kompetizzjoni tal-Mu]ika g[all-Kompo]ituri Maltin.

Il-;urija kienet mag[mula minn erba’ personalitajiet internazzjonali awtorità filqasam tal-mu]ika. Dawn huma l-Prof Theodora Pavlovitch (il-Bulgarija), ilMro Cord Meijering (il:ermanja), il-Mro Geoffrey Álvarez (l-Ingilterra) u l-Mro Pawel Lukaszewski (ilPolonja), filwaqt li lpresident tal-;urija kien Joseph Vella Bondin li ma kellux vot.

Il-membri kollha tal-;urija

kellhom kliem ta’ tif[ir g[allorganizzazzjoni ta’ din ilkompetizzjoni u qalu li Malta g[andha kultura mu]ikali g[anja u ]viluppata [afna.

Dan ikompli jawgura tajjeb g[all-futur.

Il-parte/ipanti kellhom jag[]lu minn ]ew; kategoriji g[al kompo]izzjoni. Wa[da talbet g[all-mu]ika sagra, spe/i ta’ oratorju, fuq it-test bil-Latin ta’ Stabat Mater, filwaqt li l-kategorija l-o[ra talbet g[al orkestrazzjoni fuq tema Maltija fejn setg[u jidda[[lu wkoll strumenti indi;eni Maltin b[a]-]aqq, ]ummara, flejguta, ]af]afa, u tanbur.

Meta tkellimt ma’ Joe Vella Bondin, li hu konsulent

tal-mu]ika g[all-APS Bank, qalli li dda[[lu disa’ xog[lijiet, erbg[a filkategorija ta’ Stabat Mater u [amsa f’dik ta’ Suite g[allorkestra li fiha ng[atat importanza lit-tema Maltija.

“Waqt id-diskussjonijiet li kellna waqt il-laqg[at talbord ta’ ;udikaturi, dawn urewni l-apprezzament tag[hom li f’pajji] ]g[ir b[al Malta raw xog[lijiet ta’ livell daqshekk g[oli,” irrimarka lkap tal-;urija.

Ir-rebbie[ fil-kategorija ta’ Stabat Mater hu Christoper Muscat, li l-kompo]izzjoni tieg[u dda[[let bin-nom-deplume ‘Diapason’. Euchar Gravina ng[ata l-Premju Spe/jali tal-:urija fl-istess

kategorija, bil-kompo]izzjoni li kellha n-nom-de-plume ‘Salicional’.

Ir-rebbie[ tal-kategorija lo[ra hu Steven-Joseph Psaila (nom-de-plume ‘{akem’) bil-kompo]izzjoni ‘Katrin tal-Imdina’ ta’ Dwardu Cachia, filwaqt li Paul Portelli (nom-de-plume ‘Mikmar’) reba[ il-Premju Spe/jali tal-:urija

b’kompo]izzjoni fuq [ames poe]iji ta’ Dun Karm.

Il-premjijiet mog[tija kienu ta’ €2500 li]-]ew; rebbie[a ta’ kull kategorija u €1500 li]-]ew; premjijiet spe/jali tal-;urija. L-APS Bank qed jippjana li jesegwi lkompo]izzjonijiet rebbie[a fis-serje ta’ kun/erti annwali li jorganizza u aktar tard ikunu disponibbli fuq CD.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Mu]ika

9

Tieg[i Malta. U kburi! minn Melanie Camilleri

Rebbie[a tal-Festival LG[anja tal-Poplu li sar fil-21 ta’ April li g[adda, il-grupp KulTural hu ffurmat minn erba’ membri, Ru-Boo li g[andu 23 sena u li ju]a Beat Box biex jo[loq [sejjes spe/ifi/i li huma qrib l-istil tarRapping jew MCing, Bertu Aquilina li g[andu 20 sena u qieg[ed fuq perkussjonijiet kif ukoll idoqq id-didgeredou u ljambee drum, Aaron Debattista li wkoll g[andu 20 sena, ikanta u jdoqq il-kitarra u Gabriel Gauci li g[ad g[andu biss 18-il sena u jdoqq il-vjolin b’[effa u kapa/ità.

Il-grupp KulTural reb[u lFestival L-G[anja tal-Poplu bil-kanzunetta Malta Tieg[i.

Kanzunetta simpatika ispirata minn ammont sostanzjali ta’ negattività li [afna Maltin g[andhom fir-rigward ta’ pajji]hom.

Il-messa;; ewlieni ta’ din id-diska hu l-element ta’ ipokresija ta’ xi w[ud li jmaqdru lil pajji]hom stess g[aliex ma jaraw xejn tajjeb fih, i]da meta xi [add barrani jikkritika lil Malta, dawn i[ossu li l-kritika mhix wa[da reali u ;usta i]da esa;erata.

Il-lirika tenfasizza wkoll ilfatt li hawn nuqqas ta’ patrijotti]mu f’Malta u li je[tie; li l-Malti jkun aktar konxju mill-possibbiltajiet li g[andu f’Malta u juri li hu kburi b’pajji]u kemm malbarrani kif ukoll mal-Maltin.

Skont KulTural, [afna Maltin g[andhom jieqfu milli jaraw dak kollu li hu negattiv u jitg[allmu japprezzaw dawk lelementi kollha po]ittivi li jag[mlu lil Malta g]ira sabi[a li toffri g[add ta’ opportunitajiet.

Il-membri tal-grupp jemmnu li l-identità ta’ Malta hi wa[da b’sa[[itha u a[na b[ala Maltin g[andna nirrikonoxxu din lidentità u n[ossuna kburin u mhux inferjuri g[al pajji]i o[ra.

L-erba’ membri ]g[a]ag[ li jiffurmaw il-grupp ‘KulTural’

KulTural ilhom imwaqqfa g[al dawn l-a[[ar sentejn u fi [siebhom ikomplu jo[olqu aktar mu]ika flimkien u jispiraw lil dawk kollha li j[obbu lmu]ika b’lirika Maltija u li t[addan elementi ta’ diversità.

Il-membri tal-grupp kollha jiffurmaw parti minn stili ta’ mu]ika differenti b[alma hu lhip hop, il-klassiku kif ukoll listil etniku, u flimkien irnexxielhom jo[olqu ritmu ori;inali u melodija sempli/i li kisbu su//ess fost [afna Maltin.

L-isem KulTural fil-fatt kien mag[]ul mill-membri talgrupp g[aliex kollha kemm huma j[addnu [sieb wie[ed, dak li jg[aqqdu [afna stili ta’ mu]ika biex finalment jo[olqu prodott mu]ikali uniku ffurmat minn kulturi varji.

Sa mill-bidu li ng[aqdu flimkien, il-membri tal-grupp [assew li kien hemm

kompatibbiltà bejniethom, b’mod spe/jali peress li kollha kemm huma g[andhom l-istess skop f’dak li g[andu x’jaqsam mal-mu]ika.

L-g[an ewlieni tag[hom hu li permezz tal-mu]ika li jipprodu/u jwasslu messa;; ta’ identità Maltija b’sa[[itha filwaqt li jie[du pja/ir idoqqu flimkien u jiskopru sfidi ;odda.

Is-sena li g[addiet, matul ixxahar ta’ Mejju, il-grupp KulTural [are; l-ewwel extended play (EP) tieg[u li jinkludi erba’ kanzunetti: Irmied u :mied, L-Assedju, IlBidu u Nirrappre]enta lil KulTural. Dan l-EP tnieda waqt attività li ttellg[et fi :nien il-Pa/i fil-G[arg[ur fejn [adu sehem personalitajiet u gruppi mu]ikali o[ra.

Il-kanzunetta Malta Tieg[i, li biha [adu sehem fil-Festival L-G[anja tal-Poplu, kienet

esperiment g[al dan il-grupp li qatt ma basar li kien se jkun wie[ed hekk po]ittiv u jikseb su//ess daqshekk immedjat.

KulTural fil-fatt idde/idew li jipparte/ipaw fil-festival xahar biss qabel ma dan ;ie mtella’ u [assew li l-kanzunetta Malta Tieg[i kienet tant tajba u effettiva li setg[u fil-fatt jipproponuha g[al L-G[anja tal-Poplu’.

G[al KulTural, il-parte/ipazzjoni f’dan il-festival kienet avventura ;dida u e//itanti li fet[itilhom il-bibien g[al aktar opportunitajiet. Ir-reb[a tag[hom, minbarra li kienet sorpri]a g[alihom, ;abithom [afna aktar qrib l-g[anijiet mu]ikali tag[hom.

Il-membri ta’ KulTural jittamaw li ikollhom aktar opportunitajiet ’il quddiem biex jipparte/ipaw f’festivals o[rajn kemm fix-xena lokali

kif ukoll barra minn pajji]na.

Kif jg[addu x-xhur tas-sajf fi [siebhom jibdew ja[dmu fuq materjal ;did biex ikomplu jwettqu l-[olma tag[hom u jwasslu messa;; po]ittiv permezz tal-mu]ika.

G[al KulTural il-mu]ika apparti li hi zvog u pja/ir, toffri ambjent ta’ kreattività fejn wie[ed jista jimra[, jiskopri u jitg[allem kemm fuq l-o[rajn kif ukoll fuqu nnifsu.

Skont il-membri, f’Malta hawn livell g[oli ta’ talent fil-mu]ika Maltija u g[alihom L-G[anja tal-Poplu hi opportunità tajba g[al dawk il-mu]i/isti li jixtiequ jiktbu bil-Malti.

Huma jsostnu wkoll li lprogrammi varji fuq il-media lokali g[andhom jag[tu aktar importanza lill-mu]ika Maltija g[aliex hawn [afna materjal tajjeb f’pajji]na u dan g[andu jasal g[and in-nies.

10

Tag[rif

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

?ertifikat ie[or Servizz ;did ta’ e//ellenza g[all-qasam tas-sa[[a Il-Lukanda San Antonio Hotel & Spa ]iedet /ertifikat ie[or ta’ e//ellenza ma’ dawk li di;à kisbet.

Din il-lukanda ta’ erba’ stilel li tinsab fil-Qawra, San Pawl il-Ba[ar, g[adha kif kienet pre]entata g[attieni sena konsekuttiva bi//ertifikat ta’ e//ellenza minn TripAdvisor.

TripAdvisor LLC topera b[ala komunità online talivvja;;ar. Din tipprovdi informazzjoni u rakkomandazzjonijiet dwar lukandi, resorts, vaganzi, ivvja;;ar u [afna aktar, kollox b’konnessjoni maddinja tal-ivvja;;ar u lvaganzi.

Il-kumpanija twaqqfet fissena 2000 u l-ba]i tag[ha tinsab f’ Newton, Massachusetts. Hi topera flIstati Uniti, fir-Renju Unit, l-Irlanda, Franza, il:ermanja, l-Italja, Spanja u l-Indja.

Fis-snin img[oddija, numru kbir ta’ klijenti sodisfatti evalwaw u rrakkomandaw is-San Antonio Hotel & Spa fuq

TripAdvisor.

Il-management ta’ San Antonio Hotel & Spa f’Malta jixtieq jirringrazzja lil dawk kollha li g[amlu u]u mil-lukanda u sabu l[in biex jibag[tu kummenti po]ittivi fuq is-sit elettroniku u jistennew biex ikollhom okka]joni jospitaw klijenti ;odda u jilqg[u lil dawk li jog[;obhom jer;g[u jag[]lu din il-lukanda.

G[al aktar informazzjoni dwar San Antonio Hotel & Spa tistg[u tid[lu fis-sit www.sanantoniomalta.com, i//emplu 00356 21583434 jew tibag[tu email fuq info@sanantoniomalta.com.

emcare, joint-venture Vassallo Group u 6PM, ;iet varata uffi/jalment. Il-missjoni tag[ha hi li tipprovdi firxa wiesg[a ta’ prodotti u servizzi ;odda lill-klijenti li jixtiequ jimmoniterjaw sa[[ithom u lkundizzjonijiet tag[hom permezz tal-iktar teknolo;ija tal-informatika moderna.

B[ala l-ewwel kumpanija tat-tip tag[ha, emcare tipprovdi l-fa/ilità lil persuni ta’ kull età biex jg[ixu [ajja iktar sana, b’sa[[itha u sigura permezz ta’ tipi differenti ta’ strumenti u]ati mill-persuna stess.

Kull strument hu elettronikament imqabbad ma’ /entru li ji;bor u ja[]en linformazzjoni u li jippermetti li jittie[du de/i]jonijiet fuq issa[[a tal-persuna immedjatament. emcare sabet l-appo;; talProfessur Albert Fenech, kardjologu u konsulent ewlieni f’Malta li qal li servizzi b[al dawk provduti minn emcare jg[inu biex filkumdità ta’ darek ji;u mmoniterjati u kkontrollati numru ta’ fatturi li jolqtu direttament il-kwalità ta’ sa[[tek.

Il-Ministru Joe Cassar jitkellem waqt l-inawgurazzjoni ta’ emcare

Barra minn hekk, bissistema emcare, it-tabib talfamilja jkun jista’ jsegwi a[jar il-kundizzjoni tal-persuna u b’hekk tissa[[a[ ir-relazzjoni bejniethom.

Zaren Vassallo, Chairman Vassallo Group, qal li emcare se tikkontribwixxi biex issa[[a[ il-fidu/ja li di;à te]isti bejn l-individwu u ttabib tieg[u jew tag[ha.

Fid-diskors tal-g[eluq talinawgurazzjoni ta’ emcare, il-

Ministru tas-Sa[[a, Joe Cassar, qal li l-qasam tassa[[a hu mimli opportunitajiet, li minnhom infushom i;ibu mag[hom opportunitajiet o[ra.

“Illum qed naraw kif kumpanija privata rnexxielha tg[aqqad dan kollu biex toffri servizz ;did, bl-u]u tatteknolo;ija li tippermettilna n[arsu b’mod differenti lejn g[add ta’ servizzi,” qal Joe Cassar.

Tag[rif 11

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

L-aqwa offerti dan is-sajf ming[and GO Bla dubju, l-aktar offerti popolari dan is-sajf huma ta’ GO – offerti fuq Home Pack minn €25, Irdoppja t-top up b’xejn g[al klijenti Pay As You GO, smartphones b’xejn u tliet xhur mobile internet b’xejn.

Klijenti li jaqilbu ma’ GO jie[du wkoll mowbajl b’xejn u valur ta’ €15 f’sej[iet, SMSs u mobile internet. L-offerti kollha fuq il-mowbajl jibqg[u sejrin sal-31 ta’ Awwissu 2012.

Home Pack – l-aqwa offerta dan is-sajf: G[al €25

biss fix-xahar, il-klijenti jistg[u jabbonaw g[al Home Pack u jakkwistaw internet sa 12 Mbps, telefonati fissi bla limitu minn GO g[al GO, sa 400 minuta tal-mowbajl b’xejn fix-xahar u ’l fuq minn 100 stazzjon tat-televi]joni, b’karatteristi/i interattivi u HD b’xejn g[al sitt xhur, sitt xhur attivazzjoni ta’ HD b’xejn japplikaw fuq Home Pack interattiv u wara dan ilperjodu tibda tapplika r-rata ta’ €4.99 fix-xahar fuq g[a]la tal-klijent.

Din l-offerta tibqa’ sejra sal-31 ta’ Lulju u tinkludi stallazzjoni b’xejn tattelefown u t-televi]joni, sa ]ew; set top boxes ming[ajr [las u modem tal-internet b’xejn.

L-offerta ta’ €25 fix-xahar tapplika g[all-ewwel tliet xhur u wara r-rati normali talHome Pack japplikaw.

Irdoppja t-top up tieg[ek b’xejn: Opportunità

fantastika g[all-klijenti kollha Pay As You GO biex jittoppjaw u jiksbu telefonati, SMSs jew mobile internet b’xejn. Biex jibbenefikaw minn din l-offerta, kulma jridu jag[mlu l-klijenti hu li jsegwu ftit passi sempli/i: jag[]lu l-premju b’xejn tag[hom fuq top up, u wara kulma hemm b]onn li jag[mlu hu li sempli/ement jabbonaw billi jibag[tu SMS lejn 16414 bil-kodi/i li ;ejjin li jirrappre]entaw il-premju preferut tag[hom minn dawk disponibbli: TXT g[al SMS lejn innumri kollha GO mobile, CALL g[al telefonati b’xejn

lejn numri GO mobile, WWW g[al mobile internet b’xejn fuq it-telefown tag[hom kapa/i li jie[u data u fil-ka] ta’ sidien ta’ BlackBerry, BB g[al BlackBerry mobile internet b’xejn fuq ilBlackberry smartphone tag[hom.

Ladarba l-kodi/i mag[]ul jintbag[at b’su//ess lejn 16414, il-klijenti jir/ievu SMS ming[and GO u permezz tieg[u ji;u av]ati li huma rre;istraw g[all-offerta.

Wara, il-klijenti jistg[u jag[mlu top up ta’ €10, €20 jew €50 permezz ta’ top up cards normali u onlajn minn MyGO jew minn kwalunkwe mekkani]mu ie[or tat-top up.

Rigali, g[all-istess valur talammont ittoppjat mill-klijent, se ji;u assenjati fuq kull top up b’mod li l-klijent jing[ata b’€10 ]ejda f’SMSs, telefonati jew mobile internet b’xejn skont l-g[a]la talklijent meta jintg[a]el ilkodi/i rispettiv qabel ma jsir it-top up.

Fil-ka] ta’ top ups ta’ €20 u €50 jing[ata l-valur rispettiv li ji;i ttoppjat skont ir-rigal mag[]ul. It-telefonati u SMSs b’xejn huma validi lejn numri GO mobile u l-premju mag[]ul, ladarba ji;i assenjat, hu validu g[all-u]u lokali g[al tul ta’ 30 jum.

Aqleb ma’ GO: Klijenti li jie[du d-de/i]joni g[aqlija dan is-sajf li jaqilbu s-servizz tal-mowbajl tag[hom g[al ma’ GO, barra li jistg[u j]ommu l-istess numru tag[hom, jiksbu Samsung E1080 kompletament bla [las jew jakkwistaw skont ta’ €39 fuq kwalunkwe mowbajl, meta jag[mlu top up ta’ €20

f’wie[ed mill-[wienet ta’ GO fuq jew resellers esklussivi.

Minbarra l-mowbajl b’xejn jew skont fuq l-apparat ;did tag[hom, meta jittoppjaw, ilklijenti jiksbu wkoll valur ta’ €15 f’mobile value packs li jinkludu SMS pack bi 300 SMS lejn in-netwerks kollha, voice pack b’xejn li tinkludi 60 minuta lejn in-netwerks kollha u mobile internet pack li jag[tihom 500MB ta’ mobile internet li j]ommhom g[addejjin g[al 30 jum.

Klijenti li jikkonnettjaw ma’ GO billi jixtru konnessjoni tal-mowbajl ;did Pay As You GO u mbag[ad jittoppjaw b’€10 jew aktar, permezz ta’ kwalunkwe mezz ta’ top up, jistg[u wkoll jibbenefikaw mill-€15 addizzjonali f’mobile value packs.

L-aqwa offerti ta’ smartphone b’xejn li hawn fis-suq: Kul[add jista’

jissie[eb mar-rivoluzzjoni!

GO toffri l-aqwa offerti ta’ smartphone b’xejn fis-suq. Ilklijenti jistg[u jakkwistaw smartphone b’xejn u jgawdu tliet xhur ta’ mobile internet bla [las meta jabbonaw g[al Pay Monthly Plan ta’ GO. Matul l-offerta, il-klijenti jgawdu aktar benefi//ji li jinkludu minuti b’xejn lejn innetwerks lokali u tal-UE, minuti addizzjonali meta jabbonaw g[al Home Pack, u SMSs b’xejn lejn in-netwerks kollha.

L-android smartphone ta’ valur e//ezzjonali – Alcatel

OneTouch 918 – disponibbli ming[and GO g[al €99 biss, ji;i komplut b’kamera 3 MP u skrin ta’ 3.2 pulzier.

Klijenti Pay As You GO

jiksbu 6GB ta’ mobile internet b’xejn g[al 90 jum meta jixtru dan l-ismartphone – wie[ed mill-a[[ar fis-suq. Klijenti li jabbonaw g[al Pay Monthly 15 u g[ad-data plan On The Move 500MB huma awtomatikament intitolati g[all-ismartphone Alcatel One Touch 918 bla [las meta dawn jag[]lu li jiffirmaw ftehim ta’ sentejn flimkien ma’ Mandat ta’ Debitu Dirett.

L-HTC Desire C – l-a[[ar smartphone li [are; l-HTC –

Klijenti li jabbonaw g[al Pay Monthly 25 u l-mobile internet plan ta’ GO On The Move 1GB, huma awtomatikament intitolati g[all-ismartphone HTC Desire C b’xejn meta jag[]lu li jiffirmaw ftehim ta’ sentejn fuq kard ta’ kreditu#debitu flimkien ma’ Mandat ta’ Debitu Dirett u [las tal-ewwel pagament.

Is-Samsung Galaxy SIII – l-ismartphone android l-aktar re/enti li g[adu skrin 4.8 pulzieri, ji;i b’xejn ma’ Pay Monthly 85 u On the Move 2GB bi [las ta’ a//ess ta’ €99.99 kull xahar bi ftehim ta’ sentejn fuq karta ta’ kreditu#debitu, mandat ta’ debitu dirett u [las tal-ewwel pagament.

Il-klijenti jistg[u jiksbu lhandset ma’ Pay As You GO plan u jibbenefikaw minn 6GB ta’ mobile internet g[al 90 jum.

L-offerta ta’ mobile internet 6GB g[al klijenti Pay As You GO hi disponibbli ma’ firxa wiesg[a ta’ smartphones o[ra

inklu]i n-Nokia Lumia 800, Samsung S5570, Samsung B5510, Samsung B5660, Samsung B5830, HTC Wildfire S, Nokia E5, HTV One V, Samsung i9100, HTC Cha Cha, Nokia Asha 303, Nokia Lumia 710 – u [afna aktar.

L-Alcatel One Touch Y580, l-apparat ta’ mowbajl Wi-Fi li jikkonnettja mal-internet u jgawdi download speeds sa 21Mbps u upload speeds sa 5.76Mbps.

L-Alcatel One Touch Y580 hu disponibbli b’xejn lillklijenti meta jabbonaw g[attariffa tal-mobile internet plan il-;did ta’ GO, On The Move 12GB, u l-klijenti tal-Home Pack, Duo Pack u Business Pack ta’ GO g[andhom i//ans li jiksbu dan l-apparat ta’ mowbajl Wi-Fi b’xejn u flistess [in igawdu wkoll minn rata skontata ta’ €14.99 fixxahar g[al On The Move 12GB meta jiffirmaw ftehim ta’ 24 xahar u jag[]lu [las permezz ta’ mandat tad-debitu dirett.

G[al aktar informazzjoni lklijenti jistg[u jaslu wasla sa wie[ed mill-[wienet ta’ GO jew ir-resellers esklussivi f’Malta u f’G[awdex jew i]uru l-istand ta’ GO fil-Fiera ta’ Malta fl-MFCC Ta’ Qali.

Jistg[u j/emplu b’xejn lillcustomer care ta’ GO fuq 146 mill-konnessjoni GO mobile tag[hom jew i/emplu Freephone 80072121 (servizz bla [las). Jistg[u wkoll i]uru s-sit www.go.com.mt.

12

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Ganutell

Ganutell

13

Ganutell ma’ Maria Kerr G[e]ie] qarrejja u [bieb tieg[i, ilna ftit ma niltaqg[u. Mort g[al [mistax-il ;urnata ta’ mistrie[. Kienu ;ranet sbie[ u ttemp kien veru [anin mag[na. It-titjira lejn l-Olanda kienet kmieni filg[odu u wasalna Amsterdam g[al xi l-10 a.m. Mattifel tieg[i David u ma’ martu Charmaine, ]gur li ebda minuta ma tin[ela fix-xejn. Dritt g[all-ewwel destinazzjoni tag[na.

Qatt smajtu bil-wirja ‘Body World’ li ddur mad-dinja kollha u li jmorru j]uruha miljuni ta’ nies? Jien qatt ma kont smajt b’din il-wirja xjentifika tal-;isem uman. Fiha l-i;sma jing[ataw minn individwi li jag[tu l-;isem tag[hom lill-Istitut ta’ Dr Von Hagens biex wara mewthom jintu]a g[al studju xjentifiku.

L-g[ada, id-destinazzjoni tag[na kienet g[al wirja o[ra li ssir kull g[axar snin f’Venlo, fl-Olanda. Wirja o[ra mondjali, wirja ortikulturali, wirja ta’ kobor immens li fiha tie[u sehem

tista’ tg[id id-dinja kollha, u mhux biss hekk, i]da inti ukoll t[ossok tie[u sehem minn dan it-teatru tan-natura.

Biex tasal g[al dan il-post ikollok bilfors t[alli l-karozza mili ’l bog[od, imbag[ad issib kwantità kbira ta’ coaches biex iwasslu lill-eluf ta’ vi]itaturi sal-entratura.

L-ewwel tg[addi hu minn fuq pont tal-[;ie;, biex [add ma jitlef xejn mill-panorama ta’ madwaru.

Timxi fejn timxi, si;ar kbar i[addru bil-;miel tal-weraq ;odda tag[hom. G[adajjar kull fejn tara. U[ud minn dawn lg[adajjar, f’nofshom g[andhom kabina, li tista’ tasal g[aliha b’pont, u hemm tiekol xi [a;a g[all-kwiet u g[all-frisk.

Organizzazzjoni perfetta. Kul[add jimxi bil-mappa f’idu biex jasal fejn jixtieq imur. Pavaljuni sbie[ minn kull parti taddinja jesibixxu l-prodotti tag[hom u fihom juru d-drawwiet u l-folklor ta’ pajji]hom.

Id-djar Indonesjani li laqtuni l-aktar

G[addew [ames sig[at u konna rajna biss erba’ pavaljuni, dak tal-Indonesja, ta/-?ina, ta’ Sri Lanka u talIndja. Dan tal-a[[ar fakkarni [afna fil-ganutell. Ix-xog[ol tar-rakkmu sew tad-deheb kif ukoll bil-[ajt kulurit huwa meravilja.

Tafu x’inhi t-tema tarritratt tad-deheb? The Tree of Life, is-Si;ra tal-{ajja. Listess tema teolo;ika tal-opra imprezzabbli tal-ganutell li g[andna f’Malta li tmur lura mijiet ta’ snin.

U t-tieni ritratt mhux qisu fjurett tal-ganutell?

7.

8.

7

8

9

10

Din hi wkoll petala ovali, i]da fittondjatura ta’ fuq g[andha g[afsa (b[al qalb ]g[ira). Il-bi//a tal-molla hi 7cm u din ukoll mimlija g[at-tond.

Din il-petala mhix daqshekk komuni.

Hi pitcher petal g[ax tixbah ftit lil bomblu. Tista’ ssir bil-kontra wkoll. Hi daqsxejn diffikultu]a biex timtela. Minn din g[andek b]onn tnejn. Il-molla g[al din ilpetala hija 7.5cm.

9.

10.

Bil-[ajt mibrum irridu na[dmu ]ew; basic petals, kull wa[da 1.6cm u nibdewha b’seba’ dawriet. Bil-pinzetta nilwuhom daqsxejn ’il quddiem.

Fl-a[[ar nett g[andna b]onn petala o[ra (pitcher petal). Kif qed taraw, il-parti d-dejqa qieg[da fuq u din timtela b’mod orizzontali. Il-bi//a molla g[al din il-petala hija 7cm.

Issa g[andkom il-petali kollha. G[al-lum daqshekk. Jekk Alla jrid, nimmuntawha f’artiklu ie[or.

Wara li kilna u stra[na morna dritt fil-pavaljun tal-fjuri u hawn jien tbellaht u ma waqaftx nie[u ritratt wara ie[or.

Imkien ma tista’ tara din il-kwantità kbira ta’ fjuri f’post wie[ed. Kemm nixtieq nurikom ir-ritratti tal-fjuri kollha li [adt!

Pavaljun enormi mimli fjuir. {itan kollha miksija bilfjuri. Arran;amenti ori;inali g[all-a[[ar. Tieqaf ta[seb u tistaqsi xi kemm kien hemm b]onn esperti biex saret din il-wirja li se tibqa sa Ottubru. Wie[ed mill-isba[ arran;amenti f’qoffa ;ganteska kien dan. Qoffa mimlija bil-pjanti kollha fjuri tal-bromelea.

I]da mbag[ad d[alt fis-sala tal-orkidea. Xi ;miel!

Pjanta isba[ mill-o[ra u pjanta mhux b[all-o[ra.

Hawnhekk mhux biss [sibt fil-ganutell i]da [sibt fikom ukoll.

Quddiem dawn il-fjuri dde/idejt li g[al dan l-artiklu na[dmu l-fjura tal-orkidea bit-teknika tal-molla.

Kull min i[obb il-fjuri ]gur li g[andu pjanta talorkidea. Meta dan jirnexxi u din il-pjanta tag[mel il-fjuri, ]gur ukoll li dak li jkun jer;a’ jixtri u jer;a’ jixtri.

L-orkidea hi l-iktar pjanta li hi abbundanti fir-Renju Unit. Hemm madwar 25,000 sa 30,000 spe/i differenti madwar id-dinja. Tista’ tg[id li din il-pjanta tinstab kullimkien [lief fejn hemm kes[a s-sena kollha.

Il-fjura ta’ din il-pjanta ssibha f’[afna kuluri sbie[ u lpetali jvarjaw minn fjura g[al o[ra. L-orkidea hi fjura grandju]a u g[andha tifsira unversali. Tfisser im[abba, sbu[ija, g[erf, [sieb profond, lussu u sa[[a.

Issa a[jar ng[addu g[all-materjal li g[andna b]onn g[all-orkidea bit-teknika tal-molla • Molla mauve jew tad-deheb • Wire 0.5mm mauve g[al ;ol-molla • {ajt mauve nmr. 33607 • {ajt mibrum nmr. 33607+ wire mauve 0.2mm • Kolla bajda PVA • L-anima u floral tape.

Minn din il-petala g[andek b]onn tnejn. Kull bi//a molla twila 6.5cm. }ew; petali ovali (oval petals) mimlijin g[at-tond bil-[ajt nmr. 33607.

G[al g[ajnuna tistg[u //emplu dejjem fuq 21524557 Jew 99241393 Jew www.marirkerr.com Jew pookerbon@vol.net.mt U fuq FB

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Teatru

15

* Termini u Kundizzjonijiet> Jekk ma tid[akx, g[andek problema

*Jekk ma tid[akx intuk il-flus lura Kummiedja bl-isem ta’ ‘Turbomaxka’. Kummiedja ta’ veru li biha, min di;à kellu l-opportunità li jaraha ma setax jieqaf jitbissem, anzi jid[ak, u min ma ji[ux pja/ir i/arrat ftit [alqu u jix[et warajh il-[sibijiet^ ‘Turbomaxka’ hi kummiedja mill-pinna ta’ Andre Mangion, awtur ]ag[]ug[, student tal-iskola tad-drama FreeSpirit Acting, kif ukoll rebbie[ tal-a[[ar edizzjoni tal-kompetizzjoni ta’ kittieba ]g[a]ag[ promettenti mnedija mis-segretarja parlamentari g[a]]g[a]ag[.

It-turbomaxka hi magna li g[andha l-poter li tibdel lil dak li jkun f’dak li jixtieq ikun. L-awtur jiddeskrivi l-kummiedja b[ala g[a;na ta’ karattri [elwin u esperjenzi reali li tiltaqa’ mag[hom kuljum i]da li normalment jekk tarahom ise[[u mhux dejjem persuna jirnexxilha tid[ak biha nfisha i]da jekk tarahom fuq palk, allura tid[ak.

