2012_08_12

€0.75

Numru 2,123

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012 www.media.link.com.mt

Ir-reb[a ta’ Jason Micallef fuq Muscat

‘King’ il-Marsa, il-{amrun u issa anki l-Mosta L-a[bar li l-eks Segretarju :enerali Laburista Jason Micallef se jikkontesta lelezzjoni ;enerali ma [adet lil [add fl-MLP b’sorpri]a g[ax dawk mid[la kemm tas-Super One fil-Marsa kif ukoll ta/-?entru Nazzjonali Laburista fil{amrun jafu li Jason hu ‘king’ kemm fil-Marsa kif ukoll fil-{amrun. Issa di;à bdew manuvri biex Jason ikun il-‘king’ anki filMosta.

Rapport f’pa;na 3

Dehra ta’ parti minn :nien it-Tliet G[oljiet, li kien inawgurat ilbiera[ filg[axija mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi. Minkejja d-differenza fit-tliet livelli tieg[u, il-;nien hu a//essibbli g[al kul[add u minnu jistg[u jitgawdew veduti sbie[ tal-in[awi li jibdew mill-ba[ar u jibqg[u sejrin sas-Salvatur u /-?ittadella. (Ritratt> Lorne Cremona)

Aktar spazji miftu[a g[all-familji Inawgurat it-tieni ;nien f’G[awdex f’inqas minn tliet xhur minn Gabriel Ellul – gjellul@gmail.com

Il-[ar;a ta’ Awwissu tal-magazin LIFE & STYLE b’xejn ma’ din il-[ar;a

Qed no[olqu aktar spazji miftu[a g[aliex irridu l-a[jar g[al uliedek, l-a[jar ambjent fejn jilag[bu, l-a[jar biex jikbru b’sa[[ithom.

Hekk sostna l-Prim Ministru Lawrence Gonzi f’diskors li g[amel ilbiera[ filg[axija waqt l-inawgurazzjoni ta’ :nien it-Tliet G[oljiet, f’Marsalforn, fil-pre]enza tal-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono. Lawrence Gonzi qal li hu ta’ sodisfazzjon kbir li l-familji Maltin u G[awdxin issa jistg[u jgawdu minn spazju

;did u ferm isba[ milli kien qabel, wie[ed li jikkumplimenta l-ambjent G[awdxi talmadwar.

Il-;nien il-;did f’Marsalforn ikopri zona ta’ 4,400 metru kwadru ta’ art, b’investiment ta’ kwa]i miljun ewro, u jinkludi sitt zoni ta’ log[ob g[at-tfal, belveder, g[add ta’ funtani, u ’l fuq minn 900 si;ra.

Dan kollu b’rispett s[i[ lejn issostenibbiltà u l-[arsien tal-ambjent, tant li l-;nien hu wkoll img[ammar b’lampi li

ja[dmu bl-ener;ija tax-xemx u b’sistema ta’ irrigazzjoni li tag[mel u]u minn ;ibjun kbir li nbena apposta g[at-tisqija tal-;nien.

Fid-diskors tieg[u, il-Prim Ministru sa[aq fuq l-importanza ta’ pro;etti b[al dawn, li g[andhom joffru lit-tfal ambjent a[jar fejn jitrabbew, jg[ixu u jilag[bu. Hu g[alhekk li dan hu t-tieni ;nien li qed ikun inawgurat f’G[awdex f’inqas minn tliet xhur, kompla l-Prim Ministru, filwaqt li rrefera g[all-inawgurazzjoni ta’ Villa g[al pa;na 3

Aktar minn 200 infermier se jiggradwaw din is-sena – pa;na 5

Malta minn ta’ quddiem b’mi]uri favur persuni b’di]abbiltà – Joe Camilleri, Chairman tal-KNPD Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b’Di]abbiltà laqg[et b’sodisfazzjon kbir l-a[bar sabi[a li n[olqu aktar opportunitajiet ta’ xog[ol g[al persuni b’di]abbiltà.

Dan qalu Joe Camilleri, i/Chairman tal-KNPD, f’intervista li saritlu minn din il-gazzetta.

Hu kien qed jirreferi g[alliskema li [abbar il-Gvern il;img[a li g[addiet, li se toffri opportunitajiet ta’ xog[ol mal-

Kunsilli Lokali g[al madwar 80 persuna li g[andhom xi forma ta’ di]abbiltà u li qeg[din jirre;istraw g[axxog[ol.

Joe Camilleri appella lillpersuni b’di]abbiltà li se jgawdu minn din l-iskema biex jag[mlu xog[olhom sew u jippruvaw i[allu l-a[jar impressjoni tag[hom infushom “g[aliex intom se tkunu lambaxxaturi tas-settur taddi]abbiltà f’pajji]na.”

I/-Chairman tal-KNPD irrefera wkoll g[allKonvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-drittijiet talpersuni b’di]abbiltà. Hu qal li [afna pajji]i, biex jidhru sbie[, qabdu u irratifikaw ilKonvenzjoni imma mbag[ad ma implimentawhiex. Qal li f’dan il-ka] Malta g[a]let it-triq tal-fekruna mhux tal-fenek u mxiet bil-mod imma b’serjetà.

Joe Camilleri qal li hu sabi[ li dejjem qed naraw li Malta

qed tkun minn ta’ quddiem f’dawn l-affarijiet. “Filwaqt li qabel konna drajna n[arsu lejn pajji]i o[ra biex naraw fejn waslu u nag[mlu b[alhom jekk ikun il-ka], illum qeg[din fuq listess livell u l-passi ’l quddiem irridu ne[duhom we[idna.”

L-intervista s[i[a ma’ Joe Camilleri, li qed issir f’g[eluq il-25 sena mit-twaqqif talKummissjoni Nazzjonali Persuni b’Di]abbiltà, se tidher fil-[ar;a li jmiss ta’ il-mument.

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

An;lu Farrugia

3

Jason Micallef

G[aliex Jason qed jibqa’ jirba[ lil Muscat^ Min hu mid[la u jaf sew x’qed jin[ema fil-qalba talMLP jaf li Jason reba[ u ddomina sew fuq Muscat u l-g[erq ta’ din ir-reb[a jinsab fir-risposta g[allmistoqsija, “X’jaf Jason fuq Muscat biex jibqa’ jiddomiha b’dan il-mod?”

Hekk sostnew persuni vicin tal-MLP u li tkellmu ma’ ilmument.

Is-sorsi tag[na ]velaw li Jason g[andu [akma kbira fuq il-media laburista u dwar min jippre]enta programmi u x’messa;; jo[ro;. Dan jg[odd kemm g[all-programmi mhux politi/i, imma b’mod spe/jali g[all-programmi politici u l-a[barijiet tasSuper One. Il-king, kif inhu maghruf Jason, g[alkemm m’g[adux segretarju ;enerali, u allura jkun iktar il-Marsa milli fi/?NL il-{amrun, g[andu g[eruq b’sa[[ithom [afna fil-Kwartieri tal-{amrun u hemm nies prominenti li huma leali [afna lejh, qalulna s-sorsi tag[na.

L-istess sorsi spjegaw kif Jason u Muscat ilhom snin twal jafu lil xulxin; sa mill-

A[barijiet Lokali

ewwel ;ranet meta Muscat da[al fis-Super One b[ala reporter.

Jason u Joseph kienu vi/in [afna ta’ xulxin u ttnejn li huma kienu meqjusa b[ala ‘ta’ Sant’. Hi proprju din ir-relazzjoni li tmur lura snin twal li qed titqies b[ala r-ra;uni li quddiem l-eks segretarju ;enerali laburista, il-leader i[ossu dg[ajjef [afna u Jason qieg[ed kull darba jirba[ fuqu. ‘L-g[erq ta’ dan kollu’, qalu s-sorsi ta’ il-mument, jinsab firrisposta g[all-mistoqsija: “X’jaf Jason fuq Muscat?”.

Intant, hekk kif t[abbar b’mod ufficjali li Jason Micallef se jkun kandidat, bdew manuvri fil-[dax-il distrett, partikolarment filMosta, fejn canvassers ta’ Micallef qed jg[idu li “]]iemel tag[hom hu l-king mhux biss tal-Marsa u l{amrun imma issa anki talMosta”, bit-tensjoni issa tikkarga, u bdiet tin[ass sew, bejn in-nies ta’ Micallef u tad-deputat mexxej laburista An;lu Farrugia, li jikkontesta u jkun elett minn dan iddistrett.

“Qed nipprovdu ambjent fejn it-tfal jikbru b’sa[[ithom” – il-Prim Ministru

Pro;etti li jo[olqu x-xog[ol minn pa;na 1

Rundle f’Mejju li g[adda – ;nien li llum qed joffri spazju ta’ mistrie[ fil-qalba tal-Belt Victoria.

Dan minbarra pro;etti o[rajn li tlestew f’Malta f’dawn l-a[[ar tliet xhur, fosthom il-waterpark f’Bu;ibba u l-;nien il-;did f’Pembroke. B[alissa qed issir ukoll [idma f’]ew; waterparks ;odda, wie[ed f’Wied il-G[ajn u ie[or filQbajjar, Marsalforn.

Il-Prim Ministru semma wkoll l-impatt li dan il-;nien se jkollu fuq Marsalforn b[ala destinazzjoni turistika. F’dan id-dawl, sostna Lawrence Gonzi, il-bini ta’ dan il-;nien jikseb relevanza akbar, spe/jalment meta wie[ed iqis il-133 [addiem li kienu impenjati fit-twettiq ta’ dan ilpro;ett.

Issa li tlesta, kompla l-Prim Ministru, :nien it-Tliet G[oljiet se jkompli jtejjeb lesperjenza tat-turisti – kemm Maltin kif ukoll barranin – li j]uru Marsalforn, fatt li g[andu j[alli impatt tajjeb fuq il-[wienet u r-ristoranti tallokal. Dan kollu g[andu

jsarraf f’aktar impjiegi, qal Lawrence Gonzi.

Fil-fatt, dan il-pro;ett jixhed l-impenn tal-Gvern b’risq issettur privat. Il-Gvern qed ja[dem biex is-settur privat ikompli jikber, jinvesti aktar u jo[loq aktar xog[ol. Dan lisforz qed i[alli wkoll impatt fuq in-negozji G[awdxin, kif jidher bl-iskema MicroInvest, immirata biex tg[in lis-sidien tan-negozji ]-]g[ar u l-medji biex jinvestu u jimpjegaw aktar nies.

Dan l-impenn g[all-i]vilupp ekonomiku u l-[olqien ta’ aktar xog[ol qed isir b’politika li t[ares u tippromovi l-wirt ambjentali ta’ pajji]na, kompla l-Prim Ministru.

Hu semma kif, permezz taliskema 3-4U, f’Malta t[awlu iktar minn 115,000 si;ra f’diversi msa;ar u postijiet pubbli/i.

Dan qed isir bis-sehem ta’ individwi, g[aqdiet u kumpaniji, fosthom ilkumpanija Magro Brothers, li biex tfakkar il-75 anniversarju tat-Three Hills Brand, [awlet 750 si;ra u arbuxell f’dan il;nien il-;did f’Marsalforn, qal il-Prim Ministru.

Fid-diskors tag[ha, ilMinistru g[al G[awdex Giovanna Debono qalet li dan il-;nien juri l-impenn talGvern li l-vi]joni EkoG[awdex tkompli ssir realtà.

Hi fa[[ret il-[idma tal-Kunsill Lokali ta]-}ebbu; li, flimkien mal-Ministeru g[al G[awdex, [adem biex dan il-;nien jitlesta.

Semmiet ukoll is-sehem ta’ artisti b[a/-/eramista Kathleen Formosa, li bl-opra artistika tag[ha, il-Men[ir, kellha sehem dirett fiddekorazzjoni ta’ dan il-;nien.

Dan ix-xog[ol, qalet ilMinistru, jag[ti bidu g[al skema ;dida, mag[rufa b[ala L-Arti fit-Toroq, li filwaqt li tippromovi t-talent lokali, se tkun qed issebba[ il-postijiet pubbli/i tal-pajji].

Il-pro;ett tal-;nien f’Marsalforn jimxi id f’id ma’ pro;etti o[rajn li huma pjanati g[al din il-lokalità, fosthom il-waterpark filQbajjar, il-bini mill-;did talbreakwater, u x-xog[ol tattisbi[ fil-waterfront ta’ Marsalforn, temmet tg[id ilMinistru g[al G[awdex.

2

A[barijiet Lokali

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Il-Labour ikompli jiddefendi lil Alex Sceberras Trigona Id-disinn ;did fuq l-ajruplani tal-Air Malta, disinn li jirrifletti l-karatteristi/i uni/i tal-g]ejjer Maltin

Il-‘brand’ il-;dida tal-Air Malta ntlaqg[et tajjeb Il-brand il-;dida tal-Air Malta ntlaqa’ tajjeb [afna. Dan jirri]ulta mhux biss minn stqarrijiet li saru minn entitajiet konnessi malindustrija tat-turi]mu f’pajji]na i]da wkoll minn st[arri; li sar fuq siti elettroni/i.

Il-gazzetta The Times g[amlet st[arri; online dwar dan il-branding u, sa tmiem il;img[a, kien hemm mal4,000 persuna li taw lopinjoni tag[hom dwaru.

Madwar 70 fil-mija ta’ dawk li [adu sehem f’dan l-ist[arri; qalu li l-branding il-;did talAir Malta g[o;obhom.

Barra minn dan, ritratt li lkumpanija nazzjonali tellg[et fuq il-facebook page tag[ha, www.facebook.com#AirMalta , ir/ieva aktar minn elf like u aktar minn 500 persuna qasmu dan ir-ritratt ma’ o[rajn. Minn meta sar ilbranding il-;did ]diedu wkoll b’madwar 1,000 il-fans talpa;na tal-Air Malta fuq

facebook biex illum dawn qab]u l-40,000.

Il-Gozo Tourism Association u l-Asso/jazzjoni tal-A;enti tal-Ivva;;ar (ilFATTA) [ar;u stqarrijiet g[all-istampa u x-xandir jifir[u lill-Air Malta g[al dan il-brand ;did.

Anki Tony Zahra, ilPresident tal-Asso/jazzjoni tal-Lukandi u r-Ristoranti (lMHRA) ukoll kellu kliem ta’ tif[ir g[all-passi li [adet ilkumpanija nazzjonali f’din iddirezzjoni.

L-identità l-;dida hi qawwija, kulurita, tesprimi fidu/ja u sens ta’ kburija fillinja tal-ajru nazzjonali. Iddisinn jirrifletti l-karatteristi/i uni/i tal-g]ejjer Maltin permezz tal-wirt storiku, ilkuluri, il-kultura, is-simboli, lospitalità u l-lingwa.

L-implimentazzjoni ta’ din l-istrate;ija, il-bidliet flidentità vi]wali u s-servizzi l;odda se jkunu mnedija fixxhur li ;ejjin.

Wara Joseph Muscat, li [are; jiddefendi lill-eks ministru laburista Alex Sceberras Trigona wara li f’artiklu f’The Times iddeskriva lillGvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista b[ala Gvern “mhux-demokratiku”, kien imiss lill-opinjonista laburista Godfrey Grima li f’kummenti fuq timesofmalta.com infexx jattakka lil min ikkummenta u ma qabilx mal-artiklu ta’ Sceberras Trigona.

Godfrey Grima infexx f’attakk isteriku fuq /ertu Lesley Darmanin li wera nnuqqas ta’ qbil tieg[u ma’ Sceberras Trigona, u sa[ansitra g[ajru mi;nun meta staqsieh jekk “;ewx g[alih dawk lebsin il-;agaga l-bajda”, b’riferenza /ara g[all-psikjatri.

Godfrey Grima ji;i [u leks Ministru So/jalista u pre]entatur ta’ Super One Joe Grima li, flimkien ma’ Sceberras Trigona, Karmenu Vella u Leo Brincat, kien Ministru fi Gvern Laburista li mexxa kontra r-rieda talpoplu g[al [ames snin s[a[.

Illum, kemm Joe Grima kif ukoll Alex Sceberras Trigona, Karmenu Vella u Leo Brincat huma parti millklikka li dawwar lilu nnifsu biha Muscat.

Lil Sceberras Trigona, Muscat [atru Segretarju Internazzjonali Laburista minflok l-avukat Joe Mifsud,

Godfrey Grima> Attakk kattiv online

Alex Sceberras Trigona> Il-wi// li ma jafx jist[i

li tah il-;enb, u llum dan tpo;;a fil-mira ta’ attakk vendikattiv min-na[a talMalta Labour Party.

F’]ew; stqarrijiet separati, u li g[alihom Muscat baqa’ qatt ma wie;eb, il-Partit Nazzjonalista qal li bil-passat tal-mist[ija tieg[u, Alex Sceberras Trigona imissu jist[i juri wi//u fil-pubbliku, a[seb u ara jkollu l-wi// jg[id li dan il-Gvern, li kien elett demokratikament, mhux demokratiku.

L-istqarrija tkompli li lPartit Nazzjonalista ma ji[ux lezzjonijiet fid-demokrazija minn bniedem li kien membru prominenti ta’ Gvern li mexxa l-pajji] bl-id tal-[adid g[al [ames snin s[a[ kontra r-rieda demokratika tal-poplu.

Lanqas ma jie[u lezzjonijiet fid-demokrazija minn bniedem li kisser laspirazzjonijiet ta’ eluf ta’

]g[a]ag[, li ddefenda stil dittatorjali ta’ tmexxija, li wassal g[at-telf ta’ eluf ta’ impjiegi, li g[amel [biberiji intimi u patti sigrieti ma’ re;imi dittatorjali, u li ddefenda l-atro/itajiet li dawn wettqu fuq nieshom stess.

Fil-gazzetta The Times, tal:img[a 9 ta’ Awwissu, lg[ada li deher l-artiklu ta’ Sceberras Trigona, Muscat [are; jiddefendi dak li kiteb l-eks Ministru Laburista u ddeskriva l-artiklu b[ala “e]er/izzju akkademiku tajjeb [afna”.

Stqarrija tal-Partit Nazzjonalista qalet li lil Sceberras Trigona, Muscat, minflok ke//ieh, tah promotion, u issa qed jiddefendi lil Sceberras Trigona, li g[amel dik iddikjarazzjoni li ma titwemminx. Dan huwa talmist[ija, sostna l-PN.

Il-;lieda li spi//at b’mewt f’Paceville

}ew; persuni mressqa l-Qorti }ew;t ir;iel tressqu l-Qorti akku]ati li kka;unaw il-mewt ta’ Mario Galea ta’ 42 sena minn Tas-Sliema wara argument li nqala’ fi Triq Paceville f’San :iljan kmieni l-:img[a filg[odu.

Joseph Zahra ta’ 28 sena minn San :iljan u Brian Cini ta’ 28 sena mir-Rabat G[awdex /a[du l-akku]i kollha mi;juba kontrihom.

Dawn l-ir;iel kellhom argument mal-vittma u kienu involuti fi ;lieda mieg[u, liema ;lieda [alliet lill-vittma mal-art qabel ma ttajjar minn taxi.

G[adu mhux mag[ruf jekk Galea kienx di;à mejjet qabel ma ttajjar, hekk kif awtopsja li saret ilbiera[ kienet inkonklusiva.

Aktar investigazzjonijiet g[adhom g[addejjin.

FOCUS 101 Illum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

Imexxi> Victor Scerri Mistednin> Beppe Fenech Adami Therese Comodini Cachia

4 A[barijiet Lokali

tag˙rif

G[aqda Qarrejja tal-Provi.

Qed ikun organizzat barbecue mill-G[aqda Qarrejja tal-Provi tal-Malti (G[QPM) g[all-membri tag[ha u anki g[al dawk li mhumiex. Jistg[u jattendu wkoll membri tal-familja u [bieb. IlBBQ se jsir nhar l-Erbg[a 29 ta’ Awwissu fil-Lukanda Coastline, fit-8 p.m. Prezz ta’ E23 kull persuna li jinkludi wkoll tazza nbid jew soft drink. Tfal bejn is-6 u 12-il sena j[allsu nofs prezz.

Min jixtieq jattendi g[andu jav]a lil Karl Scicluna (karlscic26@gmail.com jew lil Jennifer Vella (jennifer.vella@um.edu.mt) mhux aktar tard minn nhar lErbg[a 22 ta’ Awwissu. Min ikun irid jissie[eb fl-G[aqda jew i;edded is-s[ubija, ikun jista’ jag[mel dan ukoll dakinhar.

Darek Fa/li. L-Awtorità tadDjar tav]a li l-listi tar-ri]ultat talallokazzjonijiet ta’ postijiet ma[ru;a ta[t Avvi] Numru 76 – Darek Fa/li kienu pubblikati u qeg[din g[all-wiri f’numru 22, Triq Pietro Floriani, il-Furjana, u f’25, Triq Enrico Mizzi, Victoria, G[awdex, bejn it-8 a.m. u l-11.30 a.m. sa nhar it-Tnejn 20 ta’ Awwissu. Importanti li min ji;i jara dawn il-listi j;ib mieg[u lkarta tal-identità.

MaltaPost. Is-Sub Uffi//ju tal-Posta li jinsab f’C@C Stationery, Trejqet Fleur de Lys, Santa Venera, se jkun mag[luq nhar is-16 u s-17 ta’ Awwissu. Ilpubbliku jista’ jinqeda millUffi//ju Postali ta’ Birkirkara, minn Landau Stationery, Oreana

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012 IKOMPLI L-‘GALBU’ TAL-LABOUR FIL-KUNSILLI LOKALI Stationery u D Spiral, kollha f’Birkirkara.

Mission Fund Grand Lottery. Nixtiequ nfakkru lil kull

min g[adu ma bag[atx il-biljetti tal-Lotterija l-Kbira, biex jag[mel dan sat-23 ta’ Awwissu.

Din il-lotterija se tittella’ nhar il{add 26 ta’ Awwissu. L-ewwel premju: Television Telefunken LCD 32’ flat screen, it-tieni premju: X-Box 360 Black Elite-S 4 GB Console, it-tielet premju: One4All Gift Voucher b’valur ta’ €100 u r-raba’ premju: Fujifilm Finepix AV130 Digital Camera + 2 GB SD card.

{al Qormi. :urnata Sqallija mal-{bieb tal-G[aqda So/joMu]ikali Anici nhar is-Sibt 15 ta’ Settembru. }jarat fis-suq ta’ Catania, Savoka (fejn kien in[adem il-film The God Father), u wara f’Porte di Catania g[a//entru kummer/jali b’150 [anut ta’ ditti mag[rufa, u Auchan.

Aktar dettalji u bookings ming[and John M. Spiteri, tel.

79702874.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit minn [dejn il-knisja parrokkjali ta’ San Bert, il-G[arg[ur, mit8.30 a.m. sas-1 p.m. Nhar lErbg[a li ;ej, 15 ta’ Awwissu, festa pubblika, il-Mobile Blood Donation Unit se jkun [dejn ilknisja ta’ San :akbu, ix-Xg[ajra, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub i;;ib mieg[ek il-karta tal-identità.

it-temp illum It-temp> Sabi[, bi ftit s[ab kultant. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif mil-Lvant, ikun [afif g[al moderat g[all-ewwel, li jsir varjabbli g[al xi [in, l-iktar mit-Tramuntana. Il-Ba[ar> {afif g[al moderat, li jsir [afif.

L-Imbatt> Baxx mill-Majjistral. L-Og[la Temperatura> 32˚C. IxXita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0mm. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 644.8mm. Ix-Xemx> titla’ fis-6.17 u tin]el fit19.57.

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 62 — 47 — 74 — 7 — 14

spiΩeriji IL-FURJANA: Vilhena Pharmacy, 37 Triq Sant’Anna; IL-MARSA: Trinity Pharmacy, 32 Triq il-Marsa; SANTA VENERA: Fatima Pharmacy, Triq i]-}onqor; FLEURDE-LYS: Marrit Pharmacy, Triq l-1 ta’ Mejju; TA’ XBIEX: Pharmaland

Dispensers, 5 Tagliaferro Mansions, Triq il-Prin/ipessa Margerita; PEMBROKE: San Giorgio Pharmacy, Triq Manwel Buhagiar; TAS-SLIEMA: Mrabat Pharmacy, 5 Triq l-Imrabat; {AL BALZAN: Balzan Pharmacy, 70 Triq San Fran;isk; IL-MOSTA: Sg[ajtar Pharmacy, Triq Sg[ajtar; ILMELLIE{A: Village Pharmacy, 116 Main Street; PAOLA: Brown’s Pharmacy, 45 Paola Hill; L-ISLA: San Filippu Pharmacy, 155 Triq ilVitorja; {A}-}ABBAR: May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja; ILGUDJA: Medicaid Pharmacy, Vjal it-Torri; IL-QRENDI: Qrendi Pharmacy, 6 Triq il-Kbira; {A}}EBBU:: De Rohan Pharmacy, 24 Triq Sant’Antnin; IR-RABAT: Central Pharmacy, Triq G[ajn Kajjet; VICTORIA: Batu Pharmacy, 38 Triq Palma; ILQALA: St. Joseph Pharmacy, 28 Pjazza San :u]epp.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Is-Sindku u l-kunsillieri Laburisti fl-Imsida jappo;;jaw impjieg irregolari mal-Kunsill Il-Kunsill Lokali Laburista flImsida qed jappo;;ja limpjieg temporanju irregolari ta’ persuna li tag[ti servizz lill-Kunsill, minkejja li lkunsillieri tal-Partit Nazzjonalista ilhom jo;;ezzjonaw g[al din lirregolarità g[al dawn l-a[[ar xhur.

Il-ka] beda sena u nofs ilu, meta l-persuna skadielha lkuntratt ta’ self-employed li kellha mal-Kunsill Lokali g[al tliet snin. Minflok, isSindku Laburista Clifton Grima ma [ax azzjoni fuq ilkuntratt skadut u g[adu qed itawwal il-pro/ess ta’ impjieg ;did full-time mal-Kunsill Lokali.

Il-Kunsilliera Laburisti, immexxija mis-Sindku u kandidat g[all-elezzjoni ;enerali mal-Labour Clifton Grima, qed jinsistu li dan limpjieg temporanju jibqa’ fisse[[.

Dan minkejja li d-Direttur g[all-Kunsilli Lokali ;ibed lattenzjoni li din il-materja ttawlet wisq u wara li dDirettorat g[ar-Relazzjonijiet Industrijali u tal-Impjieg fi [dan il-Ministeru tal:ustizzja kkonferma li din ilpersuna ma setg[etx titqies li saret impjegata tal-post. Dan wara ittra li l-persuna bag[tet lill-Kunsill, iffirmata millavukat tag[ha, l-eks Sindku Laburista Alex Sciberras.

Anki s-Segretarju E]ekuttiv tal-Kunsill Lokali ;ibed lattenzjoni formalment, f’laqg[at tal-Kunsill, li din ilmaterja qed ti;;ebbed bil-

Is-Sindku Laburista tal-Imsida Clifton Grima

g[an li l-pro/ess ta’ g[a]la g[all-impjieg ikun ja;evola lil din il-persuna u b’hekk tintag[]el hi.

Fil-fatt, is-Sindku Laburista qed jag[mel pressjoni fuq ilkunsilliera Laburisti l-o[ra biex itawwal il-pro/ess talg[a]la g[al persuna o[ra, bittama li jsib mod kif din ilpersuna tkun tista’ ter;a’ tapplika g[all-impjieg.

B’hekk, bil-manuvri misSindku Laburista, tkun tista’ ti;i mag[]ula din il-persuna.

Sadattant, f’email li bag[tet lill-Kunsill, il-persuna attakkat lill-kunsillier Nazzjonalista Charles Selvaggi, li kien l-uniku kunsillier Nazzjonalista filBord tal-G[a]la g[al dan limpjieg, u akku]atu li qed jag[mlilha [sara b’manuvri biex ma ti;ix impjegata malKunsill.

I]da fl-a[[ar laqg[a tal-

Kunsill, il-kunsillieri tal-Partit Nazzjonalista Carmelo Grima, Charles Selvaggi u Matthew Agius talbu li l-impjieg temporanju ta’ din il-persuna jkun sospi] sakemm ilpro/edura tkun regolarizzata.

Madankollu, is-Sindku Laburista tefa’ pressjoni fuq il-kunsillieri Laburisti biex ma ja//ettawx is-sospensjoni. Hu sa[ansitra ppospona l-laqg[a diversi drabi u tkellem malkunsillieri Laburisti biex i]id il-pressjoni fuqhom.

Bi protesta g[al dan, u biex ma jkunux parte/ipi ma’ din lirregolarità, il-kunsillieri Nazzjonalisti g[a]lu li jo[or;u mil-laqg[a. Barra minn hekk, Charles Selvaggi rri]enja mill-Bord tal-G[a]la g[al dan l-impjieg g[ax [ass li l-pro/ess hu wie[ed inutli u mhux trasparenti, spe/jalment wara li l-Kunsillieri Laburisti ma a//ettawx persuni o[ra li kienu eli;ibbli g[all-impjieg.

Jirri]ulta li l-kandidat g[allelezzjoni ;enerali mal-Labour Clifton Grima, qed jiddefendi dan l-impjieg temporanju irregolari min[abba li lpersuna hi bint eks membru tal-Kumitat Laburista flImsida.

Din qed titqies b[ala mossa ta’ ‘rikon/iljazzjoni’ bejn isSindku u l-Kumitat Laburista, hekk kif fl-elezzjoni talKunsill fl-2009, il-Kumitat Laburista [adem bla heda biex minflok Clifton Grima tkun eletta Sindku Margaret Baldacchino Cefai, li pre]entement hi l-Vi/i Sindku.

Is-Sindku li jag[mel li jfettillu!

Jidher li fil kunsill lokali ta]}urrieq, l-affarijiet ma tantx inbidlu, avolja kien hemm bidla fis-Sindku fl-a[[ar elezzjonijiet tat-tlettax ta’ Marzu. Dan, g[aliex minn informazzjoni li g[andha din il-gazzetta, qed jirri]ulta li f’dawn l-a[[ar xhur qed isiru manuvri mis-Sindku, is-Sur Ignatius Farrugia, biex isiru xog[lijiet li jidhirlu hu, u g[ax ikun idde/idihom hu wa[du ming[ajr ma jressaqhom f’seduta talKunsill. Ka] li se[[ dan la[[ar kien jinvolvi xog[lijiet fit-trejqa fiz zona tan-Nigret, xog[lijiet li approvahom hu wa[du ming[ajr ma kienu diskussi waqt seduta uffi/jali tal-kunsill, skont kif mitlub mil-li;i.

Qed jing[ad li minn kemm ilu li la[aq sindku, is-Sur Farrugia mhux l ewwel darba li [a l-inzjattiva ming[ajr ma jkun l-ewwel ressaqha quddiem il-kumplament ta’ s[abu.

Is-Sindku Laburista ta]-}urrieq Ignatius Farrugia

Imma, bla dubju li din kienet sa issa l-akbar wa[da, u dan meta g[adhom biss g[addew erba’ xhur mill-bidu tal-le;i]latura. S[abu stess ma jistg[ux jitkellmu g[aliex g[andhom is-sarima tal-Partit Laburista – tipikament So/jalista!

Fil-fatt, meta waqt isseduta tal-Kunsill tal-[dax ta’

Lulju (wara li x-xog[lijiet kienu di;à saru) is-Segretarja E]ekuttiva tal-kunsill tkellmet dwar dawn ixxog[lijiet, is-Sindku stess intervjena u g[amel ammissjoni u qal li kien hu li ta l-ordni biex dawn ixxog[lijet isiru, biex wara [are; minnha bl-aktar mod dilettantesk li kien ]ball tieg[u.

B[alma din il-gazzetta ;ie li semmiet kif fil-passat f’dan il-kunsill, l-id tal-Partit Laburista kellha effett kbir, issa jidher li mhux biss dik, imma sa[ansitra ]-}rieraq iridu jg[addu mill-kalvarju ta’ sindku li jidde/iedi bla ma jikkonsulta u ju]a lpo]izzjoni tieg[u bl aktar mod sfa//at u li jmur kontra l-li;i tal-kunsilli lokali.

Infakkru li s-Sur Farrugia kien di;à Sindku fil-passat g[al ]ew; le;i]laturi s[a[, u allura ming[ajr dubju jaf kif ta[dem is-sistema le;i]lattiva tal-kunsilli.

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

A[barijiet Lokali

5

Numru rekord ta’ infermiera se jiggradwaw din is-sena Ta[ri; minn esperti barranin lill-infermiera Maltin biex ikunu ppreparati g[all-Isptar tal-Onkolo;ija minn Doris Azzopardi – doris.azzopardi@media.link.com.mt

F’Novembru li ;ej, madwar 230 infermier se jiggradwaw.

Minn dawn, 197 huma studenti ;odda u l-kumplament huma di;à infermieri b’diploma, imma li komplew l-istudji tag[hom biex kisbu degree.

Dan hu numru rekord g[aliex din is-sena se jiggradwaw erba’ gruppi ta’ imfermiera. }ew; gruppi g[addew mill-e]ami b’diploma u b’degree f’Lulju li g[adda, u f’Settembru se jispi//aw l-istudji tag[hom ]ew; gruppi o[ra, ukoll b’diploma u b’degree. B’hekk, is-servizz tas-sa[[a lokali se jkun qed jinvolvi 2,600 infermier.

Meta tikkompara dan innumru ma’ dak ta’ g[oxrin sena ilu – meta kienu jiggradwaw b’degree ftit g[exieren – dan jawgura tajjeb g[as-sistema tas-sa[[a f’pajji]na.

Tkellimna ma’ Jesmond Sharples, id-Direttur tadDirettorat tas-Servizzi talInfermiera dwar is-sitwazzjoni attwali tal-infermiera f’pajji]na, fost kollox it-transizzjoni, jew a[jar, il-konver]joni talenrolled nurses g[al SRN, pro;ett li se ji;i fi tmiemu f’Marzu tas-sena 2013.

Il-korsijiet li kienu disponibbli – li i]da mhumiex mandatorji g[all-infermiera enrolled kollha – bdew 10 snin ilu meta Jesmond Sharples assuma r-responsabbiltà li jmexxi l-korsijiet li kienu koordinati minn Vincent Saliba.

“Fl-Ewropa kien hemm drive g[al single-level profession tan-nurses min[abba d-direttiva 36 tal-2005, fejn biex wie[ed ikun jista’ jipprattika b[ala infermier fil-pajji]i tal-Unjoni Ewropea ried ikollu minimu ta’ ta[ri; li hu ekwivalenti g[al SRN,” spjega Sharples.

“Allura ridna li lil dawk linfermiera kollha li jissej[u enrolled nipprovdulhom ilpossibbiltà li jkollhom ilmobbiltà fil-pajji]i Ewropej.

Dan minbarra l-fatt li huma kienu spe/i maqbudin ming[ajr il-possibbiltà li jkomplu jtejbu l-karriera tag[hom g[aliex kienu fi sqaq.”

Fit-trattattivi qabel id-d[ul tag[na fl-Unjoni Ewropea, Malta la[qet ftehim biex issir din il-konver]joni u allura ng[ata limitu ta’ ]mien biex dan ise[[.

Fl-2002, minn popolazzjoni ta’ 950 infermier ja[dmu massettur pubbliku, 50 fil-mija kienu enrolled. Fuq medda ta’ 10 snin, ]ew; gruppi fis-sena ta’ infermiera minn oqsma differenti (San Vin/enz, Boffa, San Luqa, Mount Carmel) g[amlu dan il-kors.

“Minn dak i]-]mien ’il hawn ma [arisniex lura. Kellna sfida kbira li n[arr;u 50% talpopolazzjoni tal-infermiera f’perjodu partikulari ta]-]mien.

Irrid ng[id li sibna [afna kollaborazzjoni, anki millMUMN,” kompla Sharples.

L-infermiera ta’ etajiet differenti li fil-ma;;orparti tag[hom kienu ilhom li telqu lbankijiet tal-iskola re;g[u lura g[all-istudju. Huma ;ew f’/ertu sens sfidati biex jag[mlu l-kors u ng[ataw [afna sapport ba]at fuq filosofija umanistika biex jaslu li jemmnu fihom infushom u filfatt li kul[add jista’ jasal.

“Jiena kburi ng[id li lma;;orparti ta’ dawk li bdew il-kors temmewh b’su//ess.

Kellna nies li e//ellaw u o[rajn fit-triq tan-nofs, i]da waslu.

Bejn 600 u 700 mitt ru[ bdew il-kors u fil-ma;;orparti temmewh. Sharpels iltaqa’ mag[hom kollha u jg[id li kienet esperjenza ta’ tag[lim

Pajji]na qed ikollu dejjem aktar infermiera gradwati u spe/jalizzati

g[alihom, i]da anki g[alih.

Seta’ jiskopri n-natura tasservizz li joffru u l-kontribut tag[hom. “{arri;niehom, u llum g[andha work force ta’ 2,600 li minnhom 400 biss huma enrolled nurses. Ir-ra;uni g[alfejn baqa’ 400 hi g[aliex u[ud minnhom waslu biex jirtiraw u ma [assewx il-[tie;a li jag[mlu l-kors. Ra;uni o[ra hi li f’dawn l-a[[ar snin, ilGvern ta l-possibbiltà li linfermiera jistg[u jibqg[u ja[dmu wara l-età pensjonabbli, u g[alhekk dawk li konna qed nanti/ipaw li se jirtiraw wara l-65 sena, mhux kollha g[amlu dan.”

Biss, Sharples ikkummenta li dan kien fattur po]ittiv g[aliex dawn g[adhom jikkontribwixxu b’mod po]ittiv fil-qasam tan-nursing, u [idmithom hi apprezzata [afna.

