2012_10_07

€0.75

Numru 2,131

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012 www.mychoice.pn

Kuxjenza so/jali fl-istipendji …biex tabil[aqq uliedna jirnexxu lkoll Il-prin/ipju ewlieni

Toni Abela

Biex

li Gvern Nazzjonalista da[[al fis-sistema edukattiva f’pajji]na hu mwettaq fil-prattika u b’kuxjenza so/jali fil-mod kif qed i[addem l-iskema tal-istipendji.

Aktar minn 1,600 student mil-livell postsekondarju ’l fuq u li g[andhom /irkustanzi partikulari fil-familja tag[hom b[alissa qed jir/ievu ]ieda sostanzjali fl-istipendju tag[hom.

Din i]-]ieda hi ta’ 41 ewro kull erba’ ;img[at fil-ka] ta’ studenti fillivell post-sekondarju (Junior College, Skola Sekondarja Og[la, MCAST u Istitut g[allIstudji Turisti/i) waqt li tammonta g[al 167 ewro kull erba’ ;img[at fil-ka] ta’ studenti tal-Università.

Fost dawk li jikkwalifikaw g[al din lg[otja supplimentari hemm dawk l-istudenti li ;enituri tag[hom huma fuq paga minima.

Fl-Università biss hemm madwar 600 student li b[alissa jikkwalifikaw g[al din lg[otja supplimentari. uliedna jirnexxu lkoll

Ara wkoll pa;na 8

Malta hi xempju g[all-Ewropa

– Barroso

DWAR IL-5+5 ARA WKOLL...

■ Il-PN u l-Mediterran p4 ■ Malta msemmija b’;ie[ p5 ■ Jipprova jie[u rikba p7 ■ L-editorjal p9 ■ Ryan Callus p13 ■ Carm Mifsud Bonnici p48

José Manuel Barroso, il-President tal-Kummissjoni Ewropea, qal ilbiera[ li l-mod kif Malta qed tmexxi l-ekonomija tag[ha hu xempju g[all-Ewropa.

Hu qal dan wara li ltaqa’ mal-Prim Ministru Lawrence Gonzi f’Kastilja, f’wa[da mil-laqg[at bilaterali fl-isfond tas-Summit tal-5+5 li sar f’Malta bejn nhar il-:img[a u lbiera[.

Is-summit tal-5+5 kien deskritt mill-parte/ipanti kollha b[ala su//ess minn kull lat, u l-pajji]i kollha kellhom tif[ir g[all-Prim Ministru Lawrence Gonzi, li ippresieda l-laqg[at li saru bejn ilPrim Ministri u l-Presidenti tal-g[axar pajji]i fi [dan il-5+5.

Malta [ar;et bl-unuri kollha minn dan is-summit, li ng[ata prominenza fil-media internazzjonali.

Ara wkoll ir-rapporti f’pa;ni 2 u 3

Isqof Aw]iljari ;did g[al Malta T[abbar uffi/jalment li l-Papa Benedittu XVI [atar lil Mons Charles J. Scicluna b[ala Isqof Aw]iljari ta’ Malta.

B[ala Isqof Awziljari, Mons Scicluna, li g[andu 53 sena, se jkun kollaboratur u konsulent fil-qrib tal-Ar/isqof ta’ Malta b’responsabbiltajiet ta’ tmexxija fil-Knisja, kif ukoll fil-ministeru pastorali tal-Ar/idjo/esi Maltija.

L-Ordinazzjoni Episkopali se ssir nhar is-Sibt, 24 ta’ Novembru li ;ej u, b’hekk, hu jsir ukoll membru tal-Konferenza Episkopali Maltija flimkien mal-Ar/isqof Cremona u l-Isqof ta’ G[awdex, Mons Mario Grech.

Ara rapport f’pa;na 7

Toni Abela kien ilu jaf bil-ka] tas-Sindku tal-Marsa Din il-gazzetta llum tista’ ti]vela li Toni Abela, idDeputy Leader tal-Malta Labour Party, kien infurmat bl-allegati ka]i ta’ pedofelija mwettqa misSindku Laburista talMarsa, Chris Spiteri.

Toni Abela kien ilu jaf b’dan il-ka] g[al mill-inqas dawn l-a[[ar sitt xhur, imma ma ttie[det l-ebda azzjoni qabel ma l-ka] kien ]velat minn NET Television u In-Nazzjon fil-jiem li g[addew.

Chris Spiteri, li kien elett Sindku Laburista tal-Marsa fl-a[[ar elezzjoni talKunsill Lokali f’Marzu li g[adda, allegatament kien involut f’atti ta’ pedofelija ma’ numru ta’ subien — ka]i li kulma jmur qed ikomplu jo[or;u dettalji dwarhom u li qed jikkonfermaw kif il-MLP kien ilu jaf bihom ix-xhur, imma ]ammhom mistura u ma [ax passi dwarhom, waqt li [alla lil Spiteri filkariga tieg[u. g[al pa;na 7

Mons Charles J. Scicluna

2

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

A[barijiet Lokali

JINTEMM B’SU??ESS IS-SUMMIT TAL-5+5 F’MALTA

F’mo[[na kellna l-[in kollu l-futur u l-opportunitajiet g[a]-]g[a]ag[ – IL-PRIM MINISTRU LAWRENCE GONZI

Dikjarazzjoni qawwija biex tintemm il-vjolenza fis-Sirja Id-dikjarazzjoni finali tasSummit tal-5+5 f’Malta kienet imfassla madwar l-individwu, b’mod partikulari, i/-/entru tad-diskussjoni kienu ]]g[a]ag[ u l-[olqien ta’ i]jed impjiegi u opportunitajiet g[a]]g[a]ag[, li huma l-futur talpopli tal-pajji]i-membri Ewromediterranji u li kienu wkoll il-katalisti tar-rebbieg[a l-;dida fit-Tune]ija u l-Libja.

Hekk iddeskriva l-Malta Declaration, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, ilbiera[, waqt id-diskors tal-g[eluq tasSummit tal-5+5 li sar f’Malta.

Dan is-summit kien it-tieni wie[ed f’livell ta’ Kapijiet ta’ Stat u tal-Gvern li sar minn wara t-twaqqif ta’ dan il-forum f’Ruma, fl-1990. L-ewwel laqg[a ta’ din ix-xorta kienet saret fl-Al;erija.

Din id-dikjarazzjoni kienet approvata unanimament u tkopri aspetti importanti li se jkomplu jg[inu g[at-tis[i[ taddemokrazija u favur lindividwu.

Il-Prim Ministru sostna li kien impressjonat bilpo]izzjoni komuni li ttie[det mill-pajji]i kollha tal-5+5.

Sa[aq li hu veru li hawn [afna aspetti differenti u diversi filpajji]i ta’ madwar ilMediterran, i]da g[andna n[arsu lejn dak kollu li jg[aqqadna, b[alma hu l-Ba[ar Mediterran stess – il-Ba[ar lAbjad, kif inhu deskritt millpopli G[arab, ba[ar li g[andu

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi jitkellem flimkien ma’ Presidenti u Primi Ministri, ilbiera[, fi tmiem is-Summit tal-5+5

jservi b[ala benniena tal-pa/i.

Saret referenza g[a]]g[a]ag[ u sostna li dawn dejjem kienu fuq quddiem tala;enda matul dawn il-laqg[at.

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi qal li meta nsemmu ]]g[azag[ irridu nsemmu ledukazzjoni u l-i]vilupp tal[iliet tag[hom f’dinja teknolo;ika biex jinfet[u lbibien g[all-futur tag[hom u jin[olqilhom ix-xog[ol.

FOCUS 101 Il-lum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.

Imexxi> Mistednin>

Caroline Galea Karl Gouder Ian Spiteri

Matul is-summit kienet diskussa l-kwistjoni talimmigrazzjoni irregolari, li g[al Malta hi su;;ett importanti [afna. Lawrence Gonzi qal li l-pajji]i kollha qablu li din hi kri]i umana u li hi r-responsabbiltà tal-pajji]i kollha g[aliex dawn huma bnedmin li qed i[allu kollox warajhom, jirriskjaw [ajjithom bit-tama li jibdew [ajja ;dida f’pajji] ;did. G[alhekk, sfortunatament, qed ikun hemm lok g[at-traffikar tal-bnedmin.

Il-mexxejja kollha membri qablu mal-proposta tat-Tune]ija li tin[oloq task force, mag[mula mir-ri]orsi tal-pajji]i-membri fil-5+5, li tindirizza b’mod i]jed effettiv din il-kri]i.

Kien Moncef Marzouki, ilPresident tat-Tune]ija, li ippropona l-[olqien ta’ din ittask force. Hu u jiddeskrivi l-

kun/ett ta’ din it-task force, b[all-Prim Ministru Lawrence Gonzi, Marzouki qal li tTune]ija trid li jit[arsu a[jar iddrittijiet tal-bnedmin. Ilpo]izzjoni komuni kienet li jekk jin[olqu i]jed impjiegi f’dawn il-pajji]i, i]-]g[a]ag[ fl-Afrika ta’ Fuq ikollhom l-opportunitajiet f’pajji]hom stess u ma jkollhomx g[alfejn ifittxu dawn l-opportunitajiet f’pajji]i o[rajn.

Il-Malta Declaration tirrikonoxxi l-importanza talazjendi ]-]g[ar u l-medji, u jekk dawn jit[allew ja[dmu fl-a[jar ambjent possibbli, jil[qu rri]ultati mixtieqa minnhom g[all-benefi//ju tal-ekonomija.

Id-dikjarazzjoni tag[mel enfasi qawwija wkoll fuq issitwazzjoni fis-Sirja, li ma jistax ikompli l-qtil ta’ persuni /ivili inno/enti mis-suldati waqt loffensivi militari.

Il-Prim Ministru qal li lmexxejja tal-pajji]i-membri fil5+5 jemmnu li din il-kri]i Sirjana qed taffettwa wkoll issigurtà fil-Mediterran.

Lawrence Gonzi qal li g[al darb’o[ra Malta serviet b[ala pajji] ta’ djalogu u re;g[et ing[atat turija li jekk inpo;;u madwar il-mejda u niddiskutu nil[qu r-ri]ultati mixtieqa.

Il-Prim Ministru qal li jekk inkomplu na[dmu flimkien b[ala popli Mediterranji nistg[u nimxu i]jed ’il quddiem g[allbenefi//ju tal-popli kollha.

Il-Prim Ministru iddeskriva lpotenzjal tas-summit tal-5+5, li offra ambjent informali g[allmexxejja kollha biex jiddiskutu setturi importanti, b[alma huma s-sigurtà, l-immigrazzjoni irregolari, l-impjiegi u lekonomija.

L-informalità matul issummit kienet deskritta b[ala su//ess kbir g[as-summit millmexxejja tal-Libja, ilMawritanja, it-Tune]ija u lMarokk, li kienu pre]enti malPrim Ministru waqt il-laqg[at tal-g[eluq.

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi irringrazzja lill-President tal-Kummissjoni Ewropea, José Manuel Barroso, g[as-sehem attiv tal-Unjoni Ewropea waqt is-Summit, u l-korpi l-o[rajn kollha Ewromediterranji, li [adu sehem attiv huma wkoll.

Interessanti d-diskors talPresident Tune]in, li rrefera g[as-su;;eriment li g[amel José Manuel Barroso, li [e;;i;hom biex tin[oloq lUnjoni tal-Pajji]i tal-Maghreb li ta[dem fil-qrib [afna malUnjoni Ewropea f’setturi varji, b[all-kummer/.

Il-President tat-Tune]ija u dak tal-Mawritanja sostnew li bil-po]izzjoni tag[ha fi/-/entru tal-Mediterran, Malta g[andha rwol attiv u importanti ferm g[all-[arsien tas-sigurtà f’dan ir-re;jun.

A[barijiet Lokali 3

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012 Jesmar Baldacchino jirrapporta dwar il-laqg[at bilaterali tal-Prim Ministru fil-5+5

Malta g[andha sservi b[ala mudell ekonomiku g[all-pajji]i l-o[ra — Barroso Is-Summit kien su//ess grazzi g[ad-determinazzjoni tal-Prim Ministru Gonzi Malta g[andha ekonomija b’sa[[itha, qed til[aq ri]ultati ferm a[jar minn pajji]i o[rajn ikbar flUnjoni Ewropea, u g[andha sservi b[ala e]empju g[all-pajji]i l-o[ra taz-Zona-Ewro.

Hekk sostna José Manuel Barroso, il-President talKummissjoni Ewropea, waqt illaqg[a bilaterali li kellu mal-Prim Ministru Lawrence Gonzi, ilbiera[ f’Kastilja.

Barroso irringrazzja lill-Prim Ministru Gonzi g[all-entu]ja]mu li

wera biex sar dan is-summit, u sostna li dan sar f’mument opportun [afna bit-twelid taddemokrazija f’pajji]i b[at-Tune]ija u l-Libja. Qal li hu ried jie[u sehem fis-summit biex ikun jista’ jitkellem u jag[ti sehmu g[all-istabbiltà u lkoperazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-pajji]i tal-Maghreb.

Tkellem ukoll dwar il-kri]i ekonomika fiz-Zona-Ewro u qal li qed jittie[du passi importanti biex l-Ewropa tibqa’ miexja ’l quddiem – fost dawn, il-mekkani]mu

Ewropew g[all-istabbiltà finanzjarja li xebba[ mas-sistema tal-Fond Monetarju Internazzjonali, u t-tfassil tal-ba;it tal-Unjoni Ewropea.

Dawn se jkunu su;;etti diskussi waqt is-Summit Ewropew fi Brussell, bejn is-17 u t-18 ta’ Ottubru.

Il-President tal-Kummissjoni Ewropea irringrazzja lill-Prim Ministru Lawrence Gonzi – li hu ddeskriva b[ala [abib kbir – g[assehem attiv tieg[u fil-laqg[at tad-

djalogu dwar il-ba;it tal-Unjoni Ewropea, fejn qed jipparte/ipa b’mod effettiv [afna.

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi irringrazzja lil Barroso g[as-sehem li l-Unjoni Ewropea uriet waqt dan is-Summit tal-5+5. Hu qal li matul id-diskussjonijiet f’Malta ttie[du de/i]jonijiet importanti li se j[allu l-frott biex il-pajji]i tal-Afrika ta’ Fuq ikomplu l-mixja tag[hom lejn id-demokrazija u biex ji]died ixxog[ol g[a]-]g[a]ag[ u lkoperazzjoni bejn il-popli.

G[ajnuna akbar lill-poplu Libjan Waqt il-laqg[a tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi mal-President Tune]in, Moncef Marzouki

It-Tune]ija trid lil Malta f’task force dwar l-immigrazzjoni Il-President Tune]in, Moncef Marzouki, issu;;erixxa li tin[oloq task force li tindirizza l-immigrazzjoni irregolari fil-Mediterran.

Marzouki ippropona dan waqt id-diskussjonijiet tas-Summit tal-5+5.

Fi kliemu, din it-task force g[andha tiffunzjona bejn il-pajji]i tal-Maghreb u dawk Ewromediterranji; i]da hu jrid li jkun hemm kollaborazzjoni diretta bejn Malta u t-Tune]ija [alli t-task force t[ares ukoll lejn l-aspett li din hi wkoll kri]i umana u li g[andhom ikunu salvati l-[ajjiet tal-bnedmin.

Dan kollu kien diskuss f’laqg[a bilaterali bejn il-Prim Ministru Lawrence Gonzi u l-President Tune]in, li stieden ukoll lill-Prim Ministru Gonzi jipparte/ipa f’i]jed laqg[at dwar din il-proposta f’Tune]. Fl-istess waqt, hu rringrazzjah g[ax-xog[ol siewi li sar minnu u mill-Gvern Malti biex ittella’ s-summit tal-5+5, li ddeskrivieh b[ala su//ess kbir.

Il-Prim Ministru Gonzi irringrazzja lil Marzouki g[allparte/ipazzjoni attiva tieg[u fis-summit u g[all-proposti kollha li ressaq.

Investiment f’campus ;did f’Misurata g[all-istudenti Libjani Il-poplu Malti se jibqa’ dejjem wara dak Libjan biex jintla[qu l-miri li se jfassal il-poplu Libjan stess f’pajji] li jkun demokratiku u miftu[ g[al-libertà talbniedem, g[all-plurali]mu u g[all-kummer/. Din kienet il-konklu]joni tal-laqg[a bejn il-Prim Ministru Lawrence Gonzi u lPresident tal-Kungress Libjan, Magarief.

Fil-laqg[a saret diskussjoni fuq numru ta’ setturi importanti, b[allimmigrazzjoni irregolari u fejn Malta tista’ tkompli tg[in lil-Libja.

Hawnhekk, il-Prim Ministru [abbar li fil-bini Libjan f’Ta’ :iorni se jing[ataw korsijiet edukattivi tal-lingwi f’livell Ewropew lil dawk listudenti li l-Gvern Libjan jibg[at g[at-ta[ri; f’pajji]na.

Lawrence Gonzi qal li l-

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, ilbiera[ kellu ta[ditiet bilaterali f’Kastilja ma’ Mohamed el-Magarief, il-President tal-Kungress Libjan

pass li jmiss hu li jkun ikkupjat is-su//ess li nkiseb bl-MCAST, u g[alhekk [abbar li se jsir investiment bil-bini ta’ campus f’Misurata, fejn se jing[ataw korsijiet vokazzjonali varji g[all-istudenti Libjani.

Lawrence Gonzi [e;;e; lill-poplu Libjan ikompli j[ares ’il quddiem b’ottimi]mu, u ddeskriva lkura;; ta’ dan il-poplu filkisba u fil-mixja lejn iddemokrazija b[ala ta’ ispirazzjoni kbira g[al popli o[rajn.

Il-Prim Ministru ]vela kif matul din il-laqg[a saret ukoll diskussjoni dwar l-

immigrazzjoni irregolari u qal li hemm ftehim bejn Malta u l-Libja ming[ajr ma ninsew li din hi, fil-qofol tag[ha, storja umana.

Il-President tal-Kungress Libjan, Mohamed elMagarief, irringrazzja lillPrim Ministru Lawrence Gonzi u lill-poplu Malti g[all-g[ajnuna li ng[ataw waqt ir-rivoluzzjoni. Hu sostna li l-g[ajnuna tal-Gvern Malti g[enet biex din irrivoluzzjoni kienet su//ess.

Tkellem ukoll fuq irrelazzjonijiet b’sa[[ithom bejn i]-]ew; popli u qal li se ja[dem biex dawn ikomplu jissa[[u i]jed.

4 Attwalità Politika

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

IL-PROGRAMMI ELETTORALI NAZZJONALISTI DWAR IL-MEDITERRAN

PROGRAMM ELETTORALI 1981 — IL-BIDLA ME{TIE:A Sehem Malta fil-Mediterran: Fil-Mediterran g[adu jidher /ar il-wirt l-aktar tipiku li j[alli warajh ilkolonjali]mu, ji;ifieri lframmentazzjoni. Ir-ri]ultat hu li a[na l-popli tal-

Mediterran g[adna ftit wisq nifhmu lil xulxin; ma nafux tajjeb il-veri b]onnijiet u lveru potenzjal tal-pajji]i ;irien; ftit nag[rfu kif nistg[u ng[inu tassew l-i]vilupp ta’ xulxin.

Fostna g[adu nieqes lg[arfien veru tal-interessi komuni tal-pajji]i talMediterran; nieqes l-g[arfien tad-differenzi veri fil-mod kif jaqilg[u l-g[ixien tag[hom, tas-sistemi so/jali, ekonomi/i, politi/i ta’ kull wie[ed minnhom, tal-kundizzjonijiet partikulari fil-[ajja fl-in[awi diversi tar-re;jun, f’kelma wa[da tal-kulturi tal-popli talMediterran.

Gvern Nazzjonalista jimxi bi prin/ipji /ari hekk li min jitratta mieg[u jkun jaf sew fejn qieg[ed u ma’ min qieg[ed jitratta. Imexxi ’l quddiem l-ewwel nett il[olqien tal-g[odda tadDjalogu bejn il-pajji]i talMediterran, imbag[ad ittfassil ta’ fehmiet u istituzzjonijiet komuni skont kif jirri]ultaw mid-Djalogu, ming[ajr ma jfittex li jimponi fuq [add.

Gvern Nazzjonalista jqis ittkattir tal-koperazzjoni ekonomika u kulturali malpajji]i G[arab b[ala ta’ importanza kbira g[all;ejjieni ta’ pajji]na.

g[arfien tal-interessi komuni tal-pajji]i tal-Mediterran, tassistemi so/jali, ekonomi/i u politi/i ta’ kull wie[ed minnhom, tal-kulturi tag[hom.

Ikunu pro;ettati sistemi ta’ tis[i[ tal-koperazzjoni f’oqsma b[all-kontroll tattni;;i] tal-ba[ar, is-sajd u ttrobbija tal-[ut, forom alternattivi ta’ ener;ija, trasport bil-ba[ar u l-ajru, banek ta’ investiment g[allbiedja u l-industrija, edukazzjoni.

Nippruvaw nil[qu ftehim mal-;irien l-aktar qrib tag[na biex jitfasslu programmi flimkien g[all-esplojtazzjoni ra;onevoli tar-ri]orsi fl-ib[ra bejnietna.

Inkomplu nkabbru rrelazzjonijiet ta’ [biberija kif ukoll inkattru l-koperazzjoni ekonomika u kulturali malpajji]i G[arab. Jissa[[u wkoll ir-relazzjonijiet ta’ pajji]na mal-Lega G[arbija.

PROGRAMM ELETTORALI 1992 — SOLIDARJETA` DEJJEM… KULLIMKIEN Mediterran: Malta tkompli

Dan id-djalogu se jwassal g[al koperazzjoni aktar s[i[a fir-relazzjonijiet ekonomi/i (kummer/, investiment u g[ajnuna), firrelazzjonijiet fost i/-/ittadini u fl-iskambji fil-qasam talpolitika u tas-sigurtà.

Malta [adet l-inizjattiva li tipproponi patt ta’ stabbiltà fost il-pajji]i tal-Mediterran u din il-politika ntlaqg[et tajjeb.

Malta bdiet ukoll tie[u sehem attiv fil-Forum Mediterran li fih jipparte/ipaw 11-il pajji], kemm Ewropej kif ukoll G[arab. Fil-le;i]latura li ;ejja, Gvern Nazzjonalista jkompli jsa[[a[ din ilpolitika

G[eruqna fl-Ewropa, sehemna fil-Mediterran:

Malta fl-Ewropa tista’ tag[ti kontribut anke jekk ]g[ir g[al ;ejjieni a[jar talkontinent li a[na nappartjenu g[alih, b’mod spe/jali g[all-pjan filMediterran.

Ta’ dan di;à ng[ata [jiel bis-sehem li tajna filKonferenza EwroMediterranja li saret f’Barcellona f’Novembru 1995 u f’inizjattivi o[rajn.

Pajji]i b[all-Italja, Franza, Spanja u l-Gre/ja qatt ma ddubitaw li jistg[u jkunu membri attivi tal-UE filwaqt li je]er/itaw il-vokazzjoni Mediterranja tag[hom.

B[alhom Malta.

Is-s[ubija ta’ Malta fl-UE g[andha titqies ukoll b[ala kontribut lejn sigurtà akbar fin-na[a t’isfel tal-Ewropa.

tag[ti sehemha biex sistema ta’ sigurtà u koperazzjoni g[all-i]vilupp tixba[ lil dik li tat frott fl-Ewropa ta’ fuq u tan-nofs, titfassal g[allMediterran u tg[in biex tintla[aq soluzzjoni definittiva g[all-problema talPalestina.

Il-politika nazzjonalista dwar il-Mediterran

Konsistenti, kostruttiva u koperattiva Il-politika li mexa biha l-Partit Nazzjonalista, kemm meta kien fil-Gvern kif ukoll meta kien fl-Oppo]izzjoni tixhed g[all-konsistenza li dejjem [addan dwar ilMediterran kif ukoll turi atte;;jament kostruttiv u ta’ koperazzjoni kontinwa bejn il-pajji]i tar-re;im.

F’din il-pa;na qed nirriprodu/u siltiet mill-programmi elettorali tal-Partit Nazzjonalista fl-a[[ar tletin sena, mill-1981 ’il quddiem, li juru wkoll kif din il-politika bniet ;ebla fuq ;ebla din il-politika immirata mhux biss fl-og[la interess ta’ pajji]na i]da wkoll b’risq ir-re;jun kollu.

Tispikka fuq kollox l-enfasi li l-Partit Nazzjonalista jag[mel fuq il-[tie;a ta’ koperazzjoni ;enwina bejn ilpajji]i kollha ta’ dan ir-re;jun.

PROGRAMM ELETTORALI 2003 — BIEX MALTA TIKBER FL-EWROPA B’wi//na minn quddiem bl-identità tag[na: Ma’ xtut il-Port il-Kbir ikun hemm it-terminal ;did tal-cruise-liners. Bih Malta tista’ tabil[aqq taqdi l-Mediterran kollu b[ala l-buttun li madwaru ddur ir-rota tat-turi]mu ta’ din ix-xorta. Il-passi;;ieri jaslu bl-ajruplan biex imbag[ad jaqbdu l-vapuri bir-rotot tag[hom madwar il-Mediterran kollu.

Malta b’sa[[itha fl-Ewropa, fil-Mediterran, fid-dinja: L-

Unjoni Ewropea issa tipprovdi spazju lil Malta fejn a[na nistg[u ni]vol;u azzjoni fejjieda favur il-pajji]i ]-]g[ar u b’risq issolidarjetà umana l-aktar fil-parti fid-dinja ta’ madwarna.

Malta tgawdi aktar mill-ba[ar ta’ madwarha: Imsie[ba flEwropa, Malta tista’ tibni fuq is-sehem kbir li tat fin-Nazzjonijiet Uniti biex ir-ri]orsi kbar tal-ba[ar iservu aktar g[all-;id talbnedmin kollha biex l-immani;;jar tar-ri]orsi kollha talMediterran isir fl-a[jar interess ta’ pajji]na u ta’ kul[add.

PROGRAMM ELETTORALI 1998 — :ID, FIDU?JA, DIREZZJONI

Edukazzjoni g[al dinja ;dida: Is-sistema edukattiva

PROGRAMM ELETTORALI 1987 — XOG{OL :USTIZZJA LIBERTA` Fil-Mediterran nipproponu sistemi ta’ koperazzjoni: Isiru sforzi biex jikber l-

PROGRAMM ELETTORALI 1996 — PN FUTUR

Politika barranija: Malta hi wie[ed mill-pajji]i li qed jipparte/ipaw fid-djalogu Ewro-Mediterranju bejn il15-il membru tal-Unjoni u 12-il pajji] Mediterranju.

g[andha ti]viluppa t-talent u l-[iliet kreattivi tal-Maltin u ssa[[a[ l-g[arfien ta’ dak kollu li jag[milna Maltin, Mediterranji u Ewropej.

It-turi]mu: Jer;a’ jing[ata n-nifs tal-[ajja g[al politika turistika re;jonali u, flimkien ma’ pajji]i o[rajn Mediterranji j[addem politika bil-g[an li jkun offrut pakkett wie[ed biex min ji;i mill-bog[od iqatta’ ;img[at i]ur g[add ta’ pajji]i fl-Ewropa u lMediterran.

PROGRAMM ELETTORALI 2008 — IVA, FLIMKIEN KOLLOX POSSIBBLI Ir-re;jun Ewro-Mediterranju li ng[ixu fih: Inkomplu nsa[[u sehem Malta fil-politika tal-Unjoni Ewropea fir-rigward tal-Mediterran permezz talpro/ess ta’ Barcellona.

Na[dmu b’mod partikulari biex insa[[u l-impenn talpajji]i kollha Mediterranji favur il-;lieda kontra t-tni;;i] u l-[arsien tal-ambjent ta’ dan il-ba[ar kif ukoll favur koordinazzjoni akbar fil-;lieda kontra l-immigrazzjoni illegali.

Nibba]aw fuq il-politika Mediterranja tal-Unjoni Ewropea biex il-kummer/ ta’ pajji]na jkompli jikber firre;jun spe/jalment fil-qasam tas-servizzi li issa dwarhom bdew ta[ditiet mal-pajji]i ;irien tal-Unjoni fuq kif g[andhom ji;u liberalizzati aktar.

Nisfruttaw it-tradizzjoni marittima tag[na fir-re;jun billi nipproponu t-twaqqif ta’ strutturi g[al koperazzjoni u ggvernar fil-Mediterran floqsma tas-sajd, rotot talpassa;;i tal-vapuri u affarijiet marittimi o[rajn.

A[barijiet Lokali 5

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Numru kbir ta’ rapporti ‘online’ minn madwar id-dinja b’rabta mas-Summit tal-5+5 fl-a[[ar jiem f’pajji]na

Malta msemmija b’;ie[ madwar id-dinja Isem Malta re;a’ kien bi prominenza fl-a[barijiet internazzjonali li fl-a[[ar jiem irrappurtat dak li kien qed isir f’pajji]na b’rabta mal-laqg[a tal5+5.

Stazzjonijiet tar-radju u tattelevi]joni, gazzetti u mezzi talinformazzjoni online ]ammew lissemmieg[a u l-qarrejja tag[hom a;;ornati mhux biss b’dak li kien qed ise[[ fis-summit i]da wkoll dwar il[afna laqg[at bilaterali li saru bejn ilmexxejja fl-istess jumejn.

Fuq diversi stazzjonijiet madwar

id-dinja xxandru filmati ta’ din illaqg[a b’mod spe/jali f’[inijiet meta l-mexxejja kienu qed jiltaqg[u informalment f’diversi postijiet i]da l-aktar fil-Barrakka ta’ Fuq bl-isfond imponenti tal-Port il-Kbir.

Din kienet okka]joni o[ra biex isem pajji]na jissemma b’;ie[ millmedia internazzjonali fuq livell daqshekk wiesg[a.

L-a[[ar darba li Malta ssemmiet b’daqshekk prominenza madwar iddinja kien is-sena l-o[ra meta pajji]na organizza b’su//ess ir-

ripatriazzjoni ta’ eluf ta’ [addiema u l-familji tag[hom waqt irrivoluzzjoni Libjana u dwar lajruplani Libjani li [arbu minn pajji]hom biex ;ew hawn.

Min[abba /-/okon ;eografiku ta’ pajji]na, x’aktarx li isem Malta ma jissemmiex spiss fil-media internazzjonali i]da llum nafu li f’dawk l-okka]jonijiet rari li jissemma b’daqshekk sa[[a, dan ikun dwar xi inizjattiva marbuta malpa/i fir-re;jun tag[na u li ;;ib lg[aqda fost il-;nus.

Ta[t Gvern Nazzjonalista, meta jissemma isem pajji]na dan ikun b’;ie[ u biex jing[ata kredtu g[al dak li jkun qed iwettaq. Altru li twettqet il-weg[da tal-Partit Nazzjonalista li ja[dem b’[iltu kollha biex i[ares u jsostni l-fama tajba ta’ Malta.

Minn sitwazzjonijiet b[al dawn, pajji]na jgawdi l-fidu/ja tal-barranin li, imbag[ad, din g[andha l-potenzjal li tissarraf f’investiment li jwassal g[al aktar xog[ol u xog[ol a[jar g[all-Maltin f’pajji]hom.

Kif ma sta[ax jintrodu/ihom lil Monti!

OKKA}JONI UNIKA G{ALL-PRIM MINISTRU. Is-Summit tal-5+5 f’pajji]na ta l-

opportunità lill-Prim Ministru Lawrence Gonzi li jkollu laqg[at bilaterali mal-Prim Ministri u Presidenti tal-pajji]i parte/ipanti kollha. Fost dawn hu ltaqa’ ma’ Francois Hollande, il-Prim Ministru Fran/i] (ritratt fuq) u g[al din il-laqg[a kien hemm pre]enti wkoll il-Vi/i Prim Ministru Tonio Borg li, bil-[idma tieg[u setg[et issir il-laqg[a tal-5+5. Is-sessjonijiet ta’ dan is-Summit saru fil-Palazz Verdala (ritratt ta[t) bil-parte/ipazzjoni tal-Prim Ministri u Presidenti kollha flimkien mal-Ministri tal-Affarijiet Barranin ta’ pajji]hom. Is-Summit intemm b’su//ess ilbiera[ wara nofsinhar minn konferenza tal-a[barijiet.

F’laqg[a qasira li kellu mal-Prim Ministru Mario Monti li kien f’Malta g[as-summit tal-5+5, il-Mexxej Laburista Joseph Muscat kien akkumpanjat minn George Vella, ixShadow Minister g[all-Affarijiet Barranin u minn Alex Sceberras Trigona, is-Segretarju Internazzjonali tal-Labour.

F’idejn dawn it-tnejn tal-a[[ar tkun fdata l-politika barranija ta’ Malta jekk il-Labour jirba[ l-Elezzjoni li jmiss.

George Vella kien il-Ministru tal-Labour li fl-1996 [are; lil Malta mill-Partnership for Peace u iffri]a lapplikazzjoni ta’ Malta g[al s[ubija fl-UE. Alex Sceberras Trigona kien l-awtur tal-li;i tal-ind[il barrani u tat-trattati infami ta’ Malta mal-Libja ta’ Gaddafi u l-Korea ta’ Kim-il Sung, fis-snin tmenin.

Wie[ed jittama li meta Muscat introdu/a dawn it-tnejn lil Mario Monti ma qallu xejn dwar il-passat tag[hom g[alkemm mhux esklu] li Monti xorta wa[da sar jaf.

Ara wkoll pa;na 7

6 A[barijiet Lokali

tag˙rif

Laboratorju tal-Pa/i. IlQuddiesa kull nhar ta’ {add filLaboratorju tal-Pa/i f’{al Far se ter;a’ tibda ssir mil-lum fl-4 p.m. u tkompli kull nhar ta’ {add. Qabel il-Quddiesa jsir talb g[all-pa/i.

So/jetà tal-Pastel. Is-So/jetà Maltija tal-Pastel qed tistieden lill-artisti biex jie[du sehem fissitt esibizzjoni annwali li se ssir bejn is-7 ta’ Di/embru u s-17 ta’ Jannar. Il-pittura li tista’ tidda[[al trid tkun ma[duma mis-soft pastel. F’ka] ta’ artisti li mhumiex membri fis-So/jetà talPastel dawn g[andhom jikkuntattjaw lill-President talistess So/jetà bl-email fuq staines@onvol.net mhux aktar tard mill-21 ta’ Ottubru. Din lesibizzjoni se ssir fil-Cavalieri Hotel, San :iljan.

Mission Fund. Il-Mission Fund tixtieq tirringrazzja lillPresident ta’ Sliema Wanderers FC, lir-Red Cross Ambulance & First Aid u lil Nigel Scerri li organizza tournament tal-futbol fit-12 ta’ Settembru. {ajr ukoll lill-uffi/jali, players u lil kull min g[en biex saret din l-attività li matulha n;abret is-somma ta’ €1,350 kif ukoll donazzjoni ta’ €300 mir-Red Cross Ambulance & First Aid. Klabb McLaren. IlKampjonat Dinji tal-Formula Wie[ed 2012 ikompli llum bilGrand Prix tal-:appun. Il-Klabb McLaren Malta jistieden liddilettanti kollha biex illum il-

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

{add jing[aqdu ma’ membri talklabb biex jaraw dirett fuq skrin kbir il-Grand Prix fuq screen kbir fil-Padiljun tal-Isport f’Kordin. Kull min jattendi jista’ wkoll jirba[ o;;etti relatati malFormula Wie[ed. Aktar tag[rif mill-indirizz elettroniku mclarenclubmalta@gmail.com.

Mixja g[all-Missjoni. Nhar il-{add 14 ta’ Ottubru minn [dejn il-Laboratorju tal-Pa/i f’{al Far sal-knisja ta’ San Girgor fi]-}ejtun. Tibda fl-10 a.m. u tispi//a bil-Quddiesa f’nofsinhar. Min irid jista’ ji;i bil-karozza tieg[u jew b’tal-linja [dejn il-knisja ta’ San Girgor fi]}ejtun bejn id-9 u d-9.30 a.m. minn fejn ikun hemm trasport sa {al Far. L-Imqabba. Is-Sezzjoni }g[a]ag[ Santa Marija flimkien mal-G[aqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqabba [ar;et g[all-bejg[ idDVD tal-festa ta’ Santa Marija talImqabba. Il-pakkett, li fih 3 DVDs, jinkludi l-aspetti kollha tal-festa u qieg[ed jinbieg[ g[all-prezz ta’ €14 mill-bar tal-ka]in. Aktar tag[rif fuq www.santamarija.com jew fuq facebook tas-So/jetà.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit minn [dejn il-kappella tas-Sagra Familja (Sg[ajtar), in-Naxxar, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[umieg[ek il-karta talidentità.

it-temp illum It-temp> Ftit imsa[[ab u xi ftit im/ajpar f’xi n[awi mas-seb[, li jsir ftit jew wisq imsa[[ab. Il-Vi]ibbiltà> Tajba, lokalment moderata g[allewwel. Ir-Ri[> {afif, l-iktar mill-Punent g[al-Lbi/, li jsir moderat millPunent Majjistru. Il-Ba[ar> {afif, li jsir [afif g[al moderat. L-Imbatt> Ftit li xejn. L-Og[la Temperatura> 28˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.1mm nida. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 84.1mm. Ix-Xemx> titla’ fis-7.01 u tin]el fis-18.39.

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 69 – 51 – 28 – 4 – 3

spiΩeriji FURJANA: Waterfront Dispensary, Forni 2l Pinto Wharf; {AMRUN: National Pharmacy, 17 Triq Santa Marija; {AL QORMI: St. George’s Pharmacy, 21 Triq il-Kbira; BIRKIRKARA: The Local Dispensary, Triq Kon. K. Pirotta; TAL-PIETA`: St. Luke Pharmacy, Triq San Luqa; SAN :WANN: Marc Pharmacy, 92 Triq il-Mensija; TASSLIEMA: Wales Pharmacy, 183 Triq Manwel Dimech; {AL LIJA: St. Joseph Pharmacy, 164 Triq Annabile Preca; MOSTA: Santa Margherita Pharmacy, Vjal il-Qalbiena Mostin, Santa Margerita Estate; SAN PAWL IL-BA{AR: Parkes Pharmacy, 582 Triq San Pawl; {AL TARXIEN: Tarxien Pharmacy, 59 Triq {al Tarxien; BORMLA: Verdala Pharmacy, 57 Triq il-Gendus; MARSASKALA: St. Anne Pharmacy, Triq il-Qaliet; MARSAXLOKK: Pompei Pharmacy, 28 Xatt is-Sajjieda; {AL SAFI: Pasteur Pharmacy, Triq itTellerit; SI::IEWI: St. Nicholas Pharmacy, 1 Triq il-Parro//a; MTARFA: Make Over Pharmacy, Blk A, Town Centre HOS; VICTORIA: Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapu//ini; IN-NADUR: Nadur Pharmacy, Pjazza it-28 ta’ April 1688.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Su//ess fenomenali g[at-trasport pubbliku l-‘;did’ f’G[awdex Il-passi;;ieri ]diedu b’632 fil-mija fl-ewwel disa’ xhur Servizz pront, b’aktar rotot u kumdità g[all-passi;;ieri Nolijiet ir[as g[all-istudenti u r-residenti G[awdxin {olqien ta’ aktar xog[ol g[all-G[awdxin f’G[awdex stess Is-servizz il-;did tat-trasport pubbliku f’G[awdex permezz tal-kumpanija Arriva kiseb su//ess immedjat tant li flewwel disa’ xhur tieg[u (Lulju 2011 – Marzu 2012) kien hemm ]ieda fenomenali ta’ 632% ta’ passi;;ieri fuq is-sena ta’ qabel.

Minn medja ta’ 30,000 passi;;ier fix-xahar dawn telg[u g[al medja ta’ 225,000 passi;;ier fix-xahar.

Is-servizz il-;did hu kunsidrat b[ala wie[ed frekwenti, b’aktar rotot, karozzi tal-linja ;odda u b’kumdità akbar g[allpassi;;ieri.

Fl-istess [in dan isservizz ipprovda nolijiet ir[as g[all-istudenti u r-residenti G[awdxin.

Dan is-servizz offra wkoll aktar xog[ol g[allG[awdxin f’G[awdex stess.

Wara aktar minn sena b’dan is-servizz, l-G[awdxin irrealizzaw li r-riforma fissret bidla radikali g[all-a[jar u g[alkemm il-kultura tan-nies ma tinbidilx f’daqqa, il-Gvern g[araf jisma’ l-ilmenti li kien hemm u [adem biex jindirizzahom.

Il-bidliet li saru f’rotot prin/ipali da[lu fis-se[[ wara e]er/izzju wiesa’ ta’ konsultazzjoni kemm malkunsilli lokali kif ukoll malpubbliku.

Bidla o[ra importanti kienet il-[inijiet tas-servizz li, bir-riforma issa ;ew mill-5.30 ta’ filg[odu sal-11 ta’ bil-lejl bir-rotta li topera mitterminus tar-Rabat sal-Port tal-Im;arr tibda fil-5.25am u bl-a[[ar karozza titlaq millIm;arr fil-11.25pm.

Il-karozzi l-;odda li hemm

Ilmenti mill-inqas

Prova ta’ kemm is-servizz f’G[awdex kiseb su//ess hu nnumru ]g[ir ta’ ilmenti li kienu re;istrati.

Bejn Lulju 2011 u April 2012, Transport Malta ir/eviet biss 36 ilment u [afna minn dawn l-ilmenti kienu rimedjati b’bidliet fir-rotot li da[lu fis-se[[ minn Mejju ’l quddiem. fis-servizz f’G[awdex huma komdi u ma j[amm;ux l-arja.

Qabel ir-riforma kien hemm 78 karozza tal-linja billi/enzja li ja[dmu fuq ir-rotot f’G[awdex u kull wa[da minnhom kienet ilha fit-triq g[al aktar minn 30 sena.

B’numru [afna anqas ta’ karozzi, G[awdex illum hu provdut b’servizz effi/jenti li qala’ t-tif[ir tal-G[awdxin u tat-turisti.

L-iskema l-;dida ta’ nolijiet wasslet biex G[awdxin li ju]aw regolarment dan is-servizz, u studenti G[awdxin, qed jivvja;;aw bi prezzijiet ir[as minn ta’ qabel.

B’kollox f’G[awdex qed isiru 245 vja;; kuljum barra servizzi spe/jali li jing[a taw f’/erti okka]jonijiet.

Fis-servizz il-;did tattrasport hemm ja[dmu 34 xufier waqt li l-Arriva timpjega tnax-il [addiem ie[or f’livell amministrattiv — kollha kemm huma residenti f’G[awdex.

