2012_09_09

€0.75

Numru 2,127

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012 www.media.link.com.mt

Is-sistema edukattiva Maltija mal-aqwa g[axra fid-dinja …din is-sena telg[et ]ew; gradi> mid-disa’ g[as-seba’ post ?ertifikat ie[or brillanti g[assistema edukattiva f’Malta wasal din il-;img[a minn sors mill-aktar awtorevoli: ilWorld Economic Forum (WEF).

Din l-organizzazzjoni mondjali kull sena to[ro; dak li jissejja[ il-Global Competitivness Report li jkejjel il-kompetittività ta’ kull pajji] u li fih ikunu analizzati l-oqsma ewlenin talkompetittività.

Fir-rapport ta’ din is-sena (2012-2013), Malta kisbet ri]ultat inkora;;anti meta filklassifika ;enerali spi//at fis47 post minn 144 pajji] — qab]a ta’ erba’ postijiet ’il fuq mill-51 post li kienet fih issena l-o[ra.

I]da l-aktar aspett importanti g[al Malta li jo[ro; mir-rapport ta’ din is-

B’Scicluna ministru tirritorna l-ekonomija Mintoffjana Edward Scicluna, indikat minn Muscat biex ikun ilMinistru tal-Finanzi jekk il-Labour jitla’ fil-gvern, fil-25 ta’ Awwissu li g[adda kiteb f’The Times biex ifakkar lil Duminku Mintoff u l-kitba tieg[u g[o;bu jsemmiha Recall Mintoffianomics.

Biex wie[ed jifhem sew x’kellu f’mo[[u Scicluna, l-ewwel nett irid jifhem sew x’ifisser dan it-titlu.

Mintoffianomics tfisser l-ekonomija kif kien jifhimha u jmexxiha Mintoff.

g[al pa;na 3

Jis[nu l-argumenti fi/-?NL dwar il-kandidatura ta’ Jason Micallef PA:NA 4

L-AQWA SISTEMI EDUKATTIVI FID-DINJA

1. }vizzera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6.0 2. Finlandja, Singapore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.8 3. Qatar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.7 4. Bel;ju, Kanada, Barbardos, I]landa . . . . . . . . . . . .5.4 5. Irlanda, Lebanon, New Zealand, }vezja, Olanda . .5.3 6. Malasja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.1 7. Awstralja, MALTA, UAE, Norve;ja, Danimarka .5.0 8. :ermanja, Kosta Rica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.9 9. ?ipru, Hong Kong, Taiwan . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.8 10. Brunei, Awstrija, Renju Unit, USA . . . . . . . . . . .4.7 World Economic Forum

— Global Competitiveness

sena hu li mhux talli s-sistema edukattiva ikkonfermat postha mal-grupp ta’ pajji]i fl-ewwel g[axar postijiet fid-dinja talli sa[ansitra telg[et ]ew; gradi

Report (2012 – 2013) o[ra u issa qieg[da mal-pajji]i li llum jinsabu fis-seba’ post wara li s-sena l-o[ra Malta kienet klassifikata fid-disa’ post.

G{AT-TIENI NOFS TA’ DIN IS-SENA… Is-silta dwar Malta fit-tieni nofs ta’ din is-sena mill-esperti tas-‘CESifo World Economic Survey’

Ir-rapport dwar il-kompetittività tal-‘World Economic Forum’ g[as-sena 2012 - 2013

Din it-taqsima tar-rapport tkejjel il-kwalità taledukazzjoni sekondarja u terzjarja u kif din tkun qed tilqa’ g[all-[ti;iet ta’

ekonomija moderna u kompetittiva.

Meta mbag[ad ir-rapport jiffoka fuq l-edukazzjoni f’livell primarju, fil-ka] ta’ Malta din ukoll telg[et grad: mill-g[axar post g[ad-disa’ post.

Malta tinsab ukoll malpajji]i fid-disa’ post g[al dik li hi kwalità tat-tag[lim talMatematika u tax-Xjenza.

Ir-rapport tal-WEF jag[mel rabta diretta bejn ledukazzjoni u x-xog[ol billi jenfasizza l-importanza taledukazzjoni li t[ejji [addiema li jkunu kapa/i jadattaw ru[hom g[al sitwazzjonijiet li qed jinbidlu b’[effa u skont il-[ti;iet talpajji]i rispettivi kif ukoll b’on-the-job training biex il[addiema jkomplu j]idu l[iliet tag[hom.

INTERVISTA MAL-PRIM MINISTRU LAWRENCE GONZI

LAWRENCE GONZI> Il-kisbiet li se[[ew f’pajji]na huma ri]ultat tal-[idma kollettiva tal-poplu

Napprezzaw dak li Esperti internazzjonali ottimisti ksibna flimkien dwar l-ekonomija Maltija

Esperti internazzjonali tasCES (Centre for Economics Studies) fid-Dipartiment talEkonomija tal-Università Ludwig Maximilian ta’ Munich, g[amlu tbassir ottimista g[all-ekonomija Maltija fit-tieni nofs ta’ din is-sena.

Dan it-tbassir sar firrapport CESifo World Economic Suvey li jo[ro; kull tliet xhur u li jkopri lewwel sitt xhur tas-sena waqt li jag[mel tbassir g[attieni nofs tas-sena (LuljuDi/embru 2012).

Fl-aktar [ar;a ri/enti ta’ dan ir-rapport (Awwissu 2012), meta jitkellem dwar lekonomija fl-Ewropa talPunent, is-survey isemmi li lindikaturi qed juru li lekonomija f’din in-na[a taddinja kompliet ti]]er]aq lura aktar milli kien ma[-

sub, l-aktar fiz-Zona Ewro.

Dwar iz-Zona Ewro, issurvey jg[id li l-:ermanja, l-Estonja u l-Finlandja kienu sejrin tajjeb i]da dwar is-sitt xhur li ;ejjin l-esperti huma kawti [afna min[abba li ssettur tal-esportazzjoni mistenni jiddg[ajjef.

Ir-rapport ikompli hekk: “In Malta and Slovakia, appraisals of the present economic situation are seen as ‘satisfactory’. While the expectations for Malta are optimistic for the next half year, World Economic Survey (WES) experts in Slovakia has become rather cautious with regard to the future economic development.”

Dan is-survey isir g[asCES mill-Ifo Institute flimkien mal-Kamra talKummer/ Internazzjonali ba]ata f’Pari;i.

“Mhux qed ng[id li kollox miexi fuq ir-rubini i]da g[andna napprezzaw dak li ksibna flimkien anke meta nitqabblu ma’ pajji]i o[rajn.”

Dan qalu l-Prim Ministru Lawrence Gonzi, f’intervista ma’ din il-gazzetta, dwar il-fatt li l-Labour jag[]el dejjem li jpin;i stampa kerha rigward pajji]na waqt li l-UE, u o[rajn, qed jg[idu b’mod /ar li l-pajji] miexi ’l quddiem.

Punti o[rajn li jo[or;u mill-intervista: EDUKAZZJONI> Il-pajji] jonfoq 6,000 ewro fis-sena fuq kull student f’kull livell, b’aktar minn 18,000 student jir/ievu wkoll l-istipendju, u bil-bini ta’ skola ;dida kull sena.

SA{{A> Mhux talli l-fatti giddbu lil-Labour dwar sa[[a b’xejn g[al kul[add, talli f’dan il-qasam il-[in kollu jse[[u ]viluppi importanti fosthom sptar ;did g[all-kura tal-kan/er.

XOG{OL> In[olqu 20,000 job ;did f’erba’ snin anke biex jirrimpjazzaw impjiegi li ntilfu fosthom mijiet li kienu ja[dmu fit-tarzna.

OLD LABOUR> Re;g[u tfa//aw fuq quddiem nies b’passat ikrah fil-Labour, nies mag[rufin g[al dak li wettqu fis-snin tmenin.

IL-PARLAMENT> Sar [afna xog[ol fuq li;ijiet li se jitressqu fosthom dik tal-koabitazzjoni u l-IVF waqt li tinsab f’fa]i avvanzata l-[idma fuq il-Ba;it g[as-sena d-die[la.

IL-PN ILLUM> Irridu na[dmu [afna aktar, b’kuntatt millqrib man-nies. Mal-PN kul[add jaf fejn hu i]da mal-Labour taf fejn int?

L-intervista s[i[a f’pa;na 6 u 7

2 A[barijiet Lokali

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

L-intervent tal-Perit Karmenu Vella waqt business breakfast tal-GWU Sur Editur, Il-gideb u l-ingann talpropaganda qarrieqa nazzjonalista m’g[andhomx limitu. Qed ng[id dan b’riferenza g[at-tg[awwi; ta’ fatti fir-rigward ta’ intervent li jien g[amilt waqt business breakfast li kien organizzat mill-GWU bis-su;;ett The EU and the public service.

Ni/[ad dak kollu li qed tg[id il-media nazzjonalista.

Bdejt l-intervent tieg[i billi g[edt li m’hemm l-ebda kwistjoni dwar is-s[ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea.

Malta hi u trid tibqa’ membru s[i[ tal-UE. G[all-Partit Laburista d-d[ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea hu l-punt tat-tluq biex pajji]na jibbenefika minn din is-s[ubija u mhux sempli/iment nikkuntentaw g[ax issa membri tal-Unjoni Ewropea.

G[edt ukoll li l-patt ta’ s[ubija tal-UE isir darba imma /-/irkustanzi tieg[u huma dinami/i.

B[ala e]empji semmejt lissue tal-immigrazzjoni u lidea ta’ burden sharing u jekk Malta hux qed issib appo;; bi]]ejjed; semmejt jekk a[niex qed nibbenefikaw millUE kemm nixtiequ spe/jalment fejn tid[ol g[ajnuna finanzjarja u jekk hemmx lok ta’ titjib f’dan irrigward; semmejt l-idea tieg[i li fl-UE hemm 27 pajji] u li kull pajji] g[andu ekonomija differenti u g[aldaqstant mhux fa/li li l-UE tadotta soluzzjoni

wa[da g[al 27 ekonomija differenti.

Tkellimt ukoll fuq il-fatt li l-UE illum g[andek g[aqda ekonomika ta’ 27 pajji] li minnhom 17 da[lu f’g[aqda monetarja u li issa donnu hemm numru minn dawn li jridu jid[lu f’g[aqda fiskali — b’ri]ultat li l-UE tista’ tispi//a fi tliet partijiet; tkellimt ukoll fuq il-fatt li minn meta Malta da[let fl-UE i/-/irkustanzi nbidlu b’mod li Malta x’aktarx ma tibqax eli;ibbli g[all-g[ajnuna finanzjarja li kienet eli;ibbli g[aliha meta da[let — dan min[abba dd[ul ta’ pajji]i o[ra b’livell ekonomiku baxx u mhux min[abba titjib ekonomiku tag[na.

Fl-a[[ar semmejt ukoll li Malta korrettement kellha tag[ti sehemha, anke jekk b’sagrifi//ju kbir, fil-ESM biex tipprote;i s-sa[[a tal-ewro.

Min[abba dawn i//irkustanzi je[tie; li a[na nibqg[u dejjem konxji u attenti g[al kull tibdil u g[al /irkostanzi ;odda li, tajjeb jew [a]in, ikollhom effetti kbar fuqna.

Il-media nazzjonalista g[o;obha tg[awwe; dan kollu b’disprispett u b’insult lejn lintelli;enza tal-qarrejja tag[ha. Mhux ta’ b’xejn li lpartit ta’ Gonzi PN ni]el g[allivell baxx li jinsab fih illum.

KARMENU VELLA

Membru Parlamentari Partit Laburista

FOCUS 101 Illum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

Imexxi> Victor Scerri Mistednin> Gejtu Vella Therese Comodini-Cachia

IL-FTEHIM TA’ MALTA MAL-UNJONI EWROPEA

Karmenu Vella ma jistax jo[ro; mill-basla li da[al fiha Qed nippubblikaw hawnhekk (fuq ix-xellug), ittra li kitbilna d-Deputat Laburista Karmenu Vella b[ala dritt g[ar-risposta g[al dak li din il-gazzetta ppubblikat dwar diskors li g[amel waqt business breakfast tal-GWU. Ng[iduha mill-ewwel li lPerit Karmenu Vella ma /a[ad xejn minn dak li ppubblikajna. Semma numru ta’ fatti li prattikament jafhom kul[add i]da li bl-ebda mod ma jindirizzaw dak li ntqal minn din il-gazzetta. U dan ma setax jag[mlu g[aliex ilmument qag[ad biss — u skruplo]ament — ma’ dak li l-orizzont xandar fil-[ar;a tieg[u tat-13 ta’ Awwissu, 2012 b’konnessjoni ma’ dan id-diskors.

U x’qal l-orizzont dakinhar?

It-titlu li l-gazzetta talGWU tat lid-diskors ta’ Karmenu Vella jg[id l-istorja kollha: Karmenu Vella: Il-

ftehim (ta’ Malta) mal-UE jista’ jinbidel. Aqraw u

er;g[u aqraw dak li kitbilna lPerit Vella u araw issibux xi /a[da /ara dwar dan.

L-ewwel paragrafu ta’ lorizzont kien jg[id hekk: Id-Deputat Laburista Karmenu Vella qal li rridu n]ommu quddiem g[ajnejna li l-ftehim li g[andna malUnjoni Ewropea mhux kuntratt li ma jinbidel qatt imma jinbidel skont i//irkustanzi tal-mument,

Ir-rapport ta’ l-orizzont dwar id-diskors ta’ Karmenu Vella

g[aldaqstant /erti kundizzjonijiet jistg[u jinbidlu.

Il-kliem hu /arissmu.

Karmenu Vella qed jiddikjara li hu jemmen li Malta tista’ tibdel il-ftehim mal-UE “skont i/-/irkustanzi talmument”. Hu hawnhekk fejn jinsab il-periklu taddikjarazzjoni tal-Perit Vella.

Dan hu l-istess diskors li kien jg[id Alfred Sant qabel la[[ar Elezzjoni — konvint li l-ftehim jista’ jinbidel. U wkoll dak li stqarr Joseph Muscat f’The Sunday Times ta’ Frar 2008 li EU renegotiation possible.

Dan hu l-istess diskors li kien qala’ polemika kbira dak i]-]mien u li kien kundannat bil-kbir mill-kummissjoni talLabour li kitbet ir-Rapport tattelfa elettorali 2008.

Karmenu Vella llum g[andu fir-responsabbiltà tieg[u lkitba tal-Programm Elettorali Laburista u f’din il-kariga jkun qed jelabora l-politika li se jkun qed jimxi biha jekk il-

Malta Labour Party jirba[ lElezzjoni li ;ejja.

G[aldaqstant issa nafu li lewwel premessa fil-politika tal-Labour dwar l-UE hi li lftehim mill-UE jista’ jinbidel.

Politika li, jekk u meta tit[addem ter;a’ dda[[al lil pajji]na fi sqaq, l-istess kif kien g[amel Alfred Sant fl1996 meta kien idde/ieda li jiffri]a l-applikazzjonijiet ta’ Malta g[al s[ubija fl-UE. Ma jag[milx [a]in il-Perit Vella, jekk biex ikun jista’ jkejjel l-effett taddikjarazzjoni tieg[u dwar ilftehim mal-UE jara x’qalu numru kbir ta’ Maltin fuq issocial media malli saru jafu b’dak li qal.

Jag[mel tajjeb ukoll il-Perit Vella, jekk jindaga ftit fil;ewwieni tal-partit tieg[u, jekk il-laburisti, inklu] ukoll xi w[ud imla[[qin sew, [adux pja/ir b’dak li qal jew jekk qalux li “Karmenu Vella, g[al xejn b’xejn, g[affi;ha u fet[ilna front ie[or”.

I]da minn nies li jifta[ru li l-formazzjoni politika tag[hom [aduha fi ]mien ilLabour tas-sebg[in u ttmeninijiet x’tista’ tistenna?

Dak li Karmenu Vella qal filbusiness breakfast tal-GWU u dak li qal fil-kitba tieg[u lil din il-gazzetta jikkonfermaw li min jitwieled tond ma jmutx kwadru!

E-mails politi/i mill-Kunsill Lokali ta’ Ra[al :did

Sur Editur, Nikteb g[an-nom tal-Kunsill Lokali Paola u nag[mel referenza g[all-artiklu li deher fil[ar;a tal-gazzetta tieg[ek tad-19 ta’ Awwissu 2012 li permezz tieg[u int allegajt li l-Kunsill Lokali Paola, mill-email tal-Kunsill, qed jintbag[tu materjali propagandisti/i ta’ kandidati u deputati u senjatament tal-Onor Dr. An;lu Farrugia, li jikkontestaw fid-distrett li mieg[u jag[mel parti l-lokal ta’ Ra[al :did.

Il-Kunsill Lokali, b’mod unanimu, inkarigani nwie;bek biex inressaq i/-/a[da kategorika talistess Kunsill g[al dak li allegajt int fl-artiklu

tieg[ek. M’huwiex minnu li l-Kunsill Lokali Paola jibg[at dawn l-emails lil terzi persuni g[ajr lill-kunsilliera nfushom.

Kien ikun a[jar li vverifikajt l-informazzjoni qabel ma ppubblikajt dan l-artiklu.

DR. LUCIANO BUSUTTIL — Il-{amrun

NOTA EDITORJALI: L-Avukat Busuttil qed jg[id li l-artikli politi/i jintbag[tu biss lillkunsillieri nfushom.

Mistoqsija wa[da: g[aliex il-kunsill jibg[at biss lill-kunsillieri artikli ta’ Deputat Laburista li nzerta se jikkontesta fuq l-istess distrett?

A[barijiet Lokali 3

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Il-poplu mhux se jinsa minn pa;na 1

Dwar it-tifsira tal-kelma recall g[a]ilna li noqog[du fuq id-dizzjunarju talProfessur :u]è Aquilina li jispjegaha hekk: sejja[ lura; isejja[ lura lil xi [add; re;a’ ftakar#;ab quddiem mo[[u; irrievoka; re;a’ qajjem ilmemorja ta’ xi [a;a; sej[a lura; il-kapa/ità li wie[ed jiftakar.

Tag[]el liema wa[da trid minnhom u tasal g[allkonklu]joni li t-tir ta’ Scicluna kien li jfakkar u jfa[[ar il-mod li bih Mintoff kien imexxi l-ekonomija ta’ pajji]na u jispjega kemm din kienet ta’ ;id, kwa]i providenzjali, g[al pajji]na.

U meta wie[ed jaqra lartiklu mbag[ad ma jifdallu lebda dubju minn dan.

Filwaqt li fil-kitba tieg[u jsemmi dak li hu jsej[ilhom is-‘snin tad-deheb’ tassebg[inijiet, Scicluna mhux talli ma sab xejn x’jikkritika talli da[al for/ina biex jg[atti u j]elle; dak li l-Maltin kellhom jg[addu minnu [tija ta’ politika ekonomika so/jalista estrema, fejn ilgvern hu kollox u /-/ittadin ma jiswa xejn.

Ma semmiex, pere]empju, l-iskarsezza ta’ kwa]i kollox, in-nuqqas kontinwu u fit-tul tal-ilma fid-djar tan-nies, sistema arkajka ta’ telekomunikazzjoni (biex

L-IDEAT BRILLANTI TA’ SCICLUNA… S’ISSA!

1. Imkien fid-dinja, [lief f’Malta, ma hemm sistema fejn listudenti mhux talli ma j[allsux biex jitg[allmu, talli jing[ataw l-istipendju.

2. Is-sistema tas-sa[[a b’xejn f’Malta, fejn is-servizzi kollha jing[ataw b’xejn lil kul[add, mhix wa[da sostenibbli.

3. Qabel qlibna g[all-ewro missna g[amilna devalwazzjoni ta’ 10 fil-mija. B’hekk, il-pagi, ilpensjonijiet, is-servizzi so/jali u d-depo]iti tan-nies kienu jonqsu b’10% wkoll.

4. Biex i]-]g[a]ag[ ikollhom aktar opportunitajiet ta’ xog[ol, l-employers ikunu jistg[u j[addmuhom b’paga

anqas mill-minimum wage.

5. Bejn l-1971 u l-1984, l-ekonomija kollha Maltija kienet

ta[t il-kontroll ta’ Mintoff u dan kien fl-interess ta’ Malta u ;ab il-pajji] ’il quddiem ng[idulhom hekk), bulkbuying mill-gvern ta’ affarijiet ba]i/i li wassal g[al korruzzjoni rampanti, infrastruttura li kienet tixba[ lil dik tat-tielet dinja… u tant aspetti o[rajn li lanqas hemm g[alfejn insemmuhom.

Il-mod kif Scicluna kiteb dan l-artiklu, qisu b[al wie[ed li kien qed jistenna x-xoqqa f’moxtha biex jo[ro; dak li kellu f’mo[[u u f’qalbu, hu xhieda bi]]ejjed biex juri li mhux talli jaqbel ma’ dik ilpolitika, talli hu kwa]i iffissat fiha u entu]jasta g[aliha.

Li jwassal, allura, lil dak li jkun g[all-konklu]joni li jekk jing[ata /-/ans li jkun fit-tmun tal-vapur ekonomiku Malti, Scicluna jimxi fuq l-istess linji u j[alli l-politika ekonomika

mintoffjana tkun il-gwida tieg[u. G[aliex kif tista’ tag[mel dak l-elo;ju kollu u mbag[ad ma timitax dak kollu li qed tfa[[ar u tin/ensa?

Scicluna jipprova anke jda[[aq bit-toothpaste, i//ikkulata Cadbury u ttelevi]joni tal-kulur i]da min g[ex dawk i]-]minijiet, filwaqt li j[ares lejn dawk ilprojbizzjonijiet b[ala mi]uri kontra n-nies, jaf ukoll li dawk kienu biss is-sintomi ta’ sistema li ;;amjat pajji], fniet poplu u tellfitu futur.

Dak li kiteb Scicluna se jibqa’ ji;ri warajh b[al dak li di;a qal f’tant okka]jonijiet o[rajn u li l-poplu ]gur li qatt m’hu se jinsa.

Ara wkoll pa;ni 9, 16 u 48

L-ewwel li se jitlesta hu t-teatru

Ix-xog[ol fuq it-teatru l-;did fejn, sa qabel il-gwerra, kien hemm it-Teatru Rjal fil-Belt Valletta, g[addej b’rittmu mg[a;;el kif jixhed dan ir-ritratt me[ud mill-fotografu tag[na Michael Ellul nhar il-:img[a li g[adda. It-teatru se jkun l-ewwel li jitlesta fost il-pro;etti g[ad-da[la tal-Belt li jinkludu wkoll il-Parlament il-;did u da[la ;dida g[all-belt kapitali li, min-na[a tag[hom huma wkoll mexjin b’ritmu tajjeb biex kollox ikun lest fl-ewwel kwart tas-sena d-die[la.

4 A[barijiet Lokali

tag˙rif

{a]-}abbar. Illum il-{add se ssir il-

61 edizzjoni tal-pellegrina;; tal-muturi u roti f’;ie[ il-Madonna tal-Grazzja.

I/-/iklisti jin;abru fi Triq il-Kunsill tal-Ewropa fis-7.30 a.m. fejn se jkun hemm trakkijiet appost abiex jitg[abbew ir-roti. G[a/-/iklisti jkun hemm il-coaches li je[duhom sa TalVirtù fir-Rabat minn fejn se jitlaq ilpellegrina;;. Il-pellegrina;; tal-muturi jitlaq mill-Mosta fl-9.45 a.m. Fin-12.30 p.m. il-pellegrina;; jasal quddiem isSantwarju fejn ting[ad talba g[a//iklisti u moto/iklisti u dawn jitbierku mill-kappillan Dun Bastjan Caruana.

G[anja fuq il-Barrakka. Nhar lErbg[a li ;ej, 12 ta’ Settembru, mis7.30 p.m. ’il quddiem, se jsir festival ta’ mu]ika Maltija bis-sehem ta’ Justin Galea, Ruth Abela (Troffa {amra), Mark (Iz-zizza), Antonio Olivari, Mario Debono, Grecia Bezzina u lgrupp Kultural. Id-d[ul g[al din lattività hu bla [las u dawk li jattendu jkunu jistg[u jgawdu l-veduta sabi[a tal-Port il-Kbir. Aktar tag[rif fuq www.ghanjafest.com. {al Balzan. Il-Kunsill Lokali ta’ {al

Balzan nhar il-:img[a 14 ta’ Settembru se jorganizza Lejla Inter-Kulturali Balzanija fi Pjazza Bertu Fenech, ilpjazza ewlenija tar-ra[al, bejn is-7.30 u l-11 p.m. Matul is-serata l-pubbliku jkun jista’ jixtri ikel u xorb ta’ diversi pajji]i differenti. Tie[u sehem il-Banda San Gabriel filwaqt li kantanti lokali kif ukoll minn barra l-lokal jesegwixxu kanzunetti popolari. Il-lejla tintemm billog[ob tan-nar.

McLaren. Illum il-{add, il-Klabb

McLaren tal-FI f’Malta se juri ttellieqa tal-Grand Prix tal-Italja fi//irkwit ta’ Monza, fis-2 p.m. It-tellieqa se tintwera fuq screen kbir fil-Padiljun

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

tal-Isports, Kordin. Il-klabb jifta[ sieg[a qabel tibda t-tellieqa, li tie[u 53 dawra fuq /irkwit twil 5.793 kilometru.

Dawk li jattendu jistg[u jirb[u prodotti tal-karozzi ;entilment mog[tija minn Ralph Attard, proprjetarju ta’ T.A.G. Bardahl. Aktar tag[rif dwar il-klabb jinkiseb permezz tal-indirizz postali McLaren FI Cllub (Malta) PO Box 76, Paola jew dak elettroniku mclarenclubmalta@gmail.com.

L-Uffi//ju Missjunarju jixtieq jav]a

li l-bazaar fit-tielet sular f’nru. 7, Triq il-Merkanti, il-Belt, qed ikun miftu[ nhar ta’ Tnejn, l-Erbg[a u l-:img[a mid-9 a.m. sal-11 a.m. Il-bazaar ta’ Triq Mons. Alfred Mifsud, Birkirkara, ikun miftu[ nhar ta’ Tlieta u nhar ta’ :img[a mid-9 a.m. sas-1 p.m., kif ukoll l-ewwel Sibt tax-xahar mid-9 a.m. sa nofsinhar. Il-bazaar fi Triq Lorenzo Gafà, il-Mosta, ikun miftu[ nhar ta’ Erbg[a u nhar ta’ :img[a mid-9 a.m. sas-1 p.m. Issibu kull tip ta’ o;;etti b[al ;ugarelli, [wejje;, pjanti, ornamenti, g[amara u [afna affarijiet o[ra f’kundizzjoni tajba. Il-qlig[ kollu jmur g[all-b]onnijiet tal-missjoni.

MaltaPost. Is-Sub Uffi//ju tal-Posta li jinsab f’numru 6, ‘Welcome Bazaar’, Misra[ Fren/ Abela, {ad-Dingli, se jkun mag[luq bejn it-12 u d-19 ta’ Settembru, i]-]ew; ;ranet inklu]i. Ilpubbliku jista’ jinqeda mill-Uffi//ju Postali f’?entru ?iviku, Misra[ ilParro//a, Rabat.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bil-Mobile Blood Donation Unit minn [dejn il-kappella

ta’ San Luqa, ir-Rabat, Malta (fiz-zona tan-Nigret), mit-8.30 a.m. sas-1 p.m.

Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta tal-identità.

it-temp illum It-temp> Ftit imsa[[ab u xi ftit im/ajpar f’xi n[awi g[all-ewwel, li jsir il-bi//a l-kbira xemxi. Il-Vi]ibbiltà> Tajba, lokalment moderata g[all-ewwel. Ir-Ri[> {afif, l-aktar mill-Punent. Il-Ba[ar> {afif.

L-Imbatt> Ftit li xejn. L-Og[la Temperatura> 31˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0mm. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 70.5mm. Ix-Xemx> titla’ fis-6.39 u tin]el fis-19.20.

In-numri tal-lottu li telg˙u l-Ìim≠a 27 — 10 — 3 — 42 — 2

spiΩeriji FURJANA: Chemimart Ltd. 14 Triq Sant’Anna; {AMRUN: Chemimart International Pharmacy, 650 Triq il-Kbira San :u]epp; SANTA VENERA: St. Venera Pharmacy, 532 Triqi l-Kbira San :u]epp; BIRKIRKARA: Mackie’s Pharmacy, Triq L. Casolani, Ta’ Paris; IL-G}IRA: O’Hea Pharmacy, 128 Triq Manoel De Vilhena; ST. ANDREW: Krypton Chemists’ Triq l-Ibra;;, Ta’ L-Ibra;;; TASSLIEMA: Norman’s Pharmacy, 133 High Street; IKLIN: Il-Mehriez Pharmacy, 4 Triq Giovanni Curmi; MOSTA: Rotunda Pharmacy, 7 Triq il-Kungress Ewkaristiku; MELLIE{A: Mellie[a Pharmacy, 107 Triq :or; Borg Olivier; PAOLA: Brown’s Paola Square Pharmacy, 64#65 Pjazza Antoine De Paule; BIRGU: Vittoriosa Pharmacy, 9 Triq il-Mina l-Kbira; MARSASKALA: Spi]erija San :wakkin, 1 Triq Sant’Anna; BIR}EBBU:A: Martin’s Pharmacy, 186 Triq B’Bu;a; I}-}URRIEQ: }urrieq Dispensary 68, Triq il-Kbira; {A}-}EBBU:: Brown’s Pharmacy, 47 Vjal il-{elsien; RABAT: Nova Pharmacy, 142 Triq il-Kulle;;; VICTORIA: Castle Pharmacy, 2 Misra[ l-Indipendenza; XAG{RA: Xag[ra Pharmacy, 55 Triq il-Knisja.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Jis[nu l-argumenti fi/-?entru Laburista dwar il-kandidatura ta’ Jason Tikber il-pressjoni fuq Muscat biex Jason Micallef jitne[[a mit-tmexxija tal-media laburista Anke jekk g[adu qed jirre]isti li jirri]enja, kollox jindika li fil-jiem li ;ejjin Jason Micallef se jkollu jwarrab mit-tmexxija tasSuper One biex kif ]velajna ftit tal-;img[at ilu, jg[addi ttmexxija tal-media laburista f’idejn [addie[or.

B’hekk l-eks Segretarju :enerali Laburista jkun jista’ jikkontesta l-elezzjoni ;enerali li ;ejja f’isem lMLP. De/i]joni li biha Jason kompla jirba[ fuq ilmexxej tal-MLP Joseph Muscat wara li f’Konferenza :enerali f’Jannar li g[adda, g[a/-/ap/ip tad-delegati, Muscat kien fa[[ar lil Jason talli se jag[mel sagrifi//ju personali u ma jo[ro;x g[allelezzjoni biex minflok ikompli jmexxi s-Super One. Dakinhar, Muscat kien g[annaq lil Jason fuq il-palk, u iddeskriva lill-eks Segretarju :enerali b[ala “ra;el tal-partit”.

Sorsi qrib [afna ta/-?entru Nazzjonali Laburista qalulna li llum l-affarijiet huma ferm differenti u mhix qed tg[addi ;urnata wa[da li fil-kwartieri laburisti ma jkunx ikun hemm ;lied, di]gwid u argumenti min[abba din ilkwistjoni li qed tqanqal nuqqas ta’ qbil serju bejn diversi klikek fl-MLP. Fi ;lieda minnhom ftit taljiem ilu, qalulna s-sorsi tag[na, instema’ g[ajat kbir ;ej mit-tielet sular ta/-?entru Nazzjonali Laburista (?NL), g[ajat li nstema’ anke missulari t’isfel u mit-triq ta’ quddiem il-kwartier laburista.

Nies li kienu fil-post irrakkuntawlna kif Jason Micallef — mag[ruf ma’ kul[add b[ala Il-King sew fil-Marsa kif ukoll fil{amrun — instema’ jg[ajjat li jekk jo[ro; g[all-elezzjoni hu jkun elett ];ur… u jitla’ bil-voti li kien i;ib Deputat Laburista ie[or mag[ruf li fis-snin tmenin kien jo[ro; fuq il-Mosta.

Mhux /ar jekk Muscat kienx involut f’dan l-argument, imma s-sorsi tag[na qalulna li l-leader laburista dak il-[in kien fit-tielet sular ta/-?entru Laburista wkoll.

Muscat ilu [afna jinsisti li Jason g[andu jwarrab mittmexxija tas-Super One u s’issa dejjem g[addiet ta’ Jason, li wettaq reb[a wara lo[ra fuq Muscat.

Imma jidher li kulma jmur qed tkompli tikber dejjem aktar il-pressjoni fuq Muscat

■ M’g[addewx is-snin i]da biss ftit xhur mindu Muscat [abbar li Jason mhux se jikkontesta l-Elezzjoni g[aliex hu ‘ra;el tal-partit’!

min-na[a tan-nies tadDeputy Leader Anglu Farrugia li qed jinsistu li Jason ma jistax jibqa’ ji;i vanta;;jat u jekk se jit[alla jo[ro; g[all-elezzjoni — kuntrarju g[al dak li kien imwieg[ed — g[andu jitne[[a mit-tmexxija talmedia tal-MLP. Is-sorsi tag[na qalulna li An;lu Farrugia hu l-aktar kandidat fuq id-distrett talMosta li qed jib]a’ millkandidatura ta’ Jason.

Nies ta’ Jason Micallef instemg[u jakku]aw lilleader laburista u anke lil Anglu Farrugia li “se joqtluh bil-;u[” g[ax jekk jispi//a mit-tmexxija tal-media laburista, Jason jispi//a bla xog[ol u allura bla d[ul finanzjarju u bla paga.

Mhux mag[ruf, ikkummentaw nies fil-qalba tal-MLP li tkellmu mag[na, jekk jitlaq verament mittmexxija tal-media laburista, Jason Micallef hux se jing[ata xi kariga o[ra b[alma kien ing[ata [addie[or.

Reb[a ta’ Jason fuq Muscat waqt il-funeral Sadattant, episodju ie[or

li wera kemm Jason Micallef verament ma jista’ g[alih [add u hu verament il-King se[[ proprju fil-jiem talfuneral tal-eks PM u eks Mexxej tal-MLP il-Perit Dom Mintoff.

Anke fil-funeral, qalulna ssorsi tag[na, Jason kompla jirba[ fuq Muscat.

Dan l-episodju se[[ waqt il-korteo funebri tal-{amis, meta t-tebut ta’ Mintoff kien fi triqtu lejn il-Belt biex ikun espost fil-Palazz talPresident qabel il-funeral.

Kif jikkonferma dokument tal-programm li ppubblika lMLP stess — u kif kien rappurtat minn din il-

gazzetta l-{add li g[adda — il-karozza bit-tebut ta’ Mintoff ma kellhiex tieqaf quddiem is-Super One filMarsa imma hekk kif ilkorteo kien g[addej minn quddiem il-kumpless, kellu jieqaf min[abba li sab f’nofs ta’ triq lill-impjegati tasSuper One. Dak il-[in [are; isellimlu Jason Micallef, b[ala /Chairman tas-Super One, li deher ipo;;i bukkett tal-fjuri fuq il-hearse. Din il-parti kienet qed tixxandar live fuq Super One. Minn informazzjoni li g[andha din il-gazzetta jirri]ulta li Muscat kien ta ordni biex it-tebut ma jitwaqqafx quddiem is-Super One imma din l-ordni nkisret. Din l-ordni jidher li kienet inti]a biex Jason Micallef ma jkunx qed jing[ata vanta;; fuq deputati, kandidati u uffi/jali tal-partit li dak il-[in kienu mi;burin quddiem i/-?NL. I]da anke f’dan il-ka] g[addiet ta’ Jason billi ttebut tal-eks PM twaqqaf g[al ftit [in quddiem isSuper One hu u g[addej millMarsa. Din kienet kunsidrata b[ala reb[a o[ra g[all-King, li g[addiet tieg[u, u l-kelma ta’ Muscat spi//at fix-xejn minkejja li kien involut f’aspetti organizzattivi talfuneral permezz ta’ uffi/jali laburisti qrib tieg[u fosthom Ray Azzopardi.

Is-sorsi tag[na fil-MLP qalulna li Jason g[andu ssa[[a li jaqleb dak li jidde/iedi u jordna Muscat.

“X’jaf Jason fuq Muscat biex g[andu din is-sa[[a kollha^ U g[aliex Muscat mhux jirnexxilu jsib irkaptu tieg[u u dejjem qed tg[addi tal-King u mhux ta’ Muscat^” komplew jistaqsu bosta filqalba tal-Partit Laburista.

A[barijiet Lokali 5

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

l-orizzont ma xandritx l-a[bar li Malta [ar;et mir-ri/essjoni Intlaqg[et b’mod po]ittiv l-a[bar li Malta m’g[adhiex tinsab f’ri/essjoni u [ar;et minn din is-sitwazzjoni fi ]mien tliet xhur biss.

Kif kien mistenni, il-;urnali kollha tal-biera[ taw il-prominenza xierqa lil din l-a[bar.

IN-NAZZJON, The Times u The Malta Independent, kollha kellhom rapporti estensivi fl-ewwel fa//ata tag[hom.

I]da, b[alma ;ara iktar minn darba meta pajji]na kiseb ri]ultati tajbin u li jixhdu ssu//essi ekonomi/i tal-Gvern, l-orizzont, il;urnal tal-General Workers Union, g[a]el li ji//ensura g[al kollox din l-a[bar, tant li lanqas

sab spazju, imqar fil-pa;ni ta’ ;ewwa, g[al din l-a[bar importanti.

Dan jikkuntrasta mal-mod kif l-istess ;urnal kien [abbar b’titlu b’tipi grassi meta Malta ‘teknikament’ kienet da[let f’ri/essjoni.

■ Sadattant, fi stqarrija, il-PN ikkummenta li lLabour ukoll ]amm skiet totali dwar din l-a[bar.

Fl-istess [in, il-PN qal li l-a[[ar ]viluppi wrew kemm Edward Scicluna hu ekonomista [a]in, g[aliex jum qabel l-istqarrija tal-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika, f’artiklu f’The Times kien bassar li Malta mhux se jkollha tkabbir ekonomiku.

Laqg[at f’Malta mill-Ministru Giulio Terzi tal-Italja Giulio Terzi, il-Ministru talAfffarijiet Barranin Taljan, g[andu jkun Malta nhar lErbg[a li ;ej biex ikollu ta[ditiet ma’ Tonio Borg, ilMinistru tal-Affarijiet Barranin dwar materji bilaterali.

Waqt li jkun Malta, ilMinistru Terzi se jiltaqa’ wkoll mal-President u mal-Prim Ministru.

Tonio Borg iltaqa’ malMinistru Terzi matul din il;img[a fil-Kajr, fejn mar biex jiltaqa’ ma’ Mohammed Mursi, il-President E;izzjan.

Dan kien l-ewwel kuntatt uffi/jali tal-Gvern Malti malPresident E;izzjan, li kien elett demokratikament ftit xhur ilu.

Il-Ministru Tonio Borg, matul din il-;img[a g[amel ]jarat filLibja u fit-Tune]ija wkoll biex

Rachel Tua flimkien mal-Mexxej tal-Labour Joseph Muscat

Muscat g[andu jke//i lil Rachel Tua — STQARRIJA TAL-PN Wara jumejn minn meta Rachel Tua, l-uffi/jal tal-Labour g[all-‘Opportunitajiet Indaqs’, kunsilliera u kandidata talMLP, xerrdet fuq facebook ritratt li jxebba[ lill-Prim Ministru Lawrence Gonzi ma’ Gaddafi, Muscat g[adu b’[alqu mag[luq.

Stqarrija tal-PN qalet li bis-skiet tieg[u, Muscat qed jiddefendi l-a;ir baxx u vulgari ta’ Rachel Tua.

L-a;ir ta’ din l-uffi/jal g[oli tal-MLP, u l-fatt li minflok talbet sku]a, hi ddefendiet dak li g[amlet, mhux a//ettabbli u Muscat g[andu jke//i lil Rachel Tua millMLP.

Il-PN qal li fil-ka] ta’ Joe Grima, Muscat, filg[odu, waqt konferenza tal-a[barijiet, iddefendieh g[aliex qal li dak li kien g[amel Grima g[amlu fuq il facebook personali tieg[u, u wara nofsinhar ke//ieh wara kritika li saret lil Muscat.

Allura g[aliex fejn tid[ol Rachel Tua, Muscat qed jag[laq g[ajnejh u jiddefendiha^ G[aliex Rachel Tua privile;;ata ta’ Muscat^

Tonio Borg jitkellem flimkien mal-Ministri tal-Affarijiet Barranin tal-Gre/ja, ?ipru u l-Italja, fil-Kajr din il-;img[a

i[ejji g[al-laqg[a tal-grupp mag[ruf b[ala 5+5, li s-summit tieg[u se jsir f’Malta fl-ewwel ;img[a ta’ Ottubru.

G[al dan is-summit se ji;u g[add ta’ mexxejja importanti,

fosthom Francois Hollande, ilPresident Fran/i], il-Prim Ministru Portugi] Pedro Passos Coello, u José Manuel Barroso, il-President talKummissjoni Ewropea.

Il-PN ]ied li hu ovvju g[al kul[add li dak li g[amlet Tua hu serju g[aliex hi uffi/jal responsabbli mill-‘Opportunitajiet Indaqs’ f’partit li potenzjalment jista’ jkun fil-gvern.

Il-mentalità ta’ Tua, il-fatt li ma rat xejn [a]in f’dak li g[amlet, u l-fatt li Muscat qed jiddefendiha, juru kif ikun ilMLP bil-poter f’idejh – vendikattiv u jattakka b’mod personali lil min l-MLP ma jkollux grazzja mieg[u.

Bl-a;ir ta’ Tua u s-skiet ta’ Muscat jin;ieb fix-xejn kull diskors li l-MLP jista’ qatt jag[mel dwar “Futur li jg[aqqadna”.

Anzi, azzjonithom tikxifhom u turi b’mod /ar li l-MLP joffri biss “futur li jg[aqqadna mal-passat”, temm il-PN.

Aspetti ;odda fil-Lotterija Indipendenza 2012 Fil-festi tal-Indipendenza organizzati mill-Partit Nazzjonalista, wie[ed ma jistax ma jsemmix ilLotterija Indipendenza, tant sinonima ma’ dawn iljiem ta’ attivitajiet u li ilha ssir g[al bosta snin.

Id-d[ul minn din il-Lotterija prin/ipalment imur [alli jtaffi l-ispejje] kbar biex ikunu organizzati dawn il-festi.

Ir-riklamar g[al din il-lotterija – li din is-sena se tittella’ Fuq il-Fosos, nhar il-{amis l-20 ta’ Settembru, lejlet l-Indipendenza, g[all-[abta tal11.30pm – beda minn xhur qabel biex b’hekk ilpubbliku jkun infurmat dwar ix-xiri tal-biljetti u, laktar, dwar il-premjijiet attraenti ta’ din il-lotterija.

G[all-ewwel darba din is-sena, il-leaflet bl-appell g[ax-xiri tal-biljetti tal-lotterija tal-Indipendenza ntbag[at f’kull dar madwar Malta u G[awdex.

Matul il-programm Indifest, li jixxandar kull nhar ta’ Tlieta fuq NET TV u li fih il-pubbliku jkun jista’

Il-karozza Alfa Romeo MITO, l-ewwel premju fil-Lotterija Indipendenza ta’ din is-sena

jivvota g[all-kantanti li qed jipparte/ipaw filKonkors Kanzunetta Indipendenza, bdew jittellg[u diversi premjijiet.

Matul is-sebat ijiem ta’ attivitajiet Fuq il-Fosos se jkun qed jittella’ premju kuljum, bl-ikbar wie[ed – il-

karozza Alfa Romeo MITO – jittella’ appuntu, fl-20 ta’ Settembru. Fost premjijiet o[rajn hemm vouchers mill-EuroTours, plasma screen, kamra tas-sodda u kamra tal-banju kompluta.

G[all-ewwel darba wara erba’ snin, l-organizzaturi rrikorrew g[as-sistema tal-urna, l-istess wa[da li minnha jittellg[u r-rigali waqt il-programm Indifest.

Aspett introdott din is-sena b’rabta max-xiri talbiljetti hu li min jixtri l-biljetti tal-lotterija t-tieni darba, bl-istess prezz li j[allas g[all-biljetti l-ewwel darba jie[u d-doppju tal-biljetti.

Ji;ifieri min se jixtri l-biljetti g[all-ewwel darba, b’5 ewro jie[u 20 biljett, imma min jixtri l-biljetti g[at-tieni darba b’din l-iskema l-;dida, bl-istess prezz ta’ 5 ewro jie[u 40 biljett.

Il-biljetti g[adhom jistg[u jew jinxtraw mid-Dar ?entrali, jew mis-sit mychoice.pn, jew mill-istand Fuq il-Fosos stess matul il-festi.

Attwalità 7

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

6 Attwalità

Kburi li jien Prim Min istru ta’ pajji] li dejjem g[araf iqum g[all-okka]joni

– LAWRENCE GONZI

minn Gabriel Ellul “Jien tassew kburi li jien Prim Ministru ta’ pajji] li, meta ffa//jat bi sfida wara l-o[ra, iqum g[all-okka]joni.

“Malta hi li hi llum min[abba l-isforz tal-poplu Malti u d-de/i]jonijiet g[aqlija tieg[u.”

Hekk qal il-Prim Ministru Lawrence Gonzi f’intervista ma’ il-mument li matulha staqsejnieh dwar il-festi tal-Indipendenza u dwar it-twettiq tal-vi]joni tieg[u g[al Malta f’dawn l-a[[ar erba’ snin u nofs.

It-tema tal-festi talIndipendenza ta’ din is-sena hi ‘mychoice.pn - xog[ol, sa[[a, edukazzjoni’. G[aliex intg[a]let din it-tema^ L-Indipendenza hi l-;urnata li fiha ni//elebraw is-su//ess tal-poplu tag[na – su//ess li lpoplu g[amel fuq medda ta’ snin, kontra l-kurrenti kollha.