“G[andna nies anki ta’ 70 sena li g[adhom ja[dmu attivament fis-settur pubbliku u jag[tu kontribut lis-so/jetà.

Hemm ukoll numru ta’ infermiera li kienu irtiraw u li lGvern re;a’ da[[alhom fisservizz. Issa l-kors intemm u

dawk li jridu li minn enrolled isiru SRN, g[andhom isibu lkura;; u jag[mlu l-kors g[addiploma jew g[ad-degree lUniversità.”

Possibbiltà o[ra g[allinfermiera hi li jispe/jalizzaw f’qasam jew f’ie[or.

Attwalment, numru sabi[ da[lu jag[mlu degree fil-qasam tassa[[a mentali.

“B[ala dipartiment tas-sa[[a, fl-2004 imbuttajna [afna biex ikollna appuntu dan id-degree, u din is-sena g[andna g[allewwel darba 10 gradwati li g[a]lu din l-ispe/jalizzazzjoni.

Ta’ min jg[id li dalwaqt naslu f’sitwazzjoni fejn ikollna lma;;orparti tan-nies li ja[dmu f’Monte Carmeli spe/jalizzati fil-qasam.”

Dan hu biss settur wie[ed fejn l-infermiera jistg[u jispe/jalizzaw. B[alissa, fil-fatt, b’konsegwenza tal-bini talisptar il-;did tal-onkolo;ija, numru ta’ infermiera qed jie[du studju spe/jalizzat f’dan ilqasam.

Hu importanti li jkollok e//ellenza f’dak li hu bini, struttura u tag[mir fi sptar, i]da hu importanti wkoll li jkollok

professjonisti biex toffri sservizz. “Sakemm jitlesta l-bini qed isir [afna xog[ol ta’ preparazzjoni f’dak li hu ta[ri; g[all-infermiera. B[alissa g[addejjin bi pro;ett ta’ kollaborazzjoni mal-isptar Royal Marsdin, f’Chelsie, lIngilterra, li hu /entru ta’ e//ellenza fid-dinja fil-qasam tal-kan/er.

“Xi persuni mg[allmin minn dan l-isptar qed ji;u Malta biex i[arr;u lill-infermiera tag[na bi t[ejjija g[all-isptar talOnkolo;ija. L-e//ellenza mhux fil-binja biss hi me[tie;a, i]da wkoll fis-servizz; g[andu jkollna l-aqwa kompetenza possibbli.”

F’dawn l-a[[ar snin minn kemm ilu li l-kors g[allinfermiera naqas g[al tliet snin u tne[[ew ir-restrizzjonijiet fuq in-numru tal-istudenti li jistg[u japplikaw, l-ammont talistudenti li qed jibdew il-kors sploda.

Attwalment, hemm grupp ta’ madwar 400 student qed jit[arr;u. Qatt ma hu bi]]ejjed, isostni Sharples, g[aliex innumru tal-infermiera li t[arr;u fis-sebg[inijiet qed jirtiraw u o[rajn jirri]enjaw biex imorru ja[dmu fis-settur privat.

G[alhekk kienet importanti lpolicy tal-Gvern li l-infermiera jing[ataw l-opportunità li jkomplu ja[dmu wara l-età talirtirar.

“Hemm work force ta’ infermiera barranin ukoll, i]da nittama li ma]-]mien ikollna work force lokali li tkun bi]]ejjed. Ta’ min jinnota u japprezza li minkejja ssitwazzjoni ekonomika fiddinja – li minnha Malta mhix e]entata – b[ala gvern u dipartiment bqajna committed li ninga;;aw ir-ri]orsi li g[andna b]onn biex insostnu sservizz tas-sa[[a lokali.”

Tinfeta[ mill-;did triq ewlenija f’G[awdex

Parti mit-triq ewlenija f’G[awdex li nfet[et mill-;did wara xog[ol kbir fuqha

Wa[da mit-toroq ewlenin f’G[awdex, dik li mi//entru tar-Rabat twassal sal-Port tal-Im;arr, re;g[et infet[et g[at-traffiku wara xog[ol infrastrutturali li sewa mat-€12 il-miljun u li 85% minnu kien finanzjat minn fondi Ewropej.

Din it-triq, li hi twila tliet kilometri, se tg[aqqad i]-]ew; meded li saru fis-snin ta’ qabel flimkien, ji;ifieri mill-Port sax-Xewkija u mir-Rabat sa San Lawrenz.

Dan ix-xog[ol wasal fi tmiemu ftit jiem biss qabel il-festa ta’ Santa Marija, li matulha g[add kbir ta’ Maltin i]uru G[awdex.

Ix-xog[ol fuq din it-triq dam ftit aktar milli skedat min[abba l-kwantità ta’ o;;etti stori/i li nstabu waqt li kien g[addej dan il-pro;ett. Fil-fatt

ix-xog[ol waqaf g[al bosta drabi sakemm dawn is-sejbiet kienu analizzati u preservati.

Parti integrali minn dan il-pro;ett kien il-bdil tas-sistemi tas-servizzi b[all-ilma u l-elettriku li qatt ma kienu mibdula qabel.

Matul dawn l-a[[ar erba’ snin sar bosta investiment fit-toroq arterjali u residenzjali talg]ejjer Maltin. Fl-2010 infet[u mill-;did il-Bypass ta’ Marsaskala u Triq il-Belt Valletta fi]-}urrieq, filwaqt li aktar kmieni din is-sena tlestew pro;etti fi Triq il-Kunsill tal-Ewropa u Triq Garibaldi, u xog[ol f’Xatt l-G[assara tal-G[eneb fil-Marsa.

Xog[ol ie[or jinsab g[addej fi Triq il-Marfa u lBypass ta’ Pennellu fil-Mellie[a, u l-underpass filMarsa.

6

Opinjoni

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

L-Olimpjadi ta’ Londra... ftit riflessjonijiet Illejla jintemm il-Log[ob Olimpiku ta’ Londra. Kellna organizzazzjoni massiva, ;imag[tejn ta’ spettaklu, kompetizzjonijiet li jaqtg[ulek nifsek, reb[ ta’ medalji u di]appunti g[al [afna o[rajn, anki jekk ilparte/ipazzjoni f’din il-festa tal-isport hi fiha nfisha kaw]a g[a/-/elebrazzjoni. {mistax-il jum ta’ varjetà ta’ sport interessaw lil kul[add, u donnu li kul[add beda jinteressa ru[u fl-isport.

Wara kollox, kellna 10,490 atleta jie[du sehem fi 302 kompetizzjonijiet konnessi ma’ 26 dixxiplina sportiva.

Wara li l-Ingli]i, seba’ snin ilu, g[elbu l-isfida tal-Fran/i]i li kienu favoriti u ;ew mag[]ula biex jorganizzaw ilLog[ob tal-2012, [admu qatig[ u nefqu ’l fuq minn disa’ biljun lira sterlina biex organizzaw dan il-log[ob.

Wara kollox, avveniment b[al dan, b’[afna g[aqal jista’ j[alli profitt dirett u indirett, u l-Ingli]i kienu fidu/ju]i li jag[mlu erba’ biljun lira sterlina qlig[.

Il-PM Cameron [ataf lopportunità ta’ dan lavveniment mondjali u stieden industrijalisti kbar g[al business breakfast u mag[hom iddiskuta personalment l-opportunitajiet

tan-negozju li hemm fir-Renju Unit. Stedinhom b’/erta [erqa biex jinvestu f’pajji]u u assigurahom li kellhom il-bieb miftu[ bera[.

Illejla nistennew blentu]ja]mu /-/erimonja talg[eluq, waqt li n-nies g[adha titkellem fuq dik tal-ftu[ ma[suba mi/-/elebri Danny Boyle.

G[amlu l-Istorja f’Londra

Kull edizzjoni jkollha storja u ismijiet li jitni]]lu f’kapitli tad-deheb.

Ma tistax ma ssemmix lillg[awwiem Michael Phelps, li issa bir-reb[ totali ta’ 22 medalja, fosthom 18 taddeheb fl-a[[ar tnax-il sena, idde/ieda li din kienet l-a[[ar parte/ipazzjoni Olimpika g[alih. Hu temm il-karriera Olimpika tieg[u billi qabe] lill-;innasta Russa Larisa Latynina fin-numru talmedalji mirbu[a peress li hi kellha 18-il medalja Olimpika.

Aktar unuri nkisbu wkoll mill-atleta :amajkan Usian Bolt – l-aktar bniedem velo/i fid-dinja u li minnu nistennew aktar prestazzjonijiet memorabbli wara li kiseb la[jar [in, b’rekord Olimpiku fit-ti;rija tal-100 metru, il{add li g[adda, minkejja lismijiet kbar li bdew mieg[u

f’dik li tista’ titqies b[ala lakbar tigrija fost kollha. Birri]ultat brillanti tal-200m, il{amis, Bolt sar le;;enda. {add ma rnexxielu jirba[ il100m u l-200m f’]ew; edizzjonijiet Olimpi/i wara xulxin.

Ma nistax ma nsemmix lillatleta Oscar Pistorius, atleta bla saqajn mill-Afrika ta’ Isfel, li kien l-ewwel wie[ed b’dan it-tip ta’ di]abbiltà li wasal sal-finali tal-400 metru wara li f’Beijing fl-2008 reba[ id-deheb fil-Log[ob Paralimpiku. Kien hemm ukoll l-ar/ier Korean Dong Hyum In, li hu kwa]i ag[ma.

L-Amerikani u /-?inizi ddominaw bil-kbir u ttaqtig[a ta’ liema nazzjon kien se jispi//a bl-akbar numru ta’ medalji kienet interessanti ferm. Anki jekk wie[ed irid jg[id li d-daqs talpopolazzjoni jilg[ab ukoll parti importanti fir-reb[ talmedalji. Kieku l-pajji]i talUnjoni Ewropea kellhom jie[du sehem b[ala Unjoni, irreb[ kien uniku.

L-atleti Maltin L-atleti tag[na g[amlu dak

kollu li setg[u, u wie[ed irid jirrikonoxxi li bid-diversi skemi ta’ assistenza li da[[al il-Gvern matul din ille;i]latura, il-preparazzjoni

tag[hom kienet fa/ilitata immensament.

Il-Maltin kellhom stennija kbira g[all-prestazzjoni tattiratur Malti William Chetcuti. Hu kien l-uniku atleta Malti li kkwalifika g[al dawn l-Olimpjadi wara li kien reba[ titlu mondjali fl-isparar.

William hu tiratur ta’ klassi mondjali li kien bi/-/ans li jirba[ xi forma ta’ unur daqs kull atleta ie[or.

B[ala Gvern, a[na dejjem tajna l-appo;; lil William, li ftit tal-;img[at ilu ng[aqad mal-Forzi Armati ta’ Malta f’Unit Sportiv li twaqqaf apposta g[all-Atleti Nazzjonali, li xog[olhom hu li jit[arr;u sa 40 sieg[a fil;img[a fl-isport tag[hom, filwaqt li jie[du l-paga s[i[a.

Aktar minn hekk, kemm hu u kemm atleti o[rajn gawdew minn diversi skemi biex jikkompetu f’kompetizzjonijiet internazzjonali. Jidher bi/-/ar li din ma kinitx il-;urnata ta’ William. I]da William baqag[lu futur.

Il-Gvern, permezz talKunsill Malti g[all-Isport, g[amel diversi skemi u inizjattivi g[all-Atleti Nazzjonali u Elite, fosthom it20 / 20 Sports Training Scheme g[all-[addiema fissettur pubbliku, u t-20 / 20

minn Clyde Puli clyde.puli@gov.mt

Sports Training Scheme g[all[addiema fis-settur privat, lIsports Competition Leave g[all-atleti biex jipparte/ipaw f’kompetizzjonijiet internazzjonali, il-Unit il-;did fl-Armata, u l-Youth Development Scheme g[allatleti ]g[a]ag[ promettenti.

Din is-sena se nkunu wkoll qed nag[tu g[all-ewwel darba boro] ta’ studju fl-isport biex in[arr;u lill-professjonisti f’dan il-qasam. L-Iskola Nazzjonali tal-Isport se tinfeta[ fi ftit ;img[at o[ra.

B’sodisfazzjon ng[id li f’dawn l-a[[ar snin sar progress notevoli fil-qasam sportiv u wie[ed jispera li lOlimpjadi jservu ta’ ispirazzjoni g[a]-]g[a]ag[ tag[na.

Fakkarni, sewwasew x’suppost qed tag[mel^ F’dan pajji]na g[andna sitwazzjoni li ma nistg[ux na[arbu minnha. Indawruha kif indawruha, il-verità tibqa’ dik li hi. G[andna, sfortunatament, partit politiku fl-Oppo]izzjoni li jibqa’, sena wara sena, juri fil-miftu[ li m’g[andux dak li hemm b]onn biex imexxi l-pajji]. Ilpoplu tag[na hu ffa//jat b’din ir-realtà. Partit li g[amel perjodi ta’ ]mien fil-bank talOppo]izzjoni u rnexxielu jibqa’ kif kien. Irnexxielu joqg[od lura milli jinbidel, sew fil-bnedmin li jikkomponuh, kif ukoll filmetodu politiku u fl-ideat li kapa/i jressaq lejn il-futur.

Fil-konkret, hi forma ta’ tra;edja nazzjonali li dan ilpartit jibqa’ jdur fuq l-istess punt u ma jistax jinqala’ millpassat.

1.

Partit li, g[alkemm kellu u g[ad g[andu kull forma ta’ opportunità li j[ares lejn dak li ;ara, dak li rnexxa fil-pajji] u jinbidel, irid jibqa’ jag[tina lkoll l-istess li kien. Ilformazzjoni mentali – ilkultura politika li hemm f’dak il-partit – ma nbidlet xejn.

Wie[ed jinduna, mhux biss mill-atti esterni, mill-fa//ati 2.

tal-imma;ini tal-pubbli/ità, imma mis-sustanza tal-[sieb u l-ideat. Il-Partit Laburista, hu mill-iktar evidenti li tilef kull forma ta’ prin/ipju li kellu.

Sar ja[seb biss, b’ossessjoni kontinwa, li jikseb il-poter talIstat f’idejh, u wara jara x’se jwettaq. Dan jidher il-[in kollu, ming[ajr [abi ta’ xejn.

Fuq in-na[a l-o[ra, a[na fil-Gvern ma hemmx dubju li g[andna n-nuqqasijiet tag[na.

Imma l-poplu jafna u jaf li ppruvajna kontinwament inwettqu l-;id u s-sewwa b’ideat politi/i /ari. Ma //aqlaqniex minn dak li a[na fil-fond tag[na. Ma hemmx distinzjoni bejn kif nidhru u dak li a[na. F’dawn ix-xhur, fil-[idma kostanti li saret u g[adha qieg[da ssir, ma konniex perfetti. Anqas forsi ma l[aqna l-grad ta’ pre/i]joni li [addie[or talab minna, i]da l-pajji] kompla jimxi b’passi ’l quddiem.

Komplejna naraw dak li hemm b]onn u nikkunsidraw mill-;did dak li sar u fejn nistg[u nsa[[uh jew nirriformawh. Komplejna, f’kuntratt ma’ [addie[or, na;;ornaw lilna nfusna ming[ajr ma nitilfu l-mel[ 3.

tag[na. Bqajna partit talpre]ent u tal-futur.

Naf li, sfortunatament, hemm min se jie[u [afna g[alih, imma nixtieq li nistaqsi, b[ala membru ta’ din is-so/jetà, sewwasew x’inbidel fil-Partit Laburista f’dawn l-a[[ar snin bi tmexxija ;dida^ Dawk b[ali li sabu ru[hom huma u jsuqu j[arsu lejn l-istampi li xterdu minn dak il-partit, fiehmu li, verament, ma hemmx ideat ;odda. Kien hemm, anzi, reazzjonijiet mg[a;;la u numeru]i g[al dak il-wie[ed li deher mill-Partit Nazzjonalista. Wie[ed li [are; pubblikament g[al g[ajnejn kull persuna li hemm verità li kull darba li l-Partit Laburista jkun fil-Gvern jonqos ix-xog[ol. L-istatistika turi dan, mexxejja pre/edenti ammettewh. Flok kien hemm risposta fuq dan il-punt, kien hemm biss tgerfix, g[a;la u su;;etti varji li, frankament, ma nafx min jista’ ja[seb li kienu se jsolvu.

4.

Partit fl-Oppo]izzjoni jista’ jirba[ il-punti fuq diversi [wejje;, fosthom li jressaq lejn il-pajji] proposti li 5.

jistg[u jse[[u verament.

Imbilli tilmenta, tista’ ti]voga, imma l-poplu jrid iktar. Jekk tal-linja damet sieg[a biex tasal, jista’ dan ikun tort talGvern^ Jew, aqwa, jista’ jkun hemm xi Gvern ie[or li g[ada pitg[ada jista’ jg[id lillelettorat: “Ivvutali g[ax ilministri u l-membri parlamentari tieg[i se jibdew isuqu tal-linja, u sserra[ mo[[ok li se jaslu dejjem fil[in”^ Hemm evidenti [afna nuqqas ta’ preparazzjoni. Ma hemmx is-sustanza li wie[ed g[andu b]onn biex imexxi ’l quddiem, u mhux lura, lil dan il-poplu. G[ax wie[ed irid ifakkar li, bid-difetti kollha tag[na, il-pajji] xorta mexa ’l quddiem u ma waqafx iwettaq dan. Il-Partit Nazzjonalista baqa’ jerfa’ r-responsabbiltà u ju]a sewwa [inu, mentri dak Laburista baqa’ ja[rab mirresponsabbiltà u ja[li l-[in.

U wie[ed jinnota li, aktar ma hu /ar li t-tmexxija l-;dida jew hi inkapa/i jew mhix qieg[da tit[alla to[ro; b’xi [a;a ;dida, li lamministrazzjoni trid dejjem tibda kapitlu ;did ming[ajr ma tag[laq dak ta’ qabel. Lewwel kellna Google hangout, 6.

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

u warajha issa ;ej il-kungress.

Xejn ma hu qed jo[ro; ;did.

Qieg[ed jibqa’ kollox kif kien u kif inhu. F’elezzjoni, pajji] irid ikun /ert li qed jivvota g[all-partit li kapa/i jmexxih ’il quddiem u mhux sempli/ement li jbiddel biex jie[u gost li jbiddel. :ustament, il-pajji] g[alhekk qieg[ed jistaqsi lilu nnifsu: “Imma x’inbidel sewwasew f’dak il-partit ta[t din ittmexxija^” Tant il-punti mhumiex /ari, li diversi qed jistaqsuh: “Fakkarni, sewwasew x’suppost qed tag[mel^”

7

Il-{add,12 ta’ Awwissu, 2012

Il-Gvern ta’ Lawrence Gonzi [a d-de/i]jonijiet li ]ammew lil Maltija miexja tajjeb minkejja l-ba[ar imqalleb madwarna

F’pa;ni o[rajn...

8 Ng[o]]u l-[ajja b’moralità u etika

9 Volontarjat

10 It-tieni sena mill-mewt ta’ Guido de Marco

17

Ittri lill-Editur:

Dak il-billboard!

F’[ames snin ta’ taqlib dinji… {ames snin ilu f’dawn il-;ranet ta’ nofs Awwissu, bdew lewwel sinjali li d-dinja kienet se tid[ol fil-kri]i bankarja, finanzjarja u ekonomika li issa ilha tkidd [afna pajji]i g[al dawn l-a[[ar [ames snin.

Fid-9 ta’ Awwissu 2007, il-bank Fran/i] BNP Paribas kien qal lill-investituri f’]ew; fondi ta’ investiment li ma setg[ux ji;bdu flushom. Dan g[aliex il-flejjes li dawk i]-]ew; fondi kienu po;;ew fi strumenti finanzjarji marbutin mal-propjetà fl-Amerika kienu dabu fil-valur.

Minn dawk il-;ranet bdiet kri]i dinjija li ilha g[addejja [ames snin u li kellha diversi fa]ijiet: l-ewwel fa]i kienet dik li [akmet lid-dinja bankarja: ilcredit crunch li fiha l-banek ma bdew jafdaw xejn lil xulxin u waqfu jisilfu l-flus lil xulxin u lill-klijenti tag[hom bilkonsegwenza li [afna minnhom fallew jew kellhom ikunu salvati mill-gvernijiet tag[hom; id-dinja batiet prezzijiet g[oljin ferm ta]-]ejt, tal-qmu[, tal-g[alf u tal-ikel; f’din il-fa]i tal-kri]i ]-]ejt tela’ g[al 150 dollaru l-barmil – livell li diversi ekonomisti bdew ibassru li kien se jwassal g[al ri/essjoni kif ;ara kull darba li l-prezz ta]-]ejt g[ola ]]ejjed; it-tielet fa]i kienet ri/essjoni qawwija li fil-fatt kienet lag[ar wa[da mid-Dipressjoni l-Kbira tas-snin tletin; din irri/essjoni hi l-ag[ar wa[da fi tmenin sena u ftit pajji]i [ar;u kompletament minnha tant li [afna pajji]i qed jid[lu fi sta;uni konsekuttivi ta’ ti/kin ekonomiku b’intervalli ta’ tkabbir ]g[ir; ir-raba’ fa]i tal-kri]i hi l-konsegwenza reali fuq in-nies madwar id-dinja: il-qg[ad g[oli li [afna pajji]i qed i[abbtu wi//hom mieg[u u li qed i[assar il-[ajja ta’ miljuni kbar ta’ [addiema u ]g[a]ag[; il-fa]i li d-dinja g[addejja minnha b[alissa hi dik talfalliment jew kwa]i ta’ diversi pajji]i li ma kinux g[aqlin flinfiq tag[hom u li mbag[ad kellhom bilfors jonfqu flejjes kbar biex itaffu r-ri/essjoni jew isalvaw il-banek li kienu se jfallu; u fa]i o[ra ta’ b[alissa tal-kri]i f’[afna pajji]i hi ta’ ‘stagflation’ li, minkejja li forsi l-ekonomija tag[hom

m’g[adhiex teknikament f’ri/essjoni, it-tkabbir ekonomiku hu tant kajman li mhux jo[loq impjiegi waqt li l-prezzijiet xorta qed jog[lew.

F’dan ix-xenarju li ilu ja[kem lid-dinja g[al dawn l-a[[ar [ames snin, l-g[aqal tal-Gvern Malti mmexxi mill-Prim Ministru Gonzi wassal biex Malta bilkemm [asset din il-kri]i li ;abet g[arkupptejhom [afna ;ganti ekonomi/i. Dan ;ara g[ax: il-Gvern Nazzjonalista g[amel riformi ekonomi/i li tejbu l-mod kif ta[dem l-ekonomija tag[na – riformi li lLabour dejjem [are; kontrihom meta saru; il-Prim Ministru Gonzi tejjeb in-nefqa tal-Gvern u dawwar parti minnha minn sussidji li kienu jirrendu ftit li xejn (b[al dawk lit-tarzni) g[al g[ajnuniet lill-fabbriki, lil-lukandi u lid-ditti biex itejbu l-[idma tag[hom u jimpjegaw in-nies; il-Gvern Malti dawwar is-sussidji li qabel kienu jing[ataw fuq l-ener;ija g[al g[ajnuna biex il-familji jinvestu f’ener;ija alternattiva u b’hekk nu]aw ir-ri]orsa naturali li g[andna bl-abbundanza – ix-xemx; Gvernijiet Nazzjonalisti dejjem issellfu biex jinvestu u ssellfu ming[and il-pubbliku Malti biss; b’hekk Malta m’g[andhiex banek barranin ji;ru warajha; u il-Gvern, l-awtoritajiet finanzjarji u l-banek infushom raw li ma jissugrawx flus f’self jew investimenti riskju]i; ilbanek kienu prudenti u konservattivi fit-tmexxija tag[hom u dan [alla l-frott fis-sodizza li llum igawdu l-banek f’Malta.

G[al dawn ir-ra;unijiet, illum f’Malta nitkellmu fuq rekord ta’ xog[ol, bil-[addiema ja[dmu full-time issa jaqb]u l150,000 – rekord assolut – kif nitkellmu dwar ir-rekords ripetuti fit-turi]mu f’dawn l-a[[ar snin, bil-maqlub ta’ dak li kien ;ara fir-ri/essjoni tas-snin tmenin meta t-turi]mu kien ikkollassa.

Il-mertu li llum Malta tista’ titkellem dwar rekord ta’ xog[ol irridu nag[tuh fejn [aqqu: lill-Gvern Nazzjonalista mmexxi minn Lawrence Gonzi g[ad-de/i]jonijiet li [a u li ]ammew lil Malta miexja tajjeb minkejja l-ba[ar imqalleb madwar id-dinja.

8

Opinjoni

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… arba fost l-o[rajn, l-Ispirti kollha ddiskutew u qablu li jibnu ]ew; palazzi> il-Palazz talVerità u l-Palazz tal-Gideb. Kull darba li xi tifel ikun qal il-verità, kienu jo[olqu ;ebla biex jinbena l-Palazz tal-Verità. L-ispirti tal-verità kienu jie[du dil-;ebla u j]iduha mal-binja talPalazz.

Il-Palazz tal-Gideb kien qed jinbena bl-istess mod. Kienet tin[oloq ;ebla kull darba li tifel jg[id gidba. I]-]ew; binjiet kienu impressjonanti – l-aqwa fid-dinja – u kull grupp ta’ Spirti kien ifittex li l-Palazz tieg[u jkun l-aqwa.

L-Ispirti tal-gideb, li kienu iktar malizzju]i, bag[tu ftit sew minnhom fid-dinja, biex i[ajru ttfal jg[idu iktar gideb. U rnexxielhom. U l-Palazz tal-Gideb beda tiela’ i]jed, u sar spettakulari.

Imma darba minnhom, ;rat xi [a;a stramba fil-Palazz tal-Gideb. :ebla minnhom inbidlet f’kartuna. O[ra nbidlet f’ramel. U o[ra fi [;ie;.

U nfaqg[u. Kull darba li kienet tinqabad xi gidba, il-;ebla tag[ha kienet tfaqqa’. B’dal-mod, iktar ma jg[addi ]mien, iktar ;ebel bdew ifaqqg[u, sakemm /eda l-palazz kollu.

Kien f’dan il-mument li l-Ispirti kollha, anki lIspirti tal-gideb, fehmu li l-gideb ma g[andek tu]ah g[all-ebda ra;uni. G[ax qatt ma taf x’forza vera g[andhom il-gideb, u meta se j/edu.

D

Int u jien Il-gidba tista’ tag[tik

sodisfazzjonijiet immedjati u te[ilsek minn xi gwaj li tkun die[el fih. Allura l-u]u tag[ha hu relattivament fa/li u j[ajrek. Imma anki jekk mhux dejjem, [afna drabi l-gidba tinqabad.

Il-gwaj jaf ji;i fuqek b’iktar qawwa. U fuq kollox titlef ilkredibbiltà u l-fidu/ja, kwalitajiet li ebda adult f’sensih ma jixraqlu jarmi.

Tifel jigdeb tg[addihielu.

Imma adult jigdeb ma tni]]lux.

Il-verità taf tiswiek prezz.

Anki jekk tixhed b’;ustizzja u onestà, taf tiksirha ma’ xi [add li ppretenda li se tipprote;ih. Imma l-verità ma t[arisx lejn u/u[ imma lejn issewwa u l-[aqq. :ieli tbati

biex tg[id xi [a;a lil xi [add b’korrezzjoni, g[ax int superjur, ;enitur, jew [abib.

Min ma jifhimx jaf jumbrak.

Imma min jifhem, ji]diedlu rrispett lejk, g[ax japprezza li ma kinitx [a;a [afifa jg[idlek dak li qallek.

Fejn hemm il-verità hemm il-fidu/ja u l-kollaborazzjoni.

Fejn jid[ol l-ingann u l-qerq, [add ma jkun jaf fejn hu, relazzjonijiet jitkissru, [biberiji jog[sfru. :esù qalilna: “Il-verità tag[milhom [ielsa”. Anki psikolo;ikament. Il-verità niftakarha. Imma l-gidba rrid nag[mel sforz biex niftakarha.

Bl-Ingli] jg[idu: “liars must have a good memory”. Ilgiddibin irid ikollhom memorja tajba. Il-giddieb

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

ja[seb li hu ra;el, g[ax kien kapa/i jid[aq b’xi [add.

Imma fil-fatt ikun dg[ajjef, g[ax ma jkunx kapa/i jerfa’ responsabbiltà ta’ g[emilu, jew jiffa//ja r-realtà kif inhi.

Id-dinja tin[tie; [afna i]jed verità, u possibbilment xejn gideb.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, ag[milni difensur tal-verità jiswieli x’jiswieli.

G[inni nevita kull forma ta’ gideb anki bi/-/ajt anki g[all-b]onn.

Ag[tini ftit mill-ispirtu ta’ :wanni l-Battista li ma be]ax jg[id il-verità lanqas lil min kien fl-awtorità.

Ressaqni dejjem i]jed lejk, Mulej, g[ax Int il-Verità.

Ng[o]]u l-[ajja b’moralità u etika F’dawn il-jiem kien pubblikat l-Abbozz ta’ Li;i dwar il-protezzjoni talembrijun. Wara dan it-titlu m’hemm xejn [lief li;i li ilha mistennija, li g[andha darba g[al dejjem tirregola lpro/ess mag[ruf b[al dak tal-IVF, ji;ifieri lfertilizzazzjoni in-vitrio.

Pro/ess li ilu jkun prattikat f’pajji]na g[al dawn l-a[[ar g[oxrin sena imma li g[al bosta ra;unijiet kumplessi baqa’ mhux regolat kif suppost.

Il-prin/ipju fundamentali tal-IVF hu li joffri rimedju g[al koppji li jkunu qeg[din jesperjenzaw diffikultajiet biex ikollhom it-tfal. Din itteknolo;ija medika ssib lg[eruq tag[ha fl-Ingilterra fejn l-ewwel tarbija li ;iet prokreata bl-assistenza talIVF tmur lura g[al Mejju tal-1978 f’Manchester.

It-tarbija kienet tifla u kienu semmewha Louise Joy Brown. Il-fi]jolo;ista li welled din it-tifla kien Robert Edwards, li ng[ata lpremju Nobel g[allmedi/ina fl-2010. Minn dakinhar ’l hawn hu stmat li f’dan il-pajji] twieldu iktar minn 30,000 tarbija permezz tal-IVF. Barra minn hekk twieldu eluf kbar o[ra blistess metodu madwar iddinja kollha.

Is-su;;ett tal-IVF hu su;;ett delikat u kumplikat fl-istess [in u dan min[abba diversi ra;unijiet marbutin

mal-esperjenza tal-[ajja umana, il-moralità talpro/ess u l-etika tal-mi]uri li jittie[du biex dan il-pro/ess ikun su//ess.

Qabel xejn l-IVF taffettwa primarjament lill-koppji li jkunu qeg[din jittamaw li jkollhom it-tfal. G[al bosta ra;unijiet fi]i/i l-pro/ess normali ta’ kon/epiment ma jse[[x u bosta huma dawk li jirrikorru g[all-IVF b[ala mi]ura estrema.

G[alkemm s’issa dan kien pro/ess g[oli [afna g[aliex prattikat biss fil-privat, bosta koppji jag[mlu sagrifi//ji personali biex jaqtg[u xewqithom. M’hemmx dubju li l-IVF tibqa’ teknolo;ija indispensabbli g[al dawk li g[andhom b]onnha.

Peress li s’issa l-Istat ma kienx joffri dan is-servizz, ma kienx hemm g[a]la [lief li tirrikorri g[al servizz privat. Kif tistg[u timma;inaw dawn linterventi kumplikati jirrekjedu mhux biss esperti medi/i imma wkoll laboratorji u swali spe/jalizzati biex dawn listess interventi jkunu su//ess.

Mill-esperjenza professjonali tieg[i dejjem [assejt li kien hemm b]onn ur;enti li dawn l-interventi jkunu regolati mill-iktar fis possibbli. Fl-istess waqt su;;ett kumpless u delikat b[al dan ta’ bilfors kellu

jie[u ]-]mien tieg[u. Kif ikkonferma l-istess Ministru tal-:ustizzja Chris Said, ma kienx hemm lok g[allg[a;la fid-dawl talkumplikazzjonijiet li j;ib issu;;ett tal-IVF. L-Abbozz ta’ Li;i dwar ilprotezzjoni tal-embrijun kien varat ftit ;img[at ilu u hu ba]at fuq numru ta’ prin/ipji ba]i/i. Fost dawk ewlenin hemm il-valur tal-[ajja, lg[a]la libera tal-koppja u lmoralità u l-etika marbutin mal-pro/ess tal-IVF. Ing[atat attenzjoni spe/jali g[all-po]izzjoni tal-Knisja u kienet espressa r-ri]erva dwar il-prattika tal-iffri]ar tal-embrijuni mhux fertilizzati.

Fi sforz biex jag[ti spazju ampju g[ad-diskusjoni, ilGvern ikkommetta ru[u li jilqa’ sottomissjonijiet fuq is-su;;ett sal-14 ta’ Settembru fejn imbag[ad jg[addi g[all-istadju parlamentari biex tkun maqbula l-li;i finali.

M’hemmx dubju li lKnisja Maltija g[andha rri]ervi tag[ha kif espressa flittra pastorali ma[ru;a millIsqfijiet. Bla dubju [afna mill-ansjetà li espremiet ilKnisja hi valida qatig[. Waqt li hu /ar li l-Knisja mhijiex kontra l-IVF, hi kawta u ]gur kontra kull forma ta’ iffri]ar ta’ embrijuni li fil-ka] li ma ji;ux impjegati, ikunu distrutti.

Dan il-Knisja t[oss li hu

fih innifsu qtil. L-istess Professur Maurice Cauchi, eks chairman tal-Kumitat Konsultattiv tal-Bioetika, esprima li hu favur l-IVG basta /-/elloli in kwistjoni jappartjenu lill-koppja u mhux lil terzi. L-istess Cauchi re;a’ sa[aq fuq ilbi]a’ tal-iffri]ar u leventwalità li dawn ikunu distrutti.

Intant hu /ar li hemm [afna qbil bejn Stat u Knisja fuq is-su;;ett tal-IVF. IlKnisja tapprezza li l-Gvern kellu jindirizza dan issu;;ett spe/jalment g[allkoppji involuti. Il-Knisja lanqas ma hi kontra li xxjenza tkun ]viluppata, basta tkun rispettata l-[ajja u lvaluri Nsara marbutin mag[ha.

Din il-li;i g[andha tifta[ opportunitajiet g[al koppji li jixtiequ t-tfal bl-g[ajnuna ta’ dawn l-interventi imma g[andhom restrizzjonijiet finanzjarji. F’dan id-dawl ma ddumx ma tibda topera klinika spe/jalizzata fl-Isptar Mater Dei li toffri servizz b’xejn lill-koppji bi kriterji spe/ifi/i. Dan hu mument importanti g[al progress filqasam tas-sa[[a pubblika f’pajji]na.

Intant id-diskussjoni tkompli fuq [afna livelli.

Nispera li tkun diskussjoni wiesg[a, matura u nieqsa minn politi/izzar ]ejjed li [afna drabi jinkwina de/i]jonijiet importanti.

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

L-IVF tibqa’ teknolo;ija indispensabbli g[al dawk li g[andhom b]onnha

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

It-turist, int u jien M’iniex sorpri] li l-a[[ar statistika ma[ru;a mill-NSO rigward l-industrija tatturi]mu qab]et dawk ma[ru;a fl-ewwel kwart tal2012, u g[alhekk ]gurat rekord ;did g[at-turi]mu f’Malta.

Skont il-figuri uffi/jali, kellna rekord ta’ aktar minn 147,000 turist f’:unju, li jikkonferma li din lindustrija hi b’sa[[itha f’pajji]na. Malta rre;istrat ukoll ]ieda ta’ €15,000,000 f’nefqa meta mqabbla massena l-o[ra.

Barra minn hekk, rajna wkoll ]ieda fin-numru ta’ ljieli li t-turisti qattg[u f’Malta, li possibbilment jispjega l-fatt g[alfejn rajna ]ieda fin-nefqa. Ta’ min jinnota li t-Taljani u l-Ingli]i jirrappre]entaw tnejn millaktar pajji]i importanti g[al Malta fejn jid[ol it-turi]mu u s-swieq ekonomi/i.

Dan, mal-fatt li l-klima ta’ Malta hi fost l-a[jar fiddinja, jirrifletti fil-fehma tieg[i r-ri]ultat tal-[idma kontinwa u ta’ inizjattivi implimentati mill-Gvern fillegislaturi li g[addew. {afna minna, irrispettivament mill-fehmiet politici tag[na, naqblu li lindustrjia tat-turi]mu f’Malta [adet spinta tajba grazzi g[all-firxa ta’ promozzjoni globali li tirreklama lil Malta, pro;etti ta’ restawr biex jissa[[a[ ilwirt kulturali u l-kultura rikka tag[na, kif ukoll li]vilupp kontinwu flinfrastruttura nazzjonali.

Dan kollu jg[in filpromozzjoni ta’ Malta b[ala prodott uniku.

Ftit minn dawn l-inizjattivi jinkludu: iz-zoni pubbli/i li ;ew rinnovati, b[al Pjazza San :or; il-Belt, it-tibdil ta’ bieb il-Belt, l-Akkwarju ta[t l-ilma fil-Qawra kif ukoll il:nien George Bonello de Puis f’Tas-Sliema.

