2012_09_23

€0.75

Numru 2,129

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012 www.mychoice.pn

Aktar flus fil-but g[all-[addiema u n-negozji G[awdxin Il-[idma tal-Partit Nazzjonalista hi immirata biex il-[addiema u n-negozji G[awdxin ikollhom aktar flus fil-but.

Dan kien il-messa;; ta’ Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista, meta b[ala parti mill-festi talIndipendenza, ilbiera[ ]ar aktar postijiet tax-xog[ol, din id-darba f’G[awdex: bidwi li g[andu ammont kbir ta’ serer u dwieli flin[awi bejn ir-Rabat u x-Xewkija, u l-A & M Printing, fil-Qala, stamperija li espandiet minn wa[da ]g[ira g[al wa[da ta’ daqs kummer/jali, b’[afna xog[ol g[al Malta wkoll.

Dawn i]-]ew; impri]i gawdew minn skemi mog[tija millGvern u anki mill-fondi tal-Unjoni Ewropea.

Rapport dettaljat f’pa;na 5

Pressjoni laburista Il-Malta Labour Party u]a pressjoni qawwija fuq ]ew; kunsilli lokali fejn g[andu ma;;oranza biex ja//erta ru[u li attivitajiet fil-lokalità tag[hom bl-ebda mod ma ‘jtellfu’ l-attendenza g[all-mass meeting li organizza lbiera[ f’Ta’ Qali.

Fil-ka] tal-{amrun, il-Labour ;ieg[el lillKunsill Lokali jipposponi l-Festival ta/-?ikkulata li suppost sar ilbiera[ biex issa se jsir is-Sibt, 13 ta’ Ottubru, 2012.

Il-pubbli/ità g[al dan il-festival kienet di;à bdiet u d-de/i]joni li jkun pospost ma tte[ditx mill-kunsill kollu.

Dan il-festival, li jsir bl-g[ajnuna finanzjarja tal-Gvern ?entrali, issa da[al fil-kalendarju talfesti popolari Maltin u ji;bed lejh eluf ta’ familji Maltin bit-tfal, u numru kbir ta’ turisti.

g[al pa;na 5

Il-bidliet li wettaq il-PN Pa;n 6 u 7

L-Iskeda l-;dida Suppliment bid-dettalji fil-[ar;a tal-lum

Waqt i]-]jara tieg[u, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, ilbiera[, fi stamperija f’G[awdex, fejn iltaqa’ mal-[addiema u membri tal-management

FIL-KOMPETITTIVITÀ DINJIJA…

Malta tavvanza disa’ postijiet fi ]minijiet ta’ kri]i globali Fl-a[[ar [ames snin (2007 – 2012) — kunsidrati b[ala litwal perijodu ta’ kri]i internazzjonali fl-oqsma talekonomija u tal-finanzi — Malta rnexxielha titla’ disa’ postijiet fil-klassifika li tkejjel il-kompetittività tal-pajji]i kollha.

Din il-konferma talprogress kontinwu ta’ Malta minkejja l-maltemp u t-taqlib kollu fl-isfera internazzjonali to[ro; mir-rapport awtorevoli Global Competitiveness Report kumpilat kull sena mill-World Economic Forum li g[adu kemm ippubblika dan ir-rapport annwali g[as-sena 2012 – 2013.

Malta kienet idda[[let f’dan

ir-rapport g[all-ewwel darba fl-2003 wara li kien beda jkun kumpilat fl-1979. Ir-rapport baqa’ j]id, kull sena, finnumru ta’ pajji]i li je]amina u mill-102 tal-2003 issa jkopri b’kollox 144 pajji].

Meta wie[ed jara r-ri]ultat li Malta kisbet fl-a[[ar [ames snin mill-2007 ’l hawn — ilperijodu li fih l-ekonomiji talpajji]i kollha [adu daqqa ta’ [arta kbira min[abba l-kri]i bla pre/edent li [akmithom wara l-waqg[a tal-Lehman Brothers fl-Istati Uniti — isib li pajji]na avvanza disa’ postijiet ’il quddiem.

Fl-2007, Malta kienet klassifikata fis-56 post minn 122 pajji]

Fl-2012, Malta tinsab fis47 post minn 144 pajji]

Meta wie[ed jara l-kriterji kollha li dan ir-rapport jag[rbel g[al kull pajji], jifhem li din il-qab]a daqshekk sinjifikanti fi ]mien ta’ kri]i, hi xhieda kredibbli [afna tal-progress li qed twettaq Malta.

Fost l-o[rajn, il-Global Competitiveness Report jiskrutinja lill-pajji]i fuq dawn il-kriterji: l-istituzzjonijiet; l-infrastruttura; lambjent ekonomiku, is-sa[[a u l-edukazzjoni primarja; ledukazzjoni og[la u t-ta[ri;, l-effi/jenza tas-suq intern; leffi/jenza tas-suq tax-xog[ol; l-i]vilupp tas-suq finanzjarju;

id-dispo]izzjoni teknolo;ika; id-daqs tas-suq; il-kwalità tan-negozju, u l-innovazzjoni.

Il-fatt li minkejja din l-akbar u l-itwal kri]i li [akmet liddinja ekonomika u finanzjarja, Malta ]ammet pass tajjeb u telg[et daqshekk ’il fuq filklassifika tal-kompetittività tal-pajji]i, jikkonferma kemm il-Gvern Malti — immexxi f’dan il-perijodu kollu minn Lawrence Gonzi — mhux biss qara tajjeb is-sitwazzjoni i]da [a l-mi]uri kollha disponibbli biex ma jintradamx minn din il-kri]i anzi jsa[[a[ u jtejjeb postu fil-kompetizzjoni dinjija. g[al pa;na 2

I/-/entru finanzjarju Malti je//ella Biljunarju Ingli] jirre;istra [afna kumpaniji tieg[u f’pajji]na :urnal Taljan jg[id li Malta saret /entru ta’ stabbiltà g[all-investituri Il-weg[da fil-programm elettorali talPartit Nazzjonalista, li jkun ]gurat li lqafas ta’ struttura fiskali fil-qasam tasservizzi finanzjarji jibqa’ a;;ornat u kompetittiv biex jil[aq il-livell ta’ e//ellenza, jidher li la[qet il-milja tag[ha kif jixhdu ]viluppi li se[[ew fl-a[[ar ]minijiet.

Biljunarju Ingli] ittrasferixxa rre;istrazzjoni ta’ [afna kumpaniji tieg[u ma/-/entru finanzjarju ta’ Malta waqt li ;urnal finanzjarju importanti Taljan irrapporta li dan i/-/entru Malti sar sors ta’ stabbiltà g[al min irid jirre;istra lkumpaniji tieg[u b’mo[[u mistrie[ f’post serju u sigur immexxi bl-aqwa qafas legali ta[t il-[arsien tal-Unjoni Ewropea.

Sir James Dyson, li ittrasferixxa f’Malta r-re;istrazzjoni ta’ kumpaniji tieg[u

Sir James Dyson, kunsidrat b[ala /champion tal-in;inerija Ingli]a, irre;istra

f’Malta l-bi//a l-kbira tal-imperu industrijali tieg[u li hu kalkulat li jammonta g[al 2.65 biljun lira sterlina.

Rapporti f’diversi mezzi tal-media Ingli]a fl-a[[ar jiem qalu li Dyson wasal g[al din il-konklu]joni min[abba leffi/jenza ta/-/entru finanzjarju Malti mmexxi mill-Awtorità Maltija g[asServizzi Finanzjarji (MFSA) b’li;ijiet serji u effi/jenti ta[t il-[arsien ta’ regoli approvati mill-Unjoni Ewropea.

Dyson kien [a l-fama kbira li g[andu wara li ivvinta l-vacuum cleaner ming[ajr il-[tie;a talbor]a. Minkejja l-kri]i internazzjonali pre]enti, il-kumpaniji ta’ Dyson is-sena l-o[ra bieg[u rekord ta’ ’l fuq minn biljun lira sterlina. g[al pa;na 4

2 A[barijiet Lokali

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012 I}-}JARA TA’ MUSCAT FIL-LIBJA

Il-Pulizija to[ro; ]ew; akku]i kontra s-Sur;ent involut

Settembru 2010

Settembru 2012

Lil liema Muscat taqbad temmen^ ...l-ewwel ried il-living wage issa qed jg[id li ma jridx i]id il-minimum wage F’Settembru tal-2010, il-

Mexxej Laburista Joseph Muscat kien [are; bl-idea tal-living wage.

F’intervista fuq One Radio u f’kitba f’it-Tor/a, Muscat kien qal li l-Partit Laburista kien qed jikkunsidra serjament ilkun/ett tal-living wage.

“G[andu jkun stabbilit”, kiteb Muscat “x’paga u d[ul g[andha b]onn persuna u familja biex jg[ixu [ajja trankwilla u li tixirqilhom. Din hi l-living wage.”

G[addew ix-xhur u anke s-snin u Muscat ma semma xejn aktar dwar din l-idea li kienet intlaqg[et f’Malta b’xetti/i]mu kbir b’mod spe/jali min-na[a ta’ min i[addem.

F’daqqa wa[da, din il-

;img[a, ming[ajr qatt ma kien qal x’sar minnha lproposta tal-living wage, waqt il-Kungress tal-Malta Labour Party, Muscat sostna li ]ieda fil-paga minima mhux talli ma tiggarantix titjib fil-livell tal-g[ajxien talli tista’ ]]id l-in/ertezza.

Tassew li l-Labour ma tistax tie[du bis-serjetà fuq dak li jg[id i]da l-[addiema g[andhom dritt ikunu jafu sewwasew x’qed ja[mi lMalta Labour Party jekk ikun fil-gvern… dejjem jekk hu stess jaf sew x’irid jag[mel.

Dwar il-paga minima, il-[addiem liema g[andu jemmen, lil Muscat ta’ Settembru 2010 jew lil Muscat ta’ Settembru 2012^

Is-Sur;ent tal-Pulizija li kien involut fil-ka] ta]-]jara talMexxej Laburista Joseph Muscat fil-Libja aktar kmieni din is-sena se jkun qed iwie;eb quddiem bord talKorp tal-Pulizija g[al ]ew; akku]i li n[ar;u fil-konfront tieg[u.

Dan il-ka] kien ]velat g[all-ewwel darba f’din ilgazzetta li kienet irrappurtat li dan is-Sur;ent, PS Aldo Cassar, kien tela’ fuq ajruplan biex ini]]el Libjan li, aktar tard, ing[aqad ma’ Joseph Muscat u d-delegazzjoni tieg[u li kienu fuq ajruplan ie[or li wkoll kien sejjer ilLibja.

I]-]jara ta’ Muscat kienet in]ammet mo[bija mill-Malta

Il-lum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

Imexxi> Mistednin>

Noel Muscat Mario Rizzo Naudi Richard Sladden

sena konna tlabna l-kummenti tal-Pulizija dwar dan il-ka], il-Kummissarju kien infurmana li linvestigazzjonijiet kienu g[adhom g[addejjin u g[aldaqstant ma kienx prudenti li wie[ed jikkummenta f’dak l-istadju.

Nifhmu li s-Sur;ent Cassar se jidher dwar dan il-ka] quddiem Assistent Kummissarju tal-Pulizija fil;img[at li ;ejjin biex jiddefendi ru[u minn dawn lakku]i.

F’diversi okka]jonijiet li Muscat intalab jikkummenta dwar dan il-ka] dejjem ]amm fommu mag[luq. Qal biss li, jekk inhu l-ka], il-Pulizija tinvestiga hi.

Tissokta d-dominanza ta’ Micallef fuq Muscat Id-dominanza ta’ Jason Micallef fuq Joseph Muscat kompliet to[ro; fid-dieher fl-a[[ar jiem, meta l-Partit Laburista inawgura t-tieni stazzjon tar-radju tieg[u, KISS. Persuni pre]enti g[al din l-attività li tkellmu ma’ din il-gazzetta sostnew kif g[al din l-attività kienu mistiedna biss dawk talqalba ta’ Jason Micallef u minkejja li Muscat mar g[all-attività deher ovvju li kienet ]jara ta’ malajr u ta’ bil-fors.

Is-sorsi tag[na fil-Partit Laburista qalulna li g[al din l-attività Muscat, mar xeg[el switch, tkellem ma’ tnejn min-nies u telaq minn din l-attività.

Is-sorsi tag[na spjegaw li kienet stramba [afna kif Muscat, li meta kien kandidat g[at-tmexxija tal-Partit Laburista, kien wieg[ed it-tieni stazzjon tar-radju biex issa

spi//a jattendi g[al din l-attività b’mod daqshekk imqan]ah.

Id-dominanza ta’ Jason Micallef ‘il-King’ fuq Muscat, kienet evidenti wkoll firrappurta;; ta’ din l-attività fuq Super One, hekk kif anke fil-filmati li dehru, kien tant ovvju, li din l-attività kienet wa[da ‘ta’ Jason Micallef’, li dan l-a[[ar kien konfermat li hu kandidat g[all-elezzjoni ;enerali li jmiss.

Dan kollu jorbot mal-;rajjiet li se[[ew fla[[ar ;img[at u li permezz tag[hom komplejna ni]velaw kif Micallef g[adu l-[in kollu jag[mel li jrid fuq Muscat.

G[alhekk il-mistoqsijiet dwar Jason Micallef u Muscat jibqg[u ji]diedu. X’jaf Jason Micallef fuq Muscat, biex ikompli jiddominah, f’kull de/i]joni u f’kull attività li jie[u sehem fiha^

Il-par idejn sodi servew tajjeb lill-pajji] minn pa;na 1

FOCUS 101

Labour Party u saret mag[rufa biss wara rapport li kien ixxandar fuq maltarightnow.com.

Minn hemm ’il quddiem kienu bdew iqumu g[add ta’ mistoqsijiet dwar kif se[[ew il-fatti b’rabta ma’ din i]]jara, fosthom min kien ordna li dan il-Libjan jitni]]el fuq lajruplan.

Din il-gazzetta issa tista’ ti]vela li s-Sur;ent Cassar se jkollu ]ew; akku]i kontra tieg[u: (i) li u]a b’mod mhux kif suppost il-po]izzjoni tieg[u fil-Korp g[al vanta;; personali tieg[u, u (ii) talli bil-mod kif a;ixxa seta’ jtellef ir-reputazzjoni tal-Korp tal-Pulizija.

Meta aktar kmieni din is-

Kien infatti fid-diskors talPrim Ministru Lawrence Gonzi fil-mass meeting talIndipendenza fl-20 ta’ Settembru 2007 — diskors li baqa’ jissemma [afna g[allimportanza tieg[u — li kienu saru ]ew; twissijiet qawwija g[all-attenzjoni tal-poplu Malti: Kien riesaq maltemp ekonomiku u finanzjarju

qawwi fuq id-dinja u li seta’ jolqot lil Malta wkoll; u li Quddiem din issitwazzjoni Malta kien je[ti;ilha ‘par idejn sodi’ biex imexxu lil pajji]na fi ]mien daqstant diffi/li.

L-elezzjoni ;enerali li saret sitt xhur wara dak id-diskors, kienet re;g[et tat lil pajji]na Gvern Nazzjonalista ie[or, gvern li mhux talli ma g[otorx quddiem din il-kri]i

kbira, talli mexxa l-vapur talistat ’il quddiem kif jixhed ittitjib li pajji]na kiseb filklassifika tal-Global Competitiveness Report li juri li f’dawn il-[ames snin reba[ disa’ postijiet o[ra ’l quddiem fit-tellieqa bejn 144 pajji].

Il-‘par idejn sodi’ li g[a]lu l-Maltin qdew lill-pajji] bla[jar mod fl-akbar ]mien ta’ kri]i.

A[barijiet Lokali 3

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Il-Kungress tal-Labour f’ambjent ta’ festa… bil-b]ie]aq b’kollox, simbolu li kien jixraq [afna g[al kif marru l-affarijiet f’Ta’ Qali!

Muscat ikkopja lil Jason …u daqsu [are; ta’ ra;el! {add ma emmen lil-Labour li l-Kungress li organizza f’Ta’ Qali kien biex i[ejji manifest elettorali.

Kul[add induna li kulma ried il-Labour kien li fil;img[a li l-Partit Nazzjonalista jorganizza lfesti tal-Indipendenza Fuq il-Fosos tal-Furjana, hu jivvinta okka]joni — simili kemm jista’ g[al dawn ilfesti — biex ikollu sku]a tajba [alli fl-a[barijiet jissemma hu wkoll.

Imma, kif jg[idu l-Ingli]i,

din backfired g[aliex g[allkuntrarju tal-festi talIndipendenza Fuq il-Fosos, jekk taqta’ l-laqg[at politi/i li g[alihom kien hemm numru kbir ta’ nies barra mill-partit mistednin biex jitkellmu, l-attivitajiet lo[rajn f’Ta’ Qali, inti]i biex ji;bru l-folol, kien fjask kolossali.

Nies mid[la ta’ din lattività qalulna li l-partitarji laburisti tant ilhom is-snin illuppjati minn ta’ fuq kontra l-Indipendenza, li

Lestew anke l-area tat-tfal… il-problema kienet li t-tfal ma dehrux b’nemes

[assew li f’dan i]-]mien tassena mg[andhom xejn x’ji//elebraw g[aliex, skont Joe Debono Grech, l-Indipendenza hi festa ‘tannazzjonalisti’ sempli/iment biex jg[ollu l-moral tag[hom.

Fuq kollox, dak li g[amel Muscat b’dan il-Kungress, kien qed jikkopja lil Jason Micallef li b[ala Segretarju :enerali tal-Malta Labour Party, [ames snin ilu (2007), ukoll ftit xhur qabel lElezzjoni ,kien organizza mass meeting f’Jum lIndipendenza. Meeting li kien sar f’Bir]ebbu;a u li baqa’ jissemma g[addiskors stramb ta’ Alfred Sant li beda jirreferi g[allPrim Ministru b[ala GOONZI! Tassew li kif i[obb jg[id Evarist Bartolo: aktar ma lLabour Party jipprova jibdel, aktar jibqa’ kif kien.

Muscat ikkopja idea ta’ Jason ta’ [ames snin ilu… bl-istess ri]ultati wkoll.

Ara wkoll pa;ni 8 u 48

(FUQNETT)> G[al-lest biex ibieg[u l-‘merchandise’ tal-partit< u (FUQ) anke g[all-‘customers’ kienu attrezzati i]da l-‘customers’ baqg[u d-dar

4 A[barijiet Lokali

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

T[assib mill-FOR.U.M dwar il-paga minima

tag˙rif KNPD. Il-Kummissjoni

Nazzjonali Persuni b’Di]abbiltà, li din is-sena qed tfakkar il-25 sena mittwaqqif tag[ha, se torganizza esebizzjoni fejn il-pubbliku jkun jista’ jikseb tag[rif dwar servizzi offruti minn diversi entitajiet. F’din lokka]joni l-pubbliku jkun jista’ jiltaqa’ ma’ rappre]entanti minn g[add ta’ NGOs u entitajiet tal-Gvern li huma involuti fil-qasam taddi]abbiltà u jikseb informazzjoni utli dwar ix-xog[ol li jag[mlu u s-servizzi li joffru. Il-wirja se tifta[ l-Erbg[a li ;ej 26 ta’ Settembru u tibqa’ miftu[a sal-{add bejn it-8.30 a.m. u s-1 p.m. fis-sala tal-A//ess tal-Belt Valletta, fi 72, Triq Melita. Aktar tag[rif fuq 22486211 jew 22788555.

Il-Mosta. L-G[aqda Filantropika Talent Mosti se tippre]enta s-46 edizzjoni tas-sensiela Niltaqg[u malAwtur fejn l-awtri/i Josephine Mahoney se toffri [annieqa ta’ tifkiriet u esperjenzi li kellha tul ilkarriera tag[ha fuq il-palk u r-radju permezz tal-ktieb awtobijografiku Oh }mien {elu… Hi se tkun intervistata minn Mariella Pisani Bencini nhar il:img[a 28 ta’ Settembru fis-7 p.m. fir-Razzett tal-Marki] Mallia Tabone, Triq Wied il-G[asel. D[ul bla [las.

Devjazzjoni ta’ traffiku.

Min[abba xog[lijiet li se jkunu qed isiru fuq Triq Tal-Balal f’San :wann, il-Korporazzjoni Enemalta tav]a lillpubbliku li g[ada t-Tnejn bejn il-11 p.m. u l-5 a.m. tat-Tlieta, it-traffiku li jkun ;ej min-Naxxar lejn San :wann se jkun devjat jew g[al Triq ilG[arg[ur jew Triq tal-Ibra;.

L-Imqabba. L-G[aqda tan-Nar

tal-Art Santa Marija se tkun qed torganizza Ikla La[am ta]-}iemel u Ti;ie; fil-Ka]in, nhar il-:img[a, 28 ta’ Settembru, mit-8 p.m. ’il quddiem.

G[all-bookings wie[ed g]andu jag[mel kuntatt mall-membri talistess g[aqda. Aktar informazzjoni fuq www.santamarija.com.

I]-}ejtun. Il-Kummissjoni talPro;ett Restawr tal-Linef se tippubblika ktejjeb dwar il-[ajja ta’ Santa Katarina V.M., kitba ta’ Dun Jonathan Farrugia. Dan il-ktejjeb se jag[ti spjegazzjoni dwar il-[ajja u lkult tag[ha matul is-snin. Hu m]ejjen ukoll b’[afna ritratti ta’ pitturi mag[rufa. Il-ktejjeb se jkun g[allbejg[ fil-knisja parrokkjali fl-attività }ejt i]-}ejtun.

Il-Forum tal-Unions Maltin esprima t-t[assib dwar rapport fil-gazzetta The Times, li kkwota lil min i[addem u lil xi unions li stqarrew li ma jaqblux ma]-]ieda fil-paga minima.

Il-Forum, fi stqarrija, fakkar l-istudju li twettaq mill-Caritas f’Marzu li g[adda u li sab li aktar minn 6,300 persuna ma jifil[ux jixtru nne/essitajiet g[al [ajja di/enti.

Il-Forum qal li jaqbel mat-ta[ri; tal[addiema, u mat-tnaqqis fit-tariffi tad-dawl u lilma. Madanakollu, hu sa[aq li xorta l-paga

minima g[andha ti]died.

Qal ukoll li ma jaqbilx ma’ min jg[id li ]ieda fil-paga minima tista’ tirri]ulta f’telf ta’ impjiegi.

Il-Forum appella g[al diskussjonijiet bejn limsie[ba so/jali u entitajiet o[rajn dwar din ilkwistjoni.

• Sadattant, waqt diskors li g[amel filKungress laburista, il-Mexxej, Joseph Muscat, sostna, skont l-orizzont, li ]ieda fil-paga minima mhux talli ma tiggarantix titjib fil-livell tal-g[ajxien, imma tista’ ]]id l-in/ertezza.

Ix-Xag[ra. Illum il-{add, waqt it-tielet edizzjoni tal-Festival tat-Tin, se ssir wirja ta’ prodotti mag[mula mit-tin u prodotti tipi/i o[ra, bejn it-8 a.m. u s-1 p.m. f’Misra[ il-Vitorja.

Dawk li jattendu se jkollhom lopportunità li jixtru dawn il-prodotti, fosthom il-biskuttini tradizzjonali tarra[al, il-;ulepp tal-[arrub u [elu tradizzjonali Malti. Il-wirja se tkun akkumpanjata minn mu]ika tradizzjonali Maltija minn Ta’ Verna Folk Band u Xag[ra Folk Group.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il{add se jsir ;bir ta’ demm bil-Mobile Blood Donation Unit minn [dejn ilknisja parrokkjali tal-Im;arr, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta talidentità.

it-temp illum It-temp> Xemxi, bi ftit s[ab. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif g[al moderat mil-Lbi/. Il-Ba[ar> {afif. L-Imbatt> Ftit li xejn.

L-Og[la Temperatura> 30˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0mm. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 83.1mm. Ix-Xemx> titla’ fis-6.50 u tin]el fis-19.00.

In-numri tal-lottu li telg˙u l-biera˙ 55 – 17 – 74 – 75 – 84

spiΩeriji li jift˙u llum FURJANA: St. Publius Pharmacy, 48 Triq il-Miratur; {AMRUN: Fra Diego Pharmacy, 94, Triq Villambrosa; {AL QORMI: Evans Pharmacy, 40 Triq San Bastjan; SANTA VENERA: St. Bartholomew Pharmacy, 230 Triq FleurDe-Lys; L-IMSIDA: Regal Pharmacy, 39B Triq Antonio Bosio; SAN :ILJAN: St. Julians Pharmacy, 24 Triq G. Borg; TASSLIEMA: Edward’s Pharmacy, 115 Triq Manwel Dimech; {’ATTARD: St. Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja c#w Triq Santa Katerina; G{ARG{UR: St. Albert Pharmacy, Triq l-Oratorju; QAWRA: Eurochemist, Triq il-Kurazza; PAOLA: Fleming Pharmacy, 65 Triq {a]}abbar; FGURA: Alpha Pharmacy Maria Immaculata, Triq Cospicua k#m Vjal ilKottoner; MARSASKALA: San Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet c#w Triq ilLampuka; GUDJA: Gudja Pharmacy, 25 Triq San ?iru; {AL LUQA: St. Andrew’s Pharmacy, 25 Triq Dun Pawl; {A}}EBBU:: Santa Marija Pharmacy, 40 Triq l-G[asfura; MTARFA: Mtarfa Pharmacy, Triq San David; VICTORIA: Palm Pharmacy, 2 Triq Palma; IXXAG{RA: Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Muscat jer;a’ jsostni li Gvern tal-MLP ma j]idx il-paga minima G[at-tieni darba fi ]mien ;img[a, il-Mexxej tal-Malta Labour Party, Joseph Muscat, tenna li Gvern Laburista ma j]idx il-paga minima, g[aliex jekk din ti]died, il-[addiema jispi//aw bla xog[ol, jew min i[addimhom jaqlibhom selfemployed.

Waqt li kien qed jitkellem f’mass meeting f’Ta’ Qali, Muscat qal li wara ;img[a jisma’ l-ideat waqt ilKungress, il-Labour qed jippre]enta road-map b’dawk li hu sej[ilhom “prin/ipji” f’numru ta’ oqsma.

Fost dawn, li Gvern talLabour i[alli n-negozju ja[dem, jag[mel livell ta’

g[ajxien og[la g[all-familji, iqis l-edukazzjoni b[ala //avetta tal-futur, u jo[loq arja iktar nadifa, servizzi so/jali sostenibbli u xog[ol f’G[awdex g[all-G[awdxin.

Qal ukoll li Gvern talLabour ikun l-iktar Gvern femminista fl-istorja, u rrepeta l-garanzija g[a]-]g[a]ag[ g[ax-xog[ol, it-ta[ri; u ledukazzjoni.

Dwar l-ener;ija, Muscat wieg[ed li se jra[[as ilkontijiet tad-dawl u l-ilma ming[ajr ma jda[[al forom ta’ taxxi ;odda. Qal li l-flus isibhom u mhux se jkun hemm flus “g[all-kuntratturi li j[axxnu bwiethom”. Muscat

qal ukoll li l-power station ta’ Delimara se tkun qed ta[dem bil-gass.

Qabel Muscat tkellem iddeputat Mexxej tal-MLP An;lu Farrugia, li qal li l-bini tal-iskejjel ma jiswa xejn g[ax l-istudenti mhux qed ikomplu jistudjaw wara s-16il sena.

Qal ukoll li l-mozzjonijiet li ressqet l-Oppo]izzjoni filParlament u li kisbu ma;;oranza “saru fl-interess tal-poplu Malti”.

Farrugia qal ukoll li Gvern tal-Malta Labour Party isewwi l-in;ustizzji kollha u hedded li min kien warajhom “se jkollu jag[ti rendikont”.

Fis-servizzi finanzjarji n[olqu 10,000 job minn pa;na 1

The Sunday Times ta’ Londra qalet li esperti finanzjarji qed jikkalkulaw li b’kollox Dyson se jkun ittrasferixxa f’Malta fondi ta’ 500 miljun lira sterlina minnegozju tieg[u. Qalet ukoll li dawn il-fondi issa huma su;;etti g[al-li;ijiet Maltin li jirrikjedu rata ta’ taxxa ta’ 35 fil-mija.

Fl-a[[ar ;img[at, Sir James Dyson appella lill-Gvern Ingli] biex jirrevedi l-mi]ati li studenti Ingli]i fl-oqsma talin;inerija u x-xjenza j[allsu g[al korsijiet fl-Università g[aliex ir-Renju Unit “qed jirriskja li jsir tat-tielet dinja”.

Dyson ibig[ it-teknolo;ija tieg[u f’aktar minn [amsin pajji] u fir-Renju Unit biss hu kalkulat li j[allas madwar 50 miljun lira sterlina f’corporation tax.

Sadattant, il-;urnal finanzjarju Taljan Il Sole 24 Ore, f’artiklu ri/enti jsemmi li hemm kju twil ta’ /ittadini privati u kumpaniji li qed jittrasferixxu l-operat tag[hom lejn i/-/entru finanzjarju Malti.

Il-;urnal Taljan jg[id li dan hu ri]ultat ta’ li;ijiet fiskali stabbiliti bl-approvazzjoni talUE u allura kollox jitmexxa blaktar mod legali.

Waqt li jg[id li fi ]minijiet ta’ maltemp fiz-zona ewro, tant pajji]i g[addejjin minn diffikultajiet kbar, Malta qed toffri qafas legali attraenti lil investituri mid-dinja kollha.

Biex isostni kemm i/-/entru finanzjarju Malti qed jag[mel su//ess, il-;urnal isemmi li fla[[ar tnax-il xahar irre;istraw f’Malta 300 super yacht, 400 kumpanija tal-igaming, ilbarranin li qed jg[ixu f’Malta telg[u g[al madwar 20,000 u li

dawn qed ji]diedu bir-rata ta’ 3,000 fis-sena.

Isemmi wkoll li f’Malta hawn 28 bank lokali b’assi ta’ 60,000 miljun lira sterlina, ittieni fl-Ewropa, wara l-Irlanda.

Dawk li ja[dmu fis-settur finanzjarju f’Malta telg[u g[al madwar 10,000 — i//ifra li kien qed jimmira lejha l-programm elettorali nazzjonalista fl-a[[ar elezzjoni.

Kienu re;istrati wkoll aktar minn 55 fond ta’ investiment (l-aktar hedge funds) li irrilokaw f’Malta minn pajji]i o[rajn, l-aktar mir-Renju Unit.

B[ala ;urnal Taljan ma naqsitx referenza g[al dak ilpajji] u jing[ad li b’kollox hawn aktar minn 4,000 Taljan f’oqsma varji fosthom irristoranti, is-settur finanzjarju, managers u fil-qasam talkostruzzjoni.

A[barijiet Lokali 5

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Aktar di]gwid fil-Labour dwar Mintoff (XELLUG)> Il-Prim Ministru fi]-]jara tieg[u g[and bidwi u (LEMIN) fi]-]jara fi stamperija, ilbiera[ filg[odu f’G[awdex

Negozji ]g[ar f’G[awdex igawdu minn skemi tal-Gvern Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi j]ur ]ew; negozji ]g[ar f’G[awdex L-iskemi ta’ g[ajnuna lin-negozji ]-]g[ar u ta’ daqs medju li l-Gvern [areg fl-a[[ar snin wasslu biex f’pajji]na l-imprendituri komplew jinvestu u jo[olqu x-xog[ol u b’hekk aktar flus setg[u jmorru fil-but tal[addiema u n-negozji, inklu]i dawk G[awdxin. Dan wassal biex kuntrarju g[al dak li qed ji;ri f’pajji]i o[ra, ir-rata talqg[ad f’Malta hi wa[da mill-aktar baxxi fost il-pajji]i-membri tal-Unjoni Ewropea.

Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista, qal dan meta lbiera[ filg[odu ]ar ]ew; negozji ]g[ar f’G[awdex b[ala parti mill-attivitajiet tal-PN f’G[awdex biex ifakkar it-48 anniversarju mill-Indipendenza.

Il-Prim Ministru kien akkumpanjat, fost o[rajn, mill-Ministru Chris Said, midDeputat Nazzjonalista Fredrick Azzopardi u mis-Segretarju :enerali tal-PN, Paul Borg Olivier.

L-ewwel ]ajra tal-Prim Ministru kienet flistamperija A & M Printing fil-Qala, li fla[[ar xhur kompliet tespandi wara investiment ta’ €180,000 f’makkinarju

;did. Hu ntlaqa’ mid-Direttur Mani;erjali, Tonio Mercieca, u ltaqa’ wkoll mal[addiema.

Tonio Mercieca qal li fl-a[[ar snin, ilkumpanija bbenefikat mill-iskema MicroInvest li [areg il-Gvern u [adet grant bi tnaqqis fl-income tax u wkoll kisbet lg[ajnuna minn skemi tal-UE biex setg[et tarma makkinarju modern. Hekk, ilkumpanija saret aktar kompetittiva, u n[olqu aktar impjiegi.

Tonio Mercieca, li hu ]ag[]ug[ ta’ 29 sena, studja l-istampar fl-MCAST u kien fost l-ewwel studenti li [adu dan il-kors spe/jalizzat.

Wara, il-Prim Ministru ]ar lill-bidwi Michael Tabone, li g[andu ammont kbir ta’ serer u dwieli fiz-zona bejn ir-Rabat u xXewkija. Il-Prim Ministru iltaqa’ malimpjegati u l-membri tal-familja Tabone li ja[dmu f’dawn l-g[elieqi, imqassmin f’84 tomna raba’ u li fihom ikabbru prodotti varji.

Michael Tabone spjega lill-Prim Ministru x-xog[ol iebes li tinvolvi l-biedja u l-[tiega

li wie[ed ikompli jinvesti.

F’kumment lil il-mument, Michael Tabone qal li hu [a g[ajnuna bl-iskema One to One, kemm g[as-serer u l-makkinarju u anki g[ajnuna biex jinvesti fir-razzett talmajjali.

Hu qal li bis-sa[[a ta’ din l-g[ajnuna ng[ata parti mill-finanzjament u b’hekk ma kellux jo[ro; il-flus kollha minn ;ewwa.

Il-Prim Ministru qal li dawn i]-]ewg negozji huma xhieda li kemm f’Malta kif ukoll f’G[awdex hawn spazju fejn innegozji jistg[u jkomplu jikbru.

Il-Prim Ministru appella lil kul[add biex jikkonsma prodotti lokali, li huma ta’ kwalità a[jar u huma aktar friski min[abba li jkunu fuq il-mejda fi ftit tal-[in wara li jinqatg[u mill-g[alqa.

Il-Prim Ministru fakkar li matul it-tmien snin tas-s[ubija ta’ Malta fl-UE, pajji]na kiseb fondi mill-UE li qed jintu]aw millbdiewa biex itejbu l-produzzjoni tag[hom.

Hu fakkar li madwar €100 miljun millfondi tal-UE kienu allokati g[all-qasam talbiedja, tas-sajd u tar-ra[[ala.

Se ssir f’Malta konferenza Ewropea dwar l-anzjanità attiva Nhar il-{amis li ;ej se titlaqqa’ f’Malta r-raba’ konferenza organizzata millAsso/jazzjoni Ewropea tadDjar u s-Servizz g[allAnzjani, u li g[aliha mistennija jattendu mal-150 delegat minn 20 pajji] minn madwar id-dinja.

Il-konferenza, li se ssir filLukanda Le Meriedien, ilBalluta, se tiffoka dwar l-

anzjanità attiva, hekk kif flEwropa qed tkun /elebrata sSena g[all-Anzjanità Attiva u s-Solidarjetà bejn il-:enerazzjonijiet. F’din il-konferenza se jkunu diskussi inizjattivi me[uda internazzjonalment, laktar fl-Ewropa.

Matul il-konferenza se jkunu pre]entati diversi papers minn mistiedna distinti, fosthom il-Professur

Ilona Kickbush, Direttur talGlobal Health Programme, Dr Charles Eugster, l-ixje[ bodybuilder u qaddief fiddinja, il-Professur Edward Debono, espert fil-[sieb laterali, kif ukoll il-Professur Joseph Troisi, id-Direttur talIstitut Ewopew tal:erontolo;ija.

Il-Konferenza se tinfeta[ minn Chris Said, il-Ministru

Is-Sindku ta’ Muscat f’{al Qormi bag[tet lill-kunsill lura b[al gran/ minn pa;na 1

F’{al Qormi, ilbiera[ kienet organizzata l-attività Casal Fornaro, il-festa tal-[ob]a Maltija. Din l-attività ma saritx mill-Kunsill Lokali i]da minn g[aqda tal-lokal.

Il-Labour ippressa u ippretenda li din lattività ssir f’data o[ra biex ma tfixkilx il-mass meeting.

Kien rappurtat li, sa[ansitra, waqt laqg[a bejn il-Kunsill Lokali u l-organizzaturi talattività sar diskors ta’ theddid li l-Kunsill ma jg[addix fondi g[al din l-attività waqt li kumpaniji involuti f’dan il-festival intqalilhom li jista’ jsir bojkott fil-konfront tag[hom.

Sadattant, fi ]vilupp ie[or, kien rappurtat lilna li nhar il-:img[a li g[adda, Jum lIndipendenza, g[al [afna [in ma ttellg[etx il-

bandiera Maltija mal-bini tal-kunsill fl-ewwel parti tal-;urnata u ttellg[et biss wara li kien hemm min ;ibed l-attenzjoni g[al dan innuqqas li qatt ma se[[ qabel, tul it-tmexxija differenti ta’ dan il-kunsill.

Sar mag[ruf ukoll li ming[ajr qatt ma kien miftiehem f’dan il-kunsill, jew ing[atat xi informazzjoni lill-kunsillieri, il-Kunsill Lokali ta’ {al Qormi se jorganizza get together g[ar-residenti f’Wied il-G[ajn il;img[a d-die[la.

Wie[ed bilfors ikollu jg[id li l-Kunsill Lokali ta’ {al Qormi sejjer lura b[al gran/ mindu fittmexxija tieg[u ttellg[et Sindku li kienet imbuttata direttament minn Joseph Muscat… mera ta’ kif jitmexxa l-pajji] bil-Malta Labour Party fil-gvern.

• Aktar a[barijiet lokali f’pa;na 22

g[all-:ustizzja, id-Djalogu u l-Familja, u ting[alaq minn John Dalli, il-Kummissarju Ewropew g[as-Sa[[a u lPolitika dwar il-Konsumatur.

Il-koordinazzjoni talkonferenza qed issir millkumpanija Care Malta.

Dawk kollha interessati li jattendu g[all-konferenza jistg[u j]uru s-sit www.eahsamalta2012.eu.

Il-mewt tal-Perit Mintoff, milli jidher se tibqa’ to[loq kunflitti u di]gwid fil-kamp laburista hekk kif qed ikunu ]velati fatti ;odda.

F’The Times u l-orizzont tal-a[[ar jumejn, l-ewroparlamentari laburista John Attard Montalto – li jistqarr li kien [abib tal-qalb talPerit Mintoff – kiteb dwar ;rajjiet li kienu rakkuntati lilu minn Mintoff innifsu.

F’wie[ed mir-rakkonti tieg[u, Attard Montalto ji]vela li Mintoff kien qallu li l-aktar darba li be]a’ f’[ajtu kienet waqt diskursata li kellu malMa;;ur Abdelassam Jalloud, li kien it-tieni filkmand ta’ Gaddafi.

“Nissuspetta li Jalloud [are; xi pistola jew heddu fi]ikament,” kiteb Attard Montalto.

I]da rapport f’The Times tal-biera[ jikkwota lil Karmenu Mifsud Bonnici u lil Joe Camilleri – li kien is-Segretarju Persunali tal-Perit Mintoff – li t-tnejn /a[du dan.

Joe Camilleri qal li hu tant kien qrib ta’ Mintoff illi kieku dan il-ka] se[[, kieku ]gur li hu kien ikun jaf bih.

Karmenu Mifsud Bonnici, g[alkemm ikkonferma li r-relazzjoni bejn Jalloud u Mintoff ma kinitx wa[da tajba, qal li Mintoff kien jirnexxilu jeg[leb din id-diffikultà bir-relazzjoni tajba li kellu ma’ Gaddafi.

6

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Attwalità

Attwalità

7

Il-bidla jwettaqha l-Partit Nazzjonalista L-aqwa bidliet f’Malta saru kollha minn gvernijiet tal-PN Il-Labour dejjem kien l-akbar g[adu tal-bidla f’pajji]na Kull pajji], i]da Malta b’mod partikulari, g[andu b]onn li jibqa’ jevolvi, li jwettaq ilbidliet skont kif ikunu qed ji]viluppaw l-aktar oqsma vitali tal-pajji].

Malta hi xxurtjata li g[andha lill-Partit Nazzjonalista li tul l-e]istenza tieg[u dejjem kellu f’mo[[u skop ewlieni fil-[idma tieg[u> ;ejjieni a[jar g[alik u g[all-familja tieg[ek.

Biex seta’ jwettaq din il-missjoni tieg[u, ilPartit Nazzjonalista kien l-akbar katalist g[allbidla f’dawn l-a[[ar 130 sena. {adem biss[i[ biex lil dan il-poplu jg[ollilu ;ie[u u ddinjità tieg[u billi jag[tih rajh f’idejh, permezz tal-Indipendenza… u rnexxielu jag[mel dan fil-21 ta’ Settembru 1964. :OR: BORG OLIVIER Meta kien po;;a lil pajji]na fuq ba]i soda, re;a’ kien il-Partit Nazzjonalista li mexa t-triq li kien imiss billi se[ibna mal-Unjoni Ewropea fl-1 ta’ Mejju 2004 u, b[ala ri]ultat dirett ta’ din is-s[ubija, Gvern Nazzjonalista ie[or da[[al lil pajji]na fiz-Zona Ewro fl-1 ta’ Jannar 2008.

Dawn kienu tlieta mill-bidliet ewlenin fla[[ar 50 sena ta’ storja ta’ pajji]na li wasslu biex setg[u jsiru aktar ]viluppi fl-oqsma laktar importanti ta’ [ajjitna u tal-familji tag[na.

Dan iwassal g[all-konklu]joni li l-pajji] il-[in kollu g[andu b]onn gvern li kapa/i joffri soluzzjonijiet u jeg[leb l-isfidi li jinqalg[u.

Biex ise[[ dan, il-partit politiku li jrid ikun ilmutur biex jag[mel dawn i/-/aqliqiet kollha, je[tie;lu ma jib]a’ qatt mill-bidla… a[seb u ara kemm je[tie;lu ma jirre]istihiex.

L-istorja politika ta’ pajji]na, b’mod spe/jali fl-a[[ar 25 sena, tirre;istra b’ittri tad-deheb ilbidliet li l-PN — bl-appo;; ma jaqta’ xejn talEDDIE FENECH ADAMI poplu Malti — se[[lu jwettaq fl-oqsma kollha ta’ [ajjitna.

G[all-kuntrarju, il-Malta Labour Party kien fil-bi//a l-kbira kontra dawn il-bidliet li saru u li llum saru parti minn [ajjitna. Kien hemm ka]i fejn il-Labour kien kontra g[aliex minnu nnifsu, min-natura tieg[u ta’ partit so/jalista, ma jemminx f’/erti valuri. Kien hemm waqtiet o[rajn fejn il-Labour kien kontra sempli/iment g[al ra;uni ta’ tattika u opportuni]mu politiku.

Kienu x’kienu r-ra;unijiet tal-oppo]izzjoni laburista g[al dawn il-bidliet kollha jibqa’ lfatt li l-Partit Nazzjonalista rnexxielu jittrasforma pajji] s[i[ u jpo;;ieh ma’ ta’ quddiem fl-Unjoni Ewropea.

Hawnhekk qed infakkru ftit mill-bidliet fundamentali li wettaq il-Partit Nazzjonalista LAWRENCE GONZI fil-gvern.

1. L- INDIPENDENZA

6. IT-TARZNA

11. IL-LIBERALIZZAZZJONI

:or; Borg Olivier u l-Partit Nazzjonalista jibqg[u jissemmew fl-istorja ta’ pajji]na g[aliex bl-g[aqal, il-makakkerija politika u ddeterminazzjoni tag[hom wasslu g[all-akbar bidla fl-istorja kostituzzjonali ta’ pajji]na — minn kolonja g[amluna nazzjon. Il-partit tal-Labour, g[alkemm bil-fomm kien jg[id li jrid lIndipendenza — wara li g[al snin [adem biex jg[aqqad lil Malta mar-Renju Unit — kien [adem minn wara l-kwinti biex il-Labour Party Ingli] filHouse of Commons jivvota kontra l-li;i li awtorizzat l-Indipendenza ta’ Malta.

F’din l-azjenda l-pajji] [are; il-mijiet talmiljuni ta’ ewro (jew ta’ liri Maltin) i]da finalment baqg[et mhux vijabbli g[all-pajji] u g[all-ekonomija in ;enerali. Anki hawn, il-Labour ried jibqa’ sta;nat u be]a’ mill-bidla. Il-PN qabad il-barri minn qrunu u ipprivatizzaha waqt li ikkumpensa b’mod ;eneru] lil dawk kollha li kienu se jitilfu xog[lhom ma’ din l-azjenda.