“Is-sabi[ tag[ha hu li dak li jkun jirrealizza kif jista’ jie[u l[ajja b’tikka anqas serjetà. Hemm issues li apparti li jda[[kuk, joffru xi [a;a x’tomg[od,” spjegali Andre, li kompla jg[idli li liskript hu bba]at fuq studenti li huma xempju ta’ kif ikun student fallut.

Neil McPhilius hu l-iqsar student tal-klassi u ddisprat biex jg[abbi tfajla. Sie[bu Eddie g[andu pjani kbar g[al dik il-[uta spe/jali li qabad minn max-xatt. U Frank ... Frank ma g[andux li/ken idea x’se jag[mel b’[ajtu. Dan sakemm se[ibhom Freddie jivvinta magna spe/jali. Il-magna ;;ib l-isem ta’ ‘turbomaxka’ u fi kliemu stess, g[andha ssolvilhom il-problemi kollha. I]da tassew ji;ri dan^

Andre Mangion, l-awtur< Clive Piscopo, id-direttur< u Annalisa Vella, wa[da mill-atturi ta’ ‘Turbomaxka’

Il-kummiedja ‘Turbomaxka’ kienet di;à ttellg[et fl-okka]joni tattmiem tal-ista;un tal-kors taddrama tal-FreeSpirit Acting.

Wara tliet terms l-istudenti kellhom l-opportunità li juru

dak li tg[allmu u meta dakinhar [ar;u g[all-bejg[ ilbiljetti, dawn in[atfu u bosta [ar;u di]appuntati. G[alhekk kien de/i] li ter;a’ tittella’ u ovvjament il-grupp immexxi minn wie[ed mit-tliet diretturi tal-kumpanija, Clive Piscopo, mhux se jonqos li jkompli jtejjeb fuq l-a[[ar produzzjoni.

Ta’ min jg[id li g[al din ilkummiedja kienu l-istudenti stess li [asbu g[as-sett, ilprops, il-kostumi u dak kollu me[tie; biex din il-kummiedja tittella’. Dan jifforma parti mit-tag[lim li huma jie[du mill-iskola.

“L-istudenti entu]jasti li

jer;g[u jtellg[u din ilkummiedja li tant kienet su//ess. Huma professjonali [afna f’dak kollu li jag[mlu u jie[du dan ix-xog[ol bi professjonalità kbira,” stqarr Clive, li g[andu f’idejh iddirezzjoni.

Kompla jg[id li filkummiedja hemm [afna lok ta’ improvi]azzjoni g[aliex ilkast da[al sewwa filpersona;;i u billi l-membri jafu sewwa l-iskript, huma jistg[u jmexxuh pass oltre u g[alhekk hemm [afna spontanjetà li tkompli ]]id laspett divertenti u ironiku.

“Hu ferm aktar diffi/li biex idda[[ak milli biex tbikki.

Dan jg[idu kull attur u direttur. Trid toqg[od attent biex ma taqax fil-banali.”

Klassi ta’ 27 ru[ li l-età tag[hom tvarja bejn it-18 u l40 sena se ta[dem f’siner;ija liema b[alha. Bejniethom hemm sens kbir ta’ team work. L-entu]ja]mu hu kbir u l-atturi kollha huma konxji li fuq il-palk mhumiex we[idhom, individwali, i]da jridu ja[dmu flimkien.

“Biex ittella’ rappre]entazzjoni trid lil min jag[mel id-dawl, kostumi, sett, sound u dettalji o[ra. Is-sabi[ hu li g[amilna dan kollu fi spirtu kbir ta’ [biberija u flistess [in ta’ professjonalità.

Il-fatt li bejnietna a[na [bieb ma jeskludix il-fatt li a[na nag[tu l-massimu biex nuru ttalent tag[na.”

Clive jis[aq li din id-darba g[andhom vanta;; u ]vanta;; fl-istess [in. Vanta;; g[aliex jafu li din il-kummiedja di;à [admet u ntg[o;bot, u n-nies da[ku tassew fiha, u ]vanta;;

g[aliex iridu j]ommu l-livell, anzi, itejbuh.

“Se nag[tu l-massimu tag[ha u nixtiequ li din iddarba n-nies jid[ku aktar.

Impressjonani l-fatt kemm innies [ar;u mis-sala jid[ku meta g[amilnieha f’Ottubru u kemm in-nies baqg[u jitkellmu dwarha. Kellna talba kbira biex ner;g[u nag[mluha u hekk se nag[mlu. Nemmen li tant sirna maqbudin f’[ajja stressanti li jekk toffri spazju lil persuna li tpo;;i ftit bilqieg[da ma tag[mel xejn g[ajr tid[ak da[ka tajba, hu sodisfazzjon kbir.”

Clive g[andu ra;un biex ibig[. Intant, Annalisa Vella, li hi wa[da mill-atturi filkummiedja, ikkummentat li din g[aliha kienet l-ewwel esperjenza fit-teatru minkejja li rre/tat g[at-televi]joni. Din hi esperjenza kompletament differenti.

“Il-kuntatt mal-udjenza hu sabi[ [afna u fit-teatru trid tkun aktar attenta g[aliex ]ball ma tistax tikkore;ih.

‘Turbomaxka’ hi esperjenza sabi[a g[aliex fiha tisma’ lilludjenza tid[ak u int trid tibqa’ serja. Taf i]da li ladarba ludjenza qed tid[ak xog[lok qed tag[mlu sewwa.”

‘Turbomaxka’ se tittella’ fl-14 ta’ Lulju fis-Sala Metanoia, {al Luqa.

BILJETTI> L-a[[ar li ttellg[et din ilproduzzjoni, il-biljetti g[alija nbieg[u f’inqas minn [amest ijiem.

G[alhekk a[seb qabel!

Ikkuntattjana fuq turbomaxka@gmail.com jew fuq Ticket Hotline 99597252.

16

Anniversarju

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Il-bini tal-ka]in

L-alljievi tal-Banda San Girgor

Storja ta’ [mistax-il sena Fl-okka]joni tal-[mistax-il anniversarju mit-twaqqif tal-G[aqda Mu]ikali San Girgor fl-1997, Joshua Grech u Noel Borg, il-President u l-Kaxxier tal-G[aqda, stiednu lil Joe Chetcuti biex flimkien jaqsmu l-esperjenzi tag[hom tul dawn il-[mistax-il sena ta’ [idma.

Meta j[arsu lura lejn x’g[adda mill-G[aqda, il-President jistqarr mieg[i li l-[idma kollha tin;abar f’kelma wa[da – ‘miraklu’. {idma li bdiet minn grupp ta’ membri li [olmu [olma u kellhom ilkura;; jg[idu ‘iva … irridu niffurmaw g[aqda mu]ikali f’Ker/em.’

Kienu diversi t-tentattivi qabel l-1997, i]da l-punt tattluq jitqies li kien nhar il-{add, 19 ta’ Ottubru, 1997 meta

Il-pre]entazzjoni tas-CD ta’ mar/i ;odda

numru ta’ persuni ltaqg[u fisSala ta/-?entru Parrokkjali waqt Laqg[a :enerali b’g[an wie[ed – dak li jiffurmaw lG[aqda Mu]ikali San Girgor.

Minn dan il-bidu l-G[aqda g[addiet biex inga;;at Surmast Direttur, Mro. Mark Gauci, li dakinhar kellu biss sbatax-il sena. Hu a//etta li jid[ol g[all-impenn sabiex jag[ti t-tag[lim me[tie; linnumru kbir (madwar 100) li t[ajru sabiex jitg[allmu lmu]ika.

Kien imiss li tinxtara listrumentatura. Bit-t[abrik talewwel President, il-mibki Raymond Mercieca, in;iebet listrumentatura ;dida fjamanta minn Manchester, l-Ingilterra, f’Lulju, 1998 biex sena wara lBanda San Girgor g[amlet iddebutt tag[ha fil-Knisja Parrokkjali ta’ Ker/em.

Ma tantx g[adda ]mien li din il-banda ]ag[]ug[a ma bdietx iddur l-ir[ula ta’ G[awdex f’festi lokali u o[rajn organizzati fuq ba]i nazzjonali.

Barra minn hekk daqqet lewwel darba Malta fil-festa ta’ Santa Marija fl-Imqabba fl-

2001.

Ta[t it-tieni presidenza, dik ta’ Emmanuel Grech, l-G[aqda Mu]ikali San Girgor kompliet tikber u tistabbilixxi ru[ha b[ala so/jetà mu]ikali determinata. }gur li tibqa’ msemmija l-mawra tal-Banda San Girgor f’Orvieto, l-Italja, fl-okka]joni tal-;emella;; bejn il-Kunsill ta’ din il-belt rinomata u l-Kunsill Lokali Ker/em.

Bla dubju pass importanti kien meta fl-2003 ;iet akkwistata l-art fejn l-G[aqda setg[et ittella’ d-dar tag[ha. Ilpro;ett ing[ata bidu fl-2005 u fl-2006 ;iet inawgurata lewwel fa]i tal-bini tal-ka]in.

Il-Banda baqg[et tippresta ru[ha b[ala wa[da mill-aktar dinami/i fil-g]ejjer tag[na permezz ta’ okka]jonijiet varji fosthom programmi mu]ikali f’Malta, b’e]ekuzzjoni per e//ellenza fit-Teatru Nazzjonali, fit-Teatru Manoel, fl-2011. L-G[aqda ]ammet l-impenn kulturali tag[ha blorganizzazzjoni tal-festival Festubru fil-Wied tal-Lunzjata sa mill-2009. Is-sena li

g[addiet imbarkat g[attkomplija tal-pro;ett ambizzju] tal-bini tal-ka]in li nistqarr mag[kom li hu litteralment palazz ming[ajr pre/edent li ma tixba’ qatt t[ares lejh.

Noel Borg ikellimni dwar illat mu]ikali u t-tag[lim talmu]ika. Hu jg[idli li din dejjem baqg[et il-prijorità ewlenija tal-G[aqda u dejjem investiet ir-ri]orsi u l-[in tag[ha l-ewwel u qabel kollox fit-tag[lim ta’ din l-arti. Infatti l-iskola tal-mu]ika t[addan xejn anqas minn 30 alljiev, li huwa numru relattivament kbir meta mqabbel ma’ popolazjoni ta’ biss 1,700 ru[.

It-tag[lim isir minn erba’ g[alliema professjonali – Mro.

Mark Gauci, Marvin Grech, George Camilleri u Michael Camilleri – li b’dedikazzjoni kbira jsegwu l-andament ta’ kull wie[ed u wa[da millistudenti.

Hu ma jonqosx milli jsemmi l-impenn tal-bandisti, li huma wkoll numeru]i, li b’dedikazzjoni kbira jattendu g[all-appelli li jsiru mill-istess Banda kemm g[all-kun/erti, mar/ijiet, u programmi. Din issena wkoll l-G[aqda Mu]ikali San Girgor ippre]entat CD ta’ mar/i ;odda fl-okka]joni talanniversarju li qed tfakkar.

F’Settembru li ;ej ukoll fuq inizjattiva tal-G[aqda, ilBanda San Girgor se ssiefer lejn Ruma, Orvieto u San Gregorio da Sassola.

Nistqarr mag[kom, g[e]ie] qarrejja, li bqajt impressjonat bil-[idma intensiva li qed twettaq din l-G[aqda Mu]ikali San Girgor li minkejja li g[andha biss 15-il sena pprestat ru[ha b[ala wa[da dinamika u li ma taqtax qalbha minn xejn. Xhieda ta’ dan hu l-Kumitat dedikat, il-banda, bandisti u l-alljievi li flimkien jag[mlu l-familja denja li tg[ammar fil-Palazz li qieg[ed jinbena u li qed i]ejjen lil Pjazza Orvieto bil-;miel tieg[u.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Tag[rif

Ir-Re;ina fl-Afrika ta’ Fuq

17

Il-familja rjali

Wirja fotografika g[all-;ublew tad-djamanti tar-Re;ina Eli]abetta II B[ala parti mi/-/elebrazzjonijiet tal-;ublew taddjamanti, u biex tfakkar l-okka]joni tas-60 sena anniversarju mindu Eli]abetta II saret ir-Re;ina tarRenju Unit, il-Kummissjoni G[olja tar-Renju Unit se ttella’ wirja fotografika unika fil-parti komuni talkwartieri tag[ha f’Whitehall Mansions f’Ta’ Xbiex.

Il-wirja se tkun miftu[a g[all-pubbliku minn g[ada t-Tnejn 2 ta’ Lulju sal-:img[a 14 ta’ Lulju.

Il-;abra ta’ ritratti tinkludi imma;ini mill-bosta ]jarat tar-Re;ina f’Malta matul is-snin. Hemm ukoll ritratti spe/jali me[udin mill-Diamond Jubilee Opus li tkopri r-renju tar-Re;ina mill-koronazzjoni fl-1953 sa/-/elebrazzjonijiet tal-2012.

B[ala parti mill-wirja hemm kollezzjoni ta’ ritratti

me[udin f’Malta fejn Eli]abetta II, dak i]-]mien prin/ipessa, g[amlet ]mien tg[ix qabel il-kurunazzjoni tag[ha b[ala Re;ina tar-Renju Unit.

Kull min i]ur il-wirja ikun jista’ j[alli messa;; lirRe;ina f’wie[ed mill-kotba ta/-/elebrazzjoni u xewqat. Wara l-wirja, dawn il-kotba se jintbag[tu Buckingham Palace.

Vi]itaturi jistg[u jikkontribwixxu fil-Queen Elizabeth Diamond Jubilee Trust, li hu fond ;did g[all-karità, imwaqqaf biex ji//elebra l-kontribuzzjoni tar-Re;ina lill-Commonwealth. Il-fond se jg[in pro;etti f’diversi pajji]i fil-Commonwealth li jg[inu li/-/ittadini kollha u li jipprovdi testment g[ar-re;ina.

Il-Kummissarju G[oli tar-Renju Unit f’Malta,

Louise J. Stanton OBE, qalet li “Din hija ;abra unika ta’ ritratti mill-isba[. Fiha numru ta’ imma;ini rari tattfulija tar-Re;ina, kif ukoll ta’ mumenti ewlenin matul ir-renju tag[ha. Ma setax jonqos ukoll li jkun hemm ritratti mag[]ulin mill-bosta ]jarat li g[amlet ilMaestà Tag[ha fil-g]ira ta’ Malta, pajji] li hi ]]omm [afna g[al qalbha. Nispera li numru kbir ta’ nies jie[du l-opportunità li ji;u jaraw dawn ir-ritratti meravilju]i.”

Il-[inijiet tal-ftu[ huma mill-10 ta’ filg[odu sat-3 ta’ waranofsinhar [lief fis-6 u s-7 ta’ Lulju g[ax ilKummissjoni G[olja se tkun mag[luqa. Se jkun hemm ftu[ spe/jali fit-tard mis-2 ta’ wara nofsinhar sas-7 ta’ filg[axija nhar il-{amis, 4 ta’ Lulju.

Tletin sena ilu minn Rosario Spiteri

Din is-sena, iz-zona mag[rufa b[ala Fuq tal{awli qed tfakkar g[eluq it30 sena minn meta nfet[et lewwel kappella dedikata lillQalb ta’ :esù, kappella (garaxx) li kienet tinsab fi Triq Peppi Vella.

Il-qassis li beda din il[idma pastorali kien (u g[adu) Dun Lawrence Bonnici li kien meg[jun minn Johnny Darmanin minn Bormla li [adem bla mistrie[ biex saru l-artal, ilbankijiet, il-konfessjonarju u dak kollu li kien hemm b]onn.

Din il-kappella ]g[ira damet taqdi lin-nies taz-zona sas-sena 1992 meta ;iet miftu[a l-kappella pre]enti.

Fil-festa tal-Qalb ta’ :esù ta’ dik is-sena kienet saret pur/issjoni bis-Sagrament mill-Knisja Kolle;;jata ta’ San Lawren], immexxija mill-Ar/ipriet il-Kan. Daniel Farrugia flimkien malKapitlu tal-Birgu salkappella.

Wara saret il-Barka Sagramentali u finalment tpo;;a s-Sagrament fil-

kappella l-;dida.

L-ewwel banda li [adet sehem fil-festa tal-Qalb ta’ :esù kienet banda mag[mula minn bandisti talpost u tal-baned tal-madwar.

Dan ;ara fl-1986 meta daqqew bandisti mill-Baned San Lawrenz u Prince of Wales tal-Belt Vittoriosa, San :or; ta’ Bormla, La Vincitrice tal-Isla, San Mikiel u Maria Mater Grataie ta’ Ha]-}abbar.

Il-partituri tal-innjiet ewkaristi/i, il-katuba, ilplatti u t-tamborlin kienu ;entilment mislufin misSo/jetà Filarmonika Maria Mater Grataie. Illum il;urnata qed tie[u sehem b’mod regolari l-Banda San Lawrenz tal-Birgu.

Rigward l-armar ta’ barra, Dun Lawrenz kien jie[u [sieb li jintrama Tal-{awli kollu kemm bid-dawl kif ukoll bl-arbli bil-bandalori.

Min[abba l-ispejje] kbar li dan kien jinvolvi, dan larmar ma g[adux isir.

Din is-sena fis-26 ta’ :unju l-kappella tal-Qalb ta’ :esù f’Tal-{awli g[alqet

Il-kappella tal-Qalb ta’ :esù

g[oxrin sena. F’din ilkappella bosta nies jattendu g[all-quddies u funzjonijiet o[ra fosthom dawk talMilied u l-:img[a Mqaddsa.

Jattendu mhux biss nies minn din iz-zona, imma wkoll minn diversi postijiet o[ra, l-aktar fil-;ranet tasSibt u l-{add.

Jalla dan il-post ikun g[alina d-Dar tal-Mulej biex niltaqg[u mieg[u g[all-;id spiritwali tag[na u ta’ pajji]na.

26 ta’ :unju 1992 – l-ewwel pur/issjoni meta :esù Sagramentat da[al l-ewwel darba fil-kappella ;dida

18

Televi]joni

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 KMK • 09.05 Kont taf? • 09.15 F. News • 09.30 ECO • 10:30 The Design Workshop (r) • 12.00 Kont taf? • 12.15 F. News • 12.30 Musbie[ g[al Ri;lejja • 13.00 Mitqlu Deheb • 15.00 Teleshopping • 16.00 Entertain Me • 18.15 F. News • 18.30 Sejja[tli • 20.00 Kont taf? • 20.15 F. News • 21.00 Sapiano Show • 22.00 Bawxati • 23.15 F. News.

Calypso Music TV

GO Plus 107

07.00 Total Request • 09.00 80s Classics • 10.00 90s Classics • 11.00 2000s-2009s Classics • 11.30 Teleshopping • 13.30 2010 Onwards • 14.30 Drama Bronks • 15.00 Wasal il-{in g[all-Maltin • 15.30 Bell’Italia • 16.00 Romantica (Love Songs) • 17.00 Teleshopping • 18.00 Total Request • 20.00 Bingo 75 • 20.30 Kontra r-Ri[ (r).

Eurosport

melita 600, GO Plus 801

08.30 Tour de France Cycling • 09.30 World Series by Renault Motor Racing • 10.00 European Championship Athletics • 11.00 Tour de France Cycling • 12.00 World Superbike Series Motorcycle Racing: 1st Leg: Valencia (live) • 13.00 World Series by Renault Motor Racing: Race 2: Nurburgring (live) • 14.00 Tour de France Cycling: Stage 1: Liege-Seraing (live) • 17.30 European Championship Athletics: Day 5 (live) • 20.00 UEFA Euro 2012 Show • 20.30 World Supersport Series • 21.15 World Superbike Series Motorcycle Racing • 22.00 Wuxi Classic Snooker.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

07.10 3rd & Bird • 07.20 Bobinogs • 07.30 Gigglebiz • 07.45 Teletubbies • 08.10 Jackanory Junior • 08.25 Little Robots • 08.35 Robin Hood • 09.20 Keeping up Appearances • 09.50 Lab Rats • 10.20 The Old Guys • 10.55 Peckham Finishing School for Girls • 11.50 The Inspector Lynley Mysteries • 12.40 Twenty Thousand Streets Under the Sky • 13.30 The Royle Family • 14.00 The Impressions Show with Culshaw and Stephenson • 14.30 ’Allo, ’Allo! • 15.00 Doctors • 17.35 Walk on the Wild Side • 18.10 Doctor Who • 18.55 Doctor Who Confidential • 19.10 20,000 Streets Under the Sky • 20.00 Blackadder the Third • 20.30 Twenty Twelve • 21.00 Life on Mars • 21.50 Spooks • 22.40 New Tricks • 23.30 The Inspector Lynley Mysteries.

TCM

melita 310, GO Plus 701

08.30 Agatha Christie’s Murder in Three Acts. Film ’86 • 10.20 Miss Congeniality 2: Armed and Fabulous. Film 2005 (12) • 12.30 Forever Young. Film ’92 (PG) • 14.25 The Gangster. Film ’47 • 16.00 Branded.

Film ’50 (A) • 17.50 Sherlock Holmes Faces Death. Film ’43 (U) • 19.05 The Dirty Dozen. Film ’67 (15) • 22.00 Hell on Wheels • 23.00 Deadwood.

MGM Movies

melita 312, GO Plus 702

07.40 The Charge of the Light Brigade. Film ’68 (PG) • 09.50 Tom Sawyer.

Film 2000 (PG) • 11.20 Return to Macon County. Film ’75 (15) • 12.50 Starcrossed. Film ’85 • 14.25 Submarine X-1. Film ’68 (U) • 15.55 MGM’s Big Screen • 16.10 Timestalkers. Film ’87 (PG) • 17.45 Stagecoach. Film ’86 • 19.20 Mr Wonderful. Film ’93 (15) • 21.00 Chattahoochee. Film ’89 (15) • 22.30 The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert. Film ’94 (15).

Discovery Channel

melita 400, GO Plus 501

07.15 American Chopper: Senior vs Junior: Lee Returns • 08.10 Mythbusters: End with a Bang • 09.05 Destroyed in Seconds • 10.00 Extreme Engineering: Panama Canal • 10.55 Swamp Loggers: Rainy Days • 11.50 Dirty Jobs: Ice Salvage Crew • 12.45 Swords: Life on the Line: So Close but So Far • 13.40 Auction Hunters: Quadzilla Attacks! • 14.10 Auction Hunters: Sink or Swim • 14.35 Dealers • 15.30 How Sports are Made • 16.00 I Could Do That • 16.25 Mighty Ships: USCGC Bertholf • 17.20 Deadliest Catch: Alien Abduction • 18.15 River Monsters: Congo Killer • 19.10 Extreme Fishing with Robson Green: North America • 20.05 Hillbilly Handfishin: Kansas Girls do it Better • 21.00 Walking the Amazon: Peru to Brazil • 21.55 Bear’s Wild Weekend with Miranda • 22.50 Alone in the Wild • 23.45 Surviving the Cut: US Army Sniper School.

Melita Movies

melita 801

10.00 Up! • 11.35 Big Mommas • 13.20 Taken From Me • 14.50 Mistaken • 16.20 Angels & Demons • 18.40 The Karate Kid • 21.00 In America • 22.45 41 Year Old Virgin • 00.05 Gabriel.

Melita More

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Full House • 09.00 The West Wing • 09.50 ER • 10.40 Top Gear • 11.45 Brothers and Sisters • 12.30 Amazing Race 13.20 Suburgatory • 20.00 How I Met Your Mother • 20.30 Mike & Molly • 20:52 • 2 Broke Girls • 21.15 Brothers and Sisters • 22.00 Desperate Housewives • 22.45 Alcatraz • 23.30 Bored To Death • 23.55 The Mentalist • 00.45 Supernatural.

Biography Channel

melita 411

07.00 Eye for an Eye: Street Performer Smackdown • 07.30 Pawn Stars: Spidey Cents • 08.00 Pawn Stars: Houdini’s Handcuffs • 08.30 Pawn Stars: Pawn Illustrated • 09.00 Pawn Stars: Put Up Your Dukes • 09.30 Pawn Stars: Luck of the Draw • 10.00 Hoarders: Tra and Jill • 11.00 Hoarders: June and Doug • 12.00 Hoarders: Dennis and Nadene#Erin and Malinda • 13.00 Hoarders: Claudie • 14.00 Hoarders: Michelle and Kim • 15.00 Pawn Stars: Spidey Cents • 15.30 Pawn Stars: Houdini’s Handcuffs • 16.00 Pawn Stars: Pawn Illustrated • 16.30 Pawn Stars: Put Up Your Dukes • 17.00 Pawn Stars: Luck of the Draw • 17.30 Pawn Stars: Spidey Cents • 18.00 Pawn Stars: Houdini’s Handcuffs • 18.30 Pawn Stars: Pawn Illustrated • 19.00 Pawn Stars: Put Up Your Dukes • 19.30 Pawn Stars: Luck of the Draw • 20.00 The Real Housewives of Miami: Watch What Happens Live • 21.00 Leonardo Dicaprio • 22.00 Storage Wars: All Guns to Port • 22.30 Storage Wars: Senior Center Showdown • 23.00 Pawn Stars: Off the Wall • 23.30 American Restoration: Close Shave.

NET Television melita 102, GO Plus 102

07.00 08.00 08.30 09.30 11.00 12.00 13.00 14.00 14.05 14.20 15.00 15.05 15.35 16.30 17.00 18.00 18.10 18.40 19.30 19.45

20.30 21.30 21.32 23.00 23.30

NET News Anali]i tal-A[bar (r) Newsroom (r) Teleshopping my VIEW - nitkellmu Teleshopping Simpati/i (r) NET News Teleshopping Wheelspin (r) NET News Teleshopping U/u[ Anali]i tal-A[bar (r) Sport Extra NET News Flusek (r) For/ina (Festa Sant’Andrija, {al Luqa) Minn Varsavja sa Kiev NET News, NET Sports, NET Meteo (ikompli) For/ina NET News (ikompli) For/ina NET News my VIEW - nitkellmu.

TVM melita 101, GO Plus 101

07.00 08.00 08.30 09.00 09.50 11.30 12.00 12.05 14.00 14.05 15.00 15.30 16.00 16.10 16.55 17.15 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.40

L-G[odwa t-Tajba Wirt, Arti u Kultura Madwarna Il-Quddiesa tal-{add Malta u lil hinn Minnha {add G[alik A[barijiet fil-Qosor (ikompli) {add G[alik A[barijiet (ikompli) {add G[alik Gadgets (r) Teleshopping A[barijiet Teleshopping Madwarna Venere (r) A[barijiet Modern Lifestyles Keeping Up Apperances Leli ta’ {a]-}g[ir A[barijiet Football. Euro 2012.

Spanja v Italja 23.15 A[barijiet 23.30 Malta u lil Hinn Minnha.

TVM 2 melita 104, GO Plus 104

07.00 News 13.10 BBC - Amazon with Bruce Parry 14.00 Sa[[tek l-Ewwel 15.00 Mela Isma’ Din 15.10 BBC - Century of Flight 16.00 Sa[[tek l-Ewwel 16.10 Storjografija 16.40 X’Joffri l-Kunvent (r) 17.30 Mela Isma’ Din 17.40 BBC - Egypt (r) 18.30 G[a]liet 19.00 A[barijiet bl-Ingli] 19.05 Extraordinary Dogs 19.30 A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smieg[ 19.40 Euro 2012 pre match programme 20.35 Madwarna 21.00 F’Salib it-Toroq 22.00 Mela Isma’ Din 22.10 BBC - Amazon with Bruce Parry (r) 23.00 BBC - Century of Flight (r).

ONE melita 103, GO Plus 103

08.00 09.30 10.30 12.00 12.20 12.45 13.30 13.40

Folji Attività politika Aroma Kitchen (r) Teleshopping :awhra Maltija Malta Fuq Kanvas ONE News Country Jamboree (r)

14.25 TX (r) 15.45 Teleshopping 16:00 - Te]ori (r) 16.10 Looks (r) 17.00 Ieqaf 20 17.30 17.40 18.30

19.30 20.10

20.45 21.40 23.15 23.45

Minuta ONE News Fresh & Funky Emilja (rip. tal-a[[ar episodju li ntwera l-ewwel darba WALTER MATTHAU f’xena mill-film PRIMA l-{amis li PAGINA (Rete 4, 16.35) g[adda) ONE News Euro Twenty00.35 Tg 3 12 00.45 Telecamere Mad-Daqqa t’G[ajn 01.45 Violette nei capelli. Film.

Amen (ep. 9 u 10) ONE News Canale 5 Bla A;enda (r). melita 16#154, GO Plus 205

Raiuno melita 150, GO Plus 201

07.05 Road Italy - Day by day 08.00 Tg 1 mattina 08.20 Easy Driver. attwalità 09.05 - La casa del guardiaboschi. TF 09.50 Tg 1 L.I.S. 09.55 Linea verde orizzonti estate 10.30 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa dal Santuario S. Antonio in Messina 12.00 Angelus 12.20 Linea verde estate 13.30 Tg 1 telegiornale 14.00 Non sparate sul pianista 15.55 Da da da in tavola 16.30 Tg 1 16.35 Nel cuore della tempesta.

Film 2009 18.05 Il commissario Rex. TF 18.50 Reazione a catena 20.00 Tg 1 20.25 Football. Euro 2012.

Spanja v Italja (live) 23.05 Notti Europee 01.10 Tg 1 notte 01.35 Testimoni e protagonisti.

Raidue melita 151, GO Plus 202

07.00 Cartoons 08.55 Battle Dance 55 10.00 McBride - un tragico errore. Film 2007 11.20 La nave dei sogni - Cile e Isola di Pasqua. Film 2002 13.00 Tg 2 giorno 13.30 Tg 2 motori 13.45 Dribbling Europei 14.15 Il commissario Herzog 15.15 Delitti in paradiso. TF 16.15 La carta del destino. Film 2011 17.40 Due uomini e mezzo 18.00 Tg 2 L.I.S. 18.05 I ricordi di Eve. Film 2009 19.35 Il clown 20.30 Tg 2 notizie 21.05 NCIS Los Angeles 21.50 Ringer. TF 00.05 Tg 2 notizie 00.15 Protestantesimo 00.55 Il papà migliore del mondo. Film 2009.

Raitre melita 11#152, GO Plus 203

06.30 ?ikli]mu. Maratona delle Dolomiti 11.40 Tgr Regioneuropa 12.00 Tg 3 12.10 Tg 3 agenda del mondo 12.25 Telecamere 12.55 Prima della prima - La sonnambula ta’ Bellini 13.25 Passepartout 14.00 Tg regione 14.30 Tour de France 18.10 I misteri di Murdoch. TF 19.00 Tg 3 19.30 Tg regione 20.00 Europastadio 20.25 Blob 20.40 Caccia al ladro Film ’55 22.40 Tg 3 22.55 Ragazzi miei. Film 2009

08.00 08.50 09.50 10.10 10.40 12.20 13.00 13.40 16.00 18.00 20.00 20.40 22.50

00.50 01.20 02.00

Tg 5 mattina Circle of Life TG com Finalmente soli (sitcom) Mamma ho perso il lavoro. Film 2008 Tg bau&maio Tg 5 Il peccato e la vergogna Rosamunde Pilcher Baciati dall’amore Tg 5 Dirty Dancing. Film ’87 La città degli angeli. Film ’98 Tg 5 notte.

Tg bau&miao Figli - Hijos. Film 2001.