Is-su//ess sar min[abba li lpoplu tag[na g[amel tajjeb lg[a]liet tieg[u.

L-g[a]liet tag[na l-Maltin mexxewna ’l quddiem biex illum g[andna pajji] b’ekonomija b’sa[[itha, g[andna rekord fil-[olqien tax-xog[ol, g[andna pajji] li joffri l-a[jar edukazzjoni g[al uliedna biex kollha jirnexxu, pajji] li joffri servizz ta’ sa[[a e//ellenti u b’xejn, minkejja lisfidi kbar.

G[alhekk mychoice.pn, g[ax bl-g[a]la tieg[ek inti qieg[ed tfassal il-futur ta’ pajji]na. Il-poplu Malti hu [awtiel, intelli;enti, kapa/i u dak kollu li g[andna llum hu prova ta’ dan.

F’dawn l-a[[ar snin in[olqu 20,000 post taxxog[ol ;did. X’g[andu jsir biex nibqg[u mexjin f’din id-direzzjoni^

Minkejja l-isfidi kollha, [loqna x-xog[ol g[alik. {afna

nies illum jinsew li, sa ftit snin ilu, it-Tarzna kienet timpjega 3,000 ru[, b’pi] kbir fuq lekonomija ta’ Malta.

Dawn il-postijiet tax-xog[ol spi//aw i]da n[olqu o[rajn ;odda, fosthom fil-qasam talavjazzjoni.

Malta rnexxielha tifta[ varjetà kbira ta’ industriji ;odda, li jmissu mat-tessut ekonomiku kollu ta’ pajji]na.

Naraw kif fet[u 130 fabbrika ;dida u kien hemm numru ta’ fabbriki e]isenti li kabbru.

Pajji]na kellu rekord flinvestiment barrani, fil-qasam tas-servizzi finanzjarji, fitturi]mu. Lulju ta’ din is-sena kien ix-xahar li fih kellna liktar turisti fl-istorja ta’ pajji]na!

Dawn kollha jfissru iktar postijiet tax-xog[ol li qed igawdu minnhom il-[addiema tag[na. Irridu nibqg[u mexjin f’din id-direzzjoni – Malta trid gvern kapa/i jo[loq ix-xog[ol, g[ax ix-xog[ol i;ib il-;id.

Il-;id ma jin[oloqx mit-taxxi, kif ipprova jag[mel il-Partit Laburista fl-a[[ar le;i]latura tieg[u, bl-introduzzjoni ta’ 33 taxxa ;dida.

X’ta[seb li qed i[ajjar lil dawn il-fabbriki biex jinvestu f’pajji]na^

Il-kapa/ità tal-[addiem Malti, it-talent, l-etika taxxog[ol u l-flessibbiltà tal[addiema tag[na. Dawn mhux kliem tieg[i. Dan jg[iduh investituri barranin, managers ta’ fabbriki li g[andna f’Malta. Kollha jfa[[ru lkapa/ità tal-[addiem Malti u din il-kapa/ità ma ;ietx mixxejn.

Din il-kapa/ità tal-[addiem Malti trawmet bis-sistema edukattiva tag[na, bl-iskejjel tag[na, bil-Junior College, blUpper Secondary, bl-MCAST u bl-Università.

G[alhekk il-gvern investa 150 miljun ewro f’sistema ta’ tisfija ta’ drena;;, biex Malta tkun l-uniku pajji] filMediterran li qed jittratta ddrena;; kollu tieg[u u a[na lMaltin illum g[andna l-iktar ba[ar nadif fil-Mediterran.

Sa minn età ]g[ira, lit-tfal tag[na qed indarruhom f’dinja teknolo;ika, qed ng[allmuhom permezz talkompjuters, tal-interactive whiteboards.

Il-Gvern tieg[i jemmen fikom, fil-poplu Malti u jrid ikompli jinvesti fl-edukazzjoni tag[kom.

G[alhekk qed ninvestu f’parks tal-familja, kemm f’G[awdex kif ukoll f’Malta.

Proprju fil-jiem li g[addew ]ort [addiema fizZona Industrijali f’Tal{andaq. Il-fatt li matul din il-le;i]latura kienu salvati 5,000 impjieg, x’impatt ta[seb li kellu fuq il[addiema Maltin^

Kellu impatt kbir. Ilpostijiet tax-xog[ol salvati, li fil-parti l-kbira tag[hom kienu fil-qasam tal-manifattura, ifissru kwalità ta’ [ajja a[jar g[all-[addiema tag[na u g[all-familji tag[hom.

Il-gvern investa fl-intrapri]i permezz ta’ skemi b[al MicroInvest, Micro-Credit u MicroGuarantee.

Dan wassal biex pajji]na g[andu l-[ames l-inqas rata ta’ qg[ad fl-Unjoni Ewropea jew inkella biex Malta saret fost l-a[jar ]ew; pajji]i fil[olqien tal-postijiet taxxog[ol fl-UE.

F’dak li g[andu x’jaqsam mal-edukazzjoni, inti mhux darba tennejt li ta[t tmexxija nazzjonalista t-tfal kollha rriduhom jirnexxu.

G[aliex^

Irridu l-a[jar g[al uliedna.

Il-futur ta’ pajji]na jiddependi minnhom. Huma min huma ttfal, hi x’inhi l-kundizzjoni tag[hom, irridu li [ajjithom tkun wa[da ta’ su//ess.

Hu g[alhekk li qed ninvestu bil-kbir fl-edukazzjoni, b’bini ta’ skola ;dida kull sena.

Kull sena, il-gvern i[allas 6,000 ewro fuq kull student u

Fid-dawl ta’ dan kollu, g[aliex Labour won’t work^ Il-Labour g[adu ma jridx

LAWRENCE GONZI> Is-su//ess li kisbet Malta f’tant oqsma hu dovut g[all-[addiema [abrieka u [awtiela li g[andna

studenta ta’ Malta, mill-bidu nett tal-edukazzjoni tag[hom sal-og[la livelli taledukazzjoni f’pajji]na.

Illum g[andna iktar minn 18,000 student u studenta jir/ievu l-istipendju, b’investiment ta’ 23 miljun ewro kull sena.

Minbarra dan kollu, qed nattiraw ukoll xog[ol ;did.

Bi]]ejjed insemmi s-settur taligaming jew tal-biokimika, li se j[addem numru kbir ta’ persuni, b’[iliet differenti. Malta g[andha potenzjal enormi.

Irrid inkompli nag[ti kwalità ta’ [ajja a[jar g[al uliedna. Irrid li nkompli noffrilhom l-aqwa edukazzjoni, biex ji]viluppaw il-[iliet kollha tag[hom.

Nitkellmu wkoll dwar issa[[a. Fil-futur, il-Partit Nazzjonalista jiggarantixxi li s-sa[[a se tibqa’ b’xejn^

Il-Partit Nazzjonalista jag[ti l-garanzija tieg[u li s-sa[[a se tibqa’ b’xejn.

Qed ner;g[u nag[mlu din il-weg[da b[alma g[amilna fla[[ar elezzjoni, meta l-Labour kienu qalu li ta[t tmexxija nazzjonalista, is-sa[[a mhux se tibqa’ b’xejn.

Mhux biss g[amilna lkontra i]da s-sa[[a f’pajji]na qed tkompli miexja ’l quddiem. Dan il-gvern [aseb fl-anzjani, fit-tfal, spe/jalment dawk b’di]abbiltà u g[andna rekord fin-numru ta’ operazzjonijiet fl-Isptar Mater Dei.

Miexi ;mielu x-xog[ol fuq i/-?entru tal-Onkolo;ija, sptar ;did fjamant li se jkun qed joffri lill-Maltin fost laqwa kura g[all-marda talkan/er.

G[andna nkunu kburin bisservizz tas-sa[[a tag[na.

Nixtieq infakkar li anke meta faqqg[et il-gwerra tal-Libja, il-poplu Malti, bil-valuri li j[addan, irnexxielu joffri kura lill-;irien midruba tag[na.

Hu g[alhekk li jien kburi li jien il-Prim Ministru ta’ dan il-pajji] li meta jkun iffa//jat bi sfida, dejjem iqum g[allokka]joni u juri l-aqwa kwalitajiet tieg[u.

Il-PN hu dak il-partit li, sa mill-indipendenza, kull meta

mexxa lil dan il-pajji], Malta rat ;id kbir.

Is-sa[[a ma tidhirx biss minn aspett mediku i]da wkoll minn kwalità ta’ [ajja a[jar. G[aliex il-PN dejjem emmen fil-well-being talpoplu Malti^

Il-[ajja tag[na mhix biss irrutina ta’ kuljum, [ajja bba]ata fuq id-dinja taxxog[ol biss. Le, il-[ajja tag[na hi [afna ikbar minn hekk. Hu g[alhekk li l-Partit Nazzjonalista jinvesti fi spazji miftu[a g[alik.

Irridu li l-Maltin igawdu [ajja a[jar, [ajja nadifa, [ajja iktar komda. Irridu li l-poplu tag[na jkollu fejn jistrie[, fejn iqatta’ l-[in mal-g[e]iez tieg[u.

jifhem li l-politika hi mibnija fuq de/i]jonijiet ba]ati fuq ilfidu/ja fil-poplu.

Xi de/i]jonijiet huma ibsin u jirrikjedu kura;;. Bi]]ejjed insemmi kif il-Labour g[a]el li ma ji[ux po]izzjoni firrigward tal-kri]i fil-Libja. IlPN, i]da, [a de/i]joni /ara, mibnija fuq politika favur illibertà u d-demokrazija.

Il-Labour jag[]el ukoll li dejjem ipin;i stampa [a]ina dwar pajji]na. Dan meta l-UE qed tg[idilna b’mod /ar li pajji]na miexi ’l quddiem, li qed jitnaqqas id-defi/it, li lekonomija tag[na hi b’sa[[itha.

Id-differenza hi din: malPartit Nazzjonalista taf fejn int, mhux bid-diskors imma bil-fatti. Mal-Labour ma tafx fejn qieg[ed.

Min sab ix-xog[ol f’dawn la[[ar erba’ snin, jaf fejn hu mal-PN. Jien mhux qed ng[id li kollox miexi fuq ir-rubini, i]da g[andna napprezzaw dak li ksibna flimkien, anke meta mqabbel ma’ pajji]i barranin.

Jekk il-Labour ikun filgvern, Edward Scicluna, li j[addan politika ekonomika Mintoffjana, ikun Ministru tal-Finanzi. Jekk dan ise[[, x’impatt se jkollu fuq Malta^ Il-maskra tal-Labour bil-

mod qed taqa’. F’dawn la[[ar ;ranet smajna kif Karmenu Vella, li qed ifassal il-programm elettorali talLabour, qal li l-ftehim malUnjoni Ewropea jista’ jinbidel. Dan meta ksibna iktar minn biljun ewro f’g[ajnuna mill-Unjoni Ewropea, fost [afna affarijiet o[rajn.

Rajna wkoll ir-reazzjoni aggressiva ta’ Joe Grima, eks Ministru Laburista tas-snin sebg[in u tmenin, fil-konfront ta’ persuna li ma taqbilx mieg[u.

U issa qed nisimg[u wkoll lil Edward Scicluna li, meta kien ekonomista, kien qal li listipendju u s-sa[[a b’xejn ma jistg[ux ikunu sostnuti u g[andhom b]onn jinbidlu.

Fil-;urnata tal-lum, l-istess Scicluna qed jg[id li jaqbel mal-ekonomija Mintoffjana.

Il-Labour Party jrid jer;a’ jikteb l-istorja ta’ Malta mill;did, irid jie[u lil Malta tletin sena lura, billi jibqa’ j[addan politika li ;abet mi]erja filpajji].

X’ta[seb li se ji;ri meta jer;a’ jinfeta[ il-Parlament^

Il-ftu[ tal-Parlament hu dejjem okka]joni importanti g[all-pajji]. Qed noqorbu g[al Ba;it ie[or – ba;it li di;a’ sar [afna xog[ol fuqu, anke wara li r/evejna ssu;;erimenti tan-nies.

Qed isir ukoll xog[ol fuq numru ta’ li;ijiet, fosthom dik tal-koabitazzjoni u tal-IVF. Ejjew infasslu Ba;it li jkun tassew ta’ ;id g[all-pajji].

Di;à wettaqna 90% talprogramm elettorali tag[na u g[andna nkomplu nibnu fuq dan biex lil pajji]na nag[tuh dak li jixraqlu.

Dan g[andu jkun ilhighlight tal-;img[at li ;ejjin.

X’tikkummenta dwar ilpolls, li juru li l-Labour igawdi vanta;; sostanzjali fuq il-Partit Nazzjonalista^

Dan ifisser li rridu na[dmu [afna. Irridu nitkellmu iktar man-nies, nispjegawlhom li mal-PN inti taf fejn inti qieg[ed.

Int fejn qieg[ed malLabour^ Ma’ Alex Sceberras Trigona, li meta kien Ministru tal-Affarijiet Barranin innegozja malKorea ta’ Fuq^ Ma’ Joe Grima, li f’dawn l-a[[ar jiem re;a’ [are; id-diskors aggressiv li jaf jag[mel^ Ma’ Edward Scicluna, li qed jiddefendi l-politika Mintoffjana^ Ma’ Karmenu Vella, li meta kien Ministru tal-Industrija, Malta kellha fost l-og[la rati ta’ qg[ad^

X’messa;; partikulari tixtieq tg[addi lill-poplu Malti f’dan il-mument^

Il-festi tal-Indipendenza huma importanti. Hi ;urnata sabi[a g[all-Maltin u lG[awdxin kollha, dawk kollha li jemmnu filpotenzjal ta’ pajji]na.

Hi festa sabi[a g[al dawk kollha li jemmnu mhux filpassat i]da fil-futur ta’ pajji]na.

Qeg[din fl-a[[ar festi talIndipendenza qabel lelezzjoni ;enerali li jmiss.

Dan hu ]-]mien li fih irridu nirriflettu, niddiskutu, niddibattu – dan hu s-sabi[ tal-politika li g[andha tintu]a b[ala g[odda b’sa[[itha g[all-;id talo[rajn.

Fid-dawl ta’ dan kollu nirringrazzja lil kul[add, g[ax hu b’mertu tal-poplu Malti li wasalna fejn wasalna. Se jkun mertu tag[na wkoll li nfasslu dak ilfutur li Malta jixirqilha!

8 Attwalità

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

25 sena mir-ritorn ta’ Jum l-Indipendenza b[ala Festa Nazzjonali 2012>

Il-21 ta’ Settembru, Jum lIndipendenza, ta’ din is-sena ja[bat il-25 anniversarju mirritorn ta’ dan il-jum b[ala Festa Nazzjonali.

Wara l-1964, Gvern Nazzjonalista kien stabbilixxa Jum lIndipendenza b[ala l-Jum Nazzjonali ta’ Malta waqt li kien ]amm it-8 ta’ Settembru (Jum il-Vitorja) b[ala Festa Nazzjonali wkoll.

Jum l-Indipendenza kien baqa’ l-Jum Nazzjonali bejn l1965 u l-1970 sakemm kien g[adu jmexxi l-Partit Nazzjonalista fil-gvern.

I]da malli l-Gvern Laburista tal-Perit Mintoff [a l-gvern f’idejh, wa[da millewwel de/i]jonijiet tieg[u kienet li jne[[i Jum lIndipendenza minn Jum Nazzjonali u minn festa pubblika. Floku da[[al, temporanjament, it-8 ta’ Settembru.

Fl-1975, Gvern Laburista da[[al Jum ir-Repubblika (13 ta’ Di/embru) b[ala l-Jum Nazzjonali waqt li fl-1980 bidel anke din id-data biex g[amel Jum il-{elsien (31 ta’ Marzu) b[ala l-Jum Nazzjonali.

B’hekk, ta[t Gvern talLabour, kien hawn Jum il{elsien b[ala l-Jum Nazzjonali u tnejn o[ra b[ala

festi nazzjonali, it-8 ta’ Settembru u t-13 ta’ Di/embru.

Tul dan i]-]mien kollu, ji;ifieri g[al sittax-il sena s[a[ — bejn l-1971 u l-1986 — Jum l-Indipendenza ma baqax jitfakkar mill-Gvern Malti anzi saritlu gwerra infami b’kull mod minn Gvern tal-Labour.

Fil-programm elettorali tieg[u g[all-Elezzjoni :enerali tal-1987, il-Partit Nazzjonalista kien wieg[ed dan:

“Fil-21 ta’ Settembru, Jum l-Indipendenza, ter;a’ tkun /elebrata l-Festa Nazzjonali ta’ Malta”.

Il-poplu kien approva b’ma;;oranza assoluta l-

programm elettorali nazzjonalista u, b’hekk, wara nuqqas ta’ 16-il sena, Jum lIndipendenza re;a’ [a postu b[ala Jum Nazzjonali, b’se[[ mill-21 ta’ Settembru, 1987 — 25 sena ilu.

Kellu jid[ol il-Partit Nazzjonalista Qatt ma kienet l-intenzjoni tal-Gvern Nazzjonalista

mmexxi minn :or; Borg Olivier li Jum l-Indipendenza jkun /elebrat fuq livell ta’ partit. Tant hu hekk li bejn l1965 u l-1970, dan il-jum kien ikun /elebrat biss b’/erimonji

uffi/jali min-na[a tal-istat.

Meta l-Gvern Laburista, fl1971, ne[[a Jum lIndipendenza minn jum nazzjonali u minn festa pubblika, il-Partit Nazzjonalista da[al hu biex jibqa’ jfakkar din l-aqwa ;rajja ta’ pajji]na.

Fl-ewwel sentejn ta’ dawn i/-/elebrazzjonijiet, fl-1971 u fl-1972, il-PN kien ]ammhom f’livell pjuttost moderat, bi//elebrazzjoni ta’ Quddiesa fi knisja fil-Belt, u b’ri/eviment u rally pubbliku.

I]da mill-1973, il-festi talIndipendenza organizzati mill-PN [adu spinita kbira, b’konkorrenza mill-aqwa talMaltin u l-G[awdxin u bilPartit Laburista u n-nies tieg[u jo[duha qatta bla [abel kontra dawn il-festi.

F’diversi okka]jonijiet, ilPN kellu jg[addi minn kalvarju s[i[ fi/-/elebrazzjoni ta’ dawn il-festi i]da dan, flok ma qata’ qalb id-diri;enti talPN u l-partitarji nazzjonalisti, aktar xettel fihom entu]ja]mu u determinazzjoni, biex b’hekk din id-data da[let f’qalb il-Maltin u [add aktar ma jista’ jikkan/ellaha kif kien ipprova jag[mel ilLabour tul is-snin li fihom mexxa dan il-pajji], inklu] [ames snin (1981 – 1987) kontra r-rieda tal-poplu.

It-temi tal-festi tal-Indipendenza organizzati mill-Partit Nazzjonalista tul is-snin 1973: L-Indipendenza g[andha tg[aqqadna 1974: 10 snin nazzjon indipendenti 1975: Fid-demokrazija n[arsu l-Indipendenza 1976: I/-/elebrazzjoni ma saritx* 1977: F’pajji] [ieles — [addiem [ieles 1978: Bl-Indipendenza [adna rajna f’idejna 1979: L-Indipendenza f’Ewropa Mag[quda 1980: Bil-;ustizzja so/jali nsa[[u l-Indipendenza 1981: Flimkien g[al [ajja a[jar 1982: Il-[elsien nirb[uh kuljum 1983: U l-kotra qamet f’daqqa u g[ajtet: ‘Jien Maltija’ 1984: Seddaq il-g[aqda fil-Maltin u s-sliem 1985: Xog[ol, ;ustizzja, libertà jwettqu l-Indipendenza 1986: Is-sewwa jirba[ ]gur 1987: Ng[ixu familja nibnu futur 1988: Parte/ipazzjoni, solidarjetà, demokrazija 1989: {amsa u g[oxrin sena nazzjon 1990: Bdejna ;ejjieni flimkien 1991: Solidarjetà dejjem kullimkien 1992: Il-vja;; li jmiss 1993: Il-Bidla Tkompli…

1994: 30 anniversarju Indipendenza 1995: Nins;u l-futur 1996: PN futur 1997: Xog[ol g[al pajji]na 1998: Nemmnu f’pajji]na 1999: ’Il quddiem b’identità 2000: Lejn ;ejjieni b’identità 2001: Insa[[u pajji]na 2002: L-g[a]la g[al uliedna 2003: Na[dmu f’Rebbieg[a :dida 2004: Ni;;eddu g[all-;ejjieni 2005: Biex INT tg[ix a[jar 2006: int@smart_Malta 2007: Insa[[u s-su//ess flimkien 2008: Flimkien b’impenn g[all-;ejjieni 2009: Fix-xog[ol is-sigurtà 2010: Bix-xog[ol insa[[u s-solidarjetà 2011: Kburin b’pajji]na — nemmnu f’pajji]na 2012: myChoice.PN–Xog[ol Sa[[a Edukazzjoni * F’din is-sena l-festi ma sarux g[aliex il-Gvern Laburista idde/ieda li jag[mel l-elezzjoni ;enerali f’dawk il-jiem

JUM L-INDIPENDENZA> L-akbar ;rajja ta’ Malta

9

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

■ MINTOFFIANOMICS> korpi tax-xog[ol – bla futur g[a]-]g[a]ag[ Maltin

F’pa;ni o[rajn...

10 Flimkien no[olqu x-xog[ol g[alik

F’wie[ed mill-editorjali ta’ gazzetta laburista b[al-lum ;img[a qrajna dan li ;ej: “Staqsu lil min g[ex dawk i]-]minijiet (meta l-pajji] kien jitmexxa minn Mintoff) u jg[idulek kif

kien il-livell ta’ g[ajxien tag[hom dakinhar, u kif inhu llum”.

11 Lejn normalità a//essibbli

12 Li tfa[[ar jista’ jkun dmir

19

Jer;g[u jo[duna fejn konna

Ittri lill-Editur:

Wara l-funeral...

Din hi stqarrija importanti [afna g[aliex tix[et dawl fuq kif in-na[a laburista t[ares lejn x’g[andu jkun il-futur ta’ pajji]na.

Jemmnu li biex immorru ’l quddiem irridu n[arsu lura. U n[arsu lura partikolarment g[a]-]mien li fih dan il-pajji] kien immexxi mill-Malta Labour Party.

Anki tg[idha biss tqabbdek il-bard. Konna na[sbu li lLabour stess, wara dawn is-snin kollha, u wara dak kollu li se[[ minn dak i]-]mien, kien [a tag[lima f’waqtha u konna na[sbu li kien irrisolva darba g[al dejjem li dawk i]-]minijiet ma jer;g[u ji;u qatt. I]da, nammettu, konna ]baljati.

L-i]viluppi li se[[ew f’pajji]na fl-a[[ar ;img[at servew biex nift[u g[ajnejna g[all-periklu li j;ib mieg[u l-Labour.

Ftit ftit beda [iere;, kwa]i b’mod awtomatiku, x’hemm ma[]un f’mo[[hom. X’inhuma ’l hekk imsej[a ‘prin/ipji’ ba]i/i tag[hom li fuqhom ikunu qed imexxu lil dan pajji]na jekk ikollhom il-poter f’idejhom.

Dak li kiteb Edward Scicluna wara l-mewt ta’ Mintoff g[a;;eb lil [afna nies. Dan hu dak li jkun qed imexxi lekonomija tal-pajji] f’ka] li l-elezzjoni li jmiss jirba[ha lMalta Labour Party ta’ Muscat. Il-fatt biss li jin/ensa lekonomija Mintoffjana hu serju bi]]ejjed biex jinkwieta lil dawk kollha li g[andhom g[al qalbhom l-interessi tal-pajji] u tal-familja tag[hom.

G[aliex jekk hemm fattur wie[ed biss li l-Maltin batew biss[i[ minnu tul il-[akma tal-Perit Mintoff, dan /ertament hu lekonomija. U l-aktar li jbe]]a’ hu l-fatt li minn din it-tip ta’ tmexxija l-ag[ar li marru kienu l-[addiema u l-familji tag[hom.

Dawk li jiftakru kif kienet titmexxa Malta f’dawk i]]minijiet jafu dan g[as-spejje] tag[hom waqt li dawk li ma jiftakrux /ertament li qraw jew semg[u ma’ xiex kellhom

i[abbtu wi//hom dawk li daqu l-politika ekonomika mintoffjana g[al sittax-il sena s[a[.

Min jista’ jinsa l-mentalità tas-second-hand li Mintoff u lpartit tieg[u kienu jadottaw fl-infrastruttura — power station, ;enerazzjoni tal-ilma u s-sistema tat-telefon^ Min jista’ jinsa l-pagi ffri]ati, il-bulk buying, l-import substitution^ Min jista’ jinsa l-;lieda kontra l-kompjuter “g[aliex dan iwassal g[at-telf tal-impjiegi tal-[addiema”^ Min jista’ jinsa li biex taparsi jsolvu l-problema tal-qg[ad kienu jo[olqu ‘korp tax-xog[ol’ wie[ed wara l-ie[or, b’kundizzjonijiet mi]erabbli u ming[ajr id-dritt g[as-s[ubija f’union^ Min jista’ jinsa l-oppo]izzjoni tal-partit tal-Labour g[al kull mi]ura ta’ modernizzazzjoni tal-pajji] fl-oqsma talkummer/ u tat-telekomunikazzjoni^ Sa kienu qalulna hekk: “Jista’ xi [add jg[id lill-poplu x’utilità so/jali u ekonomika scellular telephone g[andu f’pajji] li jekk tg[olli ftit le[nek jisimg[uk minn ponta g[all-o[ra^” Il-mod kif il-Labour [are; en bloc je]alta l-politika li l-Perit Mintoff kien imexxi biha lil Malta kixef bera[ x’nistg[u nistennew minnhom jekk jing[ataw it-tmexxija f’idejhom.

Li j;ibna g[all-konklu]joni li 25 sena ta’ progress u rivoluzzjoni siekta tal-Partit Nazzjonalista fit-tmexxija g[aqlija ta’ pajji]na ma kinux bi]]ejjed biex jikkonvin/u ru[hom li lpoplu ma jridx il-metodi tal-Labour u, l-aktar, il-metodi Mintoffjani, kif titmexxa l-ekonomija.

Issa hu l-waqt li nkomplu nikxfu l-maskra ta’ Muscat u s[abu. G[adhom ma qalulniex [afna i]da mill-ftit li rnexxielna nsiru nafu di;à g[andna bi]]ejjed biex nifhmu x’inhuma l-miri tag[hom u lejn fejn iridu jie[du lil dan il-pajji].

G[ajnejn kul[add issa huma miftu[a. Pajji]na, f’dan ilmument delikat, /ertament li mg[andux il-lussu li jer;a’ jg[ix ]mien l-ekonomija Mintoffjana.

Min ikun av]at, nofsu armat!

10

Opinjoni

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba…

D

arba kien hemm xabla prezzju]a li kienet ta’ Re kbir, li kien jg[addi l-[in kollu fil-palazz tieg[u, igawdi spettakli u ri/evimenti. Darba qamet kwistjoni kbira bejnu u bejn Re fil-vi/in, u t-tnejn iddikjaraw gwerra. Ix-xabla [adet gost, g[ax ;iha /-/ans turi x’taf. Imma;inat lilha nnifisha rebbie[a ta’ [afna battalji. Imma meta waslet, sabet li kienet ;a saret lewwel battalja, u rat il-[erba. Ma ratx kavallieri jleqqu blarmi rebbie[a. Rat biss armi mkissra, u nies bil-;u[ u bilg[atx, u nies midrubin u ma[mu;in, kollha b’feriti serji.

Il-gwerra mg[o;bithiex. A[jar il-pa/i u kompetizzjonijiet pa/ifi/i. Kienet waslet l-a[[ar battalja u riedet twaqqafha. Bdiet tivvibra u tag[mel [oss ]g[ir, sa ma kiber [afna. L-armi l-o[ra bdew jiddejqu. Qaltilhom li hi ma t[obbx gwerer. Qalulha> “Lanqas a[na, imma xi tridna nag[mlu^” “Ag[mlu b[ali u [add ma jorqod”. U hekk g[amlu.

Il-[oss wasal fil-kamp tal-g[adu. U l-armi tal-g[adu bdew jag[mlu l-istess. U meta wasal il-[in tal-;lieda, ma kien hemm ebda suldat, g[ax [add ma kien raqad. Qamu filg[axija, u dde/idew li ji;;ieldu l-g[ada. U l-istorja baqg[et tirrepeti ru[ha sebat ijiem> storbju, bla rqad, bla ;lied.

Kellhom jiltaqg[u ]-]ew; rejiet biex jaraw x’se jsir.

Irrakkuntaw x’;ara, u nfexxu jid[qu. Insew il-kwistjoni ta’ bejniethom, saru [bieb u telqu lejn pajji]hom, fer[anin li evitaw il-gwerra.

Kollu mertu tax-xabla tar-Re.

Int u jien Hawn min ;lieda jixrobha daqs tazza ilma. Imma hawn min jitwerwer minnha.

Imbag[ad hawn min anke jirriskja [afna biex iwaqqafha.

Hawn min jag[mel kull ma jista’ biex jevitaha, kemm filfamilja, kemm fil-post taxxog[ol, kemm fil-ka]ini, waqt il-log[ob, waqt diskussjoni e//. Int bniedem li t[obb il;lied, jew li tevitah^ Int bniedem li ssa[[an jew li tberred^ Int, waqt ;lieda, ta[sel idejk^ Importanti li ni]irg[u u nxettlu fina u madwarna, attitudni ta’ pa/i. Mhux li ma tiddefendix lilek innifsek.

Mhux li ma twe;ibx g[al dak li qalulek. Mhux li ma tippruvax tie[u ra;un fejn ta[seb li g[andek (ti;rix!).

Imma hemm mod u mod kif tag[mel dan. Tista’ twie;eb (bl-istess) arroganza. Tista’ tg[ajjat iktar milli g[ajtu mieg[ek. Tista’ anke tkun vjolenti (inti wkoll). Imma x’issolvi^ Tibda dik li jg[idulha chain reaction.

Nag[millek g[ax g[amiltli. U l-inkwiet jitwal u jitqal.

L-g[aqli, spe/jalment innisrani, g[andu jsib metodi li jwasslu g[al argumenti maturi u bis-sens, b’kalma u bla pre;udizzji. Mhux qed ng[id li din hi triq [afifa. :ieli ddum biex issib ir-rimedju. Imma hi triq li meta tinstab, t[alli frott ta’ ftehim u pa/i.

L-arroganza u l-vjolenza jkabbru u jkattru l-inkwiet.

Jistg[u jag[tu l-illu]joni ta’ superjorità. Imma fil-fatt

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

huma indikazzjoni li largument veru mhux fuq inna[a tag[hom.

Kieku nibdew a[na nnaqqsu t-tensjoni minn kull fejn inkunu (dar, xog[ol, ka]in, sports, e//) kieku madwarna jkun hawn [afna inqas inkwiet u [afna i]jed pa/i.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, kabbar fis-so/jetà tag[na in-numru ta’ nies li ja[dmu biex jonqsu tensjonijiet, piki u firdiet.

G[inna nirb[u l-istinti tag[na li npattuha malajr

li nwie;bu l-arroganza b’arroganza o[ra.

G[allimna nemmnu f’mezzi li j;ibu l-pa/i.

Fejjaq lill-vjolenti mill-vjolenza tag[hom u ag[ti kura;; lil min f’diversi oqsma qed ja[dem g[all-pa/i fost il-bnedmin.

Flimkien no[olqu x-xog[ol g[alik Ftit tal-;img[at ilu l-Gvern nieda pubblikazzjoni, illum aktar mag[ruf ma’ bosta b[ala Id-Dokument ta’ Qabel ilBagit. Dan id-dokument illum sab postu fid-dibattitu ta’ qabel il-Ba;it u ]vol;a tant li sar parti integrali fit-tfassil tal-pjani u pro;etti fiskali li mag[hom il-gvern jintrabat li jimxi fuqu fis-sena li tkun ;ejja.

L-g[an tal-istess dokument hu li waqt li jispjana l-vi]joni tal-Gvern g[al pajji]na jag[ti /-/ans kollu lil dawk li jixtiequ jag[tu kummenti, ideat u twe;ibiet li jistg[u jag[tu input po]ittiv g[all-Ba;it innifsu.

Id-dokument ta’ din is-sena g[andu isem spe/ifiku.

Flimkien No[olqu x-Xog[ol G[alik. L-istess titlu jag[mel referenza /ara g[al mira prin/ipali li fuqha dan ilGvern [adem u g[adu ja[dem biex ikompli jitkattar il-;id f’pajji]na.

Mhemmx dubju li bosta mit-trasformazzjonijiet filpratti/i u l-metodolo;ija ta’ kif jin;ieb ix-xog[ol f’pajji]na a//elleraw f’dawn l-a[[ar snin. Ambjent ekonomiku stabbli jistimola l-investiment kemm intern u kif ukoll dak barrani. Spe/jalment f’/iklu ekonomiku internazzjonali diffi/li b[al dak pre]enti, lisfida li tippriserva l-impjiegi u tkattar ix-xog[ol hi impri]a mhux biss diffi/li imma wa[da li tirrikjedi kreattività, flessibbiltà u kapa/ità li tifhem xejriet ekonomi/i li f’dinja moderna jinbidlu mil-lejl g[an-nhar.

Flimkien no[olqu x-xog[ol g[alik

Id-Dokument ta’ Qabel ilBa;it jag[ti [arsa estensiva u fir-reqqa lejn l-andament ekonomiku ta’ pajji]na kemm internament kif ukoll vis-a-vis il-prestazzjoni tieg[u mqabbel ma’ pajji]i o[rajn.

Il-progress li ntla[aq fittkabbir ekonomiku ta’ pajji]na kien fattur prin/ipali fit-tkattir tax-xog[ol u l[olqien tal-;id g[all-Maltin u l-G[awdxin kollha.

Ma ninsewx li f’dawn la[[ar [amsa u g[oxrin sena l-prodott gross domestiku Malti ]died minn biljun ewro g[al disa’ miljun is-sena lo[ra!

Dan hu tkabbir fenomenali u /ertifikat tal-[idma bla heda ta’ le;i]laturi nazzjonalisti sussegwenti li dejjem [admu g[all-;id u l[olqien tax-xog[ol. L-istess statistika tikkonferma mhux biss iktar produttività imma wkoll aktar parte/ipazzjoni fis-suq tax-xog[ol u tnaqqis

sostanzjali f’dawk li qeg[din jirre;istraw g[ax-xog[ol.

Ikollna nammettu li l-istil ta’ gvernijiet nazzjonalisti hu [afna differenti minn dak im[addem minn gvernijiet so/jalisti spe/jalment ta’ tmiem is-sebg[inijet u l-bidu tat-tmeninijiet.

Waqt li [afna drabi dawn tal-a[[ar kien iktar mo[[hom biex jipprovdu l-proverbjali [uta, gvernijiet konsekuttivi nazzjonalisti g[arfu l-b]onn li jg[allmu lill-[addiema ju]aw il-qa]ba u b’hekk ikunu jistg[u jaqbdu l-[ut huma!

Dan il-pro/ess ta’ ti;did u riforma tal-kapa/itajiet tal[addiem Malti issa sar pro/ess kontinwu bl-g[arfien dejjem jikber tal-b]onn ta’ tag[lim kontinwu. Ma’ dan kollu ]died il-b]onn ta’ industriji moderni bi b]onnjiet kompletament ;odda.

Fost dawn hemm lindustrija tal-informatika, ilfarma/ewtika u s-servizzi finanzjarji. Issa g[andna sett

ta’ sfidi ;odda. F’din id-dinja globalizzata sar importanti li mhux biss ikollok ix-xog[ol.

Issa dan ix-xog[ol trid tib]a’ g[alih billi tkun kompetittiv u produttiv.

Issa l-kwalità tax-xog[ol mhux bi]]ejjed biex tiggarantilek is-su//ess. Irridu n[abbtuha ma’ pajji]i ’l bog[od minna li mhux biss huma akbar i]da g[andhom kundizzjonijiet ta’ [ajja differenti u g[aldaqstant jistg[u fa/ilment jikkompetu fuq livell ta’ prezz.

Aspett ie[or kru/jali f’dan id-dokument hu l-bilan/ talba;it u d-defi/it. Dan ilGvern ilu li g[amilha /ara li s-self tal-Gvern hu importanti biex ikompli jitwettqu pjani fit-tul u jitwessa’ l-programm infrastrutturali ta’ pajji]na.

I]da l-Gvern ukoll jirrikonoxxi l-importanza li n]ommu ma’ miri stabbiliti fejn jid[ol id-defi/it u f’dan il-kuntest id-dokument jissottolinea dan il-b]onn.

Fl-istess dokument il-Gvern jag[milha /ara li se jkompli ja[dem biex jag[mel ba;its iktar bilan/jati u li joqg[od b’seba’ g[ajnejn li ma jinqab]ux il-miri stabbiliti.

Id-Dokument ta’ Qabel ilBa;it ji]vela l-importanza ta’ ekonomija b’sa[[itha.

B’ekonomija b’sa[[itha biss tista’ tiggarantixxi servizzi so/jali sostenibbli, servizz tas-sa[[a effi/jenti u sistema edukattiva li trendi u trawwem studenti u [addiema ta’ su//ess. Dawn il-punti huma impressi fil-

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

[sibijiet li hemm wara dan id-dokument.

Ovvjament dan mhux Dokument ta’ Qabel il-Ba;it b[al tas-soltu, fis-sens li dan il-Gvern jista’ biss jindika ttriq li biha g[andu jimxi fuqha matul is-sena 2013. Dan min[abba li f’xi punt jew ie[or fis-sitt xhur li ;ejjin ilpoplu se jkun mitlub jikkonferma jew jag[]el gvern ;did.

Forsi l-qofol prin/ipali ta’ dan id-dokument ifittex li jikkonferma mhux biss isserjetà li biha [admet din lamministrazzjoni imma wkoll tiggarantixxi li fi]-]mien li ;ej gvern ie[or nazzjonalista jibqa’ g[addej bil-vi]joni ener;etika [alli jkompli jag[mel minn pajji]na post fejn ix-xog[ol jibqa’ /-/avetta tas-su//ess g[a/-/ittadini Maltin ming[ajr kulur u distinzjoni.

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Opinjoni

11

Il-prin/ipji jibqg[u l-qofol tal-politika Hu fatt mag[ruf li wa[da mill-akbar sfidi li qed jiffa//ja pajji]na b[alissa hi marbuta mal-prin/ipji. Dan stqarru wkoll il-President Emeretu u eks Prim Ministru Eddie Fenech Adami f’intervista li saritlu l-;img[a l-o[ra fil-programm il-Fatti Kollha fuq Radio 101.

Eddie Fenech Adami tkellem dwar il-valuri, partikularment dawk talfamilja u sa[aq li l-poplu g[andu jmur lura lejhom biex ma jkomplux jitnawru.

Qal ukoll li l-akbar sfida g[al pajji]na hi li j]omm ilvaluri quddiemu u sostna li m’g[andhomx isiru kompromessi mal-prin/ipji.

Personalment nistqarr li dan id-diskors laqatni mmens u n[oss li fih [afna rilevanza u fih x’wie[ed jixtarr.

Fl-opinjoni tieg[i g[andu jservi ta’ punt ta’ riferenza u ta’ gwida tajba g[all-politi/i li ;enwinament iridu j[addnu u j[addmu l-valuri tal-onestà u tas-serjetà u anke g[al dawk i/-/ittadini li jixtiequ stabbiltà u ser[an il-mo[[ g[alihom, g[al uliedhom u g[all-;enerazzjonijiet futuri.

Wara kollox dan hu diskors [iere; minn fomm politiku integru, serju u ta’ esperjenza kbira.

Is-so/jetà Maltija qed tinqaleb ta’ ta[t fuq u g[addejja minn kri]i ta’ valuri li qed tolqot il-

EDDIE FENECH ADAMI> Enfasi fuq il-prin/ipji u l-valuri

;enerazzjonijiet kollha, mi]]g[ar sal-anzjani. Ara ma jkunx hawn min ja[seb li din hi xi kri]i li qed tolqot il;enerazzjoni ]ag[]ug[a biss!

Li kieku kien hekk x’aktarx li l-problema ma kinitx tkun daqstant mifruxa u kien ikun hawn i]jed min bil-kelma jwissi u bl-g[emil jag[ti e]empju.

G[aldaqstant diskors b[al

ta’ Eddie Fenech Adami u o[rajn li jippruvaw jg[addu kelma ta’ ;id malajr jitqies antikwat u mhux rilevanti g[a]-]minijiet tal-lum.

Imbag[ad er[ilna ng[umu fit-ta[wid u problema tibda ;;ib o[ra. Problemi li j[allu l-effetti tag[hom fuq isso/jetà kollha u eventwalment fuq l-istat.

Fid-dawl ta’ dawn ir-

realtajiet tin[ass l-ur;enza li b’rieda tajba u b’onestà, ilpoliti/i jiffurmaw ilkuxjenza tag[hom skont dak li hu moralment ;ust u xieraq u mhux skont fejn jaqbel irri[ jew skont l-interessi personali u parti;jani.

Lanqas l-isku]a li ]]minijiet jinbidlu mhi ;ustifikata. Id-Deputat Nazzjonalista Edwin Vassallo jispjega dan tajjeb [afna fil-ktieb tieg[u Lisfida tal-valuri nsara u lPartit Nazzjonalista, fejn jikteb hekk: “I]-]mien, i]da, jinbidel, il-fehmiet tan-nies jitbiddlu wkoll i]da l-verità ma titbiddilx. Jista’ jkun li lverità ma tibqax daqshekk popolari i]da hawn tajjeb li wie[ed jg[id li l-popolarità mhix il-kejl ;ust li jivverifika l-verità.”

Tassew li l-verità hi dik li hi, hi sagrosanta u g[alkemm xi drabi taf ukoll twe;;a’, hu ]ball jekk na[sbu li nistg[u nag[;nuha u nilag[bu biha kif irridu biex takkomoda lambizzjonijiet u l-interessi tag[na. Hu fatt sagrosant li meta mmorru lil hinn millverità nkunu qbadna triq li ma twassal g[al imkien g[ajr g[all-falsità u di]ordni sfa//ata.

Kemm g[andu ra;un Eddie Fenech Adami jappella biex il-politika tibqa’ mibnija u mwettqa fuq il-valuri tas-sewwa u ta’ kull

minn Alison Tonna

persuna umana. L-istat m’g[andux jibqa’ lura milli jille;i]la favur dak li hu moralment u so/jalment ;ust u tajjeb. Is-sewwa rebbie[ dejjem ukoll jekk fl-g[ajn jidher tellief.

Nappella lill-politi/i u laspiranti politi/i ta’ rieda tajba biex ma jitilfux lintegrità u s-serjetà tag[hom u jibqg[u jiddefendu dejjem id-dritt u s-sewwa. L-o[rajn li jixxejru ma’ kull ri[ jew li jibqg[u b’fommhom mitbuq nittama li juruna xi jsarrfu.

L-a[[ar appell tieg[i jmur g[a/-/ittadin li g[andu g[al qalbu l-valuri u l-prin/ipji biex iqis sewwa u meta jasal il-waqt jag[]el rappre]entanti li jkunu kapa/i, bla bi]a’ u favur, jirrappre]entaw u jiddefendu dak li hu jemmen fih.

Lejn normalità a//essibbli Il-;img[a li g[addiet kelli lprivile;; li nattendi konferenza organizzata millCommonwealth Telecommunications Organisation bl-g[ajnuna talGvern Ingli] li b[ala tema kellha l-a//essibbiltà tatteknolo;ija mill-persuni b’di]abbiltà.

Fl-isfond tal-log[ob paraolimpiku li b[alissa qed ikun organizzat f’Londra, din ilkonferenza ffukat dwar kif itteknolo;ija e]istenti u li tista’ tkun ]viluppata tista’ tkun aktar a//essibbli g[all-persuni li jsofru minn xi di]abbiltà jew o[ra.

Wie[ed irid jiftakar li din it-teknolo;ija tista’ tag[mel il-[ajja ta’ dawn il-persuni [afna aktar fa/li u komda.

B[alma tag[mel lill-bqija tasso/jetà fuq kollox. {u mill-kompjuter. Nistghu nimma;inaw kif kienet [ajjitna kieku ma je]istix ilkompjuter^ Biex niftiehmu, [afna minna niftakru l-era ta’ qabel il-kompjuter g[aliex m’g[addewx snin twal. Imma llum tant din il-bi//a g[odda da[let g[and kul[add — jew kwa]i g[and kul[add biex

inkun pre/i] — li l-[ajja ming[ajr kompjuter tkun aktar diffi/li.

Issa mhux kull persuna li g[andha xi di]abbiltà tista’ tu]a kompjuter normali.

Persuna nieqsa mid-dawl ma tistax tu]a keyboard normali. ?erti persuni b’di]abbiltà fi]ika jkollhom b]onn kompjuter spe/jali biex ikunu jistg[u ju]awh. Qed nag[ti dawn l-e]empji pjuttost sempli/i biex wie[ed jifhem x’infissru meta nitkellmu dwar a//essibbiltà tatteknolo;ija.

Punt importanti li [are; minn din il-konferenza jikkon/erna l-[tie;a li lkoll nifhmu li s-soluzzjoni kontra l-emar;inazzjoni ta’ xi sezzjoni partikolari tasso/jetà, inklu] il-persuni b’di]abbiltà, hi li jkun hemm dik li jien insej[ilha “normalità a//essibbli”.

B’dan it-terminu nfisser li dak kollu li hu disponibbli g[al persuni li ma g[andhom l-ebda [tie;a partikulari, dawk li a[na nsej[u ‘normali’, g[andu jkun a//essibbli wkoll g[al min g[andu xi [tie;a partikulari,

ming[ajr il-b]onn ta’ xi segregazzjoni jew tabellar.

Biex wie[ed jag[ti e]empju, fit-teknolo;ija, min qed jipprodu/i l-kompjuters, il-mobiles u apparat ie[or jista’ ja[seb biex dak lapparat ikun jista’ jintuza minn persuni ta’ abbiltajiet u [ti;iet differenti.