Bl-g[ajnuna tal-gvern, g[add kbir minn dawn il[addiema, a//ettaw din il-bidla u llum jinsabu ja[dmu f’oqsma o[ra produttivi ma[luqa millistess gvern.

Min g[ex f’dan il-pajji] g[al dawn l-a[[ar tletin sena, x’aktarx li jara li wa[da mill-akbar bidliet li se[[ew kienet dik li g[andha x’taqsam mal-liberalizzazzjoni tal-kummer/ Minn pajji] mimli bi prodotti medjokri u skarsezzi tista’ tg[id f’kollox, Gvern Nazzjonalista rnexxielu jwettaq bidla ‘storika’ u ;ab lil pajji]na fil-livell ta’ pajji]i moderni u avvanzati. Ma fadalx aktar il-[tie;a li g[all-prodotti li g[andna b]onn, insiefru barra biex nakkwistaw xi [a;a. Punt po]ittiv li [are; minn dan hu li l-PN anke rnexxielu jibdel lillMLP. Imma ]gur^

2. L-UE U L-EWRO

7. IR-RI?IKLAR TAL-ISKART

12. IL-KUNSILLI LOKALI

Il-Partit Nazzjonalista, permezz ta’ Eddie Fenech Adami, da[[al lil Malta fl-Unjoni Ewropea bil-Malta Labour Party jag[mel battalja ta’ aktar minn 25 sena. Li kien g[al-Labour pajji]na kien jibqa’ qiesu qa]ba tixxejjer mar-ri[ waqt li l-pajji]i kollha Ewropej kienu qed ifittxu li jing[aqdu f’dan l-akbar blokk politiku fid-dinja.

Il-Labour kien ukoll kontra li Malta dda[[al ilmunita ewropea kif fil-fatt g[amlet permezz ta’ [idma sfiqa minn Lawrence Gonzi. Kieku ma saritx din il-bidla, kieku Malta kienet tiffa//ja, wa[edha, il-kri]i finanzjarja tal-a[[ar 5 snin.

G[al [afna snin, pajji]na kien dawwar wi//u nna[a l-o[ra biex ma jiffa//jax il - problema gravi tar - rimi tal - iskart . Gvern Nazzjonalista irrealizza li kien wasal i]- ]mien li l - pajji] kollu jiffa//ja din il - problema permezz ta ’ bidla radikali . Bena l - impjant tar - ri/ikla;; — bil - Labour jopponi — waqt li waqqaf ir - rimi tal - iskart fil - mi]bla tal - Mag[tab . Dawn l in[awi g[addejjin minn bidla mill - qieg[ biex fis - snin li ;ejjin, flok ;er[a nazzjonali, il Mag[tab isir park nazzjonali g[at - tgawdija tal Maltin u ta ’ min i]urna .

Aspett importanti fil-[ajja ta’ kuljum tal-Maltin u l-G[awdxin hu li l-b]onnijiet tal-in[awi fejn jg[ixu ma baqax fil-kontroll u l-;uri]dizzjoni talgvern /entrali i]da permezz ta’ gvern lokali filforma ta’ kunsilli lokali. Kienet bidla o[ra siewja u kru/jali li l-Malta Labour Party kien bis-sa[[a

kontra tag[ha tant li g[amel snin twal ma jipparte/ipax sa ma fl-1998 dawwar il-po]izzjoni tieg[u. Permezz tal-kunsilli lokali rajna titjib flindafa, fid-dixxiplina, fi pro;etti lokali u filmentalità tar-residenti li saru aktar jidentifikaw mal-lokalità tag[hom.

3. IX-XOG{OL

8. IT-TASSAZZJONI

13. IS-SERVIZZI FINANZJARJI

Il-fattur ewlieni li jiddetermina kemm pajji] jimxi ’l quddiem hu kemm ikun kapa/i jipprovdi xog[ol g[al niesu. Ta[t il-Labour, il-qg[ad kien kostantement ’il fuq minn 10,000 u bit-twaqqif ta’ korpi tax-xog[ol, b’pagi mi]erabbli, ta[t dixxiplina militari u b’kuntratt definit. F’dan ilqasam, gvernijiet nazzjonalisti dawru r-rotta u bidlu sitwazzjoni prekarja ma’ wa[da li hi fost la[jar fl-Unjoni Ewropea. G[alhekk li l-PN hu kredibbli meta jg[id li se jibqa’ jipprovdi xxog[ol a[jar g[all-[addiema, b’aktar jobs u pagi aqwa.

Pajji] modern je[tie;lu sistema effi/jenti ta’ tassazzjoni li tkun kapa/i tappo;;ja n-nefqiet kbar li l-pajji] g[andu b]onn jag[mel flinfrastruttura u fis-sistema ta’ g[ajnuniet so/jali lil min [aqqu. Il-Labour [adem u ipprova j;arraf is-sistema tal-VAT adottata fl-1994 u

Din, x’aktarx, kienet l-unika bidla li l-Labour

Joseph Muscat, sa[ansitra, [adem biex sar strajk nazzjonali dwar dan. Gvern ie[or nazzjonalista, fl-1999 re;a’ wettaq il-bidla fittassazzjoni biex illum il-VAT hi parti missistema tag[na li hi ;usta u ekwa. Tg[id ilLabour ikun irid jer;a’ jesperimenta^

ma kienx fundamentalment kontra tag[ha g[alkemm kien kontra l-introduzzjoni ta’ tag[mir u sistemi teknolo;i/i li ming[ajrhom din il-bidla ma setg[etx titwettaq. Permezz ta’ din il-bidla kif il-pajji] jo[loq ‘mix-xejn’ fondi biex jappo;;jawh finanzjarjament, infet[u opportunitajiet kbar g[a]-]g[a]ag[ Maltin fisservizzi finanzjarji u fl-I-gaming fost l-o[rajn.

Din il-bidla ;abet lil pajji]na ma’ ta’ quddiem nett f’dan is-settur, mhux biss fl-Ewropa i]da fiddinja kollha.

4. L-EDUKAZZJONI

9. IX-XANDIR

14. IT-TELEKOMUNIKAZZJONI

Il-bidla fil-qasam edukattiv hi rikonoxxuta minn kul[add. Din hi bidla kontinwa li narawha ssir il-[in kollu g[aliex l-i]viluppi jse[[u minn mument g[all-ie[or. Gvernijiet tal-PN mhux biss bidlu l-mentalità i]da [admu biex tejbu wkoll l-ambjent fi]iku tal-edukazzjoni. Mhux aktar

Il-mission statement tal-Labour fil-gvern kien li x-xandir nazzjonali jit[addem ‘biex itella’ ;enerazzjoni so/jalista’ u allura [ataf u immonopolizza x-xandir kollu f’pajji]na. Il-PN fil-gvern bidel kollox ta’ ta[t fuq u filwaqt li listat ]amm dak li kien me[tie; f’idejh, [are; li/enzji biex kull min irid ikun jista’ jwassal le[nu u fehmtu bl-akbar libertà u fa/ilità. Ilbidla fix-xandir g[enet [afna biex pajji]na jibda jg[ix [ajja normali ming[ajr xandir li jabbu]a u jinsulenta.

Il-bidliet li se[[u f’dan il-qasam — dejjem bloppo]izzjoni tal-Labour — huma tabil[aqq impressjonanti. Gvern Nazzjonalista elett fl-1987 beda mill-ewwel jibdel dan il-qasam u ne[[a g[al kollox il-mentalità tas-second hand. Meta fl-1987, Gvern tal-PN da[[al f’Malta s-sistema tattelefonija /ellulari, il-Labour kien qal: “Jista’ xi [add jg[id lill-poplu x’utilità so/jali u ekonomika s-cellular telephone g[andu f’pajji] li jekk tg[olli ftit le[nek jisimg[uk minn ponta g[all-o[ra^” Daqshekk kienu fundamentalment kontra din ilbidla!

skejjel second hand (Pembroke, Verdala e//) i]da skola ;dida kull sena, MCAST ;did u università li l-[in kollu titkabbar u ti;;edded. Biex l-istudenti kollha jkunu jistg[u jkomplu jistudjaw wara li jtemmu l-iskola sekondarja, Gvern Nazzjonalista ‘ivvinta’ l-istipendju: skema ta’ su//ess enormi.

5. IS-SA{{A

10. ID-DA{LA TAL-BELT VALLETTA

15. IL-BANEK

Fil-qasam tas-sa[[a, il-prin/ipju ewlieni m[addem minn gvernijiet immexxijin mill-PN kien li, g[all-kuntrarju tal-MLP, mhemmx lok g[at-tqan/i/ u x-xe[[a. G[all-kura tas-sa[[a talpoplu l-pajji] jonfoq kemm hawn b]onn. TalLabour kienu kontra sptar ;did i]da l-PN ma [ax il-parir tag[hom u bena kapolavur: l-Isptar Mater Dei. Fil-qasam tal-kan/er, il-PN fil-gvern qed jibni sptar ;did waqt li l-medi/ini li jing[ataw b’xejn dejjem qed ji]diedu. Fis-sa[[a to[ro; ilvokazzjoni tal-PN li jwettaq il-bidliet kollha me[tie;a biex kul[add jg[ix aktar u a[jar.

Fil-qasam ta’ pro;etti infrastrutturali nistg[u ng[idu li l-akbar pro;etti f’pajji]na wettaqhom Gvern Nazzjonalista matul is-snin (ajruport, freeport, waterfronts, toroq e//). L-akbar pro;etti b[alissa huma dawk konnessi mad-d[ul tal-Belt, bidla fundamentali g[all-in[awi importanti ta’ pajji]na. U b[al fil-ka] tal-pro;etti l-kbar kollha, il-Labour hu kontra li ssir din il-bidla. Il-pro;etti tal-Belt Valletta huma ta[t il-[arsien ta’ wie[ed mill-aqwa arkitetti fid-dinja, Renzo Piano, i]da lLabour xorta wa[da hu akkanit kontra din il-bidla kbira. Muscat hu l-aktar akkanit kontra.

Ta[t il-Labour, il-banek Maltin kollha kienu b’xi mod jew ie[or kontrollati mill-gvern. Il-PN mill-ewwel kien qal li din il-mentalità je[ti;ilha bidla enormi. U hekk g[amel. Fl1994, Gvern Nazzjonalista kien ipprivatizza lakbar bank f’Malta. Il-Mid-Med Bank.

Minfloku da[[al lill-HSBC, l-akbar bank fiddinja. Il-Labour, b’Muscat fuq quddiem,

g[amel gwerra fero/i g[aliex skont Muscat din kienet l-akbar hold-up fl-istorja ta’ Malta. I]da l-bidla la waqqafha hu u lanqas il-partit tieg[u… i]da ‘sehmu’ kien tah.

8 Attwalità

L-I]landa se tittrippla r-rata tal-VAT fit-turi]mu

Minn Mejju tas-sena ddie[la (2013), l-I]landa se tkun qed tittrippla r-rata tal-VAT fuq it-turi]mu.

Ir-rata l-;dida tal-VAT applikabbli fuq il-lukandi, postijiet o[ra ta’ akkomodazzjoni, ikliet f’ristoranti u attrazzjonijiet turisti/i se titla’ minn 7 fil-mija g[al 25.5 fil-mija.

L-Asso/jazzjoni talOperaturi Turisti/i Ewropej (ETOA) wissiet lil dawk li be[siebhom imorru l-I]landa minn Mejju tas-sena d-die[la ’l quddiem li din i]-]jieda se jkollha tkun assorbita kollha minnhom.

“L-ebda kumpanija m’hi f’po]izzjoni li tassorbi din i]-]ieda kollha”, qalet lETOA. Din i]-]ieda fil-VAT se tkun imposta mill-I]landa meta g[adha ma sse[bitx fl-Unjoni Ewropea g[alkemm in-negozjati g[al s[ubija jinsabu avanzati sew.

L-I]landa kienet ripetutament /a[det li tissie[eb fl-Unjoni Ewropea, kif kien issu;;erielha l-Mexxej Laburista Joseph Muscat g[aliex kien stqarr li dan ma jkunx fl-interess talpajji].

Tliet snin ilu l-I]landa prattikament kienet falliet finanzjarjament u dan kien wassal lill-mexxejja talpajji] biex idawru lpo]izzjoni u g[amlu applikazzjoni formali g[al s[ubija fl-Unjoni Ewropea.

G[alkemm minn ftit ’l hawn is-sitwazzjoni ;enerali finanzjarja u ekonomika tal-I]landa, wara li applikat g[al s[ubija, bdiet ter;a’ titjieb, hu evidenti li l-pajji] g[adu mhux f’sa[[tu bi]]ejjed tant li qed ikollu jimponi taxxi og[la fi sforz biex itejjeb il-qag[da tieg[u.

L-I]landa kien wie[ed mill-aqwa pajji]i Ewropej g[ar-rigward talkompetittività tant li filGlobal Competitiveness Report ma[ru; mill-World Economic Forum g[axar snin ilu kien jinsab fl-10 post. Fl-aktar rapport ri/enti ma[ru; aktar kmieni dan ix-xahar, g[assena 2012 – 2013, lI]landa waqg[et 20 post.

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Ma jafux x’inhi ori;inalità …mo[[hom biex jikkupjaw lill-PN Tul is-snin hemm diversi fatti li juru li fil-politika lokali hu lPartit Nazzjonalista li l-aktar kapa/i ji;;edded u jo[ro; b’ideat ;odda.

Min-na[a l-o[ra hemm [emel ta’ e]empji li juru li lMalta Labour Party, biex juri li nbidel, ju]a ideat u inizjattivi li l-PN ikun ilu ssnin li introdu/a b’su//ess.

F’kelma wa[da l-Partit Nazzjonalista jemmen flori;inalità u l-partit tal-Labour hu l-partit li jaf biss jikkopja.

Nie[du l-famu] ‘Kungress’ li l-Labour organizza fl-a[[ar jiem f’Ta’ Qali.

Apparti li l-idea talKungress innifisha [adha ming[and il-PN li kien baqa’ jorganizzah sa nofs is-snin sebg[in, dak li g[amel f’Ta’ Qali mhux [lief kopja tal-festi tal-Indipendenza li l-PN ilu jorganizza g[al aktar minn tletin sena f’Ta’ Qali stess, flArena tal-Indipen-denza u Fuq il-Fosos tal-Furjana.

Il-Labour ikkopja pre/i] dawn il-festi, bl-istands, b’laqg[at ta’ djalogu, b’kelliema mistiedna, b’wirjiet, stands ta’ ferg[at u g[aqdiet o[rajn, ikel u divertiment. Kopja pre/i]a talori;inal nazzjonalista.

Konferma /ara li biex il-

Il-format tal-‘villa;;’ tal-Labour fil-Kungress f’Ta’ Qali… ikkupjat minn dak li jsir Fuq il-Fosos g[all-festi tal-Indipendenza mill-PN

Labour jag[mel pass ’il quddiem irid i[ares lejn kif ilPN jag[mel l-affarijiet.

B[alma g[edna, hemm kwantità ta’e]empji li juru li lLabour jikkopja l-inizjattivi tal-PN. Pere]empju ta[t Eddie Fenech Adami l-PN feta[ bera[ il-Kunsilli :enerali tieg[u g[all-istampa u g[al kull min irid jattendi.

Qabel dak i]-]mien il-partiti kienu jorganizzaw konferenzi b[al dawn fil-mag[luq li ma jmurx issir mag[rufa xi awtokritika li tkun qed issir.

Wara ftit snin, il-Labour g[o;bitu din l-idea u ikkupjaha.

Fl-Elezzjoni :enerali tal1992, il-Partit Nazzjonalista g[all-ewwel darba f’Malta beda ju]a l-billboards b[ala mezz kif iwassal il-messa;;i tieg[u.

Tal-Labour in[asdu g[al kollox i]da wara ftit bdejna narawhom jimlew Malta kollha b’dawn il-billboards li tant kienu kkritikaw u attakkaw meta [are; bihom ilPN.

L-istess jista’ jing[ad g[al dak li jsir mill-partiti fis-sala tal-g[add tal-voti f’elezzjonijiet ;enerali. Il-PN kien jie[u sample tal-voti minn kull kaxxa li tinfeta[ u f’[in relattivament qasir ikollu stampa /ara [afna ta’ kif ikun sejjer l-andament tal-voti.

G[all-ewwel tal-Labour i//assaw… imbag[ad qalu li lPN kellu formula ‘ma;ika’ kif isir jaf ir-ri]ultat kmieni… u mbag[ad, finalment, fl-1996, ikkupjaw din l-idea wkoll.

Aktar lejn ]mienna lPartit Nazzjonalista stabbilixxa f’pajji]na l-kunsilli lokali u beda jikkontesta l-elezzjonijiet tag[hom b[ala partit.

Il-Labour o;;ezzjona u qal li hu ma riedx jie[u sehem f’dan le]er/izzju li kien se jkompli jippoliti/izza lill-pajji].

G[addew is-snin u l-Labour irrealizza li, wara kollox, ma se[[x dak li kien qal u, yet again, kellu jsegwi dak li kien jag[mel il-PN u kellu jibla’ lura dak li qal biex beda jikkontesta hu wkoll.

Jekk ni;u propju g[a]]minijiet tal-lum, il-Labour

qed jag[mel sforz kbir biex ji;i jidher b[all-PN. Qed ju]a slogans u imma;ini fuq billboards li normalment huma asso/jati mal-PN. Il-[in kollu ju]a l-kulur blu f’backdrops g[al attivitajiet tal-massa, bil-bandiera ewropea f’post prominenti (listess bandiera li partitarji laburisti kienu [arqu f’attività tal-GWU fil-Marsa) u b’Muscat innifsu jilbes ingravati blu… u qatt [omor.

Il-problema tal-Labour mhix tant li jikkopja l-ideat tajbin tal-PN i]da li meta jag[mel dan jinqabad li mhux ori;inali u li jdum [afna biex jifhem u jadotta dak li hu tajjeb u jixraq lillpajji].

U dan mhux biss fl-ideat ta’ marketing i]da, aktar minn hekk, fuq punti fundamentali tal-politika: l-UE, il-VAT, illiberalizzazzjoni tal-kummer/ u x-xandir, il-Ministeru ta’ G[awdex, l-istipendji… u tant affarijiet o[rajn.

Il-poplu, bid-dritt kollu, jg[id: allura nippreferi l-

ori;inal milli l-kopja.

‘Sala’ tal-Labour imsemmija g[al komunista rinomata Bil-paroli l-Malta Labour Party iridha tal-aktar partit modern i]da b’dak li jag[mel g[adu juri li hu marbut g[al kollox mal-passat tieg[u, inklu] dak li f’elezzjoni wara o[ra l-poplu Malti /a[ad bl-aktar mod kategoriku.

L-okka]joni tal-mewt talPerit Mintoff re;g[et tat spunt biex il-kelliema laburisti kollha — mill-kbir sa]-]g[ir — jo[or;u dak li tassew jemmnu fih, ji;ifieri l-ammirazzjoni g[all-politika li kien jimxi biha Mintoff fis-snin 60, 70 u 80.

O[rajn qalulna bla mist[ija ta’ xejn li l-Labour je[tie;lu jmur g[all-g[eruq tieg[u u, jekk ikun fil-gvern, jer;a’ jiggverna bl-istess stil u metodi ta’ Mintoff.

Forsi jkun hawn min jg[id li l-Partit Laburista ma kellux triq o[ra wara l-mewt ta’ Mintoff [lief li jfa[[ru u jag[millu lelo;ji. Jistg[u jg[idu wkoll li dik kienet sitwazzjoni imposta fuqhom minn kif se[[ew i//irkustanzi li l-Labour ma kellux kontroll fuqhom.

I]da meta tara kif ja;ixxi meta l-g[a]liet jag[milhom hu allura tibda tifhem aktar ir-

rabta tal-Labour mal-passat.

Fl-hekk imsejja[ ‘villa;;’ li [olqu f’Ta’ Qali biex fih jag[mlu l-Kungress tag[hom din il-;img[a, barra numru ta’ stands g[al ferg[at tal-partit u g[aqdiet o[rajn, il-Labour g[amel erba’ spazjijiet fejn isiru d-diskussjonijiet u kull wie[ed sejja[lu ‘sala’.

Lil dawn is-‘swali’, ilLabour tahom isem ta’ politi/i barranin — b[allikieku mg[andux persuna;;i kbar Maltin g[al min isemmihom.

Dawn is-swali semmihom g[all-eks President Amerikan Franklyn Roosevelt, g[all-eks Presidenz Fran/i] Francois Mitterand, g[all-eks Kan/illier :ermani] Willy Brandt … u g[all-politikanta Taljana Nilde Iotti — komunista tal-ewwel filliera, anzi wa[da millmexxejja ‘stori/i’ tal-Partit Komunista Taljan.

Din Nilde Iotti kienet is‘sie[ba’ ta’ Palmiro Togliatti, il-mexxej komunista Taljan, mill-1946 sa ma miet fl-1946.

Togliatti kien telaq lil martu u lil ibnu biex jg[ix ma’ Nilde Iotti.

Meta l-Partit Komunista

Is-Sala Nilde Iotti, fil-Kungress tal-Labour, f’Ta’ Qali

Taljan sfaxxa wara l-waqg[a tal-[ajt ta’ Berlin, b[al [afna komunisti o[rajn, kienet issie[bet fil-partit li nbena millfdalijiet tal-komuni]mu u saret anke President tal-Parlament.

Hu diffi/li li wie[ed jifhem kif minn daqs dawk mexxejja politi/i barranin il-Labour jag[]el personalità mag[rufa g[all-komuni]mu radikali tag[ha.

I]da mbag[ad malajr tiftakar li qrib [afna ta’ Muscat fil-Labour hemm /ertu Mario Vella li, b[al Iotti, beda fil-Partit Komunista Malti u mbag[ad mar jistudja g[ad-dottorat tieg[u f’università komunista talt-:ermanja talLvant.

Din l-g[a]la, li forsi g[al xi w[ud tista’ tidher trivjali, filverità to[ro; dak li hemm filqalba tal-Labour li ta[t ilkelma ‘progressiv’ qed ja[bi sentimenti ta’ xellug estrem li g[adhom iserrpu bis-sa[[a flg[eruq ta’ diri;enti importanti Mintoffjani.

Huma affarijiet b[al dawn li jikxu x’inhu l-Labour u li, fundamentalment, se[[ew kemm se[[ew ;rajjiet, g[adu jispira ru[u minn nies b[al Mintoff u Nilde Iotti.

Biex il-Labour juri kemm hu ‘progressiv’ qed ikollu jmur lura s-snin biex jistad g[al politi/i radikali xellugin.

9

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

F’pa;ni o[rajn...

10 Futur mibni fuq ottimi]mu u reali]mu

€6,000

kull sena

11 Aktar nisa f’karigi ta’ tmexxija

12 Il-bidla

19

Ittri lill-Editur:

Il-kummenti ta’ Joe Grima

Hu fatt mag[ruf li fost l-aqwa diskorsi politi/i tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi hemm dawk li ta’ kull sena jag[mel fl-okka]joni tal-mass meetings tal-Indipendenza Fuq il-Fosos tal-Furjana. Id-diskors ta’ din is-sena, g[al [afna ra;unijiet ovvji, x’aktarx li kien mistenni aktar minn ta’ snin o[ra u kemm il-partitarji nazzjonalisti kif ukoll kummentaturi politi/i kellhom aspettattiva kbira.

Aspettattiva li mhux biss kienet sodisfatta mill-Prim Ministru i]da naslu biex ng[idu li dak li g[amel nhar il-{amis li g[adda jista’ tassew jitni]]el mal-aktar sinifikanti li qatt g[amel. Mhux biss g[all-entu]ja]mu tieg[u u g[all-oratorija li hu mag[ruf bi]]ejjed g[aliha i]da g[aliex g[al darb’o[ra wera, b’dak li qal, li pajji]na je[tie;lu dawn il-par idejn sodi li jkomplu jmexxuh fil-perijodu diffi/li li minnu g[addejja d-dinja.

Kemm nhar il-{amis kif ukoll fid-diskorsi tieg[u waqt idDjalogi stupendi ta’ Fuq il-Fosos waqt il-festi tal-Indipendenza, il-Prim Ministru ikkonferma ]ew; kwalitajiet tant me[tie;a f’mexxej ta’ nazzjon: l-ottimi]mu u r-reali]mu.

Lawrence Gonzi wera b’fatti u /ifri li l-bidliet l-aktar essenzjali g[all-poplu tag[na twettqu tista’ tg[id kollha millPartit Nazzjonalista. Mhux g[aliex dan il-partit g[andu xi monopolju li [add ma jista’ jo[odulu minn idejh i]da g[aliex il-[in kollu baqa’ iffukat biex jag[mel il-;id lis-sezzjonijiet kollha tal-poplu u ta[t kull /irkustanza.

Iva, f’kull /irkustanza. Anki meta kien kostrett jie[u mi]uri li /ertament ma setg[ux ikunu popolari mal-istess poplu. {add ma jie[u pja/ir jg[addi minn xi operazzjoni i]da, fil-bi//a lkbira tal-ka]i, il-pazjent mhux biss jie[u sa[[tu lura wara perijodu ta’ tbatija, i]da sa[ansitra jibda j[ossu, u jkun, a[jar.

Fl-ebda [in tad-diskorsi tieg[u, Lawrence Gonzi ma pin;a xi stampa surrealista i]da qaxxar is-sitwazzjoni li g[addej minnha l-poplu Malti li, meta jitqabbel ma’ [afna pajji]i o[rajn, b’mod spe/jali fl-Ewropa, g[araf jibqa’ miexi ’l quddiem fi ]mien ta’ kri]i internazzjonali li, /ertament, qatt ma rajna b[alha, g[allinqas f’[ajjitna.

Ma’ dan, i]da, il-Prim Ministru ]ied id-do]a tieg[u ta’ ottimi]mu ‘konta;ju]’, li jittie[ed mill-poplu biex i[ossu tajjeb u a[jar u b’hekk ikun jista’ jilqa’ u ja[taf l-isfidi li jitfa//aw quddiemu u jdawwarhom f’opportunitajiet.

L-ottimi]mu tal-Prim Ministru mhuwiex wie[ed frivolu jew superfi/jali. Hu ba]at fuq il-fatti li kul[add jista’ jara u j[oss.

G[andna poplu li fil-qasam tax-xog[ol jinsab ma’ ta’ quddiem fl-Ewropa G[andna edukazzjoni li qed tag[ti ri]ultati dejjem aqwa minn sena g[al o[ra fejn uliedna huma meg[junin tul it-triq kollha tal-istudji tag[hom G[andna livell ta’ kura tas-sa[[a li l-istess mexxejja talOrganizzazzjoni Dinjija tas-Sa[[a (WHO) jg[idu li hi mudell g[al pajji]i o[rajn.

Dan jimlina b’fidu/ja u kura;; g[all-quddiem. Kif qal ilPrim Ministru kemm-il darba fl-a[[ar jiem, dawn ir-ri]ultati mhux talli ma jtaffux l-g[atx tal-gvern biex jag[mel aktar u a[jar, talli jistimulawh biex skont il-ba]i ta’ dawn ir-ri]ultati jtejjeb u jirfina l-performance tieg[u [alli fejn qed isir tajjeb, jibda jsir a[jar u fejn g[ad hemm id-difetti dawn ikunu rran;ati… dejjem fl-interess tal-poplu.

Wara dawn il-jiem tal-festi tal-Indipendenza, il-Prim Ministru u l-Partit Nazzjonalista g[andhom i[ossuhom sodisfatti li wettqu bi//a xog[ol tajba [afna. Mhux tant su//ess fih innifsu biex jitgawda g[al ftit jiem u mbag[ad jisfuma kollox i]da pjuttost biex fuq il-ba]i ta’ dan is-su//ess tinbena fa]i o[ra ta’ [idma li tqarribna lejn elezzjoni ;enerali.

Hawn sinjali /ari li l-poplu qed jifhem dejjem aktar x’hemm fin-nofs fl-elezzjoni li ;ejja. Qed jifhem li mument ta’ distrazzjoni jaf iwaqqaf il-mixja ta’ dan il-pajji] biex tinqabad o[ra li hi mimlija b’in/ertezzi u tant mistoqsijiet bla twe;iba.

G[al-lum ng[idu biss li l-ottimi]mu u r-reali]mu tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi huma ta’ e]empju g[alina lkoll.

Fuqhom nistg[u nkomplu nibnu l-futur ta’ dan il-pajji].

10 Opinjoni

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… ulu u Lily kienu ]ew; pjanti tal-ispina/i, imwielda fl-istess roqg[a. Kienu [bieb g[omorhom kollu. Flimkien esperjenzaw kes[a u s[ana kbira. Dejjem g[enu lil xulxin. It-tnejn kellhom l-istess [olma> li jkunu servuti flimkien fi platt ta’ tifel ]g[ir.

Meta wasal ]mien il-[sad Lulu u Lily kienu fer[anin li ntbag[tu flimkien fl-istess fabbrika, ippakkjati, u mibg[uta fl-istess supermarket fejn tqieg[du fuq l-a[jar xkafef. Kienu jie[du gost jinnutaw nisa ]g[a]ag[ g[addejjin minn quddiemhom, spe/jalment bit-tfal mag[hom.

Darba g[amlu ;urnata s[i[a [add ma jinnutahom. Imma qabel l-g[eluq, mara laqtet lil Lulu, li waqg[et mill-ixkaffa, u l-mara kompliet tefg[etha b’ri;lejha ta[t l-ixkaffa. {add ma nduna.

Imma Lulu g[amlet lejl tibki.

Lily ma setg[et tag[mel xejn.

L-g[ada, mara o[ra b’tifel mag[ha, kienet se tixtri lil Lily. Lily nkwetat. Riedet tara x’se tag[mel g[al Lulu. Malli t-tifel mar jaqbadha, waqg[etlu minn idu, u ;iet e]att ta[t l-ixkafef fejn kien hemm Lulu. Ittifel ni]el ji;bor lil Lily, u bla ma ried ;abarhom ittnejn.

Lily, bil-waqg[a, ;arrbet ftit tg[affi;. Imma basta salvat lill-[abiba. U tg[idx kemm fer[et meta spi//at ma’ Lulu fil-platt tat-tifel — il-[olma li dejjem kellhom it-tnejn.

L

Int u jien L-egoi]mu j;eg[elna na[sbu li aktar ma nikkon/entraw fuqna nfusna, u na[sbu g[al rasna, iktar inkunu kuntenti. Imma lesperjenza tg[allem mod ie[or. Ejja nie[du e]empju.

Jekk jien nikkon/entra fuqi nnifsi, na[seb li [add ma jista’ jag[milli xejn. Imma mhux hekk. Jien lanqas biss nista’ nara 50 fil-mija tieg[i nnifsi, g[ax wara ma narahx, u lanqas wi//i ma nara. Mela, inkun kemm inkun attent, jekk ;ej xi [add jattakkani minn warajja, jien ma narahx. U allura ma nistax niddefendi ru[i f’ka] ta’ attakk.

Imma int lili tarani kollni kemm jien. Jekk ikun ;ej xi [add jattakkani minn wara, int tista’ tarah, tista’ tav]ani,

tista’ tiddefendini. E]empju sempli/i, imma /ar.

U nistg[u nittrasferuh floqsma kollha tar-relazzjonijiet ta’ bejnietna. Kieku nibnu so/jetà fejn kul[add flok mag[luq fl-interessi tieg[u, ikun miftu[ biex josserva (b’mod po]ittiv) u jg[in lil kul[add, il-[ajja ta’ kul[add tkun ferm isba[ u e[fef.

L-egoi]mu jkisser issolidarjetà u l-bini tas-so/jetà ma jag[laq qatt. Qisna ;ebel bla tik[il, bla ebda rabta, u allura bla ebda sa[[a.

Is-sa[[a fl-g[aqda. Jekk ilkapa/itajiet tag[na, flok nu]awhom g[alina biss, ng[aqqduhom ma’ tal-o[rajn, il-;id jitkattar, u a[na stess nistg[u niggwadanjawh.

Kwa]i ejja nkunu ;eneru]i,

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

biex ingawdu i]jed a[na stess.

Minn kollaborazzjoni sin/iera [add mg[andu x’jitlef u kul[add g[andu x’jirba[: fil-famijla, fuq ixxog[ol, fil-kumitati u l-bqija.

Kwa]i nistg[u no[olqu slogan: flimkien g[all-;id

ta’ xulxin.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, ag[milni attent g[all-b]onnijiet ta’ [uti mhux biex nitka]a u ng[id bihom imma biex ng[inhom b’sin/erità.

Ag[tini spirtu ta’ kollaborazzjoni

u l-kapa/ità li nqieg[ed il-kapa/itajiet tieg[i g[as-servizz ta’ qrabati u [biebi.

E[lisni mill-egoi]mu tieg[i li jag[laqni fija nnifsi u jag[mel lili biss i/-/entru ta’ [ajti.

€6,000 g[al uliedek L-edukazzjoni kienet, g[adha u tibqa’ wa[da mill-kolonni prin/ipali tal-politika tal-Partit Nazzjonalista.

Fil-qofol ta’ din il-politika hemm it-twemmin profond li l-edukazzjoni hi /-/avetta tassu//ess u l-milja ta’ kull individwu li jixtieq jimxi ’l quddiem . Politika li flok twie]en lill-individwu b’g[otjiet, tg[allmu ju]a lg[odda me[tie;a biex jag[mel minn [iltu sors ta’ kif jil[aq il-milja ekonomika u personali tieg[u u tag[ha.

G[aldaqstant, mal-kors ta’ dawn l-a[[ar [amsa u g[oxrin sena, amministrazzjonijiet konsekuttivi nazzjonalisti (aqta’ t-tnejn u g[oxrin xahar tal-Gvern ta’ Alfred Sant) komplew sa[[ew u xprunaw is-sistema edukattiva minn bosta aspetti.

Dan l-investiment massi// ra lil pajji]na jippompja miljuni kbar fil-bini ta’skejjel ;odda, jissa[[u l-korsijiet f’kull livell u jitwettaq rinaxximent fittag[lim u l-istudju f’livell terzjarju u ’l fuq.

Ftit tal-;imghat ilu Malta re;g[et ing[atat /ertifikat li jikkonferma l-progress li se[[ u l-kwalità tas-sistema edukattiva mqabbla ma’ dak ta’ 144 pajji] ie[or madwar id-dinja.

Qed nirreferi g[ar-rapport publikat mill-organizzazzjoni presti;ju]a u awtorevoli World Economic Forum (WEF).

L-ist[arri; tal-WEF jittratta diversi aspetti marbutin malprestazzjoni u l-livelli ta’

G[all-PN, l-edukazzjoni hi fuq kollox

kompetittività li pajji] jil[aq matul is-sena.

Dan l-indi/i jissejja[ ilGlobal Competitiveness Report.Din is-sena Malta la[qet is-47 post — qab]a ta’ erba’ postijiet fuq is-sena lo[ra.

I]da iktar sinifikanti kienu lkonklu]jonijiet ta’ dan irrapport. Hawnhekk il-WEF ikkonfermat il-progress li ntla[aq fis-sistema edukattiva Maltija li qed tiffoka l-ener;iji tag[ha f’edukazzjoni komprensiva u ta’ matul il[ajja waqt li tibqa’ tag[ti enfasi g[al edukazzjoni iktar spe/jalizzata u on-the-job training g[all-[addiema f’diversi setturi.

Il-WEF po;;iet lil Malta fost l-aqwa g[axar postijiet f’dan ir-rigward. Infatti ma’ grupp ta’ pajji]i o[ra a[na l[aqna s-seba’ post f’dan l-indi/i.

Mag[na hemm pajji]i b[all-

Awstrija, in-Norve;ja, idDanimarka u l-Emirati G[arab Mag[qudin. Dawn huma kollha pajji]i li b’xi mod jew ie[or g[andhom ri]orsi konsiderevoli jew storja edukattiva storikament b’sa[[itha [afna.

Il-Partit Laburista dan issu//ess fil-kamp edukattiv xejn ma jdoqq g[al widnejh.

F’dawn is-snin il-PL g[amel minn kollox biex jiddenigra lmiri mil[uqa u ka]bar qatig[ ir-riformi essenzjali li se[[ew fis-sistema edukattiva Maltija.

Il-Partit Laburista fittex li ju]a dan it-tibdil fis-sistema edukattiva b[ala ballun politiku meta l-esponenti laburisti li jikkritikaw messhom jafu a[jar.

Dawk li llum qed jikkritikaw, huma propju nnies — u meta ng[id hekk minhiex ne]a;era — li kienu kontra l-kompjuters, kontra l-

ftu[ tal-MCAST, l-iskejjel tal-Knisja u tant proposti mg[ollija fil-passat. Dawn huma l-istess nies li fittmexxija ta’ sentejn, fiddisg[inijiet, riedu j]armaw l-istipendji u jag[tu daqqa ta’ [arta lis-sistema terzjarja f’pajji]na. In[allu l-;udizzju finali f’idejn il-poplu!

L-istrate;ija ta’ din irriforma mhux fa/li tiftiehem kollha f’[akka t’g[ajn.

B’xorti [a]ina l-esperimenti Laburisti tas-sebg[inijiet u ttmeninijiet [allew tebg[a fuq is-sistema edukattiva nistg[u ng[idu f’kull livell.

Sew fit-t[addim tal-iskola primarja u dik tas-sekondarja kienu ;ew sfurzati tibdil li kisser dik il-kontinwità trankwilla li Malta tant kellha b]onn biex issir nazzjon modern b’/ittadini m[arr;a f’[iliet moderni tat-teknolo;ija, l-informatika u l-oqsma taxxjenzi.

Iktar ta[wid kien ;ab lillUniversità ta’ Malta g[arkuptejha bin-numru ta’ studenti ma ji]boqx is-seba mija fl-aqwa tar-re;im So/jalista ta’ nofs ittmeninijiet.

Il-famu]i numerus clausus, skemi komunisti b[al dik talistudent-[addiem, l-g[oxrin punt u t-taghlim tal-G[arbi ta’ bilfors huma mumenti li tassew ta’ min jinsihom u n[alluhom jitfakkru biss filkotba tal-istorja.

Intant il-Partit Nazzjonalista baqa’ g[addej bil-programm tieg[u g[as-sistema

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

edukattiva tag[na. Sistema li qed tgawdi minn investiment f’kull student Malti u G[awdxi ta’ xejn anqas minn 6,000 ewro fuq kull ras.

Investiment kbir meta tikkonsidra /-/okon u llimitazzjonijiet ta’ ri]orsi li g[andu pajji]na.

G[alhekk kien xieraq li f’dawn il-festi talIndipendenza ni//elebraw ledukazzjoni b[ala fost liprem pro;etti li fihom ilPartit Nazzjonalista e//ella u ]amm il-weg[da tieg[u malpoplu tag[na. Weg[da li ]amm u bi[siebu jibqa’ j]omm meta ftit tax-xhur o[ra jintalab mandat ie[or millpoplu biex ikompli jmexxi pajji]na fid-direzzjoni ;usta li to[loq ix-xog[ol u l-;id g[alina u g[all-familji tag[na.

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Opinjoni

11

Aktar nisa f’karigi ta’ tmexxija Il-Gvern hu impenjat li aktar nisa jikkontribwixxu mhux biss fid-dinja tax-xog[ol i]da wkoll billi jkunu fdati b’karigi g[oljin u ta’ tmexxija. Dan qed nuruh bilfatti.

Tajna l-ispazju kollu linnisa biex ikomplu jistudjaw tant li llum fil-livell terzjarju, 60 fil-mija tal-istudenti huma nisa.

Fl-istess [in qed noffru lfa/ilitajiet u l-opportunitajiet lin-nisa biex ikomplu ja[dmu, anki wara li jibdew irabbu familja. B’hekk, linvestiment li jkun sar fihom u dak li jkunu studjaw, ma jtirx mar-ri[.

Il-Gvern jemmen li l[arsien tal-ugwaljanza bejn lir;iel u n-nisa f’karigi ta’ tmexxija, kemm fuq livell ekonomiku kif ukoll politiku, hi fundamentali biex tassigura opportunitajiet indaqs. Dan il-punt ta’ prin/ipju qed nattwawh fejn il-Gvern g[andu interess dirett.

F’dawn l-a[[ar snin komplew ji]diedu n-nisa filbordijiet ta’ kumpaniji fejn il-Gvern g[andu lma;;oranza, tant li lpersenta;;i tarrappre]entanza femminili huma g[oljin [afna.

Fil-:udikatura, [amsin filmija tal-Ma;istrati huma nisa, filwaqt li ng[atat spinta biex aktar nisa jin[atru M[allfin tant li llum g[andna tlieta.

Ir-Rappre]entant Permanenti ta’ Malta g[allUnjoni Ewropea hi mara u f’dawn l-a[[ar snin in[atru g[all-ewwel darba numru ta’ Segretarji Permanenti nisa.

Dan kollu juri b’mod /ar li l-gvern hu verament impenjat li jkompli jag[ti l-ispazju kollu lil nisa kapa/i u kompetenti biex juru l-[iliet tag[hom f’karigi g[olja u ta’ tmexxija.

Il-verità

Xorta wa[da, i]da, fil;img[at li g[addew, kien hawn min ipprova jag[ti limpressjoni li l-gvern mhux qed jimbotta bi]]ejjed biex aktar nisa jin[atru f’karigi g[oljin. Il-verità hi xort’o[ra.

Il-Gvern Malti jaqbel u jappo;;ja l-miri talKummissjoni Ewropea biex aktar nisa jing[ataw karigi fit-tmexxija i]da ma jaqbilx mal-metodu ta’ kwoti across the board li l-Kummissjoni ippruvat timponi.

minn Chris Said chris.said@gov.mt

Waqt ]jara li l-Prim Ministru g[amel fl-Actavis, ftit tal-jiem ilu, kellu l-okka]joni jilitaqa’ ma’ numru kbir ta’ nisa li jokkupaw karigi mani;erjali… u b[all-Actavis hawn kumpaniji o[rajn ukoll

Ir-ra;unament tag[na hu sempli/i: fl-Unjoni Ewropea hemm 27 realtà differenti u kull stat membru g[andu jit[alla jil[aq il-miri stabbiliti bil-metodu tieg[u. Nemmnu li f’dan il-qasam g[andu jit[addem il-prin/ipju tassussidjarjetà u kull pajji] jie[u l-mi]uri adatti u xierqa g[ar-realtajiet tieg[u biex jintla[qu dawn il-miri.

Fil-ka] ta’ Malta l-miri g[andhom jintla[qu blimplimentazzjoni ta’ strate;iji /ari u bl-adozzjoni ta’ parte/ipazzjoni effettiva u ;usta bejn l-ir;iel u n-nisa f’kull qasam tas-so/jetà.

Biex tintla[aq din il-mira, jin[tie; li sse[[ bidla filkultura u fil-mentalità. IlGvern qed jikkontribwixxi g[al din il-bidla.

A[na nemmnu li l-e]empju jkaxkar u l-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista qed jie[u inizjattivi fis-settur pubbliku li bil-mod il-mod bdew idakkru anki lis-settur privat.

Dan l-a[[ar, b[ali parti mill-attivitajiet g[all-Festi tal-Indipendenza organizzati mill-Partit Nazzjonalista, kelli /-/ans nakkumpanja lillPrim Ministru waqt ]jara fil-

kumpanija tal-farma/ewtika Actavis. Hemmhekk iltqajna ma’ numru kbir ta’ nisa li jokkupaw karigi mani;erjali u li jmexxu taqsimiet s[a[.

Id-de/i]jonijiet li jie[du dawn il-managers nisa g[andhom pi] enormi fuq issu//ess tal-kumpanija.

Professjonalità Mill-investiment kostanti li qed tag[mel l-Actavis, kif ukoll mir-ri]ultati li qed jinkisbu sena wara l-o[ra,

jidher /ar li xog[lhom qed jag[mluh b’serjetà u bi professjonalità kbira.

B[all-Actavis, li qed jag[tu spazju lin-nisa f’karigi importanti, hawn kumpaniji o[rajn ukoll. Madanakollu g[ad fadal [afna xi jsir. U filwaqt li rridu n]idu lparte/ipazzjoni tan-nisa f’karigi ta’ tmexxija, jin[tie; li na[dmu biex inkomplu n]idu l-parte/ipazzjoni tannisa fis-suq tax-xog[ol. Anki f’dan il-ka], l-inizjattivi talGvern u r-ri]ultati li qed i[allu, g[andhom jimlewna bil-kura;;.

Fis-settur pubbliku ilGvern jimplimenta firxa wiesg[a ta’ family friendly measures li permezz tag[hom

koppja ta’ ;enituri jkunu jistg[u jiksbu l-bilan/ ne/essarju [alli jla[[qu bejn il-karriera u l-[ajja talfamilja.