Rete 4 melita 14#153, GO Plus 206

07.00 07.30 08.30 08.50 09.25 10.00 11.00 11.30 12.00 13.20 14.00 14.45

Mediashopping Zorro. TF Ti racconto un libro Slow Tour Correndo per il mondo Santa Messa Pianeta mare Tg 4 Melaverde. attwalità Pianeta mare Donnavventura Ma chi t’ha dato la patente? Film ’70 16.35 - Prima pagina. Film ’74 18.55 Tg4 Telegiornale 19.35 Colombo. TF 21.30 Absolute zero Film 2005 23.35 L’Italia che funziona 23.50 Due per un delitto. Film 2005 01.55 Tg 4 night news.

Italia 1 melita 20#155, GO Plus 204

07.00 07.40 10.00 11.50 12.25 13.00 13.55 15.45 18.30 19.00 19.35 20.40

Mowgli (RTF) Cartoons Beethoven 3. Film 2000 Grand Prix Studio aperto Futurama Thunderbirds. Film 2004 Superman III. Film ’83 Studio aperto Bau Boys Cartoons 8 amici da salvare. Film 2005 23.00 America’s Cup World Series - New Port 00.35 Confessione Reporter

La 7 melita 23#156, GO Plus 207

07.00 07.30 10.00 11.20 13.00 13.30 14.05 15.00 16.25 18.05 20.00 20.30 00.40 00.45 00.50

Omnibus Tg La 7 Ti ci porto io Superbike. GP Spanja Paddock Show Tg La 7 La regina di spade Superbike. GP Spanja The District. TF L’Ispettore Barnaby. TF Tg La 7 Elizabeth I. Film 2005 Tg La 7 Tg La 7 sport Snatch. Film 2000.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

TV#Radju

19

FOR?INA

Il-festa ta’ Sant’Andrija radju minn {al Luqa Radio 101

NET Television 18.40, 20.30 u 21.32 Il-programm tal-lum se jwassal diretta l-festa ta’ Sant’Andrija minn {al Luqa.

Din il-festa hi wa[da mill-aktar antiki, u tkun i//elebrata flewwel {add ta’ Lulju. Fl-img[oddi f’{al Luqa, minbarra l-festa ta’ Sant’Andrija, kienet issir ukoll l-festa tal-Madonna ta/-?intura.

Pre]entazzjoni minn Charles Saliba u Mireille Bonello.

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.15 Mar/i u Bandolari - Joe Chetcuti • 09.30 Focus 101 • 11.00 my VIEW - nitkellmu • 11.55 Avvi]i tal-Mejtin • 12.15 Mid-Dinja tal-Mar/i - Nenu Aquilina • 12.45 Skor • 17.55 Avvi]i tal-Mejtin • 18.15 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante - Joe Fenech • 22.30 my VIEW nitkellmu (r) • 23.30 80s Corner - George Galea.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

Radju Malta

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.05 Infittxu dak li Jg[aqqadna • 07.30 Frott Artna • 08.00 Quddiesa • 08.45 L-Istampa Kollha • 11.00 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Relax • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 20#990 • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Minn Nashville • 22.05 Ward u }ahar • Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.03 Ru]arju • 23.30 Classic Hits.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

06.05 ONE Breakfast • 08.00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem • 08.15 ONE Club • 08.50 Mill-:urnali • 10.30 Pajji] li jixraq lil Uliedna • 14.00 Il-{add fuq ONE • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.45 Memorji u Nostal;ija • 22.00 Stetoskopju • 00.00 Music Box. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45.

CACCIA AL LADRO

Inno/enti Raitre 20.40

Cary Grant u Grace Kelly

(it-tnejn fir-ritratt) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film Amerikan tal-1955.

John Robie jkun eks [alliel tal-;ojjelli mag[ruf b[ala ‘The Cat’. Fil-Costa Azzurra jitwettqu sensiela ta’ serqiet u s-suspettat numru wie[ed ikun dan John Robie. I]da mara tal-flus Amerikana, li tkun konvinta li ma kellu x’jaqsam xejn f’dawn is-serqiet, tg[inu biex juri l-inno/enza tieg[u mal-pulizija.

06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.05 G[aqqad il-Kelma • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.15 L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek • 19.00 Fi {dan il-Mulej • 19.05 Ru]arju • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek!

A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00.

BBC: 10.00, 14.00, 16.00.

06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine.

A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

Calypso Radio

101.8 FM

Radju Marija

102.3 FM

09.00 BBC World Service • 10.00 Draguni, Kastelli, Rejiet u R;ejjen • 11.00 Classic FM • 13.00 The Soundtrack File • 14.00 BBC World Service.

07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special.

06.00 Calypso Breakfast • 10.00 Dak Kien }mien • 13.00 Golden Mix • 16.00 Mal-Melodija Maltija • 19.00 Let’s Go • 22.00 Night Shift.

07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus mill-Vatikan u Ru]arju • 12.30 Ru]arju tal-Erwie[ • 13.00 Mill-Palk sal-:enna • 14.00 Il-{add Kumpanija • 15.00 Kurunella {niena Divina • 15.30 ikompli Il-{add Kumpanija • 17.00 Kuntatt • 17.30 A[barijiet Reli;ju]i • 17.50 G[asar • 18.00 Angelus u Ru]arju • 18.30 ikompli Kuntatt • 20.00 Il-Kappillan Tieg[ek (r) • 21.00 Ift[u l-Bibien • 21.30 Mill-Kon/ilju Vatikan II (r) • 22.00 Muller (r) • 23.00 Il-Muftie[ talG[erf • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

MAMMA HO PERSO IL LAVORO (Canale 5 10.40) - Liv Tyler u Dax Shepard (it-tnejn fir-ritratt) narawhom fil-partijiet ta’ Noah u Clare, li jiffurmaw koppja mi]]ew;a. I]da donnu li l-g[aw; ma jridx i[allihom bi kwiethom. Ir-ra;el jispi//a bla xog[ol. Il-mara dejjem mo[[ha biex ikollhom it-tfal. U biex tkompli tg[axxaqha, omm il-mara tidde/iedi li trid tmur tg[ix mag[hom g[ax temmen li ]ew;ha jkun qed jaqlibilha… L-isem ori;inali ta’ dan il-film tal-2008 b’re;ija ta’ Vince Di Meglio hu Smother.

Smash Radio

104.6 FM

Bastjani]i FM

95.0 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music.

06.50 {sieb tal-:urnata • 08.15 Quddiesa tal-{add • 09.15 All Time Favourites • 12.00 Minn Wara l-Istandard • 14.00All Time Favourites • 15.00 Realtajiet Siekta (r) • 17.00 All Time Favourites.

20 Klassifikati PROPRJETÀ Birkirkara

FLAT bi 3 kmamar tassodda, l-ewwel sular u bil-lift u garaxx ta’ 2 karozzi. Prezz €104,821 (Lm45,000). ?emplu 21570379 jew 79702559.

{a]-}ebbu;

TERRACED house ;dida f’area sabi[a. Tliet qasab u nofs fa//ata b’85 pied fond.

Lesta minn kollox b’erba’ kmamar tas-sodda, ]ew; kmamar tal-banju, k/ina, salott. Trid tara. Min hu interessat i/empel 79066880 jew 27015780.

Il-Qawra

APPARTAMENT bi tlett kmamar tas-sodda, open plan spazju] [afna, ]ew; kmamar tal-banju u tlett gallariji. €95,500. ?emplu 79432179

Il-Qawra

APPARTAMENTI u penthouses lesti minn kollox, li qed jinbieg[u b’rata mg[a;;la [afna. Tlett

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012 kmamar tas-sodda, tnejn talbanju, bibien ta’ ;ewwa u terazzini kbar. Zona tajba [afna immens. €94,000. ?emplu 99456442.

Is-Swatar

APPARTAMENT spazju], lest u komplut bl-g[amara b’kollox, bi tliet kmamar tassodda, k/ina fitted, living#kamra tal-pranzu b’gallarija, ]ew; kmamar talbanju (wa[da ensuite) u utility room. Prezz €210,000.

Garaxx ta’ tliet karozzi b’a//ess mill-komun inklu] fil-prezz. ?emplu 77467703.

Marsaxlokk

FLATS kbar quddiem ilba[ar, b’veduti u bi tliet kmamar tas-sodda. ?emplu 79843698.

Santa Venera

FLAT l-ewwel sular finished u furnished. Tliet kmamar tassodda wa[da ensuite, gallarija quddiem u wara u parti millbejt bil-washroom. €110,000 (Lm47,000) ?emplu 79990798.

G{ALL-KIRI Il-Belt Valletta

POST g[all-kiri g[al u]u esklussiv g[al kummer/. Area 54 metru kwadru. G[al aktar informazzjoni ikteb P.O. Box 284 In-Nazzjon.

Il-Fgura

{ANUT ;did fis-suq Class 4 lest min kollox tajjeb g[al kull negozju, bil-fire alarm, cameras, toilet, e//. Bla rigal.

Livell mat-triq, bil-parapett 33x20 piedi, ;ewwa 22x30 piedi u isfel 35x22 piedi. ?emplu 99442591.

Il-Marsa

F’POST /entrali u industrijali, im[a]en ta’ daqs 180m. sq (110’x18’) # 200 m.sq (120’x18’), 20#22 filata.

Prezz €6,988 p.a. (Lm3,000).

Open showroom fil-Marsa Bypass ta’ daqs 470 m.sq li jinkludi wkoll 2 uffi/ini ta’ daqs 36 m.sq (33’x12’)-il wie[ed u garaxx ta’ daqs 89 m.sq (60’x16’). Prezz €11,647 (Lm5,000 p.a.). ?emplu 99371834.

Marsalforn

FLATS moderni g[al ville;;jatura bil-veduta talba[ar u T.V. socket. Prezzijiet moderati. ?emplu 21896768, 27896768 jew 21558861.

AVVI}I Garanzija

BIEX tieqaf tpejjep u tnaqqas il-pi]. ?emplu Lister Clinic fuq 21245627.

G[al kull xog[ol

TA’ dawl, ilma, xog[ol ta’ tik[il u tibjid, qlug[ ta’ madum. ?emplu 79973566 jew 27659116.

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum talart u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bis-

sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol.

B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.

Korsijiet

TG{ALLEM kif tittajpja ming[ajr ma t[ares lejn ilkeyboard. Jing[ata /ertifikat u attenzjoni individwali. ?emplu 27438381.

Nixtri

AFFARIJIET antiki, fajjenza antika, g[amara antika u affarijiet ta’ xi kollezzjoni. ?emplu 21822703, 21802514, 21675703 jew 79451871.

Nixtri

KOTBA gwida fuq pajji]i u bliet differenti fl-Ewropa u lil hinn. ?emplu 79422620.

Nixtri

GARAXX in-na[a taliskola tal-Gvern, San Pawl ilBa[ar. ?emplu 99887233.

Ni]barazza

DJAR u garaxxijiet, in;orr kull tip ta’ materjal, prezz ra;onevoli u Atlas highup sa [ames sulari bi truck 6 wheeler g[all-bejg[. ?emplu 21433352, 79081719 jew 99499619.

Piano Tuning

PROFESSJONALI. ?emplu 99280050.

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//.

B’sitt xhur garanzija fuq ilparts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570.

Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

Klassifikati 21

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012 Trasport bejn l-Ingilterra u Malta

GANGA Transport Services, Triq Wied il-G[ajn, {a]-}abbar }BR2703. Issoluzzjoni tieg[ek g[all-;arr ta’ karozzi bejn l-Ingilterra u Malta. Store fl-Ingilterra. ?emplu 21803271 jew 99153153.

G{ALL-BEJG{ Boxing

72 video bil-magazines dwar l-aqwa boxers. €50 kollha, u tapit 275cm x 315cm a[dar bil-wine €30. ?emplu 21245433.

G[al kull xog[ol ta ’ stampar u sheets tat-tombla B’numri kbar u kuluri differenti. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici printing press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna: min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur, e//. u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpres s.com

Mejda tal-pranzu

KOMPLUTA b’sitt si;;ijiet, magna tal-[jata Singer Melody 60, wall unit, k/ina, one seater sofa, ]ew; si;;ijiet tal-injam b’cushions bojod tal-;ilda, tliet si;;ijiet tal-injam, tapit kbir a[dar bil-kannella, monitor tal-kompjuter, libsa tal-bridesmaid, pitturi ori;inali mpittrin g[all-gosti tag[kom, kostum talKarnival g[all-kbar f’kundizzjoni tajba u elaborat, kien mixtri g[al show. ?emplu 79883916.

Toilet seats

Nag[mel xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, mag[mulin mill-injam tal-pine bilkuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[allkamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

JIN{TIE:U Driver

G{AS-servizz tal-meals on wheels, dettalji millMCC Flat 8, 17, Triq Santa Monica, Gwardman;a. ?emplu 21230181.

Mastrudaxxa

BL-esperjenza. ?emplu Casaform fuq 79447266.

Salesperson

BIEX ibieg[ prodotti u makkinarju relatati malkostruzzjoni lil periti, designers u kuntratturi.

Ibg[atu SMS fuq 79486820 jew email ol@patabone.com

Salesperson

LI jkun jifhem f’parts talkarozzi. Ting[ata preferenza lill-applikanti b’esperjenza f’dan ixxog[ol, kif ukoll flelettronika tal-vetturi.

Ibg[atu applikazzjoni miktuba bl-idejn kif ukoll CV indirizzati: CARPARTS, 409 Rue D’Argens, G]ira G}R 1 360.

22 Intervista

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

{abrek biex {al Balzan u l-Ka]in San Gabriel jag[mlu passi ta’ ;gant ’il quddiem George Maggi jintervista lil Gabriel Caruana MQR f’g[eluq is-60 sena mit-twaqqif tal-Banda San Gabriel ta’ {al Balzan Wie[ed mit-tlett ir[ula filqalba ta’ g]iritna, ir-ra[al storiku u antik ta’ {al Balzan, nhar il-{add li ;ej 8 ta’ Lulju, b[alma g[amel f’dawn l-a[[ar g[exieren ta’ snin se jiffeste;;ja l-festa tal-patruna tieg[u Marija Annunzjata.

Ir-ra[al, g[alkemm ]g[ir fid-daqs, kien minn dejjem mog[ni b’sensiela ta’ nies li mhux biss g[amlulu unur i]da tawh importanza mqar fuq skala internazzjonali.

G[alhekk {al Balzan g[andu jkun kburi mhux biss bil-wirt artkitettoniku li g[andu f’dawk li huma vilel,

djar ta’ karattru u l-knisja parrokkjali ta’ Marija Annunzjata, i]da wkoll bi wliedu li minn dejjem, g[ax [abbewh, taw sa[[ithom biex jarawh jimxi ’l quddiem.

Fost dawn l-ulied denji ta’ dan ir-ra[al [iemed u antik, ]gur li Gabriel Caruana MQR ji;i minn tal-ewwel. Minn tfulitu, ]g[o]itu u r;ulitu u mqar meta issa sar anzjan, hu stinka biex jara r-ra[al ta’ {al Balzan u l-Ka]in talBanda San Gabriel jag[mlu passi ta’ ;gant fl-i]vilupp tag[hom. Tista’ tg[id li Gabriel, g[al ]mien twil kien

il-factotum ta’ dan il-ka]in Balzani.

Il-familja tieg[u, li wkoll minn dejjem kellha ;ibda u [e;;a spe/jali g[al ra[alhom, dejjem kebbset fih din lim[abba lejn ra[al twelidu.

Minbarra li hu bniedem talarti li wasslitu b’xog[lijietu lil hinn minn xtutna, Gabriel Caruana [adem kemm fela[ l-ewwel b’risq i/-Circolo San Gabriele u aktar tard biex kienu akkwistati ka]ini wie[ed wara l-ie[or, wie[ed isba[ mill-ie[or, biex ikunu ta’ /entru Balzani mimli [ajja u attività.

Sadattant, kienet il-proposta qalbiena tieg[u li ressaq lill-kumitat tal-Ka]in San Gabriel fl-1951 li xeg[let l-im[u[ tal-kumitat biex titwaqqaf banda fi [dan l-istess ka]in.

Dan kien l-ewwel pass g[aqli g[at-twelid ta’ din il-banda popolari li g[adha [ajja sal-lum. Pass li [tie; dinami]mu.

Din is-sena, din il-banda qed tag[laq 60 sena mit-twaqqif tag[ha u ]gur li Gabriel, flimkien mal-kumitat u lmembri tal-Ka]in tal-Banda San Gabriel, huma kburin b’din il-;rajja storika.

G[aldaqstant, biex inkunu nafu aktar minn fomm Gabriel dwar x’kien li [e;;u jag[mel dan il-pass g[aqli li jipproponi t-twaqqif talbanda, kif ukoll kif i[ares lejha llum, u x’messa;;i xtaq jag[ti lil Balzanin, ressaqtlu ftit mistoqsijiet li hu minn

qalbu we;ibhomli.

Fuq sufan fid-dar ta’ karattru u sabi[a tieg[u, im]ejna b’bosta xog[lijiet tal-arti astratta li [ar;u minn ta[t idejh, bdejt biex staqsejt lil Gabriel kif f’]g[o]itu n;ibed lejn il-bidu ta’ ka]in f’{al Balzan li llum spi//a biex sar wie[ed mill-ka]ini ewlenin fl-istess ra[al u f’Malta, il-Ka]in San Gabriel.

Gabriel b’memorja /ara daqs il-kristall, minkejja li g[addew bosta snin, we;ibni

li dan se[[ permezz ta’ zijuh Luigi Ebejer BEM, li kien Segretarju ta/-Circolo San Gabriele.

Hu da[al so/ju fil-ka]in u mill-ewwel [a l-inizjattiva flattivitajiet tal-ka]in b[alma kienu preparazzjonijiet g[allfesta ta’ Marija Annunzjata, fl-elettriku, fl-armar u l-;bir ta’ flus biex jin;iebu baned g[all-festa b[alma kienu lKing’s Own, Sant’Elena ta’ Birkirkara u o[rajn.

Imbag[ad fakkart lil Gabriel li 60 sena ilu kellu

Gabriel jindirizza lil dawk pre]enti fl-okka]joni tal-attività organizzata biex tfakkar il-[amsin anniversarju

vi]joni kbira u sabi[a g[allka]in ta’ qalbu dedikat lillArkan;lu Gabriel, meta ppropona fil-kumitat ittwaqqif ta’ banda fi [dan listess ka]in. Staqsejtu x’;ieg[lu jag[mel dan, u llum wara 60 sena, xi frott jara li sar kemm mu]ikalment kif ukoll so/jalment permezz ta’ din il-proposta.

Gabriel spjegali li kien hemm bandisti li kienu parti minn baned ta’ r[ula o[rajn, g[alhekk hu ppropona biex

dawn il-bandisti jiffurmaw banda g[all-ka]in tar-ra[al.

Huma a//ettaw bil-qalb kollha.

Sadattant, hu rran;a mal[anut ta’ Lucia tal-Belt Valletta biex jixtri listrumenti me[tie;a. Il-Konti Manduca kien [are; somma me[tie;a biex jit[allsu.

B’sodisfazzjon Gabriel innotali li llum: “g[andna banda li baqg[et dejjem tikber u dejjem ti]died b’]g[a]ag[ li jitg[allmu u jit[arr;u fl-istess ka]in.”

Intervista 23

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Djar-ka]ini u Villa Balzan Mistoqsija o[ra kienet dwar id-djar-ka]ini u Villa Balzan.

Fakkartu li wara sensiela ta’ djar li servew ta’ ka]ini, hu kien ukoll li [adem biex kienet akkwistata dik id-dar jew villa l-;miel tag[ha, biswit il-knisja ta’ Marija Annunzjata, li issa hi s-sede tal-Ka]in tal-Banda San Gabriel. Staqsejtu kemm u kif [adem g[al dan il-g[an.

Gabriel fissirli li meta sar so/ju, il-ka]in kien jinsab f’bini quddiem il-ka]in pre]enti, li s-sid ried lura u g[alhekk bdew ifittxu post ;did. Kien hemm din il-Villa Balzan li kienet intu]at g[al xi ]mien mill-Kappillan g[all-Azzjoni Kattolika u ttag[lim tad-duttrina u li mbag[ad g[addiet f’idejn kuntrattur li kellu pjan li jtella’ minflokha blokk ta’ flats. Hu kien ipprova jirran;a mieg[u biex jag[tihom il-pjan terren g[all-ka]in i]da dan spi//a biex offrielhom li jie[du l-villa kif kienet b’/ens perpetwu ming[and ilproprjetarji – il-familja Apap Bologna.

Hekk ;ie f’idejhom il-post, kompla Gabriel, li llum hu lKa]in San Gabriel u li bil[idma matul is-snin, kemm tal-Presidenti kif ukoll talmembri, wasal biex ikun /entru [aj u mill-isba[ firra[al ta’ {al Balzan.

X[in rajt lil Gabriel b’dik in-nofs tbissima tipika tieg[u jirrakkontali kif inkiseb ilka]in-villa tal-lum, minnufih staqsejtu x’kienet l-aktar ;rajja li ferr[itu meta kien attiv [afna fi [dan is-So/jetà Mu]ikali San Gabriel.

Minnufih hu qalli li ja[seb li l-aktar memorja g[al qalbu hi kif is-so/ji kienu ja[dmu flimkien, b’entu]ja]mu kbir fil-;ranet tal-festa jew f’xi attività o[ra b[all-Karnival.

“Dik l-g[aqda kienet g[al qalbi aktar mill-ewwel premju li [adna aktar minn darba filKarnival!”

Gabriel flimkien mal-Ministru Tonio Borg idur il-wirja tal-arti tieg[u mtellg[a fl-okka]joni tal-[amsin anniversaju tal-ka]in

L-arti astratta Dwar l-arti astratta tieg[u, staqsejt lil Gabriel, li [addan u [addem din l-arti astratta, jekk b’xi mod qarribx din l-arti lejn il-Ka]in San Gabriel li [adem bilbosta g[alih.

Hu we;ibni li l-ka]in g[andu ttradizzjonijiet tieg[u f’dak li jirrigwarda dekorazzjoni u arti kif ukoll tradizzjonijiet li g[adhom jin]ammu sal-lum. Madankollu, sostna Gabriel, larti tieg[u l-ka]in dejjem apprezzaha u rrispettaha. Fil-fatt, il-kumitat organizza diversi wirjiet tax-xog[ol artistiku tieg[u.

Gabriel semmieli l-‘Wirja tal-Arti Kontemporanja’ ta’ Settembru 2007 li nfet[et mill-Ministru Tonio Borg.

Lil Gabriel, li issa hu President ad vitam tal-Ka]in San Gabriel, staqsejtu x’messa;; xtaq jg[addi lill-kumitat u lill-membri tal-istess ka]in kif ukoll

lill-banda wara 60 sena mwaqqfa. Ilmessa;; ta’ Gabriel hu: “G[o]]u dejjem dak li writtu filwaqt li [arsu dejjem ’il quddiem biex il-ka]in tag[na jibqa’ jag[mel unur lir-ra[al ta’ {al Balzan. Verament minn qalbi nag[tikom prosit g[ax-xog[ol kollu li qed isir fil-bini tal-ka]in, fl-attivitajiet kontinwi u l-kun/erti sbie[ mill-banda.

Prosit.”

Staqsejtu wkoll xtaqx jg[id kelma li]-]g[a]ag[. We;ibni li lil dawn jixtieq jg[idilhom li meta jkunu so/ji ta’ xi ka]in ikunu qed jag[tu sehemhom biex ikomplu l-[idma ta’ dawk li g[exu u [admu qabilhom u “b[al [olqa ta’ katina jg[addu ttradizzjonijiet kulturali lil ta’ warajhom.” G[alhekk, ]ied jg[idli Gabriel, ried i[e;;i;hom biex ifittxu li jkunu membri ta’ xi ka]in u hekk

jag[tu skop lil [ajjithom.

Fl-a[[ar nett stedint lil Gabriel jawgura lill-Balzanin g[all-festa ta’ Marija Annunzjata g[al din is-sena.

Minn qalbu Gabriel qalli: “Nawguralkom li b[as-snin ta’ qabel ilfesta tkun l-ewwel nett okka]joni ta’ qima lil Marija Annunzjata kif ukoll jiem ta’ fer[ li jitgawdew min-nies tarra[al kollu u minn dawk li ji;u minn barra, minn ir[ula o[ra jew sa[ansitra minn barra minn Malta, biex jaraw ilfesta fi spirtu ta’ solidarjetà.”

Irringrazzjajt minn qalbi lil Gabriel li tani l-opportunità u l-unur li nintervistah f’g[eluq is-60 sena mittwaqqif tal-Banda San Gabriel u filwaqt li awgurajtlu aktar snin ta’ [idma b’risq l-istess ka]in u r-ra[al ta’ {al Balzan, xtaqtlu l-festa t-tajba f’;ie[ Marija Annunzjata.

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

25

Collage

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

‘WALKS OF LIFE’

Wirja fotografika dwar fa]ijiet differenti li jg[addi minnhom il-bniedem

‘Desert Baby’ (Ritratt> Louis Agius)

(Ritratt> Mark Micallef)

‘Millenium Bridge – London’ (Ritratt> Leonard Cocks)

Walks of Life hu t-titlu ta’ wirja fotografika li qed tittella’ fil-bini tal-Awtorità tat-Turi]mu, fil-Ber;a tal-Italja, Triq il-Merkanti, ilBelt Valletta. Din il-wirja se tibqa’ miftu[a g[all-pubbliku sal:img[a 20 ta’ Lulju.

Ix-xog[ol pre]entat f’din il-wirja hu mtella’ minn sitt fotografi li huma lkoll membri fil-Malta Photographic Society. Il-wirja turi l-fa]ijiet differenti li jista’ jg[addi minnhom il-bniedem.

Xi drabi mill-mod ta’ kif nitkellmu u na;ixxu, no[olqu distinzjoni bejn persuna u o[ra, min[abba razza, kulur, twemmin u klassi so/jali. Fa/li li nibnu [ajt u ma nit[alltux ma’ min mhuwiex tal-klassi tag[na. I]da l-mottiv ta’ dawn is-sitt fotografi mhuwiex li tin[oloq xi tip ta’ ;erarkija jew qasma so/jali imma fuq livell artistiku qed ji;bru u jg[aqqdu t-talenti tag[hom biex juru l-unità fid-differenzi li je]istu madwarna.

Ix-xog[ol fotografiku hu ta’ Louis Agius, Stephen Buhagiar, Leonard Cocks, Mark Micallef, Raymond Muscat u David Sant.

Il-wirja hi mag[mula minn 83 bi//a xog[ol fotografika, 47 minnhom huma ritratti bil-kulur u l-o[rajn huma monochrome.

Il-wirja hi mtella’ ta[t il-patron/inju tal-Awtorità tat-Turi]mu.

Il-[inijiet tal-ftu[ huma: It-Tnejn u l-Erbg[a bejn is-7.30 a.m. u l5 p.m. filwaqt li t-Tlieta, il-{amis u l-:img[a bejn is-7.30 a.m. u s-2.00 p.m.

‘The Swimmer’ (Ritratt> Raymond Muscat)

‘On Guard’ (Ritratt> Stephen Buhagiar)

26 COLLAGE TAG{RIF

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

HSBCnet Mobile issa anki f’Malta

Captain Morgan cruise g[al tnejn b’xejn mar-ROCS Re;a’ wasal dak i]-]mien tas-sena fejn ROCS Group jag[tu bosta rigali u offerti inkredibbli!

Rigal minnhom hu cruise b’xejn g[al tnejn min-nies ma` Captain Morgan il-Blue Lagoon, Kemmuna li tiswa €40 u li tinkludi buffet.

Din l-offerta tkun valida meta tag[mel appuntament ma` ROCS Group waqt l-MFCC Malta Trade Fair 2012 f’Ta` Qali, mill-Erbg[a 27 ta` :unju sal-{add 8 ta` Lulju. }ur l-istand tar-ROCS biex tag[mel appuntament massettur tal-assigurazzjoni, u gawdu minn din lofferta fantastika.

Dan il-cruise li qed jing[ata b’xejn ming[and ROCS Group hu rilassanti immens fejn wie[ed jista` jibbenefika mill-fa/ilitajiet tad-dg[ajsa li tg[addi minn Tas-Sliema, San :iljan, Salina Bay, San Pawl il-Ba[ar, il-Bajja tal-Mellie[a u tieqaf il-Blue Lagoon, Kemmuna.

Din hi ;urnata ideali biex tg[um u tixxemmex fl-ilma /ar ta’ Kemuna. Ma’ dan kollu, wie[ed jista` jgawdi minn ikla ta’ buffet fuq ilCaptain Morgan stess, bl-inbid inklu]. ROCS Group joffru wkoll rati tajbin g[al bosta poloz tal-assigurazzjoni g[al min jag[mel appuntament ma` din is-sezzjoni.

Barra minhekk, in-nies li se jattendu l-MFCC Malta Trade Fair 2012 se jid[lu fi/-/ans li jirb[u rigali o[ra ma` ROCS Group.

G[al iktar informazzjoni ]uru l-uffi//ji tag[na tar-ROCS tal-Furjana jew il-Mellie[a, lINGLOT Tas-Sliema jew Perfumes & More Sliema jew {amrun. G[andkom il-fa/ilità wkoll li ]]uru s-sit elettroniku, www.rocsholidays.com jew tibag[tu e-mail fuq info@rocsgrp.com jew inkella fuq il-pa;ni talFacebook ta’ INGLOT, ROCS u Perfumes & More. Jew /emplu fuq 20151515.

L-HSBC Malta nieda lHSBCnet Mobile, applikazzjoni bankarja mfassla g[all-u]u fuq diversi sistemi ta’ mobiles.

L-HSBCnet Mobile, li di;à jinsab f’aktar minn 60 pajji], joffri g[a]la wiesa’ ta’ g[odod bankarji u soluzzjonijiet finanzjarji g[all-klijenti tal-HSBC li huma fin-negozju.

L-HSBCnet hu disponibbli fuq is-sistemi tal-iPhone, tal-Android, u tal-BlackBerry u jipprovdi lill-klijenti li huma finnegozju l-funzjonalità li ji//ekkjaw il-bilan/i u ddikjarazzjonijiet talkontijiet tag[hom, li jawtorizzaw il-Priority Payments (inklu]i dawk li huma lokali u internazzjonali), kif ukoll trasferimenti bejn kont u ie[or, mill-mowbajl rispettiv tag[hom, fi kwalunkwe [in tal-;urnata.

Il-klijient g[andu l-g[a]la li jir/ievi wkoll notifiki dwar pagamenti permezz ta’ email jew SMS. L-HSBCnet Mobile hu esklussiv g[all-klijenti talHSBCnet li huma finnegozju. L-HSBCnet hu sett komprensiv ta’

soluzzjonijiet finanzjarji flessibbli u disponibbli permezz tal-internet.

Kollha huma ma[suba biex jg[inu lill-klijenti finnegozju [alli j]idu lproduttività u jimmani;;jaw il-likwidità tag[hom.

Fil-fatt, l-HSBCnet Mobile jinkorpora g[add ta’ mi]uri ta’ sigurtà fosthom teknolo;ija avvanzata ta’ encryption, sigurtà permezz ta’ profil tal-klijent fuq l-HSBCnet, u sessjoni ta’ time-out li awtomatikament tilloggja lklijent ’il barra f’ka] li lapparat jit[alla inattiv g[al perjodu ta’ [in.

HSBCnet Mobile jista’ jitni]]el fuq il-mowbajl mill-web browser tas-sit www.hsbcnet.com\mobile, ming[ajr il-b]onn ta’ stallazzjoni jew il-[tie;a li jitni]]lu applikazzjonijiet addizzjonali. Is-sigurtà u la//ess g[all-HSBCnet Mobile huma integrati malHSBCnet online.

