2012_08_05

€0.75

Numru 2,122

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012 www.media.link.com.mt

Lejn Ba;it responsabbli ta’ Gvern li mhux se jilg[ab bil-pajji] ‘il-mument’ kellha ra;un!

IL-‘KING’ JIRBA{ LIL MUSCAT Konferma ta’ dak li ilha li ]velat il-mument> Jason se jikkontesta Kif di;à ]velat il-mument aktar minn tliet xhur u nofs ilu – fil-[ar;a tal-{add, 29 ta’ April, 2012 – l-eks Segretarju :enerali Laburista u Kap tas-Super One, Jason Micallef, se jikkontesta l-elezzjoni ;enerali li jmiss f’isem ilMLP. Dan ikkonfermah Jason Micallef innifsu f’intervista li ta fi tmiem din il-;img[a.

B’hekk, kif qalu persuni mid[la tal-MLP u li tkellmu ma il-mument, il-‘king’, kif inhu mag[ruf Jason Micallef fil-MLP u fisSuper One, issa reba[ g[al kollox fuq Muscat u g[addiet tieg[u.

Dan il-u-turn ta’ Jason Micallef jikkuntrasta bilkbir mal-po]izzjoni espressa minn Muscat, li filkonferenza ;enerali

Laburista tat-13 ta’ Jannar kien qal li meta dde/ieda li mhux se jikkontesta, Jason Micallef wera kemm hu ra;el tal-partit g[ax se jag[mel sagrifi//ju personali u minflok jikkontesta l - elezzjoni ;enerali jkompli jmexxi l - istazzjon Laburista .

Skont Muscat , Jason Micallef wera kemm hu ra;el tal - partit g[ax a//etta t - talba tieg[u .

Din id - dikjarazzjoni ta ’ Muscat saret qabel Jason Micallef indirizza l konferenza ;enerali u kienet milqug[a b ’ /ap/ip mill - konferenza ;enerali, b’Muscat u Jason Micallef jispi//aw jitg[annqu fuq il-palk talKonferenza :enerali Laburista.

Il-Ba;it li jmiss se jkun wie[ed responsabbli ta’ Gvern li ma jilg[abx bilpajji]. Il-Gvern se jkun qed jippre]enta Ba;it fir-realtà tas-sitwazzjoni internazzjonali u fil-kuntest tal-kri]i ekonomika li ddinja g[addejja minnha.

Hekk qal ilbiera[ ilMinistru tal-Finanzi, lEkonomija u l-Investiment Tonio Fenech meta f’Dar il-Mediterran, il-Belt, tnieda d-Dokument ta’ Qabel il-Ba;it.

Rapport f’pa;na 3

Il-Ministru Tonio Fenech jag[mel id-diskors tieg[u lbiera[ waqt it-tnedija tad-Dokument ta’ Qabel il-Ba;it

Investimenti g[aqlin fit-turi]mu mill-Gvernijiet Nazzjonalisti f’Pembroke L-inawgurazzjoni ta’ :nien Pembroke nhar it-Tlieta li g[adda kienet i/-/irasa fuq ilkejk b’katina ta’ pro;etti f’din iz-zona ta’ Malta li kollha jafu l-i]vilupp tag[hom lil gvernijiet immexxija millPartit Nazzjonalisti.

Din iz-zona tal-pajji], li fi ]mien gvernijiet Laburisti ma kinitx g[ajr bi//a art mitluqa u abbandunata, illum tinkludi ]ew; lukandi ta’ [ames stilel li jattiraw lejhom turisti ta’ kwalità, il-bini tal-Istitut g[allIstudji Turisti/i (ITS), limpjant tar-reverse osmosis u numru ta’ postijiet u bini ie[or skedat. Issa g[andha wkoll lispazju miftu[ tag[ha g[allpubbliku b’dan il-;nien ;did.

g[al pa;na 3

Aktar in/entivi mill-Gvern li jg[inu n-negozju – Ara pa;na 2

Tfal jilag[bu waqt l-inawgurazzjoni ta’ :nien Pembroke

Dettalji f’pa;na 5

A[barijiet Lokali 3

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Il-Gvern impenjat biex il-familji Maltin jibqg[u fi/-/entru tal-politika tieg[u Il-Ba;it li jmiss se jkompli jsa[[a[ l-ekonomija Maltija ming[ajr ma jinjora s-sitwazzjoni internazzjonali Il-Ministru tal-Finanzi, lEkonomija u l-Investiment Tonio Fenech ilbiera[ nieda d-Dokument ta’ Qabel ilBa;it, li hu parti mill-pro/ess ta’ konsultazzjoni li l-Gvern jag[mel qabel jippre]enta lBa;it tieg[u. Hu ddeskriva lBa;it li jmiss b[ala wie[ed responsabbli ta’ Gvern li ma jilg[abx bil-pajji].

F’konferenza tal-a[barijiet fil-Belt, il-Ministru Fenech qal li l-Gvern se jkun qed jippre]enta l-Ba;it li ;ej firrealtà tas-sitwazzjoni internazzjonali u fil-kuntest tal-kri]i ekonomika li d-dinja g[addejja minnha. Hu qal li limpenn tal-Gvern hu li dan ilBa;it ikompli jsa[[a[ lekonomija Maltija billi lpajji] ikompli jsir iktar attraenti g[all-investiment barrani ta’ kwalità li jo[loq limpjiegi.

Il-Gvern se jkompli jin/entiva biex i[ajjar lil min jinvesti fil-pajji], sostna Tonio Fenech, li kompla li fl-a[[ar erba’ snin il-pajji] irnexxielu jo[loq 20,000 impjieg gdid.

Dan filwaqt li fl-a[[ar tliet snin kienu re;istrati 10,000 kumpanija ;dida.

Dawn huma sinjali li lekonomija Maltija hi wa[da dinamika u konxju minn dan, il-Gvern qed jibba]a dDokument ta’ Qabel il-Ba;it fuq il-[olqien tal-impjiegi.

Il-Ministru tal-Finanzi tkellem dwar l-isfond ekonomiku u qal li minkejja lisfidi internazzjonali, lekonomija Maltija rnexxielha tkompli tikseb ri]ultati po]ittivi tant li rre;istrat tkabbir ta’ 2.5 fil-mija kontra t-2.1 fil-mija tal-pajji]i talUE. Fis-settur tax-xog[ol, Malta wkoll irnexxielha tikseb ri]ultati po]ittivi tant li baqg[et wie[ed mill-pajji]i li fihom hemm qag[ad inqas mir-rata tal-UE. Fil-fatt filwaqt li f’Mejju 2012 ilqg[ad kien ta’ sitta fil-mija u fl-2011 kien ta’ 6.8 fil-mija, fl-istess perijodu fl-UE ilqg[ad kien ta’ 10.3 fil-mija u 9.5 fil-mija rispettivament.

Il-Ministru Fenech qal li fla[[ar tliet snin kienu approvati wkoll 131 pro;ett ta’ fabbrika ;dida jew estenjsoni, b’investiment ta’ €320 miljun u b’[olqien ta’ 3,400 impjieg ;did. Minbarra

Id-Dokument ta’ Qabel il-Ba;it, bit-tema ‘Flimkien No[olqu x-Xog[ol G[alik’, li tnieda lbiera[ mill-Ministru Tonio Fenech

dan, il-Gvern introdu/a skemi ta’ g[ajnuna lin-negozji ]g[ar u medji biex b’hekk dawn ikunu jistg[u jkabbru l-operat tag[hom u j]idu l-impjiegi.

Aspett partikolari enfasizzat mill-Ministru tal-Finanzi, kien id-diversifikazzjoni fejn kien spjegat kif il-Gvern investa fis-setturi tal-farma/ewtika, tal-avjazzjoni, is-settur marittimu, l-informatika u ddigital gaming biex dawn jikbru u jsiru parti mill-qafas tal-ekonomija Maltija.

Element po]ittiv ie[or kien i]-]ieda ta’ sebg[a fil-mija fl-

esportazzjoni u 3.4 fil-mija fil-pagi, sostna Tonio Fenech.

Il-Ministru tal-Finanzi enfasizza l-importanza talinvestiment u tat-ta[ri; biex il-postijiet tax-xog[ol li qed jin[olqu jittie[du minn [addiema Maltin kwalifikati.

Il-Gvern, sostna l-Ministru Fenech, se jkun impenjat li jkompli jikkontrolla n-nefqa tieg[u bla ma jnaqqas millprijoritajiet lil setturi partikolari, fosthom dak tassa[[a, l-edukazzjoni u dak so/jali.

Tonio Fenech elenka wkoll

l-importanza li l-Gvern se jkompli jag[ti lit-turi]mu u g[amel referenza g[allistrutturar tal-Air Malta.

Semma wkoll l-edukazzjoni u qal li l-Gvern jibqa’ impenjat li jin/entiva biex iktar studenti jkomplu jistudjaw wara s-sekondarja.

Flimkien ma’ dawn issetturi, il-Gvern se jibqa’ jinvesti fis-settur so/jali biex il-famlji Maltin jibqg[u fi//entru tal-politika tieg[u.

Dwar l-ambjent, il-Ministru tal-Finanzi sostna li l-Gvern se jibqa’ jin/entiva l-u]u ta’ ener;ija alternattiva u se jsa[[a[ l-investiment f’G[awdex biex ikompli jkun ]viluppat b[ala g]ira ekolo;ika.

Dwar it-tnaqqis fit-taxxa, ilMinistru tal-Finanzi qal li lGvern da[[al diversi in/entivi ta ’ tnaqqis ta ’ taxxa g[al diversi kategoriji ta’ [addiema u negozji . Fost dawn kien hemm dawk g[al nisa li jer;g[u jirritornaw fuq il-post tax-xog[ol.

Ara wkoll l-artiklu tal-Ministru Tonio Fenech f’pa;na 48

X’jaf Jason fuq Muscat^ minn pa;na 1

il-mument tad-29 ta’ April li g[adda tirrapporta esklusivament li Jason Micallef kien se je[odha kontra Muscat u jikkontesta l-elezzjoni ;enerali

I]da ‘Il-King’ kien determinat li jikkontesta, u wara li stabbilixxa lilu nnifsu b[al l-Kap tas-Super One, u g[andu sa[[a kbira fuq ilmedia laburista, l-eks Segretarju :enerali Laburista g[addiet tieg[u.

Persuni mid[la tal-MLP qalu lil il-mument li Micallef g[a]el il-;img[a ta’ qabel ilfesti ta’ Santa Marija biex i[abbar il-kandidatura tieg[u

biex imur g[all-festa ta’ Santa Marija fil-Mosta, fejn hu ba]at Micallef, b[ala kandidat u jie[u vanta;; minnha.

Il-kandidatura ta’ Micallef mhux biss hi reb[a tal-‘king’ fuq Muscat, i]da tqajjem mistoqsija li il-mument di;à g[amel xhur ilu, u li minn informazzjoni li g[andha din il-gazzetta, l-g[erq ta’ din irreb[a ta’ Micallef fuq Muscat tinsab fir-risposta g[all-

mistoqsija, “X’jaf Jason fuq Muscat li qed iwassal biex leks Segretarju :enerali Laburista jibqa’ jiddomina fuq Muscat?”

Fil-;img[at li ;ejjin, ilmument se jkompli jsegwi dawn l-i]viluppi fil-qalba talMLP, b’mod spe/jali din ilmistoqsija: “X’jaf Jason fuq Joseph?”

Ara wkoll servizz spe/jali dwar il-u-turns ta’ Muscat f’pa;ni 6 u 7

2

A[barijiet Lokali

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Muscat b’parir ie[or [a]in. Kien qal li l-Gvern ma jistax ida[[al skema li tg[in lis-sidien ta’ negozji Il-Micro Guarantee qed tiggarantixxi sa 90 fil-mija tas-self li jsir mill-banek L-iskema li [are; il-Gvern – Micro Guarantee – biex jg[in lis-sidien ta’ negozji

]g[ar u medji jinvestu aktar fin-negozju tag[hom, kienet fil-mira tal-kritika ta’ Joseph Muscat meta l-Gvern [abbar id-de/i]joni tieg[u li jrid jg[in lis-sidien tan-negozji li jkunu jridu jissellfu millbanek.

Muscat kien ta parir li din l-iskema ma setg[etx issir min[abba li pajji]na hu membru tal-Unjoni Ewropea.

Il-fatti huma bil-maqlub.

Din l-iskema setg[et issir u fil-fatt g[adha kemm da[let fis-se[[.

Minkejja l-bsaten fir-roti tal-Oppo]izzjoni u xxetti/i]mu ta’ Muscat, ilGvern hu determinat li jibqa’ jo[loq inizjattivi li jg[inu lis-sidien tan-negozji e]istenti u jinkora;;ixxu o[rajn ;odda biex b’hekk ji]died l-investiment u jin[olqu aktar jobs.

L-iskema Micro Guarantee, fil-fatt, idda[[let fis-se[[ nhar l-Erbg[a li g[adda. Din l-inizjattiva, li t[abbret fl-a[[ar Ba;it, g[andha l-iskop li tg[in linnegozji biex ikomplu jinvestu, ikabbru l-operat tag[hom u b’hekk jimpjegaw aktar [addiema mag[hom.

L-iskema toffri l-

opportunità lis-selfemployed u lis-sidien ta’ negozji li j[addmu sa 20 persuna, li jibbenefikaw minn garanziji biex jittie[ed self minn banek biex ikunu jistg[u jibdew negozju jew ikabbru n-negozju tag[hom.

Permezz ta’ din l-iskema, li se tkun amministrata millMalta Enterprise, min se jitlob self biex jinvesti se jkun qed jintalab sigurtà li tkopri biss 10 fil-mija tas-self me[tie; u l-Gvern se jkun jista’ jiggarantixxi sa 90 filmija tas-self.

Meta t[abbret din l-iskema fil-Ba;it li g[adda, Muscat kien wera xetti/i]mu dwar kemm setg[et titwettaq din il-weg[da u kien staqsa lillPrim Ministru jekk din liskema kinitx ;iet ‘cleared’ mill-Unjoni Ewropea g[aliex, skont hu, ir-regoli tal-Unjoni Ewropea ma jippermettux li ting[ata l-g[ajnuna kif ried jag[tiha l-Gvern.

Skont Muscat il-Gvern ma setax jag[ti l-g[ajnuna lissidien ta’ negozji meta jkunu

jridu jissellfu kif kien [abbar il-Gvern.

Dan juri illi kieku Muscat kien Prim Ministru ma kienx ida[[al skema b[al din g[aliex skont hu qatt ma setg[et issir. Kieku l-Gvern [a l-parir ta’ Muscat li ma jda[[alx din l-iskema kienu jmorru minn ta[t is-self employed u s-sidien ta’ negozji ]g[ar u medji.

Minkejja x-xetti/i]mu u lpolitika tal-qtig[ il-qalb ta’ Muscat, il-Gvern baqa’ g[addej bil-pjani tieg[u u nhar l-Erbg[a li g[adda nieda l-iskema li se tkun qed tiggarantixxi sa 90 fil-mija tas-self li n-negozji jkunu qed jie[du.

F’dawn l-a[[ar 4 snin ilGvern investa b’mod qawwi fi skemi inti]i li jg[inu ssettur tan-negozju. Skemi b[all-Microcredit li s’issa ibbenefikaw minnha aktar minn 300 negozju li bejniethom [adu self ta’ madwar €30 miljun u t-total ta’ investiment li sar bejniethom ila[[aq is-47.1

miljun ewro. 252 minn dawn in-negozji li bbenefikaw milliskema huma negozji ]g[ar.

Skema o[ra ta’ su//ess hi l-Microinvest fejn s’issa kien hemm ’il fuq minn 1700 SME li applikaw li minnhom 408 applikazzjonijiet kienu ta’ negozji G[awdxin. Dawn in-negozji sa issa [olqu 358 job ;did u bejniethom di;à bbenefikaw minn 8 miljun ewro fi tnaqqis ta’ taxxi g[aliex min jinvesti u jimpjega aktar [addiema mieg[u qed jing[ata tnaqqis li jla[[aq il-25 miljun ewro.

Dan apparti l-ftu[ ta’ Business First f’Jannar li g[adda, li s’issa di;à g[amlu kuntatt mieg[u aktar minn 3000 persuna. Dan i/-?entru joffri g[ajnuna lis-sidien ta’ negozji ]g[ar u kbar li jkunu jridu jridu jinvestu aktar, jag[mlu investiment ;did jew jibbenefikaw minn xi skema tal-Gvern g[as-self employed u l-SMEs. F’kumment li ta lil din ilgazzetta, il-Ministru Jason Azzopardi qal li l-Gvern qed

ida[[al diversi skemi biex jg[in lis-sidien tan-negozji ]g[ar u medji. Il-Gvern qed jag[tihom g[ajnuna finanzjarja biex jinvestu aktar. B’hekk qed jin[olqu aktar jobs. Hu qal li f’dawn lerba’ snin in[olqu 20,000 job gdid.

Is-sidien tan-negozji ]g[ar u medji f’pajji]na kienu strumentali biex jin[olqu limpjiegi ;odda. Dan g[amlu kemm bl-appo;; li qed jing[ataw mill-Gvern u g[aliex g[andhom fidu/ja fid-direzzjoni ekonomika li miexi biha pajji]na. Hu qal li l-Gvern qed jimpenja ru[u kuljum g[all-[olqien talimpjiegi.

Il-Ministru Jason Azzopardi qal li min-na[a lo[ra l-labour i;ib il-qg[ad.

Kieku l-Gvern sema’ millpariri []iena ta’ Muscat, f’pajji]na kien ji]died ilqg[ad, b[alma ;ara kull meta l-labour kien fil-gvern. Il-fatt li l-iskema Micro Guarantee kienet fil-mira tal-labour turi kemm kieku g[andu l-poter f’idejh mhux kapa/i jo[ro; bi skemi li jg[inu lill-SMEs. Mill-banda l-o[ra l-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista qed jo[loq skemi favur l-SMEs li minna[a tag[hom qed jinvestu u jo[olqu l-impjiegi g[all[addiema.

Il-PN ikompli jiltaqa’ ma’ g[aqdiet biex ikun vi/in is-so/jetà /ivili Il-laqg[at ta’ Kuntatt li lPartit Nazzjonalista qed ikollu ma’ g[aqdiet u organizzazzjonijiet li jag[mlu parti mis-so/jetà /ivili, u li ;ew im[abbra tliet xhur ilu, mexjin b’ritmu tajjeb.

Ilbiera[, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi flimkien mal-Ewro Parlamentari Nazzjonalista Simon Busuttil, li qed jikkoordina dawn illaqg[at, iltaqa’ mal-Luxol Sports Club u mal-G[aqda Persuni Neqsin mis-Smig[.

Fl-ewwel laqg[a li kellu mal-Luxol Sports Club kien diskuss it-turi]mu sportiv, ni//a partikolari li pajji]na g[andu jesplora investiment fiha. Membri mill-Club, fosthom il-Vi/i President

Jason Falzon, li hu wie[ed mid-Diretturi tieg[u, spjega laspirazzjonijiet tal-Club rigward pro;ett li jixtieq li jsir biex jinbnew units fejn ikunu jistg[u joqog[du t-tfal li fost o[rajn ikollhom fa/ilitajiet ta’ gym u klassijiet o[ra u b’hekk jit[addmu aktar nies.

Min-na[a tieg[u, il-Prim Ministru sema’ u laqa’ dak li ;ie diskuss u fl-istess waqt irringrazzja lil min jiddedika l-[in tieg[u b’mod volontarju biex il-Kumpless Sportiv jil[aq livelli g[olja, fosthom ukoll in-Nursery tal-lokalità.

F’laqg[a separata, il-Prim Ministru ltaqa’ ukoll mal-bord tal-G[aqda Persuni Neqsin mis-Smig[. Il-President talG[aqda, Steven Mulvaney,

FOCUS 101 Illum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

Tmexxi> Caroline Galea Mistednin> Carm Mifsud Bonnici Joseph Falzon

Il-Prim Ministru u Simon Busuttil f’laqg[a ma’ rappre]entanti tal-Luxol Sports Ground

Waqt il-laqg[a mal-bord tal-G[aqda Persuni Neqsin mis-Smig[

fisser kemm hu importanti li l-kultura Maltija dwar ilpersuni neqsin mis-smig[ tkun fuq l-istess livell ta’ pajji]i o[ra biex il-persuni kon/ernati jkollhom a//ess a[jar g[al dak kollu li

jkollhom b]onn u b’hekk [ajjithom tmur g[all-a[jar.

Min-na[a tieg[u, il-Prim Ministru sostna kemm hu importanti li jitkellem direttament ma’ din l-G[aqda biex flimkien jaraw kif jistg[u

jkunu ]viluppati l-fa/ilitajiet ta’ komunikazzjoni fuq il-livelli kollha sa minn età ]g[ira.

Il-Prim Ministru semma wkoll l-importanza ta’ opportunitajiet ta’ xog[ol anki mas-settur privat.

4 A[barijiet Lokali

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

tag˙rif Birkirkara. Biex ifakkar il175 minn meta Salvu Psaila naqqax fl-injam il-vara ta’ Sant’Elena Imperatri/i Awgusta, il-175 sena mill-mewt ta’

Vincenzo Borg Brared li kkummissjona u [allas g[allimsemmija vara u s-sbatax-il mitt sena mid-dehra tas-Salib lil Kostantinu, il-Kapitlu talKolle;;jata u Ba]ilika Sant’Elena ta’ Birkirkara jistieden lillpubbliku g[all-Oratorio Il-Qaddisa tas-Salib li se jin]amm fl-istess Ba]ilika Elenjana ta’ Birkirkara fl10 ta’ Awwissu fit-8 p.m. Ilkompo]izzjoni ta’ dan l-oratorio saret minn Mro Clifford Cauchi fuq kliem ta’ Therese Pace u fih se jie[du sehem it-tenur Charles Vincenti, is-sopran Josielle Barbara u s-sopran Doreen Camilleri bil-parte/ipazzjoni talkor Notre Dame.

Milied f’Awwissu. G[al sena o[ra, Dar :u]eppa Debono, entità volontarja tal-Knisja f’G[awdex li ta[dem biex tippromovi l-[ajja fis-so/jetà tag[na, qed torganizza Christmas in August, fiera unika ta’ a//essorji u o;;etti o[ra kollha relatati mal-Milied. Il-fiera se ssir bejn is-7 u t-12 ta’ Awwissu. Idd[ul kollu minn din l-attività se jmur b’risq il-[idma ta’ din idDar, li fost l-o[rajn toffri sapport lix-xebbiet li jsiru ommijiet u t[ejji programmi ta’ formazzjoni g[a]-]g[a]ag[ u l-adolexxenti.

Konkors Nazzjonali talPoe]ija. L-G[aqda Poeti Maltin qed tniedi l-konkors annwali tal-

poe]ija g[all-persuni ’l fuq minn 16-il sena. Id-data tal-g[eluq ta’ dan il-konkors hi l-20 ta’ Awwissu. Min hu interessat jie[u sehem jitlob ir-regolamenti fuq lindirizz elettroniku> ghaqdapoetimaltin@hotmail.com.

Banda Anici. Nhar il-:img[a 10 ta’ Awwissu, il-Banda Anici ta’ {al Qormi se takkumpanja lpur/issjoni bl-istatwa ta’ San Lawrenz fil-Birgu, bejn is-6.30 p.m. u d-9.30 p.m. L-istess banda, il-{add 12 ta’ Awwissu, se takkumpanja l-pur/issjoni blistatwa ta’ San Gejtanu fil{amrun, bejn is-7.10 p.m. u l10.10 p.m.

Hospice Malta. Me[tie;a voluntieri biex jg[inu filmanutenzjoni tal-hardware talkompjuters. Jekk inti interessat li tg[in, ikkuntattja l-Hospice fuq 21440085 jew info@hospicemalta.org.

Tas-Sliema. Bejg[ ta’ frott

frisk fuq iz-zuntier tal-knisja talMadonna tas-Sacro Cuor illum il{add waq il-[inijiet tal-Quddies.

Din l-attività qed issir b’risq ilfesta tal-Madonna tas-Sacro Cuor.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit minn [dejn il-knisja parrokkjali ta’ San Fran;isk, il-Qawra, mit8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti ddemm, ;entilment mitlub i;;ib mieg[ek il-karta tal-identità.

it-temp illum It-temp> Il-bi//a l-kbira sabi[. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif, l-aktar mil-Lbi/, kultant ikun [afif g[al moderat, li jdur min-Nofsinhar. Il-Ba[ar> {afif. L-Imbatt> Ftit li xejn. L-Og[la Temperatura> 33˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex tra//a nida. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 644.8mm. Ix-Xemx> titla’ fis-6.12 u tin]el fit-20.04.

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 67 — 76 — 63 — 5 — 59

spiΩeriji LI JIFT{U LLUM

VALLETTA> Collis Williams Pharmacy, 15 Triq ir-Repubblika< IL{AMRUN> Lister Pharmacy, 209 Triq ilKbira San :u]epp< {AL QORMI> TalHlas Pharmacy, Triq il-{elsien< BIRKIRKARA> Fleur-De-Lys Pharmacy, 32 Triq Fleur-de-Lys< G}IRA> D’Argens Pharmacy, 330 Triq D’Argens< SAN :WANN> Medical Plaza Dispensing Chemists Cass-i-Mall Buildings, Vjal irRihan< TAS-SLIEMA> The Economical Dispensary, 86#87 Triq Sir Adrian Dingli< {’ATTARD> St. Mary Pharmacy, 2 Triq Antonio Schembri< MOSTA> St. Mary Pharmacy, 14 Pjazza Rotunda< BU:IBBA> St. Simon Pharmacy, 8 Dawret il-G]ejjer< PAOLA> Distinction Pharmacy, 32 Pjazza Antoine De Paule< IL-FGURA> Alpha Pharmacy Maria Immaculata, Triq Cospicua k#m Vjal il-Kottoner< {A}}ABBAR> St. James Pharmacy, Misra[ isSliem< I}-}EJTUN> St. Catherine Pharmacy, Triq l-Isqof Emanuel Galea< IMQABBA> Kristianne Pharmacy, Triq I^^^avi< SI::IEWI> St. Nicholas Pharmacy, 1 Triq il-Parro//a< {ADDINGLI> Spi]erija Carmen, 1 Triq Misra[ Suffara< VICTORIA> Palm Pharmacy, 2 Triq Palma< SANNAT> Pisani Pharmacy, Bini :did, Triq Sannat.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Rita Vella

Kevin Vella

Reazzjonijiet po]ittivi g[all-iskema l-;dida tal-Gvern b’risq persuni b’di]abbiltà minn Jerome Caruana Cilia

Bl-iskema l-;dida li [abbar il-Gvern se jgawdi kul[add, kemm il-persuni b’di]abbiltà kif ukoll il-persuni tal-lokal, li se jsiru aktar konxji talb]onnijiet tal-persuni b’di]abbiltà.

Hekk ikkummentat mag[na Rita Vella, il-Vi/i Chairperson tal-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b’Di]abbiltà, meta tlabnieha r-reazzjoni tag[ha g[alliskema ;dida m[abbra millGvern nhar il-:img[a li g[adda.

Din l-iskema se toffri opportunitajiet ta’ xog[ol mal-Kunsilli Lokali g[al madwar 80 persuna li g[andhom xi forma ta’ di]abbiltà u li qeg[din jirre;istraw g[ax-xog[ol. Liskema se tit[addem millKorporazzjoni g[ax-Xog[ol u Ta[ri; b’kollaborazzjoni malKunsilli Lokali.

Din il-mi]ura turi kemm ilGvern hu impenjat li j[addem politika inklusiva, fejn kul[add g[andu jkollu ddinjità u r-rispett xieraq. il-mument tkellmet ma’ Rita u Kevin, koppja mi]]ew;a li minkejja d-di]abbiltà tag[hom, ma jaqtg[u qalbhom qatt.

Rita Vella, li hi wkoll ilVi/i Chairperson talKummissjoni Nazzjonali Persuni b’Di]abbiltà tkellmet dwar it-tibdil li rat f’dawn la[[ar snin fil-qasam taxxog[ol.

Hi qalet li [afna kumpaniji qeg[din jifhmu l-b]onn ta’ flessibbiltà minn persuni b’di]abbiltà.

Fil-fatt, g[aliex il-Gvern jag[raf li persuni b’di]abbiltà jista’ jkollhom [ti;iet partikolari, l-iskema se tipprovdi li l-impjieg ikun fuq ba]i full-time jew b’sig[at imnaqqsa, jew part-time jew bit-telework.

Dan ifisser li persuna tista’ tkun impjegata biex ta[dem 40, 30 jew 20 sieg[a fil;img[a, skont ilkundizzjonijiet tag[ha.

Rita Vella qalet li kul[add se jgawdi minn din l-iskema l;dida. Kemm il-persuni b’di]abbiltà kif ukoll irresidenti tal-lokal, li se jsiru aktar konxji tal-b]onnijiet talpersuni b’di]abbiltà.

Hi sostniet li l-kultura ta’ pajji]na vis-a-vis il-persuni b’di]abbiltà nbidlet [afna u llum il-;urnata [afna ;enituri qed ikomplu j[e;;u lil uliedhom jistudjaw u javvanzaw fil-[ajja.

Fil-fatt pajji]na llum jista’ jifta[ar li g[andu l-inqas rata ta’ tfal b’di]abbiltà li jmorru fi skejjel spe/jali. Permezz tar-Riforma tal-Iskejjel Spe/jali, dawn inbidlu f’erba’ Resource Centres. B’hekk listudenti li jattendu fihom qed igawdu mill-esperjenzi varji li joffru livelli differenti ta’ tag[lim, b[al studenti filmainstream.

Ta’ min jg[id li fi/-?entru tar-Ri]orsi tal-Wardija qed tkun provduta opportunità

;dida lill-istudenti bi [ti;iet spe/jali aktar severi biex ikomplu bl-istudji tag[hom wara li dawn jag[lqu s-sittaxil sena.

Il-programm g[andu l-g[an li jipprepara a[jar l-istudenti g[all-[ajja adulta billi jg[inhom isiru aktar indipendenti, itejbu l-[iliet so/jali tag[hom u ji]viluppaw il-potenzjal tag[hom biex isibu impjieg.

Min-na[a tieg[u Kevin Vella qal li permezz ta’ din liskema, min i[addem jista’ j]id il-fidu/ja u ma jib]ax jimpjega persuni b’di]abbiltà.

B’dan il-mod ikollna aktar postijiet tax-xog[ol inklusivi.

Din se tkun esperjenza po]ittiva kemm g[all-persuni b’di]abbiltà, kif ukoll g[allbqija tal-impjegati.

Fost l-inizjattivi tal-Gvern b’risq il-persuni b’di]abbiltà, ta’ min isemmi s-su//ess talpro;ett ME2. Il-mira kienet li dan il-pro;ett i[addem mal230 persuna, i]da tant irnexxa li hemm madwar 430 persuna b’di]abbiltà li qed igawdu minn dan il-pro;ett tal-Unjoni Ewropea.

A[barijiet Lokali 5

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Numru kbir ta’ pro;etti f’Pembroke li qed i[allu marka po]ittiva fuq il-pajji] kollu minn Jesmar Baldacchino .............................................

Il-lokalità ta’ Pembroke hi laktar belt ;dida f’Malta u lisem kien ing[ata fl-1859. Lori;ini ta’ din iz-zona ta’ pajji]na jmur lura g[al ]mien il-Kavallieri ta’ San :wann li kienu bnew ]ew; torrijiet, laktar wie[ed mag[ruf dak ta’ San :or;, mal-kosta, b[ala mezz g[ad-difi]a mill-g[adu.

Il-lokalità, i]da, bdiet tifforma b[ala komunità fi ]mien l-imperu Ingli] li ]viluppawha wkoll militarment bejn l-1859 u l1862. Fil-fatt Pembroke hi ;emellata ma’ Pembroke Dock u Pembroke Town f’Wales u Roccalumera li tinsab fl-Italja.

Kienu, i]da, Gvernijiet Nazzjonalisti li matul i]-]mien ]viluppaw i]jed din il-lokalità biex illum il-;urnata qed t[addan fiha numru kbir ta’ pro;etti li qed i[allu marka po]ittiva g[all-pajji] kollu.

Ta’ min wie[ed isemmi linvestimenti f’lukandi ta’ [ames stilel li jattiraw ammont kbir ta’ turisti kull sena lejn din iz-zona.

Pembroke g[andha fuq na[a lba[ar u fuq it-tliet na[at l-o[ra hemm il-belt ta’ San :iljan, iz-zona residenzjali tasSwieqi, u Ba[ar i/-?ag[aq.

L-investimenti f’Pembroke ma jiqfux biss sal-lukandi fuq in-na[a ta’ San :iljan i]da hemm ukoll fl-Istitut g[allIstudji Turisti/i (ITS), limpjant tar-Reverse Osmosis li hu wie[ed mit-tlieta f’pajji]na, il-qasam tad-djar, numru ta’ siti stori/i u torrijiet, batteriji u zoni ta’ rikreazzjoni b[al ;onna.

L-ITS wa[du hu di;à e]empju ta’ investiment g[aqli g[all-;ejjieni mhux biss talistudenti li jixtiequ jimir[u fissettur turistiku i]da wkoll g[as-settur stess, g[aliex itturi]mu hu pilastru talekonomija ta’ pajji]na.

Mibni fl-1987, dan l-istitut joffri firxa wiesa’ ta’ korsijiet lill-istudenti fosthom dawk mani;erjali, ix-xorb u l-ikel, lu]u tat-teknolo;ija u lcustomer care. L-ITS joffru wkoll esperjenzi ta’ xog[ol g[all-istudenti fi stabbilimenti

I]-]ew; lukandi 5 stilel f’Pembroke. (Xellug)> il-Lukanda Corinthia u (lemin)> il-Lukanda SAS Radisson. It-tnejn li huma jattiraw is-sena kollha turisti ta’ kwalità

turisti/i skont lispe/jalizzazzjoni tag[hom kif ukoll il-possibbiltà li jiksbu esperjenzi o[ra barra minn Malta.

L-investiment fl-istudenti u l-[addiema Maltin u G[awdxin fis-settur turistiku huwa mportantissimu u dan tix[du l-istatistika fejn matul is-sena li g[addiet waslu fostna ammont rekord ta’ turisti li la[qu l-1.4 miljun.

Din is-sena wkoll mistennija li tkun wa[da rekord. In-numru tal-operaturi turisti/i ]diedu wkoll mill2006 sal-a[[ar tas-sena li g[addiet minn 4,200 persuna g[al 5,400, ]ieda ta’ 26%.

Apparti l-operaturi turisti/i ]diedu wkoll il-persuni li qed ja[dmu f’dan is-settur u g[alhekk l-ITS hu fundamentali biex l-istudenti f’dan is-settur ji]viluppaw il[iliet tag[hom biex jil[qu livell ta’ e//ellenza u professjonalità. In-numru tal[addiema fis-settur tal-lukandi u r-restoranti sal-a[[ar tassena li g[addiet kien dak ta’ 19,400, ]ieda ta’ 1,500 [addiem aktar mis-sena ta’ qabel.

Kellhom ikunu de/i]jonijiet li ttie[du minn Gvernijiet Nazzjonalisti fil-passat li llum g[andna turisti ta’ kwalità li jonfqu f’pajji]na aktar minn 500 miljun ewro fis-sena. Kif spjegalna l-eks Ministru tatTuri]mu Michael Refalo, fis-

snin tmenin il-Gvern ;did Nazzjonalista ried itejjeb illivell tal-prodott turistiku.

Refalo qal li din ukoll sabet oppo]izzjoni g[aliex ilGvernijiet ta’ Dom Mintoff kienu jemmnu fil-massa u mhux fil-kwalità u kienu jikkritikaw lill-Gvern Nazzjonalista b’politika ta’ turi]mu tal-miljunarji.

Michael Refalo qalilna illi kieku l-Gvern Nazzjonalista ma kienx kura;;u] bi]]ejjed biex jie[u d-de/i]jonijiet f’waqthom li kien hemm b]onn, kieku llum minflok dan il-progress, fit-turi]mu g[adna sta;nati fejn konna.

I-lukandi fuq in-na[a ta’ San :iljan ikopru investiment kbir mill-privat wara li lGvern kien idde/ieda li jag[ti kon/essjoni tal-art fiz-zona li qabel kienet mag[rufa b[ala St Andrews. Permezz ta’ din id-de/i]joni, inbnew lukandi ta’ [ames stilel, Corinthia San :or; u Radisson SAS. Ma]-]mien, il-grupp Corinthia dde/idiet li tinvesti i]jed g[aliex g[arfet ilpotenzjal taz-zona u espandiet l-operat tag[ha bil-lukanda Corinthia Marina.

F’kummenti mal-gazzetta il-mument, l-eks Ministru Nazzjonalista l-Perit Michael Falzon sa[aq li dan linvestiment kien importanti biex din iz-zona ta’ Pembroke issir mag[rufa b[ala zona turistika mfittxija.

Hu qal li l-art f’dawk lin[awi ma kinitx ]viluppata u ma kellhiex valur ekonomiku u sostna li d-de/i]joni li din lart tkun ]viluppata kienet wa[da g[aqlija.

Il-Perit Michael Falzon tkellem mag[na wkoll dwar limpjant tar-reverse osmosis u g[aliex intg[a]el proprju Pembroke g[al dan l-i]vilupp.

Hu qalilna l-g[a]la saret g[al ra;unijiet tekni/i u z-zona fejn jinsab dan l-impjant hi ideali g[aliex l-impjant ma jtellifx il-bastimenti merkantili.

It-tliet impjanti tar-reverse osmosis jipprodu/u l-55 filmija tal-ilma f’pajji]na, i]da dik ta’ Pembroke wa[edha, li hi mqassma f’]ew; impjanti, tipprodu/i 54 elf metru kubu ta’ ilma kuljum u l-po]izzjoni tag[ha hi strate;ika.

Dwar dan tkellem mag[na wkoll l-eks Ministru Ninu Zammit, li kien responsabbli direttament mill-bini tarreverse osmosis f’Pembroke.

Hu qal li meta l-Partit Nazzjonalista reba[ lelezzjoni tal-1987 sab ma’ wi//u ]ew; kri]ijiet kbar, li kienu l-provista tal-ilma u lelettriku u g[alhekk inbeda pjan g[ad-distribuzzjoni u lprovista mal-pajji] kollu.

Pembroke jinkludi wkoll numru ta’ postijiet u bini skedat b[alma huma l-Wied ta’ {arq {ammiem, it-Torri tal-Madlien, il-fortizza ta’ Pembroke, i/-/imiterju

militari, il-Batteriji u lAustralia Hall li tinsab fi Triq Suffolk.

B’kuntrast mal-investimenti g[aqlin minn Gvernijiet Nazzjonalisti f’Pembroke, ilMalta Labour Party meta kien fil-poter ta diversi propjetajiet f’Pembroke lill-Partit Laburista, fosthom l-Australia Hall, li t[alliet fi stat ta’ abbandun g[al numru kbir ta’ snin.

Ta’ min ifakkar li f’Settembru tal-1996, lAwtorità tal-Ippjanar kienet skedat din il-propjetà b[ala Grad 1 ta’ konservazzjoni i]da meta l-Labour re;a’ kien filGvern f’April tal-1997 din tni]]let g[al Grad 2 fost ilprotesti li saru mill-G[aqdiet mhux Governattivi. Dan juri lkuntrast mal-g[aqal talinvestiment tal-Gvernijiet Nazzjonalisti fiz-zona.

L-a[[ar investiment flambjent ta’ Pembroke hu l;nien il-;did li sar b’investiment ta’ €2.6 miljun u li kien inawgurat mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi u lMinistru g[at-Turi]mu Mario de Marco. Dan se jing[aqad mal-;nien l-ie[or li kien inbena fit-3 ta’ Mejju tal-1996 u li sar fuq medda ta’ 2,161 metru kwadru.

Waqt l-i]vilupp tieg[u Gnien Pembroke, li sar b’fondi allokati mill-Unjoni Ewropea, ipprovda x-xog[ol lil 145 [addiem.

6

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Attwalità Politika

Il-u-turns opportunisti ta’ Muscat Politikant ta’ konvenjenza Aktar ma jg[addi ]mien aktar qed to[ro; fil-bera[ il-politika ta’ konvenjenza li jimxi biha l-Mexxej Laburista Joseph Muscat.

Muscat ilu 20 sena fil-kamp politiku — g[oxrin sena li bdew fl-1992 mat-telfa elettorali tal-Partit Laburista dak i]-]mien immexxi minn Karmenu Mifsud Bonnici.

Warajh da[al fix-xena Alfred Sant u mieg[u da[al dritt fil-partit il-Leader tal-lum.

I]da g[ad-differenza ta]-]ew; prede/essuri tieg[u, ma’ Muscat qatt ma tista’ tkun taf fejn int g[aliex filli llum ji;;ieled b’sa[[tu kollha dwar xi [a;a… jg[addu ftit snin u jdawwar il-po]izzjoni tieg[u e]att bil-maqlub.

Il-fatti qed juru li Muscat ma jag[milx hekk fuq il-ba]i ta’ prin/ipji — g[alih, kif stqarr hu stess, the end justifies the means.

L-UNJONI EWROPEA

HSBC

IL-LIBJA

xandar kontra s-s[ubija.

G[aliex barra artikli regolari, laktar fil-gazzetti laburisti, Muscat baqa’ jissemma g[allprogrammi li kien imexxi fuq listazzjon laburista Super One, bl-isem ta’ Made in Brussels.

Dan il-fattur kien g[amel lil Muscat popolari [afna fost ilLaburisti g[aliex fih kienu jaraw il-bully Nru. 1 ta’ kontra l-UE. Kien propju dan li wassal biex xahar biss wara li Malta

ssie[bet uffi/jalment fl-UE, Muscat kien elett b[ala Membru Parlamentari Ewropew.

Ftit xhur wara s-s[ubija, Muscat dawwar il-boxxla u beda jg[id li jrid li Malta tkun fuq quddiem nett fl-UE. Kellu jammetti, wara snin twal ta’ oppo]izzjoni estrema, li dik ilbattalja li [aditlu nofs ilkarriera politika tieg[u, wara kollox, kienet ]baljata!

IL-VAT

Il-mod kif a;ixxa Muscat waqt il-kri]i twila u mdemmija talLibja s-sena li g[addiet hu wie[ed ta’ opportuni]mu sfa//at.

Fl-ebda [in, tul ix-xhur twal ta’ konflitt fero/i, ma ried jikkundanna l-atro/itajiet li kien qed iwettaq ir-re;im ta’ Gaddafi anzi f’diskors li g[amel quddiem il-Monument tal{elsien fil-Birgu, fl-okka]joni tal-festa ta’ Jum il-{elsien 2011, Muscat implika li Malta kellha tag[milha ta’ medjatur bejn ir-re;im ta’ Gaddafi u r-ribelli Libjani li kienu qed jitqatlu g[al-liberalizzazzjoni ta’ pajji]hom.

{adem u stinka g[al strajk ;enerali kontra l-VAT

PARTNERSHIP FOR PEACE

MINTOFF

wie[ed fil-Labour li kien fundamentalist dwar dan tant li wasal jitlob dikjarazzjoni bla tidwir mal-lew]a li meta lLabour jitla’ fil-gvern, ine[[iha, “ikunu x’ikunu /-/irkustanzi”.

Biex juri l-oppo]izzjoni tieg[u g[all-VAT, il-Labour, permezz tal-GWU, organizza strajk ;enerali u Muscat, ta’ pru]untu] li minn dejjem kien, faqqa’ artiklu fil-Kull{add bit-titlu ‘Strajk bla dubju’.

kien stqarr li hu kien g[adu kontra s-sehem ta’ Malta fil-PfP u hu ma kienx jaqbel. Dik kienet il-po]izzjoni tieg[u u tal-partit u ma kien hemm l-ebda dubju dwar dan.

I]da f’daqqa wa[da, f’Settembru tas-sena l-o[ra,

f’The Sunday Times jidher artiklu bit-titlu Labour u-turn on Partnership for Peace li fih jing[ad li l-Labour dawwar ilpo]izzjoni u issa mg[adux kontra.

Interessanti li jiem wara, Alfred Sant kiteb f’it-Tor/a biex jg[id li sehem Malta fil-PfP hu ksur sfa//at tal-Kostituzzjoni.

G[allinqas Sant hu konsistenti u mhux pinnur b[al Muscat!

Meta f’:unju 1998, kienet faqqg[et il-kwistjoni ta’ Duminku Mintoff mal-Partit Laburista dwar il-Waterfront tal-Birgu, Muscat, ta’ ]atat li hu, kien ukoll da[al fiha b’ru[u u b’;ismu.

F’artiklu bit-titlu li baqa’ famu], A[jar jum ta’ ljun milli mitt jum ta’ nag[;a, Muscat kien kiteb hekk fil-Kull{add tal-14 ta’ :unju 1998: “Il-Perit wasal biex maqdar lil Karmenu (Mifsud Bonnici) g[ax dan kien inqata’ millispaga tieg[u. Lilek (Alfred Sant) qatt ma wa[[allek spag.

Mintoff ma jkollux problemi biss ma’ dak il-mexxej li jag[mel li jg[id hu. Din is-sitwazzjoni mhix a//ettabbli.

Di;à l-partit [a pa/enzja bi]]ejjed bih. Kieku kien xi [add

L-istrajk sar i]da Gvern Nazzjonalista da[[al il-VAT xorta wa[da. Meta mbag[ad tela’ l-Labour da[[al taxxa bla sens — is-CET — li naqqset id-d[ul bil-miljuni tal-liri u, eventwalment kellha ter;a’ tidda[[al il-VAT mill-gvern talPN fl-1999.

Muscat qatt ma semma xejn aktar u llum jist[i jsemmi dan largument. Battalja o[ra tieg[u li sfumat fid-du[[an.