Bl-avvanzi teknolo;i/i li saru fi ]mienna mhuwiex impossibbli li kemm ilhardware kif ukoll is-software ikunu a//essibbli g[al kul[add irrispettivament mill[ti;iet tal-individwu.

Din l-a//essibbiltà mhix biss me[tie;a minn persuni b’di]abbiltà imma anki minn individwi o[rajn li, pere]empju, ikunu ta’ /erta età.

Dan il-prin/ipju g[andu japplika anki g[al oqsma o[ra b[al pere]empju linfrastruttura li ddawwarna.

Xi kultant timmeravilja ru[ek tara kunsilli lokali jag[mlu bankini ;odda li jkunu g[oljin immens b’tali mod li jag[mluha diffi/li g[al persuna b’di]abbiltà jew ta’ età avvanzata biex timxi ming[ajr diffikultà.

Jekk wie[ed i[ares madwaru jara wkoll e]empji o[rajn ta’ kemm xi kultant nag[mlu l-affarijiet diffi/li minflok pratti/i.

Fil-laqg[a li qed nag[mel riferenza g[aliha u li Malta ppromoviet b’/erta insistenza li l-prin/ipju li g[andna nimxu fuqu hu li persuna b’di]abbiltà m’g[andhiex tonfoq aktar flus minn persuna li m’g[andhiex di]abbiltà biex tixtri prodott li tkun tista’ ta//essa[.

Issa wie[ed jifhem li meta applikat g[al /erti oqsma, b[al pere]empju l-vetturi, dan il-prin/ipju jaf jipprovdi /erti diffikultajiet. G[aldaqstant nemmen li fejn allura persuna b’di]abbiltà jkollha l-[tie;a li tonfoq aktar biex tixtri prodott a//essibbli g[ax ma tistax tag[mel mod ie[or, iddifferenza fil-flus m’g[andhiex to[ro;hom hi imma s-so/jetà li tag[mel parti minna.

Na[seb li f’dan il-qasam, b[al f’oqsma o[rajn, irid ikollna dik li tissejja[ paradigm shift jew taqliba s[i[a, bidla radikali ta’ kif nag[mlu l-affarijiet.

minn Charlò Bonnici charlo.bonnici@gov.mt

Hu dan il-pass li verament jg[in biex fis-so/jetà tag[na jkun hawn ugwaljanza vera u ma jkunx hawn segregazzjoni jew emar;inazzjoni inutli.

B’dan il-mod is-so/jetà taghna tkun tista’ tisfrutta lpotenzjal ta’ kul[add inklu] ta’ persuni li sforz in-nuqqas ta’ a//essibbiltà, ikunu kostretti joqog[du lura milli jag[tu s-sehem s[i[ tag[hom g[as-so/jetà li jag[mlu parti minnha.

12

Opinjoni

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Li tfa[[ar jista’ jkun dmir Kul[add jaf kemm kritika negattiva ta’ spiss naraw fuq isservizzi fl-isptarijiet tag[na, ta’ Malta u ta’ G[awdex. G[andi nifhem li xi drabi, anki jekk ma tkunx kritika ;usta u fil-fatt tkun ]baljata, din l-istess kritika ssir bi skopijiet tajbin. Hekk g[andu jkun.

Imma, imbag[ad, mhux biss nifhem, i]da jien anki /ert, li xi drabi tkun kritika tassew in;usta. Tkun kritka mbuttata minn sentimenti kuntrarji g[attmexxija tal-istess sptarijiet.

Daqqa motivata minn sentimenti parti;jani, daqqa motivata minn [idma ;enwina ta’ unjons u daqqa forsi motivata minn sentimenti personali ta’ individwi li ma jkunx irnexxielhom jiksbu dak li jridu — fi kliem ie[or, tkun kritika in;usta u ta’ min jistmerrha.

Il-[a]in hu li mhux kul[add jag[raf jag[ti ;udizzju korrett u ;ust fuq kritika ta’ din ix-xorta.

Hemm dawk intelli;enti, li jaraw aktar bog[od mill-istess kritika li taqa’ ta[t g[ajnejhom.

I]da hemm ukoll dawk li ma jag[rfux jag[tu ;udizzju ;enwin dwar din l-istess kritika negattiva u distruttiva.

Fi kliem ie[or, hemm dawk li ma jag[rfux jaraw metru wie[ed bog[od minn imne[irhom. Dawn jaqg[u vittmi tal-malizzja ta’ min jo[ro; bi kritika in;usta.

Dak li hu tassew [a]in hu lfatt li dawn tal-a[[ar mhumiex ftit. Huma dawk li ma g[andhomx edukazzjoni soda, huma dawk mog[mija bi /par parti;jan u huma dawk li jkollhom xi ra;unijiet personali []iena u egoisti/i.

Jiena wkoll

Iva, anki jien in[oss li g[andi nikteb dwar is-servizzi flisptarijiet tag[na. Dan di;à g[amiltu ftit tax-xhur ilu, meta tkellimt prin/ipalment dwar isservizzi li jien stess kont rajt b’g[ajnejja fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex, spe/jalment fittaqsima tas-CCU jew tal-kura intensiva.

Dakinhar [assejt id-dmir li nikteb. Ma ktibtx biex nog[;ob lil dan jew li dak, imma ktibt g[ax [assejt id-dmir li nikteb.

Just that! {assejt id-dmir li nfa[[ar mhux biss id-dedikazzjoni u servizzi tal-impjegati, imma

minn Mons Anton Gauci ...........................................

“Bqajt tassew meraviljat bil-kura li jing[ata l-pazjent f’din it-taqsima tal-mard tal-qalb immexxija mill-Prof. Alberf Fenech… il-;entilezza u l-istinkar tat-tim tieg[u huma tabil[aqq ta’ min ifa[[arhom.”

anki l-fa/ilitajiet tassew moderni u min ifa[[arhom li listess CCU jew ITU joffri.

Issa wkoll. Iva, issa wkoll kelli esperjenza personali sabi[a tal-fa/ilitajiet kbar li lpoplu Malti qed ikun offrut filqasam tas-sa[[a. U ilni sejjer b’din l-esperjenza. Dawn la[[ar sentejn u tlieta kelli sservizzi ta’ spe/jalisti tassew bravi f’diversi oqsma talfa/ilitajiet li joffri l-Isptar Mater Dei. Is-servizzi ta’ spe/jalisti b[al Mr. Stephen Mattocks, Dr. Paul John Cassar f’dak tar-rewmatolo;ija u Dr. J. Farrugia Agius f’dak tan-nefrolo;ija.

U issa, propju dawn il-;ranet, fil-qasam tal-mard tal-qalb, mag[ruf b[ala Cardiac Catheterisation Suite.

Jien waqajt ta[t it-taqsima li g[andha b[ala kirurgu lill-Prof.

Albert Fenech. Ng[id biss li jien g[andi b[ala persuna li tie[u [siebi fil-b]onnijiet tal[ajja lil wa[da li g[amlet g[omorha u ]mienha ta[dem b[ala nurse, sa[ansitra g[al seba’ snin fi sptarijiet f’Londra, is-St. Thomas u l-London Jewish Hospital.

Bla tlaqliq ta’ xejn din tistqarr li l-fa/ilitajiet li joffri lMater Dei assolutament ma jag[mlu ebda g[ajb lil dawk ta’ sptarijiet barranin. Anzi, anzi, anzi!

Jien stess bqajt tassew meraviljat bil-kura li jing[ata pazjent f’din it-taqsima talmard tal-qalb u bil-fa/ilitajiet tassew moderni li hemm g[all-

istess pazjent. Jippreparawk sewwa minn qabel u sa[ansitra jibag[tulek id-dar ktejjeb modern biex taqrah qabel lintervent mediku, ktejjeb ta’ 50 fa//ata bl-isem Helping Your Heart. Hekk tkun taf minn xiex se tg[addi.

Imbag[ad, fil-;urnata ffissata g[all-intervent kirur;iku, tmur f’din it-taqsima. Tassew ta’ min ifa[[arha hi l-attenzjoni li ting[ata meta tidda[[al fis-sala preparatorja g[al dik taloperazzjoni nnifisha.

Il-;entilezza u l-istinkar tannurse responsabbli g[allpreparazzjoni tieg[ek li, fil-ka] tieg[i, inzertat wa[da ta’ demm G[awdxi, l-attenzjoni u lg[ajnuna ta’ diversi uffi/jali o[ra.

Nisel ta’ G[awdxin U, fuq kollox, il-parti tal-

Professur Albert Fenech, kirurgu mhux biss kapa/issimu, i]da anki li ma j[allik nieqes minn ebda attenzjoni me[tie;a.

Ma nistag[;eb assolutament xejn, g[ax fil-ka] tal-Prof.

Fenech, naf anki antenati tieg[u li aktarx li hu stess ma jafhomx.

Anki dan nisel ta’ G[awdxin li niftakarhom joqog[du f’dar fi Triq ir-Repubblika tal-Belt Vittorja, fejn illum hemm ilbini Ti;rija Palazz.

Meta konna tfal, jien u missieru fis-sajf konna nilag[bu flimkien f’Marsalforn.

G[andhom qabar tal-familja filKatidral ta’ G[awdex u, flin[awi ta’ Ker/em, f’post mag[ruf b[ala ‘Tal-Lew]’,

g[ad hemm dura tal-ka//a mag[rufa bl-isem tal-antenat tieg[u ‘Is-Sur Kik’.

Sal-parti tal-Cardiac Laboratory, li hi ta[t ittmexxija ta’ Dr. Oscar Aquilina u fejn tmur wara xi ;img[a li tkun g[amilt l-intervent mediku, hi ta’ min ifa[[arha [afna. Tant g[all-fa/ilitajiet moderni li ssib hemm, kemm g[all-attenzjoni li ting[ata.

Il-Prof. Fenech se jkun kandidat politiku, reb[a kbira mhux biss g[all-partit politiku li se jo[ro; mieg[u, i]da, u fuq kollox, g[all-istess Parlament Malti, anzi g[all-poplu Malti, spe/jalment f’dawn i]-]minijiet meta huma ferm me[tie;a nies onesti u bravi ta’ dan il-kalibru fil-qasam politiku.

Ng[id is-sewwa li, meta sirt naf g[all-ewwel darba li l-Prof.

Fenech se jo[ro; g[all-politika, fra[t u tnikkitt. G[aliex tnikkitt^ G[ax b]ajt li issa se nitilfuh fil-qasam mediku. I]da mbag[ad, serra[t mo[[i, wara li qrajt stqarrija tieg[u stess f’;urnal lokali bl-Ingli] tg[id li se jkompli bil-[idma talprofessjoni medika tieg[u u mhux se ja//etta karigi parlamentari li jfixkluh f’din il[a;a.

X’e]empju kontra l-[afna ambizzjoni g[al ministeri li rajna propju dawn l-a[[ar xhur!

Iva, e]empju li jmissu jifta[ lg[ajnejn ta’ bosta.

Imma [alluna minn dawn ilkonsiderazzjonijiet politi/i!

Noqog[du g[al dawk ta’ natura medika, marbuta mal-qasam

tal-fa/ilitajiet tas-sa[[a offruti lill-poplu Malti. Tassew g[andna g[ax nirringrazzjaw lil Alla li qed jippermetti li l-poplu tag[na, daqsxejn ta’ g]ira bilkemm tidher fuq il-mappa u b’inqas minn nofs miljun ta’ popolazzjoni, ikollu dawn ilfa/ilitajiet kollha u dik l-attenzjoni fil-qasam tas-sa[[a.

Fil-fehma tieg[i, trid tkun tassew ta’ intern [a]in biex ma tapprezzax dan kollu. Jew, wisq aktar, biex tmaqdar dawn listess fa/ilitajiet u turi ru[ek mhux sodisfatt.

Il-perfezzjoni^

Fuq kollox, mhux sewwa li ninsew li, f’kull qasam tal[ajja, tant dik pubblika kemm dik privata u personali, qatt u qatt ma g[andna nistennew ilperfezzjoni. G[aliex^ G[ax ilperfezzjoni dejjem kienet biss u dejjem tibqa’ biss g[and Alla lImbierek.

Hu dan li g[andhom i]ommu quddiem g[ajnejhom dawk kollha li, motivati minn sentimenti parti;jani jew unjonisti/i, kultant jo[or;u bi kritika negattiva.

Il-fa/ilitajiet li qed ikun offrut il-poplu Malti fil-qasam tas-sa[[a, tant g[al dawk li huma attrezzaturi medi/i u strumenti, kemm g[al dawk li huma dedikazzjoni u attenzjoni tal-impjegati, huma biss denji ta’ tif[ir!

Tkellimt b[ala sa/erdot. Dan g[andu jsejja[ l-abjad abjad u liswed iswed. U, fuq kollox, g[andu jib]a’ mill-;udizzju ta’ Alla. Spe/jalment meta jitkellem fuq [wejje; li jolqtu loqsma pubbli/i u li jistg[u jinfluwenzaw l-opinjoni talpoplu.

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Opinjoni

13

Amministrazzjoni stupenda Nist[ajjel qed tistaqsi: biex ;ej dan illum^ Kif nista’ ng[id li din kienet amministrazzjoni stupenda meta [lief problemi ma rajniex^ Kellna problemi interni u esterni, problemi nazzjonali u internazzjonali. Problemi bilprezz ta]-]ejt u /-/ereali, problemi bankarji u ekonomi/i, problemi ta’ immigrazzjoni illegali.

Kellna t-taqlib li g[addew minnu t-Tune]ija u l-E;ittu u rrivoluzzjoni fil-Libja li laqtitna fil-la[am il-[aj.

Biex tg[aqqad ma’ dan kollu kellna lil-Labour Party li kompla jitfa’ l-mel[ fuq ilferita u g[amel erba’ snin u nofs jipprova jwaqqa’ l-gvern b’kull mod u kull mezz possibbli.

Ng[iduha kif inhi. Kull wie[ed u wa[da minna ;ieli ng[addu minn mumenti diffi/li, jew fil-familja, jew fuq ix-xog[ol, jew fis-sa[[a u n[ossuna qisu d-dinja qed taqa’ fuq rasna.

Dawn it-tip ta’ problemi j[alluna bla ener;ija, ming[ajr sa[[a biex nikkumbattu u bla aptit ta’ xejn.

U propju meta tqis dak kollu li g[adda minnu dan il-gvern f’dawn l-erba’ snin u nofs tinduna kemm kienet amministrazzjoni stupenda.

Meta tieqaf u tirrifletti fuq dak kollu li g[addejna minnu tinduna kemm kien kapa/i lPrim Ministru biex flimkien ma’ s[abu, mhux talli laqg[u g[al dan l-inkwiet kollu i]da rnexxielhom idawru l-problemi f’opportunitajiet.

Din kienet amministrazzjoni

li wettqet riformi ambizzju]i, b[ar-riforma fil-li;i tal-kera, fil-li;i tal-kunsilli lokali u filMEPA. Kellna wkoll ir-riformi fittrasport pubbliku u d-drydocks.

Riformi delikati u diffi/li [afna li kienu ilhom is-snin jistennew biex jitwettqu. Riformi li ;abu ;ustizzja u waqqfu l-emora;ija tas-sus-sidji.

Kienet amministrazzjoni li investiet bil-goff f’kull livell tal-edukazzjoni bil-ftu[ ta’ [afna nurseries, skejjel ;odda wa[da isba[ mill-o[ra, estensjoni tal-università u bini ;did g[al MCAST fost o[rajn.

Kienet amministrazzjoni li investiet bil-goff fil-qasam tassa[[a, bit-tis[i[ tal-Mater Dei, fejn qed isiru operazzjonijiet spe/jalizzati [afna, bini ta’ sptar ;did tal-onkolo;ija, ftehim mal-privat biex titnaqqas il-waiting list, kellna ]ieda fil-medi/ini li jing[ataw b’xejn.

Kompla t-titjib fl-Isptar San Vin/enz u qed ji;u mtejba //entri tas-sa[[a, it-tobba qed ikomplu l-istudji tag[hom biex jispe/jalizzaw f’Malta stess u sar tis[i[ fis-servizzi li jing[ataw lill-anzjani.

Kienet amministrazzjoni li investiet bil-goff fl-ambjent. }gur li Malta qatt ma rat daqstant impenn biex jitjieb lambjent. Restawr tas-swar, restawr tal-Forti Sant’Iermu u l-Forti Sant’An;lu, restawr talbere; u knejjes, tisfija taddrena;; kollu li jintefa’ lba[ar, tibdila tal-flotta kollha tat-trasport pubbliku.

Kellna titjib fl-operat talimpjant tar-ri/ikla;; ta’ Sant’Antnin, ftu[ ta’ spazji

;odda g[all-pubbliku, tisbi[ ta’ promenades u pjazez, ti]jin mill-isba[ tar-roundabouts u central strips.

Qed isir [afna xog[ol filmi]bla tal-Mag[tab biex din issir park g[all-familja.

Ing[ataw sussidji biex ikunu stallati pannelli fotovoltaji/i u solar water heaters, kif ukoll ing[ataw bozoz li jiffrankaw ilkonsum tad-dawl b’xejn lil kull familja.

Sar investiment qawwi flinfrastruttura tal-pajji] bil-bini ta’ toroq mill-isba[ b[al dik ta’ Wied il-G[ajn, ta]-}urrieq, ta’ {al Luqa, tal-Marsa, talValletta Waterfront.

Qed tinbena mill-;did il-by pass tal-Mellie[a u t-triq li tag[ti g[a/-?irkewwa, kif ukoll mijiet ta’ toroq residenzjali. Il-bini tat-terminal fi/-?irkewwa hu avanzat. Qed isir [afna xog[ol fil-Belt Valletta, li fl-2018 se tkun ilbelt kapitali Ewropea talKultura.

Il-gvern investa bil-goff fitturi]mu, fejn flimkien malimsie[ba so/jali nstabu soluzzjonijiet g[all-isfidi li ltqajna mag[hom u kellna rekord wara rekord fin-numru ta’ turisti li ;ew f’pajji]na.

Kellna investiment qawwi fil-wirt storiku, fejn inbnew tined g[al {a;ar Qim u lImnajdra, restawr talKonkatidral ta’ San :wann u [afna xog[ol ie[or tajjeb li qed twettaq Heritage Malta.

U xi ng[idu g[allinvestiment qawwi li sar filqasam tax-xog[ol^ G[andna rekord ta’ nies ja[dmu. {loqna 20,000 impjieg ;did, [loqna setturi ;odda ta’ xog[ol b[al

dak tal-avjazzjoni, talfarma/ewtika, tal-informatika, tal-I-Gaming. Setturi li qed jikbru u j[addmu aktar u aktar ]g[a]ag[.

Ma ninsewx il-mi]uri innovattivi u intelli;enti li introdu/a l-gvern biex itejjeb linvestiment u ji]diedu limpjiegi, fosthom il-micro tax credit, il-micro invest u l-micro guarantee.

Sar tnaqqis fit-taxxa tad-d[ul u ng[ataw in/entivi biex innisa jirritornaw fid-dinja taxxog[ol.

Sar investiment qawwi flisport. Bil-ftu[ tal-fa/ilità sportiva ta’ {al Kirkop, g[ajnuna qawwija lil g[aqdiet sportivi, open air gym f’Ta Qali, it-tis[i[ tal-Kunsill Malti g[all-Isport.

Kienu introdotti [afna mi]uri biex jg[inu lill-isportivi fitta[ri; tag[hom. U ma ninsewx li waslet biex tifta[ l-ewwel skola tal-isport.

Sar investiment qawwi filqasam so/jali, fejn komplew jitjiebu s-servizzi so/jali, ilpensjonijiet, skemi biex in-nies jixtru d-dar tag[hom.

U ma ninsewx li nfeta[ ukoll sptar g[all-annimali!

Interessanti wkoll inqisu x’qed isir g[all-futur. Qed issir enfasi qawwija fuq ix-xjenza u r-ri/erka. Naraw li l-gvern jinvesti 25 miljun ewro biex jirrestawra bini mitluq u m;arraf f’Bighi biex dan isir post fejn ix-xjenza tkun esibita u mg[allma u t-tfal ikunu jistg[u jilag[bu b’mod li jersqu aktar qrib tax-xjenza.

Vi/in tal-Isptar Mater Dei qed jinbena l-park BIOMALTA, post fejn issir

minn Noel Muscat noel@noelmuscat.com

ri/erka fl-oqsma tax-xjenza u lbiolo;ija. G[alhekk naraw kif il-gvern qed jippjana u j[ejji biex jin[olqu aktar postijiet tax-xog[ol li jrendi u b’valur mi]jud qawwi.

Allajbierek, dan kollu sar fi ]mien l-ag[ar kri]i finanzjarja u ekonomika li laqtet lid-dinja fl-a[[ar 80 sena.

Tafu li pajji]i madwarna huma g[arkuptejhom u o[rajn falluti^ Meta tara u tqis li dan il-gvern irnexxielu jo[loq dan kollu u aktar minkejja l-g[aw;, il-problemi, l-isfidi u l-gambetti li ltaqa’ mag[hom, allura g[andi ra;un ng[id li din hi amministrazzjoni stupenda!

Meta tqis kollox u tara dak kollu li g[adda minnu l-gvern fl-a[[ar erba’ snin u nofs tinduna kemm din kienet tassew amministrazzjoni stupenda

Politika li tag[ti r-ri]ultati Je]istu numru ta’ a;enziji finanzjarji internazzjonali li jikklassifikaw l-ekonomiji talpajji]i kollha tad-dinja. La;enzija Moody’s hi ewlenija fosthom.

Minn ]mien g[al ]mien tikkomunika r-rapporti tag[ha dwar il-qag[da ekonomika ta’ dawn il-pajji]i, inklu] dik ta’ pajji]na.

Fir-rapport tag[ha li t[abbar din il-;img[a, Moody’s wissiet li l-ekonomija kollettiva tal-UE g[andha prospetti negattivi, primarjament min[abba d-djun li qed i;orru mag[hom u[ud mill-akbar membri stati tag[ha.

Dwar Malta kellha kliem differenti. Irnexxielna n]ommu l-credit rating ta’ A3 min[abba r-ri]ultat li nkiseb bis-sa[[a tal-politika li qed tit[addem, dik ta’ konsolidazzjoni fiskali.

Kelmtejn kemmxejn diffi/li i]da li, fi ftit kliem ifissru labbiltà li nikkontrollow l-infiq biex dan ma jkunx [afna aktar

mid-d[ul annwali.

Id-differenza bejn dawn ittnejn tkun id-defi/it meta linfiq ikun aktar mid-d[ul.

Dan irnexxielna nra]]nuh ta[t it-3% hekk kif kien miftiehem mal-UE. Meta dan isir fissitwazzjoni li ninsabu fiha b[alissa, g[andna aktar u aktar naslu biex napprezzaw l-isforz li sar. Is-sitwazzjoni li g[adha prekarja mill-kri]i finanzjarja bir-rati ta’ qg[ad mg[ola s-sema; i]-]ieda filprezz ta]-]ejt fejn il-gvern idde/ieda li ma setax jg[addi aktar ]idiet fuq il-familji Maltin u b’hekk kellu jiddedika madwar 20 miljun ewro li ma kienx ippjana qabel g[alihom; ir-ristrutturar tal-Airmalta li wkoll kien jitlob injezzjoni ta’ investiment nazzjonali.

Dawn ir-riformi saru xorta wa[da u ]ammejna fl-istess [in mal-miri tag[na.

:nien ie[or qrib il-Belt Dan l-a[[ar t[abbar li lMCP Parking fil-Furjana se

jkun qed jag[mel investiment, fejn l-ispazju fin-nofs se jissaqqaf biex jin[olqu aktar postijiet g[allparke;;.

Dan hu investiment privat li se jo[loq aktar postijiet li huma ne/essarji madwar izzona tal-Belt.

Ta’ aktar interess g[allpubbliku in;enerali hu li dan il-post se jissaqqaf u jindibel fi ;nien biex b’hekk ikun qed jitg[atta ‘mostru’ talkonkrit.

Hu post li serva ta’ b]onn pubbliku matul dawn l-a[[ar snin i]da dan l-investiment hu ne/essarju g[ad-da[la talBelt tag[na, wirt dinji talUNESCO li jixirqilha l-a[jar.

Il-privat kien lest jid[ol g[al dan l-investiment meta g[all-ewwel darba bena dan il-car park g[aliex il-gvern kien proattiv u g[adda b’/ens

din l-art pubblika biex in[olqot din l-opportunità.

Il-privat din id-darba hu m[e;;e; jer;a’ jinvesti g[aliex il-Ministru Jason Azzopardi se jkun qed iressaq mozzjoni quddiem ilParlament, biex dan i/-/ens jer;a’ jkun esti].

Tajjeb ng[idu li din l-art tkun qed ting[adda b’/ens g[all-[las ta’ madwar 200,000 ewro fis-sena.

Dan hu e]empju tajjeb ta’ kemm tista’ tag[mel differenza l-politika li tit[addem mill-gvern tal;urnata. Il-gvern seta’ kien xettiku u qag[ad pass lura milli joffri din l-opportunità lill-privat i]da g[aliex jemmen fil-privat, lest jag[ti /-/ans biex dan jo[loq linvestiment li mieg[u jikkrea jobs ;odda u jg[in biex idawwar l-ekonomija.

Id-da[la tal-Belt b’hekk se tkompli tissebba[. Bilpro;ett ta’ Bieb il-Belt, id-

minn Ryan Callus ryancallus@gmail.com

da[la tal-bus terminus biswit il-funtana flimkien ma’ dan il-;nien ;did, se jkomplu jag[mlu minn din il-Belt tant g[a]i]a g[alina, ;awhra filMediterran.

Ryan Callus hu kandidat f’isem il-Partit Nazzjonalista fuq is-6 Distrett u Vici-Sindku tas-Si;;iewi

14 Intervista

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

MARBECK SPITERI – Xandara

Bdiet il-karriera tag[ha fl-età ta’ sitt snin minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Marbeck flimkien ma’ ]ew;ha u ]-]ew;t itfal tag[hom

L-a[[ar li kont iltqajt ma’ MARBECK SPITERI konna waqafna nit[addtu ftit u fuq kollox tkellimna fuq kemm tkun tixtieq li l-;urnata tkun itwal minn dik li hi. Marbeck kellha ra;uni partikulari g[alfejn tg[id dan g[ax, barra li riedet tla[[aq mal-karriera tag[ha fix-xandir u mal-familja, hi kienet qed tie[u [sieb ukoll il-mamà tag[ha li kienet ma tifla[x.

Meta ltqajt mag[ha ftit tal-jiem ilu forsi kellha ftit aktar [in f’idejha i]da /ertament kienet aktar kuntenta meta ma kellhiex.

Il-mamà tag[ha ;iet nieqsa ftit tal-;img[at ilu u Marbeck tg[id li g[adha qed issib saqajha g[ax t[oss [afna n-nuqqas tag[ha b’mod partikulari meta g[amlet ’il fuq minn seba’ xhur tg[ix mag[ha.

Intant, kif jg[idu, il-[ajja trid tkompli u Marbeck li minkejja li f’dan is-sajf ma waqfitx ixxandar qed t[ejji g[al sta;un ;did ta’ programmi kemm fuq Radio 101 kif ukoll fuq Net TV. Bi pja/ir intasabt [dejha f’wie[ed mill-istudjos tarRadio 101 u wara li tfejna lair condition g[ax konna g[oddna se nin;azzaw, [adt lil Marbeck vja;; lura fittfulija, propju fil-bidu talkarriera tag[ha fil-kant, u wara fix-xandir.

Twieldet u trabbiet il{amrun flimkien ma’ [uha Ray li hu sitt snin akbar minnha. Kienu joqog[du lpjazza tal-Kun/izzjoni l{amrun u Marbeck tg[id li kellha tfulija [elwa u sempli/i.

“Kellna fejn nilag[bu u billi ma kellniex il-pressure li g[andhom it-tfal illum, konna nsibu l-[in li nilag[bu ]-]ibe; barra.

“Niftakar il-parties sempli/i tal-birthday li kienet tag[mlilna l-mamà.

Kejk u xi ftit [elu u ti;bor lill-[bieb tat-tfal fost [afna

kant u briju. Mhux b[al-lum bil-parties elaborati.

“Minkejja kollox, jien ma kellix [in fuq idejja b[allma;;oranza ta’ s[abi g[ax bdejt il-karriera tieg[i ta’ seba’ snin.”

Hekk hu, Marbeck da[let kmieni fil-qasam talispettaklu u x-xandir. Minn dejjem kienet tg[id li trid issir announcer. Tiftakarha fil-gallarija fuq kaxxa talluminata antika, tpo;;i quddiemha xi bajro f’idejha u ‘tippre]enta’.

“L-announcers ta’ dak i]]mien kienu jispirawni [afna.

Dejjem f’mo[[i kelli xi [a;a li g[andha x’taqsam mattelevi]joni anke min[abba lfatt li l-papà tieg[i kien [afna fix-xena tal-ispettaklu. Kien jag[mel plays fuq irRediffusion u fuq il-palk, allura din kienet [a;a parti minn [ajti.”

Vu/i tajba Bdiet ta’ seba’ snin bil-kant

meta Carmen Degiorgio li kienet ;ara, kienet [ajritha tie[u sehem fil-festival Zecchino d’Oro li kien ikun organizzat Malta wara lfestival ori;inali Taljan.

Marbeck kienet tmur tisma’ lil Carmen tg[allem il-kant sakemm ;ibdet l-attenzjoni ta’ omm Marbeck li t-tifla g[andha vu/i tajba.

“Ipparte/ipajt fil-festival li kien imiss bil-kanzunetta Extra Musicale u ksibt ittielet post. Niftakar li lparte/ipanti kienu jilbsu libsa relatata mal-kanzunetta u jien

Marbeck flimkien ma’ [uha u ommha

Ms. Marbeck flimkien ma’ Hector jag[mlu l-ma;ija r-Radio City

Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew kelli libsa b’dublett a[dar u bin-noti fuqu. Il-mamà kienet [ajjata prima.”

Min hemm bdiet il-karriera tag[ha, festival wara ie[or fosthom dak tal-Golden Cross li kien fesitval internazzjonali fejn Marbeck iltaqg[et ma’ kompo]itur Taljan li kull sitt xhur kien jistedinha tkanta Sqallija.

“Kont naqra fortunata g[aliex kont nirba[ [afna festivals u dak i]-]mien kont nikkompetti ma’ dawk li huma l-kantanti stabbiliti tallum. I]da ta’ età ]g[ira wkoll kont nippre]enta programm fuq it-televi]joni. Ilprogramm ta’ David Azzopardi – Studio g[at-tfal.

Kont nippre]entah flimkien ma’ Hector Bruno.

“Hector kien jag[mel ilma;ija u jien nassistieh.

Konna wkoll nippre]entaw programmi fuq ir-radju.”

Marbeck waqqfet ilkarriera fix-xandir tal-età ta’ [mistax-il sena meta fi]]mien li kienet g[adha l-

iskola ltaqg[et mar-ra;el tag[ha li kien g[alliem flistess skola li kienet tmur hi.

“Bdejna no[or;u flimkien, xi ftit wara l-iskola sakemm hu da[al l-Università jistudja g[al tabib u jien spi//ajt liskola u ;ietni l-opportunità li nibda na[dem f’qasam kompletament differenti – applikajt u [adt l-impjie; b[ala dental nurse.

“L-ispettaklu g[al tfajla g[arusa dak i]-]mien kien xi [a;a xi ftit ta’ barra minn hawn.”

Tieqaf ta[dem

G[amlet sitt snin u minkejja li ma kienx il-linja tag[ha g[amlitu g[al qalbha u tg[id li waqqfitu sfortunatament meta ta’ 21 sena ]]ew;et u kellha tieqaf ta[dem.

“Kienu ]minijiet differenti, kultura differenti. Spi//ajt iddar u ta’ 23 sena kelli lewwel tarbija. Biss f’mo[[i x’imkien bqajt dejjem imberren li jien g[ad fadali [afna x’noffri fil-qasam taxxandir. Kont ng[id li rrid nirritorna i]da kif ma nafx, biss kont de/iza li mhux b[ala kantanta.”

F’jum it-tie; flimkien ma’ missierha

Marbeck fil-fatt g[amlet irritorn tag[ha bil-kant. :ara li kienet fuq il-Fosos fil-festi tal-Indipendenza ma]-]ew;t it-tfal tag[ha meta kien hemm g[addej Karaoke mmexxi minn John Bundy li meta kienu ]g[ar ;ieli kantaw flimkien.

“Inutani u g[arafni u g[ajjatli biex inkanta. Dak inhar qalbi waqfet g[ax bejn kont ilni ma nkanta u bejn bdejt nist[i. Kantajt u John qalli: i]da inti g[ax ma ter;ax tibda^ G[idtlu bix-xewqa tieg[i u ssu;;erieli li mmurr fuq Radio 101 li kien g[adu fil-bidu tieg[u.

“Bdejt nirrikordja xi reklami biex ner;a’ nakkwista lkunfidenza u minn hemm ma [aristx lura.

Kontemporanjament [adt sehem fi play u kien hemm kompo]itur li avvi/inani biex jiktibli kanzunetta g[allfestival tal-kanzunetta Maltija.

“Jien ma kontx tal-opinjoni favorevoli i]da g[amilt xi rehearsals u a//ettajt. Kien l1994 u l-kanzunetta ntg[a]let g[all-finali. g[al pa;na 15

Intervista 15

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Ma ng[ix ming[ajr ir-radju u t-televi]joni minn pa;na 14

Kien jisimha Minn Wara lKwinti. Minn hemm bdew ;ejjin aktar opportunitajiet i]da kif di;à g[idt qatt ma xtaqt li nkompli b[ala kantanta.”

Kien Richard Muscat li offrielha programm fuq Radio 101. Marbeck bdiet tippre]enta programm ta’ mu]ika Maltija – il-Maltin. Waqfet mill-kant u ’l quddiem anke mill-palk u ikkon/entrat fuq ir-Radju.

Minn programm g[al ie[or sakemm imbag[ad re;g[et bdiet bit-televi]joni.

“Mill-ewwel programm Espresso wara nofs in-nhar g[al Sa[[tek Kollox, programm simili g[al Vitalità li tippre]enta llum. Ir-ra;el kien u g[adu jg[ini filproduzzjoni min[abba li ssa[[a hi l-linja tieg[u.” }ew; im[abbiet, ]ew; binarji differenti li Marbeck jirnexxilha tla[[aq mag[hom u t[obbhom b’mod indaqs. Filfatt meta staqsejtha x’tippreferi hux radju jew televi]joni ma kellhiex risposta.

“L-impenn hu differenti. Ittelvi]joni fih involuta d-dehra.

Trid tag[mel xag[rek u lmake-up u tara x’se tilbes.

Mhux fa/li kif jistg[u ja[sbu w[ud. Forsi mhux kul[add jirrealizza li trid [afna [in biex tipprepara ru[ek.

“Mill-banda l-o[ra, ir-radju fih l-impenn tieg[u, mhux biddehra i]da jekk jikkan/ellalek xi mistieden trid tara biex se timla i]da ma nistax noqg[od ming[ajr wie[ed minnhom.

“Ma nafx ng[id liema nippreferi. Ir-radju jinvolvi kuntatt immedjat u dak jog[;obni, filwaqt li lkamera tat-televi]joni tnessini dak kollu li nkun g[addejja minnu u n[ossni komda [afna.”

Intant, i]-]ew; subien ta’ Marbeck kibru - Keith g[adu 27 u Mark 22. Ittnejn g[arajjes u Marbeck litteralment tqishom b[ala uliedha wkoll.

“Nag[mel l-almu tieg[i biex inkun kunjata tajba, dik hi l-[olma tieg[i. Nixtieq li jkollna relazzjoni tajba [afna bejnietna. Illum in[oss li m’g[adniex familja ta’ erbg[a i]da ta’ sitta. Nixtieq li lBambin jag[tini lgrazzja li

n]omm din ir-realazzjoni mag[quda”.

Intant, illum Marbeck tilfet lill-;enituri tag[ha. :enituri li dejjem kienu warajha u li dejjem kienu kburin immens b’binthom.

“Il-papà miet disa’ snin ilu.

Hu kien li introdu/ini f’din ilkarriera u kien kburi [afna bija u kritiku kostruttiv. Il-mamà fis-sempli/ità tag[ha kienet tikkummenta [afna fuq iddehra tieg[i. Dejjem kienet t[itli g[al festivals.

Sena diffi/li “Il-mamà mietet ftit illu u din l-a[[ar sena kienet sena diffi/li immens g[alija. Kienet ma tifla[x g[aliex kemm ilpapà kif ukoll il-mamà mietu bil-kan/er. G[amlet seba’ xhur tg[ix mieg[i u l-a[[ar tliet xhur kienet fid-dar talanzjani tal-Mellie[a.

“Kull darba li kont immur [dejn il-mamà qabel ma mmur fuq it-telvi]joni kont nistaqsiha jekk nidhirx tajba.

Dejjem kienet issibli xi [a;a.

Jew il-be]buza fuq mo[[i jew xi difett fl-ilbies. Kienet tkun tridni nidher tajba, l-a[jar possibbli.

“Sakemm kienet g[adha tajba l-mamà kienet tag[tini daqqa t’id. Mhux l-ewwel darba li wara r-radju kienet

i//empilli u tg[idli li g[amlitli xi dixx imqarrun biex ng[addi g[alih [alli nsibu lest. Huma dejjem xtaquni li nibqa’ g[addejja u l-mamà li baqg[et konxja sal-a[[ar dejjem

kienet twissini li nkompli xog[li.”

Intant, Marbeck se tkompli g[addejja bil-programm tag[ha anke fl-iskeda l-;dida li se tibda fl-24 ta’ Settembru. Se tkompli filg[odu bir-radju u bi programm televi]iv – Vitalità kull nhar ta’ Tlieta wara nofsinhar li hu programm kon/entrat fuq is-sa[[a b’mod partikulari prevenzjoni, u Afrodite kull nhar ta’ :img[a wara nofsinhar li hu aktar iffukkat fuq is-sbu[ija, moda, ;ojellerija, etiket u affarijiet konnessi mad-dinja tal-mara.

Illum Marbeck g[andha [amsin sena u qed ng[id l-età g[aliex tassew ma jidhrulhiex.

Mara li ssawret fil-qasam taxxandir tant li sar parti integrali minnha. Tg[o]] il-familja li g[aliha tfisser [afna u tapprezza u g[andha vi]joni pre/iza ta’ dak li tixtieq tag[mel fil-futur meta [ajjitha tisslowja xi ftit.

“Dejjem ng[id li nixtieq nid[ol mal-Hospice Movement. Bir-ra;un ng[id hekk, g[aliex meta miet missieri disa’ snin ilu talHospice kienu tassew ta’ g[ajnuna kbira g[alih.

“Kienu ji;u jitkellmu mieg[u u jisimg[uh u jag[tu kas anke tal- mamà. Baqg[et f’mo[[i, u issa li ri/entement mietet il-mamà u l-a[[ar ftit ]mien kienet f’home, aktar u aktar tal-fehma li nixtieq li meta jkolli ftit tal-[in fuq idejja, inkun ta’ g[ajnuna g[alihom billi nismag[hom, nag[mlilhom dik il-kikkra tè.

Insomma nkun spalla.

“Rajt anzjani li ma g[andhomx min i]urhom u dan ilfatt jiksirli qalbi u jnikkitni [afna. Ilvolontarjat f’dan ilqasam hu xi [a;a li filfutur nara li nsib [in g[alih.”

Konvinta li Marbeck jirnexxilha twettaq il-[olma tag[ha b[alma wettqet [olmiet o[rajn.

Id-determinazzjoni u l-impenn tag[ha huma garanzija ta’ su//ess.

Waqt wie[ed mill-programm tag[ha fuq NET TV

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Marbeck Spiteri Ktieb favorit: Nippreferi xi [a;a qasira min[abba l-[in i]da jekk ikun ktieb twil m’g[andix xi awtur favorit i]da trid tkun storja li nibdiha u tog[;obni mal-ewwel, inkella xi biografija.

Film favorit: Ma niddejjaq qatt nara l-film The Bodyguard g[aliex in[obb [afna lil Whitney Huston u lil Kevin Costner u fih jidhru flimkien. Jog[;obni [afna wkoll La Vita e bella.

Mu]ika favorita: Diski romanti/i, kull tip ta’ mu]ika kwieta u sentimentali g[aliex titlifni u nie[u ;ost nismag[ha kull [in tal-;urnata.

Lewn favorit: In[obb l-iswed jekk tista’ ssejja[lu kulur u jekk ikolli nag[]el lewn ie[or nag[]el il-blù.

Sta;un favorit: Ir-rebbieg[a. Bejn is-sajf u x-xitwa nippreferi [afna x-xitwa, is-sajf ma n;errhux.

Il-vaganza ideali: Min[abba l-karriera tieg[i ma nistax insiefer fit-tul u g[alhekk infittex breaks qosra u aktar spissi.

Preferibbilment f’xi post b[ala Venezja jew Firenze.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el^: Dik Vittorjana min[abba l-ilbies u l-palazzi sbie[ armati u jlellxu.

Ovvjament irid ikun fost is-sinjuri u n-nobbli.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi^ Li ma ti[ux li [aqqek u ddiskriminazzjoni bejn is-sessi.

L-akbar pre;ju: In[alli lil [addie[or jg[idu i]da bosta jg[iduli li jien tip umli u mhux imkabbra U l-akbar difett: Ftit impulsiva u taqbi]li naqra malajr.

I]da jg[addili malajr ukoll. Nar tat-tiben.

L-ikel favorit tieg[ek: In[obb niekol kollox i]da mhux delettanta [afna tal-la[am u nippreferi l-[ut. In[obb ukoll likel ?ini].

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu^:

Nixtieq li nid[ol fil-qasam tal-volontarjat u jkolli l-[in biex inkun ta’ spalla g[al morda.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ La favurija u lanqas kontrija.

Jien dejjem na[seb li jekk inti trid tasal trid tkun determinata.

Imbag[ad indifferenti jekk intix mara jew ra;el g[ax tasal.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Diffi/li g[ax g[andi [afna

xewqat i]da prin/iparjament li l-Bambin i]omm lill-familja tieg[i b’sa[[itha u ma ni;ux dipendenti minn xi [add.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Li ng[ix ;urnata b’;urnata Persona;; li tammira: Lady Diana, g[all-kura;; li kellha u baqg[et g[addejja minkejja d-diffikultajiet li kellha.

Baqg[et dejjem tag[mel il-;id minkejja kollox.

16 Negozji }g[ar

Il-{add, 9 ta’Settembru, 2012

In-negozju tieg[ek TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU

Mintoffianomics

…ma nafx g[andix nid[ak jew nibki!

Wara li g[al dawn l-a[[ar snin, tal-Labour dejjem ]ammew lura milli jag[tuna informazzjoni dwar x’tista’ tkun il-politika tag[hom fejn g[andu x’jaqsam l-ekonomija, issa [ar;u dikjarazzjoni li, skont l-opinjoni tieg[i, hi wa[da xokkanti. Aktar minn hekk hi ammissjoni /ara ta’ kemm il-Labour ma g[andu xejn x’joffri biex l-ekonomija titjieb u b’hekk ikompli jin[oloq ix-xog[ol.

Qed nirreferi g[al dak li kiteb il-Professur Edward Scicluna ftit tal jiem ilu meta biex jipprova jing[o;ob ma’ dawk li kienu segwa/i talPerit Dom Mintoff, g[a]el li jikteb artiklu li fih fa[[ar ilpolitika ta’ ]mien Mintoff u sa[ansitra wasal biex qal li lekonomija ta[t il-Labour ta’ dak i]-]mien (il-mintoffianomics), kienet tag[mel [afna sens, u li kien g[alih, kieku jista’ jer;a’ japplikaha f’pajji]na llum.

Iva, f’artiklu li l-Profs.

Edward Scicluna kiteb nhar il25 ta’ Awwissu 2012, f’The Times, hekk ipprova jg[id; li l-politika ekonomika ta’ ]mien Mintoff jista’ jkun li re;a’ wasal ]mienha.

Issa ppermettuli nfakkar li l-Professur Scicluna ma hu [add [lief il-kandidat laburista li jekk il-Labour jirnexxielu jie[u l-gvern f’idejh, wisq probabbli jkun il-Ministru tal-Ekonomija u lFinanzi.

Tal-Labour issa qed ifa[[ru l-ekonomija ta’ ]mien Mintoff. Tal-Labour, li jifta[ru tant li huma lmoviment tal-futur, issa jridu jer;g[u jo[duna g[all-politika tag[hom tal-passat.

Il-vera jag[mel sens ilbillboard li po;;ew fit-toroq f’dawn l-a[[ar jiem… Futur li jg[aqqadna. Iva, vera futur li jg[aqqadna, imma malpassat!

Nistaqsi jien: Possibbli g[ad hawn min ja[seb li lpolitika ta’ ]mien il-Labour, tas-sebg[inijiet u ttmeninijiet, kienet politika li ssudat l-ekonomija u [olqot ix-xog[ol^ Insejtu, possibbli, lill-Prim Ministru ta’ dak i]-]mien li kien [are; jg[id pubblikament li “kelli b]onn kapa/i n;ib ix-xog[ol daqs kemm kapa/i n;ib il-flus”^ U g[aliex kien jg[id hekk^

minn Anton Vella anton.vella@gov.mt

L-artiklu ta’ Edward Scicluna fit-‘Times’ tal-25 ta’ Awwissu li g[adda u lif ih issa kixef x’tip ta’ politika jkun qed jimxi biha jekk il-Labour ikun afdat bit-tmexxija tal-pajji]

Kien jg[id hekk g[aliex f’Malta, ta[t Gvern Laburista, il-qg[ad kien sploda m’g[ola s-smewwiet.

Kien qal hekk g[aliex ilpolitika tal-Labour ma kinitx qed ti;bed investimenti ;odda barranin lejn pajji]na.