Matul l-2011, kien hemm 3,783 [addiem fis-Servizz Pubbliku — fosthom 3,433 mara — li gawdew minn wa[da mill-mi]uri favur ilfamilja. Dawn il-mi]uri jinkludu l-leave tal-maternità, il-leave tal-adozzjoni, illeave tal-fostering, irresponsibility leave, ilparental leave, il-career break, sig[at anqas ta’ xog[ol, teleworking, u#jew skedi flessibbli fil-[inijiet tax-xog[ol.

Il-leave tal-maternità Fl-ewwel sitt xhur ta’ din is-sena, 265 omm g[a]lu li jgawdu mi]-]ieda ta’ ;imag[tejn fil-leave tal-

maternità kif im[abbra millgvern fil-Ba;it g[al din issena. Huma g[a]lu li jie[du 16-il ;img[a maternity leave li jinkludu 14-il ;img[a m[allsa minn min jimpjegahom u ;imag[tejn mi]juda u m[allsa millGvern bir-rata ta’ 160 ewro fil-;img[a.

Il-maternity leave se

ji]died b’;imag[tejn o[ra mill-1 ta’ Jannar li ;ej biex b’hekk ikun tela’ g[al 18-il ;img[a. Il-pi] se jibqa’ jin;arr mill-gvern.

Biex in[ajru aktar nisa jo[or;u ja[dmu wara li jkollhom it-tfal, irriformajna s-sistema tal-income tax, bil[olqien ta’ faxxa jew kategorija ;dida msej[a ‘komputazzjoni ;enitur’ li wkoll da[let fis-se[[ din issena.

Il-;enituri li g[adhom qed irabbu u li qed jikkontribwixxi g[allekonomija billi ja[dmu, qed i[allsu anqas income tax.

Koppja qed tiffranka bejn 150 ewro u 840 ewro fissena.

Dan mhux l-uniku in/entiv fiskali li l-gvern qed jag[ti lill-ommijiet. Hu kalkulat li mill-2008 sal-lum, mal-2,800 omm fis-sena da[lu lura fiddinja tax-xog[ol wara li kellhom it-tfal, u gawdew minn tax holiday.

Bejniethom iffrankaw madwar 11 miljun ewro fi [las ta’ income tax.

Benefi//ju tal-maternità Sadattant, bejn l-1 ta’ Jannar u l-10 ta’ Lulju 2012, kienu 673 l-ommijiet li ma

ja[dmux u li applikaw biex jir/ievu l-benefi//ju talmaternità. Dan il-benefi//ju jammonta g[al 79.20 ewro fil-;img[a u jing[ata g[al 14-il ;img[a.

Il-benefi//ju ji]died kull sena skont i]-]ieda tal-g[oli tal-[ajja kif im[abbra filBa;it. Ta’ min ifakkar li lgvern i[allas il-bolla ta’ dawk l-ommijiet li jag[]lu li jieqfu mix-xog[ol bilparental leave sa massimu ta’ sentejn g[al kull wild, sabiex irabbu lil uliedhom. F’ka] ta’ ulied b’di]abbiltà, il-gvern i[allas il-bolla tal-ommijiet sa massimu ta’ erba’ snin.

12

Opinjoni

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Il-bidla

Din il-;img[a fakkarna t-48 anniversarju tal-Indipendenza.

Kemm ksibna affarijiet minn dakinhar sal-lum! Dak kollu li ksibna, wisq probabbli ma stajniex nag[mluh ming[ajr issovranità ta’ pajji]na. }gur, pere]empju, li ma kienx ikollna l-g[a]la li nid[lu fl-Unjoni Ewropea g[aliex de/i]joni b[al dik ma kinitx tkun f’idejn il-Maltin.

Lanqas ma kien ikollna lg[a]la li nsemmg[u le[inna f’fora internazzjonali g[aliex ille[en tag[na kien mitfi minn ie[or akbar. Id-de/i]joni li nibnu l-Freeport, power station, li nadottaw il-Lira Maltija tag[na u aktar tard l-g[a]la li nibdlu g[all-ewro, li na[tru a[na l-Kap ta’ Stat li jkun Malti b[alna. Dawn huma l-bidliet li ;abet mag[ha l-Indipendenza.

Meta tqis dan kollu, il-kliem ta’ Joe Debono Grech, Membru Parlamentari Laburista u eksMinistru fil-gvern tal-Perit Mintoff, li l-festa tal-Indipendenza hi festa ‘tag[hom’

jikkuntrasta bil-kbir. Hu kliem li ma jixraq lil ebda Malti.

Kliem b[al dan imur kontra kull sforz li g[amlu missirijietna biex kisbu lIndipendenza.

L-Indipendenza nkisbet g[al kul[add, ming[ajr distinzjoni u irrispettivament mill-kulur politiku. L-istess japplika g[al Jum il-{elsien. Hu mument li kisbu l-Malta Labour Party, i]da dan ma jfissirx li dan il[elsien kien g[al-Laburisti biss.

Kien [elsien g[al kul[add.

Hi [a;a tal-iskantament kif [add mill-Malta Labour Party ma kkundanna dan il-kliem.

Di;a sfaxxa l-istil ta’ politika ;dida mwieg[da minn Muscat.

Fejn marret il-politika inklusiva^ Meta tqis dan kollu nistg[u nisiltu konklu]joni wa[da: li l-Malta Labour Party g[adu l-istess partit tal-passat, propju g[aliex g[adu kostitwit minn politi/i abbinati ma]]mien meta f’pajji]na l-libertà kienet lussu.

Qed ng[id dan kollu g[aliex

il-kelma ‘bidla’ qed tintu]a kif ;ieb u la[aq, tant li saret cliché.

Il-Malta Labour Party jrid jasso/ja ru[u mal-bidla g[aliex jixtieq ja[seb li jista’ j;ib ilbidla. I]da kif tista’ tag[mel dan u tonqos milli tikkundanna kumment daqstant divi]iv u in;ust ta’ Joe Debono Grech^ Il-verità hi li l-partit li ;ab ilbidliet kbar f’pajji]na, ma kien [add [lief il-Partit Nazzjonalista.

Hu dan il-partit li jista’ jkompli j;ib il-bidla. Partiti o[rajn jistg[u jitkellmu li jixtiequ j;ibu bidliet kbar, dawk possibbli u dawk impossibbli.

I]da dak il-partit kredibbli hu dak li jista’ j[ares lura u, b’sodisfazzjon, jitkellem fuq ilbidliet kollha li ;ab. Dan, ilMalta Labour Party ma jistax jag[mlu.

Irridu noqog[du attenti g[attip ta’ bidla li qed inkunu mweg[din. Te]isti bidla u bidla.

Tista’ tibdel g[all-a[jar, i]da daqstantie[or tista’ nibdel g[allag[ar. Jien irrid nibdel g[all-

a[jar u, biex dan isir, g[andna lkoll inkunu onesti mag[na nfusna li l-politika populista mhix bidla g[all-a[jar.

Mg[andix dubju li din tkun politika tal-widna li minnha hemm x’nistg[u niggwadanjaw i]da minix lest nag[mel dan biex ibatu uliedna u dawk li g[ad iridu ji;u warajna.

Ma rridx inkun parte/ipi minn de/i]joni populista fejn jasal il-mument fil-futur meta jing[ad fuqna li g[exna b’mod irresponsabbli u kkundannajna l-;enerazzjonijiet futuri g[ax konna egoisti.

Din hi r-responsabbiltà ta’ kull politiku li f’kull de/i]joni li jag[mel i]omm f’mo[[u ssostenibbiltà tag[ha.

Kellna x-xorti nie[du tag[lima ming[ajr ma g[addejna mill-konsegwenzi a[na stess. U[ud minn s[abna lEwropej ma kellhomx l-istess xorti tag[na.

Bil-kisba tal-Indipendenza, ksibna kemm drittijiet i]da daqstant ie[or dmirijiet. Hu

minn Ryan Callus ryancallus@gmail.com

dmir tag[na li pajji]na jkompli jitmexxa minn min hu lest jaqdi dan id-dmir biex id-drittijiet tag[na jkunu salvagwardati.

Din hi r-ra;uni g[aliex sentejn o[ra l-Partit Nazzjonalista g[andu jkun fittmun ta’ pajji]na, biex inkunu nistg[u, ilkoll flimkien, ni//elebraw mhux biss 50 sena indipendenti i]da l-fatt li kellna l-kapa/ità npo;;u lil dan il-

Il-farsa tal-‘kuxjenza’ Meta l-kuxjenza tkun mibnija tajjeb, nistg[u nibqg[u /erti li, quddiem Alla, m’a[niex ni]baljaw. Lil Alla nkunu nog[;buh u, g[all-g[emil tag[na, premju biss jista’ jkun hemm min-na[a talistess Alla. Dan hu wie[ed mill-prin/ipji tal-morali, anzi prin/ipju fundamentali.

I]da, f’dan il-qasam talkuxjenza, nistg[u ni]baljaw.

Anzi nistg[u ni]baljaw bilkbir. Spe/jalment meta nsegwu linja li tkun tmur kontra kif ta[sibha l-;erarkija tal-Knisja.

Jista’ jing[ata l-ka], anzi spiss ji;ri dan, meta wie[ed g[andu, iva, im[abba kbira g[all-verità, imma tkun propju din l-im[abba g[allverità li tinqeda b’dik li tissejja[ ‘libertà talkuxjenza’ biex tmur appuntu kontra l-Ma;isteru tal-Knisja.

Irridu noqog[du ferm attenti li ma nag[tux lillkuxjenza dik il-libertà li twaqqafha fuq kull xorta ta’ awtorità esterna, sa[ansitra fuq il-Ma;isteru tal-Knisja.

Il-kelma ‘kuxjenza’ tista’ tifhem b’modi ferm diversi.

Mod psikolo;iku jew morali.

B’mod li ji;i qabel l-g[emil ta[gna jew fl-istess [in tieg[u jew anki wara.

Il-kuxjenza tista’ tkun ‘iffurmata’ wara /erti konsiderazzjonijiet jew ‘spontanja’.

Tista’ tkun ‘/erta’ jew ‘dubbju]a’ jew anki ‘]baljata’. Tista tirreferi g[all-im;iba morali kollha jew ristretta g[allapplikazzjoni ta’ prin/ipji ta’

g[a]liet konkreti. Tista’ tkun g[adha f’fa]i ta’ formazzjoni jew di;à f’fa]i de/i]iva. Fuq kollox ta’ min jikkunsidra rrelazzjonijiet tal-kuxjenza mar-ra;uni tal-bniedem.

Hekk ukoll meta nitkellmu mil-libertà. Hi libertà assoluta ta’ kuxjenza jew wa[da biss relattiva^ U anki meta ng[idu li l-kuxjenza ti;i fuq kollox jew g[andha lprimat fuq kollox. Xi ‘primat’ hu^ Hu wie[ed assolut jew wie[ed relattiv li anki hu jkun skont ir-ra;uni^ Il-bniedem hu kapa/i li jag[ti valur sod ta’ dak li g[alih hu tajjeb jew [a]in^ M’g[andux b]onn ta’ xi awtorità esterna^ Ji;ifieri lbniedem g[andu /erta awtonomija u /erti mezzi biex ju]aha^ B’tali mod li [add ma g[andu dritt li jag[milha ta’ gwida tal-istess bniedem^ Fi kliem ie[or, il-kuxjenza g[andha primat fuq kull xorta ta’ gwidi morali^ Hi [a;a /ara li, jekk il-bniedem g[andu din l-awtonomija ta’ kuxjenza, hu g[andu jkollu wkoll l-istrumenti me[tie;a biex ju]aha u jsostniha kontra kull awtorità o[ra. Ji;ifieri nistaqsu jekk il-kuxjenza tag[na g[andhiex primat ta’ setg[a fuq kull awtorità o[ra ta’ moralità! }ball enormi Nie[du l-ka] ta’ tifel ]g[ir.

Dan hu [olqien indipendenti u awtonomu, i]da hi [a;a normali li dan ikollu fuqxiex jistrie[ fil-mixi tieg[u.

Propju hawn l-istudju]i

jg[idulek li anki l-kuxjenza tg[addi mill-istess ilma u mill-istess sitwazzjoni. Spiss mhux biss hi ‘in/erta’, i]da anki taqa’ fl-i]ball.

Il-bniedem ma g[andu b]onn ta’ ebda g[ajnuna esterna meta hu jibni l-ewwel prin/ipji tal-im;iba morali tieg[u u meta j[abbar lewwel prin/ipji tal-li;i naturali. I]da, g[al aktar tag[rif ie[or l-istess bniedem irid bilfors jit[abat [alli jsib il-verità.

Hi [a;a normali li jkollu jikkonfronta g[ejjun o[ra ta’ tag[rif. Anzi spiss dan listess bniedem jasal g[allkonklu]joni li g[andu jippreferi g[all-istess fehmiet tieg[u l-;udizzju ta’ min b’g[erf u esperjenza hu iktar f’possibbiltà li jasal g[al dik li hi verità.

Hu g[alhekk li huma rakkomandati [wejje; b[alledukazzjoni, id-djalogu, iddiskussjoni u t-tolleranza.

L-Istorja urietna listra;ijiet li jse[[u f’isem ilkuxjenza. Propju ftit ilu kellna l-ka] ta’ Breivik li, wara li qatel xi 70 ru[, qal li ;ab ru[u ‘skont il-kuxjenza’!

Hekk ukoll jg[idu [afna nies o[ra li jeqirdu bliet s[a[.

Hekk jg[idu r;iel li joqtlu n-nisa tag[hom u lil uliedhom g[ax dawn ikunu kkonvertew g[all- Kristjane]mu.

Hekk ;abu ru[hom filMedjuevu xi Inkwi]ituri.

Jista’ jew ma jistax ikun hemm dik li tissejja[ ‘kuxjenza ]baljata’^ Ilkuxjenza hi bilfors infallibbli^

Il-kuxjenza mhix fakultà awtonoma li g[andha lkapa/ità li to[loq ;udizzji veri u /erti. Hi biss g[emil tar-ra;uni prattika, ji;ifieri tar-ra;uni li mhux biss tasal biex tifforma ;udizzju, imma anki ;;ieg[el lil dak li jkun ja;ixxi.

B[ala tali, hi bilfors i;;orr mag[ha l-istess kapa/itajiet limitati tar-ra;uni. U l-g[emil tar-ra;uni jista’ ji;i influwenzat minn [wejje; b[alma huma pre;udizzji, passjonijiet, karattru, edukazzjoni, kultura, sa[[a fi]ika u sitwazzjonijiet so/jali jew politi/i. Mhux hekk^ Ir-ra;uni tammetti l-limiti tal-kapa/itajiet tag[ha, anki meta tforni lill-istess kuxjenza bit-tag[rif. Hi listess ra;uni li lill-kuxjenza tg[idilha timxi fuq il-;udizzju ta’ Alla fi [wejje; sopranaturali.

Hi r-ra;uni li tg[idilna biex numru fuq li;ijiet li j[arsu l;id tas-so/jetà. Hi r-ra;uni li lill-istess kuxjenza tg[idilha ma tafdax i]]ejjed fuq il;udizzju tag[ha meta ssib ru[ha f’sitwazzjonijiet li huma superjuri g[allkapa/itajiet tag[ha. U hi listess ra;uni li lill-kuxjenza tg[idilha ma ta//ettax ordni jew li;i meta hi /erta li dawn imorru kontra l-ordni morali.

Ma jkunx jg[ix f’vera dinja ta’ realtà dak il-bniedem li ja[seb li l-kuxjenza tieg[u ma g[andhiex b]onn li tistrie[ fuq tag[rif ie[or jew li ja[seb li l-kuxjenza tieg[u hi dejjem aktar fis-sod fuq kull g[ajn ta’ ;udizzji morali — li tista’

minn Mons Anton Gauci

tkun l-g[erf tal-bniedem, Alla nnifsu jew min jitkellem f’ismu.

Il-kuxjenza ma g[andha ebda primat li jpo;;ieha ’l fuq minn kull ;udizzju morali. Fl-a[[ar mill-a[[ar anki de/i]jonijiet ta’ [addie[or huma me[uda ‘filkuxjenza’!

G[aldaqstant li wie[ed jiddiskuti, jiddjaloga, jie[u parir hi konferma li filbniedem hemm xi [a;a superjuri g[all-kuxjenza, xi [a;a li g[andha s-setg[a li ti;;udika lill-istess kuxjenza u l-;udizzji tag[ha. U din ixxi [a;a superjuri hi appuntu r-ra;uni.

Hawn tid[ol l-im;iba tannisrani quddiem il-Ma;isteru.

Il-Ma;isteru jrid li a[na nobduh mhux biss meta jg[idilna kif g[andna n;ibu ru[na fil-[ajja sopranaturali i]da anki meta l-istess Ma;isteru jitkellem fuq [wejje; li jid[lu fil-qasam tar-ra;uni.

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Opinjoni

13

Pajji] li qatt ma be]a’ mill-isfidi Meta jasal dan i]-]mien dejjem irrid nisma’ lil xi professur ‘tal-ba]wa’ jg[id li din il-festa nazzjonali hi tannazzjonalisti biss u mhux ta’ dawk ta’ twemmin laburista.

Nieqaf ftit u na[seb jekk g[andix nid[aq jew nibki.

L-argument tieg[i hu wie[ed sempli/i [afna. Meta persuna b[al Joe Debono Grech tg[id hekk nifhem li dan il-bniedem, flimkien malMalta Labour Party, ji;i jaqa’ u jqum mis-sagrifi//ji li missirijietna g[amlu fil-passat biex illum g[andna s-so/jetà li ninsabu fiha.

L-Indipendenza ;iet fl-1964 bis-sa[[a u d-determinazzjoni ta’ :or; Borg Olivier, talPartit Nazzjonalista i]da fuq kollox tal-fidu/ja tal-poplu li emmen fiha u meta Mintoff issu;;erixxa l-Integration, dawn kienu astjenew u b’hekk ir-referendum ma g[addiex.

I]da l-Indipendenza ;iet fuq sfond imwieg[er, dak tatTieni Gwerra Dinjija, gwerra li f’Malta [alliet diversi di]astri kemm g[al dawk li huma strutturi i]da fuq kollox

so/jali, fejn numru ta’ familji tilfu lil xi qraba tag[hom, tfal spi//aw iltima, ;enituri tilfu lil uliedhom u [afna o[rajn.

Dan kollu kellu jieqaf; konna qeg[din ni;;ieldu gwerer li ma kinux ‘tag[na’, gwerer tal-Imperu Britanniku li a[na konna qed nispi//aw fihom ming[ajr ebda [tija.

Sempli/iment g[aliex konna g[adna kolonja.

Borg Olivier kien vi]jonarju u dan kollu ma riedx li jibqa’ jse[[. Ried lil Malta taqta’ dak kollu li kien qed ixxekkilha, issir indipendenti, sovrana tag[ha nnifisha u tie[u rajha f’idejha. Timxi f’destin ta’ glorja ikbar u dan kollu seta’ jsir biss bil-kisba tal-Indipendenza.

Il-Maltin laqg[u din l-isfida, u flimkien mal-Partit Nazzjonalista, bdew ibiddlu lekonomija minn dik militari g[al dik mifruxa fuq setturi o[rajn fosthom dak tatturi]mu, fejn lukanda wa[da wara l-o[ra bdiet tinfeta[ u lekonomija Maltija kull ma tmur tissa[[a[.

F’dan kollu l-Malta Labour

Party ma emminx bis-serjetà.

Kien qal lill-poplu li mhux se jkun kapa/i jfendi g[al rasu.

Kienu riedu li jien, int u uliedek jibqg[u parti millkolonja Ingli]a permezz talIntegration.

Riduk tkun ilsir f’darek ming[ajr ebda opportunità u /ans li int u uliedek tirnexxu.

Mhux ta’ b’xejn li din ilfesta hemm min iddejqu. Min jirra;una hekk se jibqa’ jbati g[all-eternità g[aliex anki Jum il-{elsien seta’ jse[[ grazzi g[all-fatt li Malta kienet indipendenti u sovrana u allura setg[et tidde/iedi hi wa[edha d-destin tag[ha.

Imma ma rridx ne[el hawn u na[li l-kitba tieg[i fuq kummenti frivoli ta’ xi [add.

Dan il-poplu hu wisq intelli;enti u kapa/i, ji]en dak li ;ara u dak li jing[ad blakbar imparzjalità u integrità u jaf jag[]el bejn min tassew jixtieqlu l-;id, kemm lilu u kemm lil uliedu, u bejn dawk li jridu jitilg[u fil-gvern ming[ajr proposti u pjan g[alina l-Maltin.

Grazzi g[all-Indipendenza,

Malta setg[et tag[mel passi ta’ ;gant; passi importanti li g[amluna dak li a[na llum, Maltin Ewropej.

Ewropej mhux g[aliex sempli/iment ninsabu filkontinent Ewropew i]da g[ax a[na parti mill-Unjoni Ewropea, l-akbar blokk politiku u kummer/jali fiddinja, u li bis-sa[[a ta’ hekk Malta ibbenefikat bil-kbir.

Minn mindu d[alna flUnjoni Ewropea l-bibien ta’ opportunitajiet infet[u, kemm fuq livell akkademiku, ta’ xog[ol u anke finanzjarju.

Konna kapa/i nuru lillEwropej li g[alkemm pajji] daqs naqra, bil-[ila tal-Maltin konnha kapa/i neg[lbu l-kri]i finanzjarja u ekonomika ferm qabel pajji]i ikbar minna u b’ri]orsi naturali ma jispi//aw qatt.

Poplu li urejna li fejn irridu naslu se naslu. Urejna li a[na poplu b’[e;;a u b’[ila kbira, li kapa/i nisfidaw kull ostaklu li ji;i ming[ajr ebda bi]a’ g[ax flimkien nag[mlu d-differenza kollha g[alla[jar.

minn Clinton Sammut clintonsammut@gmail.com

Grazzi g[all-Indipendenza Malta setg[et tag[mel passi ta’ ;gant ’il quddiem fl-aktar oqsma importanti

Aktar investiment g[alik u g[all-familja tieg[ek Il-poplu Malti g[andu fidu/ja kbira fil-Gvern immexxi millPartit Nazzjonalista.

Dan intwera din il-;img[a bil-mod ta’ kif il-poplu Malti u G[awdxi ta l-appo;; tieg[u lil Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-PN matul il-festi tal-Indipendenza li saru Fuq il-Fosos tal-Furjana bejn l-14 u l-20 ta’ Settembru.

F’dawn il-jiem kelli lopportunità niltaqa’ ma’ bosta persuni li rrikorrew bi [;arhom lejn il-Fosos g[ax jemmnu li l-gvern immexxi minn Lawrence Gonzi mhux biss mexa b’g[aqal u b’serjetà, imma kompla ja[dem qatig[ biex jo[loq il;id f’pajji]na.

Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista jfisser, li fejn jid[ol it-titjib tal-livell tal[ajja tieg[ek u l-well being tal-familja tieg[ek, int u lfamilja tieg[ek tkomplu tg[ixu b’mo[[kom mistrie[.

Aktar investiment g[alik Jekk wie[ed i[ares lejn ilpro;etti li nfet[u fl-a[[ar xhur, isib li dawn m’humiex ftit, tant li llum il-;urnata, il-

familji Maltin g[andhom firxa wiesg[a ta’ spazji miftu[a, u pro;etti li jistg[u jgawdu minnhom fil-[in liberu tag[hom.

Wie[ed mill-pro;etti li

kienu inawgurati matul dan is-Sajf hu x-xog[lijiet li saru fi Pjazza :wanni Pawlu II filMellie[a.

F’dan il-pro;ett bi spi]a ta’ €430,000, sar pavimentar, dwal, railings ;odda, restawr tal-fa//ati u anke funtana li tfakkar ukoll il-wasla tal-ilma fil-Mellie[a madwar 100 sena ilu. Dan hu pro;ett minn sensiela ta’ spazji miftu[a li qed jing[ataw lura lill-Maltin u l-G[awdxin biex igawdu minn kwalità ta’ [ajja a[jar.

Investiment ie[or hu dak ta’ iktar minn €32 miljun filLukanda Seabank fil-Mellie[a u li kien inawgurat mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi.

Dan l-investiment hu immirat li jag[mel minn Malta destinazzjoni dejjem a[jar g[at-turisti li j]uruha u se jfisser titjib fil-kwalità tasservizz offrut lit-turisti.

Barra minn hekk, dan linvestiment wassal biex illukanda ]]id l-impjegati tag[ha minn 150 g[al 325 [addiem.

Il-Partit Nazzjonalista jrid dejjem ikompli ja[dem biex jo[loq strate;iji li jibqg[u jattiraw l-investiment. B’dan il-mod nibqg[u no[olqu xxog[ol g[all-Maltin u lG[awdxin kollha u b’hekk inti u l-familja tieg[ek tg[ixu [ajja ta’ kwalità a[jar.

20.000 job ;did Hu fatt li fl-erba’ snin li

g[addew pajji]na [oloq 20,000 post tax-xog[ol ;did grazzi g[ad-de/i]jonijiet kru/jali li [a l-Gvern minkejja /-/irkostanzi diffi/li madwar id-dinja kif ukoll grazzi g[assettur privat Malti li wera fidu/ja s[i[a fl-ekonomija Maltija.

Importanti niftakru li dan kollu se[[ fl-eqqel tal-kri]i finanzjarja internazzjonali.

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi b’kura;; u b’g[aqal liema b[alu ma be]ax jie[u de/i]jonijiet diffi/li li permezz tag[hom salva eluf ta’ impjiegi.

Fil-fatt, fl-a[[ar ;img[at rajna bosta membri tal-Malta Labour Party li qed jag[mlu minn kollox biex jippruvaw itappnu l-[idma tal-Gvern bittag[wi; tal-fatti.

Dan hu l-istil tal-Labour li flok jo[ro; bi proposti konkreti, i[amme; u jmaqdar dak kollu li jsir mill-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista.

Festa ta’ {ob] u Casal Fornaro Bejn il-:img[a 21 u s-Sibt 22 ta’ Settembru f’{al Qormi kienu organizzati l-Festa tal{ob], li saret g[all-[dax-il darba, u l-attività tant

mistennija, Casal Fornaro.

F’din l-attività kien hemm xelta ta’ attivitajiet, fosthom fran antiki, mit[na tad-dqiq antika, mit[na kbira mag[mula mill-[ob], rokna b’varjetà ta’ [ob] tradizzjonali, xelters tat-Tieni Gwerra Dinjija, pudina tal-[ob] kbira, aktar minn 200 ]effiena talfolk u [afna aktar.

Sar ukoll bezzun tal-[ob] Malti twil mitt metru, li lqlig[ tieg[u mar g[all-Istrina.

Minn qalbi nixtieq nirringrazzja lil dawk kollha involuti b’mod partikulari lillKummissjoni }g[a]ag[ Bastjani]i tal-[idma kontinwa tag[hom biex tittella’ din lattività nazzjonali u, b’hekk, barra li joffru divertiment, ikomplu jg[ollu l-profil tallokalità tag[na.

minn Jerome Caruana Cilia jcaruanacilia@gmail.com

Jerome Caruana Cilia hu kunsillier tal-PN f’{al Qormi

Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista jfisser, li fejn jid[ol it-titjib tal-livell tal-[ajja tieg[ek u l-well being tal-familja tieg[ek, int u l-familja tieg[ek tkomplu tg[ixu b’mo[[kom mistrie[

14 Intervista

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

MONICA ATTARD – Attri/i u xandara

Riedet issir g[awwiema professjonali minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Delikata u sensittiva, eleganti u sinjorili. professjonali u dedikata. MONICA ATTARD hi wi// u vu/i mag[rufa sewwa fil-qasam tat-teatru, tat-televi]joni u r-radju. B’dik id-dehra tant fra;li u tenera, Monica g[andha karattru sod u determinat. Hi mara li kapa/i tiffa//ja l-irwiefen jekk ikun me[tie; i]da dejjem b’atte;;jament do/li u kajman.

Hi xandara li taf il-bidu tag[ha meta l-plurali]mu fix-xandir ma kienx je]isti u g[andha g[eruq fondi [afna fit-teatru, medium li hu g[al qalbha [afna.

Illum irtirata, sa /ertu punt, g[ax g[adha tag[ti lkontribut u l-esperjenza tag[ha lil Radio 101.

Sibt lil Monica proprju fl-istudios tar-radju u [adt gost immur ftit lura fi]-]mien u niskopri aktar dwarha filwaqt li nitkixxef ftit dwar dak li g[andha ppjanat g[all-futur.

Monica twieldet u trabbiet Tas-Sliema. Missierha mi]]ewwe; darbtejn. B’hekk qeg[din hi u o[tha millewwel ]wie; filwaqt li mittieni ]wie; twieled [uha. Tliet a[wa b’kollox.

Tg[id li kellha tfulija sabi[a minkejja li l-iskola ma tantx kienet t[obbha. Biss, dejjem maret tajjeb. Fis-sajf, billi missierha kien surmast ta’ skola, kienu jmorru jg[umu kuljum g[ax ma kienx ikun xog[ol.

“Wara l-ba[ar konna nirritornaw id-dar u nsibu likel lest g[ax il-mummy ma kinitx t[obb tin]el tg[um u kienet tlestilna kollox. Wara l-

ikel konna noqog[du naqraw ftit. Xi avventura ta’ Enid Blyton. Filg[axija mbag[ad, konna nilbsu pulit u no[or;u ftit. Fix-xitwa l-papà kien i[obb jo[odna g[al xi hike jew xi [ar;iet fil-kampanja.

Tfulija sabi[a “Il-mamà kienet tipprepara l-ikel u konna mmorru xi picnic ma’ xi [bieb tal-familja. Il-papà kien jaf [afna listorja u kien joqg[od jirrakkontalna fuq il-postijiet li konna n]uru. Tfulija sabi[a [afna.”

Monica tg[id li meta kienet ]g[ira u kienet tmur il-ba[ar kuljum, kienet tg[id li tixtieq issir g[awwiema profes-

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew sjonali. L-g[awm, u b’mod partikulari l-g[adis, kien jaffaxxinaha.

“Inevitabbilment kont ukoll ng[id li rrid insir g[alliema g[ax fil-familja kellna [afna b’din il-karriera. I]da ma damx wisq biex l-im[abba g[at-teatru tie[u over.”

“Bdejt il-palk ma’ ftit [bieb Tas-Sliema. Kont mal-Guides u kienu g[a]luni biex na[dem il-parti prin/ipali fi play li nkitbet apposta g[alihom.

“G[addejt g[al Maleth fejn [dimt g[all-ewwel darba fitTeatru Manoel. Kelli parti li fiha ma kont ng[id xejn i]da kont fis-seba’ sema. {assejtni importanti [afna. Wara bdejt mal-kumpanija Atturi u kumpaniji o[rajn.”

Wara bdiet tmur ix-Xandir tirrekordja l-plays. Mhix /erta jekk bdietx fuq ir-radju jew fuq it-televi]joni.

Fix-xandir “Bdejt bit-teatru u wara d[alt fix-xandir. Wara tteleplays u r-radjudrammi bdejt nippre]enta lprogrammi. Kont nippre]enta programm tat-tfal ma’ David

Monica fi play ta’ Skakespeare

Azzopardi u meta drajt aktar kelli impenji akbar i]da tteatru kien dejjem l-ewwel im[abba u passjoni tieg[i.

Il-fatt li tid[ol f’karattru ie[or u titkellem u ta;ixxi b’karattru ie[or filwaqt li tkun warrabt dak li int, jaffaxxinani.”

Monica tirrakkonta kif biex tirrekordja play fuq ittelevi]joni kont trid toqg[od b’seba’ g[ajnejn biex ma tag[milx ]ball g[ax inkella tkun trid tibda l-play mill-bidu g[ax ma kienx hemm mod kif t[assar l-i]ball.

“Kien diffi/li. Fi play ta’ sieg[a, sieg[a u nofs, alla[ares min jie[u ]ball,

Monica flimkien ma]-]ew; uliedha meta kienu g[adhom /kejknin

b’mod partikulari lejn l-a[[ar g[ax trid i]]omm lil kul[add biex kollox jer;a’ jibda millbidu. Miskin hu. Ma na[sibx li qatt ;ratli li [adt ]ball fla[[ar, forsi lejn il-bidu iva.”

“Fi]-]mien meta d[alt ixxandir konna qisna familja. Listaff kien ]g[ir, ma kienx hemm kompetizzjoni u konna na[dmu tassew bil-qalb.”

It-televi]joni u r-radju fet[u bibien ;odda g[al Monica.

Tg[id li ;eg[luha tinduna li g[andha talenti o[ra.

Parti prin/ipali

I]da kien fuq is-sett ta’ ‘IlFidwa tal-Bdiewa’ meta kellha l-parti prin/ipali ta’ Ro]i, li ltaqg[et ma’ dak li wara sar ir-ra;el tag[ha, li kien qed ja[dem il-parti prin/ipali maskili, il-parti ta’ Pietru. Kien fis-sebg[inijiet.

“Kellna ]ew;t itfal. G[adni niftakar lit-tifel li kien g[adu ]g[ir iggranfat ma’ saqajja waqt il-prova fit-Teatru Manoel ta’ Anthony and Cleopatra. It-tfal kienu ji;u mieg[i g[ar-rehearsals.

“Kienu joqog[du jag[mlu l-homework. It-tifla kellha ;ibda g[at-teatru i]da t-tifel inxte[et aktar fuq il-mu]ika.

It-tifla kienet ti;i tarani i]da t-tifel qatt ma interessa ru[u.

“Illum kibru. It-tifla tg[ix lIngilterra u t-tifel l-Awstralja.

Wara li ggradwa qal li ried imur jesplora l-Awstralja u baqa’ hemm.”

Intant, Monica sseparat u sadattant il-karriera tag[ha fir-radju u t-televi]joni bdiet tiffjorixxi. Kienet wa[da mill-ewwel vu/ijiet fuq Radio 101 wara li kienet imsej[a, g[amlet intervista u bdiet ixxandar.

“G[all-bidu, Radio 101 kien ibba]at fuq il-mu]ika i]da mbag[ad introdu/ejna intervisti qosra [afna li flopinjoni tieg[i ma [admux, u wara bdew il-magazine programmes u bdejt nag[mel wie[ed kuljum.

“Bosta mill-mistiedna ta’ dak i]-]mien g[adhom jag[tu l-kontrubut tag[hom sallum.”

Monica tat ukoll ilkontribut tag[ha fil-bidu ta’

NET TV meta kienet tag[mel programm ma’ John Bundy.

“Kont ukoll nippre]enta lcoffee mornings tan-nisa fi ]mien il-kampanja politika u wara ner;a’ mmur l-istazzjon biex inkompli fuq ir-radju.

“Konna numru limitat ta’ persuni u kul[add impenjat sewwa i]da mimlijin entu]ja]mu u [e;;a biex nag[tu l-kontribut tag[ha ming[ajr ma nistaqsu hekk nistg[ux inla[[qu jew le.

“Spiss konna niltaqg[u g[al xi seminar u nie[du pja/ir niltaqg[u f’ambjent rilassat.”

Illum Monica rtirata minkejja li g[adha tag[ti sehemha f’Radio 101 b’mod kontributorju. Minkejja dan, ta[dem kuljum u bie]la mhux [a]in. Biss issa g[andha aktar [in g[aliha. Tfal id-dar m’g[andhiex g[ax it-tnejn imsefrin u g[alhekk issib [in biex tag[mel l-affarijiet li t[obb, b[a]-]fin.

“Filg[axija jien u l-partner tieg[i mmorru nieklu barra jew immorru xi passi;;ata.

In[obbu mmorru fejn hemm il-mu]ika u fejn inkun nista’ ni//aqlaq g[ax il-mu]ika tag[tini l-[ajja. :ieli ninsa li g[andi iktar minn sittin sena.

“Kif immur id-dar, noqg[od fuq is-sufan, intella’ saqajja u naqra. Il-kotba n[obbhom u jirrilassawni.”

Anqas dixxiplina

Ma stajtx ma nitlobx lil Monica tag[tini l-opinjoni tag[ha b’mod ;enerali fuq ixxandir illum.

Hi tis[aq li fix-xandir attwalment hemm anqas dixxiplina, anke fis-sens ta’ pre]entazzjoni.

“Niftakar li meta bdejt jien fix-xandir, g[al kull kelma li kont nippronunzja [a]in, sew bil-Malti kif ukoll bl-Ingli], kienu ji;bduli l-attenzjoni dwarha. Kont nir/ievi telefonata. Mhux biex jg[ajtu mieg[i i]da biex jikkore;uni.

“B’hekk, wie[ed kien jitg[allem u l-i]ball ma jirrepetihx. Ma kienx jg[addi kollox. Nemmen li fix-xandir irid ikollok mhux biss serjetà i]da wkoll responsabbiltà.” g[al pa;na 15

Intervista 15

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Il-[ajja mimlija doveri minn pa;na 14

Intant, lil Monica se nkomplu ngawduha fuq Radio 101 anke f’din liskeda u se narawha tirre/ta wkoll.

G[al Novembru, Monica se tie[u sehem fi play li se ssir fit-teatru tasSale]jani g[alihom hi g[andha ammirazzjoni.

Filosofija “Nemmen li jag[mlu [afna ;id ma]]g[a]ag[. B[ala xandir, fuq Radio 101 se nibqa’ nalterna ma’ Marbeck Spiteri fil-programm ta’ filg[odu. In[ossni

komda [afna hekk g[ax nistg[u nissostitwixxu lil xulxin. G[andi wkoll programm ta’ kultura filg[axija.”

Monica tie[u l-[ajja b’[afna filosofija.

Minkejja li f’[ajjitha sabet il-bnazzi kif ukoll il-maltemp, hi tg[id li l-esperjenza b[ala attri/i g[allmitha tadatta g[al /irkostanzi differenti u g[alhekk kienet kapa/i ta//etta u teg[leb anke /irkostanzi koroh li g[addiet minnhom.

“Jien in[obb ng[id: ‘Qieg[da f’din issitwazzjoni, aqdef. Irrid ng[addi u no[ro; minnha’,” issostni b’konvinzjoni.

Mill-:a[an ta’ Bin;emma g[all{add fuq il-Bejt. Minn partijiet drammati/i fil-plays ta’ Shakespeare g[al partijiet komi/i f’/erti plays g[all-

istess awtur. Monica g[andha esperjenza biex tbig[ i]da wkoll entu]ja]mu u [olm b[al wa[da li g[adha tibda tmidd l-ewwel pass fid-dinja talispettaklu.

“Jien dejjem [dimt f’[ajti, anke meta kelli t-tfal ]g[ar. I]da ji;i punt fil-[ajja meta Fl-istudios ta’ Radio 101 fejn g[adha tag[ti l-kontribut siewi tag[ha tg[id li trid ftit [in g[alik. Jekk irrid noqg[od bilqieg[da sieq fuq sieq id-dar ma nag[mel xejn, [add mhu sidi.

“Biss, ix-xandir u t-teatru huma parti mill-jien u g[alhekk diffi/ilment tista’ tiddistakka ru[ek minnhom.” ?ertament li Monica g[ad fadlilha Ktieb favorit: Bijografiji jew kotba bi sfond storiku i]da b[alissa qieg[da x’toffri, kemm fil-qasam tat-teatru kif aktar fuq thrillers. ukoll f’dak tax-xandir. Riedet issir Film favorit: Ma tantx jien dilettanta tal-films moderni sakemm ma jkunx g[awwiema professjonali. Dan ma xi wie[ed veru tajjeb i]da film li dejjem nie[u gost nara hu Fiddler on the se[[x i]da f’[ajjitha kellha [afna .

Roof x’taqdef u qadfet anke kontra l-kurrent.

Mu]ika favorita: L-epoka tieg[i, snin sittin u sebg[in. Fil-fatt, meta bdejt Mara ta’ stamina, professjonali fuq Radio 101 fl-1991 il-Bord kien staqsieni jekk nafx mu]ika tas-snin f’xog[olha u b’esperjenzi mill-isba[ tmenin . Niftakar li kont g[edt li fis-snin tmenin kont qed inbennen g[ax itfil-qasam tat-teatru u x-xandir. tfal twieldu fl-1981 u fl-1983. Ma tantx kont inti]a. I]da mbag[ad tg[allimt.

Esperjenzi li jag[tuha spinta biex Il -mu]ika tas-snin 90 nafha bl-amment. Issir parti mix-xog[ol. tkompli tag[ti s-servizz tag[ha g[ax se Lewn favorit: B[alissa l-oran;jo. jkolli ng[idha bl-Ingli], the old school Sta;un favorit: Ir-rebbieg[a. is tough to beat.

Il-vaganza ideali: B[alissa g[andi xewqa kbira li mmur l-Italja. Ili [afna ma mmur u nixtieq immur Ruma, Verona, Padova u ner;a’ mmur Firenze. Inna[at tat-Toscana. Postijiet ’il bog[od mort. Mort l-Afrika u l-Bra]il, lIngilterra mmur spiss i]da l-Italja t[ajjarni [afna attwalment.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el^: I]-]mien ta’ Jane Eyre.

Nistaqsi, iva, in-nisa x’kienu jag[mlu f’dawk i]-]minijiet, rakkmu u knitting, u jdoqqu l-pjanu l-;urnata kollha^ I]da kien hemm /erta kultura u ma tantx jog[;obni l-fatt li l-mara ftit kellha say dak i]-]mien.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi... Il-piena kapitali meta eventwalment wie[ed jista’ jkun inno/enti u dan il-fatt ;ieli ;ara, u li ta[qar lill-fqir.

L-akbar pre;ju: Kieku staqsejtni ftit tas-snin ilu kont ng[idlek li jien tip kalma [afna u kont in[obb nisma’ i]da llum sirt nervu]a. Forsi l-akbar pre;ju attwalment hu li sirt in[obb id-dar u g[andi /erti gosti kif mix-xejn nikkrea xi [a;a biex in]ejjen. U nsajjar tajjeb ukoll.

U l-akbar difett: Nervu]a u bla pa/enzja, is-sajf qatilni.

L-ikel favorit tieg[ek: L-insalata. Il-[axix mhux monotonu jekk tu]a lfantasija u tvarja. Fix-xitwa n[obb [afna l-la]anja u l-kannelloni.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu^: E]er/izzju fi]iku.

Dejjem ng[id li rrid immur il-gym jew nu]a t-treadmill li g[andi d-dar.

Ng[id li rrid immur nag[mel il-pilattes jew nattendi lezzjonijiet ta]-]fin i]da sa issa g[adni ma g[amiltx xejn.

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Monica Attard

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Na[seb g[all-bidu sibt aktar g[ajnuna g[ax jien mara i]da

mhux favoriti]mu. Nemmen li jiddependi minnek. I]da f’/erti affarijiet g[andek /ertu vanta;;. Mara fis-sewqan ma //edix, ra;el g[andu /ans li jara mara u j/edilha.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Li nara lit-tfal aktar spiss. It-tnejn joqog[du barra minn Malta,

LOUISE TEDESCO> Il-kwalitajiet tag[ha jag[mluha MONICA ATTARD> Ix-xandir u t-teatru huma parti minni xandara kompluta

it-tifla l-Ingilterra u t-tifel l-Awstralja, u nixtieq ikolli l-opportunità li narahom aktar.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Qabel kont nikkwota lil George Byron li qal: I slept I dreamt that life was beauty, I woke I found that life was duty. Kultant il-[ajja hekk hi. Veru li tesa;era ftit meta tg[id hekk, g[ax [in g[all-mistrie[ u d-divertiment g[andna u napprezzawh, i]da fil-ma;;or parti l-[ajja mimlija doveri, fuq ix-xog[ol, id-dar, mal-familja.

Jien nammira lil dawk in-nisa li ja[dmu barra mid-dar i]da fid-dar jag[mlu kollox huma. Jien in[oss li nqast f’/ertu sens meta kelli t-tfal ]g[ar id-dar.

Stajt tajthom aktar [in u stajt kelli aktar pa/enzja waqt li kienu qed jag[mlu lhomework.

Persuna;; li tammira: Lil [add partikulari [lief Madre Tere]a. Dejjem jaffaxxinani l-fatt kif kellha dik il-pa/enzja u m[abba biex iddur bil-morda u l-foqra. :ieli nistaqsi: ‘Kieku jien kont nag[mel dak li g[amlet hi^’ Veru li hi qaddisa i]da hi umana b[alna wara kollox. Kienet tassew unika.

16

Negozji }g[ar

Il-{add, 23 ta’Settembru, 2012

In-negozju tieg[ek TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU

G[ax g[arafna n[addmu l-ekonomija ba]ata fuq l-innovazzjoni… {loqna 20,000 impjieg ;did f’erba’ snin. Mat 8,000 anzjani idde/idew li jkomplu ja[dmu wara l-età tal pensjoni. Mas-6,000 mara li kienu waqfu, re;g[u irritornaw g[ax-xog[ol. Ilpersuni ja[dmu full-time telg[u g[al 150,000 ru[.

Sadattant tajjeb wie[ed jinnota li l-[addiema li ja[dmu mas-settur pubbliku naqsu bi 8,000.