Baxx baxx dawwar il-po]izzjoni minn kontra g[al favur

Sa minn meta sar Mexxej tal-Labour f’:unju 2008, Joseph Muscat kien g[amilha /ara li wara li tkun saret Elezzjoni :enerali o[ra, hu kien ikun lest li jressaq Private Members Bill fil-Parlament biex f’Malta jid[ol id-divorzju. Id-diskors kien /ar: kien qed jitkellem dwar le;i]latura o[ra.

I]da ta’ opportunist li hu, meta Deputat fuq inna[a tal-Gvern ressaq mozzjoni biex jid[ol iddivorzju, g[al darb’o[ra nesa x’kien qal, u ntefa’ b’ru[u u b’;ismu favur.

Fuq kollox, i]da, warrab dak li kien qal f’The Sunday Times tat-3 ta’ Awwissu, 2008, ftit ;img[at wara li n[atar Mexxej: “Should a referendum be called? ‘Calling a referendum would simply amount to passing the buck. It would be an irresponsible failure to postpone the decisions that needed to be taken’”.

G[al Muscat, i]da, ma jg[odd xejn dak li jkun intrabat bih. Minflok ma baqa’ jinsisti li l-li;i tg[addi bil-voti tal-Parlamentari, ivvota filParlament biex il-kwistjoni tg[addi g[al referendum minkejja li kien qal li dan ikun “an irresponsible failure”.

Hekk ikunu l-ir;iel fil-politika? I]da, b[as-soltu, the end justifies the means.

Kien kontra r-Referendum tad-divorzju, imbag[ad dawwar kollox

Wara li g[adda kollox mar dritt jiltaqa’ mal-mexxejja l-;odda tal-Libja

Minn tke//ija mill-partit g[al lag[qi]mu sfrenat ie[or, ilna li ke//ejnieh”.

U fis-26 ta’ :unju 1996 kiteb hekk f’The Malta Independent: “Unless Mintoff finds some responsible, reasonable and honourable way out, he would have deleted 50 years of political history in 24 hours”.

Du[[an! G[addew is-snin u Muscat tla[[aq il-Leader tal-Labour. Imbag[ad addio t-tg[ajjir u t-tixwix kontra Mintoff. Stiednu fi/-?entru Nazzjonali Laburista biex ikollu ritratt mieg[u u lit-tifla ta’ Mintoff g[amilha Delegata Spe/jali tal-Konferenza :enerali u kandidata g[all-elezzjoni.

Hekk jaqbillu issa. Opportuni]mu e]asperanti.

JASON MICALLEF

Jifta[ar li mhux se jo[ro; u mbag[ad ma jridx iwie;eb

Opportuni]mu li [adu minn estrem g[al ie[or

Wara li [ar;una issa jg[idu li kollox sew Mistoqsi fil-gazzetta Illum tat18 ta’ Mejju 2008, appena kienet se ssir l-elezzjoni g[allmexxej ;did Laburista, Muscat

F’dak id-diskors Muscat kien sostna li wie[ed mg[andux i]omm ma’ na[a jew ma’ o[ra f’dik il-kwistjoni u insista li Malta ma kellhiex tie[u po]izzjoni favur jew kontra g[aliex a[na newtrali.

I]da malli sar jaf bir-reb[a finali tar-ribelli fuq ir-re;im dittatorjali ta’ Gaddafi, Muscat [are; jifra[ lill-poplu Libjan.

Dak li g[al xhur s[a[ ]amm [alqu mag[luq, issa [ass li kellu ji//elebra mag[hom g[al dik ir-reb[a storika.

U biex ]gur ikun g[amel u turn kompleta, f’April li g[adda mar il-Libja biex jiltaqa’ mal-mexxejja l-;odda.

REFERENDUM DIVORZJU

Lill-Maltin qalilhom biex jivvutaw kontra l-UE

gazzetti lokali.

L-aktar li jispikkaw minn dawn l-artikli kien dak li kiteb f’The Malta Independent tas-7 ta’ Mejju 1999 li fih, fost l-o[rajn, kien iddeskriva dak il-pass b[ala the most conspicuous hold-up in Maltese history.

U jekk Muscat hu politikament konsistenti, suppost li issa qed iwieg[ed li jekk ikun fil-gvern iwaqqaf din is-serqa fid-dawl tax-xemx, jarresta lil min kien [ati, u jressqu l-Qorti.

I]da g[al Muscat, l-opportuni]mu ji;i l-ewwel u qabel kollox u allura, dan kollu spi//a fix-xejn.

Ing[aqad mar-rebbie[a wara li kien [asel idejh

L-artiklu li jg[id li misshom ke//ew lil Mintoff

:ieg[el lill-poplu jistrajkja u kellu jibla’ kollox

F’Ottubru tal-1994 il-pajji] kien wasal biex jintrodu/i l-VAT — sistema ;usta ta’ tassazzjoni li tit[allas fuq il-konsum li wie[ed jag[mel. Akbar il-konsum, aktar dak li jkun i[allas — sistema aktar ;usta minn din g[ad trid titwieled.

I]da g[al-Labour ma kienx hekk. Immexxi minn Alfred Sant, il-Labour kien [are; kontra l-introduzzjoni tal-VAT. U Joseph Muscat kien l-aktar

Jekk saret hold-up arresta lill-[atja

De/i]joni importanti li ttie[det minn Gvern Nazzjonalista fl-1999 kienet dik li jipprivatizza l-MidMed Bank u jbig[u lill-bank mondjali HSBC. Kienet mossa li tat fidu/ja ;dida lis-settur finanzjarju ta’ pajji]na u tat kredibbiltà kbira lil pajji]na.

I]da tal-Labour fet[u gwerra kbira kontra din idde/i]joni. U g[al darb’o[ra kien Joseph Muscat li [adha fuqu li jmexxi kwa]i wa[du din il-kampanja.

Mhux biss billi kien imur ma’ Alfred Sant quddiem ferg[at tal-Mid-Med Bank g[al konferenzi tala[barijiet, i]da fuq kollox b’numru kbir ta’ artikli fil-

Meta Muscat sejja[ id-d[ul tal-HSBC b[ala l-akbar ‘hold-up’ f’pajji]na

10 snin ta’ ljun… u f’daqqa wa[da jsir nag[;a

Lanqas hemm l-i/ken dubju li lakbar u-turn fl-istorja personali ta’ Muscat hi l-po]izzjoni li [a dwar l-Unjoni Ewropea sa minn mindu da[al fl-arena politika fl1992.

G[al g[axar snin s[a[, u aktar, Muscat [a po]izzjoni ewlenija kontra d-d[ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea.

St[arri; li sar minn din ilgazzetta sab li Muscat kien ilpolitikant li l-aktar li kiteb u

Joseph Muscat kien, b[all-bqija tal-Labour, kontra s-sehem ta’ Malta fil-Partnership for Peace (PfP) mhux biss qabel lElezzjoni tal-1996 i]da sa[ansitra sakemm kien qed jikkontesta g[al-leadership talLabour.

Il-Labour kien [are; lil Malta minn din is-s[ubija fil-PfP, fi ftit sig[at wara li kien tela’ fil-gvern fl-1996.

Idawwar il-boxxla 360 grad g[aliex hekk ja[seb li jkun jaqbillu politikament… g[allakkwist tal-voti… g[all-konvenjenza.

F’dawn il-pa;ni qed infakkru ftit mill-[afna uturns li g[amel kemm ilu fil-kamp politiku.

F’u[ud minnhom Muscat g[amel snin twal b’kampanji personali li ma [allew l-ebda dubju li dak kien li tabil[aqq jemmen fih b’qalbu kollha… i]da mbag[ad sibna li minn dak li qal m’hemm xejn… g[aliex re;a’ bdielu.

Jolqtok ukoll il-fatt li fost il-u-turns kolossali li wettaq hemm materji li kienu fundamentali g[all-partit tieg[u i]da mbag[ad, wara ftit ]mien, infaqg[u b[al b]ie]aq tas-sapun.

G[al dawn ir-ra;unijiet li qed jissemmew hawnhekk, u g[al [afna o[rajn, hu xieraq it-titlu ta’ POLITIKANT TA’ KONVENJENZA.

Attwalità Politika

L-ewwel kontra u mbag[ad jimbotta lil tal-Labour

KUNSILLI LOKALI

Akkanit favur l-indipendenti …jappella favur tal-Labour Il-Kunsilli Lokali f’Malta u f’G[awdex kienu bdew minn Gvern Nazzjonalista fl-1993 u sa sena wara kienu g[adhom qed isiru l-ewwel elezzjonijiet fil-lokalitajiet kollha li ntemmew f’Mejju tal-1994.

Muscat kien g[adu kwa]i ;did fjamant fil-politika i]da dan ma ]ammux milli jikkummenta b’mod definittiv dwar is-sehem tal-partiti politi/i fil-kunsilli lokali. Ilpartit tieg[u kien idde/ieda li ma jikkontestax dawn lelezzjonijiet g[aliex sostna li dawn i;ibu l-firda fillokalitajiet.

U x’ta[sbu li kienet l-opinjoni ta’ Muscat? Iva, qtajtu. {a l-linja tal-Labour tant li fil-Kull{add tat-22 ta’ Mejju, 1994 kiteb hekk: “Il-Partit Nazzjonalista u l-partiti lo[rajn li [ar;u g[al dawn l-elezzjonijiet (tal-Kunsilli Lokali) g[andhom jindunaw huma stess li l-ma;;oranza tal-poplu ma jriduhomx fil-Kunsilli… il-poplu g[andu sens jidde/iedi x’inhu l-a[jar g[alih… elezzjoni wara o[ra, l-Indipendenti se jkomplu j]idu l-voti”.

G[addew is-snin, u l-Labour g[amel u-turn o[ra kbira fil-Kunsilli Lokali wkoll. Beda jo[ro; il-kandidati tieg[u… anzi beda ji;;ilidilhom daqs elezzjoni ;enerali.

Muscat, mhux talli ma ]ammx il-po]izzjoni li kellu, talli beda, personalment, jag[mel avvi]i bi [las biex il-poplu jivvota lill-kandidati laburisti g[all-kunsilli lokali.

Jason Micallef re;a’ wera kemm hu ra;el tal-Partit — il-Mexxej Laburista Joseph Muscat Hekk kien jg[id rapport f’l-orizzont tas-Sibt 14 ta’ Jannar 2012 li fih kien rappurtat x’qal Muscat filjum ta’ qabel waqt il-Konferenza :enerali talLabour.

F’dan ir-rapport jing[ad li Muscat bag[at g[al Micallef u talbu biex, kontra dak li kien di;à [abbar, Jason Micallef iwaqqaf il-kandidatura g[allElezzjoni li ;ejja biex jiddedika l-[in kollu tieg[u g[all-istazzjon laburista Super One. “Wera kemm hu ra;el tal-partit g[ax a//etta ttalba tieg[u”, kien rappurtat li Muscat qal lillKonferenza “g[a/-/ap/ip tan-numru kbir ta’ delegati”.

U tg[annqu wa[da tajba flimkien.

I]da lanqas la[aq qal l-a[[ar kelma lid-delegati li Muscat ma sarx jaf li minn dak li [abbar lid-

delegati ma kien fadal xejn g[aliex wara kollox Micallef kien re;a’ darlu u kien se jo[ro;.

Din il-gazzetta kienet ]velat dan kollu u, mistoqsi g[al darba tnejn, mill-media Mucsat mhu qed jg[id xejn [lief: “Morru staqsu lilu”.

Wara li fera[lu li mhux [iere;… kellu ja//ettah

7

8

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Opinjoni#Lokali

Il-valur tas-solidarjetà …spe/jalment ma’ min hu dg[ajjef Dan il-valur hu l-qofol talpolitika tal-Partit Nazzjonalista f’kull livell, kemm dik /entrali ta’ gvern kif ukoll f’livell lokali g[al kunsilli lokali. Hu valur li g[amel u li jrid ikompli jag[mel id-differenza fil-mod kif issir il-politika f’pajji]na u fil-komunitajiet tag[na.

Il-valur tas-solidarjetà jisfida llum lill-politiku li jrid jara kif, f’kull de/i]joni li jie[u, jara li jag[tih il-[ajja.

Ma hux valur li tista’ tg[addi bih jew ming[ajru g[aliex hu valur impenjattiv u effettiv.

Kapa/i jag[mel id-differenza fil-politika, hu g[alhekk fil[ajja ta’ tant nies li jkunu jistg[u ji;u meg[juna. Dan ilvalur je[tie;, i]da, kultura li tg[in jibqa’ [aj, apprezzati u miftiehem. Fa/li jkollna so/jetà li filwaqt li tkun g[adha titkellem bil-Malti tibda titlef it-tifsira vera ta’ dan il-valur fil-[ajja.

Hu l-valur li jista’ jag[ti tifsira u jo[loq direzzjoni lillkumplament tal-politika, kemm jekk ambjentali kif ukoll ekonomika. Issolidarjetà hi l-bidu talkuxjenza g[al politika so/jali.

Hu l-valur li permezz tieg[u l-politika tkun kontinwament umanizzata; politika min-nies g[an-nies. Politika li tag[mel sens u kapa/i twie;eb g[all[ti;iet tan-nies ming[ajr ma tkun populista fejn il-politiku jg[id lil kul[add u jsir kollox g[al kul[add. Hu valur, g[alhekk, li jo[loq larmonija bejn il-forzi kollha li jag[mlu l-ener;ija politika dik li hi.

Mill-valur tas-solidarjetà jitnissel il-valur tat-tolleranza lejn kull espressjoni ta’ fehma. Madankollu solidarjetà ma jfissirx li wie[ed jinsa lkuxjenza li kontinwament tfittex il-verità.

Il-valur tas-solidarjetà ma iva

jistax jitqies biss mill-element uman tieg[u. Il-politika hi e]er/izzju uman i]da jien nemmen li dan il-valur jerfa’ ’l fuq min kull livell uman lill-istess politika u jag[tiha ru[ u dimensjoni spiritwali.

Dan g[aliex il-valur tassolidarjetà fil-politika jfisser li kull persuna g[andha kontinwament ting[ata valur u mhux tkun u]ata. L-ebda persuna ma g[andha tkun imwarrba i]da kull persuna g[andha t[ossha stmata filwaqt li ssir [idma biex lebda persuna ma t[ossha abbandunata.

Hu l-valur tas-solidarjetà li joffri direzzjoni biex jintla[aq il-bilan/ ;ust fit-taqbida bejn il-liberali]mu ekonomiku u dak so/jali. Hu l-valur li g[andu jintu]a b[al tarka fittaqbida kontra l-libertina;; politiku.

Jag[ti l-[ajja lis-sussidjarjetà

Minn dan il-valur, g[alhekk, jitnissel il-valur tassussidjarjetà li jwassal biex kull de/i]joni tittie[ed fleqreb livell ta’ nies li se jkunu l-aktar effettwati.

Minn hawn irridu nibdew in[arsu ’l bog[od lejn ;ejjieni li mhux se jkun wie[ed fa/li fil-politika li, kull ma jmur, qed ifittex li tkun ming[ajr sens ta’ korrettezza morali i]da sempli/iment korrettezza makkjaveljana fejn kollox jg[addi, l-aqwa li tasal fejn trid waqt li l-mod kif ma jg[odd xejn.

Fil-;ejjieni, linterpretazzjon ta’ dan il-valur se tkun qed toffri sfida lillpolitiku li jkun irid jag[tih interpretazzjoni fidde/i]jonijiet politi/i tieg[u.

Dan g[aliex il-valur tassolidarjetà ma jippermettix spazju g[al de/i]jonijiet mehuda mill-egoi]mu, fejn l-

interessi tal-politiku ji;u qabel kollox. Dak hu l-akbar g[adu tas-solidarjetà.

Hu min[abba l-valur tassolidarjetà li l-politiku jew kunsillier, hu f’liema livell politiku hu, irid isir xejn g[alih innifsu u jsir kollox g[all-[ti;iet tan-nies. Meta linteressi personali jid[lu filpolitika jkissru u jo[olqu di]ordni fil-[ajja tal-istess politiku kemm fuq livell personali kif ukoll fuq livell politiku. Dan g[aliex legoi]mu jda[[al lill-persuna f’dalma li ma jibqax jippermetti lill-politiku jidde/iedi u ja[seb b’mod [olistiku fejn ma jibqax jirra;una skont x’inhu tajjeb g[all-;id komuni tas-so/jetà jew tal-komunità i]da jkun qed jara biss l-interessi tieg[u personali.

Tant hu hekk li s-sens ta’ solidarjetà jwassal lill-politiku jifhem aktar x’ifisser il-[tie;a tat-tis[i[ tas-sens ta’ komunità. Is-solidarjetà hi loppost tal-egoi]mu.

Il-politika li tippromwovi lliberali]mu ma tistax tinkludi l-valur tas-solidarjetà g[aliex din hi ba]ata fuq id-dritt talpersuna li ta[seb fuq x’jiswa lilha biss bla ma ta[seb x’effett se t[alli d-de/i]joni ta’ dik il-persuna fuq il-;id komuni.

Fil-politika liberali lpersuna hi meqjusa b[ala individwu li g[andu jing[ata kull ma hu tieg[u bi dritt fuq livell personali, filwaqt li lpolitika ta’ solidarjetà t[ares lejn il-persuna b[ala membru ta’ komunità u so/jetà li til[aq il-milja tag[ha kemm kapa/i tg[ix b[ala parti minn komunità u mhux f’i]olament mill-komunità.

B’dan il-[sieb irridu nifhmu aktar kemm je[tie; li filpolitika nkunu qrib biex ng[inu lil min tassew hu fil-

b]onn tal-g[ajnuna. F’so/jetà fejn il-legali]mu qed jikkontrolla l-[ajja, nara li qed no[olqu so/jetà ta’ pre;udizzji u f’xi ka]i qed twassalna ng[ixu f’ingann u falsità l-valur tas-solidarjetà.

Illum sar g[andna faqar fisso/jetà tag[na, faqar so/jali ta’ nies li qed i;arrbu tbatija so/jali u psikolo;ika li twassal g[al tbatija reali min[abba l-;udizzju li jittie[ed fuq persuna li tkun instabet [atja ta’ reat qabel ma tkun ing[atat sentenza ta’ [tija mill-Qorti.

Fil-fehma tieg[i din mhix solidarjetà. Dan hu faqar u min tassew jemmen fil-valur tas-solidarjetà g[andu ja[dem kontra kull kaw]a tal-faqar u l-mentalità li tiffavorixxi lpre;udizzji hi mentalità li to[loq il-faqar fis-so/jetà tag[na.

Il-pre;udizzji jistg[u jkunu wkoll razzjali jew sessisti.

Solidarjetà tfisser li ma nistg[ux inkunu so/jetà li tag[mel bullying ma’ persuna ta’ kulur differenti jew orjentazzjoni sesswali differenti.

Solidarjetà tfisser ugwaljanza i]da ma tfissirx ‘u]ufrutt’.

Hawn min fil-politika jitkellem fuq ugwaljanza i]da jkun qieg[ed juri li qed jag[mel ‘u]ufrutt’ minn nies ta’ orjentazzjoni sesswali jew persuni ta’ pajji]i o[rajn. Issolidarjetà tippromwovi lugwaljanza u mhux l-u]u talpersuni.

Ugwaljanza mnissla millvalur tas-solidarjetà tfisser impenn biex kull persuna tkun tag[mel parti mis-so/jetà, integrata fil-komunità bla ebda xkiel.

Il-kobor tal-valur tassolidarjetà hu propju hawn, li wie[ed jemmen fid-dinjità talbniedem u kull persuna hi

minn Edwin Vassallo edwinvassallo@gov.mt

meqjusa persuna l-[in kollu u mhux bil-kundizzjonijiet. Irrispett lejn id-dinjità umana hu mod ta’ kif wie[ed jidde/iedi meta jasal li jpo;;i l-interessi tal-persuna, tal-komunità u tasso/jetà qabel ma ji]en linteressi tieg[u nnifsu.

Dan ifisser li jien ikolli wkoll interess kif niddefendi d-dinjità personali tieg[i i]da dan isir dejjem bil-[sieb li jien inpo;;i lili nnifsi g[as-servizz ta’ [addie[or bit-tajjeb tieg[i, li rrid inkompli ntejjeb biex hekk intejjeb ukoll is-servizzi tieg[i lejn min hu fil-b]onn tal-g[ajnuna tieg[i.

Dan hu s-sabi[ ta’ dan ilvalur tas-solidarjetà b[ala valur uman kif imnebba[ millvaluri nsara. G[aliex fuq kollox dan il-valur hu tfittxija kontinwa biex il-verità tkun apprezzata, imfittxija kontinwament u mog[tija l[ajja.

A[na g[andna nixhdu dan ilvalur mag[na nfusna u ma’ kull persuna o[ra u, hekk, inkunu persuni li ng[ixu g[all;id ta’ persuni o[rajn u ng[ixu biex no[olqu u nsa[[u lkomunità li fiha ng[ixu u li fiha nil[qu l-milja ta’ [ajjitna.

Illum issir it-30 edizzjoni tal-Lejla M;arrija

G[a]la sabi[a ta’ [axix u frott hu l-akbar attrazzjoni fil-Lejla M;arrija

It-30 edizzjoni tal-attività agro-turistika flIm;arr, imsej[a Lejla M;arrija, se ssir illejla f’dan ir-ra[al mag[ruf g[al prodotti agrikoli li jipprodu/u l-bdiewa M;arrin.

Il-bdiewa M;arrin bi [;arhom ikabbru [xejjex u frott bnin biex bihom jie[du sehem fil-kompetizzjoni sabi[a ta’ [axix u frott, li tkun l-akbar attrazzjoni.

Dawra ma’ diversi toroq tal-Im;arr tie[dok lura fi]-]mien fejn wie[ed ikun jista’ jara g[odda tar-raba’ u muturi tal-[art, irkabtu tassajd, log[ob u ;ugarelli antiki. Ikun hemm ukoll wirja ta’ karozzi antiki. L-isqaqien fi Triq Dun Edgar u l-pjazza jie[du l-[ajja f’din il-;urnata b’arran;amenti ta’ fjuri friski, qsari u dekorazzjonijiet g[all-okka]joni.

Id-dilettanti tal-fotografija juru t-talent tag[hom bir-ritratti me[udin f’dan ir-ra[al waqt il-Kompetizzjoni tal-Fotografija.

Interessanti tkun il-Wirja tax-Xog[ol tal-Idejn

li jsir minn diversi M;arrin – ri]ultat ta’ sena tag[lim u [idma.

Wie[ed mill-g[anijiet ta’ ‘Lejla M;arrija’ minn dejjem kien li tippromwovi t-talent Im;arri u g[alhekk se jsir spettaklu ta’ talent lokali, b[al kant, re/tar, ]fin tradizzjonali u kostumi tipi/i Maltin. Din is-sena se ssir reenactment ta’ kif kienet ta[dem il-Pitkalija fi ]mien missirijietna.

Fejn is-salib tal-knisja jkun hemm palk ie[or bi program varjat. Din is-sena l-mistiedna spe/jali se tkun kantanta M;arrija stess li kisbet diversi su//essi, Christabelle Borg.

Il-fondi li jin;abru mill-attivitajiet tal-Lejla M;arrija jintu]aw g[al diversi pro;etti li jsiru fil-parro//a, imma l-g[an ewlieni li l-Kummissjoni ta[dem g[alih hu t-tkomplija tal-bini tassagristija tal-knisja parrokkjali tal-Im;arr.

Ikun hemm ukoll ikel tradizzjonali, inbid, g[asel u [afna aktar.

9

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

F’pa;ni o[rajn...

10 L-ista;un tal-bluha

11 I/-/ertezza tad-dubju

12 It-tieni sena mill-mewt ta’ Guido de Marco

19 Is-sewwa jirba[

Ittri lill-Editur:

Provi ta’ ;id ekonomiku, so/jali u kulturali Il-lista twila ta’ kun/erti li g[addejjin b[alissa – kolha ppakkjati bin-nies jie[du pja/ir f’dan is-sajf Malti – hi lista s[i[a ta’ provi li Malta llum qed tgawdi ;id ekonomiku, so/jali u kulturali qawwi wara l-progress li g[amlet fl-a[[ar snin.

Meta pajji] javanza u jkun solva problemi ba]i/i, jibda jikkon/entra fuq dak li jag[mel il-[ajja sabi[a: l-attivitajiet kulturali, l-arti, ir-restawr tal-wirt, it-tisbi[ tal-ispazji pubbli/i. B[alissa Malta g[addejja minn boom ta’ dan kollu.

Dari fis-sajf konna niddiskutu jekk hux se nift[u l-vit u jo[ro; l-ilma u x’se nixtru minn barra g[ax f’Malta ma stajniex nixtruh. F’kuntrast enormi, dan is-sajf, f’kun/erti organizzati mill-privat wa[du kellna: kun/ert ta’ Joseph Calleja flimkien mal-kantanti rinomati Ronan Keeting u Gigi d’Alessio; kun/ert minn Loreen Euphoria, ir-rebbie[a tal-a[[ar Eurovision Song Contest; kun/ert minn The Australian Pink Floyd, it-tribute band uffi/jali tal-Pink Floyd; kun/ert mill-kantant famu] Taljan Renzo Arbore flimkien mal-band kbira tieg[u; kun/ert fil-jiem li ;ejjin mill-kantawtur rinomat Taljan Antonello Venditti, u kun/ert minn Laura Pausini li ;iet Malta b[ala parti minn tour mondjali ta’ livell internazzjonali kbir li qed isir f’diversi bliet prin/ipali madwar id-dinja.

Sa ftit tas-snin ilu, f’Malta konna ng[idu li kun/erti ta’ dan il-livell seta’ jorganizzahom biss il-Gvern bis-sussidju mittaxxi g[ax wa[edhom ma kinux jirnexxu. Mill-bqija, konna rridu nsiefru biex nattendu kun/erti b[al dawn.

Illum, il-;id ekonomiku li qed tgawdi Malta u l-progress li g[amlet fl-a[[ar snin jidher mill-fatt li dawn il-kun/erti ta’ livell qed ikunu organizzati b’su//ess mill-privat u tant qed ikun hemm konkorrenza li n[olqot din l-industrija ;dida talkun/erti fil-pajji].

Il-Gvern Nazzjonalista mill-1987 wera kemm hu importanti r-rwol tal-Istat b[ala fa/ilitatur. Beda jorganizza kun/erti b[al dawn, [oloq is-suq u l-;id ekonomiku, u llum dawn il-

kun/erti organizzati mill-privat qed ji]diedu, jikbru u jirnexxu.

Barra l-kun/erti organizzati mill-privat, l-Istat kompla wkoll jag[ti sehmu f’attivitajiet simili b[al: il-kun/ert kbir Isle of MTV fuq il-Fosos tal-Furjana li lGvern Nazzjonalista g[amlu appuntamenti bla [las ta’ kull sena g[al eluf kbar ta’ ]g[a]ag[ u reklam kbir g[al Malta barra l-pajji]; tlett ijiem ta’ kun/erti fil-Malta Jazz Festival f’Ta’ Liesse bis-sehem ta’ mu]i/isti stabbiliti fil-kamp dinji tal-jazz flatmosfera su;;estiva tal-Port il-Kbir bis-swar mixg[ulin, l-Evenings on Campus fl-Università ta’ Malta, u Opera vs Pop Under the Stars, kun/ert f’G[awdex li da[al fil-[ames edizzjoni tieg[u.

U s-sajf Malti qed juri x’atmosfera ta’ pja/ir hawn fil-pajji] b’attivitajiet o[rajn tal-privat, fosthom: il-Festival tal-Birra minn Farsons f’Ta’ Qali fejn qed jattendu rekord ta’ nies, il-Festivals tal-Inbid minn Marsovin fil-:onna ta’ Hastings u mid-ditta Delicata fil-:nien tal-Barrakka ta’ Fuq bi]-]ew; ;onna juru rwie[hom bl-aqwa mod wara xxog[ol ta’ tisbi[ li sar fihom mill-Gvern, u [afna attivitajiet fil-lokalitajiet marbutin mal-festi, fosthom minn tribute bands rinomati jew minn gruppi mag[rufa tal-passat b[all-kun/ert ta’ Smokie f’{al G[axaq, u attivitajiet o[rajn tas-sajf, [afna minnhom organizzati mill-Kunsilli Lokali.

Xi [a;a komuni f’dawn l-attivitajiet hi li kollha ;ibdu jew qed ji;bdu folol kbar ta’ nies. Fil-fatt, wa[da mill-problemi li qed jinqalg[u f’attivitajiet b[al dawn hi l-ammont kbir ta’ karozzi u t-traffiku ;;ammjat g[al /ertu [in u konsegwentement problemi wkoll ta’ parke;;.

Fl-istess waqt, il-fatt li folol kbar ta’ nies minn pajji] daqstant ]g[ir qed jimlew dawn l-attivitajiet, qed ikompli jag[mel kura;; lill-organizzaturi biex i;ibu Malta artisti rinomati li jpaxxu lill-pubbliku Malti f’attivitajiet organizzati bi professjonalità kbira – [a;a li turi wkoll kemm g[amlet progress Malta f’dawn l-a[[ar snin.

10

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Opinjoni

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… obby kien famu] g[at-tentattivi tieg[u biex jixxabbat ma’ muntanja kbira mimlija sil;.

Ipprova mat-tletin darba. Imma qatt ma rnexxielu. Kien jibda b’pass [afif, mo[[u filqu//ata, jimma;ina l-veduta u s-sens ta’ libertà.

Imma mal-[in kien jibda jg[ejja, ini]]el [arstu ’l isfel, u jilma[ i]-]arbun mittiekel tieg[u. Is-s[ab kien iwaqqaflu l-ambizzjoni, u l-g[ada kien jibda nni]la, mo[[u kemm se jg[adduh bi]-]mien in-nies tar-ra[al.

Darba tela’ ma’ Peeper, optician mill-belt, li [e;;u ma jaqtax qalbu u tah nu//ali tax-xemx spe/jali. “Jekk is-s[ab ifixklek, jew ri;lejk ju;awk, ilbes dan-nu//ali> jg[inek g[ax spe/jali.” U hekk g[amel.

Meta ri;lejh we;g[uh [afna, libes in-nu//ali, u billi baqa’ jara l-qu//ata mimlija sil;, baqa’ miexi.

L-istess meta sab ru[u mdawwar bis-s[ab> binnu//ali baqa’ jara l-qu//ata, u baqa’ miexi.

B’dal-mod beda jirba[ id-diffikultajiet kollha li dari kienu jaqtg[ulu qalbu, imma did-darba wasal sal-qu//ata> addio s[ab u u;ig[. Tg[idx x’fer[ u x’sodisfazzjon [ass u x’veduta gawda. Dak li dejjem [olom. X’kellu dak in-nu//ali^ Peeper kien g[amel forma tal-qu//ata tas-sil;, li Bobby kien jaraha biss meta j[ares ’il fuq. G[ax Peeper irrealizza li kull meta Bobby nesa’ l-ideal, kien jieqaf jo[lom u Bobby nduna li l-veru ostaklu kien il-qtig[ il-qalb tieg[u. Kull meta jilma[ ilqu//ata, kien jibqa’ jemmen fil-[olma!

B

Int u jien Smajt kemm-il darba, b’widnejja, jien stess, lil Dun :or; Preca, jg[id li: “premju kbir jitlob xog[ol kbir”.

Naturalment kien ikun qed jirreferi g[all-;enna. Imma filfatt kull premju kbir jitlob xog[ol kbir.

Jekk trid tirba[ log[ba, iktar u iktar kampjonat, trid tit[arre; [afna. Jekk trid issir tabib, jew avukat, jew qassis, naturalment trid tistudja [afna.

Ma tista’ takkwista xejn li hu ta’ pre;ju, bla ma tistinka [afna g[alih.

Tidher ovvja, hux? Imma meta l-akkwist finali mixtieq ikun g[adu ’l bog[od, wie[ed iktar i[oss it-toqol tat-ta[bit, mis-sodisfazzjon tar-reb[a.

Ikunu diversi dawk li jibdew u

ma jtemmux. G[ax ix-xog[ol i;ib g[ejja u kultant qtig[ ilqalb. U jekk issib min qieg[ed fl-istess sitwazzjoni tieg[ek u tisimg[u igerger u jilmenta u jikkonsidra li jieqaf, jekk ma toqg[odx attent tiddakkar int ukoll, u tit[ajjar tieqaf.

G[alhekk hu importanti li ta’ spiss tfakkar lilek innifsek fl-ideali li tkun qed tipprova til[aq, g[ax b’hekk tkun qed tag[ti spinta ;dida u ener;ija ikbar lill-battikati li tkun qed tie[u.

Tlaqna minn Dun :or;. Il[ajja nisranija, g[alkemm fiha s-sbu[ija u s-sodisfazzjonijiet tag[ha, fil-prattika hi battikata kbira, iktar u iktar fi ]minijietna, meta qed naqdfu kontra kurrenti qawwija [afna.

minn Dun Pawl Camilleri ................................................ pauca43@gmail.com

Jekk ninsew li ddestinazzjoni a[[arija tag[na hi s-Sema, kultant ikollna aptit intajru kollox, g[ax qisek ma tara ebda frott immedjat. Imma niftakru filkliem li qalilna l-Mulej: “Min jippersevera sal-a[[ar, dan isalva.”

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, t[allinix naqta’ qalbi f’nofs ta’ triq.

Jien naf li destinat ni;i mieg[ek g[al dejjem u li inti dejjem mieg[i sal-a[[ar ta]-]mien.

Ag[mel li niftakar spiss fid-destinazzjoni finali tieg[i

biex ma ng[ajjix u ma naqtax qalbi imma nibqa’ na[dem u nimxi ’l quddiem b’fidu/ja u entu]ja]mu.

Jien nemmen, Mulej, imma kabbarli l-fidi tieg[i.

L-ista;un tal-bluha L-Ingli]i g[andhom deskrizzjoni pulita g[allista;un tas-sajf. {afna drabi waqt ix-xhur s[an tas-sajf irritmu politiku jkala u biex ilmedia tibqa’ g[addejja tinxte[et taqla’ stejjer frivoli biex timla’ l-ispazju. {afna drabi l-istejjer ftit ikun fihom sugu u g[aldaqstant l-Ingli]i jirreferu g[al dan il-perjodu b[ala the silly season.

Suppost b[alissa a[na wkoll qeg[din fl-ista;un talbluha fejn kul[add jie[u erbat ijiem ta’ mistrie[ millferne]ija politika u jer[ilha lejn il-ba[ar biex jibred naqra mis-s[ana infernali tassajf.

B’xorti [a]ina din is-sena ftit qiesu se jkollna /ans ingawdu l-ista;un tal-bluha.

G[alina l-politi/i se jkollu jkun sajf mhux tas-soltu hekk kif irridu jew ma rridux d[alna f’kampanja elettorali bis-slow motion.

Intant g[alina lkoll b[ala /ittadini bqajna bbumbardjati b’a[barijiet mix-xena politika lokali ;;ieg[lna nikkon/entraw fuqha. Hu ta’ dispja/ir kbir g[alija nara li minflok qed niffukaw fuq lisfidi reali li g[andu quddiemu pajji]na, spi//ajna nin[lew f’battibekki super personalizzati li jag[mlu ftit li xejn ;ie[ lill-politika u mhux anqas lil pajji]na.

Fuq quddiem il-

“… jidher /ar li l-weg[diet ta’ Muscat li jadotta politika u stil ;did sfuma fix-xejn u jidher /ar ukoll li tilef il-kontroll fuq il-‘media’ tieg[u

bumbardament medjatiku jibqa’ b[as-soltu l-Partit Laburista li bil-mezzi kollha tax-xandir tieg[u feta[ lista;un tal-bluha bil-kbir.

M’hemmx xi tg[id, talLabour ilhom f’kampanja elettorali g[al dawn l-a[[ar erba’ snin. Biex tg[axxaqha, it-teatrini li rajna f’dawn la[[ar xhur kompla sa[[an ilborma. G[al darba o[ra lPartit Laburista [a lokka]joni u ]ied fid-do]a ta’ attakki spe/jalment immirati lejn individwi qrib il-Partit Nazzjonalista.

Intuzaw kull forma ta’ attakki sa[ansitra bl-u]u ta’ recordings dubju]i biex jitfg[u dell ikrah anki fejn ma kienx hemm. Saru u qeg[din ikomplu b’serje ta’ stqarrijiet u insinwazzjonijiet fuq nies u fatti li ftit li xejn ikunu korroborati spe/jalment meta mitluba jissostanzjaw dak li qeg[din jg[idu.

Insomma fta[na l-ista;un tal-bluha bil-kbir!

Din mhix xi strate;ija ;dida li qed jaddotta l-Partit Laburista. Din hi strate;ija li ntu]at ripetutament mil-

Labour fil-passat spe/jalment qrib kampanja elettorali. {a;a li tiskantani hi kif ilPartit Laburista kien stqarr wara l-a[[ar telfa elettorali li kien se jiddo]a kliemu filmedia u issa re;a’ lura g[axxenati tal-img[oddi. Jidher /ar li l-weg[diet ta’ Muscat li jadotta politika u stil ;did sfuma fix-xejn u jidher /ar ukoll li tilef il-kontroll fuq ilmedia tieg[u stess.

Illum, g[all-grazzja t’Alla, Malta tgawdi minn mass media miftu[a bera[. Fuq kull mezz tax-xandir lespressjoni hi wa[da libera u miftu[a g[all-opinjonjiet ta’ kul[add. Ilu li spi//a ]-]mien meta [afna ma kinux lanqas jazzardaw jixtru gazzetta politika bil-bi]a’ li jispi//aw ilaqqtuha.

Illum ma hemmx xkiel g[all-espressjoni u bi]a’ ta’ riperkussjonjiet. F’dawn la[[ar [amsa u g[oxrin sena l-libertà tal-kelma m’g[adhiex privile;; tal-ftit imma hi d-dritt ta’ kul[add.

I]da ma’ kull dritt li wie[ed ikollu hemm ukoll lobbligazzjoni. Jiddispja/ini ng[id li iktar ma nfta[na u espandejna l-mezzi tag[na, kemm il-kwalità kif ukoll lintegrità tal-prodott u talmessa;; mhux dejjem tjiebu.

Anzi f’/erti ka]i missejna, kif jg[id il-Malti, il-qieg[ tal-borma!

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

Waqt li napprezza li messa;; politiku jista’ jkollu kontenut parti;;jan, jibqa’ lfatt li a[bar imxandra g[andha jkollha fil-ba]i tag[ha mhux biss verità imma wkoll sens ta’ responsabbiltà u integrità.

L-avvenimenti li se[[ew f’dawn l-a[[ar ftit ;img[at ftit jawguraw tajjeb g[allkumplament ta]-]mien sakemm naslu g[all-elezzjoni ;enerali. Jien xorta bi[siebni nittama li g[al darba o[ra lMaltin u l-G[awdxin jie[du dde/i]jonijiet importanti tag[hom mhux fuq il-kliem u l-qlajja imma fuq il-fatti u track records li [afna drabi jitkellmu wa[edhom.

Intant [bieb, is-sajf it-tajjeb!

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Opinjoni

11

I/-/ertezza tad-dubju Il-linja politika ;dida fjamanta tal-Oppo]izzjoni hi /ara, u f’dan /erta. Tara l-[in kollu l-poplu x’jaf li hu tajjeb, x’inhu ja[dem u dda[[al id-dubji dwaru.

G[ax ilkoll nafu kemm filfatt hu fa/li dda[[al id-dubju f’mo[[ dak li jkun. Anki dawk li huma l-iktar g[orrief, isibu ru[hom jitfixklu fuq dan. Il-bniedem g[andu l-limitazzjonijiet tieg[u; jaf li ma jafx kollox, u proprju g[alhekk mhux tant diffi/li li dda[[allu dak il-fellus qawwi u b’sa[[tu msemmi u mag[ruf b[ala ‘id-dubju’.

1.

Wie[ed jifhem din listrate;ija kostanti u fuq kollox. Jifhimha proprju g[ax il-partit talOppo]izzjoni jrid jix[et iddawl tal-attenzjoni mhux fuq dak li be[siebu u kapa/i jwettaq hu, imma fuq [idmet il-Gvern. Meta dan il-partit jattakka, tkun /ert li qed jag[mel dan g[ax l-affarijiet ikunu tajbin. I/-/ertezza li to[ro; dejjem iktar qawwija ;ejja minn dan. Jippruvaw i/ekknu s-sewwa. Iridu j;ibu lil kull persuna blindottrinazzjoni u l-istrate;iji tas-soltu. Jibdew ja[sbu lkontra ta’ dak li jafu li hi /ertezza. Tiskanta kemm nies jer;g[u jistaqsuk domandi li t-twe;ibiet g[alihom ikunu 2.

jafuhom di;à, proprju biex ine[[u d-dubji minn rashom.

Avolja dan hu Gvern li [adem [afna – wie[ed li rnexxielu jasal fejn o[rajn ma waslux – hemm min irid jipprova jkerrhu. Tiskanta kif barra minn xtutna jag[tuna lkredtu li jixirqilna, mentri hawn fostna rridu nitmaqdru, niffla;ellaw ru[na u nitkasbru. Xi gwadann nistg[u nie[du, ilkoll b[ala poplu, li ni/[du l-verità u lfatti^ G[ax dak kollu li hemm tajjeb g[andu minflok ji;i rikonoxxut u mhux iddubitat. Il-pedamenti li g[andu jibni fuqhom kull Gvern li jrid ir-rispett talpajji] huma ba]ati fuq dak li hu verament sod u tajjeb.

Biss, nafu li l-Oppo]izzjoni tant m’g[andhiex ideat ;odda u tajba li taf li tista’ tie[u l-poter biss jekk tkun /erta fid-dubju.

3.

Ng[id iktar. Dan g[ax jekk hemm ]ew; pedamenti sodi, fost o[rajn li din ille;i]latura g[andha, huma pre/i]ament ix-xog[ol u ssa[[a. Forsi hemm b]onn iktar li n-nies ikunu jafu li hemm kuntrast qawwi bejn dak li se[[ f’pajji]i o[rajn Ewropej u dak li ;ara g[andna. Kemm persuni tilfu x-xog[ol u kemm lekonomiji qed isibu 4.

diffikultajiet biex ji//aqilqu ’l quddiem u jkabbru dak li /kien. G[all - kuntrarju, a[na ]idna, sew fil postijiet tax - xog[ol, kif ukoll fl - investiment barrani hawn . Mertu ta ’ [idmet il Ministru Tonio Fenech, ]ammejna /ari l prijoritajiet tal - pajji] .

Bniedem li nafu fl esperjenza diretta tieg[i b[ala [awtiel, iffukat u de/i], ]amm il - finanzi ta[t kontroll u ]ied l ekonomija . Ma qag[adx jiddubita, imma kien /ar u dirett f ’ dak li kellna u g[ad g[andna b]onn, u g[alhekk hemm su//ess evidenti .

Tant l - Oppo]izzjoni taf b’dan li trid tiddubita.

Fid-dubju tal-kliem talOppo]izzjoni hemm, fuq inna[a l-o[ra, i/-/ertezza. Dik li kull darba li kien hemm ilpartit tal-Oppo]izzjoni filGvern ix-xog[ol naqas drastikament. Dawn huma lfatti. Kull min irid jaqra u jfittex jaf li jekk hemm settur li ma rnexxewx fih kien proprju dan. Ma hemmx dubju fuqu, imma hemm i//ertezza. Jg[idu x’jg[idu fuq it-tajjeb ta’ [addie[or, ilkoll nafu li huma m’g[andhomx din l-abbiltà. Ma jistg[ux iressqu fatti differenti.

Jistg[u biss imaqdru, jiddubitaw.

5.

L-istess fis-sa[[a. Illivell g[oli li ngawdu hawn i;ib l-g[ira ta’ popli o[rajn.

Kull min, b[ali, mess masservizz dirett u mog[ti jaf li hu professjonali u ta’ livell g[oli mmens. Il-fatti dawk huma. Il-Ministru Joe Cassar, bil-mo[[ /ar u blumiltà kostanti tieg[u, irnexxielu jkompli j/aqlaq ’il quddiem b’passi kura;;u]i u kbar fuq dak li sar minn dawk ta’ qablu. Solva kwantità ta’ problemi u mexxa fid-diffikultajiet li kull sistema medika t[abbat wi//ha mag[hom. Ilkoll nafu li dak li g[amel dan il-Gvern, [addie[or ma kienx kapa/i jwettqu. L-Oppo]izzjoni minflok trid li anki dawk kollha li ma’ kull ;urnata jie[du servizz b’xejn u tajjeb, jiddubitaw minn dak li jkunu [adu.

6.

F’dan is-sajf mimli s[ana u ri[ isfel politiku, ninsab /ert li se nibqg[u nisimg[u aktar vu/ijiet ta’ dubju. Biss, ilkoll g[andna n]ommu f’mo[[na, l-ewwel, li iktar ma jriduna niddubitaw, iktar g[andna nkunu /erti f’dak li sar tajjeb, u t-tieni, li quddiem Gvern li jaf x’inhu jag[mel, l-Oppo]izzjoni g[ad m’g[andhiex /ertezza ta’ dak li trid, imma d-dubju ta’ dak li hi.

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

7.

Ilkoll nafu li dak li g[amel dan il-Gvern, [addie[or ma kienx kapa/i jwettqu

Il-feriti tat-trawmi nazzjonali Dun Peter Serracino-Inglott stqarr aktar minn darba li kien jiddispjacih li, wara rreb[a elettorali tal-PN fl1987 u l-bidu tal-mixja talpajji] lejn in-normalità, ma kienx ta l-parir lill-Prim Ministru Eddie Fenech Adami li jwaqqaf Kummissjoni tal-Verità.

L-g[an tag[ha kien ikun listess b[al dak talkummissjoni bl-istess isem li twaqqfet fl-Afrika ta’ Isfel xi ftit snin wara: li tfittex irrikon/iljazzjoni nazzjonali.