Politika ekonomika tal-lum tfisser xog[ol Min-na[a l-o[ra, qatt daqs

illum ma kien hawn nies ja[dmu f’pajji]na. Qatt daqs illum il-qg[ad ma kien daqshekk kontrollat. Qatt daqs illum ma n[olqu daqstant opportunitajiet ta’ postijiet tax-xog[ol ;odda f’pajji]na.

Din tal-20,000 job ;did qed ittihom ;ewwa wisq. Ma jifil[ux jisimg[uha aktar, u qed jag[mlu minn kollox biex jippruvaw jinnegawha. I]da lverità twe;;a’ u l-verità ma jista’ j[assarha [add.

Il-politika tal-Partit Nazzjonalista qed t[alli lfrott. L-ekonomija hi wa[da stabbli, u dan minkejja tturbolenzi kbar li je]istu b[alissa fl-ekonomija internazzjonali.

Gvern li b[alissa, f’kull pass li qed jag[mel, qed jassigura s-sostenibbiltà.

Gvern i]da li ma baqax lura milli jo[loq pro;ett wie[ed wara l-ie[or biex filwaqt li

jtejjeb l-infrastruttura talpajji] ikompli ji;;enera xxog[ol.

Imma x’kienu l-policies ta[t il-Labour, fi ]mien meta kellna Prim Ministru Dom Mintoff^ Mhux g[aliex hu sew li nsemmu dawn laffarijiet issa — ftit jiem wara li Mintoff [alliena — i]da mhux jien g[a]ilt li n]effen il-politika Mintoffjana f’dan il-mument. G[a]el li jag[mel hekk il-kandidat laburista Edward Scicluna, u la hu g[a]el hekk, allura ma nistg[ux ma nikkummentawx u ma ni//arawx l-affarijiet mill-ewwel g[ax, kif jg[id ilMalti, il-ftira s[una tajba!

Politika tas-second hand fissret qg[ad Ejja naraw x’kienet e]attament il-politika ta’ Mintoff dak i]-]mien.

Kienet politika li biex jikkontrolla l-infiq, kien g[a]el li jirrikorri g[al infrastruttura tas-second hand.

Tiftakruha l-famu]a sistema ta’ telefonija Strowger li waqt telefonata kont tisma’ tlieta jew aktar jitkellmu fl-istess [in^ Politika li biex jikkontrolla l-g[oli tal-[ajja kien g[a]el li jipprattika skemi ta’ xiri bilbulk buying u [oloq sistema

biex dawk tal-qalba jsusu fuq is-sidien tan-negozji u jaraw li ma jg[ollux il-prezzijiet!

Politika li, biex i]omm ilkompetittività, il-gvern ta’ dak i]-]mien g[a]el li g[al snin s[a[ idde/ieda li jiffri]a l-pagi.

Fl-edukazzjoni kien g[amel sfre;ju s[i[, fejn da[[al innumerus clausus fl-università, introdu/a s-sistema talg[oxrin punt, g[alaq lMCAST, u g[al xhur s[a[ g[amel kru/jata s[i[a kontra l-Iskejjel tal-Knisja.

Ma ninsewx li fi ]mien Mintoff ma setax ikollna televixin tal-kulur, li jkollok kompjuter kien illegali, u biex tixtri sto// toothpaste jew bi//a /ikkulata ridt tmur Sqallija.

G[e]ie] sidien tan-negozju, ma ninsewx lanqas, li kien ilLabour li dar kontrikom meta g[aziltu li tie[du ;urnata vaganza f’jum l-Imnarja.

Imma kif kien jipprova jsolvi l-problema tax-xog[ol, il-Labour ta’ dak i]-]mien^ Biex i]omm mal-kelma tieg[u ta’ qabel l-elezzjoni tal-1971, meta wieg[ed

xog[ol g[al kul[add fi ]mien tliet xhur, kien [oloq

korp wie[ed wara l-ie[or fejn, ta[t dixxiplina militari, il[addiema Maltin kellhom

jistinkaw mhux ftit biex jaqilg[u l-minimum wage.

Im[atra di;a nsejthom ilkorp I]ra’ u Rabbi, il-korp ta’ Dirg[ajn il-Maltin, il-korp ta’ Ba[[ar u Sewwi u l-Korp talPijunieri u lil tad-Dejma!

I]da l-isba[ wa[da tibqa’ meta kien favur li tinfeta[ ilfabbrika tal-kappar, biex ma nsemmix ukoll il-vroma bilftu[ tal-fabbrika ta//ikkulata! Dik ekonomija sostenibbli!

Issa nkixfet il-maskra Meta qrajt l-artiklu ta’ Scicluna, l-ewwel [sieb li ;ieni f’rasi kien kemm kien

ikun a[jar kieku Scicluna ma kiteb xejn dak l-artiklu.

I]da meta qg[adt na[seb ftit ie[or irra;unajt bilmaqlub u g[edt: Imnalla nkiteb dak li nkiteb g[aliex bih issa nkixfet il-maskra talLabour u fl-a[[ar bdejna nindunaw x’politika lesti jadottaw g[al pajji]na jekk xi darba jkunu fdati blamministrazzjoni ta’ dan ilpajji].

Issa solvielna problema, g[aliex ma hemmx g[alfejn nibqg[u nistaqsu aktar lil Joseph Muscat dwar x’inhi lpolitika ekonomika li qed jipproponi g[al Malta. Issa we;ibna l-Profs. Edward Scicluna nnifsu: l-istrate;ija hi mintoffianomics.

Nid[ak jew nibki^ Emmnuni ma nafx x’ikun la[jar g[aliex stqarrijiet b[al dawn i;ieg[luni nitgerfex.

G[e]ie] sidien ta’ negozji, ift[u g[ajnejkom u t[allux lil min igerfex lilkom ukoll.

Issa g[andkom stampa aktar /ara ta’ kif lest imexxi lil dan il-pajji] il-Labour…

Labour won’t work.

Anzjani 17

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

L-anzjani tag[na TAG{RIF DWAR {IDMA MWETTQA MIS-SEGRETARJAT PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI

MESSA:: MINN MARIO GALEA, IS-SEGRETARJU PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI

myChoice.PN – Xog[ol, Sa[[a u Edukazzjoni Il-festa tal-Indipendenza g[alija tfisser [afna. Hi mument glorju] fl-istorja talpajji]. }gur ma jistax jintesa. Hi mument importanti fl-istorja tal-Partit Nazzjonalista.

U wie[ed irid ifakkar li mhux dejjem kien fa/li g[all-PN biex ifakkar din il-;rajja. Hemm bosta li daqu sswat tal-arroganza Mintoffjana.

Il-festa tal-Indipendenza hi wkoll /elebrazzjoni ta’ dak li l-Partit Nazzjonalista u l-poplu Malti flimkien kisbu fil-milja tas-snin. Ilkoll kemm a[na, anzjani u ]g[ar, [dimna flimkien biex Malta g[amlet passi ta’ ;gant. {afna adulti u anzjani jiftakru dak il-mument solenni meta fl-Arena talIndipendenza fil-Furjana ni]let ilbandiera Ingli]a u telg[et dik Maltija.

Dik ma kinitx /erimonja simbolika.

Dakinhar in]erg[et Malta ;dida.

Malta bdiet tie[u d-de/i]jonijiet kbar dwarha nnifisha.

Dakinhar bdiet mixja biex Malta saret stat imsie[eb fl-Unjoni Ewropea.

Sakemm wasalna s’hawn g[addejna minn bosta ;rajjiet mhux kollha sbie[.

Kien hemm ]mien meta d-demokrazija kienet mhedda. Meta rajna ma kienx f’idejn il-poplu. Imma f’idejn re;im So/jalista. Imma l-poplu g[araf f’idejn min i[alli destinu. Il-PN kien dejjem strumentali fl-iktar waqtiet kru/jali.

Illum kburin b’li kisbu l-gvernijiet nazzjonalisti li ma nsew lill-ebda settur tas-so/jetà, mi]-]g[ar sal-anzjani.

Kburin li dejjem konna man-nies.

Kburin li fhimna lin-nies.

Kburin li konna mutur biex is-so/jetà tevolvi u timxi. Kburin li ma qg[adniex passivi. Kburin li ma mxejniex bilpolitika ]baljata.

Kburin li ma [addimniex il-politika tal-konvenjenza g[all-voti.

In-nies jafu x’kiseb il-Partit Nazzjonalista g[alihom. Edukazzjoni mill-aqwa mifruxa mill-Università salMCAST sal-iskejjel primarji. Sa[[a b’xejn g[al kul[add. Lista dejjem titwal ta’ pilloli b’xejn.

Operazzjonijiet bla [las g[al kul[add. Testijiet medi/i b’xejn g[al kul[add. Pensjonijiet di/enti g[allanzjani tag[na. Flus fl-idejn tan-nies.

Il-ftu[ ta’ numru kbir ta’ [wienet, ristoranti u /entri kummer/jali mferrxin mal-g]ira kollha. Spazji pubbli/i. Bajjiet nodfa. ?entri sportivi.

Il-Partit Nazzjonalista hu l-partit ta’ kul[add: tat-tfal, ta]-]g[a]ag[, taladulti u tal-anzjani. Il-Labour, minna[a tieg[u, iwieg[ed biss u meta jkun fil-gvern iba]war.

L-MLP ta’ Muscat dejjem jie[u de/i]jonijiet ]baljati li bihom twe;;a’ int u l-g[e]ie] tieg[ek.

Muscat ma ridniex nid[lu flUnjoni Ewropea. Riedna nu]aw lil ?ipru b[ala mudell. Kien kontra lewro. Kontra l-low cost. Kontra pro;etti li jo[olqu x-xog[ol. Kieku tajna kasu kien ibati l-popli Malti u G[awdxi kollu.

Il-Partit Nazzjonalista biss jista’ jpo;;i iktar flus f’butek. Kemm g[alik li ta[dem kif ukoll g[alik li inti anzjan. Il-Partit Nazzjonalista biss jista’ jassiguralek [ob]ok. IlPartit Nazzjonalista hu l-Partit taxXog[ol, tas-Sa[[a u tal-Edukazzjoni.

L-g[a]la tieg[i hi l-PN.

mychoice.PN – Xog[ol, Sa[[a u Edukazzjoni.

L-istudenti ta’ Skolasajf ji//elebraw l-anzjanità attiva fir-Residenza San Vin/enz de Paul Din is-sena Skolasajf bag[tet messa;; qalb it-tfal tag[na fuq limportanza li l-anzjani jibqg[u attivi u jkunu forza dinamika fil-komunità fejn g[exu, rabbew u trabbew. G[ax l-anzjani m’g[andhom xejn inqas minn kategoriji o[rajn. Kibru fl-età verament imma m’g[andhomx jing[ataw il-;enb g[ax huma milliktar validi.

Dan qalu Mario Galea, isSegretarju Parlamentari g[allAnzjani u Kura fil-Komunità, meta din il-;img[a, flimkien ma’ Stephen Spiteri, Assistent Parlamentari filMinisteru tal-Edukazzjoni u xXog[ol, [a sehem f’attività organizzata minn Skolasajf firResidenza San Vin/enz de Paul.

Madwar 300 student mill-iskejjel ta’ {‘Attard, Bir]ebbu;a, ilG[arg[ur, il-Kalkara, {al Lija, lIm;arr, l-Imtarfa, Ra[al :did, Pembroke, San :wann u {a]-}ebbu; ippre]entaw mal-150 papo// tassodda lil u[ud mill-anzjani residenti f’San Vin/en] de Paul. It-tfal [adu wkoll l-opportunità biex iferr[u lillanzjani permezz ta’ kant u sketches.

Mario Galea fakkar ukoll li lanzjani llum qed jg[ixu ]minijiet e/itanti. L-anzjani llum imorru luniversità, ju]aw l-internet, Facebook, Skype, imorru ji]fnu, jag[mlu l-e]er/izzju u jgawdu l[ajja.

Stephen Spiteri qal li dawn ix-xhur tas-sajf ikunu mistennija b’[erqa mittfal li jattendu Skolasajf, mhux biss g[ax isibu post ta’ divertiment waqt il-vaganzi i]da g[aliex dan ilprogramm immexxi mid-Dipartiment g[as-Servizzi tal-Istudent jag[ti

opportunità unika lit-tfal tag[na jitg[allmu b’mod kreattiv dwar diversi oqsma tal-[ajja tag[na.

Din is-sena l-istudenti kienu involuti b’mod dirett u kkontribwew b’mod attiv g[as-Sena tal-Anzjanità Attiva u Solidarjetà bejn il-:enerazzjonijiet.

I]-]ew; kelliema fa[[ru linizjattiva ta’ dawn l-istudenti ta’ Skolasajf li bla dubju tat e]empju ta’ solidarjetà fil-prattika.

Din hija t-tielet darba li l-istudenti ta’ Skolasajf ]aru lill-anzjani firResidenza San Vin/enz de Paul.

Matul is-sena, eluf ta’ studenti bilkordinazzjoni tat-Taqsima talEntertainment tar-Residenza j]uru lanzjani fis-swali biex iferr[uhom kif ukoll jippre]entaw programmi ta’ varjetà fl-istess teatru.

Skolasajf toffri esperjenza kreattiva mill-aqwa g[all-istudenti, l-g[alliema u l-;enituri li jie[du sehem fiha b’tant [e;;a kull sajf. It-tfal ikollhom l-opportunità ta’ ]jarat kulturali, sessjonijiet ta’ qari, crafts u hands on experiences.

Din is-sena Skolasajf ispirat ru[ha mill-prin/ipji tas-solidarjetà bejn il;enerazzjonijiet u i//elebrat lanzjanità attiva.

Din is-sena l-Unjoni Ewropea qed tistieden lill-pajji]i membri biex ja[sbu u jie[du azzjonijiet konkreti fuq kif l-anzjani jistg[u jkunu integrati iktar fis-socjetà g[all-;id tal-istess pajji].

Waqt l-edizzjoni ta’ din is-sena ta’ Skolasajf, is-Segretarjat Parlamentari g[all-Anzjani u Kura fil-Komunità qassam il-ktieb In-Nannu Nesa x’Jisimni ta’ Trevor }ahra.

18 Ittri lill-Editur

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012 APPREZZAMENT

Salvu Galea (1941-2012)

Log[ob bi tradizzjoni Sur Editur, Fl-Innu Malti li, kwa]i biddmug[ f’g[ajnejna, inkantaw: Lil Din l-Art {elwa, l-Omm li tatna Isimha, kultant ji;ini li wara l-kelma ‘[elwa’ in]id ‘u truxa’.

Ng[id hekk meta nisma’ jew naqra li hawn min, bla ebda riservi, jiddefendi llog[ob tan-nar tal-festi reli;ju]i fil-g]ejjer Maltin.

Jammetti l-gwaj kollu li jnissel dal-log[ob perikolu] i]da jikkontendi li dik hi tradizzjoni u ma tista’ qatt tifridha minn festa.

B’dil-kwalità ta’ ra;unament, nistaqsi: “G[ala /erti affarijiet ittimbrati ‘tradizzjonali’ kienu mwarrba, u [add illum ma jrid jaf bihom^ E]empju: Sa mitt sena ilu, kien hawn dik — meqjusa b[ala tradizzjoni — li, malmewt ta’ xi [add, ilfamiljari jikru l-bikkejja biex tag[mel lejl tolfoq fuq il-katavru.

Kien hawn dik — komodament imsej[a ‘tradizzjoni’ — li, fil-Kitba

ta]-}wie;, l-g[arusa tinkludi li l-g[arus, kull sena, jo[odha l-Imnarja, filBuskett. Marret mar-ri[ g[ax bla g[eruq sodi!

Fi Spanja, il-Baski, g[andhom il-festa ta’ San Fermin, u [awlu u]anza li malli kibret sej[ulha ‘tradizzjoni’. Jitilqu mer[la barrin li ji;ru ffero/jati mittoroq, i[arbtu, ikissru, jixprunaw lil min ji;i g[addaqqa u jo[olqu tra;edji.

I]da jafu jin[bew ta[t ilkelma ‘tradizzjoni’.

S’intendi, il-ba]i ta’ dan kollu hu, jew il-qlig[ talflus min-na[a talorganizzaturi jew il-kaos.

Il-log[ob tan-nar tal-festi jwe;;a’, mhux biss lil dawk li jkollhom jissaportuh i]da wkoll lil min ja[dmu u jtellg[u. Xahar u nofs ilu, [alla dil-[ajja, ra;el ta’ 27 sena. In[araq gravement bin-nar u g[amel [ames ;img[at fl-ITU qabel ma eventwalment miet.

Vittmi tat-‘tradizzjoni’^

L.G.H.

{’Attard

Apprezzament dwar programm Sur Editur, Nixtieq ning[aqad ma’ diversi qarrejja ta’ din il-gazzetta li di;a kitbu dwar is-su//ess ta’ din is-sena tal-programm ‘For/ina’ fuq NET Television li dawwarna ma’ [afna festi Maltin u G[awdxin.

In[oss li nkun qed intenni lapprezzament ta’ [afna telespettaturi meta nirringrazzja

kemm li]-]ew; pre]entaturi kif ukoll lil dawk li [adu [sieb il-produzzjoni talprogramm.

Nittama li, jekk Alla jrid, dan il-programm jibqa’ jixxandar minn sena g[al sena.

T. BORG

{al Luqa

L-istorja ta’ Malta Sur Editur, Hekk kif kul[add qed i[ejji g[all-bidu ta’ sena skolastika o[ra na[seb li nkun qed inwassal ix-xewqa ta’ [afna li t-tfal tag[na jing[ataw tag[rif dwar l-akbar ;rajjiet ta’ pajji]na.

Kultant na[seb li s-sistema

edukattiva tag[na g[adha mhix tag[ti l-importanza dovuta lill-istorja ta’ pajji]na.

Na[seb li hu dover tal-pajji] innifsu li jg[allem lil uliedu dak kollu li g[adda minnu flistorja sinjura tieg[u.

F. CASSAR

{al Tarxien

Is-Sibt, 18 ta’ Awwissu, jum Santa Liena. Konna qeg[din G[awdex g[al vaganza ta’ ftit jiem. F’xis-7.30 ta’ filg[odu j/empel it-telefon /ellulari u jg[idulna li [alliena Salvu, irra;el ta’ o[t il-mara, millManikata. :barna kollox fi ftit minuti u r;ajna lura Malta ma rridux nemmnu din l-a[bar kiefra. G[ax il-[ajja taf tkun iebsa wisq u d-destin ma j[assru [add.

Salvu kien mag[ruf [afna mal-bdiewa, l-aktar fin-na[iet tal-Manikata, G[ajn Tuffie[a u l-Im;arr. Kellu karattru [elu, ma jmeri lil [add, anki fuq is-su;;etti li kien espert fuqhom. U kien g[adu mimli bis-sa[[a. Tant li kien g[adu jbakkar minn sbie[ Alla [alli ja[dem il-ftit raba’ saqwi li kien g[ad baqag[lu, u li kien jikkura bl-akbar reqqa u dedikazzjoni. {afna kienu jafuh ukoll bilvann Transit i;orr it-turisti jew l-istudenti ]g[ar g[alliskola fl-in[awi ta’ San Pawl il-Ba[ar. Jew inkella fuq iddaqsxejn ta’ kajjik li kellu biex jitfa’ xi ftit nases g[allkwiet u l-[emda tal-ba[ar

ka[lani lejn in-na[iet talMejjiesa. Kemm kien jie[u pja/ir u kien ikun kuntent meta jaqbad xi ftit vopi jew xi ftit [ut ie[or!

Mal-pubbliku in;enerali kien mag[ruf l-aktar g[allmuturi antiki li kien i[obb i;emma’. Kellu kollezzjoni ;mielha ta’ muturi. Ta’ kull daqs u g[amla. Kollha ja[dmu perfettament. Anki dawk li g[andhom g[exieren ta’ snin.

Kien jie[u [siebhom, ji]bog[hom, i[addimhom, jindukrahom, sal-inqas dettall.

U [alli g[alih waqt xi wirja agrikola, jirrakkonta u j;ieg[el lil min ikun hemm quddiemu [alli jsemmag[lu l[oss tieg[u b’dik it-tbissima simpatika tieg[u.

“G[adu ja[dem perfett” kien jistqarr. L-aktar waqt ilLejla M;arrija li ssir ta’ kull sena fl-ewwel {add ta’ Awwissu fir-ra[al pittoresk tal-Im;arr, Malta.

Imma [ej, il-Mulej xtaqu mieg[u [abta u sabta. Propju ;img[a biss qabel il-festa ta’ San :u]epp li ssir filManikata, u li fih refa’ kemmil darba.

Kien xokk kbir wisq g[allfamiljari tieg[u. G[ax Salvu kien ;entlom. G[alih ilfamilja kienet ti;i l-ewwel u kien jag[mel minn kollox g[aliha. Kien i[obb [afna u g[alhekk kien ma[bub [afna.

Konferma ta’ dan kien ilfuneral kbir li kellu nhar itTnejn, 20 ta’ Awwissu.

Il-knisja tal-Manikata rari rat dawk in-nies kollha li litteralment kienet ma[nuqa minn nies ta’ kull età u klassi.

G[ax anki jekk Salvu g[ex [ajja sempli/i kien kapa/i jkun ta’ e]empju g[al [afna.

F’kelma wa[da kien ma[bub u rispettat minn kul[add.

Issa nitolbu lill-Mulej jag[ti ssabar me[tie; lill-g[a]i]a martu Angela, jew a[jar :olina, kif insibuha l-familjari u l-[bieb, lil uliedu Paul u Frankie flimkien man-nisa tag[hom Marylou u Julie. U fuq kollox lit-tliet neputijiet James, u t-tewmin Isaac u Luke, li kienu dejjem mieg[u u kullimkien. Kien litteralment jg[ix g[alihom.

Ag[tih, O Mulej, il-mistrie[ ta’ dejjem.

FRANS DEGUARA

Il-Mosta

APPREZZAMENT

Joseph J. Camilleri

Ftit tal-;img[at ilu r-ra[al talMosta tilef wie[ed minn uliedu li g[amel isem kbir fil-qasam edukattiv u letterarju.

J.J. Camilleri, kif kien l-aktar mag[ruf, kellu [afna g[al qalbu l-istudju, l-edukazzjoni u llingwa Maltija.

G[al [afna snin serva b[ala g[alliem, Assistent Kap u Kap ta’ Skola, Uffi/jal flEdukazzjoni u f’[idma filKulle;; tal-G[alliema u flUniversità ta’ Malta.

Ta s-sehem tieg[u wkoll flAwtorità tax-Xandir, fil-Bord tal-Edukazzjoni u fit-t[ejjija talKotba tal-Malti u talMatematika u fil-Kunsill Skolastiku.

Barra dan kollu kien membru fl-Akkademja tal-Malti, filLaboratorju tal-Pa/i, fil-Kunsill tal-Kapijiet tal-Iskejjel u talGraduate Teachers Association.

F’kelma wa[da [ajtu kienet [idma kontinwa b’risq l-edukazzjoni.

Fuq kollox, J.J. Camilleri

jibqa’ mfakkar b[ala wie[ed mill-awturi ewlenin ta’ pajji]na.

Kiteb numru kbir ta’ artikli dwar l-edukazzjoni, l-istorja u lfolklor. Fost il-kotba li ppubblika nsemmi A[na Sinjuri, Is-Sej[a tal-Art, Luteru u {abbejthom it-Tnejn.

Kiteb antolo;iji ta’ poe]iji, novelli, drammi, rumanzi u mexxa diversi programmi fuq ix-xandir.

J.J. Camilleri kien attiv ukoll fil-[ajja kulturali tal-Mosta fejn kien membru ta’ diversi g[aqdiet u so/jetajiet kemm reli;ju]i, sportivi u kulturali talMosta.

G[al xi ]mien kien membru fis-sotto-kumitat tal-Kunsill Lokali tal-Mosta, fejn l-g[a]i]a u qatt minsija martu Josephine, g[alliema wkoll, kienet kunsilliera.

B[ala awtur u studju] Mosti, ta’ kull sena kien jikteb xi artiklu fl-Annwal (ktieb talfesta) li t-tliet so/jetajiet (Banda Nicolò Isouard, Banda Santa

Marija u s-So/jetà tan-Nar 15 ta’ Awwissu) jippubblikaw flokka]joni ta’ Santa Marija.

Meta fl-2008, is-So/jetà tag[na, fl-okka]joni ta’ g[eluq l-400 sena mit-twaqqif talParro//a tal-Mosta, ippubblikat ktieb bl-isem Il-Mosta, ;rajjietha u niesha, J.J. Camilleri kien wie[ed millkontributuri b’artiklu mill-aktar interessanti.

B[ala apprezzament tal[idma tieg[u, fl-2004 il-Kunsill Lokali tal-Mosta, onorah blg[oti ta’ ‘:ie[ il-Mosta’.

Illum J.J. Camilleri m’g[adux mag[na fi]ikament i]da ]gur li se jibqa’ [aj permezz tal-kitba letterarja tieg[u.

F’isem is-So/jetà Filarmonika Nicolò Isouard u f’isem il-poplu tal-Mosta, inwassal il-kondoljanzi lillfamilja tieg[u.

IVAN SCERRI

PRO Banda Nicolò Isouard Il-Mosta

Ittri lill-Editur 19

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Wara l-funeral…

Sur Editur, Issa li s-s[ana tal-g[ag[a u /-/ap/ip waqfu u marru mar-ri[, re;g[et ;iet il-kalma u l-[emda. Wasal il-mument ta’ riflessjoni.

Ma kienet xejn dekoru]a li t-tebut ‘bil-mejjet’ ;o fih jag[mel ;irja ma’ xi r[ula u bliet: in-nies /ap/pet, kultant f’ferne]ija, quddiem it-tebut b’‘;isem mejjet’ ;o fih — ;isem mejjet hu sagru…

Waqt din il-;irja ‘bil-mejjet’ — kwa]i bla sens — er;ajna smajna lkelma u l-g[ajta: ‘Is-salvatur’. Kienet kelma li fakkritna minnufih flimg[oddi, spe/jalment fis-snin koroh tal-[amsinijiet u sebg[inijiet. Le… le [add ma hu s-salvatur, g[aliex isSalvatur hu Wie[ed biss.

Il-latin klassiku jg[id: De Mortuis Nil Nisi Bonum, ji;ifieri, fuq ilmejtin semmi biss it-tajjeb. Ilbniedem hekk g[andu jag[mel u jekk jag[mel hekk, jag[mel sewwa.

I]da l-Istorja mhix hekk. L-Istorja hi kattiva, g[aliex l-Istorja hi l-;rajja tal-bniedem, fit-tajjeb u fil-[a]in. U lIstorja jag[milha l-bniedem b’dak li

jg[id u b’dak li jag[mel. L-Istorja hi l-;rajja tal-fatti u mhux tal-fantasija, fittizja.

Meta wie[ed jg[id kelma, din tibqa’ g[al dejjem, sal-eternità. Ma tistax t[assarha jew ti;borha lura b[allikieku ma ntqalitx. L-istess ilmod kif wie[ed ja;ixxi u j;ib ru[u.

L-Istorja xejn ma hi [anina, ma ta[firx, ma tnessix imma tfakkar, twiddeb, fis-sewwa u fil-[a]in.

Issa li miet, waqa’ s-skiet u se jibqa’ jitkellem biss b’dak li qal u b’dak li g[amel meta kien [aj, tajjeb jew [a]in. Hi l-Istorja li ti]en u taqleb il-keffa tal-mi]ien biex tag[ti lverdett tag[ha.

Kien hemm min qal li ‘il-mejjet’ g[amel Malta mag[rufa mad-dinja.

U allura Malta kienet imsie[ba, fost o[rajn, ma’ Gaddafi, ma’ Ceausescu, meqjusa fost l-e[rex dittaturi tas-seklu 20, li g[andhom idejhom im/appsin bid-demm talinno/enti.

‘Il-mejjet’ seta’ ma kienx komunist i]da ]gur xellugi estrem, b’simpatija lejn it-totalitari]mu. Iva, Malta saret

mag[rufa imma notorjament. Kienu ]minijiet meta mal-barrani kont tist[i tg[id li int Malti. Isem Malta ttebba’.

Duncan Sandys darba qal dwar ‘ilmejjet’ li ma setax jifhmu: illum ji;i bi proposta u b’a;enda g[addiskussjoni, g[ada ji;i bi proposta u b’a;enda opposta g[al dik tal-biera[ (Integration u Indipendenza).

Is-segwa/i ‘tal-mejjet’ kienu jammirawh f’din il-[a;a, i]da dan latte;;jament ma kienx, tabil[aqq, [lief xhieda ta’ nuqqas ta’ konsistenza u prin/ipji; kienet politika ta’ opportuni]mu sfrenat.

Iva, l-Istorja ma ta[firx, ma ta[bix g[ax il-fatti huma hemm g[at-tajjeb u g[all-[a]in. L-Istorja tal-fatti hi lverità, u l-verità hi wa[da biss.

M’hemmx [lief verità wa[da.

Il-politiku nieqes mis-sin/erità u lintegrità jirribella meta l-verità //anfru, t[ammarlu wi//u, tgiddbu.

G[al min i[obb il-verità, l-ingann talgidba hu immorali. Il-verità twe;;a’.

Min ma jitkellimx quddiem ilvjolenza u l-aggressjoni, l-aktar jekk hu fid-dmir li jitkellem jew iwaqqaf

dak l-a;ir, ikun kompli/i fil-[a]en, ikun qed jag[ti ta/itament u impli/itament il-kunsens u lapprovazzjoni tieg[u.

L-Istorja tat-tajjeb u l-[a]in hi lakbar g[alliema, hi konvin/enti u mhux kontroversjali g[aliex titkellem mill-fatti u l-;rajja li tkun se[[et.

Il-politiku g[andu responsabbiltà kbira quddiem i/-/ittadin u l-pajji].

L-Istorja tg[allem fejn sar tajjeb, tg[allem ukoll fejn sar il-[a]in, fejn saru l-in;ustizzji. Il-politiku g[andu jitg[allem mill-passat, g[aliex, iva, lIstorja ma jmeriha [add; dejjem tirba[ fuq il-gidba.

L-Istorja hi kiefra g[al dak li jkun g[amel il-[a]in. L-Istorja hi twajba g[al dak li jkun g[amel it-tajjeb.

Iva, l-Istorja g[andha tkun, spe/jalment g[all-politiku, ta’ ispirazzjoni biex id-dawl jirba[ fuq id-dlam…

Il-bniedem b[ala bniedem g[andu jinsa l-[a]in ta’ [addie[or. L-Istorja, iva, hi kiefra, ma tinsiex.

KORRISPONDENT

Tal-Pietà

politika Minn wara dahar il-membri L-ipokrisija Sur Editur, Dak l istess gvern li kien Sur Editur, Qrajt f’il-mument ta’ nhar il{add 19 ta’ Awwissu 2012 li l-gazzetti tal-GWU qed jag[tu reklamar politiku ba [las lillPartit Laburista.

Dan g[all-valur ta’ eluf ta’ ewro.

Hawnhekk nirreferi g[al [afna paroli li jlissnu tal-GWU u tal-PL dwar it-trasparenza.

Kont nistenna li dan il-ftehim bejn tal-GWU u tal-PL dwar reklamar bla [las kellu jin;ieb g[all-attenzjoni tal-poplu kif ukoll tintalab l-approvazzjoni tal-imse[bin li j[allsu l-mi]ata tal-General Workers’ Union.

Il-Partit Laburista ilu s-snin jeqred dwar l-iffinanzjar talpartiti politi/i. Tiftakruh lil Alfred Sant jg[ajjar lill-PN

bil-fat cats li suppost kienu jissussidjawh^ Tassew tixirqilha lill-GWU id-deskrizzjoni li hi l-ferg[a industrijali tal-moviment hekk imsejja[ ‘tal-[addiema’.

Na[seb jixirqilha wkoll li tibda tissejja[ ‘il-pompa’ talLabour.

M. PISANI {’Attard

Id-Depot fuq tliet /ente]mi!

Sur Editur, Il-Kunsill Lokali ta’ Ra[al :did regolarment jibg[ad lill-kunsillieri emails li jperr/u l-artikli li An;lu Farrugia regolarment jikteb f’l-orizzont.

Barra l-artiklu fil-gazzetti indipendenti tal-union tintbag[at ukoll xi stqarrija li jkun [are; idDeputat Mexxej tal-PL. Dan x’jag[mlu tal-Labour

meta qeg[din fl-Oppo]izzjoni!

Issa [a nfakkar x’kienu g[amlu meta kienu fil-gvern.

Mela darba kienu arrestaw impjegat tal-gvern u [aduh idDepot tal-Pulizija fejn kienu damu jinterrogawh is-sig[at.

L-akku]a kienet li dan il[addiem kien u]a envelop talgvern biex imposta tessera ta’ wa[da mill-unions [ielsa…

allura ;ie li kien seraq lill-Gvern bolla ta’ tliet /ente]mi!

Hekk hu l-partit ‘onest’ tal[addiema. {a;a o[ra. Ma nafx jekk dak li qed jag[mlu tal-Kunsill ta’ Ra[al :did ifissirx li tal-Labour di;à qed igawdu minn iffinanzjar pubbliku tal-partit.

JOHN CASSAR Ra[al :did

Ftit ilu f’il-mument dehret ittra dwar dak li kien kiteb Leo Brincat fuq l-ipokrisija.

Xtaqt in]id xi [a;a dwar lipokrisija politika tas-Sur Brincat.

Mela dan Leo Brincat meta kien g[adu daqxejn ta’ ;uvnott kien studja flMCAST fid-Dipartiment talBusiness Studies. Ji;ifieri f’dak l-istess MCAST li meta tela’ l-Gvern Laburista ta’ Leo kien spi//a biex g[alqu.

Ma nafx li Leo Brincat kien feta[ [alqu dwar dan.

Is-Sur Leo Brincat, issa Membru Parlamentari Laburista, kien ukoll membru fundatur tal-Western European Parlamentarians Against Apartheid. Issa dan listess Leo Brincat kien ukoll Segretarju Parlamentari flUffi//ju tal-Prim Ministru filgvern ta’ KMB.

-

jimporta l-qam[ mill-Afrika t’Isfel meta dak il-pajji] kien ta[t id-dittatura tal-bojod li kienu jipprattikaw l-apartheid fuq il-ma;;oranza sewda.

Ma nafx dan kienx isir bi ksur ta’ xi sanzjonijiet li setg[et imponiet inNazzjonijiet Uniti dak i]]mien. Din l-istess ipokrisija tal-Labour to[ro; ukoll minn dak li jg[idu dwar l-immigranti irregolari.

Insew dawn li sa mis-snin sittin kienu affiljati fl-Afro Asian Peoples Solidarity Organisation (AAPSO) fejn suppost kienu jir/ievu u jag[tu solidarjetà lis-suwed u lis-sofor.

Dan suppost jafu Leo Brincat g[ax fis-sebg[inijiet kien Segretarju Internazzjonali tal-MLP.

G. FARRUGIA

{a]-}ebbu;

20 Ittri lill-Editur

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012 APPREZZAMENT

Salvu Galea (1941-2012)

Log[ob bi tradizzjoni Sur Editur, Fl-Innu Malti li, kwa]i biddmug[ f’g[ajnejna, inkantaw: Lil Din l-Art {elwa, l-Omm li tatna Isimha, kultant ji;ini li wara l-kelma ‘[elwa’ in]id ‘u truxa’.

Ng[id hekk meta nisma’ jew naqra li hawn min, bla ebda riservi, jiddefendi llog[ob tan-nar tal-festi reli;ju]i fil-g]ejjer Maltin.

Jammetti l-gwaj kollu li jnissel dal-log[ob perikolu] i]da jikkontendi li dik hi tradizzjoni u ma tista’ qatt tifridha minn festa.

B’dil-kwalità ta’ ra;unament, nistaqsi: “G[ala /erti affarijiet ittimbrati ‘tradizzjonali’ kienu mwarrba, u [add illum ma jrid jaf bihom^ E]empju: Sa mitt sena ilu, kien hawn dik — meqjusa b[ala tradizzjoni — li, malmewt ta’ xi [add, ilfamiljari jikru l-bikkejja biex tag[mel lejl tolfoq fuq il-katavru.

Kien hawn dik — komodament imsej[a ‘tradizzjoni’ — li, fil-Kitba

ta]-}wie;, l-g[arusa tinkludi li l-g[arus, kull sena, jo[odha l-Imnarja, filBuskett. Marret mar-ri[ g[ax bla g[eruq sodi!

Fi Spanja, il-Baski, g[andhom il-festa ta’ San Fermin, u [awlu u]anza li malli kibret sej[ulha ‘tradizzjoni’. Jitilqu mer[la barrin li ji;ru ffero/jati mittoroq, i[arbtu, ikissru, jixprunaw lil min ji;i g[addaqqa u jo[olqu tra;edji.

I]da jafu jin[bew ta[t ilkelma ‘tradizzjoni’.

S’intendi, il-ba]i ta’ dan kollu hu, jew il-qlig[ talflus min-na[a talorganizzaturi jew il-kaos.

Il-log[ob tan-nar tal-festi jwe;;a’, mhux biss lil dawk li jkollhom jissaportuh i]da wkoll lil min ja[dmu u jtellg[u. Xahar u nofs ilu, [alla dil-[ajja, ra;el ta’ 27 sena. In[araq gravement bin-nar u g[amel [ames ;img[at fl-ITU qabel ma eventwalment miet.

Vittmi tat-‘tradizzjoni’^

L.G.H.

{’Attard

Apprezzament dwar programm Sur Editur, Nixtieq ning[aqad ma’ diversi qarrejja ta’ din il-gazzetta li di;a kitbu dwar is-su//ess ta’ din is-sena tal-programm ‘For/ina’ fuq NET Television li dawwarna ma’ [afna festi Maltin u G[awdxin.

In[oss li nkun qed intenni lapprezzament ta’ [afna telespettaturi meta nirringrazzja

kemm li]-]ew; pre]entaturi kif ukoll lil dawk li [adu [sieb il-produzzjoni talprogramm.

Nittama li, jekk Alla jrid, dan il-programm jibqa’ jixxandar minn sena g[al sena.

T. BORG

{al Luqa

L-istorja ta’ Malta Sur Editur, Hekk kif kul[add qed i[ejji g[all-bidu ta’ sena skolastika o[ra na[seb li nkun qed inwassal ix-xewqa ta’ [afna li t-tfal tag[na jing[ataw tag[rif dwar l-akbar ;rajjiet ta’ pajji]na.

Kultant na[seb li s-sistema

edukattiva tag[na g[adha mhix tag[ti l-importanza dovuta lill-istorja ta’ pajji]na.

Na[seb li hu dover tal-pajji] innifsu li jg[allem lil uliedu dak kollu li g[adda minnu flistorja sinjura tieg[u.

F. CASSAR

{al Tarxien

Is-Sibt, 18 ta’ Awwissu, jum Santa Liena. Konna qeg[din G[awdex g[al vaganza ta’ ftit jiem. F’xis-7.30 ta’ filg[odu j/empel it-telefon /ellulari u jg[idulna li [alliena Salvu, irra;el ta’ o[t il-mara, millManikata. :barna kollox fi ftit minuti u r;ajna lura Malta ma rridux nemmnu din l-a[bar kiefra. G[ax il-[ajja taf tkun iebsa wisq u d-destin ma j[assru [add.

Salvu kien mag[ruf [afna mal-bdiewa, l-aktar fin-na[iet tal-Manikata, G[ajn Tuffie[a u l-Im;arr. Kellu karattru [elu, ma jmeri lil [add, anki fuq is-su;;etti li kien espert fuqhom. U kien g[adu mimli bis-sa[[a. Tant li kien g[adu jbakkar minn sbie[ Alla [alli ja[dem il-ftit raba’ saqwi li kien g[ad baqag[lu, u li kien jikkura bl-akbar reqqa u dedikazzjoni. {afna kienu jafuh ukoll bilvann Transit i;orr it-turisti jew l-istudenti ]g[ar g[alliskola fl-in[awi ta’ San Pawl il-Ba[ar. Jew inkella fuq iddaqsxejn ta’ kajjik li kellu biex jitfa’ xi ftit nases g[allkwiet u l-[emda tal-ba[ar

ka[lani lejn in-na[iet talMejjiesa. Kemm kien jie[u pja/ir u kien ikun kuntent meta jaqbad xi ftit vopi jew xi ftit [ut ie[or!

Mal-pubbliku in;enerali kien mag[ruf l-aktar g[allmuturi antiki li kien i[obb i;emma’. Kellu kollezzjoni ;mielha ta’ muturi. Ta’ kull daqs u g[amla. Kollha ja[dmu perfettament. Anki dawk li g[andhom g[exieren ta’ snin.

Kien jie[u [siebhom, ji]bog[hom, i[addimhom, jindukrahom, sal-inqas dettall.

U [alli g[alih waqt xi wirja agrikola, jirrakkonta u j;ieg[el lil min ikun hemm quddiemu [alli jsemmag[lu l[oss tieg[u b’dik it-tbissima simpatika tieg[u.

“G[adu ja[dem perfett” kien jistqarr. L-aktar waqt ilLejla M;arrija li ssir ta’ kull sena fl-ewwel {add ta’ Awwissu fir-ra[al pittoresk tal-Im;arr, Malta.

Imma [ej, il-Mulej xtaqu mieg[u [abta u sabta. Propju ;img[a biss qabel il-festa ta’ San :u]epp li ssir filManikata, u li fih refa’ kemmil darba.

Kien xokk kbir wisq g[allfamiljari tieg[u. G[ax Salvu kien ;entlom. G[alih ilfamilja kienet ti;i l-ewwel u kien jag[mel minn kollox g[aliha. Kien i[obb [afna u g[alhekk kien ma[bub [afna.

Konferma ta’ dan kien ilfuneral kbir li kellu nhar itTnejn, 20 ta’ Awwissu.

Il-knisja tal-Manikata rari rat dawk in-nies kollha li litteralment kienet ma[nuqa minn nies ta’ kull età u klassi.

G[ax anki jekk Salvu g[ex [ajja sempli/i kien kapa/i jkun ta’ e]empju g[al [afna.

F’kelma wa[da kien ma[bub u rispettat minn kul[add.

Issa nitolbu lill-Mulej jag[ti ssabar me[tie; lill-g[a]i]a martu Angela, jew a[jar :olina, kif insibuha l-familjari u l-[bieb, lil uliedu Paul u Frankie flimkien man-nisa tag[hom Marylou u Julie. U fuq kollox lit-tliet neputijiet James, u t-tewmin Isaac u Luke, li kienu dejjem mieg[u u kullimkien. Kien litteralment jg[ix g[alihom.

Ag[tih, O Mulej, il-mistrie[ ta’ dejjem.

FRANS DEGUARA

Il-Mosta

APPREZZAMENT

Joseph J. Camilleri

Ftit tal-;img[at ilu r-ra[al talMosta tilef wie[ed minn uliedu li g[amel isem kbir fil-qasam edukattiv u letterarju.

J.J. Camilleri, kif kien l-aktar mag[ruf, kellu [afna g[al qalbu l-istudju, l-edukazzjoni u llingwa Maltija.

G[al [afna snin serva b[ala g[alliem, Assistent Kap u Kap ta’ Skola, Uffi/jal flEdukazzjoni u f’[idma filKulle;; tal-G[alliema u flUniversità ta’ Malta.

Ta s-sehem tieg[u wkoll flAwtorità tax-Xandir, fil-Bord tal-Edukazzjoni u fit-t[ejjija talKotba tal-Malti u talMatematika u fil-Kunsill Skolastiku.

Barra dan kollu kien membru fl-Akkademja tal-Malti, filLaboratorju tal-Pa/i, fil-Kunsill tal-Kapijiet tal-Iskejjel u talGraduate Teachers Association.

F’kelma wa[da [ajtu kienet [idma kontinwa b’risq l-edukazzjoni.

Fuq kollox, J.J. Camilleri

jibqa’ mfakkar b[ala wie[ed mill-awturi ewlenin ta’ pajji]na.

Kiteb numru kbir ta’ artikli dwar l-edukazzjoni, l-istorja u lfolklor. Fost il-kotba li ppubblika nsemmi A[na Sinjuri, Is-Sej[a tal-Art, Luteru u {abbejthom it-Tnejn.

Kiteb antolo;iji ta’ poe]iji, novelli, drammi, rumanzi u mexxa diversi programmi fuq ix-xandir.

J.J. Camilleri kien attiv ukoll fil-[ajja kulturali tal-Mosta fejn kien membru ta’ diversi g[aqdiet u so/jetajiet kemm reli;ju]i, sportivi u kulturali talMosta.

G[al xi ]mien kien membru fis-sotto-kumitat tal-Kunsill Lokali tal-Mosta, fejn l-g[a]i]a u qatt minsija martu Josephine, g[alliema wkoll, kienet kunsilliera.

B[ala awtur u studju] Mosti, ta’ kull sena kien jikteb xi artiklu fl-Annwal (ktieb talfesta) li t-tliet so/jetajiet (Banda Nicolò Isouard, Banda Santa

Marija u s-So/jetà tan-Nar 15 ta’ Awwissu) jippubblikaw flokka]joni ta’ Santa Marija.

Meta fl-2008, is-So/jetà tag[na, fl-okka]joni ta’ g[eluq l-400 sena mit-twaqqif talParro//a tal-Mosta, ippubblikat ktieb bl-isem Il-Mosta, ;rajjietha u niesha, J.J. Camilleri kien wie[ed millkontributuri b’artiklu mill-aktar interessanti.

B[ala apprezzament tal[idma tieg[u, fl-2004 il-Kunsill Lokali tal-Mosta, onorah blg[oti ta’ ‘:ie[ il-Mosta’.

Illum J.J. Camilleri m’g[adux mag[na fi]ikament i]da ]gur li se jibqa’ [aj permezz tal-kitba letterarja tieg[u.

F’isem is-So/jetà Filarmonika Nicolò Isouard u f’isem il-poplu tal-Mosta, inwassal il-kondoljanzi lillfamilja tieg[u.