Ta’ min ifakkar li biex dan is-servizz seta’ jid[ol fis-se[[, g[all-ewwel darba l-Gvern qed jissussidja t trasport pubbliku f’G[awdex. Dan is-sussidju jla[[aq 16.25 miljun ewro fuq perijodu ta’ g[axar snin.

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Mons Charles Scicluna ma[tur Isqof Aw]iljari Mons Charles J Scicluna, li n[atar b[ala l-Isqof Aw]iljari l-;did ta’ Malta, g[al dawn la[[ar 17-il sena ta servizz utli lill-Knisja Universali billi [adem fil-Vatikan fuq u[ud mill-i]jed kaw]i ibsin ta[t ittmexxija g[aqlija tal-Kardinal Ratzinger, illum il-Papa.

Monsinjur Scicluna hu espert mag[ruf fid-Dritt Kanoniku, illi;i tal-Knisja, rispettat minn esperti s[abu madwar id-dinja g[all-[ila tieg[u fit-tag[lim u g[all-esperjenza kbira tieg[u filqasam tal-protezzjoni talminuri.

Hu apprezzat g[an-natural d[uli tieg[u u g[as-sens qawwi ta’ rettitudni li g[andu.

Mons Scicluna, iben Emanuel u Maria Carmela née Falzon, twieled f’Toronto, ilKanada, fil-15 ta’ Mejju 1959.

Il-familja Scicluna waslet Malta fl-1960 u g[al diversi snin kienet toqg[od {al Qormi, sakemm marret toqg[od {al Lija, fl-1976.

Mons Scicluna ir/ieva ledukazzjoni tieg[u fl-Iskola Primarja San Sebastjan, {al Qormi, fl-Iskola Teknika San :u]epp, Ra[al Gdid u filKulle;; Saint Edward’s, ilKottonera.

Hu da[al g[all-kors tal-li;i fl-Università ta’ Malta fl-1976 u ggradwa avukat fl-1984.

Wara l-formazzjoni me[tie;a fis-Seminarju Ma;;uri u lLi/enzjat fit-Teolo;ija Pastorali mill-Fakultà tat-Teolo;ija, TalVirtù, kien orndat sa/erdot mill-Ar/isqof ta’ Malta, Mons :u]eppi Mercieca, fil-11 ta’ Lulju 1986.

Fl-istess sena, Mons Scicluna ntbag[at jistudja dDritt Kanoniku fil-Pontificia Università Gregoriana, f’Ruma, u kiseb id-Dottorat fid-Dritt Kanoniku bi spe/jalizzazzjoni fil:urisprudenza, fl-1991. Wara l-istudji f’Ruma, Mons Scicluna [adem fuq itTribunal Metropolitan ta’ Malta b[ala Difensur ta]}wieg, u kien ukoll lecturer fit-Teolo;ija Pastorali u fidDritt Kanoniku fl-Università ta’ Malta.

Hu wettaq [idma pastorali fil-parro//i ta’ {’Attard, San Girgor, Tas-Sliema, u fl-Iklin, {al Lija. Kien Vi/i Rettur tasSeminarju Ma;;uri bejn l1994 u l-1995.

Fl-1995 hu ;ie msejja[ biex ja[dem fil-Vatikan fitTribunal Suprem tas-Sinjatura Appostolika b[ala Promotur tal-:ustizzja Sostitut. Fl-1996 kien nominat Postulatur filkaw]a tal-beatifikazzjoni u tal-kanonizzazzjoni ta’ Dun :or; Preca.

F’Ottubru 2002 Mons Scicluna in[atar Promotur tal:ustizzja fil-Kongregazzjoni tad-Duttrina tal-Fidi bilmandat li jinvestiga u li jkun prosekutur fil-ka]i l-i]jed gravi ri]ervati lillKongregazzjoni.

Mons Scicluna huwa lecturer fil-pro/edura penali fil-Pontificia Università Gregoriana u jg[in b[ala kappillan tas-Sorijiet ta’ Santa Bri;ida (Piazza Farenese, Ruma) u b[ala konfessur filVenerabbli Kulle;; Ingli].

Il-Labour jipprova jirkeb il-5+5 Informazzjoni li g[andna mill-Malta Labour Party tg[id li lLabour idde/ieda li matul din il-;img[a jag[mel minn kollox biex jipprova jimbarazza lill-Gvern waqt li jkun hawn f’Malta lPrim Ministri u l-Presidenti tal-pajji]i membri tad-djalogu tal5+5.

Il-Labour idde/idew li jippruvaw jirkbu fuq din il-laqg[a billi jippressaw biex ikollhom laqg[at mad-dinjitarji pre]enti f’Malta u r-ritratti li jin;ibdu ma’ Muscat jintu]aw fil-kampanja elettorali.

Sorsi fil-Labour ]velaw ma’ din il-gazzetta li waqt laqg[a li saret fil-kwartieri tal-MLP ittie[det id-de/i]joni li qabel ma kellhom jaslu l-mexxejja Ewropej u mill-Afrika, l-MLP jo[ro; billboards kontra l-Prim Ministru Lawrence Gonzi.

Dawn il-billboards kellhom jitpo;;ew fir-rotta mnejn kellhom jg[addu l-mexxejja barranin huma u sejrin g[al-laqg[at fil-Belt u r-Rabat u minn u lejn l-ajruport. L-g[an kien li jkun imbarazzat il-Prim Ministru fil-laqg[a tal-5+5 u fil-laqg[at bilaterali li hu kellu jag[mel mal-mexxejja li ]aru Malta u mal-President talKummissjoni Ewropea.

Ma’ din l-istrate;ija, l-MLP idde/idew li jie[du rikba politika permezz ta’ pressjoni biex Muscat jipprova jiltaqa’ ma’ kull mexxej li kien hawn f’Malta u b’hekk huma jg[ollu l-profil ta’ Muscat waqt li ju]aw il-filmati u r-ritratti li jittie[du g[allkampanja elettorali.

F’dawn il-laqg[at, Muscat [a mieg[u lis-Segretarju Internazzjonali Laburista u eks ministru fi ]miem Mintoff u Karmenu Mifsud Bonnici, Alex Sceberras Trigona.

Din ir-rikba politika ttie[det minkejja li l-Labour ipprova jag[mel il-[sara u jimbarazza lill-Gvern b’kull mezz fil-jiem ta’ qabel ma kien se jiltaqa’ s-summit f’Malta.

A[barijiet Lokali

Sfrattu fil-Kunsill Lokali ta’ Bormla …ilu tliet xhur ma jiltaqa’ min[abba di]gwid bejn tal-Labour Fil-Kunsill Lokali ta’ Bormla jmexxi hu, ma jarawx g[aliex hemm sfrattu s[i[ b[ala dan issa qed isib ostakli kull ri]ultat ta’ di]gwid kbir bejn fejn idawwar wi//u. il-kunsillieri laburisti. Dan Residenti o[rajn, i]da, qalu wassal biex il-kunsill ilu ma li la s-Sindku nstab [ati milljiltaqa’ mis-6 ta’ Lulju li Qorti, is-Sindku ma kellux g[adda. jibqa’ j]omm din ilF’dan il-kunsill hemm sitt po]izzjoni anke jekk l-appell kunsillieri laburisti u wie[ed g[ad irid ikun de/i]. biss li jirrappre]enta lill-PN. Nifhmu li issa qed issir Fil-[ar;a ta’ il-mument talpressjoni kbira mil-Labour 15 ta’ Lulju konna rrappurfuq is-Sindku biex iwarrab tajna li tal-Labour kienu se anke min[abba l-fatt li fuq itjressqu mozzjoni ta’ sfidu/ja Tieni id-Distrett se fis-Sindku Joe Scerri, li fljikkontesta l-Mexxej Joe Scerri elezzjoni tal-2009 kien ilLaburista Joseph Muscat. kandidat laburista li ;ab lJoe Scerri kien ta l-appo;; b’u[ud mill-kunsillieri favur akbar numru ta’ voti (721). tieg[u lil Muscat fit-tellieqa is-Sindku u o[rajn kontra.

G[al ra;unijiet tieg[u, ilg[al-leadership tal-Partit Min[abba f’hekk, il-kunsill Labour ma ppre]entax dik iljinsab sta;nat tant li minbarra Laburista fl-2008. mozzjoni i]da t-tfixkil lisL-affarijiet kontra Scerri li ilu tliet xhur ma jiltaqa’, Sindku baqa’ sejjer. [adu ]volta o[ra meta kien lanqas g[amel il-laqg[a Is-Sindku Laburista ta’ annwali tal-lokalità kif jitolbu de/i] li Muscat jikkontesta Bormla kien instab [ati millfuq Bormla u allura issa lr-regolamenti.

Qorti li kiser ir-regoli talLabour qed i[ares lejn ilIl-;lied intern tant kiber li kunsilli lokali i]da l-ka] qed jag[milha diffi/li biex is- qag[da tas-Sindku pre]enti b[alissa jinsab fl-appell. b[ala wa[da li timbarazzah Sindku jkun jista’ jie[u Wara dik id-de/i]joni talmhux ftit. Hu g[alhekk li lde/i]jonijiet li jaqg[u filQorti, is-Sindku Joe Scerri pressjoni fuqu biex iwarrab kompetenza tieg[u. kien iddikjara ru[u indi]diedet [afna fl-a[[ar Residenti Bormli]i li pendenti. ;img[at biex ma jkunx ta’ tkellmu ma’ din il-gazzetta Dan wassal g[al qasma xkiel g[alihom fix-xhur qalu li la l-Labour kien kbira fil-kamp laburista kru/jali li ;ejjin. a//etta li s-Sindku jkompli

Il-Labour kien ilu jaf bil-ka] tas-Sindku tal-Marsa minn pa;na 1

Chris Spiteri, eventwalment irri]enja minn Sindku u kunsillier fil-Marsa, u minn President tal-kumitat laburista tal-lokal nhar itTlieta li g[adda.

Jidher /ar li din ir-ri]enja waslet hekk kif il-Labour induna li l-kamra tala[barijiet ta’ media.link communications saret taf b’dawn il-ka]i wara li ntbag[tu g[add ta’ mistoqsijiet lil-leader Joseph Muscat.

F’kapitlu ie[or dwar din listorja, illum nistg[u ni]velaw li informazzjoni li g[andna turi li d-Deputy Leader Toni Abela kien ilu jaf bil-ka]i li jinvolvu lil Chris Spiteri, mill-inqas, sa minn April li g[adda, ji;ifieri xahar wara lelezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali fl-10 ta’ Marzu li g[adda.

Mhux esklu] li l-MLP seta’ kien jaf qabel b’dak li kien qed ji;ri, imma li hu ]gur hu li, kif spjegaw sorsi ta’ din il-gazzetta, sitt xhur ilu, xi persuni ltaqg[u ma’ Toni Abela fi stabbiliment f’{’Attard fejn infurmawh b’dawn il-ka]i u talbu li lLabour jie[u azzjoni fil-

Chris Spiteri

konfront ta’ Chris Spiteri.

It-twe;iba ta’ Toni Abela dakinhar kienet li Chris Spiteri ;ab 400 vot iktar mis-sindku pre/edenti Frans Debono u g[aldaqstant ma seta’ jag[mel xejn.

Chris Spiteri, li hu meqjus b[ala qrib ta’ Muscat, ;ab 1,133 vot fl-ewwel g[add kontra s-709 miksuba minn Frans Debono.

Meta Muscat wie;eb g[all-mistoqsijiet tag[na hu implika li sar jaf bil-ka] meta sirna nafu bih a[na, ji;ifieri ri/entement.

Fil-Marsa qed jing[ad li lallegati ka]i ta’ abbu] sesswali fuq tfal minn Chris Spiteri — li jidher li Spiteri ammetta li twettqu —

g[amlu [sara kbira lit-tfal Marsin u lis-so/jetà filMarsa tant li /entru ta]]g[a]ag[ sfaxxa fix-xejn wara li, allegatament, Spiteri abbu]a sesswalment minn membri tieg[u.

Sa ftit wara li kien ]velat il-ka], Spiteri kien ukoll wie[ed mill-u/uh prominenti fil-homepage tas-sit personali ta’ Muscat, li tnediet ri/entement. Fl-a[[ar jiem, Spiteri tne[[a mirritratti li kien hemm f’dan issit.

Sadattant, dan il-ka] affettwa wkoll il-[idma talKunsill Lokali tal-Marsa.

Fil-fatt, waqt laqg[a talkunsill li saret nhar il:img[a li g[adda, u li g[aliha attendew sitt kunsillieri, ittie[ed vot dwar il-laqg[a annwali g[allkomunità.

Il-kunsillier f’isem il-Partit Nazzjonalista flimkien ma’ ]ew; kunsillieri tal-Labour ivvutaw favur li din issir u ttlieta l-o[ra f’isem l-MLP ivvutaw kontra.

Il-Vi/i Sindku Frans Debono, li ori;inarjament kien ivvota favur, u]a lcasting vote tieg[u biex illaqg[a ma ssirx u g[alhekk din kellha tit[assar.

7

8 Attwalità

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

L-ISTIPENDJU TAL-ISTUDENTI

Il-fatti ta’ Gvern Nazzjonalista Nefqa ta’ €23 miljun fis-sena b’attenzjoni spe/jali g[al dawk b’/irkustanzi partikulari Il-Gvern Nazzjonalista, li introdu/a f’pajji]na l-iskema talistipendji fis-sistema edukattiva, qed jonfoq madwar 23 miljun ewro fis-sena f’g[otjiet lill-istudenti u qed jiffoka b’attenzjoni spe/jali fuq dawk li g[andhom /irkustanzi partikulari.

Fost l-istudenti li jir/ievu g[otja supplimentari hemm dawk li l;enituri tag[hom huma fuq paga minima.

STUDENTI FIL-LIVELL POST-SEKONDARJU: Listudenti f’dawn l-istituzzjonijiet (Skola Sekondarja G[olja, Junior College, MCAST u Istitut g[all-Istudji Turisti/i) jir/ievu 230 ewro fi smart card g[al kull sena tal-kors u 83.86 ewro kull erba’ ;img[at fil-kont bankarju.

Dawk li jikkwalifikaw g[all-g[otja supplimentari min[abba /irkustanzi partikulari fil-familja tag[hom, flok 83.86 ewro kull erba’ ;img[at jir/ievu 124.80 ewro.

Hemm madwar 1,000 student fil-livell post sekondarju li jir/ievu g[otja supplimentari.

STUDENTI FL-UNIVERSITA`: L-istipendju fl-Università jiddependi mit-tip ta’ kors li jkun qed isegwi l-istudent. Hemm dawk li huma korsijiet ;enerali u hemm korsijiet ‘preskritti’ li prattikament huma l-istudji fix-xjenza u fl-IT. Student li qed jag[mel kors ;enerali jie[u 83.86 ewro kull erba’ ;img[at fil-kont bankarju. Fl-ewwel sena, fil-card jie[u 931.75 ewro u mit-tieni sena ’l quddiem jie[u fil-card 465.87 ewro kull sena. Min jikkwalifika g[all-g[otja supplimentari jie[u 251.67 ewro kull erba’ ;img[at.

Student li qed jag[mel kors ‘preskritt’ jir/ievi 146.77 ewro kull erba’ ;img[at u jekk jikkwalifika g[all-g[otja supplimentari din is-somma titla’ g[al 251 ewro. Dawn l-istudenti jir/ievu 1,396.62 ewro fil-card tag[hom fl-ewwel sena tal-kors u 698.81 ewro kull sena tal-kors.

Fl-Università hemm madwar 600 student li jikkwalifikaw g[all-g[otja supplimentari.

SMART CARD: Kull student ;did li jid[ol fil-livell post sekondarju tal-Knisja jew Indipendenti, ikun irid jag[mel smart card f’uffi//ju apposta tad-dipartiment tal-edukazzjoni. Fi ]mien ftit minuti l-istudent issirlu din il-card u jkun jista’ jag[mel u]u minnha dak il-[in stess.

Minn meta dda[[let is-sistema tal-card fis-sena 2000, in-numru ta’ [wienet li ja//ettawha tela’ minn [amsin g[al 550.

Hekk huma trattati l-istudenti tag[na minn Gvern Nazzjonalista.

Gvern Nazzjonalista bil-fatti jwettaq dak li jg[id… biex uliedna jirnexxu lkoll

…il-paroli tal-Labour

X’kien jg[id… u x’g[amel Evarist Bartolo dwar l-istipendji Qabel l-Elezzjoni tal-1996

Edward Scicluna dwar l-istipendji matul is-snin generous health services.

They used to make me feel I was a lucky fellow living on an earthly paradise. And these persons came from recognised rich countries.

Could there be something wrong, I used to ask myself.

(The Times)

6 TA’ DI?EMBRU, 2003:

Who would dare even think taking back students allowances, for example^ (The Times) SETTEMBRU, 2005:

Unlike the Dutch disease, this clearly unsustainable scheme (tertiary education students allowances) has no precedent in other countries. It can be shown that if it is considered as a social programme then it happens to be a very generous one. It is a very unproductive use of scarce resources, since it tends to divert them away from high yield investment, as with education proper, into conspicuous consumption (cars, mobiles and entertainment). Since tertiary education has been shown to give high return to its recipients there is no reason why the persons involved should not share in their personal investment by getting a soft loan.

(Rapport g[all-Federazzjoni tal-Industriji)

7 TA’ OTTUBRU: 2008:

Edward Scicluna

1 TA’ :UNJU, 2006:

I still recall the conversations I used to have with fellow economists and other government officials during some international meeting, and notice their eyes popping out with disbelief when I tell them about our generous two thirds pension scheme, our generous tertiary education personal subsidy scheme and the same for our similarly

Jekk qabel in-nies tat-Tarzna kienu jitqiesu b[ala baqar sagri g[ax il-Gvern kien jib]a’ minnhom, illum g[andna sitwazzjoni simili flUniversità bil-Gvern imbe]]a’ milli jmiss l-istipendji.

(Illum) 24 TA’ MEJJU, 2009:

Does the taxpayer want to keep subsidising University students^ If not, there are a number of ways the system can be revised. They could be converted to loans, or grants, or part-loans, part-grants… it’s not up to one to decide how to reform the system. (maltatoday)

8 TA’ APRIL, 1996:

The Labour Party will maintain the stipend system at University so that no one is deprived of tertiary education because it is financially prohibitive.

(The Times) 16 TA’ APRIL, 1996:

Gvern Laburista ;did se jkompli jag[ti stipendji lillistudenti tal-Università fuq listess linji kif qed jo[duh b[alissa. (l-orizzont) 21 TA’ OTTUBRU, 1996: Fost il-gideb jing[ad li Gvern Laburista ;did se jne[[i listipendju lill-istudenti

universitarji… Gvern Laburista ;did se j]omm issistema pre]enti ta’ stipendju. (l-orizzont) 24 TA’ OTTUBRU, 1996: (Jumejn qabel l-Elezzjoni)

Gvern Laburista ;did ikompli bis-sistema pre]enti talistipendju biex jinkora;;ixxi aktar u aktar studenti jkomplu jistudjaw fl-Università. (l-orizzont)

Evarist Bartolo

Wara l-Elezzjoni tal-1996 3 TA’ OTTUBRU, 1997: Imkien fid-dinja ma g[adha te]isti s-sistema b[al dik li g[andna f’Malta li dawk li jistudjaw l-Università, minbarra li ma j[allsux tal-

kors li jag[mlu jing[ataw ukoll stipendju biex jg[inhom fl-ispejje] tal-[ajja ta’ kuljum.

(Stqarrija tal-Gvern Laburista)

9

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

F’pa;ni o[rajn...

10 Minn living wage g[all-fri]a

11 }elqitlu o[ra

11 Inkomplu nsa[[u l-Koperattivi

21

Ittri lill-Editur:

It-track record fl-ekonomija

Pajji]na fuq wi// l-idejn Il-laqg[a tal-5+5 (Malta, Italja, Franza, Spanja, Portugall, Al;erija, Libja, Marokk, Mawritanja u t-Tune]ija) li saret f’Malta fl-a[[ar jumejn kellha sinifikat kbir internazzjonali i]da daqstant ie[or fissret [afna g[al pajji]na.

L-ewwel u fuq kollox ikkonfermat il-vokazzjoni naturali ta’ pajji]na lejn il-pa/i fid-dinja u partikularment fir-re;jun tag[na, il-Mediterran. G[alkemm f’pajji]na mhumiex ilkwantità li japprezzaw bi]]ejjed u jidentifikaw ru[hom ma’ dan il-kun/ett, jibqa’ l-fatt li l-po]izzjoni ;eografika tag[na, u l-fatt li a[na g]ira propju f’dan ir-re;jun u mdawrin minn g[add ta’ pajji]i ;irien, hu kemm ta’ vanta;; i]da jaf ikun ukoll kru/jali l-aktar meta l-affarijiet f’dawn il-pajji]i ma jkunux sejrin kif mixtieq.

F’na[a o[ra tal-[ar;a tal-lum qed nirriprodu/u siltiet millprogrammi elettorali tal-Partit Nazzjonalista fl-a[[ar tletin sena li g[andhom fil wie[ed ewlieni: il-[tie;a ta’ koperazzjoni ;enwina bejn il-pajji]i tar-re;jun kemm fl-interess ta’ pajji]na u ta’ kull wie[ed mill-pajji]i l-o[ra.

Hu sinifikanti [afna li dan il-mekkani]mu tal-5+5, li beda jit[addem mill-1990, wasal wara [afna tentattivi matul is-snin u li g[alih, /ertament, ikkontribwew diversi gvernijiet Maltin mag[mulin mi]-]ew; partiti politi/i l-kbar tag[na.

Sehem Malta biex i//aqlaq ’il quddiem moviment b[al dan hu ammirevoli. Malta ma tistax — u ma tridx — tkun tidher li ta[seb li d-dinja kollha ddur madwarha. Kieku kien hekk, flok rispett pajji]na kien jisfa ridikolizzat… i]da mill-banda l-o[ra Malta uriet li mhix lesta tirrinunzja r-rwol naturali tag[ha li ;;ib flimkien pajji]i u popli qrib ta’ xulxin, fuq it-territorju tag[ha stess biex tg[in kemm tista’ [alli tiggarantixxi futur a[jar u fil-pa/i g[al kul[add.

L-istess laqg[a f’pajji]na uriet g[al darb’o[ra li mhux talli ss[ubija tag[na fl-Unjoni Ewropea ma servitx ta’ [sara firrelazzjonijiet tag[na ma’ pajji]i G[arab, talli seddqet dawn irrelazzjonijiet u qed tkun katalist biex popli mi]-]ew; xaqlibiet

tal-Mediterran ifittxu bejniethom u f’armonija t-triq ’il quddiem.

Di;a s-sena l-o[ra Malta uriet bil-fatti kemm lesta tg[in biex pajji]i ;irien jie[du tassew rajhom f’idejhom b’mezzi demokrati/i u tg[inhom kemm tista’ biex jil[qu dawn laspirazzjonijiet. Dak li wettaq pajji]na, u partikularment ilPrim Ministru Lawrence Gonzi, biex jg[in lill-poplu Libjan, jixhed bil-kbir g[all-impenn ta’ Malta f’dan ir-rigward.

Il-laqg[a li ntemmet ilbiera[ hi wkoll is-si;ill ta’ politika barranija serja u rispettata m[addma minn Malta permezz talkorp diplomatiku tag[ha mmexxi minn Tonio Borg, il-Vi/i Prim Ministru u l-Ministru tal-Affarijiet Barranin.

Biex seta’ jinkiseb dan is-su//ess, il-Ministru Borg personalment, g[amel [afna xog[ol ming[ajr daqq ta’ trombi i]da li l-effetti tieg[u setg[u jirka//aw [afna fl-a[[ar jiem.

Il-laqg[a tal-5+5 tista’ tibda ting[add ma’ avvenimenti kbar li se[[ew f’pajji]na u li baqg[u jissemmew. Il-laqg[a talpajji]i tal-Mediterran fl-ambitu tas-CSCE fis-snin sebg[in; isSummit mondjali bejn Bush u Gorbachev fl-1989 u s-Summit tal-pajji]i tal-Commonwealth fl-1995 huma e]empji f’din ilkullana ta’ ;ieh g[al pajji] ]g[ir i]da li lest jag[ti sehmu biex il-popli jg[ixu flimkien fis-sliem u fil-prosperità.

I]da fuq kollox din il-laqg[a li ;abet f’pajji]na politi/i ewlenin Ewropej u G[arab hi konferma o[ra ta’ kemm pajji]na hu mmexxi minn gvern fdat u affidabbli. Gvern li ;ab g[al Malta fama tajba u fidu/ja mill-barranin.

Kienu kemm kienu kbar il-problemi li l-gvern pre]enti kellu jiffa//ja fis-snin li g[addew, u hu kemm hu iebes anki ]-]mien ta’ b[alissa, dan hu gvern li mexxa bil-g[aqal, [ari;na minn sitwazzjonijiet finanzjarji u ekonomi/i diffi/li, u [ari;na ta’ nies fil-qasam internazzjonali. :ieh tassew lil kull min [adem bla qies fuq din il-laqg[a f’pajji]na i]da fuq kul[add lill-Prim Ministru Lawrence Gonzi u lill-Vi/i Prim Ministru Tonio Borg.

10

Opinjoni

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

IL-{ADD MA’ DUN PAWL

Mela darba… arba fost l-o[rajn, kien hemm tifel li, flimkien mal-familja tieg[u, bidel id-dar fejn kien joqg[od. Meta da[al fil-kamra l-;dida tieg[u, sabha mimlija ;ugarelli, kotba tal-istejjer, biros, lapsijiet… kollha f’posthom. Dakinhar lag[ab b’kull ma sab. Imma meta mar jorqod [alla kollox fiddi]ordni.

B’g[a;eb kbir, meta qam, sab kollox imqieg[ed f’postu. Hu kien ]gur li [add ma kien da[allu filkamra. Imma ma tantx ta kas. L-istess [a;a re;g[et ;rat dakinhar u l-g[ada wkoll. Imma meta wasal irraba’ jum, u mar jaqbad l-ewwel ;ugarell, il-;ugarell kien pront qabi]lu minn idu, waqt li b’vu/i soda qallu> “Ma rridx nilg[ab mieg[ek”.

It-tifel [aseb li kien qed jhewden. Imma beda ji;rilu e]att l-istess [a;a, b’kull ;ugarell li jaqbad.

Sakemm fl-a[[ar it-teddybear l-antik tieg[u qallu> “G[aliex qed tiskanta li ma rridux nilag[bu mieg[ek, meta inti dejjem t[allina tant ’il bog[od minn fejn suppost inkunu, il-post fejn a[na n[ossuna l-iktar kuntenti u komdi^ Qatt [sibt x’battikata jrid jie[u ktieb biex isib postu fuq lixkaffa^ Int ma tafx kemm hi skomda u kies[a l-art.

Ma nilag[bux mieg[ek qabel twieg[edna li tibda tqieg[dna f’postna”.

It-tifel irrifletta kemm kien ikun komdu u kuntent fis-sodda, u kemm ittratta [a]in lil [biebu.

Talabhom ja[frulu u ikkore;a ru[u.

D

Int u jien }omm l-ordni u l-ordni ]]omm lilek. Hawn min lordni qieg[dha f’demmu. Irid dejjem kollox f’postu. U j[affef ix-xog[ol, g[alih

innifsu ]gur, g[ax isib kollox mill-ewwel.

Probabbilment jag[mel hekk anke mal-o[rajn u allura l-o[rajn ukoll jie[du gost bih, g[ax jafu fejn g[andhom ifittxu l-affarijiet. L-ordni, fitteorija, tog[;ob lil kul[add, imma mhux kul[add dispost li j]ommha.

Mhemmx g[alfejn perfezzjoni]mu esa;erat.

Imma l-e]attezza mhix fissazzjoni. Hi virtù, li jekk tin]amm minn kul[add, tiffa/ilita l-[ajja ta’ kul[add.

U hemm b]onnha kullimkien: fid-dar, fix-xog[ol, l-iskola,

fis-sagristija u l-bqija. {afna ;enituri jgergru millkmamar tat-tfal. Ovvjament, ordni ma tfissirx g[al kul[add l-istess. Imma minimu ta’ organizzazzjoni na[seb li hu me[tie; g[al kul[add, la ng[ixu f’komunitajiet. Min jg[ix wa[du forsi g[andu ammont ikbar ta’ libertà.

Imma, personalment, ukoll tag[mlilna ;id l-ordni.

Kultant tie[u amministrazzjoni wara xi [add, lanqas biss tkun taf minn fejn se tibda u fejn se tispi//a. Imbag[ad to[odha ming[and xi [addie[or u xxog[ol jibqa’ sejjer ming[ajr tbatija ta’ xejn.

Apparti li nag[tu e]empju a[na, li]-]g[ar tag[na g[andna nikkonvin/uhom

minn Dun Pawl Camilleri

................................................

pauca43@gmail.com

minn /kunithom biex i[obbu l-e]attezza u l-ordni: jibdew mill-kmamar tag[hom, millbasktijiet tal-iskola tag[hom, mit-toys tag[hom u minn kull ma hemm fid-dar.

L-e]empju tag[na u lperswa]joni li nippruvaw ng[addulhom ]gur li fit-tul i[allu l-frott tag[hom.

Nerfg[u qlubna ’l fuq Mulej, l-ewwel e]empju ta’ ordni tajtulna Int fil-[olqien meta lestejtu u rajt li kollox kien tajjeb [afna.

Ag[milni bniedem li n[obb l-ordni f’dari u kull fejn inkun.

L-ordni hi sinjal ta’ rispett lejja nnifsi u lejn l-o[rajn.

Fuq kollox, Mulej, g[inni n]omm l-ordni fir-relazzjoni tieg[i Mieg[ek u fil-[ajja spiritwali tieg[i.

Minn living wage g[all-fri]a!

Osservaturi politi/i indipendenti ilhom g[al dawn l-a[[ar tliet snin jistaqsu domanda komuni.

Meta se jkun il-mument li lPartit Laburista jippre]enta lpjani fattibbli tieg[u g[al pajji]na^ Bosta staqsew u qeg[din jistaqsu: x’inhi rra;uni li Joseph Muscat jirrifjuta li jla[[am il-[afna kliem u weg[diet sbie[ li ilu jag[mel f’dawn is-snin^ Na[seb li nista’ ng[idilkom. Muscat u l-Partit Laburista huma mwerwra li jpo;;u l-ideat tag[hom fuq il-mejda min[abba bi]a’ kbira g[ar-reazzjonijiet li jistg[u jir/ievu mis-so/jeta /ivili u mill-Partit Nazzjonalista.

Muscat jinsisti li ‘jikxef’ idejh fl-a[[ar mument.

B[allikieku din xi log[ba karti jew xi teledramm fejn listorja til[aq il-qofol fl-a[[ar tal-mazzita!

Donnu Muscat qieg[ed ja[rab milli jippre]enta lpjan tieg[u biex ikun evitat liskrutinju li hu xieraq jekk jemmen tabil[aqq li jmissu jmexxi pajji]na wara lelezzjoni li ;ejja.

Ta’ spiss in[oss li l-Partit Laburista jqis il-politika b[ala xi log[ba li mag[ha ma hemmx konsegwenzi serji li jolqtu fil-la[am il-[aj lil eluf ta’ familji Maltin li de/i]joni ]baljata taf tfisser [afna g[alihom.

Forsi ka] lampanti ta’ dan it-titubar Muscatjan [are; fil-

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

bera[ dan l-a[[ar meta re;g[et irxuxtat il-bomba talliving wage.

Qabel inkompli xtaqt nikkwota minn artiklu tieg[i f’il-mument tal-24 ta’ Ottubru tal-2010 bit-titlu: Il-verità wara l-living wage meta ma’ o[rajn bassart li din l-idea tal-living wage ma kienet xejn [lief kliem fierag[ u da[na ming[ajr sustanza politika kemm flimplimentazzjoni, kif ukoll fil-kun/ett: “Meta fl-istess intervista Dottor Muscat kien issikkat jg[id kif bi[siebu jimplimenta l-kun/ett talliving wage [are; /ar innuqqas ta’ preparazzjoni g[al din il-proposta.

“Iktar in/isiva kienet iddomanda jekk Joseph

Muscat, fil-ka] li jkun Prim Ministru, kienx lest jag[ti e]empju billi j]id lill[addiema tal-Gvern biex jag[ti sinjal /ar tat-twemmin fil-living wage! L-argumenti minn hawn lil hinn bdew ji;;arrfu qishom torrijiet talkarti tal-log[ob!

“F’dan il-kuntest qieg[ed jer;a’ jo[ro; /ar in-nuqqas ta’ sustanza politika u konsistenza fil-politika Laburista. Wara t-tlellix u weg[di li huma /ari li mhux sostenibbli hemm ftit [sieb u preparazzjoni serja.

“Din mhix l-ewwel darba li temi serji fosthom il-kontijiet tad-dawl u l-ilma, ix-xog[ol, l-investiment, ir-ri/essjoni globali u d-dibattitu fuq iddivorzju kienu trivjalizzati mil-Labour.”

Dak kien sentejn ilu. Issa, f’daqqa wa[da, Joseph Muscat [are; b’wa[da ;dida.

Mela issa daqshekk living wage. Daqshekk in]idu lpagi across the board b[allikieku din kellha tkun is-soluzzjoni ta’ kollox. Issa l-Kap tal-Oppo]izzjoni iddikjara li ma g[andu l-ebda [sieb i/aqlaq il-minimum wage.

Din l-istqarrija tikkontradixxi l-idea ori;inali. Anzi tmur oltre.

Mhux talli mhux be[siebu j]id il-pagi talli qieg[ed kwa]i jissu;;erixxi li dawn ji;u ffri]ati.

B[al drabi o[rajn din hi u-turn klassika li jafu jag[mlu biss tal-Partit Laburista.

Din il-u-turn ikollna n]iduha ma’ lista intermin-

abbli ta’ rivi]itazzjoni tal[sieb li tal-Labour g[amlu u jibqg[u jag[mlu frott ta’ [sibijiet politi/i mo[mija fissa[na tal-mument u nieqsa minn preparazzjoni serja u matura.

Huma u-turns b[al dawn li fil-verità jo[olqu in/ertezza u instabbiltà spe/jalment f’qasam hekk sensittiv b[allekonomija u x-xog[ol.

Nistqarr li pajji]na jixraqlu dibattitu politku iktar serju jekk be[siebna n[abbtu l-ideat tag[na ma’ xulxin biex jo[ro; l-aqwa frott g[al pajji]na.

Intant din l-istorja tkompli tikkonferma s-suspett li lOppo]izzjoni g[adha s’issa mhix preparata bi strate;ija politika kredibbli li biha dan il-pajji] jista’ jkompli miexi ’l quddiem biex jin[oloq ixxog[ol u l-;id g[all-familji Maltin u G[awdxin kollha.

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Opinjoni

11

Oops ]elqitlu o[ra…

Din tal-paga minima kienet ]elqa o[ra tal-Kap Laburista, wa[da minn sensiela minn mindu d-delegati tal-MLP g[a]luh biex “l-affarijiet filMalta Labour Party aktar ma jinbidlu aktar jibqg[u listess”.

Mela f’diskussjoni libera, ‘bejn il-[bieb’ li kellhom waqt il-Kungress segwit b’mass meeting li g[amlu f’Ta’ Qali “biex i[assrulna lfesti tag[na”, il-kap tal-MLP irrapporta li tkellmu fuq ilpaga minima u li “din ma tog[liex”.

Kien spe/ifiku, anki jekk wara pprova ji;borha, billi qal li din tibqa’ tog[la biss bil-kumpens g[all-g[oli tal[ajja.

Jien ng[id li fiddiskussjoni ‘miftu[a’ li kellhom il-Kap tal-Labour intrikeb mill-entu]ja]mu ta//ap/ip u wettaq dik li tissejja[ Freudian slip, cioè qal xi [a;a li ma riedx jg[idha imma li kienet f’mo[[u.

Fl-a[[ar mill-a[[ar ilmessa;; [adnieh ilkoll.

Jekk l-MLP jirba[ il-gvern se ner;g[u mmorru lura g[al }mien is-Sil; cioè ]]minijiet Mintoffjani, dik lera li ‘anki d-demm ;did’ talLabour g[adu jo[lom biha.

Staqsu lill-Professur Edward Scicluna!

Din i]-]elqa mhi xejn [lief ir-ri]ultat ta’ x’ji;ri meta xi [add jipprova jin[abb ma’ Alla u max-xitan. Kif qed jipprova jag[mel l-MLP b[alissa. Mela l-ewwel [are; bil-kun/ett tal-living wage imma wara li ra li qamu g[alih l-irwiefen mar flestrem l-ie[or u qatag[ha li lpaga minima g[andha tid[ol fil-fri]a. Tal-g[a;eb fiex i;ibek il-prammati]mu zopp tal-MLP. Din tal-paga minima ffri]ata l-Kap tal-MLP qed jipprova ji;borha billi jipprova jserra[ l-im[u[ li lMLP fil-gvern ira[[as ilkontijiet tad-dawl u l-ilma u, allura, i/-/ittadini, anki dawk

fuq il-paga minima ffri]ata g[andhom ikunu a[jar.

U hawn issa g[andna mhux biss ]elqa imma qerq klassiku. Ikkonfermat minn [add i]jed mill-Kap tal-MLP innifsu. Isimg[uha ;ejja. Fiddiskors tieg[u waqt il-mass meeting tal-MLP, Muscat ikkonferma li, g[allanqas, il[ames snin li ;ejjin mhux se jnaqqas il-kontijiet tad-dawl u l-ilma. Dan g[aliex is‘soluzzjoni’ tieg[u g[allprezzijiet internazzjonali g[olja ta]-]jut hi lkonver]joni tal-power station g[all-gass. U s’hawn qed jaqbel mal-po]izzjoni attwali tal-Gvern Nazzjonalista.

Imma isimg[u fejn hu lqerq. Il-Mexxej tal-MLP mhux qed jg[id li ma te]istix pipeline li tg[aqqad lil pajji]na mal-bqija talEwropa. Dan jista’ ji;i wara li jsir investiment infrastrutturali kbir.

Biex dan isir, Malta trid tikseb fondi Ewropej li ma jibdewx jing[ataw qabel l-

2014 ’il quddiem. L-esperjenza turi li pro/ess b[al dan ma jitlestiex f’inqas minn [ames snin.

Il-[elwa hi li f’din ille;i]latura l-Mexxej talLabour bidel mill-anqas erba’ ver]jonijiet: l-ewwel issu;;erixxa li g[andna nu]aw id-diesel. Li kieku smajna minnu l-kontijiet kien ikollhom jog[lew aktar; issu;;erixxa t-tnaqqis talinvestiment fis-settur talener;ija bil-formola mag[rufa b[ala ROCE; issu;;erixxa l-u]u ta’ power station li ta[dem fuq ba]i ta’ fa[am, u issa qed jaqbel malpo]izzjoni tal-Gvern li eventwalment immorru g[all-gass.

Il-Mexxej tal-Labour qed jipprova ja[bi l-verità biex jirba[ il-voti. Imma minn ]mien g[al ]mien ji]olqulu laffarijiet li juru tassew min hu l-Labour. Cioè, juri min g[adu l-MLP. Mal-Labour qatt ma taf fejn int.

minn Charlò Bonnici charlo.bonnici@gov.mt

Minn ]mien g[al ]mien jintqalu affarijiet li juru tassew min hu l-Labour

Insa[[u l-Koperattivi u nag[tuhom dak li jixirqilhom Il-;img[a l-o[ra lMinisteru li jien responsabbli minnu, organizza seminar importanti biex tkun diskussa l-possibbiltà li f’pajji]na jinfeta[ bank koperattiv wara l-emendi li hemm b]onn. Irrid ng[id li kien hemm attendenza u parte/ipazzjoni tajba [afna minn diversi koperattivi li attendew.

Pre]enti g[as-seminar kien hemm ukoll mistiedna, esperti lokali u anki barranin li qasmu l-esperjenza tag[hom u tawna e]empji ta’ pajji]i o[rajn li fihom di;à hemm imwaqqfa banek koperattivi u li qed jag[mlu su//ess.

1.

Fost il-mistednin lokali kien hemm il-Gvernatur talBank ?entrali, il-Professur Josef Bonnici li qal li l-banek koperattivi huma primarjament involuti fli]vilupp lokali kif ukoll jag[tu s-sehem tag[hom fl-i]vilupp sostenibbli tal-komunitajiet tag[hom stess.

Tkellem ukoll il-Ministru Tonio Fenech li sa[aq li jekk Malta jkollha l-opportunità li tifta[ bank koperattiv, dan jirri]ulta fil-kontribuzzjoni ta’ diversifikazzjoni fis-settur bankarju u li jawgura ]vilupp po]ittiv g[al dan is-settur.

Dawn id-diskorsi jimlewk bil-kura;;, kura;; li a[na, b[ala gvern, g[andna nkomplu nwasslu lillkoperattivi biex dawn jiddiskutu din il-possibbiltà.

Il-gvern bl-ebda mod mhu se 2.

jkun qed jimponi li jinfeta[ bank koperattiv, i]da se jkun qed i[alli lill-koperattivi nnifishom jidde/iedu bejniethom dwar jekk ja[sbux li g[andu jitwaqqaf jew le. Ilgvern, i]da, se ja[seb biex jemenda l-ligi [alli dan ikun possibbli. Irridu na[dmu g[all-;id tal-koperattivi, irridu nsa[[uhom g[aliex huma wkoll flimkien man-negozji jsa[[u l-ekonomija Maltija u ji;;eneraw l-impjiegi.

Irridu nisimg[u; hekk g[amilna u hekk se nkomplu nag[mlu. Stajna qbadna u emendajna l-li;i talkoperattivi ming[ajr ma tajna widen lil [add. I]da a[na ridna nisimg[u x’g[andhom xi jg[idu l-esperti u lkoperattivi, g[aliex wara kollox huma l-protagonisti ewlenin ta’ dan il-pro;ett.

Flimkien iddiskutejna u t[additna fil-fond dwar dan issu;;ett. A[na wkoll ridna nisimg[u esperjenzi ta’ pajji]i o[ra u hekk g[amilna. Fil-fatt stedinna diversi esponenti barranin li qasmu mag[na lesperjenzi li huma g[andhom fil-pajji]i rispettivi tag[hom f’dak li jirrigwarda l-banek koperattivi.

3.

Fost dawn il-mistiedna distinti, kien hemm Dott.