Ta’ min isemmi l-pro;ett Malta Goes Rural li qed jer;a’ jag[ti [ajja lill-ir[ula rurali f’pajji]na u l-mixjiet fil-kampanja. Dawn jinkludu mixjiet fid-Dwejra, fil-Girgenti kif ukoll filBa[rija.

minn Ryan Callus ryancallus@gmail.com

L-Awtorità Maltija g[atturi]mu qed tniedi mixjiet ;odda fil-kampanja.

Insemmi ftit, fosthom ilmixja mill-Victoria Lines, itTempji Neoliti/i u lFawwara fis-Si;;iewi.

Ir-ristrutturar re/enti tallinja nazzjonali tal-ajru jo[loq stampa sabi[a tag[na kif ukoll jag[ti spinta lill-Air Malta. Il-kuluri mag[]ula jirriflettu l-importanza talkultura tag[na u talkaratteristi/i Mediterranji.

G[alhekk nistg[u nistqarru li g[andha prodott Malti kompetittiv. Dawn linizjattivi huma bla dubju ta’ xejn fatti li juru l-importanza li jag[ti l-Gvern biex isa[[a[ il-pontenzjal ta’ din il-g]ira.

I]-]ieda fit-turi]mu hi ri]ultat tax-xog[ol xejn fa/li u tad-dedikazzjoni li l-Gvern Malti g[amel flimkien malAwtorità Maltija g[atTurizmu, mal-Ambaxxaturi li jirrappre]entawna madwar id-dinja u ma’ dawk kollha li jaqilg[u l-[ob]na ta’ kuljum mit-turi]mu.

Kull entità tag[mel l-a[jar biex tippromwovi lil Malta, l-ospitalità u l-kultura rikka tag[na. A[na kollha g[andha rwol li rridu n[arsu biex nipprote;u t-turi]mu f’pajji]na.

G[aldaqstant, a[na kollha g[andna na[dmu flimkien f’kull [in biex intejbu lesperjenza tat-turist f’Malta.

• Ryan Callus hu kandidat tal-Partit Nazzjonalista g[allElezzjoni :enerali fuq is-6 distrett u Vi/i-Sindku tasSi;;iewi

Opinjoni

9

Volontarjat F’dinja li aktar ma jmur qed issir aktar konsumista, li wie[ed joffri ftit jew [afna mill-[in tieg[u biex jipprovdi servizz ming[ajr [las g[al xi kaw]a jew o[ra, tidher xi [a;a tassew sabi[a u ta’ min japprezzaha.

Na[seb li ftit minna japprezzaw kemm hawn nies f’pajji]na li joffru sig[at ta’ xog[ol ming[ajr ma lanqas biss jit[allsu. Lil [afna nies tismag[hom igergru li llum kul[add g[all-flus jag[mel u ma baqax sens ta’ volontarjat.

Sa /ertu punt hu minnu li f’/erti oqsma dari kien hemm aktar nies li joffru mill-[in tag[hom g[al xog[ol ming[ajr [las. Imma /ertament li dan is-sens altru li ma mietx.

Qeg[din fl-ista;un tal-festi fejn ;img[a wara o[ra nassistu g[al ;img[at (jew ;img[at s[a[) ta’ attivitajiet fid-diversi parro//i f’Malta u G[awdex.

Ta[sbu illi kieku ma g[adx fadal voluntiera dawn il-festi jistg[u jibqg[u jsiru^ Nies li jarmaw it-toroq, nies li ja[dmu n-nar, nies li j[itu lpavaljuni, nies li jorganizzaw il-kun/erti, nies li jassistu filfunzjonijiet fil-knejjes u tant xog[ol ie[or li jsir.

F’/ertu sens dawn in-nies qed jag[tu kontribut siewi lillekonomija tal-pajji] g[aliex il-festi tag[na jipprovdu /ertu valur mi]jud lill-prodott turistiku li joffri pajji]na. Fi ftit kliem hemm sens ekonomiku anki filvolontarjat.

Volontarjat fl-isport Dan is-sens ta’ volontarjat hu mifrux ukoll anki f’oqsma

o[ra, inklu] fl-isport.

Normalment min ja[dem filkumitat ta’ xi g[aqda sportivi ma jir/ievi l-ebda [las.

Kumitati b[al dawn imexxu fost affarijiet o[ra n-nurseries u g[aqdiet ta’ diversi dixxiplini sportivi li qed jag[tu l-opportunità lit-tfal u ]-]g[a]ag[ tag[na jit[arr;u f’xi sport ie[or. Jag[tuhom g[aldaqstant l-opportunità li jag[mlu attività sportiva u g[alhekk ma jibqg[ux inattivi b’riskju li jsofru mill-obe]ità u li jqattg[u l-[in tag[hom esposti g[all-vizzji.

Nammira [afna lil dawn innies. Nammira d-dedikazzjoni tag[hom mat-tfal u ]]g[a]ag[ tag[na. Dan ixxog[ol jag[mluh anki b’sagrifi//ji personali. … u fil-partiti politi/i Anki l-partiti politi/i je[ti;ilhom il-voluntiera biex ja[dmu. Kieku kellek t[allas lil kull min ja[dem f’xi

kumitat politiku tispi//a f’sitwazzjoni insostenibbli.

Hu minnu li forsi fil-passat kont issib aktar nies li lesti li jag[tu mill-[in tag[hom g[al [idma politika. Minkejja dan g[ad fadal nies li joffru minn [inhom g[al [idma politika. {idma fl-g[aqdiet politi/i. {idma fil-kumitati lokali. {idma o[ra li partit ikollu b]onn u li kieku j[allas g[aliha jkollu jo[ro; flus kbar.

Il-Partit Nazzjonalista g[andu jibqa’ jemmen li je[tie;lu l-voluntiera biex jibqa’ partit effi/jenti u effettiv. Tajjeb li nibqg[u nirreklamaw g[all-voluntiera mhux biss g[al [idma filkampanja elettorali imma

‘Il-Partit Nazzjonalista g[andu jibqa’ jemmen li je[tie;lu l-voluntiera biex jibqa’ partit effi/jenti u effettiv’

minn Charlo Bonnici charlo.bonnici@gov.mt

wkoll fi/-/iklu s[i[ tal-[idma politika.

Tag[mel kura;; tara ]]g[a]ag[ joffru mill-[in tag[hom g[al [idma b[al din.

Mhux g[ax ma tapprezzax ukoll il-[in li qed joffru persuni ta’ etajiet differenti b’risq [idma politika importanti.

G[aldaqstant nixtieq nie[u din l-okka]joni biex minn qalbi nirringrazzja lil dawk kollha li f’dan il-pajji] qed joffru l-[in tag[hom g[al [idma fil-volontarjat.

Din mhix [idma li dejjem tag[tik sodisfazzjonijiet.

Mhux [idma li dejjem se ssib lil min jirringrazzjak g[aliha jew li jirrikonoxxihielek.

Imma hi [idma importanti li finalment tag[mel iddifferenza.

Dan il-[sieb biss g[andu jinkora;;ixxi aktar lil min qed iwettaqha u t[e;;e; lil o[rajn biex jibdew jag[mluha huma wkoll.

Nie[u din l-okka]joni biex nawgura l-festa t-tajba lil dawk li se ji//elebraw il-festa ta’ Santa Marija nhar l-Erbg[a li ;ej, b’mod partikolari lil dawk li joqog[du f’{’Attard u l-Mosta, li jinsabu filkostitwenza tieg[i.

10 Anniversarju

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Nhar il-:img[a li g[adda, 10 ta’ Awwissu, [abat it-tieni anniversarju mill-mewt tal-President Emeritu Guido de Marco. F’din l-okka]joni l-Kumitat Sezzjonali tal-Partit Nazzjonalista f’Santa Venera organizza lejla ta’ kommemorazzjoni li fiha d-diskors ewlieni, bit-tema tal-libertà, sar minn RICHARD MUSCAT li l-ewwel parti tieg[u kienet pubblikata fil-[ar;a ta’ b[al-lum ;img[a. Din il-;img[a qed nippubblikaw it-tieni u l-a[[ar parti ta’ dan id-diskors.

It-tieni sena mill-mewt ta’ Guido de Marco

Prova mill-aktar diffi/li g[ad-demokrazija f’Malta Eddie Fenech Adami sar Mexxej tal-Partit fi ]mien meta Malta u l-Maltin kienu g[addejjin minn prova millaktar diffi/li g[addemokrazija, g[ad-drittijiet fundamentali u g[al-libertà.

Eddie Fenech Adami kien imsejja[ biex jiddefendi lprin/ipji u l-valuri politi/i li kienu kalpestati u mheddin mis-so/jalisti fil-poter, u biex imexxi lill-Maltin lejn seb[ ;did ta’ libertà.

Eddie kien ta’ e]empju u ispirazzjoni g[all-poplu Malti bis-sagrifi//ji, bir-re]istenza, bil-persistenza fil-prin/ipji, u b’koerenza s[i[a ta’ g[emilu.

Il-vi]joni tieg[u ta’ Xog[ol, :ustizzja u Libertà kienet dik li [elset lill-Maltin minn ktajjen so/jalisti, u tat nifs u ener;ija ;dida lejn futur ;did lil Malta u lill-poplu tag[ha.

Dan, Eddie wettqu fil-milja tieg[u meta biddel il-pajji] radikalment: fl-imma;ni malbarranin, fid-dinami]mu talekonomija, fil-[olqien ta’ opportunitajiet, u fuq kollox bil-ksib u r-rispett lejn iddrittijiet u l-legalità f’ambjent so/jali, ekonomiku u politiku mibni fuq il-libertà. Eddie jibqa’ msemmi b[ala Missier Malta fl-Ewropa.

L-esperjenza fi Sqallija Qabel ma ng[addi g[alla[[ar parti ta’ din is-sekwenza ta’ mexxejja tal-partit, se

nfakkar ftit minn dak li g[addejt minnu f’dawk is-snin tal-missjoni politika fi Sqallija.

Il-[idma tieg[i fit-twaqqif u t-tmexxija tal-AZAD serviet biex dan i/-/entru ta’ studji politi/i jkun strument li jxerred il-kultura demokratika u lg[atx g[al-libertà.

Xog[li kien li nipproponi ddjalogu b’risposta g[allarroganza, l-g[aqda g[all-firda fis-so/jetà, id-drittijiet fundamentali g[all-abbu] tag[hom u l-libertà b’risposta g[all-monopolju u /-/ensura. Lg[odda li [dimna biha kienu attivitajiet ta’ kull xorta, ;ewwa u barra fil-;onna, konferenzi, kotba, espressjonijiet artisti/i u teatrali, folk u tradizzjonijiet Maltin. Dan il-programm kulturali sar b’risposta g[attheddida serja g[al-libertà misso/jalisti li kienu fis-setg[a tul dawk is-snin.

Il-missjoni politika fix-

[addiema sospi]i. Ma tajt lebda kunsiderazzjoni g[ax [assejtha insult il-fatt biss li ressquhieli. Ridt in]omm nadifa l-missjoni g[al-libertà li afdali l-PN. Il-libertà kompliet tirba[.

Rikatt lill-Gvern Taljan

Eddie Fenech Adami u Guido de Marco [admu id f’id biex lil pajji]na jer;g[u jag[tuh il-vera libertà

xandir b[ala l-mibg[ut tal-Kap Nazzjonalista fi Sqallija xhur qabel l-elezzjoni kru/jali tal1981 fissret li ;iet quddiemi opportunità biex inpo;;i filprattika dak it-tag[lim fuq ilkultura tad-demokrazija millA}AD. Emmint li l-Kap tal-Partit kien qed jibg[atni biex naqdi missjoni politika favur id-dritt tal-espressjoni libera li kien mhedded u abbu]at serjament mill-poter arroganti. Din il-

dawn ;ew mill-og[la awtoritajiet tal-gvern ta’ dakinhar, u mill-;urnali u mezzi tal-komunikazzjoni li kienu servili lejn ir-re;im. Din il-persekuzzjoni ]diedet flintensità wara s-serqa elettorali tal-1981, u kienet tikkonsisti anki f’theddid fuq l-inkolumità tieg[i, tant li xi nies b’intenzjonijiet ostili kienu jintbag[tu apposta millambjenti tar-re;im biex ifittxu fejn kont noqg[od f’Ragusa.

Il-Maltin jistennew li g[andna nitkellmu aktar fuq il-libertà u fuq il-lealtà biex ikompli jkun dan il-PN li jixg[el l-entu]ja]mu ta]-]g[a]ag[ missjoni straordinarja qdejtha billi wassalt il-messa;; talpartit lill-Maltin permezz taxxandir minn Sqallija.

U dawn huma xi mumenti li g[addejt minnhom biex nuri li l-libertà trid tg[ixha, mhux biss g[ax hi dritt, imma spe/jalment g[ax hu dmir tag[na li ng[ixu liberi. Dan kien ilkonvin/iment s[i[ tieg[i, u proprju g[ax tassew emmint f’dan il-prin/ipju skoprejt ;o fija ener;iji ;odda, perseveranza, kura;; u determinazzjoni li ma kontx naf li qatt kelli qabel.

L-attakki u persekuzzjoni personali kienu kontinwi, u

Theddid minn Kastilja Hekk kif [abbart ir-ri]ultat tal-voti, ir/evejt telefonati

minn uffi/jali mag[rufin minn Kastilja fejn heddewni li ma nersaqx lura lejn pajji]i g[ax jarrestawni bis-sa[[a tal-li;i kolonjali tas-sedizzjoni.

Inkredibbli kif wara 17-il sena indipendenti, is-so/jalisti heddewni li jinfurzaw li;i li lkolonizzaturi Ingli]i kienu applikaw kontra Nerik Mizzi fl-1917. Jew bl-arrest jew blu]u tal-vjolenza, li kif inhu mag[ruf, kienet arma u]ata mir-re;im dak i]-]mien, il-fatt kien li jien ma stajtx ni;i lura f’pajji]i b[ala /ittadin liberu

kif [ri;t biex naqdi din ilmissjoni.

Il-PN beda sensiela ta’ mi]uri ta’ re]istenza politika bi protesta biex jiddefendi ddemokrazija u l-libertà. U g[alhekk bqajt inxandar minn Marina di Ragusa.

Ir-re;im kompla j]id filpaniku g[ax ma fela[x dawn ix-xandiriet. Wara li ma rnexxilux iwaqqaf ix-xandir talpartit bil-Qorti Maltija, li dde/idiet li ma kellhiex ;urisdizzjoni fuq dawn ixxandiriet minn barra, ivvinta li;i ;dida mag[mula apposta, bl-unika intenzjoni li ssikket ilvu/i tal-partit. Din kienet li;i infami mag[rufa b[ala l-li;i tal-Ind[il Barrani.

Eddie Fenech Adami sfida din il-li;i u xandar bil-vu/i libera. Ir-re;im m’g[amilx reazzjoni g[al din l-isfida g[al ra;unijiet ovvji. Imma l-mira tag[hom kienet dak ix-xandar, ]armat u bla poter… riedu jaqbdu lis-suldat biex i[allas ta’ kollox.

Imma ]baljaw, g[aliex lanqas is-suldat ma waqaf quddiem il-pieni [orox ta’ din il-li;i faxxista. U bqajt g[addej bix-xandir u b’[idma favur ilkaw]a ta’ Malta u tal-PN. B’hekk kompliet tirba[ illibertà.

Wara l-festa tal-Imnarja 1982, tar-re;im g[amluli lproposta li ja[fruli (sic) kollox basta niffirma dikjarazzjoni b’apolo;ija u li ma nag[milx attività politika aktar!

Proposta simili g[al dik li kienu g[amlu lill-istess

Meta raw li kull theddida ma swiet xejn, g[amlu l-a[[ar sforz biex jag[lqu l-vu/i talPN. Dan wettquh billi g[amlu rikatt lill-Gvern Taljan: jew tag[lqu dak l-istazzjon jew inqattg[u kull ftehim bilaterali mag[kom!

Il-Gvern Taljan, wara re]istenza, idde/ieda li j/edi lil Mintoff biex ma jarax lil Malta f’periklu reali li je[odha definittivament lejn il-Libja ta’ Gaddafi u lejn il-blokk talUnjoni Sovjetika. U hekk [ar;et ordni millamministrazzjoni Taljana biex l-impjant kollu tal-istazzjon talpartit f’Marina di Ragusa jkun si;illat. Il-vu/i tal-PN ;iet b’hekk imsikkta fit-3 ta’ Awwissu 1982.

Kien jum iswed g[alija. {assejtni li qed idawru dawk ittape u s-si;illi ma’ xuftejja. Ilvu/i tal-ma;;oranza kienet imsikkta imma xorta l-;lieda tag[na baqg[et g[addejja bilbattalja legali f’Catania li tatna ra;un, u minn Ruma, minn fejn komplejt naqdi din il-missjoni mal-Internazzjonali Demokratika Kristjana, sakemm il-Prim Ministru ;did fl-1987 sejja[li lura f’pajji]i b[ala /ittadin liberu.

Lura f’pajji]i, [addant ilbandiera tal-PN li kont tellajt mal-antenni g[ax-xandir talvu/i tal-partit minn Ragusa, u li fiha hemm miktub li “dan hu lpartit li g[amel minn kollox biex isemma le[nu u jwassal ilmessa;; tieg[u lill-Maltin.”

U hekk kif qed infakkru firrinaxximent li ;ab il PN bilvi]joni politika tieg[u, bi Guido de Marco Ministru tal:ustizzja, barra minn riformi fl-amminstrazzjoni tal:ustizzja, tajjeb insemmu li biex juri kemm kien kommess bis-serjetà li jwettaq dik il-bidla mid-dlam g[ad-dawl, wa[da mill-ewwel li;ijiet li g[adda filParlament kienet ilKonvenzjoni Ewropea. Dak kien id-19 ta’ Awwissu 1987 – 25 sena ilu. g[al pa;na 11

Anniversarju 11

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Inkomplu ng[o]]u l-libertà kif g[allimna Guido minn pa;na 10

Qabel inkomplu fuq dan, ejjew nag[tu [arsa lejn irrekord tal-mist[ija li wiret ilgvern ;did nazzjonalista minn le;islatura misruqa so/jalista.

Richard Muscat jag[mel id-diskors ewlieni fil-kommemorazzjoni ta’ Guido de Marco

}ebli[ tad-drittijiet fundamentali Id-drittijiet fundamentali

kienu qed jinkisru bla mist[ija.

Il-protesti tal-PN, tal-unions [ielsa u tal-media [ielsa, wasslu biex jitwaqqaf il-

Human Rights Group mag[ruf b[ala {ielsa. Fl-istess ]mien, delegazzjoni g[olja mill-International Helsinki

Federation for Human Rights

]aret Malta u ppre]entat rapport dwar il-Human Rights in Malta fl-1985.

Dan ir-rapport ikkonferma listat [a]in tad-drittijiet fundamentali, u //ensura labbu]i li saru.

Il-{ielsa ppre]entaw rapport fil-15 ta’ :unju 1986, u li minnu se nsemmi biss il-lista tal-vjolazzjonijiet tad-drittijiet: Rispett g[all-integrità tal-persuna: tortura, trattament degradanti, arrest arbitrarju, u detenzjoni u e]ilju, protezzjoni legali m/a[[da, ind[il arbitrarju fil-privatezza, filfamilja, fid-dar u filkorrispondenza.

Rispett g[ad drittijiet /ivili: libertà tal-kelma u listampa, libertà ta’

asso/jazzjoni u assemblament pa/ifiku, libertà reli;ju]a, dritt g[al propjetà privata, diskriminazzjoni ta’ razza, sess, kulur u twemmin.

Rispett g[ad-drittijiet politi/i: dritt ta/-/ittadini li

jibdlu l-gvern tag[hom, diskriminazzjoni fuq ba]i politika.

Drittijiet so/jali u kulturali: dritt g[al

edukazzjoni u dritt tal-;enituri li jag[]lu l-edukazzjoni g[al uliedhom, dritt tax-xog[ol.

Dawn id-drittijiet kollha kienu miksurin regolarment ming[ajr skrupli. L-ebda wie[ed jew wa[da li kienu ja[kmu l-poplu mir-re;im so/jalista f’dawk is-snin taddlam qatt refa’ responsabbiltà politika ta’ din il-lista talmist[ija!

Il-libertà llum Il-libertajiet fundamentali kienu kalpestati, imma issa

rikonoxxuti u mi]mumin b’g[o]]a; kienu mwarrbin, issa saru li;i Maltija; kienu m]ebil[in, imma issa saru lboxxla tal-poplu u tal-politi/i.

Dan kollu grazzi g[all-Partit Nazzjonalista.

Illum qed ingawdu l-libertà u d-demokrazija daqs qatt qabel.

F’liema stat tinsab din illibertà?

Guido de Marco kellu s-sodisfazzjon li f’isem Malta jippre]enta l-applikazzjoni g[al s[ubija fl-UE, lil Gianni de Michelis, li kien il-Ministru tal-Affarijiet Barranin tal-Italja li dak i]-]mien kellha f’idejha l-Presidenza tal-UE

Na[seb li naqblu wkoll li llum il-libertà tinsab f’riskju mill-abbu] tag[ha stess. U tajjeb li nift[u g[ajnejna biex ma ter;ax tg[addi mill-periklu.

F’dan il-kuntest hu kru/jali lintervent tal-komunità kulturali#artistika biex ikun konfrontat it-theddid kontra llibertà. Il-pajji] kellu, u g[ad g[andu b]onn kbir, dawn linterventi.

Hu apprezzat u f’waqtu l-fatt li l-istess iben de Marco, Mario, b[ala Ministru tal-Kultura, li wiret it-twemmin ta’ missieru favur il-libertà, instiga pubblikament lill-artisti u nnies tal-kultura biex jimpenjaw ru[hom f’materja nazzjonali, laktar fejn tid[ol il-libertà tal[sieb u l-espressjoni.

Mhux mument fa/li li nitkellem fuq il-Partit waqt turbolenza interna li g[adu ma jidhirx it-tmiem tag[ha, u li attakkat l-imma;ni tal-PN. Nikkummenta b[ala /ittadin u b[ala nazzjonalist.

Il-livelli baxxi u bla skruplu tal-partit avversarju, b’kompli/ità ma’ elementi /arlatani u vulgari fi [dan ilpartit tag[na, waqqg[u lpolitika minn missjoni nobbli g[al wa[da ta’ stmerrija.

L-esperjenza ta’ dawn is-snin turina li tmexxija ta’ partit politiku tfisser tmexxija ta’ ‘koalizzjoni’ interna bejn interessi le;ittimi u bejn fehmiet differenti, i]da fejn lakbar inkwiet ;ie minn di]gwid ta’ interessi u fehmiet egoisti/i li jmorru barra mill-orbitu talprin/ipji ba]i tal-partit.

Madankollu l-Partit Nazzjonalista qed juri li hu kapa/i jaffronta din is-sieg[a kerha bi tmexxija g[aqlija flosservanza tar-regoli tad-

Guido de Marco [allas prezz personali fid-difi]a tal-libertà waqt dimostrazzjoni tal-Partit Nazzjonalista li tfakkar l-Indipendenza

demokrazija u libertà. It-tfittix tal-verità u s-sewwa biss huma garanzija li jag[mluna tassew liberi.

Rispett lejn il-valuri u d-drittijiet Fix-xenarju politiku nazzjonali, fejn il-PN i;orr responsabbiltà b[ala l-partit li jista’ jg[olli l-livell ta/-/iviltà politika, il-PN, b[ala partit modern, g[andu jsa[[a[ lilu nnifsu, qatt b[ala partit konfessjonali, imma b[ala partit popolari, interklassista, li tfisser li jkun strument ta’ parte/ipazzjoni fil-[ajja /ivili g[a/-/ittadinanza kollha fillibertà.

Dan il-partit popolari jilqa’ fi [danu nisa, ir;iel, ]g[a]ag[ li jemmnu fil-libertà u jridu jibqg[u liberi, u li jidentifikaw

ru[hom fil-valuri tad-dinjità talpersuna, ta/-/entralità talfamilja u tar-responsabbiltà, talugwaljanza, tal-;ustizzja, tallegalità, tas-solidarjetà u tassussidjarjetà.

Hi l-kultura so/jal kristjana li j[addan il-PN li tag[tih aktar kredibbiltà u konvinzjoni waqt li jorganizza s-so/jetà Maltija fir-rispett ta’ dawn il-valuri u drittijiet. Il-PN g[andu jkompli jidentifika l-aspirazzjonijiet tasso/jetà, im[allta b’fehmiet, twemmin u razza differenti, u jag[milhom azzjoni ta’ Gvern.

Il-Prim Ministru u Mexxej tal-PN, Lawrence Gonzi, qed ikompli jaqdi din il-missjoni storika tal-[elsien. Hu qed imexxi fi ]mien mill-aktar diffi/li g[all-ekonomija u g[allisfidi fid-dinja tax-xog[ol u talambjent.

Fuq l-e]empju ta’ Guido ?ertament il-Kap tag[na jkompli wkoll jg[aqqad ma’ dawn il-[ti;iet indispensabbli g[al-livell tal-[ajja tal-Maltin, dik l-istess intensità u [e;;a tieg[u favur dawk il-valuri tal-

moralità pubblika li hu stess jg[o]] b’mod e]emplari biex jg[olli wkoll il-kwalità tal-[ajja tas-so/jetà. Huma l-aqwa protetturi tal-libertà vera.

Is-so/jeta Maltija, f’fa]i ta’ tibdil qawwi fiha nfisha, qed issegwi u tistenna li l-politi/i tag[na jkunu leali, dik il-lealtà li tag[ha Guido kien e]empju illuminanti u li jkunu wkoll onesti; tistenna li jafu jaqdu lmissjoni politika tag[hom bissagrifi//ji b[ala qadi ta’ servizz lejn il-partit u lejn il-pajji]; tistenna li l-PN i]omm il-lead favur il-;ustizzja so/jali, il-;id komuni, is-solidarjetà favur dik il-politika li tipproponi kwalità

ta’ [ajja de/enti bil-;id imqassam b’;ustizzja u ssussidjarjetà.

Il-Maltin jistennew li g[andna nitkellmu aktar fuq illibertà u fuq il-lealtà, biex ikompli jkun dan il-PN li jixg[el l-entu]ja]mu ta]]g[a]ag[.

Nixtieq nag[laq dan lintervent billi ning[aqdu flimkien b[ala /ittadini u Nazzjonalisti biex nistqarru li ng[o]]u l-libertà kif g[allimna Guido: “l-ewwel u qabel kollox”.

A[na nemmnu li l-liberta hi dritt li kull bniedem jakkwista mat-twelid. Ejja wkoll ma ninsewx li fid-dinja g[adhom je]istu krudeltajiet u forom o[ra ta’ vjolenzi li jillimitaw dan id-dritt lil [afna popli mjassra.

Fra[na lkoll bir-rebbieg[a G[arbija li nfirxet fil-pajji]i ;irien tag[na, u nsellmu lil dawk l-eroj li /ar/ru demmhom biex jaffermaw id-dritt tallibertà. Imma nafu li tant o[rajn g[adhom im/a[[din b’mod brutali mil-libertà. Mela g[alina lkoll tibqa’ l-mira tag[na li naraw li/-/ittadini taddinja kollha liberi.

Inkun liberu iva, imma ming[ajr ma nie[u mil-libertà ta’ [addie[or; billi nirrispetta l;esti ta’ [addie[or bla ma ng[addi ;udizzju infondat; g[andi nag[raf u mhux biss nittollera l-opinjoni jew twemmin ta’ [addie[or.

G[ax fi kliem Don Luigi Sturzo, kampjun tal-libertà,: “il-libertà b[all-arja. Ilbniedem jg[ix bl-arja. Jekk larja tkun ma[mu;a, isofri; jekk l-arja tkun skarsa, jifga; jekk larja tkun nieqsa, jmut.”

In[oss sens ta’ gratitudni lejn Guido de Marco li, bis-sa[[a tal-impatt fuqi ta’ dik il-laqg[a mieg[u 42 sena ilu, kelli l-unur li, b[ala suldat, tajt sehmi b’dak li naf, g[al tant snin, b’dedikazzjoni s[i[a favur ilprin/ipji u valuri tal-Partit Nazzjonalista.

Kien unur g[alija li naqsam mag[kom dawn is-sentimenti.

Hu tassew xieraq, li biex infakkru u biex nonoraw ilmemorja ta’ Guido de Marco, mhux biss g[a]ilna li ni//elebrawha, i]da wkoll qed ni;u mistednin nistqarru l-fidi tag[na fil-libertà.

Call out Caption 1> Caption 2> Caption 3> Caption 4>

12 Intervista

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

MARY GRECH – Xandara veterana

‘A woman of substance’ minn Doris Azzopardi – doris.azzopardi@media.link.com.mt

Bilqieg[da fil-k/ina akkoljenti ta’ Mary Grech, intasabt komda lesta biex nisma’ u niskopri xi [a;a aktar dwar Mary Grech, isem sinonimu max-xandir Malti, isem li wie[ed isemmi b’ammirazzjoni u rispett.

Isem Mary Grech hu fil-qlub tal-Maltin u personalment nixtieq li nisma’ aktar il-vu/i tag[ha fuq ir-radjijiet g[ax nemmen li Mary g[ad g[andha [afna aktar x’toffri.

Issa li x-xandir televi]iv lokali wasal biex ji//elebra l-[amsin sena tieg[u, xtaqt nie[u lil Mary g[al vja;; lura, mhux biss fi tfulitha f’G[awdex fi ]mien il-Gwerra i]da fi]-]mien meta bl-inkora;;iment ta’ ]ew;ha bag[tet applikazzjoni b’ritratt mehmu] g[ax-xog[ol ta’ announcer.

L-applikazzjoni ntlaqg[et biex Mary Grech saret l-ikona li hi llum, mara ta’ stoffa sew fil-karriera kif ukoll fil-[ajja tal-familja.

Mary fil-fa//ata ta’ wa[da mill-ewwel edizzjonijiet tal-Gwida f’Awwissu 1963

Twieldet Ra[al :did filwaqt li [utha l-o[ra twieldu kollha Bormla. Qabilha kien hemm [ames subien, li wie[ed minnhom miet ]g[ir. Wara sitt snin twieldet hi u wara [uha u o[tha o[ra.

Faqqg[et il-Gwerra u billi ommha kellha z-zijiet tag[ha G[awdex, ]ew; xebbiet u kanonku, [asbet tajjeb biex tipprote;i lill-familja.

Missierha kien fin-Navy u wara perjodu ji;ru minn post g[al ie[or maru G[awdex, San Lawrenz.

“Niftakar sewwa fil-pjazza maz-zija :u]eppa ]]ommli jdejja u tag[tini xi gallettina.

Hemm doqna l-ewwel pizza G[awdxija bil-;bejniet u ttadam.”

Hemm bdiet tmur l-iskola u g[amlet l-Ewwel Tqarbina.

Meta madwar l-1946 missierha rtira min-Navy, il;enituri tag[ha bieg[u d-dar u re;g[u lura Malta.

Mary tg[id li minkejja lGwerra, huma ma jafux tbatija.

“Sabu jikru Malta.

Sfortunatament tlifna lil o[tna meta kellha biss sitt snin.

Kellha l-libsa tal-Pre/ett lesta mdendla fil-gwardarobba.

Dak i]-]mien il-penisilin ma kienx je]isti u biex instab tabib, miraklu. Il-mamà, wara l-mewt ta’ Gertrude, baqg[et

applikazzjonijiet g[al announcer g[at-televi]joni li kien fil-bidu nett tieg[u.

Kienu g[adhom bil-provi.

Kien Victor li inkora;;ieni u smajt minnu. Ir/evejt ittra li tg[id li g[andhom jibag[tu g[alija.

“Kif mort l-ewwel darba ltqajt ma’ Charles Abela Mizzi u skoprejt li, jekk ma ni]baljax, kien hemm madwar elfejn applikazzjoni.”

Hawn nixtieq nag[mel parentesi ]g[ira. Waqt li tirrakkonta, Mary tirreferi g[all-avveniment fil-plural.

E]empju tu]a ‘applikajna’ u ‘skoprejna’. Dan il-fatt hu xhieda tar-rabta soda li hemm bejnha u ]ew;ha u min[abba l-fatt li huma dejjem [admu f’sintonija u g[aqda flimkien.

“Kienu jag[mlulek xi test u jg[idulek li se tisma’ ming[andhom. I[alluk fuq ixxwiek tistenna mortx tajjeb jew le. Sakemm imbag[ad tibda tara li l-lista tan-nies li applikaw qed tonqos u spi//ajna jien, Charles Abela Mizzi u o[ra mid-DOI. “Meta ;ejna biex nibdew kienet intg[a]et o[ra – Joan Borg Cardona. Xi jumejn qabel ma feta[ it-televi]joni dik tad-DOI naqset mil-lista.

Kien hemm ukoll Charles Arrigo, l-ewwel wi// li deher fuq it-televi]joni Maltija.”

sejra lura u kellha b]onn ambjent differenti. B’hekk tlajna ng[ixu maz-ziju TasSliema u minn dik id-dar [ri;t mi]]ew;a.”

Ma’ Victor iltaqg[et meta kienet g[adha l-iskola. Hi bdiet tirre/ta mal-kumpanija teatrali Lillipuzjani ta’ :u]eppina Attard Montaldo.

Kienet kumpanija li t[arre; lit-tfal g[all-palk. :u]eppina kienet taf lil Victor li kien filkumpanija ta’ Watty Cachia u kienet issejja[lu biex jag[milha ta’ su;;eritur.

Minkejja t-teatru, Mary tg[id li jiddispja/iha li ma studjatx il-vu/i. Watty kien ;eg[ilha tkanta s-Santa Lucia f’wa[da mill-plays tieg[u.

Kienet tog[la mhux [a]in u tg[id li dejjem xtaqet li ssir kantanta. Intant, lura g[al Victor u Mary.

“Iltqajt ma’ Victor meta kelli 14-il sena. Meta bdejt nikber, ta’ 16 imbag[ad, ing[aqadt mal-kumpanija ta’ Watty u g[amilt l-ewwel play ma’ Victor, li kien jisimha Fid-Dell tad-Destin.

“Minn hemm bqajna [bieb u mill-palk bdejna nag[mlu rradio plays fuq ir-rediffusion, Triq Melita, il-Belt. {a;a ;;ib lil o[ra u komplejt bilkarriera tal-palk.” :ara, i]da, li aktar ’il quddiem siefret g[al btala l-

Flimkien ma’ Abe Cercato u Mago Zurli fil-festival ‘Sicila d’Oro’

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew Kanada g[and [utha. Kellha xi 17 jew 18-il sena. Baqg[et hemm sentejn s[a[. Baqg[et tikkorrispondi ma’ Victor i]da mhux spiss g[ax hu kien qed jistudja g[al civillian officer.

“Meta ;ejt lura bdejt ner;a’ nfittex lill-klikka li konna niltaqg[u l-Ferries il-{add filg[odu. Skoprejt li kwa]i kollha kienu mi]]ew;in minbarra Victor. Er;ajna bdejna no[or;u flimkien u laffarijiet isserjaw.”

Mary i]]ew;et ta’ 24 sena u nofs u Victor kellu 35 sena.

Kien lejlet l-Ewwel tas-Sena tal-1961. {amsin sena ]wie;.

Kellhom ]ew;t itfal, it-tifel Josef u t-tifla Christianne.

Illum Mary nanna ta’ tliet neputijiet.

“Kont ili biss g[axar xhur mi]]ew;a meta [ar;u l-

Mary ma damitx ma da[let fid-djar ta’ dawk li kienu furtunati bi]]ejjed biex ikollhom sett tat-televi]joni.

Filwaqt li llum issib aktar minn sett wie[ed filma;;oranza tad-djar, dak i]]mien kien xorta o[ra.

“Lanqas skeda ma kellna, i]da g[addasna rasna u flimkien mal-kapijiet tag[na mill-Ingilterra ffurmajna roster ta’ kif se na[dmu.

Ovvjament ma]-]mien bdew de[lin persuni o[ra u laffarijiet bdew jie[du aktar struttura. Bdejna nittra]mettu mill-canteen tar-Redifussion.

“Konna nkunu erbg[a biss duty, jien l-announcer, wie[ed li jo[ro; il-films, iddirettur u ie[or inkarigat mill-parti teknika b[al sound u dawl. Kont inkun mara wa[di i]da kelli rapport sabi[ [afna u qatt ma kelli xi ng[id fuq dawk l-ir;iel li kont na[dem mag[hom.”

Mary tirrakkonta li fi ;ranet ta’ festa b[all-Milied u l-Ewwel tas-Sena, min kien ikun duty kien jie[u xi [a;a tal-ikel x’jaqsmu bejniethom.

Min xi bi//a fenek u min xi kejk. Fil-[in tal-break kienu jag[mlu ikla ta’ nofsinhar f’ambjent familjari. g[al pa;na 13

Ir-ritratt li ttie[ed fl-ewwel ;urnata li beda jxandar it-televi]joni minn studios ;odda meta qabel kien ixandar mill-canteen tar-Rediffusion

Intervista 13

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Kienet hemm mill-bidu tax-xandir televi]iv f’pajji]na minn pa;na 12

“Konna na[dmu minn qalbna u min jaf kemm g[amilna reklami b’xejn. Tant konna g[al qalbna u jien ng[id u nibqa’ ng[idha sa ma nag[laq g[ajnejja li dawk kienu l-jiem tad-deheb tattelevi]joni. Kienu jiem meta ma kienx hemm it-teknolo;ija tal-lum u kollox kien jin[tie; aktar impenn u xog[ol, i]da kien isir mill-qalb.”

Fost kollox, Mary kienet tag[mel il-famu] Shopping basket. :ieli kien ikollha madwar 13 jew 14-il prodott.