Aktar tag[rif dwar lHSBCnet Mobile jinkiseb mill-websajt tal-HSBC Malta www.hsbc.com.mt\commerc ialbanking jew www.hsbcnet.com.

Masquerade t[abbar il-programm tas-Summer Experience Masquerade Theatre Arts School se torganizza programm sajfi ta’ ta[ri; tul g[axart ijiem fl-arti performattivi (re/tar, ]fin u kant) mmexxija minn ftit fost l-aqwa professjonisti mirRenju Unit.

Dawn il-workshops g[andhom l-g[an li jizviluppaw [iliet l-artist f’numru ta’ oqsma fosthom itteknika, l-improvi]azzjoni, team work, it-teatru muzikali u prestazzjoni.

Masquerade ilha torganizza dawn is-Summer Experience Workshops g[all-a[[ar [dax-il sena. Dis-sena l-iskola se tilqa’ tliet tuturi mir-Renju Unit li [admu professjonalment filWest End u huma spe/jalizzati fil-qasam partikulari tag[hom.

Is-Summer Experience 2012 se toffri wkoll lill-istudenti opportunità unika li ja[dmu fuq musicals popolari b[al Matilda, Mack & Mabel u Shrek.

Varjetà ta’ workshops g[al etajiet different se jkunu organizzati biex jing[ata /ans lil ;odda kif ukoll lillparti/ipanti ta’ esperjenza biex ja[dmu ma’ esperti specalizzati fit-tag[lim tal-arti performattivi.

Il-workshops kienu disinjati

Il-monument ta’ Sir Adrian Dingli, qabel u wara r-restawr

Il-konservazzjoni tal-monumenti tal-Mall fi stadju avvanzat

Tfal waqt programmi ta’ ta[ri; tal-‘Masquerade’

biex jilqg[u tfal u ]g[ar milletà ta’ sebg[a sal-adulti.

Id-direttur mu]ikali Steve Clark se jkun qed imexxi lworkshop fil-kant. Fis-snin ri/enti [adem b’su//ess fil-West End u l-krediti asso/jati ismu jinkludu Blood Brothers, Fame, Phantom of the Opera, Dusty, The Commitments, The Blues Brothers, Grease, u Carousel.

It-ta[ri; fid-drama se jkun immexxi minn Claire Bryan, li hi d-direttri/i tad-drama fil-So You Wanna Be’ Performing Arts School UK. Jonathan Mawson se jkun

responsabbli g[all-klassijiet fi]]fin. Ri/entement g[amel tour fir-Renju Unit b[ala kaptan talkast, ]fin u assistent koreografu f’Hig[ School Rocks.

Il-workshops se jkunu bejn it-23 ta Lulju u l-4 ta’ Awwissu.

Postijiet huma limitati, g[alhekk je[tie; li tibbukkjaw minn qabel billi tikkuntattjaw lil Masquerade Theatre Arts School fuq 79793737, jew billi tibag[tu email fuq info@masquerademalta.com.

Aktar dettalji fuq www.masquerademalta.com

Ix-xog[ol ta’ konservazzjoni fuq il-monumenti li jinsabu fil-Maglio, il-Furjana, mag[ruf a[jar b[ala l-Mall, miexi b’rata mg[a;la, b’[amsa mid-disa’ monumenti jer;g[u jing[ataw id-dehra ori;inali tag[hom.

Ix-xog[ol fuq dawn ilmonumenti jag[mel parti minn pro;ett kbir koordinat minn Din l-Art {elwa u finanzjat minn FIMBank, ilBank internazzjonali ba]at f’Malta li jispe/jalizza fliffinanzjar tal-kummer/, bilg[an li jkunu konservati lmonumenti kollha li jinsabu f’dan il-;nien.

Minn meta nbeda l-pro;ett f’April li g[adda s’issa, it-

tim ta’ esperti minn Heritage ResCo lestew ix-xog[ol ta’ konservazzjoni-restawr fuq il-monumenti li jfakkru lil Giovanni Di Nicolò Pappaffy, Sir Hannibal Scicluna, Sir Filippo Sceberras, Marquis Josepho Scicluna u Sir Adrian Dingli.

Dawn ix-xog[lijiet qed isiru biex jissewwew il[sarat li saru mill-kondizzjonijiet atmosferi/i u minn vandali]mu.

Il-Mall kien inbena millGran Mastru Lascaris biex fih il-Kavallieri setg[u jqattg[u l-[in tal-mistrie[ tag[hom jilag[bu log[ba msej[a ‘palamaglio’, minn fejn [a ismu dan il-;nien.

COLLAGE ARTI 27

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

‘L’Uva Bianca’ (G[eneb Abjad)

‘Il Ponte di Rialto’ (Venezja)

L-arti ta’ Maestro Luciano Schifano minn Norbert Ellul-Vincenti

Wara li rajna l-wirja, issa g[andna lktieb x’nikkunsidraw, daqsxejn aktar wiesg[a minn wirja li ttellg[et fis-swali tas-So/jetà Maltija tal-Arti, Manifattura u Kummer/, ftit ilu, b[ala parti millattivitajiet li jikkommemoraw il-160 Anniversarju tal-[ajja tas-So/jetà, sewwa sew mill-1852 sal-2012.

Il-ktieb i;ib ukoll da[la tal-President il-;did tas-So/jetà, l-Im[allef Joseph A. Filletti. Il-Kritiku tal-Arti E.V. Borg hu l-kuratur u l-awtur tat-test. Dan g[andu wkoll da[la kritika.

Luciano Schifano hu artist kompless daqskemm hu sempli/i. Minn banda ddisinn tieg[u hu /att, ‘two-dimensional’ u skarn kemm trid; mill-banda l-o[ra, meta tie[du fil-kumpless issib li g[andu referenzi u profonditajiet wesg[in.

L-arti ta’ dan l-artist tirrifletti l-[ajja: twieled f’Sabratha, il-Libja, g[ex Sqallija, u wara l-gwerra dinjija, terraq mal-Italja, inku]i Sqallija Firenze u Milan, wasal Pari;i u waqa’ ta[t linfluwenza ta’ Picasso u tal-Fauves

Luciano Schifano j]omm f’idejh an;lu ta/-/eramika li hu parti minn funtana li g[amel g[all-Mu]ew ?iviku f’Padova

(spe/jalment fil-portraits tieg[u) – fost influwenzi o[rajn u varji li ;abar kemm mill-[ajja kif ukoll mill-istudji tal-arti.

Pitter fuq l-injam, fuq tila, fuq bnadar, tikketti ta’ fliexken tal-inbid u posters; wettaq vetrati Fran;iskani filKripta tad-Duomo ta’ Firenze, {una rRi[, l-Ilma, in-Nar. Il-Fran;iskani]mu ta’ dan l-awtur jispikka, mhux biss fl-opri direttament Fran;iskani imma anki fit-trattamenxt tax-xemx, tal-annimali, tal-[mar, u ta’

karattri [elwin b[al omm u bintha, prostituta twila, u l-paesa;;i radjanti, imxemmxa u jixeg[lu b’elf lewn.

G[andu bosta opri li juru umanità; o[rajn natura morta, u o[rajn paesa;;i jisplodu bil-kuluri.

Il-kuluri ta’ Schifano jo[or;u mittubi dritt g[al fuq it-tila mimlija [ajja u m[abba daqs l-awtur tal-opra, daqs lAwtur Kreatur innifsu.

Il-wirja fi/-/entru tal-Arti u Manifattura, tibqa’ miftu[a sal-a[[ar ta’ Lulju.

28 COLLAGE KOTBA

COLLAGE KOTBA 29

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

RE?ENSJONI — EUROPE AND EMPIRE — HENRY FRENDO

❛

B[alma g[amel dejjem fir-ri/erka tieg[u, anki f’Europe and Empire, Henry Frendo jerfa’ spazju tajjeb g[all-[idma letterarja li b’mod jew ie[or tirrifletti s-sinjali tal-epoka

L-EWROPA U L-IMPERU> B’RISQ IL-VERITÀ STORIKA U BIEX NE}OR?IZZAW LID-DEMONJI

imperjalisti), li imblukkaw irritorn ta’ Dimech f’pajji]u.

Kien il-gvernatur Plumer, fil-fatt, li kiteb rapport li fih iddeskriva lil Dimech b[ala bniedem perikolu], ]leali, so/jalista, kriminali u antiklerikali. M’hemmx dubju li Plumer kien be]a’ milloppo]izzjoni tal-Kurja Maltija.

Mario Azzopardi dwar volum monumentali tal-Professur Henry Frendo, pro;ett inkomparabbli li [adlu 26 sena biex tlesta Sentejn wara li editja ]-]ew; volumi stupendi, The European Mind: Narrative and Identity (l-Università ta’ Malta), il-Professur Henry Frendo qed jer;a’ jippre]enta pro;ett ie[or monumentali, Europe and Empire: Culture, Politics and Identity in Malta and the Mediterranean (Midsea, 872 pa;na, illustrat).

Hu nnifsu, fid-da[la g[al dan il-volum e//ezzjonali, ifisser li dan hu pro;ett li [adlu 26 sena biex jirrealizzah u ried li jsegwi tte]i dottorali tieg[u, Party Politics in a Fortress-Colony, pubblikata fl-1979.

Is-sottotitlu ta’ dan l-aktar volum re/enti jag[ti predominanza lill-kultura, u dan fi ]mien meta globalment, in-natura talkolonjali]mu qed tkun diskussa f’termini ta’ manifestazzjonijiet kulturali.

L-istudju]i, il-[assieba u lanalisti politi/i jaraw filkultura, inklu]a l-lingwa, medium g[all-poter politiku u ekonomiku.

Dan l-aspett, Frendo jag[tih importanza kbira, l-aktar filperjodu ta’ bejn i]-]ew; gwerer dinjija, il-qofol tarri/erka tieg[u f’Europe and Empire. Kemm il-pro-Taljani kif ukoll l-Anglofili Maltin riedu jirrinfurzaw le;emonija kulturali.

E;emonija kulturali

Filosfu b[al Michel Foucault kien [abbar li lpoter g[andu n-nisel tieg[u f’e;emonija kulturali spe/ifika, inseparabbli millideolo;ija, filwaqt li l-kritiku u attivist politiku Edward Said, awtur fost o[rajn, ta’ Culture & Imperialism (1994), kien insista li limperjali]mu kulturali g[adu influwenti [afna fejn jid[lu ssistemi tal-poter.

Awturi Ewropej li kitbu filperjodu 1920-1940 (i]-]mien li l-aktar li jinteressa lil Frendo f’dan il-volum tieg[u), fosthom Anatole France, Alain Duhamel u Jean-Paul Sartre, kienu di;à qed iwissu dwar l-e;emonija kulturali.

I]da r-realtà Maltija kienet differenti: it-theddid kien

miftiehem li ;ej minn tliet sorsi: mill-a;enda talimperjali]mu Britanniku, mill-avvanz tal-Faxxi]mu flItalja, u mhux b’inqas, millVatikan, estremament influwenti fil-ka] ta’ Malta.

Dan hu x-xenarju li Frendo jirri/erka b’mod fitt u minn sorsi differenti Maltin, Ingli]i, Taljani, Nord Afrikani u sa[ansitra dawk flAwstralja, fejn l-awtur [adem bejn l-1985-87 u anki waqqaf is-So/jetà tal-Istorja Maltija fl-Awstralja.

Anali]i penetranti

Europe and Empire joffri anali]i penetranti li limplikazzjonijiet tag[ha jwasslu sa ]mienna. Frendo sa[ansitra jag[mel referenzi g[all-kwistjoni politikoreli;ju]a fero/i tas-snin sittin, bil-pre/edenza tag[ha fittletinijiet, g[ad-dibattitu (assurd) dwar il-jiem nazzjonali ta’ Malta, ir-re;im mintoffjan u l-vjolenza rampanti li m’g[arafx jikkontrolla, l-illegalità dwar l-u]u tal-kliem ‘Malta’ u ‘Nazzjon’ u d-derivattivi tag[hom, u sa[ansitra linkorrettezzi kbar li kien hemm fi dramm mu]ikali dwar Manwel Dimech, li n[adem dan l-a[[ar, u sa[ansitra kummenti dwar ilprogramm Xarabank.

Il-volum ji;bor fih 22 kapitlu u kwantità kbira ta’ riproduzzjonijiet ta’ ritratti u dokumenti li fihom infishom, bis-sa[[a ta’ captions intelli;enti, jillustraw b’mod grafiku t-test ewlieni. Ilkapitli ma jsegwux lil xulxin kronolo;ikament i]da jie[du l-forma ta’ studji separati (i]da kumplimentari g[al kollox) bil-firma ta’ Frendo matul is-snin twal tal-pro;ett.

L-aktar kapitli intriganti huma dawk dwar ilformazzjoni ideolo;ika ta’ Enrico (Nerik) Mizzi, ilgwerra ta’ Lord Gerald Strickland kontra l-Kurja ta’ Malta (kif ukoll il-mod kif listampa Awstraljana irrappurtat l-impass), Manwel Dimech u l-influwenza talKnisja biex jit[alla fl-e]ilju fl-E;ittu sakemm miet, ilbattalji politi/i bejn il-pro-

Taljani u l-Anglofili, ilkwistjoni implakabbli tallingwa, it-tg[alliq tal-artist u irredentista Borg Pisani, u sa[ansitra l-kultivazzjoni talkultura Maltija fost lemigranti Maltin fil-Mag[reb.

Borg Pisani> fatat^

Nerik Mizzi u Strickland

Frendo jg[id li Nerik Mizzi

(1885-1950) ippersonifika l-

kwistjoni kumplessa u persistenti tal-lingwa, mifhuma b[ala pern g[allistess identità Maltija (jew a[jar, Maltija-Taljana).

Il-qofol tal-ideolo;ija passjonali Latina tieg[u, Mizzi, iben Fortunato, fundatur tal-Partito Nazionale u ddikjarat b[ala Missier ilPatrija, ]viluppaha matul il[ames snin li g[amel jistudja fl-Italja (1907-1912), l-ewwel f’Ruma u mbag[ad f’Urbino.

F’Malta di;à kien attiv politikament u kulturalment meta kien g[adu fladolexxenza tieg[u: kien membru tal-Kummissjoni Studenteska ta]-]g[a]ag[, kif ukoll so/ju tal-Giovine Malta u s-So/jetà Dante Alighieri.

Frendo rnexxielu jikseb a//ess g[all-arkivji universitarji ta’ Urbino u ;abar kwantità ta’ dokumenti u ritratti minsijin: lUniversità stess tal-post ma kinitx taf li wie[ed millgradwati tag[ha kien sar Prim Ministru ta’ Malta. Skont Frendo, il-kitbiet “awda/i u seminali” immarkawh g[al [ajtu.

Kien minn Urbino li Mizzi tnebba[ b’argumenti dwar lidentità nazzjonali, iddrittijiet /ivili u l-politika internazzjonali, u naturalment dwar ‘l-Italjanità Maltija’ f’kuntest Mediterranju.

Il-Professur Frendo jsostni li g[al Nerik Mizzi, “ilpre]enza perva]iva talIngilterra, kemm militarment kif ukoll politikament, kienet forza g[al kollox aljena (g[al Malta), kemm g[allmentalità, il-kultura, stil ta’ [ajja, ;eografija, patrimonju u jeddijiet tal-Maltin.”

Fl-Italja kien iddakkar anki minn sentimenti demokrati/i favur l-edukazzjoni ta’ wlied il-poplu permezz ta’ klassijiet g[all-fqar u l-umli.

Il-kopertina tal-ktieb ‘Europe and Empire’ li l-awtur u storiku Henry Frendo (ritratt xellug) [adem fuqu g[al 26 sena s[a[ qabel ippubblikah

Kien minn Urbino wkoll, ifakkar Frendo, li Mizzi kellu bixra (jew tal-inqas sottokurrenti) ta’ irredenti]mu. Meta g[adda ;uri marzjali (1917) fuq akku]i ta’ sedizzjoni, Nerik Mizzi “ma /a[adx li fil-fond ta’ qalbu kien irredentist.”

Mizzi kien lest i[alli [ajtu g[al twemminu, u meta miet, Mintoff kien sejja[lu “l-aqwa fost il-Maltin”.

Lord Strickland F’wie[ed mi]-]ew; kapitli dwar Lord Strickland (18611940), Frendo juri kif fil-bidu kien reba[ is-simpatija ta’

Fortunato Mizzi u kien ivvja;;a mieg[u lejn Londra biex jippre]entaw skema g[all-[olqien ta’ Assemblea Le;i]lattiva f’Malta.

B[ala mexxej tal-Partit Kostituzzjonali kien ifforma alleanza mal-Labour Party ta’ Pawlu Boffa (1890-1962) u sar Prim Ministru fl-1927.

Strickland di;à kellu karriera politika barra minn Malta fejn, fost l-o[rajn, kien

in[atar gvernatur tal-Istat Kolonjali fi tliet stati Awstraljani, bejn l-19041917. Fl-Awstralja, l-istampa baqg[et issegwi lil Strickland meta wasal lura Malta.

Fil-ktieb tieg[u, Frendo jirriprodu/i bosta materjal mill-istampa Awstraljana fejn Strickland hu deskritt b[ala bniedem dominanti u aggressiv. Hu mfisser ukoll b[ala bniedem b’[afna animo]ità personali u g[adu tal-Knisja Maltija, sitwazzjoni li wasslet biex ilgvern Kolonjali jissospendi lKostituzzjoni ta’ Malta.

F’rapport li Frendo jirriprodu/i minn The Herald (:unju, 1930) hemm kwotati l-[sibijiet ta’ Mons. Pascal Robinson, delegat appostoliku g[al Malta: skont id-delegat, Strickland kien iqatta’ [amest ijiem fil;img[a l-Qorti, ji;;ieled kontra l-g[edewwa tieg[u.

Li kieku kellu jieqaf minn dawn il-konfronti, jikkonkludi r-rapport, Strickland kien imut.

Bi Strickland fin-nofs, kien wissa d-delegat tal-Vatikan, f’Malta ma setax ikun hemm pa/i, u Robinson jikkonkludi li Strickland jirrappre]enta renju ta’ terrur despotiku.

Jo[ro; ukoll li Strickland kien favur l-emigrazzjoni talMaltin lejn in[awi li jitkellmu l-Ingli], u Frendo, ;ustament, jikkummenta li s-settlers Maltin, minn Londra sa Melbourne u Toronto, tg[allmu japprezzaw ilvanta;;i tal-emigrazzjoni.

Strickland jista’ jkun kunsidrat b[ala l-prekursur ta’ xi [add ribell b[al Mintoff, li wkoll [adha kontra l-Knisja medjevali Maltija fis-snin sittin – konfront li b[al fis-snin tletin kien wassal g[all-interdett.

Anki Mintoff kien antiklerikali u pro-British.

Imma fil-ka] tieg[u, millintegration li ried malIngilterra, spi//a jg[ajjat, British, get Out! L-e]ilju ta’ Manwel Dimech

Storja li g[andha resonanzi ftit jew wisq simili hi dik li tmiss lil Manwel Dimech (1860-1921) il-vi]jonarju li ried il-[elsien ta’ Malta u li fehem kemm il-Knisja Maltija [alliet lill-poplu injorant f’qafas oskurantist u patetiku.

Kien Frendo nnifsu li kiteb

estensivament dwar Dimech fil-ktieb tieg[u Lejn Tnissil ta’ Nazzjon (KKM, 1971), meta “il-professur” li [oloq Ix-Xirka tal-Imdawlin (1911) kien tabù g[al kollox.

Tar-ri/erka dwar Dimech, Frendo patta qares u tke//a minn editur tal-gazzetta talKnisja, Il-{ajja. I]da Frendo kien feta[ il-bieb g[al ri/erkaturi o[rajn b[al Geraldu Azzopardi, u [afna aktar qribna, Patri Mark Montebello, li s-sena li g[addiet [are; edizzjoni annotata tar-rumanz Ivan u Praskovja u kitbiet o[ra ta’ Dimech (edizzjoni SKS), li fakkret il-mitt sena mittwaqqif tax-Xirka, ribell skomunikat u e]iljat fl-E;ittu.

Anki awtur ta’ kalibru b[al :u]è Chetcuti wera interess qawwi f’Manwel Dimech meta bejn l-1985-1986 [oloq id-dramm Brechtjan, 1919, ba]at fuq l-a;itazzjoni li Dimech kien [oloq fost ilklassi tal-[addiema, l-aktar dawk tat-Tarzna Imperjali, flin[awi mnejn kienu ;ejjin laktar l-imxierka ta’ Dimech.

Dwar kif Manwel Dimech ma kienx ripatrijat, lanqas wara l-gwerra, u t[alla jmut marid u fil-mi]erja f’Alessandria, Frendo jin[ass konvint li kienu sorsi influwenti Maltin (inklu]i elementi reli;ju]i li kellhom widna tajba mal-awtoritajiet

:rajja o[ra sewda li Frendo jid[ol fiha fid-dettall hi dik dwar l-artist u irredentist Malti Carmelo Borg Pisani (19141942), img[allaq mill-Ingli]i, li l-ombra tieg[u tidher li g[adha tiddisturba l-kuxjenza lokali, b’[afna letteratura (anki teatrali) u korrispondenza ;urnalistika tipprova tag[mel sens minn dak li ;ara lil dan lantieroj ‘]vijjat’, li i]da, g[atTaljani kien eroj ‘fuq stil risor;imentali.’

G[al Frendo, Borg Pisani kien faxxist li jo[lom bissalvazzjoni ta’ Malta minn qawwiet aljeni li riedu jiddenazzjonalizzawha. Kien vittma ta’ manipulazzjoni, kemm Taljana kif ukoll Ingli]a. Frendo jag[laq ilkapitlu dwar l-idealist img[allaq billi jargumenta: itTaljani jistg[u jistaqsu g[aliex g[andhom jonorawh jekk lanqas niesu l-Maltin ma jridu jonorawh.

U jekk il-pro-Ingli]i jridu jibqg[u jarawh b[ala traditur, li g[andu jkun kundannat g[al dejjem sakemm jintesa, mela (Borg Pisasni) hu l-eroj ta’ min? Jew hu biss fatat, jistaqsi b’mod provokatorju l-awtur?

B[alma g[amel dejjem firri/erka tieg[u, anki f’Europe and Empire, Henry Frendo jerfa’ spazju tajjeb g[all[idma letterarja li b’mod jew ie[or tirrifletti s-sinjali talepoka.

F’dan il-volum jirreferi g[al nies tal-letteratura b[al Ninu Cremona, :u]è Aquilina, :u]è Muscat Azzopardi, Erin Serracino Inglott u Anastasju Cuschieri u Dun Karm, li sal1912 kien g[adu jikteb ilpoe]iji bit-Taljan.

M’hemmx dubju li lletteratura fil-perjodu ta’ bejn i]-]ew; gwerer titlob trattament aktar approfondit.

Ng[idu a[na, f’dan il-volum ta’ Frendo m’hemmx referenza g[all-kwantità talletteratura prodotta mill-filoTaljani.

Fil-perjodu li qed jinteressa lil Frendo [ar;u antolo;iji importanti bit-Taljan minn u[ud b[al V.M. Pellegrini

(1933 u 1935), Giovanni Curmi (1936) u l-antolo;ija bix-xog[ol ta’ g[axar poeti u pro]aturi Maltin li kitbu bitTaljan, Nuovi Scrittori e Poeti di Malta (1935), b’introduzzjoni ta’ Nerik Mizzi nnifsu.

Fil-kamp kulturali kienet te]isti anki ‘battalja’ fejn jid[lu produzzjonijiet teatrali, fejn l-Ingli]i nteb[u li kienu [allew l-inizjattiva palkoxenika f’idejn il-filo-

Taljani u g[alhekk [asbu biex jorganizzaw il-formazzjonijiet tag[hom. F’Malta, ng[idu a[na, kienet tasal ukoll irrivista Il Dramma, mibdija fl1924 f’Turin.

Il-Maltin tal-Maghreb

Frendo jid[ol ukoll biex isegwi l-attività tal-Maltin emigrati fil-pajji]i NordAfrikani, l-aktar fit-Tune]ija, l-Al;erija u l-E;ittu.

F’kapitlu spe/ifiku, l-awtur isemmi l-gazzetta popolari, Melita (li kienet tewlo;izza lil Lord Strickland talli ried ilbilingwi]mu Ingli]-Malti) li kien jo[ro; Laurent Ropa, fejn deher avvi], iffirmat minn membru tax-Xirka ta’ Manwel Dimech biex jitilg[u fitTune]ija kumpaniji Maltin talpalk u ja[dmu ‘it-teatrin’ fitTune]ija.

Anki dan l-aspett kulturali jixraqlu aktar st[arri;. Filpubblikazzjoni tieg[i dwar itteatru Malti (Kullana Kulturali, 2003) kont tajt indikazzjoni tal-attività teatrali profu]a mill-Maltin talMaghreb: fl-E;ittu kien hemm kumpaniji Maltin fl-in[awi kollha fejn g[exu l-Maltin, inklu]i s-Swej] u l-Kajr. ?ertu Fredu Nicholas kien ilu jippromovi t-teatru bilMalti sa mill-bidu tas-seklu, u f’Port Said, is-So/jetà filodrammatika La Croce di Malta bdiet ta[dem fl-1917, bit-teatrin dejjem ma[nuq binnies.

Fost il-formazzjonijiet flE;ittu kien hemm L’Indipendenza (1920) ta’ Charles Gingell, La Giovine Malta, l-Unione Artistica Maltese, il-Concordia, lIperia u sa[ansitra lHollywoodians. Fir-repertorji kien hemm drammi, kummiedji, fares u vaudevilles. Anki f’in[awi b[al Tune] u l-Kanada kien hemm gruppi teatrali Maltin.

Is-sensazzjoni li tie[u minn dan il-volum [olistiku u memorabbli ta’ Henry Frendo (l-awtur qatt ma jinsa jinkludi

❜

lill-poplu komuni b[ala parti mix-xenarju, b[al meta jiddeskrivi l-[erba tal-gwerra u t-trabi ggranfati m’ommijiethom fil-mini talFurjana, jew kif l-ispekulaturi faru bil-black market minn fuq il-fqar u n-nies komuni) hi li kwa]i kollox hu mibni fuq il-fenomenu ‘a[na’ u ‘huma’: il-filo-Taljani kontra l-Anglofili, il-Latinisti u lpuristi, il-Mizzjani u lIstricklandjani, ir-riformisti kontra l-antiriformisti, illiberali kontra r-reazzjonarji, il-Kattoli/i kontra lProtestanti (jew il-bi]a’ minnhom), ir-ribelli kontra lbezzieg[i, l-awda/i kontra lopportunisti, il-vi]jonarji u lkonservattivi medjevali, ledukati kontra l-illitterati, limperjalisti kontra lirredentisti, il-Knisja u lLaburisti, l-eroj u l-antieroj, il-privile;;ati kontra dawk bla privile;;, u tant kategoriji kuntrastati o[ra.

Realtà divi]iva Din ir-realtà divi]iva

baqg[et tipprevali anki sa ]mienna fis - so/jetà insulari Maltija , ibda mill konfront implakabbli bejn i] - ]ew; partiti dominanti , u spi//a fl - atte;;ament piku] u infantili bejn il ka]ini u d - dilettanti talfesta. F’dan il-kuntest, biex nu]a [sieb minn Edward Said espress fil-ktieb illuminanti Culture and Imperialism, il-kultura tinbidel fi prodott g[allkwarantina, trattat b’sustanza antisettika.

Frendo jikteb li fil-perjodu kolonjali, l-istorja dejjem kienet pre]entata mill-ottika li tinteressa lill-Britannja (jew minn dik aktar vi]jonarja u romantika tal-Maltin Taljani).

Jirreferi g[as-sena 1979 meta, fi kwizz televi]iv, ladolexxenti Maltin lanqas biss kienu jafu dwar x’;ara fis-7 ta’ :unju, 1919.

Naturalment, telg[u jitg[allmu storja wer/a, sanitizzata.

Fl-a[[ar kapitlu ta’ Europe and Empire, Frendo jappella biex tkun approprijata listorja vera, u biex l-im[u[ tal-Maltin ikun dekolonnizzati.

Isostni li ma nistg[ux inkomplu nwa[[lu filKolonjali]mu g[allidjosinkraziji tag[na, u ma jistax ikun hemm l-g[eluq talkapitli tal-img[oddi qabel ma ne]or/izzaw lid-demonji.

30 COLLAGE TAG{RIF

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

L-Emirates i;;orr [bieb ;odda g[at-tfal Il-globalistas i]-]g[ar tal-Emirates issa jistg[u jie[du pja/ir bil-kumpanija ta’ [bieb ;odda tal-ivvja;;ar blintroduzzjoni ta’ ;ugarelli ;odda abbord it-titjiriet tal-Emirates.

B’]ew; kollezzjonijiet ta’ ;ugarelli ma[suba g[at-tfal ]g[ar u ikbar, lesperjenza tal-vja;; ;iet irfinuta iktar biex il-passi;;ieri ]-]g[ar ikollhom vja;; iktar divertenti u memorabbli.

It-tfal i]-]g[ar nett jistg[u j[arsu ’l quddiem biex jikkollezzjonaw l-g[a]la ta’ mostri ori;inali mill-kollezzjoni ta’ ‘Fly With Me Monster’.

G[at-tfal kemxejn ikbar, l-Emirates qed toffri ;ugarelli ispirati mill-vja;;i u li huma kodisinjati mill-marka ikonika Quiksilver. Ma[suba biex jevokaw lispirtu avventuru] u tal-ivvja;;ar, lelementi fil-kollezzjoni ta’ Quicksilver huma ddisinjati madwar tliet temi, ji;ifieri surfing, snowboarding u skating.

It-tijiriet kollha tal-Emirates se jkunu qed joffru selezzjoni ta’ dawn il;ugarelli ;odda fuq it-titjiriet it-twal.

Il-young flyers issa jistg[u wkoll

Korsijiet fil-bini tal-presepju Il-Grupp Kulturali Natività fi [dan il-Moviment Kerygma se jorganizza ]ew; korsijiet ta’ bini ta’ presepju fil-Kunvent tad-Dumnikani, ir-Rabat.

Dawn se jsiru:

G[at-tfal ta’ bejn sitt snin u g[axra: Kors fuq disa’

;img[at li jibda l-Erbg[a 11 ta’ Lulju u jintemm l-Erbg[a 12 ta’ Settembru. Bejn il-5 p.m. u s-7.30 p.m.

G[all-adulti u g[al dawk li g[andhom iktar minn [dax-il sena: Kors fuq disa’ ;img[at li

It-tfal qed jiddevertu bil-Blanket Buddies abbord it-titjira tal-Emirates

jibbenefikaw mill-firxa wiesg[a ta’ prodotti g[at-tfal li jinkludu l-magazin E-kids, lapsijiet ikkuluriti, rucksacks u cooler bags tal-Emirates, u l-kotba popolari ta’ Dr. Seuss.

Il-kollezzjoni tal-;ugarelli flimkien mas-sistema ta’ divertiment in-flight ice

Delegazzjoni mill-Kamra tal-Ekonomija tal-Montenegro ]]ur SmartCity Malta Delegazzjoni mag[mula minn [mistax-il uffi/jal g[oli minn setturi different tal-Kamra tal-Ekonomija tal-Montenegro dan la[[ar ]aret SmartCity Malta.

L-iskop ta]-]jara kien li l-uffi/jali jaraw x’servizzi u fa/ilitajiet toffri SmartCity Malta lill-investituri potenzjali kif ukoll ilpossibbiltà ta’ opportunitajiet re/ipro/i.