Giovanni De Censi millGrupp Bancario Credito Valtellinese kif ukoll is-Sur Bernard Huberdau, Segretarju :enerali tal-Konfederazzjoni 4.

tal-Banek Popolari li fissru ssu//essi li qed jag[mlu pajji]i kbar li g[andhom banek koperattivi b[alma huma lItalja, Franza, il-:ermanja u lOlanda li g[alkemm g[addew mir-ri/essjoni b[all-bqija taddinja, il-banek koperattivi hemmhekk xorta baqg[u b’sa[[ithom u ma kinux effettwati mir-ri/essjoni.

Kont onorat li attenda g[al dan is-seminar, espert ta’ fama internazzjonali, ilProfessur Stefano Zamagni li hu espert tal-ekonomija so/jali li tinkludi l-koperattivi kif ukoll hu Professur talEkonomija fl-Università ta’ Bologna.

Zamagni kien /ar [afna fi kliemu u qal li t-twaqqif ta’ bank koperattiv se tkun qed tfisser mi]ura favur issolidarjetà kif ukoll ser[an ilmo[[ g[all-membri stess talkoperattivi. Zamagni, li niftakruh jitkellem fl-AZAD fis-snin tmenin u naf kemm kien habib tal-mibki Fr Peter u anke ta’ Eddie Fenech Adami, kien a//etta millewwel l-istedina li g[amiltlu meta /empiltlu sena ilu.

Wera /ar [afna kemm bank koperattiv jikkontribwixxi g[all-i]vilupp tal-komunità g[ax l-g[an tieg[u hu lbenesseri tal-membri u mhux tant il-profitti. Jg[inu fli]vilupp tal-kapital so/jali u linklu]joni so/jali. Hu mutur ta’ solidarjetà u ta’ effi/jenza.

Mhux ta’ b’xejn ebda bank koperattiv fid-dinja matul ir-

ri/essjoni tal-a[[ar snin ma falla jew kellu b]onn jitlob g[ajnuna finanzjarja.

Qed na[dmu fl-interess tal-koperattivi Maltin u G[awdxin. Dan hu mod ie[or kif insa[[u l-ekonomija Maltija u n[arsu l-impjiegi, billi nressqu flimkien kemm il-koperattivi kif ukoll linnegozji ]-]g[ar u b’hekk niffa/ilitawlhom l-a//ess g[all-kreditu.

Aktar kemm jg[addi ]]mien, aktar qed naraw koperattivi ;odda jin[olqu.

Fil-fatt din is-sena se jitwaqqfu tliet koperattivi ;odda. F’pajji]na g[andna madwar 60 koperattiva re;istrati u dawn jag[mlu turnover ta’ madwar €70 miljun fis-sena.

Wara dawn i/-/ifri hemm stejjer ta’ su//ess; hemm il[addiema, hemm il-familji, hemm il-[olqien tal-impjiegi u hemm it-tis[i[ talekonomija ta’ pajji]na. ?ifri tassew inkoragganti li jkomplu jg[inuna biex nin/entivaw aktar lillkoperattivi.

Dan il-Gvern huwa kommess li jkompli jag[ti limportanza mist[oqqa lil dan is-settur g[ax hekk jixraqlu.

Qed na[dmu u qed nisimg[u, qeg[din ukoll in;ibu rri]ultati. Dik hi l-politika tag[na u hekk se nkomplu nag[mlu fl-interess talkoperattivi, tan-negozji u talfamilji Maltin u G[awdxin.

5.

minn Jason Azzopardi jason.azzopardi@gov.mt

Il-banek koperattivi jg[inu fl-i]vilupp tal-kapital so/jli u l-inklu]joni so/jali

12

Opinjoni

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Int minn liema lenti t[ares^ Aktar ma jmur aktar qed toqrob l-elezzjoni ;enerali li jmiss. Issa l-mandat li r/ieva l-PN kwa]i [ames snin ilu wasal biex jintemm u, g[aldaqstant, il-poplu Malti u G[awdxi se jer;a’ jissejja[ biex bil-vot tieg[u jag[]el, kemm il-partit li f’idejh irid li jafda t-tre;ija ta’ pajji]u u anke r-rappre]entanti li jrid li jirrappre]entawh filParlament g[all-[ames snin li ;ejjin.

Meta nitkellmu dwar elezzjoni ;enerali nkunu qed nitkellmu fuq materja serja [afna li tolqot lil kul[add.

Elezzjoni ;enerali u r-ri]ultat tag[ha g[andhom il-potenzjal jiddeterminaw il-futur ta’ pajji]na u tal-poplu tag[na kollu.

G[andhom il-potenzjal li jiddeterminaw il-progress jew ir-rigress fis-setturi tas-sa[[a, l-edukazzjoni, ix-xog[ol, lambjent, l-infrastruttura, linvestiment u tant setturi vitali o[rajn li jmissu millqrib lilek, lili u lil kul[add.

Il-pro/ess ta’ elezzjoni ;enerali hu wie[ed mill-og[la forom u espressjonijiet taddemokrazija, fejn i/-/ittadin

jing[ata sehem daqstant importanti fit-tmexxxija ta’ pajji]u.

Dan kollu tajjeb li ng[iduh biex nenfassizaw il-[tie;a li /-/ittadin irawwem fih sens ta’ responsabbiltà u maturità politika li tirrikjedi minnu listess sistema demokratika.

Nemmen li f’dan l-aspett hemm lok fejn nistg[u nirran;aw.

Hu fatt li numru ta’ /ittadini g[adhom ma fehmux il-kun/ett ta’ politika u g[ax ma fehmux jinterpretawha kif jifhmuha huma, bla ma qatt iqisu li jistg[u jkunu sejrin ]baljati. Hu propju hawn fejn il-politika tit[amme; u tkun kalpestata. Dawn fa/ilment ikunu persuni li ilhom segwa/i u mid[la tal-politika snin u xorta baqg[u ma fehmux xi tfisser politika.

Tant ma fehmux li xi drabi jispi//aw jag[mlu aktar [sara milli ;id b’elementi b[allfanati]mu u parti;;jani]mu sfrenat, it-taqbida g[allinteressi personali, lesklu]joni tal-valuri u sitwazzjonijiet ta’ persuni li jidhrilhom li jafu kollox.

Dawn huma konsegwenzi

ta’ mentalità politika fqira li potenzjalment titfa’ lill-pajji] lura.

Imbag[ad insibu kategorija o[ra ta’ nies li tant kemm ilpolitika ma tinteressahomx, li fa/ilment jg[idulek illi li kien g[alihom lanqas biss imorru jivvutaw. Fil-fatt issib min jastjeni wkoll. Din lapatija tolqot kategoriji differenti fis-so/jetà, anke lil dawk li suppost jafu a[jar u lill-;enerazzjoni ]ag[]ug[a, li l-futur ta’ pajji]na f’idejha.

Ikollna nammettu li l-fatturi li semmejt aktar ’il fuq kapa/i jtellfu /-/ittadin u ma j[alluhx jara u jifhem /ar inne//essità tal-politika u lvalur tad-demokrazija, li tag[tih id-dritt u tobbligah bid-dmir li jivvota g[al min irid li jkun fit-tmexxija ta’ pajji]u.

Issib [afna min, min[abba fatturi b[al dawk, jispi//a ma jarax sens fil-politika u hawn tid[ol ir-responsabbiltà talpartitarji u b’mod spe/jali ta’ dawk li ja[dmu mill-qrib fi [dan partit biex ja[dmu b’mod dinjitu] u hekk jippromwovu l-politika b[ala strument ta’ ;id.

Fl-istess waqt, i/-/ittadin g[andu jkun matur bi]]ejjed biex jirrikonoxxi l-[tie;a tassehem tieg[u g[at-tis[i[ taddemokrazija u g[all-a[jar ta’ pajji]u.

Alla[ares kul[add ji;i jaqa’ u jqum g[ax dan ikun ifisser pass lejn ir-rigress u mhux lejn il-progress. Wie[ed irid i]omm dejjem quddiem g[ajnejh li l-istabbiltà ;;ib ser[an il-mo[[ u l-instabbiltà to[loq konfu]joni u tensjoni.

Meta g[andek /ittadini li lpolitika jikkalpestawha billi jwaqqg[uha fl-assurdità u rridikola;ni tal-fanati]mu sfrenat jew inkella ma japprezzawhiex tant li anke jag[tu bis-sieq is-sistema demokratika, ikun hemm lok akbar g[all-instabbiltà.

G[aldaqstant, tajjeb li te]amina lilek innifsek u tanalizza minn liema lenti qed t[ares lejn il-politika. Qed t[ares lejha minn lenti li j[ares lejha minnha /ittadin matur u responsabbli^ Jew b’xi mod qed ti]vija g[ax g[adek ma fhimtx il-kun/ett tag[ha u r-rilevanza li g[andha fil-[ajja tieg[ek ta’ kuljum^

minn Alison Tonna alisontonna@yahoo.co.uk

Jekk forsi qed ti]vija jkun pass g[aqli jekk, b’maturità, b’attenzjoni u b’sens ta’ responsabbiltà tag[raf tistma i]jed il-valur tal-politika; ma tkunx int stess li tag[milha tidher ‘ma[mu;a’ u tag[ti ssehem tieg[ek b’mod partikulari billi tmur tivvota.

B’hekk, l-istil ta’ politika li biha jitmexxa pajji]na jkun l-aqwa u l-a[jar possibbli, fl-interess tieg[ek, tal-familja tieg[ek u ta’ kul[add.

Ejjew nafdaw fil-Providenza Kemm a[na neqsin millfidu/ja fil-Providenza ta’ Alla. Mhux tali ma nitkellmux fuqha; mhux talli ma na[sbux fuqha talli lanqas nirrikorru g[andha meta hu l-waqt fil[ti;iet tag[na, liema [ti;iet ji;u spiss u huma [afna fil[ajja.

Tg[id niftakru meta smajna lil xi [add isemmi din ilProvidenza^ It-tag[lim fuqha hu spiss injorat. Jekk anki ma nippruvawx inwaqqg[u g[a//ajt lil din l-istess Providenza.

Issib, iva bnedmin li ma jemmnux li hu Alla li jmexxi l-kors tal-istorja umana. Issib, iva, min jg[idlek, anki jekk fortunatament mhux spiss f’pajji]na, li, filwaqt li Alla g[amel id-dinja. Hu ma tantx g[andu x’jaqsam mag[ha la darba hi tinsab f’postha.

Jg[idulek li kollox jimxi filkors tieg[u, b[al karta marri[. G[alihom Alla j[allina ng[addsu g[al rasna. Hu ma jsaltanx fuq [ajja u mewt i]da kollox jiddependi minna lbnedmin.

Tistag[;eb, imma fil-fatt dan hu li qeg[din jemmnu lbnedmin. G[alihom, b[alma tg[allem il-ma]unerija, l‘alla’ tag[hom hu l-Arkitett ilKbir. Ji;ifieri jimxu bi kredu vojt. G[alihom, meta darba lbini tlesta, l-arkitett jew ilperit jitlaq u ma jibqag[lu xejn x’jaqsam mal-bnedmin li jg[ixu fl-istess bini.

Ja[sbu li d-destin hu

f’idejna. Jag[tu lilhom infushom din l-importanza kollha. Jg[idulek li jistg[u jag[mlu dak kollu li jog[;obhom, li jistg[u jkunu dak kollu li jridu. Ja[sbu li jistg[u jbiddlu d-dinja. Ja[sbu li jistg[u jfasslu d-destin talpopli, li jistg[u jikkontrollaw kollox.

Ifittxu li jaraw lambizzjonijiet tag[hom ise[[u, li l-[olm tag[hom jivverifika ru[u. G[aldaqstant jinxte[tu b’ru[hom u ;isimhom fuq id-dinja materjali. G[alihom ma hemm ebda dinja o[ra u, g[aldaqstant, ma jistax ikollhom tama sopranaturali.

Ma j[ossux li jiddependu fuq l-im[abba ta’ Alla u ma jpo;;u ebda fidu/ja fih. Ma jag[tux kas tal-fatt li hu Alla li jsaltan fuq il-[olqien kollu.

Jitilfu t-twemmin tag[hom fil-Providenza ta’ Alla u, g[aldaqstant, lanqas jib]g[u mill-istess Alla. G[alihom Alla ma jimpurtahx minn dak li huma jag[mlu. Hu la jippremja u lanqas jikkastiga.

Ma jindunawx li, ming[ajr ilbi]a’ reverenzjali ta’ Alla, kif tg[id l-Iskrittura Mqaddsa, ma jista’ qatt ikun hemm g[erf i]da biss injoranza u ta[wid.

B’dan il-mod il-bniedem jit[alla fil-pjani tieg[u u ddinja ]gur timxi lejn itta[wid.

Dawk li jifil[u jg[aff;u fuq i]-]g[ar. Il-[a]en isaltan. Hu appuntu dan li qeg[din naraw

fid-dinja llum. Isaltnu dawk ta’ ming[ajr Alla, dawk mix[uta fuq is-setg[a u xxewqa li jiddominaw.

Sejrin ]ball I]da, fil-fatt, mhux ilbniedem li jmexxi. Ilmovimenti tal-bniedem huma prin/ipalment f’idejn Alla. U l-bniedem jafu dan. Hi l-istess mewt li tg[allimna l-[a;a. Lil din, il-bniedem ma jistax jirba[ha. Ming[ajr Alla, u ming[ajr it-tama ta’ fer[

etern, ma jkunx hemm [lief disperazzjoni.

Sfortunatament, ilpsikolo;ija tal-bniedem modern tbiddlet bit-telfien talfidi fil-Providenza ta’ Alla.

Illum [afna bnedmin po;;ew il-meravilji tatteknolo;ija flok id-doni meravilju]i ta’ Alla. I]da a[na m’g[andniex inbaxxu rasna lil dawn l-‘allat’ ta]-]minijiet tal-lum. Irridu no[or;u minn ta[t is-s[ab tan-nuqqas ta’ Fidi, jekk ma rridux nitilfu kollox. G[andna ner;g[u niksbu l-fidu/ja filProvidenza ta’ Alla u nfittxu l-id ta’ Alla fil-kors ta’ [ajjitna.

Dak li ji;ri madwarna u lilna mhux xorti jew a//ident.

Ma rridux ninsew ilProvvidenza ta’ Alla. Iva, anki g[alina g[ad tasal ilmewt. Anki g[alina g[ad jasal il-:udizzju ta’ Alla u dak li ji;i wara. Na[sbu u ma na[sbux fuq dawn l-affarijiet,

din hi r-realtà li [add ma jista’ ja[rab minnha. Hu g[alhekk li g[andna nfittxu t-toroq talProvidenza Divina.

U dawn, jg[idu x’jg[idu dawk kollha li tilfu l-Fidi, mhux diffi/li li nsibuhom.

Jinsabu kullimkien. Biss irridu nift[u g[ajnejna.

B[alma Alla darba mexxa lpoplu tieg[u fid-de]ert permezz ta’ kolonna ta’ s[ab matul il-;urnata u permezz tan-nar bil-lejl, hekk ukoll illum Hu jurina t-triq bilProvidenza Divina. Bid-dawl tal-Fidi u bin-nar tal-im[abba, Hu jwassalna d-dar.

Ejjew nirriflettu fuq ilProvidenza Divina meta naraw madwarna lkuntrarjijiet. Kri]i ekonomika, kri]i so/jali, kri]i kulturali, kri]i fil-Knisja min[abba labbu]i ta’ uliedha bi skandlu wara l-ie[or. In-nuqqas filvokazzjonijiet u l-im;iba [a]ina ta’ xi sa/erdoti.

Dawn kollha la g[andhom jaqtg[ulna qalbna u lanqas ibe]]g[una. Jekk nibqg[u sodi fil-Fidi, nafu li dawn innegattivi kollha g[ad jirsolvu ru[hom fil-[in stabbilit minn Alla. Dik hi l-Providenza Divina.

Il-[idma tal-Ispirtu s-Santu t[oll kull dilemma, tant talpre]ent kemm tal-;ejjieni.

Kull dilemma li tiffa//ja lKnisja. L-aqwa li, bil-Fidi, in[allu kollox f’idejn ilProvidenza Divina. Il-Fidi g[ad tirba[. Nafu dan, g[ax

minn Mons Anton Gauci

qalulna l-istess Alla. Forsi lkri]ijiet kollha mhumiex [lief provi. Forsi Alla qieg[ed jittestjana. Forsi dawn ilkri]ijiet kollha g[andhom skop li a[na m’a[niex kapa/i nsiru nafuh.

Alla biss g[andu twe;iba definittiva g[al /erti mistoqsijiet. Jing[ad li Alla ja[dem b’mod misterju]. Min minna jista’ jippre]umi li jkun jaf il-mo[[ ta’ Alla lImbierek^ I]da Alla jinsab fuq in-na[a ta’ dawk li ji;;ieldu g[all-Fidi. U hu Alla li jidde/iedi fuq id-dawl li g[andu jilluminana u jmexxina.

Kulma a[na g[andna nag[mlu hu li n]ommu g[ajnejna miftu[in g[al dak id-dawl u li n]ommu l-kwiet [alli jirnexxielna naraw it-triq li l-Providenza ta’ Alla g[a]let g[alina.

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Opinjoni

13

Ankra ta’ stabbiltà fil-Mediterran F’Lulju li g[adda, Malta kienet deskritta minn Michael Link, il-Ministru g[allAffarijiet Ewropej tal:ermanja, b[ala ankra ta’ stabbiltà fl-Ewropa.

Dawn il-kelmtejn kellhom sinifikat kbir g[al pajji]na f’mument meta fl-Ewropa tirrenja l-instabbiltà u l-kri]i.

Fl-a[[ar jumejn, pajji]na, g[al darb’o[ra, re;a’ wera lkobor fi/-/okon tieg[u, biex serva b[ala ankra ta’ stabbiltà fil-Mediterran.

Il-Gvern Malti rnexxielu jlaqqa’ f’pajji]na g[axar Kapijiet ta’ Gvern, [amsa mir-re;jun tal-Magreb u [amsa o[ra mi/-/entru talEwropa. G[al dawk li mhumiex mid[la taddiplomazija u ma’ dak kollu relatat mal-affarijiet barranin, laqg[a b[al din titlob kordinazzjoni s[i[a.

L-g[axar parte/ipanti, ilkoll rappre]entanti ta’ popli b’diversità bejniethom, ilkoll ikollhom l-impenji tag[hom u l-kapa/ità li pajji]na rnexxielu juri biex jg[aqqadhom kollha g[andha tkun rikonoxxuta.

I]da lil hinn millorganizzazzjoni u l-lo;istika, is-sinifikat ta’ din il-laqg[a tal-5+5 f’mument wara kri]i finanzjarja fl-Ewropa u o[ra demokratika fl-Afrika ta’ Fuq, hu wie[ed ta’ stabbiltà.

I]-]ew; re;juni g[addew minn bidliet sostanzjali, g[alkemm ilkoll ta’ natura g[al kollox differenti.

Wara l-maltempata to[ro; ti]re; ix-xemx. Dan isSummit hu ra;; ta’ xemx. Lirwiefen li [akmu, kinsu re;im dittatorjali wie[ed wara l-ie[or, biex ilbiera[ ilqajna f’pajji]na ]ew; mexxejja eletti b’mod demokratiku: talLibja u tat-Tune]ija.

X’unur li b[ala Malti, jien kburi li nista’ ng[id li pajji]i kien strumentali f’wa[da mirrivoluzzjonijiet li saret g[addemokrazija!

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi seta’ matul dawn iljiem jitkellem b’wi//u minn quddiem dwar ix-xewqa talGvern tieg[u li jkompli jkun solidali u [ajt ta’ kenn g[al dawn il-pajji]i li huma bilwisq akbar minna.

Seta’ jag[mel dan g[aliex fil-mument tal-prova, il-bieb ta’ pajji]na [allieh miftu[ malli ;ew i[abbtu fuqu.

Il-bniedem, fin-natura tieg[u, japprezza l-g[ajnuna meta ji;i fil-b]onn u ta’ dan jibqa’ jafhulek. Hekk g[amel pajji]na fil-mument tal-prova.

Dan l-avveniment se jibqa’ mfakkar b[ala wie[ed millavvenimenti internazzjonali laktar importanti li se[[ew f’Malta matul din ille;i]latura. Kien avveniment li mmarka t-twelid mill-;did tar-relazzjoni EwroMediterranja f’kuntest ;did.

Ir-re;jun tal-Mediterran inbidel darba g[al dejjem biex bdejna t-triq tal-pa/i u prosperità f’ba[ar, il-Mare Nostrum, li g[al bosta de/ennji, kien xhud ta’ instabbiltà u anarkija.

Hekk kif konna ta’ g[ajnuna g[all-pajji]i tattramuntana tal-Afrika matul it-trasformazzjoni minn dittatorjat g[al demokrazija, hekk ukoll g[andna nkomplu nkunu ta’ spalla biex din ilbidla tkompli u tissarraf

f’titjib fil-kwalità tal-[ajja g[all-popli tag[hom.

Il-prin/ipju tas-solidarjetà, pilastru ewlieni tal-Unjoni Ewropea, g[andu jkompli jiggwidana f’dan ix-xenarju ;did u jkun applikat g[arre;jun tal-Mediterran.

Il-bidla g[ad-demokrazija hi biss l-ewwel pass. It-titjib filkwalità tal-[ajja ta’ poplu hu determinat minn ekonomija li tkun b’sa[[itha, miftu[a g[all-investiment, li toffri opportunitajiet ta’ xog[ol b’kundizzjonijiet xierqa. minn Ryan Callus Dan id-djalogu tal-5+5, ryancallus@gmail.com hemm b]onn ikompli biex jo[loq re;jun li ma jfixkilx li]vilupp ekonomiku.

Din il-laqg[a li kellna f’pajji]na g[andha sservi b[al mag[mudija jew twelid mill-;did g[al djalogu li g[andu jwassal g[al futur li jgawduh dawk ta’ warajna u li jkun wie[ed ta’ prosperità u pa/i.

Il-bidla g[ad-demokrazija Ryan Callus hu kandidat tal-PN fuq is-Sitt Distrett u Vi/i President ta]-}g[a]ag[ hi biss tal-Partit Popolari Ewropew l-ewwel pass

Il-PN b’politika ta’ konvinzjoni u direzzjoni Nitlob il-Kbir {allieq li llum il-Prim Ministru jkun tant im[abbat li ma jkollux [in jaqra gazzetti, inklu] dan lartiklu; dan jg[odd ukoll g[as-Segretarju :enerali u uffi/jali o[rajn tal-partit tag[na.

Dan g[aliex jidhirli li Joseph Muscat jist[oqqlu mertu g[al dak li stqarr pubblikamanet.

Dan mhux mistenni min-na[a tieg[i b[ala kandidat tal-PN. Intant dan g[alik. S’issa na[seb kul[add jaf li l-Malta Labour Party g[amel proposta biex ma j]idx il-paga minima nazzjonali jekk ikun fdat bilgvern.

Joseph Muscat, ta’ ra;el li hu, stqarr, ming[ajr log[ob bid-diskors, din il-proposta pubblikament waqt attività tal-massa. B’din l-istqarrija pubblika min-na[a tal-Malta Labour Party il-ballun issa f’saqajk.

Dawk il-[addiema li llum g[andhom il-paga minima u ma jridux ]ieda jistg[u jag[mlu dan billi jag[tu l-vot tag[hom lill-Malta Labour Party fl-elezzjoni ;enerali li ;ejja. L-istess jistg[u jag[mlu dawk il-[addiema li g[andhom ftehim kollettiv li fih jinkludi xi ]idiet fil-pagi.

Il-Malta Labour Party lest li jiffri]a l-pagi ta’ kul[add g[al darb’o[ra sakemm lekonomija tkattar aktar ;id.

Jien, b[al ma ridtx nemmen dak li kont qed nisma’ i]da /ar kien iddiskors, il-Malta Labour Party ma j]idx il-paga minima nazzjonali.

Meta ;ie biex jag[mel din il-weg[da quddiem ilpartitarji tieg[u, Joseph Muscat b’le[en determinat, g[oli u sod, b[al donnu ried juri lil kul[add li ma’ din ilproposta ma kienx hemm /ajt.

Il-proposta tal-Malta Labour Party hi li l-[addiema li g[andhom il-paga minima nazzjonali ma jing[atawx ]ieda.

Jien ;ej mill-kamp trejdunjonistiku u ma n[obbx min joqg[od jilg[ab biddiskors, abjad abjad u iswed iswed. G[alhekk, g[alija Joseph Muscat g[andu mertu kbir. Il-proposta tal-Malta Labour Party hi /ara daqs ilkristall. Joseph Muscat b’kura;; kbir stqarr li minflok li se jag[ti ]ieda lil dawk li jir/ievu l-paga minima nazzjonali jekk ikun fit-tmun tal-pajji] hu, il[addiema bil-paga minima se jing[ataw ro[s fit-tariffi taddawl u l-ilma.

Il-weg[da li [ar;et millKungress tal-Malta Labour Party hi li biex jag[ti g[ajnuna lill-[addiema bilpaga minima nazzjonali se jag[mel revi]joni fit-tariffi tad-dawl u l-ilma.

Kemm se jkun dan ir-ro[s wie[ed irid jistenna i]da Joseph Muscat g[amel weg[da li t-tariffi se jkunu or[os. Minn fejn se j;ib ilflus ma tisma’ xejn. Lanqas tisma’ kemm se jag[mel taxxi ;odda biex ikun jista’ jag[mel xi ro[s fit-tariffi tad-dawl u lilma. Dik hi l-weg[da talMalta Labour Party!

Nittama li jekk mhux kul[add, [afna jifhmu xi tfisser din il-proposta. G[al dawk il-ftit li g[adhom ma g[amlux apprezzament ta’ din il-proposta nag[ti ftit konsegwenzi ta’ din il-proposta.

Il-pagi jer;g[u ji;u ffri]ati kollha fi ftit ]mien. Ebda union ma tkun tista’ tid[ol f’diskussjonijiet u tikkonkludi ]ieda fil-pagi fi ftehim kollettiv. Din id-de/i]joni mhux biss tolqot [a]in il[addiema u l-familji tag[hom i]da tolqot ukoll lillpensjonanti. In-nies b’anqas flus fil-but jonfqu anqas u b’hekk tolqot [a]in ilkummer/ u n-negozju u f’[akka ta’g[ajn joqtlu kull inizjattiva. Din hi l-proposta tal-Malta Labour Party.

It-tifsila ta’ din il-weg[da rat il-bidu tag[ha meta lMalta Labour Party, permezz ta’ Joseph Muscat, [are; bilproposta tal-living wage.

Proposta li wara ftit xhur li rat id-dawl tax-xemx spi//at g[aliex ma sabet ebda appo;;, lanqas tal-moviment trejdunjonistiku.

L-ekonomisti li qed jag[tu lpariri lil Joseph Muscat huma persuni li jpo;;u l-kapital fi//entru tal-politika tag[hom u j[allu lil kul[add jaqdef g[al rasu. Min jifla[ jifla[ u l-o[rajn il-Bambin jieqaf mag[hom.

Il-Malta Labour Party g[adu ma ndunax li lekonomija li [addem filpassat kienet ta’ [sara g[allekonomija, g[all-investitur, g[an-negozjant u l-[addiema u l-familji tag[hom.

Illum qed jer;a’ jipprova jxettel argumenti favur ekonomija li ta[dem mi//entru fejn il-gvern ikun ilmo[[ u l-qalb fejn l-investitur ipo;;i l-kapital fuq il-mejda u jamministra dan il-kapital ilgvern. Politika skaduta li g[amlet [sara lill-Maltin u lill-G[awdxin kollha f’kull qasam.

Fuq in-na[a l-o[ra l-Partit Nazzjonalista jpo;;i lilek fi//entru tal-attività ekonomika.

Il-Malta Labour Party g[aliex nixef mill-proposti u inizjattivi li jg[inu fit-tkabbir ekonomiku [ares lejn dawk li huma vulnerabbli fis-so/jetà u minflok weg[dhom wens tahom proposta li tkompli tnaqqar mill-kwalità tal-[ajja ta’ dawk il-persuni li ja[dmu g[all-paga minima nazzjonali.

F’dawn i]-]minijiet fejn lelezzjoni ;enerali qed toqrob, aktar u aktar nies minn kull qasam tal-[ajja jistennew bil[erqa t-tifsila tal-programm elettorali tal-partiti li jkunu se jersqu quddiem in-nies u jitolbuhom il-fidu/ja tag[hom.

Dan jo[ro; id-differenza bejn il-partiti politi/i. Ilpolitika b[ala strument effettiv tag[ti opportunità biex kull persuna taspira g[al kwalità ta’ [ajja a[jar. I]da politika li tkun imfassla biss biex tirba[ elezzjoni ;enerali twassal biex l-aspirazzjonijiet tan-nies jintilfu fix-xejn.

Joseph Muscat g[andu jing[ata g[arfien g[ax kien onest u stqarr pubblikamanet li mhux kapa/i joffri

minn Gejtu Vella gvella@melita.com

soluzzjonijiet a[jar minn dawk li l-Partit Nazzjonalista offra u qed joffri lilek u lillfamilja tieg[ek.

Fl-elezzjoni ;enerali int se tkun mistieden tag[mel g[a]la importanti [afna. Wara li jispi//a l-kant u t-tixjir talbnadar u kul[add jer;a’ lura g[all-[ajja ta’ kuljum dawk li jirb[u l-elezzjoni ;enerali se jkun mistenni minnhom li jie[du t-tmun tal-pajji] u jkattru l-;id g[alik u l-familja tieg[ek.

Il-Malta Labour Party di;a’ stqarr pubblikament li ssoluzzjonijiet jarawhom filfri]a tal-pagi u mi]uri o[rajn ta’ awsterità. Joseph Muscat ta’ ra;el li hu beda jo[ro; ilproposti tal-Malta Labour Party illum.

G[ada pitg[ada [add ma jkun jista’ jg[id li ma kienx jaf! www.blogtagejtuvella.com

14 Intervista

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

DEBBIE SCERRI – kantanta u pre]entatri/i

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew

Riedet issir air hostess

F’San Francisco flimkien ma’ ]ew;ha Matt u binthom Nicole

minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Debbie twieldet il-Kanada i]da ftit li xejn g[andha memorja tal-ewwel tliet snin ta’ [ajjitha, dawk li qattg[et hemm. Ta’ tliet snin, il;enituri tag[ha ;ew lura Malta u marru joqog[du rRabat. Trabbiet flimkien ma’ [uha Jason li hu sitt snin i]g[ar minnha.

“Kienet tfulija sabi[a [afna, bl-opportunità li nkun qrib il-kampanja, u g[alhekk kelli /-/ans li ngawdiha [afna.”

L-introduzzjoni ta’ Debbie g[ad-dinja tal-mu]ika se[[et permezz tal-istudju ta’ strument mu]ikali. Ta’ sitt snin bdiet tistudja l-vjolin u baqg[et tistudjah sa ma kellha 13-il sena. Kienet tistudja g[and g[alliema li Debbie ddeskrivietha b[ala g[alliema tassew dedikata u ferrie[a – Ms Elena Fiorini.

“Il-lezzjoni konna nibdewha fid-disg[a ta’ filg[odu u nibqg[u

g[addejjin sa nofsinhar.

B[allikieku dan ma kienx bi]]ejjed, [add mill-istudenti ma kien ikun irid imur lura ddar.”

Il-karriera tal-kant lanqas biss kienet tg[addilha minn mo[[ha. Kienet tg[id u tixtieq li ssir air hostess, “forsi g[alhekk Let me Fly,” qaltli bi tbissima.

Filwaqt li diversi kantanti jg[idulek li bdew il-kant meta kienu tfal, Debbie tiddistingwi ru[ha g[ax bdiet il-kant pjuttost b’kumbinazzjoni u meta kellha 22 sena.

Kif bdiet tkanta “Kont membru tad-Depiro Youth Centre r-Rabat u }epp

Camilleri, attur u direttur, xtaq jag[mel musical ori;inali bi]-]g[a]ag[.”

Debbie kellha l-parti prin/ipali u minn dakinhar, [a;a bdiet i;;ib lil o[ra.

Tg[id li l-affarijiet tant ;raw malajr li veru qatt ma [asbet li

Tinterpreta Let me Fly fil-Eurovision Song Contest f’Dublin

Lil Debbie Scerri nasso/jawha l-aktar mad-dinja tal-kant.

L-interpretazzjoni tag[ha tad-diska Let me Fly, li biha pparte/ipat fil-Eurovision, baqg[et f’qalb [afna. Debbie g[andha karatteristika partikulari li tispikka – it-tbissima ;enwina u simpatika tag[ha.

Mill-kant g[at-televi]joni. Pass li se[[ b’mod naturali.

Mara xi ftit ri]ervata, li rarament taraha targumenta u tikkustinja, proprju grazzi g[all-karattru kajman tag[ha. Omm attenta ta’ Nicole u saqajha sodi mal-art g[ax l-umiltà hi l-qawwa tag[ha.

kienu se jwasslu fejn wassluha. Kompliet bl-istudji tag[ha u ffurmat familja.

Debbie ]]ew;et lil Matthew fid-29 ta’ Mejju fl-1993 u g[andhom tifla wa[da, Nicole, li g[andha 13-il sena.

“In[obbu nqattg[u [afna [in flimkien, no[or;u filkampanja, immorru l-ba[ar jew naraw xi film. Affarijiet mill-aktar sempli/i u normali.”

Hekk hu, Debbie hi mara ming[ajr frilli ]ejda. Mara b’saqajha mal-art minkejja ttalent straordinarju li g[andha fil-kant u l-professjonalità li t[addan fil-karriera televi]iva tag[ha.

Intant, Debbie ssostni li dejjem sabet u g[adha issib lappo;; totali tal-;enituri tag[ha kif ukoll tar-ra;el g[ax

kieku ma kienx hekk, ma tla[[aqx. Tg[id ukoll li daqskemm hu importanti lappo;; fi]iku, hu importanti wkoll l-appo;; morali li dejjem apprezzat g[ax qatt ma naqas.

Esperjenzi

Minn esperjenza g[al o[ra.

Avvenimenti li tawha [afna sodisfazzjon u li fihom kellha l-opportunità turi x’taf. MidDepiro Youth Centre g[allproduzzjonijiet ta’ musicals importanti u l-Eurovision, u ftit wara, g[at-televi]joni.

“Na[seb kull [a;a li g[amilt kienet importanti filkarriera tieg[i g[ax dejjem komplejt nikber u nitg[allem f’dak li nkun qed nag[mel.

“Il-musicals tawni sodisfazzjon immens. Kienu

Flimkien ma’ Mark Tonna fl-Awstralja

diversi. Impenjattivi iva, i]da fihom ta[dem b[ala tim u meta tara r-ri]ultat finali u ludjenza quddiemek li tapprezza, dan kollu jag[mel tajjeb g[ax-xog[ol u l-impenn li tkun po;;ejt fihom.

“Il-Eurovision, m’g[andniex xi ng[idu, hi xxewqa ta’ kull kantant Malti.

Kull jew kwa]i kull kantant ikun jixtieq li jmur g[allEurovision u jien kelli /-/ans nesperjenzah darbtejn.”

Fl-1993 Debbie kienet backing vocalist ma’ William Mangion biex imbag[ad fl1997 telg[et Dublin tirrappre]enta lil Malta biddiska Let me Fly li baqg[et sinonima mag[ha, ovvjament din id-darba b[ala solista. g[al pa;na 15

Intervista 15

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Fil-musical Sound of Music imtella’ ftit snin ilu mill-kumpanija Teatru Rjal

Animae

Tbissima ;enwina u simpatika minn pa;na 14

“L-a[[ar sfida g[alija hi li qed nifforma parti millAnimae Gospel Choir.

“Xi haga aktar diffi/li li

g[aliha trid titg[allem tiddixxplina lilek innifsek li ta[dem ma’ artisti o[rajn b[ala tim g[al g[an wie[ed.

Sodisfazzjon kbir meta trid tistudja partijiet ta’ armonija differenti. Imbag[ad meta tisma’ kollox mag[qud flimkien tkun xi [a;a inkredibbli.”

Debbie kellha wkoll lopportunità li tmur tkanta lAwstralja g[all-emigranti Maltin li laqg[uha tajjeb [afna. Dan kien mument sabi[ ie[or fil-karriera tag[ha.

I]da fuq binarju parallel mal-kant imxiet ukoll il-

karriera ta’ Debbie b[ala pre]entatri/i.

“It-televi]joni u l-kant joffrulek emozzjonijiet differenti u t-tnejn huma g[al qalbi. I]da l-kant jibqa’ dejjem fl-ewwel post.

“It-televi]joni jog[;obni [afna wkoll b’mod partikulari l-live, g[ax tista’ ]]omm kumpanija tajba littelespettatur spe/jalment lil min ikun wa[du jew marid.

Kuntatt man-nies “Jista’ jkollok kuntatt mannies fid-dar. :ieli jkollok lopportunità li tiltaqa’ mattelespettatur fit-triq u ssib lil

min iwaqqfek u jirringrazzjak filwaqt li jifra[lek tax-xog[ol li tag[mel.”

I]da Debbie mhix kant,

televi]joni u familja biss.

G[andha wkoll impjieg filg[odu f’uffi//ju, impjieg li jittratta l-customer care.

G[alhekk, tiltaqa’ ma’ nies differenti.

Hu xog[ol li joffrilha [afna sodisfazzjon g[ax tg[id li tie[u pja/ir li quddiemha jid[lu nies bi problema i]da tg[id li t[ossha kuntenta meta jmorru minn quddiemha bi tbissima g[ax ikunu nqdew tajjeb. {in liberu ssib, iva, na[seb li qed ta[sbu b[ali – il;urnata ta’ Debbie fiha aktar minn 24 sieg[a! Fis-sajf t[obb il-ba[ar, taqra xi ktieb tajjeb filwaqt li fix-xitwa barra lqari t[obb tara xi film, b’mod partikulari xi thriller, ;eneru li tippreferih ukoll fil-qari.

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Debbie Scerri Ktieb favorit: Angelology ta’ Danielle Trussoni.

Film favorit: Lord of the Rings Trilogy.

Mu]ika favorita: Soul#Jazz u musicals ukoll.

Lewn favorit: Il-kannella.

Sta;un favorit: Is-sajf.

Il-vaganza ideali: Vaganza ta’ rilassament ikun fejn ikun.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el: Dik medjevali.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi...L-i]bilan/ bejn il-;id u l-faqar.

L-akbar pre;ju: L-umiltà.

U l-akbar difett: Is-suppervja.

L-ikel favorit tieg[ek: G[a;in.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu: Ner;a’ nsib il-[in biex nistudja strument.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Na[seb

jekk dak li tag[mel tag[mlu b’/ertu [sieb u g[aqal m’g[andekx t[ossok jew tippretendi li inti privile;;jata g[ax mara jew bil-kontra.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Li dejjem in]omm il-familja mieg[i.

Kwotazzjoni ghal qalbek jew il-motto li tg[ix bih: G[ix il-[ajja ;urnata b’;urnata.

Kif tarak g[axar snin mil-lum: Nittama li nkun g[adni nag[mel dak li nie[u pja/ir nag[mel u nittama li nkun f’sa[[ti.

Persona;; li tammira: Barack Obama.

“Aktar ma jkun kumplikat u li ma tistax titlef kelma g[ax inkella ma taqbadx art, iktar jin]illi g[asel.”

Insomma, t[obb t[abbel ilwires ta’ mo[[ha u tilg[abha tad-detective. Min jaf kieku tatha g[all-kriminolo;ija kinitx tag[mel su//ess^ ‘Sas-Sitta...’

Intant, f’din l-iskeda ;dida ta’ NET Television, Debbie qed tippre]enta l-programm popolari tas-Sibt waranofsinhar ‘Sas-Sitta’.

Qed tippre]entah flimkien ma’ Ray Attard. Il-programm jibda fis-sag[tejn u nofs u [amsa ta’ waranofsinhar.

“Nirringrazzja lill-familja Spiteri Lucas, lill-producers tal-programm li dejjem urew il-fidu/ja tag[hom fija, kif ukoll lid-diri;enti ta’ NET Television.”

Debbie ta[dem b’entu]ja]mu u ener;ija li jirnexxilha tittrasmettihom lil dawk ta’ madwarha. Hi lklassika girl next door, kif jg[idu l-Ingli]i. Dan bis-sa[[a tal-karattru d[uli u kajman

tag[ha. Grazzi wkoll g[attbissima tag[ha li tippenetra liscreens tat-televi]joni u tittie[ed.

Let me fly and I will reach way up high. I will climb the steps that lead to the sky, where the clouds caress your face with my tears, let me fly, I can try.

Din hi strofa mil-lirika ta’ Ray Agius li kantat Debbie f’Dublin. Bi//a sabi[a li bqajt niftakarha g[ax meta tismag[ha, g[allinqas g[al mument, tg[inek tikkonvin/i ru[ek li jekk tipprova, kollox jista’ jse[[.

Forsi Debbie ma saritx air hostess kif kienet xtaqet meta kienet tfal, i]da rnexxielha ttir aktar fil-g[oli u til[aq fejn fi tfulitha lanqas biss kienet timma;ina li se tasal.

Taret u g[ad fadlilha aktar esperjenzi x’tesplora g[ax ilpotenzjal im]ewwe; mattalent hemm qieg[ed.

Materjal kollu mi;bur f’karattru umli, ingredjent li probabilment hu s-sigriet wara s-su//ess tag[ha.

16

Negozji }g[ar

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

In-negozju tieg[ek TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU

Mumenti diffi/li g[al min jiddependi mis-settur tan-negozju

Notte Bianca

U minkejja kollox... il-kummer/ jibqa’ g[addej

Malta hi meravilja !

Filwaqt li pajji]i o[rajn Ewropej g[addejjin minn kri]i wa[da wara l-o[ra u l-poplu jinsab fit-toroq jipprotesta, f’Malta l-poplu wkoll qed jo[ro; fit toroq i]da, hawnhekk qed jag[mel hekk mhux biex jirribella, imma biex ji//elebra.

Pajji] f’festa s[i[a ta’ negozju u attività kummer/jali li ma taqta’ xejn. G[andna poplu li jaf jg[ix u li fi trankwillità s[i[a qed jag[]el li jipparte/ipa bis-s[i[ fl-attivitajiet xprunati kemm mill-gvern /entrali kif ukoll minn diversi kunsilli lokali.

Minn dawn il-kolonni nixtieq nie[u l-opportunità biex nifra[ u nag[ti prosit lill-organizzaturi ta’ diversi manifestazzjonijiet organizzati fl-a[[ar jiem.

Fost dawn nixtieq insemmi l-avveniment fantastiku tanNotte Bianca, l-idea ori;inali tas-Science in the City, ilFestival Marittimu fl-Isla, u }ejt i]-}ejtun.