IVAN SCERRI

PRO Banda Nicolò Isouard Il-Mosta

Ittri lill-Editur 21

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Sekwestru Tuni g[aliex nifla[…

{sara Sur Editur, Mela Karmenu Vella waqt business breakfast organizzat mill-GWU nhar it-Tnejn 13 ta’ Awwissu ]er]aqha li jekk il-Labour ikun fil-gvern ilftehim mal-UE jista’ jinbidel.

Ma noqg[odx nin[ela f’[afna argumenti dwar din ilproposta. U hemm [afna xi tg[id. Ng[id biss i]da li l-fatt li ntqal dak il-kliem di;à g[amel [sara ekonomika.

Darba kont ktibt dwar listorja ta]-]rin; u l-iskorpjun fejn urejt li l-iskorpjun (il-PL) ma jafx ma jag[tix in-niggie]a anke meta din tkun se tag[mel [sara lilu nnifsu.

Hekk hu l-Labour! Ji;i jaqa’ u jqum mill-[sara li tista’ ssir lill-pajji] basta hu, ming[alih, javanza fil-voti u l-popolarità.

ANTHONY FARRUGIA Tas-Sliema

B’sa[[tu jew le^

Sur Editur, Intqal [afna diskors fuq ilPerit Duminku Mintoff. Intqal li kellu personalità b’sa[[itha u dominanti. Intqal ukoll li kien dinamiku [afna.

Dwar il-vjolenza politika fi ]mienu b[ala Prim Ministru kien hemm wie[ed li qal li Mintoff ma kellu ebda interess li tin[araq it-Times jew li tkun attakkata d-dar u lfamilja ta’ Fenech Adami.

Qal ukoll li dan kien ;ara g[ax kien hemm /erti elementi fil-partit li kienu ;rew bih. L-ewwel [a;a episodji ta’ vjolenza ma kienx hemm biss tat-Times u tad-dar ta’ Fenech Adami i]da kienu jse[[u bil-gzuz u regolarment

matul is-sittax-il sena ta’ [akma so/jalista.

Allura minn dik il-vjolenza kollha [add ma jitressaq ilQorti mqar darba?

I]jed. Dawk il-karattri li ;rew bil-partit kienu t[allew ma’ djul il-Partit Laburista.

Kienu tne[[ew, i]da minn Alfred Sant, avolja An;lu Farrugia kien qal li Sant jib]a’. Nistaqsi: Kellu personalità b’sa[[itha u dominanti l-Perit jew ma kellux?

Kien dinamiku Mintoff jew le?

Staqsu lil min bata millvjolenza laburista!

M. AGIUS Il-Marsa

Sur Editur, Tal-Labour minn dejjem kienu kontra l-privatizzazzjoni tal-banek u dan min[abba ra;unijiet parti;;jani, fosthom easy loans lil tal-qalba, promozzjonijiet u trasferimenti lill-impjegati e//, e//.

Fuq quddiem kontra lprivatizzazzjoni kienu Alfred Sant u Joseph Muscat li kien iddeskriva lbejg[ tal-Mid-Med Bank lill-HSBC b[ala l-“akbar hold-up li qatt saret f’Malta”.

I]da ftakart f’u]u ie[or li kien jag[mel il-Gvern Laburista meta l-banek kienu ‘tieg[u’. Kien jinqeda bihom biex ixejjen lg[edewwa politi/i!

B[al meta /-Chairman tal-BOV kien [are; mandat ta’ sekwestru kontra lIstamperija Indipendenza g[ax ried li l-PN i[allas minnufih id-dejn li kellu ma’ dak il-bank.

Mur ;ib kieku ;ara hekk lill-Partit Laburista ta[t Gvern Nazzjonalista!

Tg[id xi naqra dejn malbank ma kellux il-Labour?

J. GALEA {ad-Dingli

Sur Editur, Joseph Muscat kien qed jitkellem fil-Konferenza :enerali talLabour. Kien il-{add 6 ta’ Frar 2011.

B’referenza g[all-kritika li kienet qed issirlu kien esklama: ‘Tuni, g[ax nifla[ g[ad-daqqiet”.

Kemm jifla[ rajnie[ nhar il-{add 5 ta’ Awwissu fil-farsa li kellu filg[odu fuq ONE TV meta beda taparsi jirrispondi on-line g[all-mistoqsijiet li bdew isirulu.

Ja[asra l-g[axar mistoqsijiet li kien lest jirrispondi riedhom g[andu tal-anqas sitt ijiem qabel!

Qed tara kemm jifla[ jaqla’ ‘l-iljun’ tal-Labour!

M. AGIUS Ra[al :did

Ti//artilhom il-maskra Sur Editur, Jiddispja/ini li qed ikolli nikteb din l-ittra i]da jien inzertajt bniedem li ma nifla[x aktar g[all-ipokrisija politika li rajt mill-Partit Laburista fl-a[[ar ;img[at.

Niftakar li meta l-Perit Mintoff, fis-sajf tal-1998 kien waqqa’ l-gvern tal-Labour, tg[idx kemm kitbu kontra tieg[u fil-gazzetti tag[hom stess.

Dak i]-]mien kienu ‘bdew jaraw id-dawl’ u huma stess semmew g[add kbir ta’ /irkustanzi li se[[ew fi ]mien Mintoff li, wara snin ifa[[ruhom u jkabbruhom, spi//aw jattakkawhom u j]ebil[uhom. Dak i]-]mien xejn ma baqa’ ‘sagru’ minn dak li kien g[amel il-Perit

Mintoff fil-karriera politika tieg[u.

F’daqqa wa[da, issa, kollox re;a’ kien riabilitat u dak li tant maqdru fl-1998, f’temp ta’ ftit jiem, re;a’ sar ‘sagru’ mill-;did anzi sors ta’ tif[ir u elo;ji bla tmiem.

Jien konvint li dan hu manuvrar politiku tal-Malta Labour Party ma[sub biss biex jie[u vanta;; politiku hekk kif qed noqorbu lejn elezzjoni.

G[andi opinjoni tajba [afna tal-poplu Malti u allura n[ossni /ert li dawn ilmanuvri mhux talli mhux se ja[dmu talli qed iduru kontra dawk li qed iwettquhom.

A. N. CATANIA

Ra[al :did

22

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

A[barijiet Lokali

L-Indipendenza fet[et it-triq g[all-i]viluppi l-o[rajn kollha

– IL-PROFESSUR HENRY FRENDO

Imfakkar Jum il-Vitorja Malta, ilbiera[ fakkret Jum il-Vitorja b’attivitajiet li jikkommemoraw ir-reb[a tal-poplu Malti fuq it-Torok flAssedju l-Kbir, u r-reb[a kontra l-faxxi]mu u n-nazi]mu fl1943.

L-attivitajiet bdew b’parata mill-banda u l-Gwardja talUnur tal-Forzi Armati ta’ Malta, li g[addiet minn Triq irRepubblika lejn Misra[ San :wann, il-Belt.

Wara, saret Quddiesa pontifikali bil-kant tat-Te Deum, immexxija mill-Ar/isqof Pawl Cremona.

Fl-omelija tieg[u, l-Ar/isqof ta’ Malta qal li ]-]ew; ;rajjiet li qed infakkru fissru tbatija u [allew warajhom [afna mwiet. Qal li f’pajji]na je[tie; tkompli titkattar ilkultura ta’ pa/i permezz tat-teknolo;ija, kemm fil-familja, fl-iskola u fil-post tax-xog[ol.

G[al din i/-/elebrazzjoni attendew, fost l-o[rajn, ilPresident u s-Sinjura Abela, il-Prim Ministru u s-Sinjura Gonzi, Ministri, Deputati u membri tal-;udikatura.

Wara l-Quddiesa pontifikali, il-President George Abela po;;a kuruna mal-monument tal-Assedju l-Kbir.

Ix-xewqa g[all-indipendenza dejjem kienet fil-qalb talpoplu Malti u kien permezz tal-Indipendenza li kull ]vilupp ie[or – b[arRepubblika, l-g[eluq tal-ba]i militari u s-s[ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea – seta’ jse[[.

Hekk stqarr il-Professur Henry Frendo, ilbiera[, filprogramm Il-Fatti Kollha, fuq Radio 101.

Henry Frendo sostna li lewwel talba g[allindipendenza ta’ Malta tmur lura g[all-1802, meta lmexxejja tal-Maltin talbu li jkunu indipendenti kontra lftehim ta’ Amiens, li stabbilixxa li Malta kellha ter;a’ taqa’ f’idejn l-Ordni ta’ San :wann.

Fl-1885, Fortunato Mizzi, il-fundatur storiku tal-Partit Nazzjonalista, esprima xxewqa li l-Otto Settembre ssir festa nazzjonali fost l-g[ajjat ta’ Malta g[all-Maltin; u kien l-istess Partit Nazzjonalista bit-tmexxija ta’ Nerik Mizzi u Sir Ugo Mifsud li fl-1932 talab li Malta tibda titqies b[ala Dominion u g[alhekk issir pajji] indipendenti.

Min-na[a l-o[ra, wara lgwerra, b’differenza minn pajji]i o[ra li kienu qed isiru indipendenti, l-MLP f’Malta xtaq li nsiru parti mir-Renju Unit; li nsiru Ingli]i, u g[alhekk nitilfu l-identità.

Il-falliment tal-Integration feta[ il-bieb bera[ g[allindipendenza ta’ Malta, fejn kemm il-Partit Nazzjonalista kif ukoll il-Labour qablu filprin/ipju li Malta kellha ssir pajji] indipendenti.

Meta :or; Borg Olivier kien qed jiddiskuti l-proposta tal-Indipendenza, hu kellu jsib bilan/ bejn front maqsum, fejn minn na[a kien hemm ilpartiti ta’ Mabel Strickland, Herbert Ganado u Toni Pellegrini li xtaqu j]ommu lil Malta kolonja, u Mintoff, li ried li jimponi forma ta’ indipendenza li l-Ingli]i qatt ma kienu se ja//ettaw.

G[alhekk, Borg Olivier kellu ju]a l-[iliet kollha tieg[u biex i;ib lindipendenza mir-Renju Unit billi juri li l-ma;;oranza talMaltin riedu li Malta tkun pajji] indipendenti, u minna[a l-o[ra jopponi s-sitt punti ta’ Mintoff.

Mintoff, konvenjentement, kompla j]omm il-bibien tieg[u miftu[a u sa[ansitra kkontempla li Malta ssir parti mill-Italja, fl-1963.

Henry Frendo tkellem ukoll fuq is-‘sitt punti’ li ried Mintoff fil-Kostituzzjoni, li g[alkemm kienu jistipulaw il[olqien ta’ so/jetà sekulari b’element /ar ta’ antiklerikali]mu, l-a[[ar punt kien ji;;ustifika l-vjolenza – punt li /ertament ma kellu

xejn x’jaqsam mal-Punent demokratiku, sostna Frendo.

L-Indipendenza biddlet irrotta tal-istorja ta’ Malta, qal Henry Frendo, li sa[aq li lIndipendenza tal-1964 kienet indipendenza sostanzjali tant li anki d-dokumenti Ingli]i tal-Colonial Office dwar Malta jieqfu fil-21 ta’ Settembru 1964.

Tant kienet b’sa[[itha lIndipendenza li meta fl-1967 l-Ingli]i ma rrispettawx ilftehim tad-difi]a, Borg Olivier kien beda Operation Exit, li kienet se twassal g[all-g[eluq tal-Ba]i Militari Ingli]a f’Malta.

Hu fatt storiku li meta Mintoff kien Prim Ministru sar theddid serju g[allindipendenza ta’ Malta, spe/jalment meta l-mexxej Libjan, Gaddafi, kien ji;i f’Malta jiddetta l-politika tag[na fil-mass meetings talPartit Laburista, u sa[ansitra wera x’kienu l-intenzjonijiet tieg[u meta bag[at ilbastimenti tieg[u kontra tt[affir ta]-]ejt tal-Gvern Malti fl-ib[ra Maltin.

Dwar is-s[ubija ta’ Malta fl-UE, Henry Frendo qal li g[alkemm intwera xxetti/i]mu mil-Labour dwar is-su//ess ta’ Malta fl-UE, Malta rnexxielha tipparte/ipa fi sfond Ewropew – g[alkemm kien hemm ukoll /erti obbligi x’tirrispetta.

Internazzjonali 23

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

FIL-QOSOR

T[assib g[at-tifla Pakistana

Il-PAKISTAN: Hemm t[assib g[al tifla Nisranija li tbati bid-Down’s Syndrome u li kienet akku]ata li insulentat lIslam wara li t[abbar li se tin[eles bi ple;;. L-avukat tag[ha esprima t-t[assib li din se tkun fil-mira u kien se jkun hemm b]onn li tkun protetta. Rimsha Masih g[andha 11-il sena u kienet arrestata wara li n-nies tar-ra[al tag[ha riedu joqtluha wara li nstabu pa;ni mill-Koran ma[ruqa fil-basket tag[ha.

Hemm suspetti issa li dawn setg[u tpo;;ew mill-imam talmoskea lokali. Hi kienet ilha tinsab arrestata f’[abs ta’ si;urtà massima g[al dawn l-a[[ar tliet ;img[at. Il-;enituri tag[ha kellhom ji;u trasferiti wkoll g[aliex kienu mhedda.

Jibda jservi fl-Afganistan

L-ITALJA

Kampanja biex jing[ataw il-Mona Lisa lura L-Italja qed taqbad ritmu biex il-pajji] jing[ata lura l-pittura famu]a tal-Mona Lisa, li tinsab fil-mu]ew ta’ Louvre, f’Pari;i.

Skont il-Kumitat Nazzjonali g[all-Wirt Storiku, Kulturali u Ambjentali, li qed jorganizza l-kampanja, il-pittura ta’ Leonardo Da Vinci g[andha tintbag[at lura lejn il-mu]ew tal-Uffizi f’Firenze, fejn

ori;inarjament kienet g[allwiri fil-bidu tal-20 Seklu.

Issa saret talba formali lillGvern Fran/i] biex il-pittura ting[ata lura. Sa issa, ilpetizzjoni biex il-Mona Lisa ting[ata lura ffirmawha aktar minn 150,000 persuna.

I]da l-Louvre di;à warrab kull possibbiltà li l-pittura ting[ata lura. Barra minn hekk, il-pittura kienet inxtrat

mill-Familja Irjali Fran/i]a, u wara r-rivoluzzjoni Fran/i]a spi//at fil-mu]ew f’Pari;i.

Din, imbag[ad, insterqet fl1911, u sentejn wara nstabet f’Firenze. Il-pittura kienet intweriet fl-Uffizi biss g[al perijodu qasir u mbag[ad f’Ruma, qabel ma ntbag[tet lura Pari;i.

B[alissa, is-sid tal-pittura hu l-Gvern Fran/i].

L-AFGANISTAN: Il-Prin/ep Harry beda jservi mill-;did fl-Afganistan wara li wasal biex iservi b[ala bdot fuq il[elikopters tat-tip Apache. Harry, li g[andu 27 sena, se jkun stazzjonat f’Camp Bastion, f’Helmand, g[all-erba’ xhur li ;ejjin mas-622 Squadron. Hu se jkun qed jipprovdi appo;; g[at-truppi spe/jali fil-missjonijiet tag[hom. Il-prin/ep kien di;à serva fl-Afganistan, i]da b[ala suldat. Imma hu kellu jitne[[a wara li nkixef li kien qed iservi hemm.

}ieda fil-bram

Il-GRAN BRITANNJA: L-g[awwiema qed ikunu av]ati li hemm kwantità ta’ bram tat-tip Portuguese men o’war tul il-bajjiet fil-Lbi/ tal-Ingliterra, Wales u l-Irlanda. Tingi]a minn dawn il-bram twe;;a’ [afna u tista’ anki tkun fatali. Sa ftit ]mien ilu, dawn il-bram kienu jistabu biss f’partijiet millIstati Uniti, il-Karibbew u l-O/ean Pa/ifiku.

Ji]diedu l-vittmi ta’ terremot

I?-?INA: Il-Lbi/ ta/-?ina kien mhe]]e] minn sensiela ta’ terremoti qawwija li se[[ew wara xulxin fil-provin/ja ta’ Yunnan, u li [allew madwar 90 persuna mejta u kissru [afna bini. I]da l-uffi/jali qalu li l-ammont ta’ vittmi mistenni ji]died peress li z-zoni milquta huma muntanju]i u mimlija r[ula ]g[ar. It-terremoti wasslu wkoll biex tinqata’ l-provista tal-elettriku, kif ukoll biex ikun hemm valangi li qed ifixklu l-[idma tas-salvata;;, apparti x-xita qalila li qed tag[mel u li mistennija tkompli g[al tlett ijiem. L-uffi/jali qalu li madwar 740,000 persuna kienu affettwati minn dawn it-terremoti, fosthom 200,000 li kellhom ikunu evakwati.

Issa hu Snoop Lion

Il-KANADA: Waqt it-Toronto International Film Festival, il-kantant Amerikan tar-rap, Snoop Dog, qal li se j[addan ilmu]ika reggae u kien se jibda jissejja[ Snoop Lion. Hu qed isostni wkoll li hu r-riinkarnazzjoni tal-kantant le;;endarju tar-reggae, Bob Marley.

Truppi spe/jali Iranjani fis-Sirja IS-SIRJA: L-uffi/jali fis-servizzi sigrieti barranin qed jirrappurtaw li qed ti]died l-attvità mit-truppi spe/jali Iranjani. Skont l-a[[ar rapporti, intbag[tu 150 uffi/jal g[oli mill-Gwardji Rivoluzzjonarji biex jg[inu lill-President Sirjan, Bashar al-Assad, ira]]an ir-ribelli. Hu rrappurtat li kien bil-barka personali tal-President Iranjan, Mahmoud Ahmadinejad, li ntbag[tu dawn l-uffi/jali. Barra minn hekk, l-Iran bag[at mijiet ta’ tunnellati ta’ tag[mir militari lejn isSirja permezz tal-ajruplani. Is-Sirja hi l-akbar alleat re;jonali tal-Iran.

IL-KOSTA RICA> Oqbra li tkissru f’Alajuela, fil-periferiji ta’ San José, wara t-terremot ta’ din il-;img[a, li kellu qawwa ta’ 7.6 fuq l-Iskala Richter. Minkejja l-qawwa tieg[u, persuna wa[da biss mietet min[abba attakk tal-qalb. (Ritratt> Reuters)

L-AR:ENTINA

Lura d-dar wara li twieldet mill-;did

Wara [ames xhur tissielet g[al [ajjitha fi sptar f’Chaco, tarbija li kienet iddikjarata mejta mattwelid imma li wara nstabet minn ommha tie[u n-nifs fittebut fil-mortwarja tal-isptar, irritornat id-dar.

It-tarbija kienet instabet [ajja 12-il sieg[a wara ttwelid. It-tarbija ng[atat l-isem Luzx Milagros, li tfisser idDawl tal-Miraklu, bl-Ispanjol.

It-tarbija twieldet tliet xhur qabel i]-]mien u ntbag[tet lejn il-mortwarja. Imma meta marru l-;enituri biex jarawha u fet[u t-tebut, skoprew li kienet

g[adha qed tie[u n-nifs.

Tul dawn l-a[[ar [ames xhur, it-tarbija kienet trasferita bejn diversi sptarijiet bejn Buenos Aires u Chaco.

It-tarbija issa tinsab f’kundizzjoni stabbli, imma xorta g[andha b]onn respiratur u tubu biex ting[ata l-ikel. Ilkundizzjoni tas-sa[[a tag[ha titlob li hi ting[ata attenzjoni kontinwament u team mediku se jkun kontinwament g[assa tat-tarbija hekk kif din tibda [ajja ;dida fid-dar tal-familja tag[ha.

Omm it-tarbija qalet li

kontinwament hemm infermiera ma’ ;enb it-tarbija, u t-tobba jmorru kull jumejn.

Fost ir-ra;unijiet g[aliex kien de/i] li t-tarbija tit[alla tmur id-dar minkejja lkundizzjoni delikata tas-sa[[a tag[ha hemm dik li min[abba l-ammont ta’ mikrobi li hemm l-isptar jista’ jkun li hi tkun affettwata, u g[alhekk lambejent seta’ kien perikolu] g[aliha.

Luz Milagros twieldet fit-3 ta’ April u kienet ti]en biss 780 gramma. Hi sofriet [sara f’mo[[ha u baqg[et ]g[ira [afna.

24

Lokali

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Festival ta’ xjenza, ri/erka u arti fil-Belt Valletta Ix-xjenza hi divertenti, interessanti [afna u rrilevanza tag[ha f’[ajjitna qed tikber ta’ kuljum.

Dan hu l-messa;; li se tkun qed twassal l-ewwel edizzjoni ta’ Science in the City (IxXjenza fil-Belt), li se ssir il:img[a 28 ta’ Settembru, mis-6.00 p.m. ’il quddiem.

Science in the City hi parti minn /elebrazzjoni Ewropea msej[a Researchers’ Night (Lejlet ir-Ri/erkaturi).

Il-pubbliku hu mistieden biex jipparte/ipa f’g[add ta’ attivitajiet divertenti u innovattivi ta’ arti, teatru u mu]ika, kollha ispirati mixxjenza.

L-attivitajiet se jsiru l-Belt Valletta, u jibdew millKavallier ta’ San :akbu ?entru ta’ Kreattività u jibqg[u sejrin fi Triq Merkanti, quddiem ilKonkatidral ta’ San :wann, g[al Triq ir-Repubblika, fi Pjazza San :or; u, aktar ’l isfel, sal-Kamra tal-Kummer/.

Dan t[abbar mill-Professur Alex Felice, il-koordinatur tal-Festival Science in the City, waqt konferenza stampa fil-kampus tal-Belt Valletta.

Il-Prof Felice qal li Science in the City hu l-ewwel festival ta’ xjenza u arti li qed isir f’Malta.

“G[al dakinhar qed nistiednu lit-tfal, i]-]g[a]ag[ u lill-familji kollha biex ji;u l-Belt u jiltaqg[u ma’ xjentisti mill-Università ta’ Malta u artisti ispirati mixxjenza. Fl-istess waqt ikunu jistg[u jipparte/ipaw f’attivitajiet relatati maxxjenza f’ambjent divertenti u rilassanti.

“Ftit Maltin jafu x’tip ta’ ri/erka interessanti u utli qed issir hawn Malta, u li din listess ri/erka kapa/i ttejjeb ilkwalità tal-[ajja mhux biss

Dr Edward Duca qed jispjega l-programm tal-festival tax-Xjenza fil-Belt Valletta

tag[na i]da wkoll tal;enerazzjonijiet futuri,” kompla jg[id il-Prof Felice.

Wilfred Kenely, il-Kap E]ekuttiv ta’ Research Innovation Development Trust, qal li din l-attività se tipprovdi wkoll pjattaforma biex tippromwovi l-fond il;did tal-Università, it-Trust tar-Ri/erka, Innovazzjoni u }vilupp.

Kennely qal li minn din issena l-Università bdiet tfittex fondi ulterjuri biex tkun tista’ tespandi r-ri/erka tag[ha.

“Biex ir-ri/erka tkompli, g[andna b]onn l-g[ajnuna u l-appo;; ta’ kumpaniji, istituzzjonijiet u individwi.

G[al dan il-g[an, Science in the City se tkun qed telenka lvalur u l-[ti;iet tax-xjenza u r-ri/erka.”

Dr Edward Duca, Manager g[all-pro;ett Science in the City, u Dr Alexei Dingli, isSindku tal-Kunsill Lokali tal-

Belt, indirizzaw ukoll ilkonferenza, li g[aliha attendew diversi rappre]entanti mill-imsie[ba involuti f’dan il-pro;ett.

Il-Festival

Science in the City g[andu l-appo;; tal-Programm EU FP7 u l-Malta Arts Fund.

L-attività qed tkun koordinata mill-Università ta’ Malta, bl-appo;; tal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta, ilMEUSAC, il-Kunsill Malti g[ax-Xjenza u t-Teknolo;ija, il-Kunsill Malti g[all-Kultura u l-Arti, Where’s Everybody, Malta Chamber of Scientists, Notte Bianca, iCreatemotion, Lily Agius Gallery, ilKavallier ta’ San :akbu ?entru ta’ Kreattività, u Research, Innovation and Development Trust (RIDT) tal-Università.

Ir-Researchers’ Night (Lejlet ir-Ri/erkaturi) hi

/elebrazzjoni mifruxa malEwropa kollha li ta’ kull sena, fl-a[[ar :img[a ta’ Settembru, tressaq lillpubbliku lejn ir-ri/erkaturi.

Il-festival jikkonsisti f’aktar minn 20 attività f’14-il post differenti fil-Belt b[ala /elebrazzjoni tax-xjenza b’mod divertenti u rilassanti.

L-attività ewlenija se tkun spettaklu televi]iv minn Pjazza San :or;, pre]entat mill-artist popolari Pawlu Borg Bonaci, fejn se jintwerew u[ud mirri/erkaturi, esperimenti live, u divertiment g[all-familja kollha.

Fil-Kavallier ta’ San :akbu, ?entru g[all-Kreattività, se tittella’ esebizzjoni minn artisti Maltin imsej[a How^, festival ta’ films xjentifi/i, ta[dita mill-Malta Café Scientifique, u kun/ert bilpjanu. Il-Kavalier San :akbu se jkun trasformat f’/entru

g[all-iskoperta tax-xjenza sat28 ta’ Ottubru 2012.

F’Palazzo Ferreria, il-Malta Association for Contemporary Music qed tikkoordina kun/erti qosra ta’ 20 minuta lwie[ed (ripetuti fit-8 p.m., id9 p.m. u l-10.30 p.m.) bilparte/ipazzjoni ta’ mu]i/isti mill-Konservatorju talMu]ika ta’ Venezja fuq ilflawt u l-elettronika.

Fi Triq Merkanti u Triq irRepubblika se jkun hemm stallazzjonijiet kbar tal-arti b’tema xjentifika li ]gur se ji;bdu l-attenzjoni tal-pubbliku.

Fil-Klabb tal-Banda King’s Own, il-vi]itaturi se jkollhom i/-/ans li jiltaqg[u maxxjentisti u jiddiskutu r-ri/erka waqt li jinfriskaw irwie[hom b’xi xarba. Il-MEUSAC u lAuberge d’Italie qed jospitaw in-Na[a tal-UE b’shows u attivitajiet divertenti g[at-tfal.

Il-MCST se ttella’ wirjiet xjentifi/i interattivi u shows xjentifi/i live fil-parke;; quddiem il-Bank ?entrali.

Sfilata ta’ Maskri Grotteski ma[dumin fuq it-tema taxxjenza tul it-toroq ewlenin talBelt, g[andhom jo[olqu atmosfera ferrie[a g[allfamilji filwaqt li gruppi ta’ studenti universitarji se jkunu qed jag[tu wirja tax-xjenza g[ad-divertiment ta’ kul[add.

Ir-RIDT twaqqaf millUniversità ta’ Malta fl-2011 biex jo[loq struttura ta’ appo;; li ssostni u tespandi rri/erka tal-Università, billi tipprovdi fondi ulterjuri biex jg[inu r-ri]orsi e]istenti.

Ir-RIDT se jkun pre]enti filKamra tal-Kummer/ ta’ Malta b’wirja awdjovi]iva li tenfasizza r-rwol ta’ dan il-fond.

Fil-jiem li ;ejjin se jkun hemm aktar dettalji fis-sit www.scienceinthecity.org.mt< jew fuq Facebook: www.facebook.com#Science InTheCityMalta.

Statwa ta’ San :or; Preca se tintbag[at f’‘{al G[axaq’ fil-Gwatemala

Il-mument li fih inkixfet l-istatwa ta’ San :or; Preca li issa se tintbag[at il-Gwatemala

Waqt Quddiesa li saret f’{al G[axaq minn Dun Anton Grech, irra[al ta’ {al G[axaq ippre]enta statwa ta’ San :or; Preca, b’fondi mi;bura mill-G[axqin, li issa se titpo;;a fil-knisja ta’ Stella Maris, fil-lokalità msemmija g[al {al G[axaq filGwatemala.

Ir-ra[al {al G[axaq beda ji]viluppa fil-Gwatemala minn Wi;i Duca, li fl-2007 tela’ fuq missjoni fil-Gwatemala flimkien malmissjunarju G[awdxi Dun Anton Grech.

Wi;i Duca kien impressjonat bid-diffikultajiet li sab f’dan ilvilla;; u dde/ieda li jag[mel xi [a;a biex jg[in.

Matul l-a[[ar [ames snin, Wi;i Duca tela’ spiss fil-Gwatemala fejn kompla l-[idma tieg[u fil-villa;; bl-g[ajnuna ta’ flus mi;bura mill-komunità G[axqija.

Sal-lum Wi;i Duca rnexxielu jibni 66 dar fil-villa;;, blismijiet tad-djar i;ibu l-isem jew il-laqam tal-familji li sponsorjaw dawn id-djar.

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

25

Collage

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

F’pa;ni o[ra>

26-27 Kotba ;odda

32

Lejn is-Sinodu tal-Isqfijiet

33

Eko-G[awdex 2013-2015 BEZZUN TA’ MITT METRU F’{AL QORMI. Nhar is-Sibt li ;ej ir-ra[al ta’ {al Qormi se jxidd il-libsa antika tal-img[oddi f’lejla li matulha se jkun qed jorganizza s-sitt edizzjoni ta’ ‘Lejl f’Casal Fornaro’, b’ammont kbir ta’ attivitajiet g[all-familja kollha. Fost l-akbar attrazzjonijiet fl-edizzjoni ta’ din is-sena se jkun hemm bezzun twil mitt metru, li dawk pre]enti se jkunu jistg[u jieklu bi//a minnu. Minbarra l-[ob], tant karatteristiku tal-Belt Pinto, se jkun hemm ikel u xorb ie[or minn diversi stands, kif ukoll divertiment mu]ikali ma jaqta’ xejn provdut minn sitt palkijiet differenti. Aktar dettalji u ritratti f’pa;ni 28 u 29.

26 COLLAGE KOTBA

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

MILL-:DID OSCAR WILDE… ‘Oscar Wilde> Il-{rejjef’ – Traduzzjoni ta’ Alfred Palma. Pubblikazzjoni Wise Owl, 2010.

ISBN 978-99932-97-49-9 Re/ensjoni ta’ Alfred Massa

Alfred Palma, wara li t[abbeb sew ma’ Dante u ma’ Shakespeare, jidher li nnamra max-xog[lijiet ta’ Oscar Wilde (1856-1900).

Fl-2006 tana f’ilsienna rrumanz IR-RITRATT TA’ DORIAN GRAY; sena wara dewwaqna d-DE PROFUNDIS, miktub minn Wilde fil-[abs ta’ Reading.

Imbag[ad, fl-2009, ippubblika l-famu]i DRAMMI tal-istess awtur f’]ew; volumi. Issa g[adu kemm [are; g[ad-dawl IL-{REJJEF; dan ifisser li baqag[lu biss ftit aktar xog[lijiet ta’ dan il-kittieb prolifiku tal-Era Ingli]a x’jittradu/i. Forsi g[ad ikunu f’idejna wkoll. B’hekk, ikollna stampa kompleta ta’ Oscar Wilde.

Dawn il-[rejjef pubblikati fl-1888 bl-isem THE HAPPY PRINCE AND OTHER TALES jing[ad li Wilde kitibhom g[a]-]ew; uliedu.

Ilkoll nafu kemm it-tfal i[obbu jisimg[u u jaqraw din it-tip ta’ letteratura. Min ma jafx kemm it-tfal u xi drabi anki l-adulti ji;;ennu g[all[rejjef tal-A[wa Grim^ Kemm tixg[el il-fantasija tag[hom meta jaqraw kotba b[al ALICE IN WONDERLAND, ta’ Lewis Carrol!

Hawn g[andna disa’ [rejjef. Fil-fehma tieg[i, u[ud minnhom, b[al Jum f’G[eluq Snin l-Infanta u IsSajjied u Ru[u, huma twal i]]ejjed u xi mindaqqiet jin[assu kemxejn im;ebbdin.

L-awtur donnu jo[ro; g[al

mument mill-istorja proprja u jdur g[al fet[at li ftit li xejn g[andhom rabta mag[ha.

Dan jista’ jtellef l-interess tal-qarrej/semmieg[.

Mhux hekk jista’ jing[ad g[al [rejjef b[al Il-:gant Egoist u Ir-Ru]injol u lWarda li huma relattivament iqsar u l-;rajja /ertament tin[ass aktar naturali. Barra minn dan, il-qarrej jista’ jibda jaqra l-istorja u jtemmha fi ftit [in. Fuq kollox, il-messa;; tag[ha jasal aktar /ar u b’inqas tbatija.

G[ax tajjeb ng[idu, li liskop tal-[rafa hu doppju; permezz tag[ha, l-awtur jag[ti gost lill-qarrej u flistess waqt iwassallu morali marbut mag[ha. Fil-fatt, jidher /ar li Oscar Wilde dan fehmu tajjeb u pprattikah.

Irrid ng[id li l-ba]i ta’ dawn id-disa’ [rejjef hi lim[abba. L-im[abba platonika u fis-sens wiesa’ tal-kelma. Hekk, ng[idu a[na, f’Is-Sajjied u Ru[u naraw li]-]ag[]ug[ jistqarr quddiem is-Sirena mejta li kienet serqitlu m[abbtu: Issa li int mejta, ]gur li se mmut mieg[ek. Min-na[a l-o[ra, f’Jum G[eluq Snin l-Infanta g[andna lin-nanu msejken li jmut b’qalbu maqsuma g[ax sar jaf li l-Prin/ipessa ma laqg[etx l-im[abba tieg[u.

Oscar Wilde jag[ti importanza wkoll lillaltruwi]mu, li hu marbut mal-im[abba; sa[ansitra Alla nnifsu jridu, jg[idilna lkittieb lejn tmiem il-[rafa IlPrin/ep Hieni. L-im[abba u

s-sagrifi//ju huma l-[abel u s-satal; u hi tassew [asra li dan mhux dejjem isib lil min jemmen fih u allura minflok insibu f’u[ud l-egoi]mu u ssuppervja, kif naqraw fil;rajja Ir-Ru]injol u l-Warda.

Imma l-ag[ar [a;a filbniedem hi l-ipokrisija, li ti;i o[t il-qerq. L-g[adu tassewwa u tal-im[abba vera.

Dan jirrakkuntah il-:ojjin lill-Far tal-Ilma meta juri tant tajjeb il-wi// b’ie[or tatTa[[an versu ]-]g[ajjar Hans (Il-{abib Devot).

Biex donnu jo[ro; ilkuntrast bejn il-[a]en u s-

sewwa, Wilde kiteb il-[rafa It-Tifel Stilla. Hawn, l-awtur ipo;;i quddiemna l-idea dwar kemm hi sabi[a l-indiema. Hu fa/li li bniedem jaqa’, imma meta jag[raf li jkun ]balja g[andu jag[mel [iltu biex iqum mill-;did bla dewmien.

Il-kittieb ifakkarna li l-[niena ;;ib il-fer[ u l-pa/i tal-qalb, filwaqt li l-krudeltà, illum jew g[ada twassal g[all-kastig.

Fl-a[[ar [rafa, Ir-Razz E//ezzjonali, Oscar Wilde je[odha kontra l-frug[a u lkburija. Skont it-traduttur ta’ dawn il-[rejjef, l-awtur jag[mel dan permezz ta’

umori]mu tassew fin u komiku bil-g[an li jo[loq karikatura kwa]i kattiva talpittur James Whistler wara li kienet intemmet il-[biberija ta’ bejniethom.

B[alma ji;ri dejjem, l-awtur tal-[rafa ju]a l-annimali b[ala g[odda ewlenija u jag[tihom il-[ajja daqslikieku kienu bnedmin, u allura ja[sbu, jitkellmu u jirra;unaw kif ukoll jo[or;u s-sentimenti tag[hom. Niltaqg[u wkoll ma’ fjuri u [wejje; o[ra li naraw madwarna fil-[olqien, li anki huma jie[du l-istess [ajja. Hawn niltaqg[u massirena, mal-;ojjin, mal[uttafa, mal-warda, fost lo[rajn.

Alfred Palma g[amel [iltu biex iwasslilna dawn il-[rejjef qrib [afna tal-ori;inalità tag[hom. Hu [addem Malti mirqum u kien pre/i] fittraduzzjoni tieg[u. Tant hu hekk, li nistqarr li xi drabi kelli nfittex /ertu kliem biex insir naf it-tifsira vera tieg[u.

Dan jag[mel dan ix-xog[ol tal-iprem kwalità, anki mil-lat letterarju.

Skont Palma, dawn il[rejjef huma tabil[aqq ;awhriet letterarji li jolqtu ssentimenti tat-tfal u wkoll taladulti. Naqbel. Issa n[oss li kulmin b[ali segwa dawn ittraduzzjonijiet ta’ dan ilkittieb jag[raf il-qawwa talpinna tieg[u u s-siwi ta’ kitbietu.

Japprezza wkoll kemm Oscar Wilde qatt ma be]a’ jsejja[ l-abjad, abjad u liswed, iswed. Tag[lima f’waqtha g[alina lkoll!..

‘BARNEY L-ISPI}JAR’

Pubblikat it-tielet rumanz ta’ Carmel Scicluna Barney l-Ispi]jar hu s-sitt ktieb u t-tielet rumanz ta’ Carmel Scicluna li mhuwiex g[all-bejg[ u se jing[ata b[ala donazzjoni lilLibrerija ?entrali ta’ Belt isSeb[, il-Furjana.

L-awtur [are; l-ispejje] kollha g[all-pubblikazzjoni ta’ dan ix-xog[ol sovversiv, satiriku u so/jo-politiku.

Il-ktieb hu illegat b’qoxra iebsa minn John Magro, fih tliet mija u tnejn u sebg[in pa;na, jifta[ bi preambolu ta’ Dr Paul Buhagiar, kritiku letterarju, u hu mqassam fi tliet taqsimiet li g[alkemm huma rakkontati mill-istess narratur g[andhom stil u forom differenti minn xulxin.

Li jorbothom flimkien huma l-awra kafkeska, ilba[[ fil-qalb tal-bniedem post-modern u t-tema

e]istenzjalista ddisprata beckettjana li sserrep tul ilktieb kollu, u li l-awtur jibbilan/ja l-pi] tqil u dipressiv tag[ha b’xeni li jaqsmu lill-qarrejja bid-da[k.

Fl-iskor/a tal-ewwel taqsima hemm ir-rakkonti u l-praspar komi/i tal-klijenti li jmorru jixtru millispi]erija ta’ Speditu Bartolo, il-proprjetarju, u Barney l-Ispi]jar, il-[addiem tieg[u.

G[all-proprjetarju lispi]eriji u d-dol/eriji huma l-istess; Barney, mill-banda l-o[ra, mhuwiex interessat fil-flus; aktar hu interessat fil-[elsien spiritwali tieg[u u tal-klijenti, u t-tama li lklijenti xi darba j[arsu lejn il-Verità tal-{ajja fil-Mirja ta’ {ajjithom biex jinteb[u li l-Problemi tal-{ajja ma jin[allux b’xi medi/ini mill-

ispi]erija, u altru li mhumiex dawk il-ftajjar li jfettqu u jinkwetaw fuqhom jum wara jum.

Fl-iskor/a tat-tieni taqsima n-narratur jirrakkonta lpraspar ta’ tfulitu u j]ewwaqhom ma’ kummentarji so/jo-politi/i pun;enti filwaqt li jissokta jsawwar stampa satirika tasso/jetà kontemporanja.

It-tielet taqsima twarrab ilkomi/ità g[alkollox u tirrifletti b’mod sobriju u intellettwali fuq il-ba[[ e]istenzjali tal-bniedem tallum li dara jg[ix ming[ajr Alla, jew talanqas xi g[amliet ta’ konnessjonijiet spiritwali.

Trevor Zahra jikkummenta fil-bidu tal-ktieb li xi w[ud jistg[u jsibu dan ir-rumanz ‘qawwi ]]ejjed’. L-istess Zahra jg[id li “r-rumanz

imiss ir-realtajiet tal-[ajja b’mod kliniku u li Scicluna ju]a stil li jaqbel sewwa mad-dinja klinika talispi]erija.”

Paul Buhagiar, flintroduzzjoni tieg[u, jistqarr li Scicluna hu “ru[ torturata li temmen bl-aktar mod intelli;enti u tibqa’ sal-a[[ar ti]en bejn na[a u o[ra talpossibbiltajiet kollha.”

L-awtur twieled fl-1969.

Iggradwa fil-Farma/ija fl1992. Attenda diversi korsijiet fil-kitba kreattiva.

Kien korrispondent regolari tal-gazzetti; kien artikolist ta’ In-Nazzjon, u ta’ Spektrum li wara sar Fokus, magazins so/jo-kulturali ta’ il-mument. Barra l-kotba li kiteb g[andu sitt manuskritti ori;inali o[ra lesti biex jintraqmu u jaraw id-dawl tal-pubblikazzjoni.

Rebbie[ tal-Ewwel Premju f’konkors tal-A;enzija ta]}g[a]ag[ b’Ossessjoni, rumanz disturbanti fuq ilpedofilja u l-bullying fuq ittfal fi skola tal-gvern f’Malta.

Scicluna b[alissa qed ja[dem fuq rumanz ie[or g[all-adoloxxenti fejn kumpanija tal-immudellar u l-fotografija, immexxija minn familja ta’ untouchables, b’kuntatti tajbin mal-ma]unerija Maltija u barranija, tesplojta t-tfal sesswalment biex tag[ti servizzi professjonali e//ellenti li/-/rieki talpornografi sinjuruni, bi d[ul li jaqbe] il-mijiet ta’ eluf ta’ liri kull sena.

Scicluna ja[dem madDipartiment tas-Sanità, mi]]ewwe; u g[andu ]ew;t itfal.

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Ktieb b’differenza, interessanti u divertenti Anton Sammut> ‘The Other Side of the Judeo-Christian History’, 2012, ISBN978-9957-0-275-5< 389 pa;na minn Godwin Ellul – ellulgodwin@gmail.com

O;;ett jew xi [a;a li ma tkunx tas-soltu dejjem ti;bed attenzjoni u interess. G[ax g[alkemm lill-bniedem listabbiltà tog[;bu, xorta wa[da jolqtu dak li mhux tassoltu. Alla[ares kellna dejjem nisimg[u qanpiena wa[da g[ax kieku nieqfu milli nkunu kreattivi fil-[sieb u fil-[olm tag[na.

Ix-xog[ol li Anton Sammut g[a]el li jikteb dwaru jittratta r-reli;jon, li immedjatament jag[mluh su;;ett delikat u kontroversjali. Ir-reli;jon hu argument kwiet sakemm t[allih bi kwietu, i]da jfur mal-i/ken nuqqas ta’ qbil.

Iqum il-;lied u jqumu lgwerer.

Fil-verità din il-[idma ta’ Sammut nist[ajjilha kompendju tas-su;;ett g[ax fih l-awtur jittanta jobrox lg[eruq tal-g[eruq.

Ix-xog[ol g[alhekk hu kemm interessanti kif ukoll informattiv. Mhux ktieb fa/li li toqg[od taqra sieq fuq sieq waqt li tixrob ix-xarba favorita tieg[ek.

It-titlu tal-ktieb ukoll igerrxek xi ftit. Jekk trid tgawdih je[tie; li jkollok mo[[ok hemm biex fl-a[[ar mill-a[[ar dak li jkun jie[u gost jaqrah u jsir jaf ukoll.

Sammut ma jo[ro;x b’konklu]jonijiet definittivi i]da jinbex billi jirri]olvi kollox f’termini materjali fejn

il-prattika u r-realtà jipprovdu rimedju u twe;iba g[al kollox.

L-awtur jinforma biex ilqarrej jirrifletti. Fid-dinja tallum, fejn il-bniedem kapa/i jag[mel g[a]la intelli;enti, irriflessjoni hi tajba sakemm fla[[ar tag[]el is-Sewwa.

Sammut f’dan il-ktieb mhu qed jag[mel xejn ;did g[ax min jaf kemm smajna u rajna temi fuq dan is-su;;ett f’xi dokumentarju ma[dum tajjeb fuq it-televi]joni jew qrajna dwaru fl-internet u f’kotba o[ra wkoll.

L-g[a]la bibljografika li Sammut stess jag[]el hi xhieda ta’ dan. Fil-fatt in-noti u l-bibljografija fihom infushom jift[u tieqa indipendenti fuq is-su;;ett fejn il-qarrej jista’ jag[]el ilkotba li jrid jaqra u jsir jaf dwar o[rajn li jista’ jkun qatt ma sema’ bihom.

Fil-bidu tal-ktieb Sammut ipo;;i l-mistoqsijiet li se jwie;eb quddiem il-qarrej u b’hekk jo[loq il-qafas li fih se ja[dem. Dan hu importanti f’su;;ett rigoru] b[al dan.

Il-ktieb hu mqassam fi tliet partijiet mill-ori;ini ta’ simboli reli;ju]i u r-reli;jon stess sa [arsa lejn il-;ejjieni u x’hemm merfug[ g[allbniedem.

Jinkludi wkoll indi/i li jiffa/ilita t-tfittxija ta’ su;;etti differenti f’qasam daqshekk wiesg[a u komplikat.

28 COLLAGE KULTURA

Lejl f’Casal Fornaro 2012 minn Errol C. Farrugia, Segretarju K}B

L-attività nazzjonali Lejl f’Casal Fornaro fil-Belt Pinto, imtellg[a mill-membri [abrieka tal-Kummissjoni }g[a]ag[ Bastjanizi, din issena se ssir nhar is-Sibt li ;ej, 15 ta’ Settembru.

Din hi attività fejn wie[ed jid[ol fil-Belt tal-{ob]a Maltija, jimxi fit-toroq im]ejna b’mod tradizzjonali, japprezza l-g[exieren ta’ wirjiet li wie[ed isib, kif ukoll jer;a’ jg[ix iddrawwiet u t-tradizzjonijiet ta’ missirijietna grazzi g[addivertiment, drama, ]fin u kant folkloristiku, wirjiet artisti/i u l-ikel offrut.