Suleiman Al Riyami, Country Director, SmartCity Malta u Nicholas Schembri, Business Development Manager, SmartCity Malta, laqg[u d-delegazzjoni u ng[ataw pre]entazzjoni qasira u wara ]aru l-post.

Id-delegazzjoni esprimiet l-interess qawwi u l-potenzjal ta’ SmartCity Malta g[al kumpaniji tal-Montenegro li xtaqu jinvestu fi SmartCity Malta.

u menu ddedikat g[at-tfal jenfasizzaw limpenn tal-Emirates biex tipprovdi ambjent rilassanti u pja/evoli g[allfamilja kollha.

L-Emirates topera titjira kuljum minn Malta g[al Dubaj, b’waqfa qasira f’Larnaka, ?ipru.

G[adek ma [sibtx fejn se tibg[at lil uliedek dan is-sajf^ Little Thunderz hi s-soluzzjoni g[alik u hi d-divertiment garantit g[al uliedek g[al tmien ;img[at s[a[.

Ibg[at lit-tfal tieg[ek f’ambjent kompletament ;did, modern u sigur, fejn it-tfal ikollhom xalata ta’ attivitajiet b[al drama, arti, mu]ika u kant, tisjir, sport, ]fin, xjenza u attivitajiet dwar lambjent u s-sa[[a, g[awm, aerobika, u [ar;iet.

Little Thunderz Summer Club se tibda topera mit-Tnejn 9 ta’ Lulju sal-:img[a 7 ta’ Settembru fl-iskola sekondarja tas-subien fil-Mosta (I]-}okrija) mis-7.30 a.m. sas-2 p.m. It-tfal jistg[u jattendu kuljum, jew jag[]lu l-programm ta’ tlett ijiem jew ta’ jumejn g[al xahrejn s[a[, jew jag[]lu li ji;u g[al perjodu qasir f’liema ;ranet jixtiequ.

Hemm provduta l-fa/ilità ta’ trasport minn kull lokalità lejn liskola u lura. }ur is-sit elettroniku www.littlethunderz.com g[al aktar informazzjoni jew /empel 79603459. Tinsiex tag[fas ‘like’ fuq il-pa;na tag[na fuq Facebook!

jibda s-Sibt 14 ta’ Lulju u jintemm is-Sibt 15 ta’ Settembru.

Bejn is-2 p.m. u l-4.30 p.m.

Il-[las g[all-kors, li jinkludi l-materjal kollu provdut, hu dak ta’ €25 g[at-tfal u €35 g[all-adulti.

Il-[las g[andu jsir marre;istrazzjoni. Formoli g[allkors jinkisbu u jimtlew millUffi//ju Moviment Kerygma.

Rigali ma’ Melita Melita qed tag[ti numru ta’ rigali b’xejn b[al Blue Tooth handsets, cordless phones, mobile phones u anke testijiet tal-VRT bla [las waqt il-Melita Summer Fair bejn il-25 ta’ :unju u t-8 ta’ Lulju. Biex tgawdu minn dawn l-offerti spe/jali ]uru wie[ed mill[wienet ta’ Melita, bejjieg[a awtorizzati jew il-Melita mobile shop.

Din l-attività se ddum g[addejja kwa]i ;imag[tejn u se tag[ti lillklijenti a//ess g[all-offerti spe/jali u ro[s fuq l-aqwa prodotti offruti ming[and Melita. Il-klijenti li j]uru l[wienet jistg[u jaraw ukoll il-firxa ;dida ta’ mobile phones ;odda b’numru kbir ta’ kuluri u ditti.

Gawdu minn ;imag[tejn s[a[ ta’ offerti sajfin millaqwa!

Dawn l-offerti huma offruti wkoll fl-istand talMelita Stop Shop fil-Fiera Internazzjonali ta’ Malta f’Ta’ Qali.G[al aktar informazzjoni ]uru www.melita.com.

Middlesea torganizza log[ba ta’ strate;ija tan-negozju g[all-istudenti tal-assigurazzjoni Middlesea Insurance plc f’kollaborazzjoni malFundación MAPFRE, offriet opportunità unika lil studenti tal-Università li qed jispe/jalizzaw fl-istudju talassigurazzjoni u l-finanzi.

Studenti li jinsabu fl-a[[ar sena tal-kors ;ew mistiedna jie[du sehem f’log[ba ta’ strate;ija tan-negozju ma[luqa minn MAPFRE blisem ta’ ‘Business Game MAPFRE’ (BugaMAP).

L-attività tmexxiet minn Felipe Navarro minn MAPFRE Vida, li hu wkoll membru tal-Bord tadDiretturi ta’ Middlesea Insurance. BugaMAP hi log[ba fuq il-kompjuter li timita l-amministrazzjoni ta’ kumpanija talassigurazzjoni, hekk kif t[alli lill-parte/ipanti jie[du de/i]jonijiet dwar aspetti kemm tekni/i kif ukoll finanzjarji. Din l-inizjattiva

kienet possibbli permezz tas-siner;iji u l-esperjenza miksuba minn Middlesea wara li saret tifforma parti mill-grupp globali MAPFRE f’Lulju tas-sena li g[addiet.

Din l-inizjattiva hi f’konformità mal-Programm ta’ Responsabbiltà Korporattiva So/jali ta’ Middlesea, li permezz tieg[u l-kumpanija tappo;;ja attivitajiet edukattivi, b’mod

spe/jali dawk relatati malistudju tal-assigurazzjoni.

F’dan ir-rigward, Middlesea Insurance p.l.c. flimkien ma’ MSV Life p.l.c. wara li appo;;jaw ittwaqqif ta’ degree flassigurazzjoni u l-finanzi flUniversità ta’ Malta, jibqg[u l-uni/i entitajiet impenjati sabiex isostnu l-edukazzjoni fil-qasam tal-assigurazzjoni f’livell terzjarju u b’hekk jikkontribwixxu biex joffru

iktar opportunitajiet lil ]g[a]ag[ interessati li jkollhom karriera professjonali flassigurazzjoni.

Fi tmiem din l-attività listudenti wrew lapprezzament u ssodisfazzjon tag[hom talli ng[ataw l-opportunità jipprattikaw it-teoriji li qed jitg[allmu filwaqt li tg[allmu kun/etti ;odda ta’ MAPFRE.

COLLAGE MEDIA 31

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

L-avvelenament mill-arja F’dawn l-a[[ar ;img[at, ilmedia mtliet b’rapporti preokkupanti dwar kif is-sa[[a ta’ tant Maltin qed tkun kompromessa min[abba ttni;;is tal-ambjent.

L-ewwel kien hemm rapport dwar it-theddida g[as-sa[[a potenzjalment ka;unata millantenni tat-telefonija /ellulari (illum, kull persuna f’Malta qed tu]a medja ta’ 1.3 telefon ta’ dan it-tip). Spe/ifikament, issemmiet it-theddida tallewkemija.

Interessanti li madwar 4/5

snin ilu ntlabt minn belt ]g[ira fit-Tessaloniki, fil-Gre/ja, biex ninvestiga permezz tat-teatru leffetti negattivi fuq is-sa[[a komunitarja li kienu qeg[din jikkaw]aw l-antenni elettromanjeti/i li ttellg[u bilgzuz fuq l-G[olja ta’ Hortiatis.

Fost il-mardiet li l-Università Aristotli sabet li qed ji]viluppaw b’rata konsistenti hemm it-tirojdi]mu, linfertilità, u;ig[ qawwi fir-ras u l-kan/er.

Ix-xog[ol tieg[i kien li nikkoordina pro;ett fejn latturi Maltin mi/-?entru tadDrama jitilg[u f’Asvestahori, qrib Hortiatis, biex jinterpretaw dak li sibna permezz tal-palk, quddiem ilKunsill tal-belt, is-Sindku, ilpoliti/i u l-abitanti.

Issa jidher li t-theddida talantenni tinsab wara biebna.

I]da hemm rapporti o[rajn li jqanqlu t[assib serju. Ittrabijiet u t-tni;;is l-ie[or flarja qed ikunu ka;un li 13% tal-popolazzjoni Maltija qed tbati mill-a]ma, marda talpulmun li tista’ tkun fatali.

Fl-1995, skont statistika li xxandret fil-media, l-incidenza tal-a]ma fost it-tfal ta’ sitta u seba’ snin kienet ta’ 8.8 filmija; i]da sal-2002, dan ilper/entwali kien di;à tela’ g[al 15 fil-mija.

Minbarra l-elementi fuq barra, l-attakki a]matici jistg[u jkunu provokati wkoll minn stil ;id ta’ [ajja, li qed jara littfal jg[ixu wisq ;ewwa minflok jin[ar;u fejn hemm arja friska u sana.

Imbag[ad hemm rapport ie[or, din id-darba ma[ru; mill-GRTU, li jg[id li l-high fuel oil (HFO) u]at f’Delimara qed jikkaw]a intossikazzjoni serja f’Marsaxlokk u fi n[awi o[rajn fil-qrib.

Ir-rapport jg[id li l-irwejja[ u t-tni;;is fil-madwar issa sar insaspportabbli. Ilkontaminazzjoni qed taffettwa wkoll lill-komunità tannegozju, b’mod spe/jali lil dawk li joperaw ir-ristoranti.

B’releazzjoni ma’ dan kollu, f’Mejju, waqt ]jara f’Malta, Connie Hedegaard, ilKummissarju mid-Danimarka tal-UE g[all-Azzjoni

Kummenti dwar websajts li Ωort Il-Forzi Armati tag[na

Meta se nag[rfu u nisfruttaw it-talenti tal-Afrikani li jaslu fostna^

Klimatika, wissiet li Malta hi fost dawk il-pajji]i li qed isibu diffikultà biex jintrodu/u effettivament mi]uri g[allener;ija alternattiva.

U m’hemmx g[alfejn tkun Kummissarju g[all-UE biex tinteba[ li l-ener;ija solari f’Malta hi abbundanti u li hemm [afna xi jsir favur lambjent jekk jittie[du inizjattivi f’din id-direzzjoni.

Mill-banda l-o[ra, Hedegaard g[amlet paraguni frivoli dwar Malta u dDanimarka. Qalet li f’pajji]ha qeg[din attenti biex ma ja[lux ilma (u Malta g[andha tag[mel l-istess biex tnaqqas l-ispejje] tal-konsum). Li ma qalitx hu li f’pajji]ha, l-ilma jin]el missema bil-qliel, prattikament issena kollha, filwaqt li Malta jkollha tirri/iklah mill-ba[ar.

L-Afrikani “ma jikkontribwixxu xejn”

Minn studju li ppubblikat lUnjoni Ewropea u li kien /irkulat lill-media kontinentali (inklu]a Malta), sar mag[ruf li aktar minn nofs il-Maltin komplew affermaw ilpre;udizzji razzjali tag[hom.

Ja[sbu li l-immigranti li jaslu mill-Afrika jew mil-Lvant Nofsani m’g[andhom xejn po]ittiv x’jikkontribwixxu lisso/jetà Maltija. {alli ninsew il-[afna xog[ol li qed jag[mlu dawn limmigranti u li g[alih qed jit[allsu mi]erjament (ng[idu a[na fl-industrija talkostruzzjoni jew fuq linfrastruttura tat-triqat) u nikkon/entraw fuq l-argument tad-diversità, wie[ed millprin/ipji l-aktar fundamentali li temmen fihom l-Unjoni Ewropea. {alli ninsew li fejn jid[lu limmigranti klandestini, ilpajji]i tal-Unjoni Ewropea wieg[du lil Malta appo;;, burden sharing, e//, imma li luniku pajji] li s’issa g[en b’mod konsistenti u onest kien l-Istati Uniti. {alli nibqg[u mal-prin/ipju tad-diversità.

Kull min f’Malta, xi darba jew o[ra, sab il-[in li jitkellem

o;;ettivament mal-Afrikani jew mal-immigranti l-o[ra minn pajji]i G[arab, seta’ jinteba[ kemm dawn g[andhom kultura kulurita.

Naf mill-esperjenza personali, meta [dimt ma’ refu;jati f’Malta, li dawn innies g[andhom spirtu li trid tammirah fejn tid[ol ilkreattività etnika tag[hom: [afna minnhom huma singulari fejn tid[ol l-arti vi]iva naif, lg[anja folkloristika, id-danza u l-mu]ika ritmika, fost l-o[rajn.

Tant g[andhom ri]orsi, imma [add ma jisfruttahom.

Malta tippreferi t[addimhom fit-trab u fit-tqandil u fil-;bir tal-iskart milli tara, fil-verità, x’g[andhom x’joffru kulturalment.

G[ad irridu nisimg[u, ng[idu a[na, b’lukanda jew ristorant li nga;;ahom biex jag[tu floor show flistabbiliment. Is-sidien jippreferu synth u kantant jew kantanta jimitaw lill-barranin, milli grupp e]otiku Afrikan joffri xi [a;a spettakolarment differenti lill-klijentela, talinqas dik turistika, ladarba lMaltin ja[sbu li l-Afrikani tajbin biss biex jiddendlu mattrakkijiet tal-iskart.

L-Isle of MTV (Malta) E]attament b[al-lum xahar, l-MTV Malta Special 2012 se

jibda jixxandar minn 63 kanal u aktar minn [amsin territorju madwar id-dinja mu]ikali.

L-avveniment, li fost limsie[ba tieg[u g[andu lillAwtorità Maltija tat-Turi]mu, din is-sena n;ibed fuq il-Fosos tal-Furjana t-Tlieta li g[adda.

Fost il-protagonisti kien hemm ir-rapper Flo Rida ta’ Miami, Nelly Furtado, ilkantawtri/i Kanadi]a, u Will.i.am, li l-appassjonati talgrupp The Black-Eyed Peas setg[u jsegwuh fil-kun/ert li tnieda g[all-:ublew tadDjamanti tar-Re;ina Eli]abetta f’Londra.

L-g[ajdut persistenti hu li lIsle of MTV Malta Special, ironikament, g[andu [abta jinjora lit-talent lokali.

Ftit ;ranet ilu sar a;;ornament tal-websajt tal-Armata Maltija blindirizz www.afm.gov.mt.

Tajjeb li kull /ittadin ikun familjari ma’ din listituzzjoni li g[andha importanza kbira fil-[ajja tan-nazzjon tag[na meta nikkunsidraw x’inhu lg[an tag[ha.

Is-sit jifta[ bi spjega tal-funzjonijiet li g[andha l-armata. L-armata g[andha l-funzjoni prin/ipali li tiddefendi s- minn Salvu Felice Pace sfelicep@go.net.mt sovranità tal-pajji] flimkien mal-interessi talpajji], kemm fi ]mien ta’ pa/i kif ukoll fi ]mien ta’ xi kri]i. Biex taqdi din ilfunzjoni, l-armata trid tkun organizzata b’mod effettiv, bil-membri tag[ha m[arr;a fix-xog[ol tag[hom u b’tag[mir ta’ g[odda li jistg[u jkunu u]ati kemm f’ka]i ta’ problemi interni kif ukoll jekk ikun hemm b]onn f’xi pajji] barrani fejn il-pre]enza tal-membri tal-armata Maltija jkunu jistg[u jag[tu kontribut lejn i]-]amma talpa/i.

Is-sit, li wie[ed jista’ wkoll isibu fuq il-Facebook, hu: https://facebook.com/ArmedForcesofMaltaafm. L-armata tikkonsisti fil-Kwartieri :enerali tag[ha u f’[ames re;imenti separati. Tlieta minn dawn jag[mlu xog[ol fuq l-art, wie[ed hu re;iment g[all-attività fl-ajru, u ie[or jifforma skwadra marittima. L-armata ta’ Malta g[andha wkoll re;iment ta’ ri]erva u emer;enza li hu mag[mul kollu kemm hu minn voluntiera m[arr;in.

Struttura

Taqsima importanti fil-websajt hi dik dwar l-istruttura tal-armata. Din tag[ti [jiel dwar kif ta[dem l-armata. Larmata hi mmexxija minn Kmandant li g[andu g[addispo]izzjoni tieg[u l-kwartier ;enerali. Hawn ja[dmu log[la uffi/jali tal-armata, minn hawn jo[or;u l-ordnijiet skont il-b]onnijiet tal-;urnata u ssir b’mod regolari lamministrazzjoni li titlob organizzazzjoni daqshekk importanti.

Billi l-armata ta[dem f’pajji] demokratiku, l-o;;ettivi tag[ha tad-difi]a u s-sigurtà huma dawk li jing[atawlha mill-gvern le;ittimu ta’ Malta. Fl-Uffi//ju tal-Prim Ministru hemm direttorat li l-g[an tieg[u hu li jissorvelja larmata u li jara b’mod kontinwu li n-nefqa tal-armata tag[ti l-benefi//ji lill-pajji] b’mod effettiv.

It-taqsima Operations and Deployment t[ares lejn lattivitajiet tal-armata f’pajji]na, spe/jalment fl-ib[ra Maltin, u t[ares ukoll lejn l-attivitajiet tal-armata f’pajji]i o[rajn. L-armata tag[na tag[ti sehem fl-EU Monitoring Mission, f’Georgia, u fl-EU Navfor Atalanta, li hi operazzjoni marittima kontra l-piraterija fl-in[awi tal-kosta tas-Somalja.

Partijiet o[ra tas-sit i[arsu lejn it-tag[mir kollu li g[andha l-armata, a[barijiet dwar attivitajiet tal-armata, u parti o[ra hi dedikata lil dawk li jit[ajru jid[lu fl-armata.

Hawn issib tag[rif dwar il-karrieri li toffri l-armata fiddiversi taqsimiet tag[ha.

RCC illum... g[ada min^

Din hi mistoqsija li qrajt fid-diversi forums dwar il-mod kif tal-Labour jittrattaw lill-persuni li [admu fuq li [admu g[al pajji]na, u fil-ka] ta’ Richard Cachia Caruana anki kienet wasslitu biex kwa]i tilef [ajtu.

L-ebda diplomatiku, l-ebda kap ta’ dipartiment, l-ebda persuna li ta[dem fi/-?ivil ma hi ’l barra mill-politika talvendikazzjoni, li fil-Partit Laburista hi wa[da endemika.

Dnub li kien hemm min iddakkar minn din il-politika.

Is-sewwa jirba[ ]gur, i]da l-[a]in [afna drabi jidher li jkun reba[. Kura;; [bieb.

32

COLLAGE

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

RELI:JON

S[ana fa[[ar lill-Mulej!

Minn dejjem kien jolqotni lversett mill-Kantiku ta’ Danjel: “Bierku, nar u s[ana, lill-Mulej, fa[[ruh u g[olluh fuq kollox g[al dejjem” (Dan 3, 66). G[all-ewwel tidher stramba kif in-nar u s-s[ana g[andhom ifa[[ru lill-Mulej!

Bi]-]mien il-Mulej beda jg[inni nifhimha. Min [alqu nnar? Mhux il-Mulej! Min ;ab l-effett tar-nar, ji;ifieri ss[ana? Mhux il-Mulej!

Dan l-innu ta’ tif[ir ma ;iex minn xi [add li kien qieg[ed jitpaxxa bl-arja kundizzjonata li kellu f’kamartu. Dan it-tif[ir kien ;ej minn tliet ]g[a]ag[ li kienu qeg[din ji;u martirizzati fil-forn tan-nar. Il-Kelma ta’ Alla tg[idilna li tant kemm kien i[e;;e; dan in-nar li lqilla tieg[u sa[ansitra xwiet lill-qaddejja tas-Sultan Nabukodonosor li kienu madwar il-forn!

It-tliet ]g[a]ag[ Lhud ifa[[ru lill-Mulej tan-nar. San Fran;isk, kwa]i elfejn sena warajhom, ukoll g[amel listess meta fil-Kantiku tal{lejjaq lill-Mulej g[annielu: Mulejja, tkun imfa[[ar f’[una n-Nar, li bih iddawwal iddlamijiet tal-lejl, hu sbejja[, kollu [ajja, s[i[, u qawwi.

U [allina Fran;isku! Afli jew kont fis-sakra jew inkella ma kontx f’tieg[ek meta ktibt dawn il-vrus! Kif tista’ tfa[[ar lin-nar u tg[idlu [uk meta xwielek g[ajnejk f’operazzjoni li g[amilt f’Rieti? Imma Fran;isku jitbissem. G[aliex Fran;isku mhux b[ali, i[obb lil Alla meta jaqbillu g[ax jipprovdilu! Fran;isku [asibha. Ta kollox lil Missieru u g[eri quddiem kul[add g[ajjat: “Minn issa ’l quddiem Missieri hu dak tas-Sema!”

Ta’ spiss naqbad lili nnifsi ngerger bis-s[ana li tag[mel.

In[ossni nis[et lili nnifsi u xxemx li Alla [alaq. “G[aliex il-Mulej jippermetti s-s[ana?

Li kont Alla ]gur li ma nitfax daqshekk s[ana fuq in-nies. Xi dwejjaq! X’tidlik!” Imma dak i/-/kejken mo[[i. Jara biss sa mnie[ru! {a nkun fil-verità u nie[u lisfida li jag[milli :esù.

Kapa/i jien nivvinta xag[ra?

Kemm tidher sempli/i hux! U minnhom g[andi bil-gzuz.

Mela, jekk jien m’g[andix il[ila li nag[mel xag[ra, /kejkna kemm hi /kejkna, min jien jien biex nag[ti parir lillMulej x’g[andu jew x’m’g[andux jag[mel?

minn Patri Mario Attard OFM Cap

Iktar ma nikber iktar qieg[ed ninteba[ kemm huma msieken dawk in-nies li ma jda[[lux lill-Mulej f’[ajjithom. Lil dawk li jirra;unaw li m’g[andhomx g[alfejn i]effnu lil Alla f’kollox. I]da r-ra;uni bilfors ittik li ]]effnu. Meta tara dik ix-xemx qawwija, ti]re;, iddawwal kullimkien bilqawwa tag[ha, issa[[an pajji]na bir-ra;;i penetranti tag[ha, il-mistoqsija ma to[ro;x wa[edha: Din min g[amilha? Wa[edha ]gur li ma saritix. Ried ikun hemm mo[[ g[aqli li [asibha u ffurmaha.

Barra minhekk, /erti nies igergru g[aliex ir-ra;;i UV illum huma qawwijin [afna.

U[ud minna jiftakru ]minijiet o[ra fejn ir-ra;;i tax-xemx ma kinux daqshekk penetranti.

G[aliex qieg[ed ji;ri hekk?

X’inqala’? Jaqaw il-bniedem minflok ma rrispetta l-mandat qaddis li l-Mulej Alla tah biex i[ares il-[olqien beda ju]ah bl-addo//?

Jaqaw nitten u faga kullimkien bid-d[a[en b’tali mod li l-arja protettiva ta’ madwar id-dinja qieg[ed i/arratha bihom? Jaqaw nesa li jekk ikasbar lin-natura nnatura stess, minflok li tg[inu jg[ix [ajja b’sa[[itha, iddur kontrih u fl-a[[ar teqirdu?

Is-sajf hu ]mien ta’ riflessjoni. Anki fil-kalma u l[edla tas-sajf, il-Mulej ikellimna bil-bosta. Il-[ajja b[al tieqaf. Tirrilassa. Tbatti mill-;irja tag[ha. Qisha tfakkarna li g[ad ji;i fuqna dak il-jum fejn ma jkollniex b]onn na[dmu i]jed. Dak iljum fejn se niltaqg[u malMulej wi// imb wi// u hemmhekk nag[tu rendikont ta’ kif g[exna [ajjitna. Anki jekk it-t[eddila tas-sajf jaf t[eddilna minnu g[aliex

i;;eg[ilna na[sbu li a[na m’hu se mmutu qatt, madankollu dan il-jum jaf jasal fuqna b[all-[alliel.

Ming[ajr ma nkunu qeg[din nistennewh.

Is-s[ana tas-sajf tqanqalna g[as-solidarjetà. Fis-sajf jibdew is-shut downs talfabbriki. Jibda’ l-ista;un talvaganzi. Vaganza kul[add g[andu b]onnha. Ilkoll g[andna b]onn nistrie[u mill[ajja stressjata li ng[ixu.

Il-vaganzi hu ]mien qaddis fejn il-familja ting[aqad i]jed.

Issir taf aktar mill-qrib lil xulxin. U hekk nibdew niskopru t-talenti u t-tajjeb li hemm fina u bejnietna. Hu opportunità tad-deheb fejn insiru mid[la ta’ xulxin.

Il-gwaj ikun jekk dan il-[in li jkollna fuq idejna ma nu]awhx ukoll biex inwessg[u l-im[abba tag[na. Nifhimha li dak li jkun iqatta’ [in sostanzjali mal-familja tieg[u.

Kif jg[idu l-Ingli]i, charity begins at home. I]da charity begins, not ends, at home.

Irrid nwessg[u l-orizzonti tag[na lil hinn mill-familja tag[na. Irridu wkoll in]uru persuni li huma morda flisptarijiet u fid-djar tax-xju[.

Hi realtà li n-numru ta’ nies li qeg[din jg[ixu wa[edhom f’pajji]na qieg[ed jikber b’mod allarmanti. Di;à se[[u ka]i ta’ persuni li kienu ilhom ’il fuq minn tlett ijiem mejta ming[ajr [add ma kien jaf. Ta[sbu li dan il-fatt jag[mel unur lill-pajji] li jifta[ar li hu nisrani? Il-karità nisranija ma t[e;;i;nix biex nie[du [sieb lil dawk li huma xju[ u jg[ixu wa[edhom?

Is-sajf hu ]mien ta’ konver]joni fl-im[abba tag[na lejn il-batut. Li kieku nkunu sin/ieri mag[na nfusna malajr ninteb[u li ]mien mo[li flg[a]] malajr jista’ jitbiddel fi ]mien li fih nistg[u nferr[u u nag[tu kura;; lil dawk li m’g[andhomx min imur jarahom.

Hi [asra li w[ud jilmentaw g[aliex ma jistg[ux jg[ixu fer[ana anki jekk g[andhom kollox. Mhux bilfors! Tg[id lil [ajti ma nkunx qieg[ed nis[etha meta tant inkun maqful fid-dinja tieg[i li l-fqir tal-lum m’g[andux postu fiha?

Jekk tittawwal ftit madwarek malajr tinduna kemm hawn b]onn l-g[ajnuna tieg[ek! Jalla bl-im[abba li se tag[ti lill-batut is-s[ana fik tfa[[ar lill-Mulej li se taqdih fihom!

{SIEB

Bla fidi hu dak il-bniedem li jirtira meta t-triq tiddallam. –

JRR Tolkien

It-13-il {add matul is-sena

Alla tal-[ajjin 1 Qari> G[erf 1, 13-15< 2, 23-24< 2 Qari> 2 Kor 8, 7. 9. 13-15< Evan;elju> Mk 5, 21-43 Ftit [sibijiet Il-mewt ;iet b[ala kastig tad-dnub; Alla jag[tina l-[ajja.

Kristu jfejjaqna mill-mard tar-ru[ u jag[tina l-[ajja talgrazzja.

Nitolbu l-fejqan tag[na u ta’ [utna midinbin.

G[aliex g[andna mmutu? Min g[amilha l-mewt?

Normlament, kul[add jaraha kerha l-mewt, fiha nfisha, u [add ma jixtieq imut. U g[alhekk ner;g[u nistaqsu: “Jekk Alla hu tajjeb u [anin, g[aliex i[allina nbatu u mmutu?”

Alla ma jridx il-mewt i]da l-[ajja L-awtur tal-Ktieb tal-G[erf jg[idilna /ar u tond: “Il-mewt mhix opra ta’ Alla u Alla ma ji[ux gost meta l-[ajjin imutu”.

Mela min ;abha l-mewt? L-istess kittieb jafferma li “min[abba l-g[ira tax-xitan il-mewt da[let fid-dinja”.

U difatti fl-Evan;elju, :esù jidher b[ala t-tabib li jfejjaq kull mard, li jag[ti l-[ajja: hu r-rebbie[ fuq il-mewt.

Basta wie[ed jersaq lejn :esù bil-fidi, u dan ifiq… jie[u l[ajja. Dan narawh fl-Evan;elju tal-lum: (a) Mara marida resqet lejn :esù. Kienet tilfet kull tama ta’ fejqan wara tnax-il sena tmur g[and it-tobba. I]da kien baqag[lha tama: g[ax emmnet f’:esù u qalet: “Jekk immiss imqar il-mantar tieg[u, inkun imfejqa”. U fieqet. :esù qalilha: “Binti, il-fidi tieg[ek fejqitek… kun imfejqa”. (b) Resaq ukoll lejn :esù, :ajru, Kap tas-Sinagoga. Dan kien jemmen li jekk :esù jqieg[ed idu fuq bintu marida, din tfiq. Sakemm :esù kien sejjer id-dar ta’ :ajru, it-tifla mietet u l-a[bar twasslet lil missierha. Meta g[an-nies kienet intilfet kull tama, :esù jridna nibqg[u nemmnu u nittamaw ukoll meta f’g[ajnejna ma tkunx tidher aktar tama. U l-Iben t’Alla ta l-[ajja lil dik it-tfajla. G[al :esù ma kinitx mejta “imma rieqda”.

Mela g[aliex hawn il-mard u l-mewt Tassew li :esù hu Alla: hu aktar qawwi mill-mewt. U g[alhekk San Pawl jesklama: “Fejn hi, ja mewt, ir-reb[a tieg[ek? Fejn hi, ja mewt, in-niggie]a tieg[ek?” (1 Kor 15, 55).

Sadattant, in-nies g[adhom jimirdu u jmutu… u min jaf kemm-il darba nies li jemmnu resqu bit-talb lejn :esù u

talbuh ifejjaqhom… min jaf kemm missirijiet u ommijiet talbu b’[erqa kbira u bil-fidi biex :esù jfejjaq ’l uliedhom u ma j[allihomx imutu! U xewqithom ma twettqitx! Allura :esù llum m’g[adux ifejjaq u jag[ti l-[ajja?

Iva, g[adu… Imma mhux dejjem jag[ti l-fejqan tal-;isem, u j[alli l-bnedmin ‘jorqdu’ r-raqda tal-mewt ta’ din id-dinja. :esù> {ajja u sa[[a tag[na Fi tmiem l-Evan;elju naqraw li :esù, wara li qajjem g[all[ajja lit-tfajla ta’ :ajru, “qalilhom jag[tuha tiekol”. Hekk ukoll fost dawk li jemmnu; wara li a[na jew o[rajn inqumu mill-mewt jew il-mard tad-dnub, g[andna nersqu g[all-ikel.

Kemm il-Mag[mudija li tag[tina l-ewwel [ajja, kif ukoll ilQrar, li j;edded fina l-[ajja tar-ru[, g[andhom iressquna lejn l-Ikla tal-Ewkaristija. F’din l-Ikla :esù jag[tina s-sa[[a u l[ajja. G[ax, b[alma qal hu stess: “Min jiekol minn dan il[ob] jg[ix g[al dejjem” (:w 6, 51).

COLLAGE G{AWDEX 33

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

G[awdex igawdi mis-s[ubija fl-UE Ir-restawr ta/-?ittadella, dak tat-tempji tal-:gantija, il-pro;ett f’Wied il-Miela[, it-titjib tal-;onna ta’ Villa Rundle, ittitjib tas-Santwarju Ta’ Pinu, ilWaterfront ta]-}ewwieqa, xog[lijiet flisptar u fl-MCAST u l-i]vilupp talewwel mu]ew ekolo;iku fir-Rabat.

Dan ix-xog[ol kollu sar fl-a[[ar ftit snin f’G[awdex grazzi g[all-fondi li lGvern Malti rnexxielu j;ib mill-UE. Ma’ dan wie[ed irid i]id id-diversi xog[lijiet ta’ infrastruttura fit-toroq f’G[awdex, fosthom f’toroq arterjali b[al dawk tax-Xlendi, Ta’ Pinu u t-triq prin/ipali li mill-Im;arr tie[dok ir-Rabat.