F’kull attività minn dawn stajna naraw eluf ta’ Maltin bi tbissima fuq wi//hom, li flimkien ma’ ammont kbir ta’ turisti [olqu atmosfera pja/evoli u flimkien mal-familji tag[hom g[exu mumenti rilassanti u taw ukoll kontribut mhux ]g[ir lis-settur kummer/jali.

Minn issa nawgura kull su//ess g[all-attivitajiet o[rajn li g[adhom ;ejjin fosthom l-Imdina Grand Prix, il-Birgufest, kif ukoll il-Festival ta/-?ikkulata fil-{amrun.

Il-kummer/ it-tajjeb lil kul[add!

F’dawn l-a[[ar ;img[at ]gur li kull min jiddependi mis-settur tan-negozju qed ikollu jg[ix mumenti diffi/li u dan g[aliex, sfortunatament, hawn min bi kliemu qed ipo;;i s[aba sewda fuq dan is settur.

Iva. Fl-istess mumenti fejn eluf ta’ negozji huma determinati li jiffa//jaw l-isfidi u jdawruhom f’opportunitajiet, qed ikun hawn min blatte;;jament tieg[u kontinwament qed jaqtag[lhom qalbhom u jtihom fuq xiex jinkwetaw.

Qed nirreferi g[all-attitudni negattiva tal-Partit Laburista, li permezz tal-kelliema tieg[u, spe/jalment b’diskorsi minn Joseph Muscat innifsu, qed jimminaw il-futur tal ekonomija u n negozju f’pajji]na. Bl-a;ir tag[hom inisslu bi]a’ u in/ertezza fost l-imprendituri Maltin. Tassew partit irresponsabbli!

U g[ax qed ng[id hekk^ Qed ng[id dan g[ax il-Partit Laburista [siebu biss biex jikkritika lill-gvern f’kollox, u b[ala alternattiva qed jissu;;erixxi li g[andna mmorru lura g[all-ekonomija mintoffjana.

Qed ng[id li l-Partit Laburista hu irresponsabbli g[ax filli kien qed jg[id u jipproponi li se jda[[al il-living wage u issa qed jg[id li jrid jiffri]a l-paga minima.

Qed ng[id dan g[aliex ilPartit Laburista filli kien jg[id kontra s s[ubija fl-Unjoni Ewropea u li l-Ewropa mhix tajba g[alina, imbag[ad biddel id-diska u beda jg[id li rridu nkunu l-aqwa fl-Ewropa, u issa qed jer;a’ jibdielu u qed jipproponi li jista’ jer;a’ jifta[

minn Anton Vella anton.vella@gov.mt

il-ftehim mal-Unjoni Ewropea.

Dan x’ta[wid hu^ Qed ng[id li l-Partit Laburista ma hu xejn g[ajr partit irresponsabbli g[ax qed ikun hu li qed imaqdar kull investiment kapitali li qed iwettaq il-gvern u, li kien g[alih, qatt ma messhom saru. Nistaqsi: fejn kienu jsibu ja[dmu l-[addiema Maltin kieku l-gvern ma g[arafx jo[loq dawn l-opportunitajiet ;odda ta’ xog[ol^ Il-Partit Laburista hu irresponsabbli g[aliex qed ikompli jinsisti li lis-sidien tannegozji u lil kull familja jg[id li se jkun qed ira[[silhom ilkontijiet tad- dawl u ilma meta jaf li dan mhux finanzjarjament u ekonomikament sostenibbli.

Irresponsabbli g[ax fl-istess nifs li qed iwieg[ed li jrid i[alli lin-negozju ja[dem, il-[in kollu [siebu kif jista’ jer;a’ jda[[al is-sistemi ta’ kontrolli millgvern.

Partit fl-Oppo]izzjoni irresponsabbli g[ax flok qed joffri l-kontribut tieg[u biex jara li jg[addu l-li;ijiet mill-

Parlament, g[all-kuntrarju [siebu biss biex jirkeb fuq issues u jressaq mozzjonijiet frivoli, li bihom ikun jista’ jostakola l-[idma parlamentari.

Dawn kollha u aktar ma huma xejn g[ajr theddida li titfa’ lis-settur tan-negozju f’riskju. Ma jistax ikollok negozji b’mo[[hom mistrie[ jekk fl-istess [in li huma qed ja[sbu biex ikabbru u jinvestu aktar, ikollhom min ja;ixxi b’dan il-mod tant irresponsabbli, li jitfa dubji serji dwar x’futur jista’ jkollha lekonomija Maltija jekk fittmexxija jkun hemm il-Partit Laburista.

Sfortunatament, f’dawn la[[ar ;img[at ]diedet id-do]a ta’ din l-im;iba irresponsabbli min-na[a tal-Labour. Iva l-in/ertezza qed jo[loqha l-Labour bl-im;iba negattiva u irresponsabbli tieg[u.

L-in/ertezza qed i;ibha lLabour li qed jibqa’ jwieg[ed dak li ma jistax itik. L-in/ertezza qed i;ibha l-Labour li filli jg[id mod u filli jg[id mod ie[or. Mal-Labour ma tafx fejn inti. Mal-Labour ma ta[dimx.

Lis-sidien ta’ negozji u imprendituri Maltin ng[idilhom jag[mlu kura;;. T[allu xejn jaqtg[alkom qalbkom, tag[tux kas tas-s[aba sewda li qed jipprova jpo;;i fuqkom il-Partit Laburista bil-politika fqira tieg[u.

Bl-g[ajnuna tag[kom infuskom u bl-appo;; tal-Partit Nazzjonalista kapa/i no[olqu bi]]ejjed ri[ biex nitfg[u ’l bog[od lil din is-s[aba ta’ in/ertezzi.

Flimkien kollox possibbli... u nemmen li fl-a[[ar mill-a[[ar is sewwa jkompli jirba[.

}vilupp po]ittiv dwar ir-renta tal-fabbriki u s-service charge Ftehim ;did li g[andu jserra[ mo[[ is-sidien li ja[dmu fil-qasam tal-manifattura Il-Malta Industrial Parks (MIP) la[qet qbil mal-Kamra tal-Kummer/, l-Industrija u l-Intrapri]a bl-g[an li tkun riveduta l-istruttura kif jin[adem l-ammont dovut mill-kumpaniji li joperaw miz-zoni industrijali, kemm b[ala renta dovuta mill-fabbriki li joperaw minnhom kif ukoll b[ala sservice charge li j[allsu g[a]-]amma u l-manutenzjoni taz-zoni komuni flistess zoni industrijali.

Permezz ta’ dan il-ftiehim, filwaqt li l-ir[as u l-og[la rati baqg[u listess, il-mekkani]mu li bih tin[adem ir-renta g[all-kumpaniji li ja[dmu

mill-fabbriki fiz-zoni industrijali nbidel b’mod li jirrifletti b’mod a[jar /erti fatturi b[at-tip ta’ fabbrika li joperaw minnha, is-sena li fiha nbniet u l-kundizzjoni tag[ha, it-tip ta’ saqaf li g[andha, f’liema zona industrijali tinsab, kif ukoll ilfa/ilitajiet li huma offruti f’dik izzona industrijali.

Inbidlet ukoll il-frekwenza li bih tinbidel ir-renta, li telg[et minn tliet snin g[al [ames snin u g[aldaqstant toffri termini a[jar g[all-operaturi tal-fabbriki, filwaqt li l-kumpaniji se jkunu m[e;;a jinvestu fil-fabbriki

tag[hom billi, fost o[rajn, jing[ataw perjodu itwal fil-kuntratt tag[hom.

Il-ftehim dwar is-service charge jg[id li filwaqt li l-investiment kapitali se jibqa’ f’idejn l-MIP, i]]amma u l-amministrazzjoni ta’ kuljum ta]-]oni industrijali g[andha tg[addi f’idejn it-Tenants Associations.

Fejn dawn ma je]istux di;à, l-MIP u l-Kamra tal-Kummer/ se ja[dmu biex jg[inu lill-operaturi tal-fabbriki jwaqqfu asso/jazzjoni bejniethom [alli jkunu huma stess li jamministraw iz-zona industrijali

minn fejn joperaw skont programm ta’ xog[lijiet miftiehem bejn l-MIP u t-Tenants Associations.

Filwaqt li se tkun l-MIP li ti;bor isservice charge, l-ammont mi;bur – li se jkun stabbilit mit-Tenants Associations stess skont ix-xog[lijiet li jridu jsiru – se jing[adda lillAssociations biex ikunu jistg[u jwettqu l-programm tax-xog[lijiet miftiehma.

G[al aktar dettalji wie[ed jista’ jikkuntattja l-uffi/ini tal-Malta Industrial Parks fuq in-numru tattelefon 2542000.

Il-{add,7 ta’ Ottubru, 2012

Anzjani

17

L-anzjani tag[na TAG{RIF DWAR {IDMA MWETTQA MIS-SEGRETARJAT PARLAMENTARI G{ALL-ANZJANI Messa;; minn MARIO GALEA, is-Segretarju Parlamentari g[all-Anzjani

Riflessjonijiet g[al Jum l-Anzjani 2012 L-Unjoni Ewropea idde/iedet li matul din issena l-pajji]i membri jitfg[u l-ener;ija tag[hom fuq lanzjanità attiva. Din ma kinitx kumbinazzjoni jew de/i]joni ta’ kafkaf.

F’pajji]na u fl-Ewropa mistennija dik li nistg[u niddeskrivuha b[ala splu]joni tal-popolazzjoni anzjana.

Fil-ka] ta’ Malta qed ikun stmat li sas-sena 2050 innumru ta’ persuni li se jkollhom ’il fuq minn 60 sena se ji]died g[al madwar 24% tal-popolazzjoni.

Dan ifisser li sas-sena 2015 se jkollna kwa]i 104,000 persuna li se jkollhom ’il fuq minn 60 sena. Sas-sena 2050, din il-faxxa tal-popolazzjoni se titla’ g[al madwar 151,000 persuna.

Dan kollu jfisser li se jkollna pajji] u dinja differenti [afna minn kif nafuha llum. Ifisser sfida ;dida g[al kul[add.

Dan ifisser ukoll il-b]onn ur;enti li nbiddlu lperspettivi li n[addnu fuq lanzjanità. Irridu napprezzaw li l-anzjani huma kontributuri ewlenija fis-so/jetà. Dan kollu jfisser li l-anzjan hu ri]orsa b’sa[[itha u importanti g[as-so/jetà tag[na.

G[aliex it-tikmix talanzjani tag[na mhux xkiel g[as-so/jetà. It-tikmix hu lawtobijografija ta’ individwu. L-istorja ta’ familja. Ta’ ra[al. Ta’ pajji].

It-tikmix hu xiehda ta’ esperjenza. L-anzjanità mhix it-tmiem. L-anzjanità hi lbidu ta’ pro;ett ;did.

Il-Gvern Malti g[andu vi]joni /ara fejn jid[lu lanzjani. L-anzjani [admu qatig[ g[an-nazzjon tag[na u [aqqhom kull rispett. IlGvern jibqa’ jintrabat li j]id is-servizzi f’dan is-settur biex ikompli jg[olli d-dinjità tal-anzjani tag[na.

Lilhinn minn xtutna rajna

Mario Galea

diversi gvernijiet inaqqsu sservizzi g[all-anzjani. Izda f’Malta l-Gvern kompla jinvesti aktar g[all-anzjani tag[na.

Minbarra firxa ta’ pensjonijiet u benefi//ji, g[andna diversità ta’ servizzi g[all-anzjani li dejjem qed jizdiedu. Biss biss mill-2008 sal-lum, l-anzjani tag[na [adu ]ieda fil-pensjoni tag[hom ta’ kwa]i €20 fil;img[a.

Fost is-servizzi li joffri lgvern ta’ min isemmi t-tliet night shelters ;odda li huma postijiet ta’ kenn u wens g[al matul il-lejl; sptar tarrijabilitazzjoni; i/-/entri ta’ matul il-jum; il-meals on wheels; it-telecare; il-home help; il-handyman service; is-servizz tar-respite; liskema tal-inkontinenza; servizzi ta’ fi]joterapija u occupational therapy; lMMDNA; il-Commcare; u l-Outreach.

Dan barra r-residenzi g[al dawk l-anzjani li je[tie;u kura fit-tul. Fil-fatt mill2008 sa din is-sena ]idna nnumru ta’ postijiet g[allanzjani tag[na li jixtiequ jid[lu f’home b’aktar minn 860.

F’isem il-poplu Malti nirringrazzja lill-anzjani g[al dak kollu li taw lillpajji]. Nie[u l-okka]joni biex insellem ukoll lil dawk li b’tant dedikazzjoni jie[du [sieb l-anzjani tag[na.

Insellem ukoll lil dawk li huma impjegati fis-settur tal-anzjani. Illum g[andna iktar minn 2,800 persuna li qed ja[dmu fis-settur talanzjani.

Insellem u nirringrazzja b’mod spe/jali lil dawk li fis-silenzju ta’ djarhom jie[du [sieb l-anzjani tag[hom. Dwar dawn l-eroj ma tantx nisimg[u. U[ud minnhom iwarrbu lilhom infushom u jinsew ilkarriera tag[hom biex lanzjani qraba tag[hom ma jkun jonqoshom xejn. Dawn in-nies [aqqhom kull tif[ir u apprezzament.

Lill- anzjani kollha rrid na//ertahom li l-pajji] je[tie;kom u japprezza dak li tag[mlu ming[ajr daqq ta’ trombi fil-familji kif ukoll fil-qasam tal-impjiegi u filvolontarjat. Dan il-poplu g[andu [afna dejn mag[kom. Malta hi dak li hi illum grazzi g[all-pedament li [ejjejtulna intom.

Eluf kbar ta’ ikliet s[an fis-sena g[all-anzjani

■ Il-Meals on Wheels hu servizz li baqa’ popolari mal-anzjani sa mill-bidu tieg[u. Fl-2000 [ar;u xejn inqas minn 50,000 ikla. Fissena 2011, kien hemm record fejn b’kollox tqassmu mad-90,000 ikla. Dan ifisser ]ieda ta’ 40%.

Bejn Jannar u l-10 ta’ Settembru 2012 [ar;u mas-60,000 ikla.

B[alissa madwar 350 anzjan qed ju]aw is-servizz.

Din i]-]ieda hi dovuta wkoll g[all-[idma u d-dedikazzjoni tal[addiema tal-k/ina tar-Residenza ta’ San Vin/enz de Paul li milla[[ar tal-2008 bdew jippreparaw l-ikliet mill-k/ina ta’ din irresidenza.

Is-Sur Carmelo Ellul hu l-catering manager tar-residenza ta’ San Vin/enz. It-tim tieg[u j[ejji 2,850 ikla kuljum: ■ G[an-nofs ta’ nhar ta’ filg[odu j[ejju 1,300 ikla g[ar-residenti u dining room tal-istaff; ■ 1,200 ikla filg[axija g[ar-residenti; ■ 350 ikla g[all-klijenti meals on wheels ■ Erbg[a u tletin persuna huma involuti fil-preparazzjoni u ttqassim tal-meals on wheels. Dan is-servizz jing[ata midDipartiment g[all-Anzjani u Kura fil-Komunità flimkien malMaltese Cross Corps.

L-ikel jitqassam sas-13.30 u jkun f’kontenituri apposta biex jitwassal tajjeb u bnin.

L-ikel jikkonsisti fi three-course meal: starter, main, panina, insalata u de]erta.

L-ikel jissajjar skont il-[tie;a tal-klijenti.

Is-servizz tar-Respite

■ Dan is - servizz hu offrut b’xejn mill-gvern.

L-g[an tas-servizz hu biex jag[ti ftit tal-mistrie[ lillqraba li jie[du [sieb persuna anzjana fid-dar tag[ha stess jew f’ka] li l-qraba tal-anzjan ikollhom isiefru min[abba kura ta’ mard jew min[abba xi okka]joni spe/jali talfamilja.

L-applikanti jistg[u ju]aw dan is-servizz sa massimu ta’ tliet darbiet f’kull sena kalendarja.

Is-servizz jing[ata mirResidenza San Vin/enz de Paul u l-klijent ikun f’idejn tim multidixxplinarju.

Il-kappillan tar-residenza jie[u [sieb il-[ti;iet spirtwali ta’ dawn il-klijenti.

IL-MEALS ON WHEELS> 90,000 ikla fis-sena

18 Ittri lill-Editur

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Jinda[lu lill-Knisja x’g[andha tag[mel Sur Editur, {afna ‘progressivi’ li [afna drabi jinzertaw li lanqas biss huma membri fil-Knisja ilhom [afna li bl-arroganza tipika tag[hom jg[idu lill-Knisja x’g[andha tag[mel fost affarijiet o[rajn dwar ]wie;, divorzju, abort, ]wie; bejn persuni tal-istess sess e//, e//.

Jg[idu dawn id-deffiesa fejn ma jesag[homx li l-Knisja mhix tinduna li [afna qed jitilquha g[ax il-Knisja mhix qed titg[awwe; kif iriduha huma u allura hemm b]onn li tbiddel it-tag[lim tag[ha fuq dawn is-su;;etti skont kif jixtiequ u[ud.

I]da hemm [a;a partikulari fost ittag[lim tal-Knisja li n-nies sa mill-bidu tag[ha ma tantx osservawha u minn dejjem kienu jsibuha iebsa [afna li jattwawha.

Qed nirreferi g[all-kmandament biex t[obb lil min jobog[dok anzi li tag[mel il-;id lil min jag[millek il-[sara.

G[adni ma smajt lill-ebda progressiv#liberali jg[id lill-Knisja biex tg[awwe;, tbiddel jew ‘ta;;orna’ dan ilkmandament avolja ma tantx hu popolari anzi hawn [afna li j[ossuh ta’ xkiel!

SALVU BORG Tas-Sliema

Il-festa ta’ {a]-}abbar 2012

Sur Editur, Nixtieq nirringrazzja lil dawk kollha li b’xi mod taw sehemhom biex il-festa ad unur il-Madonna tal-Grazzja f’{a]-}abbar g[al darb’o[ra ter;a’ tkun su//ess.

Dan jixhduh dawk kollha li ;ew {a]-}abbar matul il-jiem talfesta fejn setg[u jesperjenzaw dak kollu li kien hemm ippreparat.

Fost l-attivitajiet kien hemm il-pellegrina;; tar-roti tat-tfal, ilpre]entazzjoni tat-trabi lill-Madonna fis-santwarju tag[ha, ilQuddiesa tal-morda, il-mar/i mill-g[aqdiet mu]ikali, it-ti]jin talistess santwarju, it-toroq u l-pjazez, in-novena u l-Quddiesa talpanigierku, il-pellegrina;;i tar-roti u l-muturi.

Fl-a[[ar, i]da mhux l-anqas, insemmi l-pur/issjoni tant devota bl-istatwa tal-Madonna tal-Grazzja, li naqqax Mastru Marjanu Gerada.

Jalla dan is-sens ta’ festa nisranija jibqa’ jitkattar fina fis-snin li ;ejjin.

Ringrazzjament spe/jali jmur lejn il-Kappillan, Rev. Bastjan Caruana, il-kleru tal-parro//a, il-kumitati ta]-]ew; g[aqdiet mu]ikali }abbarin, il-grupp tal-armar, l-G[aqda Pellegrina;; Muturi u Roti, u l-Korp tal-Pulizija.

REUBEN PULLICINO PRO – Parro//a Madonna tal-Grazzja, {a]-}abbar

RINGRAZZJAMENT

Mons George Bezzina

Din il-Knisja ‘patetika’ Maltija Sur Editur, Artikolista f’din ilgazzetta iddeskriva lillKnisja Maltija kif ukoll dik G[awdxija b[ala patetika, ;ifa, insigura, siekta, moralment f’de]ert, tredden il-mantra tag[ha, mg[obbija blg[a]] mentali, bi tradizzjonali]mu paralizzanti u b’devozzjoni folkloristika.

Kienet deskritta wkoll b[ala b ’ ri[a qadima ta ’ sagristija, immexxija minn Kurja maqbuda f ’ morsa ta ’ konformi]mu arroganti, illuppjata, ma tafx kif se ssolvi l kri]ijiet kbar li g[andha, kemm spiritwali kif ukoll so/jo - kulturali, mitlufa fl - idolatrija tal qaddisin tal - kartapesta, tal - inkurunazzjonijiet bid - deheb — u mehdija bil - predikazzjoni battala mis - sustanza u mis - sens reali ta ’ ]mienna .

Qal ukoll li ta[rab l isfidi jew tipprietka dwarhom bir - retorika ta ’ mitejn sena ilu .

Eh, bil - [aqq, qalilha li hi reazzjonarja wkoll !

Issa din il - Knisja Maltija, stupida, mhedija bi/ - /u/ati, mifnija u bla [e;;a qed ter;a ’ , g[al ma nafx kemm - il darba, tibg[at wie[ed minn uliedha jilbes fardal kbir din id - darba fil - Kenja .

Qed ng[id g[al Patri Joe Alessandro OFM Cap li g[adu kif kien ordnat Isqof Ku;itur ta ’ Garissa fil - Kenja u dan fl - età ta ’ 68 sena . Jekk dan mhux dinami]mu ma nafx x ’ ikun !

Dan Patri Alessandro snin ilu kien di;à qed iservi fil - Kenja . Kienu sparaw fuqu u ferewh u kien spi//a jie[u l - kura medika fl - Ingilterra .

Issa dan l - iben ta ’ dik l - omm mimlija attributi msejkna se jid[ol g[al responsabbiltajiet kbar f ’ dak il - pajji] fejn meta jfettlilhom ikun hemm min iwaddab xi ]ew; bombi g[al ;ol - knisja waqt li g[addejja xi Quddiesa biex imbag[ad hekk kif [utna l - insara ta ’ hemm jo[or;u ji;ru ’ l barra jsibu lesti g[alihom o[rajn armati bil machine guns .

Issa dan Patri Joe Alessandro se jkun qed jg[in lill - iben l - ie[or tal - Knisja ‘ patetika ’ Maltija, l - Isqof Pawlu Darmanin, li wkoll ilu li libes il - fardal biex jaqdi fil - Kenja .

Nitolbu g[alikom Patri Pawl u Patri Joe, u grazzi !

PAUL FARRUGIA Ir - Rabat

Sur Editur, Kienu ;ranet ta’ niket kbir g[alina l-familjari ta’ Dun :or; (Mons George Bezzina) hekk kif fi ]mien qasir sa[[tu bdiet tmur g[all-ag[ar.

Fil-fatt ftit tal-;img[at ilu, propju nhar it-13 ta’ Settembru, 2012 Dun :or; g[adda g[all-[ajja ta’ dejjem. }gur li hu jibqa’ mfakkar g[all-[idma pastorali kbira li wettaq fil-Parro//a tal-Qalb ta’ :esù fil-Fontana fejn dam 17-il sena kappillan u g[al dawk il-prietki kollha ta’ tif[ir lil Alla li hu g[amel kwa]i f’kull parro//a tal-g]ejjer Maltin u G[awdxin.

A[na, b[ala familja, nixtiequ l-ewwel nett nirringrazzjaw minn qalbna lill-istaff mediku tal-Isptar :enerali ta’ G[awdex g[al dak kollu li g[amlu mieg[u sal-a[[ar nifs tieg[u.

Ringrazzjament imur ukoll g[all-istaff mediku tal-Isptar Mater Dei u tal-Isptar Pawlu Boffa g[all-pa/enzja u ddedikazzjoni tag[hom malpazjenti kollha b’mod spe/jali ma’ Dun :or;.

Ma jistax jonqos ukoll li lfamilja tg[id grazzi lill-E.T. Mons Isqof Mario Grech, lillKleru tal-Ba]ilika ta’ San :or; Martri, lill-Kleru talParro//a tal-Fontana kif ukoll lill-ammont kbir ta’ sa/erdoti li kkon/elebraw fil- Quddiesa tal-funeral.

Mons George Bezzina

Grazzi wkoll tmur g[allChorus Urbanus li anima lQuddiesa tal-funeral u li Dun :or; kien ukoll kappillan tieg[u.

Minn qalbna nirringrazzjaw ukoll lir-radjijiet Le[en il-Belt Victoria, Radio Katidral u Radio Maria, li g[amlu sig[at twal ixandru programmi dwaru.

Ma’ dawn jing[aqdu radjijiet o[rajn kemm komunitarji kif ukoll nazzjonali fosthom l-RTK. Fl-a[[ar, u /ertament mhux l-inqas, ringrazzjament kbir imur g[al dawk l-eluf ta’ persuni li urew is-sog[ba tag[hom g[at-telfa tassa/erdot li dejjem kien qrib ilpoplu biex jisma’ u jara kif jista’ jkun ta’ ;id g[as-so/jetà Maltija li tant kienet g[a]i]a g[alih.

Nirringrazzjawkom.

IL-FAMILJA BEZZINA Victoria, G[awdex

Ittri lill-Editur 19

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Mibeg[da parti;;jana Sur Editur, G[a]-]ew; kwarti tas-sena Ottubru – Di/embru 2011 u Jannar – Marzu 2012 listatistika tal-NSO kienet tg[id li l-ekonomija Maltija kienet /kienet.

Tal-Labour, immexxijin minn dak li l-magna tal-partit kienet la[[qitu mexxej, qabdithom ferne]ija.

S’intendi tal-Union Press taw palata. Qalu li Malta kienet spi//at u li barra minn hawn konna d[alna f’ri/essjoni. Issa l-istess NSO iddikjarat li g[at-tliet xhur April - :unju l-ekonomija ta’ pajji]na kienet kibret bi 3%.

Ji;ifieri konna [ri;na mirri/essjoni.

Fl-istess ]mien kellna ]ieda

fil-pagi tal-[addiema ta’ 2.6%, ]ieda fl-investiment ta’ 3.6% u ]ieda ta’ 1.5% fin-numru ta’ nies ja[dmu bi qlig[ li issa la[qu n-numru ta’ 150,000 ji;ifieri rekord assolut.

Hekk ikun il-partit tan-nies tax-xog[ol!

I]da Muscat u l-Labour kollu mieg[u ma setg[ux jieqfu mill-gost u pja/ir li jg[idu li ekonomikament Malta kienet domnu.

Din ma hi xejn [lief g[ira u mibeg[da politika parti;;jana kontra pajji]na li in/identalment inzerta pajji]hom ukoll. L-aqwa li jpe/ilqu li g[alihom “Malta lewwel u qabel kollox”.

GEORGE PORTELLI

Tas-Sliema

Jippermettili^

Sur Editur, F’ka] ta’ gvern futur laburista jien se nkun nista’ nibqa’, millkumdità ta’ dari, nimporta g[alija dak kollu li rrid^ Eluf ta’ familji llum permezz tal-internet hekk qed jag[mlu u japprofittaw ru[hom minn prezzijiet tajbin [afna.

Qed nistaqsi dan, g[aliex il-professur Edward Scicluna re;a’ [olom bl-import substition ta’ ]mien Duminku Mintoff.

Scicluna fa[[ar [afna dik is-sistema li [lief g[oli fil-prezzijiet, nuqqasijiet ta’ [afna u affarijiet anke l-aktar ba]i/i u korruzzjoni ma ;abitx.

JOE ABELA Il-G]ira

Futur li jg[aqqadna passat li jfarrakna Sur Editur, Futur li jg[aqqadna — hekk kien jaqra wie[ed millbillboards tal-Partit Laburista.

Fl-istess [in diversi kelliema ewlenin tal-PL qed jer;g[u jirxuxtaw ilMintoffianomics ji;ifieri g[al tal-Labour il-futur se jkun jikkonsisti fil-politika ekonomika ta’ aktar minn 30 sena ilu.

Politika ekonomika li kienet ;abet lil Malta g[arkupptejha, b’qg[ad kbir, fri]a li damet issnin fuq il-pagi, fuq ilpensjonijiet u fuq collective agreements ;odda.

Politika li kienet imponiet fuq il-poplu l-bulk-buying li in/identalment qed jer;a’ jipproponi li jda[[al il-mexxej laburista Joseph Muscat.

Dwar l-g[aqda, imbag[ad, bi]]ejjed wie[ed jiftakar fi kliem Jason Micallef dwar gvern g[al-laburisti jew f’dak li qal issa Joe Debono Grech li l-Indipendenza hi tannazzjonalisti biss biex imbag[ad il-kap tieg[u jmur ipo;;i l-fjuri mal-monument ta’ dik il-;rajja ewlenija!

Ir-ru[ tal-veru labour tinsab f’dak li kien qal wie[ed eks ministru so/jalista Malti li, g[alih, l-ewwel ji;u llaburisti, it-tieni l-laburisti u ttielet il-laburisti. X’g[aqda, g[aqda!

Il-billboards tal-Labour kien ikun aktar bis-sens kieku g[amluh jaqra ‘Passat li jfarrakna’.

JOE FALZON

Il-Mosta

Grazzi!

Sur Editur, Ma rridx in[alli aktar ]mien jg[addi ming[ajr ma ng[id pubblikament, grazzi u grazzi mill-qalb l-ewwel u qabel kollox lid-direzzjoni tal-Partit Nazzjanalista G[awdex-Malta, talli g[o;obha tonorani bl-unur ta’ G[awdex Irodd {ajr – ittmien wie[ed fil-lista.

Din is-serata tant sabi[a u simbolika saret nhar is-Sibt 23 ta’ Settembru f’Villa Rundle fir-Rabat G[awdex.

G[al din is-serata, li kellha attendenza tajba [afna, ;ew jonorawni l-Prim Ministru u s-Sinjura Gonzi, is-Segretarju :enerali u sSinjura Borg Olivier, Eddie Fenech Adami – President Emeritu ta’ Malta, uffi/jali tal-partit, Maltin u G[awdxin, Ministri u Membri Parlamentari, u numru sabi[ ta’ [bieb, kollegi u partitarji tal-Partit Nazzjonalista.

Grazzi kbir imur lillMinistru Austin Gatt li kien akkumpanjat mis-Sinjura Gatt, u li f’diskos talokka]joni ta stampa dettaljata tal-[idma tieg[i fil-partit matul dawn l-a[[ar tletin sena.

Euchar Mizzi

Austin kien is-Segretarju :enerali matul il-bi//a lkbira tal-[idma tieg[i filPartit Nazzjonalista u allura nafu lil xulxin mill-qrib [afna. Diskors dettaljat, ma[sub u varjat kif jaf jag[mel Austin.

Hu ma naqasx li kultant jitfa’ dik il-battuta umoristika tieg[u.

Grazzi jmur ukoll lil Jacob Portelli li ferra[na bid-daqq melodju] tieg[u fuq l-arpa.

G[alaq is-serata l-Prim Ministru b’diskors studjat u dettaljat dwar il-[idma ;enwina u serja mwettqa minni u ;abni b[ala

e]empju ta’ ambaxxatur denju tal-Partit Nazzjonalista f’G[awdex.

Dr. Gonzi ppre]entali midalja, waqt li sSegretarju :enerali Paul Borg Olivier tani kwadru bil-par/mina tal-Onorifi/enza.

Irrid nirringrazzja wkoll lil dawk kollha pre]enti li ;ew jifir[u mag[na f’din lokka]joni kif ukoll lil mijiet o[ra ta’ G[awdxin li matul dawn is-snin kollha dejjem sibnihom ta’ g[ajnuna u appo;; kull meta avvi/inajnihom, kemm jien kif ukoll s[abi.

Grazzi ie[or imur lejn dawk li bil-fomm, bil-kitba u anke bit-telefonija fer[uli u awgurawli matul dawn il;ranet.

Grazzi lil kul[add u nawgura lil kul[add aktar [idma b’risq il-Partit Nazzjonalista, l-aktar issa li l-elezzjoni qed toqrob ;mielha. {idma favur il-Partit Nazzjonalista hi [idma favur G[awdex tag[na.

Grazzi.

EUCHAR MIZZI

Eks Maniger Re;jonali PN G[awdex

20 Ittri lill-Editur

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Emer;enza nazzjonali

APPREZZAMENT

Dun Karm Bezzina Dun Karm Bezzina — ilqassis ]elanti u umli, ta’ statura ]g[ira mill-G[arg[ur, Latinista kbir – [alliena, nhar il-21 ta’ Awwissu 2012, wara tmien xhur f’koma, fl-età venerabbli ta’ 83 sena.

Fl-a[[ar snin ta’ [ajtu kien jg[ix fid-‘Dar tal-Kleru’ u g[adda minn mumenti diffi/li f’sa[[tu.

G[alkemm g[all-qraba tieg[u din il-mewt setg[et ma kinitx g[al g[arrieda, meta sirt naf li [alliena bqajt ixxukkjat.

L-a[[ar darba li ltqajt mieg[u kien f’Novembru tassena l-o[ra u, g[alkemm kien qalli li spiss die[el u [iere; lIsptar Mater Dei, ma kontx tg[id li jinsab [a]in [afna. Ittbissima fuq fommu, g[ajnejh ]g[ar jibbru, u l-vu/i soda li kienu karatteristika tieg[u, kien g[adhom hemm.

Minbarra d-doveri spiritwali tieg[u b[ala sa/erdot, Dun Karm – kif kul[add kien jafu – kien ja[dem bil-qalb g[al-lokalità fejn twieled, kiber, u g[ex, u kien dejjem lest li jg[in lil kul[add.

Il-Kunsill Lokali talG[arg[ur onorah bl-Unur Excelsior b[ala rikonoxximent g[all-[idma tieg[u f’[ajtu.

L-ewwel kuntatt mieg[u kont g[amiltu bil-posta – Dun Karm qatt ma tg[allem i[addem kompjuter – darba fl-2000.

Kelli b]onn ta’ g[ajnuna fit-traduzzjoni ta’ versi bilLatin li kont qieg[ed niltaqa’ mag[hom fil-prietki u pani;ierki bil-Malti, manuskritti, tar-Rev. Dr Ignazio Saverio Mifsud (1722-73), li fuqhom kont bdejt na[dem te]i g[adDottorat: ‘Il-Priedki bil-Malti ta’ Ignazio Saverio Mifsud’. {abib tieg[i kien indikahuli b[ala l-bniedem li seta’ jg[inni.

Bdejna nikkomunikaw permezz ta’ telefonati li ma kienu jispi//aw qatt.

Imbag[ad bdejt niltaqa’ mieg[u fid-dar tieg[u, fi Triq San :wann il-Battista, filG[arg[ur, fejn kien jg[ix ma’ o[tu Marija.

Kien jilqag[ni bi grokk wiski (sakemm qtajt ix-xorb g[al kollox min[abba sa[[ti), f’salott umli, fejn l-g[amara kienet tikkonsisti f’sufan, pultruna, mejda ]g[ira, u pjanu.

Dun Karm Bezzina

F’dik il-kamra ]g[ira ltqajna [afna drabi, niddiskutu l-versi bil-Latin li Mifsud kien jikkwota waqt ilpriedki tieg[u f’diversi knejjes fil-Belt u fi n[awi o[ra ta’ Malta.

Dun Karm kien Latinista per e//ellenza. L-argumenti dwar il-binja tas-sentenzi bilLatin li kien ju]a Mifsud kienu jie[du fit-tul. Min[abba li l-Latin li naf jien hu fqir – kont studjajtu fil-kors ta’ [ames snin tieg[i fil-Li/eo ta’ G[awdex (1954-59) u qatt ma er;ajt qbadtu bis-serjetà – kont nissa[[ar bl-argumenti u l-ispjegazzjonijiet tieg[u.

Kien espert tal-lingwa u lawtoritajiet tal-Knisja f’Malta kienu jitolbu l-g[ajnuna tieg[u fit-traduzzjoni talmaterjal bil-Latin, b[alma kienu l-en/ikliki tal-Papa (fosthom, per e]empju ‘Alla hu M[abba’.

Matul il-karriera tieg[u kien jg[allem il-Latin u lMalti – li kien jafu tajjeb [afna wkoll u kien wie[ed minn dawk li qatt ma seta’ jaqbel mad-‘De/i]jonijiet’ talKunsill Nazzjonali tal-Malti – fil-Kulle;; Stella Maris filG]ira, u fis-Seminarju, f’TalVirtù.

Kien idoqq il-pjanu u jag[ti lezzjonijiet tal-pjanu lit-tfal tal-[bieb. Kien jikteb ukoll innijiet u jikkomponi lmu]ika g[alihom, b[all-innu g[al-lokalità, u [afna innijiet reli;ju]i li w[ud minnhom g[adhom jindaqqu fil-knisja parrokkjali tal-G[arg[ur, sallum.

Flimkien mal-meditazzjonijiet ori;inali tieg[u, jien ippubblikajt Is-Seba’ Vi]ti ta’ {amis Ix-Xirka – ktejjeb bi [sibijiet g[as-seba’ vi]ti lisSepulkri li jsiru nhar {amis ix-Xirka u l-:img[a l-Kbira fil-g[odu.

Nhar is-7 ta’ Awwisuu 2005, Dun Karm kien issa/erdot l-aktar kuntent fiddinja meta, flimkien ma’ sa/erdoti [bieb tieg[u, ikkon/elebra Quddiesa Solenni, fuq l-artal ma;;ur tal-parro//a, fl-okka]joni tal50 sena tieg[u fis-servizz talMulej.

Dun Karm kien qassis intelli;enti. Hu u jitkellem u jesprimi [sibijietu dwar ilkontenut tal-priedki ta’ Mifsud, kien iqanqal diskussjoni, iqabbel, u jikkuntrasta ma’ dak li tg[allem il-Knisja, janalizza r-retorika u]ata, dejjem flisfond ta’ tag[lim sod, stampat, li kien isib fil-kotba tal-librerija ]g[ira li kellu.

Kien ;eneru] [afna. Qatt ma a//etta li jit[allas g[all[in li kien jiddedika biex jg[inni. Kien jg[idli li kien jie[u gost jipprattika l-Latin u jqalleb fil-kotba li kellu li, altrimenti kienu jibqg[u mag[luqa ji;bru t-trab u lg[abra, fuq l-ixkafef.

Mill-banda l-o[ra, kien ja//etta bil-qalb u sa[ansitra joffri li j[allasni g[all-volumi ta’ Pubblikazzjoni Indipendenza: Te]ori filKnejjes Maltin, li kont noffrilu b[ala rikonoxxenza g[all-g[ajnuna kbira li kien qieg[ed jag[tini.

L-a[[ar darba li mort narah fid-‘Dar tal-Kleru’ ma sibtux f’kamartu. Kien qieg[ed filkappella, iqatta’ l-[in tieg[u dedikat g[at-talb. Fl-a[[ar snin tieg[u fid-dar g[al sa/erdoti rtirati, Dun Karm kien jg[addi l-[in jaqra u jitlob. Kien jie[u gost b’xi ]jara minn xi [abib. In[ossni [ati li domt ma mort narah, dan l-a[[ar. Jiddispja/ini g[all-mewt li tlift ukoll li mmur il-funeral tieg[u; sirt naf jiem wara li sar.

G[a]i] Dun Karm, a[firli.

Inwieg[dek it-talb tieg[i! Ma nista’ ninsik qatt. Min[abba lg[ajnuna kbira li tajtni waqt listudji tieg[i, int se tibqa’ filmemorja tieg[i.

Lil [utek, lill-g[e]ie], u linneputijiet tieg[ek li tant kont t[obb, il-kondoljanzi millqalb tieg[i.

Jalla l-Mulej li kont tadura, t[obb, u xxandar tul [ajtek kollha jag[tik il-{ajja Eternal li tist[oqqlok.

JOE ZAMMIT CIANTAR

Santa Lu/ija

Sur Editur, }mien ilu kont ktibtlek ta[t it-titlu Emer;enza Nazzjonali dwar listat [a]in tal-ilsien Malti spe/jalment fil-media.

Issa wasalna biex ng[idu child-care centres g[at-tfal.

B[al dak li qallu hawn xi child care centres g[ax-xju[!

Mela sewwa, g[andna Awtorità li jekk alla[ares qatt jissemma xi riklam kummer/jali waqt xi programm, din taqbe] fuqek u tikkastigak filwaqt li fejn jid[ol l-ilsien Malti u t-tbi//ir tieg[u kul[add g[andu [elsien s[i[.

Hemm b]onn azzjoni drastika issa g[ax wisq nib]a’ li di;a qeg[din tard wisq.

JOE FARRUGIA Birkirkara

L-abort Sur Editur, Il-gazzetta tal-Labour nhar il{add 17 ta’ Settembru 2012 kompliet fil-missjoni tag[ha ta’ tixwix u tkellmet dwar labort meta kkummentat dwar rapport ma[ru; millKonferenza tal-G[aqda Dinjija tas-Sa[[a li saret f’Malta.

Il-;urnalisti tal-Kull{add, g[alkemm kienu mistiedna, ma attendewx g[allkonferenzi forsi g[ax ma jifil[ux ikollhom jirrapportaw it-tif[ir li qalg[et Malta dwar is-servizz tas-sa[[a li tipprovdi.

I]da issa [a ni;i g[assu;;ett tal-abort li dwaru ippruvat tallarma u xxewwex dik il-gazzetta.

Ma niftakarx li l-PL kien laqa’ l-istedina biex ilprojbizzjoni tal-abort tid[ol fil-Kostituzzjoni ta’ Malta.

Forsi ta’ Joseph Muscat iridu

jag[mlu b[alma g[amlu filkwistjoni ta]-]wie; bejn koppja tal-istess sess^ Muscat ta’ lanqas g[al darbtejn pubblikament ikkummenta li g[alih ]wie; ifisser g[aqda bejn ra;el u mara i]da issa dwar il-li;i talkoabitazzjoni tkellem mod ie[or.

Tal-PL ja;ixxu dejjem biex jippruvaw jog[;bu lil kul[add. Nisfida lil Joseph Muscat u lil-Labour li jekk huma tassew kontra l-abort ja[dmu mal-gvern biex ilkundanna tal-abort tid[ol filKostituzzjoni ta’ Malta.

Jekk ma jag[milx hekk ilpoplu mhux se jemmen li lLabour hu kontra l-abort laktar meta wie[ed jiftakar kemm Muscat kien jammira lill-progressiv Zapatero ta’ Spanja.

S. CASSAR

{al Qormi

G[al xulxin Nistenna l-waqt li mieg[ek inkun g[ax wa[di l-jiem ji;u u jmorru bla ma n[oss fija dak li j[ajjinni kull meta tkun g[alija.

Int fija trid dak li tixtieq u b’[e;;a tersaq lejja tg[idli dak li jien in[obb u jdoqqli g[al widnejja, tag[tini dak li jien nixtieq meta t[ares dritt f’g[ajnejja.

Bejnietna ftehim li jg[aqqadna turija ta’ m[abba g[al xulxin li ma’ xulxin torbotna g[aliex tul il-jiem u s-snin l-im[abba tag[na qatt mhi nieqsa u bla ma qatt tinbidel tibqa’ dejjem [ielsa.