Fl-Afrika ta’ Isfel dan se[[ mhux billi n-nies ippruvaw jinsew il-feriti u d-delitti politi/i li kienu twettqu, bittama li anqas ma titkellem aktar forsi tinsa jew imqar i;;ib il-pa/i. G[aliex f’dalka], kif nafu mill-ka] ta’ Malta stess, il-feriti forsi jag[lqu, i]da ma jfiqux.

Fl-Afrika ta’ Isfel, ilpro/ess kien, fil-qosor, li min kien [ati u n;iebet ix-xhieda konklussiva quddiemu, kien jing[ata l-opportunità li jindem pubblikament. Ma kienx ikollu kastig. L-iskop kien l-g[arfien tal-[tija fejn [tija kien hemm. L-g[arfien

u l-qrara pubblika kienu jservu b[ala spe/i ta’ e]or/i]mu.

Dan kollu qed insemmih illum g[al ]ew; ra;unijiet.

L-ewwel, l-a[barijiet li qed jaslulna mis-Sirja kuljum, u sa ftit ilu mil-Libja, kollha jindikaw li dawn i]-]ew; so/jetajiet se jbatu mhux biss mill-feriti fi]i/i tal-qtil u lbumbardamenti li saru. I]da l-;lied /ivili – fil-ka] tasSirja, gwerra /ivili – nistg[u nibqg[u /erti li se j;ib ukoll trawma nazzjonali; fi kliem ie[or, feriti kbar flesperjenza kollettiva li se tag[milha wisq diffi/li biex l-g[aqda nazzjonali sse[[.

Minflok, se jkun hemm – jekk ma jsir xejn – serje ta’ episodji fejn na[a tibqa’ twa[[al fl-o[ra g[allatro/itajiet.

Ji;ifieri t-tema hi attwali min[abba l-a[barijiet. I]da hi attwali wkoll g[aliex proprju dan l-a[[ar kien pubblikat ktieb tas-so/jologu ewlieni, Jeffrey C. Alexander, dwar das-su;;ett. Fil-ktieb Trauma: A Social Theory (Polity), Alexander jipproponi li t-trawmi mhux

biss fenomenu psikolo;iku, wisq anqas naturali.

G[andhom struttura so/jali.

Biex ifiqu, hemm b]onn ta’ rikostruzzjoni ta’ x’;ara biex l-avveniment ikun mifhum b’mod ;did. Biex ng[id hekk, it-trawmi diffi/li li wie[ed jo[ro; minnhom g[aliex ma jistg[ux ikunu spjegati fit-termini tas-soltu.

Allura jibqg[u ffjammati.

Je[tie; issib mod kif tirrakkuntahom – mod ;did, i]da plawsibbli – biex to[ro; mi/-/irku vizzju].

Alexander jitkellem kontra l-idea li l-problema ewlenija hi li tiskopri u tixtarr ilverità. Il-punt ewlieni hu rrikostruzzjoni morali ta’ x’;ara: il-mod kif nifhmu x’;ara, kif ni]nuha etikament u x’attitudni nie[du. F’dassens, qed imeri isem b[al ‘Kummissjoni tal-Verità’, i]da fil-fatt qed jaqbel maliskop morali ta’ x’se[[ flAfrika ta’ Isfel – li kien pro/ess li kellu jwassal g[allindiema.

Il-ka]ijiet li jiffoka l-i]jed fuqhom Alexander, i]da mhux l-Afrika ta’ Isfel, huma l-Olokawst tat-Tieni Gwerra

Dinija; l-‘Olokawst minsi’ li se[[ f’Nan;ing, fi/-?ina fl1937, meta l-forzi :appuni]i da[lu fil-belt ta’ Nan;ing u f’temp ta’ seba’ ;img[at qatlu madwar kwart ta’ miljun ?ini]; u t-trawma talfirda tal-Pakistan mill-Indja.

B’dawn l-e]empji, Alexander juri li latro/itajiet, fihom infushom, ma jimponux fuqna li jkunu mfakkra. :ieli jintnesew – jew almenu jibqg[u ta[t lilsien. Anki fil-ka] talOlokawst Nazi, kien hemm b]onn madwar 20 sena biex l-avveniment ;ie mifhum b[ala wie[ed uniku fl-istorja, u mhux b[ala atro/ità kbira tal-gwerra li kellha ting[add mal-atro/itajiet l-o[ra.

L-interess tal-ktieb hu li jindika l-fatturi li jikkontribwixxu g[all-qafas morali li jista’ jibdel kif ti;;arrab trawma.

Nirrikmandah g[al kull min jidhirlu li Malta tista’ tag[ti sehem spe/jali – fid-dawl talimpenn g[all-pa/i – filmitigazzjoni, jekk mhux ilfejqan, tat-trawmi re;jonali.

U naturalment, dawk nazzjonali.

minn Ranier Fsadni ranierfsadni@europe.com

Il-feriti forsi jag[lqu, i]da ma jfiqux

12 Anniversarju

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Nhar il-:img[a li ;ej, 10 ta’ Awwissu, ja[bat it-tieni anniversarju mill-mewt ta’ Guido de Marco, eks President ta’ Malta u eks Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista. F’din l-okka]joni, il-Kumitat Sezzjonali tal-Partit Nazzjonalista f’Santa Venera, organizza kommemorazzjoni xierqa li, matulha, id-diskors prin/ipali sar minn RICHARD MUSCAT, eks Deputat Nazzjonalista. Fil-[ar;a tal-lum u dik tal-;img[a d-die[la qed nippubblikaw id-diskors s[i[ ta’ Richard Muscat.

It-tieni sena mill-mewt ta’ Guido de Marco

“Il-libertà b[all-arja” J

ekk jien ili nimmilita fi [dan il-Partit Nazzjonalista g[al 42 sena, dan nafu wkoll lil Guido de Marco li kien l-ewwel kuntatt tieg[i ma’ politiku g[oli fil-partit.

Infatti kien il-5 ta’ Lulju 1971, meta l-partit g[amel lewwel attività tieg[u ftit ;img[at biss wara t-telfa elettorali fil-jum tal-birthday tal-Kap Gor; Borg Olivier.

Laqqg[uni mieg[u. G[edtlu li nixtieq nag[ti sehmi b[ala attivist fil-partit, u malajr da[[alni fil-grupp ta’ [bieb tieg[u. Ma domtx ma sirt nafu aktar, u bqajt f’relazzjoni mill-aqwa mieg[u sal-a[[ar.

Mit-tifkiriet personali tieg[i ma’ Guido de Marco, illum g[a]ilt dik tal-messa;; lillpoplu Malti f’xandira diretta fuq Studio Master lejlet Jum l-Imnarja tal-1982.

Din hi l-ewwel darba li deher dak l-appell minn dak inhar li xxandar 30 sena ilu, u f’din l-okka]joni xtaqt naqsam l-emozzjoni mag[kom.

Dan ir-rakkont juri b’mod /ar ukoll kif il-Partit Nazzjonalista, bil-poplu Malti u G[awdxi warajh, kienu solidali fil-;lieda g[al-libertà li kienet serjament mhedda.

F’dan il-ka], ix-xandir tarre]istenza minn Sqallija, kien l-uniku mezz li jg[aqqadna lkoll.

F’dik ix-xandira storika ta’ lejlet l-Imnarja, Guido kien insista fuq l-g[o]]a tal-libertà.

L-g[ajta tieg[u “il-libertà ti;i l-ewwel u qabel kollox” g[adha tidwi f’widnejna, u g[andha tibqa’ t[alli l-eku tag[ha llum u g[al dejjem.

Guido kien politiku li jag[mel dak li jemmen, u niftakruh fuq quddiem, malpoplu, jissawwat mieg[u, b’le[en konsistentement vo/iferu favur il-libertà.

Il-PN hu l-partit tal-libertà

Se nikkon/entraw il-[sieb tag[na biex naraw li l-PN hu tassew il-partit tal-libertà.

U dan nag[mluh billi n[arsu fil-qosor lejn fatti politi/i li spikkaw tul l-istorja /entinarja tal-partit, fi ]mien imbieg[ed u dak ri/enti, li fihom kienu involuti lmexxejja stori/i tieg[u.

Peress li kont mistieden nindirizza din l-udjenza fuq illibertà, ma nistax ma nfakkarx f’xi esperjenzi personali li jien

RICHARD MUSCAT> Guido kien politiku li jag[mel dak li jemmen u b’le[en vo/iferu favur il-libertà

nikkunsidrahom b[ala azzjonijiet marbutin sew mal;lieda tag[na g[al-libertà fissieg[at tal-prova.

Il-PN hu l-uniku partit tul listorja politika Maltija, li jista’ jg[id bi dritt li hu lpartit tal-libertà.

Skont l-istoriku Henry Frendo l-isem ‘nazzjonalist’ fil-kuntest ta’ meta twieled ilpartit 132 sena ilu, tfisser ‘[ieles’. L-imperjali]mu u nnazzjonali]mu kienu ]ew; filosfiji opposti g[al xulxin.

B’dawn il-kwalitajiet, innazzjonalist kien meqjus b[ala konservattiv, fis-sens li ma riedx ja//etta tibdil li mhux ri]ultat ta’ evoluzzjoni; ma ja//ettax tibdil impost mill-[akkiem [afna drabi g[all-interessi tieg[u, jekk mhux ukoll g[as-spejje] talpoplu stess.

G[alhekk il-konservattiv f’dan is-sens kien meqjus b[ala patrijottiku, promotur u difensur tat-tradizzjonijiet ta’ artu. Dan ifisser li l-PN

L-g[ajta ta’ Guido de Marco “il-libertà ti;i l-ewwel u qabel kollox” g[adha tidwi f’widnejna u g[andha tibqa’ t[alli l-eku tag[ha llum u g[al dejjem...

In-nazzjonali]mu kien ilkontra tal-imperjali]mu.

Filwaqt li l-imperjalist kien dak li jassimila l-[sibijiet politi/i tieg[u mal-imperu li kien ja[kem lil dawn ilg]ejjer, in-nazzjonalist kien jistkerra[ il-[akkiem barrani, jiqaflu, ma jimita[x, jiddistingwi ru[u minnu.

Doti morali spe/jali

Biex jag[mel hekk kien juri doti morali spe/jali b[al kura;;, dawk kulturali li kienet l-identità; fuq il-pjan ekonomiku kienet lindipendenza mill-gvern, u fuq il-pjan politiku kienet ilkonfrontazzjoni.

twieled biex jakkwista l[elsien politiku tal-poplu Malti u biex jiddefendi llibertà tal-Maltin. U dan g[amlu bi ;lieda twila u kura;;u]a, mimlija ostakli mill-[akkiem barrani u minn xi Maltin imperjalisti.

Twettaq ukoll permezz ta’ sagrifi//ji kbar tal-mexxejja tieg[u li iddedikaw [ajjithom g[all-kisba ta’ dawn l-ideali.

Sieq wa[da tannazzjonali]mu kienet illingwa Taljana, l-o[ra kienet ir-reli;jon kattolika. L-ewwel u l-aqwa interpretu ta’ dan ilmoviment politiku kien il-PN, immexxi mill-Avukat Fortunato Mizzi.

Fl-1880, meta l-Avukat Fortunato Mizzi [are; g[allewwel darba g[all-politika, kellu 36 sena. Wara li kienu g[amlu [afna pressjoni fuqu biex jo[ro; g[all-politika, kien a//etta li jo[ro; b[ala dmir lejn artu.

L-istampa Riformista (imperjalista) kienet t[e;;e; lill-eletturi biex jivvutaw g[all-Partit Riformista “on the grounds of expediency and utilitarianism”, ji;ifieri dik ilpolitika, li mhux g[al kollox b’kumbinazzjoni, nisimg[uha tidwi anki llum f’ambjenti politi/i mhux nazzjonalisti, u huma kunsidrati b[ala mentalità populista perikolu]a, dik ta’ “ag[mlu kif jaqblilkom, a[sbu g[al raskom.”

L-ewwel il-[elsien

In-nazzjonalisti kienu jargumentaw bil-maqlub ta’ dan; kienu juru l-ipokrisija ta’ min jippriedka l-progress u j;ib ru[u ta’ tirann, u allura lkonvinzjoni kienet li ma setax ikun hemm progress fil-[ajja tal-Maltin qabel ma jkun hemm il-[elsien.

Mizzi kien jistqarr li l-ideal tal-partit kien li “jxerred iddrittijiet sagrosanti ta’ dan ilpoplu ta’ Malta.” Il-partit, minn dak i]-]mien, kien favur veduta internazzjonalista talmixja politika u so/jali billi wera t-tama li /-/ittadini ta’ kull art jag[rfu l-jeddijiet tag[hom b[ala l-mezz li jista’ jnaqqas id-di]gwid internazzjonali u biex kull tbatija so/jali tista’ tispi//a.

It-twemmin nazzjonalista kien sa mill-bidu nett dak li j[ares lejn Malta b[ala nazzjon, u potenzjalment b[ala stat tal-poplu.

Fortunato Mizzi kien mexxej kura;;u], intransi;enti u dinamiku, u ttattika politika tieg[u wasslet, wara ;lieda twila u tqila, g[all-kisba tal-gvern rappre]entattiv fl-1887.

Nixtieq infakkar filmissjoni politika u diplomatika storika li Mizzi kien inkarigat iwettaq b’sagrifi//ji kbar f’Londra, fejn mexxa negozjati diffi/li mal-Gvern Ingli].

Mizzi, flimkien ma’ Salvatore Cachia Zammit, kien [alla Malta lejn Londra fejn dam madwar sena. Hu tela’ jinsisti li Malta ting[ata kostituzzjoni rappre]entattiva.

Mizzi minn Londra kien xorta jsegwi l-andament ta’ dak li kien g[addej fost ilMaltin, u kemm-il darba indirizza lill-partit u lill-poplu permezz ta’ artikli u kitbiet o[rajn biex i[e;;e; lin-nies jibqg[u bi [;arhom wara lPN. Umanitarju u l-liberali

L-g[ajta ta’ Fortunato Mizzi minn dan l-e]ilju kienet imnebb[a minn sens kbir umanitarju u liberali, li huma ]ew; kwalitajiet ewlenin finnazzjonalizmu Malti.

Il-Colonial Office [are; illetter patents tal-kostituzzjoni ;dida fit-12 ta’ Di/embru 1887. G[all-ewwel darba flistorja tag[na, bis-sa[[a talPN, Malta kellha gvern rapprezentattiv. F’din il;lieda kien sar u ssawwar ukoll il-Partit Nazzjonalista.

Waqt li kien f’din ilmissjoni delikata, imma indispensabbli [alli l-poplu Malti jag[mel pass de/i]iv ’il quddiem fil-mixja tieg[u lejn il-[elsien u d-drittijiet politi/i tieg[u, il-;urnal Il Popolo, organu tal-PN, iddedika l[ar;a tat-12 ta’ Marzu 1887, g[al Fortunato Mizzi.

Kien pubblikat ritratt kbir tieg[u fl-ewwel pa;na bittitlu: Avvocato Fortunato Mzzi, Lume e Guida della Nazione, Simbolo Perfetto delle Aspirazioni e delle Speranze della Patria.

Fil-parti editorjali nsibu dawn il-kliem: “Ikunu kbar jew ]g[ar, g[all-popli oppressi, il-Provvidenza

g[al pa;na 13

Anniversarju 13

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

M’hemmx libertà ming[ajr legalità minn pa;na 12

to[loq mexxejja li jivvendikawhom. B[al fil-ka] tal-isfortunata Irlanda nibtu O’ Connell u Parnell, Malta g[andha lil Mizzi li joffri lilu innifsu b[ala vittma favur issa[[a ta’ art twelidu. Mizzi hu l-bniedem tas-sagrifi//ju li iddedika lil pajji]u l-[iliet u lkura;; tieg[u kollu biex jinsisti favur il-kaw]a ta’ pajji]u. Mhux il-familja, mhux l-interessi, mhux il-fortuna jew il-po]izzjoni qatt jistg[u jitfu l-entu]ja]mu tieg[u.”

Fl-istess pa;na nsibu dan ilpassa;;: “B[alissa hu jinsab lIngilterra, fejn b[ala e]iljat volontarju, jinsab ja[dem esklu]ivament g[as-su//ess tal-kaw]a popolari li hi inizjattiva kollha tieg[u. U minn fejn, nittamaw li, blg[ajnuna t’Alla, hu g[ad jirritorna bir-reb[a f’idejh li tkun ir-reb[a ta’ Malta.”

U f’passa;; ie[or insibu dan: “Mizzi qed ji;ri wara ideal. L-ideal tieg[u issa qed ji;i mwettaq: libertà talg]ejjer g[e]ie] tieg[u.

Imsejja[ biex imur Londra, hu telaq b’sens ta’ ubbidjenza, konvint mill-kaw]a gusta tieg[u.”

Fil-pa;na ta’ wara, ta[t ittitlu Fortunato Mizzi, b’ittri kbar, kitbu kliem dedikat lilu g[all-kisba tal-libertà, “log[la fost il-;id tad-dinja.”

Reba[ is-si;;ijiet kollha

Fl-ewwel elezzjoni li saret ta[t gvern rappre]entattiv fit-8 ta’ Marzu 1888, li kienet kontestata wkoll mill-Partit Riformista ta’ Savona, il-PN reba[ is-si;;ijiet kollha. Dan is-su//ess kbir li fih il-membri kollha li kienu eletti filLe;i]latura b’elezzjoni ;enerali kienu kollha ta’ partit wie[ed, il-PN, kien u baqa’ ka] uniku fl-istorja tag[na.

Imma sa[[et Mizzi bdiet sejra lura filwaqt li l-[idma tieg[u ma waqfitx. F’mument meta kien hawn g[aqda mifruxa fil-fehma tal-poplu Malti li kien aktar determinat minn qatt qabel li jrid jg[ix kif jixraqlu b’rieda g[all[elsien, ;riet l-a[bar li ixxukkjat lil kul[add. Nhar it18 ta’ Mejju 1905, Missier ilPatria, miet fl-g[omor ta’ 61 sena.

L-akbar ;ie[ tahulu dak li Mizzi dejjem g[o]]u u mexxieh lejn il-libertà: ilpoplu Malti, li minkejja kollox [are; fit-toroq biex jag[ti l-a[[ar tislima lillmexxej qalbieni tieg[u.

Ng[addu issa g[al persuna;; kbir ie[or li kompla fejn [alla missieru fittkomplija tal-;lieda g[allibertà: Enrico Mizzi.

Il-[ajja ta’ Enrico Mizzi, politiku u mexxej tal-Partit Nazzjonalista, hi stqarrija wa[da u bla interruzzjoni ta’ twemmin fi prin/ipji u valuri politi/i marbutin maddrittijiet, u spe/jalment mallibertà li g[alihom issagrifika [ajtu.

Se nislet xi episodji b[ala xhieda [ajja li dan il-mexxej kien koerenti, perseveranti u rett fi twemminu.

Fuq suspett ta’ slealtà lejn il-Kuruna, ming[ajr ma saritlu akku]a u ming[ajr ma g[adda ;uri, Nerik Mizzi kien arrestat u deportat minn pajji]u lejn lUganda mill-1942 sal-1945 b’digriet tal-Gvernatur Dobbie.

Mizzi, flimkien ma’ 47 o[ra Maltin, kienu maqfulin filFortizza tas-Salvatur qabel ma kienu internati ’l bog[od minn pajji]hom.

L-internament u ddeportazzjoni illegali u in;usta ta’ Nerik Mizzi u s[abu hu l-iprem prova tassagrifi//ji li wettaq f’isem

Guido de Marco [alla warajh wirt ta’ difi]a qawwija tad-drittijiet u tal-libertajiet fundamentali

twemminu u l-ideali tieg[u, laqwa fosthom id-dritt tal[elsien tal-poplu Malti u llibertà tieg[u b[ala /ittadin u politiku.

Fl-ewwel jiem li kienet qed tkun imwettqa din it-tra;edja umana, fl-1942, sebg[in sena ilu, Sir Ugo Mifsud, Kap talOppo]izzjoni Nazzjonalista, [assu [a]in waqt li kien qed jiddefendi d-drittijiet tallibertà ta’ Mizzi u s[abu f’diskors /elebri u storiku filParlament. Hu miet ftit jiem wara.

Arrestat

Esperjenza kerha o[ra g[al Mizzi kienet meta fl-1917 hu kien arrestat u mg[oddi qorti marzjali skont il-Malta Defence Regulations b’akku]a ta’ tixwix g[al kitbiet kontra l-Gvern Ingli].

Hu kien ikkundannat g[al sena [abs b’xog[ol iebes, tne[[ewlu d-drittijiet /ivili u issospendewlu l-warrant.

Waqt li kien il-[abs, ilGvernatur Methuen biddel issentenza ta’ [abs g[al wa[da ta’ /ensura, filwaqt li ddrittijiet /ivili u l-warrant ing[atawlu lura biss wara li ikkalma l-inkwiet fl-1918.

Episodju ie[or li sofra Mizzi kien meta l-Malta, ilvu/i tal-PN, kienet imsikkta in;ustament.

Dan se nirrakkuntah minn dokument li fih hu stess iddeskriva din l-esperjenza; nag[mel traduzzjoni bil-Malti tal-kitba tieg[u: “Is-sospensjoni talpubblikazzjoni tal-Malta kienet ordnata mill-Gvernatur nhar il-15 ta’ Di/embru 1933 min[abba artiklu ‘La leggenda dell’oro’ li deher filMalta tat-13 ta’ Di/embru 1933. Enrico Mizzi kien pro/essat mill-Pulizija.

Nhar id-29 ta’ Di/embru 1933 hu kien kundannat f’seduta wa[da mill-Ma;istrat Dr Soler wara li hu kien im/a[[ad id-dritt li jipprova lverità tal-fatti, i]da nhar l-20 ta Jannar 1934 kien liberat mill-Qorti Kostituzzjonali talAppell (presjeduta minn Sir Arturo Mercieca) meta kienet ippruvata l-verità tal-fatti.

“Ir-relazzjoni tal-pro/ess kienet pubblikata fl-Eco di Malta e Gozo i]da s-sentenza storika li illiberatu kienet rappurtata integralment filMalta tat-22 ta’ Jannar 1934, ji;ifieri fl-ewwel [ar;a tal;urnal wara s-sospensjoni imsemmija aktar ’il fuq.

“Waqt il-pro/ess kienu arrestati u pro/essati 18-il persuna talli g[amlu dimostrazzjoni favur Enrico Mizzi. Ir-relazzjoni talpro/ess kriminali ta’ dawk it-

18-il persuna arrestati u ssentenza tal-Ma;istrat E. Bartoli tinsab pubblikata flEco di Malta e Gozo tat-3, 4, u 5 ta’ Jannar 1934.”

Intenni li dawn l-episodji juruna bi/-/ar li m’hemmx libertà ming[ajr legalità, u ma jistax ikollok libertà jekk m’g[andekx verità. Dan ifisser li l-libertà u l-legalità huma [a;a wa[da. Meta ddrittijiet ta/-/ittadini m’humiex garantiti, i//ittadini m’humiex liberi, u jispi//aw trattati ta’ skjavi. U Enrico Mizzi skjav ma a//etta li jkun qatt; dejjem i;;ieled biex jg[ix ta’ /ittadin liberu.

L-Indipendenza

:or; Borg Olivier, issu//essur ta’ Mizzi, mexxa lPN fi snin ta’ taqlib so/jali fis-so/jetà, u kien Prim Ministru fl-og[la mument talistorja politika ta’ pajji]na. Ilqu//ata tal-missjoni politika ta’ :or; Borg Olivier kien lakkwist tal-Indipendenza.

Is-sovranità u l-libertà talMaltin kienu miksubin minn dak il-partit li twieled u [adem bla heda g[alihom b[all-ebda partit politiku ie[or f’Malta. Mhux ta’ b’xejn dan ir-ra;el, politiku, statista hu storikament meqjus b[ala Missier Malta Indipendenti.

IKOMPLI L-{ADD LI :EJ

L-udjenza kbira li attendiet fl-Uffi//ju tal-PN f’Santa Venera g[all-kommemorazzjoni tat-tieni anniversarju mill-mewt ta’ Guido de Marco

14 Intervista

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Eileen Montesin – Pre]entatri/i u direttri/i fil-qasam tat-televi]joni, teatru u radju

I see, I want, I get

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew

minn Doris Azzopardi — doris.azzopardi@media.link.com.mt

Din hi espressjoni tipika ta’ Eileen Montesin, personalità televi]iva popolari li fa/ilment wie[ed jista’ jg[id li da[let issib postha fid-djar ta’ bosta familji. Dan permezz tal-programmi tag[ha, b’mod partikulari t-teleserje li biha rnexxielha tid[ol fid-djar u l-qlub tal-Maltin. Mhux ta’ b’xejn li bosta g[adhom isibuha b[ala Becky minkejja li wara [admet xog[lijiet o[rajn. Fl-opinjoni tieg[i, Eileen g[andha manija kif tittra]metti /erta ener;ija kull fejn tkun. Hi tip ta’ persuna li dejjem g[andha x’tag[mel u dejjem g[addejja, i]da minkejja l-impenn kbir fil-konfront tax-xog[ol televi]iv u radjufoniku tag[ha, hi tara li dejjem ikollha [in g[all-familja u nne/essitajiet tag[ha. {in biex issajjar, twassal lit-tifla fejn u meta jkun hemm b]onn, u [in biex tgawdi lill-familja li minkejja l-mitt impenn tag[ha, hi prijorità. Eileen illum g[andha esperjenza twila fil-qasam tax-xandir i]da minkejja dan, g[adha tg[o]] lentu]ja]mu li kellha fil-bidu tal-karriera tag[ha. Permezz tieg[u waslet g[al tragwardi li tawha [afna u [afna sodisfazzjon.

Eileen twieldet Birkirkara.

Ta’ disa’ snin marret toqg[od il-Mosta, wara g[exet TasSliema, il-Furjana u spi//at il-Belt. Minkejja lvagabonda;; kollu, hi dejjem [assitha Beltija g[ax missierha Belti u hi dejjem [assitha l-istess.

Tg[id li meta marret toqg[od il-Belt [assitha home u kienet kuntenta [afna.

Trabbiet flimkien ma’ ]uha, li hu sitt snin i]g[ar minnha.

“Kont imqarba [afna u dejjem ni;ri barra. Kompjuter konna narawh biss fi Space

1999, serje televi]iva li kienet popolari [afna fi ]mieni. Kont nag[mel [bieb malajr u nkellem lil kul[add.

Niftakarni nqum kmieni filg[odu biex inbakkar lejn liskola [alli qabel tibda jkolli /ans nilg[ab i]-]ibe; u llastiku. Kont attiva [afna.”

Eileen minn dejjem kienet tg[id li riedet issir announcer.

Kienet ambizzjoni li g[aliha riedet ta[dem u tistinka, u hekk effettivament g[amlet. “{alliha li fil-verità sirt announcer iva, i]da tar-radju.

I]da t-televi]joni dejjem kien

Eileen fil-parti ta’ Becky, karattru li baqa’ tant marbut mag[ha

f’mo[[i. L-iskola g[enet [afna g[ax kont nie[u sehem f’kull play, fil-knisja, jew f’xi school broadcast. Dejjem issib lili. Meta ma kinux jag[]luni kont b’xi mod inpo;;i lili nnifsi f’sitwazzjoni fejn jinteb[u bija. Kont nimbotta [afna lili nnifsi.”

Primarja, sekondarja, taqra fil-knisja. Dejjem involuta.

Ta’ sittax-il sena kienet ippruvat to[loq kumpanija teatrali tag[ha bl-isem ta’ ‘Borrina’. Hi u o[rajn tellg[u re/ta fil-kannierja tal-knisja ta’ Santu Wistin, il-Belt.

Kienet su//ess u kellha g[ajnuna kbira minn Leli Debattista.

“Tal-g[ajnuna li tani, Leli talabni pja/ir, biex nie[u sehem fi play li ttellg[et filknisja ta’ Paceville. Wara sar jaf bija Tony Cassar Darrien u g[amiltlu pja/ir u [dimt parti f’re/ta li saret fil-knisja talKalkara. {a;a ;;ib lil o[ra.”

Eileen g[amlet [bieb malkumpanija tal-Mosta Dramatic Company, g[amlu kumpanija bi s[ab u s-su//ess sploda.

Mit-Teatru Manoel full up g[al Dar il-Mediterran, post li sa dak i]-]mien ma kinux isiru teatrini fih. Nammira f’Eileen kif hi u titkellem ma tinsa qatt tirringrazzja lil dawk li sabet g[ajnuna ming[andhom. Tg[id li kien bis-sa[[a ta’ Paddy Stabs li dan seta’ jse[[.

Intant, Eileen fet[et kumpanija g[al rasha u organizzat g[al diversi drabi ‘It-Tie; ta’ Karmena Abdilla’.

“Waqafna g[ax g[ejjejt. Biex tkampa f’dan ix-xog[ol trid tag[mel [afna affarijiet inti,

Eileen flimkien ma’ ]ew;ha Mark u binthom Christine

e]empju bejg[ ta’ biljetti, ti;bor ir-reklami, tara min se jag[millek is-sett, u elf [a;a o[ra. I]da bqajna g[addejjin minn play g[al o[ra.

“Sadanittant, fl-1980 bdejt ix-xandir. Sirt announcer tarradju. Dan ix-xog[ol kien ukoll marbut ma’ dak li kont nixtieq u n[obb jien.”

Twettaq dak li to[lom

Eileen hi persuna li jekk to[lom b’[a;a tipprova twettaqha i]da dan tag[mlu b’[ilitha. Dejjem [admet u stinkat biex waslet fejn waslet u xejn ma ;ie fa/li jew waqa’ mis-sema. Mhix tip li toqg[od fuq pultruna tordna x-xog[ol biex isir i]da pjuttost tip li xxammar il-kmiem u ta[dem flimkien mat-tim li jkollha madwarha.

“Motto li dejjem u]ajt hu ‘I see, I want, I get’. Dejjem f’mo[[i i]da g[al kollox trid ta[dem. Biex kelli t-tifla – Christine – qlajt il-fwied g[ax ma kienx fa/li g[alija biex no[ro; tqila. Biex i]]omm relazzjoni ma’ ra;el g[al 29 sena, trid ta[dem. Biex i]]omm il-familja kuntenta u mag[quda kemm jista’ jkun, trid ta[dem. Mhux g[allkarriera biss. Anke meta ta[dem mhux dejjem laffarijiet ji;u kif trid int.”

Ix-xog[ol fil-media b[alma hu dak ta’ Eileen jiddependi [afna fuq kif jintlaqa’ missemmieg[a u mittelespettaturi. Trid tkun taf dak li jridu u tipprova kontinwament til[aq laspettattiva tag[hom.

“It-televi]joni [a over ilkarriera tieg[i u de/i]ament

li l-persona;; ta’ Becky hu dak li l-aktar tani popolarità.

Minkejja li warajh g[amilt teleserji o[rajn, in-nies fittriq g[adhom jirreferu g[alija b[ala Becky meta jarawni. Baqa’ marbut mieg[i dan l-isem u ma nistag[;ibx g[ax domna g[addejjin bis-sensiela disa’ snin s[a[. F’disa’ snin dawk li kienu tfal kibru u ]]ew;u.

Meta g[amilt KC in-nies kienu jg[idu ‘ta’ Becky l;did’. Issa b’Dejavu wkoll.”

Bint Eileen, Christine, illum g[andha g[oxrin sena. Hi wkoll involuta fil-[ajja tattelevi]joni u d-drama u dan mhux b’sorpri]a g[ax hi trawmet f’dan l-ambjent u g[aliha kienet xi [a;a naturali. I]da minkejja dan, Eileen tg[id li dan ix-xog[ol hi tie[du b[ala delizzju u ma to[lomx li ssegwi l-karriera ta’ ommha.

“Christine dejjem kienet tkun ti;ri mieg[i fuq is-sets.

Fra]i fuq fommi u fuq fomm dawk li kienu jkunu fl-istudio jew fuq is-sit tal-;bid tax-xeni kienet – ‘Christine studja’.

“A[na qatt ma imponejna xejn. Mill-esperjenza tieg[i stess naf li dak li jkun impost fuqek qatt ma int se tag[mlu tassew g[al qalbek. Illum Christine temmet il-kors tag[ha l-Università u se tiggradwa b’BA fl-Ingli].

“Hi mhix ambizzju]a b[ali fil-qasam tal-ispettaklu. Hi dejjem qalet li g[aliha hu hobby. Ma tridx tkun b[ali li ninkwieta billejl g[ax filg[odu g[andi filming u nib]a’ li xi attur ma ji;ix jew li jinqala’ xi [a;a.”

g[al pa;na 15

Intervista 15

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

L-ewwel [olma kienet li nsir announcer televi]iva minn pa;na 14

Minkejja dan, Christine to[lom li tkun il-West End ta’ Londra tie[u sehem f’xi musical u fil-fatt [adet kors fil-musical theatre biex ikollha ba]i u, fuq kollox, /ertifikati. Veru li ilha minn mindu kellha erba’ snin filqasam tat-televi]joni i]da llum i/-/ertifikati jg[oddu. {in liberu Eileen ftit ikollha i]da tg[id li tipprova tikkontrolla [afna mo[[ha u tqassam. Hi tg[id li jekk ikollha xog[ol tar-radju filg[odu u recording filg[axija, pere]empju talprogramm li g[andha attwalment fuq Net TV Don’t stop me now, hi tara li waranofsinhar tistrie[ ftit biex fuq it-televi]joni tidher friska. Filg[odu, i]da, tara li tkun sajret u jkollha wkoll [in biex tmur tag[mel xag[arha.

Dan barra qadjiet o[rajn li jkollha.

Fil-[in liberu li jkollha tie[u pja/ir tmur tara xi film, film li jog[;obha u mhux wie[ed kwalunkwe.

“Irrid film li jag[tini vibe tajba g[ax i]ommni kuntenta.

Film tad-dwejjaq jix[etni

f’burdata [a]ina.

“In[obb ukoll ni]fen. Ma nafx ni]fen i]da n[obb li mmorru xi mkien fejn ma jkun jafni [add u nitlaq lejn id-dance floor. Ovvjament dan nag[mlu meta nkun barra minn Malta. Hemm post partikulari Birmingham, lIngilterra, li fih immur apposta. Hemm reflex club li jdoqq mu]ika tattmeninijiet.”

B[alissa Eileen g[addejja bil-programm Don’t stop me now. Dan hu intenzjonat biex jag[ti spinta lil talenti ;odda fil-qasam tal-kant.

G[al Eileen il-parte/ipanti huma kollha qishom tfal tag[ha. Tittrattahom b’[afna tenerezza u dixxiplina flistess [in u tapprezza t-talent ta’ kul[add. Hi temmen li iva, g[andek tikkore;i jekk hemm il-b]onn, i]da b’rispett u ming[ajr ma tumilja lil dak li jkun.

Qed ta[seb ukoll g[allfilming ta’ Dejavu 2 i]da di;à g[andha drama o[ra f’mo[[ha g[al wara Dejavu li ovvjament ma setg[etx tkellimni dwarha. Qaltli biss li di;à g[andha f’mo[[ha l-

protagonist.

Eileen u ]ew;ha Mark [admu [afna flimkien, qabel aktar mil-lum. Eileen fil-fatt tg[id li tg[allmet [afna ming[andu g[ax Mark g[andu aspett artistiku li ttra]mettihulha u llum meta ti;i biex ti;bed xena hi saret tipprova ta[seb b’mo[[u.

“Hu ta’ vanta;; li l-koppja tkun ta[dem fuq l-istess linja.

Mhux qed ng[id li qatt ma kellna xi ng[idu. Il-fatt hu li jien nikteb id-drama tieg[i u g[alhekk inkun ivvi]jonajtha b’/ertu mod. Qabel ma bdejt nidderie;i jien il-filming, dan ix-xog[ol kien jag[mlu Mark u ;ieli ma kien jinterpreta xejn kif inkun qed nimma;ina jien. “:ieli morna d-dar inkwetati t-tnejn g[ax ikun inqala’ xi [a;a. Fiha lvanta;;i u l-i]vanta;;i g[ax il-problemi ;;orrhom mieg[ek. Mhux fa/li.

“It-telespettaturi jaraw 45 minuta puntata ta’ teleserje i]da ftit huma konxji ta’ x’hemm warajhom. Sa ;imag[tejn ilu stess kelli nie[u disa’ pilloli biex in]omm fuq saqajja g[ax kelli Don’t stop me now u ma stajtx in[assru.

“It-televi]joni mhux kollu tlellix kif wie[ed ja[seb. Fih it-tbatija u l-impenn tieg[u.

Dan dejjem jekk trid toffri littelespettaturi xi [a;a ta’ kwalità.”

Karriera m[awra

Il-karriera twila ta’ Eileen fuq it-televi]joni u r-radju [aditha mill-programmi g[attfal g[al talent scouting, teleserji ta’ su//ess kbir u g[amlitha rebbie[a ta’ diversi unuri u [afna u [afna aktar.

Karriera m[awra li g[aliha Eileen [admet bla heda. {admet b’impenn u serjetà u, fuq kollox, b’rispett lejn ittelespettaturi u s-semmieg[a u n-nies li ja[dmu mag[ha.

Dejjem fittxet li tintrodu/i u timbotta talenti ;odda u dan tag[mlu proprju g[ax kif qalet hi stess, hi qatt ma sabet lil min jimbuttaha u g[alhekk, ladarba g[andha lpossibbiltà, tie[u pja/ir tag[ti daqqa t’id lil [addie[or g[ax konxja li mhux fa/li tasal wa[dek.

“Biex tg[axxaqha, ir-ra;el tieg[i kien jag[mel ilprogramm ‘Blanzuni’. Dan kien jag[ti /ans lill-kbar juru t-talent tag[hom. G[alhekk, din it-tendenza qieg[da fina.”

Ma’ Eileen tista’ tit[addet fuq kollox, fuq media, familja, vja;;ar, mu]ika, insomma, minkejja l-karriera bie]la u produ/enti tag[ha,

dejjem sabet [in biex tindokra l-familja tag[ha u anke jekk limitat, il-[in tal-mistrie[ hu ]vog.

Hi mara li rnexxielha to[loq bilan/ ming[ajr ma tnaqqas mill-professjonalità. Mara li waslet fejn waslet bil-forzi u r-rieda tag[ha u barra li rnexxielha tikseb popolarità g[aliha nnifisha u tid[ol f’qalb il-Maltin, irnexxielha wkoll timbotta talenti ;odda li llum saru ismijiet stabbiliti.

G[adda ]-]mien minn meta

kienet tqatta’ sjuf s[a[ ilpitch il-Belt i]da dik it-tifla g[adha tg[ammar f’Eileen.

G[adha tg[o]] dak lentu]ja]mu u l-l-ener;ija ta’ sfidi ;odda, u g[adha dik ilpersuna li tag[mel [bieb malajr, tkellem lil kul[add, int min int, ma ti;;udika lil [add u t[ares lejn dak li tista’ toffri persuna u mhux lejn ir-razza, it-twemmin, status jew tendenzi.

Dan kollu hu dak li jag[mel lil Eileen unika.

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Eileen Montesin Ktieb favorit: M’iniex xi wa[da li n[obb naqra [afna i]da fil-passat kont in[obb il-kotba ta’ Sidney Sheldon.

Film favorit: Xi kummiedja romantika.

Mu]ika favorita: Disco music g[ax hi l-mu]ika ta’ ]g[o]iti. Jien g[ext is-sebg[inijiet u t-tmeninijiet u l-mu]ika disco kienet fl-aqwa tag[ha.

Lewn favorit: Ilwien jg[ajtu. In[oss li kulur lil wi//i jag[tih il-[ajja u g[alhekk infittex li nilbes ilwien viva/i.

Sta;un favorit: Meta kont ]g[ira kont ng[id is-sajf g[ax kont inqatta’ ;ranet il-pitch tal-waterpolo minn filg[odu sa tard billejl. Illum ng[id ix-xitwa g[ax is-sajf ma nifil[ux.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el:

Jinfluwenzawni [afna l-films tal-epoka tal-ir;ejjen.

Pere]empju ]-]mien ta’ Mary Queen of Scotts. Ovvjament irrid ikun qed ng[ix fil-palazzi u mhux fit-toroq.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi... Li tistmani ta’ numru u mhux ta’ persuna. {afna bosses sakemm isiru boss ikunu jafu xi tfisser tkun [addiem g[ax ikunu bdew mix-xejn i]da meta jil[qu jaraw lil kul[add dubbien.

L-akbar pre;ju: Jekk in[obbok, qalbi nag[tihielek i]da tid[aqx bija g[ax na[fer iva i]da ninsa le.

U l-akbar difett: Ta’ ]aqqi f’fommi. Dak li jg[addili minn mo[[i naqbad u ng[idu ming[ajr ma na[seb firriperkussjonijiet avolja jkolli intenzjoni tajba. :ieli dan ilfatt idur kontrija. Inkun nixtieq nikkontrolla lili nnifsi i]da tant inkun irrid ng[id dak li jkolli fuq l-istonku li diffi/ilment in]omm lura.

L-ikel favorit tieg[ek: L-g[a;in, b’kull mod u manjiera, anke kuljum.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu: Lunika [a;a li baqag[li b[ala xewqa hi li mmurr l-Awstralja.

Kelli xi ]ew; opportunitajiet li sfumaw fix-xejn.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Indifferenti. Ma kinitx

tag[milli differenza. Qatt ma [assejt li l-fatt li jien mara kien ta’ ]vanta;; i]da lanqas ta’ vanta;;.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Xewqa g[al binti li tg[ix il-

kumplament ta’ [ajjitha kuntenta g[ax naf li l-affarijiet lo[ra mhumiex importanti jekk ma jkollokx il-kuntentizza.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Ma g[andi xejn partikulari i]da n[obb [afna nu]a l-qwiel Maltin. Nemmen li jag[mlu [afna sens u xi kultant ikunu adattati [afna g[al /erti sitwazzjonijiet li ssib ru[ek fihom.

Kif tarak g[axar snin mil-lum: Ommi ma! Ma nippruvax nimma;inani. Il-fatt li qed nikber ma nistax na//ettah. Qed jag[tini ;ewwa [afna. Minkejja li minn ;ewwa n[ossni tajba, il-fatt li s-snin g[addejjin qed jeffettwani [a]in [afna f’[ajti. G[alhekk, ng[ix illum u nipprova na[seb mill-anqas fil-futur.

Persona;; li tammira: Ma hemmx persuna partikulari.

Kull persuna tista’ tolqotni, tg[allimni xi [a;a. Jien nipprova nie[u t-tajjeb ta’ kul[add u kul[add g[andu xi [a;a tajba.

G[alhekk g[alija n-nies huma nies u mhux numri g[ax lanqas wa[da minnhom tista’ tkun dik li tag[tik tag[lima u dan verament nemmnu u mhux biss kliem fierag[.

16

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Tfal

It-tfal tag[na TAG{RIF MILL-MINISTERU TAL-FAMILJA DWAR {IDMA B’RISQ IT-TFAL MALTIN U G{AWDXIN

In-nefqa fuq i/-Children’s Allowance fl-2012 ti]died g[al €42 miljun bejn 43,000 familja Dan l-a[[ar it-Taqsima talAllowance tat-Tfal tad-Dipartiment tas-Sigurtà So/jali kienet trasferita lejn ir-Rabat G[awdex.

Waqt ]jara fil-jiem li g[addew fluffi//ji tad-Dipartiment tas-Sigurtà So/jali f’G[awdex, il-Ministru tal:ustizzja, Konsultazzjoni Pubblika u l-Familja Chris Said ta dettalji dwar il-[idma tat-Taqsima tal-Allowance tat-Tfal li tamministra u to[ro; madwar €41 miljun fis-sena f’pagamenti.

Dawn jitqassmu fuq diversji benefi//ji li jinkludu /-Children’s Allowance, id-Disabled Child Allowance, il-Foster Care Allowance, il-Maternity Benefit, u minn din is-sena anki l-Maternity Leave Benefit.

Fl-2011 i/-Children’s Allowance ammontat g[al €37.6 miljun. Din issena r-rata ba]ika ta/-Children’s Allowance ]diedet b’€100 g[al €350 g[al kull wild. I/-Children’s Allowance ting[ata lit-tfal kollha, li jammontaw g[al madwar 62,000.

Dawk it-tfal li jikkwalifikaw jing[ataw Children’s Allowance b’rata og[la li tista’ titla’ sa

€1,155.96 fis-sena skont il-ka]. Dan kollu jfisser li fl-2012 in-nefqa fuq i/-Children’s Allowance mistennija ti]died g[al €42 miljun li jitqassmu bejn 43,500 familja.

Fil-ka] tad-Disabled Child Allowance, fl-2011 t[allsu €727,931 f’pagamenti lil 801 familja. Il-Foster

Care Allowance ammontat g[al €72,852.

Il-Benefi//ju tal-Maternità, li jit[allas lil ommijiet li ma ja[dmux fuq perjodu ta’ 14-il ;img[a, fl-2011 la[[aq it-€2.3 miljun. Dawn t[allsu lil 2,276 omm li r/evew €1,010 kull wie[ed. Din is-sena dan mistenni jibqa’ l-istess.

Sadattant minn din is-sena ]died ukoll il-Benefi//ju tal-Leave talMaternità li jing[ata lil dawk lommijiet li ja[dmu, jie[du l-leave tal-maternità u jag[]lu li jgawdu mill-;imag[tejn ]ejda fil-leave talmaternità li da[lu b’se[[ mill-1 ta’ Jannar li g[adda.

Dawn il-;imag[tejn jit[allsu millGvern bir-rata ta’ €160 fil-;img[a.

Il-leave tal-maternità se ji]died b’;imag[tejn o[ra biex jitla’ g[al 18il ;img[a mill-1 ta’ Jannar 2013.