F’din il-le;i]latura biss kienu approvati 131 fabbrika ;dida b’investiment ta’ aktar minn 323 miljun ewro.

G[alkemm iggradwaw mal-20,000 student u studenta fuq perjodu ta’ [ames snin, xorta wa[da nnumru ta’ nies qieg[da baqa’ ma ]diedx.

Minkejja r-ri/essjoni internazzjonali, xorta bqajna nirre;istraw ]ieda ta’ madwar 3,000 li/enzji tannegozju ;dida kull sena.

Fl-a[[ar erba’ snin kienu re;istrati mal-10,000 kumpanija ;dida fil-qasam finanzjarju. Aktar minn 570

intrapriza ibbenefikaw minn aktar minn 35 miljun ewro f’fondi ewropej permezz talERDF. Tul din il-le;i]latura biss f’pajji]na n;ibdu 65 produzzjoni, fosthom 26 film jew serje televi]iva li [allew fl-ekonomija madwar 105 miljun ewro, barra li ikkontribwew g[all-[olqien ta’ numru ta’ postijiet taxxog[ol.

Permezz tal-iskema microinvest ’il fuq minn 1,724 kumpanija bejniethom sa issa di;a investew mat-28 miljun ewro u hu stmat li permezz tal-istess skema kienu ;enerati mal-500 impjieg ;did.

Permezz tal-Jeremie micro credit, aktar minn 324 negozju qed jo[olqu 390 pro;ett ;did b’investiment li jla[[aq it-53 miljun ewro.

Minkejja kull inkwiet internazzjonali fil-qasam ekonomiku, Malta rnexxielha tibqa’ to[loq ix-xog[ol, u t[addem ekonomija innovattiva. Ekonomija

minn Anton Vella anton.vella@gov.mt

mibnija fuq ri/erka u innovazzjoni, li [olqot opportunitajiet ;odda ta’ xog[ol, u xog[ol a[jar.

Mhux ta’ b’xejn li fil-jiem li g[addew il-World Economic Forum ikkonferma li g[ax Malta g[andha ekonomija ba]ata fuq linnovazzjoni rnexxielha ]]id fil-kompetittività tag[ha.

Skont l-istess rapport Malta rnexxielha titla’ erba’ postijiet u issa tinsab fis-47

post tal-Global Competitiveness Index.

Biex insemmi ftit e]empji kif il-Gvern Nazzjonalista g[araf i[addem ekonomija mibnija fuq l-innovazzjoni, u kif din [alliet effetti po]ittivi fuq il-[addiema u negozji Maltin tajjeb infakkar kif f’dawn l-a[[ar snin rajna setturi jinbtu mix-xejn u illum sa[ansitra qed jo[olqu xog[ol ta’ kwalità.

Fost dawn hemm is-settur tal-farma/ewtika, is-setturi tal-IT, is-settur tas-servizzi finanzjarji, is-settur talavjazzjoni, is-settur taligaming, u o[rajn.

Min qatt kien jobsor li f’mument daqstant diffi/li, fejn l-ekonomija internazzjonali g[addejja minn diffikultajiet kbar, ilGvern, g[ax jemmen filkapa/ità tal-[addiem Malti, jag[raf jirba[ f’dawn iddiffikultajiet kollha u jinvesti bis-s[i[ f’dawn is-setturi innovattivi^ Qab]a filkwalità, li rrendiet [olqien ta’ mijiet ta’ impjiegi ;odda.

Ekonomija moderna mibnija fuq ir-ri/erka u l-innovazzjoni.

Politika ekonomika, li mhux biss iggarantiet ilpostijiet tax-xog[ol li kellna ilbiera[ u g[ad g[andna llum, i]da li qed tag[ti futur garantit, li g[ada jien, int, uliedna u ulied uliedna, se nkomplu nsibu opportunitajiet ta’ xog[ol, xog[ol a[jar u b’pagi tajbin.

Il-Partit Nazzjonalista biss jista’ jkompli j;ib il-bidla ekonomika f’dan il-pajji].

Kien hu li ;ab il-bidliet ilkbar fil-passat, bidliet li g[enuna nqumu fuq saqajna u niksbu l-kompetittività.

Bidliet li dejjem mexxewna ’l quddiem, u qatt ma [aduna lura g[al ekonomiji tas-second hand.

Il-gvern pre]enti hu determinat li g[as-snin li ;ejjin ikompli jmexxina g[al bidliet o[rajn importanti, li jkomplu jmexxuna fit-triq tal-progress, fejn jibqg[u jin[olqu l-opportunitajiet u jkun ;enerat ix-xog[ol.

Il-Labour iwieg[ed [a;a… u jag[mel bil-maqlub Fi sforz biex jikkopja dak li l-Partit Nazzjonalista ilu jag[mel is-snin, il;img[a l-o[ra tal-Labour organizzaw seminar li kien jiffoka fuq l-isfidi tannegozju fil-futur.

F’dan is-seminar, il-Mexxej Laburista nqeda b’xi ilmenti li g[amlu dawk pre]enti — u[ud ;ustifikati u o[rajn minfu[in — biex iwieg[ed lissettur tan-negozju li bil-Labour filgvern kollox ikun solvut u l-qasam tan-negozju jing[ata [ajja ;dida.

Muscat wieg[ed li tispi//a g[al kollox il-burokrazija u li n-negozjanti jsibu gvern li jismag[hom, li jag[mel dak li jkunu jixtiequ u mbag[ad jibdew jg[ixu [ajja trankwilla fejn kollox jimxi fuq ir-rubini.

I]da, kif jg[idu, ix-xitan m’g[andux [alib g[aliex fi spazju ta’ 24 sieg[a minn dak il-paroli fil-vojt ta’ Muscat, NET Television wera bil-fatti xi jkun l-atte;;jament tal-Labour jekk ikun fil-gvern fil-konfront tan-negozjanti Maltin.

Tal-Labour dejjem jg[idu li lKunsilli Lokali mmexxijin minnhom huma l-mera ta’ kif ikunu qed imexxu l-pajji] jekk jing[ataw il-fidu/ja talpoplu.

Il-Kunsill Lokali ta’ San Pawl il-

It-triq ewlenija ta’ {a]-}ebbu; mag[luqa g[al tliet ;img[at mill-kunsill ‘laburista’ ming[ajr konsultazzjoni u ming[ajr informazzjoni

Ba[ar — immexxi g[all-ewwel darba minn ma;;oranza laburista wara kampanja qalila mill-Malta Labour Party — qabad u biddel il-[inijiet tal;bir tal-iskart domestiku u l-iskart g[ar-ri/ikla;;.

Din id-de/i]joni mhux biss ittie[det ming[ajr konsultazzjoni mar-residenti u mal-mijiet ta’ nies bin-negozju

tag[hom f’dik il-lokalità i]da sa[ansitra ming[ajr ma kienet komunikata lil [add.

L-aktar ]oni li ntlaqtu minn dan ittibdil kienu Bu;ibba u l-Qawra fejn hemm numru kbir ta’ [wienet, ristoranti u lukandi u li s-sidien tag[hom l-aktar li qed jilmentaw.

Altru li l-Labour ma jaqtax il-

burokrazija, li jisma’ lin-negozjanti u jikkonsultahom.

■ Daqqa ta’ [arta simili g[annegozjanti se[[et f’{a]-}ebbu; fejn il-Kunsill Lokali mmexxi wkoll minn nies mag[rufin g[al kemm huma qrib it-tmexxija ta’ Muscat, f’daqqa wa[da idde/ieda li jag[laq it-triq ewlenija ta’ {a]-}ebbu; g[al tliet ;img[at s[a[.

Dan qed isir g[aliex il-kunsill [alla x-xog[ol f’din it-triq arterjali jaqa’ lura biex issa tatu ferne]ija s[i[a biex forsi, sa fl-a[[ar ix-xog[ol jitlesta.

Anton Azzopardi, il-President ta]}ebbu; Business Community, qal li huma fl-ebda [in ma kienu konsultati u l-Kunsill lanqas biss indenja ru[u jinfurmahom b’din id-de/i]joni li se tag[tihom problema serja [afna.

Sa[anistra s-sidien }ebbu;in qed jitolbu li jkunu kumpensati g[at-telf ta’ flus li se jsofru b’din id-de/i]joni unilaterali. ***

Daqshekk jiswa l-paroli ta’ Muscat.

Daqshekk tista’ temmnu.

U dan qed iwettquh meta l-partit g[adu fl-Oppo]izzjoni a[seb u ara x’jag[mel jekk ikollu f’idejh il-poter u ma jkollux b]onn aktar jitkarrab g[allvoti.

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Anzjani

17

L-anzjani tag[na TAG{RIF DWAR {IDMA MWETTQA MIS-SEGRETARJAT PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI

Messa;; minn MARIO GALEA, is-Segretarju Parlamentari g[all-Anzjani

Il-Partit Nazzjonalista biss jista’ jag[tik il-veru futur Li tixjie[ jag[mlek iktar g[aref. Jg[inek biex ti]en a[jar. L-anzjani tag[na llum g[andhom bi]]ejjed esperjenza biex jag[rblu Malta ta[t Gvernijiet Laburisti u f’idejn Gvernijiet Nazzjonalisti.

Kapa/i ji;bdu konklu]joni dwar x’jaqbel u x’ma jaqbilx g[all-futur ta’ Malta u ta’ uliedhom.

L-anzjani raw lil Malta tinbidel. Raw l-i]vilupp floqsma tat-teknolo;ija, l-infrastruttura, is-sa[[a, ledukazzjoni u x-xog[ol. Raw l-impjiegi jsalvaw waqt li pajji]i o[rajn qed jittieklu mill-qg[ad.

Dan kollu ;ie bl-ener;ija tal-Partit Nazzjonalista li dejjem emmen fil-futur.

L-anzjani tag[na jafu li l-Maltin qed i[allsu anqas taxxi milli kienu jag[mlu qabel. Jafu li uliedhom u nneputijiet tag[hom huma l-anqas li j[allsu taxxi flUnjoni Ewropea kollha. U jafu li dan kollu jfisser aktar flus fil-but.

L-anzjani jafu li f’din il-le;i]latura l-Gvern naqqas ukoll l-income tax g[al diversi kategoriji ta’ nies fosthom l-ommijiet, il-[addiema u s-sidien ta’ negozji ]g[ar u medji u l-anzjani nfushom.

L-anzjani tag[na jafu kemm uliedhom u n-

Mario Galea flimkien mas-Segretarju :enerali tal-WHO, f’Malta

neputijiet tag[hom g[andhom opportunitajiet ta’ edukazzjoni u xog[ol.

L-anzjani tag[na jiftakru università ta[t il-Labour b’numerus clausus u b’nofs tu]]ana korsijiet. Jiftakru s-sistema ta’ punti biex tid[ol l-università.

Jiftakru l-istudenti tal-medi/ina marbutin bilktajjen ta’ Kastilja wara li l-Gvern Laburista

g[alqilhom l-Iskola Medika. Fis-sa[[a g[adna kemm qlajna tif[ir kbir mill-WHO. Jiftakru fis-snin disg[in l-istudenti fit-toroq g[ax tal-Labour, flok l-istipendji, riedu jdejnuhom.

L-anzjani tag[na jiftakru kif il-politika Laburista fil-qasam tax-xog[ol kienet limitata g[all-korpi taxxog[ol. Jiftakru r-riperkussjonijiet tal-bulk buying.

Bit-tix[im biex stajt tixtri televixin. Il-kjuwijiet g[all-prodotti ba]i/i.

L-anzjani tag[na jafu kemm toroq g[andhom mifruxa uliedhom u n-neputijiet tag[hom, u anki huma, jekk jixtiequ jibqg[u ja[dmu jew jistudjaw.

Muscat b[alissa g[addej bi programm /ar fejn qed iwieg[ed kollox lil kul[add. Anki jekk il-weg[diet jikkontradixxu lil xulxin.

Muscat imma mhux qed jg[id x’jiswew lilek ilweg[diet li qed jag[mel u kemm trid t[allas int minn butek biex tag[mel tajjeb g[all-g[atx g[all-poter li g[andu.

Il-vera futur jista’ jag[tihulek biss il-Partit Nazzjonalista. L-istorja u l-fatti jitkellmu wa[edhom.

CommCare Outreach Team

Matul is-sena 2011, il-CommCare Outreach Team sar tim multidixxiplinarju mag[mul min-nurses, occupational therapist, physiotherapist u carers personali li ng[ataw ta[ri; spe/ifiku.

Ir-referrals li jaslu mill-CommCare Call Centre ikunu mg[oddija lit-tim tal-Outreach. Minn hawn isir assessjar u evalwazzjoni tal-b]onn tal-individwu.

Xi pazjenti jaf ikollhom b]onn biss kura klinika (MMDNA) waqt li o[rajn ikollhom b]onn l-appo;; biex jakkwistaw lura l-funzjonalità u l-indipendenza. Dan hu xog[ol il-CommCare li, barra lill-klijent, tag[ti wkoll lappo;; lill-familjari tieg[u jew tag[ha.

Matul l-2011, l-Outreach komplew jag[tu s-servizz tag[hom fl-Imsida. Fi Frar 2011, is-servizz kien esti] g[al in[awi o[rajn. Bejn Frar u Di/embru kienu introdotti l-carers personali fid-djar ta’ min ju]a s-servizz li jdum sitt ;img[at.

Wirja ta’ sponsuni fir-Residenza San Vin/enz de Paul Xi [a;a li tispikka fil-ka] tar-Residenza San Vin/enz de Paul hu l-fatt li l-anzjani, minn barra kura [olistika jkollhom ukoll l-opportunità li jgawdu attivitajiet so/jali.

It-Taqsima talEntertainment g[adha kemm tellg[et b’su//ess fitteatru tar-residenza wirja tal-isponsuni. Dawn ilwirjiet ikunu miftu[in ukoll g[all-pubbliku.

Il-wirja kienet organizzata bi s[ab mal-Exotic Finch Association u ppre]entat varjetà s[i[a ta’ dawn l-g[asafar.

Ir-Residenza dejjem emmnet li barra l-kura medika hemm aspetti o[rajn tal-anzjani li m’g[andhomx jintesew.

Sadattant fil-5 ta’ Ottubru se tifta[ wirja mill-G[aqda tat-Trobbija tal-{ut flIsptar Monte Carmeli.

Tkompli tissa[[a[ il-kura tal-anzjani

{amsin persuna g[a]lu li jit[arr;u fid-disa’ edizzjoni tal-kors tal-carers li feta[ fl-10 ta’ Settembru li g[adda. Il-carers huma [olqa importanti fl-istruttura ta’ kura li jag[ti l-gvern u bla dubju ta’ xejn huma parti essenzjali filqasam tal-kura tal-anzjani.

Dan il-kors, organizzat misSegretarjat Parlamentari g[allAnzjani u Kura fil-Komunità, idum erba’ xhur.

Sal-lum saru tmien korsijiet u fihom t[arr;u madwar 400

carer. Il-kors isir fir-Residenza San Vin/enz de Paul li tilqa’ fiha madwar 1,200 resident u t[addem iktar minn elf ru[.

Il-kors hu ta’ sittax-il ;img[a fuq ba]i full-time u jitqassam f’[ames ;img[at teorija, ;img[a orjentazzjoni tarResidenza, ta[ri; mifrux fuq ;img[a fil-[iliet ta’ kura fillaboratorju; ta[ri; fuq xog[ol fis-swali li jdum seba’ ;img[at u fl-a[[ar ;img[a qabel le]amijiet finali ssir revi]joni.

Il-kors hu opportunità o[ra biex l-individwu li jid[ol g[alih ikabbar l-g[arfien tieg[u fuq ilkura tal-anzjani.

Ta’ min i]id ukoll li sSegretarjat Parlamentari g[allAnzjani u Kura fil-Komunità flimkien mal-Isptar Monte Karmeli jorganizza kors ta’ ta[ri; teoretiku u prattiku g[allCare Assistants fil-qasam tasSa[[a Mentali.

Dan il-kors normalment idum erba’ xhur.

18 Ittri lill-Editur

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Ir-ra;el tal-lastku Joe Grima u Sur Editur, Nistaqsi lil Joseph Muscat jekk dak li kien stqarr fil programm Xarabank f ’ :unju tal - 2008 u f ’ :unju tal 20 11 , ji;ifieri li g[alih ]wie; ifisser g[aqda bejn ra;el u mara, g[adux jemmen fih .

Nitlob twe;iba sempli/i : iva jew le .

G[ax dan Muscat g[alih donnu li kollox l - istess .

Jg[id iva lill - ambjentalisti u iva lill - ka//aturi u nassaba, iva lill - [addiema u iva ikbar lil tal business u dejjem sejjer hekk .

Allura jg[idilna s - Sur Muscat /ar u tond jekk g[alih dawn humiex kollha l - istess : ]wie; bejn mara u ra;el, ]wie; bejn ra;el u ra;el u ]wie; bejn mara u mara jekk mhux ukoll xi ]wie; komunitarju !

Is - Sur Muscat issa dardarna b ’ din il - flessibbiltà totali tieg[u qisu kien xi ra;el tal - lastku .

Jekk jaqta ’ x - xewqa kbira li g[andu jkollu jidde/iedi bilfors u ma jistax jikkuntenta lil kul[add almenu jekk ma jibqax i//assat g[al kollox b[alma g[amel fil-ka] ta’ /erti sindki u kunsillieri tal-partit tieg[u.

MARIO BORG Il-{amrun

Jaslu u kif!

Sur Editur, Wara li Joe Grima, eks ministru laburista kontra r-rieda tal-poplu, sfoga dak li kellu fl-istonku tieg[u kontra l-clan tas-sa/erdoti qal li u]a dak it-ton ta’ kliem baxx, oxxen u offensiv biex juri “sa fejn lesti naslu biex niddefendu l-wirt li [alla Mintoff”.

Sur Grima nafu, u kif nafu, sa fejn taslu biex tiddefendu l-wirt li [alla Mintoff.

Kien Mintoff li wara li l-poplu kien /a[du kien po;;a lilek u lill-o[rajn minn s[abek ministri. Dak wirt!

Pippo Baudo Sur Editur, Joe Grima, eks ministru so/jalista fil-gvern moralment u storikament skorrett ta’ bejn l-1981 u l-1987, ilu [afna li wera kemm hu ‘sensibbli’ g[all-kritika. Darba kien [adha sa[ansitra mal-pre]entatur taljan Pippo Baudo.

Fil-programm li kien jippre]enta Baudo nhar ta’ Sibt fuq ir-RAI kien ji;i wie[ed ventrilokwista b’pupazz forma ta’ g[asfur u permezz tieg[u kien joqg[od ji;bed is-saqajn ta’ dak u tal-ie[or.

Darba kien mess lil Malta u Joe Grima malli ti;bidlu lispaga jaqbe].

Meta deher /ar li dak il-‘wirt’ kien wassal lil pajji]na f’xifer l-abbiss u kienu qed isiru sforzi biex nersqu lura minn dak ix-xifer, is-Sur Grima fl-Isla fi Frar tal1986 kien esprima ru[u kontra li jid[lu lemendi me[tie;a g[ax kien qal li ma kienx fadal ]mien bi]]ejjed fil-ftit xhur li kien fadal g[all-elezzjoni.

G[addew ftit xhur mill-ftit xhur li kien fadal u Joe Grima nhar it-Tlieta 27 ta’ Jannar 1987 kien ivvota favur dawk lemendi.

Kien [adha ma’ Pippo Baudo li hu Sqalli u fakkru li lMaltin kienu qed iqallg[u lflus lil pajji]u g[ax dak i] ]mien il - Maltin kienu jmorru bi [;arhom jixtru / /ikkulata u t - toothpaste u affarijiet ba]i/i o[rajn minn Sqallija .

Kultant ji;ri li xi in/ident (ikrah u tal - mist[ija) b[al dak li kellu Grima mas sa/erdot Ingli] iservi biex niftakru fl - umiljazzjonijiet li l - inkompetenza tieg[u u ta’ s[abu l-isfidu/jati l-o[ra kienu ;abuna fihom!

M. CARUANA

{ad-Dingli

Mintoff kien ;ieg[lhom japprovaw dak li Grima u s[ab u ma kinux riedu.

Ara dik kienet [a;a tajba li kien g[amel Mintoff li almenu salvana mix-xifer li hu kien wassalna fih.

Lis-Sur Grima ng[idlu li nafu sew sa fejn kapa/i jaslu biex jiddefendu dak ilwirt li issa u[ud minnhom qed jammettu xi ]ball kien li kienu baqg[u fil-poter meta l-poplu kien di;à /a[adhom!

JOSEPH FARRUGIA Birkirkara

{awwadni [a nifhem> is-superfi/jalità tal-Labour Sur Editur, Ma tridx tkun g[aref wisq biex tinduna bis-superfi/jalità talPartit Laburista. Kulma trid tag[mel biex tikkonvin/i ru[ek li je[tie; li ter;a’ tafda dan ilpajji] sabi[ tag[na f’idejn gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista hu li tara One News.

Tara servizzi mqan][a b’dawk li jintervistaw lin-nies ipo;;u d-diskors f’[alq dak li jkun u fl-istess waqt jikkontradixxu lilhom infushom.

Filli jg[idu li l-poplu hu tant batut li ma jistax lanqas jifla[ l-ispejje] biex i]omm l-arja kundizzjonata tal-karozza mixg[ul u fl-istess [in jg[idu li hemm serbut twil ta’ karozzi ;ejjin minn G[awdex u qed idumu nofs sieg[a fit-traffiku.

Tant hawn min m’g[andux flus li G[awdex kien mifqug[ bin-nies u kul[add jo[ro; bilkarozza minkejja li l-petrol g[oli!

Idde/iedu.

Il-Labour wa[[lu billboard fejn skont huma l-gvern ‘ba[[’ u, fl-istess servizz, fuq One News in-nies, ovvjament b’simpatija Laburista, igergru g[aliex hawn [afna xog[ol g[addej fit-toroq.

Dawn jafu x’iridu^ ‘Ba[[’ jew ‘[afna xog[ol’^ X’se ji;ri jekk jitla’ l-Labour, nibdew nag[mlu triq wa[da biss biex ma jkunx hawn tgergir^ Veru ka] li tant kemm il-

gvern qed ja[dem b’diversi xog[lijiet li jsiru tul l-erba’ snin li g[addew li qed jaqbadhom il-paniku u qed jit[awdu fid-diskors tag[hom stess.

Li hu ]gur hu li ta[t ilLabour ner;g[u nispi//aw filkju… g[all-ilma, g[al xi televixin, g[a/-/ikkulata, g[ax-xog[ol, g[all-;ustizzja, g[al-libertà e//.

J.A.G.

Tal-Pietà

Il-barka tax-xita f’Malta Sur Editur, Il-maltempata li laqtet lillG]ejjer Maltin fil-bidu ta’ Settembru fakkritna li wara s-sajf ti;i x-xitwa. Faqqg[et tempesta li bell[et lil [afna nies, [lief dawk li jafu li f’dawn i]-]minijiet jag[mlu dawk li jissej[u electrical storms.

Barra l-beraq u s-sajetti, ni]lu 54 millimetru ta’ xita. :ralna b[al dik tal-istorja ta’ Esopu. In-nemla, tul issajf, [abirket biex ta[seb g[ax-xitwa, mentri l-wer]iq g[adda l-jiem ikanta g[addell tas-si;ar. :iet ix-xitwa, u l-wer]iq sab lilu nnifsu nofsu mejjet g[ax m’g[andux x’jiekol.

Resaq g[and in-nemla u, imbikkem, qalilha: “Tini xi [a;a x’niekol”. Din staqsietu: “Int fis-sajf x’g[amilt^” Irrispondiha: “Kont inkanta”. Qab]et u qaltlu: “Mela issa i]fen!”

Flok fis-sajf [ammilna u rajna li t-toroq ikunu lesti jilqg[u l-ilma ming[ajr inkwiet, in[oss li ma tajniex ka] bi]]ejjed.

Issa ma tismax [lief rapporti ta’ g[arg[ar u [sara enormi.

Fejn huma dawk il;ibjuni ;odda li kellhom jir/ievu r-run-off water [alli mhux biss jevitaw lg[arg[ar i]da wkoll jipprovdu [a]na kbira ta’ ilma tax-xita u jtejbu l-livell tal-aquifers^ Tg[addi x-xitwa, jer;a’ ji;i s-sajf u wara ti;i xxitwa, u ner;g[u neg[rqu… g[aliex g[adna ma rabbejnix bi]]ejjed sens ta’ prijorità.

D.E.Q.

Ta’ Xbiex

Jekk se ssuq tixrobx

Ittri lill-Editur 19

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Il-kummenti ta’ Joe Grima Sur Editur, Il-kummenti li g[amel isSur Joe Grima dwar artiklu miktub minn sa/erdot Ingli] wara l-mewt tal-Perit Mintoff, ma nistax ng[id li [asduni.

I]da xorta g[allmuni xi ftit affarijiet dwar dan l-eks Ministru tal-Labour.

L-ewwel nett g[allmuni li mhuwiex kapa/i jie[u kritika li hu ma jkunx jaqbel mag[ha u allura mg[andux post fil-politika fejn ilkritika hi meqjusa b[ala essenzjali g[at-t[addim taddemokrazija.

It-tieni [a;a hi l-u]u ta’ kliem dispre;;jattiv kontra min ma jaqbilx mieg[u.

Biex turi n-nuqqas ta’ qbil ma’ xi [add, jew ma’ xi [a;a li jg[id dan ix-‘xi [add’, mhemmx g[alfejn taqa’ fil-livelli li ni]el fihom Joe Grima.

Ja[seb, g[al mument wie[ed biss, li jekk xi [add irid jikkritika lilu, g[andu ju]a a;;ettivi b[alma u]a hu^ Dwar Dom Mintoff, jien

nammetti li kien hemm affarijiet tajbin, o[rajn inqas tajbin, u [afna o[rajn li kienu []iena g[al kollox.

Fost dawn f’mo[[i ji;u lmijiet ta’ ka]i ta’ vjolenza min-na[a tal-Labour li [afna minnha setg[et kienet imra]]na minn Mintoff u mill-gvern li kien imexxi.

Personalment ng[id li jien blajt il-gass tad-dmug[ fi tliet okka]jonijiet separati waqt li kont g[all-affari tieg[i, ma noffendi lil [add; sempli/iment kont qed nattendi attività tal-Partit Nazzjonalista.

Wisq nib]a’ li l-arroganza li nibtet f’tant nies fil-Malta Labour Party ta[t ittmexxija ta’ Mintoff, g[adha hemm bis-sa[[a kollha tag[ha u din g[ad ter;a’ titla’ fil-wi// jekk ilpoplu Malti jidde/iedi li jafda lil min illum, g[aliex hekk jaqbillu, irid jag[ti limpressjoni li hu xi [aruf meta, minn ta[t, g[adu llupu li dejjem kien.

MAC

Il-{amrun

Il-funerali statali

Sur Editur, Waqt okka]joni familjari dan la[[ar, id-diskors waqa’ fuq ilfunerali statali li l-istat jorganizza meta tmut persuna li tkun tat kontribut qawwi f’kariga statali.

Kien hemm xi [add li esprima l-fehma li l-funerali statali g[andhom ikunu riservati g[al dawk il-Presidenti u Prim Ministri li jmutu in office. {afna minn dawk pre]enti, i]da, ma qablux.

Fost l-argumenti msemmijin kien hemm li dawn il-persuna;;i kollha taw kontribut ta’ snin twal lin-nazzjon u allura [aqqhom ir-rikonoxximent tan-nazzjon kollu.

Personalment niftakar l-uniku funeral statali ta’ persuna;; politiku li miet fil-kariga. Qed nirreferi g[all-funeral ta’ Nerik Mizzi li miet f’Di/embru, 1950 waqt li kien Prim Ministru.

Kien funeral statali li baqa’ impressjonat f’mo[[i.

Minn mindu Malta saret Repubblika fl-1974 kellna diversi eks Presidenti li [allew dan il-wied tad-dmug[ u li kollha kien jist[oqqilhom ;ie[ g[at-tmexxija g[aqlija tag[hom u kollha ;ibdu ssimpatija u l-ammirazzjoni talMaltin g[al kif wettqu ddmirijiet tag[hom.

Fost dawn kien hemm ilPresidenti Emeriti Sir Anthony Mamo, Anton Buttigieg, is-

Sinjorina Agata Barbara, Guido de Marco u ?ensu Tabone li lkoll ;abu l-g[aqda fost ilMaltin li kienet ti]boq kull element ie[or.

Niftakar ukoll il-mewt ta’ ]ew; eks Prim Ministri, Sir Paul Boffa u :or; Borg Olivier.

Jien insostni li kull funeral statali juri l-apprezzament u l;ie[ li l-pajji] jag[ti lil dik ilpersuna li tkun offriet servizz utli lill-poplu Malti kollu u, g[aldaqstant, din tkun okka]joni biex, fi spirtu ta’ g[aqda nazzjonali, il-pajji] isellmilhom u jg[idilhom ‘grazzi’.

FRAN:ISK

Il-Birgu

}wie; Jikteb [addiem tal-Union Print tal-kartapesta Sur Editur, {afna minn dawk li jaqraw u jixtarru l-gazzetti lokali jafu li hemm konnessjoni qawwija bejn dak li tistampa l-Union Print (fi [dan il-GWU) u rrieda tal-Partit Laburista.

Kif tag[raf dil-konnessjoni^ Fa/li: il-Union Print tmaqdar kull pro;ett li jwettaq il-gvern tal-Partit Nazzjonalista u trewwa[ kemm tifla[ lil dawk li jikkritikaw lill-istess Gvern.

Issa tela’ fil-wi// kif il-Partit Laburista jitratta mal-GWU. Kien hemm ]mien meta ddaqqet il-Here Comes the Bridge g[aliex i]-]ew; korpi spe/i ]]ew;u.

Imbag[ad kien hemm firda li ma damitx, g[aliex ma ntog[;bitx.

Awtomatikament, i]-]wie; re;a’ sar, i]da qieg[ed f’periklu li jer;a’ jisfaxxa.

Il-GWU ma tit[allasx g[axxog[ol ta’ stampar li jsir lillPartit Laburista. Jekk jit[allas, issib li x-xog[ol ikun shortpaid, g[aliex lanqas ikopri lispejje] ta’ stampar. Il[addiema fl-istamperija talUnion Print jintlaqtu [a]in.

Saru jiddependu mill-fehma tal-Partit Laburista. I]-]wie; difettu]!

R. DEBATTISTA Is-Si;;iewi

Sur Editur, F’ismi u f’isem s[abi nixtieq nirringrazzjak talli f’]ew; okka]jonijiet irrappurtajt dwar il-qag[da li ninsabu fiha a[na l-[addiema tal-Union Print li b[alissa g[addejjin minn ]mien ta’ in/ertezza dwar il-futur tag[na.

B[alma di;a rrappurtajtu f’din il-gazzetta, l-aktar [a;a li qed tkiddna hu l-mod kif ilGWU — is-sid tal-kumpanija tag[na — timxi mag[na waqt li hi tipprietka bis-sa[[a kollha li l-[addiema g[andhom ikunu stmati fil-post tax-xog[ol tag[hom.

A[na tal-Union Print qdejna lill-GWU ‘mill-koxxa’ matul is-snin u l-union taf li a[na konna t-tarka tag[ha f’kull /irkustanza.

Ta’ dan kollu llum a[na qed ning[ataw il;enb u, ag[ar minn hekk, u[ud minna qed ikunu diskriminati wkoll.

Meta xi [add minna, dan l-a[[ar, mar g[and wie[ed bully fit-tmexxija tal-Union Print biex jilmenta dwar /erta sitwazzjoni ta’ in;ustizzja, ir-risposta ta’ dan il-bully kienet:

“X’[in trid tista’ titlaq”.

Mhux talli l-kundizzjonijiet tag[na ma tjiebux fl-a[[ar snin, talli dak li konna ksibna b’[afna xog[ol u pressjoni, issa qieg[ed jitmermer b[alma huma n-nofstanhari ta’ xi w[ud minna u t-tnaqqis ta’ nofs sieg[a break li kien ing[atalna fil-passat b[ala rikonoxximent g[all-[idma tag[na.

Tne[[ielna wkoll i/-/ans li napplikaw g[al-leave kollu bil-quddiem ming[ajr ebda lok ta’ manuvrar lanqas jekk ikun hemm il[tie;a ur;enti ta’ ;urnata leave min-na[a ta’ xi [addiem.

L-appell tieg[i hu lill-[afna [addiema li jista’ jkun li ja[sbu li l-GWU hi xi tarka ta’ difi]a g[alihom. Minn dak li qed insofru a[na mhux talli dan ma jirri]ultax talli fil-ka] tag[na l-GWU qed ta[dem bil-maqlub.

A[na ma nistg[ux nag[mlu mod ie[or… i]da intom tistg[u. Qed nift[ulkom g[ajnejkom.

XYZ

Tal-Pietà

20 Ittri lill-Editur

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Il-partitarji laburisti u l-UE Sur Editur,

Lejn l-a[[ar ta’ Awwissu, KMB kien rappurtat li qal li fl-1996 Mintoff kien kontra l-iffri]ar talapplikazzjoni ta’ Malta g[al s[ubija fl-Unjoni Ewropea.

Fil-fatt fil-Parlament nhar isSibt 20 ta’ :unju 1998 Mintoff kien qal li Sant kien ittradixxa lpajji] meta mar jiddiskuti free trade area mal-UE u li lprogramm tal-MLP ma kien jg[id xejn dwar free trade area.

Qabel l-elezzjoni tal-1998 Alfred Sant kien stqarr li jekk jirba[ dik id-darba kien mhux jiffri]a l-applikazzjoni i]da jirtiraha g[al kollox.

X’varjetà hux bejn il-mexxejja tal-Partit Laburista!

Sant l-ewwel iffri]a lapplikazzjoni, imbag[ad qal li kien lest jirtiraha g[al kollox.

Mintoff, skont KMB, kien kontra l-iffri]ar u Karmenu Mifsud Bonnici g[adu sal-lum iredden kontra d-d[ul ta’ Malta fl-UE. Dan it-ta[wid g[adu rifless filfehmiet differenti u konfli;;enti li g[andhom il-partitarji laburisti llum dwar l-UE. Imbag[ad tal-Labour jg[idu li g[andhom l-g[aqda!

ANTHONY FALZON Il-Mosta

Kontinwità Sur Editur, It-Tabib Adrian Vassallo, Deputat Laburista, fuq TVM fil-programm Bondi+ tat-Tlieta 15 ta’ Mejju 2012 stqarr li jekk tifta[ [alqek fil-Partit Laburista mmexxi minn Joseph Muscat jag[mlulek kif jag[mlu d-dittaturi u l-komunisti.

Dom Mintoff, fil-Parlament nhar is-Sibt, 20

ta’ :unju 1998 kien akku]a lill-mexxej laburista Alfred Sant li kien qed imexxi lillpartit b’mod dittatorjali. {add ma jista’ jg[id li fil-Partit Laburista m’hemmx kontinwità.

S. MALLIA

Ir-Rabat

Im[atra... sa b[al-lum sena Sur Editur, Tal-Labour tg[idx kemm jg[idu kontra l-pro;etti tadda[la tal-Belt.

Nag[mel im[atra ma ’ min irid li sa b[al - lum sena jkunu saru favur il pro;etti .

Il-ka] tad-d[ul ta’ Malta fl-UE jg[allimna.

Djalogi Sur Editur, Nifra[ lill-PN g[as-serje ta’ laqg[at ta’ djalogu li kellu din il-;img[a Fuq ilFosos.

Nissu;;erixxi li dawn id-djalogi jer;g[u jixxandru kollha f’[inijiet konvenjenti g[al kul[add. }gur li jag[mlu [afna ;id.

F. MUSCAT

{a]-}abbar

MARIO FARRUGIA Ra[al :did

It-tifla tar-ri/essjoni Sur Editur, Ma nafx kemm hawn nies li ndunaw li fl-istess ]mien li fid-dinja g[addejja ri/essjoni ekonomika g[addejja wkoll ri/essjoni o[ra eqqel minnha f’dawk li huma valuri morali.

Na[seb li storikament u internazzjonalment ir-ri/essjoni fil-valuri bdiet ferm qabel dik ekonomika. Kien fis-snin sittin tas-seklu l-ie[or li bdew ikunu attakkati bl-a[rax il-valuri b’mod li the]]et listess ba]i tag[hom.

U dan sa ma wasalna fi stat li kull individwu sar ‘alla’ tieg[u nnifsu u ma jrid lil [add jinda[allu jew ixekklu.

In[oss li dan il-pro/ess li issa ilu g[addej g[al madwar tiet ;enerazzjonijiet wara xulxin ;ab tmermir fil-valuri morali li issa qed

jidher sa[ansitra fit-tfal b[al ng[idu a[na dag[a, promiskwità, vjolenza e//. Sittin sena ilu ma kienx sew li jinstema’ kliem baxx quddiem mara, illum l-ommijiet jidg[u huma f’wi// uliedhom ]g[ar.

Kumbinazzjoni jew mhix, meta din irri/essjoni fil-valuri la[qet /ertu livell, tfa//at it-tifla tag[ha, ir-ri/essjoni ekonomika.

Jien na[seb li n-nuqqas ta’ morali u etika ta’ kif ittie[du /erti de/i]jonijiet fin-negozju u fl-industrija nisslu l-gwaj kollu li g[andna g[addej b[alissa.

Tant hu minnu dan li l-gvernijiet qed jippruvaw jirrimedjaw billi jda[[lu /erta serjetà fis-settur bankarju u f’dak finanzjarju.

Se tkun bi//a xog[ol diffi/li g[ax isso/jetà tilfet ir-ru[ tag[ha u d-de/i]-

jonijiet kienu qed jittie[du fuq ba]i ta’ irrid kollox u issa. {eqq x’tistenna meta l-familja li hi lba]i tas-so/jetà u tan-nazzjonijiet kwa]i ;iet fix-xejn^ }gur li g[andna b]onn ur;enti ner;g[u lura g[all-valuri morali ta’ darba g[ax f’dan in-nuqqas je]isti lg[erq ta’ kull inkwiet kemm so/jali kif ukoll ekonomiku.

Qed naraw dan id-di]astru kollu madwarna u /erti progressivi jridu u qed jinsistu g[al aktar libertina;; u permissività u jinfexxu jg[ajru Talibani u fundamentalisti lil kull min jopponihom.

Jekk tg[addi tag[hom ikollna ri]ultati ag[ar minn dawk li g[andna issa.

JOSEPH FARRUGIA Ir-Rabat

Ittri lill-Editur 21

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

L-Indipendenza li tassew tg[aqqadna Sur Editur, G[o;bitni [afna l-idea li din il-gazzetta, fil-[ar;a tal-{add 9 ta’ Settembru 2012, ;abret it-temi kollha tal-festi tal-Indipendenza organizzati mill-Partit Nazzjonalista tul is-snin mill-1973 ’l hawn.

Jekk wie[ed jara sew dawn it-temi u ssnin li fihom kienu u]ati malajr jifhem li minnhom wie[ed jista’ jo[ro; dak li kien qed ise[[ f’pajji]na tul l-a[[ar 40 sena.

U jekk wie[ed, pere]empju, jie[u lewwel tema mag[]ula, dik tal-1973 — L-Indipendenza g[andha tg[aqqadna — jinnota mill-ewwel li l-Partit Nazzjonalista dejjem ried li din il-;rajja

kbira fl-istorja ta’ Malta sservi u tg[in biex ti;bor lill-Maltin kollha flimkien, ming[ajr l-esklu]joni ta’ [add.

Tassew li l-Indipendenza ta’ pajji]na ;iet g[al kul[add u kien [addie[or li b’mod jew b’ie[or ipprova ju]a din ilfesta kbira biex jifred. Kien, infatti, min[abba l-atte;;jament li [a l-Partit Laburista fil-gvern, fi ]mien it-tmexxija ta’ Mintoff, li b’arroganza kbira, u kontra x-xewqa tal-bi//a l-kbira talMaltin, qabad u b’daqqa ta’ pinna ne[[a Jum l-Indipendenza minn festa nazzjonali.

Kien f’dawk i/-/irkustanzi koroh li lPartit Nazzjonalista [a fuqu r-respon-

sabbiltà li jibqa’ jfakkar g[al dejjem dak il-jum li tabil[aqq g[amilna a[wa Maltin.

L-Indipendenza tat l-istess valur ta’ libertà lil kul[add indaqs. :iet g[allMaltin kollha. Tat il-libertà linnazzjonalisti daqs kemm tat l-istess libertà lil-laburisti u lil min kien kontra lidea li Malta ssir indipendenti. G[alhekk l-Indipendenza tassew tg[aqqadna g[aliex ma tiddiskriminax.

B[ala pajji] u b[ala poplu lIndipendenza tatna drittijiet ugwali li qabel, g[al mijiet s[a[ ta’ snin, ma kellniex. Fet[itilna toroq ;odda li, qabel, g[aliex konna kolonjali, ma setax ikollna.

Hu g[ajb li xi [add, illum 50 sena wara, jistqarr li l-Indipendenza hi festa ta’ parti mill-poplu biss.

Ra;unament b[al dan jikkonferma kemm, min-natura tieg[u, il-Labour qatt ma jista’ jkun kredibbli meta jg[id li jrid jg[aqqad lill-Maltin.

Il-fatti juru mod ie[or u dak li tassew jemmen fih kultant jo[ro; fil-pubbliku wkoll.

Tassew li dan hu ka] ie[or li g[andu jift[ilna g[ajnejna biex ma jkollniex ner;g[u ng[addu minn dak li di;a g[addejna.

MANWEL BUGEJA

Ra[al :did

Varist u Owen — [allihom [a jreddnu Sur Editur, Il-World Economic Forum [are; ir-rapport tieg[u.

Fejn tid[ol is-sistema edukattiva Malta kienet klassifikata fisseba’ post fid-dinja qabel, fost o[rajn, ir-Renju Unit u l-Istati Uniti tal-Amerika.

Is-sena ta’ qabel Malta kienet tinstab fid-disa’ post i]da issa mxiet ]ew; postijiet ’il quddiem fejn tid[ol l-edukazzjoni sekondarja u terzjarja.

Dwar il-kwalità tat-tag[lim fil-livell primarju u f’dak talmatematika u tax-xjenza, Malta wkoll g[amlet progress u tinsab ukoll fost l-aqwa fid-dinja.

Il[aqna dan kollu f’pajji] fejn ma g[andna ebda ri]orsa [lief dik umana. G[alhekk qed ninvestu fil-[iliet tan-nies.

X’differenza minn dak li kien ji;ri fi ]mien il-Labour fejn il;lieda kienet biex kul[add jispi//a fi skola tar-re;im.

Jien konvint li l-mission statement tal-Labour g[all-edukazzjoni kien l-istess b[al dak li kien iddikjarat g[ax-xandir nazzjonali ji;ifieri li tittella’ ;enerazzjoni so/jalista! {allihom [a jreddnu Evarist Bartolo u Owen Bonnici… i//ertifikati ta’ kompetenza u ta’ su//essi Malta qed tiksibhom minn g[ejjun validi u mhux ming[and /arlatani politi/i parti;jani.

Lanqas biss kienu jo[olmu bihom Sur Editur,

M. AGIUS Aktar kmieni dan ix-xahar, g[al

Ra[al :did jumejn wara xulxin, rajna fuq ittelevi]joni u qrajna fil-gazzetti, l-a[bar li l-Gvern kien ta boro] ta’ studju (scholarships) lil numru sabi[ ta’ ]g[a]ag[ biex ikunu jistg[u jkomplu bl-istudji Sur Editur, tag[hom barra minn Malta.

Nistaqsi lil Rachel Tua, uffi/jal inkarigat mill-Partit Laburista F’dawn i]-]ew; okka]jonijiet, g[all-Opportunitajiet Indaqs jekk fl-elezzjoni g[all-mexxej talil-boro] ta’ studju kienu partit tag[ha li kienet saret fl-2008 ;arax li l-kontestanti kollha jimmiraw lejn ]ew; oqsma kellhom opportunitajiet indaqs li jil[qu mexxej! partikulari: l-isport u l-arti.

Skont Evarist Bartolo, Michael Falzon, M.L. Coleiro Preca u Jien nikkunsidra dan il-pass George Abela l-imbuttatura min-na[a tal-magna tal-Partit kienet b[ala wie[ed importanti [afna u biss wara l-kandidat Joseph Muscat u li l-leakages u l-mani;;i li kompla jqarreb lkienu biss kontra tag[hom. ispe/jalizzazzjoni f’dawn isNistaqsi: g[al li jista’ jkun jekk hi (Rachel Tua) kellhiex xi sehem f’dik l-imbuttatura u issa qed ta[sad il-frott mill-fidu/ja ta’ su;;etti g[al kull min g[andu rrieda li jibqa’ jtejjeb il-[iliet Joseph? Tal-Labour g[andhom il-wi// jg[idu l-fra]i: Kul[add ltieg[u kemm fl-interess istess, kul[add indaqs.