PHILIP CASSAR I]-}urrieq

Ittri lill-Editur 21

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

It-track record fl-ekonomija Sur Editur, Joseph Muscat issa ilu ]mien jifta[ar kemm jifhem fl-ekonomija.

Issa dan Joseph Muscat kien konsulent tal-Gvern ta’ Alfred Sant (METCO u MDC). Kien jit[allas biex jag[ti pariri lillGvern Laburista (1996 – 1998). Ma nafx jekk qabel l-Elezzjoni tal1996 Muscat kienx ta sehmu wkoll fit-tfassil tal-programm elettorali laburista.

Kul[add jiftakar iddi]astru ekonomiku li kien g[amel dak il-gvern nanu fit-22 xahar li la[aq g[amel fil-poter: Kien sploda ddefi/it jew [ofra li talLabour tant kienu jsemmu qabel l-elezzjoni tant li Mintoff filParlament kien g[ajjar lil Sant li minkejja li kien jaf bid-dejn hu kien baqa’ g[addej qiesu mhux hu.

Kien naqas innumru ta’ self-employed minkejja li kien wieg[ed nifs ;did lin-negozji ]]g[ar.

Kien ]died il-qg[ad fost il-[addiema.

L-g[oli tal-[ajja u lprezz tal-medi/ini kien spara ’l fuq.

Kienu introdotti 33 taxxa ;dida, inklu]a wa[da tad-drena;; fuq kull bieb u t-tariffi taddawl u l-ilma kienu ]diedu bil-kbir minkejja li l-prezz ta]-]ejt dak i]]mien kien il-mi]erja ta’ 12-il dollaru l-barmil biss.

Ma jinstabx xi ;urnalist investigattiv li jiskopri x’kienu l-pariri ekonomi/i ta’ Muscat fi ]mien il-gvern ta’ Sant u x’influwenza seta’ kellhom f’dak id-di]astru ekonomiku u finanzjarju?

JOHN CASSAR Ra[al :did

Nofsinhar kontra t-Tramuntana Sur Editur,

Mela s-Sindku laburista ta’ Ra[al :did g[amel protest fil-Qorti g[ax qal li x-xarabanks tal-Arriva kienu qed jag[mlu wisq storbju meta jg[addu mill-pjazza ta’ hemm.

Issa sie[bu s-sindku laburista ta’ San Pawl il-Ba[ar ordna li ttrakkijiet li ji;bru l-iskart jibdew jo[or;u wara nofs il-lejl biex fis-skiet ta’ dawk il-[inijiet il-[sejjes tag[hom aktar jinstemg[u.

Barra minn hekk l-iskart issa qed jin[are; min-nies u minn tal[wienet f’[in li jitgawda aktar mit-turisti meta dawn jo[or;u biex jiddevertu. Il-qtates ukoll qed jag[mlu festa fil-kwiet tal-lejl.

Dan il-Kunsill ;did laburista ta’ San Pawl il-Ba[ar g[adu ma g[amilx wa[da tajba.

Jiddispja/ini imma lin-nies ta’ San Pawl il-Ba[ar, Bu;ibba u lQawra ng[idilhom “A[sbu ftit min ;ab dan il-gwaj fuqkom!”

MARIO AGIUS Ra[al :did

Liema mintoffianomics

Sur Editur, Dan l-a[[ar il-progressiv Professur Edward Scicluna [are; ifa[[ar l-ekonomija politika li kien i[addem ilgvern ta’ Dom Mintoff.

Dwar l-ekonomija, Mintoff kien tkellem anke meta ma kienx baqa’ Prim Ministru i]da kien biss backbencher.

Pere]empju f’diskors li kien g[amel fil-Parlament nhar isSibt 20 ta’ :unju 1998, Duminku Mintoff kien qal li: Il-politika ekonomika li kien qed i[addem il-Partit Laburista fil-gvern (ta’ Sant) kienet totalment konservattiva Sant kien ittradixxa lillpoplu kollu. Kien jaf minn qabel l-elezzjoni li l-pajji] kien qed jiffa//ja d-dejn madankollu Sant kien baqa’ g[addej qisu mhux hu; Sant kien ittradixxa lillpajji] meta mar jiddiskuti free trade area mal-UE. g[aliex ilprogramm tal-MLP ma kien jg[id xejn dwar free trade area.

Infakkar li dak i]-]mien Joseph Muscat kien japprova dak kollu li kien jag[mel Sant, inklu] dawk il-mi]uri li bihom kien sawwat wa[da tajba lill[addiema.

Mill-banda l-o[ra Muscat kien [e;;e; lil Sant jisfida lil Mintoff g[ax kien qal li kienu [adu [afna pa/enzja bih. Imma issa Muscat mo[[u biex jg[id li Gonzi ma jifhem xejn fl-ekonomija filwaqt li hu (Muscat) jibbrilla f’dak is-su;;ett.

Kif jg[idu l-Ingli]i, i]da, the proof of the pudding is in the eating. Il-politika ta’ Gonzi nafu li rnexxiet u dan fi ]mien ri/essjoni qalila filwaqt li l-politika ekonomika laburista dejjem kienet fallimentari fejn laktar li jimporta lill[addiema, ji;ifieri filpostijiet tax-xog[ol.

F. DARMANIN {’Attard

Addattabbli u versatili jew fossilizzati^ Sur Editur, Waqt il-funeral ta’ Dom Mintoff spikkat laddattabbiltà u l-versatilità (jew opportuni]mu?) ta’ Joseph Muscat u tal-Partit Laburista.

Kul[add g[adu jiftakar dak li kien kiteb Joseph Muscat li kienu [adu [afna pa/enzja b’Mintoff u li kieku kien [addie[or kieku kienu ilhom li ke//ewh.

Dak id-diskors kien intqal 22 xahar biss wara li l-Partit Laburista kien a//etta li Mintoff jo[ro; mal-Labour i]da bil-programm propju tieg[u. Dak i]-]mien kellhom b]onn il-voti ta’ dik il-personalità ‘monumentali’.

Meta Mintoff kien waqqa’ l-gvern laburista, Alfred Sant, il-Mexxej il-Kap talPartit u Prim Ministru kien g[ajjar lil Mintoff traditur.

Mintoff, fil-Parlament, kien di;a qal li Sant kien ittradixxa lill-partit u lillpoplu.

Id-diskors li kont smajt jien hawnhekk f’Ra[al :did kontra Mintoff ming[and laburisti [orox kien xi [a;a tal-g[a;eb u min ried jag[millu disprezz mod u min ried jag[millu disprezz mod ie[or.

Ma’ ras xi [add kien sa[ansitra we[el il-qabar talfamilja Mintoff.

Imma dak hu l-karattru ‘kulurit’ tal-laburisti.

Sa[ansitra George Vella, Deputat Mexxej kien wa[[al f’Mintoff li Malta kienet da[let fl-UE g[ax qal li kien waqqa’ l-Gvern ta’ Sant.

I]da issa s-‘Salvatur’

[alliena u g[al-Labour kien hemm b]onn li jer;g[u jkunu addattabbli u versatili u li jittie[ed vanta;; minn dik l-okka]joni ta’ simpatija spe/jalment hekk vi/in ta’ elezzjoni ;enerali. Allura bdew bl-elo;ji mill-istess nies li fl-1998 kienu [aduha bil-kbir kontra Mintoff.

Sa[ansitra re;g[u waqg[u g[allMintoffianomics ta’ 30 sena ilu. Dan fl-aqwa stil laburista ta’ aktar ma jinbidlu l-affarijiet aktar kollox jibqa’ l-istess.

Sur Editur, din l-ittra bdejtha bl-a;;ettivi b’referenza g[all-PL li huma addattabbli u versatili i]da jien u nikteb qed ninduna li dawn i]-]ew; kwalitajiet fejn jid[ol dak il-partit jg[oddu biss g[allqoxra jew a[jar g[all-b]onn tattiku tal-mument.

Fil-fatt tal-Labour huma iffossilizzati f’so/jali]mu li anke fl-aqwa ]mien ta’ Mintoff kien di;a antikwat u sorpassat u wieqaf ma jit[arrikx f’ideolo;ija ta’ ]mien is-snin 30 tas-seklu lie[or.

L-istorja qed turina li lPartit Laburista tant kien dominat mill-figura ‘monumentali’ ta’ Dom Mintoff li dak il-partit jinsab maqbud f’morsa li jg[addi kemm jg[addi ]mien ma jistax jevolvi ru[u i]da jibqa’ dejjem jaqa’ lura fuq ideolo;ija u politika ta’ qabel nofs isseklu li g[adda!

M. PISANI Ra[al :did

Femministi!

Sur Editur, Nhar it-Tlieta 18 ta’ Settembru Joseph Muscat qal li tieg[u se jkun l-aktar gvern femminista li qatt rajna.

Din hi l-a[[ar wa[da mis-sensiela klassika ta’ u-turns laburisti. Qed ng[id hekk g[ax kien gvern laburista (suppost tal-[addiema) li kien g[adda li;i diskriminatorja kontra n-nisa meta kien ordna li post tax-xog[ol li jitbattal minn

ra;el ma setax jimtela minn mara.

Din il-mi]ura kienet ittie[det min[abba s-sitwazzjoni ddisprata filqasam tal-impjiegi li Mintoff u l-klikka tieg[u kienu ni]]lu fuq Malta.

Ji;ifieri tal-Labour riedu li l-mara tibqa’ d-dar u jkun ir-ra;el biss li jkollu l-poter finanzjarju f’idejh.

Tal-Labour kienu urew kemm huma femministi meta nhar il-:img[a 11 ta’

Lulju 1986 nisa li kienu qed jipprotestaw fil-Belt min[abba nuqqas ta’ ilma kienu msawtin. Wie[ed milli sawwat lin-nisa [are; jag[mel hekk waqt il-[in tax-xog[ol mill-ministeru fejn kien ja[dem.

Femministi tassew

PAUL BORG Tas-Sliema

22

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Internazzjonali

IL-VATIKAN

Il-butler tal-Papa kundannat 18-il xahar [abs Qorti tal-Vatikan ikkundannat lill-ex butler tal-Papa Benedettu XVI g[al 18-il xahar [abs; imma hemm possibbiltà kbira li dan jing[ata ma[fra mill-istess Papa.

Paolo Gabriele nstab [ati li seraq dokumenti sensittivi mill-Vatikan u l-ka] tqies b[ala wie[ed mill-aktar sensazzjonali fis-Santa Sede fl-istorja ri/enti.

Il-qorti tat il-verdett wara sag[tejn ta’ deliberazzjoni u argumenti tal-g[eluq talpro/ess mill-prosekuzzjoni u d-difi]a.

Gabriele ammetta li kien is-sors wara lpubblikazzjoni ta’ dokumenti sensittivi, fosthom ittri lill-Papa li jallegaw korruzzjoni fil-Vatikan.

Fl-a[[ar appell tieg[u, Gabriele qal li g[amel dak li g[amel mill-im[abba g[allKnisja Kattolika u g[all-Papa, u insista li ma kienx [alliel.

Il-prosekuzzjoni kienet talbet g[al piena ta’ tliet snin [abs, filwaqt li d-difi]a talbet li jitnaqqsu l-akku]i u li jin[eles.

Il-Qorti qalet li l-piena ta’ Gabriele ma tantx kienet [arxa g[aliex hu ma kellux passat kriminali. Issa, kelliem g[all-Vatikan qal li lex butler kien se jkompli jin]amm ta[t arrest fid-dar tieg[u u l-avukat tieg[u qal li ma kienx se jappella.

Il-pro/ess beda s-Sibt u feta[ tieqa fuq lintri//i li hemm fil-Vatikan.

Hu kien fost grupp ta’ g[axar persuni li kellhom i/-/avetta g[al-lift li jwassal direttament fl-appartament tal-Papa.

Matul il-pro/ess, Gabriele akku]a lillPulizija tas-Santa Sede li kienu stmawh [a]in.

Min-na[a tag[hom, il-Pulizija qalu li dan kien persuna ffissata fuq l-okkult, il-Ma]uni u sservizzi sigrieti.

IT-TAJLANDA> Tfajla tat-tribù Karen f’[anut f’Chang Mai. In-nisa ta’ dan it-tribù huma mag[rufin li jtawlu g[onqhom tul i]-]mien bi brazzuletti tar-ramm. (Ritratt> Reuters)

IN-NAZZJONIJIET UNITI

Prodi mibg[ut tan-NU Ban Ki-moon, is-Segretarju :enerali tan-Nazzjonijiet Uniti, talab lill-Kunsill tasSigurtà biex l-eks Prim Ministru Taljan Romano Prodi jin[atar b[ala mibg[ut tieg[u g[ar-re;jun tas-Sahel, ir-re;jun fil-Punent tal-Afrika fejn qed jintalab l-appo;; tanNazzjonijiet Uniti g[al intervent militari fil-Mali.

Ban g[amel it-talba lillAmbaxxatur tal-Gwatemala g[an-NU, Gert Rosenthal, li hu wkoll il-President talKunsill tas-Sigurtà, g[allapprovazzjoni g[al din il[atra. Rosenthal qal li jekk ma

jkunx hemm o;;ezzjoni, hu kien se japprova l-[atra.

Il-Mali spi//a fil-kaos f’Marzu wara kolp ta’ stat, u fil-vojt li n[oloq, ribelli Tuareg [adu l-kontroll ta’ ]ew; terzi tal-pajji] u mbag[ad il-militanti I]lami/i qrib l-al-Qaeda [adu lkontroll tat-Tramuntana talpajji].

Is-sitwazzjoni [olqot ukoll kri]i umanitarja u ta’ sigurtà li qed taffettwa lill-pajji]i ;irien, li huma fost l-aktar fqar fiddinja u fejn miljuni ta’ persuni huma f’xifer il-;u[ min[abba nixfa kbira.

IL-KOREA TA’ FUQ

Ja[rab suldat Suldat tal-Korea ta’ Fuq irnexxielu jaqsam il-fruntiera mg[assa sew lejn il-Korea ta’ Isfel.

Is-suldat qal li kellu joqtol ]ew; uffi/jali militari qabel ma [arab. Ka]i simili tul ilfruntiera li taqsam i]-]ew; Korej huma rari, u l-a[[ar darba li dan se[[ kienet fl2010. F’dawn l-a[[ar 60 sena, madwar 20,000 persuna millKorea ta’ Fuq [arbu, imma laktar tul il-fruntiera ma/-?ina.

Il-Korea ta’ Fuq g[andha miljun suldat g[assa tul ilfruntiera mal-Korea ta’ Isfel, apparti li hemm ukoll malmiljun land mine mo[bijin ta[t l-art.

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Internazzjonali

23

FRANZA

Intervent mill-Pulizija ta’ kotnra t-terrori]mu fi Strasbourg

Truppi Torok tul il-fruntiera mas-Sirja fl-in[awi ta’ Akcakale, hekk kif qed tikber it-tensjoni bejn i]-]ew; pajji]i (Ritratt> Reuters)

IT-TURKIJA

Persuna nqatlet waqt raid talPulizija ta’ kontra tterrori]mu fil-belt ta’ Strasbourg, kmieni lbiera[ filg[odu.

Ir-raid sar b[ala parti minn investigazzjoni rigward attakk b’hand grenade ix-xahar li g[adda f’suq Lhudi.

Waqt li kien qed isir ir-raid fi Strasbourg, fejn inqatlet persuna suspettata li kienet imda[[la fl-attakk, taqsimiet spe/jali tal-pulizija wettqu raids anki fil-kapitali Pari;i, f’Nizza u f’Cannes. F’Pari;i, persuna n]ammet arrestata.

L-attakk kien sar fid-19 ta’ Settembru fis-subborg ta’ Sarcelles, f’Pari;i, u fih persuna ndarbet.

Fil-ka] ta’ Strasbourg, ilpersuna fet[et in-nar hekk kif il-Pulizija da[let fi blokk appartamenti fid-distrett ta’ Esplanade, fi Strasbourg, u

membru tal-Pulizija ndarab waqt l-isparatura li nqalg[et.

Skont ix-xhieda, flappartament fejn inqatel irra;el kien hemm koppja Musulmana b’]ew;t itfal li kien ilhom joqog[du hemm madwar [ames xhur; i]da mhux mag[ruf min inqatel ilbiera[.

Il-komunità Lhudija fi Franza tinsab fuq ix-xwiek b[alissa wara sensiela ta’ attakki kontra l-komunità tag[hom f’dawn la[[ar xhur. L-ag[ar kien il-ka] f’Marzu meta erba’ persuni, fosthom tlett itfal, inqatlu minn militant Islamiku.

Din il-;img[a, il-Gvern Fran/i] ippre]enta abbozz ta’ li;i li permezz tieg[u, ilPulizija se tkun tista’ tarresta lil dawk li jkunu b’suspett qawwi li jkunu mda[[lin f’attività terroristika barra lfruntieri Fran/i]i.

Ter;a’ tifta[ in-nar kontra l-militar Sirjan

IL-:ERMANJA

Il-PM Tork iwissi li l-pajji] lest g[all-gwerra

Avvelenament tal-massa

G[ar-raba’ ;urnata konsekuttiva, it-Turkija fet[et in-nar kontra l-militar Sirjan wara li g[al darb’o[ra ni]lu xi bombi Sirjani f’ra[al Tork qrib il-fruntiera Sirjana.

It-Turkija ilha twie;eb g[an-nar mis-Sirja minn mindu nhar l-Erbg[a nqerdet dar u [ames persuni nqatlu wara li ntlaqtu minn bomba Sirjana.

Il-:img[a, il-Prim Minsitru Tork, Tayyip Erdogan, wissa lis-Sirja li t-Turkija ma kinitx se ]]omm lura minn gwerra jekk tkun ipprovokata.

It-Turkija, pajji]-membru tan-NATO, darba kienet [bieb tal-President Bashar al-Assad.

I]da issa dan il-pajji] dar kontra Assad hekk kif is-sena

Aktar minn 11,000 tifel u tifla spi//aw avvelenati fl-akbar ka] tax-xorta tieg[u fil-pajji].

Is-sors aktarx kien frawli ffri]at li tqassam fl-iskejjel filLvant tal-:ermanja. Mit-tfal affettwati minn dan lavvelenament tal-ikel, madwar tletin kellhom jin]ammu lisptar g[al aktar kura. {afna mill-pazjenti kienu infettati bin-norovirus, u kien hemm rabta mal-konsum tal-frawli ffri]at.

l-o[ra bdew il-protesti u bdiet ti]died id-do]a tal-[ruxija mir-re;im fil-konfront ta’ dawk li kienu qed jipprotestaw.

It-Turkija g[andha madwar 100,000 refu;jat mis-Sirja u tat kenn lill-mexxejja tarribelli. Il-militar Tork hu ferm aktar b’sa[[tu minn dak Sirjan.

Nhar il-:img[a, Erdogan insista li pajji]u ma riedx gwerra i]da wissa lis-Srija biex ma “tag[milx l-i]ball fatali” li ma ti[ux lit-Turkija bis-serjetà.

Din il-;img[a, il-Parlament Tork ta l-permess li l-militar tal-pajji] jaqsam il-fruntiera mas-Srija g[all-azzjonijiet li jkun hemm b]onn.

Il-Ministru tal-Affarijiet Barranin Tork, Ahmet Davutoglu, insista li dan sar bi skop ta’ deterrent. Hu qal li lmilitar g[alissa kien se jwie;eb jekk ikun hemm attakk kontra t-territorju jew kontra l-poplu Tork.

Erdogan, f’diskors f’Istanbul, il-:img[a, wissa li t-Turkija ma kinitx interessata fil-gwerra; i]da hu ]ied li lpajji] kien qrib [afna ta’ wa[da.

Sadattant, Nabil Elaraby, ilkap tal-Lega G[arbija, qal li lmissjoni ta’ medjazzjoni tanNazzjonijiet Uniti kienet “virtwalment impossibbli” li tirnexxi.

Hu qal dan f’intervista mal;urnal E;izzjan Al-Ahram.

24

Lokali

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

NOTTE BIANCA 2012

Fost l-ammont kbir ta’ attrazzjonijiet li ]ejnu l-Belt Valletta fi tmiem il-;img[a li g[addiet waqt in-Notte Bianca, min da[al filBer;a ta’ Kastilja seta’ japprezza l-funtana li tinsab fil-bit[a ta’ Kastilja m]ejna artistikament bil-fjuri. L-arran;amenti saru minn Connie Scerri flimkien mal-istudenti tag[ha.

Paul Curmi ma’ Kleon Alexandriou, uffi/jal kulturali tal-Muni/ipju ta’ Limassol, waqt il-kun/ert li tat il-Banda Filarmonika ta’ Limassol fi Pjazza San :or;, il-Belt, waqt Notte Bianca. Alexandriou hu l-organizzatur tal-Karnival ta’ Limassol li s-sena d-die[la se jsir bejn is-7 u s-17 ta’ Marzu 2013.

VODAFONE. }ew; timijiet minn Vodafone g[amlu l-almu tag[hom kollu waqt avveniment talkarità ‘It’s a Knockout’ li kien organizzat g[at-tielet sena minn Inspire . Sbatax-il impjegat minn Vodafone flimkien mal-familjari u l-[bieb tag[hom kellhom l-opportunità li jie[du sehem f’log[ob pja/evoli u mhux tas-soltu organizzat g[al dik il-;urnata. Il-Park Nazzjonali f’Ta’ Qali nbidel f’korsa ta’ ostakli kbar g[at-tielet edizzjoni tal-avveniment ‘It’s a Knockout’. Kumpaniji, gruppi ta’ [bieb u organizzazzjonijiet o[ra ltaqg[u f’ambjent rilassanti u b’inqas stress barra mir-rutina taxxog[ol tag[hom g[al esperjenza unika. Il-Vodafone Malta Foundation kienet wa[da mill-isponsors tal-avveniment bl-g[an ewlieni li ti;bor fondi u fl-istess [in issa[[a[ il-[idma tal-membri tat- tim.

Maltex 2012 – wirja filatelika fil-Furjana Il - wirja annwali Maltex, organizzta mill - Malta Philatelic Society, se ssir bejn it -1 2 u l -1 4 ta ’ Ottubru fil - Lukanda Phoenicia, il - Furjana .

It - tema g[al din is - sena hi : Malta in War and Peace .

Il - wirja, li se tkun inawgurata mill - President ta ’ Malta George Abela,

se tifta[ g[all - pubbliku f ’ dawn il - [inijiet : Il :img[a u s - Sibt : mid - 9 a . m . sas - 6 p . m .; il - {add mid - 9 a . m . sa nofsinhar .

Id - d[ul hu bla [las .

Inglot Cosmetics fin-New York Fashion Week INGLOT Cosmetics ing[aqdu flimkien ma’ STYLE 360 waqt in-New York Fashion Week. Din kienet id-disa’ darba li INGLOT [adu sehem fin-NewYork Fashion Week. Din id-darba kienu sponsor uffi/jali ta’ STYLE 360 u kollezzjonijiet tar-rebbieg[a u sajf 2013 ta’ Abbey Dawn, mi;juba minn Avril Lavigne.

Jekk tixtiequ tippruvaw dawn il-prodotti uni/i, ]uru INGLOT Malta, Sliema fejn tisg[u tibbenefikaw minn offerti esklusivi. Tistg[u wkoll tibbukkjaw l-appuntament tag[kom ma’ INGLOT Malta billi //emplu fuq 20151410 jew i]uru il-websajt www.inglotmalta.com.

-

Il {add, 7 ta

’ Ottubru, 2012

25

Collage

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

F’pa;ni o[ra>

28-29 Malta Military Tattoo

Romeo Romeo uu :uljetta :uljetta fl-ambjent fl-ambjent lokali lokali tat-tmeninijiet tat-tmeninijiet •• Attivitajiet Attivitajiet teatrali teatrali f’pa;na 27 f’pa;na 27

30-31 Oliver Friggieri

32 50 sena

-

g[all Kon/ilju Vatikan II

26 COLLAGE KOTBA

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Manwel Dimech f’dawl g[al kollox ;did minn Mark Montebello u Frans Galea

Sa ftit snin ilu, [add ma kien ja[seb li seta’ jinstab xi [a;a sostanzjali ;dida dwar Manwel Dimech. L-ist[arri; f’dan il-qasam, li kien beda fil-bidu tas-snin sebg[inijiet u ssa[[a[ mal-erbg[in sena wara, kien donnu la[aq log[la punt ta’ ]vilupp tieg[u.

I]da fil-fatt mhux hekk kien. F’dawn l-a[[ar snin, kien pja/ir kbir g[alina li nag[mlu sejbiet ;odda, u dawn qeg[din ji;u pubblikati g[all-ewwel darba.

Is-sejba l-;dida hi marbuta ma’ kitbiet li Dimech [ejja waqt l-e]ilju tieg[u fl-E;ittu mal-mitt sena ilu. Kulma kellna tieg[u minn dan i]]mien kienu ftit ittri. Millbqija, kul[add kien tal-fehma li ebda kitba o[ra minn tieg[u ma kien se[[ilha teg[leb ilqerda li j;ib i]-]mien.

Tabil[aqq, kien emmnut li fil-fatt Dimech lanqas biss kien kiteb xejn estensiv jew ta’ importanza kbira waqt li kien l-E;ittu. I]da issa nafu mod ie[or.

Il-manuskritti li sibna kienu mi]mumin mit-tifla ta’ Juan Mamo, Saturna Tonna, b[ala tifkira g[a]i]a ta’ missierha.

Sa ftit snin ilu, [add [liefha ma kien jaf li je]istu.

Ba]ikament, dak li g[andhom dawn il-manuskritti huma mijiet ta’ afori]mi bl-Ingli] li Mamo kien direttament ittraskriva minn dokument li

Dimech kien personalment kiteb fl-a[[ar tliet snin ta’ [ajtu.

Mamo kien ir/ieva dan iddokument ftit wara li Dimech miet ming[and dawk li kienu jie[du [sieb l-isptar ta’ fejn kien mi]mum. Mamo kien ;ie mitlub jirritorna d-dokument lill-familjari ta’ Dimech.

Aktarx bil-permess ta’ mart Dimech, lura Malta Mamo ]amm id-dokument g[andu u [ejjieh g[all-pubblikazzjoni.

Minkejja li qatt ma rnexxielu jippubblika x-xog[ol, ilmanuskritti tal-abbozz u talkopja finali li kien g[amel ma ntilfux jew inqerdu.

Mhux b[ad-dokument ori;inali ta’ Dimech.

Min[abba li s’issa dan [add ma jaf x’sar minnu, i]-]ew; manuskritti ta’ Mamo kienu je[tie;u prova dokumentarja /ar g[all-e]attezza tag[hom.

Din ;iet bl-iskoperta sabi[a ta’ manuskritt ie[or li fih parti mill-abbozz ori;inali li Dimech stess direttament blIngli] bi t[ejjija g[all-kitba tad-dokument li minn fuqu Mamo g[amel il-kopji tieg[u.

Dan il-manuskritt ma j[alli ebda dell ta’ dubju li lmanuskritti ta’ Mamo huma awtenti/i u ta’ min joqg[od fuqhom.

Il-pubblikazzjoni l-;dida, ma[ru;a mill-SKS u editjata minn Mark Montebello u Frans Galea, hi edizzjoni

Manwel Dimech> dokumenti ;odda li jitfg[u fuqu dawl ;did

tipika tal-kontenut s[i[ tattliet manuskritti li ssemmew.

Ma[dum kollu bl-Ingli], ilktieb i;ib il-kitbiet finali li Dimech g[amel fl-e]ilju bejn is-snin 1917 u 1920. G[andu 2,582 afori]ma, 57 epitafu u

U[ud mill-afori]mi ta’ Dimech> •

• • • • • • • •

As time cannot be weighed, it follows that no-one can set a price on it.

The result of chance is often more weighty and satisfactory than the result of the most elaborate schemes.

Much could be done to better the condition of the soldier< but one thing would suffice: the abolition of war.

Gentleman or no gentleman matters little< what matters much is that he behaves like a gentleman.

What may be useful to us in aftertime is no less worth taking care of than what is useful to us now.

Think not that you can better your condition by wishing to better it, without making the most strenuous efforts to this effect.

Let hope be your constant companion, but rely not upon her.

It seems to be a satisfaction for the poor to know that the rich will die like them.

In our dealings with others we should not consult our wants only.

(Fuq)> Il-fa//ata tal-ktieb ;did dwar Manwel Dimech.

(Lemin)> Manuskritt ori;inali minn id Manwel Dimech

17-il storja. Il-ktieb fih bijografija ta’ Dimech, kif

ukoll anali]i kritika u testwali tal-manuskritti msemmija.

Din il-pubblikazzjoni tg[olli l-istudju ta’ Dimech g[al qu//ata li qatt ma

ntla[qet qabel. Minn issa ’l quddiem, [add ma jista’ jibqa’ j[ares lejn Dimech blistess mod kif kien.

Il-ktieb, mhux biss jippre]enta l-ewwel xog[ol mag[ruf ta’ Dimech miktub kollu kemm hu bl-Ingli], i]da jo[ro; g[ad-dawl il-mo[[ brillanti u l-integrità morali li kellu fi ]mien ta’ tbatija bla qies. Tul il-medda kollha talkitba, wie[ed jista’ jara li lIngli] ta’ Dimech hu perfett, ir-reqqa ta’ [siebu hi in/i]iva u penetranti, u l-intelli;enza tieg[u hi tassew tal-g[a;eb.

Aktar minn hekk, il-kitba ta’ Dimech hi ;awhra ta’ g[erf fiha nnifisha. Hi kitba li tit[addet dwar kull tema li tista’ timma;ina, middrawwiet tan-nies sal-politika u l-gwerer dinjija u sattwemmin reli;ju]. Il-[sibijiet u r-riflessjonijiet ta’ Dimech jg[allmu u jag[mlu l-qalb lil kull qarrej biex irabbi fih sens ta’ b]ulija, drawwiet tajba u ;udizzju sod.

Din il-kitba ma tixbah xejn il-kitbiet li Dimech sawwar u xandar qabel id-deportazzjoni u l-e]ilju tieg[u waqt li kien Malta. Fiha nnifisha, tirrappre]enta l-qu//ata tal[idma intellettwali tieg[u.

Aktar minn hekk, hi xhieda qawwija tal-karattru morali g[oli ta’ Dimech, li la l-g[ira u lanqas il-kattiverja ma setg[u qatt jeqirdulu.

COLLAGE TEATRU 27

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Romeo u :uljetta fl-ambjent politiku Malti Theatrencore jittrasportaw l-istorja tra;ika ta’ Verona f’Malta tas-snin tmenin Romeo and Juliet – l-iktar storja romantika mag[rufa mad-dinja kollha, waslet f’idejn Theatrencore li qabdu l-;rajja tal-ma[bubin li twieldu ta[t stilla [a]ina u minn Verona mexxewha sa Malta fis-snin tmenin.

B’hekk it-tra;edja ta’ Romeo u :uljetta tie[u bixra ;dida g[ax qed isse[[ fleqqel tat-tensjoni vjolenti li kien hemm bejn il-Laburisti u n-Nazzjonalisti.

Lesti biex imorru kontra lkurrent ta]-]ew; partiti, Romeo (Philip LeoneGanado) u :uljetta (Sharon Bezzina) jissieltu biex im[abbithom til[aq il-milja tag[ha minkejja l-mibeg[da kollha madwarhom.

Gassijiet tad-dmug[, Pacman, it-televixin Grundig, i/-/ikkulata Catch, Wham, Dallas, Dynasty u lkultura punk iservu b[ala sfond g[al dan id-dramm li jg[addu kemm jg[addu snin, dejjem jibqa’ jqanqal lilludjenzi.

Din il-produzzjoni, ta[t iddirezzjoni ta’ Tyrone Grima, ]ammet [afna mit-test Shakesperjan.

Il-kast jinkludi lil Colin Willis, Erin Stewart Tanti, Nadine Genovese, David Chircop, Alex Gatsey, Pauline Fenech, Marvic Cordina, Joe Pace u Marco Calleja.

Fi kliem l-organizzaturi, kemm dawk li jxaqilbu lejn l-a[mar, u kemm dawk li jxaqilbu lejn il-blù, jew sempli/ement dawk li g[adhom jemmnu biss flim[abba, g[andhom jin;abru biex jaraw dan ixxog[ol teatrali fil-Kavallier ta’ San :akbu fit-12, 13 u 14 ta’ Ottubru fit-8 ta’ filg[axija.

Il-biljetti jistg[u jinkisbu mill-Kavallier ta’ San :akbu, il-Belt (tel.

21223216; www.sjcav.org) Dan id-dramm hu produzzjoni ta’ Theatrencore bi s[ab mal-Kavallier ta’ San :akbu.

U[ud mill-atturi ta’ Theatrencore fil-produzzjoni ‘Romeo and Juliet’

Jer;g[u jift[u l-briedel fi Strada Stretta^ Sitt rappre]entazzjonijiet ta’ ‘Plautus Strait’ fi Strada Stretta Propjament burdell wie[ed se jifta[ ... kwa]i insomma ...

Nisimg[uhom jg[idu li min g[andu l - flus jag[mel triq fil - ba[ar… Il - verità hi li nies b ’ [afna flus g[andna mhux [a]in imma toroq fil - ba[ar ftit li xejn… L - ikbar sfortuna hi li xi kultant min g[andu l flus flok jag[]el li jibni triq fil - ba[ar jag[]el biex jibni triq tat - telfien, li b ’ xi mod tista ’ tg[id li hi triq li tag[ti g[all - ba[ar ukoll ! Mhux hekk jg[idu meta xi [add jaqbad triq [a]ina^ Mar il - ba[ar !

Hekk hi l - istorja ta ’ Pawlinu li jag[tiha g[all [ela fil - ;rajja Trinimmus ta ’ Plautus . Din l - istorja nkitbet madwar mitejn sena qabel Kristu imma tiskanta kemm hi relevanti g[all - [ajja tal - lum . Il kittieb Ruman Plautus ju]a l - kapa/ità komika tieg[u biex je[odna fi vja;; materjalist f ’ abbundanza ta ’ xorb, nisa u xalar .

Dan mitejn sena qabel Kristu… Imma llum ma

U[ud mill-atturi fil-produzzjoni ‘Plautus Strait’ li se ssir bejn it-12 u l-21 ta’ Ottubru

ji;ri xejn differenti…forsi din hi l - akbar kummiedja tal - bniedem li g[alkemm tg[allem jitla ’ fuq il qamar ma tg[allimx jin]el fil - psike tieg[u u baqa ’ ji;ri biss wara qmura virtwali u stilel li di;a n[arqu .

L - ambjent tal - istorja ta ’ Plautus hu dwar bniedem

li jidde/iedi li ja[raq flusu fin - nisa u x - xorb tant li wasal biex bieg[ il propjetà li [allielu missieru u ;id o[tu biex ikollu x ’ jonfoq .

Ir - re/ta Plautus Strait li ‘ Bakkanti ’ se jtellg[u matul dan ix - xahar, tabil[aqq g[andha interpretazzjoni Maltija,

kemm lingwistikament u anki kulturalment u allura qed tkun ambjentata fi Strada Stretta, propju fl Isplendid Bar li min jaf kemm ra karattri simili ta ’ Pawlinu mill - [amsinijiet sas - sebg[inijiet .

Ma jonqsux il - karattri femminili li kienu j[ajru nies b[al Pawlinu jg[addu

jie[du grokk u s - sid tal [anut li jferra d - duwa tal madalena u ma jara xejn [lief li jit[allas .

G[all - fini moralisti/i li hu stil plawtjan ma setax jonqos li jkun hemm ukoll ‘ it - tajjeb ’ li jfittex l im[abba u l - ;ustizzja .

Imma xorta l-istorja mhix sempli/i daqskemm tista’ tinstema’ u l-karattri mhumiex komuni daqskemm wie[ed jista’ ja[seb. U t-triq lanqas ma hi dejqa daqskemm tag[ti l-impressjoni li hi…

Miktuba minn George Peresso, ta[t id - direzzjoni ta ’ Keith Borg, Plautus Strait , bi produzzjoni ta ’ Bakkanti, se tittella ’ fl Isplendid Bar proprju fi Strada Stretta, il - Belt Valletta, fit -1 2, 1 3, 1 4, 1 9, 20 u 2 1 ta ’ Ottubru, fit - 8 ta ’ filg[axija .

Biljetti jistg[u jinkisbu minn www . activemalta. com jew billi tikkuntattjaw lil Bakkanti fuq info@bakkanti . com jew billi //emplu 77088099 .

Ejjew ibburdellaw mag[na !

28 COLLAGE ATTIVITAJIET

COLLAGE ATTIVITAJIET 29

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Massed Pipes & Drums (Malta)

EDIZZJONI O{RA TAL-MALTA MILITARY TATTOO G[addiet sena o[ra u re;g[et waslet il - Malta Military Tattoo . Din is - sena, id - disa ’ tattoo ta ’ Malta se tkun organizzata nhar is - Sibt 1 3 u l - {add 1 4 ta ’ Ottubru 20 1 2 . B[as - sena l - o[ra, i] - ]ew; wirjiet jibdew fis - sitta ta ’ filg[axija, fl - MFCC Ta ’ Qali .

F ’ kummenti li tawna, l - organizzaturi qalu li ] - ]ew; g[anijiet tat tattoo ta ’ Malta huma biex jattiraw aktar nies hawn Malta fi ]mien li hu kemxejn kwiet g[all - industrija tat - turi]mu, kif ukoll biex i]ommu [aj il - wirt tal - mu]ika militari kif ukoll dik popolari li g[andna . “ L - iskop tag[na hu li nkomplu nkattru dan il - wirt flimkien ma ’ baned militari u / jew baned paramilitari minn pajji]i barranin .”

Din is-sena se jie[du sehem Pryde of East Lothian Pipes & Drums u Pryde of East Lothian Highland Dancers mill-Iskozja. Il-grupp ta]]effiena [adu parti kemm-il darba fit-tattoo famu]a ta’ Edinburgh.

Mill-Ingilterra se jkun hemm Plymouth and Cornwall Air Training Cadets Corps of Drums. Ma’ dan il-grupp se jie[u sehem ukoll Isaac Gomis, li ftit ilu reba[ il-Best Bugler f’attività mu]ikali f’Liverpool.

Mill-Polonja jie[du sehem Orkiestra Nadarzyn, li fl-2008 il-

Il-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta

Nadarzyn Orkiestra OSP (Polonja)

Ministru Pollakk g[all-Kultura u l-Wirt Storiku ippere]entalhom midalja g[as-‘Servizz lejn il-Kultura Pollakka’. :ejjin ukoll Sbandieratori delle Contrade di Cori mill-Italja, grupp verament tajjeb li jo[olqu spettaklu meta jg[ollu l-bnadar fl-ajru, kif ukoll Spordiklubi Rullest mill-Estonja. Dan it-tim kien champion tar-Roller Skating tal-Ewropa fl-2006 u fl-2009.

Dawn il-baned / gruppi barranin se jie[du sehem flimkien ma’ baned minn Malta, li huma l-Massed Pipes & Drums mag[mula minn Wallace Pipes & Drums, Marsa Scouts Pipes & Drums, Marsa Scouts Corps of Drums, }urrieq Scouts Pipes & Drums, Malta Police Pipes & Drums u Pipes & Drums tal-Banda tal-Armata.

B[as snin ta’ qabel, jie[du sehem ukoll il-Precision Drill Team u lBanda tal-Korp tal-Pulizija ta’ Malta, flimkien mal-Banda tal-Armata Maltija.

Biljetti bil-prezz ta’ €20 jew €30 jistg[u jinxtraw online minn www.ticketline.com.mt, mill-MFCC Ta’ Qali – tel. 21410371, jew billi tibag[tu email fuq booking@maltamilitarytattoo.org.

G[al aktar tag[rif tistg[u //emplu 21410371, 21376312 jew 79068676.

Plymouth and Cornwall Air Training Cadets (Ingilterra)

Spordiklubi Rullest (Estonja)

}urrieq Scouts Pipes and Drums

Storici Sbandieratori delle Contrade di Cori (Italja)

Pryde of East Lothian Dancers (Skozja)

30 COLLAGE LETTERATURA

COLLAGE LETTERATURA 31

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Fidi, Knisja u So/jetà f’Malta llum (2)

RIFLESSJONIJIET LOK ALI> MALTA LLUM minn Oliver Friggieri .....................................

Mhix il-Malta li nqassmu litturisti fil-kartolini mlewna u inno/enti. M’hix il-Malta li tturisti jiskopru bil-kamera tar-ritratti f’idejhom. M’hix Malta li n[obbu ng[annulha innijiet ta’ tif[ir – morali, reli;ju], politiku – biex infa[[ru lilna nfusna. M’hix Malta li baqg[et differenti minn “barra minn Malta”.

Malta saret hi wkoll iddinja, estensjoni tas-Sud Ewropew, estensjoni tanNord Afrikan, roundabout bejniethom. Hi l-Malta li sikwit nuru li ma rridux nammettu li te]isti, u hi a[na stess.

Il-Malti li issa die[el filmillennju hu l-istess bniedem kumpless li jinstab filkontinent. Il-li;ijiet tal-pajji] g[adhom ma jirrikonoxxuhx b[ala tali, i]da ma jistg[ux idumu wisq biex jag[rfuh kif inhu, /ittadin li hu wisq eqreb lejn l-Ewropa milli lejn ilMalta sabi[a u ideali li nemmnu li ng[ixu fiha wara li g[exu fiha u tawhielna niesna b’idejhom.

Waqt li l-anali]i politika hi me[tie;a [afna, l-i]jed filqasam ekonomiku, l-anali]i kulturali mhux biss hi importanti [afna i]da trid tkun hi li tispjega lir-realtà ekonomika. }vilupp me[tie; jista’ jkun id-d[ul ta’ kull st[arri; kulturali (fis-sens antropolo;iku, wiesa’) fiddinja politika. I]da anki din id-dinja g[ad jonqosha li teg[leb il-limitu qalil talpartiti]mu, sfida li baqg[et ma ntreb[itx g[aliex titlob tibdil mill-qieg[ fil-binja strutturali tal-[ajja Maltija.

Hemm il-periklu li kull t[assib dwar Malta, l-aktar fil-qasam politiku, jolqot biss lill-kultura tal-prezzijiet, ilkwistjoni ta’ kemm g[andna fil-but, minflok il-kri]i talidentitajiet, il-kwistjoni ta’ min a[na.

Riflessjonijiet tal-awtur fid-dawl tat-trilo;ija tieg[u Hekk T[abbat il-Qalb Maltija, rumanz fuq ir-rabta bejn Knisja, sa/erdot, poplu u familja, klassijiet so/jali u pre;udizzji f’Malta tal-lum. Rumanz li jiddeskrivi x’qieg[ed ji;ri f’Malta llum. Dawn huma l-kummenti tal-awtur dwar ir-rumanz (pubblikat minn Klabb Kotba Maltin) u r-realtà Maltija.