Skola b’differenza matul ix-xhur tas-sajf Is-sajf fl-aqwa tieg[u. Dan hu ]mien li [afna studenti jkunu qed jistennew biex ikunu jistg[u jgawdu l-vaganzi u jistrie[u mill-istudju. Ikun hemm numru ta’ studenti li jag[]lu li jgawdu s-sajf billi jiltaqg[u flimkien waqt Skolasajf, fejn xorta jistg[u jitg[allmu affarijiet ;odda b’mod aktar informali u divertenti.

It-tema mag[]ula g[al Skolasajf ta’ din is-sena hi Solidarjetà b’Impenn u g[attnax-il sena konsekuttiva, Sedqa qed ter;a’ tie[u sehem f’din l-inizjattiva bilprogrammi preventivi tag[ha immirati lejn l-istudenti taliskejjel primarji. Il-programm li qed twassal l-A;enzija hu maqsum f’]ew; fa]ijiet differenti.

L-ewwel fa]i bdiet fit-23 ta’ Lulju u fiha [adu sehem i//entri ta’ {al Qormi (San Bastjan), {al Qormi (San :or;), Santa Venera u l-

G]ira. It-tieni fa]i mistennija tibda nhar it-13 ta’ Awwissu u fiha se jie[du sehem i/-/entri tal-Imsida, {al Lija, il-Gudja u l-G[arg[ur.

Kull fa]i tikkonsisti minn programm mifrux fuq tliet ;img[at immirat lejn listudenti tar-raba’, il-[ames u s-sitt sena tal-iskola primarja.

Hu mistenni li b’kollox jattendu madwar 455 tifel u tifla g[all-programmi mwassla minn Sedqa.

Is-su;;etti ta’ din is-sena huma: il-familja, il-valuri, ilkontribut tal-anzjani, il-[bieb u l-influwenza tag[hom fuq xulxin, kif tie[u de/i]joni tajba, u informazzjoni dwar ilvizzji tad-droga u l-alko[ol, u l-u]u e//essiv tal-internet.

L-ewwel parti ta’ kull sessjoni tinkludi diskussjoni fuq is-su;;ett tal-;urnata, filwaqt li matul it-tieni parti, it-tfal ikollhom l-opportunità li jipparte/ipaw waqt diversi attivitajiet edukattivi b[al

krafts u log[ob, fost lo[rajn.

G[all-g[eluq tal-ewwel fa]i, l-A;enzija Sedqa qed tippjana attività li se tkun ukoll abbinata mas-Sena Ewropea g[all-Anzjanità Attiva u s-Solidarjetà bejn il:enerazzjonijiet.

Il-parte/ipazzjoni fi Skolasajf mill-A;enzija Sedqa hi importanti [afna filkalendarju tal-A;enzija.

Skolasajf hu mezz kif isServizzi ta’ Prevenzjoni jibqg[u jitwasslu g[and it-tfal anki waqt ix-xhur tas-sajf.

L-A;enzija g[andha limpenn li tibqa’ g[addejja b’[idma kontinwa matul issena kollha u tu]a l-mezzi kollha possibbli biex tibqa’ qrib il-pubbliku, spe/jalment it-tfal.

G[al aktar informazzjoni dwar l-A;enzija Sedqa u lprogrammi ta’ prevenzjoni li toffri, wie[ed jista’ j]ur is-sit www.sedqa.gov.mt.

Tag[lim f’ambjent aktar rilassanti waqt Skolasajf

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

}g[a]ag[

17

I]-]g[a]ag[ tag[na TAG{RIF DWAR XOG{OL FOST I}-}G{A}AG{ MALTIN IMWETTAQ MINN ‘A:ENZIJA }G{A}AG{‘

Ng[inu li]-]g[a]ag[ ja[tfu l-opportunitajiet li jkollhom quddiemhom I]-]g[o]ija hi perjodu li matulha ]-]g[a]ag[ jiltaqg[u kemm ma’ opportunitajiet kif ukoll ma’ sfidi li j[allu impatt kbir fuq [ajjithom.

Wa[da mill-isfidi li ]-]g[a]ag[ i[abbtu wi//hom mag[ha, partikolarment wara li jispi//aw l-iskola, hi x’se jag[mlu wara l-vaganzi tas-sajf.

G[al din ir-ra;uni l-Ministeru g[all-Edukazzjoni u Xog[ol dan is-sajf [oloq tim inter-dixxiplinarju mag[mul minn diversi entitajiet li ja[dmu ma]-]g[a]ag[ biex joffru sapport lil ]g[a]ag[ fid-de/i]jonijiet li jkunu se jie[du fir-rigward ta’ karrieri.

A;enzija }g[a]ag[ tag[mel parti minn dan it-tim u r-rwol prin/ipali tag[ha hu dak li tiprovdi l-informazzjoni fuq servizzi e]istenti u tara li din l-informazzjoni qeg[da tasal g[and i]-]g[a]ag[. G[alhekk matul dan is-sajf se jsiru sensiela ta’ laqg[at ta’ informazzjoni li jimmiraw lejn diversi gruppi ta’ ]g[a]ag[.

Il-lag[qa li jmiss se ssir nhar it-Tlieta li ;ej, 7 ta’ Awwissu, fi/-?entru A??ESS, il-Belt Valletta, li tibda millg[axra ta’ filg[odu u tibqa’ g[addejja sas-sieg[a ta’ waranofsinhar.

I]-]g[a]ag[ kollha ta’ bejn sittax u dsatax–il sena u li g[adhom ma dde/idewx il-pass li jmiss, huma mistiedna jattendu.

Fost is-servizzi li se jkun hemm pre]enti u li se ting[ata informazzjoni dwarhom hemm dawn li d-dettalji fil-qosor dwarhom qed jidhru f’din l-istess pa;na.

Il-Programm Youth.Inc Il-Programm Youth.Inc hu servizz g[a]]g[a]ag[ li jitmexxa mill-Ministeru g[allEdukazzjoni u Xog[ol, il-Kunsill Malti talKwalifiki, u l-ETC. Hu koordinat mill-Fondazzjoni g[al Servizzi Edukattivi. L-iskop ta’ dan il-programm hu li ja[dem ma’ ]g[a]ag[ li spi//aw l-iskola, fl-età ta’ bejn is-16 u l-21 sena, u li ma komplewx

Youth Employment Programme Il-Youth Employment Programme hu servizz li lg[anijiet tieg[u huma li j]id lopportunitajiet g[a]-]g[a]ag[ biex isibu xog[ol u li jippromwovi l-ugwaljanza, linkulsività u l-integrazzjoni fis-suq tax-xog[ol.

B’tim mag[mul min youth workers, career guidance practitioners, occupational therapists u psikologi, il-Youth Employment Programme: • jassisti ]g[a]ag[ biex jipparte/ipaw f’tipi differenti ta’ ta[rig biex isa[[u li]vilupp personali tag[hom; • jimmotiva ]-]g[a]ag[ biex jag[rfu l-[iliet tag[hom biex jid[lu, i]ommu u javvanzaw fix-xog[ol; • jg[in ]g[a]ag[ ji]viluppaw pjan ta’ azzjoni u jie[du inizjattivi biex ikomplu l-edukazzjoni, it-ta[rig u jid[lu fis-suq tax-xog[ol.

Dan il-programm hu mmirat

U[ud mi]-]g[a]ag[ waqt sessjonijiet ta’ ta[ri; informali

kemm g[al ]g[a]ag[ ta’ bejn is-16 u l-24 sena li qed ifittxu impjieg jew li g[adhom kif spi//aw mill-iskola kif ukoll

]g[a]ag[ li qed jag[mlu xi kors jew li di;à qeg[din f’impjieg i]da jixtiequ jtejbu l-[iliet tag[hom g[al xog[ol a[jar.

livell og[la ta’ studju jew ta[ri;, jing[ataw isservizz ta’ youth workers.

B’dan il-mod i]-]g[a]ag[ ikollhom servizzi spe/jalizzati ta’ g[ajnuna kemm fil-g[a]la talkarriera jew fil-g[a]la tal-programm ta’ studju li l-aktar ikun jinteressahom.

Ta’ min isemmi wkoll li dawk i]-]g[a]ag[ li jattendu l-programm jir/ievu wkoll l-istipendju.

Servizz Walk-In mill-Career Advisors fil-Kulle;;i Inizjattiva o[ra relatata mal-kun/ett ta’ Career Guidance li b[alissa tinsab g[addejja f’kull Kulle;; f’Malta hi dik talWalk-In Service.

Dan is-servizz jing[ata fuq ba]i one-to-one biex jiggwida lill-istudent b’mod individwali.

Is-servizz Walk-In hu miftu[ g[all-istudenti kollha, b’mod partikolari dawk li jkunu spi//aw il-Form 5 u fih jing[ataw gwida dwar x’se jag[mlu fil-livell post-sekondarju, issa li jkunu spi//aw il-Form 5 u b’mod partikolari meta jkunu r/evew ir-ri]ultati tas-SEC. Il-qofol tas-servizz Walk-In hu li ]-]g[a]ag[ jing[ataw stampa /ara tal-opportunitajiet li jkollhom quddiemhom.

Dawk i]-]g[a]ag[ li jkunu jixtiequ jid[lu fid-dinja taxxog[ol ikollhom l-opportunità li jaraw x’jinvolvu xog[lijiet f’setturi differenti, jing[ataw g[ajnuna dwar kif jimlew CV, ifittxu xog[ol jew imorru jirre;istraw g[axxog[ol.

Min-na[a l-o[ra g[al min ikun irid ikompli bl-istudju jitfassal pjan li jwassalhom g[al livell og[la ta’ edukazzjoni.

18 Ittri lill-Editur

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

APPREZZAMENT

Antoinette Frendo P.E.P. (1926-2012) Nhar is-Sibt 23 ta’ :unju 2012, [allietna s-Sinjura Antoinette Frendo P.E.P., mill-Belt Victoria, G[awdex, bint ]elanti talKnisja li g[al snin twal impenjat ru[ha bis-s[i[ flappostolat u l-assistenza so/jali lil dawk fil-b]onn, misjuqa mill-karità Evan;elika.

Imwielda fl-1926, o[t ilmibki Patri Bonaventura Maria Camilleri OFMCONV, Antonietta kienet omm ta’ [amest ulied, fosthom ilKanonku George J. Frendo.

Wara xi snin tg[allem fliskejjel tal-Gvern, hi rabbiet familja nisranija fuq ilprin/ipji nsara.

Sa mit-twaqqif talMoviment tal-Azzjoni Kattolika f’G[awdex fl1933, issie[bet b[ala membru, fejn serviet b[ala b[ala Presidenta djo/esana tal-Ferg[a tan-Nisa, Presidenta ta/-?irklu Sant’Anna, u Presidenta talAssistenza So/jali.

Tat is-sehem s[i[ tag[ha biex tikber u tissa[[a[ iddimensjoni ta’ karità, spe/jalment fi]-]jajjar lillmorda fl-isptar, fid-djar talanzjani, kif ukoll fi djarhom stess.

G[al snin kienet responsabbli millorganizzazzjoni ta’ attivitajiet reli;ju]i u so/jali g[ar-romol.

Ippromoviet b’mod assidwu l-[idma fl-Azzjoni Kattolika, u kienet ukoll imsej[a biex tag[ti konferenzi fid-diversi /irkli, mhux biss tal-Azzjoni Kattolika i]da wkoll talLe;jun ta’ Marija, u laqg[at parrokkjali madwar G[awdex.

G[al [afna snin kienet attiva b[ala membru filKumitat tal-Morda u l-

Anzjani f’G[awdex, fejn mexxiet [afna ’l quddiem is-solidarjetà mal-morda fi djarhom, b’mod partikulari fix-xiri ta’ apparat apposta li jg[in biex tittaffa ttbatija tal-morda fis-sodda.

G[al [afna snin organizzat [ar;iet reli;ju]i-kulturali u pellegrina;;i, kemm f’G[awdex u kemm f’Malta, li minnhom ibbenefikaw b’mod spe/jali anzjani u lfamiljari tag[hom minn G[awdex kollu. Filparro//a ta’ San :or; serviet fil-Kumitat tal-Promozzjoni Umana u fl-1983 g[enet biex twaqqfet il-Ladies Society.

Fl-1979, Antoinette reb[et, flimkien ma’ ]ew;ha, il-Premju Qalb tadDeheb imniedi millMoviment ta’ Kana f’G[awdex, u fl-1994 kienet nominata minn G[awdex u reb[et il-Premju Nazzjonali L-Anzjana tas-Sena.

Il-Papa Benedittu XVI irrikonoxxa formalment il[idma tag[ha b’ri]q ilKnisja, u f’Awwissu 2011 ]ejjinha bil-midalja Pro Ecclesia et Pontifice, l-og[la onorifi/enza li s-Santa Sede tista’ tag[ti lil membru lajk Kattoliku.

Kienet devota kbira talMadonna Ta’ Pinu, kif ukoll adoratri/i tas-Santissmu Sagrament fil-knisja ta’ Savina.

Wara marda twila talkan/er li hi ;;ieldet b’perseveranza nisranija e]emplari, Antonietta mietet fid-dar tag[ha fi Triq Vajrin;a fl-età ta’ 86 sena, imdawra b’uliedha u lg[e]ie] neputijiet.

Il-funeral sar nhar it-Tnejn 25 ta’ :unju, fil-Ba]ilika ta’ San :or;.

FRANCESCO PIO ATTARD Victoria, G[awdex

Testimonjanza qawwija ta’ Patri Malti f’Kuba Sur Editur, Nixtieq nirringrazzja pubblikament lill-Mission Fund tal-g[otja sabi[a li g[o;bu jag[milli g[all-[ti;iet talmissjoni agostinjana f’La Habana, Kuba. Apprezzajt immens din il-kontribuzzjoni g[aliex tg[inna fid-diversi [idmiet pastorali u missjunarji li a[na g[andna f’La Habana, ilbelt kapitali ta’ Kuba.

Mal-[akma komunista f’Kuba, fl-1961, il-Knisja Kubana tilfet kull libertà u saret knisja tal-katakombi. Il-gvern u l-partit g[amlu minn kollox biex ma j[allu lil [add jersaq lejha [alli jinbena fuq il-valuri tal-fidi nisranija u jg[ix skont ilVan;elu.

Fuq kollox il-gvern u l-partit [atfu ta[t idejhom l-edukazzjoni tat-tfal u ]-]g[a]ag[ li ttellg[u fil-prin/ipji ateji tal-marxi]mu u f’odju lejn il-knisja kattolika.

G[al 40 sena l-Knisja g[exet f’din is-sitwazzjoni, im/a[[da milli tg[allem u tifforma l-qalb u l-kuxjenza tal-Kubani li huma reli;ju]i [afna.

Ta[t il-komuni]mu ateju u marxista li dejjem ippretenda li jifforma l-bniedem il-;did, kapa/i li jg[ix ming[ajr esplotazzjoni, f’ugwaljanza perfetta u f’so/jetà ;usta u [ielsa, mal-medda tal-[akma tieg[u welled dittatura iebsa fejn kul[add hu kontrollat flintelli;enza u il-[ajja tieg[u, g[aks u mi]erja materjali u intellettwali.

Hu minnu li ta[t din il-[akma tjiebu l-edukazzjoni u s-servizzi tas-sa[[a imma l-bniedem il;did qatt ma deher.

G[all-kuntrarju, il-Kubani tilfu l-personalità tag[hom u saru lsiera tas-sistema so/joekonomiku, politiku u kulturali tal-kollettivi]mu fejn ilbniedem ma huwiex [lief rota ta’ magna enormi li tiddevora lintelli;enza, il-qalb u l-istess e]istenza umana. Ma jiniex nesa;era. Minkejja l-progress li sar f’dawn l-a[[ar [mistax-il sena, xorta wa[da l-poplu Kuban g[adu jbati l-effetti []iena tas-sistema komunista.

Fl-1998, il-Beatu :wann Pawlu II ]ar Kuba u l-mi;ja tieg[u kienet ta’ benefi//ju kbir kemm g[all-pajji] u fuq kollox g[all-Knisja. Din akkwistat ftit mil-libertà li kienet tilfet u hekk setg[et ter;a’ tibni bil-mod ilmod il-valuri evan;eli/i li kien kisser il-komuni]mu.

Min-na[a tieg[u l-gvern beda j[alli jid[lu fil-pajji] sa/erdoti u reli;ju]i, ir;iel u nisa, barranin.

Kien f’din l-atmosfera ;dida li a[na l-Agostinjana li g[andna relazzjoni twila u storika malpajji] u mal-poplu Kuban stajna ner;g[u nirritornaw f’Kuba biex nissie[bu mal-Knisja Kubana u mal-poplu Kuban fiddiversi sfidi li dan it-tibdil beda u qieg[ed i;ib mieg[u.

G[addew [mistax-il sena

Patri Lu/jan Borg OSA

mi]-]jara ta’ :wann Pawlu Ii, is-sitwazzjoni tal-Knisja tjiebet ukoll jekk l-isfidi g[adhom hemm u kibru.

Fix-xahar ta’ Marzu 2012 ilPapa Benedittu XVI ;ie Kuba biex iqim lill-Madonna u jikkonferma l-knisja fil-fidi tag[ha u jitlob biex din ikollha aktar spazju pubbliku biex tkun tista’ tag[ti edukazzjoni [olistika li timmira g[alli]vilupp komplet tal-persuna Kubana u tas-so/jeta li qieg[da tg[ix fiha.

Hi din l-edukazzjoni kompleta tal-persuna umana li sa minn ]mien ’l hawn il-Kardinal Jaime Ortega, Ar/isqof ta’ La Habana, il-belt kapitali ta’ Kuba, qed jippromwovi. {afna drabi nillimitaw ilfaqar g[all-faqar materjali. ?ert dan je]isti u l-Knisja qed tag[mel li tista’ biex teqirdu.

I]da hemm ukoll il-faqar talintelli;enza, tal-veri valuri, injoranza reli;ju]a, nuqqas ta’ sens kritiku fl-anali]i tassitwazzjoni ekonomika, so/jali u politika, qtug[ ta’ qalb u nuqqas ta’ tama g[al ;ejjieni a[jar, fatali]mu u superstizzjoni.

Il-Kardinal, meta erba’ snin ilu tana l-permess li ner;g[u nirritornaw fl-ar/idjo/esi tieg[u ta’ La Habana, ried li a[na lAgostinjani nissie[bu f’din ilmissjoni li qieg[ed jippromwovi. Fdalna parro//a fil-kampanja li tinfirex f’[amest ir[ula.

Il-faqar materjali, l-injoranza reli;ju]a u s-superstizzjoni tmisshom b’idejk.

Ftit huma dawk li jipprattikaw ukoll jekk innumru qieg[ed jikber. Il-[idma tag[na tikkonsisti filli niffurmaw sewwa dawn l-insara [alli jkunu jistg[u jkunu evan;elizzaturi fl-ir[ula tag[[om. Irridu niffurmaw ilkatekisti, nippromwovu lattività so/jali u diversi [idmiet o[rajn.

I]da fuq kollox, il-Kardinal talabna ng[inu fil-formazzjoni akkademika tas-seminaristi. Din is-sena kienu 45 ;ejjin mill[dax-il djo/esi ta’ Kuba. Sa sentejn ilu kienu jg[ixu f’post fejn ma kellhomx kundizzjonijiet tajbin. Issa jinsabu f’post a[jar imma jonqsu l-finanzi, kotba, internet

ma hemmx, u tant [wejje; o[rajn.

Parti mill-g[otja li g[amilli lMission Fund se tmur g[al dan is-seminarju u hekk inkunu qed nikkontribwixxu xi ftit [alli lknisja ta’ Kuba jkollha sa/erdoti f’sa[[ithom — nixtieq nikteb aktar fit-tul fuq il-[ajja diffi/li li g[andhom is-sa/erdoti kubani — u iffurmati tajjeb biex imexxu sewwa l-parro//i li bla dubju ta’ xejn f’;ejjieni qrib u jkollhom isaqqfu wi//hom ma’ sfidi kbar.

Ghall-grazzja ta’ Alla xi ]g[a]ag[ Kubani jixtiequ jsiru Agostinjani. Tnejn minnhom, wara li ilna nakkumpanjawhom dawn l-a[[ar sentejn, issa jistg[u jibdew il-kors li jwassalhom g[all-professjoni reli;ju]a u g[as-sa/erdozju.

Ne[tie;u dar biex fiha nkunu nistg[u nilqg[u l-kandidati g[all-[ajja agostinjana. IlKardinal wieg[dna li jag[tina lparro//a u l-kunvent li kellna qabel ir-rivoluzzjoni. Dan ilkunvent kienu sarulu [afna tibdiliet u g[alhekk irridu ner;g[u nadattawh g[all-[ti;iet tal-formazzjoni agostinjana.

Parti mill-g[otja tal-Mission Fund se tmur g[al dan il-g[an u g[all-formazzjoni tal-kandidati Kubani g[all-[ajja agostinjana.

Nixtieq f’isem l-Ordni Agostinjan ng[id grazzi kbir g[all-;enero]ità li wera mag[na l-Agostinjani l-Mission Fund.

Issa l-Kardinal se[ibna wkoll fil-formazzjoni akkademika tallaj/i biex jibda jwettaq dak li lPapa Benedittu XVI talab meta kien hawn f’La Habana.

Fil-fatt bdejna l-mixja biex fis-snin li ;ejjin ikollha lUniversità Pontifi/ja ta’ La Habana li se tifforma l-laj/i kattoli/i, imma mhux biss lilhom, [alli jkunu l-awturi, flimkien ma’ o[rajn, ta’ ;ejjieni a[jar kemm g[as-so/jetà kif ukoll g[all-knisja ta’ Kuba.

Nag[mel appell lil [uti Maltin u G[awdxin biex ikomplu jg[inu lill-Mission Fund u dan minkejja l-kri]i ekonomika u finanzjarja li laqg[et lil pajji]na wkoll. Lg[otjiet jistg[u jsiru jew online jew permezz ta’ wie[ed minn dawn il-banek: HSBC (Account No: 061 197 448 050); BOV (Account No: 163 007 980 19); APS (Account No: 200 008 207 62); BANIF (Account No: 000 879 631 01).

G[al aktar tag[rif dwar il[idma tal-Mission Fund wie[ed jista’ jikkonsulta l-websajt www.missionfund.org.mt Jalla l-Mulej ikompli jqanqal qlub [uti l-Maltin u l-G[awdxin [alli jkomplu jikkontribwixxu g[all-Mission Fund biex dan ikun jista’ jkompli jg[in lillmissjunarji Maltin u G[awdxin li qed ja[dmu fit-tielet dinja.

P. LU?JAN BORG OSA

Tarerà, La Habana Kuba

Ittri lill-Editur 19

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Tliet ;img[at

Is-sewwa jirba[ Sur Editur, F’dan jemmen il-Partit Nazzjonalista. Dan kien isslogan, din kienet l-g[ajta tal-partit fi]-]minijiet millaktar diffi/li. }minijiet meta [afna kienu jemmnu li d-demokrazija kienet waslet fix-xifer.

Fl-opinjoni tieg[i mhux fix-xifer kienet imma spi//at u konna qed ng[ixu ta[t [akma dittatorjali.

Min g[ex dawk i]]minijiet jaf xi tfisser demokrazija. Iddemokrazija tapprezzaha mhux meta titwieled fiha, jew taqra u tisma’ dwarha, imma meta tkun g[ext innuqqas tag[ha.

Imma bid-determinazzjoni tal-PN u tal-kap ta’ dak i]-]mien Eddie Fenech Adami, is-sewwa reba[. U fil-pajji], wara ]mien diffi/li bdiet tirrenja demokrazija.

F’dawn l-a[[ar ;img[at kellna konferma taddemokrazija li te]isti filPartit Nazzjonalista.

Iva, dak li ;ara fil-partit sewa biex il-poplu jara bilfatti dak li jemmen fih ilPN. Bla dubju kieku listorja kienet in-na[a l-o[ra kienet tkun ferm differenti.

Fil-[ajja l-ostakli jibqg[u anke fil-politika, i]da kif jg[id il-qawl Malti, i]-]ejt jitla’ f’wi// l-ilma … anke wara [afna ]mien.

ANTHONY DUCA

{al G[axaq

Serq ta’ voti Sur Editur, Hawn min qed jipprova jisraq il-voti permezz tal-gideb oxxen u tal-malafama biex ikisser lill-avversarji politi/i tieg[u.

Jien inqis dan b[ala prattika korrotta u ma n[ossx li g[andi nag[raf ebda ri]ultat miksub b’dan il-mezz.

Kif qal Joseph Muscat g[ad irid isir ;udizzju u dan isir mill-Missier Etern u Dak ma jimxix bil-ma;;oranza!

P. GALEA Il-Marsa

Sur Editur, Wied il-G[ajn, il-{add 24 ta’ :unju 2012. Joseph Muscat, Kap tal-PL qal li “a[na ni;u nitmell[u minn dak li g[addej barra minn xtutna”.

I]-}ejtun il-{add 15 ta’ Lulju 2012. Joseph Muscat, Kap talPL qal li Malta tinsab l-ag[ar fost il-pajji]i kollha tal-Ewropa. IlGre/ja biss tinsab ag[ar minna.

Jitmella[ jew ma jitmella[x x’qed ji;ri f’pajji]i barranin?

Fi ]mien tliet ;img[at il-konsistenza politika ta’ Muscat g[osfrot!

J. PACE

Il-Marsa

Kwalifikata II Sur Editur, F’il-mument ta’ nhar il-{add 8 ta’ Lulju dehret ittra tieg[i dwar kemm l-Avukat Deborah Schembri hi tassew kwalifikata biex to[ro; mal-PL. Kienet /inika u insensittiva g[all-a[[ar lejn it-tbatijiet li batejna a[na n-nazzjonalisti bejn l-1981 u l-1987.

L-Avukat Schembri qalet li dak i]-]mien kellna Parlament li kien jiffunzjona u allura lPN seta’ fa/ilment iressaq mozzjonijiet.

Fl-ittra tieg[i spjegajt li

kien tassew fa/li li f’dak ilParlament tkun aggredit.

Illum irrid ninforma lillAvukat Schembri li, fil-fatt, f’dak il-Parlament kienu ji;u pre]entati mozzjonijiet minna[a tan-nazzjonalisti i]da kien ji;ri li jew ma jkunux pre]entati u diskussi jew inkella jekk jirnexxilhom jaqb]u dak l-ostaklu, irrappre]entanti nazzjonalisti kienu ji;u aggrediti fi]ikament mid-deputati laburisti.

MARIO BORG Il-{amrun

Bis-sa[[a tal-klikka u minkejja r-rieda tal-poplu Sur Editur, Nhar il-{amis 26 ta’ Jannar 2012 fi/-?NL il-{amrun, Joseph Muscat biex jitmella[ bid-delegati li kellu quddiemu u bil-poplu Malti, kien ikklassifika lillGvern Laburista ta’ bejn l1981 u l-1987 b[ala gvern “moralment u fattwalment skorrett”.

Qed ng[id hekk g[aliex, kieku kien politikament sin/ier, Muscat ma kienx ipo;;i fuq quddiem nett talPartit Laburista llum, u[ud mill-aqwa protagonisti ta’ dak il-gvern, b[alma huma Alex Sceberras Trigona, Joe Debono Grech, Leo Brincat u Karmenu Vella.

Mela bid-diskors jikkundanna lil dak il-gvern filwaqt li bil-fatti qed ja[dem kemm jifla[ biex jer;a’ jwikki lill-poplu Malti bl-istess nies politikament

skorretti. Lil Muscat ng[idlu biex ma joqg[odx jilg[ab bil-b]allu.

Jekk, skont hu, dak ilgvern kien moralment skorrett, allura kienu moralment u personalment skorretti l-Prim Ministru (u Mexxej tal-partit) u dik ilklikka kollha tal-ministri u d-deputati li kienu jiffurmawh.

Kien moralment u politikament skorrett il-Partit Laburista kollu, inklu] M.L. Coleiro Preca, Segretarju :enerali u Alfred Sant, President tal-partit, kif ukoll l-uffi/jali u d-delegati kollha tieg[u li [admu kemm fel[u biex il-Partit Laburista jibqa’ j]omm sal-a[[ar dak il-poter misruq bis-sa[[a talgerrymandering u minkejja r-rieda tal-poplu Malti!

J. ABELA I]-}ejtun

Kalvarju fi djarna Sur Editur, Sa ftit ]mien ilu, meta kont nisma’ min jilmenta mill-istorbju u l-iskomdu ta’ xi forma ta’ struttura ma;enbu, kont nipprova nifhmu u nag[dru. Illum, li jien ukoll g[addej mill-istess sitwazzjoni, nifhem aktar u a[jar dak li jg[addu minnu l-istess individwi.

Naf li x-xog[ol irid isir u naqbel ma’ dan ladarba jkun hemm il-permessi me[tie;a.

I]da dejjem emmint li f’kull [a;a li ssir ta[t il-kappa tax-xemx, g[andu jkun hemm id-dritt u r-rispett re/iproku. I]da milli jidher, illum il-;urnata kul[add i[ares lejn id-dritt bla ma g[allinqas jittawwal lejn irrispett lejn g[ajru.

Kif g[edt, jekk ix-xog[ol g[andu jsir, [a jsir, i]da nemmen li jekk m’hemmx awtorità li t[ares lill-individwi terzi, g[andha titwaqqaf wa[da. Jekk hemm di;à nitlob lil min jilluminani fejn g[andi nirrikorri.

Li l-istorbju fix-xog[ol tal-bini jibda fis7.30 a.m. lili b[ala pensjonant, tag[tini ;ewwa, g[ax inkun g[adni qed inqum missodda. U verament in[ossha [a;a kiefra.

I]da naf li f’xi [in, dan ix-xog[ol irid jibda.

Li jintu]a /ertu makkinarju tqil, nifhimha wkoll. I]da li l-jack hammer jintu]a l-[in kollu bejn is-7.30 a.m. u s-6.30 p.m., hi xi [a;a li ;;ennen lill-;irien. U dan meta xxog[ol ikun qed isir ma;enbek – tifirdek biss ;ebla ta’ disa’ pulzieri.

Lanqas ma naf minn meta, jum taxxog[ol tal-[addiema tal-;ebel qed jaqbe] it-tmien sig[at stipulati bil-li;i Maltija.

I]da din mhix bi//a tieg[i. Aktar tirrigwarda lill-Awtorità tas-Sa[[a u Sigurtà fil-Post tax-Xog[ol.

I]da jien, b[ala /ittadin, g[andi nin/a[ad mid-dritt ta’ djalogu mal-familja, minnuqqas ta’ mistrie[ wara nofsinhar u minn dak ta’ kmieni filg[odu?

U dan mhux kollox. In[oss li dari, li b’tant sagrifi//ju batejna jien u marti biex ikollna, spi//at saret tal-istess [addiema ta’ ma;enbi. Inqum filg[odu u nara krejn fuq il-bit[a tieg[i, bil-bajla u l-konkos. {add ma almenu jav]ak minn qabel biex tie[u lprekawzjonijiet u tilqa’ g[all-konkos li jaqa’ u j[ammi;lek l-art, il-pjanti u kulma jkollok fit-terazzin jew fil-;nien.

Jekk tkellem lill-[addiema bil-kelma ttajba, jg[idulek li g[andhom ix-xog[ol u jridu jlestu. Jekk tabbu]a tg[idilhom kelma o[ra, jg[idulek li g[andhom il-permess.

I]da sku]i, hemm xi permess li jeqridli lprivatezza u l-pa/i interna?

Kull darba li l-[addiema jitilqu, jien, marti u t-tfal, na[lu sa[[itna u l-ilmijiet biex innaddfu warajhom f’darna.

Nitlob li l-awtorità tid[ol sew f’dawn issitwazzjonijiet li qed iqarrbu familji s[a[ lejn il-;enn. Ma n[ossx li b[ala /ittadin onest, jien u nies o[rajn b[ali, g[andna nit[allew ng[addu minn dan il-kalvarju.

Mhix kwistjoni li nitolbu jew ning[ataw xi flus i]da nitolbu xi forma ta’ li;i li taqbe] g[alina fl-g[ejja mentali li qed tkun ikkaw]ata fuqna ming[ajr [tija. G[ejja li appena nid[lu fis-sodda, nafu li fi ftit sig[at ikollna tabilfors intiru minnha biex insegwu mill-;did il-bumbardamenti, jum wara l-ie[or.

Il-pa/i fil-familji tinqered. Jaslu t-tfal mix-xog[ol, ikollhom seba’ mitt sena sa ma jer;g[u jitilqu ’l barra, g[ax jafu li mill-5.30p.m. sas-6.30 jew is-7.00 p.m. mhux se jkun hemm mistrie[ u kwiet biex niddiskutu b[ala familja.

Hemm b]onn ur;enti li jsir xi [a;a. Ma jistax ikun li min suppost jara li dawn laffarijiet ma jsirux, jag[laq g[ajnejh u qisu mhu jsir xejn.

Tmien sig[at storbju bil-jack hammer kuljum ;a hu uffu, a[seb u ara 11-il sieg[a!

Nistenna g[alhekk li xi [add awtorevoli jinnota t-talba tieg[i u jag[ti titwila.

Barra minn hekk nissu;;erixxi li meta tkun se ssir xi binja, il-perit fuq ix-xog[ol, jag[mel kuntatt mal-;irien, ifehimhom x’se jsir, il-[inijiet ta’ skomdu x’se jkunu, u xi kemm se jdum g[addej ix-xog[ol.

Barra minn hekk, il-[addiema g[andhom i]ommu kuntatt mal-;irien kull meta jkunu se jag[mlu xi xog[ol li jo[onqilhom ilprivatezza tad-dar tag[hom.

JOSEPH NAVARRO

Il-Kalkara

20 Ittri lill-Editur

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

G[addiet il-festa Sur Editur, Skorra nofs ix-xahar ta’ Lulju u ma]-]erniq tas-sittax il-jum il-Belt Victoria u l-Ba]ilika :or;jana bdew jer;g[u jin]g[u l-armar tal-festa.

Intfew u nqalg[u minn posthom il-brazzi tal-kristall minn mal-pilastri tad-dejr talMulej. Bdew ji]]armaw ilpavaljuni tad-dawl im]ewqa li sebb[u t-toroq ta’ Beltna.

Fil-Ba]ilika beda jitne[[a lg[ata tad-damask minn fuq il-pilastri tal-ir[am.

Il-bandalori u pavaljuni tad-drapp li kienu xhieda ta’ artisti membri tal-G[aqda talArmar fi [dan is-So/jetà Filarmonika La Stella, issa bdew isibu posthom fuq lixkaffar fl-im[a]en.

Tne[[ew il-fided minn fuq l-artal ma;;ur ta[t it-Tribuna Berninjana waqt li l-pedistalli u statwi li ]ejnu t-toroq ta’ beltna bdew jin;arru g[al posthom. Inkixfu l-ir[amijiet ta’ xog[ol ta’ interzjar mirqum tal-artali x[in tne[[ew il-ventartali u ntfew il-lampieri u x-xemg[at ma baqg[ux iteptpu fil-Ba]ilika waqt li minn mal-gallarijiet tne[[ew il-listi tad-dawl.

Twarrbu l-iscores talmu]ika sagra li ndaqqet matul il-jiem tal-festa, waqt li fil-ka]in La Stella bdew jid[lu fil-files tal-Arkivju lpartijiet ma[ru;a g[allokka]joni.

Il-festa ad unur San :or;, patrun ta’ beltna u g]iritna hi festa bil-motto: we lead others follow.

Il-Victoria International Arts Festival ta mer[ba lillfesti :or;jani u g[alkemm in-nag[al tal-bhejjem ma [allewx il-marka tag[hom fuq it-tarmak ;did, il-[oss tal-galopp ta]-]iemel abjad ta’ San :or; kien jinstema’ minn ta’ Gelmus sa ta/?awla.

L-orkestra fil-Ba]ilika paxxiet lill-kongregazzjoni bl-isba[ damma ta’ noti, waqt li l-Banda ?ittadina La Stella ferr[et lill-eluf li [onqu ttoroq. U b’dan id-dellirju ta’ fer[ ing[aqdu mal-Banda La Stella, il-baned G[awdxin, Imnarja, Ite ad Joseph, Santa Margerita, St. Joseph, Santa Marija, Prekursur u minn Malta qasmu l-fliegu King’s Own, San :or; Martri, Santa Katarina u San Mikiel.

Il-Kunsill tal-Belt Victoria [are; il-ktieb Victoria — A

Portrait of a City editjat minn Charles Cini b’fotografija ta’ Daniel Cilia.

Prosit lis-Sindku Dr. S. Azzopardi. Hawn jiddispja/ini li osservajt ine]attezzi u omissjonijiet importanti fil-;rajja ta’ beltna.

Is-So/jetà La Stella stampat it-38 edizzjoni talprogramm ‘Festi San :or; 2012’. Dan il-programm jitkellem biex dan juri l;rajjiet tal-istorja ta’ San :or; tul is-sekli. Ma jqarraqx b’min ma jifhimx bl-istejjer ta’ xi ;ganti; jikkummenta dwar dak li kien u g[adu qed jitfassal g[all-futur.

Din is-sena tfakkar il-mitt sena mill-mewt ta’ Vincenzo M. Cremona, artist li g[amel l-istatwa ta’ San :or; Rebbie[. Dan il-kapolavur mag[ruf minn kul[add qieg[ed f’Misra[ lIndipendenza fuq pedistall li kien restawrat din is-sena.

Din il-‘kolonna’ maestu]a kienet ma[duma minn mg[allmin :or;jani ta’ qabilna fuq disinn tal-pittur mag[ruf :u]eppi Calì fl1894. Jing[ad li l-iskultura flinjam li ssebba[ dan ilmonument saret minn mg[allmin Sqallin li kkonfermaw li kienu tassew professjonali fis-seng[a tag[hom.

Din kienet l-ewwel statwa g[all-festi esterni f’G[awdex.

Ka] ie[or ta’ we lead, others follow.

F’dan l-apprezzament tieg[i ma semmejt l-ebda persuna g[aliex tant hemm artisti u helpers involuti li tispi//a li jkollok taqra xi fa//ata ta’ telephone directory.

Il-festa g[addiet u jien ]gur li sar ;id spiritwali li g[alih primarjament dawn lorganizzazzjonijiet isiru. }gur li n-novena, il-prietki tat-Tridu u l-omelija ta’ Mons. Isqof waqt ilPontifikal solenni tal-G[id :or;jan messew il-qlub ta’ bosta.

Jalla l-effett ikun ta’ g[ira min jersaq l-i]jed qrib ilFeddej bl-inter/essjoni talPatrun Tag[na San :or;, ta’ m[abba lejn il-proxxmu u li l-invokazzjoni ta’ Pa/i Mag[kom waqt il-Quddiesa tkun verament ;enwina.

GEORGE GRECH

Santa Venera

Storja tal-mist[ija Sur Editur, Nammira l-metodu kif il-mument — permezz tal-korrispondenti tieg[u — qieg[ed jifli l-istorja tal-Partit Laburista tul dawn la[[ar tliet snin, biex juri l-isforzi li spiss g[amel g[al elezzjoni bikrija.

Leo Brincat, il-bright boy talPartit Laburista, kien semma li lGvern Nazzjonalista jista’ jkun li kellu intenzjoni li jsejja[ elezzjoni bikrija (fl-2010) flisfond ta]-]jara tal-Papa Benedittu XVI. Il-big heads tal-PL ida[[lu lkleru kif ;ie ;ie, minkejja li jissugraw li jaqg[u g[a/-/ajt. Dik serjetà ta’ politika!

Li g[adni ma nistax nifhem hu kif, partit li jitmejjel b’min i/ap/aplu, jaqa’ u jer;a’ jaqa’ b’vavati b[al dawn, bla ma jsib min fl-a[[ar “jibag[tu jsaqqi l[ass tal-Marsa”.

Tg[id, min i/ap/ap lill-PL jaf li darba minnhom, dak il-partit [a lgvern u ]ammu g[al [ames snin u [ames xhur (Di/embru 1981 – Mejju 1987) kontra r-rieda tal-poplu?

C. MOLIN

Dawn l-erbat ijiem tad-dinja Il-jiem tag[na f’din id-dinja, frott il-[idma ta’ qabilna huma l-prova g[alina ta’ kemm na[dmu g[al ta’ warajna biex il-;id jibqa’ jitkattar u jitgawda sal-a[[ar.

Dawn l-erbat ijiem tad-dinja m’humiex tag[na i]da ta’ warajna ta’ dawk li jirtu [ajjitna u l-;id li f’mewtna n[allu biex huma jgawduh kollu.

Nistinkaw biex ni;img[u l-;id u ssib li tqatta’ [inek ta[dem g[al ta’ warajk biex jie[du dak li qlajt.

F’dawn l-erbat ijiem tad-dinja fuq il-;ejjieni tibqa’ tinkwieta u ta[seb fuq il-passat u ma tinduna qatt li l-[ajja hi biss il-pre]ent g[ax il-passat ma ;;ibux tista’ u l-;ejjieni qatt ma e]ista.

Is-Si;;iewi

PHILIP CASSAR I]-}urrieq

APPREZZAMENT

Joseph Curmi Bil-mewt ta’ Joseph Curmi, ilkomunità Rabtija tilfet ‘;entlom mill-aqwa’… tilfet bniedem umli , mimli talenti u kultura .

Tilfet bniedem mag[ruf fillokal tag[na g[all-volontarjat tieg[u, mag[ruf g[all-kari]ma tieg[u, u g[all-g[ajnuna kbira li wera ma’ min kien fil-b]onn.

Il-komunità Rabtija verament tilfet dak li dejjem g[amlilha unur.

It-tbatija li ;arrab fl-a[[ar ;img[at, konsegwenzi g[allmarda qerrieda li [akmitu b[al sajjetta fil-bnazzi , kienu wkoll il-[sibijiet imdejqa u ta’ we;g[at kbar, g[al min kien jafu. In-nuqqas tieg[u n[ass minnufih.

Huma [afna li jiftakru lil Joseph Curmi g[alliem flIskola Sekondarja fl-Imtarfa u aktar tard Assistent Kap talIskola . It-tfal ]gur li jiftakruh g[a]-]elu straordinarju li wera mag[hom u g[all-pariri tajbin li dejjem tag[hom.

Ta’ Radju Marija jiftakruh g[all-programmi li kien jippre]enta u li kienu marbuta mal-mu]ika sagra u klassika li tant kien i[obb. Id-dirigenti ta’ Radju Marija jiftakruh ukoll g[ax-xoghol ta’ tqassim ta’ fuljetti tar-radju.

Fil-parro//a tar-Rabat jiftakruh g[all-kitba tieg[u ta’ diversi artikli u [idma o[ra li wettaq f’xog[ol marbut mal-

parro//a. Naturalment talfamilja tieg[u jiftakruh b[ala lmissier e]emplari .

Joseph Curmi jiftakruh ukoll tal-Kerygma. Jiftakruh ilpatrijiet ta’ San Duminku tarRabat g[all-g[ajnuna li ta lil din il-komunità Dumnikana u g[addaqq sabi[ tieg[u fuq l-orgni li dejjem kont issibu jakkumpanja f’[afna mill-Quddies li jkun hemm f’din il-knisja dedikata lill-Madonna tal-G[ar.

Jiftakruh il-[bieb tal-Muzew ‘Wignacourt’. Jiftakruh ukoll tax-Xirka tal-Isem Imqaddes t’Alla u tant u tant g[aqdiet o[rajn religju]i li mag[hom kien ta’ wens u g[ajnuna.

Jiftakruh tal-Fondazzjoni Patri Martin Caruana g[axxog[ol li kien jag[mel g[al din fondazzjoni mibnija fuq ilkari]ma ta’ Patri Martin Caruana O.P. Jiftakruh [afna u [afna o[rajn fil-komunità Rabtija. Joseph Curmi [adem bis-s[i[ u g[amel dan dejjem fis-silenzju u g[all-glorja t’Alla kif dejjem kien jistqarr mieg[i .

Jien g[andi diversi esperjenzi sbie[ mieg[u. Kont nie[u pja/ir nitkellem mieg[u dwar l-Italja peress li din l-art vi/in tag[na kien jafha sew g[aliex ommu u l-antenati tieg[u (min-na[a ta’ ommu) kienu Taljani.

I]da l-isba[ esperjenza tieg[i ma’ Joe Curmi kienet meta jien

tajtu l-opportunità biex jie[u sehem fil- programm MillArkivji ta’ Santu Spirtu li kont nippre]enta fuq Radju Malta.

Flimkien wassalna dan ilprogramm sal-finali talpremjijiet tal-a[jar programmi mnedija mill-Awtorità taxXandir.

Fit-tim mag[na kien hemm ukoll J.J. Camilleri li wkoll miet dan l-a[[ar u li [alla vojt kbir fil-letteratura Maltija.

G[al Joe Curmi din lesperjenza ta’ ri/erka fl-arkivji ta’ Santu Spirtu fir-Rabat, kienet tag[tu sfidi ;odda i]da dejjem stqarr mieg[i kemm kien kuntent f’dan il-qasam li qatt ma kien [olom dwaru.

Kien jg[idli li sa[ansitra kienu j/emplu s-semmieg[a u jitkellmu mieg[u dwar dak li jkun g[adu kemm intqal filprogramm. Jien kont intir bilfer[ narah daqshekk kuntent.

I]da llum imnikket b[alma huma mnikktin [afna u [afna o[rajn li [admu mieg[u fil-qrib.

Joe Curmi [alla vojt kbir.

Nag[ti l-kondoljanzi tieg[i lill-familja rispettabbli tieg[u u ng[idilhom li l-e]empji sbie[ ta’ Joe jibqg[u fil-memorja tag[hom u ta’ dawk il-[afna li kienu jafuh.