CARMEL CASSAR personali kif ukoll fl-interess tal{al Qormi komunità u tan-nazzjon.

Opportunitajiet indaqs

Sfortunatament, /erti affarijiet jindraw malajr, u fa/li wie[ed ja[seb li dawn huma affarijiet li ilhom hemm minn dejjem. J ekk ma ssibx lil xi [add li kif g[amlu f’affarijiet o[rajn dan la[[ar, imexxi l-kelma li kienet xi amministrazzjoni o[ra li g[amlithom.

Il-verità hi li dawn il-boro] ta’ studju bdihom Gvern Nazzjonalista u fil-ftit snin li ilhom jing[ataw di;à kien hemm 1,842 ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a Maltin li ibbenefikaw minn din l-iskema li g[aliha l-Gvern s’issa di;a [are; 5.3 miljun ewro.

Is-sodisfazzjon kbir g[allpoplu hu li dawn huma flus minfuqa tabil[aqq tajjeb u bissens kif jixhed il-fatt li ]ew;

terzi ta’ dawk li [adu dawn ilboro] ta’ studju ;abu distinction fl-istudji tag[hom. Dan jag[mel unur lilhom u lil pajji]na.

Dawn huma l-ideat innovattivi li da[[al Gvern Nazzjonalista fil-qasam tal-edukazzjoni u li l-Partit Laburista lanqas biss qatt [olom bihom.

Nifhem li fl-edukazzjoni, b[al f’oqsma o[rajn, mhux kollox hu perfett u hemm [afna x’jista’ jkun imtejjeb i]da meta nag[ti [arsa lura lejn dak li kien isir fi ]mien il-Labour u nqabblu mallum, nasal g[al konklu]joni wa[da biss: g[at-tixrid tattag[lim u fl-interess ta’ uliedna, pajji]na je[tie;lu jitmexxa minn gvern ie[or nazzjonalista.

SAVIOUR SPITERI

Il-{amrun

22

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

A[barijiet Lokali

Tfajla ssofri ;rie[i gravi wara in/ident f’Birkirkara Tfajla ta’ 27 sena mill-Iklin sofriet ;rie[i gravi wara li kienet involuta f’in/ident tat-traffiku, nhar il-:img[a filg[axija, fi Triq Dun Karm, Birkirkara.

Il-ka] ;ara g[all-[abta tad-disg[a u nofs ta’ filg[axija, meta lvettura tat-tip Fiat Punto, li kienet qed tinsaq mit-tfajla, baqg[et die[la f’[ajt fl-istess triq u ;arrbet [sarat estensivi.

Mill-ewwel st[arri; tal-Pulizija jidher li t-tfajla kienet qed issuq il-vettura fid-direzzjoni lejn l-Imsida, meta g[al xi ra;uni tilfet il-kontroll.

Fil-post issej[et l-assistenza ta’ tim mediku mill-Isptar Mater Dei u tal-membri mid-Dipartiment tal-Protezzjoni ?ivili. It-triq kienet mag[luqa g[al xi [in.

Il-vittma kienet rappurtata li ma kinitx fil-periklu tal-mewt.

(FUQ)> Waqt ir-Ri/eviment tal-Indipendenza nhar il-:img[a li g[adda fil-Barrakka ta’ Fuq, u (LEMIN)> il-Prim Ministru jiltaqa’ u jitkellem ma’ dawk li attendew ir-Ri/eviment

Jaslu fi tmiemhom il-Festi tal-Indipendenza Il-festi uffi/jali tat-48 anniversarju talIndipendenza ta’ Malta ;ew fi tmiemhom ilbiera[ filg[axija fi Pjazza Indipendenza, irRabat G[awdex, permezz tal-Kun/ert talIndipendenza mill-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta. Il-kun/ert kien presedut mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi.

Kun/ert ie[or tal-Indipendenza, millOrkestra Filarmonika Nazzjonali ta’ Malta, sar nhar il-:img[a filg[axija fil-Palazz Presidenzjali, il-Belt Valletta, u kien presedut mill-President ta’ Malta.

Wara dan il-kun/ert, il-Prim Ministru u sSinjura Kate Gonzi laqg[u lil g[add kbir ta’ mistednin fir-Ri/eviment Annwali talIndipendenza fil-:nien tal-Barrakka ta’ Fuq, il-Belt Valletta, fejn il-mistednin ewlenin kienu l-President ta’ Malta u s-Sinjura Abela.

Il-Prim Ministru u s-Sinjura Gonzi taw mer[ba lil kull min attenda g[al dan irri/eviment li, matulu, il-grupp mu]ikali talForzi Armati Maltin ferra[ lil dawk pre]enti bid-daqq u l-kant ta’ kanzunetti Maltin u barranin.

Cruise liner ;did li se j;ib [afna aktar turisti lejn Malta Il-cruise liner ‘Mein Shciff 2’, li hu re;istrat f’Malta, se j;ib lejn pajji]na mal-50,000 turist fis-sena, fil-ma;;oranza tag[hom :ermani]i, mis-sajf li ;ej. Hu se jkun f’pajji]na erbg[a u g[oxrin darba.

Dan t[abbar meta lbiera[, ilMein Schiff 2 g[amel l-ewwel waqfa tieg[u f’pajji]na, ftit jiem wara li l-cruise liner lie[or tat-TUI Cruises [alla pajji]na g[all-a[[ar darba biex issa jibda rotot fl-Iskandinavja u postu f’Malta jie[du dan ilvapur, ikbar minnu u i]jed modern.

Michael Abele, id-direttur kummer/jali e]ekuttiv talOrange Travel Group semma mument emozzjonanti meta mat-tluq minn Malta tal-Mein Schiff 1 g[all-a[[ar darba, huma gawdew minn salut talkanuni u spettaklu tan-nar talajru. Qal li l-crew tal-vapur in;ema’ jgawdi dan lispettaklu, [afna minnhom biddmug[ f’g[ajnejhom, isellmu g[all-a[[ar darba port li laqag[hom g[al xhur twal.

Bjoern Schuman, uffi/jal tatTUI Cruises Hamburg fa[[ar [afna x-xeni sbie[ tal-Port ilKbir u fakkar li l-Mein Shiff ;ab eluf ta’ turisti lejn pajji]na.

John Portelli, il-kap talValletta Cruise Port, l-entità li tmexxi l-operazzjonijiet talcruise liners fil-portijiet Maltin, qal li grazzi g[allkoordinazzjoni tal-[idma bejn

Transport Malta, l-Awtorità Maltija tat-Turi]mu u lMinisteru tat-Turi]mu, dan issajf ikkoordinaw il-wasla ta’ eluf kbar ta’ turisti f’temp qasir ta’ tliet ;img[at.

Mario de Marco, il-Ministru tat-Turi]mu, qal li l-Mein Schiff qed juri li l-home porting hu possibbli anki f’Malta.

Dawn it-tipi ta’ cruises ma j[allux biss il-flus li jonfqu tturisti f’xiri f’pajji]na, imma wkoll il-flus li dawn in-nies jonfqu f’linji tal-ajru biex ji;u u jmorru lura minn pajji]na.

Mario de Marco qal li kollox qed juri li l-wasliet tat-turisti permezz tal-cruise liners, din is-sena se ji]diedu. Fl-ewwel tmien xhur waslu f’Malta 393,000 turist, ]ieda ta’ 13% meta mqabbel mal-istess ]mien tas-sena l-o[ra.

Dawn it-turisti j[allu f’pajji]na medja ta’ bejn 60 u 70 ewro kull wie[ed, u allura kwa]i 33 miljun ewro total bejniethom. Dan, minbarra xxog[ol li jo[olqu.

Fl-a[[ar snin, Malta investiet [afna fl-infrastruttura talportijiet, tant li din is-sena kien possibbli li ]ew; cruise liners ta’ tul ikbar minn 300 metru jid[lu fl-istess [in fil-Port ilKbir.

Mario de Marco qal li l-gvern se jkompli ja[dem biex Malta tkun tista’ tilqa’ vapuri ikbar u li allura jwasslu i]jed turisti f’pajji]na.

Internazzjonali 23

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

FIL-QOSOR...

Jitwaqqa’ jet Sirjan IS-SIRJA: Il-;ellieda

ribelli waqqg[u jet militari tar-re;im Sirjan hekk kif dan kien qed jittajjar fuq il-belt ta’ Atarib, fil-provin/ja ta’ Idlib. L-ajruplan twaqqa’ mill-kanuni g[al kontra l[bit mill-ajru hekk kif irribelli kienu qed jattakkaw ba]i militari. Sa issa hu stmat li 27,000 persuna mietu f’dawn la[[ar 18-il xahar ta’ ;lied fis-Sirja.

Messa;; ]baljat fuq Facebook L-OLANDA: Kellha

tintervjeni l-Pulizija ta’ kontra l-irvellijiet f’Haren wara li eluf ta’ nies attendew g[al birthday party li t[abbar li kien se jsir fuq Facebook. Il-party kellu jkun wie[ed privat, i]da tifla ta’ 16-il sena, bi ]ball bag[titu lil 30,000 persuna. Fl-in/identi li nqalg[u, sitt persuni ndarbu u kien hemm xi [wienet u karozzi li kienu vvandalizzati. B’kollox kien hemm 600 pulizija ta’ kontra l-irvellijiet, li g[amlu 20 arrest.

Jaqbe] fil-ga;;a ta’ tigra L-ISTATI UNITI:

Ra;el jinsab f’kundizzjoni kritika fi sptar fi New York wara li qabe] filga;;a ta’ tigra fil-Bronx Zoo. Hu kien wa[du filga;;a mat-tigra g[al madwar g[axar minuti sakemm intervjenew il[addiema tas-salvata;;.

Mhux mag[ruf g[aliex irra;el g[amel dan l-att.

F’Lulju, tigra qatlet ra;el fiz-zoo ta’ Copenhagen, id-Danimarka, wara li dan ukoll wettaq ;est simili.

In]ul ta’ emer;enza L-ISTATI UNITI: L-

ajruplan ta’ Ann Romney, mart il-kandidat Repubblikan g[allPresidenza, kellu jag[mel in]ul ta’ emer;enza f’Colorado. Dan, wara li l-ajruplan privat li fuqu kienet qed tivvja;;a, imtela bid-du[[an. Lajruplan ni]el bla intoppi u [add abbord ma ndarab.

Sadattant, wara xhur ta’ polemika, Mitt Romney ]vela li s-sena li g[addiet hu [allas rata ta’ taxxa tad-d[ul ta’ 14 fil-mija f’sena meta da[[al 13.7 miljun dollaru Amerikan, filwaqt li fuq medja, [addiem Amerikan i[allas 20 fil-mija.

IL-KOREA TA’ ISFEL: Truppi tal-Korea ta’ Isfel waqt ta[ri; kontra attakk possibbli mill-Korea ta’ Fuq, qrib il-fruntiera li taqsam

li]-]ew; Korej, f’Paju. Tul dawn l-a[[ar ;ranet, diversi bastimenti tal-Korea ta’ Fuq ba[[ru qrib [afna tal-fruntiera marittima bejn i]]ew; Korej u kellhom ji;u sparati xi tiri ta’ twissija. (Ritratt: Reuters)

IL-LIBJA

Il-poplu u l-Armata jing[aqdu kontra l-militanti I]lami/i Grupp b’sa[[tu ta’ militanti Islami/i, li hu ssuspettat li kien wara l-attakk kontra lKonsulat Amerikan li wassal g[all-qtil tal-Ambaxxatur Amerikan, tke//a mill-ba]i ffortifikata tieg[u f’Benga]i.

Dan, wara irvell popolari min-nies lokali li marru jappo;;aw il-forzi tas-sigurtà Libjani, li kienu qed jippruvaw ike//uhom.

L-azzjoni kontra l-Ansar alSharia, kmieni lbiera[ filg[odu, jidher li kienet parti minn [idma kkoordinata millforzi tas-sigurtà Libjani wara dimostrazzjoni kbira kontra dan il-grupp, nhar il-:img[a.

Tal-anqas erba’ persuni nqatlu, u 34 o[ra ndarbu hekk

kif il-militanti kkonfrontaw id-dimostranti li n;abru madwar il-ba]i tag[hom.

Fil-post instema’ [afna sparar qabel il-militanti tke//ew mill-post fost l-g[ajat ta’ “Libja, Libja” u “Le g[allal-Qaeda” minn dawk mi;bura. Mill-post tbattlu wkoll [afna armi.

Id-dimostranti [arqu vettura li kien hemm fil-post, kif ukoll ni]lu l-bnadar tal-grupp fil-ba]i li darba kienet talforzi tas-sigurtà ta’ Muammar Gaddafi, li kienu ppruvaw ira]]nu l-ewwel protesti f’Benga]i, is-sena li g[addiet.

Ix-xhieda qalu li trakkijiet mimlija militanti, g[all-ewwel ikkonfrontaw lill-folol u

mbag[ad fet[u n-nar. Millpost in[elsu wkoll erba’ persuni li kienu qed jin]ammu pri;unieri.

Fil-post kien hemm ukoll ittruppi tal-Gvern Libjan, li kienu qed jikkofnrontaw lillmilitanti, li mbag[ad sabu lappo;; mill-folol.

It-toroq li jag[tu lejn ilba]i, issa huma mg[assa millvoluntiera biex ma j[allux li jsir serq ta’ armi.

Id-dimostranti [adu wkoll il-kontroll ta’ ba]i o[ra li kienet f’idejn il-grupp Abu Slim – grupp militanti I]lamiku ie[or – kif ukoll ba]i o[ra tal-Ansar al-Sharia.

Dak li jidher li kien ittke//ija ta’ dawn il-militanti

I]lami/i minn Benga]i u lappo;; kbir tal-popolazzjoni lokali g[all-Gvern qed jitqies b[ala pass importanti [afna fil-pajji].

I]da l-grupp g[andu ba]ijiet o[rajn fil-Lvant tal-Libja, laktar madwar Derna.

Nhar il-:img[a, f’Benga]i saret dimostrazzjoni kbira favur id-demokrazija u kontra l-militanti I]lami/i.

Imbag[ad, xi partitarji talAnsar al-Sharia g[amlu lprotesta tag[hom ukoll.

L-Ambaxxatur Amerikan maqtul, Christopher Stevens, kien ma[bub [afna mill-poplu Libjan, u [afna Libjani, fosthom il-Gvern, ikkundannaw il-qtil tieg[u.

L-ISTATI UNITI

Istituzzjonijiet finanzjarji fil-mira ta’ hackers Iranjani Xi hackers Iranjani, diversi drabi attakkaw is-sistema talcomputers tal-Bank of America, il-J.P. Morgan u sCitigroup.

L-attakki bdew lejn tmiem is-sena li g[addiet u eskalaw matul din is-sena.

Il-mira ewlenija ta’ dawn lattakki kienet li jirri]ulta dak li jissejja[ denial of service, ji;ifieri s-sit fuq l-Internet ikun imblukkat billi jkun

ibbumbardjat b’mod elettroniku, b’tali mod li jieqaf ja[dem.

Xi sorsi Amerikani qalu li kien hemm evidenza li turi li l-hackers attakkaw dawn ittliet istituzzjonijiet finanzjarji b’rabta mal-[idma biex ikunu infurzati ssanzjonijiet ekonomi/i kontra l-Iran. Jekk dawn ilhackers g[amlux [sara serja jew serqux xi informazzjoni

sensittiva, sa issa g[ad mhux mag[ruf.

L-Iran sa[[a[ il-kapa/ità tieg[u rigward dik li tissejja[ cyber warfare – azzjonijiet ostili kontra pajji] minn fuq l-Internet – wara li lprogramm nukleari tieg[u sofra [sara fl-2010 mill-virus Stuxnet. L-Iran pubblikament qal li jrid jissa[[a[ f’dan ilqasam u [e;;e; li/-/ittadini tieg[u biex jattakkaw minn

fuq l-Internet lill-pajji]i talPunent.

L-attakki kontra dawn ittliet l-akbar istituzzjonijiet finanzjarji Amerikani, ori;inaw fl-Iran; i]da mhux mag[ruf jekk dawn sarux bilbarka tal-Gvern jew minn individwi li a;ixxew g[al rashom.

Jidher li anki diversi kumpaniji Amerikani spi//aw f’din il-mira wkoll.

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

24

Appo;; u entu]ja]mu g[all-Partit Nazzjonalista Il-festi tal-Indipendenza ta’ din issena, organizzati mill-Partit Nazzjonalista Fuq il-Fosos tal-Furjana, kienu karatterizzati minn folol kbar ta’ Maltin u G[awdxin li bilparte/ipazzjoni qawwija tag[hom taw wirja ta’ appo;; u entu]ja]mu g[allPrim Ministru Lawrence Gonzi u g[all-partit immexxi minnu.

Il-qofol ta’ dawn il-festi ntla[aq nhar il-{amis filg[axija waqt il-mass

meeting tal-Indipendenza li matulu Lawrence Gonzi ta [arsa dettaljata tal-bidliet ewlenin li wettaq il-Partit Nazzjonalista fil-gvern fl-a[[ar erba’ snin u nofs waqt li xe[et [arstu lejn dak li l-partit determinat li jwettaq fille;i]latura li ;ejja.

I]-]g[a]ag[, pre]enti f’numru kbir, mag[quda ma’ dawk ta’ età akbar, u ma’ anzjani wkoll, kienu karatteristika li spikkat [afna f’dan il-mass meeting,

kif ukoll qabel u wara meta, immexxija mill-pre]entaturi Ron u Mat, i//elebraw l-anniversarju talakkwist tal-Indipendenza b’mod ferrie[i u ener;etiku.

Il-festi tal-Indipendenza g[addew i]da /ertament se j[allu memorja millisba[ fost l-eluf pre]enti u fost eluf o[rajn li segwewhom permezz taxxandiriet ta’ Net Television.

(Ritratti ta’ Michael Ellul)

25

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

27

Collage

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

F’pa;ni o[ra>

31

Joseph Calleja fil-BBC Proms

33

Tifkira tal-Vitorja f’G[awdex

Festival ta’ Xjenza fil-Belt Valletta • Ara pa;ni 28 u 29

28 COLLAGE KULTURA

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Seminar u kun/ert tal-pjanu jesploraw is-sehem tal-matematika fil-mu]ika ‘Il-Matematika u l-Mu]ika’ hi g[a]la ta’ mu]ika tal-pjanu tas-seklu g[oxrin li tu]a l-

Il-pjanista Tricia Dawn Williams (ritratt me[ud minn Dario Spoto)

matematika b[ala pretest g[al kompo]izzjoni mu]ikali.

Mit-teknika twelve-tone ta’ Arnold Schoenberg salmu]ika minimalista ta’ Philip Glass, dan is-seminar-kun/ert jesplora t-transizzjoni minnumri g[an-noti, permezz taxxjenza tal-matematika biex tin[oloq mu]ika sabi[a u ori;inali.

Il-pjanista Tricia Dawn Williams se tippre]enta g[add ta’ siltiet mu]ikali b’tekniki ba]ati fuq il-matematika.

In-notazzjoni mu]ikali hi rrappre]entazzjoni grafika ta’ prin/ipji ba]i/i talmatematika. In-noti mu]ikali juru l-kumplessità talelementi differenti tal-mu]ika, b[alma hu l-pass tan-noti (tempo), ir-ritmu, u l-pitch, li flimkien isiru mu]ika.

Fis-seklu g[oxrin, il-kom-

po]ituri ]viluppaw iktar din it-teorija billi ]iedu progressjonijiet matemati/i fil-kompo]izzjonijiet mu]ikali.

Il-programm se jinkludi tteknika ta’ 12-tone, mu]ika minimalista, mu]ika aleatorika u notazzjoni grafika.

Willams se tippre]enta dawn it-tekniki permezz ta’ mu]ika internazzjonali, kif ukoll permezz ta’ mu]ika ta’ kompo]ituri Maltin f’ forma ta’ seminar li hu wkoll kun/ert.

Din il-pre]entazzjoni se ssir fil-Kamra tal-Mu]ika, fi/?entru g[all-Kreattività filKavallier ta’ San :akbu matul l-ewwel edizzjoni tal-festival ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ nhar il-:img[a 28 ta’ Settembru fis-7 p.m., b’ripetizzjoni tal-programm fit-8 p.m. Id-d[ul hu b’xejn.

‘Il-Matematika u l-Mu]ika hi wa[da mill-g[add ta’

attivitajiet interessanti li se jsiru matul il-festival IxXjenza fil-Belt Valletta, li hi parti minn /elebrazzjoni mifruxa madwar l-Ewropa kollha msej[a Researchers’ Night (Lejlet ir-Ri/erkaturi).

L-g[an ta’ din i/-/elebrazzjoni hu li tg[in lill-pubbliku jag[raf u jkun rikonoxxenti lejn ir-ri/erkaturi u x-xog[ol siewi li jag[mlu.

Il-festival joffri g[add ta’ attivitajiet divertenti u fl-istess waqt ta’ informazzjoni g[allfamilja kollha, permezz ta’ shows u ta[ditiet interattivi dwar ix-xjenza, u ta’ installazzjonijiet u wirjiet artisti/i ispirati mix-xjenza.

Il-festival Science in the City g[andu l-appo;; talProgramm EU FP7 u l-Malta Arts Fund.

L-attività qed tkun koordinata mill-Università ta’ Malta, bl-appo;;, fost o[rajn, tal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta.

Il-Kummiedja tiltaqa’ max-Xjenza Ix-xjenza mil-lenti komika tal-attur Steve Hili Ix-xjenza da[let f’[anut taxxorb u qabdet argument ma’ kummidjant fuq il-palk. Din mhix /ajta. Attwalment, iva, hi.

B[ala parti mill-festival Science in the City, l-attur u DJ imqareb Steve Hili, se jipprova jifhem ix-xjenza, b’effetti tad-da[k.

F’dan ix-show improvi]at, Steve jispi//a m[awwad dwar il-kimika, fil-fatt dwar il-bijolo;ija u, naturalment, ludjenza dejjem tkun mitluba tipprova tg[inu jo[ro; millproblema.

Dan l-ewwel stand-up show se jittella’ tard il-:img[a, 28 ta’ Settembru, fil-11.30 p.m., f’Angelica, 134, Triq lAr/isqof, Valletta, e]att wara li jintemm il-programm dirett tax-xjenza fuq it-TV fi Pjazza San :or;.

It-tieni stand-up show se jittella’ nhar is-Sibt 29 ta’ Settembru matul Notte Bianca mid-9.00 p.m. ’il quddiem.

Science in the City hu festival tax-xjenza, ri/erka u arti. Il-festival jifforma parti mill-Researchers’ Night li jsir mal-pajjizi Ewropej kollha u hu intenzjonat li jressaq lillpubbliku iktar vi/in ix-xjenza b’mod ferrie[i u divertenti.

Il-biljetti g[al li stand-up show huma ta’ €5 im[allsa bil-quddiem, li jissarrfu f’xorb matul il-lejl… u din mhix /ajta!

L-ispazju hu limitat. Ilbookings jistg[u jsiru permezz ta’ email fuq bookings@angelicamalta.co m jew /empel fuq 21222777.

Id-d[ul hu ristrett g[alladulti.

Science in the City hu appo;;jat mill-EU FP7 Programme u l-Malta Arts Fund. Dan l-avveniment hu koordinat mill-Università ta’ Malta, bl-appo;; tal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta, ilMEUSAC, il-Kunsill Malti g[ax-Xjenza u t-Teknolo;ija, il-Kunsill Malti g[all-Kultura u l-Arti, Where’s Everybody, Malta Chamber of Scientists, Notte Bianca, iCreatemotion, Lily Agius Gallery, ilKavallier ta’ San :akbu ?entru ta’ Kreattività, u Research, Innovation and Development Trust (RIDT) tal-Università.

Iktar tag[rif jista’ jinkiseb minn fuq il-websajt www.scienceinthecity.org.mt jew www.facebook.com#ScienceI nTheCityMalta.

L-attur u d-DJ imqareb Steve Hili se jipprova jifhem ix-xjenza

COLLAGE KULTURA 29

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Fiera tax-Xjenza fil-Belt Valletta Attività mill-Kunsill Malti g[ax-Xjenza u t-Teknolo;ija waqt il-festival ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ Esperimenti xjentifi/i ;o parke;; tal-karozzi ma tantx hi xi xena komuni hawn Malta. Matul l-ewwel edizzjoni tal-festival ‘IxXjenza fil-Belt Valletta’, nhar il-:img[a 28 ta’ Settembru, dilettanti ]g[a]ag[ tax-xjenza g[andhom l-opportunità li jipprattikaw esperimenti u jag[mlu u]u minn wirjiet xjentifi/i interattivi.

Il-Kunsill Malti g[axXjenza u t-Teknolo;ija (MCST) se jbiddel il-parke;; tal-Bank ?entrali ta’ Malta fi Pjazza Kastilja f’Fiera taxXjenza b’tined kuluriti.

Animaturi se jassistu lillvi]itaturi ]-]g[ar f’diversi esperimenti.

Kull sieg[a, bejn is-6 p.m. u l-11 p.m., Chris Bugeja, Executive Science and Technology Officer malMCST, fil-karattru ta’ Profs ?elli, se jippre]enta spettaklu live ta’ 45 minuta dwar ixxjenza.

Il-Professur ?elli se jkun impenjat b’g[add ta’ sorpri]i xjentifi/i. Dawn jinkludu lestrazzjoni tad-DNA millbanana, jo[loq trombi tan-nar, jo[ro; il-;enji mill-fliexken u jo[loq s[ab fi flixkien o[ra.

U hekk kif l-ebda fiera mhi

U[ud mill-istudenti jipparte/ipaw b’mod attiv matul il-festival tax-xjenza tal-MCST is-sena l-o[ra

kompluta ming[ajr il-mu]ika, se jipprova jidderie;i orkestra mag[mula minn straws taxxorb u tazzi tal-plastik.

F’xi [in matul is-serata, ilprofessur se jkollu b]onn tazza tè jew kafè. Meta jasal dan il-waqt, il-professur se jg[alli l-ilma fi platt tal-karti.

Il-Profs ?elli se jkun ukoll qed jilg[ab bin-nar billi ju]a

kastard, jg[affe; bottijiet ta’ xarbiet sempli/ement b’bidla fit-temperatura, jag[fas bu]]ieqa tal-arja bejn ]ew; injamiet miksija b’imsiemer tal-metall, u jipprova jtajjar rokits fl-ispazju, u jag[mel apparta g[at-tifi tan-nar, fost l-o[rajn.

“U x’se jkun il-gran finale?

Tiftakru l-iskola meta kienu

jg[idulna li l-idro;enu fuq innar ifaqqa’ b’[oss qawwi?

Jien se nkun qed nisplodih b’[oss iktar qawwi. Kul[add ipo;;i subg[ajh ;o widnejh!” jav]a l-Profs ?elli!

Il-Fiera tax-Xjenza se sservi b[ala opportunità g[allvi]itaturi biex jesperjenzaw lat fantastiku u kemxejn partikolari tax-xjenza. F’dawn

l-a[[ar snin, l-MCST organizzat g[add ta’ festivals tax-xjenza b’su//es kbir.

“G[andha m[abba ferventi g[ax-xjenza, u ninsabu fidu/ju]i li l-entu]ja]mu tag[na se jinfirex ma’ dawk kollha li j]uru l-fiera taxxjenza tag[na,” qalet l-In;.

Alexandra Camilleri, FP7 Executive mal-MCST. Matul il-fiera se jkun hemm tag[rif dwar kif wie[ed jista’ jikseb fondi g[ar-ri/erka millUnjoni Ewropea u videos dwar stejjer ta’ su//ess minn Maltin f’dan is-settur.

‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ hi parti minn /elebrazzjoni msej[a Researchers’ Night (Lejlet ir-Ri/erkaturi) mifruxa madwar l-Ewropa kollha.

Din i/-/elebrazzjoni ssir kull sena fir-raba’ ;img[a ta’ Settembru u g[andha l-g[an li tressaq lill-pubbliku u lirri/erkaturi u xjentisti flimkien permezz ta’ arti, mu]ika u teatru ispirati mix-xjenza.

Il-festival ix-Xjenza fil-Belt g[andu l-appo;; talProgramm EU FP7 u l-Malta Arts Fund.

L-attività qed tkun koordinata mill-Università ta’ Malta, bl-appo;;, fost o[rajn, tal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta.

Mu]ika bil-flawt u [sejjes elettroni/i f’Palazzo Ferreria

Il-flawtista Federica Lotti se tidher fil-kun/ert L’Ultima Regola del Gioco bil-mu]ika komposta minn Corrado Pasquotti

G[al dawk li j[obbu lmu]ika kontemporanja, L’Ultima regola del Gioco g[andha tkun esperjenza mu]ikali ;dida ispirata mixxjenza u t-teknolo;ija.

Din il-komunikazzjoni sinkronizzata bejn il-flawt u l-mu]ika elettronika se tkun pre]entata f’Palazzo Ferreria fi Triq ir-Repubblika (fa//ata tat-teatru l-antik) matul ilfestival ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’, li se jsir nhar il:img[a 28 ta’ Settembru.

B’mu]ika tal-kompo]itur Corrado Pasquotti, L’Ultima regola del Gioco g[andha lil Federica Lotti ddoqq il-flawt u Alvise Vidolin fuq ilmu]ika elettronika: it-tnejn li huma ;ejjin mill-Konservatorju Mu]ikali ta’ Venezja fl-Italja.

Matul il-kun/ert ta’ 20 minuta, l-udjenza se tkun imdawra minn tmien speakers biex tin[oloq

esperjenza akustika li tolqot l-udit minn kull na[a.

B’dan il-mod, hekk kif ilflawtista ddoqq il-mu]ika, b/ejje/ mill-interpretazzjoni jinqabdu, ikunu pro/essati u trasmessi fuq speaker partikolari g[al playback.

L-ippro/essar tad-data jinvolvi traspo]izzjoni ta’ noti mu]ikali li jo[olqu kontropunti ta’ melodiji hekk kif is-silta tinfeta[ u tinfirex. :eneralment, udjenza tesperjenza kun/ert minn fuq palk jew permezz ta’ [oss minn apparat stereo. I]da, f’dan il-pro;ett, l-‘ispazju’ jsir parametru kreattiv. Ilkompo]itur jippjana l-[oss tul it-tmien speakers li jkunu rran;ati f’/irku biex b’hekk l-udjenza tesperjenza lmoviment tal-[oss.

Karatteristika o[ra interessanti hi li kull esibizzjoni hi unika fiha nfisha. L-istruttura tal-

mu]ika tinbidel matul kull esibizzjoni g[aliex ilmicrophone jaqbad sezzjonijiet differenti li konsegwentement jitfg[u [sejjes f’[inijiet differenti kull darba.

Il-kun/erti, li huma koordinati mill-Malta Association for Contemporary Music, se jkunu ripetuti fit-8 p.m., id-9 p.m. u fl-10.30 p.m.

Din l-attività, li g[andha lappo;; tal-Ministeru g[allEdukazzjoni u l-Impjiegi, se tkun ripetuta fid-29 ta’ Settembru waqt Notte Bianca.

“Ix-Xjenza fil-Belt Valletta se toffri g[add ta’ attivitajiet artisti/i ispirati mix-xjenza.

Dawn qed isiru bil-g[an li jo[olqu attrazzjoni ;dida u kreattiva lejn ix-xjenza,” qal Dr Edward Duca, Manager g[all-Pro;ett ‘Ix-Xjenza filBelt Valletta’.

30 COLLAGE TAG{RIF

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Kors mill-MIT li jg[inek tkun aktar familjari mal-li;ijiet fiskali Ta’ kull sena, ittaxxa tad-d[ul hi [a;a inevitabbli. {afna jippruvaw jinsewha g[al diversi xhur u jibqg[u jinjorawha sal-a[[ar ;img[a, sakemm jasal dak il-mument a[[ari li, akkost ta’ kollox, il-formola tar-ritorn tkun trid tintbag[at.

Dan kwa]i dejjem iwassal g[al diffikultajiet, ri]ultati di]organizzati u sig[at jekk mhux ;ranet ta’ tensjoni biex jinstabu r-rekords, lir/evuti u dokumenti o[ra me[tie;a.

Kull impjegat u kull min ja[dem g[al rasu je[ti;ilhom ikunu jafu dwar l-obbligazzjonijiet tag[hom u kif jittrattaw aspetti ba]i/i b’konnessjoni mat-taxxa tad-d[ul kemm jekk ikollhom jag[tu u kemm jekk ikollhom jie[du flus lura ]ejda li jkunu [allsu.

Biex jg[inu lill-persuni jorqdu bla inkwiet anki meta tkun qed toqrob il-;urnata li persuna jkollha tibg[at ir-ritorn tat-taxxa, ilMalta Institute of Taxation (MIT) qed jilqa’ applikazzjonijiet g[al 2012 Individuals’ Income Tax Foundation Course.

Il-parti l-kbira tal-kors se tikkon/entra fuq li persuna tkun familjari mar-regoli, kif ukoll dwar dwar qlig[ kapitali, u sorsi o[ra ta’ d[ul.

Dan hu l-ewwel f’serje ta’ korsijiet li qed

ikunu organizzati mill-Kulle;; tatTaxxa li twaqqaf dan l-a[[ar fi [dan l-MIT. Il-kulle;; twaqqaf skont ilmission statement tal-Istitut kif ukoll skont l-g[anijiet tieg[u li jeduka lillprofessjonisti u lil dawk li mhumiex professjonisti dwar l-elementi tal-li;ijiet fiskali.

Il-kors, li jikkonsisti f’g[axar sessjonijiet ta’ sag[tejn kull wa[da, se jsir kull nhar ta’ :img[a g[al g[axar ;img[at konsekuttivi, li jibdew mill-:img[a 12 ta’ Ottubru. Filwaqt li kul[add jista’ japplika g[all-kors, il-postijiet jing[ataw fuq ba]i ta’ min japplika l-ewwel, jid[ol l-ewwel. In-numru ta’ parte/ipanti hu limitat. ?ertifikati li jikkonfermaw lattendenza jing[ataw lil kull parte/ipant.

Dan il-kors ba]iku jifta[ ukoll it-triq lejn Masters fit-Tassazzjoni li hu l-g[an a[[ari ta’ dan il-pro;ett ambizzju] tal-Istitut, li qed isir flimkien mal-Università ta’ Malta.

G[al iktar tag[rif, wie[ed jista’ jikkuntattja lill-Malta Institute of Taxation fuq 21314653 jew b’email fuq mit@maintax.org. Ilbrochure tal-kors, li jinkludi formola talapplikazzjoni u tag[rif ie[or, jista’ jitni]]el minn fuq il-websajt tal-Istitut: www.maintax.org.

Kumpanija klijenta tal-HSBC Malta tattendi avveniment fil-Bra]il In-Nylon Knitting Ltd, kumpanija klijenta tal-HSBC Bank Malta, attendiet ilGlobal Connections International Exchange filBra]il, avveniment li indirizza l-i]viluppi pre]enti u futuri fil-kummer/ dinji.

Enfasi spe/jali saret fuq ittkabbir mg[a;;el ta’ swieq emer;enti u l-opportunitajiet ;odda li qed jo[olqu dawn li]viluppi.

Nylon Knitting Ltd, li hi ba]ata f’{al Qormi, kienet

fost stakeholders o[ra li lHSBC ressaq flimkien g[al dan l-iskambju fil-Bra]il.

Dawn inkludew spe/jalisti talkummer/ tal-HSBC, esperti minn negozji differenti, korpi governattivi, u diversi think tanks.

Waqt l-avveniment, Giancarlo Pezzoli, il-Kap E]ekuttiv ta’ Nylon Knitting Ltd, u Sergio Alibrandi, Kap tal-Marketing, iltaqg[u ma’ bosta uffi/jali g[olja talGrupp HSBC li offrew lill-

kumpanija Maltija lopportunità li tistabbilixxi kuntatti siewja ta’ negozju potenzjali ma’ klijenti talHSBC o[ra minn madwar iddinja.

Huma ddeskrivew dan lavveniment b[ala wie[ed utli [afna. “Ing[atajna mappa gwida g[an-networking g[assuq Bra]iljan permezz tannetworking ma’ msie[ba potenzjali kif ukoll opportunitajiet g[allacquisitions u mergers.

RIDT bi [sibijiet innovattivi fil-Kamra tal-Kummer/ fil-Belt Valletta nhar il-:img[a u s-Sibt, it-28 u 29 ta’ Settembru

RIDT t[addan [sibijiet innovattivi g[al futur isba[ g[all-Università {sibijiet innovattivi, futur isba[. Qed ng[ixu f’dinja li l-[in kollu qed tinbidel tant li kwa]i lanqas nag[rfuha.

Dejjem b’aktar komunikazzjoni, i]da b’kompettività aktar [arxa, hi dinja fejn is-sistemi li konna mdorrijin bihom qed ikunu sfidati, u so/jetajiet stabbiliti qed ikunu sfurzati jadattaw u jevolvu biex ma jsirux irrelevanti.

L-innovazzjoni u r-ri/erka li to[loqha huma l-uni/i toroq g[al [afna so/jetajiet biex i]ommu l-livell ta’ g[ajxien li g[andhom u sa[ansitra jtejbuh. Dan japplika [afna g[al Malta u l-Maltin.

Ir-Research Innovation and Development Trust (RIDT) qed jistieden lil min irid biex imur jara pre]entazzjoni bil-video dwar l-Università ta’ Malta, li apparti milli hi istituzzjoni akkademika b’sa[[itha, hi wkoll /entru importanti g[al pro;etti ta’ ri/erka ta’ klassi dinjija.

RIDT se tkun pre]enti filKamra tal-Kummer/ fi Triq ir-Repubblika, il-Belt, waqt il-festival ‘Ix-Xjenza fil-

Belt’ nhar il-:img[a 28 ta’ Settembru mis-6 p.m. ’l quddiem.

RIDT se jkun qed jilqa’ membri tal-pubbliku u rappre]entanti ta’ entitajiet fil-Kamra tal-Kummer/ mis-6 p.m. ’il quddiem nhar il-:img[a li ;ej, 28 ta’ Settembru, biex jiddiskuti g[a]liet ta’ appo;;. G[al aktar tag[rif wie[ed jista’ j]ur is-sit www.ridt.org.mt.

Ta[ditiet qosra s-Sibt li ;ej. Nhar is-Sibt 29 ta’

Settembru, RIDT, b’kollaborazzjoni ma’ Malta Café Scientifique, se jippre]enta serje ta’ erba’ ta[ditiet qosra g[and ilKamra tal-Kummer/. Issess, drogi, birra u d-dinja se jkunu s-su;;etti prin/ipali, u l-pubbliku hu mistieden jie[u sehem. Itta[ditiet ta’ 30 minuta lwa[da jibdew kull sieg[a bejn it-8 p.m. u l-11 p.m.

Il-kelliema se jkunu Dr Kris Zarb Adami, Prof.

Richard Muscat, Martin Polidano u Dr Sandro Lanfranco.

Ikun hemm numru limitat ta’ si;;ijiet u d-d[ul hu b’xejn.

Vodafone se tniedi l-HTC Desire X il-;did Vodafone [abbret li se tniedi l-HTC Desire X, smartphone divertenti, b’sa[[tu u li jg[inek fil-[ajja so/jali tieg[ek. L-HTC Desire X joffri wa[da mill-a[jar kameras, kwalità tas-sound mill-aqwa u awtentika, velo/ità u forza ta’ pro/essar qawwija.

L-HTC Desire X g[andu LCD screen impressjonanti ta’ 4 pulzieri b’optical lamination u angolatura a[jar, fejn kollox jidher

b’kuluri dinami/i u /ari anki f’xemx qawwija.

Il-kapa/itajiet tal-kamera ta’ 5 megapixel tal-HTC Desire X, tinkludi image u video capture fl-istess [in u g[andha l-possibbiltà li ti;bed ritratti b’mod kontinwu, ideali g[al ritratti ta’ azzjoni anki f’kundizzjonijiet ta’ ftit dawl.

Li tissejvja u taqsam irritratti issa hu ferm aktar fa/li bl-HTC Desire X – b’buttuna wa[da tista’ taqsam il-

kontenut ta’ fuq lismartphone mal-[bieb u lfamilja. Bi Dropbox li ji;i stallat fuq l-ismartphone hemm ukoll 25GB online storage g[al sentejn.

L-HTC Desire X se jkun qed jinbieg[ mill-[wienet ta’ Vodafone dalwaqt bil-prezz ta’ €399 jew b’xejn fuq liSmartphone 75 u liSmartphone 95 plans, jew g[al €99 fuq l-iSmartphone 55 plan jew g[al €149 fuq liSmartphone 35 plan.

COLLAGE MEDIA 31

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Le[en Malta dwar l-immigrazzjoni Il-pressjoni kontinwa li issa ilha tag[mel Malta fil-forum Ewropew dwar l-

immigrazzjoni illegali jidher li bdiet trendi ri]ultati ;usti u lo;i/i. G[adu kemm intreba[ ka] importanti g[al Malta filQorti Ewropea, dwar li limmigranti f’diffikultà g[andhom jidda[[lu qrib lewwel art. U mill-Uffi//ju talUE fil-Belt ftit ;ranet ilu kienet trasmessa lill-media l-a[bar dwar il-Politika tal-A]il, fejn ilMembri Parlamentari Ewropej qed jappellaw biex jinqasam ilpi] tal-immigrazzjoni.

F’komunikat separat, irrapporteur g[all-Parlament Ewropew fi Strasbourg [abbar li l-Membri Parlamentari jridu li jkun hemm solidarjetà bejn listati tal-Unjoni Ewropea f’g[amla konkreta ta’ kif se jkun attwat il-pi] talimmigrazzjoni.

Ftit hemm dubju dwar linsistenza kontinwa li g[amlet Malta f’dawn l-a[[ar snin f’dan ir-rigward, u lanqas ma hemm dubju li l-protagonist fost il-membri Maltin kien Dr Simon Busuttil, li rnexxielu jqanqal dibattitu wara l-ie[or.

Dak li ;ara hu li l-affarijiet bdew ji//aqalqu favur dak li b’;ustizzja dejjem emmnet Malta.

Il-komunikati dwar l-A]il qed juru wkoll li ]g[ira kemm hi ]g[ira l-pre]en]a fi]ika ta’ Malta fil-Parlament Ewropew, il-;eografija mentali m’g[andhiex fruntieri.

L-argument Malti wera li jinvolvi maturità u o;;ettività bi]]ejjed biex il-Parlament Ewropew jie[u l-azzjonijiet li g[andu jie[u.

Skont ir-ri]oluzzjoni tal-PE li ttie[det aktar kmieni dan ixxahar, ir-rilokazzjoni fl-UE ta’ persuni bi protezzjoni internazzjonali g[andha tie[u kont tal-a[jar interessi tag[hom u l-[tie;a ta’ solidarjetà bejn listati-membri. Ir-ri]oluzzjoni kienet adottata mill-Parlament fil-11 ta’ Settembru.

Issa, permezz ta’ skema li qed tissejja[ European Distribution Key, qed tkun proposta g[ajnuna lil dawk ilpajji]i tal-UE “li qed jiffa//jaw pressjoni sproporzjonata fuq issistemi nazzjonali tal-a]il jew f’sitwazzjonijiet ta’ emer;enza”.

Dan kien pre/i]ament ilqofol tal-interventi li dejjem g[amlet Malta.

Eku tal-Proms f’Londra L-g[ada tan-Night of the Proms mir-Royal Albert Hall f’Londra, l-istazzjonijiet kollha

lokali, kif kien xieraq, estendew l-oma;; tag[hom littenur Malti Joseph Calleja.

L-interpretazzjonijiet tieg[u,

Kummenti dwar websajts li Ωort Belt li ssa[[ar Il-Belt Valletta hi ;awhra mhux biss g[alina l-Maltin i]da wkoll g[all-umanità, g[aliex hi parti mill-wirt dinji. Dan hu fatt li g[andu

Joseph Calleja, it-tenur Malti b’fama mondjali, protagonist assolut fin-‘Night of the Proms’ f’Londra

mill-klassiku salkontemporanju, kienu impekkabbli u qalg[u t-tif[ir tal-media Ingli]a, fejn it-tenur Malti ta’ 34 sena re;a’ kien konfermat b[ala l-kantant liriku “b’le[en ;eneru] u tad-deheb”.

Ir-reazzjoni f’Malta kienet wa[da terrifikanti wkoll, g[alkemm kien hemm min staqsa g[aliex kellu jkun Calleja li jkanta l-mottiv jin;oista Rule Britannia, jew g[aliex libes shell-suit bilUnion Jack u flokk minn ta[t bis-Salib tal-Kavallieri.

Lanqas jien ma qbilt ma’ dak il-kostum mimli ambigwità u estetikament konfu].

Intant, it-Telegraph ta’ Londra ftit ilu xandret intervista li l-korrispondent mu]ikali Ivan Hewett g[amel f’Malta lil Calleja li, fost lo[rajn, re;a’ rrikonoxxa ddejn tieg[u mat-tenur veteran Malti Paul Axiaq, li fis-snin [amsin tant kellu su//essi filkapitali Ingli]a, kemm ma’ Sadlers’ Wells u kemm malCarl Rosa Company.