L-Isptar :enerali ta’ G[awdex ukoll qed igawdi minn fondi li l-Gvern Malti

;ab g[al G[awdex. Tant li hemm diversi sezzjonijiet u diversi apparat li qed jkunu modernizzati.

Fil-fatt, mill-Ba;it attwali tal-UE, ji;ifieri dak g[all-perjodu bejn l-2007 u l-2013, G[awdex se jkun gawda minn 10% tal-fondi strutturali allokati g[al Malta. Dan wara li fl-ewwel sentejn tass[ubija, G[awdex gawda minn aktar minn €13-il miljun fi pro;etti finanzjati jew kofinanzjati mill-UE. Dan kollu jikkonferma kemm b[al Malta, G[awdex qed igawdi mill-fondi li l-Gvern Malti ;ab mill-UE. Il-progress li sar f’G[awdex f’dawn la[[ar snin grazzi g[all-fondi Ewropej kien diskuss waqt konferenza nazzjonali

li organizza l-MEUSAC f’G[awdex stess bl-isem G[awdex G]ira-re;jun fl-UE. Konferenza li saret f’g[eluq it-tmien snin tas-s[ubija ta’ Malta fl-Ewropa.

Fil-fatt, kemm ilu li re;a’ twaqqaf, ilMEUSAC g[en diversi kunsilli lokali, NGOs u SMEs f’G[awdex biex igawdu minn programmi ta’ fondi Ewropej.

E]empji konkreti huma l-pro;ett Ilwien, implimentat minn Dar :u]eppa Debono, kif ukoll diversi programmi b[all-Youth in Action li kien implimentati millKunsilli Lokali G[awdxin.

Pro;etti li jkopru diversi oqsma – ixxog[ol, l-edukazzjoni, is-sa[[a, itturi]mu, l-ambjent.... u li fuq kollox qed iwasslu g[al aktar [olqien ta’ impjiegi.

900 parte/ipant itemmu korsijiet fl-arti u l-arti;janat Madwar 900 parte/ipant G[awdxi li jattendu /-/entru G[awdxi tal-Arti u lArti;janat Wistin Camilleri f’G[ajnsielem kienu pre]entati /ertifikati ta’ tkomplija tal-korsijiet rispettivi li attendew g[alihom matul is-sena akkademika 2011#2012.

Il-korsijiet kienu jittrattaw materji varji tal-arti, snajja’ u xog[ol kreattiv, u ta’ kull sena ji;bdu attendenza numeru]a.

Fost dawn il-materji kien hemm il-pittura, il-bizzilla u rrakkmu, xog[ol fil-[;ie;, injam, metall, fu[[ar, induratura u fotografija.

L-aktar parte/ipant anzjan matul din is-sena akkademika kellu 87 sena.

Il-Ministru Giovanna Debono ppresediet din l-

Il-Ministru Debono waqt it-tqassim ta/-/ertifikati

attività u qassmet i/-/ertifikati lill-parte/ipanti pre]enti.

G[al din l-attività attendew ukoll Mario Azzopardi, Direttur g[at-Tag[lim matul il-{ajja, Dun Charles Cini,

President ta/-/entru u Joseph Attard, il-Kap tal-Iskola.

Il-Ministru g[al G[awdex qalet li /-/entru G[awdxi talArti u l-Arti;janat Wistin Camilleri qed iservi ta’ /entru

ta’ kreattività u innovazzjoni, filwaqt li qed ikun strumentali biex jin]ammu [ajjin tradizzjonijiet arti;janali.

Hi spjegat kif dawn i//ertifikati huma frott taddedikazzjoni tal-parte/ipanti kif ukoll tal-edukaturi f’dan i/-/entru. }iedet li t-tag[lim li toffri din l-iskola jag[mel parti mill-edukazzjoni extrakurrikurali li tfittex ukoll li tibni fuq il-[iliet talindividwi u b’hekk twessa’ lopportunitajiet anke filqasam tax-xog[ol.

Matul din is-sena, dan i//entru kompla joffri ta[ri; f’su;;etti relattivament ;odda g[all-g]ira ta’ G[awdex li w[ud minnhom kienu indirizzati minn esperti tal-arti;janat internazzjonali.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

Jin;abru €2,300 g[al Puttinu Cares

In;abru aktar minn €2,300 f’attività mtellg[a mill-impjegati tal-isptar ta’ G[awdex b’risq Puttinu Cares.

L-attivitajiet inkludew mixja ta’ solidarjetà li telqet mill-kan/ell prin/ipali talisptar ;enerali ta’ G[awdex, bejg[ ta’ xtieli, pasti u a//essorji kif ukoll car wash fil-parke;; ewlieni tal-isptar.

Paul Buttigieg, il-Manager tas-Servizzi tal-Infermieri, irringrazzja lil dawk kollha li taw il-kontribut tag[hom fl-organizzazzjoni ta’ dawn l-attivitajiet fosthom ilKorp tal-Pulizija u l-ERRC tal-pre]enza tag[hom waqt l-attivita’, kif ukoll dawk li pparte/ipaw u taw iddonazzjoni tag[hom.

Hu qal li din kienet mixja ta’ solidarjetà ma’ min hu g[addej minn mumenti diffi/li li j;ib mieg[u mard terminali.

Il-Kumitat G[awdxi ta’ Puttinu Cares irringrazzja wkoll lill-isponsors ta’ din l-attività.

Kontenituri g[ar-ri/ikla;; fl-iskejjel L-istudenti G[awdxin se jkunu jistg[u jikkontribwixxu fil-[idma g[al G[awdex a[jar.

Dan hekk kif 2,300 student li jattendu skejjel primarji f’G[awdex se jkollhom g[addispo]izzjoni tag[hom

kontenitur tal-kartun g[arri/ikla;; tal-karti f’kull klassi.

Din l-inizjattiva talkontenituri, li se jitqassmu wkoll f’postijiet pubblici madwar G[awdex, tnediet mill-Ministru Giovanna

Debono waqt attività fl-iskola Primarja ta’ Ker/em fil-Jum Dinji tal-Ambjent.

B’hekk, f’G[awdex tkompli tinfirex il-mentalità ta’ responsabbiltà fl-immani;;jar tal-iskart.

G[awdex ppremjat g[all-kwalità tal-kosta G[awdex kien ippremjat g[all-kwalità tal-kosta, din iddarba bil-Quality Coast Award.

G[awdex ing[ata dan ittitlu presti;ju] hekk kif ikklassifika fit-tielet post fost mitt destinazzjoni kostali flEwropa mag[]ula b[ala l-

aqwa destinazzjonijiet turisti/i sostenibbli.

L-iskop ta’ dawn il-Quality Coast Awards hu li jippromwovu destinazzjonijiet kostali li joffru veduti u pajsa;;i naturali b’identità lokali, b’wirt naturali u dak kulturali kif ukoll b’ambjent

Il-bandiera tal-unur g[all-kosta G[awdxija

marittimu nadif.

Dawn l-awards jiggwidaw ukoll operaturi turisti/i biex jirreklamaw destinazzjonijiet sostenibbli b[alma hu G[awdex.

Din is-sena, il-Coastal & Marine Union evalwat mat800 destinazzjoni biex imbag[ad intg[a]lu l-aqwa mija, bl-Azores fil-Portugall jikklassifika fl-ewwel post, Lerapetra fil-Gre/ja fit-tieni post u G[awdex fit-tielet post.

Il-Ministru Giovanna Debono kienet pre]entata /ertifikat u bandiera b[ala simbolu ta’ dan il-premju.

Giovanna Debono fissret dan l-unur b[ala rikonoxximent g[al dak kollu li qed isir f’G[awdex fissret li l-kriterji tal-Quality Coast Award jaqblu perfettament mal-kriterji u l-vi]joni ta’ Eko-G[awdex.

185 student jipparte/ipaw fl-14-il edizzjoni ta’ Skola Sport Mija u [amsa u tmenin student G[awdxi temmew b’su//ess ilparte/ipazzjoni tag[hom fl-14-il edizzjoni tal-programm ta’ Skola Sport organizzat mill-Kumpless Sportiv ta’ G[awdex.

Dan wara li attendew g[as-sessjonijiet sportivi mtella’ kull nhar ta’ Sibt bejn Novembru 2011 u Mejju li g[adda.

Din is-sena l-istudenti li pparte/ipaw f’dan il-programm sportiv, kellhom l-g[a]la li jit[arr;u fi tlettax-il dixxiplina.

Matul is-sena, l-istudenti ttie[du wkoll f’fa/ilitajiet sportivi o[ra f’G[awdex, filwaqt li kienu organizzati g[alihom g[add ta’ attivitajiet rikreattivi fost l-o[rajn ;urnata sportiva fil-bajja tarRamla u esperjenza ta’ trekking fil-kampanja.

Din l-edizzjoni ta’ Skola Sport ;iet fi tmiemha b’attività filbera[ waqt Lejlet Lapsi Notte Gozitana 2012 fl-in[awi ta/?ittadella, li matulha kienu prattikati diversi e]er/izzji u log[ob ie[or.

G[al din l-attività attendew g[add ta’ ;enituri u qraba talistudenti, li setg[u jaraw il-[iliet sportivi ta’ uliedhom. Fi tmiem l-attività kull student kien pre]entat midalja kommemorattiva.

34 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ {asbuha r-Re;ina f’Hong Kong Mara li tixbah e]att lir-Re;ina Eli]abetta II kka;unat sorpri]a kbira f’Shangai fi/-?ina meta eluf ta’ ?ini]i tfixkluha marre;ina proprja. Il-mara kienet mistiedna mill-uffi/jali tal-belt flimkien mal-British Airways u mal-Awtorità tat-Turi]mu Ingli]a biex jag[tuhom tog[ma ta’ minn xiex kienu qed jg[addu l-Ingli]i waqt il;ublew re/enti tar-renjanta Ingli]a.

Elizabeth Richard, li qisha ttewmija tar-re;ina, kienet tie[u sehem f’party f’lok fejn hemm bosta [wienet. Min inzerta hemm beda jing[ata t-

Elizabeth Richard, li tixbah lir-Re;ina Eli]abetta II, tqanqal il-folol fi/-?ina

tè u s-sandwiches. Fl-istess waqt kien hemm grupp jixbah lill-Beatles li beda jdoqq u jkanta kanzunetti tag[hom.

Mal-wasla ta’ Richard ilkelma ;riet malajr li kienet waslet it-Re;ina tal-Ingilterra u l-folol malajr kibru, kul[add jissielet biex jie[u ritratt mag[ha.

Mark Di-Toro, millkumpanija VisitBritain, qal li /-?ini]i j[obbu [afna lkultura Ingli]a u l-monarkija tal-pajji].

“A[na stennejna li ji;u mijiet ta’ nies,” qal. “Imma minflok ;ew eluf.”

I;mla rigal g[al min jg[id fejn ikun Obama Grupp militanti I]lamiku mis-Somalja qed joffri rigali ta’ i;mla u sriedaq g[al min jag[ti informazzjoni fejn ikunu l-President Amerikan Obama u s-Segretarja talIstat Amerikan Hillary Clinton.

Din l-offerta qed issir biex ti]]ufjetta bil-miljuni ta’ dollari li l-Istati Uniti toffri biex jinqabdu mexxejja talal-Qaida.

Fuad Muhammed Khalef mill-moviment Shabaab alMujahideen fis-Somalja g[amel din l-offerta wara ttalb tal-:img[a li jsir millMusulmani. Hu qal li min

jg[id fejn tinsab il-mo[ba ta’ dak l-idjota ta’ Obama jing[ata rigal ta’ 10 i;mla u min jikxef fejn tkun dik ilmara xi[a Hillary Clinton jing[ata rigal ta’ 10 ti;i;iet u 10 sriedaq.

Il-;urnata ta’ qabel idDipartiment tal-Istat Amerikan offra rigal ta’ $5 miljun g[al min jag[ti tag[rif li jwassal g[as-sejbien ta’ Khalef u tlieta o[ra fl-istess organizzazzjoni tieg[u. Barra minn hekk issemma wkoll rigal ta’ $7 miljun g[al informazzjoni dwar ilfundatur tal-organizzazzjoni Ahmed Abdi aw-Mohamed.

La[am ta’ seba’ baqar f’dan id-doner kebab

Doner kebab minn seba’ baqar Doner kebab ta’ tunellata mag[mul minn la[am minn seba’ baqar uffi/jalment sar mag[ruf b[ala l-akbar wie[ed fid-dinja li qatt sar.

Id-doner kebab sar fitTurkija u kien g[oli ]ew; metri u nofs. Biex ittella’ fil-post kellu jin;ieb krejn.

Biex jissajjar kien hemm b]onn g[axar kokijiet li waqt it-tisjir kellhom jitilg[u fuq scaffolding.

L-uffi/jali ta’ Guinness fil-kapitali tat-Turkija f’Ankara kkonfermaw li dan id-doner kebab jikser kull rekord ie[or g[al dan it-tip

ta’ ikel. L-a[[ar rekord kien f’idejn l-Awstralja li kien ji]en biss nofs dak li ji]en dak tat-Turkija.

Dan id-doner kebab Tork tqassam lill-vi]itaturi li attendew g[all-festival ta’ xiri li sar fil-park ta’ Gencli.

Vjolinista jg[id li tfarrkitlu l-karriera g[ax kitbulu ismu [a]in Vjolinista minn Bengali qieg[ed isostni li [ajtu tfarrket wara li meta stampaw programm uffi/jali ta’ festival, wara li minflok ismu kitbu kelma pasta]a. Abdul Shahid qal li qieg[ed ibati minn ridikula;ni kbira wara li minflok ismu kitbu ‘bal’ li fil-

lingwa tag[hom tfisser ‘xag[ar pubiku’.

Il-kunsill Tower Hamlet qassam aktar minn 85,000 kopja tal-programm waqt ilBaishakhi Mela Festival li sar is-sena l-o[ra f’Londra.

Ir ra;el ta’ 43 sena, missier ta’ erbg[a, issa qieg[ed jitlob

£300,000 g[all-[sara li saritlu peress li min[abba l-i]ball qed isibha diffi/li li jsib xog[ol g[ax kulfejn imur qed jid[ku bih, jizzikawh u jumiljawh.

Qabel dan l-i]ball filprogramm Shadid kien daqq f’bosta pajji]i, fosthom disa’ darbiet fl-Istati Uniti, u kien

jidher idoqq regolarment fuq listazzjonijiet tat-TV fil-Bengal.

“Ismi nqered, sar di]astru,” sostna r-ra;el. “Kul[add jafni fil-komunità. Meta nkun barra u jag[rfuni jibdew sejrin ‘woo woo woo’ u ‘bal bal bal’.

Nist[i kulfejn immur.”

Hu kompla jg[id li jkun rasu

mistrie[a li jo[ro; meta tin]el ix-xemx u jkun dalam.

Min[abba f’hekk qal li mhux qed jo[ro; [afna minn daru.

Kelliem g[all-kunsill Tower Hamlets qal li saret kaw]a kontra l-kunsill li min-na[a tieg[u se jiddefendi lpo]izzjoni tieg[u.”

COLLAGE PASSATEMP 35

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012 Mimdudin> 1. Ukoll jekk isir hekk (… ta’ kollox) (6) 3. Onesti u sin/iera li ma jxaqilbu lejn ebda na[a (6) 7. :abha wisq bi kbira u tg[idx kemm kabbarha l-istorja (7) 8. Il-kamra tal-g[asfur (5) 9. Bastiment antik tal-gwerra (5) 10. Li jaf imur man-nies g[ax mhux antipatiku (9) 11. Dawwar i/-/avetta [alli nid[ol (5) 13. Spedizzjoni fil-;ungla g[al xi annimali (6) 15. Nag[ti l-valur ta’ kemm jiswew xi o;;etti antiki (6) 17. :er[a ferm i]g[ar minn musmar (5) 21. Arlo;; li jdoqq f’xi [in li tag[mlu int (9) 23. Kejl ta’ likwidu (5) 24. Insett bie]la tassew (5) 25. Spettur jinbidel f’fanta]ma! (7) 26. Ji;;ieldu dawn, ma’ Rita b’xi mod^ (6) 27. Flus li j/ek/ku fil-bwiet (6) Weqfin> 1. Ma tarahx g[addej il-[in ming[ajru (6) 2. Kien ja[li [afna minnu l-landier (5) 3. Jin[adem fuq palk f’teatru (5) 4. G[amel il-bi//a aktar serja (7) 5. Falza kienet ta’ :uda (5) 6. Karrijiet mi;budin minn ferrovija (6) 7. I]jed [afif minn [a;’o[ra (5) 12. Frott iswed li jtabba’ (3) 14. Ta’ kwalità superjuri g[and Serafin^ (3) 15. Dak li ;eneralment nag[mlu mad-daqqa (6) 16. Tg[addisa waqt l-g[awm (7) 18. }iemel g[at-tfal ]g[ar (5) 19. Dawn ]gur li m’humiex subien (5) 20. Minn Bucharest, dawn (6) 22. U dawn mir-Russja (5) 23. Vistu (5)

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

23

27

Soluzzjoni tat-Tisliba ta’ nhar il-{add, 17 ta’ :unju Mimdudin> 1. ?empel; 3. Zammit; 7. Pronomi; 8. Travu; 9.

Lulju; 10. Penitenza; 11. Futur; 13. Ti;ie;; 15. Skansa; 17.

For;a; 21. Maskarati; 23. {arat; 24. Lieva; 25. Missier; 26.

Afrika; 27. Attent.

Weqfin> 1. ?awsla; 2. Esopu; 3. }mien; 4. Mutetti; 5. Polpa; 6. Kura;;; 7. Palju; 12. Tin; 14. :ir; 15. Simili; 16. Sparati; 18. :arar; 19. Milsa; 20. Stirat; 22. Armla; 23. {sibt.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tatTisliba tal-10 ta’ :unju hu: A. Farrugia, c#o 19, ‘Sunshine’, Triq il-

Karta;inisi, Mosta.

Soluzzjonijiet

{in ta’ mistrie[

Bil-lapes jew bil-linka imla kull spazju fejn tidher dabra sewda u titfa//a dehra ta’ kreatura tal-ba[ar.

Bil-lapes ibda mit-tikka [dejn in-Nru. 1 u mur fuq in-numri lo[ra wara xulxin san-Nru. 50. Jitfa//a xi [add jixrob xi [a;a friska waqt il-[in ta’ mistrie[.

L-ismijiet neqsin

Kreatura tal-ba[ar

{in ta’ mistrie[

L-ismijiet neqsin Kreatura tal-ba[ar

}ew; log[biet separati: jekk tiffittja sitta mis-seba’ ismijiet mimdudin f’ordni korretta, is-seba’ isem jitfa//a miktub fid-djagonal minn fuq g[al isfel indikat bl-asteriski.

KELMTEJN MAD-DEPUTATI TIEG{EK

Il-politika mhix g[odda g[all-poter imma strument li g[andu jintu]a biss g[as-servizz tal-poplu

‘

CARM MIFSUD BONNICI

Onorat li servejt f’sitwazzjonijiet li kienu diffi/li g[al Malta so/jali, ta’ kull età, minn kull lokalità f’Malta u f’G[awdex.

Ikkuntatjawni b’kull mezz – bil-facebook, bl-sms, emails, telefonati, ittri.

Sa[ansitra r/evejt ittri millAmerika. Iltqajt ma’ nies li qaluli li bkew g[alija.

Kul[add jg[idli biex nag[mel kura;;.

L-a;ir tal-pubbliku kompla jikkonvin/ini li l-;ustizzja te]isti. Il-mozzjoni kienet wa[da negattiva imma wriet bl-aktar mod /ar kemm ilpoplu Malti hu ;enwin, x’g[atx g[andu g[al politika nadifa, il-politika t-tajba.

Bis-sa[[a ta’ din ilmozzjoni, stajt nara kif dak kollu li nemmen fih hu veru – rajtu jse[[ quddiem g[ajnejja.

Dan hu s-sabi[ tal-poplu Malti. Il-pro/ess kien wie[ed twil wisq – dam 27 sieg[a, mifruxa fuq disa’ seduti parlamentari. Matulhom, t[ossok li qed ti;;ieled wa[dek. Imma warajk ikollok appo;; kbir.

minn Gabriel Ellul gjellul@gmail.com

Il-politika mhix g[odda g[allpoter imma strument li g[andu jintu]a g[all-;id talpoplu.

Dan kien kliem id-deputat Nazzjonalista u eks Ministru tal-:ustizzja u l-Intern Carm Mifsud Bonnici, f’intervista ma’ din il-gazzetta.

Kif tiddeskrivi lilek innifsek^

Ma nistax niddeskrivi lili nnifsi. In-nies jiddiskrevuk.

Jien dejjem nipprova ng[ix ta’ nisrani tajjeb u nkun xhud tal-verità, g[alik u g[allo[rajn. Kuljum naffa//ja u ng[ix il-verità. Anki filpro/ess li sar kontrija, qatt ma [rabt mill-verità.

Xi t[obb tag[mel fil-[in liberu tieg[ek^

Fil-ftit [in liberu li jkolli n[obb naqra, ng[um u nimxi.

Nipprova nqatta’ wkoll iktar [in mal-familja, li hi l-iktar parti importanti ta’ [ajti. Ilfamilja hi dik il-parti li dejjem tappo;;jak. Niftakar kif madwar sena ilu g[addejt minn trawma personali, min[abba l-qag[da ta’ sa[[ti, ir/evejt appo;; ming[and [afna nies. I]da l-familja tieg[i dejjem sibtha ma;enbi.

Din is-sena, jien u marti ni//elebraw il-25 sena tag[na mi]]ew;in. Din l-okka]joni hi wa[da spe/jali [afna g[alina. Niftakar kif, fil-jum ta]-]wie; tieg[i, partitarji Laburisti, immexxija minn Lorry Sant, kienu kissru lQorti. Kien jum imsa[[ab [afna u min[abba dan kollu, kien hemm bosta millmistednin li /empluli biex ji//ekkjaw jekk it-tie; kienx t[assar.

X’[ajrek tibda tinvolvi ru[ek fil-politika^

Bdejt ninvolvi ru[i b’mod dirett f’g[aqdiet politi/i wara l-elezzjoni tal-1981, meta ksibt it-tessera u bdejt nifforma parti mill-Moviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista.

Il-familjari tieg[i qatt ma [e;;ewni biex nibda nie[u sehem f’attivitajiet politi/i – pjuttost il-kontra. Imma [assejt li bis-s[ubija tieg[i fil-partit, stajt nag[ti sehmi fi ]mien li ra bosta Maltin neqsin mil-libertajiet fundamentali tag[hom.

Proprju ftit ;img[at wara li sse[ibt, sibt ru[i fl-E]ekuttiv

Intervista 37

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

36 Intervista

19 ta’ :unju 2011. Carm Mifsud Bonnici jiffirma ftehim mal-A;enzija tal-European Asylum Support Office. Din l-okka]joni Carm Mifsud Bonnici jiddeskriviha b[ala l-isba[ wa[da filkarriera tieg[u

ta]-]g[a]ag[, fejn kont naqdi r-rwol ta’ rappre]entant distrettwali. Iktar tard bdejt ukoll nirrappre]enta li]]g[a]ag[ Nazzjonalisti flE]ekuttiv tal-Partit.

Wara li l-Partit Nazzjonalista reba[ lelezzjoni tal-1987, idde/idejt li niddedika l-[in kollu li kelli biex insegwi l-karriera professjonali tieg[i.

Madankollu, bejn l-1996 u l1998, meta Malta g[addiet minn perjodu ie[or Laburista, u ma stajtx nibqa’ sieket.

Ridt na[dem g[all-;id talpajji]. G[alhekk idde/idejt li nikkontesta g[all-elezzjoni ;enerali tal-1998, fuq it-tieni distrett. Minkejja li s-soltu kien ikun elett kandidat Nazzjonalista wie[ed biss fuq dan id-distrett, f’dik lelezzjoni, g[all-ewwel darba, ;ew eletti tnejn – Lawrence Gonzi, li dak i]-]mien kien is-Segretarju :enerali talPartit, u jien.

G[aliex g[a]ilt li tkun attiv mal-Partit Nazzjonalista^ Jien nemmen fil-valuri nsara li j[addan il-Partit Nazzjonalista. Il-prin/ipji nsara li jsejsu l-ideolo;ija demokristjana – dik l-

ideolo;ija li tpo;;i l-prin/ipji nsara fil-prattika.

Hu dan it-twemmin ideolo;iku li jikkonvin/ini kemm il-politika mhix g[odda g[all-poter imma strument li g[andu jintu]a g[as-servizz tal-poplu.

Id-duttrina tal-Knisja sservi biex tiggwida dan it-twemmin politiku, li jfittex li jag[mel mill-politiku bniedem li ja[dem g[all-;id tal-o[rajn u mhux biex jikseb ilpopolarità.

B[ala ]g[a]ag[ konna edukati sew fuq l-ideolo;iji politi/i differenti li je]istu.

Niftakarni nattendi sensiela ta’ laqg[at organizzati millPartit g[a]-]g[a]ag[, fejn konna nistudjaw l-ideolo;iji differenti. B’hekk stajt napprezza d-differenza li te]isti bejn id-demokristjanità u twemmin politiku ie[or.

F’dan i]-]mien ta’ [ajti kont nikteb ukoll pa;na g[a]]ag[]ag[ tal-partit.

Fl-a[[ar mill-a[[ar, dan ittwemmin politiku jfisser li l[idma tag[na g[andha tissarraf f’;id li jibqa’.

X’tikkummenta dwar ilmozzjoni mi;juba kontrik fil-Parlament u r-ri]ultat tag[ha^

Huwa l-poplu li se jkun qed jerfa’ l-konsegwenzi ta’ din il-mozzjoni. Ladarba lmozzjoni kkon/ernat lili, ma nistax nikkummenta dwarha.

Minkejja r-ri]ultat talvot, int bqajt trankwill u seren matul is-seduta parlamentari kollha. Kif irnexxielek tag[mel dan^

Kont preparat g[al kollox.

Ma kellix illu]jonijiet. Kull Ministru g[andu j]omm ru[u dejjem lest li, x’[in isejja[lu l-Prim Ministru, jirri]enja mill-kariga tieg[u.

Dan jg[odd b’mod spe/jali g[all-Ministeru li kont immexxi jiena, li kien jara inkjesti u investigazzjonijiet b[ala parti normali tal;urnata. Dejjem trid tkun preparat g[al dak li jista’ jinqala’. Minkejja li l-vot ma kienx wie[ed normali, bqajt kalm u seren.

X’appo;; sibt fid-dawl ta’ din il-mozzjoni^ Sibt appo;; tremend. {afna nies sofrew min[abba din il-mozzjoni. G[allMaltin, din kienet ferita kbira ta’ in;ustizzja. Numru kbir ta’ nies esprimew id-dispja/ir tag[hom g[al dak li se[[ – nies ;ejjin minn kull faxxa

– sfida ta’ importanza kbira g[al pajji]na.

Permezz ta’ uffi//ju apposta, li nfeta[ f’Malta, qed

jin[olqu iktar impjiegi u fuq perjodu ta’ sentejn Malta se tkun ir/eviet madwar 55 miljun ewro minn fondi Ewropej.

Dan minbarra li, min[abba li dan l-uffi//ju feta[ f’pajji]na, numru ta’ Ministri barranin kienu qed jiltaqg[u mieg[i b’mod regolari biex jiddiskutu l-isfida talimmigrazzjoni u l-mod kif din tista’ tkun affa//jata.

B’fer[ kbir ng[id li Malta kienet l-ewwel pajji] li fet[et dan l-uffi//ju, meta mqabbla mal-pajji]i Ewropej kollha li ssie[bu fl-Unjoni Ewropea flistess ]mien tag[na.

Dan minbarra li d-de/i]joni biex jinfeta[ dan l-uffi//ju ;did f’pajji]na ttie[det permezz ta’ vot unanimu, mal-ewwel laqg[a bejn ilMinistri barranin – xi [a;a li qatt ma kienet ;rat qabel.

Iktar minn hekk, il-ftu[ ta’ dan l-uffi//ju wassal ukoll biex jinfeta[ uffi//ju ie[or, wie[ed minuri, bl-irwol li ji;bor l-informazzjoni dwar limmigranti tal-pajji]i Ewropej.

Xi t[oss li kien l-akbar kontribut tieg[ek b[ala Ministru tal-:ustizzja u lIntern^

Tajt sehmi f’g[add kbir ta’ affarijiet differenti. Fi]-]mien li kont Ministru, saru diversi riformi fl-oqsma tal-;ustizzja, tal-intern u tal-immigrazzjoni.

Int mag[ruf g[all-artikli li tikteb regolarment fuq din il-gazzetta.

X’importanza g[andhom dawn l-artikli g[alik^

L-artikli li nikteb f’din ilgazzetta huma l-kontribut politiku tieg[i. Jesprimu l[sieb tieg[i, l-opinjoni tieg[i fuq ;rajjiet kurrenti u fuq ;rajjiet tal-g[a]la tieg[i.

Permezz tag[hom ilpubbliku jista’ jifforma opinjoni sin/iera dwari – ikun jaf lil min se jivvota jekk jag[ti l-vot tieg[u lili. Lartikli jwieg[du l-konsistenza politika tieg[i.

Meta t[ares lura lejn issnin kollha li ilek attiv politikament, x’inhi l-iktar okka]joni ta’ fer[ g[alik^

L-iktar okka]joni sabi[a fil-karriera tieg[i ;rat ftit ilu, fid-19 ta’ :unju 2011, meta kien iffirmat ftehim malA;enzija tal-European Asylum Support Office.

Dan il-ftehim kien wie[ed ta’ ;id kbir g[al pajji]na g[ax qed iservi b[ala soluzzjoni g[all-isfida tal-immigrazzjoni

Il-politika g[enitek fli]vilupp personali tieg[ek^

CARM MIFSUD BONNICI> Onorat li servejt lil Malta f’sitwazzjonijiet diffi/li

Permezz tal-politika tifforma [afna esperjenzi ;odda. Ninsab onorat li servejt f’sitwazzjonijiet diffi/li, meta Malta kienet qed taffa//ja l-gwerra filLibja jew l-isfida tal-

’

immigrazzjoni, min[abba din il-kri]i.

Kuntent [afna li f’din issitwazzjoni g[araft na;ixxi fil-pront biex il-Maltin, flimkien ma’ numru kbir ta’ barranin, ikunu jistg[u ja[arbu mil-Libja, qabel ma faqqg[et il-gwerra /ivili talpajji].

Kif t[ares lejn il-karriera politika tieg[ek fix-xhur u s-snin li ;ejjin^

Li fl-1998 ;ew eletti ]ew; kandidati tal-Partit Nazzjonalista fuq it-tieni distrett u li wie[ed minnhom kont jien, g[alija hu frott ilprovidenza. Kienet din lelezzjoni li nediet, b’mod uffi/jali, il-karriera politika tieg[i.

Se nkompli nkun attiv filpolitika, sakemm i[allini lBambin. Nafda l-;ejjieni f’idejn il-providenza ta’ Alla.

Se nkompli nkun attiv fil-politika ... nafda l-;ejjieni f’idejn il-Providenza

38 Avvi]i PN

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN AVVI}I POLITI?I

{AL BALZAN. Il-Kumitat

TONIO FENECH. Il-{bieb ta’ Tonio Fenech se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 21 ta’ Lulju fillukanda Sea Bank, il-Mellie[a.