Jekk kien ikun rekordjat u

Ir-ritratt li Mary bag[tet mal-applikazzjoni biex issir announcer fuq it-televi]joni li kien g[adu se jibda jxandar

tag[mel ]ball fl-a[[ar prodott, kien ikollha tibda kollox mill-bidu g[ax ma tistax tirrimedja. L-editing ma kienx je]isti.

“Na[seb g[amilt xi sitt edizzjonijiet tal-Malta Song Festival. Ippre]entajt ma’ Norman Hamilton, Victor Aquilina, Charles Abela Mizzi u o[rajn. F’edizzjoni minnhom li saret f’teatru TasSliema kelli tliet xhur tqala bit-tifla u [add ma kien jaf.”

Ma’ Mary waqaft ftit nitkellem dwar l-ilbies, anki dwar [wejje; eleganti li Mary ]ammet minn ]mien dawn ilfestivals. Tg[id li qatt ma kellha l-qalb toftoqhom jew tarmihom. Hi dejjem [ietet [wejji;ha g[ajr dan l-a[[ar meta kien ikollha l-isponsors tag[ha. Mary [adet it-talent tal-[jata ming[and ommha.

Appo;; mill-;enituri Li jkollok it-tifla ta[dem fil-qasam tal-palk u wara fixxandir ma kinitx [a;a komuni. Staqsejt lil Mary jekk sabitx appo;; mill;enituri tag[ha, lura [amsin sena ilu.

“Kienet xi [a;a ;dida u sibt appo;; kbir. Il-mamà kienet toqg[od attenta. Kellha t-tifla tidher fuq it-televi]joni i]da ma kinitx tifta[ar bija. Il-

papà, mill-banda l-o[ra, kien kburi [afna bija. Kellu bokka, kif jg[id il-Malti.

“Kien jibqa’ mqajjem sakemm jara l-bandiera Maltija nie]la b[ala sinjal li spi//aw it-tra]missjonijiet fuq it-televi]joni. Kien jg[idli biex kif nasal id-dar nag[millu sinjal bit-telefon biex ikun jista’ jid[ol jorqod.”

Ulied Mary u Victor trabbew fid-dinja tax-xandir.

Kibru fiha. It-tifla ;iet [ames snin wara t-tifel. “Meta kont inkun duty filg[axija min jaf kemm ;ab lit-tifel ix-xog[ol u kif inkun break konna nippassi;;aw bit-tifel u ng[idu r-ru]arju. Imbag[ad konna nin;abru flimkien.

Meta mbag[ad twieldet ittifla, i]-]minijiet bdew jinbidlu. Il-mamà kienet toqg[od vi/in u sibt appo;; ming[andha.”

Victor ukoll kellu karriera fil-qasam tax-xandir, l-aktar bil-plays fuq it-televi]joni u lpalk. Il-palk fil-fatt baqa’ j[obbu [afna. Jibqa’ msemmi s-su//ess ta’ F’Ba[ar Wie[ed u Ipokriti.

“Mill-bidu tal-karriera tieg[i dejjem qg[adna attenti li jekk inkun xog[ol jien hu jkun id-dar mat-tfal. Ftit li xejn konna n[alluhom mannanniet. Victor dak i]-]mien

Mary flimkien ma’ ]ew;ha Victor f’‘Xi {lew’ fl-1986

kien fis-servizzi u kien jispi//a kmieni mix-xog[ol.

Kif ji;i d-dar kont immur g[ax-xog[ol jien. Dejjem xtaqna li na[dmu t-tnejn i]da lit-tfal inrabbuhom flimkien.

“Illum il-;urnata je]istu dawk ir-reklami – NISTA’.

Meta narahom ng[id li iva tista’, mela ma tistax, i]da jrid ikun hemm id-djalogu, ilvolontà u l-kura;; u l-abbiltà li ta[dem flimkien ming[ajr egoi]mu.”

Intant, b’;enituri t-tnejn involuti sewwa fil-qasam taxxandir wie[ed jistenna li t-tfal jiddakkru minn din il-karriera.

It-tifel xejn kompletament i]da Mary tg[id li t-tifla, kieku baqg[et Malta, kienet tkompli tipprogressa filqasam tal-kant.

“Meta kienet ]g[ira kellha

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Mary Grech

Ktieb favorit: Tog[;obni l-pinna ta’ Barabara Taylor Bradford, l-awtri/i ta’ Woman of Substance. Kellha wkoll is-segwitu tal-istorja, allura bqajt insegwi.

Film favorit: Films tal-epoka. Mhux l-aktar g[all-istorja i]da g[all-ilbies peress li n[obb in[it u napprezza s-sbu[ija. Kont nara lill-mamà t[it, hi wkoll kienet [ajjata tajba. Kienet tag[mel ilkpiepel u kwa]i kwa]i trabbejt in[obb il-kpiepel.

Nammira [afna lir-Re;ina u n[obb ninnota x’kappell tkun liebsa f’/erti okka]jonijiet.

Lewn favorit: Aquamarine g[ax billi g[andi g[ajnejja blu dejjem kienu jg[iduli li jixraqli.

Sta;un favorit: Dejjem kien is-sajf g[alkemm da]-]mien qisna qed inbatu aktar bis-s[ana. Forsi g[ax ninsew il-passat.

Il-vaganza ideali: :eneralment il-breaks tag[na jkunu G[awdex. Meta ni;u biex insiefru, lIngilterra n[obbuha [afna i]da vaganza qasira saret aktar battikata milli mistrie[. Billi g[andna t-tifla mi]]ew;a u toqg[od il-Kanada, il-btajjel tag[na nqattg[uhom g[andha u hemm immorru g[al perjodu relattivament twil.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el^: Fi ]mien ir-Re;ina Vittorja.

Kumbinazzjoni kont qed naqra ktieb u ssemmiet listorja tat-Titanic u r-renju tar-Re;ina Vittorja. Kien ]mien meta kienu qed ise[[u /erti tibdiliet fittradizzjonijiet. Mill-1900 sal-1930-40 kien ]mien tran]itorju. Il-mamà twieldet fl-1900 u meta ;iet biex ti]]ewwe; ta’ 25 sena kellha /ertu materjal li l-papà ;abilha minn barra g[ax kien fin-Navy. Hi ]]ew;et bil-parilja, bi]-]wiemel. Kien ]mien ta’ qabel il[amsinijiet meta /erti tradizzjonijiet bdew jinqatg[u.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi... L-ipokrisija.

Tbe]]ag[ni [afna g[ax jien nista’ ng[id li filkarriera tieg[i batejt mill-ipokrisija u l-g[ira.

Dejjem qg[adt attenta li nemmen fija nnifsi. Lipokrisija tista’ tkissrek u ;;arrfek. Jien persuna li

meta nara l-ipokrisija nirtira u ma nisfidax lil dak li jkun.

L-akbar pre;ju: Dejjem nid[ak, dejjem kont po]ittiva.

U l-akbar difett: Is-sensittività g[al /erti manjieri.

L-ikel favorit tieg[ek: Jien in[obb kollox minbarra l-[jar. Qabel kienet aktar severa mil-lum i]da meta kont ]ag[]ug[a kont nistordi meta nxommu. Peress li n[obb insajjar, allura nesperimenta b’kollox. L-aktar ikel li j[axxen hu laktar ikel favorit.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu: L-opportunità aktar milli l-[in g[ax il-

[in dejjem issibu jekk trid. Nixtieq ikolli xi [a;a fuq ir-radju. Ir-radju n[obbu [afna u [assejt innuqqas tieg[u. Bir-radju g[andek aktar kuntatt dirett mas-semmieg[a.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavoriek jew [adem kontrik^ Pjuttost a;evolani.

Kelli rapport tajjeb mas-semmieg[a u t-telespettaturi.

G[adni n]omm ittri li kont nir/ievi ming[and ittelespettaturi li kienu jiktbu biex jikkumplimentaw lim;iba u l-mod kif nilbes. Nemmen li kollox jiddependi mill-im;iba ta’ dak li jkun.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titolbu^ {a;a

wa[da biss kif dejjem nitlob lill-Mulej – li jag[ti ssa[[a lili, lil ]ew;i u lill-familja tieg[i u li nibqg[u dejjem mag[qudin.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Jien dejjem g[ext [ajti kif suppost ng[ixha.

Dejjem kont kuntenti bija nnifsi u b’dak li jien. Ma nsegwix il-kurrent. Qatt ma kont follower minkejja li parir nie[du.

Persona;; li tammira: Barra mill-familja qatt ma kelli idoli. L-idolu tieg[i hu ]ew;i Victor. Hu dejjem kien il-bastun tieg[i u dejjem [arist b’ammirazzjoni lejh.

parti ]g[ira fi play fuq il-palk, li kienet tippreferih mittelevi]joni. I]da mbag[ad marret il-Kanada u qatg[et.

Illum mi]]ew;a u adottat tifla ?ini]a li jien in[obb insej[ilha l-prin/ipessa ?ini]a.”

Intant, b[alissa Mary u Victor g[adhom kif irkupraw minn problema ta’ sa[[a u qeg[din ftit kwieti. Hi dejjem b’atte;;jament po]ittiv u qaltli li tafda l-futur f’idejn ilMulej.

“Meta kont fuq ir-radju kont in[obb indoqq dik iddiska li tg[id one day at a time sweet Jesus. Kliem millisba[. Trid tie[u l-[ajja jum wara jum... tqum filg[odu u tg[id lill-Mulej ‘grazzi taljum ;did li g[o;bok tag[tini u nisperaw li nispi//awh.’

14

Negozji }g[ar

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

In-negozju tieg[ek TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU

Fil-kju…

F’dawn l-a[[ar jiem bdew jittellg[u diversi billboards politi/i mifruxin madwar Malta u G[awdex, fejn fuqhom, barra l-kliem LABOUR WON’T WORK, qed jiddomina ritratt ta’ kju twil ta’ nies jistennew biex jirre;istraw g[ax-xog[ol.

Dan il-messa;; qed iwasslu l-Partit Nazzjonalista, i]da b[ala risposta g[al dawn, ilpartit tal-Labour qed jazzarda jipprodu/i o[rajn, fejn qed ju]a wkoll l-istess ritratt talkju, u b’mod fjakk i]da qed jipprova jwassal messa;;i differenti.

I]da liema billboards qed jirriflettu r-realtà^ G[as-sidien tan-negozji u g[al min irid ja[dem, liema messa;; qed jolqot lilhom direttament^ Biex tag[rfu twie;bu din ilmistoqsija g[andkom b]onn lewwel nett t[arsu lejn ilpassat ta]-]ew; partiti, u tara x’kien it-track record tag[hom fil-qasam taxxog[ol, u fl-istess [in tistaqsu wkoll x’qed verament joffru listess ]ew; partiti g[as-settur tan-negozju g[a]-]mien li ;ej.

“Labour Won’t Work”…

Hu fatt mag[ruf, li ta[t ilLabour ix-xog[ol kien qala’ daqqa ta’ [arta kbira, u lgvern ta’ dak i]-]mien kien e//ella biss fil-[olqien ta’

korpi parastatali, b[al Dirg[ajn il-Maltin u I]ra’ u Rabbi.

Kien il-Labour li biex ming[alih seta’ jisraq il-voti ming[and il-poplu, fl-a[[ar jiem ta’ qabel elezzjoni wasal biex b’abbu] kbir, impjega 8,000 ru[ f’daqqa mal-Gvern.

Tiftakruhom il-faqar ta’

minn Anton Vella anton.vella@gov.mt

Il-billboard tal-Partit Nazzjonalista li jg[id biss il-fatti

ideat dwar kif, skont huma, setg[et ti]viluppa lindustrija^... Skont il-Labour il-progress fl-industrija kien ji;i billi jo[olqu l-fabbriki ta/-/ikkulata u tal-kappar.

Tiftakru kif ta[t il-Labour spi//ajna b’numru rekord ta’ qg[ad f’pajji]na^ Im[atra di;à nsejt li ta[t ilLabour konna g[addejna seba’ snin s[a[ bil-pagi ffri]ati!

Tiftakru meta xi [wienet g[a]lu biex fil-festa talImnarja jibqg[u mag[luqin, kif kienu sabu lil tal-Labour jippenalizzahom u jibbojkottjahom^ Tiftakruhom il-famu]i 33 taxxa li l-gvern tal-Labour kien impona fuq il-poplu^ Kien ta[t il-Labour meta ]]ejt kien biss 12-il dollaru kull barmil meta g[ollew ilkontijiet tad-dawl u ilma m’g[ola s-smewwiet!

Kienu l-Labour li dejjem

[adu d-de/i]jonijiet ]baljati b[al meta g[alqu l-MCAST, da[[lu l-famu]i g[oxrin punt fl-Universitù u riedu sa[ansitra jne[[u l-istipendji lill-istudenti!

Kif nistg[u nafdaw ilLabour, meta dan, li kien g[alih, [alla lil Malta barra mill-Unjoni Ewropea^ Tafu li tal-Labour ma riduniex nid[lu fiz-zona tal-munita ewro^ Tiftakru li kien il-Labour li ssu;;erielna li g[andna nikkupjaw lil ?ipru u lillI]landa^... imissna smajna minnu!

U tg[id insejna kemm talLabour minn dejjem kienu kontra kull ]vilupp u investiment li Gvern Nazzjonalista dejjem kien determinat li jwettaq!

Tiftakruhom il-protesti kontra l-power station ta’ Delimara^ Tiftakruha l-kritika [arxa kontra l-Mater Dei (biex imbag[ad [ar;u jg[idu

Delegazzjonijiet kummer/jali Delegazzjoni kummer/jali mill-provin/ja ta’ Jilin fi/-?ina ]aret Malta biex tesplora lopportunitajiet ta’ investiment u kummer/ li joffri pajji]na, i]da anki biex isiru laqg[at ma’ kumpaniji Maltin li mag[hom jista’ jsir xi tip ta’ negozju.

Din id-delegazzjoni kienet wa[da minn sensiela s[i[a ta’ inizjattivi tal-Malta Enterprise biex tg[in fit-tkabbir tan-negozju bejn Malta u pajji]i o[ra u tattira linvestiment lejn il-pajji].

Dawn l-inizjattivi jinkludu ukoll kalendarju ta’ delegazzjonijiet kummer/jali u fieri spe/jalizzati fejn kumpaniji lokali ji;u

mg[ejjuna jie[du sehem, possibbilment anki permezz ta’ g[ajnuna finanzjarja, biex ikabbru n-negozju tag[hom barra minn xtutna.

Fost o[rajn, fil-;img[at li ;ejjin il-Malta Enterprise se tkun qed torganizza delegazzjoni lejn l-I]vezja u d-Danimarka, lIngilterra u l-Irlanda, kif ukoll Hong Kong u Shanghai fi/-?ina.

Kumpaniji lokali se jkunu ukoll mg[ejjuna jie[du sehem f’fieri fil-qasam tas-sa[[a u talikel rispettivament fil-Libja u fi Franza.

Ghal aktar informazzjoni, tistg[u tikkuntattjaw direttament lill-Malta Enterprise.

li hu sptar state of the art )^ Tiftakruhom jikkritikaw ilpro;etti tat-toroq, tal-mollijiet ta/-?irkewwa u tal-Im;arr^ U x’ma g[amlux biex jippruvaw iwaqqfu l-pro;etti talMag[tab u /-?entru ta’ Ri/ikla;; f’Sant’Antnin!

Tal-Labour huma kontra linvestiment li j;ib ix-xog[ol.

B’g[emilhom juru bi/ /ar li huma qatta bla [abel kontra kull pro;ett kapitali li l-Gvern Nazzjonalista b[alissa imbarka fuqu biex ikompli jtejjeb il-livell tal-g[ajxien tag[na, kif ukoll ikompli jo[loq opportunitajiet ;odda ta’ xog[ol.

X’mhumiex jg[idu kontra lpro;ett ta’ Bieb il-Belt^ X’ma qalux kontra l-pro;ett tal-pont tal breakwater^ X’mhux jg[idu kontra SmartCity^ ... imaqdru, imaqdru u jmaqdru ... i]da jien nasal biex ng[id li min imaqdar irid jixtri!

Is-sistema tat-telefon kienet

mibnija fuq sistema secondhand u fuq il-linja kont tisma’ erba’ konver]azzjonijiet g[addejjin f’daqqa.

Iva tal-Labour iridu jixtru l-VOT TAG{KOM. TalLabour iridu jqarrqu bikom, u jweg[dukom is-sema fl-art, meta dan huma qatt ma jistg[u jag[tuhulkom. Bilpolitika tal-Labour ma jin[oloqx xog[ol. Bil-politika tal-Labour INT ma ta[dimx.

Fl-a[[ar mill-a[[ar lis-sid tan-negozju u l-[addiem infakkruhom xi [a;a wa[da: il-persuna li kienet responsabbli mix-xog[ol fi ]mien il-Labour, fi ]mien meta kien hawn aktar minn 10,000 bla xog[ol u nnegozju ma kienx jit[alla ja[dem, kien Karmenu Vella.

L-istess persuna li Muscat tah promotion u qed jiktiblu lprogramm elettorali... g[allfutur tieg[ek.

Hemm kjuwijiet u hemm kjuwijiet... i]da dwar ilbillboards u l-kjuwijiet, darb’o[ra g[andi [afna i]jed x’ng[idlilkom.

Business First

Aktar minn 2,600 persuna g[amlu u]u mis-servizzi ta’ Business First sa mit-twaqqif tieg[u aktar kmieni din issena, b’total ta’ madwar 6,500 kuntatt u mal-250 applikazzjoni pro/essati.

Business First, li hu m[addem mill-Malta Enterprise, ji;bor ta[t saqaf wie[ed aktar minn 50 servizz tal-Gvern g[an-negozju, u g[aldaqstant jag[milha [afna iktar sempli/i li wie[ed jinqeda. B’dan il-mod, in-negozjant ikun qed jiffranka [afna ;iri u jevita l-[ela ta’ [in, li allura jista’ jintu]a b’mod aktar utli fl-operat tan-negozju stess.

L-uffi/jali ta’ Business First jistg[u wkoll jiggwidaw linnegozjanti dwar ir-rekwi]iti spe/ifi/i g[as-settur li joperaw fih filwaqt li jag[tu wkoll informazzjoni dwar lopportunitajiet ta’ assistenza u finanzjament li jg[inu fittkabbir tan-negozju.

Is-servizzi, l-iskemi u l-g[ajnuna li tag[ti l-Malta Enterprise ukoll jing[ataw mill-Business First, li se jkun responsabbli wkoll mir-relazzjoni mal-klijenti.

Anzjani

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

15

L-anzjani tag[na TAG{RIF DWAR {IDMA MWETTQA MIS-SEGRETARJAT PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI

G[a]liet politi/i favur l-anzjani tag[na Messa;; minn MARIO GALEA, is-Segretarju Parlamentari g[all-Anzjani u l-Kura fil-Komunità Matul din il-le;islatura, il-Gvern [a u wettaq bosta de/i]jonijiet importanti li [allew [afna ;id b’risq il-poplu tag[na.

Ewlenija fosthom, l-g[a]la politika li jara li l-anzjani tag[na jg[ixu [ajja komda u b’iktar dinjità.

G[ax l-anzjani tag[na huma prezzju]i g[alina. Faxxa importanti fis-so/jetà. Huma taw [afna lillpajji]. Bnewh mil-lat ta’ infrastruttura kif ukoll b[ala valuri.

Xhieda tas-su//ess ta’ din ilpolitika favur l-anzjani hu l-fatt li xxju[ tag[na qed jg[ixu iktar.

Ftit tax-xhur ilu minn Franza [ar;et statistika li tatna /ertifikat li jikkonferma dan il-fatt ta’ [ajja itwal g[all-anzjani tag[na. Dawn in-numri [add ma jista’ jakku]ana li [mejniehom a[na g[al g[an

propagandistiku. :ew minn barra.

L-anzjani jafu li Malta g[andha gvern li ma jib]ax mill-isfidi. Stajna g[amilna b[al gvernijiet barranin u u]ajna l-mannara u naqqasna sservizzi. Stajna [dimna bil-filosofija tal-calculator. Stajna tajna daharna.

Dik l-e[fef triq.

Minflok, il-lista ta’ servizzi g[allanzjani qeg[da dejjem ti]died.

Minkejja de/i]jonijiet iebsa li kien hemm b]onn jittie[du.

Fil-fatt ftit tal-;img[at ilu fta[na night shelter ;did u komdu f’San Vin/enz. Li g[alih kien hemm konkorrenza tajba [afna.

L-anzjani llum qed igawdu millesperjenza po]ittiva ta/-?entri ta’ matul il-Jum, in-night shelters, servizzi ta’ respite, it-telecare, ilhandyman service, il-meals on

wheels, is-servizz tal-g[ajnuna fiddjar, is-servizz tal-inkontinenza, fi]joterapija u occupational theraphy, u bosta o[rajn.

Fis-settur tal-anzjani llum nistg[u nifta[ru li g[andna iktar minn 2800 [addiem. {sibna wkoll li f’dawk l-anzjani li jixtiequ jibqg[u jkunu attivi fil-kamp tax-xog[ol ming[ajr ma jitilfu xejn mill-pensjoni tag[hom.

Komplejna n]idu l-lista talmedi/ini li l-anzjani jing[ataw b’xejn permezz ta-iskema tal-Ispi]erija talG[a]la Tieg[ek. Mill-a[[ar elezzjoni ’l hawn ]idna 860 sodda iktar g[allanzjani li g[andhom b]onn kura fittul.

L-anzjani jgawdu pensjonijiet komdi u s-sena li g[addiet il-Gvern ta g[otja ;dida ta’ €300 lil kull

anzjan u anzjana li g[alqu t-80 sena u li jg[ixu fi djarhom jew mal-familja tag[hom.

L-Awtorità tad-Djar toffri diversi skemi, fosthom dik li l-anzjani jirran;aw djarhom biex ikunu a[jar.

L-anzjani llum g[andhom lopportunità li ju]aw il-pixxina talUniversità ming[ajr [las.

Fejn jid[ol it-trasport pubbliku u lqsim bejn Malta u G[awdex [adna [sieb li l-anzjani jgawdu minn prezzijiet spe/jali.

Kburin bl-investiment li qed nag[mlu biex l-anzjani jg[ixu a[jar u b’dinjità. Dan kollu ma ;iex mix-xejn u qieg[ed f’riskju jekk l-anzjani ma j[arsuhx meta jissej[u biex jag[]lu lGvern li jridu jmexxihom.

Joseph Muscat mhux garanzija li dan kollu se jkompli.

SkolaSajf ti//elebra l-Anzjanità Attiva Ftit tal-jiem ilu, il-Ministru tal-Edukazzjoni u x-Xog[ol Dolores Cristina u sSegretarju Parlamentari responsabbli mill-Anzjani u lKura fil-Komunità Mario Galea g[amlu ]jara fi/-/entru ta’ SkolaSajf tal-Imsida, fejn g[al din l-okka]joni kienu pre]enti wkoll numru ta’ anzjani mill-Imsida.

Madwar 3,500 tifel u tifla li jattendu fit-tielet sas-sitt klassi mill-iskejjel statali, tal-Knisja u indipendenti, qeg[din jipparte/ipaw fi Skolasajf ta’ din is-sena li matulha jipparte/ipaw f’attivitajiet edukattivi, sportivi, so/jali u log[ob.

It-tema mag[]ula g[al din is-sena hi Solidarjetà B’Impenn. Dan fl-okka]joni tas-Sena Ewropea dedikata lill-Anzjanità Attiva u sSolidarjetà bejn il:enerazzjonijiet.

Il-Programm ta’ [idma g[at-tfal fi Skolasajf jinkludi sessjonijiet ta’ tpin;ija, drama, ]fin, kant, mima, diskussjonijiet, kwizz, sport u ]jarat f’postijiet kulturali, industrijali u kummer/jali kemm fuq skala lokali kif ukoll fuq skala nazzjonali, pere]empju: fabbriki, mu]ewijiet, stazzjonijiet tarradju, knisja parrokkjali, banek, uffi//ji u Kunsilli Lokali.

Il-Ministru tal-Edukazzjoni Dolores Cristina fa[[ret issehem tal-anzjani fis-so/jetà u [e;;et lit-tfal biex jibqg[u

Is-Segretarju Parlamentari Mario Galea jkellem anzjan waqt wa[da mi]-]jarat tieg[u f’wie[ed mi/-?entri ta’ Matul il-Jum

Anzjani u tfal flimkien fl-Iskola Sajf tal-Imsida

j[obbu lill-anzjani u jibqg[u j]uruhom u jiftakru fihom u jimxu fuq l-e]empju tag[hom.

Fakkret li l-anzjani di;à taw [afna lis-so/jetà u [afna minnhom g[adhom attivi filkomunità fejn jg[ixu u [afna drabi g[adhom jg[inu wkoll lill-familji.

Is-Segretarju Parlamentari g[all-Anzjani u Kura filKomunità Mario Galea qal li Skolasajf hu pro;ett li rnexxa u joffri esperjenza kreattiva mill-aqwa g[all-istudenti, lg[alliema u l-;enituri li jie[du sehem fih b’tant [e;;a kull sajf.

Mario Galea qal ukoll li kien ;est g[aqli li din is-sena

verament imma m’g[andhomx jing[ataw il;enb g[ax huma mill-iktar kontributuri validi g[allpajji].

Din is-sena waqt Skolasajf, is-Segretarjat g[all-Anzjani u Kura fil-Komunità qassam ilktieb In-Nannu Nesa x’Jisimni miktub minn Trevor Zahra u illustrat minn C.S. Lawrence. Il-ktieb jg[in littfal biex jitg[allmu iktar fuq id-dimensja b’mod [afif u prattiku.

Mario Galea qal li quddiem din il-problema t-tfal bosta drabi j[ossuhom mitlufa u ma jafux x’se jaqbdu jag[mlu. Ilktieb jippreprahom jifhmu l-

Skolasajf ispirat ru[ha millprin/ipji tas-solidarjetà bejn il-;enerazzjonijiet u g[alhekk qed ti//elebra x-xju[ija. Ixxju[ija hi sinjal ta’ grazzja u barka. Ix-xju[ija mhijiex ittmiem. Mhijiex ix-xitwa.

Imma tista’ tkun ir-rebbieg[a ta’ fa]i ;dida.

Mario Galea fa[[ar il-fatt li Skolasajf qed tibg[at messa;; qalb it-tfal tag[na fuq limportanza li l-anzjani jibqg[u attivi u jkunu forza dinamika fil-komunità fejn g[exu, rabbew u trabbew.

Il-kelliem fakkar li l-anzjani m’g[andhom xejn inqas minn kategoriji o[rajn talpopolazzjoni. Kibru fl-età

kundizzjoni u jqajjem bosta mistoqsijiet fosthom: x’inhi ddimensja^ Jekk id-dimensja tistax tittie[ed^, G[aliex lindividwu milqut qed i;ib ru[u b’mod li jidher stramb^ U l-effetti li t[alli fuq ilfamiljari d-dimensja u lindividwu li tolqtu.

Mario Galea ]ied jg[id li lktieb g[andu wkoll l-g[an li jkisser perspettivi ]baljati dwar id-dimensja. Sikwit ji;ri li r-ricerka ssir fuq l-internet u allura t-tfal mhux dejjem isibu materjal adattat g[alihom.

Problema o[ra hi li t-tfal jafu jiltaqg[u ma’ materjal li ma jkunx miktub minn g[ajn awtorevoli fuq il-materja.

16 Ittri lill-Editur

Il-{add,12 ta’ Awwissu, 2012

F’Santa Marija nie[du sehem fil-funzjonijiet tal-Knisja u nag[tu d-demm Sur Editur, Re;g[et waslet il-festa talAssunta tal-Mosta u jien, li bil-fidu/ja tag[kom er;ajt kont eletta b[ala kunsilliera fil-Kunsill Lokali tal-Mosta, nixtieq ner;a’ nwasslilkom messa;; b[alma dejjem g[amilt matul dawn l-a[[ar tmien snin li ili na[dem fi [dan il-Kunsill Lokali tag[na l-Mostin. {bieb, meta tasal il-festa a[na l-Mostin, filwaqt li nkunu fer[anin, inkunu wkoll emozzjonati g[ax kull Santa Marija jkun l-anniversarju ta]]ew; [utna Mostin li [allew [ajjithom biex il-festa talAssunta tal-Mosta tkun isba[.

I]da m’hemmx x’nag[mlu [lief li nitolbu g[alihom kull meta niftakru fihom.

Kif jaf kul[add, il-festa tirrikjedi bosta xog[ol u strapazz kbir. G[alhekk kulmin jinvolvi ru[u g[andu joqg[od b’seba’ g[ajnejn biex nevitaw kull in/ident. Il-festa ti;i biex nag[tu [ajr lillAssunta kif ukoll biex niddevertu u nie[du gost, basta kollox ikun moderat.

Xorb ]ejjed m’g[andniex x’irriduh, spe/jalment min ikun se jsuq. Barra minn hekk, noqog[du attenti waqt li nkunu nitkellmu biex ma nwe;;g[u lil [add, aktar u aktar meta l-persuna tista’ tkun Mostija b[alna.

Kliem [a]in u dag[a m’g[andux jing[ad, u dan, mhux fi ]mien il-festa biss, i]da qatt, g[ax id-dag[a [lief sa[ta ma j;ibx.

{bieb, ma ninsewx, fi]]mien tal-festa nersqu lejn il-qrar u t-tqarbin biex Santa Marija tbierek lilna u lillfamilji tag[na.

Nixtieq issa nag[mel minn qalbi ]ew; appelli. L-ewwel appell biex kemm jista’ jkun nattendu g[al kull funzjoni tal-knisja. Pere]empju g[attranslazzjoni tar-Relikwa mill-Oratorju Qalb ta’ :esù sal-knisja ar/ipretali, kif ukoll g[all-quddiesa solenni ta’ jum il-festa bilpani;ierku f’;ie[ Marija Assunta.

Nie[du sehem ukoll wara l-vara x’[in tin]el minn Triq il-Kostituzzjoni, u fl-a[[ar, g[all-Barka Sagramentali.

Hekk ]gur din il-festa, li tinsab riesqa, t[alli fina l-

sig[at ta’ Gioachino Rossini.

Wara dan ix-xog[ol mu]ikali l-maestro g[a]el L’Arsienne Suite Nru 2 ta’ Georges Bizet.

Brian Schembri dejjem jintrodu/i xog[ol mu]ikali li qatt ma jkun indaqq Malta.

F’dan il-kun/ert introdu/a suites mill-Ballet Spartakus ta’ Aram Khachaturian.

Xog[ol kolossali, glorju] u sabi[ [afna. Fl-encore smajna l-famu] valtz ta’ Shostakovich u Sabre Dance mill-ballet Gayne ta’ Kachaturian. Prosit [afna, inklu]a lorganizzazzjoni.

Sur Editur, Nixtieq nirringrazzja millqalb lill-Mission Fund taddonazzjoni sabi[a li r/evejt ming[andhom b’risq il-missjoni tag[na fil-Perù.

Jiena Fr Marcell Portelli tas-So/jetà Missjunarja ta’ San Pawl, ili fil-missjoni tag[na tal-Perù g[al dawn l-a[[ar 31 sena.

Il-Perù hu t-tielet l-ikbar pajji], wara l-Bra]il u lAr;entina, tal-Amerika Latina, b’popolazzjoni ta’ kwa]i 30 miljun ru[.

Kemm ili l-Perù kont na[dem f’diversi zoni fejn hemm [afna faqar. Filpre]ent qieg[ed na[dem fil-periferija ta’ Lima, ilbelt kapitali tal-Perù, f’parro//a ;dida b’popolazzjoni ta’ 15,000 ru[.

Din il-parro//a fil-fatt tag[laq erba’ snin fis-26 ta’ Ottubru li ;ej. Imma g[all-grazzja t’Alla n-nies laqg[una tajjeb [afna, qisna ilna hemm snin twal.

Il-parti kbira tan-nies ta’ din il-parro//a huma [addiema. Hemm g[add ;mielu ta’ nies li huma bla xog[ol. Dawn kollha g[andhom b]onn lg[ajnuna. Ji;u wkoll nies mill-villa;;i tal-in[awi g[all-g[ajnuna.

Nixtieq nie[u din lopportunità biex in[e;;e; lill-qarrejja ta’ din ilgazzetta biex jibag[tu bolol u]ati lill-Mission Fund f’dan l-indirizz: ‘Eureka Court’, Blk.A, Flat. 6, Triq il-Kbira, Mosta, MST 1018.

Aktar informazzjoni tistg[u ssibuha fuq ilwebsajt www.missionfund.org.mt.

ANTON CUTAJAR

Lima, il-Perù

Mostin ;id kbir spiritwali.

L-appell l-ie[or hu biex min jista’ jmur jag[ti ddemm. Kieku tafu kemm tag[mlu ;id u tista’ tkun int li ssalva [ajja ta’ pazjent li waqt operazzjoni ji;i b]onn id-demm. Jien nemmen li lMadonna tpattihulkom bilbosta jekk tag[mlu dan l-att ta’ ;enero]ità mal-proxxmu tag[kom.

Fl-a[[ar nett, nixtieq minn qalbi nawgura l-festa t-tajba lill-Mostin u lil dawk kollha li ;ew joqog[du l-Mosta, u filwaqt li nfakkarhom li jien dejjem lesta li ng[inhom fil[ti;iet tag[hom, jalla Santa Marija tberikhom.

MARTHESE MIFSUD Il-Mosta

Classics Under the Stars fil-Girgenti

Forsi Sant’An;lu> imdawwal nofs gost!

Sant’An;lu f’nofs il-Port Sur Editur, Min hu inti] fl-istorja ta’ Malta jaf li fis-sajf tal-1565 kienet g[addejja taqtig[a qalila bejn id-difensuri ta’ pajji]na u l-forzi tal-inva]ur.

B’mod naturali, dan wassal biex japprezza l-[afna swar u fortizzi qawwija li [allewlna l-Kavallieri ta’ San :wann.

Il-Birgu, l-Isla u Bormla huma fil-qalba ta’ dawn listrutturi imponenti li jimpressjonaw lill-Maltin kif ukoll lill-vi]itaturi.

Stramb hu l-fatt li l-Forti Sant’An;lu, e]attament ilpost fejn kellu l-kwartier ;enerali l-Kap tad-difensuri

Jean Parisot de la Valette, jinsab fi stat mi]eru.

G[ala, pere]empju, id-dwal li ji//irkondaw is-swar tieg[u, wara n]ul ix-xemx, huma ‘nofs gost’: nofshom jixeg[lu u nofshom le^ Ara fl-Isla, il-;nien u s-sur tal-Gardjola jixeg[lu al completo.

Waqt li l-ponta tal-Isla tg[um fil-[ela, Sant’An;lu nofsu mkebbeb fid-dlam!

L-eluf ta’ turisti fuq il-[afna vapuri li filg[axija jsalpaw mill-Port il-Kbir wara ]-]jara tag[hom, g[andhom mnejn jg[idu: “Dan g[aliex”^

L. CASSAR Il-Furjana

Sur Editur, Fis-26 ta’ Lulju attendejt g[all-kun/ert sinfoniku, ta[t il-patro/inju tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi u s-Sinjura tieg[u. {adet sehem lOrkestra Filarmonika Nazzjonali ta[t id-direzzjoni imma;inattiva ta’ Maestro Brian Schembri.

Programm mag[]ul professjonalment, u ;ie milqug[ tajjeb [afna minn udjenza kbira. Brian Schembri beda l-programm bl-overture tal-Opera Russlam and Lumilla ta’ Mikhail Glinka.

Wara Brian Schembri g[amel l-overture William Tell tal-opra kapolavur ta’ sitt

Radd il-[ajr mill-Perù

Il-G]ira

FR MARCELL PORTELLI MSSP

Annimali kontra l-li;i fl-appartamenti Sur Editur, Kultant niskanta kif /erti li;ijiet il-Pulizija ma t[ossx bi]]ejjed il-b]onn li tinfurzahom.

Ftit ilu qrajt ittra f’gazzetta o[ra dwar ammont ta’ klieb li qeg[din jin]ammu kontra l-

li;i tal-kondominju f’/erti appartamenti partikolari. Jiena nikkonferma dak kollu li nkiteb g[ax min b[ali jmur jimxi fl-in[awi ta’ {al Balzan u {’Attard, jista’ jisma’ orkestra s[i[a ta’ klieb jinb[u minn appartamenti.

G[aliex [add ma jie[u passi, b’rispett lejn ir-residenti u lejn l-annimali nfushom li [afna drabi jin]ammu f’kundizzjonijiet mhux xierqa^

ANTOINETTE ABELA {al Balzan

Ittri lill-Editur 17

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Dak il-billboard!

Sur Editur, Kemm nie[u pja/ir meta ng[addi mit-toroq u nara lboards tal-partit laburista, fuq l-g[a]i] Prim Ministru tag[na, Lawrence Gonzi, “isodd widnejh, jag[laq g[ajnejh u b’xufftejh mag[luqin”.

Nie[u pja/ir g[aliex nara kemm il-Prim Ministru Lawrence Gonzi hu persuna matura. Hu persuna kura;;u]a, tal-affarijiet tieg[u, u bniedem li tassew g[andna g[ax inkunu kburin bit-twettiq tal-[idma tieg[u.

Nie[u pja/ir b’dan ilbillboard g[aliex fih nara llealtà s[i[a ta’ meta hu [a l;urament li jaqdi dmiru sala[[ar tal-le;i]latura, minkejja l-bumbardamenti ;ejjin minn kull angolu, spe/jalment minn persuni li

g[andhom xewqa kbira li tissejja[ elezzjoni ;enerali bikrija.