Joe Curmi miet nhar l-Erbg[a 18 ta’ Lulju fl-eta’ ta’ 75 sena.

PETER PAUL CIANTAR

Ir-Rabat

Ittri lill-Editur 21

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Tfig[ ta’ tajn Sur Editur, B[alissa fil-pajji] tag[na g[addejja passa ta’ tfig[ bladdo// ta’ insinwazzjonijiet minn xi politi/i u individwi blg[ajnuna ta’ ;urnali fuq politi/i o[rajn jew individwi.

Di]grazzjatament, aktar ma nersqu lejn id-data talelezzjoni ;enerali aktar se jkollna [ni]rijiet ta’ din ixxorta.

Dan l-a[[ar ;ie f’idejha lfuljett Il-Pa/i Mag[kom (g[add Nru. 50, :unju 2012) ma[ru; mis-so/jetà talMUSEUM. Fost artikoli o[rajn interessanti kien hemm din ilkitba:

Biex tiskon;ra trid tkun pur

Wa[da tfajla kienet qed tkellem negozjant. Ir-relazzjoni bdiet tissa[[a[ dejjem aktar u r-ra;el beda ja[seb biex ji]]ewwe;. Biex ikun /ert li ttfajla li se jie[u b’martu ma g[andha xejn x’ta[bi, qabbad a;enzija privata ta’ detectives biex ifittxu dwarha. L-a;enzija

Deo non gratias Sur Editur, Mela hemm kandidat li [iere; mal-Labour. Meta jid[ol g[and xi anzjan li b’xi mod ikun jaf li hu g[andu l-Knisja u rreli;jon kattolika [afna g[al qalbu jibda kollu qdusija jitkellem dwar affarijiet spiritwali.

Jg[id li Gonzi bla fibra “g[ax da[[al iddivorzju” meta, filParlament, bl-akbar ir;ulija u konsistenza Gonzi ivvota kontra u qala’ kritika kbira propju g[aliex g[amel hekk!

Imbag[ad dan ilkandidat twajjeb jg[id lill-kostitwenti li hu [iere; g[all-politika biex jobdi lill-Papa Benedittu li qal li g[andna b]onn politi/i kattoli/i.

Dan kollu hu biss diskors qarrieq ta’ propaganda.

Nistaqsih mistoqsija wa[da lil dan il-qaddis jimxi fl-art: “Int, personalment, favur jew kontra d-divorzju g[ax ma jidhirlix li waqt ilkampanja fuq id-divorzju int kont xi wie[ed minn dawk li [admu kontra dd[ul tieg[u?”

Issa peress li int kollok fibra nistenna risposta /ara, iva jew le. Na[seb li l-kostitwenti g[andhom dritt ikunu jafu dan.

DEO GRATIAS Il-Belt, Valletta

Milli jkollhom jag[tuk

tat din il-bi//a xog[ol lil wie[ed mid-detectives tag[ha bla ma qaltlu isem il-klijent.

Meta wasal ir-rapport kien jg[id: “It-tfajla hi persuna milla[jar g[ajr g[al difett wie[ed: dan l-a[[ar bdiet to[ro; ma’ negozjant li ma tantx igawdi fama tajba. Mhuwiex tal-affari tieg[u.” :esù qalilna: “Aqla’ lewwel it-travu minn g[ajnek, imbag[ad tara tajjeb biex taqla’ t-tibna minn g[ajn [uk” (Lq 6,42). Missirijietna jg[idu li biex tiskon;ra (biex tne[[i x-xitan minn ;o xi [add) trid tkun pur. ***

Dan hu ta’ e]empju tajjeb g[al dawk li ja[sbu li huma dritti daqs xema fl-onestà, i]da jekk iduru dawra sew madwarhom issib li taf to[ro; ri[a ta’ korruzzjoni u jkun ferm a[jar g[alihom li jag[lqu [alqhom g[ax jispi//aw b’xi libell kif di;à kellna.

ALFRED

Il-Fgura

Sur Editur, Is-Sinjura Helena Dalli kitbet fit-Times ta’ nhar itTnejn 9 ta’ Lulju.

Wissietna kontra dak kollu li qalet li lest jag[mel ilPartit Nazzjonalista b’mod qarrieq biex jirba[ lelezzjonijiet.

Qalet ukoll li “fin-nofs hemm [afna interessi personali u, allura, il-;lieda bla [niena g[all-poter issir g[an fiha nnifisha, minflok ma l-poter jintu]a b[ala mezz g[at-titjib tal-[ajja ta//ittadini.”

Issa s-Sinjura Dalli, ta’ laburista tajba li hi, milli jkollha ttik! Naraw ftit.

Mod qarrieq biex il-PN jirba[ l-elezzjoni: Hawn il-PN jista’ jit[ajjar jirrikorri g[alljerrymandering stil 1981 i]da, bil[aqq, bis-sa[[a talPN u minkejja l-Labour dak it-tip ta’ qerq m’g[adux effettiv.

Lanqas ma jista’ l-PN

Politika ta’ dilettant Sur Editur, Mhux l-ewwel darba li f’din ilgazzetta qrajt dwar kemm ilpolitika tal-Labour hi ba]ata fuq il-gideb u t-tfig[ tat-tajn.

Madwar sena ilu kont ktibtlek jien stess dwar kif kellna nistennew li aktar ma toqrob lelezzjoni, il-PL kien se jirrikorri dejjem aktar lejn din l-arma.

Dan ikkonfermajtu b’dak li qal Joseph Muscat, Kap tal-PL nhar il-{add 15 ta’ Lulju fi]-}ejtun meta stqarr li fl-Ewropa kollha l-Gre/ja biss tinsab f’qag[da e[]en minn tag[na.

X’jitmella[ Joseph Muscat minn dak li tg[id l-Unjoni

Ewropea u l-istatistika li tippubblika? Fi]-}ejtun, Muscat qal li m’hawnx xog[ol, in-nies m’g[andhomx flus filbut, is-self employed ma huma jbieg[u xejn u fl-edukazzjoni g[andna di]astru u li [afna qed je[lu fl-e]amijiet.

Dan hu l-maqlub tal-verità u Muscat qed imeri s-sewwa mag[ruf.

Dan kollu jikkonferma politika dilettanteska tat-Tom & Jerry u kemm il-Labour jikkwalifika b[ala giddieb professjonali fil-politika.

J. MICALLEF

G[ajnsielem, G[awdex

jirrikorri g[all-qerq li jilloppja lill-poplu permezz tal-istazzjon nazzjonali monopolistiku stil Xandir Malta g[ax hawn ukoll, bissa[[a tal-PN u, minkejja talLabour, li kienu kollha vvutaw kontra li x-xandir ikun liberalizzat.

Lanqas m’hu l-ka] li jintu]a terrori]mu politiku biex ikunu intimidati l-Kap tal-Oppo]izzjoni billi jfarrkulu daru, isawtulu ’l martu u jwerwrulu ’l ommu anzjana u lil uliedu. Dak, minkejja l-kriminali laburisti u bis-sa[[a tal-kura;; ta’ Eddie Fenech Adami, ma kienx [adem.

Lanqas m’hu l-ka] li lPN jinqeda biddiskriminazzjoni politika sfa//ata u bil-korruzzjoni istituzzjonalizzata. Dawn ukoll, bis-sa[[a tarre]istenza nazzjonalista, u minkejja l-Partit Laburista, ilhom li spi//aw minn pajji]na.

Lanqas m’hu l-ka] li lejlet l-elezzjoni jkunu ‘impjegati’ 8,000 ru[ malgvern b’mod irregolari. Dan ukoll, bis-sa[[a tal-PN, u minkejja l-Labour, m’g[adux fattibbli. Biss biss lanqas hawn dak in-numru ta’ nies kollha jirre;istraw g[ax-xog[ol. Bil-maqlub, hawn eluf ta’ postijiet taxxog[ol battala.

U nista’ nibqa’ sejjer hekk.

I]da s-Sinjura Dalli qalet ukoll li fin-nofs hemm [afna interessi personali u allura l;lieda bla [niena g[all-poter issir g[an fiha nnifisha minflok ma l-poter jintu]a g[all-;id tal-poplu.

Meta wie[ed jiftakar f’dak li g[adni kemm semmejt li ;ara fi ]mien gvernijiet laburisti wie[ed malajr jinduna kemm is-Sinjura Onorevoli Dalli g[andha ra;un.

SAV. PACE Il-Mosta

Igdeb, igdeb, igdeb Sur Editur, Di;à ktibtlek b’dan l-istess titlu dwar il-gideb sfa//at li qed jinfexx fih il-Partit Laburista. Pere]empju lgazzetta laburista Kull{add tat-8 ta’ Lulju kellha salt gideb dwar tliet ri]enji minn attivisti nazzjonalisti.

Forsi [asbu dawn li b’daqshekk se jqajmu xi paniku fost il-partitarji nazzjonalisti.

Tal-Kull{add jafu li lattivisti nazzjonalisti huma ba[rin tal-maltemp li kienu ittemprati bi snin ta’

persekuzzjoni ta[t gvernijiet laburisti.

I]da fejn jid[ol gideb talLabour fil-weekend 14-15 ta’ Lulju irvellaw billi qalg[u qlajjiet sa[ansitra fuq min hu mejjet u ma jistax jiddefendi ru[u. Dawn issa qab]u kull limitu.

Jin[tie; li n-nazzjonalisti f’g[aqda wa[da mal-Kap tag[na na[dmu kemm nifil[u g[al reb[a o[ra g[aliex jekk il-Labour jirnexxilu jie[u lgvern il-[sara li jag[mel titfa’ lil Malta lura s-snin!

M. FARRUGIA

{al Tarxien

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

22

internazzjonali

IS-SIRJA

Spinta ;dida ta’ ;lied f’Damasku u f’Aleppo Jipprova missila L-IRAN

L-Iran ipprova b’su//ess missila ;dida g[al fuq distanzi qosra u li hi mg[ammra b’sistema g[all-gwida li lawtoritajiet I]lami/i qed ja[sbu biex jinkorporawha filmissili kollha li jibnu fil-futur.

Il-Ministru Iranjan g[ad-Difi]a, Ahmed Vahidi, qal li din il-versjoni tal-missila Fateh 110 g[andha tg[in lillqawwiet Iranjani biex “jeqridu” miri fuq l-art u fil-ba[ar u li jinkludu siti g[all-munizzjon u stallazzjonijiet tarradar.

Il-Fateh 110 kapa/i jwassal g[al tliet mitt kilometru, u dan ifisser li tista’ tolqot biss lill-eqreb pajji]i g[all-Iran.

I]da l-a[bar tal-prova ssegwi t-tensjoni akuta dwar ilfa/ilitajiet nukleari tal-Iran, u minkejja li r-Repubblika I]lamika tinsisti li qed ta[seb biss fi pro;etti pa/ifi/i li jiggarantulha l-produzzjoni tal-elettriku.

Dan, meta l-pajji]i tal-Punent jemmnu li r-re;im Iranjan qed ju]a l-pro;etti b[ala koperta g[all-i]vilupp ta’ xi arma atomika.

Ir-rapporti, ilbiera[ irreferew g[al perijodi ;odda ta’ ;lied madwar il-belt kapitali ta’ Damasku u fil-belt ta’ Aleppo lejn it-Tramuntana, fejn ir-ribelli qed jippruvaw isa[[u lpo]izzjonijiet tag[hom, u bilmilitar tal-President Bashar alAssad jipprova jirba[ lura lkwartieri li tilef fil-battalji pre/edenti.

Il-;lied deher partikularment intensiv f’diversi bnadi ta’ Aleppo, bl-elementi ta’ kontra Assad qed jirre]istu mill-a[jar li jistg[u minkejja l-bumbardamenti mill-qawwiet tal-Gvern, u fost il-battalji ;odda li ddominaw f’numru ta’ distretti.

Ir-re;im ta’ Assad g[ad irid

jifta[ offensiva totali fuq irribelli f’Aleppo, i]da lindikazzjonijiet huma li l-Gvern Sirjan qed i[ejji l-qawwiet g[all-“kampanja finali” biex jie[u lura l-kontroll ta’ belt li assolutament ma jaffordjax li jitlef.

Dan, meta r-ribelli jidhru li qed jiddefendu tajjeb id-distrett ta’ Salah al-Din (f’Aleppo) u bilqawwiet tal-Gvern qed jiddependu fuq it-tankijiet talgwerra biex jiksbu vanta;; de/i]iv f’zona li tidher aktar ideali g[al tatti/i ta’ ;lied fuq stil gwerrilliera.

Il-vjolenza tal-biera[ segwiet il-vot tal-Assemblea :enerali tan-Nazzjonijiet Uniti li enfasiz-

za kritika g[all-Kunsill tasSigurtà (tan-NU) talli dan naqas milli jie[u azzjoni dwar is-Sirja.

Matul il-;urnata tal-biera[, diversi n[awi ta’ Damasku dwew bil-[sejjes tal-isparar u blisplu]jonijiet, b’[afna mill-;lied bejn ir-ribelli u l-militar ta’ Assad jikkon/entra fuq iddistrett ta’ Tadamon.

Sadattant, l-istampa fl-Iran qalet li mat-tmienja u erbg[in devoti reli;ju]i Iranjani spi//aw ma[tufa waqt li kienu jivvja;;aw bix-xarabank qrib issantwarju ta’ Sayeda Zeinab (barra Damasku), li hu meqjum mill-Musulmani tax-Shia. Luffi/jali Iranjani qed iwa[[lu fi “terroristi” g[al dan l-in/ident.

L-ISTATI UNITI

Eastwood jappo;;a lil Romney Clint Eastwood, l-attur veteran

L-INDONE}JA> Membru ta’ skwadra tas-salvata;; jipprova jorbot [abel madwar ‘whale-shark’ li miet wara li ttella’ mill-kurrenti tal-ba[ar fuq il-bajja ta’ Parangkusumo, qrib Yogyakarta, u ma irnexxilux jg[um lura ’l barra. Dan kien it-tieni ‘whale-shark’ li messu dan id-destin kiefer fl-in[awi partikulari f’perijodu ta’ ftit jiem biss. (Reuters)

tal-Westerns u l-films mimlijin bl-azzjoni, qed jappo;;a lill-kandidat Repubblikan Mitt Romney, li f’Novembru se jikkuntesta kontra l-President Barack Obama g[at-tmexxija tal-Istati Uniti.

Eastwood, li attenda attività g[all-;bir tal-fondi g[allkampanja ta’ Romney – eks Gvernatur ta’ Massachusetts – f’Sun Valley, f’Idaho, qal li dde/ieda hekk, “g[aliex lIstati Uniti te[tie; li ting[ata stimolu”, u wara li f’dawn la[[ar xhur kien qam dubju sostanzjali dwar il-preferenzi politi/i tal-attur.

Fil-fatt, Eastwood illum qed jidher de/i] dwar l-g[a]la u wara li fi Frar kien tenna bi//ar li “ma kien qed jappo;;a lill-ebda kandidat (g[allPresidenza)”.

Intant, il-korrispondenti jg[idu li l-istat tal-ekonomija x’aktarx li jkun fattur de/i]iv g[ar-ri]ultat tal-elezzjoni Presidenzjali.

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Internazzjonali

23

IL-KOREA TA’ FUQ

G[arg[ar qattiel u [tie;a ur;enti tal-ikel L-g[arg[ar li f’dawn il;img[at faqa’ bnadi s[a[ talKorea ta’ Fuq [alla almenu mija u sebg[in mejtin waqt li mijiet ta’ persuni spi//aw irrappurtati nieqsa.

Intant, l-a;enzija tala[barijiet ta’ dan l-Istat komunista kkonfermat li lg[arg[ar u l-[albiet tax-xita kontinwi ta’ :unju u Lulju kkontribwew g[al sitwazzjoni fejn ’il fuq minn mitejn elf persuna jinsabu ming[ajr saqaf fuq rashom.

L-elementi [orox anki qerdu medda ta’ art saqwija u l-World Food Programme (WFP) tan-Nazzjonijiet Uniti issa qal li qed jibg[at g[ajnuna ur;enti – fil-forma ta’ ikel – lill-pajji] i]olat u wara li l-awtoritajiet komunisti talbu g[allg[ajnuna.

Mhux esklu] li /-/ifri talvittmi mill-g[arg[ar ikomplu jitilg[u fil-jiem li ;ejjin, b’uffi/jali tan-NU (fil-Korea ta’ Fuq) li ]aru l-ag[ar bnadi milquta jevalwaw il-[sarat sussegwenti u jaqblu dwar il[tie;a li l-g[ajnuna tintbag[at

mill-aktar fis.

Dan, wara li l-infrastruttura u l-g[elieqi ;arrbu l-qilla talmaltemp u l-g[arg[ar f’/irkustanzi li komplew i]idu l-problemi g[al dan il-poplu li ilu s-snin ibati min-nuqqas talikel.

Skont l-a[[ar rapporti, lg[arg[ar qered qrib id-disat elef residenza u b’aktar minn erbg[in elf o[ra jisfaw mg[arrqin – l-istess b[al filka] ta’ xi elf u erba’ mitt skola, fabbriki u fa/ilitajiet g[all-kura tas-sa[[a.

Is-sitwazzjoni sadattant saret iddisprata g[ar-residenti fiz-zoni spe/ifi/i li je[tie;u lprovisti tal-ikel minbarra lilma nadif – peress li l-bjar tal-in[awi spi//aw ikkontaminati bir-drena;; b’ka;un tal-g[arg[ar.

Il-Korea ta’ Fuq tiddependi fuq l-ikel minn barra g[aliex ma tistax tipprodu/i bi]]ejjed (ikel) biex titma lill-poplu; b’rapport ri/enti tan-NU jikkalkula li ma]-]ew; terzi tal-poplu fil-pajji] qed ibatu min-nuqqas kroniku ta’ “ikel xieraq u sustanzju]”.

IL-LIBJA

L-ewwel karozza-bomba fi Tripli minn ]mien Gaddafi Ra;el Tune]in spi//a ferut fi splu]joni ta’ karozza-bomba li se[[et qrib l-uffi/ini talpulizija militari fi Tripli – b’dan ikun l-ewwel attakk ta’ dan it-tip fil-kapitali Libjana mill-bidu tarrewwixta li s-sena l-o[ra waqqg[et ir-re;im tal-eks dittatur Muammar Gaddafi. {add ma jaf min wettaq l-attakk jew x’kien l-iskop warajh, bil-Pulizija ma titlifx i]-]mien biex tag[laq la//essi g[az-zona spe/ifika.

Fl-a[[ar jiem, il-Libja g[addiet minn diversi in/identi vjolenti li fil-parti

l-kbira se[[ew fil-belt ta’ Benga]i, lejn il-Lvant talpajji].

Sadattant, g[adhom g[addejjin l-isforzi biex jin[elsu seba’ [addiema talg[ajnuna Iranjani li nhar itTlieta in[atfu minn grupp ta’ armati fl-in[awi ta’ Benga]i.

Il-[addiema kienu g[adhom kemm bdew missjoni uffi/jali fil-Libja b[ala l-mistednin talAsso/jazzjoni jew Ferg[a Libjana tas-Salib l-A[mar – u li l-membri tag[ha huma impenjati fl-impenn biex isseba’ jer;g[u jing[ataw illibertà.

IN-NEPAL> Devoti Buddisti tal-festival ta’ Neku Jatra-Mataya – jew “il-festa tad-dwal” – i]ommu l-bi//iet tal-injam li jirrappre]entaw is-sriep, waqt li jie[du sehem f’parata kommemorattiva fl-in[awi ta’ Lalitpur. (Reuters)

SPANJA

Jintbag[at il-[abs wara l-a[[ar azzjoni kontra l-Al-Qaida Ra;el Tork li jiem ilu spi//a arrestat flimkien ma’ ]ew; ir;iel o[ra fuq suspett li huma a;enti tal-grupp Al-Qaida, intbag[at il-[abs wara li nstab bil-pussess ta’ materjal splussiv fir-residenza tieg[u, li kienet su;;etta g[al raid tal-pulizija.

Sadattant, g[ad mhux /ar jekk ir-ra;el g[andux jitla’ jg[addi ;uri wara wa[da mill-akbar azzjonijiet internazzjonali kontra l-AlQaida u l-elementi li jippromovu t-terrori]mu.

Dan meta ja[sbu li t-tlieta kienu qed jippjanaw attakk fi Spanja jew fuq “miri partikulari fl-Ewropa” – dejjem skont il-Ministru talL-AFGANISTAN

Ike//u lil ]ew; Ministri

Il-Parlament Afgan ivvota biex jitke//ew il-Ministri responsabbli mill-Intern u dDifi]a min[abba lbumbardamenti kontinwi minn mal-fruntiera li l-Gvern ta’ Kabul qed iwa[[al fl-Armata tal-Pakistan.

L-Afgani ilhom ix-xhur jakku]aw lill-militar Pakistani dwar l-isparar ta’ rockets lejn ilprovin/ji ta’ Kunar u Nuristan, fost l-e]odu tar-residenti millvilla;;i – u g[aldaqstant g[addiet il-vot ta’ sfidu/ja filMinistru g[ad-Difi]a, Abdul Rahim Wardak, u l-Ministru talIntern, Bismillah Mohammadi, minkejja li dawn kienu wieg[du li “jirrinfurzaw il-fruntiera”.

Intern Spanjol, Jorge Fernández Díaz.

I]-]ew; suspettati l-o[ra huma ta’ nisel ?e/en u g[andhom jibqg[u ta[t arrest waqt li l-Pulizija tkompli g[addejja blinvestigazzjonijiet.

Sadattant, it-Tork qed jinsisti kontinwament li hu inno/enti u li kien mar Spanja bl-iskop spe/ifiku li jfittex ilkenn politiku.

L-arresti partikulari tat-tlett ir;iel kienu se[[ew fl-in[awi ta’ Valdepenas u La Linea de la Concepion, u fost suspetti li dawn x’aktarx kienu m[arr;in “f’sistemi g[attwettiq tat-terrori]mu” ;o kampijiet sigrieti fl-in[awi

tal-Pakistan.

Mifhum ukoll li l-grupp AlQaida fil-Peni]ola G[arbija qed jappella g[al “rekluti” li kapa/i jesprimu ru[hom blIspanjol u li mistennija jappo;;aw inizjattivi ta’ terrur fi Spanja inkella fiddiversi pajji]i tal-Ewropa.

L-awtoritajiet Spanjoli ilhom is-snin attenti g[al kwalunkwe movimenti suspettu]i fit-territorju tag[hom u spe/jalment wara l-istra;i li wettqu l-a;enti talAl-Qaida f’Madrid, f’Marzu tal-2004 – fejn splu]jonijiet ta’ bombi fuq erba’ ferroviji kienu qatlu mija u disg[in ru[ minbarra li ferew kwa]i elf u disa’ mitt persuna o[ra.

24

A[barijiet Lokali

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Il-billboard tal-Partit Nazzjonalista li tnieda nhar il-:img[a

Il-Labour f’paniku Il-Labour ifisser biss qg[ad u jie[u lil pajji]na tletin sena lura. Labour won’t work hi l-verità li lil Muscat iddejqu g[ax jaf li hi s-sewwa mag[ruf.

Hekk qal ilbiera[ il-Partit Nazzjonalista fi stqarrija li [are; wara r-reazzjoni ta’ Joseph Muscat g[all-billboard tal-Partit Nazzjonalista li jg[id biss il-verità ppruvata bil-fatti: Labour won’t work.

Il-PN qal li bil-billboards tieg[u l-Labour ammetta li jekk ikun fil-Gvern i;ib ilqg[ad. Ir-reazzjoni ta’ Muscat g[all-billboard tal-PN kienet tentattiv fjakk biex jipprova jpin;i stampa negattiva ta’ oqsma li l-Partit Nazzjonalista fil-Gvern qed jinvesti b’sa[[tu kollha fihom u li l-familji Maltin qeg[din igawdu l-frott tag[hom; Ix-Xog[ol, isSa[[a, l-Edukazzjoni, u aktar flus fil-but. L-ebda wie[ed minn dawn l-oqsma mhu sinonimu mal-Labour – g[ax il-Labour jibqa’ sinonimu biss mal-qg[ad.

L-istqarrija tfakkar li f’erba’ snin, pajji]na [oloq 20,000 job ;did, salva aktar minn 5,000 impjieg, u llum hawn 150,000 [addiem ja[dmu bi qlig[ – ]ieda ta’ 16,000 fuq l-1998, u l-impjiegi part-time qab]u t-52,000.

Ta[t Karmenu Vella b[ala Ministru tal-Industrija kien hawn 10,000 persuna ming[ajr xog[ol. Ta[t Leo Brincat b[ala Ministru talFinanzi da[lu 33 taxxa u ng[ataw 4,000 sensja. Il-

qg[ad kien ]died bi kwa]i 1,500. L-investiment beda jonqos. Fit-22 xahar tallabour, l-impjiegi kienu ]diedu b’1 fix-xahar.

Ta[t il-gvernijiet ta’ Sceberras Trigona, Karmenu Vella u Leo Brincat, l-edukazzjoni marret il-ba[ar; ;enerazzjonijiet s[a[ ;ew im/a[[da milli jid[lu l-Università, ta[t Evarist Bartolo tne[[ew l-istipendji u l-istudenti kellhom imorru jiddejnu.

Fl-a[[ar erba’ snin saru 120 operazzjoni kuljum, u b’xejn, fil-Mater Dei, qed jinbena sptar ;did talkan/er, aktar minn 1,300 medi/ina b’xejn, l-Ispi]jar tal-G[a]la Tieg[ek, salvata l-[ajja ta’ aktar minn 100 omm u mara permezz talbreast screening, operazzjonijiet fil-privat u j[allas g[alihom il-Gvern.

Ta[t il-Labour kellna sptarijiet tat-tielet dinja, servizz tas-sa[[a tar-ra/an/, djar tal-anzjani li [add ma ried imur fihom, il-pazjent trattat b[ala numru u mhux b[ala individwu, u l-MLP fil-Gvern g[amel taxxa fuq il-mard. Mi]uri li Muscat kien iddefenda u qal li huma “serji u ;usti”.

Il-Partit Nazzjonalista jpo;;i aktar flus fil-bwiet tan-nies, ;ab l-g[a]la fil-pajji], infet[u [emel ta’ /entri kummer/jali u spazji miftu[a g[all-familji – il-Labour jag[mel tajjeb g[all-inkompetenza tieg[u permezz ta’ taxxi u aktar taxxi, igib ilqg[ad, jirrestrin;i l-g[a]la u j[arbat pajji].

Il-Prim Ministru, il-Kap tal-Oppo]izzjoni u l-Ministru Dolores Cristina jag[tu daqqa t’id fil-mili tal-kaxxi bl-ikel waqt il-maratona ‘O[loq Tbissima’ lbiera[ filg[odu

Jispikka l-valur tal-karità waqt il-maratona ‘O[loq Tbissima’ “Matul dawn it-tip ta’ attivitajiet ta’ ;bir ta’ fondi jispikka l-valur tal-karità fost il-Maltin u l-G[awdxin li

dejjem lesti biex jg[inu lil dawk li huma fil-b]onn.”

Hekk qal il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, meta lbiera[ filg[odu ]ar l-attività O[loq Tbissima, maratona ta’ 60 sieg[a ta’ xandir li qed issir f’Dar San :u]epp, Santa Venera, b’risq il-[idma missjunarja tas-So/jetà Missjunarja ta’ San Pawl filPerù, il-Filippini, il-Pakistan kif ukoll f’pajji]na.

Il-Prim Ministru ltaqa’ ma’

w[ud mill-organizzaturi u lvoluntiera tal-maratona, li ilha ti;i organizzata g[al dawn la[[ar g[axar snin. F’diskors qasir il-Prim Ministru rringrazzja lis-So/jetà Missjunarja ta’ San Pawl g[all[idma li twettaq mhux biss f’Malta imma anki f’pajji]i mbieg[da.

Tkellimna ma’ Fr Louis Mallia, li hu wie[ed millorganizzaturi ta’ din ilmaratona u d-direttur ta/?entru Animazzjoni Missjunarja, dwar l-g[an ta’ din il-maratona.

Fr Louis spjega kif il-fondi li

se jin;abru minn din ilmaratona se jmorru g[al pro;etti ta’ bini fil-Perù, ilFilippini u anki fil-Pakistan. Se jg[inu wkoll f’servizzi tassa[[a g[al familji fil-b]onn, g[all-ikel u xorb u anki g[alledukazzjoni tat-tfal.

Fl-istess [in kien pre]enti wkoll il-Kap tal-Oppo]izzjoni Joseph Muscat flimkien ma’ diversi membri parlamentari, fosthom il-Ministru Dolores Cristina.

Il-Maratona O[loq Tbissima, li tintemm illejla, qed tixxandar fuq l-istazzjonijiet televi]ivi lokali, fosthom Net Television.

Titnieda s-So/jetà Maltija tal-Attwarji F’attività pubblika spe/jali fillukanda Hilton f’Portomaso, tnediet il-Malta Actuarial Society.

Madwar 70 attwarju, professjonist u uffi/jal e]ekuttiv g[oli fl-industrija tal-assigurazzjoni n;abru biex ji//elebraw dan l-avveniment.

Fosthom kien hemm Gábor Hanák, il-Kap tal-Groupe Consultatif Actuariel Européen; il-Professur Joe Bannister, il-Kap tal-Awtorità Maltija g[as-Servizzi Finanzjarji; u James Hewitson, l-ewwel president tas-So/jetà Maltija talAttwarji u l-Kap talAssigurazzjoni tal-HSBC Bank Malta.

F’dawn l-a[[ar snin, lindustrija tal-assigurazzjoni f’Malta kibret b’pass mg[a;;el fid-daqs u fil-

(Mix-xellug)> Gábor Hanák, James Hewitson u l-Professur Joe Bannister

kwalità. Minbarra dawn li]viluppi, kien hemm ]ieda fin-numru ta’ attwarji li jipprattikaw din il-professjoni f’Malta.

Kull professjonist attwarju li ja[dem Malta jista’ jissie[eb.

Min qed jikkunsidra li

jaqbad karriera attwarjali jew min xog[lu hu relatat ma’ affarijiet attwarjali jista’ jissie[eb ukoll.

G[al tag[rif ie[or u g[al formola tal-applikazzjoni, persuna tista’ ]]ur is-sit tal-g[aqda: www. maltaactuarialsociety.org.

Klijenti ta’ GO mobile jirdoppjaw it-top-up tag[hom b’xejn Il-klijenti GO mobile b[alissa qed igawdu minn offerta karattestistika tas-sajf, grazzi g[al GO mobile.

Ma;;oranza kbira ta’ abbonati Pay As You GO di;à [atfu l-offerta ‘Irdoppja t-topup tieg[ek b’xejn’, filwaqt li o[rajn g[adhom kemm g[amlu l-g[a]la tag[hom ta’ telefonati b’xejn, SMS b’xejn jew mobile internet b’xejn. Lofferta tidqa’ sejra sal-31 ta’Awwissu.

Klijenti li jittoppjaw b’€10 jew i]jed jir/ievu kreditu addizzjonali biex jintu]a f’telefonati b’xejn, SMS jew mobile internet skond l-g[a]la tag[hom.

Klijenti li jag[mlu top-up ta’ €10 jir/ievu €10 kreditu u €10 addizzjonali biex jintu]aw f’telefonati bla [las lejn numri o[ra GO jew €10 f’SMS b’xejn jew €10 ta’ mobile internet b’xejn (1GB) jew €10 ta’ BlackBerry

mobile internet ukoll bla [las.

Klijenti li jittoppjaw b’€20 jir/ievu €20 kreditu addizzjonali filwaqt li klijenti li tittoppjaw b’€50 jir/ievu kreditu addizzjonali ta’ €50 biex jintu]a kif spjegat hawn fuq.

It-telefonati b’xejn u SMS huma validi lejn in-numri kollha GO mobile u l-premju mag[]ul, ladarba assenjat, hu validu g[al u]u lokali matul perjodu ta’ 30 jum.

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

Konkors ie[or minn Gaffiero Productions

Gaffiero Productions organizzaw edizzjoni o[ra ta’ Miss # Mr # Mrs Sexy 2012. G[al dan il-konkors [adu sehem 25 mudell u mudella minn diversi postijiet madwar Malta, li kienu maqsuma f’kategoriji differenti ta’ tfajliet, ;uvintur u nisa mi]]ew;in.

Is-serata kienet pre]entata minn Ivan Gaffiero u Soraya Queen bis-sehem ta’ diversi mistednin u ;urija komposta minn 16-il persuna.

It-titlu ta’ Miss Sexy ntreba[ minn Shalaine Delia minn Santa Lucia. Mr Sexy intreba[ minn Brendon Mercieca Frantz minn Bir]ebbu;a. Charlene Darmanin mill-Birgu reb[et it-titlu Mrs Sexy Look.

It-titlu ta’ Miss Teen Sexy reb[itu Sabrina Spiteri minn {al Qormi, li reb[et ukoll it-titlu ta’ Miss Locality Star.

B[alissa Gaffiero Productions qed jilqg[u lapplikazzjonijiet g[all-konkorsi li ;ejjin. Min irid japplika jibg[at email lil: gaffiero@maltanet.net.

Ir-rebbie[a kollha. Mix-xellug> Charlene Darmanin, Sabrina Spiteri, Shalaine Delia u Brendon Mercieca Frantz

26 COLLAGE KOTBA

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Il-{ajja ta’ Santa Elena Imperatri/i u Awgusta Emanuel Micallef – Stampat Bonnici’s Press, 2012, 16pp I]-]ag[]ug[ Qormi Emanuel Micallef, wara li tana ]ew; traduzzjonijiet b’tema reli;ju]a, Who is the Priest?

(2005) u Il-{ajja ta’ San Lawrenz Levita u Martri (2006), issa qieg[ed jag[tina ktejjeb ie[or li j;ib l-isem Il-{ajja ta’ Santa Elena Imperatri/i u Awgusta.

L-awtur ta’ dan il-ktejjeb jag[milha /ara mill-bidu li din il-pubblikazzjoni mhix studju bir-reqqa u li hu lanqas hu xi studju]. Xejn minn dan, imma kiteb din il-[ajja fil-qosor b’Malti [afif u mexxej biex jikxef il-virtujiet sbie[ li kienet t[addan Santa Elena.

L-im[abba li l-awtur g[andu lejn il-qaddisin tnisslet fih minn meta kien g[adu ]g[ir meta kien jattendi l-lezzjonijiet tad-Duttrina Nisranija, u llum qieg[ed ikompli jikkultiva t-tag[lim li r/ieva fi [dan il-Ferg[a KoOperaturi Ir;iel talM.U.S.E.U.M. Elena twieldet f’I]mit, lejn nofs is-seklu tlieta, belt ]g[ira fin-Nikomedija, fuq wa[da mit-triqat prin/ipali talImperu Ruman fil-Golf ta’ I]mit, fil-ba[ar ta’ Marmaris. ’Il quddiem issemmiet Helenopolis.

Jirrakkonta l-istorja ta’

Elena, dik it-tfajla b’wi// a[mar donnu g[abra rubini, u ]-]ag[]ug[ Kostanzu Kloru fl-armata Rumana li ’l quddiem i]]ew;u u kellhom tifel li semmewh Kostantinu, li kellu jg[a;;eb lid-dinja bilvittorji li kiseb.

Imma ;ara li xxitan deffes denbu fin-nofs u ]-]wie; [ieni sfaxxa fix-xejn g[aliex il-qarrieq ta’ Massenzju ta promozzjoni lirra;el ta’ Elena bilpatt u l-kundizzjoni li dan ji]]ewwe; lil Teodora, qariba tieg[u.

X’[erba t[alli warajha l-infedeltà!

Nistg[u na[sbu kemm [aditha bi kbira Elena! U birra;un! Qisu xorrox beda joqtor iddmug[ minn g[ajnejha u l-[ajja tag[ha ma baqg[etx kollha ward u ]ahar.

Abbandunata minn ]ew;ha u issa wkoll minn binha, ir[etilha lejn Teveri, fejn kellha seftura li kienet nisranija u Elena bdiet tinteressa ru[ha fir-reli;jon nobbli tal-Insara.

Issa kien fadal li tmur g[and dak li kien r-ra;el tag[ha, Kostanzu Kloru, biex jabolixxi l-Editt Infami li kien [are; Dijoklezjanu kontra linsara.

Tissemma wkoll il-battalja bejn Kostantinu u Massenzju fuq il-Pont Milivio, u li kienet reb[a g[al Kostantinu u lflotta tieg[u b’intervent missema, “B’dan is-salib inti tirba[.”

Issa, Elena kien baqg[alha missjoni x’taqdi qabel ma tmut, dik li ssib is-Salib tasSinjur tag[na :esù Kristu.

Ma kinitx triq fa/li, imma blg[ajnuna tal-Isqof Makarju u l-[addiema, instabet l-G[uda Mqaddsa.

Din il-;rajja g[al Elena baqg[et it-tifkira ;ewwenija tag[ha u ;ag[litha tinfexx f’g[ana li ]-]mien ma jistax g[alih.

Elena u Kostantinu, binha, tg[ammdu u g[exu g[allkenn u s-s[ana tal-fidi nisranija. Il-kitba ta’ Micallef hi m]ewqa wkoll bi strofi poeti/i fuq Sant’Elena.

F’poe]iji ta’ poeti Karkari]i tinnota li dawn il-poeti qishom im[ar imwa[[lin malBa]ilika Elenjana u l-g[anjiet tag[hom jinbidlu f’mottivi poeti/i meta jg[addu minnirien tal-mu]a.

F’g[anjiethom isemmu ;rajjiet il-Ba]ilika Elenjana, lIstatwa ta’ Santa Elena u lpitturi sbie[ li jkantaw isseng[a ta’ min pittirhom.

IT-TALBIET – ta’ Santa Katerina ta’ Siena Il-ktieb IT-TALBIET ta’ Santa Katerina ta’ Siena jinkludi s-26 talba li kitbet din ilqaddisa mistika Dumnikana g[al diversi okka]jonijiet u festi litur;i/i.

Dawn it-talbiet juru l-g[aqda intima u intensa li hi kellha ma’ Alla l-Missier.

Il-ktieb, li kien pubblikat ftit ;img[at ilu, inqaleb g[all-Malti minn P. Charles Tonna, OP. F’dawn is-sitta u g[oxrin talba naraw persuna li b[allikieku qed tg[um fil-pre]enza ta’ Alla wie[ed fi tliet persuni. G[aliha, Alla

ma kienx xi [add imbieg[ed, imma xi [add li ssibu ;ewwa fiha; li l-e]istenza kollha talunivers kollu hi mdawra bih.

IT-TALBIET hu ktieb li g[andu jkun f’idejn kull nisrani li jixtieq relazzjoni aktar intima mal-{allieq.

Il-ktieb jista’ jkun akkwistat online fuq: shop@opmalta.org jew mill-kunventi Dumnikani u mill-Uffi//ju ta’ Radju Marija, ir-Rabat, Malta u fil-Belt Victoria.

IT-TALBIET ta’ Santa Katerina ta’ Siena fih 125 pa;na u jiswa €7.

L-Unifikazzjoni Taljana u l-Politika Ewropea Ir-rapport tas-simpo]ju internazzjonali dwar L’Unificazione italiana e le politiche europee, li sar fl-Aula Magna talUniversità, il-Belt Valletta fl-okka]joni tal150 anniversarju tal-Italja (1861-2001), g[adu kif kien pubblikat mill-Malta University Press, bl-Ingli] u bit-Taljan.

Introdott u editjat minn Henry Frendo, li tkellem dwar il-perspettiva Maltija tar-Risorgimento, il-parte/ipanti l-o[ra kienu Andreas Gottsmann (Vjenna); Eugenio Biagini (Cambridge); Gilles Pecout (Pari;i), u Romano Ugolini (Ruma).

Is-simpo]ju kien presedut minn Simon Mercieca, li ta wkoll lisfond storiku fil-qosor dwar l-Italja fl-Ewropa.

Italian Unification and European Politics – L’Unificazione italiana e le politiche europee (113il pa;na), jinsab g[allbejg[ mill-[wienet talkotba ewlenin g[all-prezz ta’ €15).

G[andu da[la millambaxxatur Taljan Luigi Marras, li bis-sa[[a tieg[u kien organizzat issimpo]ju bilkollaborazzjoni tarRettorat u l-awtoritajiet tal-Università ta’ Malta.

28 COLLAGE ANNIVERSARJU

COLLAGE ANNIVERSARJU 29

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Il-Prof. P. Anastasju Cuschieri, O.Carm. u l-impenn politiku g[all-binja ta’ nazzjon minn P. Charlò Camilleri, O.Carm. .......................................................

Din is-sena qieg[ed ji;i mfakkar il-Professur Patri Anastasju Cuschieri, Karmelitan, f’g[eluq il[amsin sena mill-mewt tieg[u li se[[et nhar il-25 ta’ Lulju 1962, jum biss qabel Dun :or; Preca.

S’issa l-Prof. Cuschieri dejjem kien imfakkar b[ala lPoeta tal-Kelma Maltija u lPoeta tal-Madonna, i]da sfortunatament min[abba diversi fatturi – li mhux ilwaqt li nid[lu fihom hawnhekk – dan il-bniedem kolt u interessanti g[allkumplessità tal-karattru, il[sieb u wkoll l-impenn tieg[u fis-so/jetà Maltija, g[adu ma ;iex apprezzat u studjat b[ala filosfu u wkoll b[ala politiku. }gur li jonqos studju fundamentali li j[ares b’mod s[i[ lejn il-bniedem, il-poeta, il-filosfu, il-professur, ilKarmelitan, l-oratur u lpolitiku li kien Cuschieri.

Fil-fehma tag[na, ilpersonalità kumplessa ta’ P. Anastasju ma tistax tinftihem sewwa jekk l-istudji dwaru jibqg[u jifirdu l-oqsma diversi li jsawru l-personalità tieg[u. Nistqarru li “l-;enju tieg[u” g[ad irid ji;i studjat sewwa, mhux biss fih innifsu, imma wkoll biex issir ;ustizzja ma’ dan “ilbniedem li ta [ajtu u [iltu kollha g[all-proxxmu tieg[u, bniedem li ismu jrid jin]el flistorja tal-aqwa fost ulied Malta b[ala predikatur, kittieb u professur”.

Dan m’a[niex intennuh b’sens ta’ polemika, i]da g[ax il-Professur Cuschieri, mhux talli matul il-medda ta’ 50 sena kwa]i ntesa g[al kollox – minkejja li f’kull anniversarju ji;i mfakkar u minkejja li xi poe]iji tieg[u g[adhom ji;u studjati fliskejjel – i]da wkoll g[ax matul i]-]mien nibtu ideat ]baljati dwaru, dwar kitbietu u dwar l-ideali politi/i u so/jali tieg[u.

Xi drabi wkoll dawk li lil Cuschieri studjawh u qeg[din jistudjawh, spe/jalment fejn jid[ol limpenn politiku tieg[u, jonqsu mill-o;;ettività g[ax jinterpretawh mil-lenti u lemmna tag[hom.

Ming[ajr ma nid[lu f’[afna dettalji, hawnhekk se nag[tu [arsa lejn is-sehem politiku ta’ Cuschieri li kien “bniedem ta’ fehmiet qawwija u sodi”.

Kif beda l-impenn politiku

L-impenn politiku ta’ Cuschieri jrid jinftiehem lewwel nett fil-kuntest ta’

Malta li bil-mod il-mod kienet qed tqum biex tie[u rajha f’idejha. G[aldaqstant dan l-impenn politiku kien idur madwar l-g[eruq talidentità nazzjonali u kulturali tal-pajji].

Nistg[u ng[idu li Cuschieri jmur lura lejn l1921 meta hu sar direttur ta’ moviment fi [dan l-Unione Cattolica di San Giuseppe blg[an li j;ib ’il quddiem ledukazzjoni tal-klassi tal[addiema. Dan il-moviment kien imnebba[ mill-:i]wita Charles Plater (1875-1921), li lilu Cuschieri kiteb ukoll poe]ija. Iktar tard, fl-1927 u fl-1932 Cuschieri kien elett b[ala rappre]entant talgradwati tal-Università Rjali ta’ Malta.

Kien f’dan i]-]mien li min[abba diversi impenji so/jali, politi/i u reli;ju]i, Cuschieri b[al donnu naqqas fil-kitba tal-poe]ija li lewwel u qabel kollox kienet tg[anni d-dinjità u s-sbu[ija tal-Malti b[ala Lsien fih innifsu u mhux djalett talk/ina!

Min[abba li naqqas filkitba, x’u[ud huma talfehma li l-im[abba li hu kellu lejn it-Taljan, ;eg[let lil Cuschieri jibdel fehmtu dwar l-Ilsien Malti.

Huwa minnu dan? Filfehma tag[na dan mhux [lief pre;udizzju mitfug[ fuq Cuschieri, frott talparti;;jani]mu politiku.

Cuschieri, b[al Vassalli, filfatt kien jemmen li l-identità nazzjonali tissa[[a[ bil[arsien tal-Ilsien Nazzjonali.

Madanakollu hu “ma kienx jemmen fl-assoluti]mu ta’ xi ‘Malta Maltija’, g[ax kien jaf li b[ala bniedem hu kien /ittadin ta’ pajji] ferm usa’.”

Dan jag[mel minn Cuschieri figura attwali [afna f’dinja globalizzata, fejn a[na sirna iktar konxji li pajji]na mhuwiex biss innazzjon imma d-dinja.

G[alhekk Cuschieri “ried li Malta tistabbilixxi ru[ha filkultura u fil-politika ta’ pajji]i o[ra g[ax g[araf li fli]olament m’hemmx identità i]da qerda”.

U hawn, in[oss jiena, tista’ tinftihem il-fehma ta’ Cuschieri, hekk kif jag[tiha :u]è Aquilina, li l-Malti ma’g[andux dik l-importanza kbira li kienu jag[tuh huma ta’ ]g[a]ag[ li kienu.