Axiaq dam erba’ snin i[arre; lil Calleja, sakemm dan jg[id li “irribella” g[ax ried jibda jkanta ming[ajr ma jistenna aktar. U mar g[al tliet awdizzjonijiet fil:ermanja. Minn hemm beda s-su//ess tal-karriera tieg[u u sakemm kellu 24 sena di;à kien kanta f’Covent Garden u fil-Metropolitan ta’ New York.

Calleja qal lil The Telegraph li qed jistenna li “b[all-inbid ta’ Bordeau”, le[nu jimmatura aktar biex ikun jista’ jkanta flopri l-kbar, b[al I Pagliacci u lAida. Min-na[a tieg[u, Hewett jistqarr li llum Joseph Calleja hu wie[ed mill-ftit tenuri fiddinja li kapa/i ji;bdu folol vasti.

Screening g[all-kan/er fin-nisa Il-kampanja aggressiva li nieda fil-media f’dawn l-a[[ar snin id-Dipartiment tas-Sa[[a kontra l-kan/er tas-sider finnisa (hemm anki ka]i rari ta’ kan/er tas-sider fl-ir;iel) jidher li qed ikollha effett po]ittiv.

G[adu kemm t[abbar li minn

Ottubru tal-2009, meta beda jopera l-programm taliscreening g[all-kan/er preko/i, inqabdu 148 kan/er malinn fi stadju bikri.

Fil-verità, qal komunikat mill-Breast Screening Clinic il;img[a li g[addiet, wa[da minn kull tmien nisa hi su;;etta li ti]viluppa xi forma ta’ kan/er f’sidirha f’xi fa]i f’[ajjitha. Il-ma;;oranza talka]i tokkorri f’nisa li g[andhom ’il fuq minn [amsin sena.

L-objettiv fundamentali taliscreening hu li l-kan/er jinqabad meta ma jkunux g[adhom bdew jidhru u jin[assu s-sintomi, li jfisser li ttumur ikun g[adu ]g[ir u konfinat. Il-Klinika tg[arraf dejjem li l-a[jar pronjo]i tista’ tag[milha l-mara nfisha, billi tag[raf xi jkun qed ji;ri f’sidirha.

Il-kampanja fil-media f’dawn l-a[[ar snin fissret kunxjentizzazzjoni ferm aktar intensa, u llum hu rappurtat li kwa]i sittin fil-mija tan-nisa li g[andhom ’il fuq minn [amsin sena qed jag[mlu test annwali g[all-kan/er.

Scholarships fl-isport u l-arti Dan ix-xahar, il-media vi]iva u stampata rrappurtat is-serati tal-g[oti ta’ scholarships millGvern g[all-isport u l-forom divers tal-arti. L-g[oti tal-boro] ta’ studju sar f’Kastilja, ta[t ilpresidenza tal-Ministru g[allEdukazzjoni, li ta[tha jaqa’ dDirettorat tal-Edukazzjoni g[al Matul il-{ajja u s-Segretarja g[all-Isport.

Il-boro] ta’ studju qeg[din

jing[ataw g[al ta[ri; u kwalifikazzjonijiet g[olja.

Din is-sena, pere]empju, ing[ata scholarship finNutrizzjoni fil-Log[ob talFutbol, xi [a;a li sa ftit ilu rari kienet tid[ol f’mo[[ xi [add.

Qed ikunu meg[juna wkoll persuni li jridu jispe/jalizzaw fl-arti tal-ispettaklu, u dan jag[mel [afna sens meta tqis kemm ]diedu l-organizzazzjonijiet u l-iskejjel li qed joffru tta[ri; f’dawn id-dixxiplini.

jimliena bi kburija, i]da wkoll b’responsabbiltà li nippreservaw dak kollu li hu prezzju] u anki biex inkomplu nsebb[uha b’opri arkitettoni/i ta’ kwalità mondjali.

Dan l-a[[ar sirt naf bilwebsajt www.ivalletta.com.

Dan hu sit prin/ipalment ta’ natura kummer/jali. minn Salvu Felice Pace I]da g[andu taqsimiet li sfelicep@go.net.mt juru l-;miel ta’ diversi binjiet u ta’ pro;etti li dalwaqt jaslu fi tmiemhom.

Fit-taqsima Culture issibu ritratti l-;miel tag[hom ta’ diversi aspetti ta’ knejjes fil-Belt – il-Knisja tadDumnikani, tal-Karmelitani, tal-:i]witi, tal-Agostinjani, tal-Fran;iskani kif tid[ol il-Belt, u Ta’ :ie]u. Ma’ dawn in]id il-Kolle;;ata ta’ San Pawl u l-Konkatidral ta’ San :wann. Issib ritratti o[rajn tal-Mu]ew tal-Gwerra, talArti Fina u dak tal-Arkeolo;ija.

Fit-taqsima Pro;etti ssibu l-mudelli tad-Da[la tal-Belt tal-famu] Renzo Piano, tal-Parlament il-:did u tat-Teatru l-Mikxuf. Issibu wkoll ritratti tal-lift il-;did, li se jiffa/ilita kemm il-kummer/ kif ukoll l-a//essibbiltà millWaterfront g[all-Barrakka ta’ Fuq. Gvernijiet Nazzjonalisti qatt ma xxa[[u milli jonqfu biex il-Belt Valletta tibqa’ ssa[[ar u tibqa’ l-;awhra li writna.

Bonanza kulturali

Gvernijiet Nazzjonalisti investew bil-kbir fil-kultura tag[na u fl-aspetti kollha tag[ha. }ew; fatturi taw kontribut kbir biex din il-bonanza ta’ kultura qed isse[[ b’mod regolari. L-ewwel fattur hu s-s[ubija tag[na fl-Unjoni Ewropea – minnha nnifisha vetrina kulturali Ewropea. It-tieni fattur hu l-Kunsilli Lokali, li llum qed jid[lu bis-serjetà biex jesponu l-kultura tal-villa;; jew tal-belt li jkunu b’/elebrazzjonijiet tal-ikel tag[na, tax-xorb tag[na u aspetti o[rajn kulturali.

In-NotteBianca, li ssir ta’ kull sena fil-Belt Valletta u li di;à se[[et sitt darbiet, hi attività ta’ varjetà wiesg[a. Ilmu]ewijiet, il-binjiet pubbli/i, il-wirjiet tal-arti – kollha miftu[a g[all-pubbliku b’xejn, b’mu]ika, ]fin, filmati, teatru u [afna aktar.

Is-sit www.nottebiancamalta.com tag[ti tag[rif dwar dak li se jse[[ is-Sibt li ;ej. Imbag[ad hemm Lejlet Lapsi – Notte Gozitana f’G[awdex, li ta kull sena ti//elebra lisba[ u l-a[jar f’G[awdex.

L-Unjoni Ewropa g[enet [afna b’fondi partikulari biex attivitajiet kulturali bil-parte/ipazzjoni ta’ gruppi millEwropa jse[[u b’mod regolari fil-bliet u l-villa;;i tag[na. Il-vi]joni tal-Partit Nazzjonalista li jsa[[a[ ilkultura tag[na se[[et. Il-lingwa tag[na, minkejja dak li kien bassar il-Labour, tinsab fost il-lingwi Ewropej. Issa jiddependi minna biex inkomplu f’din it-triq ta’ bonanza kulturali.

98% bl-internet Din hi /-/ifra tat-tfal u l-adolexxenti li g[andhom a//ess g[all-internet. L-iskejjel tag[na huma attrezzati b’mod tajjeb f’dan il-qasam. L-a//ess g[all-internet fiddjar hu wkoll g[oli [afna.

Mas-su//ess u l-innovazzjoni ji;i wkoll il-periklu. Blinternet fil-kamra tas-sodda tat-tfal, ming[ajr ilprekawzjonijiet li g[andhom jittie[du mill-;enituri, dejjem hemm il-periklu tal-manipulazzjoni minn xi adulti fuq it-tfal u l-adolexxenti.

32 COLLAGE RELI:JON

Il-{add, 23 ta‘ Settembru, 2012

LEJN IS-SINODU TAL-ISQFIJIET (4)

Mod ;did kif “inkunu Knisja” Dawn i/-/irkustanzi ;odda fil-missjoni talKnisja jwassluna biex nirrealizzaw li tterminu ‘evan;elizzazzjoni ;dida’ jitlob minna li nsibu modi ;odda kif ‘inkunu Knisja’ fissitwazzjonijiet so/jali u kulturali li qed jinbidlu l-[in kollu.

Il-mudell tradizzjonali ta’ dinja maqsuma ‘f’pajji]i nsara’ u ‘f’artijiet talmissjoni’, li g[al [afna ]mien kien jg[odd, g[alkemm /ar fil-[sieb illum dan sar xi [a;a limitata, sempli/i ]]ejjed, li ma japplikax aktar g[assitwazzjoni pre]enti, u allura ma jistax jintu]a b[ala referenza fil-bini talkomunitajiet Insara.

Hu me[tie; li l-g[ajxien nisrani jiggwida r-riflessjoni biex bil-mod il-mod jinbena mudell ;did ta’ Knisja, li jevita l-periklu tas-setet u tar‘reli;jon /ivili’ u jippermetti lKnisja ]]omm l-identità missjunarja tag[ha f’era postideolo;ika b[alma hi dik tallum.

Fi kliem ie[or, hemm b]onn li l-Knisja ma titlifx il-wi// tag[ha ta’ ‘Knisja domestika’ u ‘ta’ poplu ta’ Alla’.

Il-Knisja ma tistax titlef ilkapa/ità tag[ha li tibqa’ qrib tan-nies fil-[ajja tag[hom ta’ kuljum, anki fejn hi f’minoranza jew fejn hi diskriminata. Kif kien sa[aq il-Papa :wanni Pawlu II, ‘Evan;elizzazzjoni ;dida’ tfisser li ssir mill-;did in-nis;a nisranija tas-so/jetà umana u n-nis;a tal-istess komunitajiet Insara; tfisser li tg[in il-Knisja tkompli tkun pre]enti ‘fid-djar

ta’ wliedha’, biex tanima lil [ajjithom u tindirizzahom lejn is-Saltna li g[ad trid ti;i.

Il-Knejjes orjentali Kattoli/i u l-komunitajiet insara li g[exu jew g[adhom qed jg[ixu esperjenza ta’ [ajja fil-mo[bi, ta’ persekuzzjoni, ta’ emar;inazzjoni, u li huma vittmi ta’ intolleranza etika, ideolo;ika u reli;ju]a, jistg[u jkunu ta’ g[ajnuna kbira f’din il-[idma ta’ dixxerniment.

Ix-xhieda tag[hom ta’ fidi, perseveranza, qawwa, tama s[i[a u l-mod kif iwettqu xi w[ud mill-[idmiet pastorali tag[hom jistg[u jkunu rigal g[al komunitajiet Insara o[ra, li g[alkemm kellhom passat glorju], issa g[addejjin minn mumenti diffi/li.

G[all-Knejjes li ma tantx huma mdorrija jg[ixu l-fidi tag[hom f’sitwazzjoni ta’ minoranza, ikun ta’ rigal g[alihom jisimg[u esperjenzi li jnisslu fihom dik il-fidu/ja me[tie;a biex jag[mlu [ilithom kollha g[allevan;elizzazzjoni ;dida.

Hu ]mien ta’ evan;elizzazzjoni ;dida anki fil-

punent, fejn [afna li r/evew il-mag[mudija qed jg[ixu [ajja li mhijiex nisranija, u fejn qieg[ed jikber innumru ta’ nies li g[alkemm g[andhom xi rabta mal-fidi, i]da ftit jew xejn jafu dwar il-ba]i tag[ha. {afna drabi l-fidi hi pre]entata b’karikatura, jew inkella jkun hemm kulturi li pubblikament jittrattawha b’indifferenza jekk ukoll mhux b’ostilità.

Hu ]mien ta’ evan;elizzazzjoni ;dida g[all-Punent. “Pajji]i u nazzjonijiet s[a[ fejn qabel ir-reli;jon u l-[ajja nisranija kienu qed jiffjorixxu u kienu ji;;eneraw komunitajiet b’fidi [ajja, issa g[addejjin minn ]mien iebes ta’ prova.

U hemm xi w[ud minnhom li qed i;arrbu bidla radikali frott tal-indifferenza, tassekulari]mu u tal-atei]mu.

Dan insibuh l-aktar filpajji]i u n-nazzjonijiet ta’ dik li nsej[ulha l-Ewwel Dinja, fejn il-;id ekonomiku u lkonsumi]mu – anki jekk hawn je]istu wkoll il-faqar u l-mi]erja – jimbuttaw u jsostnu [ajja mg[ixha ‘daqs li kieku Alla ma je]istix’.

Il-komunitajiet insara je[tie; li jkunu jafu jwie;bu b’kura;; u b’responsabbiltà g[at-ti;did me[tie; fil-Knisja min[abba fil-bidliet kulturali u so/jali li qed ise[[u.

Je[tie; jitg[allmu jaraw x’se jag[mlu u jwettqu lpro/ess twil li hemm b]onn biex jaslu g[all-modi ;odda, filwaqt li l-point of reference tag[hom jibqa’ dejjem ilmandat biex jevan;elizzaw.

Il-25 {add matul is-sena

Id-dilemma> nikbru jew ni/kienu^ G[erf 72>12,17-20< Salm 53< :akbu 3>16-17,4 1-3< Mark 9>30-37 Il-{sieb Il-Mulej hu mag[na dejjem. Il-Mulej hu g[as-servizz tag[na dejjem. Isimg[u x’g[andna fl-antifona tal-bidu talQuddiesa tal-lum: “Jien is-salvazzjoni tal-poplu”, jg[id ilMulej, “kull meta jsej[uli fid-dwejjaq tag[hom, jiena nismag[hom u nkun il-Mulej tag[kom g[al dejjem” (Danjel 3,31).

Kemm-il darba g[addejna minn mumenti ibsin fil-[ajja tag[na u ppruvajna nsibu elf fara;, elf soluzzjoni u mhux dik tal-Mulej? Kemm-il darba fil-[ajja tag[na ppruvajna na[arbu minn dak li l-Mulej irid jag[mel g[all-;id u g[allfejqan tag[na? Il-Mulej ikun ta’ servizz, i]da l-Van;elu talKultura Moderna hu l-oppost. Kontinwament jipprojetta lill-individwu fuq quddiem, biex jidher. Fil-mo[bi ma jiswa xejn. Hemm b]onn li tkun kbir, li tidher. Il-Mulej irid ilkuntrarju. Il-Mulej iridna nkunu ta’ servizz g[all-i]g[ar u a[na nkunu ]g[ar b[alhom. Diffi/li… aqraw sew il-qari tallum.

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari, me[ud mill-Ktieb tal-G[erf, g[andna rrakkont li f’din id-dinja l-bniedem tajjeb ji;bed fuqu lg[adab tal-[]iena. {ajtu stess hi /anfira g[all-im;iba [a]ina ta’ [afna. Din kienet il-;rajja tal-Lhud li kienu f’Lixandra tal-E;ittu, li sabu tifsira g[all-g[emil li kienu j;ibu fuqhom l-E;izzjani.

Is-Salm Responsorjali, minn Salm 53, hu g[anja lillMulej biex ikun hu dak li jg[inna. Fit-Tieni Qari San :akbu jtenni li fl-g[emil tag[na trid tidher il-fidi tag[na u g[alhekk in-nisrani jrid ibieg[ed minnu dak li jtebbag[lu ;ie[u. Fil-Van;elu ta’ San Mark :esù j[abbar il-passjoni tieg[u. Mhux talli ma fehmuhx id-dixxipli, talli bdew jaraw min kien l-ewwel fosthom. :esù jurihom li min jimxi warajh irid ikun ta’ servizz g[al [addie[or.

Il-{ajja 1. L-g[erf li ;ej mis-sema hu g[erf safi li jfittex is-sliem, it-tjubija u l-ir;ulija. Hekk itenni llum San :akbu. Kemm qed te]er/ita fil-[ajja tieg[ek ta’ kuljum dan id-don?

2. G[alxejn ng[idu li a[na nsara. Irridu nixhdu li a[na nsara. Mill-g[emil se jag[rfuha l-fidi tag[na.

3. Il-fidi tag[na hi mixja wara :esù fis-servizz tal-fqir u l-batut. Kemm tassew qed inkunu ta’ servizz g[al min hu fil-b]onn u fi/-/kejknin ta’ madwarna? Xi kultant il-fqir u lbatut jista’ jkun fid-dar tag[na..

4. Irridu nift[u g[ajnejna biex nilqg[u li/-/kejknin.

Hemm tassew inkunu qed in[addmu l-fidi tag[na u nilqg[u lil Kristu.

{SIEB

Jg[idu li persuna trid biss tliet affarijiet biex jag[mluha fer[ana f’din id-dinja: xi [add li t[obb, xi [a;a x’tag[mel u xi [a;a g[al xiex tittama.

– Tom Bodett

Id-Djalogu Mulej, fil-[ajja ta’ kuljum, ifta[li sew g[ajnejja, sabiex nag[raf lilek fil-fqir u l-batut.

Fr Charles Fenech, OP

COLLAGE G{AWDEX 33

Il-{add, 23 ta‘ Settembru, 2012

Inawgurat restawr li sar minn Wirt G[awdex

Il-Ministru Giovanna Debono waqt i]-]jara tag[ha f’bini storiku li kien restawrat fi/-?ittadella

It-23 Kungress Marjolo;iku Marjan Internazzjonali Ir-Rettur tas-Santwarju Ta’ Pinu, Dun Gerard Buhagiar, flimkien ma’ Dun Emanuel Magro u Dun Samuel Grech, student talMarjolo;ija f’Ruma, dan la[[ar [adu sehem f’isem Malta fit-23 Kungress Marjolo;iku Marjan Internazzjonali bit-tema Il-Marjolo;ija mi]-}mien tal-Kon/ilju Vatikan II: Re/ensjoni, Bilan/ u Prospettivi.

Dan il-kungress kien organizzat fl-Aula Magna tal-Università Pontifi/ja Antonianum, f’Ruma, u kien organizzat mill-PAMI (Pontificia Academia Mariana Internationalis), lAkkademja Pontifi/ja Marjana Internazzjonali, flimkien mal-Univeristà Pontifi/ja Marianum.

G[al dan il-kungress attendew ’il fuq minn 350 persuna minn diversi pajji]i

minn [ames kontinenti.

Il-kelliema, teolo;i u professuri fl-istudji Marjolo;i/i ta’ fama internazzjonali, tkellmu dwar kif il-figura tal-Ver;ni Marija kienet pre]entata fittag[lim tal-Kon/ilju Vatikan II. Il-Kungress feta[ bi//elebrazzjoni tal-g[asar filBa]ilika ta’ Santa Maria Maggiore, preseduta millKardinal Angelo Amato, iddelegat uffi/jali tal-Papa g[al dan il-Kungress, u ng[alaq bi/-/elebrazzjoni tal-Ewkaristija, immexxija mill-Kardinal Gianfranco Ravasi, il-Prefett tal-Kunsill Pontifi/ju g[all-Kultura.

Il-kungressisti ntlaqg[u mill-Papa Benedittu XVI f’udjenza spe/jali f’Castel Gandolfo, nhar is-Sibt 8 ta’ Settembru, il-festa tatTwelid tal-Ver;ni Mqaddsa Marija.

Il-patrimonju storiku hu element ewlieni fost id-diversi karatteristi/i li jag[tu identità distinta lil G[awdex, u g[alhekk hu importanti li dan il-patrimonju jkun apprezzat u konservat.

Dan qalitu l-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono waqt l-inawgurazzjoni ta’ pro;ett estensiv fir-restawr ta’ bini storiku li jinkorpora lPorvlista, xi mini, xelters, kif ukoll silos tal-qam[ fi/?ittadella.

Dan ir-restawr hu wie[ed

mit-38 pro;ett li kienu proposti minn 37 NGO ta[t skema tal-Ministeru g[al G[awdex, marbuta malEwwel Pjan ta’ Azzjoni ta’ Eko-G[awdex g[as-snin bejn l-2010 u l-2012 – skema li kellha finanzjament ta’ €1.2 miljun.

Ix-xog[ol tar-restawr kien koordinat mill-G[aqda Wirt G[awdex b[ala parti minn pro;ett aktar wiesa’, li kien jinkludi wkoll restawr filkappella medjevali ta’ Santa ?e/ilja, li tinsab fil-limiti tax-

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

Ministri Ewropej tax-Xog[ol u l-Politika So/jali jiltaqg[u f’G[awdex Il-Gvern se jniedi Strate;ija Nazzjonali dwar l-Anzjanità Attiva L-anzjanità attiva u limportanza tal-parte/ipazzjoni tal-anzjani fis-suq tax-xog[ol kienu l-qofol ta’ laqg[a informali li saret f’G[awdex bejn il-Ministri tal-UE responsabbli mix-Xog[ol u lPolitika So/jali.

Malta wkoll qed tag[ti ssehem tag[ha f’dan il-qasam.

Fil-fatt, fl-istess laqg[a sar mag[ruf li l-Gvern Malti waqqaf working group interministerjali biex ifassal Strate;ija dwar l-Anzjanità Attiva fid-dawl tal-fatt li anki Il-Ministri Ewropej waqt il-laqg[a tag[hom f’G[awdex pajji]na qed jiffa//ja popolazzjoni dejjem tixjie[ fuq jumejn, mal-Ministri kif il-Gvern Malti qed b’ri]ultat tat-tnaqqis fir-rati Ewropej ipparte/ipaw ukoll il- jin/entiva lill-pensjonanti biex tal-fertilità u min[abba li llum Ministru responsabbli milljibqg[u attivi fid-dinja taxqed ng[ixu aktar fit-tul.

Familja, Chris Said, u lxog[ol u ma jitilfux ilL-anzjanità attiva hi sfida li Ministru tal-Edukazzjoni u xpensjoni waqt li jibqg[u te[tie; soluzzjonijiet Xog[ol, Dolores Cristina. ja[dmu. differenti, u l-[idma fuq din lB’kollox, f’G[awdex kien Il-Ministru Said, min-na[a istrate;ija nazzjonali tinsab fi hemm rappre]entati 10 pajji]i, tieg[u, spjega kif anki fejn stadju avvanzat. L-istrate;ija li flimkien ma’ Malta jid[lu n-nisa hemm diversi se tkun imnedija fil-;img[at li ddiskutew il-b]onn li in/entivi li jg[inu lill-mara ;ejjin. tissa[[a[ is-solidarjetà bejn il- tibqa’ ta[dem u tibbilan/ja G[al din il-laqg[a informali ;enerazzjonijiet. bejn ix-xog[ol u l-b]onnijiet f’G[awdex, li kienet mifruxa Il-Ministru Cristina spjegat tal-familja.

L-Opra Turandot fit-Teatru Aurora It-Teatru tal-Opra Aurora [abbar il-kast tal-opra Turandot, li se ssir nhar is-Sibt 13 ta’ Ottubru. Ilparte/ipazzjoni straordinarja tas-sopran Maria Guleghina fir-rwol ewlieni – li t[abbret xi ;img[at ilu – g[enet mhux ftit biex il-biljetti g[al din lopra komplew [er;in b’ritmu meqjus.

Maria Guleghina se ttir minn New York wara li

tag[mel il-parti ta’ Turandot fit-Teatru Metropolitan, ;img[a qabel, u tirritorna hemmhekk biex tkompli ddehriet tag[ha ftit ;ranet wara.

F’G[awdex, hi se tkun akkumpanjata mit-tenur Valter Borin fil-parti importanti tal-Prin/ep Calaf.

Borin u Guleghina [admu flimkien l-opra Nabucco, flArena ta’ Verona, u se jer;g[u jiltaqg[u Malta g[ad-

debutt lokali tag[hom. Borin se jkun qed jiddebutta wkoll b[ala Calaf.

Dan id-duo ta’ fama dinjija se jkun kumplimentat bl-a[jar fost l-element Malti – issopran Miriam Cauchi, li se tkun qed tie[u sehem g[allewwel darba fl-Aurora firrwol ta’ Liù, u l-baxx Noel Galea, li se jie[u sehem g[al sena o[ra, din id-darba b[ala Timur.

Wirja f’g[eluq it-300 sena mit-twelid ta’ De Soldanis IMFAKKAR L-ASSEDJU L-KBIR. Il-Ministru g[al G[awdex

Giovanna Debono ppresediet /erimonja ta’ kommemorazzjoni talAssedju l-Kbir ta’ Malta f’Misra[ il-Vitorja, ix-Xag[ra, li kienet organizzata mill-Knisja Parrokkjali u mill-Kunsill Lokali tax-Xag[ra. I//erimonja, li saret f’jum il-festa tal-Vitorja, fit-8 ta’ Settembru, inkludiet re-enactment mix-Xag[ra Historical Re-Enactment Organization u tqeg[id ta’ kuruni quddiem il-Monument tal-Assedju, li tpo;;a temporanjament fl-istess pjazza.

Fl-okka]joni tat-300 anniversarju mit-twelid ta’ Gian Fran;isk Agius De Soldanis, fis-Sala tal-Wirjiet tal-Ministeru g[al G[awdex ittellg[et esebizzjoni dwar dan il-qassis, lingwista kif ukoll antikwarju.

Din il-wirja kienet organizzata mill-Ministeru g[al G[awdex flimkien malBibljoteka Nazzjonali, Heritage Malta, kif ukoll bil-g[ajnuna tadDipartiment tal-Malti flUniversità ta’ Malta.

Fiha kienu esebiti xog[lijiet ewlenin tieg[u dwar il-lingwa Maltija, listorja, l-arkeolo;ija u rreli;jon, fosthom ilver]jonijiet ori;inali talmanuskritti u l-kotba li ppubblika De Soldanis.

34 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

Cuckoo li ttajjar lejn l-Italja mhux tar hu

G[asfur jittajjar bl-ajruplan biex ikun ma’ s[abu G[asfur cuckoo li tfejjaq wara li nstab qed imut fi ;nien f’Londra tajruh lejn lItalja fuq ajruplan. Lg[asfur ittella’ fuq ajruplan tal-British Airways 737 g[al Turin biex jing[aqad ma’ g[asafar o[ra tat-tip tieg[u li dalwaqt jibdew ilmigrazzjoni twila tag[hom lejn l-Afrika.

L-g[asfur instab f’Tolworth b’ferita fi ;win[ajh, f’rasu u mimli parassiti. Imma wara kura tajba re;a’ kien f’sa[[tu mill-;did.

Waqt li kien fuq l-ajruplan

sejjer Turin kien hemm infermiera mill-Wildlife Aid Foundation biex tie[u [siebu. Lucy Kells, linfermiera, qalet li l-g[asfur semmewh Idemili.

Simon Cowell, direttur tal-WAF, qal li l-g[asfur sabuh ;imag[tejn ilu u kien l-ewwel wie[ed li kien tagged biex bis-sistema ta’ satellita jsibu fejn ikun.

Nofs l-g[asafar cuckoos li jmorru l-Ingilterra ntilfu kollha f’dawn l-a[[ar 25 sena u huma fost l-aktar razza ta’ g[asafar li qed imutu.

?INA — Meta l-ispazju hu limitat l-unika soluzzjoni hi li tibni dar f’xi post li ssib. Fil-belt ?ini]a ta’ Zhuzhou inbnew erbat idjar g[all-familja fuq is-saqaf ta’ shoppong centre kbir.

Kalzetti li tilbishom flok ]arbun L-g[awma ta’ bla [wejje;

L-aktar grupp ta’ g[awwiema bla [wejje; fid-dinja Grupp kbir ta’ g[awwiema bla [wejje; intefg[u jg[umu f’lag f’Oxfordshire flIngilterra biex jiksru r-rekord tad-dinja g[all-aktar grupp ta’ nies li ni]lu jg[umu g[arwenin.

L-g[awwiema, li ma kinux iltaqg[u qabel ma ni]lu jg[umu, g[amu f’wa[da millagi fejn kien qed isir ilWilderness Festival f’Cornbury Park.

L-g[awma bla [wejje; saret ukoll biex ti//elebra ttwaqqif ta’ klabb sigriet ta’

g[awwiema li se jiltaqg[u darba fix-xahar biex imorru jg[umu f’postijiet mhux tassoltu u strambi. Dawn ilpostijiet jibqg[u sigrieti sala[[ar mument u jkunu av]ati lill-membri tal-komunità fla[[ar mument.

L-idea ta’ dan il-klabb sigriet hi ta’ Fabien Riggall li qal li meta tmur tg[um bla [wejje; fi grupp kbir tg[addi minn esperjenza tal-g[a;eb.

Xejn xejn tkun qed tag[mel xi [a;a li hi differenti g[al kollox milli tag[mel is-soltu.

Kumpanija }vizzera ddisinjat par kalzetti li jistg[u jintu]aw minflok i]-]arbun u li bihom wie[ed jista’ jmur jimxi barra, ji;ri u, jekk irid, anki jixxabbat mal-g[oljiet.

Il-kalzetti mill-kumpanija Swiss Barefoot Company huma ma[suba biex fl-a[[ar mill-a[[ar wie[ed ma jibqax ju]a aktar i]-]raben u meta ju]ahom jibda j[ossu qisu qed jimxi [afi. Il-kalzetti huma mag[mulin b’mod li fihom tista’ dda[[al subg[ajk ta’ saqajk, b[al ingwanta.

Il-qieg[ tal-kalzetti hu mag[mul mill-PVC biex ikun b’sa[[tu bi]]ejjed li ma jitqattax, iservi daqs ]arbun u jifla[ g[al kull strapazz.

Dieter Hesch, is-sid talkumapnija, qal li [adu snin twal sakemm sabu l-mod ta’ kif seta’ jsir il-materjal g[allkalzetti. It-teknika kienet

Il-kalzetti l-istess b[al ]arbun

diffi/li biex jin[admu imma fl-a[[ar irnexxielhom.

“Ninsab kuntent [afna bilprodott finali,” qal Hesch.

“Nittama li ma]-]mien jibdew isiru wkoll tal-moda. Issa qed

na[dmu wkoll fuq kalzetti li jistg[u jintu]aw g[al min imur ji;ri fil-maratoni.”

Il-kalzetti, li ji;u twal jew qosra, jiswew mal-45 ewro lpar.

• Qed nirrepetu din il-pa;na g[aliex, min[abba ]ball tekniku, nhar il-{add li g[adda dehret inkomplita.

COLLAGE PASSATEMP 35

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012 Mimdudin> 1. Dan tieg[i m’g[andekx terfg[u int! (6) 3. Qaddej (6) 7. G[emil (7) 8. Mo[bija fil-perlina (5) 9. Faddal (5) 10. Mog[dija ta]-]mien (9) 11. Kien tal-istess fehma (5) 13. Ja[dmu fuq il-palk (6) 15. Morina tinbidel f’g[asfur tad-dar (6) 17. Tag[milha fuq in-na[a ta’ wara ta’ /ekk (5) 21. G[asfur ta’ sidru a[mar li j]urna g[all-[abta ta’ Ottubru (9) 23. Su//ess (5) 24. Fil-knejjes dawn kmamar ]g[ar g[all-istatwi (5) 26. Spe/i ta’ sufani (6) 27. Missirijietna kienu jbillu l-pinna fih! (6) Weqfin> 1. {erba s[i[a b[al dik li j[alli warajh terremot qawwi (6) 2. Wa[da minn dawk l-Energy Savers (5) 3. Li jsir ta’ sikwit (5) 4. Hekk inqabad il-[alliel… waqt li kien qed jisraq (3-4) 5. In-na[a ta’ wara tad-dg[ajsa (5) 6. Frott (6) 7. Tibqa’ famu]a g[as-soppa li taf tag[mel (5) 12. Fih is-satal jin]el jid[ak u jitla’ jibki (3) 14. Sparatura (3) 15. Hekk kif… (6) 16. G[amel teatrin (7) 18. Sinjal importanti fl-e]ami (5) 19. Akkwistajt (5) 20. Meta jintlibsu fis-saqajn dawn jag[mlu [afna [sejjes (6) 22. Mhux tond g[al kollox (5) 23. Huma ta’ dwejjaq dawn li jitilg[u fuq il-;isem (5) Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add li g[adda

Mimdudin> 1. Mrew[a; 3. A//ess; 7. Saffart; 8. Namur; 9. Rifsa; 10. Kur/ifiss; 11. Sakra; 13. Jaqblu; 15. Xkaffa; 17. {amsa; 21. Farkizzan; 23. }laqt; 24. Jarak; 25. Pakkett; 26. Skanta; 27. Stalla.

Weqfin: 1. Minuri; 2. {effa; 3. Altar; 4. ?anfira; 5. Marka; 6. Kristu; 7. Safra; 12. Kif; 14. Qum; 15. Xifajk; 16. Flixkun; 18. Skart; 19. Uniku; 20. Storda; 22. Zoppa; 23. }velt.

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

15

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tat-Tisliba tad-9 ta’ Settembru hu: Brian Galea, 50, Triq Lanzon, {al Tarxien.

Soluzzjonijiet

L-anomaliji

Il-kelma ‘anomalija’ tfisser inkonsistenza, irregolarità, [a;a li mhux soltu ssir jew tinstab. Hawn evidenti tnax-il anomalija f’din ix-xena. E]: Ir-ra;el liebes it-tomna fuq ix-xellug g[andu g[asfur jistrie[ ;o fiha. Baqa’ [dax u dawn biex issibhom int.

1. Ir-ra;el bit-tomna [are; ti;ie;a passi;;ata flok il-kelb.

2. L-istess ra;el ming[ajr peduna u ]arbuna.

3. Fuq il-lemin hawn lampa li soltu naraw flibliet.

4. It-tfajjel qed ipejjep sigarru.

5. Ir-ra;el fuq il-lemin g[andu l-komma tal;akketta twila ]]ejjed.

6. L-istess ra;el qed ju]a l-bastun bil-maqlub.

7. L-istess ra;el liebes peduna rrigata.

8. It-tifla qed tmexxi tajer ta’ karozza.

9. Din it-tifla qed issuq it-tajer bl-umbrella 10. L-istess tifla g[andha tliet saqajn.

11. Fil-pram hawn kelb.

L-anomaliji

KELMTEJN MAD-DEPUTATI TIEG{EK

CLYDE PULI

Inkomplu ninvestu flimkien, inkomplu nirnexxu flimkien minn Gabriel Ellul gjellul@gmail.com

Ejjew inkomplu ninvestu flimkien. Ejja nkomplu nirnexxu flimkien.

Hekk qal Clyde Puli, isSegretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[ u l-Isport, f’intervista ma’ din ilgazzetta.

Matulha staqsejnieh dwar il-[idma tieg[u f’din il-le;i]latura, il-mod kif i[ares lejn il-;ejjieni ta’ Malta u l-investiment kbir li l-Gvern wettaq b’risq i]]g[a]ag[ u l-isport.

lokal. Ridt nag[ti li]]g[a]ag[ l-opportunitajiet kollha biex jinvolvu ru[hom.

Fl-istess le;i]laturi, saru wkoll numru rekord ta’ toroq ;odda, g[add kbir ta’ restawr u ;ew offruti varjetà ta’ korsijiet edukattivi.

U x’tg[idilna dwar il[idma tieg[ek fl-ewwel le;i]latura, bejn l-2003 u l-2008^

Inqis dan i]-]mien b[ala esperjenza po]ittiva [afna. {dimt b[ala Chairman tal-Kumitat talAffarijiet So/jali filParlament. Kien ukoll f’dan il-kumitat li bdew isiru d-diskussjonijiet dwar il-li;i tal-IVF. F’din il-le;i]latura kont ukoll membru tal-Kumitat tal-Affarijiet Barranin u Ewropej, kif ukoll membru tad-delegazzjoni tal-Parlament fl-Ewropa.

X’tg[idli dwarek^

G[andi 43 sena.

Mi]]ewwe; lil Marianne u g[andna ]ew;t itfal, Gabriel u Jacque. Studjajt is-so/jolo;ija politika u b[ala passatemp in[obb nisma’ l-mu]ika, naqra u nipprattika l-isport, b’mod partikolari dak li g[andu x’jaqsam ma]-]wiemel.

Kif bdejt ta[dem filpolitika^

Isse[ibt mal-Moviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista fl-1990, fi]]mien meta kont g[adni student. Kont attiv f’dan ilmoviment kemm fuq livell nazzjonali kif ukoll fuq illivell tal-lokal tieg[i, dak ta’ {al Qormi.

Fl-1991, bdejt na[dem ukoll fuq l-istazzjon Radio101, li kien g[adu fil-bidu tieg[u.

Iktar tard, fl-1994, g[a]ilt li nikkontesta lelezzjoni tal-Kunsill Lokali b[ala kandidat

‘

Intervista 37

Il-{add, 23 ta’ Setembru, 2012

36 Intervista

Clyde Puli, is-Segretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[ u l-Isport waqt it-tnedija tal-A;enzija }g[a]ag[

Nazzjonalista fuq {al Qormi. :ejt elett u g[al erba’ snin [dimt b[ala kunsillier.

Fl-1996 u fl-1998 ikkontestajt l-elezzjoni ;enerali, i]da ma kontx ;ejt elett. Fl-1997 bdejt na[dem b[ala President tal-Kunsilliera u fl-1998 ikkontestajt ukoll lelezzjoni tal-Kunsill u n[tart Sindku ta’ {al Qormi.

Kont elett g[all-ewwel darba fl-2003, fuq is-sitt

distrett. G[alhekk, din hi ttieni le;i]latura tieg[i.

G[aliex g[a]ilt lillPartit Nazzjonalista^

Il-Partit Nazzjonalista dejjem po;;a lill-bniedem fi/-/entru tal-politika tieg[u. Kull policy li wettaq dan il-partit fittxet dejjem li tg[in lill-bniedem fl-i]vilupp tieg[u.

Il-Partit Nazzjonalista qatt ma ffoka fuq li]vilupp nazzjonali biss, qatt ma fittex li jtejjeb

Il-Partit Nazzjonalista qatt ma iffoka fuq l-i]vilupp nazzjonali biss, qatt ma fittex li jtejjeb setturi spe/ifi/i ta’ pajji]na biss imma g[araf l-importanza li jis[aq fuq l-i]vilupp personali, l-i]vilupp tal-bniedem, tal-individwu’

setturi spe/ifi/i ta’ pajji]na biss, imma g[araf limportanza li jis[aq fuq li]vilupp personali, li]vilupp tal-bniedem, talindividwu.

X’tikkummenta dwar il-[idma tieg[ek filKunsill Lokali ta’ {al Qormi^

Il-politika, f’kull livell tag[ha, tinvolvi impenn u sagrifi//ju. Wie[ed g[andu dejjem jiftakar li qieg[ed hemm biex ja[dem g[an-nies, biex jaqdihom.

Fi]-]mien li [dimt b[ala kunsillier u Sindku, {al Qormi ra bidla sostanzjali.

Bi]]ejjed insemmi t-ti;did ta’ Pjazza San Fran;isk u x-xog[ol li sar fuq itTribuna ta’ Pinto. Dawn kollha g[enu biex ikomplu jippromwovu l-identità ta’ {al Qormi.

Kien ukoll f’dan i]]mien li l-Kunsill Lokali [are; l-ewwel kuntratti biex permezz tag[hom ja[dem mal-g[aqdiet ta]]g[a]ag[ u mal-baned tal-

Ovvjament f’din ille;i]latura spikkat il[idma tieg[ek b[ala Segretarju Parlamentari.

X’tikkummenta^

Din il-le;i]latura ppre]entat sfidi kbar, i]da lqajtha b’sodisfazzjon.

B[ala Segretarju Parlamentari ta]}g[a]ag[ u l-Isport, [dimt biex i]-]g[a]ag[ Maltin ikomplu ji]viluppaw il-[iliet tag[hom.

Kien proprju f’din ille;islatura li twaqqfet lA;enzija }g[a]ag[, ilYouth Cafes, tnieda nNational Youth Empowerment Programme, il-Kunsill Lokali ta]-}g[a]ag[ u lkun/ett tal-kittieba adolexxenti.

X’sar b’risq l-isport^

F’inqas minn [ames snin, minkejja l-isfidi ekonomi/i, irduppjajna lba;it tal-isport f’Malta, xi [a;a li qatt ma kienet saret f’pajji]na. G[all-ewwel

‘

F’din il-le;i]latura se nkunu tejjibna l-grawnds kollha tal-klabbs tal-futbol f’Malta

darba, qed nift[u skola nazzjonali tal-isport, tajna numru kbir ta’ scholarships biex il-Maltin ikunu jistg[u jkomplu blambizzjonijiet sportivi tag[hom, waqqafna unit sportiv fl-armata, bl-g[an li j[arre; l-atleti Maltin fuq ba]i full-time.

Bdejna l-iskema 20#20, biex tg[in lil min qed ja[dem u jixtieq jit[arre; ukoll fl-isport tieg[u.

Iktar minn hekk, f’dawn l-a[[ar snin il-Gvern [adem biex itejjeb 52 grawnd tal-futbol, billi jg[ammarhom bl-aqwa fa/ilitajiet g[al min jag[mel u]u minnhom.

B’hekk se nkunu tejjibna lgrawnds kollha tal-klabbs tal-futbol f’Malta.

Kien ukoll f’din ille;i]latura li g[all-ewwel darba bnejna numru ta’ outdoor gyms li huma miftu[in b’xejn g[allpubbliku. S’issa hemm gym b[al dan il-Mellie[a, Ta’ Qali u {a]-}abbar, filwaqt li qed isir xog[ol fuq tnejn o[ra.

Tnedew ukoll numru ta’ skemi g[all-anzjani, fosthom li jekk g[andhom iktar minn 60 sena, jistg[u jag[mlu u]u mill-pixxina nazzjonali b’xejn. {adna [sieb mit-tfal sal-anzjani.

Fil-karriera politika tieg[ek, kellek xi okka]jonijiet ta’ sodisfazzjon li tixtieq taqsamhom mag[na^

Hemm numru kbir ta’ okka]jonijiet li kienu ta’

’

fer[ g[alija fis-snin kollha li ili attiv fil-politika.

Bi]]ejjed insemmi ssodisfazzjon li tie[u meta tkun qed tqassam lischolarships tal-isport u tal-arti lil dawk il-persuni li jkunu jixtiequ jkomplu jtejbu l-kapa/itajiet tag[hom. Iktar minn hekk, t[oss sodisfazzjon kbir meta tara li]-]g[a]ag[ Maltin jirnexxu f’dak li jkunu qed jag[mlu.

Dawn l-okka]jonijiet isebb[u l-esperjenza politika u jg[inuk tibqa’ ta[dem g[all-;id tal-o[rajn.

G[andek xi messa;; partikolari li tixtieq twassal^

B[alma di;à semmejt, din il-le;i]latura offritilna sfidi kbar, sfidi li ;ew indirizzati b’mod tajjeb biex pajji]na seta’ jkompli jikber u jirnexxi.

G[adna kif i//elebrajna l-Indipendenza – [add ma kien jg[id li din il-g]ira /kejkna setg[et tirnexxi daqshekk, fi ]mien daqstant qasir. {add qatt ma basar x’su//ess se niksbu flimkien, a[na lMaltin, bil-b]ulija tag[na.

Il-Partit Nazzjonalista kien dak il-partit li dejjem po;;a lill-bniedem fi//entru tal-[idma.

Din il-fidu/ja fil-poplu Malti ssarrfet fil-bidliet kbar li pajji]na g[adda minnhom f’dawn is-snin kollha.

Ejja nkomplu ninvestu flimkien. Ejja nkomplu nirnexxu flimkien!

38 Avvi]i PN

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

AVVI}I POLITI?I VICTOR SCERRI. Il-{bieb ta’

Victor Scerri se jorganizzaw Diskussjoni Politika, il-{add, 30 ta’ Settembru fl-10.30 a.m. flUffi//ju PN Santa Lu/ija.

Kelliema Victor Scerri, Carm Mifsud Bonnici u l-Vi/i Prim Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio Borg. Wara jkun hemm bibita.

CAROLINE GALEA. Il-{bieb

ta’ Caroline Galea se jorganizzaw Diskussjoni Politika, il-:img[a, 5 ta’ Ottubru fis-7.30 p.m. flUffi//ju PN ta’ {al Tarxien.

Mistiedna spe/jali l-Ministru Chris Said u l-President talE]ekuttiv tal-PN Marthese Portelli. Wara d-diskussjoni se jkun hemm bibita.

AVVI}I SO?JALI

trasport provdut. G[all-biljetti /emplu 98899888 jew 99425240. {bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw Kun/ert, il-{add, 30 ta’ Settembru fis-7.30 p.m. fisSala tas-Sale]jani, Tas-Sliema.

Prezz €8 u g[al aktar dettalji /emplu 79062222 jew 21344589.

ta’ Robert Cutajar se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 9 ta’ Ottubru fid-9.15 a.m. fil-Bingo Hall, Bu;ibba. Prezz €7. Biljetti jinkisbu mill-Uffi//ji PN talMellie[a, San Pawl il-Ba[ar u nNaxxar, b’SMS lil 79262101 jew b’email lil robertcutajar72@gmail.com.