G[all-Partit Laburista, lg[ajta g[all-elezzjoni ;enerali saret tliet xhur wara r-ri]ultat finali; u dawn baqg[u jtambru l-istess [a;a u jittamaw lill-partitarji tag[hom g[al kwa]i [ames snin s[a[.

Dan l-a[[ar smajna [a;a ;dida dwar l-a[[ar ri]ultat tal-elezzjoni ;enerali.

Kien rappurtat li persuna partikulari qalet li l-Partit Nazzjonalista mhux suppost qieg[ed fil-gvern g[ax ;ab anqas si;;ijiet, i]da dan qieg[ed hemm g[ax flg[add tal-voti tal-a[[ar elezzjoni ;enerali kellu ftit voti i]jed. Bla bla bla… ara naqra x’argumenti zopop iridu j;ibu biex jaljenaw lin-

nies tag[hom, spe/jalment meta din il-bidla kienet g[addiet mill-Parlament fi ]mienhom.

Jiena nara li f’dan ilbillboard hemm messa;; sinifikattiv u po]ittiv, qawwi g[all-poplu Malti kollu, spe/jalment g[al min g[andu rasu f’lokha.

Messa;; ta’ kemm g[andna Prim Ministru ta’ min jafda fih, ta’ kemm verament g[andu par idejn sodi biex imexxi bit-tmun f’idejh dan il-pajji] tag[na, u kemm verament jixraq li fl-elezzjoni ;enerali li ;ejja jer;a’ jkollna Gvern ta[t ittmexxija g[aqlija ta’ Lawrence Gonzi b[ala Prim Ministru ta’ Malta.

FRAN:ISK Vittoriosa

Erba’ gidbiet f’wa[da Sur Editur, Nhar il-{add 15 ta’ Lulju fi]-}ejtun, Joseph Muscat fi stil tipikament laburista, ried jg[id li f’Malta hawn di]astru fl-oqsma kollha importanti tal-[ajja. Qal li: (1) m’hawnx flus fi bwiet in-nies; (2) m’hawnx xog[ol; (3) li tal-[wienet m’huma jbig[u xejn, u (4) [afna tfal qed je[lu fle]amijiet u ma jkomplux jistudjaw. Erba’ gidbiet mi;bura f’gidba kollettiva u inklu]iva. Naraw kull gidba, wa[da wa[da.

l-ETC g[andha vakanzi aktar milli qed issib [addiema lesti biex jimlewhom.

G[all-ewwel darba flistorja tax-xog[ol ta’ pajji]na g[andna aktar minn 150 elf ru[ ja[dmu bi qlig[.

Skont statistika tal-UE kienu Malta u l-:ermanja biss li f’dawn i]-]minijiet diffi/li rnexxielhom i]idu n-numru ta’ nies ja[dmu.

Skont l-UE wkoll, Malta g[andha l-[ames l-anqas rata ta’ nies ifittxu x-xog[ol.

M’hawnx flus fi bwiet in-nies: Kull ma g[andu

gidba li m’hawnx flus flidejn. G[all-informazzjoni ta’ Joseph Muscat limportazzjoni baqg[et ti]died minn sena g[al sena.

L-a;enti u tal-[wienet m’humiex boloh. Mhux se jibqg[u j;ibu u jixtru aktar affarijiet jekk bejg[ ma jkollhomx!

X’m’humiex jinbieg[u, karozzi li qed ji]diedu fittoroq ma’ kull xahar li jg[addi^ X’mhux jinbieg[, prodotti ta’ komunikazzjoni ta’ kull tip u tal-a[[ar ;enerazzjoni^ O;;etti ta’ kumdità fid-djar^ {wejje; u lbies tal-marka^ U tista’ tibqa’ sejjer hekk.

jag[mel Muscat biex ikollu [jiel dwar kemm dan mhux minnu hu li jmur wara lbibien tal-[afna supermarkets li g[andna u jara lin-nies [er;in bilkarrijiet mg[obbijin b’kull xorta ta’ ;id.

Minn mindu kien spi//a lbulk buying tal-Labour, innies tg[allmet [afna x’g[andha tixtri u ?ikku lPoplu sar imur g[all-prodotti ta’ kwalità u mhux g[al xi landa sardin b[al fi ]mien ilLabour.

Ta’ min jiftakar ukoll li ta[t gvernijiet nazzjonalisti l-pagi dejjem baqg[u ji]diedu g[ax ma kellna ebda wage freeze imposta fuqna b[alma kien ;ara fi ]mien gvern laburista.

M’hawnx xog[ol:

G[all-informazzjoni ta’ Dr Muscat tant hawn xog[ol li

Tal-[wienet m’huma jbig[u xejn: Din torbot mal-

{afna tfal qed je[lu fl-

e]amijiet u ma jkomplux jistudjaw: Muscat jaf li

g[andna sistema ta’ edukazzjoni tajba [afna u dan mill-Kindergarten salUniversità u, issa, anke aktar, b’numru kbir ta’

scholarships anki fil-livell post graduate.

G[adhom kemm [ar;u rri]ultati fejn sirna nafu li rrata ta’ su//ess fl-e]amijiet tas-SEC Karta A jew B kienet ta’ madwar 80%.

Fl-e]amijiet tal-Matrikola 78% tal-istudenti g[addew f’livell avvanzat filwaqt li 82% kellhom su//ess fillivell intermedjarju.

A[bar tajba [afna o[ra kienet li n-numru ta’ studenti li jkomplu jistudjaw wara li jlestu l-edukazzjoni obbligatorja issa tela’ g[al aktar minn 80% meta 12-il sena ilu aktar minn nofshom (57%) ma kinux ikomplu jistudjaw.

Qed nift[u skola wa[da wara l-o[ra tal-aqwa livell bi klassijiet mg[ammra b’interactive boards u b’kompjuters anki filprimarja.

L-istudenti fl-Università, fl-MCAST, fl-ITS u filJunior College baqg[u jir/ievu l-istipendji fi ]mien meta f’pajji]i o[rajn, minflok jie[du, l-istudenti qed ikollhom i[allsu mi]ati li qed jog[lew dejjem i]jed.

Nag[laq billi ng[id li kien il-Partit Nazzjonalista li we[el f’e]ami wie[ed wara l-ie[or.

Mill-1981 ’l hawn we[el f’[amsa u g[adda minn wie[ed biss u anki hemm, wara 22 xahar biss, re;a’ waqa’ repeater fil-klassi talOppo]izzjoni.

MARK SPITERI Ra[al :did

Meta lil Joseph Muscat skappatlu!

Sur Editur, Dan l-a[[ar er;ajna smajna kif lura fl-1998, lejlet lElezzjoni :enerali, il-PN kien sar jaf permezz tal;urnalista Joseph Muscat li l-PL kien se jisferra attakk fuq kandidat prominenti talPN. Dakinhar, Muscat, biex jimpressjona kemm kien ta’ ;ewwa fl-istrate;ija tallabour, kienet [arbitlu din linformazzjoni waqt li kien qed ipa/pa/ mal-MEP Simon Busuttil.

Aktar minn hekk, Joseph Muscat, fil-25 ta’ Frar 2008, waqt dibattitu fuq TVM kien ta [jiel dwar l-attakk li kien qed jin[ema mill-Partit Laburista.

Fil-bidu g[edt “er;ajna smajna”, g[ax f’The Sunday Times tal-15 ta’ :unju 2008, ji;ifieri erba’ snin ilu, Joe Saliba, dak i]-

]mien Segretarju :enerali tal-PN, kien ]vela kif kien Joseph Muscat il-mezz li bih il-PN kien sar jaf blattakk imminenti min-na[a tal-Partit Laburista.

Issa, wara skiet ta’ erba’ snin, il-Partit Laburista qed jipprova jo[ro; minn din ilbi//a li timbarazza sew lillmexxej Joseph Muscat.

Na[seb li Muscat, ta’ laburist militanti u kollu entu]ja]mu, kienet g[elbitu l-lebliba li kellu li jag[mel il-[sara lill-PN u allura, bla ma ried skappatlu dik linformazzjoni.

Kos, bil-mod sensazzjonali li bih jitkellem Muscat illum, jidher /ar li Muscat g[adu j;ib ru[u ta’ politiku amateur.

JOS. FARRUGIA Birkirkara

Helena Dalli u l-kastrazzjoni Sur Editur, Nhar il-{add, 29 ta’ Lulju, f’{al Tarxien, l-eks Miss Malta u eks Segretarja Parlamentari Helena Dalli uriet kemm taf tin]el fil-baxx fil-politika billi tu]a kliem a[rax u dispre;;attiv g[alla[[ar.

Qalet li g[andna Prim Ministru kkastrat!

G[all-informazzjoni ta’ Helena, Lawrence Gonzi hemm g[adu Prim Ministru ta’ Malta, u jekk g[ada jidde/iedi li jxolji l-Parlament tista’ tg[id li l-le;i]latura jkun g[amilha kollha.

Mhux hekk kien fil-ka] ta’ Helena Dalli. Din kellha l[atra tag[ha b[ala segretarja parlamentari kkastrata brutalment wara biss 22 xahar, meta f’Lulju tal-1998 Dom Mintoff kien ikkastra totalment lill-gvern kollu ta’ Alfred Sant.

Infakkar li fl-1998, lejlet lelezzjoni, Dalli kellha esperjenza o[ra ta’ kastrazzjoni. Din ;rat meta

kienet ;iet newtralizzata dik il-bi//a negozju li ]ew;ha Patrick flimkien mad-deputat se[ibha Charles Mangion kien se jag[mel mal-gvern laburista tag[ha.

Ja[asra kienu se jag[mlu pja/ir kbir lill-poplu Malti u jbig[ulu b’aktar minn nofs miljun ewro fi propjetà. Dwar din il-bi//a, meta nkixfet dakinhar, Alfred Sant kien g[amel inkjesta u Dalli kienet bag[tet spjegazzjoni lil Madame Speaker.

Forsi nsiet Helena Dalli li hi ;ejja minn partit li bejn l-1981 u l-1987 kien fil-gvern kontra r-rieda espressa talma;;oranza assoluta talMaltin.

Wara 30 sena, dak il-gvern din is-sena ;ie dikjarat millkap pre]enti laburista b[alha li kien politikament u moralment skorrett.

Ji;ifieri dakinhar, fl-1981, il-partit ta’ Dalli kien ikkastra lid-demokrazija f’Malta.

MICHAEL BORG Tas-Sliema

Il-kitbiet ta’ Carm Mifsud Bonnici tant prudenza anki lejn min Sur Editur, Jiena qarrej regolari ta’ din il-gazzetta u nara li ma nitlifx [ar;a wa[da.

Fost l-artikli li nfittex regolarment hemm il-kitbiet ta’ Carm Mifsud Bonnici, li minkejja li kellu j/edi postu minn Ministru intortament u in;ustament, baqa’ jikteb b’tant lealtà, tant korrettezza,

kien strumentali biex tilef ilpost li kien jixraqlu.

X’e]empju dak! X’ir;ulija!

Grazzi Carm, fidu/ju] li g[ad ner;g[u narawk filkariga li kienet u g[adha tist[oqqlok.

JOHN AGIUS {al G[axaq

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

internazzjonali L-ISTATI UNITI

Twissija li l-Hezbollah g[andha g[ajnejha fuq l-Ewropa Daniel Benjamin, il-koordinatur g[al kontra tterrori]mu tad-Dipartiment tal-Istat, wissa li lgrupp militanti tal-Hezbollah g[andu g[ajnjeh fuq l-Ewropa, u mhux esklu] li jipprova jwettaq xi attentat terroristiku.

Hu qal li l-indikazzjonijiet huma li lHezbollah u l-Iran se jkomplu j]ommu livell g[oli ta’ attività terroristika fil-;ejjieni qrib.

Benjamin ]ied li l-Hezbollah g[andu pre]enza fl-Ewropa u l-attività ri/enti tal-grupp turi li mhux se j]omm lura min[abba t-t[assib talvittmi inno/enti jew il-kundanna politika.

Hu ]ied li l-kalkolu tas-servizzi sigrieti

Amerikani hu li l-Hezbollah kapa/i jid[ol flazzjoni fl-Ewropa jew x’imkien ie[or fid-dinja fi kwalunkwe [in u bi ftit li xejn twissija.

It-twissija saret hekk kif l-Istati Uniti imponiet sanzjonijiet ;odda kontra lHezbollah, li hu bba]at fil-Libanu.

Benjamin wissa li l-Hezbollah jista’ jsir aktar vjolenti hekk kif is-sanzjonijiet jibdew i[allu l-impatt fuq is-Sirja u l-Iran, ]ew; pajji]i li jappo;;aw lill-Hezbollah.

L-uffi/jal Amerikan qal li ma jemminx li lgrupp hu attiv fl-Istati Uniti, i]da l-grupp ]ied l-attività tieg[u madwar id-dinja.

Truppi tar-re;im Sirjan fi triq fil-periferiji ta’ Aleppo (Ritratt> Reuters)

IS-SIRJA

:lied mat-truppi tal-:ordan tul il-fruntiera Inqala’ in/ident serju ie[or tul il-fruntiera bejn is-Sirja u l-:ordan meta kien hemm sparatura qalila bejn it-truppi ta’ dawn i]]ew; pajji]i.

Ix-xhieda qalu li xi vetturi armati kienu involuti fil-;lied fiz-zona ta’ Tel ShihabTurra, madwar 60 kilometru mill-kapitali tal:ordan, Amman. Il-;lied beda wara li ttruppi Sirjani, g[al darb’o[ra, fet[u n-nar fuq xi refu;jati Sirjani li kienu qed jippruvaw ja[arbu lejn il-:ordan.

Din ma kinitx l-ewwel darba li t-truppi Sirjani fet[u n-nar fuq ir-refu;jati li jkunu qed ja[arbu lejn il-:ordan. Ftit ;ranet ilu, dawn qatlu tfajjel Sirjan li kien qed ja[rab flimkien mal-familja tieg[u.

F’din l-a[[ar sparatura fuq in-na[a tal:ordan ma kienu rrappurtati l-ebda mwiet.

Il-fruntiera twila tas-Sirja mal-:ordan hi

rotta favorita g[all-avversarji tal-President Sirjan Bashar al-Assad biex ja[arbu millpajji], fosthom anki l-Prim Ministru Sirjan, Riad Hijab.

Fl-akbar belt Sirjana u /entru kummer/jali tal-pajji], Aleppo, ir-ribelli li qed ji;;ieldu kontra l-forzi ta’ Assad qalu li kienu se jirritaljaw wara li tilfu l-kontroll ta’ [afna postijiet wara offensiva qawwija tal-forzi tarre;im.

It-truppi tar-re;im irnexxielhom ike//u lirribelli mill-kapitali, Damasku, i]da f’Aleppo qed ikollhom bi//a xog[ol aktar iebsa.

Minkejja li f’Damasku qed ting[ata stampa li kollox irritorna g[an-normal, ir-residenti rrappurtaw li kien hemm il-;lied fix-Xlokk tal-kapitali, fl-in[awi ta’ Shebaa, u ntlem[u xi tankijiet tal-gwerra diretti lejn l-in[awi talajruport.

19

IR-RENJU UNIT

Jirba[ 190 miljun ewro Persuna fir-Renju Unit reb[et il-premju ewlieni tal-lotterija Euromillions – premju ta’ 190 miljun ewro.

Din ir-reb[a hi t-tieni l-akbar fir-Renju Unit wara li f’Lulju tassena l-o[ra koppja Ingli]a reb[et aktar minn 206 miljun ewro.

Ir-rebbie[ ta’ din il-lotterija jista’ j]omm ismu mistur u mhux mag[ruf jekk wara l-biljett rebbie[ hemmx persuna wa[da jew xi grupp.

In-numri rebbie[a kienu: 11,17, 21, 48 u 50. Ma’ dawn telg[u dawk mag[rufa b[ala “lucky star”, li kienu n-numri 9 u 10.

IR-RENJU UNIT

Iridu lil Boris b[ala PM Impressjonati mis-su//ess talorganizzazzjoni tal-Log[ob Olimpiku, kwa]i tliet kwarti tal-Ingli]i issa jridu lis-Sindku ta’ Londra, Boris Johnson, biex ikun il-Prim Ministru.

Johnson, li g[andu 48 sena u hu membru tal-Partit Konservattiv u eks Membru tal-Parlament, darba qal li kellu l-istess /ans li jsir Prim Ministru daqs kemm kellu //ans isib lil Elvis [aj. Imma hu kien imfa[[ar [afna g[allmod kif mexa rigward ilLog[ob Olimpiku.

Fi st[arri; li sar ilbiera[ g[al-Ladbrokes, il-kumpanija tal-im[atri, 71 fil-mija qalu li xtaqu jarawh isir Prim Ministru.

Issa, il-Ladbrokes qed toffri m[atri ta’ 2 kontra wie[ed li Johnson jer;a’ jkun elett Sindku fi ]mien erba’ snin o[ra, u tlieta kontra wie[ed li jsir Prim Minsitru qabel l2030.

Johnson ji/[ad bil-qawwa li g[andu xi interess li jsir Prim Ministru, u kull darba li jitqanqal dan is-su;;ett jag[mel [iltu biex iwarrab issu;;ett, spiss b’xi /ajta.

I]da diversi osservaturi politi/i, kemm fir-Renju Unit kif ukoll barra, irrimarkaw li Johnson hu forsi l-uniku

Boris Johnson

politiku fir-Renju Unit li jista’ jispi//a f’sitwazzjoni imbarazzanti u minflok in-nies iwarrbuh i]jed jarawh simpatiku.

Il-;img[a li g[addiet, waqt avveniment pubbli/itarju, hu t[alla diversi minuti mwa[[al f’g[oli ta’ 46 metru quddiem folla nies. Johnson hu persuna;; goff, li j[obb ji//ajta u jag[ti l-impressjoni li ma ji[ux l-affarijiet bisserjetà.

Biex Johnson isir Prim Ministru, hu l-ewwel irid jer;a’ ji;i elett fil-Parlament, wara li kien telaq fl-2008 biex isir Sindku. I]da filwaqt li g[andu l-kari]ma, losservaturi jfakkru li l-[ajja privata tieg[u hi ostaklu kbir fit-triq biex isir Prim Ministru.

L-ISTATI UNITI

Romney jag[]el lil Ryan Il-kandidat Repubblikan g[allelezzjoni Presidenzjali, Mitt Romney, g[a]el lil Paul Ryan, membru tal-Kungress Amerikan, biex ikun ilkandidat tieg[u g[all-kariga ta’ Vi/i President.

Romney [abbar in-nomina ta’ Ryan abbord l-eks bastiment tal-gwerra Amerikan, il-USS Wisconsin, imsemmi wara l-Istat Amerikan minn fejn ;ej Ryan.

L-a[bar temmet xhur ta’ spekulazzjoni dwar min se jing[aqad mieg[u biex flelezzjoni tas-6 ta’ Novembru jisfida lill-President Demokratiku Barack Obama u lill-Vi/i President tieg[u, Joe Biden.

L-g[a]la ta’ Ryan se[[et waqt li aktar tard dan ix-xahar se tibda l-konvenzjoni nazzjonali tal-Partit Repubblikan f’Tampa, Florida, fejn jintg[a]el formalment il-

Paul Ryan

kandidat tal-partit.

Ryan, li g[andu 42 sena, hu mag[ruf g[al-linja iebsa tieg[u kontra aktar taxxi u Gvern limitat, kif ukoll il-qtug[ g[allprogrammi tas-sa[[a tal-Gvern g[all-anzjani u l-fqar.

Sa issa, fl-ist[arri; talopinjoni pubblika, Obama g[andu distakk ]g[ir fuq Romney.

20

Lokali

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Rebbie[a tal-kompetizzjoni ta’ GO imorru l-kun/ert ta’ Laura Pausini Rebbie[a tal-kompetizzjoni online ta’ GO dan l-a[[ar kellhom lopportunità li jattendu l-kun/ert spettakolari mill-kantanta famu]a Laura Pausini, li sar f’Ta’ Qali fl-1 ta’ Awwissu.

Kull rebbie[ kiseb ]ew; biljetti g[all-kun/ert live – parti millPausini Inedito 2012 World Tour.

Ir-rebbie[a kienu: Romina Bonnici Bennet, Marylin Camenzuli, Chris Sammut, Stephanie Brydon, Jason Galea, Paul Abela, Lara Micallef, Martin Duca, Gian Carlo Borg, Alison Xuereb, Madlen Seychell, Lorraine Vella, Luana Cachia, Melvin Degiorgio u Joseph Vella.

Fir-ritratt jidhru w[ud mir-rebbie[a waqt il-pre]entazzjoni talbiljetti mir-rappre]entanta ta’ GO Christienne Fenech Pulis.

L-a[[ar BlackBerry Curve 9320 issa fil-[wienet ta’ Vodafone L-ismartphone li l-fans talBlackberry tant ilhom jistennew issa jista’ jinxtara fil-[wienet ta’ Vodafone madwar Malta u G[awdex.

RIM, li kienu qed ja[dmu biex jipprovdu ver]joni aqwa u a[jar ta’ dan lapparat, g[adhom kif [ar;u bl-a[[ar smartphone talfamilja Blackberry. IlBlackberry Curve il-;did g[andu prezz ra;onevoli [afna u hu ver]joni a[jar talmudell Blackberry li ji;i b’operating system li tappo;;ja kemm 3G kif ukoll Wi-Fi. Bil-Blackberry Curve 9320 g[andek il-[ajja so/jali f’idejk. Il-BBM shortcut key tg[in lil min ju]ah jaqbad mal-internet malajr u jitkellem u jtella’ ritratti, videos u files.

L-application BBM hi disinjata madwar l-apps favoriti tieg[ek b[al Facebook, Twitter u lBlackBerry App World storefront.

Bil-Blackberry 7.1 operating system, ilBlackberry Curve 9320 hu mimli b’karatteristi/i ;odda u b’apps li ji;u installati mal-apparat biex b’hekk jag[ti l-aqwa u l-aktar esperjenza mg[a;la

tal-Blackberry s’issa.

Karatteristika utli o[ra hi l-mobile-hotspot li t[allik tu]a l-Wi-Fi Hotspot ma’ [ames devices differenti f’daqqa.

G[al aktar informazzjoni ]ur www.vodafone.com. mt#blackberrycurve9320 jew /empel lill-customer care b’xejn fuq 247 minn linja Vodafone jew 99999247 minn xi linja o[ra.

L-HSBC Malta jniedi rata spe/jali g[al self fuq djar L-HSBC Malta nieda offerta fuq Home Loans ;odda, birrata ta’ interess ta’ 2.75% fis-sena li tibqa’ fissa g[al 30 xahar, g[al Classic Home Loans li ma jaqb]ux il€ 200,000.

Din l-offerta limitata tapplika g[ar-residenzi ewlenin u sekondarji, kif ukoll g[al alterazzjonijiet jew pro;etti ta’ rinnovazzjoni fid-dar.

Barra minn hekk, klijenti li japplikaw g[al Classic

Home Loan permezz tas-sit www.hsbc.com.mt#homeloa ns, jistg[u jibbenefikaw minn ro[s ta’ 25% fuq lispejje] normali g[allippro/essar.

G[al aktar tag[rif dwar ilprodotti u s-servizzi talHSBC Malta, wie[ed jista’ j]ur il-websajt www.hsbc.com.mt, i/empel lill-Customer Service fuq 23802380, jew i]ur kwalunkwe ferg[a tal-HSBC f’Malta u G[awdex.

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Collage

21

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

Parti mill-wirja tal-log[ob tan-nar ta’ lejlet il-festa fl-Imqabba bl-u]u ta’ sistema kompjuterizzata li biha elementi tal-log[ob tan-nar mill-art u minn fuq torri g[oli jkunu sinkronizzati ma’ siltiet mag[rufin ta’ mu]ika. (Ritratti> Jonathan Mifsud)

L-Imqabba se tfakkar is-70 sena tal-Konvoj ta’ Santa Marija F’dawn il-;ranet tal-festa ta’ Santa Marija, ir-ra[al tal-Imqabba se jkun qed ifakkar b’diversi attivitajiet ilKonvoj li da[al fl-1942 u li rabat ismu ma’ din il-festa tal-qu//ata tas-sajf Malti.

Santa Marija hi l-patruna ta’ 11-il parro//a li sebg[a minnhom jag[mlu lfesta tradizzjonali ta’ Santa Marija nhar il-15 ta’ Awwissu, nhar l-Erbg[a li ;ej. L-Imqabba hi wie[ed minn dawn l-ir[ula u kienet ukoll wa[da mil-lokalitajiet li l-aktar intlaqtu fitTieni Gwerra Dinjija min[abba li kienet qrib l-ajruport.

Il-bi//a l-kbira tal-mejtin tat-tieni gwerra fl-Imqabba mietu bejn Jannar u Awwissu tal-1942 u l-knisja parrokkjali ta’ Santa Marija sofriet twaqqig[ tal-koppla u tal-kapellun talAgunija f’attakk f’April 1942.

It-tifkira tal-Konvoj ta’ Santa Marija fl-Imqabba se ssir permezz ta’ diversi attivitajiet.

G[ada t-Tnejn, 13 ta’ Awwissu, isSezzjoni }g[a]ag[ tas-So/jetà Santa

Marija tal-Imqabba, se ttella’ spettaklu innovattiv fil-mar/ tat-tielet tridu talfesta b’tifkira tal-Konvoj. Dan lispettaklu se jsir fuq il-fa//ata talka]in ta’ Santa Marija fil-pjazza parrokkjali tal-Imqabba u se jkun fih: • effetti tad-dawl, • rakkont bil-filmati, • mu]ika adattata, • log[ob tan-nar, u • wirja bil-laser.

Nhar it-Tlieta li ;ej, 14 ta’ Awwissu, l-G[aqda tan-Nar Santa Marija talImqabba se tag[mel l-ispettaklu ewlieni tal-log[ob tan-nar ta’ lejlet ilfesta filg[axija li se jinkludi: • tifkira tal-Konvoj ta’ Santa Marija, • rikostruzzjoni piroteknika talKonvoj b’log[ob tan-nar li jinkludi • simboli tal-Konvoj, is-sirena u mu]ika ta’ tifkira, • ]ew; spettakli tal-log[ob tan-nar sinkronizzati mal-mu]ika, • l-u]u ta’ torri g[oli li minn fuqu se jkun sinkronizzat log[ob tan-nar

permezz ta’ sistema kompjuterizzata, • murtali tradizzjonali tal-beraq pront u tal-kulur, • Gran Finale ta’ log[ob tan-nar talajru, u • wirja tal-log[ob tan-nar tal-art.

B’wirjiet sinkronizzati mal-mu]ika b[al ta’ nhar it-Tlieta li ;ej filg[axija, l-G[aqda tan-Nar Santa Marija talImqabba kienet l-ewwel rebbie[a talkompetizzjoni Maltija tal-log[ob tannar fil-Port il-Kbir fl-2006 u reb[et ukoll il-kampjonat dinji tal-log[ob tannar li jsir f’Ruma mag[ruf b[ala Caput Lucis fl-2007, [ames snin ilu. LG[aqda tan-Nar Santa Marija talImqabba bdiet dawn il-wirjiet sinkronizzati mal-mu]ika 15-il sena ilu.

Nhar l-Erbg[a li ;ej, 15 ta’ Awwissu, nhar Santa Marija, il-festa fl-Imqabba til[aq il-qu//ata tag[ha bilpur/issjoni titulari li tibda b’kaxxa infernali ma[ruq b’sistema kompjuterizzata, murtaletti bil-log[ob, murtali tradizzjonali tal-beraq pront u

tal-kulur u kaxxa infernali tal-kulur wara li tid[ol il-pur/issjoni.

Fl-a[[ar parti tal-pur/issjoni titulari se ssir tifkira tal-kappillan tal-parro//a tal-Imqabba, Dun Nazzaren Caruana, li miet fid-9 ta’ Lulju li g[adda wara marda qasira.

Sa nhar l-Erbg[a li ;ej, is-So/jetà Santa Marija tal-Imqabba qed torganizza wkoll wirja dwar it-Tieni Gwerra Dinjija u l-Konvoj ta’ Santa Marija fis-sala prin/ipali tal-ka]in tag[ha fl-Imqabba. F’din is-sala hemm ukoll sensiela ta’ pitturi tal-Kavallier Pawlu Camilleri Cauchi li wa[da minnhom hi dwar il-Konvoj ta’ Santa Marija li kienet inawgurata fl-1992, fil-50 sena tal-Konvoj.

Il-wirja tal-log[ob tan-nar ta’ lejlet il-festa ta’ Santa Marija flImqabba se tintwera dirett fuq Net Television f’edizzjoni spe/jali talprogramm tal-festi ‘For/ina’. Din l-edizzjoni spe/jali se tixxandar dirett mill-Imqabba nhar it-Tlieta mid-9 p.m. ’il quddiem.

22 COLLAGE LETTERATURA

Il-{add, 22 ta’ Awwissu, 2012

Lill-Belt il-Qadima (Fl-G[otja tal-Onorifi/enza ‘:ie[ l-Imdina’) Id f’id illum, ma’ dawk ta’ jiem bikrija, Inroddlok ;ie[, bit-tama g[all-;ejjieni, Kburi b’xortija li g[araftek kmieni, Ma’ kull ]erniq fil-g[o]]a aktar mog[nija;

STAQSEJT G{ALIK

Le ma ninsiex, sal-a[[ar dawl ta’ [ajti, Minquxa ;ewwa qalbi d-dehra tieg[ek, U tibqa’ mfew[a m[abbti dejjem mieg[ek, Safja u lubiena ssaltan wara mewti;

Staqsejt lil ommi /kejken f’dirg[ajha, Min hi dil-mara ta’ ;miel hekk kbir; U hija qaltli x’jismek, Marija, Li ridt b’dik l-Iva, Omm Alla ssir.

G[ax int is-si;ra li dejjem taqbad Bla ma tin[araq u bla tintemm; Inti b[al xitla li dejjem t[addar F’kull ]mien imlewna ma tafx bil-hemm.

Fil-;miel u s-sliem il-qalb timra[ qawwija, {erqana x-xewqa g[all-G[oljiet tal-:enna, F’dehra [olmija mwarrda fl-og[na dija;

Staqsejt lill-fjuri tal-;onna tag[na Min hi Marija qalb daqs dawk ward; U dawn qaluli li minnha jie[du Il-fwejja[ kollha li hawn fuq l-art.

Inti l-istilla ta’ qabel jisba[, Tifrex is-sodda g[ad-dawl tal-jum; U t[alli postok lix-xemx g[ajjiena, G[adha tistejqer, g[adha qed tqum.

Staqsejt lis-si;ar g[oljin u dritti Donnhom iridu jil[qu s-smewwiet; U huma stqarru li din Marija Og[la mill-[lejjaq u mill-g[oljiet.

Int l-Arka l-;dida ma tafx bi [sara, Ma tafx bil-kamla, ma tit[assarx; Dejjem sabi[a mimlija grazzja Li tferrex fuqna, ma tiddawwarx.

Staqsejt lill-ba[ar ka[lan u safi Mal-blat jitlieg[eb ta[t l-isre; xemx; U dan tennieli l-ilwien ilellxu, Li mill-[bub tieg[ek isba[ ma hemmx!

Inti l-furnara li l-[ob] tal-an;li, Manna tas-sema, ;o ;ufek [mejt, U tajtu lilna, Ewkaristija Hekk il-;u[ tag[na fuq l-art taffejt.

Staqsejt lill-qamar lix-xemx u l-kwiekeb Min hi Marija, isem hekk bnin; Huma qaluli li d-dija tag[ha Tilma f’g[ajnejhom mg[ammxa, [edlin.

O[ro; mill-bejta Santa Marija, {amiema bajda, tir fuq il-bjut; :ib sliem u m[abba fil-qalb mu;ug[a Ta’ min ibati, min qed imut.

Elf darba mbierek min fil-kenn ta’ swarek, B’dak kollu illi bih ir-ru[ tithenna, Iduq is-ser[ u l-hena minn ta’ Darek.

Joe Zammit Tabona

16 ta’ Di/embru, 2011

Staqsejt l-g[asafar [fief fuq il-;wiena[ Bit-tpespis tag[hom jimlew ix-xquq; Qaluli nimra[ fejn dik xbihetek Imtajra sbej[a, ’il fuq ’il fuq.

U lill-qawsalla staqsejt min inti Li l-isem tieg[ek jimla kull ]mien; U qaltli n[ares lejn wi//ek [lejju Li minnu tie[u tag[ha l-ilwien.

U fl-a[[ar ’l-an;li li hemm madwarek Fer[ana jtiru, staqsejt min int, U huma wie;bu li l-Mulej Alla Riedek b’g[arusa, ommu, u bint.

Int kont u g[adek, int kont u tibqa’ Il-Festa l-Kbira tag[na l-Maltin; Dak l-isem tieg[ek, Santa Marija, Tnaqqax fl-istorja, f’qalb il-bnedmin.

Kemm int sabi[a, Santa Marija, X[in illum to[ro; tbikki ’l kul[add; F’g[ajnejk jintilfu il-[bub t’g[ajnejna, Mitlufa f’estasi, ma jixbg[u qatt!

Fr George Mercieca Victoria

24 COLLAGE STORJA

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Fil-Katidral ta’ G[awdex 75 sena ilu (1937) minn Winston L. Zammit

{amsa u sebg[in sena ilu (1937), il-Kapitlu tal-Katidral kien mag[mul minn [ames dinjitarji, li kienu lAr/idjaknu Mons. Giuseppe Pace Ph.D, S.T.D., J.C.D., idDekan Mons. Luigi Cordina, il-Kantur Mons. Giuseppe Cefai, l-Ar/ipriet u Kappillan Mons. Alfons Maria Hili, u tTe]orier Mons. :or; Farrugia.

Mag[hom kien hemm tlettax-il kanonku ie[or, li kienu Mons. Fran;isk Azzopardi, Mons. Salvu Attard, Mons. Spir Gauci, Mons. Teologu Carmelo Muscat, Mons. Fran;isk Portelli, Mons. Giuseppe Farrugia, Mons. M.A. Xerri, Mons. Fortunato Grech, Mons. Lettur Indrì Vella S.T.D., J.C.D., Mons. Pawlu Cauchi, Mons. Michele Cefai, Mons. :or; Cefai, u Mons.

Manuel Grech.1 Sa/erdoti g[as-servizz tal-Katidral I]da minn barra l-Kapitlu, kien hemm ukoll g[as-servizz tal-Katidral, i/-?erimonier

Djo/esan Dun :u]epp Zahra u /-?erimonier tal-Kapitlu Dun :wann Grech, u [mistax-il sa/erdot ie[or li kienu Dun :. Camilleri, Dun :or; Grech, Dun Salv Vella, Dun :u]epp Grima, Dun :or; Grech, Dun ?elest Grima Ph.D., Dun Anton Cefai, Dun :u]epp Grech, Dun M.A. Bezzina, Dun M.A. Grech, Dun :ja/int Micallef, Dun Anton Vella, Dun M.A. Pace, Dun :u]epp Farrugia u Dun :or; Saliba (li kien jinsab Malta).2 Kongregazzjonijiet Fil-Katidral kien hemm imwaqqfa ]-]ew; Fratellanzi tas-Santissmu Sagrament u tar-Ru]arju, u lKongregazzjoni tal-Qassisin ta[t il-patro/inju ta’ San Filippu Neri.3 Mir-rivista :esù Ewkaristija nafu li fl-1937 fil-knisja katidrali tqaddsu

4,350 Quddiesa u saru 24,802 tqarbiniet.4

:rajjiet fil-Katidral matul l-1937 12 ta’ Marzu: Mill-knisja katidrali [ar;et il-pur/issjoni ta’ San Girgor lejn ir-ra[al Ta’ Ker/em, li fiha [adu sehem il-Fratellanzi u l-kleru tal-belt u tal-ir[ula.5 24, 25 u 26 ta’ Marzu: Saru l-funzjonijiet tal:img[a Mqaddsa. Numru kbir ta’ nies attendew g[allfunzjonijiet, i]da b’mod partikulari g[all-Adorazzjoni tas-Salib fil-:img[a lKbira.6

25 ta’ Lulju: Mons.

Emmanuel Grech, li qabel kien ku;itur ta’ Mons.

Antonio Debono, [a l-pussess ta’ kanonku effettiv. Hu kellu wkoll il-kariga ta’ Maestro di Coro u Kan/illier talKapitlu.13 14-15 ta’ Awwissu, Solennità tat-Tlug[ fisSema ta’ Marija Santissma, pre/eduta b[as-soltu millKwindi/ina: Il-festa bdiet

L-Isqof ta’ G[awdex Mons.

Mikiel Gonzi

27 ta’ Marzu, Sibt ilG[id: Waqt il-funzjoni, l-

Isqof Mikiel Gonzi g[amel ordinazzjoni li fiha sSuddjakni Tar/isju Gatt, Giovanni Frendo u Emmanuele Mercieca mirRabat, u :u]eppi Cini mi]}ebbu;, ;ew ordnati djakni.7 12 ta’ April, il-{add: Fiddjo/esi ta’ G[awdex saret ilfesta tal-Papa. Fis-7.15 a.m. lIsqof Mikiel Gonzi qaddes filKatidral u g[amel l-omelija.

Kienu pre]enti l-membri r;iel u nisa tal-Azzjoni Kattolika.