Is-su//ess ta’ din l-attività hu possibbli grazzi g[allatmosfera li tin[oloq: leqdem toroq tal-Belt Pinto ji;u mlibbsa l-libsa ta’ Casal Fornaro, kif {al Qormi kien mag[ruf minn ]mien ilKavallieri, grazzi g[al diversi pavaljuni antiki u dekorazzjonijiet o[ra talpassat fosthom fanali, fustuni tax-xemg[at u g[odda tradizzjonali.

Bla dubju, l-attrazzjonijiet ewlenin se jkunu s-sitt palkijiet, li kull wie[ed minnhom joffri drama, g[ana, brass bands, mar/i minn kwa]i 30 banda Maltija, u wirjiet minn kantanti stabbiliti u talent lokali.

G[ar-raba’ sena konsekuttiva, ix-xelter ta’ ta[t l-G[assa tal-Pulizija, li tnaddaf u nfeta[ g[all-wiri mill-istess organizzaturi, se jer;a’ jkun g[all-wiri flimkien ma’ ie[or ta[t listatwa ta’ San Pawl kif ukoll wirjiet ta’ vetturi tal-gwerra u vetturi klassi/i.

‘Lejl f’Casal Fornaro’ twieldet u sabet postha g[allewwel darba fil-kalendarju tal-attivitajiet kulturali Maltin fis-sena 2007, fejn g[aliha

{al Qormi jer;a’ jxidd il-libsa l-antika tieg[u f’serata mimlija attivitajiet g[all-familja kollha u mimlija tifkiriet ta’ ]mien missirijietna

kienu attendew eluf ta’ persuni li apprezzaw il[idma, l-ori;inalità u limpenn tal-organizzaturi ]g[a]ag[.

Is-sena 2008 kompliet kabbret dan l-avveniment fuq skala nazzjonali, bl-2009 tirre;istra ammont kbir ta’ nies minkejja x-xita li ni]let.

B’dawn is-snin ta’ esperjenza u sodisfazzjon, lorganizzaturi qed iwasslulna s-sitt edizzjoni ta’ attività li laqtet il-gosti ta’ kul[add, kemm dawk ]g[ar kif ukoll kbar, kemm Maltin u anki turisti.

G[all-ewwel darba fl-2011 din l-attività saret f’Settembru fejn it-temp ippermetta u l-attività kienet su//ess enormi.

Din l-attività qed tittella’ bl-g[ajnuna kbira tad-ditta

COLLAGE KULTURA 29

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Maypole Ltd, kif ukoll bilkooperazzjoni tas-Segretarjat Parlamentari g[at-Turi]mu, is-Segretarjat Parlamentari g[all-Konsultazzjoni Pubblika u l-Kunsill Lokali ta’ {al Qormi.

G[alkemm l-attività hi organizzata mi]-]g[a]ag[ tallokal, fiha tinkorpora lparte/ipazzjoni ta’ numru sabi[ ta’ g[aqdiet li jvarjaw minn dawk mu]ikali kif ukoll kollezzjonisti, sportivi u pirotekni/i. G[aqdiet talarmar tradizzjonali tal-festi f’numru ta’ parro//i minn madwar Malta u G[awdex ukoll jie[du sehem.

Ma jonqsux wirjiet varji, fosthom dawk li je[duna diversi perjodi fil-[ajja talQriema, dawk dwar iddrawwiet u tradizzjonijiet tag[na l-Maltin kif ukoll l-

arti;janat u snajjiet Maltin, Waqt din l-attività, numru sabi[ ta’ anzjani jesibixxu x-xog[ol tag[hom b[al dak bl-arkett, ganutell, bizzilla u xog[ol tas-suf. B’dan ilmod l-attività sservi wkoll biex to[loq kuxjenza akbar dwar kemm lanzjani g[andhom x’jg[allmu lisso/jetà.

It-tfal ukoll g[andhom ir-rokna tag[hom fejn jistg[u j[allu lfantasija ti;ri bihom fl-arti.

U g[al dawk li jixtiequ jesper-

jenzaw il-mezz tat-trasport uniku li kienu ju]aw missirjietna, jistg[u jie[du l-karozzin jew il-karettun biex iduru dawra mat-toroq fejn tkun g[addejja l-attività Dawk kollha li g[andhom g[al qalbhom it-tradizzjonijiet u lfolklor Malti, nhar is-Sibt li ;ej g[andhom jag[mlu appuntament mat-toroq ta’ {al Qormi g[al din lattività li llum saret appuntament annwali fil-kalendarju kulturali ta’ pajji]na.

Kompetizzjoni g[all-a[jar [ob]a Lejlet ‘Lejl f’Casal Fornaro’, il-:img[a, 14 ta’ Settembru, qed tkun organizzata g[all-[dax-il darba l-Festa tal-{ob] b’attrazzjonijiet uni/i.

Matul din is-serata lattrazzjoni ewlenija se tkun bla dubju l-[ob]a Maltija fejn l-istands kollha tal-ikel ikunu b’xi mod jew ie[or marbuta mal-[ob].

Tabil[aqq inti li se ti;i ]]urna se tkun tista’ tara u dduq minn bezzun li se jkun mal-100 metru fit-tul.

Dan se jinbieg[ b’risq lIstrina.

Din is-sena l-organizzaturi qed jinkludu diversi wirjiet u attivitajiet ta’ tipi differenti ta’ [ob] minn diversi furnara Ewropej fosthom mill-E;ittu, millItalja u Sqallija, li se jesebixxu u jbig[u lprodotti tag[hom ukoll.

Naturalment anki f’din il-;urnata d-divertiment fuq il-palk prin/ipali ma jonqosx. Fost ilparte/ipanti se jkun hemm Airport Impressions u Mikaela u l-band tag[ha filwaqt li fuq palk ie[or insibu diversi jazz bands.

Barra minn hekk matul

din l-edizzjoni tal-Festa tal-{ob] g[at-tielet sena konsekuttiva qed ter;a’ tkun organizzata kompetizzjoni din id-darba ta’ [ob]a tradizzjonali Maltija u jew [ob] [elu (fruit tea bread) mag[mula fid-dar u li g[andha tin[ema f’loaf tin.

Id-data tal-g[eluq g[al min irid jie[u sehem hi nhar l-Erbg[a, 12 ta’ Settembru. Il-[ob]a u#jew [ob] [elu fruit tea bread lesta g[andhom jitwasslu fil-Pjazza San Sebastjan (fejn hemm l-istatwa tal;ebel ta’ San Sebastjan), f’{al Qormi, nhar il:img[a li ;ej sas-7 p.m.

Kull parte/ipant jing[ata

numru li jkun abbinat mal[ob]a u# jew [ob] [elu (fruit tea bread) tieg[u.

Il-[ob]a#[ob] [elu(fruit tea bread) li jie[du sehem ikunu ;udikati minn ;urija ta’ tliet persuni stabbiliti fil-qasam tal-ikel.

Ir-rebbie[a, l-ewwel, ittieni u t-tielet, jing[ataw tifkira tal-okka]joni.

Il-parte/ipanti kollha jing[ataw /ertifikat ta’ parte/ipazzjoni.

Wara li tispi//a lkompetizzjoni, il-[ob]#fruit tea bread kollha ji;u maqsuma f’porzjonijiet u jinbieg[u u l-qlig[ minnhom imur kollu g[allIstrina, b’risq il-Community Chest Fund.

30 COLLAGE TAG{RIF

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Banif Bank iniedi Special Term Deposit b’img[ax ta’ 4.125% gross fis-sena Banif Bank nieda Special Term Deposit li jag[ti lillklijenti img[ax ta’ 4.125% gross fis-sena fuq kont b’terminu fiss g[al 4 snin denominat f’munita ewro.

Il-kont irid jinfeta[ b‘depo]itu minimu ta’ €5,000.

Il-Bank qed joffri wkoll rati e//ellenti fuq kontijiet b’terminu g[al erba’ snin denominati fil-lira sterlina, iddollaru Amerikan u d-dollaru Awstraljan.

Barra minn hekk, jekk ilklijenti g[andhom kard ta’

kreditu, xi tip ta’ self, xi skema ta’ tifdil ie[or u Salary jew Direct Salary Account jistg[u wkoll jag[mlu depo]iti addizzjonali fl-ewwel sena u xorta jgawdu millistess rata ta’ img[ax ta’ 4.125% gross fis-sena.

Banif qed jippremja wkoll lil dawk il-klijenti li g[andhom Salary jew Direct Salary Account b’voucher ta’ €50 g[al kull €5,000 li jiddepo]itaw fl-iSpecial Term Deposit (jew g[all-istess ammont f’muniti o[ra).

Kull min g[andu dan il-kont

jista’ jag[]el minn numru ta’ vouchers li jissarrfu g[and lArkadia Commercial Centre f’G[awdex, La Vigna, PAVI Supermarket jew The Point, Tigné.

Il-klijenti jistg[u wkoll jag[]lu voucher li jintitolahom g[al skont ta’ €50 fuq Smartphone ming[and il-GO jew xahrejn Home Pack Interactive b’xejn flimkien ma’ interactive HD box.

Jistg[u wkoll jag[]lu erba’ xhur On the Move 12GB mobile internet b’xejn li jinkludi mobile Wi-Fi.

Vodafone Malta Foundation tappo;;ja lil LAND Il-Vodafone Malta Foundation appo;;jat grupp ta’ ]g[azag[ mill-organizzazjoni Living Ability not Disability (LAND) li ng[aqdu flimkien ma’ 350 ]g[a]ag[ o[ra minn madwar id-dinja f’kamp annwali tassajf. Din is-sena l-attività saret f’Awwissu f’Balatonfoldvar fl-Ungerija.

Il-kamp divertenti kien jikkonsisti f’;img[a mimlija attivitajiet, sport, log[ob u mawriet kulturali, fosthom log[ob fuq il-bajja, board games, g[awm f’Lake Balaton, xog[ol tal-fu[[ar, u tag[lim dwar kif isir il-[elu.

I]-]g[a]ag[ kienu [erqana biex jibdew il-[ar;iet ippjanati g[alihom, bl-ewwel wa[da tkun i]-]jara fit-track tal-Formula 1 tal-Ungerija.

Fost l-attivitajiet organizzati kien hemm lejl internazzjonali, ]jara fiz-zoo tal-lokal kif ukoll il-Lazar Equestrian Park fejn ittella’ wie[ed millaqwa spettakli akkumpanjat b’ikel tipikament Ungeri].

It-tim Malti mar ukoll vja;;

Daniela Schembri, President ta’ LAND

fuq dg[ajsa lejn postijiet turisti/i u ]ar l-Annagora Aquapark. Kull filg[axija sar disco organizzat apposta g[a]-]g[a]ag[ u l-Kamp tasSajf intemm bi ]jara f’Budapest bil-lejl.

Dan il-kamp ma kienx ikun

possibbli ming[ajr l-g[ajnuna tal-qraba, l-assistenti u lisponsors b[all-Vodafone Malta Foundation.

L-attività g[enet biex kul[add jintegra ma’ persuni differenti minn madwar iddinja kollha u kul[add jipparte/ipa b’mod attiv filvarjetà ta’ avvenimenti organizzati.

Living Ability Not Disability kienet stabbilita fl2002 bl-g[an li teduka, ittejjeb l-indipendenza talpersuni b’di]abbilità fi]ika u tippromwovi l-inklu]joni permezz tas-so/jalizzazzjoni.

LAND, l-unika organizzazzjoni f’Malta li t[addan persuni b’di]abbiltà fi]ika kif ukoll persuni ming[ajr di]abbiltà, tg[in ukoll biex dan il-persuni jintegraw waqt attivitajiet organizzati g[alihom.

Permezz ta’ hekk ji]viluppaw [biberiji ;odda waqt li tin[oloq kuxjenza dwar l-inklu]joni so/jali flisferi kollha tal-[ajja.

Marcel Saliba, parte/ipant fil-Isfida LifeCycle 2012, matul wa[da mis-sessjonijiet ta’ ta[ri; g[a/-/iklisti tal-Betfair LifeCycle Challenge 2012

GO tappo;;ja l-organizzazzjoni LifeCycle g[al darb’o[ra GO g[al darb’o[ra ng[aqdet mal-organizzaturi ta’ LifeCycle u qed twieg[ed l-appo;; s[i[ tag[ha b[ala sponsor ewlieni tal-isfida Betfair LifeCycle 2012.

G[all-isfida ta’ din issena se jie[du sehem madwar 40 /iklist li fil-jiem li ;ejjin se jkopru r-rotta iebsa, twila 1900 kilometru, minn Brisbane g[al Melbourne, l-Awstralja, fi 11-il jum biss.

L-isfida tal-Betfair LifeCycle hi wa[da millavvenimenti ta’ re]istenza mill-aktar [orox fl-Ewropa.

Il-fatturi ewlenin li jikkontribwixxu lejn issu//ess ta’ LifeCycle huma d-determinazzjoni u limpenn ta/-/iklisti u t-tim ta’ appo;; li jakkumpanja li/-/iklisti.

L-Organizzazzjoni LifeCycle g[andha tliet g[anijiet ewlenin li huma: il-[olqien ta’ g[arfien g[arrealtà kiefra tal-mard tal-

kliewi, il-;bir ta’ fondi mmirat g[ax-xiri ta’ tag[mir ta’ teknolo;ija g[olja me[tie; g[at-titjib tar-Renal Unit fl-Isptar Mater Dei u t-titjib filkwalità tal-[ajja g[al pazjenti li jkunu fl-a[[ar stadju ta’ mard tal-kliewi billi jkollhom a//ess g[al kura tal-og[la livelli u laktar sofistikati fil-kura tassa[[a.

Wie[ed mi/-/iklisti li kkommetta ru[u biex jie[u sehem fl-isfida ta’ 11-il jum ta’ din is-sena hu impjegat ta’ GO – Marcel Saliba.

Voluntier dedikat, Marcel Saliba kien parte/ipant attiv g[al sitta mill-isfidi u din issena se tkun is-seba’ parte/ipazzjoni tieg[u.

Mill-ewwel sehem tieg[u fl-2003, hu dejjem stinka biex titqajjem kuxjenza dwar l-effett devastanti talmard renali ming[ajr ma qatt [ares lura u GO minn dejjem tag[tu appo;; s[i[ biex jag[mel dan.

HOSPICE MALTA. Il-Klabb tas-Sajf g[at-Tfal ta’ Hospice Malta jinsab g[addej fl-aqwa tieg[u b’numru ta’ attivitajiet ;odda fosthom il-[ami tal-muffins u xog[ol tas-snajja’ bl-idejn. Il-klabb, organizzat kull sena bl-appo;; tal-Fondazzjoni HSBC Malta, jiltaqa’ darbtejn fil;img[a biex i]omm it-tfal tal-pazjenti ta’ Hospice Malta okkupati b’attivitajiet divertenti matul is-sajf. It-tfal jie[du [siebhom voluntieri

minn setturi differenti, fosthom g[alliema, studenti universitarji u seminaristi, li jmexxu l-programm tal-klabb mifrux fuq g[axar sessjonijiet. Dawn jinkludu [ar;iet kulturali, lezzjonijiet tal-g[awm, snajja’ u attivtajiet divertenti. Fir-ritratt jidhru d-Deputy Chairperson tal-Fondazzjoni HSBC Malta Sarah Watkinson (xellug) u Antoinette Shah (lemin) mal-membri tal-Klabb tas-Sajf g[at-Tfal tal-Hospice Malta, jaraw l-affarijiet li [olqu t-tfal.

KUNSILL NAZZJONALI TAL-KTIEB. Dan hu t-tielet poster ma[ru; mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb (KNK) fil-kampanja tieg[u g[al din is-sena favur il-qari fis-sajf permezz ta’ sett ta’ posters li bihom jinkora;;ixxi l-qari f’xatt il-ba[ar. Id-disinn tal-poster sar minn Mark Scicluna.

COLLAGE MEDIA 31

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Velo/ità, tifrik u mwiet L-in/identi gravi li ta’ spiss iwasslu g[all-mewt qed ji]diedu. M’hemmx dubju li hemm b]onn ta’ kampanja intensiva bil-media li tinvolvi,

fuq kollox, entità b[al Transport Malta.

Mhux bi]]ejjed li din lAwtorità tissemma biss meta xi uffi/jali tag[ha jg[addu xi kummenti lill-media wara xi in/ident fatali.

Irid ikun hemm kampanja mifruxa li tolqot limma;inazzjoni kollettiva b’messa;;i u xbihat li ‘jixxukkjaw’, l-istess kif kien sar fil-kampanja kontra ttipjip.

Intant, f’servizz fuq listazzjon statali kien ]velat li l-velo/ità e//essiva hi l-ka;un ta’ bosta mill-in/identi gravi u l-imwiet li jse[[u bilvetturi. Il-filmati li jidhru filmedia, fil-fatt juru t-tifrik li j;arrbu l-vetturi meta jid[lu f’arbli u [itan, jaqb]u centre strips jew jinqalbu marroundabouts. It-tifrik jixhed li b’inqas velo/ità, l-effetti setg[u ma kinux daqstant di]astru]i.

Fis-servizz intqal li lkameras li jkejlu l-velo/ità ;ieli rre;istraw speed li jaqbe] il-210 kilometri fissieg[a (e]. fil-bypass ta’ San Pawl il-Ba[ar).

Aktar dwar Mintoff Dwar il-mewt ta’ Mintoff kien hemm dik li fil-media hi mag[rufa b[ala overkill.

Kul[add irid jg[id issa kif kien jaf lil Mintoff, min kien Mintoff fil-privat, kif kien jirrabja, kif kien jg[um f’ba[ar imqalleb, kemm kellu qalbu ]g[ira, kemm kien jemmen f’Mosè, u kemm kien i[obb lil San :wann Bosco.

In[olqot [a;jografija s[i[a u l-g[ajat ta’ “Viva sSalvatur!” fil-funeral tieg[u kellu t-timbru ta’ g[ajta o[ra: “Santo Subito!”

Dan il-pajji] qatt ma seta’ jitg[allem il-kodi/i tal-proporzjon.

Ir-reazzjoni g[all-mewt talPerit [adet anki bixra aggressiva, hekk kif dawk li qatt ma [amlu l-bulli]mu mintoffjan dehrilhom li filmewt ta’ xi [add ‘;ganti’ m’g[andekx tg[id biss x’kienu l-merti tieg[u, u titfa’ n-negattiv ta[t it-tapit.

I]da kif ktibt x’imkien ie[or, il-fehmiet dwar Mintoff wara mewtu kienu, fil-bi//a lkbira, immarkati minn prudenza, mitigazzjoni, u fuq kollox, ewfemi]mu g[a/-/irkustanza.

Kemm tiswa flus il-festa

Kien hemm artiklu interessanti dwar il-festi fla[[ar edizzjoni tar-rivista The

Kummenti dwar websajts li Ωort Sej[a lill-G[awdxin kollha Il-Ministeru g[al G[awdex ta[t id-direzzjoni politika ta’ Giovanna Debono emmen bis-s[i[ fil-kapa/ità li g[andu l-poplu G[awdxi li jikkontribwixxi b’mod sostanzjali lejn it-twettiq tal-vi]joni Eko-G[awdex.

Il-fehmiet dwar Mintoff wara mewtu kienu, fil-bi//a l-kbira, immarkati minn prudenza

Economic Update, wa[da mid-diversi li jitqassmu kull xahar ma’ The Times. U minn magazine tal-;eneru ekonomiku so/jali tistenna li taqra dwar l-ispejje] involuti fil-festa tal-belt jew ir-ra[al.

Jidher li dak li jintefaq ila[[aq /ifri g[oljin; imma dan hu ;ustifikat mhux biss g[addinjità tal-lokal, i]da wkoll b[ala spettaklu gratis g[allMaltin u l-barranin.

L-artiklu, bil-firma ta’ Roslyn Schembri, jirreferi g[al statistika tal-NSO g[all2011: f’122 festa parrokkjali ntefqu miljun ewro u nofs, ji;ifieri medja ta’ €12,155 f’kull festa. Ma nifhimx li din hi xi /ifra g[olja meta tqis lispettaklu ;enerat fi/-/elebrazzjoni.

Interessanti li minn dawk ilflus, 4% biss jintefqu b[ala ‘kumpens’ fuq kwa]i 3,900 organizzatur u 8,200 parte/ipant fil-pro/essjonijiet festivi.

L-aspett amministrattiv, min-na[a l-o[ra, jinvolvi 16% tal-ispejje]. Kull festa, meta jing[alqu l-kontijiet, t[alli ]bilan/ ta’ madwar €2,000.

Wie[ed u sittin fil-mija tadd[ul jasal mill-kontribuzzjonijiet u l-bqija mirreklamar u sussidji varji.

Skont il-magazin, l-aktar li tiswa hi l-orkestra, imbag[ad il-funzjonijiet reli;ju]i u lmaterjal dekorattiv. Is-servizz tal-kleru jiswa medja ta’ €1,200 u rigali u l-ikliet relatati jiswew €1,700 o[ra. {lasijiet lill-media u rreklamar jiswew lillorganizzaturi s-somma redikola ta’ €70. U dan, minbarra l-pubbli/ità qawwija

li ting[ata l-festa rispettiva mill-mezzi tax-xandir.

Insibha stramba li l-kontijiet i[alltu flimkien l-ispejje] reli;ju]i u dawk sekulari. Mit€12,000 li qed tiswa l-festa, terz qed jintefaq fuq funzjonijiet tal-knisja, g[otjiet u rigali mill-kappillan u servizzi tal-kleru. Hemm anki spejje] apparti li jit[allsu g[all-mar/i mill-banda li tie[u sehem “fil-pur/issjonijiet talKnisja”.

Kollox ma’ kollox, lavveniment kollu kemm hu joffri interess interdixxiplinarju, mir-ritwal litur;iku sal-arti;janat u tti]jin, mill-mu]ika sat-tba[rid fit-triqat. Kull sena, is-sajf jippre]enta spettaklu tat-triq fil-veru sens antropolo;ikukulturali tal-kelma, u tkun xierqa anali]i tal-fenomenu minn din l-angolatura.

Hemm bosta opportunitajiet medjati/i fejn il-festa tista’ tkun analizzata ‘teknikament’ u b’mod o;;ettivament kritiku.

Eku tal-Olimpjadi> TVM2 mill-bidu sal-a[[ar L-g[eluq tal-Olimpjadi re;a’ kellu tog[ma Ingli]a,

kwa]i esklusivament, tne[[i ttmien minuti ta’ anti/ipazzjoni g[al-log[biet ta’ Rio fl2016.

Imma li rrid ninnota hu sservizz konsistenti talistazzjon nazzjonali lokali li segwa u xandar il-log[ob kollu ;urnata wara ;urnata.

Beda bil-ftu[ u g[alaq bittislima lill-Olimpjadi, xi [a;a li stazzjonijiet b’[afna aktar ri]orsi minn dak ta’ Malta ma da[lux g[aliha.

Kull pass li ttie[ed sa issa hu r-ri]ultat ta’ djalogu, konsultazzjoni u studji filfond dwar is-sostenibbiltà ta’ diversi pro;etti. minn Salvu Felice Pace Kien hawn min [aseb li l- sfelicep@go.net.mt Eko-G[awdex kienet spe/i ta’ gimmick li g[aliha hu mag[ruf sewwa l-Partit Laburista. I]da mill-bidu nett tattwettiq tal-pro;ett Eko-G[awdex – wara sena ta’ konsultazzjoni – kienu [ar;u madwar tmenin proposta li lGvern [adhom bis-serjetà u [adem jew g[adu ja[dem fuqhom biex ting[alaq l-ewwel fa]i 2010-2012. Il-fatt li fi g]ira daqshekk /kejkna, sittin entità kkollaboraw malMinisteru fit-twettiq ta’ tant pro;etti hu fih innifsu su//ess enormi.

Naqbel [afna ma’ Giovanna Debono li t[obb issejja[ lil Eko-G[awdex b[ala “il-vi]joni ta’ poplu”, u l-pro;etti m’huma xejn [lief il-pro;etti tal-poplu. Issa, il-Ministru qed tag[mel sej[a lill-G[awdxin kollha biex jipparte/ipaw fil-fa]i li jmiss, dik li trid titwettaq bejn is-sena 2012 u ssena 2015. L-g[an a[[ari hu li sas-sena 2020, il-vi]joni Eko-G[awdex tinbidel f’realtà. ecogozo.com Fis-sit bl-isem www.ecogozo.com issib tag[rif komprensiv dwar dan il-pro;ett. Is-sit hu tassew attrezzat b’mod attraenti [afna, b’fotografija impressjonanti li turi lil G[awdex fl-isba[ u fl-a[jar dawl. Hemm filmati li huma edukattivi u li huma mmirati g[at-tfal. It-tag[lim dwar l-ambjent u l-immani;jar tieg[u jing[ata b’mod li ji;i assimilat mit-tfal. Dan il-pro;ett sa mill-bidu tieg[u ta importanza kbira lill-edukazzjoni sa mi/-/kunija.

G[awdex qed jara r-ri]ultati ta’ dan l-ippjanar.

It-taqsima ‘Pro;etti’ t[ares lejn dak li twettaq s’issa u dak li hu ppjanat f’din il-fa]i. Imbag[ad hemm ‘Il-Vi]joni’ – fejn G[awdex irid jasal biex il-[olma Eko-G[awdex issir realtà. Din hi vi]joni [olistika li t[ares lejn l-ambjent, lejn il-bidliet li jridu jsiru fis-so/jetà, lejn l-ekonomija u lejn ilkultura u l-identità G[awdxija. Hemm taqsima dwar ‘Ri]orsi’. Hawn issib it-tenders pubbli/i li jo[or;u minn ]mien g[all-ie[or u sett ritratti li tassew juru r-ri]orsi naturali ta’ G[awdex.

Il-websajt tag[mel appell dirett lill-poplu G[awdxi: “Lappo;; tieg[ek huwa kru/jali g[as-su//ess ta’ EkoG[awdex”. Jekk a[na nemmnu f’G[awdex a[jar, dan lappo;; g[andu jing[ata b’mod trasparenti u effettiv kif g[amlu diversi korporazzjonijiet u entitajiet importanti.

Ming[ajr pre;udizzji It-taqsima ‘Sostnuna’ tag[ti rendikont /ar dwar issosteniment li qed jing[ata lil dan il-pro;ett. Li ma ng[atax sa issa hu s-sostenn politiku min-na[a tal-PL. Dan hu ]ball. Kul[add jaqbel li G[awdex a[jar, ikun jaqbel g[al pajji]na. Nistennew politika /ara bla ebda pre;udizzji ming[and Joseph Muscat. It-tajjeb kul[add g[andu jg[id li hu tajjeb.

Il-kuntatti dwar Eko-G[awdex jistg[u jsiru b’email lil ecogozo@gov.mt, bil-posta lill-Ministeru g[al G[awdex, u bit-telefon fuq 20561482 # 22100100.

32 COLLAGE RELI:JON

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

LEJN IS-SINODU TAL-ISQFIJIET (2)

L-oqsma li jitolbu ‘evan;elizzazzjoni ;dida’ L-evan;elizzazzjoni ;dida hi attitudni, hi mod kura;;u], hi l-kapa/ità Nisranija li taqra u tinterpreta s-sitwazzjonijiet ;odda fl-istorja tal-bnedmin li f’dawn l-a[[ar snin saru l-post fejn wie[ed ixandar u jag[ti xhieda tal-Evan;elju.

L-oqsma individwali li smajna bihom [afna drabi, huma dawk so/jali, kulturali, ekonomi/i, politi/i, reli;ju]i.

Il-qasam kulturali hu lewwel wie[ed li jitlob evan;elizzazzjoni ;dida.

Ninsabu fi ]mien ta’ sekularizzazzjoni profonda, li qed twassal biex wie[ed jitlef il-kapa/ità li jisma’ l-kliem tal-Evan;elju u jara fih messa;; [aj, li jag[ti l-[ajja.

Dan jidher l-aktar fid-dinja tal-Punent, fejn l-istorja u lidentità ;ew influwenzati sew minn ;rajjiet u bidliet fisso/jetà kif ukoll mill-mod ta’ [sieb.

Fil-kulturi tag[na, hemm [afna li j[arsu lejn lissekularizzazzjoni b’mod po]ittiv g[ax jaraw fiha [elsien minn affarijiet talpassat jew inkella mod kif tifred kompletament dak li hu traxxendenti mid-dinja u lumanità.

Minkejja li xi drabi nisimg[u kliem b’ton antikristjan, antireli;ju] u antiklerikali, f’dawn l-a[[ar snin is-sekularizzazzjoni [adet xejra o[ra.

Aktar minn forma pubblika ta’ diskors dirett u qawwi kontra Alla, kontra r-reli;jon u kontra l-Kristjane]mu, issekularizzazzjoni [adet xejra pjuttost differenti li permezz tag[ha qed tinvadi l-[ajja ta’ kuljum tal-persuna u ssawwar mentalità fejn Alla jit[alla barra mill-e]istenza u millkuxjenza tal-bniedem.

B’dan il-mod, issekularizzazzjoni [adet xejra pjuttost differenti li permezz tag[ha qed tinvadi l-[ajja ta’ kuljum tal-persuna u ssawwar mentalità fejn Alla jit[alla barra mill-e]istenza u millkuxjenza tal-bniedem.

B’dan il-mod, issekularizzazzjoni rnexxielha tid[ol fil-[ajja tal-Insara u talkomunitajiet ekkle]jali, u g[al dawk li jemmnu saret mhux biss theddida minn barra, imma xi [a;a li jridu jiffa//awha kuljum flespressjonijiet ta’ dik li nsej[ulha l-kultura tarrelattivi]mu.

Barra minn hekk, hemm implikazzjonijiet

It-23 {add matul is-sena

hu sagru f’diversi reli;jonijiet, huma m/ajpra minn fenomeni ta’ fundamentali]mu li xi drabi jimmanipulaw irreli;jon biex ji;;ustifikaw ilvjolenza u sa[ansitra tterrori]mu.

Dan hu abbu] gravi. “Ilvjolenza ma tistax tintu]a f’isem Alla”. Barra minn hekk, il-fatt li s-setet dejjem joktru hu sfida kontinwa.

Il-fenomenu tal-immigrazzjoni Wara li rajna fil-qosor xi [a;a dwar il-qasam kulturali,

antropolo;i/i serji li qed iqanqlu dubji fuq l-istess esperjenza ba]ika umana b[al, pere]empju, ir-rabta bejn irra;el u l-mara, it-tnissil u lmewt.

Marka fuq l-im;iba tal-Insara Dan il-mod sekularizzat kif wie[ed i[ares lejn il-[ajja qed i[alli marka fuq l-im;iba ta’ [afna Nsara, li spiss huma influwenzati, jekk mhux ukoll kundizzjonati, mill-kultura tal-imma;ni bil-mudelli u lforzi kontradittorji tag[ha.

Il-mentalità edonistika u

konsumistika predominanti tqanqal it-tentazzjoni g[assuperfi/jalità u l-ego/entri/ità, li mhux fa/li teg[libhom.

Il-‘mewt ta’ Alla’ m[abbra fis-snin li g[addew minn bosta intellettwali qed i//edi postha g[al kult sterili talindividwu. Ir-riskju li jintilfu anki l-elementi fundamentali tal-grammatika tal-fidi hu wie[ed reali, u dan jista’ jwassal g[al faqar spiritwali u vojt fil-qalb, jew inkella li wie[ed isib sostituzzjoni f’forom o[ra ta’ appartenza reli;ju]a u spiritwali]mu vag.

F’dawn is-sitwazzjonijiet, levan;elizzazzjoni ;dida tidher b[ala l-istimolu me[tie; g[all-komunitajiet g[ajjiena u mikduda biex huma jiskopru mill-;did il-fer[ tal-esperjenza nisranija, jer;g[u isibu ‘lim[abba tal-bidu’ li kienet intilfet (Ap2, 4), u jenfasizzaw it-tifsira vera tal-libertà fittfittxija g[all-verità.

Fl-istess [in, hemm partijiet o[ra fid-dinja fejn jidhru sinjali promettenti ta’ qawmien reli;ju]. Dawn laspetti po]ittivi, frott taliskoperta ta’ Alla u ta’ dak li

issa nistg[u nduru lejn dak so/jali, fejn il-fenomenu talimmigrazzjoni qed iqanqal dejjem aktar nies biex jitilqu minn pajji]hom u jmorru jg[ixu f’postijiet o[ra. B’hekk qed jinbidlu l-elementi etni/i tal-ibliet, nazzjonijiet u kontinenti tag[na.

Is-so/jetajiet tag[na qed jiltaqg[u u jit[alltu ma’ o[rajn u jag[mlu esperjenza ta’ kulturi o[ra li qatt ma g[amluha qabel. Dan qed ikun kaw]a ta’ diversi forom ta’ korruzzjoni, qed jg[awwar irreferenzi fundamentali tal[ajja, qed i]ebla[ il-valuri li nistinkaw g[alihom, qed i[assar ir-rabtiet umani li jag[tuna l-identità tag[na u li jag[tu sens lil [ajjitna.

F’dan il-pro/ess, il-kultura ma tibqa’ soda xejn u ftit jibqa’ spazju g[attradizzjonijiet, inklu]i dawk reli;ju]i, u g[as-sehem tag[hom biex tinbena l-istorja u l-identità tal-individwu.

F’dan il-qasam so/jali jid[ol il-fenomenu talglobalizzazzjoni, realtà li mhux fa/li tifhimha u titlob mill-Insara [idma qawwija ta’ dixxerniment.

Wie[ed jista’ j[ares lejha b[ala fenomenu negattiv jekk jikkunsidra biss l-aspetti talekonomija u l-produzzjoni.

Imma nistg[u n[arsu lejha b’mod po]ittiv u narawha b[ala okka]joni fejn l-umanità titg[allem ti]viluppa forom ;odda ta’ solidarjetà u modi ;odda biex il-;id li jo[ro; mill-i]vilupp igawdi minnu kul[add.

F’din is-sitwazzjoni, levan;elizzazzjoni ;dida tista’ tipprovdilna opportunità biex nag[rfu li lmissjoni tal-Knisja mhijiex wa[da minn fuq g[al isfel tad-dinja jew inkella millPunent g[al-Lvant, imma hi wa[da li tmur ’l hemm millimiti ;eografi/i.

{SIEB

Min ma jittamax li jirba[, di;à jkun tilef. – Josè Joacqim Olmedo

Kliem u smig[ Isaija 35>4-7a< Salm 145< :akbu 2>1-5< Mark 7>31-37 Il-{sieb “Il-Mulej jifta[ g[ajnejn il-g[omja, Il-Mulej jerfa’ l-milwijin Il-Mulej i[obb il-;usti Il-Mulej i[ares il-barranin.”

Dan il-kliem li nsibu fis-Salm 145 li ntennu fis-Salm Responsorjali tal-lum jurina kemm il-Mulej hu kontinwament spalla ta’ g[ajnuna mag[na d-dg[ajfin.

Il-Mulej hu kontinwament mag[na g[ax jaf bid-dg[ufija tag[na. {afna drabi nkunu a[na li ndumu na[sbuha biex nersqu lejh g[all-fejqan. Minkejja li nafu xi jrid minna, minkejja li nag[rfu l-kelma tieg[u, nibqg[u torox u neqsin mis-smig[. Ma rridux li l-Mulej jift[ilna widnejna biex nisimg[u l-le[en tieg[u li jibdlilna l-[ajja tag[na.

Fil-litur;ija tal-lum, anki fis-silta ta’ San :akbu, insibu li Alla kull [in jag[mel l-g[a]la tal-fqar. A[na qed nag[mlu listess?

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari mill-Ktieb tal-Profeta Isaija g[andna lillProfeta j[abbar ]mien ;did lill-poplu li wasal fi tmiem le]ilju tieg[u. Alla jwieg[ed li g[ad ikun f’nofshom billi jag[ti d-dawl lill-g[omja u s-smig[ lit-torox. Fis-Salm Responsorjali, me[ud minn Salm 145, g[andna lis-Salmista jfa[[ar lill-Mulej g[ax dejjem ifejjaq lid-dg[ajjef.

Fit-Tieni Qari mill-Ittra ta’ San :akbu g[andna enfasi li l-fidi tidher fl-im;iba tal-[ajja, spe/jalment fl-g[a]la talbatut. Fil-Van;elu ta’ San Mark g[andna l-fejqan tat-trux u l-imbikkem.

Il-{ajja 1. G[andek xewqa li tisma’ a[jar il-kelma tal-Mulej?

Ersaq lejh u jag[tik is-smig[.

2. Is-smig[ li jag[tik irid ibiddillek [ajtek, tag[rfu a[jar u tg[ixu kuljum.

3. Il-Mulej irid il-fejqan tag[na biex a[na nwassluh lillo[rajn.

4. Kemm lest li tiskomoda [ajtek biex tg[in lill-imwarrab li jista’ jkun f’darek jew ;irien tieg[ek?

Id-Djalogu Mulej, grazzi tal-kliem u smig[ li tajtni. G[inni ng[addi l-kelma tieg[ek fl-g[emil tieg[i.

Fr Charles Fenech, OP

COLLAGE G{AWDEX 33

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Eko-G[awdex> Pjan ta’ Azzjoni 2013-2015 Bil-g[an li l-pubbliku jer;a’ jing[ata l-opportunità li jesprimi u jressaq l-ideat u lproposti tieg[u dwar il-[idma li qed tkun ippjanata g[at-tliet snin li ;ejjin fir-rigward talimplimentazzjoni tal-vi]joni ekoGhawdex, g[adha kif kienet imnedija konsultazzjoni pubblika.

Din hi marbuta mat-tieni Pjan ta’ Azzjoni EkoGhawdex g[as-snin 20132015.

Waqt din it-tnedija kien pre]entat ukoll id-dokument A vision for an eco-island li jinkorpora l-proposti mressqa fl-ewwel konsultazzjoni pubblika dwar dan il-pro;ett, li kienet il-ba]i li fuqha tfassal l-ewwel Pjan ta’ Azzjoni g[as-snin 2010-2012.

Dan id-dokument juri stampa /ara ta’ kif lG[awdxin jixtiequ jaraw lillg]ira tag[hom ti]viluppa u g[alhekk g[andu jkun g[odda

Edizzjoni o[ra tal-kors Rights 4U G[at-tmien sena konsekuttiva l-Uffi//ju talKummissarju g[at-Tfal organizza l-kors annwali dwar id-drittijiet tat-tfal Rights 4U f’G[awdex.

Din is-sena, min[abba lammont kbir ta’ applikazzjonijiet li da[lu, saru tliet live-in courses blappo;; tal-HSBC Malta Foundation u l-Ministeru g[al G[awdex.

Il-korsijiet infet[u millMinistru g[al G[awdex Giovanna Debono filpre]enza tad-deputat Justyne Caruana, li hi membru tal-Kumitat Parlamentari tal-Affarijiet So/jali, u tal-Kummissarju g[at-Tfal Helen d’Amato.

Tul din l-inizjattiva, 45 parte/ipant ta’ bejn it-13 u l-15-il sena [adu sehem f’diversi attivitajiet li matulhom mhux biss tg[allmu dwar id-drittijiet tag[hom imma anki ddiskutew b’mod attiv u esploraw x’inhuma dawn id-drittijiet.

It-tema tal-kors ta’ din issena kienet Bridging Generations fid-dawl talfatt li din is-sena kienet isSena Ewropea g[allAnzjanità Attiva.

Fil-fatt it-tfal [adu sehem f’attivitajiet flimkien malanzjani residenti firResidenza Sant’Anna u li jattendu d-Day Centres g[all-Anzjani G[awdxin.

Dan biex isiru aktar konxji tal-kontribut li lanzjani jag[tu lis-so/jetà u ti]died il-koperazzjoni u ssolidarjetà bejn il;enerazzjonijiet differenti.

tajba biex ikunu mag[]ula lprijoritajiet g[at-tliet snin li ;ejjin.

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono fissret kif f’dawn l-a[[ar erba’ snin, ilMinisteru ta’ G[awdex kien g[addej b’[idma intensiva biex ifassal u jikkonsolida lvi]joni ekoG[awdex u beda jikkoordina u jimplimenta mi]uri biex din il-vi]joni tibda ssir realtà.

Din il-vi]joni ;iet milqug[a u a//ettata mill-G[awdxin b[ala opportunità li tkompli ssa[[a[ il-potenzjal ta’ Ghawdex permezz ta’ ]vilupp sostenibbli.

Giovanna Debono ]iedet tg[id li permezz ta’ dan le]er/izzju ta’ konsultazzjoni tkun tista’ ti;i ppjanata l[idma g[at-tliet snin li ;ejjin.

Din il-[idma hi mifruxa fuq erba’ setturi ewlenin, l-Ekonomija, l-Ambjent, is-So/jetà u l-Kultura u l-Identità.

Fl-ewwel pjan ta’ Azzjoni 2010-2012 minn 82 proposta mag[]ula b[ala prijoritajiet, twettqu 61 apparti li 140 rakkomandazzjoni o[ra twettqu mill-Ministeru g[al G[awdex.

L-involviment fl-ewwel pjan ta’ Azzjoni mill-Kunsilli Lokali, Kumitati Amministrattivi u G[aqdiet mhux Governattivi wassal biex il-lokalitajiet kollha G[awdxin kienu parte/ipi f’din il-[idma li g[andha lobjettiv ewlieni li tag[mel lil G[awdex g]ira a[jar.

Il-pubbliku hu mistieden biex iressaq il-proposti tieg[u sal-Gimg[a, 28 ta’ Settemrbu 2012, permezz ta’ Facebook (www.facebook.com/ecogozo ), is-sit elettroniku www.ecogozo.com, b’email fuq ecogozo@gov.mt jew bilposta.

F’dawn il-jiem se jkun qed jitqassam materjal stampat

f’kull dar f’G[awdex li jinkludi fuljett b’tag[rif dwar dak li sar sa issa u dak li hemm ippjanat kif ukoll kartolina fejn wie[ed jista’ jnizzel il-proposti tieg[u marbuta mat-tieni pro/ess ta’ konsultazzjoni pubblika u jibg[atha bil-posta bla [las.

Minbarra dawn is-sottomissjonijiet, il-Ministeru g[al G[awdex qed jippjana sensiela o[ra ta’ laqg[at malistakeholders G[awdxin.

Il-proposti kollha se jkunu evalwati flimkien ma’ dawk fid-dokument ori;inali biex b’hekk ikunu jistg[u ji;u mag[]ula l-prijoritajiet g[attieni Pjan ta’ Azzjoni EkoG[awdex 2013-2015.

G[ad-dokument s[i[ A vision for an eco-island u g[al-lista s[i[a ta’ pro;etti implimentati fl-ewwel Pjan ta’ Azzjoni 2010-2012 wie[ed jista’ j]ur is-sit elettroniku www.ecogozo.com.

Aktar studenti G[awdxin ikomplu bl-istudji terzjarji

Aktar studenti G[awdxin illum qed jag[]lu li jkomplu bl-istudji terzjarji tag[hom.

Matul is-sena akkademika li g[adha kif intemmet, listudenti G[awdxin li kienu qed jattendu korsijiet flUniversità ta’ Malta kienu jammontaw g[al 1,035, li jfisser id-doppju meta mqabbel ma’ 10 snin ilu. 181 student ie[or kienu qed jattendu korsijiet fl-MCAST u 10 fl-Istitut tal-Istudji Turisti/i f’Malta.

Il-parte/ipazzjoni flMCAST f’G[awdex ]diedet minn 44 fl-2002 g[al 243 u dik fl-ITS f’G[awdex la[[qet 82 student minn 26 li kienu jattendu fl-2001.

Dawn i/-/ifri ng[ataw millMinistru g[al G[awdex Giovanna Debono waqt laqg[a informattiva tal-Grupp Universitarji G[awdxin, ilGUG, li saret fis-sala talMinisteru g[al G[awdex (ritratt).

Matul din il-laqg[a annwali, l-istudenti G[awdxin li jkunu se jibdew l-istudji tag[hom f’Malta jing[ataw aktar

informazzjoni dwar servizzi u g[ajnuniet o[ra li jistg[u jgawdu minnhom matul issnin ta’ studji li jkunu se jibdew fi ftit tal-;img[at wara.

Il-Ministru Giovanna Debono esprimiet issodisfazzjon tag[ha firrigward ta]-]ieda kostanti li kienet re;istrata f’dawn la[[ar snin fin-numru talistudenti li qed jag[]lu li jkomplu bl-istudji terzjarji.

Il-Ministeru g[al G[awdex sa[[a[ dan l-impenn billi ppromwova g[ajnuna u

in/entivi li jg[inu lill-familji G[awdxin g[aliex itaffu ftit mill-ispejje] marbuta malistudji f’Malta. Minn Jannar li g[adda, l-istudenti kollha G[awdxin li jkomplu blistudji f’Malta, bdew jir/ievu €400 kull tliet xhur li jissarrfu f’€1,200 kull sena g[al kull student apparti mill-istipendju marbut mal-korsijiet li jing[ata fuq ba]i nazzjonali.

Il-laqg[a kienet indirizzata wkoll mill-President tal-GUG Ryan Mercieca, Dun Giovanni Curmi mill-KD} u rappre]entanti tal-EUPA.

Restawr ta’ stained glass Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono dan l-a[[ar g[amlet ]jara fis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu, fejn b[alissa g[addej xog[ol ta’ restawr fuq it-twieqi talistained glass.

Ix-xog[ol qed isir millarti;;jan img[allem G[awdxi Joseph Meilak.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

STA MARIJA 2012

}ieda fit-turizmu intern

Matul il-;img[a ta’ Santa Marija 2102, mit-Tnejn 13 sat-Tnejn 20 ta’ Awwissu, kienet re;istrata ]ieda kemm fin-numru ta’ passi;;ieri kif ukoll ta’ vetturi li qasmu bejn Malta u G[awdex permezz talGozo Channel.

Statistika turi li matul il;img[a ta’ Santa Marija nnumru ta’ passi;;ieri li qasmu bejn Malta u G[awdex kien ta’ 132,006 li jfisser ]ieda ta’ 4,956 passi;;ier fuq l-istess perjodu s-sena li g[addiet meta kien qasmu 127,050 passi;;ieri.