G[alkemm Cuschieri kien i[obb il-Malti u xtaq jarah mog[ti d-dinjità li tist[oqqlu, il-fehma tieg[u dwar dan kienet, b[al f’kollox – kif jixhdu bosta li kienu jafuh – prudenti u meqjusa, li bilMalti wa[du Malta tibqa’

P. ANASTASJU CUSCHIERI O.Carm> fil-25 ta’ Lulju g[alaq 50 sena mejjet

maqtug[a mill-bqija taddinja.

F’dan id-dawl jinftihem a[jar dak li hu stqarr fisSenat li ma jridx “jg[olli lsien billi jeqred ie[or”. Dan il-[sieb Cuschieri ;abu millkultura u t-tradizzjoni tarRisorgimento Taljan, u hawnhekk tinftihem ix-xewqa tieg[u li Malta te[les millkultura u t-tradizzjoni kolonjali Ingli]a li trid jew ma tridx hi forma ta’ [akma u jasar fuq diversi livelli.

Stqarrija personali fis-Senat

G[andna diversi xhieda ta’ dan il-[sieb f’Cuschieri.

Hawnhekk insemmu biss lIstqarrija Personali li hu nnifsu jag[mel fis-Senat nhar it-28 ta’ Di/embru 1927.

Hawnhekk Cuschieri jgiddeb il-kalunnja li “wie[ed irid i]omm l-ilsien Taljan b[ala lsien tal-kultura bi sku]a biex Malta ddawwar il-lealtà politika tag[ha mill-Ingilterra g[all-Italja.”

Cuschieri jg[id li akkost li jkun politiku [a]in imma patrijott tajjeb, juri li politiku ta’ kuxjenza g[andu ja[dem g[all-;id ta’ pajji]u u mhux biex jaspira “alla annessione di Malta ad un’altra potenza”.

Insemmu wkoll hawnhekk id-diskors fil-festa talBambina nhar it-8 ta’ Settembru 1921, fis-sena talinkurunazzjoni. Cuschieri jsemmi direttament “irrisor;iment ta’ artna” u jsejja[ lil Malta “omm tag[na lkoll” biex tqum fuq saqajha

u tie[u r-riedni f’idejha.

I]da waqt li juri l-periklu li l-im[abba lejn artna tista’ twassal lil xi w[ud biex ma jarawx “lil din il-g]ira filqag[da vera tag[ha”, b’riferenza g[a/-/okon u llimiti ta’ daqsxejn ta’ g]ira mdawra minn kullimkien bilba[ar, bil-periklu li tinqata’ mill-bqija tad-dinja u ting[alaq fiha nnifisha, hu juri wkoll li b[ala poplu ma g[andniex g[alfejn in[ossuna inferjuri g[ax a[na ma a[niex b[all-[akkiema li imponew lilhom infushom u jassru nazzjonijiet ma[kuma minnhom.

F’dan id-dawl tinftihem ukoll il-fehma tieg[u dwar li ma jag[milx sens li wie[ed jinsisti esa;eratament dwar is-safa tal-ilsien Malti li trid taqtg[u minn influwenzi barranin u allura mil-kuntatt mal-bqija tad-dinja.

Mhux poeta biss…

Ikollna ng[idu bla tlaqliq li ftit jew [add, fi ]mienu kif ukoll warajh, ma fehmu li Cuschieri ma kienx biss poeta, imma kien ukoll filosfu bi [sieb fin, li ;ie ffurmat ’il barra minn xtutna f’komunità internazzjonali kemm b[ala Karmelitan filKulle;; ta’ San Albert f’Ruma, kif ukoll fl-istudji filosofi/i u teolo;i/i flUniversità Pontifi/ja Gregorjana. Hemmhekk t[allat ma’ nies ta’ kull razza u ;ens, u aktar tard, kif urietna r-ri/erka re/enti, bissafar tieg[u g[al ta[ditiet u

btajjel fi Vjenna, l-Olanda u l-Italja.

Hu li ;arrab f’la[mu llimitu ta’ lsien mitkellem minn nazzjon wie[ed biss, f’din il-kwistjoni kellu lkapa/ità jimra[ lil hemm minn vi]joni aktarx /kejkna u insulari li madankollu lokalment kienet ta’ importanza fundamentali g[all-kisba ta’ identità nazzjonali.

Jekk wie[ed ma jifhimx dan il-punt fundamentali f’Cuschieri, jasal biex jinterpretah [a]in u j[ares lejh b[ala parti;;jan – fissens negattiv li g[andha din il-kelma – Nazzjonalista li ried jibdel il-kultura Maltija f’dik Taljana.

Ta’ min jag[ti kas ukoll li Cuschieri kiseb il-Kattedra Filosofika fl-Università Rjali ta’ Malta, mhux biss min[abba l-intelli;enza straordinarja li kellu, imma wkoll g[ax kien l-uniku wie[ed mill-kontestanti li ma sab l-ebda diffikultà li jg[allem il-Filosofija blIngli] flok bit-Taljan jekk tinqala’ l-[tie;a!

Insemmu wkoll li sejba ta’ ittri personali f’arkivji flOlanda, turi li skont Cuschieri, it-Taljani mhumiex ta’ min jafdahom u g[aldaqstant mhux ta’ min jaqa’ f’idejhom. L-istess jista’ jing[ad dwar linterpretazzjoni li qeg[da ting[ata lill-kelma ‘parti;;jan’ ma’ Cuschieri. Fi ]mienu din kienet tindika persuna li g[andha twemmin politiku partikulari u mhux biss persuna li tara biss ilkulur u t-twemmin politiku tag[ha.

Hawn tajjeb li nsemmu dak li qed jinkiteb re/entement dwar li Cuschieri kien mi]mum internat il-Kunvent tal-Karmnu l-Belt u mke//i mill-Università mill-Ingli]i.

Sa fejn nafu a[na din linformazzjoni mhijiex sostnuta la b’dokumentazzjoni u lanqas bix-xhieda ta’ dawk li jafu lil Cuschieri personalment.

Minbarra l-[sieb risor;imentali, l-im[abba lejn l-ilsien u l-kultura Taljana f’Cuschieri tinftihem u ma g[andniex g[alfejn inlumuh g[aliha meta n]ommu quddiem g[ajnejna li l-ilsien Taljan kien dak li bih hu, flimkien ma’o[rajn b[alu, ir/evew il-formazzjoni, ledukazzjoni u l-ftu[ g[allkultura Klassika u Latina.

Fil-fatt, g[all-poeti ‘qawwijin’ b[al Cuschieri u Dun Karm, il-poe]ija bitTaljan offriet “ta[ri; ta’ teknika u [mira ta’ ideat”.

P. Anastasju Cuschieri waqt diskors li kien g[amel fl-inawgurazzjoni tal-monument tas-Sette Giugno

Barra minn hekk l-ilsien Taljan kien sinonimu malidentità Kattolika waqt li lind[il tal-Ingli] kien sinonimu malProtestante]mu, apparti lmentalità kolonjali. Li f’Cuschieri hemm din ilkumplessità tal-[sieb u lfehma jidher mill-artikli mitbug[a minnu f’Ir-Re;ina tal-Karmelu, dwar il-Qerq tal-Protestanti u wkoll minn traduzzjonijiet ta’ testi bibli/i bil-Malti li hu kien jippubblika minn ]mien g[al ]mien biex jeduka l-poplu.

Tkompli ssa[[a[na filfehma tag[na dwar dan laspett f’Cuschieri silta “me[uda minn fuq ilGazzetta di Malta” tat-12 ta’ Mejju 1914 li Cuschieri ppubblika f’Il-{abib bl-isem L-Istorja tal-Lingwa.

Hu jie[u l-ka] tal-lingwa Albani]a li kienet g[adha kemm ;iet mag[rufa millGvern Albani] b[ala l-lingwa uffi/jali.

Cuschieri ju]a din is-silta biex juri kemm il-kwistjoni tal-Ilsien hi fundamentali g[all-formazzjoni u lqawmien ta’ identità

Nazzjonali fit-triq lejn ilkisba ta’ tre;ija politika indipendenti minn [akkiema barranin.

Diskorsi stori/i

Id-diskorsi tieg[u reli;ju]i, nazzjonali, politi/i u akkademi/i kollha jikxfu personalità sensibbli g[allprobemi so/jali u morali talpoplu Malti fi ]mien ta’ tibdil radikali mmarkat l-iktar bi]]ew; gwerer dinjija u t-taqlib kollu li dawn ;abu mag[hom, l-aktar il-faqar so/jali, ekonomiku u morali.

Insemmi hawnhekk iddiskorsi fil-kxif talmonument g[all-vittmi tasSette Giugno fl-Addolorata, fil-kxif tal-Lapida li tfakkar lil Fortunato Mizzi, fil-kxif tal-monument tal-Assedju lKbir u dak ta’ Kristu Re u diskorsi o[ra ta’ b[al dak mog[ti fl-ewwel Quddiesa solenni tal-avukat Dun Goffredo Lubrano fl-Isla.

Dan biex ma nsemmux ukoll it-temi so/jali li jittratta fil-poe]iji tieg[u dwar ilqag[da umana ta’ ]mienu. Lideali politi/i u so/jali tieg[u nistg[u ni;bruhom f’dan il-

kliem ta’ Oreste Tencajoli: egli vuole su questa terra, ammalata di cupidigia e di sopraffazioni, il regno della giustizia e della pace, che è poi il regno di Dio. U hawn aktarx Cuschieri g[andu x’joffri lill-[ajja politika ta’ ]mienna. Hu jfakkar li fejn jonqsu l-ideali traxxendentali g[olja tal;ustizzja, is-sliem, il-;id komuni u s-solidarjetà malemar;inati tas-so/jetà, ilpolitika ssir magna kerha ta’ poter u opportuni]mu abbu]iv. :a fi ]mienu stess, Cuschieri ma kienx mifhum fuq dan il-livell. Kien hemm mumenti li fihom, min[abba l-prin/ipji tieg[u, kien hemm minn [ebb g[alih b’mod aggressiv u vjolenti.

Barra minn hekk ilprin/ipji u l-fehmiet tieg[u kienu bdew ji;u manipulati wkoll bi skop parti;;jan kemm minn min kien talistess twemmin politiku tieg[u kif ukoll minn min lemmna tieg[u kienet o[ra.

Cuschieri, ta’ karattru sensibbli u nobbli, sofra fisskiet u b’fedeltà g[all-

vokazzjoni tieg[u ta’ filosfu, poeta u reli;ju], meta ra x’qed ji;ri twarrab mill-[ajja politika. F’xi kitbiet hu kien wera l-fehma tieg[u li l-poeti u l-filosfi, daqskemm huma me[tie;a fis-so/jetà daqstant ie[or aktarx jg[ixu fit-truf tag[ha. Huma jerfg[u s-salib li ma ji;ux mifhuma u aktarx imwarrbin min[abba l-ideali g[olja tag[hom li g[all-bqija jidhru li ma jistg[ux jintla[qu.

Mhux ta’ xejn Cuschieri kien i]omm fl-g[oli t-tfulija u l-figura tal-Madonna. Meta mistoqsi liema kienu l-aktar poe]iji g[al qalbu, stqarr li kienu dawk miktuba g[attfal. It-tfulija u Marija g[alih kienu jla[[mu l-ideal sabi[ tal-inno/enza u s-sempli/ità f’[ajja bla [jiena.

Cuschieri aktarx ixaqleb lejn l-ideal Platoniku talmexxej filosfu li “g[andu vi]joni perfetta tad-dinja lo[ra u hekk iniedi li;ijiet li j[arsu s-Sabi[, it-Tajjeb u sSewwa f’din id-dinja, jekk neqsin, u li;ijiet li j[arsu dawn il-valuri mill-qerda”.

Skont Platun hu dan it-tip ta’ politiku biss “mog[ni bl-

og[la fost il-kwalitajiet sbie[” li “g[andu d-don ta’ memorja tajba, [afif biex jitg[allem, nobbli, twajjeb, [abib tas-sewwa, tal;ustizzja, tal-kura;;, tattemperanza, mag[;un bi]]mien u bl-edukazzjoni.”

Skont Platun, l-istat g[andu jit[alla jitmexxa biss minn dawn it-tip ta’ politi/i! Ilkoll nafu b’xorti [a]ina li dawn huma nies rari u e//ezzjonali, u forsi l-qag[da politika li ninsabu fiha qeg[da turina din il-verità.

Il-Prof. P. Anastasju Cuschieri g[ex dawn il-valuri fi ]mienu ta[t l-ideal tarreligio et patria. Illum aktarx li r-realtà tad-dinja li ninsabu fiha titlob forom o[ra.

Madankollu, il-valuri traxxendentali huma eterni u ji]bqu kull ]mien.

Forsi l-messa;; u lattwalità politika ta’ Cuschieri tinsab proprju filli wie[ed jiftakar u jer;a’ lura lejn dawn l-ideali g[olja li jibnu poplu u jmexxuh fit-triq tal-;ustizzja, is-sliem u l[elsien minn kull forma ta’ jasar u faqar so/jali lejn ilveru progress uman.

30 COLLAGE TAG{RIF

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Yiannos Michaelides, Deputat Kap E]ekuttiv (li se jkun qed jassumi r-rwol ta’ Kap E]ekuttiv mis-7 ta’ Settembru 2012), Deepak Padmanabhan, Chairman ta’ GO plc u David Kay, il-Kap E]ekuttiv ta’ GO (sal-bidu ta’ Settembru ta’ din is-sena)

Vodafone bi pre]enza akbar fil-Farsons Great Beer Festival Vodafone, l-isponsor ewlieni tat-32 edizzjoni talFarsons Great Beer Festival, re;g[et g[al darb’o[ra tellg[et stand apposta g[al dan il-festival fil-park f’Ta’ Qali. L-istand ta’ Vodafone joffri attivitajiet ta’ divertiment g[all-familja kollha.

Fuq l-istand ta’ Vodafone hemm l-a[[ar smartphones li hawn fis-suq b[alissa, la[[ar offerti ta’ Vodafone u l-famu]a photo booth li hi popolari [afna mal-Maltin.

Kull min i]ur l-istand jista’ jie[u ritratti divertenti dak il-[in stess. Hemm pre]enti wkoll rappre]entanti ta’ Vodafone li qed jassistu lill-klijenti f’kull ma jkollhom b]onn u

jag[tuhom l-informazjoni ne/essarja fuq kif jistg[u jie[du l-aqwa vanta;; millismartphone tag[hom.

Permezz tal-a[[ar iPad u l-iPhone 4s, firxa ta’ log[ob popolari qed jintlag[bu fuq dan ittag[mir teknolo;iku. Kull min i[obb il-log[ob u ]ar listand ittanta xortih f’log[ob b[al Angry Birds, Fruit Ninja u Temple Run. Min akkwista l-og[la punte;; fl-a[[ar tas-serata kien dikjarat rebbie[ dakinhar stess. Sal-biera[ kien hemm 27 persuna li kellhom l-og[la punte;; u reb[u l-Vodafone Smart II il-;did b[ala premju. Illejla se jit[abbru tliet rebbie[a o[ra.

GO plc tilqa’ l-Kap E]ekuttiv ;did Il-Bord ta’ Diretturi ta’ GO plc g[adu kemm iltaqa’ g[allewwel darba minn mindu t[abbar li Yiannos Michaelides, li b[alissa jokkupa l-kariga ta’ Chief Commercial Officer, se jkun qed jassumi r-rwol ta’ Kap E]ekuttiv mis-7 ta’ Settembru 2012.

Matul il-;img[at li ;ejjin Michaelides se jokkupa wkoll il-kariga ta’ Deputat Kap E]ekuttiv.

Filwaqt li laqg[u lil Michaelides fir-rwol il-;did tieg[u, il-laqg[a pprovdiet ukoll opportunità biex il-Bord jirringrazzja lil David Kay g[ax-xog[ol tieg[u b[ala Kap E]ekuttiv matul is-sitt snin li g[addew. Matul dan il-

perjodu GO kabbret b’su//ess is-servizzi li toffri minn telefonija tal-linja fissa u dik tal-mowbajl g[al dawk tattelevi]joni u internet.

Michaelides qal hu unur kbir g[alih li ng[ata dan irrwol f’kumpanija dinamika u ffukata fuq il-klijenti b[alma hi GO. Hu qal li David Kay g[amel [afna xog[ol siewi, mhux dejjem f’/irkostanzi fa/li, biex GO saret l-aqwa kumpanija quad play fis-settur tal-komunikazzjoni.

“Bla dubju ta’ xejn, l-isfida tieg[i hi li n]omm dan irritmu u ng[in biex GO i]]omm il-po]izzjoni tag[ha permezz ta’ investiment kontinwu fl-infrastruttura u fil-prodotti tag[na. Fl-istess

[in irridu n]ommu lill-klijenti tag[na fi/-/entru ta’ dak kollu li nag[mlu.”

David Kay irringrazzja lillimpjegati kollha ta’ GO li g[amlu sforz kbir matul dawn l-a[[ar sitt snin biex inkisbu s-su//essi mixtieqa. “Kien pjacir kbir g[alija li na[dem u ng[ix f’Malta u nawgura lil Yiannos u t-tim kollu l-isbah affarijiet ghal futur.”

Deepak Padmanabhan, Chairman ta’ GO plc, ukoll irringrazzja lil David Kay g[ad-dedikazzjoni u ttmexxija tieg[u u qal li ma kellu l-ebda dubju li Yiannos Michaelides g[andu l-[iliet kollha biex jiggwida lil GO lejn aktar su//essi fil-futur.

Jesibixxu f’G[awdex

ROCS Travel iniedi s-sale ta’ Awwissu Ruma, Disney, Taormina u ?ipru bl-aqwa prezzijiet fis-suq G[al dawk li [asbu ftit tard g[all-vaganza tag[hom f’dan is-sajf, ROCS Travel g[adhom kemm nidew sale uniku g[axxahar ta’ Awwissu bi prezzijiet g[all-but ta’ kul[add.

ROCS Travel August Sale joffru prezzijiet uni/i li jinkludu titjira bir-ritorn, akkomodazzjoni, kolazzjon u taxxi inklu]i g[al Ruma, Taormina, Disney u ?ipru.

Pakketti tal-ivvja;;ar g[al Sqallija

jibdew minn €199 u jinkludu titjiriet birritorn, akkomodazzjoni f’lukanda Parc ta’ erba’ stilel, kolazzjon u t-taxxi kollha.

Il-Parc Hotels hi katina ta’ [ames lukandi differenti li joffru servizz ta’ erba’ stilel.

L-istess tip ta’ pakketti tal-ivvja;;ar g[al Dinsey jibdew minn lukandi erba’ stilel minn €309, g[al Ruma f’lukanda 5 stilel €229 u ?ipru minn €269.

G[al booking u aktar tag[rif dwar issale ta’ ROCS Travel g[al matul ix-xahar ta’ Awwissu, tistg[u ]]uru l-uffi//ji ta’ ROCS Group li jinsabu l-Furjana jew ilMellie[a, tel. 20151515.

Tistg[u wkoll tid[lu fis-sit elettroniku www.rocsholidays.com jew i]]uru lpa;na tal-facebook ta’ ROCS, jew tibag[tu email fuq travel@rocsgrp.com g[al aktar informazzjoni.

Artisti ]g[a]ag[ minn Malta u G[awdex qed jesebixxu x-xog[lijiet tag[hom fi/-Cittadella Centre for Culture and the Arts, Victoria.

Il-wirja tinkludi varjetà ta’ xog[lijiet artisti/i, u se tkun miftu[a g[allpubbliku g[al ;imag[tejn mit-8 ta’ Awwissu.

Din il-Young Expo, li se tinkludi xog[lijiet ta’ pittura, skultura u fotografija, se tkun fis-Sala Sant’Ursola u na[at o[ra ’l ;ewwa mill-[itan ta/-?ittadella u se tibqa’ miftu[a sat-22 ta’ Awwissu.

Il-wirja tkun miftu[a kuljum bejn l-10 a.m. u s6 p.m. u bejn l-11 a.m. u t-3 p.m. fil-weekends.

D[ul b’xejn.

COLLAGE MEDIA 31

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

MEDIAFORUM Cyberspace

minn Mario Azzopardi

....................................

marpardi@maltanet.net

Il-jedd tad-dinjità g[all-immigranti

Il-mewt vjolenti ta’ Mamadù Kamara, l-immigrant irregolari mill-Mali, allegatament waqt li kien fil-kustodja tas-suldati Maltin, re;g[et xeg[let lil Malta kemm favur l-immigranti kif ukoll favur il-qawwiet talordni li jridu j[abbtu wi//hom ma’ sitwazzjonijiet diffi/li fi//entri tad-detenzjoni.

Il-Pulizija u l-Gvern [adu passi immedjati: ]ew; suldati kienu akku]ati bil-qtil ta’ Kamara u ie[or qed ikun akku]at li bag[bas il-provi tar-reat.

Id-dettalji kollha tal-ka] g[adhom ma [ar;ux, [lief li limmigrant kien ma[bub minn [afna minn s[abu, li kien ma[rub, li kellu problemi mentali, u li miet kaw]a ta’ pulmun mifqug[ u daqqiet qawwija fuq partijiet differenti ta’ ;ismu, inkluzi l-;enitali.

Il-ka] qanqal ukoll bosta mistoqsijiet dwar ka] ie[or simili, li l-inkjesta dwaru [adet ferm aktar milli suppost biex tkun konklu]a. Imma fuq kollox, il-mewt ta’ Kamara re;g[et tefg[et l-attenzjoni fuq kemm hi delikata (u nieqsa middinjità) il-politika taddetenzjoni. Il-media ma qag[ditx lura.

L-eks Ministru responsabbli minn dawn i/-/entri, Dr Carmelo Mifsud Bonnici, wera dan il-ka] kiteb f’;urnal tal{add u insista: “Odju]a kemm hi odju]a, il-politika taddetenzjoni tibqa’ wa[da ne/essarja.” X’tip ta’ ‘detenzjoni’ hi me[tie;a hu punt li beda jqanqal mill-;did dibattitu s[i[, bl-interventi anki tal-UNHCR, organizzazzjonijiet volontarji u sa[ansitra lIsqfijiet, li taqsmiet tal-media qed i[e;;uhom biex l-argument jittella’ “sa fuq il-pulptu”. ?ertament, il-kelma insistenti tal-gwardjani morali tal-pajji] tista’ tasal biex tberred il-qilla tal-pre;udizzji li bosta Maltin g[ad g[andhom fejn jid[lu limmigranti ‘klandestini’, li luni/i delitti tag[hom filper/ezzjoni Maltija huma li g[andhom ;ilda sewda u li [arbu minn zoni ta’ gwerra u faqar li ma tiddeskrivihx.

U dan, fl-g[ajnejn ta’ [afna ‘kattoli/i’ melitensi, jag[milhom ‘kriminali’.

Anki dwar din ‘l-ipokrisija’ kiteb Dr Mifsud Bonnici: “Sku]awni, imma xbajt nara ipokrisija f’pajji]na u barra minn xtutna, ta’ dawk li ja[sbu li tkun korrett jekk sempli/ement t[allihom (lillimmigrati irregolari) wa[edhom u jfendu g[al rashom, flindividwali]mu tipiku talliberali]mu.”

L-argument tal-eks Ministru hu li d-detenzjoni qed ta//erta li

Kummenti dwar websajts li Ωort

Trattati

l-pajji] jie[u [sieb il-b]onnijiet tag[hom: l-ikel, is-sa[[a, ittag[lim u fejn jg[ixu u jorqdu.

Imma anki l-annimali f’zoo g[andhom din il-kura wara l[adid tal-ga;e;. Id-differenza tal-bnedmin hi li g[andhom rekwi]iti o[rajn g[al-libertà u d-dinjità umana. U g[alhekk m’hemmx dubju li l-politika tad-detenzjoni trid tkun riveduta radikalment.

Qabel xejn, id-detenuti ma jistg[ux jibqg[u trattati b[ala massa anomima ‘sewda’, li tisma’ b’isem xi [add minnhom meta sse[[ tra;edja jew meta ja[rab xi [add mill-[abs talfrustrazzjoni.

Id-detenuti je[tie; jing[ataw identità, jing[ataw wi// u jing[ataw le[en. Iridu jit[allew jitkellmu u jesprimu ru[hom mal-;urnalisti, li b[alissa huma kwa]i imblukkati g[al kollox mill-a//ess fi/-/entri.

Kien hemm rapporti ripetuti minn organizzazzjonijiet internazzjonali dwar il-qag[da fi/-/entri Maltin, ibda millAmnesty International, kompli b’Medecins sans Frontiéres, u spi//a bil-Kunsill tal-Ewropa, fost l-o[rajn.

Bejn solidarjetà … u indifferenza

I]da hemm ukoll l-ipokrisija Ewropea x’nikkunsidraw, fiddawl tas-‘solidarjetà’ li suppost tg[aqqad lill-pajji]i tal-Unjoni Ewropea. Malta mistennija tg[in biex tkopri l-fallimenti drammati/i tal-ekonomija li ;abu b’idejhom gvernijiet falluti ([afna drabi b’tort dirett tal-korruzzjoni rampanti, eva]joni klamoru]a mit-taxxi, e//). Imma mbag[ad il-pajji]i tal-UE urew indifferenza straordinarja biex jg[inu lil Malta tkampa mal-inflazzjoni tal-klandestini, kri]i li ]gur ma ;abitx b’idejha.

Sakemm ‘it-tqassim tal-pi]’ jibqa’ fuq ba]i volontarja, Malta se tibqa’ trejjex. Ix-xe[[a tal-pajji]i ‘s[ab’ hi tal-mist[ija, u b’xorti tajba, il-Membri

Maltin fil-Parlament Ewropew qed jibqg[u itambru, unanimi, fuq l-indifferenza u l-ipokrisija tas-‘solidarjetà’, slogan vojt fejn jid[ol il-ka] ta’ Malta.

Din is-sena biss, f’Malta di;à ]barkaw aktar minn 1,000 immigrant ma[rubin millAfrika. Kieku kull wie[ed mis27 pajji] tal-Unjoni Ewropea kien obbli;at jerfa’ parti milpi], it-tqassim kien iwassal g[al medja mi]era ta’ 37 klandestin.

Imma anki dan in-numru hu projbittiv g[all-pajji]i Ewropej.

Punt ie[or delikat li g[andu x’jaqsam mas-sitwazzjoni fi//entri tad-detenzjoni hu dak tatta[ri; lil dawk li jmissu kontinwament mal-immigranti.

M’hemm l-ebda rapport li je]isti, safejn naf jien, dwar x’ta[ri; fil-psikolo;ija u lkomunikazzjoni umana qed jing[ataw il-forzi tal-ordni.

U[ud jistaqsu bir-ra;un jekk it-ta[ri; fil-psikolo;ija g[andux ikun, fil-fatt, fis-sillabu tassuldati li jikkonfrontaw iddetenuti irregolari, minflok ma jinteressa lil [addiema so/jali spe/jalizzati. O[rajn isostnu li konfrontati minn sorveljanza min-nies armati, id-detenuti di;à qed ikollhom dispo]izzjoni aggressiva.

Hemm ukoll in-nojja terribbli ta’ dawn id-detenuti li matul il;urnata ma jag[mlu xejn [lief jieklu, jorqdu, ji//assaw, ji;;ieldu bejniethom u jiggranfaw mal-ga;e;.

L-alternattiva g[andha tkun attività kreattiva, rispett lejn ilkultura nattiva tag[hom u lespressjoni tag[ha quddiem ilpubbliku, ta[ri; edukattiv, ta[ri; f’xog[ol li jistg[u jag[mlu, u tant inizjattivi li jirrispettawhom b[ala bnedmin bil-jeddijiet u bid-dinjità tag[hom.

Il-UNHCR qed tg[id li lesta toffri ‘alternattivi fattibbli’ b’soluzzjonijiet tan;ibbli.

Nistennnew u naraw.

Sadattant, iridu jinfet[u lbibien g[all-media biex laffarijiet ma jibqg[ux imkebbin f’tant suspetti u misteri.

Il-firxa kbira ta’ relazzjonijiet li l-Istat ta’ Malta g[andu ma’ pajji]i o[rajn, kif ukoll ma’ istituzzjonijiet internazzjonali jew Ewropej, to[ro; bi/-/ar binnumru kbir ta’ trattati li ssib fil-websajt tal-Ministeru g[all-Affarijiet Barranin ta’ Malta, bl-indirizz: www.foreign.gov.mt.

Hemm issib mhux anqas minn 86 pa;na ta’ tag[rif dwar trattati, protokolli u Salvu Felice Pace memoranda li Malta ffirmat minn matul is-snin. {afna minn .................................... sfelicep@go.net.mt dawn it-trattati huma ta’ natura bilaterali, ji;ifieri ma’ pajji] ie[or, o[rajn ma’ istituzzjonijiet b[an-Nazzjonijiet Uniti, il-Kunsill tal-Ewropa jew l-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xog[ol (ILO).

Naturalment, it-trattati bilaterali g[andhom l-g[an li jsolvu problemi li jinvolvu pajji]na ma’ pajji] ie[or, b[al materji ta’ b]onn ta’ vi]a, taxxa doppja u kura g[all-Maltin meta j]uru xi pajji] barrani. It-trattati tan-Nazzjonijiet Uniti huma ta’ natura internazzjonali li jwasslu g[al Malta biex tirrikonoxxi konvenzjonijiet maqbula f’din l-organizzazzjoni.

Hawn jid[lu materji b[all-prolifikazzjoni tal-armi, il-[sara fil-klima, l-arresti ta’ persuni f’ib[ra internazzjonali, u immunitajiet g[ad-diplomati/i. It-trattati mal-Kunsill talEwropa j[arsu lejn temi b[ad-drittijiet umani, ;urisdizzjonijiet legali u l-prevenzjoni mit-tortura. Mal-ILO hemm diversi ftehim dwar il-kundizzjonijiet tax-xog[ol u materji relatati mad-dinja tax-xog[ol. Is-sit fih taqsima ta’ definizzjonijiet tat-trattati u glossarju li jispjega tterminolo;ija u]ata.

Bolol Maltin

Dejjem nie[u pja/ir nid[ol fil-websajt www.maltaphilately.com, g[ax tassew in[ossni kburi bilkwalità g[olja tal-bolla Maltija. Il-bolla f’Malta taf il-bidu tag[ha lura g[as-sena 1860.

Fil-pa;na tal-mer[ba ssib introduzzjoni li tiddeskrivi listorja filatelika Maltija b[ala “wirja unika ta’ varjetà ta’ temi popolari, b[alma huma l-istorja, l-arkitettura, l-arti, il-ba[ar, l-annimali u l-fjuri tag[na, u [afna aktar”. T[ares biss lejn ledizzjonijiet li [ar;u din is-sena tag[raf kemm dawn ilkelmiet huma minnhom. Kellna l-bolla li tfakkar il-50 sena mill-mewt ta’ San :or; Preca. G[alija, bolla g[a]i]a, g[aliex jien kont il-Blata l-Bajda meta ttie[ed dak ir-ritratt riprodott b[ala bolla. Kellna wkoll tifkiriet tas-70 anniversarju millg[oti tal-George Cross, tal-200 anniversarju mill-ftu[ talLibrerija Nazzjonali, kif ukoll ]ew; bolol li biswit xulxin jag[tu l-panorama ma;estika tal-Port il-Kbir.

Ftit ;ranet ilu [ar;u wkoll il-bolol tal-Olimpjadi 2012.

B[ala parti mix-xog[ol tal-Posta hemm ukoll il-[ru; ta’ timbri spe/jali biex ifakkru xi persuni jew avvenimenti, b[al dak tal-50 sena mill-mewt ta’ Patri Anastasju Cuschieri O. Carm., li qed tkun kommemorata f’dawn il-;img[at.

Fis-sit issib katalgu tal-bolol Maltin, lista alfabetika tat-temi kollha tal-bolol li n[ar;u sa issa, u lista li tag[ti tifsira tattermini u]ati mill-filateli/i. Issib ukoll taqsima minn fejn isir il-bejg[ tal-bolol online.

Ewropa 2020

Is-sena 2013, l-Ewropa se tiddedikaha li/-/ittadin. Biex turi kemm din it-tema qed tittie[ed bis-serjetà li jixirqilha, ilKummissjoni Ewropea qed tag[mel st[arri; tal-opinjoni pubblika biex tindaga dwar problemi b[ad-diffikultajiet li jistg[u jiltaqg[u mag[hom i/-/ittadini Ewropej dwar ilmoviment [ieles. L-g[an hu li l-Kummissjoni ting[ata listampa tal-Ewropa li jridu /-/ittadini fl-2020. Id[lu f’http://ec.europa.eu/justice/opinion/your-rights-your-future.

32

COLLAGE

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

RELI:JON

Id-de/enza Kull darba li nqaddes ilQuddiesa tal-{add filparro//a tieg[i qieg[ed litteralment niggosta lillkappillan jaqra avvi] partikulari. {add wara {add il-kappillan tag[na jfakkar linnies biex ma ji;ux lebsin bi lbies mhux xieraq.

Niftakar li fil-passat l-avvi] tant kemm kien ikun dettaljat li b[al donnu dak li jkun ma kienx ikun jista’ isib xi lakuna minn fejn jo[ro; [alli ji;i liebes kif ;ie ;ie.

Nifhmu lill-kappillan. Iddar ta’ Alla je[ti;ilha r-rispett u d-de/enza. U mod qawwi ta’ kif nirrispettaw hu billi nlibbsu lil ;isimna bl-iktar mod dinjitu]. Nifhem ukoll lil dawk il-persuni li jilmentaw g[aliex ikun hemm min b’ilbiesu jista’ jfixkilhom.

Inklu] lis-sa/erdot li, miskin, ikun litteralment imkeffen f’ilbiesu! Madankollu, dan largument mhux sod daqskemm jidher.

M’iniex qieg[ed ng[id li kul[add g[andu jmur il-knisja kif jaqbillu. Dak qatt. I]da g[aliex wie[ed g[andu jkun mo[[u x’inhi liebsa dik u x’inhi liebsa l-o[ra? G[alfejn immur il-knisja? Biex nissindika? Iva anki fil-knisja issa qeg[din nissindikaw?

Il-knisja hu l-post fejn wie[ed g[andu j[ossu milqug[ kif inhu. Il-post fejn il-qalb ta’ dak li jkun tintrefa’ ’l fuq biex tiltaqa’ mal{allieq u l-{ellies tieg[u.

Bil[aqq, u dan il-{ellies, li int u jien ni//elebraw u nqimu flEwkaristija, kien jilqa’ lil kul[add. Inklu]i lill-prostituti!

U kif kienu ji;u liebsa hux?

Tg[id mhux bil-velijiet u biddbielet ikaxkru mal-art?

Mela, id-de/enza fil-knisja g[andha ti;i wkoll minni, issa/erdot, u minnek li int liebes onest, li n[arsu fejn g[andna n[arsu. Id-de/enza tfisser li jiena lilek in[obbok u nirrispettak bl-istess mod kif il-Mulej i[obbok. Blinno/enza!

Mis[ut dak il-qawl li jg[id Donna. Diavolo. E dannazione! Ix-xitan u s-sa[ta huwa jien li tant kemm g[andi mo[[i ma[mu; li n[allih ji;ri bija! U tg[id dan mhuwiex wie[ed mid-dnubiet li nag[mlu a[na l-ir;iel? Jekk taqta’! Ejjew inkunu sin/ieri mela u nitolbu lill-Mulej [alli jne[[i minna l-[sibijiet sesswali li ji;u f’mo[[na u li jirrenduna ag[ar millannimali!

In-nisa wkoll jistg[u jag[tu palata fid-de/enza. Fil-knisja u postijiet pubbli/i tajjeb li

minn Patri Mario Attard OFM Cap ...............................................

jilbsu b’mod xieraq. L-ewwel nett g[alihom stess.

Importanti li tinqered g[al kollox l-idea ]baljata li l-mara hi o;;ett li tu]ah u tarmih.

Twe;;a’! Qarrieqa! Krudila!

Le. Il-mara hi l-uniku rigal li jista’ jg[odd g[ar-ra;el. U tant kemm hi unika li hi biss u [add i]jed ma jista’ jg[odd g[alih!

It-tieni, hemm b]onn nifhmu li s-segregazzjoni tassessi tkissirna. Alla hekk [alaqna, nisa u r;iel flimkien.

F’kumplimentarjetà perfetta u armonju]a. Mela, ejjew nib]g[u g[aliha bil-mod kif nilbsu!

Id-de/enza tid[ol ukoll filmod kif nit[addtu. M’iniex qieg[ed nillimita ru[i biss g[all-kliem doppju sens li jing[ad. Meta niltaqa’ ma’ persuna li l-[in kollu tit[addet doppju sens veru tqallag[li listonku tieg[i! Nazzarda ng[id li min i;ib ru[u hekk jaf ikun manijaku sesswali ming[ajr ma’ jaf. Iva fil-[ajja sess biss je]i]ti? I]-]ejjed kollu ]ejjed!

Qieg[ed ng[id ukoll g[al dawk li jxerrdu x-xnig[at fuq il-proxxmu tag[hom. Ji;ifieri g[al dawk li mo[[hom tant kemm m’g[andux fiex jehda li l-;urnata kollha jara kif se jaqbad ma’ dik jew mal-o[ra.

Jara kif se jivvinta stejjer li jkissru l-g[aqda tal-familji.

Jew li jtebbg[u l-fama ta’ xi sa/erdot jew persuni pubbli/i li qeg[din jag[mlu [afna ;id.

X’tg[idilha din jekk mhux inde/enza grassa!

Id-de/enza tid[ol ukoll fi dmirijieti lejn pajji]i. Jekk nevadi t-taxxi x’nissejja[ jekk mhux inde/enti? Tg[id mhux se nserra[ lill-kuxjenza tieg[i g[aliex sempli/ement lillmara jew lir-ra;el tieg[i ma bdiltux? Id-de/enza hija fula

maqsuma mal-onestà!

U xi ng[idu imbag[ad g[al dawk li jisirqu d-dawl millmeters tal-Enemalta u ma j[allsux karlin! Tg[idlix g[aliex qatt ma rajt film ma[mu; se tippruvali li int de/enti. Int inde/enti millkbar g[aliex [alliel bla qalb!

U, min[abba l-[a]en li hemm fik, nies inno/enti qeg[din jag[mlu tajjeb g[as-serq li qieg[ed tisraq int!

Nuqqas ta’ apprezzament je[odha qatta’ bla [abel kontra d-de/enza. X’ji;ifieri ma napprezzax dak li l-mara, ir-ra;el, is-sie[eb, is-sie[ba, it-tfal, il-;enituri jew ilkollegi jag[mlu mieg[i?

Mnejn sa fejn jekk xi [add minnhom da[al qisu ma da[al [add? Lanqas nindenja ru[i mmur nifra[ bihom u nara kif inhuma? Jew, tant kemm inkun mitluf f’dak li qieg[ed nag[mel li g[alija, da[al bodbod u da[lu huma xorta wa[da?

G[idli int jekk dan ma jattakkax il-virtù tad-de/enza?

Emmnuni li xi minn daqqiet qalbi to[ro; meta nara wlied li ma japprezzawx dak li l;enituri tag[hom jag[mlu mag[hom. Nifhmek li g[al ibnek u bintek tag[mel kollox.

Nifhmek ukoll li trid tag[tihom dak li ;ejt im/a[[ad minnu int. Imma bil-mod [abib! Tag[tihomx kollox. G[allimhom li biex ikollhom dak li jixtiequ, spe/jalment dak li jlellex, hemm b]onn li jeg[rqu lg[araq ta’ ;binhom g[alih.

Mela, kun ;enitur de/enti!

Jum wie[ed, mara b’nofs ilbies marret g[and Isqof biex titolbu jitlob g[aliha. Wara li l-Isqof qag[ad jismag[ha bilpa/enzja kollha, qalilha: “Binti. Se nitlob g[alik kemm trid. Imma l-ewwel talba li se nitlob lil Alla hi li jnessini ddehra tieg[ek”.

X’de/enza! Dan l-Isqof kien ta’ veru. Stqarr li hu dg[ajjef b[ali u b[alek. Idde/enza tieg[u wrieha wkoll billi lill-mara semag[ha u mhux urieha l-bieb ta’ barra.

G[araf li :esù fiha talbu lg[ajnuna. Fl-a[[arnett, g[allimha li meta tilbes de/enti tkun tassew responsabbli g[aliex tib]a’ kemm g[aliha nnifisha u anki g[al [addie[or.

Mank inkun daqshekk de/enti li nsir konxju taddg[ufija tieg[i, neg[libha bil[niena li nuri ma’ [addie[or u kif ukoll nifta[ g[ajnejn lo[rajn biex jissieltu mieg[i [a jkunu de/enti b[alma qieg[ed nipprova nkun jien!

{SIEB

Il-fidi tg[idilna dak li s-sensi ma jg[idulniex imma ma tmurx kontra dak li jaraw.

Hi tmur lil hinn minnhom imma mhix kuntrarja g[alihom. – Blaise Pascal

It-18-il {add matul is-sena

Emmnu f’dak li bag[at!

E]odu 16, 2-4,12-15< Salm 77< Efesin 4,17>20-24< :wanni 6,24-35 Il-{sieb

Ng[idu li a[na ta’ Kristu. Ng[idu li a[na nsara. I]da fiex tassew qeg[din nemmnu llum? Kemm tassew ilkoll kemm a[na nistg[u ng[idu li nafu tassew lil dan Kristu? X’bidliet ;ab fil-[ajja tag[na? G[ad-domanda x’g[andna nag[mlu biex na[dmu g[all-g[emejjel ta’ Alla :esù jwie;eb li lg[emil ta’ Alla hu dan, li a[na nemmnu f’dak li hu bag[at.

Irridu nemmnu f’:esù. Biex temmen f’xi [a;a trid tkun taf dwar dik il-persuna u tkun taf x’inhi l-missjoni tag[ha. {afna drabi nfittxu lil :esù meta ni;u daharna mal-[ajt, kif fittxewh il-Lhud g[ax kien temag[hom il-[ob] b’xejn. I]da kemm tassew nistg[u ng[idu li qed infittxu lill-Mulej :esù g[ax g[andu l-kliem tal-[ajja ta’ dejjem?

Il-Kelma

Fl-Ewwel Qari, me[ud mill-Ktieb tal-E]odu, g[andna lmixja tal-poplu Lhudi fid-de]ert sal-Art Imwieg[da. Ma kinitx mixja [afifa, i]da Alla dejjem [aseb biex jg[inu. FisSalm 77, li nsibu fis-Salm Responsorjali, g[andna lill-Mulej juri l-[niena mal-poplu billi tahom il-qam[ mis-sema.

Fit-Tieni Qari mill-Ittra lill-Efesin insibu lil San Pawl jitkellem dwar il-[tie;a li lkoll inkunu nafu sew lil Kristu u nilbsu l-bniedem il-;did. Fil-Van;elu ta’ San :wann :esù jurina li hu l-[ob] tassew li ni]el mis-sema.

Il-{ajja

. Kemm tassew nafu min hu :esù? Kemm nixtiequ nsiru aktar tieg[u? . San Pawl jistedinna biex nilbsu l-bniedem il-;did.

Kemm qed ta[rab kompromessi fil-[ajja tieg[ek biex tilbes dan il-bniedem? . “Min ji;i g[andi ma jie[du qatt il-;u[, u min jemmen fija ma jkun qatt bil-g[atx” (:wanni 6,35). Temmnu u tg[ixu tassew dan il-kliem?

1

2

3

Id-Djalogu

Mulej tieg[i, ag[mel li qatt ma nixrob minn g[ejun imdardra, imma dejjem mill-ilma li jag[ti l-[ajja, li huwa Int. Fr Charles Fenech OP

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

COLLAGE

{SIBIJIET

33

Mara straordinarja Duttur ;did tal-Knisja Hildegard minn Bingen (1098-1179) minn Norbert Ellul-Vincenti ................................................

Qrib l-a[[ar tas-seklu 11 twieldet tifla straordinarja.

Kienet l-g[axar wa[da filfamilja nobbli tag[[a. Ta’ tliet snin kellha vi]joni ta’ dawl, u ta’ tmien snin da[let, b’offerta lil Alla, fi grupp ta’ sorijiet Benedittini li n;abru madwar eremita qaddisa jisimha Jutta.

Hemm [adet l-edukazzjoni tag[ha, b’mod partikulari bilqari tal-Bibbja, sakemm fl1136, mietet Jutta u s-sorijiet g[a]lu lil Hildegard b[ala superjura flokha. Kienet g[amlet passi ta’ ;gant, kemm fil-qdusija kif ukoll fil-g[erf.

Tant kibret il-komunità li f’1150 kellha tmur vi/in Bingen u tibni monasteru ie[or, u anki ie[or ftit iktar tard, f’Eibingen, fejn hemm ilfdalijiet tag[ha.

Kien fl-1141 li Hildegard g[amlet esperjenza ta’ dawl qawwi u sens ta’ kmand biex tikteb dak li fehmet. Ma [assitx li kellha g[erf

“Minkejja l-[e;;a riformatrici tag[ha, hi dejjem kienet leali g[all-Knisja u g[all-Fidi”

bi]]ejjed, u ma kinitx taf tikteb, u ma tantx kienet taf Latin; imma l-konfessur tag[ha u San Bennard ta’ Clairvaux ipperswadewha biex tobdi l-le[en ta’ Alla.

Il-Papa Ew;enju ;ie f’kuntatt mal-kitba tag[ha, Scivias (Kun af id-Dawl / itTriq), u taha permess biex t[abbar pubblikament u tg[allem, g[ax il-vi]jonijiet kienu ;enwini.