Fid-9.00 a.m. Mons. Gonzi assista mit-tron g[allQuddiesa Kantata u wara intona t-Te Deum.8

12 ta’ Mejju, Jum lInkurunazzjoni tar-Re :or; VI: L-Isqof Mikiel Gonzi

mexxa l-kant tat-Te Deum filKatidral. Kienu pre]enti lKapitlu kollu, il-parrokat, u membri tal-kleru sekulari u regolari, il-Kumitat tal-Festi, il-Boys’ Scouts, l-istudenti tal-iskejjel primariji u lg[alliema tag[hom.9

27 ta’ Mejju, Solennità tal-Corpus Domini: Wara l-

Quddiesa Pontifikali, [ar;et il-pur/issjoni ta’ Corpus Domini mmexxija mill-Isqof Gonzi. Il-pur/issjoni marret fil-knisja parrokkjali ta’ San :or;, u lura lejn il-Katidral fejn ing[atat il-Barka Sagramentali.10

bit-Translazzjoni Solenni u lPrimi Vespri, nhar il-Festa filg[odu Matutin Solenni bilkant Gregorjan, u wara Pur/issjoni Pontifikali mattoroq tal-Belt Victoria b’waqfa fil-knisja parrokkjali ta’ San :or;. Filg[axija lfesta g[alqet bir-Repo]izzjoni tar-Relikwa u l-Barka Sagramentali.14

18 ta’ Settembru:

Ordinazzjoni fil-Katidral, li matulha l-Isqof Gonzi ordna erba’ sa/erdoti u numru ta’ suddjakni, u ta l-Ordnijiet Minuri lil numru ta’ kjeri/i.15 22 ta’ Settembru: Dun :u]epp Debrincat ;ie elett Surmast tal-Kor tal-knisja katidrali, wara li temm listudji tieg[u f’Ruma, flIskola Superjuri tal-Mu]ika Sagra.16

25-26 ta’ Settembru, ?elebrazzjoni tal-Festa Nazzjonali tal-Otto Settembre: Fil-25 ta’

Settembru tkantat Quddiesa Solenni de Requie, li g[aliha assista mit-tron l-Isqof Gonzi, li wara ta l-assoluzzjoni. Lg[ada 26 ta’ Settembru, Mons. Gonzi intona t-Te Deum fil-pre]enza ta’ Sir Harry Luke, l-uffi/jal li kien qed jamministra l-Gvern.17

29 ta’ Settembru, Festa ta’ San Mikiel Arkan;lu: Mons. Isqof Mikiel Gonzi assista mit-tron g[allQuddiesa Kantata.18

3 ta’ Ottubru, Festa tal-

Il-Katidral ta’ G[awdex fis-snin tletin

Madonna tar-Ru]arju:

Filg[axija [ar;et ilpur/issjoni bil-vara talMadonna, li fiha [a sehem Mons. Isqof.19 11 ta’ Ottubru: Pontifikal tal-Festa tal-Konsagrazzjoni tal-knisja Katidrali.20

31 ta’ Ottubru, Festa ta’ Kristu Re: Mons. Isqof

assista mit-tron g[allQuddiesa Kantata.21

24-25 ta’ Di/embru, Solennità tal-Milied:

Matutin Solenni u wara, f’nofsillejl, Pontifikal blomelija. It-Tieni Quddiesa Kantata tqaddset minn Mons. :or; Cefai. It-Tielet Quddiesa kienet Pontifikal mill-Isqof Gonzi u saret “a piena orchestra”.22 26 ta’ Di/embru: Mons.

Isqof assista mit-tron g[al Quddiesa Konventwali.23 27 ta’ Di/embru: Tmiem tal-prietki tal-Avvent millKwari]emalista Mons. :u]eppi Portelli, Rettur tasSantwarju Ta’ Pinu.24

31 ta’ Di/embru: Jum ta’ Adorazzjoni fil-Katidral.

Mons. Isqof intona t-Te Deum.25 Riferenzi 1 Ktejjeb ta’ tag[rif dwar id-Djo/esi ta’ G[awdex ippubblikat fl-1937, p. 4.

2 Ibid, p. 5.

3 Ibid.

4 :esù Ewkaristija, Lulju 1938, No 7, p. 53.

5 Lucerna, Aprile 1937, p. 70.

6 Ibid.

7 Ibid., p. 71.

8 Ibid., Maggio 1937, p. 93.

9 Ibid., Giugno 1937, p. 114.

10 Ibid., Luglio 1937, p. 142.

11 Ibid.

12 Ibid., Agosto 1937, p. 167.

13 Ibid.

14 Ibid., Settembre 1937, p. 191.

15 Ibid., Ottobre 1937, p. 211.

16 Ibid.

17 Ibid.

18 Ibid.

19 Ibid., Novembre 1937, p. 238.

20 Ibid.

21 Ibid., p. 239.

22 Ibid., Gennaio 1938, p. 22.

23 Ibid.

24 Ibid.

25 Ibid.

13 ta’ :unju, lAnniversarju tal-[atra ta’ Mons. Mikiel Gonzi b[ala Isqof ta’ G[awdex: Din it-

tifkira saret b’solennità kbira fil-Katidral. Kienu pre]enti lKapitlu, il-kleru, ilkomunitajiet reli;ju]i u sseminaristi. Wara l-Quddiesa, Mons. Gonzi intona t-Te Deum.11 14 ta’ Lulju: Mons. Mikiel Cefai [alla l-kanonikat ta’ Penitenzier u [a l-pussess ta’ kanonikat ie[or li tbattal bilmewt ta’ Mons. Antonio Debono. I/-/erimonja tmexxiet minn Mons.

Ar/idjaknu Giuseppe Pace.12

l-Kapitlu tal-Katidral ta’ G[awdex fil-Pur/issjoni Votiva ta’ San Girgor, nie]la mit-Telg[a tal-Kastell lejn ir-Rabat ta’ G[awdex (Arkivji Dun Dumink Camilleri)

COLLAGE MEDIA 25

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

L-epidemija tat-tabakk L-industrija tat-tabakk qed tag[mel qlig[ globali ta’ 35 biljun dollaru kull sena. Il-

prezz hu mwiet li jla[[qu 6 miljuni kull sena, li sal-2025 se jkunu jla[[qu 100 miljun.

L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Sa[[a (WHO) qed tikkalkula li l-epidemija tkun qerdet biljun ru[ matul il-75 sena li ;ejjin jekk l-affarijiet jibqg[u fuq ir-rotta li qeg[din b[alissa.

Il-fenomenu kien pre]entat fil-programm ta’ ri/erka The Stream, fuq l-istazzjon Al Jazeera (ver]joni Ingli]a).

Dan hu programm li jg[aqqad flimkien esperti minn diversi kontinenti u li jilqa’ wkoll messa;;i bilmedia so/jali li jkunu trasmessi live jew bil-miktub.

Fil-programm partikulari dwar it-tabakk u t-tipjip, ilprodutturi stiednu rappre]entant tal-kumpaniji produtturi ewlenin; imma [add minnhom ma ried jag[ti l-kummenti f’The Stream.

Minflok, huma bag[tu messa;; li jg[id li lindustrija, (a) ma tiffukax fuq i]-]g[a]ag[, u (b) ma tippruvax tmur kontra ttradizzjoni ta’ pajji]i spe/ifi/i. Fil-fatt, ilprogramm wera siltiet ta’ reklami li direttament jittargitjaw li]-]g[a]ag[.

Il-kumpaniji tat-tabakk [adu daqqa kbira minn nofs is-snin disg[in ’il hawn, min[abba l-kaw]i /ivili li ppre]entaw gruppi tas-sa[[a fl-Amerika, fuq il-ba]i li lindustrija kienet taf li t-tipjip jikkaw]a l-kan/er u [biet din il-verità. It-telf minn dawn ilkaw]i swew lill-industrija biljuni kbar ta’ dollari.

B[ala konsegwenza, lindustrija dawret il-mira tag[ha fuq il-pajji]i li qed ji]viluppaw, fosthom lAfrika, il-Lvant Imbieg[ed, il-pajji]i tal-eks Unjoni Sovjetika, u fuq “l-a[[ar fruntiera” – i/-?ina. Skont lesperti tal-WHO, din ilpubbli/ità aggressiva se jkollha effetti katastrofi/i fuq is-sa[[a ta’ dawk il-popli li g[ad m’g[andhomx it-tag[rif edukattiv li jipprote;ihom.

F’in[awi b[as-Senegal, lIndone]ja u l-Vjetnam, ng[idu a[na, l-industrija tattabakk qed tibba]a fuq pubbli/ità li tg[id li meta tpejjep turi li int indipendenti, avventuru]/a u ]ag[]ug[/a cool.

Id-deputata demokratika Amerikana Nancy Pelosi kienet iddikjarat li lindustrija tat-tabakk g[andha “storja ta’ gideb u qerq” li lpajji]i li qed ji]viluppaw g[ad mhumiex konxji tag[ha.

B[alissa t-tipjip qed joqtol madwar 6 miljun persuna kull sena. Il-WHO qed tikkalkula li l-epidemija tkun qerdet biljun ru[ matul il-75 sena li ;ejjin

The Stream ikkonkluda li lgwerra kontra t-tabakk tista’ tkun mirbu[a biss jekk ikun hemm kampaniji qawwija filmedia, le;i]lazzjonijiet governattivi serji, koalizzjoni ta’ kampaniji minn in[awi /ivili, u strate;iji kontinwi fil-qasam tal-edukazzjoni.

Vjolenza u massakri ‘/ivili’ M’g[adniex inkunu xxukkati meta l-media t[abbar il-massakri li jsiru

minn persuni mentalment instabbli li ji]vugaw ir-rabja tag[hom fuq /ittadini inno/enti. L-a[[ar li suppost li n[sadna kien bil-massakru tan-Norve;ja, is-sena li g[addiet. U x-xahar li g[adda, il-kanali kollha dawru l-cameras tag[hom fuq Denver, Colorado, meta ]ag[]ug[ liebes maskra kontra l-gass tad-dmug[ qatel 15-il persuna u fera 50 o[ra waqt il-premiere talaktar film re/enti ta’ Batman, The Dark Knight Rises.

Il-film hu wie[ed millaktar vjolenti fis-sensiela, u minnufih, sorsi medjati/i bdew janalizzaw jekk hemmx rabta bejn dawn ilmassakri kontra n-nies /ivili u l-vjolenza li qed tkun proposta fi/-/inema, fittelevi]joni, fil-media, bitteknolo;ija l-;dida u llog[ob elettroniku f’idejn ittfal u l-adolexxenti.

Naturalment, din hi industrija o[ra li qed ta[sad profitti enormi: l-a[[ar film ta’ Batman fl-2008 da[[al 500 miljun dollaru fi qlig[ nett.

L-Amerika, il-per/imes talvjolenza fil-media, mhijiex nieqsa mill-massakri b[al dak fis-sala ta/-/inema f’Denver. Osservaw din illista, li ng[atat l-attenzjoni mill-BBC: * April 1999: ]ew; adolexxenti (17 u 18-il sena) qatlu tnax-il student/a fi skola, f’Colorado wkoll. * Lulju 1999: Ra;el ta’ 44 sena, impjegat fin-negozju tal-ishma, qatel lil martu u ]]ew; uliedu u mbag[ad kompla jispara u qatel disa’

persuni o[ra fid-distrett finanzjarju, f’Atlanta. * April 2007: Student SudKorean (23) joqtol 27 student/a u [ames membri tal-istaff fl-Università Teknika ta’ Virginia. * Marzu 2009: ]ag[]ug[ ta’ 28 sena jo[loq ‘hit list’ u joqtol lil ommu, lil zijuh u tmien persuni o[ra f’Alabama. * April 2009: Immigrant mill-Vjetnam (41) joqtol tlettax-il ru[ f’/entru g[allimmigrazzjoni fi New York. * Novembru 2009:

Psikjatra fl-Armata Amerikana joqtol tlettax-ilpersuna f’ba]i militari f’Texas.

Sakemm il-media u lgwerra (pre]entata, /inikament, b[ala obbligu morali u patrijottiku) ikomplu jag[tu l-e]empju, din il-lista /ertament se tkompli titwal.

Kumbattiment u suwi/idji

Skont sorsi internazzjonali, l-ammont ta’ suwi/idji li jikkommettu n-nies militari tal-qawwiet tal-Istati Uniti qed ji]boq in-numri ta’ mwiet waqt l-azzjoni. G[al din is-sena, in-numru ta’ suwi/idji di;à hu l-og[la li qatt kien hemm. Minn /ifri li xxandru mill-Associated Press, fl-ewwel 155 jum ta’ din is-sena, 154 suldat ne[[ew [ajjitihom b’idejhom. Dan in-numru jirrappre]enta ]ieda ta’ 18% fuq l-istess perjodu, is-sena li g[addiet.

Bir-rata ta’ suwi/idji kuljum g[al din is-sena, flAfganistan biss, in-numru ta’ suwi/idji mill-miltari jirrappre]enta 50% aktar mill-militari li nqatlu waqt ilkumbattiment. L-og[la rata ta’ suwi/idji fl-Afganistan u l-Iraq intla[qet fl-2009; i]da minn dakinhar sal-lum, i//ifra naqset u kienet ‘livellata’ g[al ‘132.2 suwi/idji biss’.

Hemm dwejjaq kbar dwar il-gwerra fost il-militari. I]da dawn g[andhom fuq mo[[hom [sibijiet depressi o[ra: [afna minnhom jafu li, anki jekk ma jinqatlux flazzjoni, il-prospetti tag[hom huma diffi/li, l-aktar fejn jid[ol in-nuqqas tax-xog[ol.

Il-Bureau of Labour Statistics ippubblika rapport li juri kif aktar minn 12% talveterani li servew fil-gwerra ma sabux xog[ol wara li ;ew lura. Ukoll, in-National Coalition for Homeless Veterans tikkalkula li hemm 1.5 miljun veteran f’riskju li ma jkollhomx saqaf fuq rashom. Numru impressjonanti minn dawn jikkommettu suwi/idju.

Kummenti dwar websajts li Ωort Knisja relevanti Nhar il-{add ta’ wara //erimonja grandju]a tal-ftu[ tal-Olimpjadi 2012 f’Londra, mort g[all-quddiesa f’kappella fil-Belt ta’ Bala, fin-na[a ta’ Fuq ta’ Wales.

Kull persuna li marret f’xi Knisja Kattolika nhar dak il{add ing[atat fuljett bit-titlu ‘Jum g[all-{ajja’. Dan hu jum li jkun /elebrat ta’ kull sena mill-Knisja Kattolika flIrlanda, fl-Ingilterra, f’Wales u fl-Iskozja. L-omelija kienet relatata mal-materjal li kien minn Salvu Felice Pace jinsab fil-fuljett. Fiha kien hemm a//enni g[at-trijonfi li sfelicep@go.net.mt jse[[u fil-log[ob olimpiku, li “bl-e//ellenza tal-kapa/itajiet tal-;isem, kemm il-Kristjani kif ukoll o[rajn, g[andhom i[ossuhom inkora;;iti li jie[du bisserjetà s-sej[a li jg[ixu [ajja a[jar fi]ikament, [ajja aktar bilan/jata u sensittiva g[all-ambjent fejn jg[ixu”.

L-atleti, kemm dawk fl-Olimpjadi kif ukoll dawk li jie[du sehem fil-Paralimpjadi – persuni b’xi di]abbiltà – juru li biex jintla[aq su//ess fil-log[ob hemm b]onn ta’ armonija bejn il;isem, l-intellett u l-ispirtu, bit-ta[ri; u d-dixxiplina.

Il-materjal li ntu]a kemm fil-fuljett kif ukoll fl-omelija jinsab fil-websajt: www.dayforlife.org. Il-Knisja, kemm flIrlanda kif ukoll fir-Renju Unit, [adet l-opportunità talOlimpjadi 2012 biex ixxerred il-messa;; kristjan li l-;isem g[andu jintu]a g[all-glorja t’Alla.

L-abbu] tal-;isem b’diversi modi b[at-tipjip, id-droga, e//essi fl-ikel u x-xorb, iwasslu biex il-;isem ma jiffunzjonax sewwa. Waqt il-quddiesa [assejt li l-Knisja kienet qed tag[mel sforz biex turi r-relevanza tag[ha fil-[ajja ta’ kuljum.

Na[seb li l-messa;; wasal.

Servizz ;did tal-MaltaPost I/-/okon tag[na qatt m’g[andu jkun ta’ impediment, spe/jalment f’dinja li saret villa;; min[abba l-progress enormi li ;abu l-mezzi tal-komunikazzjoni elettroni/i. A[na g[andna nu]aw i/-/okon tag[na b[ala sfida u mhux b[ala problema.

Ftit ;ranet ilu sirt naf b’inizjattiva kummer/jali li [adet ilMaltaPost. Din tikkonsisti f’servizz mog[ti lil dawk il-Maltin li jag[mlu u]u mill-bejg[ ta’ o;;etti online ming[and azjendi ba]ati fir-Renju Unit. Nassumi li l-MaltaPost g[amlet irri/erka tag[ha u sabet li hemm tieqa ta’ opportunità li permezz tag[ha tista’ tkabbar l-attività kummer/jali tag[ha u fl-istess [in tag[ti servizz ;did lir-residenti f’Malta u G[awdex.

Fis-sit tag[ha bl-indirizz www.maltapost.com#sendon issib tag[rif dwar kif ta[dem din is-sistema, kif tista’ tirre;istra billi tifta[ kont mal-MaltaPost, kif tikkalkula l-pi] tal-o;;etti li trid li jaslulek f’darek permezz tal-courier, u kif tista’ tg[in int stess biex dan is-servizz jitjieb.

Is-sistema ta[dem billi meta tordna o;;ett online mir-Renju Unit, dan jintbag[at f’indirizz f’Londra (issib dan l-indirizz fis-sit) u l-MaltaPost tindirizza l-o;;ett g[all-indirizz tieg[ek hawn. Ir-rati tax-shipping huma ferm aktar baxxi milli kieku dan l-o;;ett ji;i g[andek direttament ming[and l-azjenda firRenju Unit.

Kuntatt dwar dan jista’ jsir b’email lil: info@maltapost.com, jew fuq dawn in-numri, 21224421, freephone 80072244 jew fax fuq 21242052.

Kunsill tal-emigranti Maltin Il-li;i li g[andu jin[atar Kunsill g[all-Maltin li joqog[du barra da[let fis-se[[ meta n[atar Kunsill li jirrappre]enta lillMaltin u l-G[awdxin li joqog[du fl-Awstralja, il-Kanada, lAmerika, fir-Renju Unit u fl-Ewropa. Dan il-Kunsill hu ri]ultat tal-[idma tal-Ministru g[all-Affarijiet Barranin, Tonio Borg, spe/jalment fil-Konvenzjoni li saret Malta fl-2010.

Aktar tag[rif issibu fil-websajt tal-Federazzjoni tal-Maltin li jg[ixu barra: www.malteseabroad.org.

26 COLLAGE RELI:JON

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

L-Assunta fil-Litur;ija Rumana

Id-19-il {add matul is-sena

minn P. Mark Cauchi OSA

Proprju fil-qalba tas-sajf ilKnisja tistedinna g[assolennità tat-Tlug[ fis-sema ta’ Marija, Patruna Prin/ipali tal-g]ejjer Maltin u o[rajn filKristjane]mu mxerred fiddinja.

B’din is-solennità tal-festa Marjana l-aktar qadima mwaqqfa fil-Knisja tal-Orjent ta[t l-isem Dormizione, Raqda, ti//elebra d-d[ul fissema ta’ Marija, Omm Alla u Ommna bir-ru[ u l-;isem.

Bir-ra;un kollu l-Assunta tissejja[ anki ‘L-G[id’ ta’ Marija, it-tluq. G[ax tg[aqqad il-pellegrina;; tag[ha fuq lart flimkien ma’ Kristu li g[amel il-mixja tieg[u millart g[as-sema.

Signum magnum, Sinjal kbir fis-sema: Mara liebsa xxemx, bil-qamar ta[t ri;lejha, b’kuruna ta’ tnax-il kewkba fuq rasha (Apok.12,1). Hekk tkanta l-Litur;ija fid-da[la talQuddiesa f’dan il-jum solenni tal-Assunta.

Sinjal verament imdawwal hi Marija, l-ewwel frott talKnisja, tal-umanità kollha.

Filwaqt li l-Knisja t[ares lejn il-glorja tal-Madonna, Omm Alla u Omm il-bnedmin, tg[anni bit-tama fil-mixja tale]ilju tag[ha f’din l-art lejn

pajji]ha fis-sema.

Il-kittieba mqaddsa j[arsu lejn l-G[id ta’ Marija kemm bil-kitba tag[hom teolo;ika, poetika u letterarja.

San :wann ta’ Kostantinopli j[ares lejn din il-;rajja b[ala t-Tieni Annunzjazzjoni. Meta Kristu, il-Feddej tal-Umanità, idde/ieda li jie[u l-;isem fil;uf ta’ Marija, g[arrafha b’an;lu. {abbar i]-]mien tarRaqda tag[ha b’an;lu. Lan;lu kien mibg[ut Lilha biex jinkora;;iha bi kliem Kristu stess. Waslet is-sieg[a li jie[u ’l Ommu.

Kif Hi mliet bil-fer[ l-art u lil dawk li kienu fiha (ta’ rieda tajba), hekk issa, mimlija bilgrazzja, [adet il-fer[ fis-sema, issebba[ id-dar tal-Missier flimkien mal-an;li u lqaddisin. Il-mewt ma tifta[arx aktar g[ax Marija kellha fi [danha l-[ajja. Meta semg[et it-T[abbira, Omm Alla b’fer[ kbir qalet: Tkun mag[mula rrieda ta’ Ibni u Alla tieg[i (Omeliji Marionologiche, Città Nuova, Roma 1985, p.122).

L-antifoni ta’ sbi[ il-jum (Lawdi), tat-Talba ta’ Filg[axija (G[asar) kif ukoll tal-Quddiesa, huma sinfonija

Il-Knisja ti//elebra d-d[ul fis-sema ta’ Marija, Omm Alla u Ommna, bir-ru[ u l-;isem

li j]ommu [ajja din isSolennità. Jinstema’ l-kant talan;li li jilqg[u lil Dik kollha qdusija, mimlija bil-fer[, ifa[[ru u jbierku lill-Mulej. Il;rajja hi tant kbira li tqajjem il-qlub.

It-Tlug[ ta’ Marija fissema, Omm il-Mulej, ma[luqa b[alna, tag[raf innuqqasijiet tag[na u timliena b’tama ;dida. Bit-tama jkollna radd il-[ajr u fer[. Isir aktar fa/li d-djalogu bejn is-sema u l-art g[ax hemm fin-nofs ilqalb tal-Omm u r-Re;ina.

Hi Omm li t[ares f’qalbha lilna, Omm li tisma’ u tilqa’ b’idejha, anzi b’qalbha, it-talb tag[na, ix-xewqat tag[na u lofferta ta’ [ajjitna g[and ilMulej. Marija, tg[id l-antifona tal-Magnificat “issaltan ma’ Kristu g[al dejjem.” Ma’ Kristu tkompli twellidna ta[t is-salib; bil-pre]enza tag[ha [erqana biex, kif g[amlet fitTie; ta’ Kana, tid[ol g[alina quddiem il-Mulej.

G[alhekk Marija hi b]onju]a g[alina, pellegrina, “sinjal ta’ fara; u tama ]gura,” kif jg[id il-Prefazju tal-Quddiesa: “Saret xbieha ta’ tama s[i[a u tama g[allpoplu tieg[ek fil-mixja tieg[u fuq l-art.” Id-djalogu bejn issema u l-art isir aktar fa/li.

Il-Qari mill-Kotba Mqaddsa u t-Talb li l-Litur;ija toffri f’din il-Quddiesa juru l-waqfiet ta’ Marija fil-mixi tag[ha fuq l-art li l-Knisja pellegrina mxiet matul is-sekli.

Il-:enesi je[duna g[attmiem glorju] tal-Istorja murija fl-Apokalissi: Mitt[abbira tal-mara li ;iebet irreb[a mimlija b’dawl, sallaqg[a tal-umanità malFeddej.

Marija hi l-Eva l-;dida, omm il-[ajjin. Hi t-tavla taxxema’ bajda li fuqha hi minquxa l-li;i l-;dida, hi lArka l-;dida, li ]gur tasal salport tal-eternità g[assantwarju tas-sema. Marija tibqa’ dejjem il-qaddejja talumiltà f’Nazaret, il-kreatura mimlija safa u sbu[ija. Le]istenza tag[ha kienet f’]ew; kelmiet: “Iva” u “Grazzi”.

Fiha naraw imwettqa ssej[a tag[na. Fejn waslet hi naslu a[na. B[alha nimxu filFidi u l-Im[abba. Anzi jekk nemmnu u n[obbu, nistg[u nduqu l-[ajja ta’ dejjem.

Pass, pass se naslu biex in[ossu l-fer[ ta’ din isSolennità.

{SIEB

Il-[ajja f’din id-dinja hi mimlija tbatija. I]da t-tbatija li hi oppost tal-pja/ir mhux bilfors l-oppost tal-hena jew il-fer[. – Thomas Merton

Proposta g[at-tgergir!

1 Slaten 19>4-8< Salm 33< Efesin 4,30-5,2< :wanni 6>41-51 Il-{sieb

Kemm ingergru! Kemm-il darba anki l-[ajja spiritwali tag[na tkun im/ajpra b’dan it-tgergir? Kemm tassew [afna drabi ninfexxu nippuntaw subg[ajna u l-akku]i tag[na fuq ittgergir lejn [addie[or. Fi ]mien :esù, il-Lhud gergru minkejja li raw il-Providenza Divina u daqu mill-istess providenza. Il-proposta ta’ :esù g[al dan in-nuqqas hi li jitma’ lill-bniedem bil-{ob] {aj li nie]el mis-sema. Il-[ajja tag[na ta’ kuljum [afna drabi tkun medjokri peress li naqg[u f’attitudni ta’ tgergir u ma nindunawx li l-g[ajnuna l-Mulej qed jag[tiha kull [in lilna, u kif!

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari, me[ud mill-Ewwel Ktieb tas-Slaten, g[andna lil Elija jaqta’ qalbu u ja[rab lejn id-de]ert. Qata’ qalbu min[abba l-ebusija tan-nies. I]da Alla, fil-mument ta’ kri]i, jersaq lejh, jitimg[u u jag[millu kura;;. Is-Salm Responsorjali, me[ud minn Salm 33, hu stedina biex induqu u naraw kemm hu tajjeb il-Mulej. Hu bla sens li ngergru g[all-Mulej jekk wara ma narawx l-g[ajnuna kontinwa li hu jag[tina.

It-Tieni Qari, me[ud mill-Ittra ta’ San Pawl lill-Efesin, jitkellem fuq ir-regola tal-[ajja l-;dida li r/evejna permezz tal-Ispirtu s-Santu.

Fil-Van;elu ta’ San :wann naraw ir-rifjut tal-Lhud g[allkliem ta’ Kristu li kien joffri l-Ewkaristija b[ala ;ismu u demmu.

Il-{ajja 1. Fil-mument ta’ kri]i ta’ [ajjitna nduru lejn :esù g[ax jinsab [dejna f’kull [in.

2. Nemmnu aktar fil-qawwa tal-Ewkaristija fil-[ajja tag[na.

3. Fil-[ajja, bit-tgergir neg[rqu aktar fil-medjokrità.

Inqumu fuq tag[na b[ala Nsara u n[arsu lejn dak li jitmag[na bih :esù.

4. Qeg[din tassew induqu u naraw kemm hu tajjeb ilMulej?

Id-Djalogu Mulej, grazzi g[all-g[ajnuna li toffrili kull [in.

Fr Charles Fenech, OP

COLLAGE G{AWDEX 27

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

116-il pro;ett b’finanzjament ta’ €17-il miljun ‘Ilwien’ – pro;ett b’fondi so/jali Ewropej f’Dar :u]eppa Debono Bejn diversi entitajiet f’oqsma differenti u bil-g[ajnujna talMEUSAC, b[alissa qed isiru 116-il pro;ett b’finanzjament ta’ €17-il miljun.

Fost dawn hemm il-pro;ett li qed isir f’Dar :u]eppa Debono, li tinsab f’G[ajnsielem. F’din id-Dar qed jit[addem il-pro;ett Ilwien, b’fondi tal-Fond So/jali Ewropew (ESF), u li permezz tieg[u ting[ata g[ajnuna lil ]g[a]ag[ f’età tenera biex ma jintilfux mis-sistema u jing[ataw l-appo;; kollu ne/essarju mill-professjonisti biex jippreparawhom g[addinja tax-xog[ol.

Il-Ministru Chris Said, li dan l-a[[ar ]ar id-Dar flimkien mal-Ministru Giovanna Debono u l-Kap tal-MEUSAC, Vanni Xuereb, fisser kif permezz tal-pro;ett pilota li sar di;à, inkisbu ri]ultati tassew inkora;;anti, fosthom billi lassentei]mu fl-iskola sekondarja fil-Kulle;; ta’ G[awdex kien eliminat g[al kollox.

Il-Ministru Said awgura li r-ri/erka u r-ri]ultati li se jinkisbu minn dan il-pro;ett jintu]aw biex din lesperjenza tinfirex fl-iskejjel kollha tal-pajji].

Dan il-pro;ett qed isir bi s[ab mal-iskola sekondarja tal-bniet fil-Kulle;; ta’ G[awdex u /-?entru G[awdxi g[all-Arti u sSnajja’, u hu maqsum f’]ew; programmi tatta[ri;.

L-ewwel programm jil[aq studenti tfajliet ta’ bejn l-14 u s-16-il sena li jkunu g[addejjin minn problemi emottivi, jew fl-im;iba sesswali, jew li jkunu single mothers. Fuq medda ta’ sentejn, dawn l-istudenti se jie[du sehem fi programmi, diskussjonijiet u seminars interattivi u pratti/i ta’

motivazzjoni, snajja’, hairdressing u beauty care, u ji;u m[e;;a ji]viluppaw il[iliet imprenditorjali.

It-tieni programm jinvolvi ta[ri; fil-kompjuter, filmatematika u fil-lingwa Ingli]a. L-g[an a[[ari hu li dawn l-istudenti jiksbu lg[arfien ba]iku me[tie; biex isibu posthom fis-settur tal-informatika jew ikunu f’po]izzjoni a[jar li jkomplu b’korsijiet og[la u spe/jalizzati fl-ICT. Il-;enituri tal-istudenti li se jie[du sehem f’dan ilpro;ett jing[ataw ukoll servizzi ta’ counselling.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

Aktar xog[ol g[all-G[awdxin f’G[awdex Id-Dipartiment tas-Sigurtà So/jali jittrasferixxi t-Taqsima ta/-Children’s Allowance lejn G[awdex

Impjegati G[awdxin fit-Taqsima ta/-Children’s Allowance f’G[awdex

Il-kor tax-Xag[ra fi Franza Il-Kor mix-Xag[ra Schola Cantorum Jubilate dan la[[ar re;a’ [alla xtutna biex kanta fi Franza. Dan ilkor di;à semma’ le[nu erba’ darbiet f’artijiet barranin u f’postijiet prominenti Ewropej.

Fl-2003, il-kor kien mistieden biex jipparte/ipa f’Korsika, Franza. Fis-sena 2007 fl-Italja, il-kor [a linizjattiva u organizza tour f’Ruma u Assisi.

Il-kor kellu l-opportunità jkanta fil-Ba]ilika ta’ Santa Maria Maggiore, filBa]ilika ta’ San Pietru filVatikan, fil-pre]enza talPapa Benedittu XVI, u filBa]ilika ta’ San Fran;isk f’Assisi.

Fis-sena 2009 re;a’ organizza tour ie[or, din iddarba fl-Awstrija, fejn tella’ kun/erti fl-ibliet mu]ikali ta’ Vjenna, Linz, Salzbur; u fl-Abbaziji ta’ Göttweig u Melk.

It-Taqsima ta/-Children’s Allowance tad-Dipartiment tas-Sigurtà So/jali kienet trasferita lejn ir-Rabat, G[awdex. F’din it-taqsima, fejn isir xog[ol ta’ backoffice, di;à ja[dmu seba’ [addiema, li mistennija ji]diedu g[al 12 sa tmiem Awwissu. L-ewwel grupp ta’ [addiema di;à ng[ata kors ta’ ta[ri; f’Malta, filwaqt li tta[ri; intensifika mattrasferiment tat-Taqsima f’G[awdex.

Waqt ]jara fl-uffi//ji tadDipartiment tas-Si;urtà So/jali f’G[awdex, ilMinistru tal-:ustizzja, ilKonsultazzjoni Pubblika u lFamilja, Chris Said, qal li ttrasferiment ta’ din it-Taqsima lejn G[awdex jinftiehem filkuntest tal-politika tal-Gvern li fejn hu possibbli, xog[ol ta’ back-office mid-dipartimenti tal-Gvern isir f’G[awdex.

B’hekk ikun qed jintla[aq liskop li l-G[awdxin ikollhom ix-xog[ol f’G[awdex stess.

Jitlestew aktar pro;etti finanzjati mill-Ministeru g[al G[awdex Dan l - a[[ar ;ew konklu]i sitt pro;etti o[ra li kienu finanzjati minn skemi tal Ministeru g[al G[awdex, g[all - Kunsilli Lokali u g[all - NGOs G[awdxin .

Dawn il - pro;etti twettqu minn numru ta ’ organizzazzjonijiet mhux governattivi u Kunsill Lokali f ’ G[awdex, u huma kollha konformi mal - mi]uri tal - Pjan ta ’

Azzjoni Eko - G[awdex 20 1 0 - 20 1 2 .

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono ltaqg[et ma’ xi rappre]entanti talorganizzazzjonijiet u lKunsilli Lokali li gawdew minn dawn l-iskemi biex iwettqu dawn il-pro;etti u ppre]entatilhom ilkontribuzzjonijiet finanzjarji rispettivi.

IL-pro;etti mwettqa huma

mill-Kunsill Lokali talFontana, mill-G[aqda Din lArt {elwa, mill-Maltese Islands Agri-Federation, mis-So/jetà Filarmonika Mnarja u mis-So/jetà Filarmonika Santa Marija.

Permezz ta’ dawn l-iskemi g[all-Kunsilli Lokali u lNGOs, f’G[awdex se jkunu saru madwar 60 pro;ett b’investiment ta’ madwar € 2.5 miljun.

Attivitajiet mu]ikali…

• Gozo Music Festival. Id-diskoteka open-air La Grotta ospitat id-disa’ edizzjoni tal-Gozo Music Festival – Gozo Special, organizzat midDynamic Music Factory, u li g[all-ewwel darba sar ukoll f’Malta. F’din l-edizzjoni spikka ssehem ta’ Gigi D’Agostino, li ;ie G[awdex mill-Italja g[all-ewwel darba.

‘Opera vs Pop Under The Stars’. Fl-a[[ar ta’ Lulju, il-Gozo Youth Orchestra, b’kollaborazzjoni mal-Ministeru g[al G[awdex u l-Ambaxxata Amerikana f’Malta, tellg[et g[all-[ames sena konsekuttiva l-ispettaklu

Opera vs Pop Under The Stars, li din is-sena fakkar ukoll l-10 anniversarju mit-twaqqif talGozo Youth Wind Band & Orchestra, immexxija mill-fundatur tag[ha Mro Joseph Grech.

Unforgettable Musicals’. Fi Pjazza San Fran;isk, ir-Rabat, ittella’ l-ispettaklu ta]-]fin Unforgettable Musicals, mis-Centre-Stage Dance Academy. L-ispettaklu kellu direzzjoni koreografika ta’ Natalie Sciortino, u li ttella’ b’kollaborazzjoni mal-Uffi//ju tal-Kultura fi [dan il-Ministeru g[al G[awdex.

Ktieb dwar is-So/jetà Filarmonika Leone Kien pre]entat il-ktieb :rajjiet is-So/jetà Mu]ikali u Filarmonika Leone, G[awdex, ta’ Grazio A. Grech. Ilpubblikazzjoni [ar;et flokka]joni tal-150 anniversarju mit-twaqqif tal-Banda Leone.

Pre]enti g[at-tnedija ta’ dan il-ktieb kien hemm ukoll il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono, l-Assistent Parlamentari fil-Ministeru g[al G[awdex Frederick Azzopardi u s-Sindku tarRabat Samuel Azzopardi.

L-introduzzjoni tal-lejla saret mill-President tasSo/jetà Filarmonika Leone, Michael Caruana.

Id-diskors prin/ipali sar minn Tonio Portughese. * * *

Ktieb b’ri/etti tradizzjonali Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono ppresediet it-tnedija talktieb tar-ri/etti The Gozo Table – il-Mejda G[awdxija. Il-kok George Borg, f’din ilpubblikazzjoni, jipproponi selezzjoni ta’ ri/etti ba]ati fuq prodotti tradizzjonali G[awdxin.

Il-ktieb hu editjat minn Hilda Maguire u Colm Regan, u g[andu disinn ta’ Dylan Creane, b’ritratti ta’ Claire Borg. Il-ktieb kien pre]entat f’Ta’ Mena Estates, Marsalforn.

28 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

It-tifla [afifa daqs xadina

Tifla ta’ 3 snin li titla’ mal-bieb

Video ta’ tifla Ingli]a ta’ tliet snin li kapa/i titla’ mal-koxxa tal-bieb saret sensazzjoni fuq l-internet.

Sofya Dickson, minn Leicestershire, rawha aktar minn nofs miljun ru[ minn kemm ilha tidher filyoutube.