Kienet re;istrata wkoll ]ieda fin-numru ta’ karozzi li qasmu l-fliegu fil-;img[a ta’ Santa Marija tant li din is-sena ammontaw g[al 34,140. Dan ifisser ]ieda ta’ 1,984 karozza fuq is-sena li g[addiet meta kienu qasmu 32,156 karozza.

F’dak li jirrigwarda lammont ta’ vja;;i li saru mill-vapuri tal-Gozo Channel, jirri]ulta li matul il-;img[a ta’ Santa Marija saru 470 vja;;, ji;ifieri 30 vja;; inqas milli saru flistess perjodu s-sena li g[addiet. Dan min[abba li fl-a[[ar xhur sar investiment qawwi ta’ €4 miljun fuq il-vapur Ta’ Pinu li sarlu hoistable deck li rduppjat il-kapa/ità li j;orr karozzi minn 80 g[al 158.

Dan l-investiment wassal g[al aktar effi/jenza u servizz ta’ kwalità a[jar tant li minkejja li ]diedu lpassi;;ieri u l-karozzi, naqsu l-vja;;i u dan ifisser inqas spejje] g[allkumpanija u d[ul akbar.

I]-]ieda fit-turi]mu intern lejn G[awdex tag[ti spinta lill-ekonomija u lillkomunità kummer/jali g[ax minbarra li jgawdu llukandi, is-sidien ta’ stabbilimenti residenzjali, il-[wienet u r-ristoranti, itturi]mu intern iwassal ukoll biex minnu tgawdi lpopolazzjoni kollha f’G[awdex min[abba dak li jissejja[ ripple effect li tturi]mu intern i;ib mieg[u.

34 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

(Fuq)> Consolata Melis, li fir-ritratt tal-lemin tidher qed tippo]a g[ar-ritratt ma’ wliedha, ulied uliedha u l-ulied ta’ wlied uliedha

L-aktar familja anzjana fid-dinja Il - Guinness World Records ix - xahar li g[adda tat l g[arfien lill - familja ta ’ Consolata Melis b[ala l aktar familja li ilha tg[ix fid - dinja fl - okka]joni meta l - mara minn Sardinja

g[alqet 1 05 snin .

Melis g[ad g[andha tmien uliedha [ajjin, kollha bejn it-78 u d-90 sena, li kollha kienu mi;bura mag[ha meta tfiet ixxemg[at li g[amlulha fuq

il-kejk biex ifakkru g[eluq sninha.

Il-mara, li g[adha fuq tag[ha u t[obb ti//ajta, tg[id li [ajja twila ti;i milli wie[ed ja[dem [afna u jkun bie]el, jiekol tajjeb u jkun

pa/i mal-familja.

Melis g[andha tmien [utha o[ra – ]ew; bniet u tliet subien. L-età tag[hom mag[duda flimkien twassal g[al 818-il sena.

Il-familja hi mir-ra[al ta’

Perdasdefogu, lok filmuntanji mag[ruf g[al kemm il-popolazzjoni tg[ix fit-tul.

Consolata g[andha 14-il wild, hi bu]nanna ta’ 24 tfal u bu]bu]nanna ta’ 25 o[ra.

Infermiera remiet kilwa ta’ donatur Sptar f’Ohio fl-Istati Uniti waqqaf il-programmi taloperazzjoni tat-trapjanti talkliewi wara li infermiera bi ]ball remiet kilwa tajba.

I/-?entru Mediku talUniversità ta’ Toledo qal li dan kien in/ident rari [afna.

L-in/ident ;ara fil-belt ta’ Toledo waqt operazzjoni fejn ra;el kien ta kilwa lil o[tu.

Il-kilwa suppost li kienet trasferita mill-ewwel g[al g[and o[tu imma min[abba xi [a;a li [add ma jaf e]att

x’;ara, infermiera tefg[et lorganu fejn jintrema l-iskart waqt l-operazzjonijiet.

Meta t-tobba rrealizzaw li ma kinux jafu fejn hu lorganu bdiet tfittxija u fla[[ar il-kilwa nstabet wara sieg[a. Imma sa dak il-[in lorganu kien t[assar u ma setax jintu]a g[all-pazjenta.

Wara l-in/ident kienu sospi]i ]ew; infermiera, Melanie Lemay u Judith Moore li ma ridux jag[tu kummenti dwar dak li ;ara.

Izabella Lukomska-Pyzalska fuq il-fa//ata tal-magazin ‘Playboy’. Fir-ritratt tal-lemin tidher bil-‘libsa’ l-o[ra b[ala uffi/jal tat-tim tal-futbol Warta Poznan

Mudella ssa[[an il-;lieda g[al sindku

I/-?entru Mediku tal-Università ta’ Toledo

Izabella LukomskaPyzalska, eks mudella talPlayboy, jidher li se ssa[[an il-;lieda g[al post ta’ sindku ta’ Poznan fil-Polonja meta po;;iet isimha mal-lista talkandidati g[all-elezzjoni.

Il-mara qalet li ddejqet tara li t-tmexxija fil-belt ta’ Poznan sejra mill-[a]in g[all-ag[ar u trid li laffarijiet jinbidlu.

Il-mudella, wara li [alliet

il-karriera tal-immudellar warajha, b[alissa qed tmexxi l-klabb tal-futbol Warta Poznan.

Jing[ad li LukomskaPyzalska dde/idiet li tid[ol g[all-politika wara li luffi/jali tal-belt [arqu miljuni ta’ ewro fuq il-bini ta’ stadium ;did g[all-futbol waqt il-log[ob tal-Euro 2012 imma injoraw g[al kollox il-klabbs lokali.

Kien rappurtat li Lukomska-Pyzalska qalet li jekk trid issir xi bidla l-unika triq hi li tie[u l-passi hi stess g[ax inkella ma jsir xejn.

Min jaf kif issir il-politika fil-Polonja ma tantx jag[tiha /ans li til[aq fejn trid.

Espert tal-istorja politika qal li l-uni/i esperjenzi li g[andha Lukomska-Pyzalska hi li tmexxi klabb tal-futbol u li tin]a’ [wejji;ha.

COLLAGE PASSATEMP 35

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012 Mimdudin> 1. Munita li tinbidel kull sittin sekonda? (6) 3. Imla[la[ li ma jafx x’qed jg[id (6) 7. L-ewwel grad og[la minn suldat (7) 8. G[odod tal-kitba (5) 9. Dominju ta[t kmand ta’ re (5) 10. Pika f’lima (Anagramma) – kabbar, sa[[a[ u wassal il-[oss (9) 11. Jinxtorob mo[bi qalb pubbliku rispettabbli? (5) 13. ?angatura (6) 15. Ra skop b’xi mod billi kixef jew sab (6) 17. Dewweb mel[a biex tag[tiha lil min jixbah lilek? (5) 21. Sewwejt (9) 23. Mg[awwe; (5) 24. Bilfors ixxammarhom biex ta[sel idejk sew (5) 25. Ma tantx ibaxxu rashom malajr quddiem l-annimali l-o[ra s[abhom! (7) 26. G[a;eb tal-[rafa, b[al xi ra;el b’ras ta’ [an]ir jew ors (6) 27. Ka//atur tal-;rieden, suppost! (6) Weqfin> 1. Wirja ta’ kampjun (6) 2. Dliel mag[mul kobba fuq ir-ras, moda antika tax-xag[ar (5) 3. “:ewwa x-……”, g[ax ikun irnexxa l-pjan ta’ mo[[na (5) 4. Kiel par (Anagramma) – kopja perfetta jew xbieha identika (7) 5. Morbidu tant li jitg[affe; malli tmissu (5) 6. Saff tara; bejn sular u ie[or (6) 7. Titlu nobbli inqas minn dak ta’ marki] (5) 12. Ir-ras, il-mexxej (3) 14. Ittardja (3) 15. Deher fil-g[ajn aktar minn [addie[or (6) 16. Imsemmi, famu] u li jinsab fi lsien in-nies (7) 18. Itlaq minn idejk (5) 19. Miet, ibbies jew ;ebbed kemm seta’ (5) 20. Mg[otti bil-[wejje; (6) 22. Dak kustodju dejjem mieg[ek (5) 23. Tinwir (5) Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Tromba; 3. Salott; 7. Tabella; 8. Vagun; 9. }ingu; 10. Maskarata; 11. Kokka; 13. Atturi; 15. Trossu; 17.

Xatba; 21. San Pietru; 23. Fjask; 24. {abba; 25. Zalzett; 26.

Pedina; 27. Xurban.

Weqfin> 1. Taqb]u; 2. Babbu; 3. Skars; 4. Lavrant; 5. Klima; 6. Annali; 7. Tango; 12. Kus; 14. Tut; 15. Tist[i; 16. Spina/i; 18.

Blajt; 19. Rubli; 20. Tkaken; 22. Tazza; 23. Fredu.

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tal-{add 19 ta’ Awwissu hu: Mark Briffa, 28, ‘Marigold’, Triq Santa Maria, Mellie[a.

Problemi

1. Liema numru b’[ames /ifri

(ma fih ebda ]ero) li t-tieni /ifra hi tliet darbiet l-ewwel wa[da, it-tielet /ifra b’wa[da i]jed mit-tieni, ir-raba’ /ifra erba’ darbiet l-ewwel wa[da u l-a[[ar /ifra hi n-nofs i]jed mit-tieni?

2. Numru bi tliet /ifri hu tali li

l-unit digit hu ugwali g[al product ta]-]ew; /ifri li huma primi. Ukoll, id-differenza bejn il-maqlub u n-numru nnifsu hu 396. X’inhi s-somma tat-tliet /ifri?

G[oxrin differenza

Dawn i]-]ew; xeni jidhru identi/i imma dik fuq il-lemin tvarja minn dik fuq ix-xellug f’mhux inqas minn g[oxrin differenza.

Ara ssibhomx kollha!

Kur]ità

Soluzzjonijiet

20 Differenza }ew; vle;e; identi/i Problemi (1) 26789 (2) 11

Hawn diversi vle;e; f’din l-istampa. Ara ssibx il-par bl-istess vle;e; identi/i?

7u9

}ew; vle;e; identi/i

Fl-antik kienu jemmnu li wie[ed jilbes ma’ g[onqu kullana b’fosos sofor biex ma jittarrxux u b[ala prevenzjoni biex is-snin jibqg[u s[a[ u ma jaqg[ux.

36

Indipendenza

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

T{EJJIJA G{ALL-FESTI. Kull min f’dawn il-jiem kien g[addej mill-Furjana, ]gur innota li bdiet it-t[ejjija g[all-festi annwali li l-Partit Nazzjonalista jorganizza Fuq il-Fosos biex ifakkar il-festa l-kbira tat-twelid ta’ Malta Indipendenti. Wara l-waqfa qasira min[abba l-maltemp tal-bidu tal-;img[a, issa l-armar qabad ritmu tajjeb u ma’ kull ;urnata li tg[addi l-Fosos tal-Furjana qed jie[du d-dehra ta’ villa;; li fih se jsiru sebat ijiem s[a[ ta’ attivitajiet ma[suba biex jattiraw il-gosti tal-membri kollha tal-familja. L-attivitajiet se jsiru bejn il-:img[a li ;ej, 14, u l-Erbg[a ta’ wara, 19 ta’ Settembru.

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Indipendenza

37

Isem Borg Olivier jibqa’ marbut ma’ dak ta’ Malta Indipendenti minn Rebecca Borg ................................................ rebecca.borgt@media.link.com.mt

Bil-kisba tal-Indipendenza, :org Borg Olivier, l-ewwel Prim Ministru ta’ Malta Indipendenti, tabil[aqq po;;a lil Malta fuq il-mappa taddinja billi da[[al lil artna filCommonwealth, finNazzjonijiet Uniti u anki filKunsill tal-Ewropa.

Wie[ed tassew g[andu g[aliex jammira l-kura;;, il[ila u l-perseveranza ta’ :or; Borg Olivier, Missier Malta Indipendenti, li rnexxielu jwassal pajji] – li politikament kien mifrud fi tliet blokki kbar – g[al dan it-tragward li lMaltin kienu ilhom il-mijiet tas-snin jaspiraw g[alih.

B’tattika politika li ma kinitx tibba]a ru[ha fuq theddid jew xi tip ta’ vjolenza, Borg Olivier irnexxielu jipperswadi lillGvern Ingli] li dan il-poplu, minkejja /-/okon tieg[u, kien wasallu ]-]mien li jing[ata rajh f’idejh.

Il-valur ta’ dak li wettaq Borg Olivier jo[ro; ukoll mill-fatt li filwaqt li bosta pajji]i kellhom jg[addu minn gwerer /ivili u ]mien twil ta’ tensjoni, Malta waslet g[al dan il-pass bl-aktar mod trankwill u fi pro/ess demokratiku li kien imfa[[ar minn kul[add.

Dak li wettaq Borg Olivier jibqa’ mni]]el b’ittri taddeheb fl-istorja ta’ Malta.

Jg[addu kemm jg[addu snin, pajji]na jibqa’ rikonoxxenti lejh, kif xehed il-funeral tieg[u fl-1980 – funeral li Malta qatt ma rat b[alu – la qablu u lanqas warajh.

I/-/erimonja kommoventi fl-Arena tal-Indipendenza f’dak il-lejl storiku ta’ bejn l20 u l-21 ta’ Settembru 1964, li fih ni]let g[all-a[[ar darba l-bandiera Ingli]a biex minflokha titla’ dik Maltija, kienet qed tissi;illa stennija li [adet 160 sena, i]da kienet ukoll il-qu//ata tal-karriera politika ta’ :org Borg Olivier, Missier Malta Indipendenti.

L-g[ada filg[odu, fil-21 ta’ Settembru, Borg Olivier kien pre]entat id-dokumenti Kostituzzjonali mill-Prin/ep Philip li ;ie Malta apposta biex jirrappre]enta lir-Re;ina Eli]abetta fil-festi uffi/jali ta’ din l-okka]joni storika.

Fi kliem :org Borg Olivier stess, l-Indipendenza ma kinitx tfisser li pajji]na jista’ jimxi ming[ajr ebda g[ajnuna barranija, li l-poplu tag[na jista’ issa ma ja[dimx, jew li ma ne[ti;ux g[ajnuna ming[and il-[bieb.

L-Indipendenza, i]da, kienet tfisser li rridu na[dmu aktar

(Fuq)> :or; Borg Olivier ixejjer id-dokumenti tal-Indipendenza fil-lejl ta’ bejn l-20 u l-21 ta’ Settembru 1964. (Lemin)> Ilbandiera Ingli]a tin]el g[all-a[[ar darba biex minflokha titla’ darba g[al dejjem il-bandiera bajda u [amra ta’ Malta Indipendenti

iebes u b’aktar rieda g[aliex irridu nuru lid-dinja li a[na verament nist[oqqu lIndipendenza li konna ksibna, li a[na na[dmu demokratikament u li nistg[u mmexxu lill-poplu tag[na fittriq tal-li;i u l-bonordni lejn prosperità ekonomika g[alina u g[al uliedna.

L-effett tal-Indipendenza fuq il-prosperità ta’ Malta kien kwa]i immedjat.

Permezz ta’ politika ta’ t[ajjir ta’ investiment barrani, bdew jift[u industriji ;odda g[al kollox f’oqsma industrijali mibnija minn qabel, u t-turisti

bdew jimlew lukandi stabbiliti u o[rajn mibnija friski.

Il-kummer/ lokali u ma’ barra beda bil-mod il-mod, i]da kien qed ji]died b’rata soda.

Il-Kostituzzjoni tal-1964 kienet wa[da demokratika, imsejsa fuq il-libertajiet fundamentali tal-bniedem u rrispett g[a/-/ittadini, b’sistema Parlamentari ta[t forma ta’ Monarkija Kostituzzjonali.

Tliet xhur wara din il-kisba, fl-1 ta’ Di/embru Malta kienet a//ettata b[ala membru tan-Nazzjonijiet Uniti.

38 Avvi]i PN

AVVI}I POLITI?I

VICTOR SCERRI. Il-{bieb ta’ Victor Scerri se jorganizzaw Diskussjoni Politika, il-{add, 30 ta’ Settembru fl-10.30 a.m. flUffi//ju PN Santa Lu/ija.

Kelliema Victor Scerri, Carm Mifsud Bonnici u l-Vi/i Prim Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio Borg. Wara jkun hemm bibita.

CAROLINE GALEA. Il-{bieb

ta’ Caroline Galea se jorganizzaw Diskussjoni Politika, il:img[a, 5 ta’ Ottubru fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN ta’ {al Tarxien. Mistiedna spe/jali lMinistru Chris Said u l-President tal-E]ekuttiv tal-PN Marthese Portelli. Wara d-diskussjoni se jkun hemm bibita.

AVVI}I SO?JALI

PAULA MIFSUD BONNICI.

Il-{bieb ta’ Paula Mifsud Bonnici se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 22 ta’ Settembru fit-8 p.m. fil-lukanda Dolmen Resort, il-Qawra. Prezz €15. Trasport provdut. G[allbiljetti /emplu 21239210, 79538559 jew 99242945.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

{add mill-5 p.m. ’l quddiem, u jintwerew log[ob tal-Premier Ingli] u s-Serie A Taljan.

IL-MOSTA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ jinsab miftu[ kuljum ta[t management ;did.

TAL-PIETÀ. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikunu servuti appetizers u jintwera l-football live. Qed ikunu organizzati ikliet, fosthom fenkati, la[am ta]]iemel u majjal mimli. G[allbookings tistg[u //emplu 99298312 jew 21244956. Il-bar qed ikun miftu[ kuljum mill-5 p.m. ’l quddiem u l-{add anke filg[odu.

TAS-SLIEMA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[all-kiri tal-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità. Kull min hu interessat jista’ jikkuntattja lill-President tal-Kumitat Sezzjonali PN Sliema fuq 99824277. Il-Kumitat jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;;u]a.

ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta 25 ta’ Settembru f’Villa Arrigo, inNaxxar. Prezz €3 u g[all-bookings /emplu 23285000.

{AL SAFI. Il-Kumitat

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe

{AL BALZAN. Il-Kumitat

Cassar se jorganizzaw Fenkata, is-Sibt, 6 ta’ Ottubru fit-8 p.m. fil-Barri Restaurant, l-Im;arr.

Prezz €16.50 u g[all-bookings /emplu 79459227 jew 99468624.

AVVI}I O{RA

IL-G}IRA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[all-kiri tal-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità. L-offerti g[andhom jintbag[tu lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Uffi//ju PN G]ira, Triq Manoel De Vilhena, G]ira.

Il-Kumitat jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;;u]a.

SAN PAWL IL-BA{AR. Il-

Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar flUffi//ju PN tal-lokalità. Dawk interessati g[andhom jibag[tu lofferti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat PN San Pawl il-Ba[ar jew i/emplu 99456411 jew 99642765. Il-Kumitat Sezzjonali PN jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;;u]a.

IL-QRENDI. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Uffi//ju PN jinsab miftu[ ta[t management ;did wara t-tisbi[ u limmodernizzar li sar fl-a[[ar ;img[at. L-Uffi//ju PN qed ikun miftu[ kuljum bejn is-7 a.m. u tard filg[axija b’fa/ilitajiet b[al big screen u organizzar ta’ ikliet.

G[al aktar informazzjoni /emplu 99479383.

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali

PN jixtieq jav]a li l-bar talUffi//ju PN tal-lokalità re;a’ nfeta[ ta[t management ;did. Ilbar qed ikun miftu[ is-Sibt u l-

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li kull min g[andu b]onn jag[mel kuntatt jew g[al informazzjoni, jista’ j/empel 79051529.

Sezzjonali PN jixtieq jav]a littesserati kollha tal-lokalità li ttesseri jistg[u jin;abru millUffi//ju PN tal-lokalità, fil-pjazza ta’ {al Balzan. Il-[inijiet talftu[ huma mill-5.30 p.m. ’l quddiem u g[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99848644 jew 21496322.

L-ISLA. Is-Segretarju talKumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a lil min jixtieq ji;bor ittessera li hu mitlub imur flUffi//ju PN tal-lokalità kuljum bejn il-5 p.m. u s-7.30 p.m. u l{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. {AL QORMI. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti mill-e]er/izzju ta’ ti;did u tesserament ;did, kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. qed ikun hemm membri talKumitat fl-istess Uffi//ju, fi Triq il-Kbira (quddiem il-knisja ta’ San :or;).

SAN :ILJAN. Membri tal-

Kumitat Sezzjonali PN qed ikunu fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. u l-Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-[las ta’ ti;did u tesseramenti ;odda.

I}-}URRIEQ. Membri talKumitat Sezzjonali PN se jkunu fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l[las ta’ tesseri ;odda.

TONIO BORG. Il-Vi/i Prim

Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio Borg jilqa’ lill-pubbliku fluffi//ju tieg[u f’Birkirkara bejn it-8 a.m. u l-10 a.m. G[al appuntament tistg[u //emplu 22042235 jew 21232873.

DAVID AGIUS. Min jixtieq jiltaqa’ ma’ David Agius jista’ jag[mel dan ming[ajr b]onn ta’ appuntament kull nhar ta’ Tnejn wara l-4 p.m., f’187 Triq Santa Katerina {’Attard jew /emplu 79423101 jew 21417507 g[al appuntament fil-;ranet l-o[ra.

David Agius hu Deputat g[as-7 Distrett ({a]-}ebbu;, {adDingli, ir-Rabat, l-Im;arr u lImtarfa) u g[all-11-il Distrett ({’Attard, {al Balzan, il-Mosta u l-Imdina).

ROBERT ARRIGO. Robert

Arrigo jav]a li qed jiltaqa’ ma’ kull min jixtieq jiltaqa’ mieg[u, kuljum fid-9.30 a.m. u fil-5 p.m. b’rappre]entant tal-Customer Care u s-Sibt fid-9.30 a.m. fluffi//ju tieg[u, 60 Triq Depiro, Tas-Sliema. ?emplu 21320710.

JASON AZZOPARDI. Jason

Azzopardi qed jiltaqa’ mal-kostitwenti tieg[u, fl-uffi//ju 26, Triq Bormla, Paola. G[al appuntament /emplu 22985100 jew 22985104.

CHARLÒ BONNICI. Charlò

Bonnici jixtieq jav]a li jiltaqa’ ma’ min ikun jixtieq jiltaqa’ mieg[u, bla appuntament, fluffi//ju tieg[u f’20, Triq ilQarsajja, {’Attard, kull nhar ta’ {amis bejn it-3.30 p.m. u l-5.30 p.m.. Min jixtieq appuntament fl-uffi//ju tal-Mosta, jista’ j/empel 21430752 jew 79796667 jew jibg[at email lil info@charlobonnici.com.

JOE CASSAR. Joe Cassar jix-

tieq jav]a li qed jiltaqa’ malkostitwenti tas-7 Distrett (irRabat, {a]-}ebbu;, {ad-Dingli, l-Im;arr u l-Imtarfa) u tal-11-il Distrett ({’Attard, {al Balzan, il-Mosta u l-Imdina) kull nhar ta’ Tnejn u {amis bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. G[al appuntament tistg[u //emplu 22992418.

MARIO DE MARCO. Mario

de Marco qed jiltaqa’ mal-pubbliku kull nhar ta’ {amis mill-4 p.m. sal-5.30 p.m. fl-uffi//ju tieg[u, 9 Brittania House, Triq l-Ifran, il-Belt Valletta u bejn il5.30 p.m. u t-8 p.m. fl-uffi//ju tieg[u, 833 Triq il-Kbira San :u]epp, il-{amrun. G[al appuntament /emplu 21255265 jew 22915022.

CAROLINE GALEA. Caroline

Galea tixtieq tav]a lill-kostitwenti li qed tilqa’ lin-nies fluffi//ju tag[ha f’25 Tarxien Road, Paola (quddiem ilPalace), kull nhar ta’ Tnejn u nhar ta’ Erbg[a bejn il-5.30 p.m. u s-7.00 p.m. ming[ajr il-b]onn ta’ appuntament.

NOEL GALEA. Noel Galea

jixtieq jav]a li qed jilqa’ lin-nies fl-uffi//ju tieg[u nhar ta’ Tlieta u nhar ta’ {amis filg[axija u sSibt filg[odu. G[al appuntament /emplu 99458101 jew 21641281. Email: noel.galea@global.net.mt.

CARMELO MIFSUD BONNICI. Carmelo Mifsud Bonnici qed jiltaqa’ mal-kostitwenti tieg[u kull nhar ta’ {add fl10.30 a.m. fl-Uffi//ju PN i]}ejtun, fil-11 a.m. fl-Uffi//ju PN il-Fgura u fí12 p.m. flUffi//ju PN Marsaskala.

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI {’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. flUffi//ju PN. IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99804642.

BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200.

BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. {AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. flUffi//ju PN. IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038.

G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426. {AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. flUffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.

L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382.

L-ISLA. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5.30 p.m. u s-7 p.m. fl-

Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21806226 jew 99602472.

IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. {AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 79442733. {AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456.

L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979.

L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.

L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603.

IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 99453507.

IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. fl-Uffi//ju PN. IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com.

PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222.

RA{AL :DID. Kull nhar ta’ Tlieta u {amis bejn l-10 a.m. u l-11 a.m. u bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 79290954 jew 77290954.

TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633.

IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt. {AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529.

SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086.

SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 p.m. fl-Uffi//ju PN. SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u 12.30 p.m. fl-Uffi//ju ‘Dar il-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt.

IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. flUffi//ju PN. TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99225033.

VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. {A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 79292538 jew 79674816. {A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849.

I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN.

39

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

SPORT TENNIS

Il-final tan-nisa posposta

L-Isla jer;g[u jirb[u r-Regatta Pa;na 47

Il-final tan-nisa tal-US Open bejn l-Amerikana Serena Williams u Victoria Azarenka tal-Belarus ;iet posposta g[al-lum millbiera[ filg[axija, min[abba li kienu mbassrin xita u ri[ qawwija.

Il-log[ba kellha tibda fis-1am ([in ta’ Malta) fi Flushing Meadows. Il-final tal-ir;iel baqg[et skedata li tintlag[ab illejla fl10.30pm.

Is-Sibt, ix-xita wasslet biex is-semi-finali bejn Andy Murray u Tomas Berdych tibda 90 minuta tard. Dan id-dewmien jista’ jwassal biex g[all[ames sena konsekuttiva, l-a[[ar grand slam tassena jintemm fil-jum tatTnejn.

TAZZATAD-DINJA

WARA L-PARTITA KONTRA L-ARMENJA

It-tieni taqsima kienet di]astru Draw bejn id-Danimarka L-attakkant internazzjonali Malti Andrè Schembri qal li t-tim Malti lag[ab tajjeb [afna fit-tieni taqsima fl-ewwel logb[a kompetittiva mit-Tazza tad-Dinja kontra l-Armenja, il:img[a. Imma wara l-mistrie[ da[let ftit lg[ejja u t-tim beda jilg[ab il-ballun fit-tul, u dan ma jag[milx ;id g[all-Maltin g[aliex il-plejers tag[na mhumiex twal.

“Na[seb li t-tieni taqsima g[alina kienet di]astru. Ma jistax ikun li kul[add jin]el jg[in fiddifi]a u kif nirb[u l-ballun inwaddbuh ’il quddiem fejn kien hemm biss Michael Mifsud i]olat.

Na[seb li g[al kontra l-Italja, il-kow/ ibiddel xi

ftit is-sistema. L-importanti li l-ballun nilag[buh fis-saqajn,” temm Schembri wara l-partita.

Il-goalkeeper Andrew Hogg, li kellu wirja mill-aqwa, qal li l-pjan kien li ma ninqabdux bilkontrattakk u nilag[bu l-log[ba tag[hom; imma spi//ajna tlifna xorta wa[da. Huwa qal li minkejja t-telfa xorta j[oss li t-tim Malti ma kienx [a]in.

Il-captain, Michael Mifsud, qal li qlajna goal mix-xejn; u dan hu l-akbar dispja/ir g[al din lewwel partita. Huwa qal li issa rridu na[sbu fuq il-log[ba tal-Italja u jittama li jikkore;u dak li g[amlu [a]in u jkomplu jibnu fuq it-tajjeb.

Neptunes jirb[u l-Kampjonat Pa;na 46

u r-Repubblika ?eka

Id-Danimarka u r-Repubblika ?eka li jinsabu fl-istess Grupp B ta’ Malta lbiera[ ;ew draw ming[ajr goals fl-ewwel log[ba tag[hom ta’ kwalifikazzjoni mit-Tazza tad-Dinja tal-2014.

Id-Dani]i dehru ftit a[jar u kien Cech li salva d-draw g[a/-?eki fl-a[[ar sekondi.

F’partita o[ra li ntlag[bet ilbiera[ minn Grupp A, lIskozja u s-Serbja wkoll spi//aw draw ming[ajr goals.

OLANDA – Il-kow/ talOlanda, Louis van Gaal, ]ied il-midfielder ta’ ta[t it-23 sena, Adam Maher, maliskwadra g[all-partita kontra l-Ungerija nhar it-Tlieta wara l-injury li sofra Leroy Fer firreb[a 2-0 kontra t-Turkija.

INGILTERRA – Iddifensur Ashley Cole se jitlef il-log[ba kontra l-Ukrajna nhar it-Tlieta wara li baqa’ ma irkuprax minn injury flg[aksa, li tellfitu wkoll irreb[a 5-0 kontra l-Moldova, il-:img[a. Cole we;;a’ ma’ Chelsea fit-telfa 4-1 kontra Atletico Madrid fil-UEFA Super Cup. L-FA Ingli]a [abbret li anki John Terry qed jing[ata l-kura wara li we;;a’ kontra lMoldova.

Ri]ultati

Tazza tad-Dinja Grupp A Skozja v Serbja

0-0

Danimarka v Rep. ?eka

0-0

Brentford v Colchester Bury v Preston NE Crewe A. v Tranmere Hartlepool v Carlisle Notts C. v Shrewsbury Scunthorpe v Sheff Utd Swindon v Leyton O. Walsall v Milton KD Yeovil v Bournemouth

1-0 1-2 0-0 1-2 3-2 1-1 0-1 1-0 0-1

Accrington v Bradford Barnet v Gillingham Bristol R. v Aldershot Morecambe v Fleetwood Nothampton v Wimbledon Oxford v Exeter Port Vale v Rotherham Rochdale v Burton Southend v Dagenham Wycombe v Cheltenham York v Chesterfield

1-1 1-3 2-2 0-4 2-0 2-4 6-2 0-1 3-1 1-1 2-2

Modena v Varese Verona v Reggina

1-2 2-0

Ker/em v G[ajnsielem Qala v Xewkija Senglea v St. Lawrence SK Victoria W. v Sta Lucia

4-2 0-5 2-0 3-0

Grupp B

Futbol Ingli] League One

League Two

Serie B

MFA U*BET TROPHY I Rd.

40 Sport

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

INTERVISTA MAL-GOALKEEPER INTERNAZZJONALI MALTI JUSTIN HABER

Fil-[ajja kultant trid tag[mel pass Wara bosta snin jilg[ab barra minn xtutna fejn lag[ab f’diversi kampjonati Ewropej fosthom fi Franza, l-Ingilterra, l-Ungerija u lGre/ja, il-goalkeeper internazzjonali Malti Justin Haber irritorna jilg[ab fil-Kampjonat Premier fejn qed jiddefendi l-lasta ta’ Mosta FC. CHRIS MUSCAT tkellem ma’ Justin Haber dwar x’wasslu li jer;a’ jilg[ab f’pajji]na, g[alfejn g[a]el lil Mosta u kif idde/ieda li jifta[ skola tal-football f’pajji]na bl-g[ajnuna tal-akkademja ta’ Sunderland^

G[amilt perjodu twil fla[[ar sta;uni tilg[ab barra minn xtutna. X’kienet irra;uni li g[a]ilt li tirritorna fil-Kampjonat Malti meta f’kummenti li tajt dejjem urejt ix-xewqa li tibqa’ tilg[ab barra^ Ta[seb li lfatt li ma tantx kont fortunat bl-esperjenza filGre/ja fejn jidhirli li ffirmajt l-a[jar kuntratt li qatt kellek fil-karriera, kellu effett fuq id-de/i]joni tieg[ek^ “{afna players u ]g[a]ag[ Maltin li j[obbu l-football i;orru fihom ix-xewqa li xi darba jilag[bu barra l-pajji] f’kampjonati ta’ livell og[la minn dak Malti. Anki jien.

Minn dejjem [dimt u stinkajt biex nilg[ab barra minn Malta u rnexxieli mhux biss sforz linsistenza tieg[i i]da wkoll g[aliex kont ixxurtjajt u I was in the right place at the right time.

“Kont ixxurtjat ukoll li lesperjenza tieg[i barra minn Malta [aditni f’pajji]i

differenti minn Franza, g[allIngilterra, g[all-Ungerija u g[all-Gre/ja fuq numru ta’ snin. Li tilg[ab barra minn Malta mhux fa/li, spe/jalment meta tkun goalkeeper. Kull tim fil-log[ba tal-football g[andu goalkeeper wie[ed u trid tag[mel l-almu kollu tieg[ek biex tibqa’ n-numru wie[ed. Kif jg[idu, g[al kull g[adma hawn mitt kelb, u trid taqta’ bi snienek jekk trid i]]omm postok. L-ista;un li g[adda ma kienx wie[ed feli/i.

“Meta l-klabb li tkun mieg[u ma jkunx sejjer tajjeb, u b[ala goalkeeper ma tkunx qed tilg[ab, allura tonqoslok il-fidu/ja fik innifsek.

Hemmhekk ikun hemm b]onn injezzjoni ;dida ta’ fidu/ja u din tiksibha billi tilg[ab.

Nemmen li fil-[ajja xi kultant trid tag[mel pass lura biex timxi tnejn ‘il quddiem. Jien idde/idejt li niffa//ja r-realtà. :ejt lura Malta, isse[ibt ma’ klabb li verament jemmen fija u li riedni b’sa[[a, u issa

g[andi l-[in ukoll biex ninvesti f’xi [a;a li minn dejjem ridt nag[mel – akkademja tal-football.”

Liema kienet l-isba[ esperjenza li kellek barra minn xtutna mit-timijiet kollha li kont mag[hom u g[alfejn^

“F’mo[[i jispikkaw ]ew; esperjenzi. Meta kont ma’ Sheffield United konna pass ’il bog[od mill-promozzjoni filPremiership. Lg[abna f’Wembley quddiem 80,000 spettatur fil-finali tal-play-off kontra Burnley. Jien kont fuq il-bank tar-riservi, i]da lesperjenza kienet wa[da li ma ninsieha qatt. Esperjenza sabi[a o[ra kienet it-tieni sena tieg[i ma’ Ferencvaros.

“Il-klabb ma kellux aspirazzjonijiet kbar, i]da kien irnexxielu jg[aqqad tim ta’ players li riedu jag[mlu [oss, u rnexxielna. G[amilna sta;un s[i[ nissieltu ma’ erba’ timijiet o[ra g[al post flEwropa u fl-a[[ar ksibnieh.

Anki fuq livell personali kont protagonista tant li eventwalment ;ie l-a[jar kuntratt li qatt kelli biex mort nilg[ab fil-Gre/ja.”

G[aliex g[a]ilt lil Mosta meta kien hemm klabbs o[ra, forsi wkoll aktar kwotati li wrew interess fik^ Min ikkonvincik tmur ma’ Mosta, l-aspettattiva u l-pjan ta’ [idma li g[andu l-klabb li ;ab bosta plejers ta’ livell jew inkella t-tim manager Jeffrey Farrugia^

Justin Haber ji;ri bil-ballun waqt it-ta[ri; nhar il-{amis qabel il-log[ba kontra l-Armenja

“Kont ixxurtjat li meta bdejt intendi li ner;a’ ni;i nilg[ab f’Malta, kelli numru ta’ klabbs li xtaquni ning[aqad mag[hom. Sitwazzjoni b[al dik idda[[lek f’diffikultà g[ax trid tkun /ert li qed tag[mel la[jar g[a]la g[alik u g[allfamilja tieg[ek. Kelli numru ta’ offerti, u[ud minnhom offerti li jattirawk, anki fuq livell finanzjarju. Però jien in[obb nevalwa s-sitwazzjoni sew qabel nie[u de/i]joni. U f’dan il-ka] [assejt li kelli nag[]el lil dak il-klabb li verament kien qed juri b’sa[[a li riedni nissie[eb mieg[u.

“Il-Mosta, b’mod partikolari Leli Buhagiar, kien ilhom minn Marzu jkellmuni. U baqg[u sal-a[[ar juruni li verament riduni nilg[ab mag[hom. Meta tara dak it-tip

Justin Haber qabel log[ba mat-tim nazzjonali

ta’ interess, b’mod kostanti, tibda tinduna li postok ikun hemm. G[alhekk g[a]ilt lil Mosta min[abba li riduni b’sa[[a u min[abba li bdejt nara li hu klabb b’aspirazzjonijiet ;odda.

Mosta po;;ew b[ala lmira tag[hom post fi/Championship Pool, imma minn tliet log[biet s’issa tliftu tnejn u rba[tu wa[da biss. X’ta[seb li hi r-raguni g[al dan^ T[oss li di;à hemm xi ftit tal-pressjoni fuq il-plejers u l-klabb ladarba bdejtu fuq nota negattiva^

“Il-pressjoni hi importanti f’kull sport. Ming[ajr ilpressjoni [afna drabi lplayers, tajbin kemm huma tajbin, ma jag[tux dak kollu li jafu. Fil-Mosta g[andna tim kompletament ;did u allura rridu nag[tu ftit ]mien ie[or sakemm it-tim jibda jing[aqad u nsiru nafu aktar lil xulxin.

F’team sports, l-ismijiet ma jag[mlux tim. Tim tajjeb ikun mag[mul minn players tajbin i]da wkoll players li jkunu lesti li ji;;ieldu g[al xulxin.

Konvint li aktar ma jg[addi ]mien, it-tim tag[na se jing[aqad biex aktar nimxu ’l quddiem.”

Mill-esperjenza li kellek barra minn xtutna. Kif tipparaguna t-ta[ri; li kont tie[u barra g[al dak f’Malta

fejn jid[lu fa/ilitajiet u [inijiet ta’ ta[ri;. Ta[seb li l-[in ta’ ta[ri; li qed tag[mel ma’ Mosta se j]ommok fl-istess livell li kellek meta kont barra^

“Meta tkun tilg[ab f’kampjonati professjonali, tkun qed tittrenja full-time u full team, li jfisser li tittrenja kuljum u ma’ s[abek tat-tim kollu. F’Malta s-sitwazzjoni mal-klabbs hi differenti g[aliex inkunu ftit players li xog[olna hu li nittrenjaw flimkien u kuljum. Meta tim jit[arre; flimkien g[al tul ta’ ]mien, issir taf aktar lil xulxin u bla ma trid il-log[ba tieg[ek se titjieb. F’Malta ftit huma dawk li jikkon/entraw fuq futbol biss. {afna players jittrenjaw wara ;urnata xog[ol u g[aldaqstant ma jistg[ux jikkon/entraw fuq futbol biss.

“Personalment, wara snin nittrenja barra f’ambjenti professjonali, drajt ;ismi x’g[andu b]onn biex in]omm fit. Mal-Mosta nag[mel issessjonijiet ta’ ta[ri; malbqija tal-players i]da nit[arre; ukoll wa[di biex nassigura li n]omm il-livell tal-fitness mixtieq. B[alissa qed nittrenja filg[odu ma’ s[abi tannazzjonal, u filg[axija mannazzjonal jew mal-Mosta skont il-ka]. L-importanti li tta[ri; jittie[ed bis-serjetà.” g[al pa;na 41

Sport 41

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

lura biex timxi tnejn ’il quddiem minn pa;na 40

Issa bdejt ukoll pro;ett ta’ akkademja tal-futbol f’Malta ma’ Sunderland.

G[aliex Sunderland minn daqstant klabbs fl-Ewropa^

“Ilu jberren f’mo[[i biex ninvesti fi pro;ett ta’ akkademja tal-futbol. Kont g[amilt proposta lil diversi klabbs barranin u kelli anki ta[ditiet mag[hom. U]ajt ilkuntatti li kont bnejt tul issnin meta lg[abt barra minn Malta. Fl-a[[ar spi//ajt ftehimt ma’ Sunderland g[aliex dak li nixtieq nag[mel jien u dak li qed jag[mlu huma fl-akkademja tag[hom f’Sunderland iqarrbu [afna lejn xulxin.

“Ma kenitx fa/li li nikkonvin/ihom g[aliex fla[[ar mill-a[[ar dawn jippretendu /erti standards u jridu jkunu /erti li qed jorbtu isimhom ma’ akkademja ta’ kwalità. G[alhekk kelli nil[aq numru ta’ miri stabbiliti minn Sunderland stess kemm filfa/ilitajiet kif ukoll fil-livell ta’ ta[ri; u fl-oqsma li se nkunu qed nikkaverjaw mattfal tag[na.

“B’sodisfazzjon ng[id li lfa/ilitajiet li se nu]aw huma tal-akkademja tag[na, fa/ilitajiet li lanqas /erti klabbs tal-Premier f’Malta m’g[andhom. Jien sodisfatt ukoll li l-akkademja ta’ Sunderland kisbet il-livell ta’ Category 1 Status fir-Renju Unit. Lanqas l-akkademja talManchester United m’hi ta’ dan il-livell. U allura dan ikompli jimlini bil-kura;; u bil-konvinzjoni li ninsabu fittriq it-tajba. Il-mira tal-Justin Haber Football Academy hi li ng[inu lit-tfal u li]-]g[a]ag[, sa minn età ]g[ira, jifhmu x’ji;ifieri tkun player talfootball professjonali.”

X’g[andha differenti din l-iskola meta taf li f’pajji]na di;à hawn bosta skejjel talfootball li [afna minnhom huma spe/ifikament g[allgoalkeepers biss jew plejers biss. Din tieg[ek se tkun qed tilqa’ fiha lil kul[add, le^

“F’Malta hawn [afna nurseries u skejjel tal-football li qed jag[mlu l-mirakli. Bi ftit ri]orsi qed jg[allmu llog[ba tal-football lit-tfal tag[na u [afna minnhom qed jag[mlu bi//a xog[ol tajba [afna. Issa nemmen li rridu nag[mlu l-pass li jmiss u g[alhekk din l-akkademja se tkun l-ewwel wa[da tax-xorta tag[ha f’pajji]na. Fil-fatt din l-akkademja mhux se teskludi li tfal jattendu nurseries o[ra, anzi g[al [afna tista’ tkun ilpass li jmiss fl-i]vilupp tag[hom b[ala player.

“Meta jien kont mort nilg[ab barra minn Malta kelli t-talent i]da ma kellix lg[arfien ta’ kif player professjonali g[andu j;ib ru[u biex jie[u [sieb tieg[u innifsu. Din hi wa[da millaffarijet li ]]ommna ftit lura f’dan il-qasam f’pajji]na. U hi xi [a;a li nixtieq li nindirizza.

Fil-fatt nemmen li [afna tfal Maltin g[andhom talent, i]da rridu ng[inuhom jisfruttaw a[jar dan it-talent.

“Fl-akkademja tag[na se nag[mlu enfasi kbira fuq lattenzjoni individwali.

Minbarra t-ta[ri;, it-tfal tag[na se jkunu segwiti minn psikologu, se jing[ataw tips regolari fuq l-ikel li jridu jieklu min-nutritionist tag[na, se ju]aw apparat u fa/ilitajiet li se jkunu qed jintu]aw g[allewwel darba f’Malta, u se jkunu segwiti regolarment minn coaches ta’ Sunderland li se jkunu bba]ati b’mod permanenti f’Malta.”

Justin Haber

Fejn qed timmira li tasal b’din l-iskola^ Kemm se tkun qed te[odlok [in^

“L-g[an a[[ari hu li ng[inu kemm nistg[u lit-tfal Maltin biex jilag[bu barra minn Malta. Jew a[jar, biex jekk ti;ihom l-opportunità jilag[bu

Il-mira tal-Justin Haber Football Academy hi li ng[inu lit-tfal u li]-]g[a]ag[, sa minn età ]g[ira, jifhmu x’ji;ifieri tkun player tal-football professjonali

barra minn Malta, ikunu lesti u jkunu jafu g[al xiex de[lin. Li tilg[ab barra minn Malta f’kampjonat ta’ livell superjuri m’g[andhiex tkun xi [a;a ta’ barra minn hawn, i]da g[andha tkun pass naturali g[al dawk i]-]g[a]ag[ li jkollhom talent bi]]ejjed biex jag[mluha. Sabiex nil[qu dan l-g[an fl-akkademja g[andna set-up professjonali ta’ coaches immexxi minn coaches ta’ Sunderland li se jkunu residenti f’Malta.

G[andna wkoll tim amministrattiv li se jkun qed jie[u [sieb it-tmexxija talakkademja ;urnata b’;urnata.”

Sodisfatt bin-numri ta’ tfal li attirajtu lejn lakkademja^

Justion Haber jiffirma l-kuntratt mal-akkademja ta’ Sunderland biex jifta[ l-akkademja f’Malta

“Onestament, bqajt sorpri] bil-livell ta’ interess li ;;enerat din l-akkademja. Ilmiri tag[na qed nil[quhom u g[andna tfal f’kull età minn sitt snin sa sittax-il sena.

Jidher li l-;enituri qed jifhmu x’a[na nippruvaw nag[mlu f’din l-akkademja u se na[dem biex nassigura li dak li qed inwieg[du nwettquh g[all-;id tal-i]vilupp tat-tfal li se jattendu.

“Fil-21 ta’ Settembru se nag[mlu open day fil-grounds tag[na li jinsabu fil-;nien irRe :or; V fil-Floriana.

Hemmhekk se jkollna ;urnata ta’ attivitajiet li matulhom se nkunu qed nuru x’toffri lakkademja tag[na. Se jkun hemm it-tfal tal-akkademja, ta[t is-supervi]joni tal-coaches tag[na, jag[mlu sessjonijiet ta’ ta[ri;. Mag[hom jistg[u jing[aqdu anki tfal li g[adhom ma rre;istrawx mag[na.