G[amlet erba’ vja;;i kbar, t[abbar. Kienet, b[ala mara, umilment tistqarr illimitazzjonijiet tag[ha, skont is-sentimenti ta’ dak i]-]mien, imma kellha tag[mel “dak li ma kienx qed jag[mel ilkleru”: tikkore;i u ti;bed lattenzjoni g[all-[ajja t-tajba u r-riforma tal-Knisja.

Minkejja l-[e;;a riformatrici tag[ha, hi dejjem kienet leali g[all-Knisja u g[all-Fidi. Anzi, [aditha kontra l-Katari, ere]jarki, u ddenunzjat il-kontra/ezzjoni, l-abort, il-qtil tat-trabi, issuwi/idju u l-omosesswalità. {e;;et g[all-virtujiet opposti g[all-vizzjijiet.

Hildegard minn Bingen twieldet fl-1098 u mietet fl1179. Sa issa hemm biss 33 Duttur tal-Knisja, li minnhom tlieta biss huma nisa, u f’Ottubru, Hildegard se tkun ir-raba’ wa[da.

Fost il-[afna li kienu ji;u jikkonsultawha, kien hemm San Bennard ta’ Clairvaux, isSultana Eleanora ta’ Aquitaine, u l-Imperatur Federiku Barbarossa. Papiet, Prin/pijiet u Isqfijiet ir/evew pariri ming[andha, u fejn me[tie; il-korrezzjoni.

I]da dejjem g[amlet separazzjoni bejn l-affarijiet ta’ Alla u l-o[rajn li ma kellhiex dwarhom ispirazzjoni minn fuq, ng[idu a[na, id-drama, ix-xjenza, il-

medi/ina, u bosta [wejje; o[ra li hi kitbet fuqhom, bilg[ajnuna tas-segretarji patrijiet li kellha.

Kitbet teolo;ija, letteratura, mu]ika, poe]ija, profezija, stejjer tal-qaddisin, medi/ina, xjenza naturali. Il-mu]ika tag[ha ;iet anki re;istrata, g[alkemm diffi/li biex taqraha u diffi/li biex tkantaha – l-esperti ja[sbu li kellha disponibbli fil-komunità erba’ vu/ijiet verament tajba.

Ivvintat lingwa ;dida, u kienet tag[mel u]u minn disinji sbie[ u kkumplikati biex tfisser il-[wejje; ta’ Alla.

Donnu li minkejja li baqg[et ma tg[allmitx tikteb, tg[allmet ix-xjenzi kollha ta’ dak i]-]mien u saret tifhem f’kollox b’mod intuwittiv.

Kienet verament mara ta’ intelli;enza inkredibbli, b’kura;; kbir u ma tib]a’ minn xejn. U fuq kollox baqg[et leali tant li ma sabitx xkiel.

Intqal minn Sandra Miesel, medjevalista, li Hildegard hi lewwel mara kompo]itri/i li nafu biha; u l-ewwel drammaturgu ta’ morality play ukoll. Sa[ansitra sar film fuqha. {afna mu]ika tag[ha tinsab fuq il-Youtube.

Hildegard kitbet tliet kotba tat-teolo;ija, Scivias, Liber vitæ meritorum, u Liber divinorum operum. Jit[addtu fuq il-[olqien, it-Trinità, linkarnazzjoni, dnubiet u virtuijiet, it-tmiem tad-dinja u l-fer[ tal-[ajja tal-;enna.

Ta’ min jinnota li l-ilwien kellhom sehem kbir fil-[sieb u s-sentimenti ta’ Hildegard, qisha Van Gogh ie[or. B’mod partikulari kellha rispett g[allkulur a[dar jew ‘il-[addari’, viriditas, li kien ifissrilha fertilità, kreazzjoni, freskezza ta’ ;enna ming[ajr g[elt, “[dura li to[loq il-[ajja b’mod

Hildegard minn Bingen> Ir-raba’ Duttur tal-Knisja mara minn Ottubru li ;ej

li spirtu u materja jag[mlu kor wie[ed ta’ tif[ir u glorja eterna”.

Aktar mill-vi]jonijiet, Hildegard donnha kienet tara dawl. F’dan id-dawl, il[olqien kollu kien jie[u dehra o[ra. Meta tiddetta dak li rat lis-segretarju tag[ha, kienet tu]a xbihat li bilfors kellha tispjegahom.

Kienet tfisser ru[ha bittpin;ija. Nag[tu e]empju: mara b’erbat i;wiena[, b’xag[ar u le[ja bojod, b’[aruf f’dirg[ajha u bilmostri ta[t saqajha. B’din ilfigura hi riedet tfisser il-Virtù tal-Karità, mara, imma bille[ja g[ax tirrifletti l-Missier fis-sema, u bil-[aruf g[ax t[obb lill-Iben, u tg[affe; ta[t saqajha d-dnub ikrah. Fl-istess waqt, Din il-Karità qed tg[id, “Jien il-qawwa suprema mimlija nar li kebbist kull xrara li te]isti.”

Hildegard intesiet sa /ertu punt u baqg[et [ajja b[ala memorja vaga. Imma ftit snin ilu, xi sorijiet riformati millmonasteru ;did ta’ Eibingen –

li kien g[adu kemm re;a’ twaqqaf – g[amlu studju verament avvanzat li kkonferma l-kitbiet ta’ Hildegard, u re;g[u ppubblikawhom. Imbag[ad fl1940, il-Vatikan a//etta lqdusija tag[ha fuq ba]i ta’ kult dejjiemi, u [atar is-17 ta’ Settembru b[ala l-jum talfesta tag[ha.

Il-figura ta’ Hildegard tappella [afna kemm g[al New Agers u kemm g[allfemministi. Xi w[ud esa;eraw i]]ejjed u g[amluha ribelli kontra l-Knisja biex jo[or;u leroi]mu tag[ha. Dan hu ]ball kbir. Imma wie[ed jista’ jifhem li kul[add irid ji;bed sa[[a b[al tag[ha favur tieg[u.

Ma tistax tifhem lil Hildegard apparti mil-lealtà tag[ha lejn il-Knisja u lVan;elu. Jekk in]ommu saqajna mal-art ikollna nammettu li kienet wa[da minn dawk il-figuri li jidhru fid-dinja rarament [afna, u meta jg[addu minn fostna, i[alluna [afna aktar imdawlin.

34 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ G[axar kili ta’ droga mo[bija fi 30 Koran L-awtoritajiet Marokkini sabu aktar minn 200,000 kapsula tad-droga mo[bija fil-[ob] u 10 kilo ta’ drogi mo[bija fi 30 Koran f’vettura li kienet se titlaq mill-port ta’ Nador g[al Spanja.

Id-drogi kienu mo[bija f’karozza ta’ mara Marokkina li kienet se taqsam lejn Spanja flimkien ma’ erba’ wliedha. Hi suppost li kellha tg[addi din id-droga lil membru tal-familja tag[ha li

jg[ix fi Spanja.

Jing[ad li dan kien [e;;e; lill-mara biex tittrasportalu d-droga g[ax assiguraha li jekk tag[mel hekk idda[[al [afna flus u ssolvi l-problemi finanzjarji li g[andha.

L-uffi/jali tad-dwana bdew jissuspettaw filvettura wara li t-tifel il-kbir ta’ 25 sena deher nervu] u min[abba f’hekk saret ittfittxija fil-vettura li rri]ultat fis-sejba tad-drogi.

Qian Hu mar-robot tieg[u ‘Ultraman’

Robot li jag[mel in-noodles Ristorant fi/-?ina li jispe/jalizza fin-noodles kiseb fama kbira wara li da[[al mieg[u robot biex jag[millu n-noodles. Ir-ristorant jinsab fil-belt ta’ Jilin u bosta qed imorru hemm biex iduqu n-noodles ta’ dak li ssejja[ ‘Ultraman’.

Qian Hu, is-sid tal-post, xtara r-robot g[al

€2,560 u jg[id li r-robot g[andu effi/jenza li hi d-doppju ta’ [addiem uman.

“Barra minn hekk,” spega Hu, “m’g[andix g[alfejn in[allsu u f’;urnata s[i[a ja[li biss 3kWh ta’ elettriku. Mhux hekk biss imma nnoodles li jag[mel Hu huma aktar irqaq minn kif jag[milhom bniedem u g[alhekk ji;u itjeb.”

Lawrji identi/i g[al tewmin identi/i It-tewmin identi/i Mel u Hollie Walker (ritratt) kisbu llawrja identika ta’ avukat flistess [in. It-tewmin ta’ 22 sena minn Teedside flIngilterra iggradwaw ftit tal;ranet ilu mill-università ta’ Northumbria.

L-a[wa ;abu l-istess marki u issa se jibdew ja[dmu ta’

avukati mal-istess kumpanija.

Fl-e]amijiet irnexxielhom i;ibu l-istess marki fil-ligi talimpjieg li jing[ad li hu l-aktar su;;ett diffi/li biex tg[addi minnu.

Mel u Hollie f’dan l-e]ami wie;bu mistoqijiet differenti imma xorta wa[da rnexxielhom i;ibu l-istess marki.

Il-vettura ta’ Al Capone> aktar minn €417,000

{are; ji;ri g[arwien g[ax be]a’ minn brimba

Il-Cadillac ta’ Al Capone re;g[et g[all-bejg[

Il-Pulizija f’Albion fl-Istati Uniti qalet li ]-]ag[]ug[ li [are; ji;ri g[arwien fit-triq g[amel hekk g[ax sab brimba fis-sodda mieg[u.

I]-]ag[]ug[ bla [wejje; kien rappurtat fil-11 p.m. minn xi ;irien.

Darby Boewe, il-kap talPulizija, qal li sakemm waslu fil-post ir-ra;el kien da[al lura d-dar u libes il-qalziet.

Irri]ulta li kien g[adu kif

Il-Cadillac tal-gangster le;;endarju minn Chicago Al Capone issa tinsab g[all-bejg[.

Il-vettura kienet modifikata biex taqdi l-[ti;iet kollha ta’ Capone, fosthom li tifla[ g[all-isparar tal-balal li ma jinfduhiex.

Il-vettura n[admet fl-1928 u fiha mat-300 libbra ta’ azzar, [;ie; bulletproof u postijiet fejn jitpo;;a machine gun biex ikun jista’ jkun sparat

spi//a mix-xift ta’ fejn ja[dem u ntefa’ jorqod. Hu qal li [in minnhom stenba[ u ra brimba fuq is-sodda.

Hu qal li tant jib]a’ minnhom li telaq ji;ri, farrak bieb tal-[;ie; biex jg[addi malajr u biex g[adda sofra bosta qtug[ f’ri;lejh u f’idejh.

Meta l - Pulizija raw l - istat li kien fih i] - ]ag[]ug[ sej[u ambulanza li [aditu l isptar .

lejn min ikun ;ej lejn ilkarozza.

Il-kulur tag[ha hu a[dar bliswed biex tkun tixbah ilkarozzi tal-Pulizija ta’ Chicago li kienu wkoll ta’ dak il-kulur.

Biex il-karozza tkun tixbah aktar lil dik tal-Pulizija g[andha wkoll il-bozoz b[al tag[hom, sirena u l-ewwel radju li beda jintu]a f’karozzi.

Al Capone kien arrestat u

mitfug[ il-[abs fuq eva]joni ta’ taxxa u jing[ad li l-karozza xi darba u]aha wkoll ilPresident Amerikan Franklin Roosevelt.

Il-karozza l-a[[ar li nxtrat kienet minn John O’Quinn, kollettur tal-karozza klassi/i, li miet is-sena l-o[ra.

Il-karozza issa se tinbieg[ f’irkant fl-20 ta’ Awwissu u hu stmat li tiswa madwar €417,000.

COLLAGE PASSATEMP 35

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012 Mimdudin> 1. Qabda ta’ proprjetà b’digriet tal-qorti g[al min ma jistax i[allas id-dejn tieg[u (6) 3. Tingi]a tal-kuxjenza (6) 7. Esopu kiteb bosta (7) 8. Ta[rika jew /aqliqa g[al g[arrieda (5) 9. Marret mar-ri[ (5) 10. Nies li jilbsu kpiepel kbar ‘sombrero’ (9) 11. Frott [amrani li minnu ssir il-kunserva u z-zlazi (5) 13. Li j;ib il-mewt (6) 15. {adem kemm fela[ (6) 17. {ass ru[u hekk imwe;;a’ (5) 21. Nuqqasijiet ta’ xebh jew distinzjonijiet (9) 23. Hawn il-;obon tag[ha wkoll (5) 24. Progress, titjib u ]vilupp (5) 25. We;;a’ l-qalb (7) 26. Divertita (6) 27. Meta tag[fsu tista’ toqtol insett li jwer]aq bl-iskossi?

Weqfin> 1. Ma jdumux jinqraw waqt seduta! (6) 2. Negozjant jew rappre]entant (5) 3. G[affe; b’ri;lejh (5) 4. Ta’ min jit[assarha (7) 5. Rixa fuq ras i]-]iemel (5) 6. Il-post ta’ San Fran;isk (6) 7. Samta (5) 12. Titlu ta’ ;ie[ quddiem l-isem ta’ qassis (3) 14. M’g[andekx g[alfejn tg[idilha (3) 15. Qafel ;ewwa (6) 16. Armatura b[al sidrija tal-azzar b[ala protezzjoni (7) 18. Tjur tal-pri]a li jaraw [afna mill-g[oli (5) 19. Tqanqila [elwa tar-ri[ (5) 20. Bdil u tpartit tal-flus fuq rati fissi (6) 22. Hawn imorru jitg[allmu t-tfal (5) 23. Tisma’ le[nu fl-opra (5)

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

23

27

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add 22 ta’ Lulju Mimdudin> 1. Viva/i; 3. Qtates; 7. Bil-goff; 8. Tqala; 9.

Nefqa; 10. Tradituri; 11. Nutar; 13. Kikkra; 15. Ipatti; 17. Forka; 21. Kartaxuga; 23. {sara; 24. Rotot; 25. Assenti; 26. Kontra; 27.

Knaten.

Weqfin> 1. Velenu; 2. ?ella; 3. Qoffa; 4. Attri/i; 5. Vojta; 6. {arifa; 7. Buffu; 12. Tut; 14. Kor; 15. Ikkura; 16. Trattat; 18.

Kwa]i; 19. Passi; 20. Ballun; 22. U]ata; 23. {anin.

pin

PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tat-Tisliba tal-15 ta’ Lulju hi: Joanne Pisani, ‘L’Etoile’, Triq Pawlu Borg Olivier, Birkirkara.

‘La Scala’ ta’ Milan It-Teatru ‘La Scala’ [a ismu g[ax fil-post fejn ilu [afna kien hemm il-knisja ta’ Santa Maria ‘della Scala’. Kienet mibnija bl-ispejje] li [ar;u g[alihom il-proprjetarji talpalki ta’ teatru li kien in[araq.

‘La Scala’ [adet tliet snin biex tlesta l-bini tag[ha.

G[andek tnax-il va]un bil-fjuri. Liema tliet va]uni g[andhom is-silwett tag[hom hawn fuq?

Dan il-[abib tag[na qed josserva toqba kbira li hawn fiz-zokk tas-si;ra. F’din ix-xena komposta minn 66 kwadrett hawn tlieta xorta, imma attenti g[ax il-kwadretti jistg[u jkunu mimdudin fuq il-;enb tag[hom. Indikaw liema huma permezz tan-numri u l-ittri li hawn fil-;nub.

Tliet kwadri identi/i 3-F; 7E; 10B.

Is-silwett

Soluzzjonijiet Is-silwett 1 – 3; 2 – k; 3 – f.

Tliet kwadri identi/i

Intervista 37

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

36 Intervista

KELMTEJN MAD-DEPUTATI TIEG{EK

JOE CASSAR

Il-politika b[ala g[odda biex biha tg[in lill-o[rajn minn Gabriel Ellul gjellul@gmail.com

Meta tara kemm qed tg[in nies bis-sa[[a tal-[idma tieg[ek b[ala politiku, ma tistax ma tag[]ilx li tkompli ta[dem g[all-;id tal-o[rajn.

Dan kien kliem il-Ministru tas-Sa[[a, l-Anzjani u l-Kura fil-Komunità Joe Cassar, f’intervista li kellu ma’ din ilgazzetta.

sirt membru parlamentari permezz ta’ ko-elezzjoni, wara r-ri]enja tad-deputat Josef Bonnici, li kien intg[a]el biex ja[dem filQorti Ewropea tal-Awdituri.

Iktar tard ikkontestajt ukoll g[all-elezzjoni tal-2008, fejn kont ;ejt elett minn fuq il-11il distrett. Kien proprju f’dan i]-]mien li l-Prim Ministru [atarni b[ala Segretarju Parlamentari g[as-Sa[[a, lAnzjani u l-Kura filKomunità, biex fl-2010 sirt Ministru ta’ dawn l-oqsma.

Kif bdejt l-involviment tieg[ek fil-politika^

Meta kont g[adni ]g[ir minn dejjem xtaqt ninvolvi ru[i f’g[aqdiet b[all-M}PN u l-SDM, i]da missieri ma [allinix. Dak i]-]mien kien perjodu ikrah. Ta’ 17-il sena niftakarni na[dem b[ala pupil worker fil-Belt Valletta, meta kont rajt numru ta’ partitarji Laburisti jid[lu fuq trakkijiet biex ikissru l-Qorti. Din kienet esperjenza li mhu se ninsieha qatt.

I]da minkejja li ma [adtx sehem fil-politika Maltija, xorta involvejt ru[i filpolitika b’modi differenti.

Fil-fatt, hu g[alhekk li bdejt nie[u sehem fil-politika medika. Meta kont g[adni student fl-Università ta’ Malta, nistudja biex insir tabib, kont g[amilt sentejn fle]ekuttiv tal-G[aqda talIstudenti tal-Medi/ina ta’ Malta.

Proprju f’sena minnhom, fl1987, kont [dimt ukoll b[ala President ta’ din l-g[aqda, flistess sena meta l-g[aqda setg[et tibda tu]a l-kelma ‘Malta’ f’isimha. Kont ukoll President tal-Asso/jazzjoni tal-Istudenti Psikjatri/i ta’ Yale, fis-snin li g[amilt nistudja biex insir psikjatra f’Virginia, fl-Istati Uniti.

G[aliex g[a]ilt il-Partit Nazzjonalista^

Wa[da mill-prijoritajiet ta’ dan il-Gvern kienet u g[adha l-kura tal-kan/er. Fir-ritratt il-Ministru Cassar jidher waqt seminar li sar is-sena li g[addiet li ddiskuta l-pjan nazzjonali kontra din il-marda

Wara li ]]ewwi;t u gradwajt b[ala psikjatra, niftakar kif darba kont qed nara l-film Autumn in New York flimkien mal-mara tieg[i. Fi tmiem il-film, ilmara saqsietni x’nag[mel kieku hi kellha tmut bilkan/er. Jien we;ibt illi kieku nag[]el li nid[ol fil-[ajja

politika. Din ;rat xi ftit xhur qabel l-elezzjoni ;enerali tal2003.

Wara din il-;rajja flimkien idde/idejna li nipprova ninvolvi ru[i fil-politika.

G[alhekk ikkontestajt g[allewwel darba f’dik l-istess elezzjoni, dik tal-2003. Ma kontx ;ejt elett i]da fl-2004

Qabel kollox jien trabbejt f’kultura Nazzjonalista, f’familja Nazzjonalista. I]da, fis-snin ta]-]g[o]ija tieg[i, ma na[sibx li kelli g[a]la o[ra [lief il-Partit Nazzjonalista. Fis-snin meta kont Form 5, fis-sixth-form u fl-aqwa ]mien tieg[i flUniversità, g[ext ta[t Gvern Laburista.

Dan kien proprju l-ag[ar ]mien tal-Partit Laburista, meta a[na ]-]g[a]ag[ ma kellniex futur. Dak i]-]mien kienet realtà ovvja li nappo;;ja lill-Partit Nazzjonalista.

Il-karriera tieg[ek ta’ tabib u psikjatra, b’liema mod affettwat il-[idma politika tieg[ek^

Na[seb li l-[idma politika hi xi [a;a li titwieled biha.

Meta kont nipprattika lprofessjoni ta’ tabib, jew meta sirt psikjatra, dejjem kont involut fil-politika medika. Dan hu aspett ie[or tal-politika, li fl-a[[ar mill-

a[[ar g[andha l-g[an li tpo;;ik g[as-servizz talo[rajn. G[alhekk jien kont rawwimt il-[idma politika tieg[i fil-qasam tal-medi/ina, kif semmejt qabel.

Minn perspettiva professjonali, il-psikjatrija ovvjament tg[inek g[ax permezz tag[ha tista’ tassew tifhem lill-bniedem, fittbatijiet tieg[u. Fid-dawl ta’ dan, na[seb li jekk inti tag[ti lilek innifsek fis-servizz talpolitika, m’hemmx dubju li lpsikjatrija [a tg[inek g[ax inti tkun tista’ tifhem iktar lil dawk in-nies li qed ibatu.

X’tikkummenta dwar il[idma tal-Gvern f’din ille;islatura^

Din il-le;islatura offrietli lewwel esperjenza tieg[i b[ala Segretarju Parlamentari u iktar tard Ministru g[asSa[[a, l-Anzjani u l-Kura filKomunità.

Nemmen li din ille;islatura hi wa[da partikolari, le;islatura li nnies forsi ma tantx se jifhmuha fil-;urnata tal-lum imma g[andhom jifhmuha [afna iktar tard.

Din il-le;islatura kienet wa[da spe/jali g[ax matulha saru [afna affarijiet li ]ammew lil Malta b’sa[[itha, bil-wieqfa u finanzjarjament soda, f’/irkostanzi fejn pajji]i [afna iktar b’sa[[ithom minna kkrollaw u kkrollaw bil-kbir.

Nemmen li fil-futur, meta studenti tal-istorja jaqraw il;rajjiet ta’ dawn il-[ames snin, jirrealizzaw li din ille;islatura [a tibqa’ mag[rufa b[ala dik fejn, ta[t it-

tmexxija tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi, pajji]na baqa’ sod.

Iktar minn hekk, pajji]na mhux biss baqa’ sod, imma baqa’ jibbrilla, kif jidher finnuqqas ta’ qg[ad, fl-istabbiltà finanzjarja tag[na, fisservizzi u l-benefi//ji so/jali offruti mill-Gvern, fost e]empji o[rajn.

Xi spikka fil-[idma tieg[ek f’din il-le;islatura^

Il-qasam tas-sa[[a [a spinta kbira matul din ille;islatura. Bi]]ejjed li wie[ed isemmi x-xog[ol li sar u qed isir biex jg[in lil persuni morda bil-kan/er.

G[andna n[arsu lejn lonkolo;ija, ji;ifieri l-istudju u t-trattament tal-kan/er, b[ala tema [olistika. G[alhekk saret [idma kbira biex nil[qu lil min g[andu l-kan/er, permezz ta’ programmi ta’ breast screening u colorectal screening, fost o[rajn. {dimna wkoll biex in]idu l-kuxjenza pubblika dwar is-

sa[[a u l-prevenzjoni talkan/er. Dan minbarra li nedejna l-ewwel Strate;ija Nazzjonali tal-Kan/er, filwaqt li f’pajji]na ;ibna 11il medi/ina ;dida g[all-kura tal-kan/er.

Iktar minn hekk b[alissa g[addej ;mielu x-xog[ol fuq i/-?entru tal-Onkolo;ija, li qed jinbena biswit l-isptar Mater Dei. Matul din il-le;islatura spikkat ukoll il-[idma firri]orsi umani fil-qasam tassa[[a. Dan jidher b’mod /ar mill-fatt li t-tobba li jiggradwaw f’Malta jag[]lu li, fil-ma;;oranza tag[hom, jibqg[u ja[dmu f’pajji]na.

Dan meta fil-passat, 60% tattobba li jkunu g[adhom kemm iggradwaw kienu j[allu pajji]na biex jibnu futur barra minn artna.

Iktar minn hekk, kull sena qed ikun hemm numru ta’ barranin li qed jag[]lu li jistudjaw f’Malta u jibqg[u ja[dmu hawnhekk wara li jiggradwaw.

L-istess jista’ jing[ad g[allinfermiera. Fejn kull sena kien ikun hemm 90 student li jibdew il-kors g[al infermiera, fi]-]minijiet tallum kull sena qed ikun hemm 180 student li jibdew dan ilkors. Proprju din is-sena, se jiggradwaw mal-230 infermier.

Dan minbarra li matul dawn l-a[[ar snin fta[na korsijiet ;odda g[all-istudenti tag[na, fosthom kors ;did tar-radjografija, bl-g[an li listudenti jkunu jistg[u ju]aw dan it-tag[lim kemm biex jilm[u l-mard kif ukoll biex ifejquh.

Qed isir xog[ol ukoll biex jitnieda kors fil-livell ta’ Masters f’dak li g[andu x’jaqsam mal-fi]ika medika.

Sar ukoll xog[ol ta’ ti;did filbini tal-Fakultà tal-Medi/ina u x-Xjenzi Medi/i, flUniversità ta’ Malta.

Temmen li s-sa[[a g[andha tibqa’ tkun offruta b’xejn^

‘

Din il-le;islatura hi wa[da partikolari, le;islatura li n-nies forsi ma tantx se jifhmuha fil-;urnata tal-lum imma g[andhom jifhmuha [afna iktar tard

’

Minn qalbi nemmen li ssa[[a g[andha tibqa’ tkun offruta b’xejn. Is-sa[[a hi wa[da minn dawk l-affarijiet li l-bniedem jirrikjedi – ming[ajrha ma jistax jg[ix.

Dawn it-tip ta’ affarijiet ilpajji] g[andu jibqa’ joffrihom b’xejn.

psikolo;ika. In[obb ukoll naqra, ng[um u ma tg[addix ;urnata wa[da ming[ajr ma nag[mel e]er/izzju fi]iku.

In[oss li l-e]er/izzju fi]iku jserra[ni [afna.

X’tag[mel fil-[in liberu li jkollok^

L-esperjenza li taqdi, li sservi u li tg[in lin-nies, toffrilek sodisfazzjon kbir [afna. Meta inti tirrealizza kemm qed tg[in nies, anke bit-tfassil tal-li;ijiet, tkun trid tibqa’ tkompli tg[in.

Fil-ftit [in liberu tieg[i, in[obb [afna nara l-films.

In[obb narahom flimkien mal-mara tieg[i u noqog[du nanalizzaw il-film minn lenti

Tixtieq tkompli tag[ti sehmek fil-politika fis-snin li ;ejjin^

38 Avvi]i PN

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN {’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. flAVVI}I SO?JALI

RYAN CALLUS. Il-{bieb ta’

Ryan Callus se jorganizzaw Barbecue, il-lum il-{add, 5 ta’ Awwissu fit-8.30 p.m. filLimestone Heritage, is-Si;;iewi.

Prezz €20 g[all-kbar u €9 g[attfal ta’ bejn is-6 u t-12-il sena.

G[all-biljetti u informazzjoni /emplu 21461002, 79465845 jew ibag[tu email fuq info@ryancallus.com.

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’

Joe Cassar se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 11 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. Prezz €22 g[all-kbar u €11 g[at-tfal ta’ bejn il-5 u t-12-il sena. G[allbookings /emplu 79459227 jew 99468624.

CHRIS SAID. Il-{bieb ta’

Chris Said se jorganizzaw Barbecue, il-:img[a, 17 ta’ Awwissu fit-8 p.m. f’Ta’ Mena, Marsalforn. Prezz €10 g[all-kbar u €5 g[at-tfal. G[al aktar informazzjoni u biljetti /emplu 79558860.

MARIO DE MARCO. Il{bieb ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 1 ta’ Settembru fit-8.30 p.m. f’La Grotta Restaurant, fil-lukanda Seabank, il-Mellie[a. Prezz €20 u biljetti ming[and il-helpers jew /emplu 21444437, 21247049 jew 99450902.

AVVI}I O{RA

IL-G}IRA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[all-kiri tal-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità. L-offerti g[andhom jintbag[tu lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Uffi//ju PN G]ira, Triq Manoel De Vilhena, il-G]ira. IlKumitat jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;;u]a.

SAN PAWL IL-BA{AR. Il-

Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar flUffi//ju PN tal-lokalità. Dawk interessati g[andhom jibag[tu lofferti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat PN San Pawl il-Ba[ar jew i/emplu 99456411 jew 99642765. Il-Kumitat Sezzjonali PN jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;;u]a.

IL-QRENDI. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li lUffi//ju PN jinsab miftu[ ta[t management ;did wara t-tisbi[ u l-immodernizzar li sar fla[[ar ;img[at. L-Uffi//ju PN qed ikun miftu[ kuljum bejn is7 a.m. u tard filg[axija b’fa/ilitajiet b[al big screen u organizzar ta’ ikliet. G[al aktar informazzjoni /emplu 99479383.

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ nfeta[ ta[t management ;did. Il-bar qed ikun miftu[ isSibt u l-{add mill-5 p.m. ’l quddiem, u jintwerew log[ob tal-Premier Ingli] u s-Serie A Taljan.

IL-MOSTA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ jinsab miftu[ kuljum ta[t management ;did.

TAL-PIETÀ. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikunu servuti appetizers u jintwera lfootball live. Qed ikunu organizzati ikliet, fosthom fenkati, la[am ta]-]iemel u majjal mimli. G[all-bookings tistg[u //emplu 99298312 jew 21244956. Il-bar qed ikun miftu[ kuljum mill-5 p.m. ’l quddiem u l-{add anke filg[odu.

TAS-SLIEMA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[all-kiri talBar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità.

Kull min hu interessat jista’ jikkuntattja lill-President talKumitat Sezzjonali PN Sliema fuq 99824277. Il-Kumitat jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik laktar vanta;;u]a.

TONIO BORG. Il-Vi/i Prim Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio Borg jilqa’ lill-pubbliku fl-uffi//ju tieg[u f’Birkirkara bejn it-8 a.m. u l-10 a.m. G[al appuntament tistg[u //emplu 22042235 jew 21232873.

DAVID AGIUS. Min jixtieq jiltaqa’ ma’ David Agius jista’ jag[mel dan ming[ajr b]onn ta’ appuntament kull nhar ta’ Tnejn wara l-4 p.m., f’187 Triq Santa Katerina {’Attard jew /emplu 79423101 jew 21417507 g[al appuntament fil-;ranet l-o[ra.

David Agius hu Deputat g[as-7 Distrett ({a]-}ebbu;, {adDingli, ir-Rabat, l-Im;arr u lImtarfa) u g[all-11-il Distrett ({’Attard, {al Balzan, il-Mosta u l-Imdina).

ROBERT ARRIGO. Robert Arrigo jav]a li qed jiltaqa’ ma’ kull min jixtieq jiltaqa’ mieg[u, kuljum bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-uffi//ju tieg[u, 60 Triq Depiro, Tas-Sliema. ?emplu 23285000 jew 79492885.

JASON AZZOPARDI. Jason Azzopardi qed jiltaqa’ malkostitwenti tieg[u, fl-uffi//ju 26, Triq Bormla, Paola. G[al appuntament /emplu 22985100 jew 22985104.

CHARLÒ BONNICI. Charlò Bonnici jixtieq jav]a li jiltaqa’ ma’ min ikun jixtieq jiltaqa’ mieg[u, bla appuntament, fluffi//ju tieg[u f’20, Triq ilQarsajja, {’Attard, kull nhar ta’ {amis bejn it-3.30 p.m. u l-5.30 p.m.. Min jixtieq appuntament fluffi//ju tal-Mosta, jista’ j/empel 21430752 jew 79796667 jew jibg[at email lil info@charlobonnici.com.

JOE CASSAR. Joe Cassar jixtieq jav]a li qed jiltaqa’ malkostitwenti tas-7 Distrett (irRabat, {a]-}ebbu;, {ad-Dingli, l-Im;arr u l-Imtarfa) u tal-11-il Distrett ({’Attard, {al Balzan, ilMosta u l-Imdina) kull nhar ta’ Tnejn u {amis bejn l-4 p.m. u s-6

p.m. G[al appuntament tistg[u //emplu 22992418.

MARIO DE MARCO. Mario de Marco qed jiltaqa’ malpubbliku kull nhar ta’ {amis mill-4 p.m. sal-5.30 p.m. fluffi//ju tieg[u, 9 Brittania House, Triq l-Ifran, il-Belt Valletta u bejn il-5.30 p.m. u t-8 p.m. fl-uffi//ju tieg[u, 833 Triq il-Kbira San :u]epp, il-{amrun.

G[al appuntament /emplu 21255265 jew 22915022.

CAROLINE GALEA.

Caroline Galea tixtieq tav]a lillkostitwenti li qed tilqa’ lin-nies fl-uffi//ju tag[ha f’25 Tarxien Road, Paola (quddiem il-Palace), kull nhar ta’ Tnejn u nhar ta’ Erbg[a bejn il-5.30 p.m. u s-7.00 p.m. ming[ajr il-b]onn ta’ appuntament.

NOEL GALEA. Noel Galea jixtieq jav]a li qed jilqa’ lin-nies fl-uffi//ju tieg[u nhar ta’ Tlieta u nhar ta’ {amis filg[axija u s-Sibt filg[odu. G[al appuntament /emplu 99458101 jew 21641281.

Email: noel.galea@global.net.mt.

CARMELO MIFSUD BONNICI. Carmelo Mifsud

Bonnici qed jiltaqa’ malkostitwenti tieg[u kull nhar ta’ {add fl-10.30 a.m. fl-Uffi//ju PN i]-}ejtun, fil-11 a.m. flUffi//ju PN il-Fgura u fí12 p.m. fl-Uffi//ju PN Marsaskala.

MALCOLM MIFSUD.

Malcolm Mifsud jav]a li qed jiltaqa’ ma’ kull min jixtieq jiltaqa’ mieg[u, kull nhar ta’ Erbg[a fl- 4 p.m. f’123, Triq Melita, il-Belt Valletta u kull nhar ta’ {amis fil-5.30 p.m. u sSibt fid-9.30 a.m. fi 33, Triq San Gejtanu, il-{amrun. ?emplu 21237181.

PHILIP MIFSUD. Philip Mifsud jav]a li qed jilqa’ lillkostitwenti fl-Uffi//ju ta’ {a]}ebbu;, kull nhar ta’ {amis bejn il-5 p.m. u s-7 p.m.; fl-Uffi//ju tar-Rabat kull l-ewwel u t-tielet Tlieta tax-xahar; u fl-Uffi//ju taí {ad-Dingli kull tieni u raba’ Tlieta tax-xahar. G[al aktar informazzjoni /emplu 21462304 jew 99425403.

GEORGE PULLICINO. Luffi//ju ta’ George Pullicino fi Triq Depiro, Tas-Sliema se jkun miftu[ kull nhar ta’ Tnejn, itTlieta, l-Erbg[a u l-{amis bejn id-9.15 a.m. u l-11 a.m. George Pullicino jiltaqa’ mal-kostitwenti f’dan l-uffi//ju kull nhar ta’ {amis bejn it-3 p.m. u l-5 p.m.

Ikun ukoll g[as-servizz tag[kom f’diversi Uffi//ji tal-PN fid-9 u l10 Distrett. G[al aktar informazzjoni u biex tag[mlu appuntament /emplu 21344589.

CHRIS SAID. Chris Said qed jiltaqa’ mal-kostitwenti kif ;ej: il{amis: in-Nadur, 19 Triq tal{anaq bejn is-1 p.m. u l-5 p.m.; G[ajnsielem, Uffi//ju PN bejn il5 p.m. u s-6.30 p.m.; ix-Xag[ra, Uffi//ju PN bejn is-6.30 p.m. u t8 p.m. Is-Sibt: in-Nadur, 19 Triq tal-{andaq bejn it-8.30 a.m. u l11 a.m.; ir-Rabat G[awdex, Uffi//ju PN bejn il-11 a.m. u s-1 p.m.

Uffi//ju PN.

IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99804642.

BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200.

BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN.

BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

{AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038.

G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426.

{AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.

IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. flUffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.

L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382.

L-ISLA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273985.

IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.

{AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 79442733.

{AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN.

IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.

IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456.

L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN.

IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979.

L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN.

L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.

L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603.

IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 99453507.

IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. fl-Uffi//ju PN.

IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com.

PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222.

RA{AL :DID. Kull nhar ta’ Tlieta u {amis bejn l-10 a.m. u l-11

a.m. u bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 79290954 jew 77290954.

TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633.

IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt. {AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529.

SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086.

SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 p.m. fl-Uffi//ju PN. SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u 12.30 p.m. fl-Uffi//ju ‘Dar il-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt.

IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99225033.

VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. {A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 79292538 jew 79674816. {A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849.

I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. flUffi//ju PN.

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

39

SPORT

Tintemm l-avventura tal-atleti Maltin f’Londra Bil-parte/ipazzjoni ta’ Rachid Chouhal fil-100m tal-atletika lbiera[, waslet fi tmiemha lavventura tal-[ames atleti Maltin fit-tletin edizzjoni tal-Olimpjadi.

Rachid Chouhal, ilbiera[ [a sehem fir-raba’ heat tar-rounds preliminari tal-100m. F’din irraba’ heat, Chouhal spi//a firraba’ po]izzjoni, fejn kiseb [in ta’ 10.83 sekondi, li hu l-a[jar [in tieg[u din is-sena. Din il-heat kienet mirbu[a minn Gerard Kobeane ta’ Burkina Faso, li b’[in ta’ 10.42 sekondi kiseb l-a[jar [in tal-heats preliminari. Fit-tieni post, Fabrice Coiffic ta’ Mauritius, u fittielet post, Courtney William ta’ St Vencent u Grenadines.

B’hekk, bis-sehem ta’ Rachid Chouhal ;iet fi tmiemha lavventura tal-[ames atleti Maltin f’din l-Olimpjadi. Forsi g[adu kmieni biex wie[ed jag[mel bilan/ dwar l-avventura Maltija, i]da komplessivament din kienet esperjenza po]ittiva, fejn il-[ames atleti Maltin taw kull ma jafu biex jg[ollu isem Malta fl-isport.

Ming[ajr dubju jibqa’ xi ftit ta’ di]appunt g[all-midalja olimpika – li kien hemm tamiet qawwija li jista’ jiksibha William Chetcuti – i]da din il-midalja baqg[et ma waslitx. Malta g[andha g[ax tkun kburija b’William Chetcuti, li

kkonferma li hu fost il-krema taddinja fid-dixxiplina tad-double trap, u bi ftit fortuna, Chetcuti kien ferm vi/in li tal-inqas jg[addi g[all-fa]i finali.

William Chetcuti g[adu f’età ]g[ira g[al dan l-isport, u jekk jibqa’ kkon/entrat g[ad g[andu lpossibbiltajiet kollha li jibqa’ fost il-protagonisti mondjali f’din iddixxiplina Olimpika. Ovvjament, William Chetcuti issa jrid jadatta ru[u wkoll g[al xi tibdil li se jsir fil-format ta’ din id-dixxiplina, i]da bill-klassi u l-potenzjal ta’ William Chetcuti ]gur li se jkompli jispikka anki wara dan it-tibdil.

L-atleti l-o[ra wkoll taw l-aqwa tag[hom – Nikki Muscat kellha prestazzjoni tajba fl-g[awm fil50m freestyle anki jekk ma irnexxilhiex ittejjeb il-[in tag[ha.

Ilbiera[, Rachid Chouhal kiseb la[jar [in sta;onali fil-100m talatletika, filwaqt li fuq l-istess distanza marret ferm tajjeb Diane Borg, li irnexxielha tg[addi millfa]i preliminari, u fil-fa]i tal-heats irnexxielha hi wkoll tikseb l-a[jar [in tag[ha din is-sena.

Fl-a[[ar nett ta’ min ifa[[ar ilprestazzjoni tal-g[awwiem Andrew Chetcuti, li minekjja li ma kkwalifikax fil-heats tal-g[awm tal-100m freestyle, irnexxielu jwaqqaf rekord nazzjonali.

Illum il-final tal-100m tal-ir;iel

40 Sport

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

WATERPOLO

Sliema jsa[[u posthom f’ras il-klassifika minn Stewart Said

San :iljan Giuseppe’s........5 Sliema McDonalds..............9 (1-4),(1-3),(1-1),(2-1)

Sliema McDonalds komplew bis - serje po]ittiva meta b ’ mod konvin/enti g[elbu lil San :iljan Giuseppe ’ s, 9 - 5, biex kisbu r - raba ’ reb[a konsekuttiva .

Is - Slimi]i kienu f ’ forma letali, biex fl - ewwel ]ew; sessjonijiet prattikament skorjaw fl - okka]jonijiet li kellhom, filwaqt li l :iljani]i kienu errati/i b ’ sensiela ta ’ passa;;i []iena kif ukoll konklu]jonijiet ]baljati .

Sliema bdew tajjeb ferm u reb[u l - ewwel ]ew; sessjonijiet . Huma fet[u vanta;; komdu ta ’ [ames goals .

Fit - tielet sessjoni, ir ritmu tal - partita waqa ’ xi ftit, b ’ San :iljan jibdlu l goalkeeper ukoll . F ’ din is sessjoni tke//a g[al kollox Matthew Zammit wara tilwima ma ’ Paul Privitera .

Bil - vanta;; ta ’ Sliema jibqa ’ dak ta ’ [ames goals, it - tim ta ’ Afric amministra tajjeb il - partita, g[alkemm kienu tard wisq l - isforzi ta ’ San :iljan biex isalvaw il partita .

San :iljan : D . Camilleri,

J . C . Cutajar, D . Abela, K .

Galea (2), K . Dowling, M .

Zammit ( 1 ), B . Letica, A .

Bianchi ( 1 ), R . Mock, C .

Gialanzè, P . Fava, B . Rath ( 1 ), M. Pisani Sliema: I. Gergely, J.

Klassifika Premier

Sliema Neptunes San :iljan Sirens Exiles

1st Div Marsascala Valletta Otters Ta’ Xbiex

L R D T F K Pt 6 5 6 6 5

5 0 1 65 3 0 2 73 3 1 2 65 1 1 4 66 0 2 3 45

47 18 54 14 66 12 81 5 66 2

L R D T F K Pt 6 5 0 1 83 6 4 0 2 90 6 2 0 4 71 6 1 0 5 62

58 20 78 14 80 9 90 4

Gabarretta (1), N. Lubrano, P. Privitera (2), M. Meli (2), J. Soler (1), D. Paolella, J. Brownrigg, C. Debono, F. Salamon (2), C. Cluett, M. Spiteri Staines (1), R. Coleiro Referees: Massimo Angileri, Fabio Ricciotti Isa[[u posthom

Otters Nivea.......................10 Marsascala MOR€...........13 (3-2),(3-1),(2-5),(2-5) Marsascala MOR€ sa[[ew posthom f’ras il-klassifika talewwel divi]joni meta b’rimonta tajba g[elbu lil Otters Nivea, 13-10.

Marsascala kellhom jag[mlu rimonta fi ftit [in meta g[al ftit aktar minn nofs il-partita kienu jinsabu 8-3 minn ta[t.

I]da t-tim ta’ Pierre Borg dawwar il-partita biex kiseb tliet punti vitali. Min-na[a tag[hom, Otters fallew okka]joni tajba li jassiguraw post fil-play-offs fejn kellhom vanta;; g[al [afna [in; i]da huma ntla[qu minn Wied ilG[ajn. Otters kellhom lill-

Bogdan Rat jipprova xutt lejn il-lasta Slimi]a (Ritratt> Brian Grech)

kow/ Alfred Cachia mke//i lejn nofs it-tielet sessjoni fuq protesti wara de/i]jonijiet dubju]i, filwaqt li g[al Otters spikka l-veteran Adrian Cachia b’g[add ta’ saves.

Otters fet[u tajjeb, fejn reb[u l-ewwel ]ew; sessjonijiet u marru 6-3 filvanta;;. }ew; goals ta’ Radocz u Balatoni fet[u

vanta;; ta’ 8-3, i]da minn hemm Marsascala bdew irrimonta tag[hom, biex ilgoals ta’ Kayes, Grixti u Licari (3) ;abu l-iskor indaqs g[al 8-8. Fl-a[[ar sessjoni, Marsascala ]ammew l-istess ritmu u sa[ansitra marru 11-8 minn fuq, sakemm fl-a[[ar reb[u, 13-10.

Otters: Ad. Cachia, G. Attard,

RALLY

TRASFERIMENTI

Aquilani jiffirma ma’ Fiorentina Il-midfielder ta’ Liverpool Alberto Aquilani iffirma kuntratt ma’ Fiorentina. Aquilani kien ing[aqad ma’ Fiorentina fl-2009, u minn dakinhar ’il hawn kull ma lag[ab kienu 18-il partita min[abba li sofra diversi injuries.

Liverpool, dak i]-]mien kienu [allsu 17-il miljun ta’ dan il-player, li issa se jkun qed jie[u post Montolivo, b’dan tal-a[[ar jiffirma ma’ Milan.

Fil-jiem li g[addew kien hemm spekulazzjoni li Liverpool, ta[t ittmexxija ta’ Rodgers, kienu se j]ommu lil Aquilani; i]da jidher li dan tal-a[[ar ried jer;a’ jmur jilg[ab fl-Italja wara l-esperjenzi li kellu ma’ Milan u Juventus.

Skont rapport fil-;urnali Ingli]i, Rodgers jidher li jista’ jne[[i wkoll lil Andy Carroll. Jekk dan ise[[, irReds se j;ibu lil Clint Dempsey ta’ Fulham jew lil Joe Allen ta’ Swansea.

HULK – L-a;ent tal-attakkant ta’

G. Zammit, Z. Radocz (3), S. Dimech, M. Balatoni (3), J. Paris (3), D. Schembri (1), K. Scicluna, K. Debattista, C. Martin, E. Farrugia, An. Cachia Marsascala: K. Schembri, G. Hedegus (3), M. Pace, B. Muscat, J. Kayes (2), L. Grixti (1), J. Licari (3), J. Cremona (2), S. Micallef (1), R. Scerri, D. Cassar (1), M. Fenech, K. Navarro Referees: Ronnie Spiteri, Ivan Sciriha

Porto, Hulk, qal li matul dawn l-a[[ar xhur ma kellem lill-ebda klabb.