L-ewwel parti dehret nhar il-{add li g[adda.

It-theddida ewlenija li jidher li g[andha l-politika Maltija hi li taqbad triq ;dida g[al kollox [dejn l-img[oddi tag[ha g[allinqas missebg[inijiet ’l hawn: it-triq tas-supersuq.

Il-klassi politika tinsab filqag[da li jkollha titkellem f’termini ta’ flus biex tkun apprezzata fil-livell elettorali.

Din tista’ tkun il-fa]i li fiha tkun estinta r-razza tal-politi/i li jemmnu fil-valuri.

Il-kri]i reali tinsab xi mkien ie[or, anzi din il-qag[da nnifisha hi xhieda li l-kri]i hi wisq ifned. B[al drabi o[ra, il-politika torganizzaha, tippopolarizzaha, tag[tiha struttura li jidda[[al fiha kull abitant li g[andu but x’jimla.

Minn hawn ’il quddiem, kull diskors dwar il-valuri jista’ jidher lussu ]ejjed, t[assib irrilevanti.

Minn hawn ’il quddiem ukoll, il-kultura titqies b[ala

❞

L-isfida ewlenija tal-Maltin, marsusin fuq xiber art mg[obbi ]]ejjed, se tkun il-konvivenza. L-affollament u l-frustrazzjoni li j;ib mieg[u, l-ispazji mimlijin u l-klawstrofobija li jnissel

❞

kapri//, kompartiment li fih jin[a]nu d-delizzji – b[al kamra tal-;ugarelli ta’ tifel li issa tfarfar u li forsi f’waqtiet qsar ta’ nostal;ija jitwebbel jer;a’ jid[ol fiha u jteftef.

Iridu jkunu l-membri talklassi politika, b[ala grupp ta’ parlamentari mi]-]ew; na[at, li ja[sbu u jit[assbu dwar problemi gravi li mhumiex se j;ibulhom voti i]da jroddulhom sodisfazzjon kbir jekk jiffa//jawhom.

Malta ;dida, dik li fil-fehma tieg[i qed tqa//at l-g[eruq ta’ sekli s[a[ issa, ma ting[arafx fid-dawl ta’ partit jew ie[or, g[aliex mhix nofs Malta; ting[araf bi [sieb li hu Malti s[i[ biex imbag[ad jikber fi [sieb li hu uman s[i[.

Hemm il-periklu li ddifferenzi strutturali, dommati/i, bejn i]-]ew; partiti jie[du l-ispazju kollu tal-a;enda tal-pajji]. Fi kliem ie[or, l-a;enda tal-konfront bejn ]ew; partiti tista’ tispi//a biex issir l-a;enda tal-pajji] kollu. B’hekk ilkri]ijiet kotrana l-o[ra g[andhom mnejn jispi//aw biex lanqas jibqg[u jiksbu xi spazju prominenti xieraq filmezzi tal-komunikazzjoni.

Dan il-pro/ess beda di;à, mad-d[ul tal-kultura talkwantità b[ala g[an fiha nnifisha. Il-prijoritajiet qeg[din jitbiddlu, u ji//aqalqu mil-livell tal-valuri g[al-livell tal-poteri.

Dan hu l-akbar ‘transfer politiku’ li qieg[ed isir.

IL-POLARIZZAZZJONI Hi eqdem mill-partiti politi/i; hi mnissla mill-

qasma fi tnejn fi [dan listruttura qadima tar-ra[al parrokkjali. Il-partiti wirtuha, [addmuha u invadewha biex g[a;nuha skont is-sura tag[hom. B’hekk illum Malta kollha saret parro//a wa[da mag[mula minn ]ew; partiti kontra xulxin.

Tkun [a;a xierqa li dan ilpro/ess ikrah jitre;;a’ lura, i]da dan jitlob li jitfassal programm elettorali miktub mi]-]ew; partiti flimkien. {a;a impossibbli.

Minn ftit ]mien ’l hawn, forsi minn madwar il-bidu tad-disg[inijiet, ilpolarizzazzjoni saret aktar sottili, wisq inqas storbju]a, aktar meqjusa fuq meta u kif g[andha tg[olli rasha. Hi aktar matura, b[al si;ra kalma g[aliex xenxlet g[eruqha f’fond akbar.

L-EDUKAZZJONI

Malta g[andha per/entwali g[olja [afna ta’ illitteri]mu.

Hemm bosta ra;unijiet li jfissru dan, fosthom innuqqas ta’ t[addim tal-lingwa tal-poplu g[all-edukazzjoni tal-kotra fil-livelli kollha, mill-iskola sax-xandir.

L-illitteri]mu jfisser frustrazzjoni, apatija, tlajjar u mbag[ad distakk mis-sistema so/jali. Jista’ jkun in-nisel talkriminalità msarrfa f’kultura.

Hi kultura li te[odha kontra lkultura. Problemi so/jali kbar huma mi]rug[in flillitteri]mu jew fissemilingwi]mu li Malta tinsab fih.

Il-fatt li Malta qieg[da titlef il-lingwa tag[ha b’g[a;la kbira, u g[alhekk qieg[da

tbiddel mill-qieg[ ukoll anki lill-Ingli] li mhuwiex tag[ha, jista’ juri li l-kultura tannuqqas tar-rispett lejn ilkelma, u l-kultura tat-tkissir a//ettat tal-lingwa huma sinjali li jolqtu lill-mo[[ f’Malta, kemm mo[[ lindividwu u kemm mo[[ ilgrupp kollu.

Hekk tmut l-e]attezza f’pajji], u minflokha jid[lu limpressjoni]mu, il-bejnwie[ed-u-ie[or, is-superfi/jalità.

Hemm bosta e]empji li juru li Malta qieg[da tin[all flidentità tag[ha bl-istess ritmu li bih qieg[da tin[all il-lingwa li kienet hi li ]ammitu kompatt tul sekli s[a[. Ilmaltemp veru tal-istorja kollha hu issa. Tant hu maltemp qawwi li jista’ jidher b[ala bnazzi.

L-akbar problema edukattiva tinsab flapprofondiment. :raw wisq bidliet li l-vittma wa[danija tag[hom kien l-i]vilupp profond tal-mo[[. Pur/issjoni twila twila ta’ tibdil spi//at biex ]vinat lill-edukazzjoni.

Il-kwalità kellha //edi min[abba l-kwantità mbiddla f’kult. Il-prezz ta’ dan hu g[oli [afna u beda jidher floqsma ewlenin tal-[ajja so/jali, kulturali u morali.

IL-KWISTJONI EWROPEA Jimporta, i]da ma jimportax wisq, jekk fil-festa ta’ argumenti – favur bilfors jew kontra bilfors – dwar iss[ubija fl-Ewropa ng[adu

[wejje; li ebda studju] serju tal-kultura Maltija ma ja//ettahom.

Jimporta, u ma jimportax wisq, jekk l-Istorja, g[al darba o[ra, spi//at saret pakkett g[all-bejg[, bi prezzijiet favorevoli wie[ed aktar mill-ie[or.

F’dan il-ba[ar anki lpolitiku tal-valuri jkollu jsejja[ l-ajjut, inkella jeg[req.

L-istorja hi twila [afna: fi ]minijiet differenti fis-seklu g[oxrin, waqt li l-istudji akkademi/i t[allew fil-;enb jew lanqas biss inqraw jew kienu mag[rufa, intqal politikament li konna Feni/i, imbag[ad konna Latini, imbag[ad konna G[arab.

Tradizzjoni s[i[a ta’ studji t[alliet siekta fil-libreriji biex tinstema’ l-kelma li l-ista;un politiku jkun je[tie; l-aktar.

Anki dan ma jimpurtax, waqt li jimporta. Warda tibqa’ warda, issej[ilha xi ssej[ilha.

I]da l-kri]i tal-identità b’dan il-mod tissokta tikber, u leffetti tag[ha huma qawsalla s[i[a: mill-frustrazzjoni salkriminalità.

M’hemmx dubju li ddiskors ekonomiku qieg[ed isir bi professjonalità s[i[a mill-politi/i. Id-diskors kulturali dwar l-izvilupp tass[ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea jrid isir hu wkoll bilkompetenza, ’il fuq millpartiti, ming[ajr dommati]mu ta’ na[a ottimista u ta’ na[a pessimista, b’dellijiet ta’ gri] b[al f’kull g[a]la o[ra.

Ninsabu f’din il-fa]i meta kwistjoni morali hi wkoll kwistjoni politika. Hu ]mien, fost l-o[rajn, ta’ kri]ijiet ta’ kuxjenza g[al diversi politi/i, kif wera r-referendum dwar id-divorzju. L-a;enda hi miftu[a, u hi wisq itwal.

Il-mistoqsijiet fundamentali saru di;à u min-na[a tieg[i hawn nirreferi biss g[al kitbiet li xandart di;à.

L-AMBJENT Kri]i tal-Ambjent? Jew Ambjent ta’ Kri]i? L-ispazju mhux biss hu fiss fi]ikament; hu wkoll relattiv mentalment.

B[ala medda art, Malta kienet u hi dik li hi. I]da meta wi// Malta ma kienx mikul b[allum, u meta l-abitanti kienu wisq inqas, Malta kienet akbar – mentalment u fi]ikament – g[all-abitanti ta’ qabilna.

Illum li kull xiber art qieg[ed jittiekel, u l-kultura tal-kwantità tinsab labranzetta mal-kultura tal-ispazji kbar, Malta mhux biss hi i]jed iffullata i]da wkoll /kienet.

Sa hawn, il-problema tidher biss fi]ika, territorjali. L-ilma tal-vaska hu mni;;es. I]da jekk fl-ilma mni;;es hemm [uta, il-[uta wkoll g[andha kundizzjoni ;dida.

Il-klawstrofobija, il-limitu, i/-/okon: mill-qasam talambjent dawn iddimensjonijiet da[lu u qeg[din jid[lu wisq aktar filqasam tal-mo[[ tal-Maltin.

L-ekolo;ista jindika lproblema, il-psikologu jkollu je[odha f’idejh g[ax hi tieg[u. Dan hu wie[ed millaspetti l-i]jed doloru]i ta’ Malta fil-;ejjieni qrib. Ilpro/ess se jissokta jisradika lill-bniedem, jaqtg[u millg[eruq, jitfg[u f’ambjent li ma jaqbilx mieg[u. Hi kwistjoni ta’ i]olament ;did f’ambjent iffullat.

L-isfida ewlenija tal-Maltin, marsusin fuq xiber art mg[obbi ]]ejjed, se tkun ilkonvivenza. L-affollament u l-frustrazzjoni li j;ib mieg[u, l-ispazji mimlijin u lklawstrofobija li jnissel: dawn huma l-kaw]i ta’ kundizzjonijiet psikolo;i/i li nistg[u nobsru lejn liema rdum jistg[u jwasslu. ?erti kri]ijiet dominanti

f’din is-so/jetà e//ezzjonali huma effetti ta’ din iddevastazzjoni tal-ambjent, pro/ess uniku fid-dinja fejn pajji] qatt mhu lest. Fuq kollox, is-sens tal-istabbiltà tal-abitanti hu mhedded meta l-permanenza li toffri lpre]enza tal-;ebla titbiddel f’simbolu ta’ xi [a;a li llum tinsab hemm u g[ada le.

Hekk il-valuri fundamentali huma mheddin bis-sa[[a ta’ pro/ess li jidher fi]iku, materjali. Realtà fi]ika li titbiddel bl-g[a;la u b’dan ilmod hi realtà li tistieden revi]joni s[i[a tal-valuri li kienu jfissru stabbiltà.

F’ambjent b[al dan, l-isfida tal-Knisja ssir wisq itqal min[abba li l-kultura talmaterja, tal-akkwist, ta’ ]vilupp immexxi mil-li;i tassuq, hi l-akbar persekuzzjoni li l-Kristjani]mu jista’ jg[addi minnha minn ]mien l-anfiteatri ’l hawn.

IL-PRO:ETT TAL-MILLENNJU L-arti jew ikollha /-/entru tag[ha f’qalb il-bniedem, li tinsab kullimkien, jew ma jista’ jkollha /entru mkien.

G[al g[add ta’ ra;unijiet stori/i u attwali, il-pro;ett tal-millennju jista’ jkun

programm organizzat tajjeb ta’ tixrid tat-tag[lim ta’ kull xorta fuq il-mezzi kollha taxxandir, bi lsien il-poplu, minn esperti f’oqsma differenti.

Pro;ett b[al dan jibda biex jag[mel [aqq ma’ dawk li ma la[qux l-edukazzjoni obbligatorja tal-erbg[injiet, u wkoll ma’ dawk li, minkejja li marru l-iskola, baqg[u ma kisbux it-tag[lim me[tie;.

Dan il-pro;ett ma jiswiex [afna flus, i]da jitlob ilkonvinzjoni li t-tag[lim hu laqwa garanzija tal-benessri so/jali. Minkejja l-isforzi kbar li jsiru mill-Istat f’dan il-qasam, dan il-kredu tattag[lim jonqsu jitbiddel fi struttura sakemm isir regola u attitudni pubblika.

L-istess il-kultura: postha jew hu kullimkien u l-[in kollu, jew imkien u qatt, b[all-arja.

PROPOSTI

Dawn huma proposti pratti/i li fil-fehma tieg[i, u fid-dawl ta’ dan kollu, jistg[u jse[[u bi qbil bejn listituzzjonijiet ewlenin: (1) ilpartiti politi/i, (2) il-Knisja Kattolika, (3) l-g[alliema.

1. Id-d[ul ta’ kultura taddixxiplina, li tibda mill-mod kif isir it-ta[dit u tissokta floqsma l-o[ra. Mis-se[[ ta’ etika tat-ta[dit fil-Parlament tista’ tinbet kultura nazzjonali

s[i[a. It-t[arbit tal-lingwa f’Malta hu rifless ta’ realtà spiritwali.

2. It-trawwim ta’ kultura politika mibnija fuq ir-rispett lejn in-na[a l-o[ra. Mill-idea tal-oppost g[all-idea taddiversità, mill-ambjent li jaqsam fi tnejn g[al ambjent li jag[]el l-ideat f’g[add bla qies: din il-kultura tista’ tkun parti mill-programm skolastiku, jekk titqies li hi [tie;a fil-bini ta’ Malta li qieg[da tg[ix il-pre]ent taddinja.

3. L-ist[arri; organizzat tar-realtà Maltija ;dida li ma tistax tinftiehem tajjeb bilmezzi ta’ qabel.

4. L-integrazzjoni talkultura mal-bqija tal-[ajja Maltija u l-insistenza fuq livelli g[oljin. Il-konvinzjoni li l-poplu Malti jixraqlu hu wkoll il-professjonali]mu dejjem u f’kollox.

5. It-tis[i[ sistematiku ta’ kulma, mid-definizzjoni ta’ Malta, hu mhedded min[abba qag[da storika differenti g[al kollox mittradizzjoni.

“Il-kultura postha jew hu kullimkien u l-[in kollu, jew imkien u qatt, b[all-arja”

32 COLLAGE G{AWDEX

Il-{add, 7 ta‘ Ottubru, 2012

Investiment ta’ aktar minn €12 miljun f’xog[lijiet fil-qasam edukattiv Matul din il-le;i]latura sar investiment ta’ aktar minn €12 miljun, li permezz tieg[u twettqu xog[lijiet infrastrutturali fil-qasam edukattiv f’G[awdex.

Dawn jinkludu pro;etti ewlenin, fosthom il-bini ta’ Istitut g[all-Istudji Turisti/i ;did fil-Qala, Skola Sekondarja :dida g[as-Subien fir-Rabat, titjib fi/-/entri talMCAST u l-Kampus talUniversità, flimkien ma’

xog[lijiet o[ra ta’ manutenzjoni, tisbi[ u titjib madwar l-iskejjel kollha fi [dan il-Kulle;; ta’ G[awdex.

Dan qalitu Giovanna Debono, il-Ministru g[al G[awdex, waqt ]jara li g[amlet fl-iskejjel tal-G[arb u ta]-}ebbu;, fejn matul is-sajf li g[adda sar xog[ol ta’ modernizzar u tisbi[, millimpjegati tas-Sezzjoni talManutenzjoni fil-qasam talEdukazzjoni fi [dan il-

Ministeru g[al G[awdex.

Din it-taqsima tikkoordina [idma matul is-sena kollha, i]da xog[ol intensiv ikun pro;ettat biex jitwettaq fixxhur tal-vaganzi biex b’hekk ma jkunx ta’ xkiel g[allistudenti, l-g[alliema u l-istaff kollu fl-iskejjel.

Xog[lijiet li matul dan issajf jinkludu wkoll dawk fliskejjel primarji tax-Xag[ra, tal-Qala, ta’ San Lawrenz, ta’ Ker/em u ta’ Sannat, kif ukoll

fir-Rabat, fin-Nadur u fixXewkija.

“L-investiment li sar u g[adu qed isir jixhed l-impenn u l-fidu/ja tag[na fit-tfal u ]]g[a]ag[ tag[na. Investiment li nemmnu li se jrendi fit-tul u se jkompli jsa[[a[ ir-ri]ultati miksuba sa issa fil-qasam edukattiv f’G[awdex, li fissru ]ieda kostanti ta’ ]g[a]ag[ li komplew bl-istudji terzjarji tag[hom f’dawn l-a[[ar snin,” sostniet il-Ministru Debono.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

G[awdex jitlef sa/erdot twajjeb

TIFKIRA TAL-INDIPENDENZA. Il-Kumitat ?elebrazzjonijiet Nazzjonali u Re;jonali tal-Kunsill tal-Kultura fi [dan il-Ministeru g[al G[awdex fakkar it-48 anniversarju tal-Indipendenza ta’ Malta permezz ta’ kun/ert sinfoniku mill-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta ta[t it-tmexxija tal-Kaptan Ivan John Borg, nhar it-22 ta’ Settembru li g[adda. fi Pjazza Indipendenza, ir-Rabat, G[awdex.

L-attività kienet preseduta mill-Prim Ministru ta’ Malta Lawrence Gonzi u martu Kate.

Sbie[ il-{amis 13 ta’ Settembru, fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex, Dun :or; Bezzina, Monsinjur u Rettur tal-Knisja ta’ San :akbu tar-Rabat, [a l-a[[ar nifs tieg[u wara ;lieda [arxa mal-marda li [akmitu.

G[awdex kollu kien jaf lil dan is-sa/erdot li kien joqg[od fit-Telg[a tal-Belt u fost il-Maltin kien mag[ruf sewwa wkoll g[aliex g[al snin twal kien jippre]enta kull nhar ta’ {add filg[axija programm ta’ sag[tejn fuq l-RTK. Ara wkoll pa;na 18

Dun :or; Bezzina

Ippremjata l-[ila tal-[addiema fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex Carmel Camilleri, infermier li ja[dem fl-ITU tal-Isptar :enerali ta’ G[awdex, kien ippremjat b[ala l-{addiem tas-Sena f’dan l-isptar g[all2011.

Hu kien deskritt b[ala [addiem e]emplari u responsabbli li involva ru[u f’attivitajiet biex jin;abru fondi g[all-benefi//ju ta’ pazjenti li qed isofru minn mard serju, kif ukoll biex jorganizza attivitajiet li jippromwovu l-g[aqda fost il[addiema.

G[al din l-attività attendew il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono, il-Ministru tal-:ustizzja, ilKonsultazzjoni Pubblika u lFamilja Chris Said, isSupretendent tal-Isptar :enerali ta’ G[awdex Dr Anthony Livori, [addiema u mistednin o[rajn.

Seminar dwar l-Anzjanità Attiva u s-Solidarjetà bejn il-:enerazzjonijiet

Carmel Camilleri jir/ievi l-unur minn idejn il-Ministru Debono

G[all-ewwel darba ;ie mniedi l-Premju ‘It-tim tasSena’, li ng[ata lill-Kumitat g[all-{arsien tas-Sa[[a fi [dan l-Isptar :enerali ta’ G[awdex.

Matul din is-sena dan it-tim organizza diversi attivitajiet barra mill-[itan tal-isptar bilg[an li jkunu promossi pratti/i tajbin marbuta mal-[arsien tas-sa[[a.

Is-seba’ edizzjoni tal-Qala Folk Festival

Bejn il-{amis 20 u l-{add 23 ta’ Settembru, il-Kunsill Lokali tal-Qala u l-Qala Menhir Folk Group tellg[u sseba’ edizzjoni tal-Qala International Folk Festival.

B[all-edizzjonijiet pre/edenti, matul dan ilfestival kienu organizzati diversi attivitajiet li minbarra li jipprovdu attrazzjonijiet

partikolari g[al dawk kollha li jattendu, g[andhom ukoll lg[an li jesponu drawwiet u tradizzjonijiet folkloristi/i marbuta kemm mal-lokalità tal-Qala kif ukoll mal-g]ira ta’ G[awdex.

Attività sinonima ma’ dan il-festival hi dik tar-rikostruzzjoni tat-tie; l-antik.

F’dawn l-a[[ar tliet snin, il-

programm im[ejji g[all-Qala International Folk Festival beda jinkorpora wkoll konferenza bilparte/ipazzjoni tal-gruppi mistiedna barranin flimkien ma’ dawk lokali.

Din is-sena, il-konferenza kompliet ti]vol;i fuq it-tema mag[]ula s-sena l-o[ra: Gozo Heritage in Stone.

Enhancing Youth Voluntary Work to Promote Active Ageing and Solidarity between Generations, kienet it-tema ta’ seminar imtella’ millKumitat Re;jonali g[al G[awdex fl-okka]joni tasSena Ewropea g[allAnzjanità Attiva u sSolidarjetà bejn il:enerazzjonijiet.

G[al dan is-seminar, li kien parti mil-Laqg[a :enerali Annwali talEuropean Regional Youth Network, li tag[ha G[awdex hu membru, attendew g[add ta’ Sindki ta’ Kunsilli Lokali f’G[awdex kif ukoll madwar 20 delegat minn [ames re;juni Ewropej.

Waqt id-diskors tal-ftu[, il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono qalet li t-

tema tas-Sena Ewropea ta’ din is-sena tolqot ]ew; sezzjonijiet importanti tasso/jetà – i]-]g[a]ag[ u lanzjani, li t-tnejn jistg[u jikkontribwixxu g[all-;id ta’ xulxin.

Is-seminar kien indirizzat ukoll minn Alison Camilleri, Kap tal-Fondi Ewropej fi [dan ilMEUSAC, Miriam Thewma, Kap E]ekuttiv tal-A;enzija }g[a]ag[, Nicole Borg li bbenefikat minn skema tal-ETC, u minn delegat mill-Emilia Romagna.

Is-seminar intemm b’diskors minn Samuel Azzopardi li hu wkoll ilPresident tar-Re;jun ta’ G[awdex u jirrappre]enta lg]ira ta’ G[awdex filKumitat tar-Re;juni Ewropej.

COLLAGE MEDIA 33

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Ir-rabja tal-Musulmani

Salman Rushdie, lawtur /elebri Indjan b’/ittadinanza Ingli]a, mhuwiex l-aktar bniedem o;;ettiv li jista’ jitkellem dwar ilprotesti vjolenti I]lami/i kontra lparodiji dwar Mo[ammed.

Hu nnifsu kien qala’ fuq rasu l-kundanna g[all-mewt millAyatollah talli pparodizza lill-Profeta.

U kellu jista[ba g[al snin twal, vittma talintolleranza reli;ju]a.

Il-media fil-Punent f’dawn il-jiem ippubblikat x’qed jg[id Rushdie dwar ilprotesti li l-a;enziji tal-a[barijiet o//identali jog[xew ixerrdu mad-dinja.

Interessanti ninnutaw li ma rajna ebda filmati li juru min kienu dawk l-Amerikani li ;ibdu l-film ta’ 13-il minuta, The Innocence of Muslims, li pprovoka l-protesti.

U lanqas ma nafu x’fattizzi g[andhom l-artisti li komplew xandru karikaturi tal-profeta g[arwien fuq ir-rivista Fran/i]a Charlie Hebdo.

I]da dak li naraw huma xeni b’G[arab Musulmani juru lqilla tag[hom kontra linsolenzi. Newsweek, b’messa;; sottili antiI]lamiku, xandret fil-fa//ata close-up ta’ r;iel Musulmani irrabjati, kwa]i isteri/i, jipprotestaw (ritratt).

Naturalment, is-sottotest hu li l-Musulmani kollha huma isteri/i u m;ienen. ?ertament, je]istu fazzjonijiet fanati/i, u l-vjolenza qatt mhi ;ustifikata b[ala metodu ta’ protesta.

Imma naraw x’inhuma l-fatti.

Skont /ifri li qed jin[ar;u, huma biss bejn 0.001 u 0.007 fil-mija minn popolazzjoni dinjija ta’ biljun u nofs Musulman li kienu involuti fil-protesti ta’ dan l-a[[ar kontra l-film u l-karikaturi provokatorji.

Il-per/entwali jirrappre]enta frazzjoni ]g[ira [afna tannumri ta’ Musulmani li [adu sehem fid-dimostrazzjonijiet imdemmija tal-moviment tarRebbieg[a G[arbija.

I]da hemm sorsi fil-Punent li jridu jag[tu l-impressjoni li l-I]lami/i huma kollha ta’ pezza wa[da: fanati/i, im;ienen, vjolenti u qattiela.

Biex tikkonfronta x-xbieha tal-fa//ata li xandret ir-rivista Newsweek, l-a;enzija Amerikana Avaaz.org, li tniedi kampanji globali online g[al-libertà, kontra r-razzi]mu u kontra l-in;ustizzja, xandret 13-il ritratt alternattiv, u

g[amlet cut-and-paste minflok l-imma;ni tal-korla filkopertina ta’ Newsweek.

Ix-xbihat tal-Avaaz juru, fost o[rajn: G[arab itellg[u lb]ie]aq tas-sapun b[ala divertiment, namrati I]lami/i, nisa Musulmani jixtru l-[axix u l-frott, tfal jaqb]u u jilag[bu fl-imsiera[, Musulmani sportivi, ir;iel u nisa, ir;iel barra l-[wienet, jixorbu lkafè, familja riekba karozzin waqt il-btala, e// – fi kliem ie[or, Musulmani normali, jg[ixu r-realtajiet ta’ [ajjithom kwotidjana, imbeg[din g[al kollox millprotesti vjolenti.

Meta tg[id li l-Musulmani huma kollha fanati/i u vjolenti (b[alma riedet tissu;;erixxi lkopertina ta’ Newsweek) tkun qisek qed tavvanza lper/ezzjoni li l-Amerikani kollha huma qattiela fuq death row, jew membri tal-KuKlux-Klan, jew gangsters mafju]i.

X’qal e]att Rushdie Intant. Lura g[al Salman Rushdie. Dawn m’g[adhomx in/identi i]olati, qal l-awtur famu]. Bosta minn dawk ilbliet il-kbar G[arab, li darba

wa[da kienu kosmopolitani, “qed jitgerbu lura, jinbidlu fi n[awi primittivi u medjevali.”

U g[all-konsum tal-media, kompla hekk: “Xi [a;a marret [a]in fid-dinja Musulmana.

Sa ftit de/enni ilu, bliet ma;;uri fid-dinja G[arbija u Musulmani kienu j[arsu ’l quddiem. I]da f’dan l-a[[ar nofs seklu, dawn il-kulturi jidhru li ]]er]qu lura lejn ilmedjevali]mu u r-ripressjoni.

U din hi ;er[a li l-G[arab Musulmani ;abu fuqhom infushom.”

Tajjeb wisq. Mela g[all-awtur /elebri, it-tra;edja talPalestina ;abuha fuqhom infushom ilMusulmani. It-ta[ri; ta’ a;enti b[al Osama Bin Laden misservizzi sigrieti Amerikani kienu responsabbli g[alih il-Musulmani. Linva]jonijiet tal-Iraq u l-Afganistan huma ;rie[i li ;abu fuqhom infushom l-G[arab Musulmani.

U fuq kollox, listorja twila ta’ kolonjali]mu u oppressjoni li lMusulmani sofrew fil-Medju Orjent, lAfrika tatTramuntana, l-Asja ?entrali, issubkontinent Indjan, e//, kienu lkoll feriti li ;abu l-Musulmani fuqhom infushom.

L-argument hu jekk il-media tal-Punent, li g[andha l-a;enda tag[ha, hijiex tippre]enta (jew a[jar, jaqblilhiex tippre]enta) rendikont veritier ta’ x’jemmnu l-I]lami/i, x’inhuma t-tendenzi politi/i awtenti/i tag[hom, kif jg[ixu [ajjithom ta’ kuljum, xi tfisser fil-prattika r-reli;jon, kif ibatu u kif dejjem isibu ru[hom involuti f’tensjonijiet enormi, kunflitti u gwerer li mhux minnu li nissluhom huma stess.

L-effetti tal-MP3 u l-istreaming

B[alissa qed isiru l-a[[ar t[ejjijiet biex ix-xahar iddie[el ikun hemm edizzjoni o[ra tal-Fiera tal-Ktieb.

Xi ;img[at ilu, sewwasew fid-19 u l-20 ta’ Settembru, sar l-International Art Industry Forum (IAIF) fi Vjenna. Ma nafx Malta kinitx pre]enti. L-avveniment kien ma[sub biex jg[aqqad l-arti u l-ekonomija.

Il-qofol tal-Forum kien dwar l-importanza talinnovazzjoni teknolo;ika fissuq tal-arti, li qed tevolvi prattikament kuljum. Il-Forum ikkon/entra wkoll fuq isservizzi multi-medjati/i u lpjattaformi kummer/jali / pubbli/itarji online.

Bit-tixrid dejjem ji]died talMP3 u l-istreaming, il-profil artistiku qed jinbidel rapidament u di;à hemm itt[assib li inqas u inqas nies qed jixtru l-albums tal-mu]ika jew imorru /-/inema.

Naturalment, is-sitwazzjoni tolqot ukoll lis-suq tal-ktieb.

U jkun xieraq li l-edizzjoni li jmiss tal-Fiera Maltija ssib spazju biex ikun diskuss ilfenomenu.

Kummenti dwar websajts li Ωort Il-portal tal-KSU

M’hemmx dubju li lUniversità ta’ Malta tapprezza x-xog[ol siewi li jid[ol g[alih il-Kunsill talIstudenti Universitarji, g[ax studenti kuntenti u moqdija sewwa filb]onnijiet tag[hom iwasslu finalment g[al studenti aktar mog[tija biex jil[qu livelli g[olja fl-istudji tag[hom.

Il-portal www.ksu.org.mt hu xhieda minn Salvu Felice Pace [ajja ta’ kif l-istudenti fidsfelicep@go.net.mt diversi strati taledukazzjoni terzjarja jsibu sapport b’mod tassew prattiku. Bi]]ejjed tid[ol fil-pa;na tal-merb[a tal-websajt biex tara kif l-attivitajiet tal-KSU jil[qu lil kull student u studenta.

Hawn issib [dax-il taqsima li jkopru l-ilmenti li jistg[u jinqalg[u u kif dawn g[andhom ji;u solvuti, permessi g[all-ipparkjar, rifu]joni ta’ flus fuq o;;etti mixtrija li jaqg[u ta[t il-kappa tal-Ismart Card, kiri ta’ togi g[all-gradwazzjoni u okka]jonijiet o[ra, blog amministrattiv li juri x-xog[ol li jsir permezz tal-uffi//ju prin/ipali tal-KSU, avvi]i ta’ postijiet tax-xog[ol, (meta d[alt fis-sit kien hemm 220 job fil-lista), akkomodazzjoni b’informazzjoni fejn tista’ ssib post g[all-kiri, taqsima dwar l-ivvja;;ar relatata mal-opportunitajiet ta’ korsijiet imnedija mill-Unjoni Ewropea u anki f’pajji]i o[rajn, blogs dwar l-edukazzjoni u dwar il-politika so/jali (hawn issib x’inhuma l-[sibijiet tal-KSU dwar materji ta’ importanza so/jali, b[all-koabitazzjoni), u fl-a[[ar nett lu]u tal-Common Room tal-istudenti fejn jistg[u jsiru attivitajiet so/jali.

Storja twila

Jekk tid[ol fit-taqsima ‘About Us’ issib tag[rif komplet dwar il-KSU. Kontu tafu li l-KSU kienet l-ewwel g[aqda tal-istudenti fl-Ewropa^ Kienet twaqqfet fl-1901 u l-ewwel President tag[ha kien Arturo Mercieca, li kien la[aq Prim Im[allef. Min jaf kemm persuni distinti raw il-bidu tal-karriera tag[hom fi [dan il-KSU! Il-KSU hi mifruxa fl-Università nnifisha, fil-Junior College, fl-Istitut tas-Sa[[a, fl-Iskola Medika u fi/?entru Malti g[ar-Restawr. Din l-g[aqda tirrappre]enta listudenti Maltin kemm fuq korpi nazzjonali kif ukoll internazzjonali. {afna drabi xog[ol il-KSU hu li to[loq pont bejn l-istudenti u awtoritajiet li b’xi mod jaffettwaw l-istudenti tal-Università, li llum jg[oddu g[al aktar minn 10,000. Il-KSU kienet membru fundatur tal-Mednet – ilMediterranean Network of Students Representatives.

L-g[an tal-KSU hu li mhux biss tkun servizz g[allistudenti, i]da wkoll li t[abrek biex dejjem tog[la lkwalità tal-edukazzjoni u tinkora;;ixxi l-parte/ipazzjoni tal-istudenti fil-[ajja so/jali u politika tal-pajji]. Il-KSU hi skola fejn jitrawmu l-mexxejja g[all-futur ta’ pajji]na.

Kif jarana [addie[or

Tajjeb li kultant no[or;u ’l barra minn xtutna biex naraw dak li qed jg[id dwarna [addie[or. Illum dan fa/li permezz tal-internet u l-[effa li biha jixterdu l-a[barijiet.

G[alhekk se nag[ti indirizz fejn tistg[u ssibu artiklu ta’ interess: www.daphnecaruanagalizia/2012/09/trouble-allround-and-meanwhile-maltas-laughing. Dan l-artiklu filblogg ta’ DCG hu maqlub mit-Taljan g[all-Ingli] u deher dan l-a[[ar fir-rivista Il Sole 24 ORE.

34 COLLAGE RELI:JON

Il-{add, 7 ta‘ Ottubru, 2012

Is-Sena tal-Fidi minn Fr Charles Fenech O.P., Direttur Moviment Kerygma

Wara ]ew; en/ikliki dwar lim[abba u t-tama, il-Papa pre]enti qieg[ed ipo;;i lattenzjoni tieg[u fuq il-fidi, billi jiddedika g[aliha sena: Is-Sena tal-Fidi.

Il-Papa hu konvint li l-kri]i tad-dinja tal-lum u f’/ertu sens tal-istess Kristjanetà, hi kri]i ta’ fidi. X’hemm a[jar mill-kura li ner;g[u mmorru g[all-g[eruq tal-fidi tag[na, ner;g[u niskopru l-valuri tag[ha u mag[ha niggwidaw il-[ajja tag[na?

Li niskopru l-fidi tag[na, nikkultivawha, ng[ixuha u nag[tu xhieda tag[ha, huma kollha atti mag[quda u dipendenti minn xulxin fiddinamika tag[hom.

Din hi t-tieni Sena ta’ Fidi msej[a mill-Papiet: Papa Pawlu VI wara l-Kon/ilju Vatikan II ried ji//elebra Sena ta’ Fidi fl-1967, “[alli filKnisja kollha jkun hemm stqarrija awtentika u sin/iera ta’ fidi”.

It-tieni Sena ta’ Fidi ;iet im[abbra fis-16 ta’ Ottubru 2011 b’vu/i soda imma mimlija emozzjoni tal-Papa Benedittu XVI filwaqt li ta rra;uni u l-iskop tag[ha: “Se jkun mument ta’ grazzja u ta’ impenn g[al konver]joni dejjem aktar s[i[a lejn Alla, biex issa[[a[ il-fidi tag[na fih u biex in[abbruh bil-fer[ lillbniedem tal-lum”, u biex “nag[tu imbuttatura u nifs ;did g[all-missjoni tal-Knisja kollha, dik li twassal lillbnedmin ’il barra mid-de]ert li fih [afna drabi jinsabu, lejn id-destinazzjoni tal-[ajja”.

Il-Fidi, don u impenn Imnissla minn Alla, il-fidi sserra[ fuq ix-xhieda tieg[u stess. Hi titwieled u tikber filqalb tal-bniedem, fis-smig[ u l-ilqug[ tal-Kelma t’Alla (Ara Rum 10,1).

Il-fidi takkumpanjana g[al g[onq it-triq tal-[ajja u “t[allina nifhmu s-sinjali ta]]minijiet fl-istorja tal-lum” (Ara Indikazzjonijiet Pastorali).

Il-fidi hi don mog[ti b’xejn minn Alla, don li jitlob li ji;i milqug[ u m[ares, don li jkun jidher fl-g[emejjel tag[na permezz ta’ [ajja msejsa fuq ir-rispett g[all-[ajja umana u tan-natura, tal-;ustizzja u talpa/i, tas-solidarjetà u talkoperazzjoni.

Il-Papa jikteb: “Hi l-fidi li

tippermetti li nag[rfu lil Kristu u l-im[abba stess tieg[u; u hi l-fidi dik li twassalna biex nersqu lejh u nitolbuh kull darba li

niltaqg[u mieg[u fil-[ajja tag[na. Meta a[na nkunu sostnuti mill-fidi, inkunu nistg[u n[arsu b’tama lejn limpenn tag[na fid-dinja”.

Li temmen hu li tafda f’Alla, tisma’ l-vu/i tieg[u, tilqa’ d-dawl tieg[u li jg[ammex, b[al Pawlu fit-triq lejn Damasku; li temmen hu li t[allih imexxik filwaqt li tintelaq fl-im[abba tieg[u.

Pawlu ntlaqat mid-dawl ta’ Kristu, dawl li g[amieh, tant li “waqa’ minn fuq i]-]iemel” u kellu b]onn min imexxih minn idejh biex ikompli jimxi filwaqt li jbiddel ir-rotta: ma baqax jippersegwita l-insara imma beda [ajja ;dida billi jwassal lil [addie[or dak li fehem u daq fil-laqg[a tieg[u ma’ Kristu fit-triq lejn Damasku.

G[ad-domanda: “Min int, Mulej?”, Pawlu kien ir/ieva risposta de/i]a: “Jiena :esù, li int qieg[ed tippersegwitah” (Atti 9, 33-5).

Hu kien fehem u [alla lilu nnifsu jintreba[ mill-qawwa ta’ dak id-dawl u dik il-vu/i, sar jaqbel ma’ Kristu u lEvan;elju tieg[u.

Hu sar appostlu ferventi li u]a l-ener;ija kollha tieg[u g[all-qadi tal-Evan;elju.

Hu li kien “persekutur kburi tal-insara” sar appostlu tal:entili, wa[da mill-kolonni tal-Knisja. {ajtu kienet li ‘jilbes lil Kristu’, g[alhekk seta’ jikteb: “Ixbhu lili b[alma jiena nixbah lil Kristu” (Ara 1 Kor 4,16).

Fl-anniversarju doppju L-2012 hi sena

partikolarment importanti g[all-Knisja, li qed ti//elebra l-[amsin anniversarju millKon/ilju Vatikan II u lg[oxrin sena tal-Kateki]mu tal-Knisja Kattolika.

Il-Kon/ilju Vatikan II immarka t-twarrid mill-;did tad-duttrina u l-[ajja talKnisja; Benedittu XVI iqisu b[ala “il-grazzja kbira li minnha bbenefikat il-Knisja fis-seklu g[oxrin” u “boxxla li torjenta fil-mixja tas-seklu li g[adu jibda.”

Il-Kateki]mu tal-Knisja Kattolika hu wie[ed mill-frott importanti tal-Kon/ilju

Is-27 {add matul is-sena

Vatikan II, “strument validu u le;ittimu g[as-servizz talg[aqda ekkle]jali u norma /erta fit-tag[lim tal-fidi.

Fuq il-passi tal-prede/essuri tieg[u Pawlu VI u :wanni Pawlu II, Benedittu XVI fakkar “il-b]onn li ner;g[u niskopru l-mixja tal-fidi biex nuru b’evidenza akbar il-fer[ u l-entu]ja]mu m;edded tallaqg[a ma’ Kristu” (Ara Tnedija tas-Sena tal-Fidi).

Indikazzjonijiet pastorali Is-sena tal-fidi trid “tikkontribwixxi g[al

konver]joni m;edda g[al :esù Kristu u s-sejba tal-fidi, biex il-membri kollha talKnisja jkunu xhieda kredibbli u mimlija fer[ ta’ Kristu Rxoxt fid-dinja tal-lum, li kapa/i jkunu sinjal g[all-[afna persuni li qed ifittxu l-bieb talfidi” filwaqt li jistiednu lil [addie[or biex jifhem aktar fil-fond il-fidi nisranija.

G[al dan l-g[an ;ew mog[tija indikazzjonijiet pastorali biex l-inizjattivi ekkle]jali, fuq livell ;enerali, djo/esan u parrokkjali, ikunu jistg[u jg[inu billi jikkontribwixxu “g[as-sejba mill-;did u t-ti;did tax-xhieda tal-fidi”.

Fost l-indikazzjonijiet insibu: il-Jum Dinji ta]}g[a]ag[ li se jsir fil-Bra]il li “se joffri okka]joni privile;;jata g[a]-]g[a]ag[ biex jesperimentaw il-fer[ li ji;i mill-fidi f’:esù Kristu”; laqg[at ta’ kateke]i g[a]]g[a]ag[; l-involviment taddinja akkademika u tal-kultura g[al “okka]joni m;edda g[al djalogu kreattiv bejn il-fidi u r-ra;uni”, l-impenn flevan;elizzazzjoni l-;dida minn reli;ju]i skont il-kari]mi differenti tag[hom; u l-u]u talmezzi tal-media.

Rebbieg[a ;dida g[all-Knisja Il-laqg[a dwar l-

Evan;elizzazzjoni :dida, li se tifta[ uffi/jalment is-Sena talFidi, trid tkun imbuttatura lejn rebbieg[a ;dida fil-Knisja, mhux biss fil-pajji]i tradizzjonalment insara, imma anki fit-territorji fejn lEvan;elju g[adu ma rabbiex l-g[eruq. L-evan;elizzazzjoni ;dida u l-missjoni g[all-;nus tad-dinja huma g[alhekk aspetti inseparabbli talmissjoni wa[danija tal-Knisja.