CLYDE PULI. Il-{bieb ta’

TONIO FENECH. Il-{bieb ta’

GEORGE PULLICINO. Il-

Clyde Puli se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 2 ta’ Ottubru.

Tluq tat-trasport fid-9 a.m. Prezz €4 u g[all-biljetti /emplu 99476633 jew 99445269.

TONI BEZZINA. Il-{bieb ta’

Toni Bezzina se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 2 ta’ Ottubru fil-Buskett Roadhouse, il-Buskett. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 99995742 jew 99490826.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta 25 ta’ Settembru f’Villa Arrigo, inNaxxar. Prezz €3 u g[all-bookings /emplu 23285000.

ta’ Simon Busuttil se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 4 ta’ Ottubru fit-8.30 a.m. f’Villa Arrigo. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 79010504 jew 21228585.

MARIO RIZZO NAUDI. Il-

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe

{bieb ta’ Mario Rizzo Naudi se jorganizzaw Pasta Night, lErbg[a, 26 ta’ Settembru fit-8 p.m. fil-Ferretti Restaurant, ilQajjenza, Bir]ebbu;a. Prezz €12 g[all-kbar u €8 g[at-tfal bit-

ROBERT CUTAJAR. Il-{bieb

SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb

Cassar se jorganizzaw Fenkata, is-Sibt, 6 ta’ Ottubru fit-8 p.m. fil-Barri Restaurant, l-Im;arr.

Prezz €16.50 u g[all-bookings /emplu 79459227 jew 99468624.

Tonio Fenech se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 11 ta’ Ottubru fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 27327302 jew 79927302.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’

Robert Arrigo se jorganizzaw kun/ert mill-Pusè u l-band tieg[u, il-{amis, 11 ta’ Ottubru fitTejatru tas-Sale]jani, Tas-Sliema.

Prezz €6 u l-biljetti jinxtraw milluffi//ji jew /emplu 23285000.

TONI BEZZINA. Il-{bieb ta’

Toni Bezzina se jorganizzaw Get Together, is-Sibt, 13 ta’ Ottubru f’MonteKristo Estates, {al Farrug. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 99995742 jew 99490826.

MARIO DE MARCO. Il-{bieb

ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 16 ta’ Ottubru fil-Buskett Roadhouse, il-Buskett. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21247049, 99450902 jew 21223911.

FRANCIS ZAMMIT DIMECH. Il-{bieb ta’ Francis

Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista se jorganizza Coffee Morning nhar l-Erbg[a 10 ta’ Ottubru f’Villa Arrigo.

Prezz> €5.50.

G[all-booking kellmu lill-helpers tas-soltu jew /emplu 99473932 jew 79603401.

Mistieden spe/jali l-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi.

Zammit Dimech se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 16 ta’ Ottubru fid-9.30 a.m. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. Prezz €5.50 u g[all-biljetti /emplu 99449189.

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe

Cassar se jorganizzaw Breakfast u Tombla, l-Erbg[a, 17 ta’ Ottubru fl-10 a.m. fil-lukanda Soreda, il-Qawra. Prezz €10 u g[all-bookings /empel 79459227 jew 99468624.

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb

ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 18 ta’ Ottubru fis-San Antonio Hotel & Spa, il-Qawra. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 22985100 jew 99841333.

CARMELO MIFSUD BONNICI. Il-{bieb ta’ Carmelo Mifsud L-APAN se torganizza Ikla tal-Indipendenza nhar il-:img[a 28 ta’ Settembru f’Ta’ Soldi Restaurant, l-Im;arr, mis-6 p.m. sal-10 p.m.

Prezz> €18.

G[all-booking /emplu 21521684, 99463677, 21420513 jew 79040544.

Bonnici se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 18 ta’ Ottubru fid-9.30 a.m. fil-Fanal Restaurant, Marsaskala. Prezz €5.50 u l-biljetti jinkisbu ming[and il-helpers tassoltu jew /emplu 99900434. Ittrasport hu pprovdut u jitlaq millpostijiet tas-soltu.

JEAN PIERRE FARRUGIA.

Il-{bieb ta’ Jean Pierre Farrugia se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 23 ta’ Ottubru fil-lukanda Alexandra, San :iljan. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21237558 jew 99844499.

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI {’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99804642.

BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200.

BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038.

G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. flUffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426. {AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.

L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382.

L-ISLA. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5.30 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21806226 jew 99602472.

IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 79442733. {AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456.

L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979.

L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.

L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603.

IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 99453507.

IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. flUffi//ju PN. IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com.

PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222.

RA{AL :DID. Kull nhar ta’ Tlieta u {amis bejn l-10 a.m. u l-11 a.m. u bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 79290954 jew 77290954.

TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633.

IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt. {AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529.

SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086.

SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 p.m. fl-Uffi//ju PN. SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u 12.30 p.m. fl-Uffi//ju ‘Dar il-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt.

IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99225033.

VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. {A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 79292538 jew 79674816. {A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849.

I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. fl-Uffi//ju PN.

39

Il-{add, 9 ta’ Settembru, 2012

SPORT FUTBOL TALJAN

Quagliarella l-eroj ta’ Juventus L-attakkant ta’ Juventus, Quagliarella, skurja ]ew; goals biex ta reb[a ta’ 2-0 lill-Bianconeri kontra Chievo. Dan l-attakkant, matul il-;img[a skurja goal fid-draw ta’ 2-2 kontra Chelsea fi/-Champions League, u lbiera[ kompla minn fejn [alla hekk kif sab ix-xibka darbtejn.

Fl-ewwel taqsima, Juventus kellhom goal ta’ Vucinic im[assar u Quagliarella feta[ l-iskor b’goal mill-isba[ minn azzjoni ta’ corner fit-63 minuta, u [ames minuti wara, dan g[amilhom tnejn wara li ir/ieva tajjeb

ming[and Asamoah.

Juventus g[andhom punti massimi wara erba’ partiti.

Intant, fl-ewwel log[ba tal;urnata, Parma kisbu draw fl-a[[ar minuta f’partita li offriet ]ew; goals u ]ew; penalties salvati. Barra minn hekk, i]-]ew; na[at laqtu llasta.

Fiorentina, li kienu qed jilag[bu barra minn darhom, kellhom [afna players regolari neqsin min[abba li l-kow/ Montella serra[ [afna minnhom g[ax nhar it-Tlieta dawn jilag[bu kontra Juventus.

Fiorentina kellhom bidu tajjeb u fil-fatt dawn marru

fil-vanta;; wara biss 20 minuta permezz ta’ Facundo Roncaglia, li skurja l-ewwel goal tieg[u fl-og[la divi]joni Taljana. Dan kien goal millisba[ u x-xutt qawwi ma setax ikun mi]mum millgoalkeeper Mirante.

Parma marru ferm vi/in li j;ibu d-draw disa’ minuti wara, meta Lucarelli tielf /ans kbir.

Roncaglia kien vi/in li jiskurja t-tieni goal tieg[u, imma dan kien sfortunat meta laqat il-lasta.

Hekk kif bdiet it-tieni taqsima, Fiorentina komplew jag[fsu, imma kienu Parma li reb[u penalty fis-56 minuta,

Illum Atalanta v Palermo Bologna v Pescara Cagliari v Roma Catania v Napoli Inter v Siena Udinese v Milan Lazio v Genoa

biss, Valdes fallieh.

Fiorentina ing[ataw penalty meta Cassani twaqqa’ minn Rosi, b’dan tal-a[[ar ikun imke//i.

Jovetic ra l-penalty tieg[u ikun salvat minn Mirante.

Hekk kif kollox deher li llog[ba se tintemm fi draw, Parma ;abu d-draw meta Toni mess il-ballun b’idu filkaxxa u mill-11-il metru Valdes din id-darba ma ]baljax u salva punt g[at-tim tieg[u.

Ri]ultati Serie A

Parma v Fiorentina Juventus v Chievo

Serie B Cesena v Cittadella Juve Stabia v Varese Modena v Livorno Pro Vercelli v Ascoli Vicenza v Brescia Crotone v Bari Lanciano v Grosseto Padova v Reggina Spezia v Sassuolo

1-1

2-0

FUTBOL

FUTBOL FI FRANZA

Illum jirritorna Replay

PSG ikomplu jirb[u

...Mistieden il-President tal-MFA, Norman Darmanin Demajo Illejla jirritorna fuq liscreen ta’ Net Television ilprogramm Replay. Wara lwaqfa tas-sajf, it-tim talproduzzjoni se jer;a’ j]omm l-appuntament mas-segwa/i tal-futball lokali bi skeda o[ra, b’novitajiet ;odda u fuq kollox b’diskussjoni [ajja u bbilan/jata dwar dak kollu li jkun se[[ fi tmiem il-;img[a.

Fl-ewwel programm minn din l-iskeda, il-mistieden prin/ipali se jkun il-President tal-Malta Football

It-tim tal-produzzjoni ta’ Replay

Association, Norman Darmanin Demajo, li issa beda it-tielet sena fit-tmexxija tal-akbar asso/jazzjoni f’pajji]na. Mal-mejda taddiskussjoni flimkien ma’ Demajo se jkun hemm Hugh Caruana, Konrad Sultana u Matthew Paris.

Bi pre]entazzjoni ta’ Christian Micallef u lpre]entatri/i l-;dida Joanna Camilleri, tul il-programm ma tonqosx ukoll [arsa estensiva lejn il-log[biet kollha ta’

tmiem il-;img[a.

Kul[add hu mistieden jag[ti l-opinjoni tieg[u permezz talemail fuq replay@nettv.com.mt jew permezz tal-SMS fuq 50617092. Replay g[andu direzzjoni ta’ Clayton Tanti Gregoraci, meg[jun millgrafika ta’ Simon Borda, bi produzzjoni ta’ :or; Micallef, Christian Micallef, Roderick Vella, Matthew Paris, Kris Scicluna u Jacob Micallef.

1-0 1-2 1-0 3-1 2-2 0-0 1-1 3-2 0-2

L-attakkant ta’ PSG, Zlatan Ibrahimovic, skurja darbtejn biex g[en lit-tim tieg[u jirba[ il-partita kontra Bastia bi skor ta’ 4-0. Din kienet it-tielet reb[a konsekuttiva li kisbu PSG fil-Ligue 1.

Matul il-;img[a, Ibrahimovic kien anki skurja fir-reb[a ta’ 4-1 li kisbu kontra Dynamo Kiev fi/-Champions League.

Bi]-]ew; goals li skurja, Ibrahimovic issa skurja seba’ filkampjonat. Menez u Matuidi skurjaw i]-]ew; goals l-o[ra g[at-tim ta’ Ancelotti.

PSG kellhom bidu [a]in f’dan il-kampjonat, imma issa jidher li qabdu sew ir-ritmu.

?IKLI}MU

Ri]ultati Lokali

Marianne Vos tirba[ it-titlu mondjali

MFA Premier

L-Olandi]a Marianne Vos reb[et it-titlu mondjali tannisa f’pajji]ha stess quddiem pubbliku numeru]. Vos, fixxhur li g[addew reb[et ukoll il-midalja tad-deheb flOlimpjadi fit-tellieqa tat-triq.

Vos ]iedet ir-ritmu lejn la[[ar u bir-reb[a li kisbet ilbiera[ ]iedet mas-su//ess li kellha fl-2006, meta reb[et it-titlu mondjali meta kienet g[adha amateur.

Intant, fit-tieni post spi//aw l-Awstraljana Rachel Neylan, li da[let 10 sekondi wara Vos, filwaqt li fit-tielet post spi//at Elisa Longo Borghini tal-Italja. Din tala[[ar da[let tmien sekondi wara Neylan.

Attard v Kalkara Xg[ajra T. v Luqa SA Sta Lucia v Marsa Mdina K. v Swieqi Utd G[axaq v Qrendi Sirens v Senglea A Marsaskala v Ta’ Xbiex

Floriana v Rabat A Birkirkara v Sliema W

I Div

3-0 1-3

Lija A. v Mqabba 1-1 St. Andrews v Bir]ebbu;a SP 3-1

III Div

GFA II Div

3-1 1-1 0-5 1-0 2-2 0-4 6-0

}ebbu; R. v G[arb R 0-3 Munxar F. v St. Lawrence S 2-4

YFA U 17

St Andrew vs }ebbu; R Pembroke Ath v }ejtun Kirkop Utd v Marsa M’Xlokk v Mqabba G]ira Utd v Sirens Attard v G[axaq Mtarfa v Cottonera Utd

6-0

B’Bu;a v Fgura Utd Mosta v Pietà H Gozo v Sliema W Rabat v Tarxien Xg[ajra v M;arr Utd M’Xlokk v G]ira Utd Sta Venera v Lija-Iklin Sta Lucia v Msida

0-5 0-4 0-3 1-7 3-0 5-4 0-2 0-8

U 15

1-1

3-0 3-0 2-3 8-1 0-7

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Sport

41

FUTBOL TALJAN

Palermo [atru 18-il kow/ f’10 snin Matul il-;img[a, Palermo [abbru li ke//ew lil Giuseppe Sannino u minfloku [atru lil Gian Piero Gasperini, biex b’hekk it-total ta’ kow/is f’dawn l-a[[ar 10 snin issa tela’ g[al tmintax. Bla dubju, il-fattur prin/ipali li wassal g[al dawn it-tibdilet kien innuqqas ta’ pa/enzja li g[andu l-President tal-klabb Sqalli, Maurizio Zamparini, li xtara lklabb 10 snin ilu.

Id-draw kontra Cagliari ta’ nhar is-Sibt li g[adda wassal lil Zamparini biex ike//i lil Sannini.

L-ewwel kow/ li [atar Zamparini kien Ezio Glerean, li n[atar b[ala kow/ f’Lulju tal-2002, meta Zamparini kien g[adu kemm xtara lil Palermo ming[and Franco Sensi, l-eks President ta’ Roma.

Glearean kien se jmexxi lil Venezia, imma idde/ieda li matul il-pre-season ta’ qabel dak l-ista;un jiffirma ma’ Palermo. Imma l-avventura tieg[u ma’ dan it-tim ma tantx kienet po]ittiva, u fil-fatt tke//a tliet xhur wara. Dan ilkow/ tke//a meta Palermo tilfu kontra Ancona.

Minfloku n[atar Daniele Arrigoni, li kien g[adu qed jistabbilixxi ismu b[ala kow/ fil-futbol Taljan. Arrigoni – li kien mexxa lil Vis Pesaro u lil Messina – dam ma’ Palermo sa Jannar tal-2003 min[abba li Zamparini kien tal-fehma li Palermo ma kinux se ji;u promossi ta[t dan il-kow/.

Nedo Sonetti [a t-tim f’idejh, u dan kien ferm vi/in li jikseb il-promozzjoni ma’ dan it-tim, mag[mul minn players b[al Santana, Maniero, Mascara u Di Napoli.

Fil-log[ba de/i]iva bejn Lecce, li kienu fir-raba’ post, u Palermo, li kienu fil-[ames post, reb[u Lecce, u minkejja li Palermo kienu ferm vi/in li jitilg[u fis-Serie A, Zamparini xorta g[a]el li jke//i lil Sonetti.

F’Lulju tal-2003 in[atar Silvio Baldini, li kien g[adu kemm kellu sta;un tajjeb ma’ Empoli. It-tim li kellu f’idejh Baldini kien mag[mul minn players b[al Corini, Pepe u Toni – players li aktar ’il quddiem g[amlu [oss kbir flog[la divi]joni Taljana.

Minkejja li Baldini beda jikseb ri]ultati tajbin, telfa kontra Salernitana f’Jannar tal-2004 wasslet biex Zamparini ke//a lil Baldini u minfloku [atar lil Francesco Guidolin, il-kow/ li kiseb lakbar su//ess mar-Rosanero.

Guidolin, li kien g[adu kemm mexxa lil Bologna, ma’ Palermo kiseb promozzjoni li tant kien ilha mistennija.

Barra minn hekk, is-sena ta’ wara, Guidolin irnexxielu jmexxi lit-tim li ikkwalifika g[at-Tazza Uefa. {afna [asbu li kien se jkun Guidolin li

jmexxi lil Palermo fl-Ewropa; imma dan g[a]el li jmur ma’ Genoa wara li kien ikkuntattjat mill-President Preziosi.

Ta’ min jinnota li Guidolin spi//a biex ma marx ma’ Genoa min[abba li dawn kienu relegati g[aliex kienu involuti fi skandlu ta’ log[ob immanipulat. Minflok, Guidolin mar fi Franza, fejn mexxa lil Monaco.

Kien Gigi Del Neri li [a lpost ta’ Guidolin u mexxa littim minn Lulju tal-2005 sa Jannar ta’ sena wara. Del Neri kien g[adu kemm tke//a minn Roma u r-relazzjoni bejnu u Zamparini ma tantx kienet tajba, anki jekk dawn kienu ;ejjin mill-istess re;jun.

It-telfa fi Sqallija kontra Siena wasslet biex dan ilkow/ ji;i mke//i, u minfloku n[atar Giuseppe Papadopulo.

Ta’ min jinnota li minkejja li fil-kampjonat, Palermo, ta[t Del Neri, ma tantx kienu kisbu ri]ultati tajba, fit-Tazza Uefa wie[ed jista’ jg[id li rri]ultati miksuba kienu ferm po]ittivi.

Papadopulo kien mistenni jsolvi l-problemi li kien qed jiffa//ja t-tim fil-kampjonat u l-bidu ta’ dan il-kow/ ma’ dan it-tim ma setax ikun a[jar meta dawn, fil-Coppa Italia, g[elbu lil Milan 3-0.

It-tim li kellu Papadopulo kien wie[ed bi ftit kwalità, i]da [abrieki. Palermo spi//aw l-ista;un fit-tmien post u ikkwalifikaw g[allIntertoto. Minkejja dan kollu, Zamparini u Giuseppe Papadopulo la[qu ftehim u dan in[all mill-kuntratt li kellu.

Jirritornaw Guidolin u Calantuono

Zamparini g[a]el li jer;a’ ja[tar lil Francesco Guidolin, il-kow/ li mexxa lit-tim filpromozzjoni g[as-Serie A. Lista;un 2006-7 kien wie[ed mill-aqwa g[al dan it-tim, tant li kien hemm xi partitarji li bdew anki jittamaw fir-reb[ tal-kampjonat.

F’April tal-2007 we;;a’ Amauri, l-attakkant li kien qed imexxi lit-tim fuq spalltu, u ta’ dan patta qares anki Guidolin, li tke//a fl-istess xahar meta bdew jaslu rri]ultati negattivi.

Temporanjament ;ew ma[tura Renzo Gobbo u Rosario Pergolizzi, kow/is li kienu ja[dmu maddipartiment tal-youths, i]da ng[ataw f’idejhom.

Dawn ma fel[ux g[allpressjoni li ;;ib mag[ha log[la divi]joni Taljana, u ironikament, wara biss tliet ;img[at, Zamparini re;a’ ikkuntattja lil Guidolin, li a//etta li jmexxi lit-tim sa tmiem il-kampjonat.

Guidolin g[a]el li jinsa dak kollu li kien ;ara u mexxa lit-

Francesco Guidolin, l-aktar kow/ li dam ma’ Palermo matul dawn l-a[[ar 10 snin

tim g[all-a[[ar ]ew; log[biet tal-kampjonat kontra Siena u Udinese rispettivament.

Palermo g[addew g[at-Tazza Uefa, i]da minkejja dan, Zamparini xorta g[a]el li jer;a’ jibdel il-kow/ u din iddarba [atar lil Stefano Calantuono, li kien se jmexxi lit-tim g[at-tieni darba.

Zamparini g[a]el li jsejja[ lil dan il-kow/ wara r-ri]ultati ferm po]ittivi li kien kiseb ma’ Atalanta l-ista;un ta’ qabel. Palermo bdew l-ista;un tajjeb u sa tmiem l-ewwel nofs dawn kienu qed jissieltu g[al post fl-Ewropa.

It-tke//ija ta’ Calantuono waslet f’Novembru, wara li dawn tilfu 5-0 kontra Juventus f’Turin, u [a;a taliskantament, kien Guidolin li re;a’ [a f’idejh it-tim.

Din kienet ir-raba’ darba li Guidolin kien qieg[ed imexxi lit-tim Sqalli, u waqt li ;ie ppre]entat, Guidolin iddeskriva lil Zamparini b[ala ‘l-aqwa President mit-Tlieta sal-{add’.

Minn Novembru tal-2007, Guidolin dam sa Marzu tal2008, biex minfloku re;a’ ;ie Calantuono.

Palermo temmew dak lista;un f’nofs il-klassifika, u fost l-aktar reb[iet famu]i kien hemm dik li Palermo kisbu fil-[in mi]jud b’goal mill-aqwa ta’ Cassani. Irri]ultati li kiseb Calantuono wasslu biex Zamparini ikkonfermah g[as-sena ta’ wara; imma dan mexxa lit-tim g[al biss partita wa[da millkampjonat il-;did.

Zamparini ke//ieh wara li Palermo tilfu 3-1 kontra Udinese, u minfloku ;ie ma[tur Davide Ballardini.

Hekk kif Ballardini [a f’idejh it-tim, Palermo kisbu reb[iet importanti kontra Roma u Juventus. Madankollu, it-tim beda jmur [a]in meta beda jilg[ab barra minn daru, u kien hawn li Zamparini tilef il-pa/enzja min[abba li beda ja[seb li Palermo ma kinux se jid[lu fl-Ewropa. Fil-fatt, dawn ma g[addewx g[allEuropa League min[abba li spi//aw fit-tmien post, u Ballardini tke//a minnufih wara li ftit xhur qabel kien ;edded il-kuntratt.

Kien l-eks goalkeeper Walter Zenga li [a post Ballardini, u meta ;ie ppre]entat lill-media, dan iddikjara li ried jirba[ ilkampjonat.

Wie[ed jista’ jg[id li Zenga tefa’ pressjoni ]ejda fuqu nnifsu b’din id-dikjarazzjoni.

Zenga tke//a meta Palermo ;ew mi]muma draw f’darhom fid-derby kontra Catania, u minn dakinhar ’l hawn, Zenga ma re;ax mexxa tim Taljan.

Delio Rossi ;ie ma[tur kow/ ta’ Palermo f’Novembru ta’ tliet snin ilu u spi//a biex kien wie[ed mill-aktar kow/is li damu ma’ dan it-tim.

It-tim li kellu f’idejh kien wie[ed ]g[ir u mimli talent.

Minkejja li Delio Rossi beda l-avventura b’telfa kontra Chievo, Zamparini emmen filpro;ett tieg[u u dan sa[ansitra dam imexxi lit-tim sa Frar tal-2011.

Lejn l-a[[ar tal-kampjonat, Palermo kellhom jilag[bu partita de/i]iva kontra Sampdoria. Kienu dawn tala[[ar li reb[u biex g[addew g[all-play-offs ta/-Champions League.

Delio Rossi sofra wa[da

mill-akbar telfiet fil-karriera tieg[u meta Palermo tilfu 7-0 kontra Udinese, u kien hawn meta Zamparini ke//a lil dan il-kow/.

Serse Cosmi, wie[ed millaktar kow/is kontroversjali flItalja [a post Delio Rossi. Irrelazzjoni bejn it-tim u dan ilkow/ ma tantx kienet wa[da tajba, anki jekk il-partitarji kienu jidhru kuntenti bih.

Kien proprju Delio Rossi li [a post Cosmi, u dan kellu ritorn po]ittiv hekk kif wassal lit-tim sal-finali tal-Coppa Italia, mitlufa, 3-1, kontra Inter. Ta’ min jinnota li fissemi-finali, l-Isqallin eliminaw lil Milan.

Wara l-finali, l-istess Delio Rossi ]vela li mhux se jibqa’ mat-tim u minfloku n[atar Stefano Poli, li dam biss xahar mat-tim. Waqt il-pre-season, Palermo tilfu xi partiti ta’ [biberija u ;ew eliminati mirrounds preliminari tal-Europa League. Dan wassal biex Zamparini ke//a minnufih lil dan il-kow/, li kien g[adu ;ej ming[and Chievo.

Denis Mangia, li kien kow/ tal-primavera, [a f’idejh ittim. Dan dam minn Awwissu sa’ Di/embru. Wara li Zamparini iddeskriva lil Mangia b[ala ‘Wenger ta’ Palermo’, dan ke//ieh wara li tilfu d-derby kontra Catania.

Ta’ min jinnota li llum il;urnata, Mangia qed imexxi lit-tim nazzjonali Taljan ta’ ta[t il-21 sena.

L-a[[ar ]ew; kow/is li mexxew lit-tim Sqalli kienu Bortolo Mutti, li dam minn Di/embru sa :unju ta’ din issena, u Giuseppe Sannino, li tke//a nhar il-{add li g[adda.

42

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Sport

L-isba[ tmiem tal-programm. Nasdaq du Closet (Eugenio }erafa) jidher jirba[ is-seba’ ti;rija tal-klassi Silver minn Bankiren (Rodney Gatt) (Ritratt> Mike Orland)

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL

It-tieni reb[a infila g[al Cheeky Jack ...Ti;rija posposta min[abba ]ew; in/identi minn Kenneth Vella

Il-:img[a fil-g[axija, f’Jum lIndipendenza, fil-korsa tal-Marsa saret l-40 laqg[a tal-ista;un, li ori;inarjament kellha ssir fuq tmien ti;rijiet, b’wa[da tkun ri]ervata g[al ]wiemel tal-galopp. I]da l-ewwel ti;rija tat-trott kellha ti;i posposta min[abba ]ew; in/identi. It-ti;rija talgalopp intreb[et mill-Amerikan Cheeky Jack, misjuq minn Charles Vella. {amsa kienu ]-]wiemel li [adu sehem fit-ti;rija tal-galopp. Kien Mr Roxy Music (Demis Zammit) l-aktar velo/i mill-ga;;a tat-tluq. Dan lI]vedi] ]amm il-kmand sakemm i]]wiemel qabdu d-dritta finali u fla[[ar metri ma seta’ jag[mel xejn quddiem il-qawwa ta’ Cheeky Jack, li qasam il-linja finali l-ewwel minn Timolin (Ramon Grima). Mr Roxy Music kellu jikkuntenta bit-tielet post.

Fl-ewwel ti;rija tal-klassi Gold, Chaco Bar (Carl Caruana) akkwista lewwel reb[a tieg[u. Dan [alla kollox g[all-a[[ar metri u temm rebbie[ b’tul minn Natif de Salvi (Kurt Saliba) u Orion du Vaumicel (Fren/u Cassar).

Marquis Penalan (Salvu Vella) da[al fir-raba’ po]izzjoni.

Charles Camilleri talab lil Beckham

Bob biex i[affef il-pass madwar 400m mil-linja finali tat-tieni ti;rija Gold.

B’hekk, dan i]-]iemel ma naqasx milli jirre;istra l-ewwel reb[a tas-sena b’tul minn Podium (Julian Farrugia). No Comprendo (Andrew Farrugia) u Zombrero Son (Toni Tanti) da[lu warajhom, f’dik l-ordni.

Il-laqg[a inkludiet ukoll ]ew; ti;rijiet tal-klassi Silver. Fl-ewwel wa[da, il-kmand alterna bejn numru ta’ ]wiemel g[al parti twila taddistanza, sakemm fl-a[[ar metri mar quddiem Flying As (Jonathan Farrugia), li [a t-tieni reb[a tas-sena minn Olympio des Loyaux (James Carabott), Prince Feulavoir (Joe Bartolo) u Lass Highland (Sandro Cutajar). It-tieni ti;rija Silver kienet ikkaratterizzata minn tmiem e//itanti u in/ert bejn tliet ]wiemel. Kien Nasdaq du Closet (Eugenio }erafa) li [a t-tieni reb[a sta;onali bi ftit minn Bankiren (Rodney Gatt) u Stonecreek (Etienne Mallia). Julian Port (Kevin Mifsud) spi//a r-raba’.

L-ewwel ti;rija tal-klassi Copper kellha ti;i posposta g[all-{add 30 ta’ Settembru. Dan, min[abba li kellha tibda u titwaqqaf f’nofsha darbtejn min[abba ]ew; in/identi separati. L-

ewwel in/ident involva lid-debba Esmeralda Run u lis-sewwieq tag[ha, Brian Green, li kellu ji;i rikoverat lisptar. Lil Brian nawgurawlu fejqan ta’ malajr. Fit-tieni in/ident kien, Zut misjuq minn Joe Schembri, li waqa’ [abta u sabta f’nofs id-distanza. Dan i]-]iemel Taljan miet dak il-[in stess.

Matul l-istess programm, is-sewwieq veteran Fren/u Cassar kien ippremjat b[ala l-a[jar sewwieq g[ax-xahar ta’ Lulju. F’dak ix-xahar, Cassar, ta’ 63 sena, reba[ ]ew; finali permezz ta’ Milord Barbes u Orion de Marancourt.

Dan, minbarra li kellu xi reb[iet u pjazzamenti o[rajn. Is-Sur :or; Axisa, f’isem Anthony Axisa and Sons, ippremja lil Cassar.

-

.

Ir ri]ultati kollha

. Klassi Copper. Imwaqqfa u posposta g[all-{add 30 ta’ I Ti;rija

Settembru

. Klassi Bronze. Dist – 2640m. 1. Orio de Marancourt (F. Cassar) {in – 3.25.5” (1.17.8”) 2.

King Boy Du Dane (C. Debono) 3.

Linus Spot (D. Mizzi) 4. Omega des Arpents (N. Baldacchino) . Klassi Bronze. Dist – II Ti;rija

III Ti;rija

2640m. 1. Morgan Kane (S. Portelli) {in – 3.29.4” (1.17.8”) 2. Syllabub (R. Gatt) 3. Simone Surgy (A. Farrugia) 4.

Noli de Marray (P. Spiteri) . Klassi Galopp. Dist – 1250m. 1. Cheeky Jack (C. Vella) {in – 1.13.6” 2. Timolin (R. Grima) 3. Mr Roxy Music (D. Zammit) 4.

Friarscourt (M. Sultana) . Klassi Silver. Dist – 2640m. 1. Flying As (J. Farrugia) {in – 3.26.8” (1.18.3”) 2. Olympio des Loyaux (J. Carabott) 3. Prince Feulavoir (J. Bartolo) 4. Lass Highland (S. Cutajar) . Klassi Gold. Dist – 2640m. 1. Chaco Bar (C. Caruana) {in – 3.24.5” (1.17.5”) 2. Natif de Salvi (K. Saliba) 3. Orion du Vaumicel (F. Cassar) 4. Marquis Penalan (S. Vella) . Klassi Silver. Dist – 2640m. 1. Nasdaq du Closet (E. }erafa) {in – 3.25.9” (1.18”) 2.

Bankiren (R. Gatt) 3. Stonecreek (E. Mallia) 4. Julian Port (K. Mifsud) . Klassi Gold. Dist – 2640m. 1. Beckham Bob (C. Camilleri) {in – 3.25.5” (1.17.8”) 2.

Podium (J. Farrugia) 3. No Comprendo (A. Farrugia) 4. Zombrero Son (T. Tanti) IV Ti;rija

V Ti;rija

VI Ti;rija

VII Ti;rija

VIII Ti;rija

FUTBOL

Cavani irid jil[aq lil Maradona L-attakkant ta’ Napoli, Edinson Cavani, qal li xxewqa tieg[u hi li jil[aq lammont ta’ goals li skurja lle;;endarju Diego Maradona mat-tim Naplitan. “Irrid nil[aq u anki naqbe] lil Maradona. Dik hi l-[olma tieg[i. Il-kampjonat g[adu kemm jibda, imma di;à wrejna li a[na kapa/i nirb[uh,” qal Cavani.

Ta’ min jinnota li g[ada, Cavani jilbes il-gear ta’ Napoli g[all-100 darba. Maradona skurja 81 darba ma’ Napoli, f’total ta’ 188 partita, filwaqt li sa issa, Cavani skurja 51 darba bil-flokk Naplitan.

“Ma’ Napoli g[addejt minn mumenti sbie[, u jekk ikolli nag[]el l-aqwa memorja, bla dubju nag[]el ir-reb[a fil-

finali tal-Copppa Italia ta’ sta;un ilu, kontra Juventus,” qal Cavani.

B[alissa, Napoli g[andhom punti massimi fil-klassifika tal-kampjonat Taljan, filwaqt li fl-ewwel log[ob tag[hom flEuropa League dawn sabuha fa/li kontra Stockholm u reb[u 4-0.

Cavani, fl-a[[ar ;img[at, minkejja li kien segwit minn diversi klabbs, ;edded ilkuntratt tieg[u sal-2017. Dan hu wie[ed mill-aktar players importanti fit-tim ta’ Mazzarri, li akkwistah fl-2010 ming[and Palermo.

Intant, il-President ta’ Napoli, De Laurentiis, qal li din is-sena taf tkun l-aktar wa[da ;usta biex Napoli jirb[u l-kampjonat. “Din is-

sena nistg[u nirb[u lkampjonat. Qed nenfasizza fuq il-kelma ‘nistg[u’ g[ax ma nafux x’diffikultajiet se nsibu matul l-ista;un. Imma nemmen li din is-sena g[andna tim biex jilg[ab tajjeb kemm fl-Ewropa kif ukoll fl-Italja,” qal De Laurentiis.

De Laurentiis qal ukoll li kien hemm ]mien meta l-aqwa players ta’ Napoli kienu jitilqu biex jissieltu g[all-unuri ma’ timijiet o[rajn; imma dak i]]mien issa spi//a g[ax ilplayers li qeg[din ma’ Napoli jafu li g[andhom /ans jirb[u xorta wa[da ma’ dan it-tim.

Mazzarri, il-kow/, g[andu kuntratt li jintemm sena o[ra u g[alissa ma jridx ji]vela x’se jag[mel fil-futur.

L-attakkant ta’ Napoli, Cavani

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Sport

43

Aktar parte/ipazzjoni internazzjonali g[all-Maltin minn Kenneth Vella ....................................

Matul dan ix-xahar ]ew; sewwieqa o[ra Maltin, Noel Baldacchino u Lorraine Cunningham, [adu sehem f’aktar ti;rijiet internazzjonali fi tliet pajji]i differenti.

Fi tmiem il-;img[a li g[adda, Baldacchino rrapre]enta lil pajji]na filkampjonat Ewropew g[al sewwieqa professjonali fil:ermanja filwaqt li Cunningham [adet sehem fi tliet ti;rijiet internazzjonali g[al sewwieqa nisa li saru flI]vezja u l-Finlandja.

Baldacchino fl-g[axar post Fil-kampjonat internazzjonali li sar fil-korsa ta’ Hamburg fil:ermanja, Noel Baldacchino, la[jar sewwieq Malti fl-a[[ar sentejn, temm fl-g[axar post fil-klassifika ;enerali. B’kollox tnax kienu s-sewwieqa li [adu sehem f’dan il-kampjonat u

barra Baldacchino ipparte/ipaw ukoll Mark Huygens (Bel;ju), Rene Kjaer (Danimarka), Roland Hulskath (:ermanja), Mika Forss (Finlandja), Pierre Vercruysse (Franza), Enrico Bellei (Italja), Erik Hoitomt (Norve;ja), Gerhard Mayr (Awstrija), Bjorn Goop (}vezja), Antonio Frontera Pocovi (Spanja) u Csaba Lakatos (Ungerija).

Il-kampjonat sar fuq jumejn u fuq tmien heats fuq distanza ta’ 2200m, bil-bidu bil-karozza tattluq u ntreba[ mit-Taljan Enrico Bellei. Lil Baldacchino ma tantx da[kitlu x-xorti g[ax bil-polza tela’ biex isuq ]wiemel li ma tantx kienu filforma. Fil-fatt tnejn minn dawn i]-]wiemel spi//aw ukoll skra//jati u ma [adux sehem fil-heats.

Fl-ewwel heat li saret is-Sibt reba[ Bjorn Goop permezz ta’ Lennox quddiem La Rambla (Mika Forss), Royal Fashion (Antonio Frontera Pocovi) u Winter Hawai (Enrico Bellei).

Baldacchino b’High Dream ma temmx it-ti;rija.

Kien it-Taljan Bellei li reba[ it-tieni heat b’Udith de l’Aulnay, minn Grand Victory (Roland Hulskath), Zenith BD (Pierre Vercruysse) u Granato (Mika Forss). Baldacchino, b’Gala Comes da[al fit-tmien post.

Goop qasam il-linja finali lewwel fit-tielet heat permezz ta’ Tsarine de Daix u quddiem Pfefferminza (Amtonio Frontera Pocovi), Bertie (Pierre Vercruysse) u Galante (Roland Hulskath). I]-]iemel ta’ Baldacchino, Covent Garden, biddel il-pass u kien skwalifkat.

Fl-a[[ar heat tas-Sibt bdiet ir-rimonta ta’ Bellei, meta reba[ fuq is-serkin ta’ Zoon Van Minnie minn Travel Ride (Pierre Vercruysse), Willemijn A (Eirik Hoitomt) u Quiton des Champs (Mika Forss). Baldacchino temm la[[ar b’Jason.

Imbaghad il-{add saru erba’ heats o[ra fejn fl-ewwel wahda Baldacchino akkwista l-a[jar ri]ultat meta da[al fil[ames post b’Beka. Din ilheat intreb[et minn Kaskano (Rene Kjaer) u minn Fabrice (Gerhard Mayr), Daydream (Erik Hoitomt) u Chiyo Energy (Antonio Frontera Pocovi). Fis-sitt heat issewwieq Malti ma [ax sehem min[abba li ]-]iemel li kellu jsuq, Vigo Ricardo, ;ie skra//jat. Is-su//ess re;a’ mar g[and Goop permezz ta’ Saddlers Titan u minn Giro (Enrico Bellei), Peer G (Gerhard Mayr) u Chuck Frazer (Roland Hulskath).

Sa dak l-istadju deher /ar li r-rebbie[ bejn Bellei u Goop kien se ji;i de/i] fl-a[[ar ]ew; heats. Fil-heat ta’ wara kien hemm is-su//ess ta’ Rene Kjaer b’Alexander Arlo u minn Harry’s Bar (Bjorn Goop), Love Me (Enrico Bellei) u Orangerie (Pierre Vercruysse). Baldacchino da[al fis-sitt post b’Jaspis.

Is-sewwieq Malti re;a’ kien nieqes fl-a[[ar heat min[abba li ]-]iemel tieg[u Tango d’Artognes ukoll ;ie skra//jat fl-a[[ar [in. Kien Mika Forss li temm l-ewwel b’Lady Aura.

Dan quddiem Primadora (Gerhard Mayr), Always Alone (Rene Kjaer) u Monet Lavec (Enrico Bellei).

Dan kien pjazzament importanti g[al Bellei g[ax irnexxielu jg[addi lil Goop li b’Sir Athos da[al fil-[ames po]izzjoni.

B’hekk Bellei temm lewwel fil-klassifika ;enerali b’ 94 punt, erbg[a aktar minn Bjorn Goop u Gerhard Mayr temm it-tielet bi 73 punt. Issewwieqa l-o[ra kellhom ilpunti segwenti – Pierre Vercruysse (64 punt); Rene Kjaer (62 punt); Antonio

Frontera Pocovi (57 punt); Mika Foss (60 punt); Erik Heitomi (55 punt); Roland Hulskath (50 punt); Noel Baldacchino (37 punt); Csaba Lakatos (35 punt) u Marc Huygens b’28 punt. Dan kien it-tieni su//ess g[al Bellei f’dan il-kampjonat wara li kien reb[u wkoll sentejn ilu meta sar fil-korsa ta’ Torino fl-Italja.

Cunningham fl-I]vezja u l-Finlandja L-Erbg[a 4 ta’ Settembru is-sewwieqa Lorraine

Cunningham [adet sehem f’ti;rija nternazzjonali bejn sewwieqa nisa li saret filkorsa ta’ Solvalla fl-I]vezja.

Din it-ti;rija saret fuq distanza qasira ta’ 2140m u kellha bidu bil-karozza tattluq. Is-sewwieqa Maltija, permezz tal-I]vedi] C Me Run spi//at fir-raba’ po]izzjoni.

It-ti;rija ntreb[et minn Alm Berit Tveter permezz tanNorve;i] Pine Rolls u f’medja ta’ 1.15.7” fil-kilometru. Dan minn Pascala Frontline (Natalia Filimonova) u April Love ta[t il-gwida ta’ Martha Lindstad.

B’kollox 12 kienu ssewwieqa li [adu sehem f’din it-ti;rija u barra s-sewwieqa Maltija [adu sehem ukoll parte/ipanti mill-istess }vezja, Norve;ja, Estonja, Slovenja, Olanda u Danimarka. Fi tmiemha Lorraine Cunningham ikkummentat li kienet ferm kuntenta b’dan ir-ri]ultat.

“Ma nistax ma nurix il-fer[ u s-sodisfazzjon tieg[i g[al dan ir-ri]ultat miksub f’wa[da mill-aqwa koros tal-Ewropa.

Fi tmiem it-ti;rija anki sid i]]iemel, ibba]at fil-korsa ta’ Gavle, wera l-apprezzament tieg[u lejja, spe/jalment wara

Is-sewwieq Taljan Enrico Bellei li fil-:ermanja ;ie dikjarat l-a[jar sewwieq Ewropew.

li fl-a[[ar ;img[at i]-]iemel ma tantx kien g[addej minn forma tajba. Tant hu hekk li ]]iemel beda’ outsider kwotat 101-2,” tenniet Cunningham.

Intant is-Sibt 8 ta’ Settembru kien imiss li Cunningham tipparte/ipa f’ti;rija o[ra simili, din iddarba fil-korsa ta’ Pilvenmaki Forssa fil-Finlandja.

Hawnhekk is-sewwieqa Maltija rnexxilha ttemm firraba’ post permezz tal-favorit Precious Day, ri]ultat ie[or po]ittiv meta wie[ed iqis li din it-ti;rija saret f’temp millaktar diffi/li, f’xita kontinwa u bil-korsa tkun xi ftit tqila.

“Hawnhekk xtaqt mort a[jar i]da fl-ewwel metri ssakkart xi ftit fuq ;ewwa u min[abba f’hekk ma stajtx nag[mel l-attakk finali kif xtaqt,” qalet Cunningham.

Lorraine Cunningham fil-korsa ta’ Turku fil-Finlandja fuq is-serkin tad-debba Tango Nights

It-Tnejn 10 ta’ Settembu kien l-a[[ar impenn tassewwieqa Maltija filFinlandja. Din d-darba f’ti;rija fil-korsa ta’ Metsamaki Turku u spi//at fil-[ames po]izzjoni b’debba li bdiet b[ala outsider, Tango Nights. Sid din id-debba kien altru milli kuntent bilprestazzjoni tad-debba tieg[u.

Fil-Finlandja, barra ssewwieqa Maltija u sewwieqa o[ra Finlandi]i, kien hemm ukoll parte/ipanti millI]vezja, Danimarka, Italja u Norve;ja. ?ertament din kienet esperjenza unika g[assewwieqa Maltija g[ax bissa[[a tag[ha mhux biss akkwistat esperjenza internazzjonali i]da anki bniet kuntatti ne/essarji li huma indispensabbli g[al parte/ipazzjoni o[ra simili fil-futur.

44 Sport

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

BOV KAMPJONAT TAL-EWWEL DIVI}JONI

St.Andrews jing[aqdu ma’ Pietà fl-ewwel post St. Andrews............................3 B’Bu;a SP..............................1

St. Andrews kisbu t-tieni reb[a konsekuttiva u la[qu lil Pietà Hotspurs fl-ewwel post tal-klassifika. It-tim ta’ Wayne Attard kien superjuri g[allavversarji mill-bidu sal-a[[ar, bil-barranin attakkanti ;odda, Rumen Kerekov u Trajo Grozev, jag[tu dimensjoni ;dida lit-tim, li g[andu jkun fost il-protagonisti dan lista;un.

Il-partita bdiet b’[afna millog[ob ji]vol;i f’nofs ilground, sakemm l-ewwel azzjoni denja tal-partita waslet fl-14-il minuta, meta St. Andrews fet[u l-iskor. Nicki Vella Petroni qassam lejn RUMEN KEREKOV, u dan g[eleb lil Ivan Casha b’xutt djagonali. St. Andrews komplew jattakkaw, u fil-21 minuta re;g[u resqu ferm vi/in li jsibu x-xibka g[at-tieni darba meta xutt mill-vi/in ta’ Rumen Kerekov, wara kross ta’ Nicki Vella Petroni, ;ie mdawwar g[al korner b’mod brillanti minn Ivan Casha. B’Bu;a ppruvaw jag[mlu reazzjoni, u minuta wara, free-kick ta’ Frantsijek Schneider g[adda ftit barra.

Man-nofs sieg[a log[ob, St. Andrews re;g[u [olqu periklu ie[or meta Nicki Vella Petroni ikkrossja lejn Trajo Grozev, i]da dan naqas li jikkonkludi minn qag[da tajba meta lanqas biss laqat il-ballun. Il-partita kompliet ti]vol;i f’wa[da mmovimentata, u minuta wara, fuq in-na[a l-o[ra, free-kick ta’ Thiago dos Santos Mazitelli g[adda ftit barra.