Prezz €15 g[all-kbar u €10 g[attfal ta’ ta[t l-10 snin. G[all-bookings /emplu 27327302, 79927302 jew ibag[tu email fuq fenechtonio@gmail.com.

L-ISLA. Is-Segretarju tal-Kumitat

MARIO GALEA. Il-{bieb ta’ Mario Galea se joganizzaw Barbecue, is-Sibt, 21 ta’ Lulju g[and Grabiel, Wied il-G[ajn.

Prezz €14 g[all-kbar u €5 g[attfal. G[all-biljetti /emplu 22992464, 99487102 jew 79369800, jew ming[and ilhelpers tas-soltu.

{AL SAFI. Il-Kumitat Sezzjonali

PN jixtieq jav]a li kull min g[andu b]onn jag[mel kuntatt jew g[al informazzjoni, jista’ j/empel 79051529.

Sezzjonali PN jixtieq jav]a littesserati kollha tal-lokalità li ttesseri jistg[u jin;abru millUffi//ju PN tal-lokalità, fil-pjazza ta’ {al Balzan. Il-[inijiet tal-ftu[ huma mill-5.30 p.m. ’l quddiem u g[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99848644 jew 21496322.

Sezzjonali PN jixtieq jav]a lil min jixtieq ji;bor it-tessera li hu mitlub imur fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kuljum bejn il-5 p.m. u s-7.30 p.m. u l-{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m.

{AL QORMI. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti mill-e]er/izzju ta’ ti;did u tesserament ;did, kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. qed ikun hemm membri tal-Kumitat fl-istess Uffi//ju, fi Triq il-Kbira (quddiem il-knisja ta’ San :or;).

SAN :ILJAN. Membri tal-

Kumitat Sezzjonali PN qed ikunu fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. u l-Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ ti;did u tesseramenti ;odda.

PETER MICALLEF. Il-{bieb ta’ Peter Micallef se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 21 ta’ Lulju fit8.15 p.m. fil-Lukanda Pergola, ilMellie[a. G[all-biljetti /emplu 21465070 jew 79460054.

CHARLÒ BONNICI. Il-{bieb

ta’ Charlò Bonnici se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 21 ta’ Lulju fit-8 p.m. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. Prezz €20 g[all-kbar u €10 g[at-tfal. G[al aktar informazzjoni /emplu 79047870.

TONIO BORG. Il-{bieb ta’

Tonio Borg se jorganizzaw Barbecue, il-:img[a, 27 ta’ Lulju fil-lukanda Dolmen Resort, ilQawra. Prezz €18 g[all-kbar u €9 g[at-tfal. Biljetti ming[and ilhelpers jew /emplu 79807644.

I}-}URRIEQ. Membri talKumitat Sezzjonali PN se jkunu flUffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ tesseri ;odda.

Cassar se jorganizzaw Pasta Night, il-:img[a, 27 ta’ Lulju fit-8 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-Mosta. Prezz €10 u g[all-biljetti /emplu 79459227 jew 99468624.

AVVI}I SO?JALI

CAROLINE GALEA. Il-{bieb

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb

ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Pasta Night, il-:img[a, 6 ta’ Lulju fit-8 p.m. fil-:onna talBarrakka t’Isfel. G[all-biljetti /emplu 99841333 jew 21666736.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb

ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw Barbecue, il-:img[a, 6 ta’ Lulju fit-8.30 p.m. fil-lukanda Excelsior. Prezz € 23 g[all-kbar u €12 g[at-tfal. G[all-bookings /emplu 23285000.

RA{AL :DID. Il-Kumitat

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe

ta’ Caroline Galea se jorganizzaw Barbecue, il-:img[a, 27 ta’ Lulju fit-8 p.m. fil-lukanda Pergola, ilMellie[a. Prezz €17, li jinkludi likel u t-trasport. Tfal nofs prezz.

G[all-biljetti /emplu 99843564, 99491069 jew staqsu lill-helpers tas-soltu.

EDWIN VASSALLO. Il-{bieb

ta’ Edwin Vassallo se jorganizzaw Barbecue, il-:img[a, 27 ta’ Lulju fit-8 p.m. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. Prezz €20 g[all-adulti u €10 g[at-tfal ta’ bejn il-5 u t12-il sena. G[al aktar informazzjoni jew trasport /emplu 21433869.

Sezzjonali PN se jorganizza Barbecue, il-:img[a, 13 ta’ Lulju fit-8 p.m. quddiem lUffi//ju PN tal-lokalità. Prezz €15 g[all -kbar u € 7 g[at-tfal sa 11-il sena. Biljetti millUffi//ju PN, mill-helpers tarraba’ distrett jew /emplu 99229973, 99057917 jew 79290954.

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe Cassar se jorganizzaw :urnata Sqallija, is-Sibt 14 ta’ Lulju. Tluq bil-katamaran g[al Pozzallo fil-5 a.m. u naslu lura Malta fil-11 p.m. }jara fis-suq ta’ Katania, Mount Etna u Auchan Shopping Complex.

Prezz €145 u g[all-bookings /emplu 79459227 jew 99468624.

ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 4 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fid-Danish Village, l-G[adira. Prezz €18 g[all-kbar u €9 g[at-tfal. G[allbiljetti /emplu 99841333 jew 21666736.

GEORGE PULLICINO. Il-

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe

{bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw Barbecue, il-:img[a, 20 ta’ Lulju fit-8 p.m. fil-Grand Hotel Excelsior, il-Furjana. Prezz €26 g[all-kbar u €14 g[at-tfal ta’ ta[t it-12-il sena. G[al aktar dettalji /emplu 79062222 jew 21344589.

SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb ta’

Simon Busuttil se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 28 ta’ Lulju fit8.30 p.m. fil-Lukanda Le Meridien, San :iljan. Prezz €20 g[all-kbar u €10 g[at-tfal. G[allbiljetti /emplu 79010504 jew 21228585.

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb

Cassar se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 11 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan.

Prezz €22 g[all-kbar u €11 g[attfal ta’ bejn il-5 u t-12-il sena.

G[al bookings /emplu 79459227 jew 99468624.

AVVI}I O{RAJN SAN PAWL IL-BA{AR. IlKumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar flUffi//ju PN tal-lokalità. Dawk interessati g[andhom jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lis-Segretarju Kumitat PN San Pawl il-Ba[ar jew i/emplu 99456411 jew 99642765.

Il-Kumitat Sezzjonali PN jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;;u]a.

IL-G}IRA. Il-bar tal-Uffi//ju PN qed ikun miftu[ kuljum bejn itTnejn u l-{add.

IL-QRENDI. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Uffi//ju PN jinsab miftu[ ta[t management ;did wara t-tisbi[ u l-immodernizzar li sar fla[[ar ;img[at. L-Uffi//ju PN qed ikun miftu[ kuljum bejn is-7 a.m. u tard filg[axija b’fa/ilitajiet b[al big screen u organizzar ta’ ikliet. G[al aktar informazzjoni /emplu 99479383.

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN

jixtieq jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ nfeta[ ta[t management ;did. Il-bar qed ikun miftu[ is-Sibt u l-{add mill-5 p.m. ’l quddiem, u jintwerew log[ob tal-Premier Ingli] u s-Serie A Taljan.

IL-MOSTA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ jinsab miftu[ kuljum ta[t management ;did.

TAL-PIETÀ. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikunu servuti appetizers u jintwera l-football live. Qed ikunu organizzati ikliet, fosthom fenkati, la[am ta]-]iemel u majjal mimli. G[all-bookings tistg[u //emplu 99298312 jew 21244956.

Il-bar qed ikun miftu[ kuljum mill-5 p.m. ’l quddiem u l-{add anke filg[odu.

TAS-SLIEMA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[all-kiri tal-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità. Kull min hu interessat jista’ jikkuntattja lillPresident tal-Kumitat Sezzjonali PN Sliema fuq 99824277. IlKumitat jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik laktar vanta;;u]a.

TONIO BORG. Il-Vi/i Prim

Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio Borg jilqa’ lill-pubbliku fl-uffi//ju tieg[u f’Birkirkara bejn it-8 a.m. u l-10 a.m. G[al appuntament tistg[u //emplu 22042235 jew 21232873.

DAVID AGIUS. Min jixtieq jil-

taqa’ ma’ David Agius jista’ jag[mel dan ming[ajr b]onn ta’ appuntament kull nhar ta’ Tnejn wara l-4 p.m., f’187 Triq Santa Katerina {’Attard jew /emplu 79423101 jew 21417507 g[al appuntament fil-;ranet l-o[ra.

David Agius hu Deputat g[as-7 Distrett ({a]-}ebbu;, {ad-Dingli, ir-Rabat, l-Im;arr u l-Imtarfa) u g[all-11-il Distrett ({’Attard, {al Balzan, il-Mosta u l-Imdina).

ROBERT ARRIGO. Robert

Arrigo jav]a li qed jiltaqa’ ma’ kull min jixtieq jiltaqa’ mieg[u, kuljum bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-uffi//ju tieg[u, 60 Triq Depiro, Tas-Sliema. ?emplu 23285000 jew 79492885.

{’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99804642.

BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200.

BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. {AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038.

G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426. {AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.

L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382.

L-ISLA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273985.

IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 79442733. {AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456.

L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979.

L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.

L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603.

IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 99453507.

IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. fl-Uffi//ju PN. IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com.

PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222.

RA{AL :DID. Kull nhar ta’ Tlieta u {amis bejn l-10 a.m. u l11 a.m. u bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 79290954 jew 77290954.

TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633.

IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt. {AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529.

SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086.

SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 p.m. fl-Uffi//ju PN. SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u 12.30 p.m. fl-Uffi//ju ‘Dar il-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt.

IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99225033.

VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. {A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 79292538 jew 79674816. {A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849.

I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. fl-Uffi//ju PN.

SPORT 39

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Il-{amis, 30 ta’ :unju, 2011

Il-lum il-verdett finali Kiev

8.45pm Italja v :ermanja (Diretta Rai 1 u TVM)

L-aqwa skorers 3 gowls: Mario Mandzukic (Kroazja); Mario Gomez (:ermanja); Alan Dzagoyev (Russja); Cristiano Ronaldo (Portugall); Mario Balotelli (Italja) 2 gowls: Petr Jiracek, Vaclav Pilar (Rep. ?eka); Nicklas Bendtner, Michael Krohn-Dehli (Danimarka); Cesc Fabregas, Xabi Alonso (Spanja); Fernando Torres (Spanja); Andriy Shevchenko (Ukrajna); Zlatan Ibrahimovic (}vezja), Dimitris Salpingidis (Gre/ja) 1 gowl: Nikica Jelavic (Kroazja); Wayne Rooney, Andy Carroll, Joleon Lescott, Theo Walcott, Danny Welbeck (Ingilterra); Yohan Cabaye Jeremy Menez Samir Nasri (Franza); Lars Bender, Lukas Podolski, Philipp Lahm, Sami Khedira, Mesut Ozil, Miroslav Klose, Marco Reus (:ermanja); Fanis Gekas, Giorgos Karagounis, Giorgos Samaras (Gre/ja); Sean St. Ledger (Irlanda); Antonio Di Natale, Andrea Pirlo, Antonio Cassano (Italja); Robin van Persie, Rafael van der Vaart (Olanda); Jakub Blaszczykowski, Robert Lewandowski (Polonja); Pepe, Helder Postiga, Silvestre Varela (Portugall); Roman Pavlyuchenko, Roman Shirokov (Russja), David Silva, Jesus Navas (Spanja); Olof Mellberg, Sebastian Larsson (}vezja)

It-triq li se twassal sal-finali ta' Kiev GRUPP A Rep. ?eka Gre/ja Russja Polonja

GRUPP B

L R D T F K Pt 3 2 0 3 1 1 3 1 1 3 0 2

1 1 1 1

08-06-12

4 3 5 2

5 3 3 3

6 4 4 2

Polonja v Gre/ja Russja v Rep. ?eka

1-1 4-1

Gre/ja v Rep. ?eka Polonja v Russja

1-2 1-1

Rep. ?eka v Polonja Gre/ja v Russja

1-0 1-0

12-06-12 16-06-12

:ermanja Portugall Danimarka Olanda

GRUPP C

L R D T F K Pt 3 3 0 0 5 3 2 0 1 5 3 1 0 2 4 3 0 0 3 2

09-06-12

2 4 5 5

9 6 3 0

Spanja Italja Kroazja Irlanda

Olanda v Danimarka :ermanja v Portugall

0-1 1-0

Danimarka v Portugall Olanda v :ermanja

2-3 1-2

Portugall v Olanda Danimarka v :ermanja

2-1 1-2

13-06-12 17-06-12

GRUPP D

L R D T F K Pt 3 2 1 0 6 1 7 3 1 2 0 4 2 5 3 1 1 1 4 3 4 3 0 0 3 1 9 0

10-06-12

Spanja v Italja Irlanda v Kroazja

1-1 1-3

Italja v Kroazja Spanja v Irlanda

1-1 4-0

Kroazja v Spanja Italja v Irlanda

0-1 2-0

14-06-12 18-06-12

Ingilterra Franza Ukrajna }vezja

L R D T F K Pt 3 2 1 3 1 1 3 1 0 3 1 0

0 5 1 3 2 2 2 5

11-06-12

3 3 4 5

7 4 3 3

Franza v Ingilterra Ukrajna v }vezja

2-1

Ukrajna v Franza }vezja v Ingilterra

0-2 2-3

Ingilterra v Ukrajna }vezja v Franza

1-0 2-0

15-06-12 19-06-12

1-1

KWARTI TAL-FINALI 1

KWARTI TAL-FINALI 2

KWARTI TAL-FINALI 3

KWARTI TAL-FINALI 4

21-6-12 Varsavja

22-6-12 Gdansk

23-6-12 Donetsk

24-6-12 Kiev

Rep. ?eka v Portugall 0-1

:ermanja v Gre/ja

4-2

Spanja v Franza

2-0

Ingilterra v Italja pen 2-4

SEMI-FINALI 1

SEMI-FINALI 2

27-6-12 Donetsk

28-6-12 Varsavja

PORTUGALL v SPANJA

pen 2-4

:ERMANJA v ITALJA

FINALI 1-7-12

Kiev

SPANJA

v ITALJA

1-2

40

Sport

-

, 1 ta’ Lulju, 2012

Il {add

It-triq ta’ Spanja sal-finali

Spanja irnexxilha tasal sal-finali wara li spi//a l-ewwel fi Grupp C. Fl-ewwel log[ba ta’ dan il-grupp ;iet draw 1-1 kontra l-Italja filwaqt li fit-tieni partita g[elbu lillIrlanda 4-0. Fl-a[[ar partita tal-grupp g[elbu 1-0 lillKroazja fl-a[[ar minuti.

Fil-kwarti finali Spanja g[elbet lil Franza 2-0 u fis-semi finali spi//aw 0-0 kontra l-Protugall u reb[u 4-2 bil-penalties.

Spanja bdiet l-impenji tga[ha bil-log[ba kontra l-Italja li intemmet 1-1. L-uniku gowl li qalg[et Spanja f’dan it-turnament kien propjru f’din il-log[ba. Di Natale feta[ l-iskor g[all-Italja u Cesc Fabregas ;ab id-draw

Fit-tieni partita minn Grupp C Spanja g[elbet lill-Irlanda 4-0. Fernando Torres skurja doppjetta filwaqt li Fabregas u Silva (fir-ritratt) skurjaw it-tnejn l-o[ra

Fil-kwarti finali Spanja eliminat lil Franza bi skor ta’ 2-0. L-eroj tas-serata kien Xabi Alonso (fir-ritratt) li skurja ]ew; gowls

Spanja sabuha diffi/li biex reb[u 1-0 kontra l-Kroazja u dawn skurjaw proprju fl-a[[ar minuti permezz ta’ Navas biex reb[u l-grupp

Il-Portugi] Bruno Alves fl-azzjoni ma Cesc Fabregas fis-semi-finali mirbu[a 4-2 bil-penalties

-

, 1 ta’ Lulju, 2012

Il {add

Sport

41

It-triq tal-Italja sal-finali

L-Italja bdiet bi draw po]ittiv ta’ 1-1 kontra l-holders Spanja. L-Italja kienu l-uniku tim li irnexxielu jiskurja kontra Spanja f’dan it-turnament gowl ta’ Di Natale.

Fit-tieni partita l-Italja ma g[arfietx tiddefendi l-vanta;; kontra l-Kroazja.

Pirlo po;;a lill-Italja fil-vanta;; imma Mandzukic ;ab id-draw.

L-Italja g[addiet sal-finali wara li spi//at it-tieni fi Grupp B. Fl-ewwel log[ba ta’ dan il-grupp ;iet 1-1 kontra l-holders Spanja filwaqt li fit-tieni partita kisebt draw ie[or1-1 mill-Kroazja. Fla[[ar partita tal-grupp l-Italja reb[et 2-0 kontra l-Irlanda.

Fil-kwarti finali l-Italja eliminat lill-Ingilterra bil-penalties wara li l-partita intemmet 0-0. Fis-semi finali l-Italja kellha partita mill-aqwa u eliminat lill-:ermanja 2-1.

Fl-a[[ar partita tal-grupp l-Italja g[elbet lill-Irlanda 2-0. Kien Cassano li feta[ l-iskor u Balotelli da[al b[ala sostitut u skurja t-tieni gowl.

L-Italja kellha wirja kbira kontra l-Ingilterra u kisbet post fis-semi finali wara li reb[et 4-2 bilpenalties. Minkejja li t-Taljani kellhom diversi /ansijiet ta’ skor il-partita intemmet 0-0.

L-Italja kompliet tibni fuq il-wirja kontra l-Ingilterra u kontra l-:ermanja reb[et 2-1 biex g[addiet g[all-finali b’doppjetta ta’ Balotelli.

42

Sport

-

, 1 ta’ Lulju, 2012

Il {add

Il-finali tal-lejla f’Kiev

SPANJA

ITALJA

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

David Silva (lemin) u Cesc Fabregas ta’ Spanja, ]ew; players li llejla x’aktarx se jkunu fl-azzjoni

Sport

43

Il-goalkeeper nazzjonali tal-Italja, Gianluigi Buffon

FINALI

Spanja tista’ tni]]el isimha fl-istorja Hekk kif illejla tintlag[ab il-finali tal-Euro 2012, Spanja tista’ tni]]el isimha fl-istorja jekk jirnexxilha tiddefendi ttitlu li reb[et erba’ snin ilu.

Dan, g[aliex l-ebda tim flistorja qatt ma reba[ ]ew; kampjonati Ewropej konsekuttivi.

Barra minn hekk, l-ebda tim qatt ma reba[ tliet titli ma;;uri wara xulxin u Spanja g[andhom i/-/ans jag[mlu dan wara li reb[u l-Euro 2008 u t-Tazza tad-Dinja ta’ sentejn ilu fl-Afrika ta’ Isfel.

Biex tag[mel dan, Spanja trid teg[leb l-isfida tal-Italja, tim li mar kontra t-tradizzjoni u offra log[ob offensiv. Filpassat, it-Taljanai kienu mag[rufa g[al kif jiddefendu u joperaw bil-kontrattakk, i]da ta[t it-tmexxija ta’ Prandelli, it-Taljani g[a]lu li jattakkaw.

Minkejja li l-Italja qed toffri log[ob offensiv, id-difi]a mag[mula minn ma;;oranza ta’ players Juventini, hi soda.

Din il-finali se tkun ripetizzjoni tal-konfront ta’ madwar 20 jum ilu meta Spanja u l-Italja lag[bu l-ewwel log[ba valida minn Grupp C. Spanja reb[et il-grupp filwaqt li l-Italja ;iet it-tieni, u d-destin ried li dawn it-tnejn jer;g[u jiltaqg[u u wie[ed jistenna li l-finali ta’ llejla se tkun wa[da ferm ibbilan/jata.

Wie[ed jista’ jg[id li jirba[ min jirba[ bejn dawn i]-]ew; timijiet mhu se jkun seraq xejn g[ax il-players ta]-]ew; na[at kienu konsisteni fillog[ob tag[hom.

Spanja bdiet b[ala favorita li tirba[ dan it-turnament u filfatt waslet sal-finali.

Madankollu, il-log[ob li uriet Spanja din is-sena hu ferm inqas minn dak li uriet erba’ snin ilu. Bla dubju in[ass

[afna n-nuqqas tal-attakkant David Villa, li tilef dan ilEuro min[abba injury.

Min[abba f’hekk, il-kow/ nazzjonali ta’ Spanja, Vicente Del Bosque, g[a]el li matul dawn il-kampjonati jibda ming[ajr attakkant u jkun ilmidfielder Fabregas l-aktar player avvanzat. Kienu rari lmumenti fejn Del Bosque g[a]el li jibda b’Torres jew b’Ngredo fuq quddiem, u llejla, g[al darba o[ra, jidher li se jkun Fabregas l-aktar player offensiv ta’ Spanja.

Minkejja li Spanja huma aktar mag[rufa g[all-mod kif jibnu l-attakki tag[hom, wie[ed irid jg[id li d-difi]a Spanjola, li kienet nieqsa minn Puyol, qalg[et biss goal f’dan it-turnament.

Qabel ma bdiet il-Euro [add ma basar li l-Italja se tkun filfinali ta’ llejla, i]da aktar ma bdew jilag[bu partiti, ilplayers Taljani bdew juru ttitjib. Sentejn ilu, it-tim Taljan iddi]appunta bil-kbir fitTazza tad-Dinja u l-FA Taljana fdat it-tim f’idejn Cesare Prandelli, li minn dakinhar ’l hawn [adem fuq pro;ett li jidher li se jwassal g[as-su//ess. Prandelli [a la[bar [a]ina li l-attakant Giuseppe Rossi se jkollu jitlef il-Euro min[abba injury serja f’irkopptu, filwaqt li Cassano, f’Ottubru li g[adda kellu jkun operat f’qalbu.

Madankollu, il-players Taljani qamu g[all-okka]joni u jkun xi jkun ir-ri]ultat ta’ llejla wie[ed jista’ jg[id li ttim ta’ Prandelli se jo[ro; b’rasu mg[ollija minn din ilEuro.

Player strumentali g[allItalja kien il-midfielder veteran Andrea Pirlo, li mexxa lit-tim bl-esperjenza u l-klassi tieg[u.

Player li [afna kienu xetti/i dwaru kien l-attakant kontroversjali Mario Balotelli.

Bla dubju, il-player ta’ Man City [ataf l-okka]joni u waqt dawn il-kampjonati wera log[ob mill-aqwa, bl-aqwa prestazzjoni tieg[u tasal fissemi-finali kontra l-:ermanja.

L-Italja se tkun ;ejja minn reb[a ta’ 2-1 fuq il-:ermanja, filwaqt li Spanja se tkun ;ejja minn reb[a ta’ 4-2 bilpenalties kontra l-Portguall.

Spanja lag[bet jum qabel lItalja, i]da t-tim Spanjol kellu jit[abat g[al 120 minuta fidderby Iberiku.

“Il-players g[ajjenin u nittama li jag[mlu l-a[[ar sforz biex nirb[u dan it-titlu,” qal Del Bosque.

Wie[ed irid jara x’se tkun ir-reazzjoni tat-tim Taljan jekk Spanja jmorru fil-vanta;;.

Dan g[aliex l-Italja, fil-partiti kollha tal-Euro dejjem kienet hi li marret fil-vanta;;.

Formazzjonijiet probabbli>

Spanja (4-3-3)

Casillas, Arbeloa, Pique, Ramos, Alba, Xavi, Busquets, Alonso, Silva, Fabregas, Iniesta

Italja (4-3-1-2)

Buffon, Abate, Barzagli, Chiellini, Balzaretti, Marchisio, Pirlo, De Rossi, Montolivo, Balotelli, Cassano

: Olimpiyskiy Stadium ’: 65,400 Referee: Pedro Proenca Grawnd Jesa

“Nafu g[alxiex se nkunu qed nilag[bu. L-ebda tim qatt ma reba[ tliet kompetizzjonijiet wara xulxin.

Dan hu frott ta’ snin ta’ xog[ol u sagrifi//ju u rridu nirb[u,” qal Sergio Ramos, difensur ta’ Real Madrid.

44 Sport

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

FATTI U FIGURI

L-Italja l-uniku tim li skurja kontra Spanja * L-Italja hu l-uniku tim li irnexxielu jiskurja kontra Spanja f’dan it-turnament.

Spanja ;iet draw, 1-1, kontra l-Italja fl-ewwel log[ba minn Grupp C, u wara reb[et 4-0 kontra l-Irlanda, 1-0 kontra l-Kroazja, 2-0 kontra Franza u 4-2 bil-penalties wara li ;iet 0-0 malPortugall. Il-goal tal-Italja kontra Spanja kien skurjah Di Natale, player li llejla x’aktarx jibda b[ala sostiut.

Kontra Spanja, Di Natale ukoll kien beda b[ala sostitut u da[al minflok Balotelli. * Jekk Spanja tirba[ ilEuro til[aq lill-:ermanja, li reb[et tliet kampjonati Ewropej. L-ewwel titlu li reb[et Spanja kien fl-1964 u t-tieni titlu ntreba[ erba’ snin ilu.

L-attakkant tal-Italja, Mario Balotelli, wara r-reb[a kontra l-:ermanja. Dan jista’ jispi//a b[ala l-aqwa skorer tal-Euro jekk illum isib ix-xibka.

* L-Italja reb[et il-Euro fl1968 meta kienet reb[et kontra l-Yugoslavja. Fissena 2000, l-Italja waslet sal-finali imma tilfet, 2-1 kontra Franza bil-golden goal. * Spanja lag[bet seba’ darbiet kontra l-Italja f’tournaments

internazzjonali u qatt ma reb[itilha sad-90 minuta. Lunika darba li Spanja g[elbu lill-Italja kienet erba’ snin ilu bil-g[oti tal-penalties.

* Disa’ mill-14-il player Spanjol li lag[bu fil-finali ta’ erba’ snin ilu huma parti mill-iskwadra li din is-sena re;g[et waslet sal-finali.

Dawn huma Casillas, Rmoas, Alonso, Xavi, Iniesta, Silva, Fabregas, Cazorla u Torres, li kien skurja l-goal tar-reb[a filfinali tal-2008.

L-attakkant tal-Italja, Mario Balotelli jista’ jispi//a b[ala l-aqwa skorer tat-tournament jekk dan isib ix-xibka kontra Spanja.

S’issa Balotelli skurja tliet goals. Spanja g[andha tliet players li skurjaw ]ew; goals kull wie[ed. Dawn huma Torres, Fabregas u Alonso. *

* Fl-a[[ar 19-il partita kompetittiva, Spanja reb[et 17 u ;iet draw tnejn. I]-

]ew; draws waslu proprju f’dan it-tournament, wie[ed kontra l-Italja u l-ie[or kontra l-Portugall.

{arsa fid-dettal lejn il-protagonisti tal-final Fejn: Olympic Stadium, Kiev Jesa: 60,000 Referee: Pedro Proenca (Portugall) Ranking Mondjali: Spanja 1, Italja 12 SPANJA Tim probabbli (4-3-3) Isem Eta`

Lag[ab Skorja

1-Iker Casillas 17-Alvaro Arbeloa 15-Sergio Ramos 3-Gerard Pique 18-Jordi Alba 8-Xavi 16-Sergio Busquets 14-Xabi Alonso 21-David Silva 10-Cesc Fabregas 6-Andres Iniesta Kow/: Vicente del Bosque

31 29 26 25 23 32 23 30 26 25 28

136 40 91 44 10 114 44 101 63 68 70

1-Gianluigi Buffon 6-Federico Balzaretti 15-Andrea Barzagli 19-Leonardo Bonucci 3-Giorgio Chiellini 21-Andrea Pirlo 8-Claudio Marchisio 18-Riccardo Montolivo 16-Daniele De Rossi 9-Mario Balotelli 10-Antonio Cassano Kow/: Cesare Prandelli Il-konfronti pre/endeti

34 30 31 25 27 33 26 27 28 21 29

Eta`

Lag[ab Skorja

ITALJA Tim probabbli (4-1-3-2) Isem

9#03#24 { Milan Italja v Spanja 14#06#25 { Valencia Spanja v Italja 29#05#27 { Bologna Italja v Spanja 22#04#28 { Gijon Spanja v Italja 22#06#30 { Bologna Italja v Spanja 19#04#31 { Bilbao Spanja v Italja 31#05#34 TD#F Firenze Italja v Spanja 1#06#34 TD#F Firenze Italja v Spanja 19#04#42 { Milan Italja v Spanja 27#03#49 { Madrid Spanja v Italja 28#02#59 { Ruma Italja v Spanja 13#03#60 { Bar/ellona Spanja v Italja 21#02#70 { Madrid Spanja v Italja 20#02#71 { Cagliari Italja v Spanja 25#01#78 { Madrid Spanja v Italja 21#12#78 { Ruma Italja v Spanja 12#06#80 KE#F Milan Italja v Spanja 14#06#88 KE#F Frankfurt Italja v Spanja 9#07#94 TD#F Boston Italja v Spanja 18#11#98 { Salerno Italja v Spanja 29#03#00 { Bar/ellona Spanja v Italja 28#04#04 { Genova Italja v Spanja 26#03#08 { Elche Spanja v Italja 22#06#08 KE#F Vjenna Spanja v Italja (Spanja reb[u bil-penalties) 10#08#11 { Bari Italja v Spanja 10#06#12 KE#F Spanja v Italja

1-1

Lag[bu:

26

Italja reb[u: Spanja reb[u: Draws:

0-0 1-0

2-0 1-1

2-3 0-0 1-1 1-0

4-0 1-3 1-1

3-1 2-2 1-2

2-1 1-0

0-0 1-0

2-1 2-2 2-0 1-1 1-0

0-0 2-1

8 7

11

119 11

32 19 54 88 25 36 77 13 34

0 0 6 4 0 10 0 15 17 10 11

0

1

0 2 2 10 1 1 10

4

10

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

Sport

45

FRANZA

Blanc mhux se j;edded il-kuntratt Il-Federazzjoni tal-Futbol ta’ Franza [abbret li l-kow/ Laurent Blanc mhux se j;edded il-kuntratt. Franza ;iet eliminata mill-Euro filkwarti-finali kontra Spanja.

Il-kuntratt ta’ Blanc skada din il-;img[a u l-eks player ta’ Man Utd idde/ieda li ma j;eddidx il-kuntratt.

ITALJA

Il-kow/ nazzjonali ta’ Spanja, Vicente Del Bosque

SPANJA

“Ma jiddispja/iniex li ma eliminajnihomx” Il-kow/ nazzjonali ta’ Spanja, Vicente Del Bosque, qal li mhux qed jag[ti ka] ilfatt li Spanja, bi draw kontra l-Kroazja, setg[et eliminat lill-Italja, l-avversarji fil-finali ta’ llejla.

Spanja u l-Italja kienu flimkien fi Grupp C u l-ewwel log[ba minn dan il-grupp kienet bejniethom u spi//at 11. Wara, l-Italja ;iet draw, 11, mal-Kroazja, filwaqt li Spanja reb[et 4-0 kontra l-

Irlanda. Il-Kroazja, fl-ewwel logb[a tal-grupp reb[et 3-1 kontra l-Irlanda. Dan fisser li Spanja, li kieku fl-a[[ar log[ba ;ew draw ta’ 2-2 kontra l-Kroazja kienu jkunu huma u l-Kroazja li jg[addu g[all-fa]i li jmiss u reb[a talItalja kontra l-Irlanda ma kienet tiswa g[al xejn.

Madankollu Spanja reb[et 1-0 kontra l-Kroazja u l-Italja reb[et 2-0 kontra l-Iranda u kienu dawn it-tnejn li

g[addew mal-a[[ar tmienja.