Is-sena tal-fidi li tinfirex matul sena s[i[a, tasal fi tmiemha nhar l-24 ta’ Novembru 2013 fil-festa ta’ Kristu Re permezz ta’ proklamazzjoni solenni ta’ fidi.

{SIEB

It-tama mhix [olma imma mod kif tbiddel il-[olm f’realtà.

– Thomas Merton

Dak li jg[aqqad Alla… :enesi 2>18-24< Salm 127< Lhud 2<9-11< Mark 10>2-16 Il-{sieb

:esù jitkellem /ar illum: “Sa mill-bidu tal-[olqien, Alla g[amilhom ra;el u mara. G[alhekk, meta j[alli ra;el lil missieru u ’l ommu u jing[aqad ma’ martu jsiru ;isem wie[ed.” :esù jenfasizza li m’humiex aktar tnejn i]da ;isem wie[ed. Hu jkompli jitkellem b’qawwa kbira: DAK LI JG{AQQAD ALLA MA G{ANDUX JIFIRDU LBNIEDEM. Id-diskors ta’ :esù u t-tag[lim tal-Knisja dwar dan issu;;ett jidhru iebsa u ming[ajr flessibbiltà. I]da llum kul[add jammetti l-importanza li l-familja g[andha fil-bini ta’ so/jetà soda. Il-familja ffurmata mill-koppja mi]]ew;a trid tiddefendi ru[ha minn mentalità li ;;ib il-persuni li jiffurmaw i]-]wie; o;;ett ta’ konvenjenza g[al perjodu qasir ta’ ]wie;.

Il-koppja mi]]ew;a g[andha d-dmir li tibni familja soda fuq l-im[abba ta’ xulxin ba]ata fuq dik l-im[abba-bluha li Alla g[andu g[all-bniedem. U g[alhekk jag[mel sens li, quddiem kull kri]i li tista’ tfe;; fil-koppja, dawn jag[mlu mixja ta’ m[abba u konver]joni; g[aliex xi darba jew o[ra, min[abba d-dg[ufija tag[na, kul[add se jonqos.

Fl-istess Van;elu, :esù jg[idilna kif trid tkun il-qalb u lim[abba tag[na, b[al dik tat-tfal ]g[ar. Hemm b]onn li nirritornaw g[as-sempli/ità. Hemm b]onn li fil-familja tag[na tirrenja atmosfera sempli/i ta’ qlub fer[ana.

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-Ktieb tal-:enesi, g[andna l-[sieb ta’ Alla fuq i]-]wie;. F’din is-silta tal-lum naraw li ]-]wie; hu [olqien ta’ Alla u don tieg[u. Fis-Salm Responsorjali tal-lum insibu talba ta’ barka tal-Mulej fuq ilbniedem u l-familja tieg[u.

Fit-Tieni Qari nsibu silta mill-Ittra lil-Lhud li titkellem dwar is-sa/erdozju ta’ Kristu. :esù hu s-Sa/erdot wa[dieni u fl-istess [in bniedem b[alna u [una. Fil-Van;elu ta’ San Mark g[andna lil :esù jitkellem kontra d-divorzju kif ukoll jinsisti li rridu nsiru b[at-tfal i]-]g[ar.

Il-{ajja 1. Hemm b]onn li b[ala nsara nifhmu l-qawwa ta]-]wie; u r-responsabbiltajiet li j;ib mieg[u.

2. I]-]wie; hu impenn bejn ]ew; bnedmin li jag[tu [ajjithom g[al xulxin. Mhux kemm se nie[u mi]-]wie; i]da kemm se noffri.

3. Kull ]wie; nisrani jag[mel sens jekk ;urnata wara o[ra wie[ed jg[ixu fid-dawl tal-Kelma tal-Mulej.

4. L-avventura kbira ta]-]wie; nisrani ssa[[a[ lillbniedem mhux biss moralment i]da wkoll bl-impenn tieg[u fis-so/jetà.

6. Niftakru dejjem li hu r-Ru]arju li jg[aqqad il-familji tag[na.

Id-Djalogu Mulej, ]omm idejk fuq kull koppja li tixtieq tg[ix u tibni mieg[ek il-pro;ett tal-familja tag[ha.

Fr Charles Fenech, OP

COLLAGE ANNIVERSARJU 35

Il-{add, 7 ta‘ Ottubru, 2012

F’OTTUBRU li g[adda, permezz tal-Ittra Appostolika Porta Fidei, il-Papa Benedittu XVI sejja[ Sena tal-Fidi fil-Knisja Universali g[al bejn Ottubru 2012 u Novembru 2013, biex biha fost l-o[rajn ifakkar il-[amsin anniversarju mill-ftu[ tal-Kon/ilju Vatikan II (1962-1965). Miftu[ uffi/jalment mill-Papa :wanni XXIII, illum Beatu, fil-Ba]ilika ta’ San Pietru fil-Vatikan, nhar il-{amis 11 ta’ Ottubru 1962, dan il-Kon/ilju ]gur li jista’ jitqies l-aktar ;rajja straordinarja fil-[ajja tal-Knisja fis-seklu g[oxrin. Fl-okka]joni tal-[amsin anniversarju minn din il-;rajja kbira, il-mument qed jipprodu/i serje ta’ sitt artikli stori/i u informattivi dwar l-istorja tal-Kon/ilju Vatikan II, li dehru g[all-ewwel darba fir-rivista Kattolika Ingli]a The Catholic Life, miktuba minn Tony Castle u issa mi;juba g[all-Malti minn Francesco Pio Attard.

Il-[ajja Kattolika qabel il-Kon/ilju Vatikan II Kitba ta’ Tony Castle – Traduzzjoni minn Francesco Pio Attard

F’Settembru 1947, l-Ar/isqof Peter Amigo g[ajjat g[ajta mieg[i! Quddiem kul[add u in;ustament, g[ax kont g[adni ta’ tmien snin u ma kontx naf li kont qed in]omm il-baklu tieg[u n-na[a l-[a]ina!

Sarkastikament u b’le[en g[oli, staqsieni: “Min hu lisqof hawn^ Int jew jien^”.

L-Ar/isqof ta’ Southwark kellu post importanti filpur/issjoni annwali ta’ Canterbury. Kienet pur/issjoni tipika ta’ bosta pur/issjonijiet o[ra f’dak i]-]mien. Eluf ta’ Kattoli/i kienu jid[lu g[aliha min-na[a tax-xlokk talIngilterra u mill-parti ta’ isfel ta’ Londra.

B’parte/ipazzjoni ta’ bejn tlieta u erbat elef ru[, din ilpur/issjoni ma setg[etx tkun i]jed pubblika jew trijonfanti milli fil-fatt kienet. Kienet titlaq mill-knisja Anglikana ta’ St Dunstan, mit-tarf tat-triq prin/ipali twila xi mil, u timmar/ja lejn il-park ta’ Dane John fuq in-na[a l-o[ra tat-triq, bin-nies ikantaw u j;orru kartelluni u bnadar sbie[. }ew; djakni lebsin [wejje; mill-isba[ kienu ji;bru l-urna bir-ras ta’ San Tumas More, mi]muma fil-kannierja ta’ dik il-knisja, u kienu huma li jmexxu l-pur/issjoni flimkien mal-Ar/isqof. Mal-wasla filpark kien ikun hemm irRu]arju, prietka u barka ewkaristika.

Fl-Ingilterra ma jg[addilekx minn mo[[ok li avveniment b[al dan jista’ jse[[ fl-2012, imma fis-snin [amsin dawn ilpur/issjonijiet fit-toroq ta’ kull parro//a Kattolika, ng[idu a[na nhar Korpus u fil-festa tal-Madonna ta’ Mejju, kienu popolari sew. {ajja devozzjonali Qabel il-Kon/ilju, il-[ajja devozzjonali ta’ bosta Kattoli/i kienet b’sa[[itha, imma kienet prin/ipalment ba]ata fuq irRu]arju. Donnu ma kienet issir l-ebda funzjoni fil-knisja li fiha b’xi mod ma kienx jid[ol irRu]arju.

Bosta Kattoli/i kienu

‘jg[idu’ r-Ru]arju waqt ilQuddiesa tal-{add, li kienet tkun bil-Latin, u f’Ottubru (ixxahar tar-Ru]arju Mqaddes) il-

Quddies pubbliku spiss kien jinkludi fih waqfiet bil-misteri

Imma x’kien jag[mel ‘ra;uni tajba’^ Spiss in-nies kienet tmur tqerr: “Fallejt il-Quddiesa tal-{add”. Meta kien jistaqsihom g[aliex, ilkonfessur aktarx kien jinteba[ li l-persuna kienet tkun marida.

G[alhekk m’hemm l-ebda dnub, kien jg[idilhom ilkonfessur.

Il-penitent imbag[ad spiss kien jistaqasi: “Kemm irrid inkun marid biex ma nkunx qed nag[mel dnub mejjet^”.

Ir-regola ;enerali li kien ju]a l-konfessur kienet: “Jekk kont tant marid li ma stajtx to[ro; mid-dar, kont marid bi]]ejjed biex ma tmurx Quddies”.

Sawm Dan ir-ritratt tal-knisja tal-Monasteru ta’ San Gabrijel fi Brighton, Massachusetts, juri kif kien il-presbiterju qabel il-Kon/ilju Vatikan II. Qabel il-bidliet li ;ab il-Kon/ilju, is-sa/erdot kien ji//elebra l-Quddiesa j[ares lejn l-altar b’dahru lejn in-nies

tar-Ru]arju mmexxija minn xi qassis ie[or barra /-/elebrant.

(F’dak i]-]mien kien hemm bi]]ejjed sa/erdoti!).

Billi ma kienx isir Quddies filg[axija nhar ta’ {add, ilknejjes kienu jkunu mimlija. Ilfunzjonijiet ta’ filg[axija matul il-;img[a wkoll kienu popolari, spe/jalment dawk talMidalja Mirakolu]a nhar ta’ Tlieta filg[axija.

Kru/jata tar-Ru]arju

Illum diffi/li timma;ina mijiet ta’ karozzi tal-linja kollha diretti lejn Wembley Stadium g[al ;urnata dwar ittalb fil-familja. Imma dan hu li se[[ f’Lulju 1952, meta 83,000 Kattoliku ppakkjaw dan ilgrawnd famu] tal-futbol biex jisimg[u lis-sa/erdot Amerikan Fr Peyton jipprietka u je]orta lill-familji biex jitolbu rRu]arju kuljum flimkien.

Ir-rally kien su//ess kbir u ]diedu l-funzjonijiet filparro//i ba]ati fuq it-talba tarRu]arju. Kif wie[ed jittama, ]died ukoll it-talb tar-Ru]arju fil-familja.

Devozzjonijiet lejn il-Qalb ta’ :esù

Kien hemm devozzjoni qawwija lejn il-Qalb ta’ :esù, u bosta Kattoli/i kienu jikkonsagraw djarhom lillQalb ta’ :esù. Fil-mo[[ ta’ bosta, dan kien marbut maxxewqa li jag[mlu mewta tajba.

Ng[idu a[na, id-devozzjoni lejn il-Qalb ta’ :esù fl-ewwel Disa’ :img[at (ji;ifieri li titqarben fl-ewwel :img[a ta’ disa’ xhur wara xulxin) kellha mag[ha l-weg[da ta’ mewta qaddisa u s-salvazzjoni eterna.

Din id-devozzjoni kienet tant qawwija li skola sekondarja tal-Knisja, St Paul’s, fi Plumstead, Londra, kellha dawn il-kelmiet flapplikazzjoni tad-d[ul tag[ha: “Ikkonferma li ibnek#bintek g[amel l-Ewwel Disa’ :img[at”!

L-attendenza tal-Quddies

{afna llum jikkummentaw dwar it-tnaqqis sostanzjali flattendenza tal-Quddies, u jqabblu /-/ifri tal-lum ma’ dawk tas-snin [amsin. Veru li n-numri naqsu, imma wie[ed irid i]omm f’mo[[u ]ew; affarijiet.

L-ewwel nett, [afna Kattoli/i kienu jmorru g[allQuddies tal-{add g[ax kienu jib]g[u ma jmorrux!

Kull tifel u tifla Kattoli/i trabbew bit-twemmin li jekk tfalli l-Quddiesa tal-{add tkun g[amilt dnub mejjet: li kien ifisser li kont destinat g[attelfien ta’ dejjem, sakemm ma tmurx tqerr kemm jista’ jkun malajr. Jekk kellek ‘ra;uni tajba’, talinqas kien ikun dnub venjali, jew forsi ma kien ikun dnub xejn. Dak ried jarah ilkonfessur.

Qabel il-Kon/ilju Vatikan II, fis-sena kien hemm tmienja u g[oxrin ;urnata obbligatorja ta’ sawm u astinenza. Dawn kienu l-:img[at u s-Sibtijiet tar-Randan, il-Quattro Tempi (erba’ gruppi ta’ tlitt ijiem-il wie[ed fis-sena), Lejlet ilMilied, u l-v;ili ta’ G[id il{amsin u l-festa talImmakulata Kun/izzjoni.

Kien dnub mejjet jekk f’dawn il-;ranet ma ssumx u ma tikolx la[am, g[alhekk kien hemm ansjetà kbira biex wie[ed ma jaqbi]x xi wa[da minnhom. Kien hemm iktar ansjetà biex ma jinqabi]x illimitu ta’ kemm wie[ed seta’ jiekol. Kienet permessa ikla wa[da s[i[a filg[axija ming[ajr ebda limitu, imma g[all-kolazzjon wie[ed seta’ jie[u biss ]ew; uqijiet ta’ ikel u g[al nofsinhar tmien uqijiet.

Il-[addiem Kattoliku normali ma kellux ]mien x’jitlef joqg[od ikejjel kemm se jiekol filg[odu, u g[alhekk kien iqis fuq mo[[u. Imma spiss, dawk il-Kattoli/i ta’ kuxjenza kienu j[ossuhom xi ftit [atjin li forsi ma kkalkulawx sewwa. Ra;uni o[ra biex imorru g[all-Qrara tal-;img[a!

Il-Knisja ta’ qabel ilKon/ilju donnha kellha regola g[al kull kantuniera: anki fuq il-‘bews’. It-Trattat tatTeolo;ija Morali kien jg[id: “Il-bews b[ala sinjal ta’ [lewwa u [biberija hu le/itu, anki bejn persuni tas-sess oppost”. Imma “il-bews, permezz tal-ilsien, normalment hu dnub serju”.

Il-Li;i tat-Teatru

{afna Kattoli/i ta’ ]mienna ma jafux li qabel il-Kon/ilju Vatikan II (1962-1965), jekk sa/erdot Kattoliku li kien jg[ix l-Ingilterra jew Wales, kien imur it-teatru, hu kien qed jag[mel dnub mejjet u awtomatikament kien ji;i skomunikat. Dik il-piena [arxa kienet tapplika wkoll g[allopra, il-ballu u d-drammi ta’ Shakespeare.

Il-projbizzjoni kienet ti;i fisse[[ u kienet tapplika malli sseminarista, li jkun qed jit[ejja g[as-sa/erdozju, ikun ordnat suddjaknu (tappa fil-mixja lejn l-Ordinazzjoni li llum ma g[adhiex te]isti). Fil-;img[at qabel l-Ordinazzjoni kienet drawwa li s-seminaristi jo[or;u sa West End g[al bost ]jajjar fit-teatri, biex jaraw l-opra, i]]fin jew produzzjonijiet talWest End, qabel il-li;i tibda tipprojbihulhom.

Il-li;i kienet ;ejja millKon/ilju ta’ Westminster tal1873. Il-legali]mu qawwi li kien je]isti f’dak i]-]mien jidher mid-dibattitu li n[oloq bejn il-kanonisti fil-;urnali akkademi/i tag[hom. Ilkwistjoni tad-dibattitu kienet: “Is-sa/erdot ikun qed jag[mel dnub mejjet u ji;bed fuqu liskomunika awtomatika meta jixtri l-biljett jew meta, wara li jkun xtara l-biljett, eventwalment jirfes l-g[atba tat-teatru^”.

Wie[ed diffi/li jifhem illum li daqshekk im[u[ kbar kienu kapa/i jintilfu fuq kwistjonijiet b[al dawn.

Liberazzjoni

Meta wie[ed iqis l-irqaqat tal-li;ijiet li l-Kattoli/i kienu mistennija josservaw, mhux ta’ b’xejn li “s-sens ta’ [tija talKattoli/i” spiss kien jispi//a mwaqqa’ g[a/-/ajt u ridikolat mill-komi/i tas-snin [amsin; [a;a li l-Kattoli/i kienu jqisu b[ala offi]a, imma diffi/ilment setg[u ji/[du.

Aktar ma r-riformi talKon/ilju saru mag[rufa u bdew ji;u apprezzati, in-nies aktar bdiet tifhem li hi kienet il‘Poplu Pellegrin’ ta’ Alla filvja;; tieg[u fid-de]ert ta’ din id-dinja, u mhux membri midinba ta’ istituzzjoni perfetta li kienet tistenna minnhom li jkunu perfetti.

36 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ }ew; nisa jiskopru bil-Facebook li mi]]ew;in lill-istess ra;el Ra;el minn Washingtom ammetta bigamija wara li martu saret taf li kien mi]]ewwe; lil mara o[ra permezz tal-Facebook meta r/eviet notifika ta’ persuni li setg[et tkun taf fuq Facebook ukoll.

Meta kklikkjat fuq ilprofil ta’ mara minnhom ratha ma;enb ir-ra;el tag[ha fil-jum tat-tie; tag[ha qrib wedding cake.

Alan O’Neill, ta’ 42 sena, ammetta l-akku]a u tqieg[ed ta[t arrest preventiv g[al sena.

Waqt is-smig[ tal-kaw]a [are; il-fatt li hu kien i]]ewwe; lill-ewwel mara fl-2001 imma nfirdu fl-2009 bla ma kienu ddivorzjaw.

L-avukat tieg[u qal li O’Neill qatt ma kellu l-[sieb li jikser il-li;i billi jag[mel bigamija. Skont hu, ilklijent tieg[u kien g[adda lkarti g[ad-divorzju lil ;ar tieg[u imma dan milli jidher qatt m’g[amel xejn u dejjem [aseb li kien divorzjat.

B[alissa O’Neill annulla t-tieni ]wie; tieg[u u qieg[ed fil-pro/ess li

jiddivorzja lill-ewwel mara tieg[u.

Jidher li ]-]ew; nisa dde/idew li ja[fru lir-ra;el tag[hom. It-tieni mara tieg[u marret mieg[u lQorti waqt li nstema’ l-ka] waqt li l-ewwel mara bag[titlu ittra ta’ appo;;.

Fl-ittra tag[ha martu proprja kitbet li dak li g[amel ir-ra;el ;ab niket fuq xi w[ud li jafuh u imbarazza lilu nnifsu.

Mhux mag[ruf jekk O’Neill hux se jkompli ja[dem ta’ g[assies fil-[abs.

Danielle Sauve tie[u ritratt tal-annimal mejjet mi]bug[ b’linja tat-traffiku fuqu

}ebg[u fuq annimal mejjet {addiema li kienu fuq trakk ji]bg[u l-linja tat-traffiku fl-art baqg[u g[addejjin ji]bg[u fuq annimal li kien mejjet f’nofs ta’ triq. L-annimal, tar-razza raccoon, kien intlaqat u nqatel ftit tal-[in qabel.

L-in/ident ;ara f’Minnesota fl-Istati Uniti. Patty Donaldon ta’ 60 sena kienet rat lill-annimal mejjet qabel ma n]ebag[ imma be]g[et taqsam it-triq biex tne[[ih min-nofs g[ax setg[et tintlaqat minn xi vettura li l-[in kollu jkunu g[addejjin sparati mit-triq.

Il-mara dejjem [asbet li xi nies [addiema kellhom ine[[u lir-raccoon min-nofs, spe/jalment jekk kienu se ji]bg[u xi sinjali fit-triq. Imma ma ;arax hekk u l-linji tat-traffiku baqg[u g[addejjin minn fuqu.

“Kont na[seb li jkun hemm xi [add li jara jekk hemmx xi [a;a fit-triq qabel jag[mlu l-linja bajda,” qalet il-mara.

“Imma ma kienx hekk. Na[seb li jew kienu reqdin inkella traskurati.”

DIK BASLA! Dik li g[andu f’idejh Peter Glazerbrook hi meqjusa b[ala l-akbar basla li qatt tkabbret fid-dinja. Glazerbrook minn Newark fl-Ingilterra jkabbar il-[axix u ppre]enta l-basla tieg[u fil-wirja tal-[arifa fil-belt ta’ Harrogate aktar kmieni dan ix-xahar. Il-basla ti]en 18-il libra u uqija u hi uqitejn aktar fil-pi] minn dik li kien kabbar is-sena li g[addiet.

Tarbija g[all-bejg[!

Racconn li g[adu [aj

Il-Pulizija f’Victoria fil-British Columbia fil-Kanada qed jinvestigaw reklam li deher fuq l-internet li kien jirreklama lbejg[ ta’ tarbija. Ir-reklam li deher fuq is-sit UsedVictoria.com anki wera stampa ta’ tarbija.

Il-Pulizija mill-ewwel bdew jissuspettaw li r-reklam kien /ajta.

Imma xorta wa[da kien hemm il-possibbiltà li ma kienet /ajta xejn.

Mike Russell, pulizija intervistat minn gazzetta, qal li jittama li r-reklam kien /ajta. Imma kompla jg[id li fl-a[[ar mill-a[[ar aktar kien jie[u pja/ir kienu t-tarbija kellha ting[ata b’xejn.

Ir-reklam tne[[a ftit tas-sig[at wara li kien beda jidher.

COLLAGE PASSATEMP 37

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012 1

Weqfin> 1. Frejgatini ]g[ar mislutin jinqadfu b’]ew; pali g[al Neriku?

(6) 2. B[all-kelma organizzazzjonijiet! (5) 3. }died, kiber, immoltiplika ru[u (5) 4. Il-[uta tiblag[ha bil-lixka b’kollox u tinqabad (7) 5. Jintlibes fuq is-sidrija (5) 6. Makakka u mhix tajba fl-istess [in (6) 7. Midalja bi xbihat reli;ju]i li jiddendlu (5) 12. u 14. G[asfura ]g[ira li tpassi fi d[ul il-[arifa (6) 14. Ara 12 15. Tlajna fil-karozza u kbirna mod ie[or? (6) 16. U t-torri jtik xi [a;a li [afna sofrew bihom (7) 18. Kapa/i li tag[milha b’sitta? (5) 19. :ietni x-xewqa (5) 20. Inne[[i l-g[atu u ng[id is-sigriet x’fih (6) 22. Naddaf int bl-ilma u s-sapun (5) 23. Il-qattus g[at-tfal ]g[ar (5)

15

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add 23 ta’ Settembru Mimdudin> 1. Salibi; 3. Seftur; 7. Azzjoni; 8. Lew]a; 9. :emma (:amma); 10. Passatemp; 11. Qabel; 13. Atturi; 15. Amorin; 17.

Firma; 21. Pitirross; 23. Furur; 24. Ni/e/; 25. Abbiltà; 26.

Divani; 27. Klamar.

Weqfin> 1. Stra;i; 2. Bozza; 3. Spiss; 4. Fil-fatt; 5. Poppa; 6.

Naspli; 7. Armla; 12. Bir; 14. Tir; 15. Appena; 16. Irre/ta; 18.

Marka; 19. Ksibt; 20. Krakar; 22. Ovali; 23. Felul.

3

2

Mimdudin> 1. }ag[]ug[ li jkun da[al jistudja ta’ fizzjal fl-armata jew g[all-ba[ri (6) 3. Nilbsuh b’u]anza? (6) 7. Jilbsuhom in-nisa (7) 8. Biha taqbad il-;urdien (5) 9. Telg[a g[and Abram Pace? (5) 10. Arka fi kri]i g[al dawn il-Maltin? (9) 11. Forsi sab li tista’ tintlibes minn mara? (5) 13. Abbati jinbidel f’mara li tikkurak biex tfejqek (6) 15. Mhux [rafa ta’ Lear! (6) 17. Li jibqg[u jafuhulek g[al dak li tkun g[amilt mag[hom (5) 21. L-istorbju m’g[adux idejjaqni, g[ax…… (9) 23. {afna b[alhom jag[mlu mixja twila (5) 24. Kwantità, /ifra (5) 25. Ma noqog[dux bilqieg[da fuqhom (7) 26. L-g[asfur nazzjonali tag[na (6) 27. Taf li wara l-[ut ji;u dawn l-g[asafar ]gur! (6)

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

16

pin PUBLICATIONS

14

18

17

20

19

21

22

24

25

26

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tas-16 ta’ Settembru hu: Frans Cassar, Blk C, Fl 6, Triq Giov. Barbara, {amrun.

Kur]ità

L-umbrelel ilhom je]istu minn ]mien l-E;izzjani Antiki.

Kienu ju]awhom b[ala protezzjoni mix-xemx.

Tbissima

}ew;t i[bieb iltaqg[u l-Belt Valletta.

— Fejn sejjer mg[a;;el Wenz?

— Sejjer nixtri karozza.

— G[alfejn?

— G[ax irnexxieli nsib post fejn nipparkja!

Soluzzjonijiet

Number Jig

In-Nru. 975 jinsab ittikkjat u mni]]el fejn suppost f’din il-gradilja. Dan g[andu jg[inek issib fejn g[andhom jitni]]lu n-numri li hawn f’dawn is-sebà listi.

38 Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012 AVVI}I PARTIT NAZZJONALISTA AVVI}I POLITI?I

SIMON BUSUTTIL.

Diskussjoni Politika ma’ Simon Busuttil, il-:img[a, 12 ta’ Ottubru fis-6.15 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-Mosta. G[al aktar informazzjoni /emplu 21228585 jew ibag[tu email fuq info@simonbusuttil.eu.

SIMON BUSUTTIL.

Diskussjoni Politika ma’ Simon Busuttil, is-Sibt, 13 ta’ Ottubru fis-7 p.m. fl-Uffi//ju PN ta’ {al Balzan. G[al aktar informazzjoni /emplu 21228585 jew ibag[tu email fuq info@simonbusuttil.eu.

SIMON BUSUTTIL.

Diskussjoni Politika ma’ Simon Busuttil, it-Tnejn, 15 ta’ Ottubru fis-7 p.m. fl-Uffi//ju PN ta’ {’Attard. G[al aktar informazzjoni /emplu 21228585 jew ibag[tu email fuq info@simonbusuttil.eu.

AVVI}I SO?JALI

ROBERT CUTAJAR. Il{bieb ta’ Robert Cutajar se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 9 ta’ Ottubru fid-9.15 a.m. fil-Bingo Hall, Bu;ibba.

Prezz €7. Biljetti jinkisbu millUffi//ji PN tal-Mellie[a, San Pawl il-Ba[ar u n-Naxxar, b’SMS fuq 79262101 jew b’email fuq robertcutajar72@gmail.com.

TONIO FENECH. Il-{bieb ta’ Tonio Fenech se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 11 ta’ Ottubru fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 27327302 jew 79927302.

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe Cassar se jorganizzaw Breakfast u Tombla, l-Erbg[a, 17 ta’ Ottubru fl-10 a.m. fil-lukanda Soreda, il-Qawra. Prezz €10 u g[all-bookings /emplu 79459227 jew 99468624.

GEORGE PULLICINO. Il{bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw Coffee Morning, il{amis, 18 ta’ Ottubru f’Ferretti Restaurant, Bir]ebbu;a. Prezz €5.50 u g[al aktar dettalji /emplu 79062222 jew 21344589.

JASON AZZOPARDI. Il{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning, il{amis, 18 ta’ Ottubru fis-San Antonio Hotel & Spa, il-Qawra.

Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 22985100 jew 99841333.

CARMELO MIFSUD BONNICI. Il-{bieb ta’ Carmelo

Mifsud Bonnici se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 18 ta’ Ottubru fid-9.30 a.m. fil-Fanal Restaurant, Marsaskala. Prezz €5.50 u l-biljetti jinkisbu ming[and il-helpers tas-soltu jew /emplu 99900434. It-trasport hu pprovdut u jitlaq mill-postijiet tas-soltu.

JEAN PIERRE FARRUGIA.

Il-{bieb ta’ Jean Pierre Farrugia se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 23 ta’ Ottubru fil-lukanda Alexandra, San :iljan. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21237558 jew 99844499.

PETER MICALLEF. Il{bieb ta’ Peter Micallef se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 23 ta’ Ottubru fil-lukanda Golden Tulip Vivaldi, San :iljan. G[allbiljetti /emplu 21465070 jew 79460054.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw kun/ert mill-Pusè u l-band tieg[u, il-{amis, 11 ta’ Ottubru fit-Teatru tas-Sale]jani, TasSliema. Prezz €6 u l-biljetti jinxtraw mill-uffi//ji jew /emplu 23285000.

ANTOINE BORG. Il-{bieb ta’ Antoine Borg se jorganizzaw Coffee Morning, l-Erbg[a, 24 ta’ Ottubru fid-9.30 a.m f’Saint Martin’s Restaurant, il-Ba[rija.

Biljetti mill-helpers tas-soltu jew /emplu 79703644.

TONI BEZZINA. Il-{bieb ta’ Toni Bezzina se jorganizzaw Get Together, is-Sibt, 13 ta’ Ottubru f’MonteKristo Estates, {al Farru;. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 99995742 jew 99490826.

CAROLINE GALEA. Il{bieb ta’ Caroline Galea se jorganizzaw Coffee Morning, lErbg[a, 24 ta’ Ottubru f’Villa Arrigo. Biljetti ming[and ilhelpers tas-soltu jew /emplu 99843564.

MARIO DE MARCO. Il{bieb ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 16 ta’ Ottubru fil-Buskett Roadhouse, il-Buskett. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21247049, 99450902 jew 21223911.

TONIO BORG. Il-{bieb ta’ Tonio Borg se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 25 ta’ Ottubru fil-Blue Creek Restaurant, G[ar Lapsi. Prezz €5 u l-biljetti jistg[u jinxtraw ming[and il-helpers jew /emplu 79807644.

FRANCIS ZAMMIT DIMECH. Il-{bieb ta’ Francis

Zammit Dimech se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 16 ta’ Ottubru fid-9.30 a.m. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. Prezz €5.50 u g[all-biljetti /emplu 99449189.

CHARLÒ BONNICI. Il{bieb ta’ Charlò Bonnici se jorganizzaw Coffee Morning, il{amis, 25 ta’ Ottubru fid-9.30 a.m. fi Splash & Fun Park. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 79796667 jew 79047870.

Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista se jorganizza Coffee Morning nhar l-Erbg[a 10 ta’ Ottubru f’Villa Arrigo.

Prezz> €5.50.

G[all-booking kellmu lill-helpers tas-soltu jew /emplu 99473932 jew 79603401.

Mistieden spe/jali l-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi.

39

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

SPORT Players ta’ B’Kara (xellug) jifir[u b’Paul Fenech wara li kiseb id-draw kontra Valletta u Ivan Woods mg[annaq wara li skorja hat-trick kontra Hibs (ritratti> Brian Grech)

Ri]ultati po]ittivi g[al B’Kara u Sliema B’Kara u Sliema Wanderers komplew bisserje po]ittiv tag[hom meta kisbu ri]ultati mill-aktar sodisfa/enti li permezz tag[hom komplew javvanzaw il-fuq fil-klassifika.

Birkirkara tellfu l-ewwel punti lil-leaders u Champions Valletta meta ]ammewhom fi draw 1-1 wara li kienu sabu ru[hom goal minn ta[t. Imma r-reazzjoni tag[hom kienet immedjata u Paul Fenech kiseb id-draw ]ew; minuti biss wara g[at-tim ta’ Paul Zammit.

Il-Karkari]i kienu tattikament dixxiplinati

tant li fit-tieni taqsima l-Beltin ma kelhomx azzjoni wa[da denja ta’ nota.

Fil-partita l-o[ra Sliema kisbu r-raba’ reb[a konsekuttiva u taw it-tieni telfa konsekuttiva lil Hibernians meta umiljawhom 4-0. Hibs bdew tajjeb imma sabu lil Ivan Woods f’forma brillanti tant li skorja hat-trick, wie[ed minnhom minn penalty.

Hibs sfaxxaw g[al kollox meta we;;a’ lplaymaker Andrew Cohen g[aliex minn hemm Sliema ddominaw u skorjaw ]ew;

goals fil-[in mi]jud qabel tmiem il-partita.

L-uniku punt negattiv g[al Sliema kienet l-injury tal-goalkeeper Henry Bonello li we;;a’ waqt li kien se jag[ti goalkick u b[al Cohen, prattikament di;a` eskludew lilhom infushom mill-iskwadra ta’ Ghedin g[al kontra r-Repubblika ?eka.

Is-seba’ ;urnata tintemm illum b’]ew; partiti o[ra f’Ta’ Qali. Fit-3 p.m.Balzan v Melita u warajhom Tarxien jiltaqg[u kontra Mosta.

TAZZA TAD-DINJA 2014

Ghedin i[abbar skwadra provi]orja Il-kow/ tat-tim nazzjonali Malti, it-Taljan Pietro Ghedin, sejja[ skwadra provi]orja ta’ 22 player g[at-tielet partita tal-kwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja tal-2014, li t-tim Malti imissu fir-Repubblika ?eka fit-12 tax-xahar.

Kif mistenni, nieqes milliskwadra Daniel Bogdanovic ta’ Mosta, li jinsab imwe;;a’ wara li dan lag[ab fi]-]ew; partiti pre/edenti kontra lLatvja u l-Italja, waqt li Clayton Failla g[adu nieqes ukoll min[abba li g[adu sospi].

Fost il-players fl-iskwadra li

g[adhom qatt ma lag[bu mattim nazzjonali hemm Ayrton Azzopardi ta’ Hibs u Julian Galea ta’ Melita.

Ghedin mistenni j[abbar liskwadra finali ta’ 18-il player kmieni l-;img[a d-die[la, hekk kif jawgura li ma jkollux injuries wara l-partiti ta’ tmiem din il-;img[a.

Goalkeepers – Henry

Bonello (Sliema), Justin Haber (Mosta), Andrew Hogg (EnosisNeon Paralimini) Difensuri: Andrei Agius (Latino C), Steve Borg (Valletta), Ryan Camilleri

(Hibs), Jonathan Caruana (Valletta), Luke Dimech (Mosta), Edward Herrera (Hibs), Alex Muscat (Sliema W.), Joseph Zerafa (B’Kara) Midfielders: Edmond Agius (Valletta), Ayrton Azzopardi (Hibs), Shawn Bajada (Valletta), Roderick Briffa (Valletta), Paul Fenech (B’Kara), John Mintoff (Sliema W.), Gareth Sciberras (B’Kara) Attakkanti: Andrew Cohen (Hibs), Julian Galea (Melita), Michael Mifsud (Valletta), Andrè Schembri (Omonia

Nicosia)

Ara pa;na 47

Kif Jinsabu Valletta Birkirkara Hibernians Sliema W Mosta Floriana Tarxien R Qormi {amrun S Balzan Rabat A Melita

L R D T F K Pt 7 7 7 7 6 7 6 7 7 6 7 6

6 1 0 22 5 19 5 1 1 17 6 16 5 0 2 16 12 15 4 1 2 14 8 13 4 0 2 16 10 12 2 3 2 11 11 9 2 1 3 8 10 7 2 1 4 10 16 7 1 4 2 11 18 7 1 1 4 9 13 4 0 2 5 4 15 2 0 1 5 6 20 1

Ri]ultati lokali Premier

Sliema W. v Hibs B’Kara v Valletta

4-0 1-1

I Div.

Lija A. v B’Bu;a SP 3-2 Vittoriosa S. v St. Andrew 0-2

III Div.

Marsa v Senglea A. G[axaq v Kalkara Mtarfa v Swieqi Utd Marsaskala v Luqa SA Mdina K. v Attard Sta Lucia v Ta’ Xbiex Sirens v Qrendi Pembroke v G[arg[ur

GFA II Div.

0-1 0-4 1-4 1-0 1-0 1-0 1-0 2-1

G[ajnsielem v Qala S. 1-0 Sannat L. v SK Victoria 0-3

ISA Catania Cup Rd. 1

Multi P. v Trelleborg

3-4

SWAN I Div.

Tarxien AFC v }ejtun AFC 1-1 Senglea G. v Dingli E. 0-0 Lija#Iklin v Ta’ :iorni W. 4-2 Valletta SP v Tal-Qroqq V. 5-1

II Div.

S. :wann K. v G[arg[ur B4-1 B’Kara JRS v Mqabba AFC 3-0

HANDBALL MHA Cup (I)

HMS Eurosport v La Salle 9-33 Phoenix v Kavallieri 17-25

MHA Cup (N)

Phoenix D. v Luxol

19-20

40 Sport

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

REPLAY ILLEJLA FID-9.35 P.M.

L-attenzjoni fuq Valletta-Birkirkara u l-partita kontra r-Rep. ?eka Wara li Valletta s’issa g[elbu lil Hibernians biex baqa’ l-uniku tim mhux meg[lubwara sitt partiti filKampjonat Premier, ilbiera[ il-Lillywhites kellhom kontront ie[or diffi/li din id-darba kontra B’Kara tim li wkoll g[adu qed jaspira li jkun protagonista dan lista;un.

Ma jistax jonqos li din ilpartita ting[ata attenzjoni spe/jali f’edizzjoni o[ra talprogramm Replay. Flimkien mal-mistiedna residenti flistudio il-Vi/i President ta’ B’Kara Adrian Delia. Ma tonqosx ukoll [arsa estensiva lejn il-partiti lo[ra tal-Kampjonat, fejn mistiedna o[ra ser ikun Keith Perry, President ta’ Sliema W, Stephen Azzopardi kow/ ta’ Qormi u Victor Cassar f’isem {amrun Spartans.

Fil-programm illejla wkoll, eku tal-passat b’differenza fejn se nag[tu

[arsa lejn il-konfronti passati li saru bejn Malta u r-Repubblika ?eka, fejn ma tonqosx ukoll l-opinjoni talmistienda kollha, dwar x’qed jistennew minn din ilpartita.

Bi pre]entazzjoni ta’ Christian Micallef u lpre]entatri/i l-;dida Joanna Camilleri, b[as-soltu ma jonqsux diversi stejjer interessanti mir-rubrika Rajna u Smajna, kif ukoll diversi filmati mix-xena internazzjonali b’differenza.

Kul[add mistieden jag[ti l-opinjoni tieg[u permezz tal-email fuq replay@nettv.com.mt jew permezz tal-SMS fuq 50617092. Replay g[andu direzzjoni ta’ Clayton Tanti Gregoraci, mg[ejjun millgrafika ta’ Simon Borda, bi produzzjoni ta’ Gorg Micallef, Christian Micallef, Roderick Vella, Matthew Paris, Kris Scicluna u Jacob Micallef.

SPORT EXTRA FIL-5 P.M.

Sehem Malta fil-Paralimpjadi Fit-tieni programm SPORT EXTRA f’din l-iskeda ta’ NetTV, se ssir anali]i dwar ilparte/ipazzjoni Maltija filParalmpjadi li saru f’Londra ftit tal-;imghat ilu.

Mistiedna fl-istudio lg[awwiem Malti Matthew Sultana li f’Londra [a sehem fi tlett kategoriji kif ukoll ilkow/ tieg[u Ebi Mohammadpour u x-chef de mission tal-kontin;ent Malti Fabio Spiteri. Fil-programm ser jintwerew siltiet mi//erimonja tal-ftu[ kif ukoll filmati ta’ w[ud millkompetizzjonijiet li Sultana [a sehem fihom.

Mistiedna o[ra huma Joe Borg Cardona, President talMalta TableTennis Association kif ukoll il-kow/ Britanniku Steve Rowe li qed jag[mel korsijiet tat-table tennis f’pajji]na. Fit-tieni programm Sport Extra ser jixxandru servizzi dwar dak li wettqu atleti ]g[a]ag[ talkaratef’kompetizzjoni internazzjonali, tag[rif dwar il-Konferenza Internazzjonali li l-Asso/jazzjoni Maltija talAteltika ser torganizza

I]-]ew; kow/is tat-table tennis Steve Rowe u Viktoria Lucenkova li qed jag[mlu korsijiet tat-table tennis f’pajji]na

flimkien mal-European Athletics Association kif ukoll filmati ta’ dak kollu li se[[ fix-xena tal-isport lokali fi tmiem il-;img[a.

Bi produzzjoni u

pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli l-programm g[andu direzzjoni ta’ Censu Arrigo b’munta;; tas-servizzi minn Julie Zammit u grafika ta’ Simon Borda.

Illum it-Triathlon nazzjonali L-Asso/jazzjoni Maltija tatTriathlon dalg[odu se tkun qed torganizza l-Kampjonati Nazzjonali sponsorjati minn Kee Klamp. It-ti;rija se tibda fit-8 a.m. fis-Salina b’g[awma ta’ 1.5 km u wara jkun hemm rotta ta’ 30 km bir-rota u ;irja ta’ 10 km.

Se ssir ukoll ti;rija sprint fuq distanzi iqsar ta’ 705m g[awma, 20 km bir-rota u ;irja ta’ 5 km. Madankollu din l-isprint mhux se tkun parti mill-kampjonat tat-triathlon u lanqas se taffettwa l-g[a]la g[at-tim nazzjonali.

Madwar 60 atleta kkonfermaw il-parte/ipazzjoni tag[hom fejn se jkun hemm ukoll numru ta’ parte/ipanti

barranin mill-Ingilterra, Wales, l-Irlanda, Spanja dDanimarka u l-:appun.

Il-kategorija tan-nisa se tkun qed toffri sfida o[ra bejn i/Champion renjanti Danica Bonello Spiteri (St. Partrick AC) li se tkun qed tiddefendi t-titlu li reb[et g[axar darbiet u l-eqreb rivali tag[ha Michelle Vella Wood u Johanna Calleja (B’Kara St. Joseph) Fost l-ir;iel g[andha tispikka sfida nteressanti bejn Dermot Galea u Keith Galea kif ukoll Rudolph Agius, kollha ta’ B’ Kara St. Joseph.

It-triq tas-Salina se tkun mag[luqa g[at-traffiku bejn is-7.30 a.m. u l-11 a.m.

Sport lokali g[al-lum MFA Ta’ Qali – 3 p.m. Prem.

Balzan v Melita, 5 p.m. Prem.

Tarxien v Mosta Vic. Tedesco St. - 3 p.m. I Div. Dingli v Mqabba, 5.15 p.m.

I Div. }ejtun C. v Naxxar L. Centenary St. - 3 p.m. II Div. }urrieq v Kirkop Utd, 5 p.m. II Div. Msida SJ v }ebbu; R. Luxol St. - 3 p.m. II Div. St. Venera L. v Fgura Utd 5.15 p.m.