Fit-38 minuta, St. Andrews kienu sfortunati li ma irduppjawx meta free-kick minn madwar 25 metru bog[od mog[ti minn Joseph Farrugia stampa mal-mimduda, b’Ivan Casha meg[lub. {ames minuti wara, l-eks plejer ta’ Qormi re;a’ kien sfortunat li ma sabx ix-xibka meta xutt minn barra l-kaxxa ;ie mi]mum millwieqfa.

St. Andrews komplew ikunu

attivi fit-tieni taqsima, u massieg[a log[ob, free-kick ta’ Joseph Farrugia g[adda ftit g[oli. Seba’ minuti wara, Trajo Grozev ;era ;irja tajba mallinja fuq il-lemin u x-xutt b’sa[[tu tieg[u ;ie salvat minn Casha. Madankollu, l-istess Casha ma seta’ jag[mel xejn fis-70 minuta meta l-istess TRAJO GROZEV, wara azzjoni elaborata, fajjar xutt bomba mit-tarf tal-kaxxa, li spi//a fix-xibka. Madankollu, Bir]ebbu;a da[lu fil-partita meta l-goalkeeper ta’ St. Andrews, Matthew Towns, g[amel foul banali fuq Ryan Mintoff u t-tim ta’ Joseph Gerada ing[ata penalty, li minnu Vinicius Pereira Dos Santos ma falliex.

St. Andrews: M. Towns, N. Chetcuti, L. Cesareo, B. Said, W. Camilleri, S. Kadri (J. Briscoe White), A. Amato (M. Hyzler), J. Farrugia, T. Grozev, R. Kerkekov, N. Vella Petroni (M. Grima) B’Bu;a SP: I. Casha, R. Duca (K. Borg), J. Farrugia, K. Spiteri, R. Mintoff, F. Schneider, F. Peplow, P. Camilleri (R. Celeste), M. Camilleri (M. Mifsud), V. Pereira Dos Santos, T. Dos Santos Mazzitelli Referee: Sandro Spiteri Draw ;ust fl-ewwel wie[ed tal-ista;un

Lija Athletic...........................1 Mqabba ….............................1

Lija u Mqabba qasmu ;ustament fl-ewwel draw talista;un fejn Lija kellhom definittivament jid[lu minn fuq fil-mistrie[ wara li tilfu bosta /ansijiet ta’ skor jew sabu lil Kris Calleja f’burdata millaqwa. Fit-tieni taqsima, Mqabba tjiebu [afna u Peter Anizoba u Abeeb Williams bdew isibu lil xulxin tajjeb flattakk. L-ewwel taqsima kienet iddominata minn Lija f’dak li g[andu x’jaqsam ma’ okka]jonijiet ta’ skor. Anki jekk Mqabba kellhom aktar mill-pussess tal-ballun, Lija tilfu g[add ta’ /ansijiet fa/li ta’

Azzjoni mill-partita bejn Lija u Mqabba, partita li ntemmet fi draw ;ust ta’ 1-1 (Ritratt> Trevor Sollars)

skor. Erjon Beu kien ferm attiv fuq ix-xellug u kull darba li ir/ieva l-ballum dejjem kien ta’ w;ig[ ta’ ras g[ad-difi]a Mqabbija.

Il-blalen li beda jitfa’ finnofs g[al s[abu kienu dejjem ta’ periklu, i]da filkonklu]jonijiet Lija kienu fqar u anki sabu lill-goalkeeper Kris Calleja fil-forma.

Wara biss minuta log[ob, Erjon Beu [arab minn fuq ixxellug u ttanta xortih b’xutt b’sa[[tu, li Calleja salva tajjeb.

Fit-13-il minuta, Rosalino De Almeida tilef goal /ert meta wa[du quddiem Calleja ma laqatx il-ballun sew, li i]da xorta wa[da deher iddestinat g[al ;ewwa, bil-goalkeeper Calleja b’xi mod itajjar b’subg[ajh il-periklu. Dan kollu wara xog[ol tajjeb ta’ Abdullahi Ige. It-tim ta’ Brian Spiteri, minkejja li bdew i/edu lpussess lill-avversarji, lag[bu partita ma[suba fuq ilkontrattakk. Fil-fatt, fis-26 minuta, Daniel Scerri dar tajjeb fil-kaxxa ta’ Mqabba wara free-kick tajjeb ta’ Beppe Antignolo, i]da g[al darba o[ra Kris Calleja were lkapa/ità tieg[u billi salva b’saqajh.

Sa fl-a[[ar Mqabba [olqu l-

ewwel periklu serju meta minn free-kick mog[ti minn Caludio Calleja fit-33 minuta, il-ballun ja[bat mal-mimduda, bilgoalkeeper Luke Bonnici meg[lub. Madankollu, ftit qabel il-mistrie[, Lija re;g[u kienu traskurati filkonklu]jonijiet tag[hom.

Rosalino De Almeida ra x-xutt tieg[u mill-kaxxa avversarja salvat parzjalment minn Calleja, u mir-rebound, Adeshina Ige, f’po]izzjoni aktar vanta;;ata, ixxuttja fjakk f’idejn il-goalkeeper Mqabbi.

Mqabba [ar;u a[jar fit-tieni taqsima u irnexxielhom imorru fil-vanta;; fil-55 minuta.

Kross ta’ David Azzopardi, Peter Anizoba ni]]el il-ballun b’saqajh fid-direzzjoni ta’ Abeeb Williams, b’xutt b’sa[[tu nofs g[oli jeg[leb lil Luke Bonnici. Lija ma qatg[ux qalbhom u tefg[u kollox fuq lattakk, biex disa’ minuti wara, Amadeo Mercieca ma kellux diffikultà meta tefa’ ;ewwa minn quddiem il-lasti wara xog[ol tajjeb fuq il-lemin ta’ Abdullahi Ige. Il-partita issa saret aktar ibbilan/jata u fl-74 minuta kien Luke Bonello li salva lit-tim tieg[u b’]ew; saves konsekuttivi. L-ewwel, minn kross-shot ta’ Peter Anizoba, u

Kif Jinsabu

L R D T F K Pt

Pietà H. 2 St. Andrews 2 Lija A. 2 Vittoriosa S. 1 Marsaxlokk 1 }ejtun C. 1 Naxxar L. 2 Mqabba 2 Gudja U. 1 Bir]ebbu;a SP 2 G]ira U. 2 Dingli S. 2

2 0 0 2 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 2 0 0 2 0 0 2

10

7 3 2 3

1

2 4 1 1

3 2

2 4 2 0 2 0 3 5 2 4 7 8

6 6 4 3 3 3 3 1

0 0 0 0

mir-rebound, Abeeb Williams ra d-daqqa ta’ ras tieg[u g[al darba mill-goalkeeper. Fl-a[[ar [inijiet, Mqabba kellhom /ans tajjeb meta free-kick ta’ Emiliano Lattes g[adda ftit g[oli, bil-goalkeeper meg[lub.

Lija A: L. Bonnici, C. Giordemaina, D. Scerri (E. Briffa), E. Beu, T. Fleri Soler (D. Vukovic), A. Scicluna, A. Mercieca, B. Antignolo, M. Fleri Soler, A. Ige, R. De Almeida (A. Sacco) Mqabba: K. Calleja, A. Scicluna, J. Anegbe, A. Caligari, D. Azzopardi, C. Calleja (M.A. Psaila), M. Bonnici, A. Williams, C. Micallef, P. Anizoba, E. Lattes Referee: Tristan Farrugia Cann

FUTBOL

Mourinho jrid jikkow/ja fl-Ingilterra Il-kow/ ta’ Real Madrid, José Mourinho, g[al darba o[ra re;a’ g[amilha /ara li wara l-esperjenza tieg[u mat-tim Spanjol, irid imur jikkow/ja fl-Ingilterra.

Mourinho, li g[andu 49 sena, kien telaq lil Chelsea fl-2007 wara li kellu xi jg[id mas-sid, Roman Abramovich.

Minn meta dan mar jikkow/ja lil Real kien hemm spekulazzjonijiet li se jer;a’ jmur l-Ingilterra.

“Meta nitkellem fuq Spanja, il-;urnalisti dejjem jinterpretawni [a]in. Imma

ma nistax ni/[ad li f’mo[[i di;à naf x’se nag[mel filfutur. Wara Real Madrid se mmur lura l-Ingilterra, din hi xi [a;a /erta,” qal Mourinho.

Fis-sajf li g[adda kien hemm spekulazzjonijiet li PSG ippruvaw ja[tru lil dan il-kow/, filwaqt li fix-xhur li g[addew, meta Capello telaq lit-tim nazzjonali Ingli], kien hemm spekulazzjonijiet li l-FA riedet lil Mourinho, imma fl-a[[ar [atret lil Roy Hodgson.

Mourinho, sena ilu reba[ ilkampjonat ma’ Real b’rekord

ta’ punti, imma din is-sena, ilMerengues kellhom bidu [a]in fil-kampjonat. Mhux listess jista’ jing[ad g[a/Champions League g[ax Real reb[u 3-2 kontra /-champions Ingli]i, Man City.

Mourinho kien beda lkarriera tieg[u ma’ Porto, fejn mhux biss reba[ il-kampjonat imma anki reba[ i/Champions League. Dan kien ma[tur minn Chelsea u mag[hom reba[ il-kampjonat wara nuqqas ta’ 50 sena.

Abramovich kien ilu jixtieq li jibni tim lil Mourinho biex jirba[ i/-

Champions League; imma dan ma irnexxilux.

Mourinho kien telaq lil Chelsea u iffirma ma’ Inter u [a post Mancini, fejn reba[ il-famu] ‘Treble’.

Mourinho g[a]el li jitlaq lil dan it-tim bl-unuri, u flewwel sena tieg[u ma’ Real reba[ it-Tazza tar-Re kontra Barcelona, filwaqt li sena ilu temm id-dominanza ta’ Barcelona fil-kampjonat.

B[alissa jidher li fiddressing room ta’ Real hemm xi problemi, u fil-fatt Cristiano Ronaldo stqarr li hu mdejjaq mat-tim.

Il-kow/ ta’ Real Madrid, José Mourinho

Sport 45

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012 FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

Chelsea lura g[ar-reb[... l-ewwel su//ess g[al Southampton Chelsea g[elbu l-isfida denja ta’ Stoke City fi Stamford Bridge biex fet[u vanta;; ta’ tliet punti f’ras ilklassifika tal-Premiership, i]da hu minnu wkoll li dawn batew bil-kbir biex ji]blukkaw ir-ri]ultat, u sakemm wasal il-goal de/i]iv, skurjat mid-difensur Ashley Cole, sitt minuti mittmiem.

Din kienet anki l-ewwel reb[a g[all-Blues wara tliet konfronti filkompetizzjonijiet rispettivi (inklu] i/-Champions League), u issa jinsabu fuq tlettax-il punt wara [ames log[biet u fejn huma segwiti minn Everton u West Bromwich Albion, li lkoll lag[bu log[ba aktar milleqreb sfidanti Fulham u Manchester United (it-tnejn fuq disa’), u Manchester City u Arsenal li t-tnejn kisbu tmien punti mill-bidu talista;un.

Intant, il-konfront ma’ Stoke se jibqa’ memorabbli g[al Ashley Cole, li kien ilu sentejn ma jsib ix-xibka filleague u li ma ]baljax, [ames minuti mit-tmiem, meta – wara azzjoni personali ta’ Juan Mata – ittanta xortih b’chip pre/i] li ma ta l-ebda /ans lil Asmir Begovic fillasta tal-Potters.

Ir-ri]ultat jista’ jitqies pjuttost kiefer g[al Stoke, li ddefendew b’g[aqal u meta fl-ewwel taqsima daqqa ta’ ras ta’ Jonathan Walters kellha tistampa mal-mimduda ta’ Petr Cech. Lanqas ma switilhom il-karta “Michael Owen”, li da[al b[ala sostitut g[all-Potters 24 minuta mittmiem, u fejn il-manager, Tony Pulis, jipprova ja[sad lil Chelsea b’tattika aktar aggressiva.

Sadattant, Southampton kisbu l-ewwel punti talista;un b’reb[a ta’ 4-1 fuq Aston Villa; bil-goals tasSaints jaslu kollha fit-tieni taqsima wara li da[lu jistrie[u fi ]vanta;; ta’ 1-0.

Din ir-reb[a anki serr[et ras il-manager ta’ Southampton, Nigel Adkins, li l-futur tieg[u mal-klabb kien qed ikun su;;ett g[al spekulazzjoni intensiva sa ftit sig[at qabel il-log[ba.

Illum wara nofsinar, Liverpool jilqg[u lil Manchester United f’Anfield Road g[all-aktar konfront interessanti f’dan ilprogramm, u bi/-champions, Manchester City, jikkonfrontaw lil Arsenal flEtihad Stadium – bi]-]ew; log[biet partikulari mistennija jwettqu /-/aqliq dovut f’ras il-klassifika.

Il-log[biet l-o[ra tal;urnata jinkludu d-derby ta’ Londra bejn Totteenham Hotspur u Queens Park Rangers, waqt li Norwich City jilag[bu barra minn darhom g[and Newcastle United.

Fil-log[ob talbiera[: LIBERTY STADIUM: Fl-ewwel log[ba talprogramm li ntlag[bet kmieni wara nofsinhar, Everton temmew ir-rekord po]ittiv ta’ Swansea quddiem il-pubbliku tag[hom meta g[elbuhom bliskor ta’ 3-0, u fejn taw dimostrazzjoni o[ra ta’ tim qawwi u kumpatt anki barra minn daru. Il-vanta;; g[al Everton wasal minn Victor ANICHEBE fuq g[oxrin minuta (u fejn sie[bu Marouane Fellaini deher imiss il-ballun b’idu flazzjoni), b’Kevin MIRALLAS jirdoppja l-iskor e]att mal-mistrie[. Fit-tieni taqsima tke//a s-sostitut ta’ Swans, Nathan Dyer, b’ FELLAINI jissi;;illa rri]ultat tmien minuti mittmiem b’daqqa ta’ ras pre/i]a.

ST MARY’S STADIUM:

Southampton sa fl-a[[ar fet[u l-kont g[all-ispejje] ta’ Aston Villa, bir-reb[a emfatika ta’ 4-1 tbieg[ed [afna mill-kri]i madwar ilklabb wara bidu di]astru] li kien [allihom ankrati (ming[ajr l-ebda punt) fla[[ar post tal-klassifika. Filfatt, il-Villains da[lu jistrie[u fil-vanta;; wara goal minn Darren BENT u s-Saints kellhom jag[tu wirja tassew qalbiena, fejn wie;bu xejn anqas minn erba’ darbiet permezz ta’ Rickie LAMBERT (fil-58 u d-90 minuta – bl-a[[ar goal jasal minn penalty), Nathaniel CLYNE u Jason PUNCHEON, li x-xutt tieg[u ixxellef ma’ Ciaran Clark qabel spi//a fix-xibka.

THE HAWTHORNS:

West Bromwich Albion komplew bil-bidu impressjonanti tal-ista;un b’reb[a o[ra, din id-darba fuq Reading, u fejn Romelu LUKAKU (eks Chelsea) i//elebra l-ewwel [ar;a s[i[a bil-flokk tal-Baggies bil-goal li dde/ieda l-log[ba u t-tielet post temporanju g[at-tim tieg[u. L-i]blokk se[[ fil-71 minuta meta Lukaku ir/ieva ming[and Shane Long u g[eleb lill-goalkeeper Alex McCarthy b’xutt /entrali minn tarf il-kaxxa. Intant, liskor seta’ kien akbar favur il-Baggies, b’Jonas Olsson

Chelsea v Stoke City 1-0> Ashley Cole (Nru 3) ja[sad lill-goalkeeper tal-“Potters”, Asmir Begovic, b’dan i/-chip pre/i] li sewa tliet punti siewja g[all-“Blues” (Reuters)

jolqot il-lasta u b’McCarthy ji/[ad darbtejn lil James Morrison b’saves stupendi.

UPTON PARK: West Ham

United kellhom jistennew sa sekondi mit-tmiem biex isalvaw punt mill-konfront ma’ Sunderland, b’Kevin NOLAN jir/ievi ming[and Modibo Maiga biex idur u jsammar fix-xibka g[al ri]ultat finali ta’ 1-1. Sa dak il-[in, Sunderland kienu qed jidhru pjuttost komdi wara lvanta;; bikri skurjat minn Steven FLETCHER. i]da lHammers ma kienx [aqqhom jo[or;u b’idejhom vojta wara li wettqu pressjoni fit-tul u fejn (qabel il-goal drammatiku ta’ Nolan) g[al [afna [inijiet sabu lillgoalkeeper Simon Mignolet dejjem attent fil-lasta talBlack Cats.

DW STADIUM: Fulham

[ar;u bit-tliet punti mid-dar ta’ Wigan Athletic, bl-eks player tal-Latics, Hugo RODALLEGA, jiskorja lewwel goal g[all-Cottagers wara nofs sieg[a log[ob fuq il-kross pre/i] ta’ Dimitar Berbatov. Wigan dehru ftit konfu]i fil-log[ob tag[hom u fit-tieni taqsima Fulham irduppjaw b’xutt qawwi talattakkant Irlandi] Damien DUFF, fuq xog[ol tajjeb tassostitut Bryan Ruiz. Il-Latics setg[u jiksbu biss konsolazzjoni, li waslet fiddisg[in minuta minn Arouna KONE u wara azzjoni konfu]a quddiem il-lasta ta’ Mark Schwarzer.

Ri]ultati u klassifiki Premership

Chelsea v Stoke 1-0 Southampton v Aston Villa 4-1 Swansea v Everton 0-3 West Brom v Reading 1-0 West Ham v Sunderland 1-1 Wigan v Fulham 1-2

Illum

Liverpool v Man Utd Man City v Arsenal Newcastle v Norwich Tottenham v QPR Kif Jinsabu L R D T F K Pt Chelsea Everton West Brom Fulham Man Utd Arsenal Man City West Ham Swansea Tottenham Newcastle Utd Sunderland Stoke Aston Villa Wigan Norwich City Southampton Liverpool QPR Reading

5 5 5 5 4 4 4 5 5 4 4 4 5 5 5 4 5 4 4 4

4 3 3 3 3 2 2 2 2 1 1

0 0

1 1

0

1

0 0 0

1 0 1 1 1 1

0 2 0 1 2 0 2 0 2 1 1 2 2 1 2 1 4 0 4 1 1 3 1 3 3 1 0 4 2 2 2 2 1 3

9 9 7 12 10 8 9 5 10 6 5 4 4 5 5 2 9 3 2 4

League One

Brentford v Oldham Bury v MK Dons Coventry v Carlisle Crawley v Tranmere Crewe v Leyton O Doncaster v Stevenage Hartlepool v Shrewsbury Notts Co v Portsmouth Scunthorpe v Colchester Swindon v Bournemouth Walsall v Preston Yeovil v Sheff Utd

League Two

Accrington v Aldershot Barnet v Rotherham Bristol Rov v Fleetwood Morecambe v Plymouth Northampton v Chesterfield Oxford v Bradford C Port Vale v Gillingham Rochdale v Dag and Red. Southend v Exeter Torquay v Burton Wycome v AFC Wimbledon York v Cheltenham

2 5 4 7 5 1

6 4 7 5 6 4 5 9 10 7 15 8 9 9

13 10 10

9 9 8 8 8 7 5 5 4 4 4 4 3 3 2 2 1

1-0 1-4 1-2 2-5 1-1 1-1 2-2 3-0 1-0 4-0 3-1 0-1 1-0 0-0 0-0 2-3 0-0 0-2 0-2 2-2 2-1 1-1 0-1 0-0

The Championship

Crystal P v Cardiff Derby v Burnley Ipswich v Charlton Leeds v Notts For Millwall v Brighton Peterboro v Wolves Sheff Wed v Bolton Watford v Bristol C Birmingham v Barnsley

3-2 1-2 1-2 2-1 1-2 0-2 1-2 2-2 0-5

Illum

Leicester v Hull Kif Jinsabu

L R D T F K Pt

Brighton 7 Blackburn 7 Blackpool 6 Hull City 6 Wolves 7 Cardiff City 7 Middlesbrough 7 Huddersfield 6 Bristol City 7 Nottingham F 7 Leeds United 7 Barnsley 7 Bolton 7 Crystal Palace 7 Leicester City 6 Burnley 7 Derby County 7 Charlton 7 Birmingham 7 Watford 7 Sheffield 7 Millwall 7 Ipswich Town 7 Peterborough 7

5 4 4 4 4 4 4 3 3 2 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2

14 4 16 15 11 14 15 4 13 11 5 13 11 7 13 12 9 13 0 3 11 12 12 2 1 9 5 11 1 3 15 13 10 4 1 10 9 10 1 3 12 12 10 1 3 11 11 10 1 3 10 11 10 1 3 11 13 10 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2

2

0 0 2 2 2

3 4 3 3 3 1 4 1 4 0 5 1 2 4 0 0 7

8 7 9 9 8 8 9 8 8 14 8 9 13 7 11 16 7 9 15 6 5 15 5 5 16 0 13 13 12 11

Premier Sko//i]

Celtic v Dundee Dundee Utd v Hearts Hibernian v Inverness Kilmarnock v St Mirren Ross Co v St Johnstone

2-0 0-3 2-2 3-1 1-2

Dumbarton v Hamilton Dunfermline v Livingston Falkirk v Airdrie Morton v Raith Partick v Cowdenbeath

3-3 4-0

Albion v Stenhousemuir Alloa v Stranraer Arbroath v Forfar Brechin v Queen of Sth East Fife v Ayr

4-4 3-0

Annan v Peterhead Berwick v Stirling East Stirling v Clyde Elgin v Queens Park

2-1 4-1 3-0 0-4

Illum Aberdeen v Motherwell I Div

II Div

III Div

Illum

Rangers v Montrose

1-1 1-1 1-1

1-1

0-3 2-3

46 Sport

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

TAZZA TAD-DINJA

BUNDESLIGA

Il-Messiku jrid jorganizza l-edizzjoni tal-2026

L-ewwel telfa g[a/-Champions Dortmund

Il-Messiku se jitfa’ l-kandidatura tieg[u biex jorganizza t-Tazza tad-Dinja tal-2026. Jidher li l-Messiku jrid jeg[leb l-isifda qawwija tal-Istati Uniti. Jekk il-Messiku jing[ata d-dritt li jorganizza din ledizzjoni jsir l-ewwel pajji] li qatt organizza tliet edizzjonijiet. Filpassat, il-Messiku organizza l-edizzjonijiet tal-1970 u tal-1986, b’din tal-a[[ar tibqa’ mfakkra b[ala wa[da mill-aqwa edizzjonijiet.

I/-champions, Borussia Dortmund, sofrew l-ewwel telfa fil-kampjonat meta tilfu, 3-2, barra minn darhom kontra Hamburg. Son [asad lil Borussida wara ]ew; minuti, imma Perisic ;ab id-draw fis46 minuta.

Ilicevic re;a’ po;;a lil Hamburg fuq quddiem, u Son ]ied mal-iskor ]ew; minuti wara. It-tieni goal ta’ Borussia skurjah l-istess Perisic.

Borussia Dortmund kienu ;ejjin minn reb[a ta’ 1-0 fi/Champions League kontra Ajax.

Intant, Bayern Munich reb[u 2-0 barra minn darhom kontra Schalke biex telg[u fl-ewwel post b’punti massimi flimkien ma’ Eintracht Frankfurt.

Kroos feta[ l-iskor g[alihom fil-55 minuta, filwaqt li tliet minuti wara, Muller issi;illa rreb[a. Ta’ min jinnota li Kroos skurja anki goal matul il;img[a meta Bayern g[elbu lil Valencia, 2-1, fi/-Champions League.

Kif Jinsabu B. Munich E. Frankfurt Hanover B. Dortmund Schalke Nuremberg F. Duesseldorf Freiburg Wolfsburg B. Moen’bach Mainz G. Fuerth W. Bremen B. Leverkusen Hamburg Augsburg Stuttgart Il-goalkeeper Lars Unnerstall ta’ Schalke jimblokka lil Toni kroos ta’ Bayern Munich

L-uni/i partiti li ntemmew fi draw kienu dawk bejn Fortuna Dusseldorf u Freiburg, u dawn spi//aw fi draw ta’ ming[ajr goals, filwaqt li Wolfsburg u Greuther spi//aw 1-1. G[al Wolfsburg skurja Olic, filwaqt li g[al Greuther skurja Azemi.

Ri]ultati

L R D T F K Pt 4 4 3 4 4 4 4 4 4 3 4 4 3 3 4 4 3

4 0 0 14 2 12 4 0 0 11 4 12 2 1 0 9 4 7 2 1 1 8 5 7 2 1 1 7 5 7 2 1 1 6 5 7 1 3 0 2 0 6 1 2 1 6 6 5 1 2 1 2 5 5 1 1 1 4 4 4 1 1 2 4 5 4 1 1 2 2 6 4 1 0 2 5 5 3 1 0 2 3 5 3 1 0 3 5 8 3 0 1 3 1 7 1 0 1 2 1 7 1

F. Dusseldorf v Freiburg Hamburg v B. Dortmund Mainz v Augsburg Schalke v B. Munich Wolfsburg v G. Furth

0-0 3-2 2-0 0-2

1-1

Illum

B Leverkusen v M’gladbach Hoffenheim v Hannover W. Bremen v Stuttgart

FORMULA 1

Hamilton se jibda mill-ewwel post Is-sewwieq tal-McLaren, Lewis Hamilton (fir-ritratt), illum se jibda mill-ewwel po]izzjoni wara li lbiera[ irre;istra l-a[jar [in. Issewwieq Ingli] g[amel dawra f’[in ta’ 1.46.362’, filwaqt li t-tieni l-a[jar [in g[amlu Pastor Maldonado talWilliams.

Dan tal-a[[ar g[amel [in ta’ 1.46.804’. Mit-tielet post se jibda Sebastian Vettel, li hu /-champion renjanti. Vettel, li ddomina l-ewwel ]ew;

sessjonijiet ta’ nhar il:img[a, g[amel [in ta’ 1.46.905’.

Dan hu ri]ultat tajjeb g[al Hamilton, spe/jalment meta wie[ed iqis li dan l-ista;un, tmien Grand Prix minn total ta’ 13 intreb[u mis-sewwieq li beda mill-ewwel post.

Hamilotn iddomina l-a[[ar Grand Prix fl-Italja, u jekk jirba[ dan ta’ Singapore, isir l-aktar sewwieq li jkun reba[ Grand Prix dan l-ista;un. Sa issa, Hamilton reba[ tliet

Grand Prix daqs Alonso talFerrari, li hu l-leader talklassifika.

Alonso se jibda mill-[ames post filwaqt li Jenson Button, is-sewwieq l-ie[or talMcLaren, se jibda mir-raba’ post.

L-a[[ar tliet Grand Prix intreb[u minn sewwieqa talMcLaren, u bla dubju dan irri]ultat ikompli jimla liddiri;enti tat-tim Ingli] b’fidu/ja. B[alissa, Alonso g[andu vanta;; ta’ 37 punt f’ras il-klassifika.

Hamilton, matul dawn la[[ar jiem /a[ad spekulazzjonijiet li jista’ jing[aqad mal-Mercedes fi tmiem l-ista;un. Hu qal li g[alissa se jiffoka biss fuq ilkampjonat.

Vettel reba[ il-Grand Prix f’Singapore sena ilu fi sta;un li dan iddomina kwa]i millbidu sal-a[[ar. Imma din issena, dan reba[ biss Grand Prix wie[ed. Wie[ed jista’ jg[id li l-fatt li Vettel se jibda mit-tielet post hu di]appuntanti g[alih g[ax jum qabel dan iddomina ]-]ew; sessjonijiet tal-provi liberi; imma fis-sessjoni talkwalifikazzjoni kien hemm min kellu wirja a[jar minn tieg[u.

Intant, dan il-Grand Prix se jibqa’ jsir sal-2017, wara li luffi/jali iffirmaw kuntratt ta’ [ames snin ma’ Bernie Ecclestone. L-organizzaturi ta’ dan il-Grand Prix talbu ro[s fil-prezz u jidher li dan ;ie a//ettat.

Sport 47

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

B’Kara jsofru l-ewwel telfa minn Cristian Antony Muscat

BOV PREMIER

Birkirkara (0)

1

R. Gauci, Z. Muscat, A. Mendoza Corujo, N. Vukanac, J. Zerafa, G. Sciberras, R. Muscat, P. Fenech, J. Da Conceicao, S. Shodiya Haruna, E. Herrera Sost – R. Camenzuli flok Z. Muscat 55min

3

Sliema W. (2)

H. Bonello, A. Muscat, C.G. Baldacchino, S. Biancardi, L. Martinelli, B. Muscat, M. Muchardi, P. Barbetti, M. Ciantar, A. Laudisi, I. Woods Sost – J. Mifsud flok M. Ciantar 66min, O. El G[aouti flok A. Laudisi 77min, J. Mintoff flok I. Woods 89min

Imwissija: J. Zerafa 13min, R. Camenzuli 56min, R. Muscat 61min (B), B. Muscat 62min (S) Skurjaw: I. Woods 7min, M. Muchardi 13min, A. Muscat 48min, (S), R. Muscat 55min (B) Referee: Laurent Kopriwa (LUS) il-mument tal-Log[ba –A. Laudisi (S)

B’Kara sofrew l-ewwel telfa tal-ista;un, telfa ta’ 3-1, li waslet kontra Sliema Wanderers. Dawn tal-a[[ar irritornaw g[ar-reb[ wara li fla[[ar log[ba li kienu impenjati fiha tilfu kontra Qormi meta b’wirja mill-aqwa g[elbu lil Birkirkara bl-iskor ta’ 3-1, biex b’hekk issa g[andhom seba’ punti fil-klassifika.

Kuntrarju g[all-ewwel log[biet li fihom rajna lil Birkirkara f’dan il-kampjonat, Birkirkara fallew milli jimpressjonaw, anzi ddi]appuntaw bis-s[i[, g[aliex [olqu ftit li xejn okka]jonijiet ta’ skor. Tajjeb ng[idu li din illog[ba ;iet irrefjata mir-referee mil-Lussemburgu, Laurent

Kopriwa, li kellu kontroll tajjeb tal-log[ba – matul tmiem din il;img[a kien hemm skambju bejn referees Maltin u dawk mil-Lussemburgu.

Kienu Sliema Wanderers li [ar;u fuq l-offensiva u ma damux ma fet[u l-iskor meta fisseba’ minuta, minn kross fil-baxx ta’ Laudisi, ikkonnettja tajjeb IVAN WOODS, li dar ma’ Zach Muscat u b’xutt b’sa[[tu g[eleb lil Reuben Gauci. Fit-13–il minuta, Sliema Wanderers irduppjaw l-iskor meta Laudisi kkrossja lejn MATIAS MUCHARDI, li b’xutt mill-vi/in g[eleb lil Gauci.

Fit-22 minuta, xutt minn barra l-kaxxa ta’ Alejandro Mendoza ;ie salvat ming[ajr

Ivan Woods (lemin), minkejja li kien issikkat minn Edwrd Herrera (xellug), jifta[ l-iskor kontra B’Kara b’mod mill-isba[ (Ritratt> Alex DeGabriele)

diffikultà mill-goalkeeper Henry Bonello. {ames minuti wara, Miguel Ciantar g[adda lejn Laudisi, fejn dan ra lewwel xutt tieg[u ji;i imblukkat u t-tieni xutt ta’ dan il-plejer ;ie salvat f’korner minn Gauci. Fil-45 minuta, wara azzjoni personali ta’ Paul Fenech, dan qabe] difensur Slimi]; imma x-xutt finali tieg[u spi//a ftit g[oli.

Fil-ftu[ tat-tieni taqsima, Sliema Wanderers komplew fuq l-offensiva. U fit-48 minuta, minn korner mog[ti minn Ivan Woods qamet ta[wida ta[t il-lasti ta’ Reuben Gauci, il-ballun spi//a g[and ilcaptain, ALEX MUSCAT, li mill-vi/in tefa’ fix-xibka. Fl-54

minuta, free-kick dirett mog[ti minn Jhonnattann Da Conceicao ;ie salvat tajjeb minn Henry Bonello.

Birkirkara naqqsu l-mar;ni tal-iskor fil-55 minuta meta minn kross fil-baxx ta’ Nikola Vukanac, il-ballun ;ie g[and ilcaptain tat-tim nazzjonali ta’ taht il-21 sena, ROWEN MUSCAT, li b’xutt fil-baxx g[eleb lil Henry Bonello.

Fit-68 minuta, minn kross tal-plejer internazzjonali Edward Herrera u minn ta[t Bonello, Vukanac naqas li jikkonkludi g[al ;ewwa. Fl-74 minuta, wara azzjoni personali ta’ Laudisi, dan baqa’ javvanza, ipprova jillobbja minn fuq Gauci, imma l-goalkeeper

Kif Jinsabu Valletta Hibernians Birkirkara Floriana Sliema W Mosta Qormi Tarxien R {amrun S Rabat A Melita Balzan

L 4 4 5 5 5 4 4 4 4 5 4 4

R 4 4 4 2 2 2 2 1

0 0 0 0

D T F K Pt 0 0 12 2 12 0 0 13 5 12 0 1 12 4 12 2 1 8 6 8 1 2 8 8 7 0 2 9 7 6 0 2 5 8 6 1 2 5 6 4 3 1 5 8 3 1 4 3 12 1 1 3 5 15 1 1 3 5 9 1

Karkari] salva. Erba’ minuti biss wara, kienu Birkirkara li [olqu azzjoni perikolu]a meta minn pass ta’ Shola Shodiya Haruna, ir/ieva Edward Herrera, li xxuttja b’sa[[tu, imma Henry Bonello kien attent u dawwar f’korner.

Dominanza Furjani]a fit-tieni taqsima

3

BOV PREMIER

FlORIANA (0)

J. Debono, T. Farrugia, A. Brown, O. Bugeja, K. Farrugia, A. Verma, T. Paris, C. Borg, K. Tremarco, T. Cilia, S. Wasiu Sost – D. Pisani flok T. Farrugia 65min, R. Darmanin flok T. Paris 70min, V. Alhinho flok S. Wasiu 75min

0

RABAT A

J. Azzopardi, I. Carapic, J. Caruana, H. Backhaus, J. Felice, A. Smeir, M. M. Fuster, D. Falzon, P. Borg, C. Brincat, D. Azzopardi Sost – C. Schembri flok H. Backhaus 65min, C. Gauci flok J. Caruana 72min

Imke//ija – P. Borg 83min (R), A. Brown 83min (F) Imwissija – D. Falzon 35min, H. Backhaus 60min, P. Borg 70min

(R), K. Farrugia 60min, C. Borg 74min, A. Brown 78min, R. Darmanin 82min (F) Skurjaw – A. Brown 58min, T. Cilia 70min, R. Darmanin 72min (F) Referee – Kevin Azzopardi il-mument Plejer tal-Log[ba – T. Cilia (F)

Floriana iddominaw lil Rabat Ajax, spe/jalment fittieni taqsima, biex permezz ta’ wirja tajba spi//aw g[elbuhom bl-iskor ta’ 3-0, biex issa g[andhom tmien punti fil-klassifika. Kienu Floriana li, kif mistenni, [ar;u fuq l-offensiva, u wara 10 minuti, il-goalkeeper Rabti [are; jimblokka tajjeb fuq Wasiu. {ames minuti biss wara, minn azzjoni ta’ free-kick, g[al darb’o[ra l-goalkeeper

Rabti rega’ [are; jimblokka fuq Wasiu. Fit-42 minuta, ilgoalkeeper Azzopardi laqa’ tajjeb xutt ta’ Wasiu. Fis-57 minuta, Floriana fet[u l-iskor meta minn free-kick ta’ Adam Verma, ikkonnettja tajjeb AARON BROWN u permezz ta’ daqqa ta’ ras tajba tefa’ fix-xibka. Fit-63 minuta, Azzopardi laqa’ xutt b’sa[[tu ta’ Owen Bugeja. Fil-71 minuta, Duncan Pisani g[adda through-pass lejn il-BOV Plejer tal-Log[ba, TREVOR

Kane Farrugia ta’ Floriana (xellug) jissielet g[all-ballun ma’ David Azzopardi ta’ Rabat (Ritratt> Alex DeGabriele)

CILIA, li permezz ta’ xutt filbaxx g[eleb lill-goalkeeper avversarju, Jonathan Azzopardi. Fit-73 minuta, lawtur tat-tieni goal, Trevor Cilia, g[adda tajjeb lejn RYAN DARMANIN, li permezz ta’ xutt fil-baxx g[eleb lil Azzopardi.

Fit-83 minuta, kemm Floriana kif ukoll Rabat Ajax spiccaw jilag[bu b’10 plejers meta tke//ew Aaron Brown u Patrick Borg rispettivament wara argument li nqala’ bejniethom. Meta konna qed nistennew it-tisfira finali tarreferee Azzopardi, Rabat Ajax

kellhom azzjoni perikolu]a meta l-attakkant Adam Smeir avvanza tajjeb fil-kaxxa, i]da ra x-xutt fil-baxx tieg[u jintlaqa’ tajjeb millgoalkeeper ]ag[]ug[ Furjani], Jonathan Debono, biex ftit sekondi wara, irreferee saffar it-tisfira finali.

48

Il-{add, 23 ta’ Settembru, 2012

Lokali

IL-FUTUR TAL-LABOUR LI JG{AQQADHOM MAL-PASSAT

Direttament mill-arkivji sta;nati . Forsi stennejt [afna minn dak li g[amel il-Partit Laburista fl-a[[ar jiem, li ;ie minnhom imsejja[ ‘Kungress’. Stennejt ferm iktar sustanza, iktar ideat ;odda, iktar promoturi ;odda... imma dan ma stajtx insibu. Jista’ jkun li qeg[din hemm, midfuna f’xi rokna ming[ajr [afna nifs; imma minkejja l-isforzi ta’ riklami politi/i tipi/i, dawn baqg[u ma [ar;ux. Minflok, g[al darb’o[ra, [adt l-impressjoni qawwija li qieg[ed ner;a’ nassisti g[al e]er/izzju orkestrat ta’ propaganda.

Kungress, minn ismu stess, jitlob diskussjoni vera, spontanja u [ajja. Jitlob dibattitu, djalogu, qsim u nuqqas ta’ qbil fl-ideat u lproposti. Minflok, smajna u rajna diversi monologi. Kull parti tg[id tag[ha. La taf jekk hix opinjoni ;enwina, lanqas jekk hix kitba di;à preparata. }gur mhux forsi, il-passi jibqg[u pre]enti j[arsu lura lejn kemm, fl-opinjoni ]baljata tag[hom, kienu tajba ta[t isso/jali]mu meta kollox kien f’idhom. . Ma hemmx dubju li g[a]lu l-istess ;img[a li fiha lPartit Nazzjonalista g[al dawn l-a[[ar snin ilu ji//elebra fiha l-festi tal-Indipendenza, biex jippruvaw jimitawna. Biss, ilkoll nafu li imitazzjoni qatt ma hi ori;inali. Tista’ tersaq 1

2

vi/in mill-bog[od, imma meta tkun wi// imb wi// mag[ha, tara d-differenza. Il-[sieb talkbar strate;i tal-Partit Laburista, fir-realtà ma kienx dak ta’ preparazzjoni ta’ dokument politiku, imma sempli/i divi]joni talattenzjoni pubblika. Anzi, prin/ipalment, li l-elettorat Laburista jkollu x’jag[mel u ma ji;ix ‘ittantat’ jaqa’ li jisma’ u jsegwi dak li jkun g[addej fid-diskussjonijiet li jsiru mill-Partit Nazzjonalista.

Ippruvaw jag[mlu xi [a;a b[al tag[na, li jimitawna – i]da minn dak li rajt, ma irnexxilhomx. . Il-mu]ika politika mhi monopolju ta’ [add. Biss, filPartit Laburista, persuni li diversi [asbu li qeg[din f’posthom fl-arkivji, re;g[u [ar;u f’dawn il-jiem idoqqu lpartiti. Re;g[u dehru filpubbliku f’dan il-famu] ‘Kungress’ persuni li kienu attivi [afna fi]-]mien taddeheb tal-gvernijiet so/jalisti.

Diversi [asbuhom spi//aw issa li hemm dikjarata tmexxija tant ;dida; imma dan mhuwiex minnu. Mhux g[ax ;ew lura, imma g[ax fir-realtà ta’ kull ;urnata, hemm baqg[u. Il-bidla fil-partit li qieg[ed fl-Oppo]izzjoni, li jrid jersaq biex i;ib il-fidu/ja tal-poplu, jibda biex jiksibha jekk ikollu almenu bidla ta’ ta[t fuq bejn dawk li kellu fil3

passat u dawk li g[andu filpre]ent. Hekk kien mill-iktar evidenti fil-Partit Nazzjonalista. Kienet ;ustament u normalment saret bidla fil-bnedmin u fl-ideat bejn it-tmexxija ta’ :or; Borg Olivier u Eddie Fenech Adami. . Din il-qab]a, il-Partit Laburista jidher mill-iktar /ar li mhuwiex jirnexxilu jwettaqha. L-e]er/izzji filpropaganda jistg[u ji;bdu lil dak li jkun fil-bidu, imma fittul u fid-dettall jisfumaw. IlKungress kellu, g[al darb’o[ra, ikun appuntament ie[or li fih il-poplu jara trasformazzjoni tal-u/uh u talideat. Sfortunatament, dan ma se[[x. Urewna, ippreparawna, imlewlna rasna. Biss, minflok, ma sibna assolutament xejn ;did. G[ax hemm differenza fil-[ajja. }errieg[a tajba tie[u, tikber u tag[ti frott bnin, ta’ sustanza. }rierag[ o[rajn, tag[mel x’tag[mel, jew jibqg[u lura, jew ma jag[tu xejn [lief imrar. F’dawn issnin, il-Partit Nazzjonalista irnexxielu jibdel lill-pajji], u s-so/jetà Maltija mxiet ’il quddiem. G[adu kuljum iwettaq u jressaq proposti ;odda. Fuq in-na[a l-o[ra, ilPartit Laburista g[adu anqas fil-po]izzjoni li jiddikjara li bidel lilu nnifsu. . Minflok, lura mill-arkivji, jridu l-[in kollu j[arsu lejn il4

5

media•link COMMUNICATIONS

passat. Iridu jsaqqu u jkabbru dak li kien ]baljat fi]-]mien tas-so/jali]mu. Jer;g[u lura g[all-metodi ekonomi/i ta’ dak i]-]mien. Imorru lura lejn dak li g[alihom ‘[adem’, dak li, minflok, il-pajji] kollu llum jag[raf li kien falla. Ilmentalità tag[hom baqg[et, sfortunatament, l-istess.

Ekonomija li tag[laq il-bibien, li tikkontrolla. Edukazzjoni li tkun ristretta g[all-ftit. Xog[ol li jing[ata biss lil dawk li kienu ta’ ;ewwa. Sa[[a msakkra ming[ajr nifs. G[ax jidher, minkejja l-Kungress, li l-kultura politika baqg[et wa[da /entralista. Dik li tassigura li l-poter ikun kon/entrat f’idejn il-ftit. Iddipendenza fuq il-politi/i tikber. Toroq li jwasslu g[al inqas trasparenza, iktar korruzzjoni, tgerfix u arbitrarjetà. U[ud jistg[u ma jkunux jafu b’dan g[ax ma kinux twieldu, però o[rajn jiftakru tajjeb. Jiftakru sew x’inhuma l-arkivji tal-Partit Laburista. . Illum, erba’ snin wara ttibdila fit-tmexxija tal-Partit Laburista, nistg[u ng[idu b’/ertezza li fih xejn g[adu ma verament ittrasforma ru[u. Itterrimoti ma se[[ewx, ilmoderati ma dehrux, u libset il-progressivi [aduha l-passati.

Il-qab]a bejnhom u bejnna tidher issa dejjem iktar. A[na, li suppost passat, il-[in kollu 6

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

na[sbu f’dak li g[andna nibdlu. Dan billi nkomplu nimmiraw ’il quddiem biex nassiguraw li l-futur g[asso/jetà tag[na jkun dejjem a[jar mill-pre]ent li jkollha. Ilvi]joni tag[na mhix ba]ata fuq il-b]onn tal-kontroll talbnedmin, imma fuq il-valuri tal-;ustizzja u l-libertà. Ilvaluri demokrati/i nsara tag[na jmexxuna biex nassiguraw li nwettqu l-;id u nag[tu l-frott lill-Maltin u lillG[awdxin. Is-si;ra tag[na ma tbiddlitx. Meta kellna b]onn ]barniha u g[alhekk baqg[et titg[abba bit-tajjeb. {addie[or ma kkurahiex u, minflok, baqa’ jsaqqiha bl-ilma li sta;na.