Id-destin ried li Spanja u lItalja jer;g[u jiltaqg[u kontra xulxin fil-finali ta’ llejla.

“Kontra l-Kroazja g[amilna dak li kellna d-dmir li nag[mlu. Ma jiddispja/ina xejn li ma eliminajniex lillItalja bi draw kontra lKroazja,” qal Del Bosque.

Rigward il-log[ba ta’ llejla, Del Bosque qal, “Se nilag[bu bl-istil tag[na. Se tkun partita bbilan/jata.”

ITALJA

“Spanja se jibdew favoriti” Il-kow/ nazzjonali tal-Italja Cesare Prandelli qal li llejla Spanja se tibda b[ala l-favorita.

“Spanja l-aqwa tim fid-dinja u biex nirb[u rridu nkunu perfetti. Ninsab emozzjonat [afna,” qal Prandelli.

Prandelli tkellem dwar lattakkant Cassano li f’Ottubru li g[adda kien operat f’qalbu.

“M’inhix sorpri] bil-mod ta’ kif irkupra Cassano. Cassano g[andu grinta kbira u dejjem g[amel dak li xtaq.”

Prandelli tkellem dwar l-

atittudni li biha se jilag[bu lplayers Taljani. “Irridu napprofittaw mill-mumenti li jkollna l-ballun f’saqajna, spe/jalment fid-dipartiment talmidfield. A[na minn dejjem pruvajna nirb[u, anke firrawnd ta’ kwalifikazzjoni urejna log[ob offensiv,” spjega Prandelli.

Waqt l-istess konferenza tala[barijiet Prandelli tkellem ukoll dwar l-eroj tas-semi finali, Mario Balotelli.

“Balotelli qieg[ed imdawwar

bi players ta’ klassi mondjali, players li biex waslu fejn waslu g[amlu sagrifi//ju kbar. Wara l-log[ba kontra l-Kroazja tlabt lil Balotelli j]id fil-log[ob tieg[u u dan obdieni,” kompla Prandelli.

Rigward x’qed jistenna minn na[a ta’ Spanja Prandelli qal li qed jistenna li l-avversarji se jattakkaw u jfittxu li jirb[u.

“Spanja l-inqas tim li qala’ gowls u kapa/i jiskurjaw anke jekk ma jilag[bux b’attakkant pur,” temm jg[id Prandelli.

EURO

Platini jrid jibdel il-format Il-President tal-Uefa, Michel Platini, qal li l-Euro 2020 tista’ ssir madwar 13-il belt fl-Ewropa. “Il-Euro tista’ ssir fi 12-il belt ta’ pajji] jew inkella fi 12-il belt madwar lEwropa. Illum il-;urnata, ilivvja;;ar hu r[is,” qal Platini.

L-istess Platini qal li lKumitat E]ekuttiv qabel ma’ din l-idea. Il-format tal-Euro di;à se jinbidel erba’ snin o[ra meta jkunu 24 tim li jie[du sehem minflok 16.

Platini qal li f’Di/embru jew Jannar li ;ej se ssir laqg[a bejn il-Federazzjonijiet talpajji]i biex tittie[ed de/i]joni finali.

It-Turkija kienet wa[da mill-pajji]i favoriti li se torganizza l-Euro ta’ tmien snin o[ra, i]da l-belt ta’ Istanbul di;à tefg[et ilkandidatura biex torganizza lOlimpjadi.

Il-pajji]i interessati biex jitfg[u l-kandidatura g[andhom /ans sa Mejju li ;ej

Blanc beda jmexxi lit-tim nazzjonali Fran/i] fl-2010 wara li Franza, ta[t ittmexxija ta’ Raymond Domench kienet eliminata mill-fa]i tal-gruppi tatTazza tad-Dinja tal-Afrika ta’ Isfel. Franza kienet ilha ma titlef 23 log[ba qabel ma tilfet kontra Spanja.

u minbarra t-Turkija hemm tliet pajji]i o[ra. Il-Uefa ma ]velatx min huma dawn it-tliet pajji]i, u r-rapporti fil-media qed jg[idu li l-Uefa ma [abbritx il-pajji]i g[ax mhijiex kuntenta b’dak li qed joffru l-pajji]i.

“Mhux se nistennew biex naraw jekk hux it-Turkija se torganizza l-Olimpjadi. Jekk nag[mlu hekk nikkumplikaw l-affarijiet. Irridu nidde/iedu mill-aktar fis possibbli,” temm jg[id Platini.

Balotelli jrid ‘reb[a spe/jali’ L-attakkant tal-Italja Mario Balotelli qal li jrid jirba[ ilfinali ta’ llum biex jinkuruna sena spe/jali. Balotelli, li skurja ]ew; goals fis-semifinali kontra l-:ermanja, reba[ il-kampjonat Ingli] ma’ Man City proprju fl-a[[ar ;urnata, u issa jrid li jg[in lillItalja tirba[ il-Euro.

Sa issa, Balotelli skurja tliet

goals f’din il-kompetizzjoni u jista’ wkoll jispi//a b[al laqwa skorer. “Jien di;à nista’ ng[id li kelli sta;un tajjeb g[ax irba[t il-kampjonat Ingli],” qal Balotelli.

Omm Balotelli ]velat li dan beka wara li l-Italja eliminat lill-:ermanja u l-istess Balotelli wieg[ed li fil-finali se jer;a’ jsib ix-xibka.

46 Sport

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

WATERPOLO

Neptunes jeg[lbu lil San :iljan fid-derby tal-Balluta Minn Stewart Said

Neptunes Emirates............14 San :iljan Giuseppe’s.......7 (3-2),(5-1),(4-2),(2-2)

Neptunes Emirates irkupraw tajjeb mit-telfa kontra Sliema, meta b’mod konvin/enti g[elbu lil San :iljan fl-ewwel leg mis-semi finali tal-Premier. Neptunes kien jimmeritahom ir-reb[a fejn kienu l-a[jar tim fl-ilma.

Fattur li g[en lil Neptunes kienet it-tke//ija ta’ Matthew Zammit kmieni fit-tieni sessjoni i]da San :iljan ma kinux fil-forma tas-soltu fejn fallew diversi okka]jonijiet.

Il-partita kienet wa[da goffa tant hu hekk li tke//ew i]]ew; kow/is Karl Izzo u Sergei Markoch, flimkien ma’ Matthew Zammit u Karl Galea g[al San :iljan u Tamas Molnar li kellhom tlett ‘fouls’.

Neptunes fet[u tajjeb fejn reb[u l-ewwel sessjoni bi skor minimu. I]da mit-tieni sessjoni ‘l quddiem Neptunes iddominaw meta reb[u ]-]ew; s-sessjonijiet ta’ wara biex sattielet sessjoni kienu 12-5 minn fuq biex l-a[[ar sessjoni kienet

biss formalita’ b’San :iljan jippruvaw jnaqqsu l-mar;ni g[at-tieni leg.

Neptunes: I. Bugeja, N. Lanzon (2), E. Aquilina (3), M. Stellini, G. Pace, A. Ciric (1), S. Camilleri (5), J. Camilleri (1), B. Lanzon, S. Gravina, R. Sciortino, T. Molnar (2), C. Mercieca San :iljan: D. Camilleri, J.C. Cutajar, N. Sutic (2), K. Galea, B. Plumpton, M. Zammit (1), D. Brguljan (1), A. Bianchi, R. Mock, C. Gialanze, K. Mock, D. Abela, M. Pisani (3) Referees: Arnaldo Petronilli, Ivan Sciriha Rimonta tajba

Ta’ Xbiex Amigos.............15 Otters Nivea.......................18 (4-5),(6-3),(2-2),(3-8) Otters Nivea wettqu rimonta tajba fl-ewwel semifinali meta g[elbu lil Ta’ Xbiex Amigos 18-15 f’partita kkumbattuta fejn rajna lil Otters li minn ]vanta;; ta’ ]ew; gowls fit-tielet sessjoni jerb[u l-partita b’vanta;; ta’ tlett gowls fejn l-G[awdxin

skorjaw tmien darbiet fl-a[[ar sessjoni. G[al Ta’ Xbiex ddebutta l-Ungeri] Laszlo Suranyi li skorja sitt gowls.

L-ewwel sessjoni kienet bilan/jata fejn Otters irnexxilhom jerb[u s-sessjoni b’vanta;; ta’ gowl. Ta’ Xbiex wettqu reazzjoni u dawru liskor favurihom. Huma ]ammew il-vanta;; fit-tielet sessjoni i]da Otters g[amlu reazzjoni brillanti fejn irnexxilhom jiskorjaw medja ta’ gowl kull minuta biex reb[u l-partita u g[andhom vanta;; tajjeb g[at-tieni leg.

Ta’ Xbiex: L. Borg, J. Cremona, A. Galea (1), T. Zammit, L. Suranyi (6), C. Bugeja, K. Galea (2), S. Cini, N. Bonello Ghio, C. Saliba, R. Attard, O. Zammit (1), Y. Szeles (5) Otters: Ad. Cachia, An. Cachia, G. Zammit (1), Z. Radocz (7), K. Scicluna (3), M. Balatoni (3), J. Paris (2), S. Dimech, E. Farrugia, K. Debattista (1), C. Martin, P. Martin, K. Grima Scott (1) Referees: Peter Balzan, Ronnie Spiteri

TAZZA TAN-NAZZJONIJIET AFRIKANI

L-E;ittu eliminat L-E;ittu ;ie eliminat mit-Tazza tanNazzjonijiet Afrikani wara li ;ie draw, 1-1, kontra r-Repubblika ?entrali tal-Afrika. Din hi t-tieni darba li l-E;ittu mhux se jkun qed jie[u sehem fil-fa]i finali ta’ din il-kompetizzjoni.

Fl-ewwel leg, l-E;ittu tilef 3-2 kontra rRepubblika ?entrali tal-Afrika u bid-draw ta’ 1-1 inqala’ b’aggregate ta’ 4-3. L-E;ittu hu laktar pajji] li qatt reba[ it-titlu ta’ champions Afrikani. Dawn reb[u t-titlu seba’ darbiet.

TENNIS

Kvitova u Williams fir-raba’ round Petra Kvitova, rebbie[a tal-Grand Slam ta’ Wimbledon ta’ sena ilu, u Serena Williams g[addew g[ar-raba’ round ta’ dan il-Grand Slam. Serena Williams sabitha diffi/li biex g[elbet li/-?ini]a Zheng Jie, 6-7, 5-7, 6-2, 9-7.

G[al Kvitova kienet ferm aktar fa/li biex g[addiet g[ar-raba’ round wara li reb[et 6-1, 60 kontra l-Amerikana Varvara Lepchenko. Ana Ivanovic, li tinsab fl-14-il post tar-ranking mondjali, g[elbet lil Julia Goerges tal:ermanja, 3-6, 6-3, 6-4. Issa, fir-round li jmiss, Ivanovic tilg[ab kontra Victoria Azarenka.

I/-champion tal-Open Awstraljan, Azarenka, g[elbet lil Jana Cepelova, 6-3, 6-3. Ilbiera[ Yaroslava Shvedova ni]]let isimha fl-istorja hekk kif kisbet golden set kontra Sara Errani.

Errani, li waslet sal-finali ta’ dan il-Grand Slam, ma irnexxilhiex tirba[ punt fl-ewwel kwarta u tilfet 6-0, 6-4.

Tamira Paszek, li eliminat lil Caroline Wozniacki fir-round pre/edenti, reb[et 2-6, 7-6, 7-4, 7-5 kontra Yanina Wickmayer tal-Bel;ju. Paszek issa tilg[ab kontra Roberta Vinci. Din tal-a[[ar reb[et 7-6, 7-4, 7-6, 7-3 kontra Mirjana Lucic.

Luke Borg ta’ Ta’ Xbiex jimblukka xutt ta’ avversarju (Ritratt> Alex Degabriele)

UEFA

Is-Super Cup f’Cardiff Is-Super Cup tal-2014 se ssir fil-ground ta’ Cardiff f’Wembley, filwaqt li dik tal2015 se tintlag[ab fil-ground Mikheil Meskhi f’Tibilsi. Ilfinali tas-Super Cup tintlag[ab bejn ir-rebbie[ ta/-Champions League u rrebbie[ tal-Europa League.

Is-Super Cup ta’ din issena, dik bejn Atletico Madrid u Chelsea, se tkun la[[ar finali li tintlag[ab filground ta’ Monaco, li ilu jorganizza l-finali tas-Super Cup sa mill-1998. Il-finali ta’ sena o[ra se ssir fl-Eden Stadium ta’ Praga, irRepubblika ?eka.

De/i]joni posposta

Is-Segretarju :enerali talUefa, Gianni Infantino, qal li l-Uefa talbet lill-Bord Internazzjonali id-de/i]joni dwar l-u]u tat-teknolo;ija filfutbol. Il-President tal-Uefa, Michel Platini, ftit tal-jiem ilu qal li ma jaqbilx matteknolo;ija fil-futbol, filwaqt li l-President tal-FIFA, Sepp Blatter, qal li l-u]u tatteknolo;ija fil-futbol sar ne/essarju.

Il-Board Internazzjonali tal-Futbol (IFAB), li hi mag[mula minn erba’ asso/jazzjonijiet Britanni/i u erba’ membri tal-FIFA, hi mistennija tintordu/i tteknolo;ija fil-futbol fil-5 ta’ Lulju li ;ej.

Il-Uefa, matul dawn la[[ar xhur qed tu]a [ames assistenti, tnejn minnhom fejn il-lasta biex jaraw jekk il-ballun ikunx da[al fixxibka jew le.

“Evalwajna madwar elf partita flimkien mal-kap tarreferees, Collina, u flimkien tkellima dwar kif marru laffarijiet fl-a[[ar tliet snin,” qal Infantino.

Waqt il-Euro kien hemm kontroversja kbira hekk kif goal regolari tal-Ukrajna kontra l-Ingilterra kien im[assar. Platini qal li jekk tkun introdotta t-teknolo;ija fil-futbol l-affarijiet jikkumplikaw ru[hom.

Waqt it-Tazza tad-Dinja ta’ sentejn ilu kien hemm kontroversja kbira meta goal tal-Ingli] Frank Lampard kontra l-:ermanja kien ;ie im[assar.

SPORT 47

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012 MOTOGP

Stoner jirba[ il-Grand Prix Olandi] L-Awstraljan Casey Stoner fuq Honda reba[ il-Grand Prix tal-Olanda biex issa la[aq lil Jorge Lorenzo fil-qu//ata talklassifika tas-sewwieqa. Fittieni post spi//a l-Ispanjol Dani Pedrosa, filwaqt li tTaljan Andrea Dovizioso spi//a t-tielet.

Lorenzo, li beda l-;urnata 25 punt fuq Stoner, kellu

in/ident fl-ewwel dawra wara li Alvaro Bautista tilef ilkontroll u da[al fih.

Kif spi//aw: 1. Stoner (Honda), 2. Dani Pedrosa (Honda), 3. Andrea Dovizioso (Yamaha), Ben Spies ( Yamaha) Kif Jinsabu: Jorge Lorenzo-140, Casey Stoner140, Dani Pedrosa-121

ATLETIKA

Blake jeg[leb lil Bolt Id-difensur Bra]iljan Lucio, li jidher li se jing[aqad ma’ Juventus wara li temm il-kuntratt tieg[u minn ma’ Inter

TRASFERIMENTI

Lucio vi/in ta’ Juventus Skont ir-rapporti fil-;urnali Taljani, id-difensur Bra]iljan Lucio jista’ jing[aqad ma’ Juventus. Lucio, li g[adu kemm temm il-kuntratt ma’ Inter, jidher li issa se jkompli jilg[ab fl-Italja proprju ma/champions. Lucio kien g[ad fadallu sentejn kuntratt ma’ Inter, imma jidher li l-eks player ta’ Bayern Munich kien di;à la[aq ftehim malBianconeri u wara temm ilkuntratt.

Lucio, li g[andu 34 sena, bla dubju jkun akkwist importanti g[al Juventus, spe/jalment min[abba l-fatt li dan se jkun qed jing[aqad mag[hom b’xejn. Jidher li sso/jetà Bianconera offriet salarju ta’ 2.5 miljun ewro fissena lil Lucio u jekk jintreb[u l-unuri dan is-salarju jista’ jitla’ g[al massimu ta’ erba’ miljuni.

Inter kienu akkwistaw lil Lucio b’xejn ming[and Bayern Munich u fl-ewwel

sena tieg[u mag[hom dan kien reba[ it-Treble.

GUARDIOLA – L-eks kow/ ta’ Barcelona, Pep Guardiola, qal li di;à qed i[oss in-nuqqas tal-futbol.

Guardiola telaq lill-klabb Katalan u minfloku kien ma[tur Vilanova. Matul il;img[at li g[addew kien hemm diversi klabbs li riedu lil Guardiola. Fost dawn ilklabbs hemm Chelsea, li issa taw kuntratt lil Di Matteo, li wassalhom g[ar-reb[ ta/Champions League.

Di Matteo iffirma kuntratt ta’ sentejn ma’ Chelsea, i]da xorta g[ad hemm spekulazzjonijiet li Guardiola jista’ jmexxi lill-Blues. Fil;img[at li g[addew, Bayern Munich dehru wkoll interessati fis-servizzi ta’ Guardiola u l-kow/ nazzjonali ta’ Spanja, Vicente Del Bosque, qal lil Guardiola li Bayen Munich ikunu l-klabb perfett g[al dan il-kow/.

BASKETBALL

iffurtunat [afna li ksibt dan ir-ri]ultat. Issa se nikkompeti fl-Olimpijadi b[ala /-champion nazzjonali,” qal Blake fi tmiem it-tellieqa. Din kienet it-tieni darba konsekuttiva li Balek g[eleb lil Bolt wara li sena ilu fil-kampjonati mondjali Blake reba[ ittellieqa u Bolt kien sospi] g[ax telaq qabel l-isparatura.

OLIMPJADI

In-nuqqas ta’ Beckham mhux se jaffettwa Skont il-Kap E]ekuttiv talKumitat Organizzativ talOlimpjadi, Paul Deighton, ilfatt li Beckham mhux se jie[u sehem fl-Olimpjadi mhux se jaffettwa l-bejg[ tal-biljetti. Ilkow/ tat-tim tar-Renju Unit, Stuart Pearce, kellu /-/ans jag[]el lil David Beckham b[ala wie[ed mill-players fittim li g[andhom ’il fuq minn 23 sena. {afna kienu kontra Pearce li ma g[a]ilx lil Beckham, li g[andu 37 sena, min[abba lfatt li Beckham kien wie[ed mill-ambaxxaturi li g[amlu

minn kollox biex Londra reb[et id-dritt li torganizza lOlimpjadi.

“Beckham hu player ta’ fama mondjali. Imma lbiljetti tal-partiti li se jilg[ab it-tim tar-Renju Unit di;à nbieg[u kwa]i kollha, g[alhekk mhux se jkun affettwat il-bejg[ tal-biljetti,” qal Deighton.

David Beckham lag[ab 115-il darba mat-tim nazzjonali Ingli] u matul dawn l-a[[ar snin kien qed jilg[ab fl-Istati Uniti ma’ LA Glaxay.

FORMULA 1

Malta tibda kontra l-Iskozja It-tim nazzjonali Malti talbasketball se jibda lavventura tieg[u filKampjonati Ewropej talPajji]i ]-}g[ar kontra lIskozja. Din il-partita se tintlag[ab f’San Marino, g[ada, fl-4.30pm.

It-tim nazzjonali Malti li se jie[u sehem f’dawn ilkampjonati hu mag[mul minn Omar Said, Roderick Vella, Shawn Pace, Josh Jackson, Chris Meier, Kristin Baldacchino, Steve Schembri, Nigel Sultana, Samuel Deguara, Addison Bonnici u David Bugeja. Ilkow/ tat-tim hu Paolo Di Fonzo, li hu meg[jun millassistenti Joe Galea, Peter Farrugia u Salvatore De

DESTRO – Id-Direttur Sportiv ta’ Milan, Adriano Galliani, qal li Milan jistg[u jakkwistaw lill-attakkant Mattia Destro. Dan l-attakant hu propjetà ta’ Genoa u Siena u fil-;img[at li g[addew Inter urew l-interess f’dan ilplayer li kien jilg[ab malPrimavera tag[hom.

“Nixtiequ n]ommu lil Destro, imma kul[add jaf li meta klabb kbir isegwi wie[ed mill-players tieg[ek, dan diffi/li jibqa’ mieg[ek,” qal Stefano Antonelli, id-direttur sportiv ta’ Siena. Minbarra Inter u Milan hemm ukoll interessati Roma.

WATFORD – Il-familja Taljana Pozzo [abbru li akkwistaw lill-klabb ta’ Watford. Il-familja Pozzo, li g[andha l-klabb ta’ Udinese, xtrat dan il-klabb ming[and Laurence Bassini. Minbarra Udinese u Watford, il-familja Pozzo g[andha wkoll il-klabb Spanjol ta’ Granada.

Yohan Blake g[eleb li/champion Olimpiku Usain Bolt waqt il-kampjonati nazzjonali tal-:amajka. Blake irre;istra l-a[jar [in tal-100m matul din is-sena hekk kif g[amel [in ta’ 9.75’ sekondi.

Bolt, xhar ilu, f’Ruma g[amel [in ta’ 9.76 sekondi.

Fil-kampjonati tal-:amajka, Bolt spi//a t-tieni b’[in ta’ 9.86 sekondi. “Jien

Martino.

F’dawn il-kampjonati, ittim Malti qieg[ed fi Grupp B flimkien ma’ Wales, lIskozja u San Marino.

Grupp B hu mag[mul millMoldova, mill-Andorra u minn :ibiltà.

Il-programm tal-log[ob: 2 ta’ Lulju – Malta v

Skozja (4.30pm) 3 ta’ Lulju – Wales v Malta (7.30pm) 4 ta’ Lulju – San Marino v Malta (7.30pm) 5 ta’ Lulju – m’hemmx log[ob 6 u 7 ta’ Lulju – SemiFinali Kull min irid isegwi llog[ob i]ur is-sit www.fibaeurope.com

“Alonso se jfalli” Il-Kap tar-Red Bull, Christian Horner, qal li xi [in jew ie[or is-sewwieq talFerrari, Fernando Alosno, se jkollu perijodu diffi/li u se jwaqqa’ l-punti. B[alissa, Alonso qieg[ed fl-ewwel post tal-klassifika tas-sewwieqa b’111 punt, u l-eqreb rivali tieg[u hu s-sewwieq tar-Red Bull, Mark Webber, li g[andu 91 punt.

Fl-a[[ar Grand Prix, dak ta’ Valencia, Alonso beda mill11-il post u spi//a biex reba[ it-tellieqa. “Alonso qed ikollu sta;un mill-aqwa. Imma jekk wie[ed i[ares lejn l-istatistika jara kif xi darba jew o[ra sewwieq dejjem ikollu

mument diffi/li,” qal Horner.

I/-champion Vettel kellu jirtira fil-Grand Prix ta’ Valencia, i]da r-Red Bull jinsabu fil-qu//ata talklassifika tal-kostrutturi.

Montezemolo be]g[an

Minkejja li Alonso jinsab fl-ewwel post tal-klassifika tas-sewwieqa, il-President talFerrari, Luca di Montezemolo, qal li jinsab inkwetat dwar il-karozza tarRed Bull, li skont hu hi laktar velo/i. Vettel, li irtira waqt it-tellieqa, f’[in minnhom kien fl-ewwel post u kellu vanta;; ta’ 20 sekonda sakemm [ar;et is-

safety car.

“Jien inkwetat g[ax rajt ilkarozza tar-Red Bull issuq b’velo/ità kbira. Il-Grand Prix li jmiss, f’Silverstone, Hockenheim u Budapest se jkunu diffi/li. Jekk irridu nirb[u t-titlu rridu nkomplu na[dmu biex intejjbu lkarozza,” kompla Montezemolo.

Montezemolo iddefenda wkoll lill-Kap tat-tim, Stefano Domenicali, li kien ikkritikat bl-a[rax fil-bidu tal-ista;un meta r-ri]ultati ma bdewx jaslu. “Domenicali dejjem [adem u refa’ rresponsabbiltà,” temm jg[id il-President.

48

Lokali

Il-{add, 1 ta’ Lulju, 2012

AKBAR L-OSTAKLU... AKBAR ID-DETERMINAZZJONI

‘Il bog[od mill-passjoni . Mhuwiex proprju mument fa/li g[all-Partit Nazzjonalista.

L-eventi fil-Parlament, b’]ew; mozzjonijiet inkredibbli, kif ukoll dawk li ]viluppaw issa fl-E]ekuttiv tieg[u, mhux normali li jse[[u; imma kull min jaf ftit storja politika jaf li, f’xi [in, jistg[u jse[[u. {add ma jista’ jkollu g[aqda ta’ bnedmin u jippretendi li dawn i;ibu ru[hom dejjem ta’ an;li, serafini u kerubini. Il-politi/i mhux dejjem jaqblu, u meta jirre;istraw dan, mhux dejjem ikunu /ivilizzati u jag[lqu ddiskussjoni, id-djalogu ta’ bejniethom bil-mod, kif jg[idu l-Ingli]i, we agree to disagree.

Ma marrux lura d-dar kuntenti, jaqb]u bil-fer[ kemm ma qablux, imma baqg[u jitg[annqu, anzi kif rajna, spi//aw jg[idu u fuq kollox iwettqu azzjonijiet li m’g[andhomx. Ja;ixxu lkontra ta’ dak li l-poplu ttajjeb jippretendi minnhom.

1

. Mhemm l-ebda [arba minn din ir-realtà li, daqqa jew o[ra, isse[[. Il-konsegwenzi, l-istorja tqishom sewwa sew fl-effetti negattivi li tali ;lied, tali nuqqas ta’ qbil, iwassal g[alih. Imma hemm qieg[ed.

Il-fatti huma hemm g[al kul[add. Dak li kien ilu jin;ema’ f’dawn l-a[[ar erba’ ;img[at, se[[. Id-diskors fierag[, l-i]]un]injar, l-g[ira u, 2

sfortunatament ukoll, sentimenti iktar baxxi, in;abru f’daqqa b’ri]ultat li ma jitwemmen minn [add fixxenarju Ewropew. Ma jmissux, u hu ]gur tebg[a kerha fuq l-istorja politika talParlament. Ma kellux ikun li lpartit fl-Oppo]izzjoni, li jara li hemm membri parlamentari fi [dan il-gvern li jridu jwettqu azzjoni [a]ina u mill-iktar ]baljata kontra [addie[or, flok jippreserva d-dinjità tieg[u u joqg[od lura, minflok jing[aqad mag[hom proprju biex jassigura li din issir. . Ma kellux ikun, imma sar. Mhuwiex sewwa, imma se[[. }gur li hu in;ust, imma sar. Kien hawn, u g[ad hawn ag[a fil-pajji], fost il-poplu.

Nista’ nixhed fuq dan personalment bid-diversi li kitbuli, b’dawk li rajt u g[adni nara. Nisma’ u fl-istess [in 3

nirre;istra kemm g[andna bnedmin ta’ rieda tajba li jridu politi/i jimxu fuq il-valuri ttajba. L-azzjonijiet []iena ma ni]lu tajjeb xejn, anzi diversi minn kull rokna [assew li ttajjeb tilef u dak li mhuwiex tajjeb reba[. Din hi r-realtà li l-politi/i li jridu l-;id lil dan il-pajji] illum huma ffa//jati biha u m’g[andhomx ja[arbu.

Ir-reazzjoni tag[hom g[aliha tista’ tmur f’diversi direzzjonijiet. Tista’ taqbad

dik tal-passjoni, tkun reattiva kwa]i immedjatament u tin]el fil-kamp tal-battalja bis-sejf u x-xabla, taqta’ fejn ji;i u kif t[oss li g[andha biex twie;eb g[al insult daqshekkk kbir, marka indelibbli f’dak li hu lanti-politika demokratika. . :iri f’din id-direzzjoni g[andu l-konsegwenzi tieg[u.

Iwassal g[al dak li m’g[andux ikun. M’g[andniex b]onn ta’ iktar ;lied intern. G[ax nistg[u nirre;istraw quddiem l-elettorat bid-dinjità li ma naqblux ma’ min a;ixxa b’dan il-mod, li jmur kontra kull prin/ipju ta’ partit ming[ajr ma noqog[du nitqatlu jew naqtg[u ras xulxin. Mhix kwistjoni li m’a[niex kapa/i nwettqu dan, wisq inqas li m’g[andniex l-istonku. Kull min qieg[ed fil-poter, filma;;oranza, jaf proprju lkontra. Jaf li jrid je]er/ita lforzi tas-sewwa fuqu nnifsu (kwa]i litteralment jorbot lilu nnifsu) biex ma jwe;ibx b’azzjoni ]baljata g[al dik il[a]ina li jkun ir/ieva. Ilkalma, fl-opinjoni tieg[i, g[andha tkun il-gwida tag[na.

4

. Ir-ra;uni qatt ma riedet forza. Anzi, meta jkun hemm il-forza, il-vu/i tar-ra;uni tispi//a tindifen u ma tinstemax. G[andna ]gur, mhux forsi, inkomplu 5

media•link COMMUNICATIONS

nirre;istraw x’;ara. G[andna ng[idu li ma naqblux u li kull min ;ieb ru[u b’dan il-mod irid jifhem li ma kellux iwettaq dan. Niftakru mill;did kif ;ieb ru[u l-partit bejn l-1981 u l-1987. In]ommu quddiem g[ajnejna li, anki jekk il-passjonijiet tag[na jridu ja[kmuna b’mod ie[or, li meta nitilfu l-vi]joni, a[na nkunu qed nippremjaw lil min m’g[andniex. Il-Partit Laburista, li g[andu fuqu rresponsabbiltà ta’ dan u da[[al fl-istorja tieg[u, g[al darb’o[ra, a;ir ]baljat minn dak li kien wettaq b’tant abbiltà fil-passsat, ji;i ppremjat. Jing[ata vanta;; politiku f’dawn i/-/irkustanzi illo;i/i u vi/in il-;enn assolut.

G[ax partit li mhuwiex kapa/i jamministra bil-kalma din issitwazzjoni ma jing[atax kredtu mill-elettorat. U jekk ni;ru, hekk ji;ri. Din hi rrealtà, ng[idu x’ng[idu. . Is-sitwazzjoni hi iebsa, hi kiefra, ma hemmx dubju. Hi mill-iktar umiljanti u twe;;g[ek ma’ kull jum f’din l-a[[ar fa]i tal-le;i]latura.

G[ax dawn il-feriti politi/i ma jing[alqux, imma jibqg[u kontinwament miftu[a. G[ax fejn qatt kienet li, proprju lPartit Nazzjonalista kellu jara fi [danu membri parlamentari j;ibu ru[hom kif ;iebu? Hu 6

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

]gur a;ir tad-daqqiet ta’ [arta, imma hemm qieg[ed, u ni]baljaw jekk na;ixxu fuq listess livell. Irridu n]ommu lkalma u nifhmu li t-tkomplija tal-le;i]latura tippermetti li programm il-gvern jitwettaq.

Il-prin/ipji demokrati/i nsara, anzi, ikomplu jiggwidawna f’din il-parti tal-istorja tag[na.

Irridu namministrawha tajjeb.

Irridu noqog[du ’l bog[od mill-passjonijiet biex fil-pa/i nidde/iedu a[na l-affarijiet.

Jekk g[andna mmorru g[al elezzjoni ;enerali, immorru meta nidde/iedu a[na u mhux meta [addie[or jimponiha fuqna. Na[arbu l-passjoni talkorla inutli u n]ommu l-pa/i interna tag[na g[as-sewwa.