Sofya qalet li vera li tg[ajja tixxabbat biex titla’ mal-bieb imma tie[u pja/ir tag[mel hekk. Missierha Peter, li ;ibed il-filmat, qal li kemm ilu li po;;a l-video

kellu [afna emails jistaqsuh dwar bintu u jidher li qajjem interess internazzjonali.

“In[ossha ftit stramba dawn l-emails kollha,” qal.

“Qatt ma stennejt li se nqanqal daqstant interess.

Kien hemm min issu;;erieli li nda[[alha f’xi /entru fejn jiltaqg[u dawk li jixxabbtu malmuntanji. Imma na[seb li g[adha ftit ]g[ira biex nag[mel hekk.”

L-g[arajjes waqt it-ti;rija fil-Bulgarija

G[arajjes ji;ru biex ikollhom tie; b’xejn Madwar 100 g[arusa libsin il-libsa tat-tie; [adu sehem f’ti;rija fil-Bulgarija biex jid[lu fi/-/ans li jirb[u tie; b’xejn, kollox im[allas.

In-nisa ;rew f’tul ta’ 150 metru bit-tama li jirb[u lpremju bir-rebbie[a tkun Sanja Cigoj li reb[et f’[in ta’ 19-il sekonda.

Xi w[ud mill-g[arajjes

]iedu t-tama tag[hom li jirb[u billi libsu lbiesi qosra imma kien hemm o[rajn li laqg[u lisfida u xorta wa[da ;rew b’libsa twila.

Min ;ie fit-tieni u fit-tielet post b[ala premju t[allsitilha l-libsa tat-tie; li kienet liebsa waqt it-ti;rija.

L-organizzatri/i Zorica Jovanovic qalet li huma xtaqu

juru li minbarra li jie[du [sieb l-ilbiesi tal-g[arajjes i[obbu wkoll juru l-appo;; tag[hom g[all-isport.

Wa[da mill-g[arajjes li ma reb[itx i/cajtat u qalet li lg[arus tag[ha kien qed jistennieha fejn intemmet itti;rijiet u g[arrafha li ma kienx se ji]]ewwi;ha g[ax ma reb[itx.

Il-[alliel li nqabad fil-fatt ta[t bieb tal-[adid Skateboard g[al 30 ru[

L-ikbar skateboard fir-Renju Unit Twila kwa]i sitt metri, wiesa’ ]ew; metri u nofs u ti]en 254 kilo, din hi l-ikbar skateboard fl-Ingilterra li ti]en daqs iljunfant ]g[ir.

Biex sar dan l-iskateboard [admu fuqu sitt in;iniera li [adu 300 sieg[a biex lestewh u jistg[u jitilg[u fuqu 30 ru[ f’daqqa.

Il-pro;ett sar wara li mijiet ta’ tfal tal-iskola da[lu g[al

kompetizzjoni li fiha qalu li huma kienu se jaraw ilLog[ob Olimpiku jekk jinkludu fih aktar sport avventuru]. Fl-istess kompetizzjoni kien hemm min pin;a kif xtaq li tkun skateboard u din reb[itha Kate Emslex ta’ 10 snin minn Worcester.

L-ispejje] g[alliskateboard [allset g[aliha l-

kumpanija tal-[elu Mega Mouth u issa nsibuha firRampsworx li hu l-ikbar skate park ta’ ta[t is-saqaf flIngilterra.

Issa l-akbar xewqa ta’ Matty Carlise, li hu /champion tal-iskateboard flIngilterra g[al dawk ta’ ta[t l-14-il sena, hi li l-isport favorit tieg[u jkun inklu] filLog[ob Olimpiku fl-2016.

{alliel jg[addi disa’ sig[at b’rasu ta[t bieb ta’ garaxx {alliel fl-Istati Uniti kien arrestat wara li rasu nqabdet ta[t bieb tal-[adid ta’ [anut u dam maqbud g[al disa’ sig[at.

Ir-ra;el ta’ 53 sena pprova j]omm il-bieb miftu[ b’bi//a njama waqt li ji]]er]aq minn ta[tu. Imma l-injama li g[amel inqasmet u l-bieb waqa’ fuq rasu u ma setax jinqala’ minn ta[tu.

Il-ka] ;ara f’nofs il-lejl u l-[alliel baqa’ maqbud sakemm l-g[ada mar is-sid tal-[anut li sejja[ lill-Pulizija.

Meta kien me[lus ir-ra;el qal li hu kien qed jipprova jsewwi l-bieb g[ax [aseb li kien hemm xi [sara fih.

Il-[alliel l-ewwel ittie[ed l-isptar fejn ikkurawlu rasu g[ad-daqqa li [a fiha u wara kien akku]at b’attentat ta’ serq.

COLLAGE PASSATEMP 29

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Mimdudin 1. Ipprova l-libsa g[and [ajjat (6) 3. Kewkba mo[bija fid-distillatur? (6) 7. STIRATI (Anagramma) (7) 8. Li g[ad irid ji;i (5) 9. Delizzju ta’ Ruman? (5) 10. L-i]g[ar kontinent tad-dinja (9) 11. I;;ibu fil-vista t’g[ajnejk (5) 13. Dawn g[andhom [abta jimitaw sew lill-bnedmin (6) 15. Lag[ab noli (6) 17. Warajha ti;i r-rag[da (5) 21. Qaddej ta’ pajji]u sal-mewt (9) 23. Fidil, sin/ier u ma jmurx lura minn kelmtu (5) 24. Nispjegalek biex tifhem jew nag[tik id-dawl biex tara (5) 25. G[adda ’l quddiem (7) 26. Wara li ji;u ddisinjati jkunu jridu jissaqqew? (6) 27. Skopert (6) Weqfin 1. :obna ]g[ira mag[mula mill-[alib tan-nag[a; (6) 2. Kittieb (5) 3. Ta’ sikwit (5) 4. G[arraf (7) 5. It-tielet lewn tal-qawsalla (5) 6. {nejjiet (6) 7. Is-soppa tag[ha tibqa’ tajba! (5) 12. Mew; tal-ajru (3) 14. Re;a’ lura fir-residenza? (3) 15. Biha tin[asel u tkun tfu[ (6) 16. Tafdahx wie[ed hekk (7) 18. Konfessjoni tad-dnubiet (5) 19. Ippakkja l-qieg[a tal-bastiment? (5) 20. Ma tirba[x (6) 22. Forma ta’ bajda (5) 23. B[al dik li tkabbar l-affarijiet (5)

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Mandat; 3. Rimors; 7. {rejjef; 8. Skoss; 9.

Taret; 10. Messikani; 11. Tadam; 13. Fatali; 15. Stinka; 17. Offi]; 21. Kuntrasti; 23. Toqba; 24. Avanz; 25. Offenda; 26. Xalata; 27.

Grillu.

Weqfin> 1. Minuti; 2. A;ent; 3. Rifes; 4. Miskina; 5. Pjuma; 6.

Assisi; 7. {arqa; 12. Dun; 14. Taf; 15. Sakkar; 16. Korazza; 18.

Isqra; 19. }iffa; 20. Kambju; 22. Skola; 23. Tenur.

3

2

1

pin

PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tat-Tisliba tat-22 ta’ Lulju hi: Mrs E. Grima, 16, Triq is-Santwarju, {a]-}abbar.

Stramba i]da vera…

Liema numru b’sitt figuri tista’ tibni jekk dawn il-blokki tiffittjahom ma’ xulxin?

Il-Konfront> X’g[andhom komun^

Il-konfront>

Numru b’sitt figuri

— Mixwi e//ellenti u ma nafx jekk nikkumplimentax il-forn jew il-vitella, ma[buba tieg[i!

658375

Dawn i]-]ew; xeni g[andhom in komun sitt partikolaritajiet. E].: G[asfur itir fil-parti ta’ fuq u parti mill-maktur f’dik ta’ ta[t.

Baqa’ [amsa u dawn g[alik!

Soluzzjonijiet (1) Il-mew;a u s-s[aba; (2) L-emblema fuq il;akketta u t-tarf ta’ fuq talvle;;a l-bajda; (3) Ilbokkla fil-qadd tal-libsa u l-ittra O ta’ ROMA; (4) Ilgan/ tal-kuruna u lelement ornamentali fuq quddiem tal-karozza; (5) Parti mill-faxxa tal-kuruna u l-mera tal-karozza.

Ibni numru b’sitt figuri

Fis-sena 1915, /ertu Noah Young minn Melbourne, lAwstralja, fi tmien minuti u tletin sekonda ;era ftit aktar minn kilometru u nofs b’ra;el ta’ 68 kilos fuq dahru.

Intervista 31

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

30 Intervista

KELMTEJN MAD-DEPUTATI TIEG{EK

‘

CHRIS SAID

Il-[idma so/jali hi l-milja tal-politika minn Gabriel Ellul gjellul@gmail.com

Nemmen li kull politiku jil[aq il-milja tieg[u permezz tal-[idma so/jali, dik il[idma li biha tg[in lil dawk li huma l-iktar vulnerabli. Hekk sostna l-Ministru tal:ustizzja, il-Konsultazzjoni Pubblika u l-Familja Chris Said, f’intervista li kellu ma’ din il-gazzetta, fejn matulha spjegalna wkoll kif beda jinvolvi ru[u fil-politika u x’tinvolvi l-[idma tieg[u b[ala Ministru, fost o[rajn.

X’tag[mel fil-[in liberu tieg[ek^

L-impenji politi/i tieg[i jnaqqsuli l-[in liberu, spe/jalment il-[in tieg[i malfamilja. Dan jg[odd b’mod spe/jali fil-ka] tieg[i, min[abba li nqatta’ [afna [in nivvja;;a bejn Malta u G[awdex. Biss, nag[mel mod li niddedika [in bi]]ejjed mal-familja tieg[i, ma’ wliedi li qeg[din jikbru.

G[aliex g[a]ilt lill-Partit Nazzjonalista^

Il-Partit Nazzjonalista kien g[a]la naturali g[alija. Fissnin li kont g[adni nattendi liskola sekondarja u postsekondarja, Malta kienet g[addejja mill-ag[ar ]mien ta’ gvern Laburista. Kont nie[u sehem attiv ukoll f’diversi g[aqdiet studenteski, bil-g[an li nipprotestaw kontra diversi mi]uri li kienu qed jidda[[lu mill-gvern Laburista ta’ dak i]-]mien.

Kelli wkoll l-opportunità li nattendi attivitajiet organizzati mill-Partit Nazzjonalista flimkien mannanna tieg[i, kemm attivitajiet li jsiru f’G[awdex kif ukoll f’Malta.

It-twemmin tieg[i f’dan ilpartit jidher ukoll blinvolviment tieg[i f’diversi g[aqdiet tal-Partit Nazzjonalista, fosthom filMoviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista, l-M}PN, u f’diversi Kumitati Sezzjonali.

Kont attiv ukoll fl-e]ekuttiv tal-M}PN g[ax minn dejjem emmint fil-valur tal-[idma ta]-]g[a]ag[ fil-partit.

Kif bdejt il-[idma politika tieg[ek^

L-ewwel involviment tieg[i fil-politika se[[ meta kelli bejn 12 u 13-il sena, meta

Chris Said waqt attività organizzata aktar kmieni din is-sena biex ti//elebra s-solidarjetà bejn ;enerazzjonijiet differenti

kont isse[ibt mal-Moviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista, proprju wara rri]ultat tal-elezzjoni ;enerali tal-1981.

In-nanna tieg[i, li kienet anzjana, kienet ti;i Malta g[al kull attività politika li ssir, u jien kont inkun mag[ha. Meta ni;u lura Malta, kont nirrakkonta dak li smajt lill-familjari tieg[i.

F’dak i]-]mien, i/-/irkostanzi kienu jitolbu li int tag[mel xi [a;a.

L-ewwel [adt sehem flM}PN tan-Nadur, ra[al twelidi, biex imbag[ad isse[ibt ukoll fl-M}PN ta’ G[awdex. Wara l-elezzjoni tal-1987, g[all-[abta tal1990, sirt President talM}PN f’G[awdex, bil-g[an li ner;g[u nqajmu dan ilmoviment. B’hekk stajna ng[inu fl-elezzjoni tal-1992 u l-1996. Iktar tard, meta komplejt l-istudji tieg[i f’Malta, sirt parti wkoll mille]ekuttiv tal-M}PN. Fl-1999 ikkontestajt lelezzjoni tal-Kunsill Lokali tan-Nadur fejn ;ejt elett b[ala Kunsillier. Bqajt nag[ti sehmi b’dan il-mod g[al disa’ snin u fl-a[[ar elezzjoni tal-Kunsill kont ;ejt elett ukoll b[ala Sindku tan-Nadur.

Ikkontestajt l-elezzjoni ;enerali g[all-ewwel darba fl2003. Xtaqt nikkontesta lelezzjoni tal-1998, imma ma stajtx min[abba li kont g[adni kemm i]]ewwi;t.

Niftakar kif l-ewwel darba li kkontestajt, fl-2003, ma kontx ;ejt elett, i]da kont ksibt ri]ultat tajjeb.

Er;ajt ikkontestajt fl-2008, din id-darba ming[ajr ma kkontestajt l-elezzjoni talKunsilli Lokali. :ejt elett g[all-ewwel darba proprju f’dik is-sena u kien wara dan li l-Prim Ministru Lawrence Gonzi kien talabni biex inservi b[ala Segretarju Parlamentari fil-Kabinett tieg[u.

G[amilt erba’ snin na[dem b[ala Segretarju Parlamentari fejn kont ;ejt fdat b’oqsma b[al-Konsultazzjoni Pubblika u l-Informazzjoni, filwaqt li iktar tard bdejt na[dem ukoll fl-oqsma tal-Affarijiet talKonsumatur, ilKompetizzjoni u rRelazzjonijiet Industrijali. Fl2010, in[tart Ministru tal:ustizzja, il-Konsultazzjoni Pubblika u l-Familja.

Tul [ajtek int tajt sehmek ukoll f’g[aqdiet o[rajn u mhux biss dawk politi/i.

X’tikkummenta^ Minbarra g[aqdiet politi/i, kont involut f’g[aqdiet o[ra.

Fis-snin sekondarji u postsekondarji tieg[i kont President tal-Kunsill talIstudenti. Nemmen li din lesperjenza g[allmitni [afna u matul dawn is-snin, spe/jalment fil-postsekondarja, [adna diversi inizjattivi g[all-;id talistudent, anki bl-introduzzjoni

ta’ su;;etti ;odda.

Ta’ 21 sena ;ejt elett b[ala President tal-Gozo Football Association. {dimt f’din ilkariga g[al tmien snin, jew erba’ terms ta’ sentejn.

Niftakar kif konna [dimna flimkien ma’ Anton Tabone, il-Ministru t’G[awdex, biex il-grawnd tal-futbol f’G[awdex nag[mluh bit-terf, xi [a;a li kienet mistennija [afna. Sa[[a[na wkoll ittimijiet G[awdxin u [dimna biex inkomplu nqajmu llog[ba tal-futbol.

Il-[idma tieg[ek fil-Kunsill Lokali tan-Nadur x’kienet tinvolvi^ Il-Kunsill Lokali qisu gvern ]g[ir u allura din lopportunità offrietli esperjenza kbira, spe/jalment f’dak li g[andu x’jaqsam mat-tqassim tal-ba;it u lprijoritajiet tal-lokal.

B[ala pro;etti u inizjattivi, iffukajna fuq dak li l-iktar jolqot lin-nies. {dimna [afna fuq it-toroq u l-ispazji miftu[a. Iktar minn hekk, [dimna biex inkomplu no[or;u l-identità tal-lokal, billi kabbarna l-Karnival tanNadur, il-Wine Festival u lfesti tal-Imnarja.

X’jispikka fil-[idma tieg[ek matul din ille;islatura b[ala Segretarju Parlamentari^ Din il-le;islatura kienet wa[da li g[allmitni [afna,

spe/jalment min[abba li kienet l-ewwel darba li jiena bdejt inservi b[ala membru parlamentari. Iktar minn hekk, bdejt na[dem ukoll b[ala Segretarju Parlamentari. Dan kollu kompla j]id il-b]onn li nitg[allem malajr, [alli nkun nista’ naqdi sew irresponsabbiltajiet li kont ;ejt fdat bihom.

D[alt g[al din irresponsabbiltà b’entu]ja]mu u ener;ija kbira – il-fidu/ja li ntweriet fija, mill-elettorat G[awdxi u mill-Prim Ministru, kompliet issa[[a[ din id-determinazzjoni tieg[i biex inkun ta’ servizz. Ridt inpatti g[al din il-fidu/ja b’mod po]ittiv.

F’dawn l-erba’ snin u nofs messejt ma’ [afna oqsma.

Meta kont Segretarju Parlamentari talInformazzjoni u lKonsultazzjoni Pubblika, [dimt fuq it-twaqqif mill;did tal-MEUSAC, ilKumitat ta’ Azzjoni bejn Malta u l-Unjoni Ewropea.

G[alija din kienet esperjenza po]ittiva [afna u llum dan il-kumitat qed i[alli [afna frott u hu rikonoxxut sew fost ilkomunità Maltija. Fil-qasam tal-informazzjoni, kelli x’naqsam ukoll mal-Kunsilli Lokali ta’ pajji]na u mal[idma li saret u qed issir bissa[[a tag[hom.

Meta ;ejt fdat b’oqsma ;odda, dawk tal-Affarijiet tal-Konsumatur, talKompetizzjoni u tarRelazzjonijiet Industrijali, ir-responsabbiltajiet tieg[i komplew jikbru. Il-[idma tieg[i b[ala Segretarju Parlamentari kienet twessg[et, spe/jalment min[abba li l-Gvern ried li jpo;;i l-konsumatur filqofol tal-politika tieg[u.

F’dan ir-rigward [adna numru ta’ inizjattivi li illum qed jitkomplew millMinistru Jason Azzopardi.

Fosthom nista’ nsemmi ttwaqqif tal-Awtorità g[allKompetizzjoni u l-Affarijiet tal-Konsumatur, flimkien ma’ diversi inizzjattivi o[ra favur il-konsumatur, b[alma jidher fix-xog[ol li sar biex jit[assru numru sostanzjali ta’ medi/ini.

‘Il-fidu/ja li ntweriet fija, mill-elettorat G[awdxi u mill-Prim Ministru, kompliet issa[[a[ id-determinazzjoni tieg[i biex inkun ta’ servizz’

istess sid, jing[ataw ilbenefi//ji kollha, fosthom sick-leave u leave.

U x’tikkumenta dwar il-[idma tieg[ek b[ala Ministru^

CHRIS SAID> “Il-politika nqisha b[ala privile;;, li toffrilek i/-/ans li ta[dem bl-ideat tieg[ek u li twettaqhom”

Il-[idma tieg[i fil-qasam tar-Relazzjonijiet Industrijali saret waqt li kienet g[addejja l-kri]i ekonomika internazzjonali. Ridna li filwaqt li naffa//jaw din issitwazzjoni, filwaqt li nkomplu no[olqu l-impjiegi,

in[arsu l-kundizzjonijiet taxxog[ol tal-[addiema Maltin u nie[du [sieb li ma jsofrux minn abbu] fil-post taxxog[ol tag[hom. {ri;na numru ta’ avvi]i legali biex niksbu dan l-g[an, fosthom i]-]ieda tal-leave tal-

maternità, jew inkella kif mara li tinsab tqila ma tistax titwaqqaf mix-xog[ol jekk mhux min[abba ra;uni ;usta.

Da[[alna wkoll il-kun/ett li persuna li qed ta[dem parttime f’diversi xog[lijiet differenti, li kollha huma tal-

Il-Ministeru li ;ejt afdat bih jien kien wie[ed kbir immens. F’dak li g[andu x’jaqsam mal-qasam tal;ustizzja, [dimna biex inkomplu ntejbu l-operat talpro/ess ;udizzjarju tag[na.

Di;à [adna numru ta’ inizjattivi, anki b’konsultazzjoni mal;udikatura, mal-kamra talavukati u mal-partijiet kollha kon/ernati, g[al dan l-iskop.

Il-qasam tad-djalogu g[andu x’jaqsam malMCESD, il-Kunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali. F’dan l-a[[ar, fost o[rajn, spikka t-twaqqif talKumitat Re;jonali g[al G[awdex fi [dan dan ilKunsill, bi/-chairperson ta’ dan il-kumitat jokkupa wkoll si;;u fil-Kunsill.

G[addejjin ukoll lelezzjonijiet g[al Kumitat tas-So/jetà ?ivili biex anki din tkun rappre]entata filKunsill. Ta[t id-djalogu jid[ol ukoll il-qasam tarRelazzjonijiet Industrijali, li g[adni kemm g[amilt referenza g[alih.

I]da mbag[ad, forsi lqasam li hu l-iktar g[al qalbi hu dak tal-familja. Nemmen li kull politiku jil[aq il-milja tieg[u bil-[idma tieg[u filpolitika so/jali.

Hawnhekk il-[idma politika tieg[ek tlaqqg[ek man-nies li huma l-iktar vulnerabbli, dawk li g[addejjin minn problema ta’ droga, dawk it-tfal li ma jistg[ux jg[ixu mal-familji naturali tag[hom, dawk ilfamilji li g[addejjin bilproblemi u l-persuni b’di]abbiltà.

F’dan ir-rigward qed nie[du wkoll diversi inizjattivi. Insemmi inizjattiva li hi tassew g[al qalbi, dik li toffri opportunità a[jar ta’ impjieg lil persuni b’di]abbiltà. Proprju f’dawn il-jiem g[adna kemm [abbarna skema biex dawn ilpersuni jing[ataw opportunità ta’ xog[ol mal-Kunsilli Lokali.

I]da mhux biss, twaqqfet

’

ukoll Koperattiva So/jali [alli tg[in biex t[addem lil dawn il-persuni. Dawn huma kollha inizjattivi li jmissu mal-[ajja tal-familja tag[na, mal-[ajja tal-Maltin u lG[awdxin, mal-persuni vulnerabbli tas-so/jetà tag[na. Dan il-qasam imiss ukoll ma/-Children’s Allowance u malpensjonijiet.

Importanti li f’pajji]na jkollna pensjonijiet li jkunu adekwati u sostenibbli. Allura g[addejjin b’[idma biex inkomplu nindirizzaw din lisfida, anke permezz ta’ djalogu u konsultazzjoni ma’ dawk kollha li g[andhom x’jaqsmu ma’ dan il-qasam.

Il-fatt li int politiku li ;ej minn G[awdex, b’liema mod taffettwa l-[idma tieg[ek^

G[alkemm ikolli nivvja;;a [afna, kwa]i tliet sig[at u nofs kuljum, nemmen li l-fatt li jien G[awdxi jkompli jsa[[a[li r-rieda tieg[i biex na[dem g[all-;id ta’ G[awdex u tal-pajji].

Nemmen li dan jg[inni wkoll biex ma naqtax qalbi meta nkun qed niffa//ja /erti sfidi.

Meta t[ares lura lejn is-snin li ilek attiv filpolitika, liema huma dawk l-okka]jonijiet li tiftakar b’sodisfazzjon^

Mumenti ta’ fer[ kien hemm [afna i]da jispikkaw dawk il-mumenti meta nie[u inizjattiva li t[alli impatt tajjeb fuq in-nies, spe/jalment dawk li qeg[din fil-b]onn.

Tixtieq tkompli tinvolvi ru[ek fil-qasam politiku^

Nixtieq inkompli ninvolvi ru[i fil-politika g[ax ilpolitika hi ta’ sodisfazzjon kbir. Meta int tag[mel xi [a;a ta’ ;id, li t[alli effett po]ittiv fuq il-[ajja tan-nies, dik tag[tik sodisfazzjon kbir.

Na[seb li dan hu r-rigal li a[na l-politi/i nir/ievu tal[idma li nag[mlu.

Il-politika nqisha b[ala privile;;, li toffrilek i/-/ans li ta[dem bl-ideat tieg[ek u li twettaqhom. G[alhekk iva, lest li nkompli nservi filpolitika, dejjem b’responsabbiltà, biex inkompli nag[mel differenza fil-[ajja tan-nies.

32 A[barijiet Lokali

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Unur presti;ju] Jifta[ l-ista;un tal-lampuki g[al awtur Malti L-awtur Malti Carmel Mallia g[adu kemm reba[ l-ewwel premju fil-konkors letterarju g[ad-drammi miktuba blEsperanto.

L-isem tad-dramm tieg[u hu Najbaroj (Girien).

Dan il-konkors hu mniedi kull sena mill-Universala Esperanto-Asocio (LAsso/jazzjoni Universali talEsperanto). Id-dramm ta’ Mallia hu ma[dum f’versi.

Ir-ri]ultat kien moqri filkungress universali talEsperanto li sar il-;img[a li g[addiet f’Hanoi, ilVjetnam.

Re;a’ feta[ l-ista;un tallampuki bit-tberik taddg[ajjes tas-sajjieda Xlukkajri jiddominaw ilport ta’ Marsaxlokk. Il-ftu[ tal-ista;un tal-lampuki sar b’mod simboliku fuq kajjik li kien restawrat propju g[al din l-okka]joni minn ]g[a]ag[ Xlukkajri.

Pre]enti kien hemm lAssistent Parlamentari fi [dan il-Ministeru g[arRi]orsi u l-Affarijiet Rurali Philip Mifsud, li awgura lissajjieda sta;un mill-aqwa.

Hu [e;;e; lill-Maltin japprezzaw ix-xog[ol tassajjieda li jesponu lilhom infushom g[all-elementi

Carmel Mallia

Waqt it-tberik tad-dg[ajjes tas-sajjieda f’Marsaxlokk

biex jiksbu l-g[ajxien tag[hom.

Philip Mifsud qal li g[andu jinstab il-bilan/ bejn il-qabda tas-sajd u l-prezz tal-[ut biex is-sajd

f’pajji]na jkun sostenibbli.

Hu kkwota figuri li juru li fl-2010 inqabdu 400 tunnellata ta’ lampuki waqt li fl2011 inqabdu biss 200 tunnellata ta’ lampuki

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

33

SPORT

I?-?ERIMONJA TAL-G{ELUQ

Diane Borg se ;;orr il-bandiera Maltija Diane Borg, li [adet sehem fil-100m tal-atletika, se tkun qed i;;orr il-bandiera Maltija waqt i/-/erimonja tal-g[eluq li se ssir illum fl-istadium Olimpiku ta’ Londra u li se ;;ib fit-tmiem edizzjoni e//ellenti tal-Olimjadi.

Il-bandiera Britannika se tkun qed tin;arr minn Ben Aislie, l-aktar ba[ri li kiseb su//ess fl-istorja talOlimpjadi u li reba[ ir-raba’ midalja tad-deheb tieg[u flOlimpjadi f’Londra.

Sadattant, i/-/erimonja talg[eluq tal-Olimpjdi ta’ Londra se tkun tikludi “Sinfonija ta’ Mu]ika Britannika” li se tinkorpora fiha mu]ika mill-passat g[al dik moderna.

Dan [abbruh l-organizzaturi stess, is-Sibt, fejn qalu li lispettaklu li se jkun ta’ ftit anqas minn tliet sig[at se jkollu l-parte/ipazzjoni talatleti u se jkun qed jirringrazzja wkoll aktar minn 70,000 voluntier li kien hemm g[al dan il-Log[ob. Barra dan, i/-/erimonja se jkun fiha wkoll laqta Bra]iljana b[ala anti/ipazzjoni g[all-Olimpjadi li jmiss fl-2016, li se jsiru

Min qed jirba[ il-midalji Nazzjon

D

1. Stati Uniti 44 2. ?ina 38 3. Gran Brittanja 28 4. Russja 21 5. Korea t’Isfel 13 6. :ermanja 11 7. Franza 10 8. Ungerija 8 9. Awstralja 7 10. Italja 7

F

29 27 15 25 7 19 10 4 16 6

B

T

29 102 22 87 19 62 32 78 7 27 14 44 12 32 5 17 12 35 8 21

f’Rio de Janeiro, qabel ma tintefa’ l-Fjamma Olimpika.

F’dik li /-Chairman talKumitat Organizzattiv, Sebastien Coe, sejja[ b[ala “tmiem sprint”, lorganizzaturi ta/-/erimonja tal-g[eluq g[andhom sfida lo;istika li jridu jibdlu listadium f’palk sig[at biss wara li tintemm ilkompetizzjoni tal-atletika.

Ilbiera[, Coe irrifjuta li jiddikjara l-Olimpjadi ta’ Londra b[ala l-isba[ li qatt saru b[alma jsir fi tmiem kull edizzjoni u qal biss li kien sodisfatt [afna.

Il-:amajkan Usain Bolt ji//elebra r-reb[ tar-relay quddiem l-Amerikan Ryan Bailey

Intant ilbiera[ intreb[u xejn anqas minn 32 midalja blaktar li jispikkaw ikunu rrekord tad-dinja tal-:amajka fir-relay u r-reb[a tal-Messiku fil-final tal-football kontra lBra]il.

Ara Pa;ni 36-29

CHAMPIONS LEAGUE NISA

Telfa kbira g[al B’Kara I/-Champions Maltin tannisa Birkirkara sofrew telfa kbira, 8-0, kontra Olympia Cluj tar-Rumanija, fl-ewwel log[ba tag[hom minn Grupp 3 tat-turnament talkwalifikazzjoni g[all-UEFA Champions League tan-nisa fis-Centernary Stadium.

Cluj kienu di;à a//ertaw ir-ri]ultat sa tmiem l-ewwel taqsima meta marru 5-0 minn fuq b’goals minn Dusa, Sarghe, Lincu u Voicou salewwel 22 minuta, u mbag[ad skorjaw il-[ames goal fid-39 minuta minn Olar.

B’Kara ma kellhomx risposta g[all-[effa u tteknika tal-avversarji, li fittieni taqsima komplew jag[mlu li jridu u jiskorjaw aktar goals, b’doppjetta ta’ Vatafu fil-61 u t-82 minuta, u Dusa minn penalty fid-90 minuta.

Fil-log[ba l-o[ra millistess grupp, Dezembro talPortugall g[elbu lil

FUTBOL

Ghedin i]omm lil Camilleri u Mintoff Il-kow/ nazzjoanli ta’ Malta, it-Taljan Pietro Ghedin, sejja[ l-iskwadra finali ta’ 18-il plejer li llum se tmur San Marino g[allpartita ta’ [biberija, li t-tim Malti se jilg[ab kontra listess tim nazzjonali ta’ San Marino din il-;img[a.

F’din l-iskwadra, li hi bba]ata [afna fuq plejers ta’ esperjenza li sa l-ista;un li g[adda [afna minnhom kienu jilag[bu barra minn xtutna, Ghedin sejja[ g[allewwel darba lid-difensur ta’ Hibernians, Ryan Camilleri,

u l-midfielder ta’ Sliema, John Mintoff, li huma luni/i ]ew; plejers li g[adhom qatt ma lag[bu g[at-tim nazzjonali.

L-iskwadra kollha hi din: Goalkeepers – A. Hogg, J. Haber Difensuri – A. Muscat, A. Agius, L. Dimech, R. Briffa, R. Camilleri, S. Borg, G. Sciberras, J. Mintoff, P. Fenech, R. Fenech, S. Bajada Attakkanti – A. Schembri, A. Cohen, D. Bogdanovic, E. Barbara, M. Mifsud

Valletta meg[luba minn Cagliari

Rachel Cuschieri g[al B’Kara fl-azzjoni kontra Cluj (Ritratt> Brian Grech)

Glentoran tal-Irlanda ta’ Fuq, 4-0.

It-turnament ikompli tTnejn, meta fil-5.30pm

B’Kara jilag[bu kontra Dezembro u Cluj kontra Glentoran fil-log[ba ta’ wara.

Valletta sfaw meg[luba mit-tim Taljan tas-Serie A, Cagliari, 3-0, f’partita ta’ [biberija li t-tim Malti lag[ab fl-istadju Manconi. G[al Cagliari din kienet l-a[[ar partita ta’ [biberija qabel il-partita tal-Coppa Italia fit-18 ta’ Awwissu, filwaqt li Valletta jkomplu jippreparaw g[all-Kampjonat, li se jibda l;img[a d-die[la.

Cagliari marru fil-vanta;; wara 10 minuti meta korner ta’ Cossu ;ie ddevjat minn Ariaudo, bil-ballun jispi//a g[and Larrivey, li mill-vi/in tefa’ ;ewwa. Fis-70 minuta, Cagliari irduppjaw meta Ekdal bidel ma Pinilla, li g[eleb lil Bartolo.

Cagliari skorjaw it-tielet goal [ames minuti wara, minn penalty ta’ Pinilla, wara li Ibarbo twaqqa’ fil-kaxxa.

Valletta lag[bu b’din il-formazzjoni: Bartolo (77’ Cini), Borg, Fenech (58’ Agius Ed.), Gabriel, Leandro (79’ Zammit), Briffa (81’ Ramaglia), Ricardo, Falzon, Barbosa, Mifsud (81’ Agius G.), Basada (75’ Magro)

34 Sport

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

WATERPOLO

San :iljan jirritornaw g[ar-reb[ minn Stewart Said

San :iljan .........................17 Exiles .................................10 (4-2),(3-6),(3-2),(7-0) San :iljan irritornaw g[arreb[ meta g[elbu lil Exiles Ferretti, 17-10. G[alkemm Exiles m’g[andhom l-ebda /ans g[all-play-offs, it-tim ta’ Cousin baqa’ jilg[ab illog[ba tieg[u, fejn San :iljan t[abtu mhux ftit. Kien biss fla[[ar sessjoni li San :iljan iddominaw. B’din ir-reb[a, San :iljan temmew il-partiti tag[hom fil-Kampjonat Premier biex issa jistennew lavversarju tag[hom fis-semifinal play-offs. G[al San :iljan din kienet l-ewwel reb[a sta;onali kontra Exiles.

Il-:iljani]i fet[u tajjeb u reb[u l-ewwel sessjoni, 4-2.

I]da Exiles wettqu rimonta u dawru l-iskor favurihom g[al 8-7. San :iljan reb[u t-tielet sessjoni u irnexxielhom jag[mlu l-iskor 10-10. La[[ar sessjoni kienet de/i]iva, b’San :iljan jo[or;u l-a[jar tag[hom b’seba’ goals, biex reb[u ssessjoni u l-partita.

San :iljan: D. Camilleri, J.C. Cutajar, N. Sutic (4), K. Galea (1), K. Dowling (1), M. Zammit (2), B. Letica (2), A. Bianchi, R. Mock, K. Mock, P. Fava (2), B. Plumpton, M. Pisani (5) Exiles: A. Borg Cole, J. Rizzo Naudi, S. Vassallo, D. Pace Lupi, T. Sullivan, D. Borg, J. Spiteri Staines (2), K. Griscti, M. Paris, P. Borg (1), A. Kunac (4), M. Toth (3), K. Lanzon Referees: Massimo Angileri, Fabio Brasiliano

Jibqg[u jittamaw Otters .................................10 Ta’ Xbiex ...........................11 (2-2),(3-3),(3-5),(2-1) Ta’ Xbiex Amigos ]ammew it-tamiet [ajja li

Premier Sliema Neptunes San :iljan Sirens Exiles

I Div Marsascala Valletta Otters Ta’ Xbiex

Klassifika

L R D T F

K Pt

L R D T F

K Pt

6 6 8 7 7

7 7 8 8

5 0 1 65 47 18 4 0 2 88 65 17 4 1 3 93 91 15 2 1 4 78 88 8 0 2 5 62 95 2

6 5 2 2

0 1 100 72 23 0 2 101 87 17 0 6 90 102 9 0 6 86 117 7

jg[addu g[all-play-offs meta irnexxielhom jeg[lbu lil Otters Nivea, 11-10, f’partita li r-ri]ultat tag[ha baqa’ in/ert sal-a[[ar.

B’din ir-reb[a, Ta’ Xbiex jinsabu ]ew; punti biss ta[t l-istess Otters meta fadal partita wa[da.

L-ewwel ]ew; sessjonijiet tal-partita kienu f’ekwilibriju hekk kif sa tmiem it-tieni sessjoni liskor kien 5-5, bil-veteran John Paris jiskorja tliet goals.

I]da Ta’ Xbiex marru fuq quddiem fit-tielet sessjoni meta [adu vanta;; ta’ ]ew; goals, li kien bi]]ejjed sala[[ar tal-partita; Otters reb[u l-a[[ar sessjoni, imma dan ma kienx bi]]ejjed g[aliex Ta’ Xbiex reb[u 11-10.

Otters: A. Cachia, G. Attard (1), G. Zammit, Z. Radocz (3), S. Dimech, M. Balatoni, J. Paris (5), D. Schembri, K. Scicluna, K. Debattista, C. Martin, E. Farrugia, K. Grima Scott (1) Ta’ Xbiex: L. Borg, J. Cremona, A. Galea (2), M. Asciak, L. Suranyi (3), C. Bugeja (1), K. Galea, S. Cini, T. Zammit, C. Saliba, R. Attard, O. Zammit, Y. Szeles (5) Referees: Peter Balzan, Stefan Licari

Pawlu Fava ta’ San :iljan attakkat minn Kunac ta’ Exiles (Ritratt> Brian Grech)

SPARAR

Chetcuti u Xuereb fil-finali tat-Tazza tad-Dinja G[all-ewwel darba fl-istorja tal-isport talisparar f’Malta, ]ew; tiraturi tad-Double Trap, William Chetcuti u Nathan Lee Xuereb, ikkwalifikaw g[all-Finali tat-Tazza tad-Dinja tal-ISSF 2012 li se ssir f’Maribor, is-Slovenja.

Din hi a[bar mill-aktar po]ittiva g[all-isport Malti meta wie[ed jikkunsidra li g[al din ilkompetizzjoni jikkwalifikaw l-aqwa 12-il tiratur tad-double trap fid-dinja, u tnejn minn dawn se jkunu Maltin.