Hulk, li kien qed jirrappre]enta lillBra[i waqt l-Olimpjadi, hu wie[ed mill-aktar players segwiti fl-Ewropa.

L-aktar klabb li jidher interessat fisservizzi ta’ dan il-player hu St Petersburg. Fil-passat, Chelsea kienu wkoll interessati fih. Imma minn meta tke//a l-kow/ Villas Boas, li kien ja[dem ma’ Porto, l-interess min-na[a ta/-Champions Ewropej naqas drastikament.

“Mhemmx g[a;;la biex nidde/iedu l-futur ta’ Hulk. Fadal sal-a[[ar ta’ Awwissu. Ma rridux ninsew li Hulk hu marbut b’kuntratt ma’ Porto,” qal l-a;ent.

SAHIN – Il-kow/ ta’ Real Madrid, José Mourinho, qal li Nuri Sahin jista’ jitlaq il-klabb jekk irid. Fost klabbs interessati f’Sahin hemm Arsenal, li qed joffru li jissellfu lil Sahin g[al sta;un u fi tmiem l-ista;un jixtruh

g[al kollox. Madankollu, hemm ukoll Galatasaray interessati fil-player ta’ 23 sena.

“Sahin irid jilg[ab futbol regolari, u dan hu diffi/li g[alih ma’ Real Madrid meta hawn players b[al ma huma Xabi Alonso, Diarra, Ozil u Khedira,” qal Mourinho.

Sahin kien ing[aqad ma’ Real Madrid l-ista;un li g[adda g[assomma ta’ tmenin miljun ewro, wara li kien parti mit-tim ta’ Borussia Dortmund, li reba[ il-Bundesliga.

POGBA – Juventus [abbru li akkwistaw lil Pual Pogba ming[and Man Utd. Pogba, li g[ad g[andu 19-il sena, qed jissejja[ b[ala l-“Vieira” il;did. Pogba di;à lag[ab partita ta’ [biberija ma’ Juventus kontra Benfica, partita li kienet intemmet fi draw ta’ 1-1.

Pogba, ma’ MAN Utd kien lag[ab l-ewwel darba fil-Premier f’Jannar li g[adda.

Loeb jirba[ ir-Rally tal-Finlandja

I/-champion tad-dinja, Sebastien Loeb, reba[ ir-rally tal-Finlandja g[at-tielet darba fil-karriera brillanti tieg[u biex b’hekk kabbar il-vanta;; tieg[u filklassifika tar-rally g[al 43 punt.

Loeb – li qed ji;ri wara d-disa’ titlu konsekuttiv tieg[u – spi//a quddiem Mirko Hirvonen talFinlandja, u fit-tielet post spi//a Finlandi] ie[or, Jari-Matti Latvala.

In-Norve;i] Petter Solberg fuq Ford kiseb ir-raba’ post.

G[al Loeb din kienet is-sitt reb[a din is-sena mit-tmien rallies li saru sa issa. Kienet ukoll it-73 reb[a fil-karriera tieg[u. Filklassifika ;enerali, Loeb g[andu 171, segwit minn Mikko Hirvonen li g[andu 128, meta jonqos [ames rallies g[at-tmiem tal-kampjonat mondjali ta’ din issena.

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Sport

41

TROTT U GALOPP

Danedream fost l-aqwa fid-dinja minn Kenneth Vella

?ertament, b[alissa wie[ed mill-aqwa ]wiemel tal-galopp fid-dinja hu d-debba :ermani]a, Danedream. Wara li f’Novembru li g[adda din id-debba reb[et il-famu]a Prix de l’Arc de Triomphe filkorsa ta’ Longchamp, f’Pari;i, Franza, issa kien imiss li tittrijonfa fil-famu]a King George VI and Queen Elizabeth Stakes, li saret filkorsa ta’ Ascot, l-Ingilterra.

Din it-ti;rija kellha tmiem mill-aktar drammatiku.

Misjuqa mis-solitu Andrasch Starke u m[arr;a minn Peter Schiergen, Danedream, ikkwotata 9-1, irnexxielha fl-a[[ar metri teg[leb l-isfida tal-favorit, Nathaniel, ikkwotat 5-2. Dan tal-a[[ar kien ;ej minn su//ess fl-istess ti;rija s-sena li g[addiet. B’hekk, Danedream saret l-ewwel rappre]entanta :ermani]a li irnexxielha tirba[ din itti;rija tal-livell Grupp Wie[ed fl-Ingilterra. St Nicholas Abbey, im[arre; minn Aidan O’Brien, temm fit-tielet po]izzjoni.

Barra dan, Danedream saret ukoll l-ewwel debba li reb[et din it-ti;rija sa minn meta debba o[ra, Time Charter, reb[itha fl-1983 meta kellha erba’ snin.

Mitlub jikkummenta fi tmiem it-ti;rija dwar issu//ess tad-debba tieg[u, Starke tenna li t-ti;rija kienet ferm ibbilan/jata u kkumbattuta, u s-su//ess tag[ha wassal biex igawdi lisba] ]mien fil-karriera tieg[u. Dwar il-futur ta’ Danedream, l-istess Starke ikkummenta li jekk id-debba tibqa’ ]]omm l-istess forma, ]gur li se tibqa’ ti;ri fix-xhur

li ;ejjin. }ew; koros se jing[alqu Fl-a[[ar jiem, fl-Ingilterra

t[abbar ukoll li ]ew; koros ewlenin, dawk ta’ Hereford u Folkestone, se jing[alqu. Ilkorsa ta’ Hereford mistennija ting[alaq wara li fallew diversi tentattivi biex ji;i m;edded g[al numru twil ta’ snin i/-/ens tal-art li fuqha hemm mibnija l-korsa.

Il-kunsill lokali ta’ Hereford baqa’ sal-a[[ar jopponi din id-de/i]joni. Ilkorsa hija mmexxija millkumpanija Arena Leisure u Northern Racing, li fi stqarrija qalu li l-po]izzjoni tal-kunsill g[amlitha impossibbli biex ilkumpanija tkompli tinvesti fit-tul f’din il-korsa. L-istess kumpanija [abbret ukoll li kienet se tag[laq il-korsa ta’ Folkestone. I]da dwar din ilkorsa ma /a[dux li fil-futur tista’ ter;a’ tinfeta[ jekk jinstab ftehim mal-kunsill lokali ta’ Shepway.

Tony Kelly, Direttur ta’ din il-kumpanija, ]ied jg[id li ]-]ew; koros g[andhom b]onn investiment qawwi biex ji;u mmodernizzati u jog[lew fil-livell. I]da lkumpanija mhix lesta tag[mel dan l-investiment sakemm ilkunsilli lokali rispettivi mhumiex lesti jid[lu g[al /ens fit-tul.

L-istess kumpanija kienet anki ppre]entat pjanti ta’ pro;etti fuq l-art ta’ dawn ilkoros, li kienu jinkludu wkoll il-bini ta’ djar residenzjali li lqlig[ minnhom kien se jerga’ ji;i investit fil-korsa. Kelly ikkonferma wkoll li l-laqg[at tat-ti;rijiet li kienu se jsiru f’dawn il-koros fil-;img[at li

Danedream, fuq fomm id-dilettanti tat-ti;rijiet tal-galopp internazzjonali

;ejjin se ji;u ttrasferiti lejn koros o[rajn immexxija millistess kumpanija.

Trainers imwissija Ftit tal-gimg[at ilu, f’din ir-

rubrika jiena ktibt dwar ti;rija li fiha ;era ]iemel wie[ed biss wara li l-kumplament ta]]wiemel ;ew irtirati bi protesta kontra t-tnaqqis filpremijiet. Din it-ti;rija ;iet organizzata fil-korsa ta’ Worcester, fil-[dax ta’ Lulju li g[adda, u ;era wa[du Moulin de la Croix. Fi stqarrija, il-British Horse Racing Authority ikkonfermat li g[alkemm ma [aditx passi

Il-korsa ta’ Agnano f’Napli, l-Italja, li b[alissa jidher li wkoll g[addejja minn krizi

dixxiplinarji kontra t-trainers li irtiraw i]-]wiemel tag[hom, dawn xorta ;ew imwissija.

L-azzjoni tat-trainers ;iet spjegata b[ala wa[da ta’ nuqqas ta’ rispett lejn min imur jara t-ti;rijiet fil-korsa u lejn dawk l-eluf li jag[mlu lim[atri fuq it-ti;rijiet firRenju Unit.

It-trainers involuti f’dan lin/ident, li huma Charlie Mann, Nicky Henderson, David Pipe, Donald McCain, Philip Hobbs, Venetia Williams, Alan King, Jonjo O’Neill, Seamus Mullins u Evan Williams, we[lu multa ta’ £140 kull wie[ed. Barra Nigel Twiston Davies, li ]]iemel tieg[u [a sehem fitti;rija f’Worcester, trainer ie[or li ma ;iex immultat u mwissi kien Gary Moore.

Dan, qabel it-ti;rija skra//ja li]-]iemel tieg[u, Cabimas, min[abba li kien g[adu kemm ;era biss jum qabel f’ti;rija fil-korsa ta’ Uttoxeter.

L-awtorità kitbet ukoll ittra uffi/jali lill-asso/jazzjoni tattrainers biex fakkritha li jekk xi membri tag[ha jridu jipprotestaw kontra t-tnaqqis fil-premjijiet, jistg[u jag[mlu dan mod ie[or u mhux billi jiskra//jaw i]-]wiemel mitti;rijiet.

Agnano fi kri]i Dan l-a[[ar ukoll jiena ktibt diversi drabi dwar il-kri]i li laqtet lil dan l-isport fl-Italja, b’xi koros jag[lqu l-bibien tag[hom u b’o[rajn inaqqsu lmanutenzjoni jew inkella nnumru tal-laqg[at tat-ti;rijiet matul is-sena. I]da ftit kienu jbassru li din il-kri]i setg[et ukoll tolqot il-kumpless talkorsa ta’ Agnano f’Napli,

ikkunsidrat fost l-aqwa flItalja u simbolu tal-isport filpajji]. Il-problemi fil-korsa ta’ Agnano wasslu biex 77 [addiem jitwaqqfu milli jkomplu ja[dmu fil-korsa u titwaqqfilhom il-paga. Iddiri;enti tal-korsa sostnew li din id-de/i]joni hija ri]ultat tal-problemi li qieg[ed jiffa//ja l-isport, u kellhom jie[du dan il-pass kontra qalbhom. Huma ]iedu jg[idu li jekk is-sitwazzjoni tkompli te[]ien, ikollhom ike//u aktar [addiema u jag[lqu l-korsa.

Il-[addiema u l-familjari tag[hom g[amlu petizzjoni u ittra, indirizzati lis-sindku ta’ Napli, Luigi De Magistris, fejn talbuh jintervjeni f’din issitwazzjoni.

Tattika fis-sewqan tat-ti;rijiet

Min hu imdorri jsegwi millvi/in it-ti;rijiet fil-Kanada u lIstati Uniti ]gur li ;ieli osserva l-mod kif [afna sewwieqa j;ibu ru[hom fuq is-serkin, ftit differenti minn sewwieqa o[ra Ewropej.

Huma [afna s-sewwieqa Amerikani li waqt it-ti;rijiet ini]]lu daharhom lura u ’l isfel f’linja wa[da mas-serkin.

Skont ir-ri/erkaturi, dan isir bi [sieb.

Qabel xejn, is-sewwieqa li jie[du din il-po]izzjoni jridu jkunu aktar fil-forma u jkunu atleti/i, u b’dan il-mod jiggwadanjaw laerodynamics. B’hekk, huma ma jkunux qeg[din jostakolaw ir-ri[ u jwasslu biex i]-]iemel tag[hom i]id aktar fil-velo/ità. Barra dan, anki l-pi] ikun imqassam a[jar fuq is-serkin u b’hekk ji;i ffa/ilitat il-;iri ta]-]iemel.

42

Sport

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012 TRAMPOLINE

Su//ess Kanadi] fit-Trampoline Il-Kanadi]a Rosannagh MacLennan reb[et il-midalja taddeheb fil-kompetizzjoni tat-trampoline individwali, ilbiera[.

Il-Kanadi]a kisbet punte;; totali ta’ 57.305, fejn irnexxielha teg[leb l-isfida ta’ kompetituri ?ini]i.

Fil-fatt, l-atleti ?ini]i kisbu kemm il-midalja tal-fidda kif ukoll il-midalja tal-bron]. Il-fidda ntreb[et minn Huang Shanshan, li kisbet punte;; totali ta’ 56.730. He Qwenna ta/?ina wkoll kisbet il-bron].

MacLennan, li g[andha 23 sena, spi//at fis-seba’ post flolimpjadi ta’ Beijing, erba’ snin ilu. MacLennan kienet kwa]i perfetta, filwaqt li favorita o[ra, Tatsiana Piatrenia talBelarus, kellha wirja di]appuntanti.

Serena Williams bil-midalja tad-deheb

TENNIS

Deheb g[al Serena Williams wara reb[a impressjonanti fuq Sharapova Il-final tant mistennija tannisa bejn Serena Williams u Maria Sharapova irri]ultat f’log[ba ming[ajr storja, fejn Serena Williams litteralment kaxkret lill-avversarja tag[ha biex reb[et il-midalja taddeheb, l-uniku unur li qatt ma kienet reb[et fil-karriera brillanti tag[ha.

Serena Williams ikkonfermat li ;iet fl-aqwa forma tag[ha wara l-intervent kirur;iku sena ilu, fejn f’din

il-kompetizzjoni olimpika tilfet biss 16-il game fil[ames log[biet li lag[bet.

Verament /ifri impressjonati li kienu kompletament ikkonfermati lbiera[, fejn ir-Russa Maria Sharaopva ma kellha l-ebda risposta u kellha tikkuntenta bil-fidda wara li reb[et game wa[da biss fi 62 minuta ta’ tennis.

Fil-log[ba g[all-midalja talbron], Victoria Azarenka tal-

Belarus g[elbet lil Maria Kirilenko tar-Russja, 6-3, 6-4, biex in-numru wie[ed taddinja reb[et il-midalja talbron] wara d-di]appunt li kellha fis-semi-finali kontra Serena Williams, fejn reb[et tliet games biss.

I]da lbiera[, il-finalista Maria Sharapova ftit g[amlet a[jar minn Azarenka, anzi kellha prestazzjoni ferm iktar negattiva kontra l-qawwa talAmerikana.

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Sport

43

QDIF

Tnejn o[ra deheb g[all-Britanni/i Il-qdif Britanniku kiseb ]ew; midalji taddeheb o[ra lbiera[ fi spazju ta’ 20 minuta, bir-reb[iet f’ta’ b’erbg[a tal-ir;iel u fiddouble lightweight tan-nisa. B’dawn issu//essi, il-Britanni/i kkonfermaw li huma laqwa nazzjon f’din id-dixxiplina Olimpika.

Il-Britanni/i kienu vi/in it-tielet midalja tad-deheb fil-lightweight tal-ir;iel, i]da lkoppja mag[mula minn Mark Hunter u Zac Purchase, minkejja l-appo;; ta’ folla ta’ madwar 30 elf partitarju, kienu meg[luba mid-Danimarka fl-a[[ar metri.

Kien hemm mumenti drammati/i meta Mark Hunter, li kien kompletament e]awrit fi]ikament, waqa’ mal-art u kellu jkun meg[jun mil-le;;endarju Steve Redgrave, li [alla l-mikrofoni tal-BBC biex mar jg[in lil Hunter.

Fil-final ta’ b’erbg[a, kif kien mistenni kien hemm dwell missielet bejn l-ekwipa;; Britanniku u dak Awstraljan, biex finalment kienu l-Britanni/i li [ar;u rebbie[a.

G[oxrin minuta wara dan is-su//ess, ilpartitarji Britanni/i re;a’ kellhom biex ji//elebraw g[aliex waslet midalja tad-deheb o[ra permezz tal-koppja nisa Katherine Copeland u Sophie Hosking. It-tnejn kwa]i ma ridux jemmnu li kienu spi//aw fl-ewwel post u reb[u d-deheb.

Fl-a[[ar final tal-biera[, dik tas-single sculls, il-midalja tad-deheb intreb[et minn Liroslava Knapkova tar-Republika ?eka, quddiem avversarji mid-Danimarka u millAwstralja.

Il-Britanni/i Alex Gregory, Tom James, Pete Reed u Andrew Triggs Hodge, li ffurmaw l-ekwipa;; ta’ b’erbg[a, rebbie[ tal-midalja tad-deheb

SPARAR

TRIATHLON

Deheb u rekord mondjali g[al Jessica Rossi

Deheb g[al Spirig wara l-photo-finish

It-Taljana Jessica Rossi reb[et il-midalja tad-deheb filkompetizzjoni trap tan-nisa meta laqtet 99 plattina minn massimu ta’ mija, biex minbarra l-midalja tad-deheb hi waqqfet ukoll rekord tad-dinja.

Ir-rekord pre/edenti kien tasSlovakka Stefecekova, li fissena 2006 laqtet total ta’ 96 fi Qingyuang, i/-?ina. L-istess Zuzana Stefecekova kellha tikkuntenta bil-midalja talfidda wara shoot-off ma’ Delphine Reau ta’ Franza u Alessandra Perilli ta’ San Marino. Dawn kollha temmew bi 93 plattina u wara x-shootoff, Stefecekova reb[et il-fidda u Reau kisbet il-midalja talbron].

L-Amerikana Jamie Lynn Gray reb[et il-midalja taddeheb fil-kompetizzjoni rifle minn 50m.

L-Amerikana temmet b’total ta’ 691.9 quddiem is-serba Ivana Maksimovic, li temmet b’total ta’ 687.5, filwaqt li Adela Sykorova tar-Repubblika ?eka kisbet il-midalja tal-bron] meta spi//at b’total ta’ 683.

Gray kienet fuq quddiem anki fil-fa]i tal-kwalifikazzjoni wara l-ewwel 20 sparatura. Fla[[ar fa]i ta’ 10 sparaturi o[ra, Gray kompliet tkabbar ilvanta;; u qatt ma dehret li setg[et titlef din il-midalja taddeheb ta[t g[ajnejn Sebastien Coe, li kien pre]enti g[al din ilkompetizzjoni.

Jessica Rossi wara l-pre]entazzjoni tal-midalja

It-triathlon tan-nisa kellha tmiem mill-iktar e//itanti u kellha tkun de/i]a bil-photofinish biex finalment ilmidalja tad-deheb marret g[and l-I]vizzera Nicola Spirig, quddiem l-I]vedi]a Lisa Norden wara sprint mill-iktar drammatiku filqalba ta’ Hyde Park.

Fil-fatt kemm Spirig kif ukoll Norden ing[ataw listess [in ta’ sieg[a, 59

minuta u 48 sekonda, i]da ma ng[atawx l-istess midalja, b’dik l-iktar presti;ju]a tmur g[and lI]vizzera.

Il-;urija, wara li e]aminat ir-ritratti u l-filmati, qalet li Spirig kellha vanta;; ta’ 15il /entimetru fuq Norden. }ew; sekondi wara dawn lisfidanti da[let l-Awstraljana Erin Densham, li b’hekk ing[atat il-midalja tal-bron].

Spirig fuq ir-rota

44

Sport

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012 ?IKLI}MU

Deheb u serje ta’ rekords tad-dinja mi/-/iklisti Britanni/i

Neil Taylor tal-Gran Britannja jittakilja lil Jacheul Koo tal-Korea ta’ Isfel

FOOTBALL

Penalties fatali g[all-Gran Britannja Ilbiera[ kien il-jum ri]ervat g[all-kwarti-finali tal-ir;iel fejn il-Bra]il, il-Korea ta’ isfel, il-Messiku u l-:appun g[addew g[as-semi-finali.

Tispikka l-eliminazzjoni talGran Britannja, immexxija minn Stuart Pearce, li kienu eliminati mill-Korea ta’ Isfel wara l-g[oti tal-penalties.

Fl-ewwel kwarti-finali talbiera[ reb[a fa/li g[all:appun fuq l-E;ittu, 3-0. Illog[ba kienet g[al kollox iddominata mill-:appuni]i, li fet[u l-iskor wara kwarta permezz ta’ Nagai u kellhom jistennew sa tnax-il minuta mit-tmiem meta Yoshida skorja t-tieni goal g[all:appun. Seba’ minuti mittmiem, kien Otsu li skorja ttielet u l-a[[ar goal tal:appun.

Fit-tieni kwarti-finali, ilMessiku g[adda mal-a[[ar erbg[a b’reb[a wara l-[in barrani kontra s-Senegal, 4-2,

wara li sad-disg[in minuta liskor kien 2-2.

Il-Messikani dehru resqin lejn reb[a fa/li b’goal ta’ Enriquez, wara 10 minuti, u goal ie[or ta’ Aquino massieg[a log[ob. I]da Senegal wettqu reazzjoni mill-aqwa u lewwel kien Konate li naqqas liskor fid-69 minuta, u seba’ minuti wara, kien Balde li skorja t-tieni goal ta’ Senegal.

Tmien minuti mill-ftu[ tal[in barrani, Dos Santos po;;a lill-Messiku mill-;did filvanta;;, u fil-109 minuta kien Herrera li g[alaq definittivament il-log[ba birraba’ goal Messikan.

Il-Bra]il ukoll g[adda mala[[ar erbg[a b’reb[a diffi/li ta’ 3-2 fuq Honduras. Kienu propju Honduras li marru filvanta;; permezz ta’ Martinez wara [dax-il minuta; i]da Bra]il kisbu d-draw permezz ta’ Damiao fit-38 minuta.

Honduras, li kellhom lil

Crisanto mke//i fit-33 minuta, re;g[u marru fil-vanta;; permezz ta’ Espinoza, fit-48 minuta. I]da fil-51 minuta, Neymar kiseb id-draw g[allBra]il meta skorja minn penalty, u l-goal tar-reb[a Bra]iljana kien skorjat minn Damiao mas-sieg[a log[ob.

Honduras temmew il-log[ba b’disg[a plejers meta fid-90 minuta kien imke//i wkoll Espinosa.

Kienu l-Koreani li fet[u liskor fid-29 minuta permezz ta’ Ji; i]da l-Gran Britannja kisbu d-draw minn penalty skorjat minn Aaron Ramsey. L-istess plejer kellu /ans ipo;;i lillGran Britannja fil-vanta;;, i]da falla t-tieni penalty tallog[ba.

Ma kienx hemm iktar goals fil-[in barrani biex g[al darb’o[ra l-penalties kienu fatali g[all-Gran Britannja, li kienu eliminati, 5-4, bilpenalties.

It-team tal-pursuit tan-nisa tal-Gran Britannja, ilbiera[ wera l-qawwa kollha tieg[u meta mhux biss reba[ ilmidalja tad-deheb talkategorija, i]da kull darba li [a sehem dejjem tejjeb irrekord tad-dinja.

Finalment, l-iskwadra Britannika waqqfet rekord ta’ tliet minuti u 14.051 sekondi.

Dan il-[in inkiseb fit-tellieqa g[all-midalja tad-deheb u lfidda kontra l-Istati Uniti.

L-iskwadra Britannika kienet mag[mula minn Dani

King, Laura Trott u Joanna Rowsell. L-iskwadra Amerikana, mag[mula minn Sarah Hammer, Dotsie Bausch u Lauern Tamayo, kisbet il-fidda b’[in ta’ tliet minuti u 19.727 sekondi.

Fit-tellieqa g[all-bron], ilKanadi]i Tara Whitten, Gillian Carleton u Jasmin Glaesser kienu iktar velo/i mill-Awstraljani Anette Edmondson, Melissa Hoskins u Josephine Tomic. Il-[in talKanadi]i kien ta’ tliet minuti, u 18.096 sekondi.

WEIGHTLIFTING

Refg[a rekord minn Ilyin Ir-reffieg[ mill-Kazakhstan, Ilya Ilyin, reba[ il-midalja taddeheb fil-kategorija 94kg b’refg[a ta’ 418kg, li hi rekord taddinja.

Il-midalja tal-fidda ntreb[et minn Alexandre Ivanov tarRussja, li refa’ 409kg, filwaqt li l-bron] intreb[et minn Anatoli Ciricu tar-Rumanija, li refa’ total ta’ 407kg.

FENCING

Deheb g[a/-?ina fl-epee tan-nisa It-team tan-nisa tal-epee, ilbiera[ reba[ il-midalja taddeheb ri]ervata g[at-timijiet meta fil-final g[eleb l-isfida tal-Korea ta’ Isfel, 39-25.

I/-?ina kienu kwa]i dejjem fil-vanta;; biex reb[u midalja tad-deheb

o[ra, grazzi g[al Li, Sun u Xu. Il-finali g[all-midalja talbron] kienet wa[da ferm missielta u finalment kienu lIstati Uniti li g[elbu lirRussja, 31-30, biex a//ertaw mill-bron].

Anqi Xu ta/-?ina u Injeong Choi tal-Korea ta’ Isfel f’azzjoni mill-final tal-epee tal-biera[

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Sport

45

BADMINTON

Dominju min-nisa ?ini]i In-nisa ?ini]i ddominaw ilkompetizzjoni tal-badminton ilbiera[, meta reb[u l-midalja tad-deheb, kemm fil-kompetizzjoni tas-singles kif ukoll fil-kompetizzjoni tad-doubles.

Fid-doubles, il-koppja ?ini]a g[elbet koppja :appuni]a fil-final, filwaqt li lfinal tal-kompetizzjoni tas-singles, ilfinalissima, kienet bejn ]ew; atleti ?ini]i.

Fil-final tas-singles, Li Xuerui reb[et il-midalja tad-deheb meta g[elbet lil Yihan Wang, 21-15, 21-23, 21-17.

Il-midalja tal-bron] f’din ilkompetizzjoni ntreb[et minn Saina Nehwal tal-Indja wara li l-avversarja tag[ha, i/-?ini]a Xin Wang, irtirat wara li we;;g[et fil-bidu tat-tieni set.

Wang kienet reb[et l-ewwel set 21-18 u kienet fil-vanta;;, 1-0 fit-tieni wie[ed.

Fil-kompetizzjoni tad-doubles, i/?ini]i kkonfermaw is-superjorità tag[hom meta l-koppja Tian Qing u Yunlei Zhao g[elbu lill-koppja :appuni]a Mizuki Fujii u Reika Kakiiwa f’]ew; sets kumbattuti, 21-10 u 25-23.

BASKETBALL

TENNIS

Deheb Reb[a diffi/li g[ad-dream team g[at-tewmin Id-dream team tal-basketball Amerikan kellu jit[abat biss[i[ biex g[eleb lil-Litwanja, 99-94.

L-Amerikani, ilbiera[ ma kinux pre/i]i filkonklu]jonijiet tag[hom, b’kuntrast mal-wirja impressjonanti li kellhom kontra n-Ni;erja fejn tellg[u total ta’ 156 punt fir-reb[a impressjonanti, 1 56 - 73 . Ming[ajr dubju , Litwanja huma ta ’ valur ferm ikbar min-Ni;erja u dan deher /ar ilbiera[, meta minkejja li l-Amerikani jibqg[u l-a[jar fid-dinja, ilbiera[ sabu iktar [ob] g[al snienhom fejn Litwanja huma meqjusa fost l-isfidanti g[all-midalji, tal-inqas dik tal-fidda flimkien ma’ Spanja, g[aliex dik taddeheb tidher li hi ri]ervata g[ad-dream team Amerikan.

Litwanja kienu anki ]ew; punti ta[t l-Amerikani f’nofs it-tielet sessjoni, i]da ftit wara da[al leBron James li skorja disa’ punti konsekuttivi biex serra[ ras lAmerikani.

L-aqwa skorers tal-Istati Uniti kienu James u Carmelo Anthony, filwaqt li l-aqwa skorer tal-log[ba kien ilLitwan Linas Kleiza, b’25 punt.

WEIGHTLIFTING

Ir-Russja tirtira ]ew; reffieg[a Ir-Russja, ilbiera[ [abbret li se tirtira tnejn mill-aqwa reffieg[a tag[ha, tnejn li kienu favoriti li jissieltu g[allmidalji fil-kompetizzjoni ta’ g[ada tal-105kg.

Ma kienx /ar x’wassal g[all-irtirar ta’ dawn i]-]ew; atleti, fejn fi stqarrija talministru tal-isport Russu, Viakly Mutko, intqal li Dimitriy Klokov, rebbie[ talmidalja tal-fidda f’Beijing kellu jirtira min[abba problema fi]ika, ming[ajr ma ng[ataw wisq dettalji.

L-atleta l-ie[or, Khadzhimurat Akkaev, ma irkuprax minn operazzjoni f’darhu.

Bryan

It-tewmin Amerikani Bob u Mike Bryan ]iedu midalja tad-deheb malkullana ta’ su//essi tag[hom meta f’Wimbledon g[elbu lill-Fran/i]i Jo-Wilfried Tsonga u Michael Llodra, 6-4, 7-6, biex kisbu lmidalja tad-deheb fid-doubled talir;iel.

It-tewmin Bryan, li reb[u [dax-il titlu grand slam fil-karriera tag[hom, b’hekk pattew g[addi]appunt ta’ Beijing erba’ snin ilu meta setg[u jirb[u biss il-bron].

Il-midalja tal-bron], ilbiera[ intreb[et minn Franza wkoll permezz tal-koppja Julien Benneteau u Richard Gasquet, li g[elbu lill-koppja Spanjola David Ferrer u Feliciano Lopez, 7-6, 6-2.

46

Sport

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

ATLETIKA

Fraser Pryce l-iktar mara velo/i Serata ma;ika g[all-atletika Britannika bir-reb[ ta’ tlieta deheb Il-:amajkana Shelly Ann Fraser Pryce reb[et il-100m tan-nisa, fost l-iktar tlielaq mistennija wara dik tal-lejla tal-100m tal-ir;iel.

Fraser Pryce reb[et ilmidalja tad-deheb b’[in ta’ 10.75 sekondi quddiem lAmerikana Carmelita Jetter, li temmet f’[in ta’ 10.78 sekondi – l-a[jar [in tag[ha din is-sena li i]da ma kienx bi]]ejjed g[aliha biex tikseb id-deheb.

Il-midalja tal-bron] marret g[and :amajkana o[ra, li wkoll g[amlet l-a[jar [in tag[ha din is-sena. Din kienet Veronica Campbell Brown, li spi//at f’[in ta’ 10.81 sekondi.

Is-serat kienet wa[da memorabbli g[all-Gran Britannja, li reb[u tliet midalji tad-deheb filheptathlon, fil-long-jump u fl-10,000m.

L-ewwel midalja tal;urnata fl-atletika kienet fl20km tal-mixi, fejn ilmidalja tad-deheb intreb[et minn Chen Ding ta/-?ina.

Ding, li g[andu 19-il sena, wasal l-ewwel f’Pall Mall f’[in ta’ sieg[a, 18-il minuta u 46 sekonda, biex waqqaf ukoll rekord Olimpiku f’din il-kompetizzjoni.

Fit-tieni post distakkat bi [dax-il sekonda minn Ding, wasal l-atleta millGwatemala, Erick Barrondo, li b’hekk reba[ il-fidda, filwaqt li l-bron] intreb[et minn Wang Zhen ta/-?ina.

Ir-Russu Valeriy Borchin, champion Olimpiku u darbtejn champion tad-dinja, ikkollassa fl-a[[ar metri meta kien qed jissielet g[allmidalja tal-bron].

Fil-kompetizzjoni taddiscus, il-Kroata Sandra Perkovic reb[et il-midalja tad-deheb b’tefg[a ta’ 69.11m. Ir-Russa Darya Pishchalnikova kellha tefg[a ta’ 70m iktar kmieni din issena, i]da lbiera[ kellha tefg[a ferm inqas ta’ 67.56m, biex reb[et il-fidda. Ilmidalja tal-bron] intreb[et

Tmiem it-tellieqa tal-100m bir-reb[a tal-:amajkana Fraser Pryce

minn Li Yanfeng ta/-?ina b’tefg[a ta’ 67.22m.

Midalja tad-deheb o[ra ntreb[et minn Jessica Ennis tal-Gran Britannja filkompetizzjoni tal-heptathlon, kompetizzjoni ferm diffi/li maqsuma fuq jumejn. Ennis reb[et b’total ta’ 6,955 punt.

Il-midalja tal-fidda ntreb[et minn Tatyana Chernova tar-Russja li hi wkoll i/-champion tad-dinja.

Il-bron] intreb[et minn Lyudmyla Yosypenko talUkrajna.

Il-midalji g[all-Gran Britannja ma waqfux hawn g[aliex midalja tad-deheb o[ra waslet minn Greg Rutherford fil-kompetizzjoni tal-long-jump. Hu reba[ iddeheb b’qab]a ta’ 8.31m, l-

iqsar qab]a li ssarrfet f’midalja tad-deheb flolimpjadi f’dawn l-a[[ar erbg[in sena. Il-midalja talfidda ntreb[et millAwstraljan Mitchell Watt b’qab]a ta’ 8.16m, u l-bron] marret g[and l-Amerikan Will Claye b’qab]a ta’ 8.12m.

Fit-tellieqa tal-10,000m midalja o[ra tad-dehb g[allGran Britannja permezz ta’ Mohammed Farah, li sar lewwel Britanniku li reba[ ittellieqa tal-10,000m. Farah reba[ f’[in ta’ 27 minuta u 30.42 sekondi quddiem lAmerikan Galen Rupp wara taqtig[a mill-isba[. Ilmidalja tal-bron] intrb[et mill-atleta mill-Etjopja Tariku Bekele.

Jessica Ennis ti//elebra wara r-reb[ tad-deheb fil-heptathlon

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Sport

47

G{AWM

Il-kompetizzjonijiet tal-g[awm jintemmu b’midalja o[ra tad-deheb g[al Phelps Il-kompetizzjonijiet talg[awm fil-pixxina Olimpika ntemmu lbiera[ bl-a[[ar erba’ events, fejn fl-a[[ar tellieqa, dik tar-relay 4x100m medley, waslet midalja tad-deheb o[ra g[al Michael Phelps, ittmintax-il wa[da tad-deheb fil-karriera brillanti tieg[u u l21 wa[da komplessivament fl-olimpjadi.

Phelps reba[ mat-team Amerikan, f’serata mill-aqwa, fejn anki l-iskwadra tan-nisa reb[u d-deheb fl-istess tellieqa, f’[in rekord mondjali, fejn Missy Franklin reb[et ir-raba’ midalja taddeheb tag[ha.

Fit-tlielaq l-o[ra ta’ min isemmi r-rekord tad-dinja ta/?ini] Sun Yang, fl-itwal tellieqa, dik tal-1500m.

Ilbiera[ waslu fit-tmiem la[[ar events fil-pixxina talg[awm bl-a[[ar erba’ events.

Issa jkun jonqos biss ilmaratona, li ssir fil-ba[ar.

Fl-ewwel finali tal-biera[ kienet l-Olandi]a Ranomi Kromowidjojo li reb[et ilmidalja tad-deheb fl-iqsar tellieqa, dik tal-50m freestyle, biex b’hekk g[amlet doppjetta tad-deheb f’dawn l-Olimpjadi wara li reb[et ukoll il-midalja tad-deheb fil-100m freestyle.

Hi reb[et f’[in ta’ 24.05 sekondi biex kisret ir-rekord olimpiku.

Aliaksandra Herasimenia tal-Belarus kisbet il-midalja tal-fidda, l-istess kif kienet g[amlet fid-distanza tal100m. Il-midalja tal-bron] intreb[et minn g[awwiema o[ra Olandi]a, Marleen Veldhuis.

B’kuntrast fl-itwal tellieqa, dik tal-1500m tal-ir;iel, irreb[a marret g[and i/-?ini] Sun Yang, li reba[ f’[in rekord tad-dinja. Sun Yang temm it-tellieqa f’[in ta’ 14-il

Min qed jirba[ il-midalji Nazzjon

D

1. Stati Uniti 26 2. ?ina 25 3. Gran Brittanja 14 4. Korea t’Isfel 9 5. Franza 8 6. :ermanja 5 7. Italja 5 8. Kazakstan 5 9. Korea ta’ Fuq 4 10. Russja 3

F

B

7 3 6 10 5 0 0 15

8 5 8 6 3 0

13 15 16 12

1 10

T

54 53 29 17 22 21 13 5 5 28

Ri]ultati Basketball Ir;iel

Tune]ija v Franza Russja v Spanja Litwanja v USA ?ina v Bra]il Gr. Brit. v Awstralja Futbol Ir;iel

Michael Phelps jifra[ mal-kumplament tal-iskwadra wara li reba[ l-a[[ar midalja tad-deheb filkarriera brillanti olimpika tieg[u

minuta u 31.02 sekondi, biex tejjeb il-[in stabbilit minnu stess is-sena l-o[ra waqt ilkampjonati mondjali talg[awm f’Shanghai. Il-midalja tal-fidda ntreb[et millKanadi] Ryan Cochrane wara taqtig[a missielta ma’ Oussama Mellouli tatTune]ija, li kiseb il-bron].

Fit-tielet finali tal-biera[, itteam Amerikan tan-nisa tal4x100m medley kisbu lmidalja tad-deheb f’[in rekord tad-dinja. L-iskwadra

Amerikana mag[mula minn Missy Franklin, Rebecca Soni, Dana Vollmer u Allison Schmitt temmew it-tellieqa f’[in ta’ tliet minuti 52.05 sekondi biex tejbu l-[in ta’ tliet minuti u 52.19 sekondi mwaqqaf mill-iskwadra ?ini]a fl-2009 fil-kampjonati mondjali li kienu saru f’Ruma.

Bis-sa[[a ta’ din ir-reb[a, lg[awwiema ta’ 17-il sena, Missy Franklin, reb[et irraba’ midalja tad-deheb

L-Olandi]a Ranomi Kromowidjojo tifra[ flimkien mal-Olandi]a l-o[ra, Marleen Veldhuis

tag[ha biex saret l-iktar g[awwiema li reb[et midalji tad-deheb f’Londra.

Wara l-Istati Uniti kienu lAwstralja li reb[u l-midalja tal-fidda, u l-kwartett :appuni] reba[ il-midalja talbron].

Fl-a[[ar tellieqa, Michael Phelps g[am il-bi//a talbutterfly, Matt Grevers g[am il-backstroke, Brendan Hansen il-breaststroke, u Nathan Adrian g[amel l-a[[ar bi//a, dik tal-freestyle.

Minkejja r-reb[a, l-Amerikani ma irnexxilhomx itejbu l-[in mondjali tag[hom li waqqfu tliet snin ilu fil-kampjonati mondjali ta’ Ruma.

Il-midalja tal-fidda ntreb[et mill-:appun, li taw sfida kbira lill-Amerikani u /edew biss fl-a[[ar mitt metru, filwaqt li l-midalja tal-bron] intreb[et mill-Awstralja.

:appun v E;ittu Messiku v Senegal Bra]il v Honduras Gr. Brit v Korea

69-73 77-74 94-99 59-98 76-106 3-0 4-2 3-2 5-6 pen

Handball Ir;iel

Tune]ija v Gr. Brit Korea v Serbja }vezja v Ar;entina Kroazja v Danimarka I]landa v Franza Hockey Nisa

Awstralja v Afrika ta’ Isfel Olanda v Korea :appun v Bel;ju ?ina v Gr. Britannja USA v New Zealand Volleyball Ir;iel

:ermanja v Tune]ija Gr. Britannja v Polonja Awstralja v Italja Russja v USA Ar;entina v Bulgarija Waterpolo Ir;iel

Montenegro v Rumanija Kroazja v Awstralja Gre/ja v Spanja Italja v Kazakstan Ungerija v Gr. Britannja Serbja v USA

34-17 22-28 29-13 32-21 30-29 1-0 3-2 1-1

2-1 2-3 3-0 0-3 2-3 3-2 3-1 12-8 11-6 9-11 9-6 17-6 11-6

48

Il-{add, 5 ta’ Awwissu, 2012

Lokali

AMBIZZJONI WA{DA BISS G{ANDU – IL-KILBA G{ALL-POTER

Flimkien no[olqu x-xog[ol. G[alik.

L-istrate;ija ekonomika li l-Gvern g[andu g[al pajji]na hi ffukata fuq direzzjoni /ara: dik li nibqg[u nipprovdu l-ambjent ne/essarju li jinkora;;ixxi linvestiment u jixpruna lis-sid tan-negozju.

Dan hu kru/jali biex inkomplu no[olqu aktar postijiet tax-xog[ol ta’ kwalità. Finalment, dan jag[ti kontribut biex intejbu l-kwalità tal-[ajja tal-familji tag[na, filwaqt li nsa[[u limpenn so/jali ta’ pajji]na fil-konfront ta’ dawk li huma verament fil-b]onn.

Matul l-a[[ar snin pajji]na kellu jaffronta sfidi kbar u bla pre/edent. Minkejja dan, pajji]na baqa’ b’sa[[tu, kompla jattira l-investiment lokali u barrani u n[olqu aktar postijiet tax-xog[ol – 20,000 job ;did fl-a[[ar erba’ snin biss.

Dan sar g[aliex bqajna ffukati u rnexxielna no[olqu dak l-ambjent ekonomiku stabbli li jag[ti ser[an talmo[[ lil min irid ikabbar innegozju tieg[u f’pajji]na.

Mhux ta’ b’xejn li fi tliet snin kellna 10,000 kumpanija ;dida titwaqqaf f’pajji]na.

I]da ma nistg[ux nieqfu hawn. Irridu nkunu konxji li

dak li ksibna ma kienx fa/li, filwaqt li nirrealizzaw li madwarna, il-problemi g[adhom ma ssolvewx.

Matul l-2011 u l-2012 bosta pajji]i madwarna, kontra ta’ Malta, g[ollew ittaxxi u naqqsu l-benefi//ji.

Dan ifisser li l-popli ta’ dawn il-pajji]i se jikkunsmaw inqas u se jivvja;;aw inqas.

U dan jista’ jo[loq diffikultajiet g[all-fabbriki li jesportaw, jew g[al-lukandi u r-ristoranti li jaqilg[u lg[ajxien tag[hom mitturi]mu.

G[alhekk, id-Dokument ta’ Qabel il-Ba;it imniedi lbiera[, jitkellem dwar kif pajji]na jista’ jkompli jattira aktar investiment fis-setturi li qed jikbru u jo[olqu opportunitajiet ;odda g[allpoplu Malti u G[awdxi.

L-investiment ma ji;ix wa[du. Trid tistinka u ta[dem g[alih kuljum. U nassigura lil kul[add li hekk se nibqg[u nag[mlu, kif dejjem kienet il-karatteristika ta’ gvernijiet immexxija mill-Partit Nazzjonalista.

L-isforzi tag[na huma li nkomplu nsa[[u s-setturi l;odda li qed jipprovdu postijiet ta’ xog[ol ;odda, fosthom is-servizzi

finanzjarji, l-onlinegaming, it-teknolo;ija talinformatika, il-log[ob di;itali, l-avjazzjoni u lfarma/ewtika, u li nkomplu nkunu minn ta’ quddiem biex nattiraw lejn pajji]na setturi ;odda li jipprovdu opportunitajiet lill-[addiema tag[na.

Din it-trasformazzjoni ekonomika te[tie; li tkun appo;;jata minn tis[i[ flinvestiment tag[na fil-qasam edukattiv. Dan, /ertament li dejjem kien prijorità g[allGvern, i]da rridu nkomplu nassiguraw li mhux biss jin[oloq aktar xog[ol ta’ kwalità i]da li jkollna l[addiema m[arr;a biex ja[tfu dawn l-opportunitajiet.

G[alhekk, irridu ninvestu f’aktar programmi spe/jalizzati u ffukati, li jirrispondu b’mod aktar b’sa[[tu g[at-talbiet talindustrija.

Fl-istess waqt, irridu nkomplu nibnu fuq dawk linizjattivi li jg[inu lis-sid ta’ negozju Malti u G[awdxi biex ikabbar in-negozju tieg[u, ifittex kif igawdi mill-benefi//ji li joffri s-suq internazzjonali u jwettaq innovazzjoni fin-negozju tieg[u.

media•link COMMUNICATIONS

Madankollu, biex nibqg[u nattiraw dan it-tip ta’ investiment, irridu nag[tu ser[an tal-mo[[ li min jag[]el li jpo;;i flusu f’pajji]na. Dan nag[mluh billi nibqg[u mexjin fit-triq tal-istabbilità finanzjarja.

Dan hu kru/jali wkoll biex inkomplu nsostnu l-qafas so/jali ta’ pajji]na, u nipprovdu s-servizzi me[tie;a fil-qasam tassa[[a, tal-anzjani, tal-persuni b’di]abbiltà.

Id-Dokument ta’ Qabel ilBa;it jara kif pajji]na jista’ jsa[[a[ dawn l-oqsma, u jikkunsidra b’mod partikolari numru ta’ proposti li tressqu waqt id-diversi laqg[at ta’ konsultazzjoni li saru fil;img[at li g[addew.

Imma lilna tinteressana wkoll l-opinjoni ta’ kull wie[ed u wa[da minnkom.

Nie[du gost inkunu nafu kif ta[sbuha.

Kull min jixtieq jippre]enta l-kummenti tieg[u, kemm b’reazzjoni g[ad-Dokument ta’ Qabel ilBa;it kif ukoll bi t[ejjija g[all-Ba;it 2013, jista’ jikteb lill-Ministeru tal-Finanzi, lEkonomija u Investiment, bil-posta jew b’email: malta.budget@gov.mt.

minn Tonio Fenech tonio.fenech@gov.mt

‘Irnexxielna no[olqu ambjent ekonomiku stabbli li jag[ti ser[an tal-mo[[ lil min irid ikabbar in-negozju tieg[u f’pajji]na’