Ovvjament il-postijiet huma limitati u g[aldaqstant dawk kollha li jridu jittestjawna, g[andhom i]uru s-sit elettroniku tag[na www.justinhaberacademy.com jew ifittxuna fuq facebook sabiex jirre;istraw.”

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Sport

43

L-Ingli] Frankel fost l-aqwa fid-dinja minn Kenneth Vella ....................................

I]-]iemel popolari Ingli] Frankel, li g[andu erba’ snin, ikkonferma li hu wie[ed millaqwa ]wiemel fl-istorja talgalopp fl-Ingilterra u fix-xena internazzjonali.

Dan wara li ftit tal-jiem ilu, fil-korsa ta’ York irnexxielu jie[u t-13-il reb[a konsekuttiva tieg[u minn daqstant dehriet meta kien qieg[ed jie[u sehem filJuddmonte Stakes. Din itti;rija saret fuq distanza twila ta’ 2090m u wara bidu kwiet, f’idejn Tom Queally, Frankel kellu sprint qawwi fl-a[[ar ftit metri u reba[ b’distakk ta’ seba’ tulijiet.

Din kienet it-tmien reb[a f’ti;rija ta’ grupp wie[ed g[al dan i]-]iemel im[arre; minn Sir Henry Cecil. B’hekk kiser ukoll ir-rekord ta’ Rock of Gibraltar b’seba’ reb[iet ta’ grupp wie[ed. Farhh, propjeta` tal-istalel Godolphin, temm it-tieni minn St Nicholas Abbey, li g[al xi hin kien fl-ewwel post.

Fi tmiem it-ti;rija, Cecil qal li ma kellux kliem biex jiddeskrivi l-qawwa u lkapa/ità ta’ Frankel. “Illum Frankel ikkonferma wkoll li kapa/i ji;ri anki fuq distanzi twal,” tenna Cecil.

Il-Juddmonte International Stakes kellha premju ta’ £725,000. Frankel hu propjetà tas-sid ewlieni fix-xena internazzjonali Khalid Abdullah.

Intant fl-a[[ar jiem t[abbar li Frankel mhux se jkun trasferit Franza biex ix-xahar id-die[el jie[u sehem filfamu]a Prix de l’Arc de Triomphe li se ssir fil-korsa ta’ Longchamp fis-7 ta’ Ottubru. Minflok, is-sidien u t-trainer ta]-]iemel idde/idew li jiktbuh g[at-ti;rija Champion Stakes li se ssir lejn l-a[[ar tal-istess xahar.

Jidher li din id-de/i]joni ttie[det min[abba l-programm ta’ ta[ri; li ;ie preparat g[a]]iemel. :ie konfermat ukoll li fi tmiem is-sena, Frankel se jibda jintu]a g[at-tag[mir.

I]da dwar dan ]gur li se nkomplu nisimg[u fix-xhur li ;ejjin.

Il-Breeders’ Cup tirritorna f’Santa Anita

Fil-jiem li g[addew lorganizzaturi tat-ti;rijiet ta’ livell mondjali, mag[rufa b[ala Breeders’ Cup idde/iedew li l-edizzjoni li jmiss ta’ dawn it-ti;rijiet se ssir fil-korsa ta’ Santa Anita f’Kalifornja. Id-diri;enti ta’ din il-korsa kienu di;à organizzaw din ilmanifestazzjoni fl-1986, 11993, l-2003, l-2008 u l-2009.

Is-sena li g[addiet din ilkompetizzjoni saret fil-korsa ta’ Churchill Downs li s-sidien tag[ha kienu wkoll urew interess li jer;g[u jospitawha.

Il-Breeders’ Cup ti;bed lejn lIstati Uniti l-aqwa ]wiemel tal-galopp fid-dinja.

Mack Grace SM impressjonanti

Il-;img[a li g[addiet, filkorsa ta’ Cesena fl-Italja saret it-78 edizzjoni tal-Kampjonat Ewropew, kompetizzjoni fuq ]ew; heats fuq distanza ta’ mil u f’ka] li dawn il-heats ikollhom rebbieha differenti ssir finali bejn ir-rebbie[a. Din is-sena [are; rebbie[ it-Taljan Mack Grace SM. Ilkompetizzjoni saret quddiem attendenza kbira, b’kuntrast mal-kri]i li g[addej minnha lisport fl-Italja b[alissa.

F’idejn Roberto Andreghetti, Mack Grace SM reba[ l-ewwel heat f’medja ta’ 1.12.3” fil-kilometru u minn Look MP (Vincenzo

Frankel, ikkunsidrat fost l-aqwa ]wiemel tal-galopp ta’ kull ]mien

Piscuoglio dell’Annunziata), Renommee d’Obret (Enrico Belli), Fran/i]a li reb[et ilkampjonat is-sena li g[addiet u Opal Brown (Federico Esposito).

Fit-tieni heat kien imiss lil Looney Tunes (Roberto Vecchione), li reba[ ilkampjonat sentejn ilu, li qasam il-linja finali l-ewwel.

Dan f’medja ta’ 1.12.6” filkilometru u minn NewYork NewYork (Lorenzo Baldi), Mack Grace SM u Locomotion OM (Andrea Buzzitta).

Meta sieg[a wara saret ilfinali bejn Mack Grace SM u Looney Tunes, tal-ewwel millbidu nett mar quddiem u temm rebbie[ f’medja ta’ 1.12.9” filkilometru. B’hekk, g[alkemm

Mack Grace SM reba[ ilkampjonat, ma rnexxilux jikser ir-rekord tat-ti;rija, li hu dak ta’ 1.12.7” imwaqqaf minn Looney Tunes fl-2010.

I]da dan ma jfissirx li Mack Grace SM mhux ]iemel e//ezzjonali, g[ax sal-lum irnexxielu jirba[ sensiela ta’ kampjonati ewlenin filkarriera tieg[u. Dawn huma ilPalio dei Comuni, il-Gran Premio Citta’ di Montecatini darbtejn: il-Gran Premio Lotteria d’Agnano u issa lKampjonat Ewropew.

Verament statistika impressonanti. }wiemel imne[[ija mill-korsa

Il-kri]i fl-isport tat-ti;rijiet ta]-]wiemel fl-Italja jidher li

m’g[andhiex limitu. Fil-jiem li g[addew, il-kumpanija Trenno, li tamministra l-koros tat-trott ta’ San Siro f’Milan u ta’ Montecatini kitbet lissidien u sewwieqa li g[andhom ]wiemel stazzjonati fi stalel f’dawn i]-]ew; kumplessi biex ine[[uhom minn hemmhekk fi ]mien qasir.

Trenno qalet li [adet din idde/i]joni biex tnaqqas ftit mill-ispejje] tag[ha min[abba l-problemi li laqtu dan l-isport fl-Italja. B’hekk dawn i]]wiemel mhux se jibqg[u jit[arr;u fl-istess koros u se jkollhom ji;u trasferiti lejn /entri privati. Hu kkalkulat li din id-de/izjoni laqtet iktar minn mitejn ]iemel stazzjonati fi]-]ew; koros.

Baldacchino fil-Kampjonat Ewropew tas-Sewwieqa

Noel Baldacchino reba[ heat millkampjonat tal-Mediterran tas-sewwieqa fil-korsa ta’ Ufa fir-Russja aktar kmieni dan ix-xahar

L-a[jar sewwieq Malti tal-ista;un li g[adda, Noel Baldacchino, se jirrappre]enta lil Malta fil-kampjonat Ewropew tas-sewwieqa li se jsir f’Hamburg fil-:ermanja bejn il-15 u s-16 ta’ Settembru.

Dan il-kampjonat hu organizzat mill-Unjoni Ewropea tat-Trott (UET).

Din mhux l-ewwel darba li Malta se tkun qieg[da tie[u sehem f’dan ilkampjonat u l-a[[ar darba li [adna sehem fih kien fl-2008.

F’dik is-sena l-kampjonat sar f’Berlin fil-:ermanja wkoll u pajji]na kien rappre]entat minn Charles Camilleri li kien irnexxielu jirba[ wa[da mill-heats u kellu wkoll sensiela ta’ pjazzamenti tajbin.

L-ewwel parte/ipazzjoni Maltija tmur lura fil-bidu tas-snin disg[in b’Raymond Clifton jirba[ wa[da millheats fl-I]vezja permezz ta’ Mr Otis.

Fis-snin ta’ wara konna rappre]entati wkoll minn Frencu Cassar fir-Russja u Charles Degiorgio f’Palma de

Mallorca. Malta kienet ukoll organizzat b’su//ess dan il-kampjonat fl-1998 u kien intreba[ mill-Fillandi] Jorma Kontio.

F’dik is-sena, pajji]na kien rappre]entat minn Raymond Clifton.

Ma jistax jonqos g[alhekk li Noel Baldacchino, ta’ 41 sena u mwieled i]}ejtun ma jkunx onorat li se jirrappre]enta lil pajji]na f’dan ilkampjonat. Fil-karriera tieg[u rrappre]enta lil pajji]na f’diversi kompetizzjonijiet internazzjonali madwar il-kontinent u f’koros ewlenin madwar l-Ewropa, b[al Vincennes, Cabourg u Cagnes Sur Mer fi Franza, Solvalla, Mantorp u Eskilstuna flI]vezja, kif ukoll f’pajji]i o[ra, b[allItalja, r-Russja, s-Slovenja.

Fil-karriera tieg[u, Noel Baldacchino temm l-a[jar sewwieq tal-ista;un sitt darbiet u sal-lum reba[ 678 ti;rija u kellu pjazzamenti o[ra f’1,360 ti;rija. Is-sewwieq Malti ;ej minn su//ess aktar kmieni dan ix-

xahar fil-korsa ta’ Ufa fir-Russja fejn irnexxilu jirba[ ti;rija mill-kampjonat Mediterran tas-sewwieqa.

Fil-kampjonati Ewropej ta’ Hamburg, Baldacchino se jkollu sfida minn [dax fost l-aqwa sewwieqa filkontinent tag[na b[alissa, fosthom itTaljan Enrico Bellei, Bjorn Goop taliSvezja u Eric Raffin ta’ Franza. Ilkampjonat se jkun organizzat fuq tmien heats li se jsiru f’temp ta’ jumejn.

Tkomplija tal-ista;un 2012 Nhar il-:img[a 14 ta’ Settembru jitkompla l-ista;un 2012 b’laqg[a o[ra fil-korsa tal-Marsa. Il-polza relatata ma’ din il-laqg[a se tittella’ fluffi//ji tal-Malta Racing Cub g[ada fil-g[odu. F’din il-laqg[a mistennija wkoll jiddebuttaw ]wiemel ;odda.

Matul il-;img[a permezz tal-;urnal In-Nazzjon inwasslulkom aktar informazzjoni dwar din il-laqg[a ta’ ti;rijiet.

44

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Sport

FORMULA 1

Il-McLaren jibdew mill-pole f’Monza Il-Britanni/i Lewis Hamilton u Jenson Button fuq McLaren se jibdew millewwel filliera fil-Grand Prix ta’ Monza, li se jsir illum. Dan, wara li Hamilton g[amel l-a[jar dawra f’[in ta’ 1:24.010.

Din hi t-tielet pole-position konsekuttiva g[all-McLaren wara li Button reba[ l-a[[ar GP tal-Bel;ju, li sar il-{add li g[adda, u Hamilton reba[ dak tal-Ungerija. G[al Hamilton din hi wkoll it-23 pole fil-karriera tieg[u.

F’kummenti wara l-provi uffi/jali, Hamilton qal li ma ja[sibx li l-[in li g[amel kien tajjeb bi]]ejjed. Button, li spi//a fit-tieni post fl-a[[ar tliet snin f’Monza, qal li l-a[[ar ti;rijiet urew issa[[a tal-McLaren, imma minkejja li se jitilqu mill-ewwel ]ew; postijiet ma jfissirx li se tkun ti;rija fa/li.

Fit-tielet post se jibda l-Bra]iljan Felipe Massa fuq Ferrari u [dejh fit-tieni filliera, il-veteran Michael Schumacher fuq Mercedes.

I/-Champion renjanti, Sebastien Vettel fuq Red Bull, se jibda mill-[ames post, filwaqt li l-ikbar di]appunt kien l-10 post tad-darbtejn Champion u benjamin tal-

Matthew Sultana

PARALIMPJADI Il-Britanniku Lewis Hamilton, li se jibda mill-poleposition

folla, l-Ispanjol Fernando Alonso, li kellu problema teknika.

Sie[eb Schumacher tal-Mercedes, Nico Roseberg, se jibda fis-sitt post, filwaqt li Kimi Raikkonen fuq Lotus se jitlaq misseba’ post. Warajh, il-:appuni] Kamui Kobayashi.

Il-Britanniku Paul Di Resta, li kiseb rraba’ l-a[jar [in, ;ie relegat [ames

postijiet min[abba li bidel il-gearbox. Issewwieq D’Ambrosio fuq Lotus, li [a post il-Fran/i] Romain Grosjean g[al din it-ti;rija wara li ;ie sospi] min[abba lin/ident tal-[add li g[adda fil-Bel;ju, kiseb il-[mistax-il [in.

Dan il-GP tal-Italja se jkun l-ewwel wie[ed mill-1969 li fih mhux se jkun hemm sewwieq Taljan.

Zammit trainer uffi/jali fil-CORE tal-UEFA Il-UEFA [atret lill-kow/ tarreferees Maltin, Ronald Zammit, b[ala wie[ed mittrainers fil-lista limitata tag[ha ta’ kow/is tat-ta[ri; fi]iku u li]vilupp tar-referees fi/-?entru tal-E//ellenza tar-Referees (CORE), f’Nyon, l-I]vizzera.

Dan hu t-tielet sta;un talCORE, fejn sa issa, kwa]i 300 referee u assistent referee attendew dawn il-korsijiet, u aktar minn 60 minnhom ;ew promossi fil-lista internazzjonali tal-FIFA. Ronald Zammit b[alissa qed ja[dem f’Nyon flimkien ma’ uffi/jali mill-Albanija, Andorra, id-Danimarka, lIngilterra, l-Irlanda ta’ Fuq, inNorve;ja, ir-Rumanija, lI]vizzera u l-Istati Uniti. Aktar

Ronald Zammit

kmieni din il-;img[a, hu kien mistieden biex jassisti lillispe/jalista tar-referees talUEFA, il-professur Werner Helsen, fil-preparazzjoni fi]ika tal-aqwa referees fl-Ewropa li jinsabu fil-kategorija Elite,

Elite Development u l-ewwel kategorija.

Zammit, li twieled fl-1972, g[andu degree mill-Università ta’ Malta, u b[alissa hu g[alliem tal-Edukazzjoni Fi]ika. Huwa ilu g[al dawn la[[ar 18-il sena ja[dem b[ala g[alliem tal-fi]ika u attenda bosta korsijiet kemm f’Malta kif ukoll barra.

Fi stqarrija qasira, id-direttur tar-referees f’Malta, Adrian Casha, fera[ lil Zammit g[al din il-kariga hekk importanti li hu qal li tag[mel isem g[allistess Zammit u g[al Malta. ’

Sant f log[ba U#21

Sadattant, il-UEFA [atret lir-referee internazzjonali Malti Alan Mario Sant biex

jikkontrolla l-log[ba minn Grupp 4 g[allKwalifkazzjoni talKampjonat Ewropew U#21 bejn id-Danimarka u lIrlanda ta’ Fuq, li se tintlag[ab f’Aalborg Stadion, f’Aalborg, id-Danimarka.

Din il-partita se tintlag[ab it-Tnejn 10 ta’ Settembru, fis-7pm.

L-uffi/jali l-o[ra li se jkunu qed jassistu lil Sant huma Ingmar Spiteri u Paul Apap b[ala assistenti referees, u Paul Caruana b[ala r-raba’ uffi/jal.

G[al Caruana din se tkun la[[ar log[ba internazzjonali tieg[u b[ala r-raba’ uffi/jal min[abba li la[aq l-età massima ta’ 45 sena.

Sultana jtejjeb il-[in tieg[u L-g[awwiem Malti, Matthew Sultana, ilbiera[ [a sehem fl-a[[ar kompetizzjoni tieg[u waqt il-log[ob Paralimpiku ta’ Londra.

Sultana g[am fit-tieni heat tal-100m breaststroke fil-kategorija SB 9, li fiha kienu qed jie[du sehem sitt g[awwiema.

Huwa spi//a fis-sitt post b’[in ta’ minuta, 36.89sek, fejn irnexxielu jtejjeb la[jar [in personali tieg[u b’0.12 sekondi.

Din il-heat intreb[et mirRussu Pavel Poltavtsev f’[in tajjeb ta’ minuta, 08.96sek. B’kollox saru tliet heats f’din il-kategorija, u fihom [adu sehem 18-il g[awwiem, fejn Sultana ikklassika fl-a[[ar post. La[jar [in tal-heats kisbu Kevin Paul tal-Afrika ta’ Isfel, f’1:06.21sek.

Din kienet l-ewwel darba li Malta kienet irrappre]entata fl-g[awm fil-Log[ob Paralimpiku, u Sultana kien wie[ed fost li]g[ar parte/ipanti.

ATLETIKA

Rekord minn Merritt fil-110m I/-Champion Olimpiku, lAmerikan Ariesa Merritt, kiser ir-rekord tad-dinja fil110m hurdles, waqt li l:amajkani Usain Bolt u Yohan Blake reb[u l-isprints fl-a[[ar laqg[a mid-Diamond League li saret fil-Bel;ju.

Merritt g[amel [in ta’ 12.80sek biex tejjeb ir-rekord pre/edenti tal-Kuban Dayron Robles, li kien ta’ 12.87sek, imwaqqaf fl-2008.

Bolt, li fil-laqg[a pre/edenti fi Zurich kien kiser ir-rekord tal-200m, mar quddiem lejn la[[ar tal-100 metru biex temm f’9.86sek, li g[alih hu [in modest.

Il-kompatrijott Blake, li darbtejn reba[ il-fidda wara Bolt fl-Olimpjadi ta’ Londra u reba[ id-deheb fir-relay, reba[ fa/ilment il-200m f’19.54sek, li hu t-tielet l-a[jar [in din issena.

Il-:ermani]a Silke Spiegelburg reb[et il-polevault tan-nisa b’qab]a ta’ 4.75m biex g[elbet l-isfida talBra]iljana Murer.

Sport 45

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012 TAZZA TAD-DINJA – AMERIKA T’ISFEL

L-Ar;entina jer;g[u fl-ewwel post Lionel Messi ta wirja e//ezzjonali hekk kif lAr;entina kisbu s-sitt reb[a konsekuttiva meta warrbu lisfida tal-Paragwaj, 3-1, biex marru fl-ewwel post talklassifika tal-Amerika t’Isfel fil-kwalifkazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja tal-2014.

L-Ar;entina, li huma fost ilfavoriti li jirb[u t-titlu fl-2014 fil-Bra]il, qab]u lill-Urugwaj meta temmew stennija ta’ 39 sena biex g[elbu lill-Paragwaj f’darhom f’log[ba mit-Tazza tad-Dinja u xe[tu lillavversajri fl-a[[ar post talgrupp.

Messi seta’ anki skorja ttielet hat-trick f’[ames partiti internazzjonali li ma laqatx darbtejn il-lasta, imma l-goal li skorja kien l-g[axar wie[ed f’sitt partiti, inklu] dawk ta’ [biberija.

Il-goals l-o[ra skorjawhom Angel Di Maria u Gonzalo Higuain, u n-nuqqas ta’ Sergio Aguero, meqjus b[ala l-ispalla ideali g[al Messi, lanqas biss in[ass.

Wara dawn il-partiti, ilgrupp ta’ disa’ pajji]i, ble//ezzjoni tal-Bra]il li jikkwalifikaw direttament g[all-fianli b[ala lorganizzaturi, jista’ jinqasam fi tnejn. L-ewwel erbg[a jikkwalifikaw direttament u l-

Ri]ultati

Ar;entina v Paragwaj Kolombja v Urugwaj Ekwador v Bolivja Perù v Venezwela

3-1 4-0 1-0 2-1

Log[ob li jmiss It-Tlieta 11-9-12

Paragwaj v Venezwela Urugwaj v Ekwador ?ile v Kolombja Perù v Ar;entina

Kif Jinsabu Ar;entina ?ile Ekwador Urugwaj Kolombja Venezwela Perù Bolivja Paragwaj

L R D T F K Pt

6 6 6 6 6 7 6 7 6

4 4 4 3 3 2 2

1 1

1 1 14 0 2 11 0 2 7 2 1 14 1 2 9 2 3 5 0 4 8 1 5 7 1 4 5

5

13 10 12 6 12 10 11 5 10

8 8 6 4 4

12 12 12

[ames tim ikun irid jilg[ab fi play-off kontra tim Asjatiku, waqt li l-a[[ar erbg[a jkunu eliminati.

Il-Kolombja, li xejn ma kellhom bidu tajjeb, tant li ke//ew lill-kow/ Leonel Alvarez, telg[u fost l-ewwel [amsa b’reb[a impressjonanti, 4-0, fuq lUrugwaj, f’Barranquilla, b’goals minn Falcao u Gutierrez.

B’din ir-reb[a, ilVenezwela, li qed jippruvaw jaslu sal-finali g[all-ewwel darba imma tilfu 2-1 g[and ilPerù, issa ni]lu fis-sitt post.

Lionel Messi (nofs) idur bil-ballun ta[t pressjoni minn Victor Caceres (xellug) u Cristian Riveros tal-Paragwaj, waqt il-log[ba f’Cordoba

Il-Perù, li kien goal minn ta[t imma irkupra b’doppjetta tal-winger kontroversjali Jefferson Farfan, issa nqala’ mill-a[[ar post – po]izzjoni okkupata mill-Bolivja u l-

Paragwaj li sentejn ilu kienu waslu sal-kwarti tal-finali flAfrika t’Isfel.

Il-Perù issa se jipprova jikkonferma t-titjib li g[amel meta jilqa’ lill-Ar;entina f’Lima, nhar it-Tlieta. Fl-

istess jum, il-leaders pre/edenti, ?ile, li ma lag[bux fi tmiem il-;img[a, jilqg[u lill-Kolombja, waqt li l-Urugwaj jipprova jinsa din id-disfatta u jilg[ab kontra lEkwador.

PARTITI TA’ {BIBERIJA

TAZZA TAD-DINJA – CONCACAF

di]appuntanti mill-Bra]il Il-Kanada u l-Messiku Wirja Il Bra]il ta wirja di]appuntanti u kiseb reb[a ne[[a l plejers stabbiliti biex da[[al talenti ;odda minima, 0, kontra l Afrika ta Isfel, f partita ta b[al Neymar, Lucas, Thiago Silva u Oscar [biberija Din il wirja xe[tet dubji kbar dwar il G[alkemm reba[ 22 minn 33 partita li lag[ab, jkomplu jirb[u futur ta Mano Menezez b[ala kow/ hu naqas milli jirba[ kontra timijiet kbar b[all -

-

1.

’

Il-Kanada u l-Messiku g[amlu pass ta’ ;gant lejn il-fa]i li jmiss millkwalifikazzjoni tat-Tazza tad-Dinja wara reb[iet filpartiti tag[hom miz-zona CONCACAF, waqt li l:amajka g[all-ewwel darba g[elbu lill-Istati Uniti.

Il-Messiku issa hu luniku tim b’punti massimi wara tliet partiti wara li g[elbu lil Costa Rica 2-0 fi Grupp B. I]-]ew; goals tal-Messikani waslu minn corner, b’Carlos Salcido jpo;;ihom fil-vanta;; qabel il-mistrie[, u Jesús Zavala jirdoppja fit-52 minuta.

Il-:amajka huma leaders fi Grupp A b’7 punti wara li irkupraw minn goal minn ta[t biex g[elbu lill-Istati Uniti, 2-1 u [allew lill-Amerikani b’erba’ punti daqs ilGwatemala.

Clint Dempsey po;;a lill-Amerikani fil-vanta;; wara biss 36 sekonda,

imma goals minn freekicks ta’ Rodolph Austin u Luton Shelton taw reb[a lill-:amajka.

Gwatemala sofrew [asda kontra Antigua u Barbuda meta sabu ru[hom minn ta[t b’goal ta’ Peter Byers, imma Carlos Ruiz skorja darbtejn u Dwight Pezzarossi a//erta r-reb[a, 3-1.

Il-Kanada huma leaders sorprendenti fi Grupp C, b’7 punti, meta Dwayne De Rosario skorja l-goal tar-reb[a kontra l-Panama, waqt li Honduras baqg[u jsegwu wara li kisbu lewwel reb[a fi Grupp C, 3-0, fuq Kuba, f’Havana.

F’partita o[ra, Guyana ;ew draw, 2-2, ma’ El Salvador.

Ri]ultati

:amajka v Stati Uniti Gwatemala v Antigua & B. El Salvador v Guyana Costa Rica v Messiku Kuba v Honduras Kanada v Panama

2-1 3-1 2-2 0-2 0-3 1-0

-

’

’

-

’

.

-

.

Menezes lag[ab b’tim offensiv [afna bit-tama li jinfed id-difi]a tal-Afrikani, imma l-uniku goal wasal fl-74 minuta mis-sostitut Hulk, li kien ilu biss g[axar minuti fil-pitch.

Menezes [a t-tmexxija f’Lulju tal-2010 u

-

:ermanja, l-Ar;entina u l-Olanda.

F’partita o[ra ta’ [biberija, i/-Champions Ewropej, Spanja, g[elbu lill-Arabja Sawdita, 5-0, b’goals ta’ Cazorla, Rodriguez 2, Fernandez u penalty ta’ David Villa.

46 Sport

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Neptunes ji//elebraw ir-reb[ tal-kampjonat wara l-pre]entazzjoni tat-tazza minn Joe Caruana Curran, il-President tal-ASA, u Charles Azzopardi, il-Marketing Manager tal-BOV (Ritratt> Brian Grech)

WATERPOLO

Neptunes Champions g[all-21 darba minn Stewart Said

Sliema McDonalds............................6 Neptunes Emirates...........................9

(1-2),(0-3),(3-3),(2-1) Neptunes Emirates huma /Champions tal-Kampjonat Premier meta f’partita li ddominaw g[elbu lil Sliema McDonalds biex reb[u t-tielet play-off minn erbg[a.

Dan kien it-tielet Kampjonat konsekuttiv g[al Neptunes u t-tieni unur tal-ista;un wara r-reb[ tanknock-out. }gur li t-tim ta’ Neptunes kien jimmeritah dan is-su//ess fejn kollox ma’ kollox kien l-a[jar tim matul il-kors tal-Kampjonat g[alkemm kien hemm xi perijodi fejn kienu f’diffikultà.

G[al Sliema dawn fallew milli jerb[u l-iktar unur presti;ju] g[attielet darba fejn kellhom jikkuntentaw bit-tazza tal-President. Matul ilKampjonat kien hemm perijodi fejn Sliema setg[u dehru li kienu l-a[jar tim, i]da meta ;ew g[al mument de/i]iv, sabu lil Neptunes iktar kumpatti minnhom.

F’din il-partita, Neptunes re;g[u wrew il-forma tal-ewwel ]ew; partiti fil-play-offs meta b’wirja tajba ddominaw l-avversarji tag[hom fejn [adu vanta;; tajjeb kmieni u minn hemm amministraw il-partita. Minna[a tag[hom, Sliema kienu d-dell tallog[ba li g[addiet fejn qatt ma kienu fil-kontroll tal-partita u kellhom ji;ru wara r-ri]ultat.

Neptunes fet[u tajjeb u reb[u lewwel sessjoni 2-1, fejn wara li [adu ]ew; goals vanta;;, Mark Meli naqqas id-distakk lejn l-a[[ar tassessjoni. It-tim ta’ Markoch, kompla fejn [alla u reba[ it-tieni sessjoni biex kabbar il-vanta;; g[al erba’ goals.

G[alkemm it-tielet sessjoni spi//at f’parità, Neptunes kienu sa[ansitra 7-1 minn fuq; i]da rimonta ]g[ira minn Sliema re;g[et ;abet id-distakk kif bdiet is-sessjoni.

B’Neptunes igawdu vanta;; ta’ erba’ goals, g[al Sliema kienet missjoni iebsa biex isalvaw xi [a;a mill-partita fejn Neptunes komplew jamministraw il-partita sal-a[[ar biex saru Champions g[al 21 darba.

Fi tmiem il-partita, Joe Caruana Curran, il-President tal-ASA u Charles Azzopardi Manager Marketing talBOV ppre]entaw it-tazza lill-captain ta’ Sliema John Soler b[ala runners-up u lill-captain ta’ Neptunes Niki Lanzon.

Sliema: I. Gergely, J. Gabarretta, N. Lubrano, P. Privitera, M. Meli (2), J. Soler (1), D. Paolella, J. Brownrigg (2), C. Debono, F. Salamon (1), J. Falzon, M. Spiteri Staines, C. Cluett Neptunes: I. Bugeja, N. Lanzon (1), E. Aquilina, B. Lanzon, Z. Mizzi, A. Ciric (1), S. Camilleri (2), J. Camilleri, G. Pace, S. Gravina, R. Sciortino, T. Molnar (4), C. Mercieca (1) Referees: Massimo Savarese, Massimo Angileri.

Sport 47

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012 REGATTA

L-Isla jirb[u x-shield g[at-23 darba Bormla jirb[u Kategorija B L-Isla reb[u x-Shield tarRegatta g[at-23 darba fl-istorja tag[hom u g[all-[ames sena konsekuttiva meta spi//aw b’total ta’ 66 punt, 18-il punt aktar mir-rivali ;irien, Bormla, li temmew fit-tieni post. IlBormli]i, i]da, reb[u x-xhield fil-Kategorija B meta g[elbu lisfida tal-Birgu. Ir-regatta re;g[et kienet organizzata millKunsill Malti g[all-Isport u lG[aqda Regatta Nazzjonali, u b’kollox din is-sena saru 11-il ti;rija.

Fi tmiem it-ti;rija, isSegretarju Parlamentari Clyde Puli u Bernard Vassallo, i/Chairman tal-KMS, ippre]entaw ix-shields lirrebbie[a. F’kategorija B, kienu Bormla li minn korsija sebg[a reb[u l-ewwel ti;rija g[al Dg[ajjes C tal-Pass b’]ew; imqadef, permezz tal-qaddiefa Clyde Cutajar u Sven Refalo, biex [adu l-ewwel 20 punt, bilKalkara jid[lu fit-tieni post u jie[du 12-il punt, waqt li lBirgu da[lu t-tielet u [adu sitt punti.

L-ewwel ti;rija tal-Klassi Open kienet dik mag[rufa b[ala Tad-Dg[ajjes tal-Midalji.

Hawnhekk, l-Isla bdew jiddefendu x-shield fuq nota tajba meta [adu l-20 punt, bilqaddiefa Rhys Fiteni, Lawrence Ciantar, Clayton Darmanin u Donald Gilford, biex g[elbu bi tliet sekondi l-isfida ta’ Bormla.

Marsa da[lu t-tielet.

Kalkara [adu 12-il punt meta reb[u b’vanta;; tajjeb it-tielet ti;rija Kategorija B tal-Kajjikki bil-qaddiefa Sacha Attard u Nigel Sant. Il-Birgu spi//aw ittieni, sekonda biss quddiem lIsla, u [adu tmien punti, waqt li l-Isla [adu l-ewwel sitt punti f’din il-kategorija bit-tielet post.

F’din it-ti;rija [adu sehem ukoll Marsamxett u Bir]ebbu;a.

L-Isla ]ammew l-ewwel post fil-kategorija Open meta minn korsija numru 4, fi tmiem e//itanti reb[u wkoll it-tieni ti;rija u [adu 12-il punt ie[or fil-Frejgatina permezz talqaddiefa Rhys Fiteni, Lawrence Ciantar u t-tmunier Jecley Sevasta. Huma kellhom [in ta’ 6 minuti u 51 sekonda, sekonda biss quddiem Bormla, li kienu f’korsija numru 1, waqt li lMarsa mis-seba’ korsija g[at-

Qaddiefa u uffi/jali tal-Isla ji//elebraw ir-reb[ tat-23 Shield fl-istorja tag[hom (ritratti> Trevor Sollars)

tieni ti;rija fil-kategorija temmew it-tielet.

Bormla reb[u l-[ames ti;rija, li kienet dik Tal-Midalji minn Kategorija B, meta minn Korsija numru 1 ikkontrollaw fa/ilment l-isfida tal-Isla u lBirgu, li temmew fit-tieni u ttielet post rispettivament. Ilqaddiefa ta’ Bormla, Melchior Farrugia, Marlow Cutajar, Sven Refalo u Ryan Refalo, kellhom [in ta’ 5.53min.

Is-Sitt ti;rija kienet it-tielet wa[da minn Kategorija Open – dik g[al Dg[ajjes ? tal-Pass b’]ew; imqadef, u hawnhekk kienu Marsa li f’5.29min, permezz tal-qaddiefa Denis Thorton u Clive Casha, temmew l-ewwel b’mod komdu quddiem Bormla u l-Isla.

Il-Kalkara reb[u l-Frejgatini f’Kategorija B f’ti;rija millaktar missielta meta William Mifsud u George Grech, flimkien mat-tmunier Lawrence Colton, temmew sekonda wa[da biss quddiem il-Birgu.

Ftit aktar lura fit-tielet post da[lu l-Isla. Il-Kalkara kellhom [in ta’ 6 minuti u 51 sekonda.

It-ti;rija tal-Kajjikki filKategorija Open, li kienet ittmien wa[da, intreb[et mill-

Kalkara, li permezz ta’ Jesmail Caruana u Nathaniel Caruana g[amlu [in ta’ 6 minuti u 6 sekondi. Hawnhekk, i]da kellu ji;i kkonsultat ir-ritratt biex ji;i de/i] it-tieni u t-tielet post, u kienu Bormla li ng[ataw it-tieni post quddiem l-Isla u l-Marsa.

Dan ir-ri]ultat fisser li l-a[[ar ti;rija kellha tkun de/i]iva g[ar-reb[ tax-Shield.

Id-disa’ ti;rija kienet l-a[[ar wa[da minn Kategorija B, dik tad-Dg[ajjes tal-Pass b’erba’ mqadef, fejn Bormla, permezz ta’ Melchior Farrugia, Clyde Cutajar, Sven Refalo u Colin Spiteri, temmew l-ewwel f’[in ta’ 5.14min quddiem il-Birgu u l-Isla, biex b’hekk Bormla spi//aw reb[u din il-kategorija b’64 punt quddiem il-Birgu b’44 punt u l-Kalkara b’36 punt.

Madankollu, l-a[[ar 24 punt fl-a[[ar ti;rija tal-Kategorija Open – dik tad-Dg[ajjes talPass b’erba’ mqadef – kienu lIsla li temmew l-ewwel biex reb[u x-Shield g[at-23 darba flistorja tag[hom u re;g[u //elebraw bil-kbir il-Festa talVitorja. Il-qaddiefa Rhys Fiteni, Lawrence Ciantar, Clayton Darmanin u Donald Gilford

temmew id-distanza f’5 minuti u 13-il sekonda, bil-Marsa jid[lu t-tieni u Bormla t-tielet.

Saret ukoll ti;rija bil-Kajjikki g[al qaddiefa ta[t it-18-il sena biex tfakkar is-70 anniversarju mill-g[oti tal-George Cross.

Din intreb[et mill-Isla permezz tal-qaddiefa Davison Micallef u Wayne Xuereb f’[in ta’ 6.29min quddiem il-Kalkara u Bormla.

Ir-ri]ultati kollha kienu dawn: KATEGORIJA B Dg[ajjes ? Tal-Pass b’}ew; Imqadef 1. Bormla (Clyde Cutajar, Sven Refalo) {in: 5.45min; 2.

Kalkara; 3. Birgu Kategorija B – Kajjikki 1. Kalkara (Sacha Attard, Nigel Sant) {in: 6.02min; 2. Birgu; 3.

Isla

Kategorija B tal-Midalji

1. Bormla (Melchior Farrugia, Marlow Cutajar, Sven Refalo u Ryan Refalo) {in: 5.53min; 2.

Isla; 3. Birgu Kategorija B – Frejgatini 1. Kalkara (William Mifsud, George Grech, Lawrence Colton) {in: 6.51min; 2. Birgu; 3. Isla Kategorija B – Dg[ajjes talPass b’Erba’ Imqadef 1. Bormla (Melchior Farrugia,

Clyde Cutajar, Sven Refalo, Colin Spiteri) {in: 5.14min; 2.

Birgu; 3. Isla Kif Spi//aw – 1. Bormla 64, 2.

Birgu 44, 3. Kalkara 36, 4. Isla 28, Bir]ebbu;a 0, Marsa 0, Marsamxett 0

KATEGORIJA OPEN Dg[ajjes A tal-Midalji

1. Isla (Rhys Fiteni, Lawrence Ciantar, Clayton Darmanin, Donald Gilford) {in: 4.33min; 2. Bormla; 3. Marsa Kategorija Open – Frejgatini 1. Isla (Rhys Fiteni, Lawrence Ciantar, Jecley Sevasta) {in: 6.51min; 2. Bormla; 3. Marsa Kategorija Open – Dg[ajjes ?

Tal-Pass b’}ew; Imqadef 1. Marsa (Dennis Thorton, Clive Casha) {in: 5.29min; 2. Bormla; 3. Isla Kategorija Open – Kajjikki 1. Kalkara (Jesmail Caruana u Nathaniel Caruana) {in: 6.06min; 2. Bormla; 3. Isla Kategorija Open – Dg[ajjes tal-Pass b’Erba’ Imqadef 1. Isla (Rhys Fiteni, Lawrence Ciantar, Clayton Darmanin u Donald Gilford) {in: 5.13min; 2. Marsa; 3. Bormla Kif Spi//aw – Senglea 66, 2.

Bormla 48, 3. Marsa 56, 4.

Kalkara 12; Bir]ebbu;a 0, Birgu 0, Marsamxett 0

Il-qaddiefa ta’ Bormla (Melchior Farrugia, Clyde Cutajar, Sven Refalo, Colin Spiteri) jirb[u Dg[ajjes tal-Pass b’erba’ mqadef kategorija B quddiem il-Birg u l-Isla biex reb[u x-Shield

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

Lokali

48

JAQBDEK IL-BARD!

Imma kif l-istess iridu jibqg[u^ . G[al darb’o[ra, matul din il-;img[a, il-poplu re;a’ g[andu quddiemu prova /ara o[ra. Prova diretta ta’ kemm il-politika tal-Partit Laburista fuq l-ekonomija hi konfu]jonarja u inkorretta.

Bassru li de[lin f’ri/essjoni, u minflok, m’a[na fiha xejn.

Diversi pajji]i o[ra fl-Unjoni Ewropea qeg[din f’dan l-istat; biss, dawn il-g]ejjer baqg[u barra minnha. Il-kliem talProfs Edward Scicluna, kelliem awtorevoli talOppo]izzjoni fuq lekonomija, stunaw wisq tul dil-;img[a. L-ewwel, ma kienx hemm b]onnhom, u ttieni, servew biss biex be]]g[u u [olqu effett negattiv fl-ekonomija tag[na.

Hu, li tant g[andu nomina tajba, qieg[ed sfortunatament jew juri li ma jafx, inkella li nittama iktar li qieg[ed jaqa’ g[at-tentazzjoni li jiddikjara dak li ma hemmx, sempli/ement biex jag[ti pja/ir lil xi membri antiki talPartit Laburista. G[ax ilverità tibqa’ li kull tmexxija li tiddikjara lilha nfisha ‘;dida’, lil dawk trid tog[;ob biex tkun a//ettata.

1

. Rajt dan ferm iktar

2

stramb meta ftit ;img[at ilu biss hu kiteb artiklu li bag[at messa;;i politi/i u ekonomi/i ferm u ferm iktar ta’ inkwiet.

Skantajt li hu, li smajtu meta ma kienx fil-politika jmaqdar, issa kiteb biex ifa[[ar stil ta’ tmexxija ekonomika li konna

;arrabna ta[t i]-]mien talgvernijiet so/jalisti. Pajji]na, fortunatament mexa sew ’il quddiem g[ax g[andu ekonomija b’sa[[itha li rre]istiet bil-fatti l-maltemp finanzjarju internazzjonali u Ewropew. G[andu llum wa[da hekk g[ax hi kompletament differenti minn dik li kellna ta[t il-gvernijiet ta’ ]mien is-‘suppost’ so/jali]mu. Wa[da li fiha ma hemmx kontrolli /entralizzati li ]mien ilu ;iebet kollass totali g[alina lkoll. Il-ver]joni so/jalista tal-Partit Laburista ta’ dak i]-]mien kienet irnexxiet f’[a;a wa[da: assigurat li l-ma;;oranza tin]el ’l isfel, jintmess ilfaqar, u l-ftit tal-qalba jikbru u jistag[new. Niftakruh tajjeb dak i]-]mien, fejn konna ;ejna fir-ridikolu li ma ssibx dak li trid g[aliex trid tixtri dak li jin;ieb bil-bulk buying. . Kien di]astru so/jali u ekonomiku kbir li fih batew il-familji Maltin u G[awdxin. {add ma jista’ b’xi mod jg[id li dak l-esperiment, li sar kif sar, seta’ kien tajjeb. Ilfamilji Maltin, in-nisa taddar, illum il-;urnata jafu li qeg[din ferm a[jar milli kienu l-;enituri tag[hom ta[t is-so/jali]mu. Dawk il-familji li g[andhom lil uliedhom jistudjaw jafu x’livelli g[olja g[andna fis-sistema edukattiva tag[na. Jafu li m’a[niex noqog[du lura, anzi li g[andna politika /ara li fiha 3

rridu navvanzaw u nil[qu dak li [addie[or qatt ma [olom li jasal g[alih. L-istess g[asservizzi tas-sa[[a. Min jista’ jmeri li fl-Isptar Mater Dei u fis-sistemi tas-sa[[a kollha ta’ pajji]na tlajna kontinwament ’il fuq? Anzi, n[arsu ’l quddiem biex nag[tu servizz ferm aqwa.

Hemm imperfezzjonijiet ]gur; biss, kull mara tad-dar taf li g[andha stabbiltà li dan ilgvern jista’ joffri u li [addie[or, meta kien hu filpoter, wettaq proprju l-kontra. . Waqt li taqra dak li l-Prof Edward Scicluna kiteb fil-25 ta’ Awwissu, tifhem iktar li jekk il-poplu jidde/iedi li g[andu jkun hemm bidla fittmexxija, se mmorru lura lejn il-passat. Veru li kien hemm min i//ita lil awtur Taljan li kien qal li iktar ma jidhru li qed jinbidlu, iktar se jibqg[u l-istess; imma ma kontx qed na[seb li se nsib dawn it-tipi ta’ provi. Ftit kienu dawk li kont smajt jew qrajt li ddeskrivew il-perijodu meta konna lkoll imfarrkin b[ala wie[ed ‘tad-deheb’. Imma f’dak l-artiklu sibt dan kollu.

Sibt bniedem li, dejjem flopinjoni tieg[i, minn meta da[al b[ala membru parlamentari Ewropew talPartit Laburista tilef /erta o;;ettività li kellu. Kien hemm mhux biss apolo;ija, spjegazzjoni difensiva, imma elo;ju tal-passat g[al kollox ]baljat.

4

media•link COMMUNICATIONS

. Biss, ferm ag[ar minn hekk, kien hemm g[alija /ar daqs il-kristall li wara dik ilkitba hemm sostnut ilprin/ipju ]baljat li l-bnedmin g[andhom ikunu sagrifikati g[all-;id tal-ekonomija.

Ftakart li fl-1986, il-Partit Nazzjonalista kien ippubblika Il-Fehmiet Ba]i/i tieg[u, u f’dak i]-]mien, f’dak ixxenarju, afferma b’mod /ar li hi l-ekonomija li g[andha tkun g[as-servizz talbniedem. G[alina baqa’, f’dawn is-snin kollha, determinanti li l-persuna umana, il-familja, in-nisa taddar, uliedna, jibqg[u fi//entru tal-politika tag[na.

G[alina, il-[addiem mhuwiex g[odda materjali u sekondarju, imma l-fattur determinanti fit-tkabbir tal;id. F’dawn is-snin kien hemm ferm iktar stabbiltà u ;ustizzja so/jali proprju g[aliex, l-ewwel, g[andna prin/ipji fundamentali kompletament differenti minn tal-partit l-ie[or, u t-tieni, g[ax ridna nassiguraw li l[merijiet li saru fil-passat ma jer;g[u jirrepetu ru[hom qatt.

5

. In-natura umana hi dik li hi. Il-bnedmin jinsew, u[ud malajr u o[rajn inqas. U[ud o[ra jaraw dak li jidher ;did u jmorru warajh. Dan nafuh, u g[alhekk dmirna jibqa’ li nassiguraw, li nispjegaw, infiehmu u nuru dak li ma naqblux mieg[u. Issitwazzjoni ekonomika fid6

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

dinja u f’pajji]na titlob attenzjoni u vi]joni. Wa[da li, ]gur mhux forsi, m’g[andha f’ebda mument, t[ares lejn ilpassat ]baljat b[ala l-futur. Ilfamilji tag[na, in-nisa tad-dar, uliedna, g[andna obbligu li n[arsuhom. Hekk se nibqg[u nag[mlu. Nibqg[u dak ilpartit li hu sensittiv g[allproblemi tas-so/jetà tag[na, g[ax g[alina, il-bnedmin mhumiex o;;etti. Nibqg[u dawk li nie[du l-passi ne/essarji, ming[ajr ma nitilfu l-vi]joni u l-prin/ipji tag[na.

Il-poplu g[andu jag[raf iktar li, waqt li a[na n[arsu dejjem il-futur, l-ekonomisti u ministri futuri tal-Partit Laburista jridu jinsistu li jibqg[u j]ommuna lkoll lura, kif konna fil-passat ‘taddeheb’ tag[hom.