I]-]ew; tiraturi Maltin [adu sehem fir-round tal-ISSF li sar fl-Istati Uniti fejn it-tnejn kisbu punti importanti, tant li William spi//a fit-tieni post u Nathan temm fir-raba’ post overall.

Qabel dan, Chetcuti kien ikkwalifika wkoll

g[all-finali tat-Tazza tad-Dinja fl-2005 f’Dubaj, u fl-2011, f’Al Ain, l-Emirati G[arab Mag[quda.

Ta’ 15-il sena, Nathan Lee Xuereb da[al flistorja tal-isparar mondjali b[ala l-i]g[ar tiratur li qatt g[adda g[all-finali tat-Tazza tad-Dinja meta [a sehem fl-Istati Uniti.

It-12-il tiratur li kkwalifikaw g[al din ilkompetizzjoni, li se ssir fl-24 ta’ Settembru – apparti ]-]ew; Maltin – huma l-Britanniku Wilson Peter Robert Russel, l-I]vedi] Dahlby Hakan, ir-Russi Mosin Vasily, Leybo Mikhail u Fokeev Vitaly, l-Indjan Sodhi Ronjan, lAmerikan Richmond Joshua, it-Taljan Francesco D’Aniell, Fehaid Aldehani tal-Kuwajt, u l:ermani] Andreas Loeb.

Sport 35

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Juventus jirb[u s-Super Cup f’Beijing Juventus reb[u s-Super Cup Taljana meta g[elbu lil Napoli, 4-2 wara l-[in barrani f’log[ba li ntlagb[et f’xita kontinwa fl-istadium Olimpiku ta’ Beijing.

Juventus, li kienu mmexxija millkow/ tal-Youths, Carrera, darbtejn sabu ru[hom minn ta[t. Edison Cavani skorja minn rebound fuq xutt tieg[u stess fis27 minuta u po;;a lil Napoli filvanta;;, imma Kwadwo Asamoah kiseb id-draw fis-37 minuta. Madankollu, tliet minuti wara, fl-40 minuta, kien Goran Pandev li g[amilhom 2-1 g[al Napoli.

Madankollu fl-74 minuta, Juventus ing[ataw penalty, li kien skorjat minn Arturo Vidal, li g[amel l-iskor 2-2, u bir-ri]ultat jibqa’ ma jinbidilx il-log[ba marret fil-[in barrani.

Hawnhekk Juventus marru g[allewwel darba fil-vanta;; fis-97 minuta minn autogoal ta’ Christian Maggio, u fil-101 minuta kien is-sostitut Mirko Vucinic li a//erta r-reb[a g[al Juventus.

Napoli lag[bu l-[in barrani kollu b’disa’ plejers meta tke//ew Pandev fil85 minuta u Juan Zuniga fit-93 minuta.

Buffon, captain ta’ Juventus, jg[olli s-Super Cup

CHARITY SHIELD

TRASFERIMENTI

Mancini v Di Matteo g[all-ewwel unur Il-manager ta’ Manchester City, Roberto Mancini, jinsab ferm iddi]appuntat li l-klabb ma irnexxilux jag[mel akkwisti ;odda matul is-sajf. Anki l-konnazzjonal Talajn Roberto Di Matteo ma [ax dak li stenna matul dan is-sajf; imma minkejja dan, illum i]-]ew; managers se jkunu qed ifittxu lewwel unur tal-ista;un, i/-Charity Shield, meta Manchester City jilag[bu kontra Chelsea.

City, li ssuperaw lir-rivali ;irien, Manchester United, fla[[ar ;urnata biex reb[u t-titlu tal-Premiership f’Mejju li g[adda, baqg[u m’g[amlu l-ebda akkwist biex isa[[u l-prospetti tag[hom g[a/-Champions League u flistess [in jippruvaw i]ommu ttitlu fl-Ingilterra.

Meta mistoqsi dwar limportanza tal-log[ba tal-lum, li se sservi b[ala preparazzjoni g[all-ista;un fil-Premiership li jibda l-;img[a d-die[la, Mancini Ri]ultati

League Cup I Rd

Bury v Middlesbrough Carlisle Utd v Accrington **Cheltenham v Milton Keynes Crewe A v Hartlepool **Doncaster R. v York C. **Hull City v Rotherham Leeds Utd v Shrewsbury *Notts County v Bradford *Rochdale v Barnsley **Sheff. Utd v Burton A. Walsall v Brentford *Watford v Wycombe **Wolves v Aldershot Illum Blackpool v Morecambe G[ada Fleetwood v Nottingham F. Oldham A.v Sheff. Wed. Preston NE v Huddersfield * wara l-[in barrani ** wara l-g[oti tal-penalties

1-2 1-0 3-5 5-0 4-2 7-6 4-0 0-1 3-4 4-5 1-0 1-0 7-6

Aberdeen v Ross C. Dundee v St. Mirren Inverness CT v Kilmarnock Motherwell v St. Johnstone Illum Hibernian v Hearts

0-0 0-2

Premier Sko//i]

Charity Shield

Man City v Chelsea

1-1 1-1

deher ferm frustrat.

“G[idtilkom li din il-log[ba hi importanti g[aliex se tag[ti bidu g[all-ista;un, imma dwar il-futur tat-tim fl-ista;un li ;ej ma nistax inwie;eb g[aliex b’din l-iskwadra ma nafx kemm nistg[u nwasslu.”

Il-log[ba se tintlag[ab filground ta’ Aston Villa g[aliex Wembley hu indispost min[abba l-Olimpjadi, u se tlaqqa’ kontra xulxin li/-Champions Ewropej il;odda, Chelsea, kontra City.

Imma g[alkemm din il-log[ba hi biss g[all-presti;ju, Mancini jemmen li hi wa[da importanti.

“Jekk fi tmiem l-ista;un nirb[u l-Premiership, allura forsi jkun a[jar jekk nitilfu kontra Chelsea, imma na[seb li hu importanti li nippruvaw nirb[u g[aliex ilna snin twal ma nirb[u dan l-unur u jkun importanti li nibdew l-ista;un b’reb[a. Imma mhux se tkun fa/li g[aliex Chelsea huma tim qawwi u reb[u /-Champions League.

Barra dan, xtraw [ames plejers tajbin u g[alhekk na[seb li se tkun diffi/li.”

Mancini qal li j[oss li g[andu b]onn skwadra qawwija biex jisfida g[a/-Champions League, li Chelsea reb[uha g[all-ewwel darba f’Mejju.

Apparti li m’g[amlux akkwisti

dan is-sajf, Mancini di;à g[andu problemi b’]ew; plejers imwe;;g[in, l-internazzjonali Ingli] Micah Richards u Gareth Barry, li t-tnejn se jitilfu l-partita.

City jift[u l-impenji filkampjonat b’log[ba kontra Southampton.

Chelsea tilfu l-a[[ar tliet partiti ta’ [biberija li lag[bu, inklu]a wa[da xokkanti, 3-1, kontra Brighton, u l-impenji ta’ Sturridge, Juan Mata u l-akkwist il-;did Bra]iljan, Oscat, flOlimpjadi, ftit taw spazju lil Di Matteo jipprova l-iskwadra. Barra dan, kellu wkoll jistenna r-ritorn tad-difensuri John Terry u Ashley Cole li [adu vaganzi itwal min[abba l-Euro 2012.

Di Matteo qal li t-tim irid i]]mien b[alma jridu ]-]mien lakkwisti l-;odda, fosthom ilFran/i] Hazard, li g[ad irid jadatta ru[u wara li kien akkwistat ming[and Lille fi Franza.

Rangers mi]muma

Sadattant, fl-Iskozja, Rangers bdew l-era ;dida mit-Tielet Divi]joni bi draw, 2-2, g[and Peterhead. Din kienet l-ewwel log[ba ta’ Rangers barra millPremier Sko//i] fl-istorja tag[hom.

Diarra jing[aqad ma’ West Ham Il-midfielder Fran/i], Alou Diarra, irritorna l-Ingilterra wara li ffirma kuntratt ta’ tliet snin ma’ West Ham United.

Il-plejer ta’ 31 sena ng[aqad mal-klabb ta’ Londra ming[and Olympique Marseille, fejn is-sena l-o[ra t[abat biex isib post regolari sa minn meta ng[aqad mal-klabb ming[and Bordeaux.

Diarra kien sie[eb lil Liverpool fl-2002, imma qatt ma lag[ab mal-ewwel tim u g[amel ]ew; sta;uni misluf fi Franza qabel iffirma ma’ Lens fl-2005.

ALLEN – Liverpool akkwistaw il-midfielder ta’ Swansea City, Joe Allen, fuq kuntratt twil. Dan ifisser li Allen se jer;a’ jing[aqad mal-manager Brendan Rodgers li kien telaq minn ma’ Swansea biex mar Anfield matul is-sajf. I]-]ew; klabbs kellhom ftehim li Rodgers ma jippruvax jie[u plejers ta’ Swansea g[al 12-il xahar; imma l-klabb minn Wales qal li kien lest jil[aq kwalunkwe ftehim dment li dan ikun g[allinteress tal-klabb. Allen hu t-tieni plejer ta’ Rodgers wara lakkwist tat-Taljan Fabio Borini ming[and Roma.

LUKAKU – L-attakkant ]ag[]ug[ ta’ Chelsea, il-Bel;jan Romelu Lukaku, ing[aqad ma’ West Bromwich Albion b’self g[al sena. Il-plejer ta’ 19-il sena se jkun qed jing[aqad maleks assistent kow/ ta’ Chelsea Steve Clark li jinsab fl-ewwel sena tieg[u b[ala manager. Lukaku lag[ab biss 12-il partita ma’ Chelsea wara li ng[aqad mag[hom ming[and Anderlecht.

36

Sport

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

KENURI

L-ewwel deheb g[al New Zealand Lisa Carrington ta’ New Zealand reb[et it-ti;rija inawgurali K1 200 fl-g[adira Dorney biex ]iedet midalja tad-deheb mat-titlu mondjali tag[ha u tat ukoll l-ewwel deheb lil pajji]ha fl-Olimpjadi fil-Kenuri.

Dan ir-ri]ultat irrelega lill-Ungeri]a Natasa DouchevJanics g[all-midalja tal-bron] wara li din kienet reb[et ilfidda, aktar kmieni din il-;img[a.

Dan l-isprint fuq 200m hu dixxiplina ;dida filprogramm Olimpiku u hu mmirat biex ikabbar l-interess fl-isport, fejn il-parte/ipanti jag[mlu tliet qadfiet fis-sekonda f’ti;rija li tie[u madwar 36 sekonda.

Inna Osypenko-Radomska, Champion Olimpika fl-2008 fuq il500m u li reb[et il-fidda aktar kmieni din il-;img[a, [adet fidda o[ra.

Fil-kategorija tal-ir;iel, il-Britanniku Ed McKeever reba[ ilmidalja tad-deheb. Huwa beda t-ti;rija b[ala favorit wara li kellu l-a[jar [in fil-heats u temm 0.25 sekondi quddiem l-Ispanjol Saul Craviotto Rivero, waqt li l-Kanadi] Mark de Jonge [a l-bron].

Intant, ir-Russi Yury Postigay u Alexander Dyachenko iddominaw it-ti;rija K2 200 tal-ir;iel bi sprint e//ellenti.

Raman Piatrushenka u Vadzim Makhneu tal-Belarus [adu lfidda waqt li l-Britanni/i Liam Heath u John Schofield [adu lbron].

Yury Postrigay u Alexander Dyachenko, li reb[u d-deheb fil-K2

50 KM MIXJA

Ir-Russi Kidyapkin u Lashmanova jirb[u f’rekord Ir-Russu Sergey Kirdyakpin reba[ il-midalja tad-deheb fil-mixja ta’ 50km f’[in rekord Olimpiku ta’ 3 sig[at, 35 minuta u 59 sekonda.

L-atleta ta’ 32 sena, darbtejn Champion tad-dinja, naqqas aktar minn sekonda mir-rekord ta’ Alex Schwarzer u spi//a 54 sekonda quddiem l-Awstraljan Jared Tallent, li rre;istra l-a[jar [in personali.

I/-?ini] Si Tianfeng ta’ 28 sena, reba[ il-bron] biex ]ied mad-deheb li reba[ Chen Ding fil-mixja ta’ 20km, u l-bron] ta’ Wang Zhen ;img[a ilu. Dawn kienu l-ewwel midalji li qatt reb[u /-?ina fil-mixi.

Fil-mixja ta’ 20 km tan-nisa irRussa Yelena Lashmanova reb[et f’[in rekord ta’ sieg[a 25 minuta u ]ew; sekondi.

Russa o[ra Olga Kaniskina reb[et il-fidda u /-?ini]a Shenjie [adet il-bron].

Julie Bresset terfa’ r-rota wara r-reb[a

MOUNTAIN BIKE

Su//ess g[al Franza Julie Bresset illidjat mill-bidu sat-tmiem biex tat l-ewwel deheb lil Franza fi/-?ikli]mu waqt l-Olimpjadi b’reb[a impressjonanti fil-mountain bike tan-nisa.

I/-Champion tad-Dinja tal-2011, li g[ad g[andha 23 sena, marret fuq quddiem kmieni fit-tellieqa ta’ sitt dawriet ta’ 4.7km kull wa[da, u qatt ma [arset lura biex g[elbet lill:ermani]a Sabine Spitz bi 62 sekonda. Spitz kienet i/champion renjanti.

L-Amerikana Georgia Gould [adet il-bron] 68 sekonda wara r-rebbie[a.

Sergey Kirdyakpin

:INNASTIKA

IBBURDJAR

Evgeniya Kanaeva Deheb g[al Spanja Spanja reb[et il midalja tad deheb fl Elliott tan nisa f dak tag[mel double li g[andu x jaqsam ma Ibburdjar bi qlug[ ta 6m, meta -

’

Ir-Russa Evgeniya Kanaeva tat wirja brillanti fir-routine biex saret lewwel ;innasta ritmika li qatt reb[et ]ew; midalji Olimpi/i fl-all-round fil;innastika.

Kanaeva, li g[andha xejn anqas minn 17-il titlu mondjali, kienet fi klassi g[aliha fuq ir-rivali kollha tag[ha u kisbet punte;; massimu fuq tlieta minn erba’ apparat.

Il-kompatrijotta Daria Dmitrieva tat wirja po]ittiva wkoll biex reb[et il-midalja tal-fidda, waqt li Liubou Charkashyna tal-Belarus t[alliet imbikkma bilmidalja tal-bron].

Kanaeva tawlet is-serje po]ittiva tar-Russja f’din iddixxiplina g[al erba’ reb[iet konsekuttivi fl-Olimpjadi wara s-su//ess ta’ Yulia Barsukova fl-2000 u Alina Kabaeva fl-2004.

-

’

-

-

’

’

Tamara Echegoyen, Sofia Toro u Angela Pumariega spi//aw fl-ewwel post bi tliet punti quddiem l-Awstraljani Olivia Price, Nina Curtis u Lucinda Whitty.

Il-Finlandja g[elbu lir-Russja biex reb[u l-bron] u taw ittieni midalja lill-pajji] Nordiku fil-log[ob.

It-ti;rija fuq l-a[jar minn [amsa ntreb[et wara erba’ tlielaq meta Silja Lehtinen, Silja Kanerva u Mikaela Wulff issuperaw mew; ta’ metru u ri[ qawwi biex marru 3-1 minn fuq.

Sadattant, l-appell li g[amlu r-Russi talli t[assru ]ew; ti;rijiet fis-semi-finali – min[abba nuqqas ta’ ri[ u b’hekk irreb[a ng[atat lil Spanja li kienu qed jikkompetu mag[hom u sa dak il-[in kienu fuq quddiem – ma kienx milqug[.

Il-Qorti tal-Arbitra;; Sportiv li tirregola t-tilwim sportiv ikkonfermat ir-reb[a lit-tim Spanjol.

Sirjana titke//a fuq doping Is-Sirjana Ghfran Almouhamad, li [adet sehem fl-400m hurdles tan-nisa, kienet skwalifikata u mke//ija mill-Olimpjadi ta’ Londra wara li nstabet po]ittiva g[al sustanzi pprojbiti. Dan [abbru l-kumitat Olimpiku Internazzjonali, ilbiera[.

Almouhamad, li g[andha 23 sena, kienet e]aminata fit-3 ta’ Awwissu u wara anali]i li saret fuq Kampjun B tal-urina kien ikkonfermat ir-ri]ultat.

Hija kienet spi//at fittmien post fit-tieni heat tag[ha mill-ewwel round fil-5 ta’ Awwissu.

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Sport

37

FOOTBALL

Il-Messiku ja[sad lill-Bra]il u jirba[ id-deheb Il-Messiku reba[ il-midalja tad-deheb filfootball tal-ir;iel g[all-ewwel darba fl-istorja tieg[u meta g[eleb lill-favorirti netti Bra]il, 21, quddiem 86,162 partitarju f’Wembley Stadium.

Oribe Peralta po;;a lill-Messikani filvanta;; wara biss 28 sekonda u irdoppja fil75 minuta b’daqqa ta’ ras qabel ma’ Hulk naqqas l-iskor g[all-Bra]il fil-[in mi]mum.

Fl-a[[ar sekondi, Oscar kellu /ans tad-deheb li j;ib id-draw, imma bir-ras xe[et barra.

Ir-ri]ultat i[alli lill-Bra]il – [ames darbiet champions tad-dinja – jistennew l-ewwel midalja tad-deheb tag[hom fl-Olimpjadi fejn ilhom 60 sena jippruvaw jirb[uha. Din, fil-fatt kienet it-tielet telfa tag[hom fil-final Olimpika wara t-telfiet li ;arrbu fl-1984 u l-1988.

Peralta kien po;;a lill-Messiku fil-vanta;; fl-ewwel minuta wara ta[wida fid-difi]a bejn Sandro u Rafael, u mbag[ad kellu goal im[assar qabel irdoppja b’daqqa ta’ ras b’sa[[itha minn free-kick, biex effettivament issi;illa r-reb[a.

L-eroj Messikan, Oribe Peralta, jispi//a fl-art wara da[la tal-Bra]iljan Marcelo waqt il-final f’Wembley Stadium mirbu[a mill-Messiku 2-1

Svoboda jirba[ il-Pentathlon L-uffi/jal militari tar-Repubblika ?eka, David Svoboda, reba[ id-deheb fil-pentathlon modern tal-ir;iel meta ssupera li/-?ini] Zhongrong Cao biex reba[ kompetizzjoni millaktar e//itanti u inde/i]a sat-tmiem. Din ilkompetizzjoni ta’ [ames dixxiplini differenti f’jum wie[ed intemmet bl-isparar.

Svoboda, li mar kmieni fil-vanta;; wara li la[aq ir-rekord tal-punti Olimpi/i fil-fencing, kien ni]el fit-tieni post wara Cao waqt l-g[awma.

Madankollu, b’ri]ultat a[jar mi/-?ini] flekwestriju, l-atleta ta’ 27 sena da[al g[alla[[ar event fl-ewwel post, fejn wera li kien b’sa[[tu aktar fil-;iri u qasam il-linja finali sitt sekondi quddiem Cao biex waqqaf rekord Olimpiku ta’ 5,928sek.

L-Ungeri] Adam Marosi [a l-bron], birRussu Andrei Moiseev, li kien qed ifittex ittielet deheb konsekuttiva tieg[u fl-Olimpjadi, jikseb biss is-seba’ post.

BOXING

It-tieni deheb g[al Shiming I/-?ini] Zou Shiming g[eleb lit-Tajlandi] Kaeo Pongprayoon biex reba[ id-deheb filkategorija light-flyweight tal-boxing.

Zou kiseb reb[a, 13-10, waqt li l-Irlandi] Paddy Barnes u r-Russu David Ayrapetyan, li tilfu s-semi-finali, [adu l-bron].

Shiming reba[ l-ewwel midalja tieg[u Olimpika fil-boxing tmien snin ilu u kienet

midalja tal-bron], waqt li l-ewwel deheb tieg[u waslet quddiem il-pubbliku tieg[u stess f’Beijing.

Pongprayoon, ta’ 32 sena kien l-ixje[ boxer f’dawn l-Olimpjadi.

Il-Britanniku Luke Campbell g[eleb lilIrlandi] John Joe Nevin fil-kategorija bantamweight.

LOTTA

Sorpri]a minn Asgarov Toghrul Asgarov talAzerbaijan reba[ id-deheb fil-kategorija 60kg meta g[eleb fa/ilment lillfavorit, ir-Russu Besik Kudukhov, Champion tadDinja u midalja tal-bron] f’Beijing fl-2008.

Asgarov ma tilifx punt fil-kumbattiment, fejn reba[ l-ewwel tnejn minn tliet rounds.

Lottatur ie[or millSharif Sharifov Azerbaijan, Sharif Sharifov, reba[ id-deheb fil-kategorija 84kg meta g[eleb lill-outsider, Jaime Yusept Espinal, ta’ Puerto Rico, biex ]ied id-deheb Olimpiku mattitlu mondjali li reba[ is-sena l-o[ra.

Il-Kategorija 120kg g[at-tielet Olimpjadi konsekuttiv intreb[et minn Artur Taymazov tal-Uzbekistan, li g[eleb lil Davit Modzmanashvili ta’ Georgia quddiem arena mimlija.

Taymazov reba[ id-deheb f’Beijing fl-2008 u f’Ateni fl2004.

VOLLEYBALL

Rimonta qawwija mill-Bra]il

Players Bra]iljani ji//elebraw ir-reb[ tal-midalja tad-deheb

It-tim tan-nisa Bra]iljan wettaq rimonta mill-aqwa biex reba[ il-midalja tad-deheb wara li g[eleb lill-Istati Uniti, 3-1, meta kien mar set minn ta[t u ]amm it-titlu li reba[ erba’ snin ilu f’Beijing.

L-Istati Uniti, li huma rrankjati fis-seba’ post fiddinja, fet[u tajjeb u taw lezzjoni ta’ football lillavversarji fl-ewwel set, li reb[uh 25-11 fi ftit anqas minn 28 minuta.

Imma l-Bra]il, li salva sitt match points fil-kwarti talfinali kontra r-Russja, baqa’ kalm u mmexxi minn Jacqueline Carvalho li kienet l-a[jar skorer tal-log[ba bi 1 8 - il punt , wettaq rimonta u reba[ tliet sets konsekuttivi, 25-17, 25-20 u 25-17, biex a//erta mittitlu Olimpiku.

Aktar qabel, il-:appun reba[ il-midalja tal-bron] wara reb[a, 3-0, fuq ir-rivali, Korea ta’ Isfel.

38

Sport

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Il-:amajkan Usain Bolt jidher jirba[ ir-relay quddiem l-Amerikan Ryan Bailey

Zou Shiming (xellug) jissielet mat-Tajlandi] Kaeo Pongprayoon waqt il-final tal-kategorija 49kg tal-boxing

Handball – In-Norve;i]a Linn Jorum Sulland tixxuttja fil-lasta tal-Montenegro waqt il-final

Ri]ultati Football Ir;iel Final

Messiku v Bra]il

2-1

Basketball Nisa Final

Franza v USA Bron]

Awstralja v Russja

50-86 83-74

Handball Nisa Final

Norve;ja v Montenegro 26-23 Bron]

Korea ta’ Isfel v Spanja 31-29 (wara l-[in barrani) Hockey Ir;iel Final

:ermanja v Olanda Bron]

Renju Unit v Awstralja

2-1 1-3

Volleyball Nisa Final

Bra]il v USA Bron]

3-1

:appun v Korea ta’ Isfel 3-0

Sport 39

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012 ATLETIKA

Rekord tad-dinja fir-relay mill-:amajka L-aqwa sprinter fid-dinja, Usain Bolt, rebbie[ ta’ ]ew; midalji Olimpi/i fil-100m u l-200m, mexxa lill-:amajka lejn reb[a o[ra fil-4x100m relay hekk kif mhux biss ]ammew it-titlu Olimpiku, imma g[amlu dan b’rekord mondjali ta’ 36.84sek.

L-erba’ atleti :amajkani kienu Nesta Carter, Michael Frater, Yohan Blake u Usain Bolt, u kienu l-istess erba’ atleti li s-sena l-o[ra f’Daegu waqqfu rekord tad-dinja ta’ 37.04sek waqt ilkampjonati tad-dinja.

It-tim Amerikan, iffurmat minn Trell Kimmons, ir-rebbie[ tal-midalja talfidda, Justin Gatlin, Tyson Gay u Ryan Bailey, temm it-tieni f’37.04sek biex la[aq ir-rekord l-antik.

Il-Kanada da[lu fit-tielet post imma kienu skwalifikati bl-atleti mbikkma fit-track. hekk kif il-midalja tal-bron] ing[atat lil Trinidad u Tobago.

L-Amerikani i]da reb[u d-deheb fil4x400m tan-nisa meta DeeDee Trotter, Allyson Felix, Francena McCorory, u Sanya Richards-Ross, temmew lewwel fi tliet minuti 16.87 sekondi, vanta;; qawwi ta’ aktar minn erba’ sekondi fuq is-sorpri]a Russja, li ssuperaw lill-favoriti, :amajka, biex reb[u l-midalja tal-fidda, waqt li l:amajkani [adu l-bron].

5,000m

I/-Champion tad-Dinja, Mo Farah, a//erta midalja o[ra tad-deheb g[arRenju Unit fil-5,000m tal-ir;iel, ;img[a biss wara li reba[ id-deheb fl-10,000m.

Farah, li spi//a f’[in ta’ 13-il minuta 41.66sek, kien is-seba’ ra;el li qatt reba[ il-5,000m u l-10,000m fl-istess Olimpjadi.

Il-:amajkani Usain Bolt (fuq xellug), Yohan Blake (isfel xellug), Nesta Carter (fuq lemin) u Michael Frater, jippu]aw mar-rekord li waqqfu ta’ 36.84sek fil-4x100m relay

L-Etijopjan Dejen Gebremeskal spi//a t-tieni, waqt li l-Kenjan Thomas Pkemei Longosiwa reba[ il-bron].

800m

Ir-Russa Mariya Savinova ]iedet iddeheb mat-titlu mondjali tag[ha b’wirja impressjonanti fit-800m hekk kif temmet quddiem Caster Semanya tal-Afrika ta’ Isfel u r-Russa Ekaterina Poistogova, li [adet il-bron].

Savinova kellha [in ta’ minuta 56.19 sekondi u rre]istiet g[all-isprint li ppruvat tag[mel Semenya lejn l-a[[ar.

High Jump

I/-Champion tad-Dinja, ir-Russa Anna Chicherova, qab]et 2.05m biex reb[et id-deheb fil-high jump waqt lOlimpjadi. Chicherova, li g[andha 30 sena u kienet spi//at fis-sitt post f’Ateni u reb[et il-bron] f’Beijing, qab]et l-ewwel [ames ostakli malewwel qab]a qabel saret l-unika mara li qab]et 2.05m fit-tieni tentattiv tag[ha.

L-Amerikana Brigetta Barrett temmet it-tieni u reb[et il-fidda, waqt li r-Russa l-o[ra, Svetlana Shkolina, reb[et il-bron].

Javeline

Keshron Walcott ta’ Trinindad & Tobago reba[ il-midalja taddeheb fil-javeline, anqas minn xahar wara li reba[ it-titlu mondjali tal-Juniors.

L-atleta ta’ 19-il sena reba[ id-deheb b’tefg[a ta’ 84.58m, li kienet ukoll la[jar tefg[a tieg[u.

Oleksandr Pyatnystya tal-Ukrajna reba[ il-fidda u l-Finlandi] Antti Ruuskanen, il-bron].

HOCKEY

BASKETBALL

Il-[ames deheb g[all-Amerikani It-tieni deheb konsekuttiva l Istati Uniti reb[u l midalja tad deheb fil g[all-:ermanja basketball tan nisa g[all -

-

-

-

-

-

Il-:ermanja reb[u t-tieni midalja tad-deheb konsekuttiva fil-hockey talir;iel meta g[elbu lill-Olanda, 2-1, b’Phlipp Rabante jiskorja darbtejn f’kontrattakki velo/i.

Mink van der Weerden naqqas liskor g[all-Olanda fit-tieni taqsima minn penalty-corner, biex skorja ttmien goal tieg[u fit-turnament.

Il-midalja tal-bron] intreb[et millAwstralja, li g[elbu lir-Renju Unit, 31. Din kienet is-sitt midalja

[ames darba fl-Olimpjadi meta g[elbu lil Franza, 8650, fil-final tan-nisa.

G[al Franza din kienet lewwel midalja fl-istorja tag[hom fil-Basketball u ttieni dehra tag[hom flOlimpjadi wara dik ta’ Sydney, fis-sena 2000.

Fil-log[ba g[all-midalja tal-bron] kienu l-Awstralja li g[elbu lir-Russja, 83-74.

Din ir-reb[a kompliet tawlet is-serje po]ittiva ta’ midalji g[all-Awstralja filBasketball Olimpiku tannisa g[al [amsa konsekuttivi wara l-fidda fi tliet edizzjonijiet pre/edenti, u lbron] fl-edizzjoni tal-1996.

HANDBALL

In-Norve;ja jirb[u lil Montenegro

DIVING – L-Amerikan

David Boudia reba[ ilmidalja tad-deheb millpjattaforma tal-10m fi tmiem e//itanti, de/i] bla[[ar qab]a. I/-?ini] Qiu Bo temm it-tieni u lBritanniku Tom Daley [a lbron].

konsekuttiva Olimpika li [adu lAwstraljani wara li ddominaw it-tieni taqsima.

Huma marru fil-vanta;; minn Simon Orchard, imma l-Ingli]i ;abu d-draw wara penalty-corner minn Iain Lewers.

Madankollu, l-Awstraljani ddominaw it-tieni taqsima u skorjaw darbtejn minn penalty-corner ta’ Jamie Dwyer u ie[or minn Kieran Govers.

Il-Fran/i]a Isabelle Yacoubu (lemin) tissikka lill-Amerikana Sylvia Fowles waqt il-final

In-Norve;ja g[elbu lil Montenegro, 26-23, biex reb[u l-midalja tad-deheb fil-handball tan-nisa.

Din ir-reb[a kienet it-tieni titlu Olimpiku g[a/-champions tad-dinja u Ewropej wara li reb[u d-deheb f’Beijing erba’ snin ilu.

G[al Montenegro, il-midalja talfidda kienet l-ewwel wa[da fl-istorja tag[hom fil-log[ob.

Spanja g[elbu lill-Korea ta’ Isfel, 31-29, wara ]ew; perijodi ta’ [in barrani biex reb[u l-midalaj talbron].

Din kienet l-ewwel midalja g[al Spanja fil-Handball tan-nisa u t-tielet dehra tag[hom fil-log[ob, waqt li lKorea ta’ Isfel, li reb[u dan l-unur darbtejn, spi//aw biss darbtejn fuq ilpodju fi tmien Olimpjadi.

40

Il-{add, 12 ta’ Awwissu, 2012

Lokali

“G{AX JIEN IL-KING”

G[ajnuna lill-koppji li ma jistax ikollhom tfal B[ala politiku u deputat nisrani, napprezza lpo]izzjoni tal-Knisja dwar lIVF. Nirrispettaha. I]da lle;islatur ma jistax jipprojbixxi dak kollu li mhux konformi mal-morali kattolika.

Nag[ti e]empju: ilkontracettivi huma kontra ttag[lim kattoliku g[ax jostakolaw il-pro/ess naturali tal-[olqien tal-[ajja... i]da qatt ma kienu illegali f’pajji]na. Ir-relazzjonijiet u latt konjugali bejn koppja mhux mi]]ew;a tmur kontra l-idea tal-Knisja dwar lim[abba vera, i]da [add ma jghaddilu minn mo[[u li jag[mel ir-relazzjonijiet extra-konjugali reat kriminali!

Hekk ukoll dwar ilprokreazzjoni b’assistenza medika. G[all-Knisja l-fatt li l-[olqien tal-[ajja ma jsirx permezz tal-att konjugali, u li bl-IVF, il-fertilizzazzjoni talbajda tal-mara bi]-]errieg[a tar-ragel issir barra mill;isem uman, ma hux moralment a//ettabbli.

B’daqshekk ma jfissirx li le;islatur, anki dak kattoliku, g[andu jipprojbiha b’li;i.

Sal-lum ma hemmx li;i dwar il-[olqien tal-[ajja fillaboratorju. Il-fertilizzazzjoni

tal-bajda tal-mara u l-[olqien ta’ embrijuni ma humiex regolati b’li;i. Din fiha nnifisha hi li;i, g[ax ;aladarba ma hemmx li;i, kollox sal-lum hu permissibbli, inklu] l-iffri]ar ta’ embrijuni, ix-xiri ta’ ]errieg[a minn donatur anonimu, sa[ansitra anki lqerda volontarja ta’ embrijuni!

Bil-li;i l-;dida dan kollu se jinbidel. Se jkun li wie[ed jeqred embrijuni – fil-fatt it-titlu tal-li;i se tkun Att dwar il-{arsien talEmbrijuni (Embryo Protection Act).

Mhux se jkun possibbli li wie[ed jiffri]a embrijuni, i]da naturalment se jkun permissibbli li wie[ed jiffriza l-ovum (il-bajda) mhux fertilizzata; ebda esperimentazzjoni talembrijuni ma tista’ ssir; irra;el u l-mara li ]-]errieg[a u l-bajda tag[hom rispettivament jintu]aw fil[olqien tal-[ajja, iridu jirre;istraw ru[hom b[ala l;enituri tat-tarbija li eventwalment ti]viluppa mill-embrijun; u g[all-finijiet u effetti kollha tal-li;i jitqiesu b[ala ;enituri tattarbija, daqslikieku twieldet minnhom. reat

Din g[alhekk hi li;i tajba mhux biss g[aliex tirrispetta l-[ajja umana, i]da g[aliex se dda[[al l-ordni, is-serjetà, l-etika f’qasam li llum mhux regolat.

Jiena dejjem emmint li, sakemm ma jkunx hemm ilqerda tal-[ajja, anki fil-bidu nett tag[ha mikroskopiku, g[andna nu]aw il-mezzi moderni biex ng[inu lill;enituri li ma jistax ikollhom tfal. Jekk bis-sa[[a tal-g[erf u l-intelli;enza li Alla tah, ilbniedem ]viluppa metodi kif il-[ajja tin[oloq, x’hemm [azin f’dan anki jekk ma jinvolvix l-att konjugali?

Nispjega ru[i. Il-Knisja sa mill-Humanae Vitae kkundannat il-kontra/ettivi g[ax huma metodu kif artifi/jalment jibblokka lpro/ess naturali talfertilizzazzjoni u l-[olqien tal-[ajja.

Fl-IVF ji;ri proprju bilmaqlub. Pro/ess naturali li ma ja[dimx tajjeb ikun ripnistinat g[all-istat ;ust tieg[u li tin[oloq il-[ajja. Ilfatt li dan ma jsirx bl-att konjugali, ]gur ma hux it-tort tal-koppja i]da tal-fatt li hemm xi difett fil-pro/ess naturali – allura ma nirran;awx dak id-difett?

media•link COMMUNICATIONS

U x’hemm isba[ milli koppja mi]]ew;a li tixtieq li jkollha t-tfal u ma jistax, jirnexxilha ming[ajr ind[il ta’ ra;el jew mara o[ra, to[loq embrijun u eventwalment tarbija fi]]wieg? Wara kollox wie[ed mill-g[anijiet ta]-]wie;, g[all-inqas dak Kattoliku, hu l-prokreazzjoni tat-tfal flim[abba konjugali.

Tant hu hekk li jekk wie[ed mill-konjugi jeskludi t-tfal, dan jammonta g[al ra;uni biex wie[ed i;ib lanullament. Allura se nikkundanaw lill-mi]]ew;in, li b’dawn il-mezzi moderni ming[ajr il-qerda tal-[ajja jistg[u jkollhom it-tfal, u ng[idulhom le?

Dan qed ng[idu b[ala kattoliku prattikanti li nemmen ;enwinament f’dak li qed ng[id. Il-li;i l-;dida tant t[ares il-[ajja li ma tippermettix f’/iklu wie[ed l-impjantazzjoni ta’ iktar minn ]ew; bajdiet fertilizzati fil-;uf tal-omm.

Li l-Knisja tkun kontra l-IVF bejn koppja mhux mi]]ew;a hu ;ustifkat mil-lat morali, mhux g[ax l-IVF hu [azin, i]da g[aliex l-im[abba vera, skont il-morali Kottolika, trid tkun imsejsa fuq

minn Tonio Borg tonio.borg@gov.mt

relazzjoni permanenti ta’ ]wie;.

Il-li;i li qed tkun proposta hi l-a[jar wa[da fi//irkostanzi. Il-Pastorali talIsqfijiet fuq das-su;;ett ;ustament tappella lillpoliti/i Maltin biex jippruvaw jo[olqu li;i li tkun tal-inqas [sara! “G[al din irra;uni l-bnedmin ta’ rieda tajba li huma responsabbli g[at-tfassil tal-le;islazzjoni huma fi dmir fil-kuxjenza li jippruvaw jil[qu l-a[jar benefi//ji possibbli jew sa fejn hu possibbli, li jtaffu lperiklu.”

Dak li ppruvajna nag[mlu fl-abbozz li qed ikun propost.

INAWGURAT IT-TIENI :NIEN F’G{AWDEX FI TLIET XHUR

AKTAR SPAZJI MIFTU{A G{ALL-FAMILJI Stampat fl-Istamperija Indipendenza

12 - 8 - 2012