II Div. Si;;iewi v St. Patrick Sirens St. - 3 p.m II Div. San :wann v Mellie[a, 5.15 p.m. II Div. M;arr Utd v St. George’s

GFA Gozo St. - 2 p.m. I Div.

Xewkija T. v Nadur Y., 4.15 p.m. I Div. Xag[ra Utd v Victoria H.

IASC Tarxien Grd – 8.30 a.m. I

Div. Floriana A. v Msida RS, 9.45 a.m. I Div. Cospicua ST v {amrun L, 11 a.m. I Div. Senglea Y. v Rovers Utd

MAFA Sta Margerita Grd – 10 a.m.

JC Final – Cospicua R. v }ejtun RS

HANDBALL Universita` - 9 a.m. MHA Cup

(I) Luxol SM v Aloysians VT, 10.30 a.m. MHA Cup (N) Aloysians } v La Salle ZT

BASKETBALL Universita` - 12 p.m. Ikompli

s-St. James Pre-season Tournament tal-Ir;iel, 4.30 p.m.

St. James Super Cup (N) Luxol v Hibs.

SPARAR Bidnija – 10 a.m. Sparatura g[al Aquilina Shield B’Bu;a – Sparatura Trap g[al Brolli Trophy TI:RIJIET TA}-}WIEMEL Marsa – 2 p.m. Programm ta’

tmien ti;rijiet li jinkludu wa[da Galopp u o[ra Premier

TRIATHLON Salina – 8.a.m. Il-Malta Kee

Klamp Triathlon Championships

Sport 41

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012 FOOTBALL – L-EWWEL DIVI}JONI

Lija Athletic ikomplu jissorprendu minn Christopher Cassar

LIJA A. ………………… 3 BIR}EBBU:A …………2

Lija Athletic komplew jissorprendu meta b’rimonta tajba fit-tieni taqsima g[elbu lil Bir]ebbu;a 3-2 f’log[ba mill-isba[, wa[da mill-a[jar li rajna s’issa f’dan l-ista;un.

G[al Bir]ebbu;a ri]ultat negattiv ie[or – ir-raba’ telfa konsekuttiva – fejn g[adhom qed ifittxu l-ewwel punt tag[hom f’dan l-ista;un.

Bir]ebbu;a kienu tajbin flewwel taqsima, fejn wara l[asda meta Lija laqtu l-lasta fl-ewwel minuta, huma marru fil-vanta;; u amministraw tajjeb dan il-vanta;;.

I]da fit-tieni taqsima, Lija ]iedu r-ritmu u l-Albani] Erjon Beu ikkonferma lpotenzjal tieg[u meta skorja doppjetta u laqat anki l-lasta, biex mexxa lil Lija lejn reb[a mmeritata, li tpo;;i lillAthletics fl-ewwel post talklassifika b’g[axar punti flimkien ma’ Pietà Hotspur, li l-:img[a g[elbu lil Marsaxlokk.

Il-log[ba bdiet b’azzjoni tajba ta’ Lija, fejn kien Antoine Sacco li laqat il-lasta fl-ewwel minuta tal-log[ba.

Bir]ebbu;a fet[u l-iskor wara seba’ minuti meta free-kick b’sa[[tu ta’ Frantisjek Schneider kien parzjalment salvat minn Luke Bonnici, u mir-rebound, VINICIUS PEREIRA DOS SANTOS kien pront spara fix-xibka.

Bir]ebbu;a ikkontrollaw irreazzjoni ta’ Lija, li ftit kienu perikolu]i, u fid-19-il minuta kienu Bir]ebbu;a li re;g[u resqu qrib bi free-kick ie[or ta’ Schneider, li re;a’ impenja lill-goalkeeper Luke Bonnici.

Tliet minuti wara, l-ewwel azzjoni tajba min-na[a ta’ Lija, fejn kien Erjon Beu li xe[et ftit barra wara azzjoni tajba ta’ Ige. Fis-26 minuta, l-istess Beu kellu xutt ie[or jg[addi ftit barra, biex sitt minuti wara, re;g[u kienu Bir]ebbu;a li resqu qrib bi free-kick ta’ Vinicius Pereira, li g[adda j[akkek ma’ sieq il-lasta. {ames minuti minn tmiem it-taqsima, azzjoni o[ra bejn Ige u Beu, bix-xutt talAlabani] imur g[oli, biex e]att qabel intemmet ittaqsima, kien hemm in/ertezza fid-difi]a ta’ Lija, il-ballun wasal g[and Michael Camilleri, li x-xutt tieg[u g[adda j[akkek ma’ sieq illasta.

Bir]ebbu;a kellhom i/-/ans li jkabbru l-iskor fil-bidu tat-

Kif Jinsabu L R D T F K Pt Pietà H 4 Lij A 4 St. Andrew’s 4 Marsaxlokk 4 Gudja U 4 }ejtun C 3 Vittroriosa S 4 Naxxar L 3 Mqabba 3 G]ira U 4 Bir]ebbu;a SP 4 Dingli S 3

3 1 0 14 4 10 3 1 0 9 4 10 3 0 1 9 7 9 2 1 1 5 4 7 2 1 1 7 6 7 1 2 0 3 1 5 1 1 2 5 6 4 1 1 1 4 5 4 0 2 1 5 6 2 0 2 2 5 9 2 0 0 4 3 9 0 0 0 3 4 11 0

tieni taqsima meta f’azzjoni velo/i ta’ kontrattak mibdija minn Vinicius Pereira Dos Santos, dan qassam lejn Mazzitelli, li kompla lejn Mead Mifsud, li x-xutt tieg[u kien imblukkat mill-goalkeeper Bonnic b’siequ.

Fil-61 minuta, Lija kisbu lgoal tad-draw permezz ta’ ERJON BEU, li wara azzjoni bejn g[add ta’ plejers skorja b’xutt fil-baxx. Tliet minuti wara, ballun fit-tul mid-difi]a ta’ Lija lejn ERJON BEU, li dar ma’ difensur u g[at-tieni darba g[eleb lil Casha b’xutt b’sa[[tu fil-baxx.

Fil-71 minuta, Bir]ebbu;a jiskbu l-goal tad-draw meta minn kross mix-xellug ta’ Jurgen Farrugia kien VINICIUS PEREIRA DOS SANTOS li skorja b’daqqa ta’ ras stupenda.

Tliet minuti wara, Bir]ebbu;a mill-;did perikolu]i b’azzjoni o[ra mibdija minn Vinicius Pereiera, li kompla lejn issostitut Pace, li kien im/a[[ad minn save tajjeb ta’ Bonnici.

Fl-a[[ar minuti kienu Lija li ddominaw, fejn Beu kien sfortunat meta laqat il-lasta b’xutt sabi[, u minuta mittmiem, xutt ta’ Beu kien salvat mill-goalkeeper Casha, u mirrebound ix-xutt ta’ Scerri kien salvat minn fuq il-linja minn Kenneth Spiteri.

Fil-91 minuta wasal il-goal tar-reb[a ta’ Lija meta minn azzjoni ta’ korner kien ANDRÈ SCICLUNA li b’daqqa ta’ ras g[eleb lil Casha g[all-goal tarreb[a ta’ Lija.

Lija A – L. Bonnici, T. Fleri Soler (D. Vukovic 46min), M. Fleri Soler, C. Giordemaina, D. Scerri, E. Beu, E. Briffa (B. Camilleri 78min), A. Scicluna, B. Antignolo, A. Ige, A. Sacco (A. Goncalves 60min) Bir]ebbuga – I. Casha, K. Borg, J. Farrugia, K. Spiteri, R. Mintoff, F. Schneider (F. Peplow 75min), G. Tanti, T. Mazzitelli, V. Pereira Dos Santos (R. Duca 90min), M. Mifsud, M. Camilleri (D. Pace 73min) Referee – Esther Azzopardi

Lija Athletic irnexxielhom idawru telfa f’reb[a, 3-2 kontra Bir]ebbu;a (Ritratt> Joseph Galea)

Tlieta mke//ija u l-punti g[al St Andrew’s VITTORIOSA S. …...….. 0 ST. ANDREW’S ……….. 2

St. Andrew’s irritornaw g[arreb[ meta g[elbu lil Vittoriosa b’goal f’kull taqsima, f’log[ba li fiha kien hemm tliet tke//ijiet fl-a[[ar minuti. B’din ir-reb[a, St. Andrew’s issa jinsabu fittieni post tal-klassifika, punt wara l-koppja Lija Athletic u Pietà Hotspur.

Il-log[ba kienet pjuttost kwieta fejn l-a[jar azzjonijiet waslu fit-tieni taqsima. IsSaints b’g[add ta’ tibdiliet milla[[ar [ar;a kontra Lija, iddefendew tajjeb il-vanta;; miksub fl-ewwel taqsima.

Sfortunatament, log[ba li ma kinitx goffa spi//at bi tliet karti [omor fl-a[[ar minuti, b’Vittoriosa jispi//aw b’disa’ plejers u St. Andrew’s b’g[axra.

Il-bidu kien kwiet, bi]-]ew; na[at jikkontrollaw lil xulxin f’nofs il-ground. L-ewwel tentattiv kien g[al St. Andrew’s, fejn kien Michael Grima li pprova xutt bid-dawra minn tarf il-kaxxa, bil-ballun imur ftit g[oli.

L-ewwel azzjoni ta’ Vittoriosa waslet fil-25 minuta meta Lyden Micallef beda lazzjoni u qassam lejn Marcelo

Pereiera, li fajjar xutt sabi[, li g[adda j[akkek mal-lasta.

Man-nofs sieg[a, St. Andrew’s marru fil-vanta;; meta MICHAEL GRIMA b’xutt pre/i] fil-baxx sab ir-rokna taxxibka.

Fit-tieni taqsima, Vittoriosa [ar;u iktar aggressivi u ddeterminati, u wara erba’ minuti resqu qrib b’azzjoni personali ta’ Marcelo Pereiera, li da[al tajjeb fil-kaxxa; i]da Matthew Towns salva x-xutt tieg[u. Fit-58 minuta, azzjoni verament tajba ta’ Vittoriosa fejn Adam Spiteri ;ab lil Marcelo Pereiera wa[du, i]da x-xutt tal-attakkant ta’ Vittoriosa spi//a fil-goalkeeper Towns, li b’[ar;a ddisprata salva t-team tieg[u.

Is-Saints kellhom mument tajjeb bejn il-65 minuta u s70minuta b’]ew; azzjonijiet tajba, fejn fl-ewwel wa[da ssostitut John Paul Calleja kellu xutt salvat minn Vella, filwaqt li fit-tieni azzjoni kien Michael Grima li re;a’ pprova xortih, i]da l-ballun mar ftit g[oli.

Fl-74 minuta, St Andrew’s sfortunati meta xutt sabi[ ta’ Joseph Farrugia stampa mallasta, bil-goalkeeper Vella j[ares.

{ames minuti mit-tmiem, lirjus sa[nu b’g[add ta’ plejers ji;u fl-idejn, bir-referee Sammut ike//i lil Joseph Farrugia ta’ St. Andrew’s u lil Larry Laganà ta’ Vittoriosa.

Dan ma kienx bi]]ejjed g[aliex minuta wara, meta kien se jing[ata free-kick favur Vittoriosa, re;a’ kien hemm xi mbuttar fil-kaxxa, bir-referee juri t-tieni karta safra lis-sostitut Siraj Arab.

B’g[axra kontra disa’, St. Andrews g[alqu l-log[ba fil[in mi]jud meta TRAYKO GROZEV da[al tajjeb filkaxxa, qabe] difensur u g[eleb lil Vella g[at-tieni goal tasSaints.

Vittoriosa S – J.M. Vella, R. Dos Santos, M. Buttigieg, L. Laganà, L. Vella Critien (Siraj Arab 68min), R. Brincat (M. Barbara 24min), A. Spiteri, M. Tabone (S. Grech 75min), M. Pereiera, G. Muir, L. MIcallef.

St. Andrews – M. Towns, N. Chetcuti, B. Diacono, B. Said, P. Briscoe White (N. Vella Petroni 55min), K. Mifsud Bonnici (J.P. Calleja 63min), J. Briscoe White, J. Farrugia, M. Grima, R. Kerekov, T. Grozev.

Referee – Andrew James Sammut

42

Sport

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Fr. Hilary Tagliaferro waqt li qed jindirizza lit-tfal pre]enti

‘Mill-ballun ta/-/arruta fit-triq g[all-Wembley Stadium’ Mill-football fit-triq g[allUEFA Champions League jew a[jar ‘Mill-Ballun ta//arruta fit-triq g[all-Wembley Stadium’ hu video qasir li jirrakkonta l-istorja tal-football f’Malta mill-perspettiva ta’ Fr. Hilary Tagliaferro. Dan jag[mel referenza spe/jali g[all-bidu tal-log[ba talfootball meta din kienet tintlag[ab bil-ballun ta//arruta fit-triq sal-;urnata tallum.

G[all-pre]entazzjoni ta’ dan il-video fis-Centenary Stadium il-YFA stiednet it-timijiet ta’ ta[t it-12-il sena tal-membri kollha tag[ha fejn [adu sehem f’festival ta’ 8 v 8 sponsorjat minn Gatorade. Aktar tard ittfal raw flimkien dan il-video li jirrimarka t-twelid tal-Youth FA, ta[t l-eks President talMFA George Abela li llum hu President ta’ Malta u li kien pre]enti g[al din l-attivita` flimkien mal-President attwali Norman Darmanin Demajo.

Fr. Hilary talab lit-tfal pre]enti sabiex japprezzaw ilfa/ilitajiet e//ellenti li g[andhom illum, li huma qab]a kbira l-quddiem, millpitches u l-blalen li kienu jintu]aw fi ]mienu. Fr. Hilary li hu wkoll President tal-YFA appella lit-tfal pre]enti biex jag[mlu aktar [in jipprattikaw din il-log[ba s-sabi[a milli joqg[odu quddiem ilkompjuters g[aliex il-football hu ta’ aktar benefi//ju g[assa[[a u jg[inhom jag[mlu

[bieb li jibqg[u tul [ajjithom kollha.

Norman Darmanin Demajo rringrazzja lil Fr. Hilary u lillPresident ta’ Malta George Abela g[as-servizz li taw biex xettlu l-football f’pajji]na u re;a’ tenna li l-[olma tieg[u li jkun hawn pitch di/enti g[al kull nursery f’Malta, issa twettqet.

Min-na[a tieg[u ilPresident ta’ Malta George Abela appella lit-tfal bierx jie[du gost jilag[bu l-football g[aliex din il-log[ba tag[milhom ir;iel a[jar.

Pre]enti wkoll g[allokka]joni kien hemm il-Vi/iPresident tal-MFA Ludovigo Micallef, i/-Chairman talKMS Bernard Vassallo, idDirettur Tekniku Robert Gatt u d-Deputat Segretarju :enerali tal-MFA g[allGrassroots u l-i]vilupp talYouths, Maria Mifsud.

AWSTRALJA

Debutt kwiet g[al Del Piero L-eks captain ta’ Juventus Alessandro Del Piero kien milqug[ minn kant inkejju] ta’ “X’[ela ta’ flus” mill-partitarji ta’ Wellington fid-debutt tieg[u fl-A-League hekk kif it-tim tieg[u Sydney FC ;arrab telfa 2-0 kontra Phoenix.

Il-player ta’ 37 sena lag[ab aktar minn 500 log[ba f’19-il sta;un ma’ Juventus qabel sie[eb lil Sydney fuq kuntratt ta’ ]ew; miljun dollaru Awstraljan fis-sena.

Del Piero i]da kellu debutt kwiet u kien superat filprestazzjoni mill-Bel;jan ta’ Wellington, Stein Huysegms u ]]ag[]ug[ Louis Fenton li skorjaw goal f’kull taqsima quddiem aktar minn 12,000 partitarju.

“M’inix sodisfatt g[aliex tlifna. Imma kienet l-ewwel log[ba u rridu nuru titjib,” qal Del Piero li kien mg[assess sewwa millmidfield ta’ Phoenix.

Del Piero qal li kein kmieni wisq g[alih biex ji;;udika l-livell ta’ log[ob fl-A-League wara li ilu biss tliet ;img[at li wasal lAwstralja.

Sport 43

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Il-Prix de l’Arc de Triomphe ssir illum minn Kenneth Vella

Fil-korsa ta’ Longchamp fi Franza llum wara nofsinhar se ssir l-edizzjoni ta’ din is-sena tal-Prix de l’Arc de Triomphe g[all-aqwa ]wiemel talgalopp fil-kontinent fuq distanza ta’ 2400m. Din issena wkoll din it-ti;rija se tkun wa[da fost l-aktar bilan/jati g[alkemm neqsin ukoll se jkun hemm xi ]wiemel ikkunsidrati stabbiliti fix-xena internazzjonali. Fost i]-]wiemel neqsin insibu liddebba :ermani]a Danedream li s-sena li g[addiet kienet issorprendiet lil kul[add birreb[ ta’ din l-istess ti;rija.

Danedream se tkun nieqsa wara marda li faqqg[et fi//entru fejn tin]amm f’Cologne fi-:ermanja, virus li laqg[at diversi ]wiemel. }wiemel o[ra stabbiliti li se jkunu nieqsa huma Nathaniel u l-popolari Frankel li firRenju Unit reba[ it-ti;rijiet ewlenin u g[adu mhux meg[lub sal-lum. Sid i]]iemel u t-trainer Sir Henry Cecil, ippreferew li ]-]iemel jie[u sehem f’ti;rija o[ra ta’ grupp wie[ed fl-Ingilterra fla[[ar tax-xahar milli fl-Arc. G[alhekk illum l-aktar ]wiemel li se jibdew kwotati jkunu Meandre, Gaikova, Orfevre li hu kkunsidrat i]]iemel tal-mument fil-:appun u ]ew; ]wiemel im[arr;a mill-Irlandi] Aidan O’Brien.

Dawn huma Camelot u St Nicholas Abbey. Dan tala[[ar jibqa` mfakkar g[arreb[ tal-Breeders’ Cup Turf f’Novembru fl-Istati Uniti.

Aga Khan jinfired minn Murtagh

Is-sid ewlieni ta]-]wiemel tal-galopp fix-xena internazzjonali, il-Prin/ep Aga Khan waqqaf il-kuntratt

li kellu mal-jockey popolari Irlandi] Johnny Murtagh.

Murtagh, ta’ 42 sena, reba[ ti;rijiet importanti g[al ]wiemel propjeta` ta’ Aga Kshan, fosthom l-Epsom Derby u l-Prix de l’Arc de Triomphe fl-2000 permezz ta’ Sinndar. Pat Downes, ilmanager u rappre]entant ta’ Aga Khan fl-Irlanda kkonferma din l-a[bar u lfirda waslet min[abba nuqqas ta’ ftehim dwar il-futur ta’ numru ta’ ]wiemel.

Min-na[a tieg[u, Murtagh fi stqarrija [a l-okka]joni biex jirringrazzja lil Aga Khan g[all-fidu/ja li wera lej[ u lejn il-[addiema tieg[u li jie[du [sieb i]-]wiemel flIngilterra, l-Irlanda u Franza. {amsa mill-aktar sitt reb[iet importanti ta’ Johnny Murtagh din is-sena waslu permezz ta’ ]wiemel im[arr;a minn John Oxx u propjeta` tal-istess Aga Khan.

Jer;a’ Sebastian K

F’dawn il-jiem l-I]vedi] Sebastian K qieg[ed jikkonferma li verament g[addej minn forma millaqwa. Wara li ftit tal-jiem ilu ;ab fix-xejn lil Commander Crowe fl-Aby Stora Pris issa kien imiss li dan i]-]iemel jirba[ ukoll it-ti;rija nternazzjonali UET Trotting Masters li saret fil-korsa ta’ Solvalla wkoll fl-I]vezja.

Misjuq mis-solitu Ake Svanstedt, Sebastian K temm rebbie[ f’medja ta’ 1.11.7” fuq distanza qasira ta’ 2140m mill-Fran/i]a Save The Quick (Orjan Kihlstrom) u Quarcio du Chene (Bjorn Goop). ItTaljan Main Wise As (Pierre Levesque) da[al fir-raba’ po]izzjoni. Sebastian K ji;i iben l-istaljun Fran/i] Korean.

Il-jockey popolari Johnny Murtagh li dan l-a[[ar t[abbar li m’g[adux il-jockey tal-istalel Aga Khan.

Danedream, rebbie[a tal-edizzjoni 2011 tal-Prix de l’Arc De Triomphe u li se tkun nieqsa llum milli tiddefendi t-titlu.

Jockey Awstraljan sospi] sentejn Il-jockey Awstraljan Danny

Nikolic ;ie sospi] mit-ti;rijiet g[al sentejn talli hedded li/chief stewart tal-istat ta’ Victoria.

Tribunal tat-ti;rijiet ixxahar l-ie[or sab lill-jockey ta’ 37 sena [ati li hedded lil Terry Bailey u l-familja tieg[u waqt laqg[a li saret fil-korsa ta’ Seymour vi/in Melbourne.

Nikolic ma kienx ammetta l-akku]i u allega li Bailey kien heddu min-na[a tieg[u biex itelliflu l-karriera imma lboard tal-appell ikkonferma lewwel sentenza.

“Il-lingwa;; dirett lejn Bailey ma kienx biss offensiv [afna imma ag[ar minn hekk.

Kien jikkonsisti f’theddida serja lill-familja tieg[u. Tant hu hekk li e]att wara l-ka] Bailey qabbad uffi/jali tassigurtà mad-dar tieg[u g[al ;img[a s[i[a,” qal il-board flappell.

L-uniku mezz li fadallu Nikolic issa li jdawwar din idde/i]joni hu billi jmur quddiem it-tribunal /ivili u amministrattiv ta’ Victoria.

Nikolic kien wie[ed millaktar jockeys ta’ su//ess flAwstralja matul karriera ta’ 22 sena imma kemm il-darba kellu in/identi mal-istewards.

Fl-2010 kien immultat darbtejn u sospi] g[al sitt xhur, b’erba’ xhur sospi]i fuq argument ja[raq li kellu waqt smig[ ta’ ka] ta’ dixxiplina.

Nikolic g[ad irid jidher ukoll il-qorti fuq akku]i li attakka jockey ie[or, lg[arusa ta’ dan il-jockey u pulizija fi tliet in/identi separati s-sena l-o[ra.

LOKALI

Programm fuq tmien tigrijiet

Illum wara nofsinhar fil-korsa tal-Marsa se jsir it-42 programm tas-sena. B’kollox tmien ti;rijiet, b’sebg[a jkunu riservati g[al ]wiemel tat-trott u t-ti;rija l-o[ra tkun tal-galopp fuq distanza twila ta’ 1750m. Wa[da mit-ti;rijiet tat-trott se tkun riservata g[al ]wiemel tal-klassi Premier u se ssir fuq distanza qasira ta’ 2140m.

It-ti;rija Premier se tkun is-seba’ wa[da u mistennija tibda g[al [abta tal-4.25pm. Hawn se nsibu 15- ]iemel li huma Ouragan d’Any, Nophenio de Lune, Oscar de la Vallee, Knockout Molar, Candy Fantasy, Onyx Speed, Natif de Salvi, Gentle Way, I Pitstop, Target Player, Norman d’Avril, Chaco Bar, Nougat Voideen, Nitesco d’Antony u Niky du Donjon.

Misjuq minn Carl Caruana, Chaco Bar jibda kwotat li jie[u ttieni reb[a konsekuttiva u f’Malta minn Natif de Salvi (Kurt Saliba) u Ouragan d’Any (Frans Gauci).

L-uniku ti;rija tal-galopp se tkun ir-raba’ wa[da u tibda fit3.10pm. Mill-ga;;a tat-tluq se nsibu lil Cheeky Jack, Docklands Brian, Timolin, Wildnis, Buttermilk, Honey Moon, Friarscourt u Bon Santos. Hawnhekk attenzjoni spe/jali se ting[ata lil Cheeky Jack (Charles Vella) li ;ej minn reb[a fl-a[[ar [ar;a tieg[u, Timolin (Ramon Grima) u Buttermilk (Eric Zammit).

Il-kumplament tat-ti;rijiet se jkunu heats li jag[tu l-bidu g[al aktar kampjonati Cassar Petroleum ukoll fuq distanza qasira ta’ 2140m. Dawn se jkunu riservati g[al ]wiemel tal-klassi Gold, Silver, Bronze u Copper. L-ewwel tigrija, heat tal-klassi Copper, tibda fis-2pm.

Tbassir.

I Ti;rija. Heat Cassar Petroleum. Klassi Copper. Dist – 2140m.

Win – Loulou de la Rose. Place – Katuelo, Koechel Baz. II Ti;rija. Heat Cassar Petroleum. Klassi Bronze. Dist – 2140m. Win – Vera LH. Place – One Fouteau, Donna Giant.

III Ti;rija. Heat Cassar Petroleum. Klassi Bronze. Dist – 2140m. Win – Syllabub. Place – Petit Veinard, Law Suit.

IV Ti;rija. Klassi Galopp. Dist – 1750m. Win – Cheeky Jack.

Place – Timolin, Buttermilk.

V Ti;rija. Heat Cassar Petroleum. Klassi Gold. Dist – 2140m.

Win – No Comprendo. Place – Natif de l’Hommee, Petrus du Vivier.

VI Ti;rija. Heat Cassar Petroleum. Klassi Gold. Dist – 2140m.

Win – Orage du Pont. Place – Ygor Of Pass, Ouragan de Valsoiz.

VII Ti;rija. Klassi Premier. Dist 2140m. Win – Chaco Bar. Place – Natif de Salvi, Ouragan d’Any. VIII Ti;rija. Heat Cassar Petroleum. Klassi Silver. Dist – 2140m. Win – Kapro Wareco. Place – No Commentary, Obby de Boisy.

Sport 45

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012 FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

Fa/li g[al Chelsea u Manchester City Chelsea u Manchester City [ar;u rebbie[a mill-konfronti rispettivi ma’ Norwich City u Sunderland u bl-iskors jirriflettu s-superjorità netta ta’ dawn it-teams immexxija minn Roberto Di Matteo u Roberto Mancini.

Il-Blues ta’ Di Matteo filpre]ent g[andhom dsatax-il punt minn sebg[a log[biet, u fejn issa fet[u vanta;; ta’ erba’ punti fuq it-tieni tim li fil-fatt huwa l-istess Manchester City, u meta llum Manchester United – li qed jaqsmu l-[ames post ma’ Arsenal b’log[ba anqas – g[andhom impenn diffi/li [afna g[and Newcastle United fl-Isports Direct Arena.

Intant, fl-ewwel log[ba talprogramm, Manchester City issuperaw lil Sunderland g[al ri]ultat konvin/enti ta’ 3-0, bil-goals jaslu minn free-kick ta’ Aleksander Kolarov flewwel taqsima u b’Sergio Aguero u James Milner ine[[u kull dubju dwar iddestinazzjoni tat-tliet punti fittieni 45 minuta.

City anki kellhom okka]jonijiet o[ra biex i]idu liskor, i]da ]gur jistg[u j[ossuhom kuntenti bil-wirja ;enerali u bit-tliet punti – spe/jalment wara li ftit taljiem ilu kienu ddi]appuntaw fid-draw ta’ 1-1 ma’ Borussia Dortmund fi/-Champions League u li wkoll intlag[bet fl-Etihad Stadium.

Sadattant, Chelsea sabu ru[hom minn ta[t wara biss [dax-il minuta meta Grant Holt g[eleb lil Petr Cech b’xutt qawwi, i]da r-reazzjoni tal-Blues kienet immedjata, b’Fernando Torres i;ib iddraw bir-ras u bi Frank Lampard jaqleb ir-ri]ultat g[al 2-1, minuti wara.

Minn dak il-punt ’il hinn, ilCanaries sfaxxaw u Eden Hazard (31) u Branislav Ivanovic (76) re;g[u sabu xxibka g[al ri]ultat ta’ 4-1, li jkompli jikkonferma lkredenzjali ta’ Chelsea b[ala sfidanti serji g[at-titlu.

Everton, li qabel ilbiera[ kienu qed jokkupaw it-tieni post tal-Premiership, issa ni]lu t-tielet wara li kienu mi]mumin fi draw minn

Wigan Athletic.

Fil-log[ob l-ie[or tal-biera[: LIBERTY STADIUM: Wayne ROUTLEDGE skorja ;miel ta’ goal li salva draw g[al Swansea ma’ Reading, bir-ri]ultat ta’ 2-2 itemm issekwenza negattiva g[al Swans, li kienu tilfu t-tliet impenji pre/edenti. Swansea iddominaw lill-avversarji flewwel nofs-sieg[a, i]da Pavel POGREBNYAK skorja g[arRoyals kontra x-xejra tallog[ob, b’Noel HUNT jirdoppja qabel il-mistrie[. Fittieni taqsima, is-Swans [ar;u ddeterminati u naqqsu l-iskor minn Miguel MICHU fissebg[in minuta, u b’Routledge i;ib id-draw b’xutt missila, g[axar minuti wara.

THE HAWTHORNS: West Bromwich Albion komplew jimpressjonaw fejn kisbu reb[a o[ra b’darhom g[all-ispejje] ta’ Queens Park Rangers, u meta l-futur talmanager tal-Hoops, Mark Hughes, qed jidher dejjem aktar in/ert peress li t-team tieg[u jinsab ankrat f’qieg[ ilPremiership, b’]ew; punti biss minn seba’ partiti. Il-Baggies ma damux biex fet[u vanta;; doppju minn James MORRISON u Zoltan GERA, i]da qabel intemmet l-ewwel taqsima, Adel TAARABT ta ftit tat-tama lil QPR b’volley pre/i]. Il-log[ba baqg[et immovimentata sakemm Youssouf MULUMBU g[amilhom tlieta g[al West Brom, [ames minuti mittmiem. Fil-[in mi]jud, QPR reg;[u sabu x-xibka wara azzjoni ta’ Esteban GRANERO, i]da dan kellu jkun biss konsolazzjoni.

DW STADIUM: Wigan u Everton spi//aw fi draw ta’ 22, bil-Latics jag[mlu wirja tajba o[ra, li madankollu ma kenitx ippremjata bit-tliet punti li kienu jbeg[duhom miz-zona l-[amra. Intant, Wigan fet[u l-iskor minn Arouna KONE, li sab ix-xibka minn po]izzjoni dubju]a, u bil-prolifiku Nikica JELAVIC jikseb parità ftit tas-sekondi wara. Madankollu Wigan re;g[u [ar;u fuq l-attakk u mill-;did marru mill-vanta;;

Chelsea v Norwich City 4-1> Fernando Torres (Nru. 9) jeg[leb lill-goalkeeper talCanaries, John Ruddy, g[al parità momentarja tal-Blues (Reuters)

permezz ta’ Franco DI SANTO, i]da l-vera drama kienet ri]ervata g[at-88 minuta, meta Leighton BAINES skorja penalty g[al Everton (u kontra l-eks tim tieg[u) wara li Maynor Figueroa kien waqqa’ lil Kevin Mirallas fil-kaxxa.

UPTON PARK: Arsenal irritornaw g[ar-reb[ g[allispejje] ta’ West Ham United, u ;img[a wara li kienu tilfu limbattibbiltà kontra Chelsea, f’derby ie[or ta’ Londra. Kienu l-Hammers li fet[u l-a[jar, b’Mohamed DIAME isib irrokna tax-xibka. I]da erba’ minuti mill-mistrie[, Olivier GIROUD kiseb id-draw u g[all-ewwel goal tieg[u bilflokk tal-Gunners mindu ng[aqad mag[hom minn ma’ Montpellier. Kevin Nolan u Andy Carroll kienu qed ikunu ta’ w;ig[ tar-ras kontinwa g[al Arsenal; i]da kienu l-Gunners li marru minn fuq fis-77 minuta b’goal tas-sostitut Theo WALCOTT, u b’Santi CAZORLA mbag[ad jag[milhom tlieta b’xutt li [asad g[alkollox lillgoalkeeper Jussi Jaaskelainen.

Gerrard se jibqa’ ma’ Liverpool Steven Gerrard [abbar li kien se jibqa’ ma’ Liverpool g[all-kumplament talkarriera tieg[u u sostna li qatt mhu se jasal biex jitlaq lill-klabb.

Il-captain ta’ 32 sena li lag[ab 600 log[ba ma’ Liveprool filkompetizzjonijiet kollha sa minn meta ddebutta, fl-1998, qal lill-BBC li kellu diversi opportunitajiet fejn seta’ jitlaq fl-a[[ar [ames snin.

“Kul[add jaf li kont interessat f’diversi offerti,

imma b[ala supporter naf xi tfisser li tilg[ab ma’ dan ilklabb u qatt ma jien se nitlaq.”

Gerrard qal ukoll li minkejja l-bidu xejn po]ittiv li kellhom dan l-ista;un, ilfatt li jispi//aw fost l-ewwel erbg[a fil-Premier League u li jirb[u xi unur jibqa’ mira realistika.

Liverpool b[alissa jinsabu

fl-14-il post fil-Premier League wara sitt partiti u g[andhom tliet punti minn ]ew; partiti fl-Europa League. Imma mistoqsi x’kien realistiku g[alih, Gerrard qal, “Post fost lewwel erbg[a u trofew.”

Gerrard reba[ i/Champions League u tTazza UEFA ma’ Liverpool kif ukoll darbtejn l-FA Cup u tliet darbiet il-League Cup.

Ri]ultati u klassifiki Premership

Man City v Sunderland Chelsea v Norwich Swansea v Reading West Brom v QPR Wigan v Everton West Ham v Arsenal

3-0 4-1 2-2 3-2 2-2 1-3

Illum

Southampton v Fulham Liverpool v Stoke Tottenham v Aston Villa Newcastle v Man Utd Kif jinsabu

L Chelsea 7 Man City 7 Everton 7 West Brom 7 Arsenal 7 Man Utd 6 Tottenham 6 West Ham U 7 Fulham 6 Newcastle 6 Swansea 7 Stoke City 6 Sunderland 6 Liverpool 6 Aston Villa 6 Wigan 7 Reading 6 Southampton 6 Norwich 7 QPR 7

R 6 4 4 4 3 4 3 3 3 2 2

D T 1 0 3 0 2 1 2 1 3 1 0 2 2 1 2 2 0 3 3 1 2 3 1 4 1 1 4 1 1 2 3 1 2 3 1 2 4 0 3 3 1 0 5 0 3 4 0 2 5

League One

Brentford v Crawley Bury v Swindon Coventry v Bournemouth Crewe v Hartlepool Doncaster v Shrewsbury Leyton O v Sheff Utd MK Dons v Portsmouth Notts Co v Tranmere Oldham v Preston Stevenage v Scunthorpe Walsall v Carlisle Yeovil v Colchester

League Two

Accrington v Rochdale Aldershot v Chesterfield Bristol R. v Northampton Cheltenham v Fleetwood Dag & Red v Bradford Exeter v Port Vale Morecambe v Burton A. Oxford v Gillingham Plymouth v Wimbledon Southend v Barnet Wycombe v Torquay York v Rotherham

F 15 15 14

11 13 14 11

8

13

8

12

6 5 9 6 7 8 10 5 6

K Pti 4 19 8 15 8 14 7 14 5 12 9 12 8 11 8 11 9 9 8 9 11 8 5 7 7 7 12 5 10 5 13 5 13 3 18 3 17 3 16 2

2-1 0-1 1-0 2-1 1-0 0-1 2-2 0-1 3-1 1-0 1-2 3-1 2-3 0-1 3-1 2-2 4-3 0-2 0-0 0-0 1-2 2-2 2-1 0-0

The Championship

Birmingham v Huddersfield Blackburn v Wolves Blackpool v Charlton Crystal P v Burnley Derby v Brighton Leeds v Barnsley Leicester v Bristol C Millwall v Bolton Peterboro v Notts For Sheff Wed v Hull Watford v M’boro Ipswich v Cardiff The Championship L R Cardiff 10 7 Leicester 10 7 Wolves 10 6 Crystal Pal. 10 6 Brighton 10 5 Huddersfield 10 5 Leeds Utd 10 5 Blackpool 10 5 Blackburn 10 4 Hull City 10 5 M’Boro 10 5 Notts For. 10 3 Derby 10 3 Watford 10 4 Charlton 10 3 Burnley 10 3 Bristol C 10 3 Bolton 10 3 Barnsley 10 3 Millwall 10 3 Birmingham 10 3 Sheff Wed. 10 2 Ipswich Town 10 1 Peterboro Utd 10 2

D T 1 2 0 3 1 3 1 3 3 2 2 3 2 3 1 4 4 2 1 4 1 4 5 2 4 3 1 5 3 4 2 5 2 5 2 5 2 5 2 5 2 5 2 6 4 5 0 8

0-1 0-1 0-2 4-3 0-0 1-0 2-0 2-1 0-1 0-1 1-2 1-2

F K Pti 11 22 9 21 9 19 17 19 6 18 11 17 16 17 14 16 13 16 14 16 17 16 10 14 13 13 18 13 12 12 22 11 19 11 16 11 15 11 19 11 17 11 21 8 8 19 7 10 18 6

19 17 14 18 15 15 18 19 16 16 16 11 15 15 12 21 18 13 12 14 10 14

Premeir Sko//i]

Hibernian v Dundee Kilmarnock v Aberdeen Motherwell v Dundee U St Johnstone v St Mirren

Illum

3-0 1-3 posp 2-1

Celtic v Hearts

I Div

Airdrie Utd v Hamilton Falkirk v Dunfermline Livingston v Cowdenbeath Morton v Partick T. Raith R.v Dumbarton

0-4 2-2

Arbroath v Brechin Ayr v Albion Forfar v Alloa Stenhousemuir v East F. Stranraer v Queen of S.

3-1 2-1 2-3 3-0 0-2

Montrose v East Stirling Peterhead v Berwick Stirling v Rangers

3-1 1-0 1-0

II Div

III Div

1-1 3-1 2-2

46

Sport

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Sebastien Vettel

FORMULA 1

Vettel lura fil-opole fil-:appun Id-darbtejn champion tadDinja Sebastian Vettel [a lpole position g[all-GP tal:appun g[ar-raba’ sena konsekuttiva u Mark Webber se jibda [dejh hekk kif irRed Bull [adu l-ewwel filliera.

Il-leader pre]enti, lIspanjol Fernando Alonso tal-Ferrari li g[andu 29 punt vanta;; fuq Vettel, meta fadal sitt ti;rijiet g[attmiem, se jibda mit-tielet filliera fis-sitt post, waqt li l:appuni] Kamui Kobayashi fuq Sauber, ferra[ lill-folla pre]enti meta kiseb it-tielet l-a[jar [in.

Wara l-provi Vettel u Alonso kienu mitluba jidhru quddiem l-istewards bil:ermani] ji;i mwissi wara li kien akku]at li ostakola lillIspanjol fl-a[[ar kantuniera tal-a[[ar sekondi tat-tieni sessjoni.

Vettel kellu [in ta’ minuta 30.839 sek u /a[[ad lirrivali McLaren, li ssewwieqa tag[hom t[abtu biex isibu s-setup, milli jiksbu l-[ames pole konsekuttiva.

Jenson Button tilef [ames postijiet fuq il-grid wara li din il-;img[a bidel ilgearbox u se jibda mit-tmien post waqt li sie[bu Lewis Hamilton se jibda mid-disa’ post Il-Fran/i] Roman Grosjean (Lotus) se jkun qed jibda mir-raba’ po]izzjoni quddiem il-Messikan tasSauber Sergio Perez li kiseb il-[ames l-a[jar [in.

Din hi l-34 pole filkarriera g[al Vettel li g[andu 25 sena u issa tela’ fit-tielet post fil-klassifika tal-aktar sewwieqa li kisbu lpole f’kull ]mien, wara sseba’ darbiet Champion u kompatrijott Michael Schumacher bi 68 u l-mibki Ayrton Senna b’65 pole.

Michael Schumacher li din il-;im[a [abbar li se jirtira se jibda l-GP tal-:appun mill-a[[ar filliera wara li ng[ata penalita` ta’ 10 postijiet talli kien involut f’[abta ma’ Jean-Eric Vergne ta’ Toro Rosso filGP ta’ Singapore.

Sport 47

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Birkirkara jtellfu l-ewwel punti lil Valletta minn Cristian Antony Muscat

Birkirkara tellfu l - ewwel punti lil Valletta meta b ’ wirja konvin/enti irnexxielhom i]ommuhom fi draw , 1-1. Valletta kellhom wirja di]appuntanti u fil - fatt fit - tieni taqsima ma kien hemm l - ebda azzjoni denja ta ’ nota min - na[a tag[hom .

I/ - Champions kellhom nieqes lil Ryan Fenech , li jinsab imwe;;a ’ fit - tul , i]da rritorna Ricardo Filho li tilef l - a[[ar ]ew; log[biet .

Min - na[a l - o[ra , Birkirkara kellhom nieqes lil Ryan Scicluna .

Wara biss sitt minuti , Joao Gabriel Da Silva ni]]el tajjeb lejn Roderick Briffa , i]da x - xutt tieg[u g[adda g[oli mil - lasti difi]i mill - goalkeeper ta ’ Birkirkara , Reuben Gauci . }ew; minuti biss wara , xutt b ’ sa[[tu ta ’ William Barbosa g[al Valletta ;ie mdawwar f ’ korner mill goalkeeper Gauci . Fid - 29 minuta Valletta fet[u l iskor meta Joao Gabriel Da Silva kkrossja tajjeb lejn RODERICK BRIFFA , li permezz ta ’ daqqa ta ’ ras tajba g[eleb lill - goalkeeper

4

BOV PREMIER

SLIEMA W. (1)

H. Bonello, L. Martinelli, A. Muscat, C. G. Baldacchino, S. Biancardi, L. Ruggiero, I. Woods, P. Barbetti, J. Mintoff, M. Muchardi, B. Muscat Sost: A. Decesare flok L. Martinelli 46min, A. Laudisi flok L. Ruggiero 63min, G. Zammit flok H. Bonello 81min

Paul Fenech jiskorja l-goal tad-draw g[al B’Kara (Ritratti> Brian Grech)

1

BOV PREMIER

BIRKIRKARA (1)

1

VALLETTA (1)

avversarju , Gauci . I]da Valletta ma tantx damu jgawdu dan il - vanta;; meta ]ew; minuti biss wara , Birkirkara ;abu l iskor indaqs meta Jhonnattann g[adda lejn il plejer internazzjonali Edward Herrera . li qassam lejn PAUL FENECH , li g[eleb lil Manuel Bartolo u tefa ’ lill - partitarji tal Istripes f ’ dellirju ta ’ fer[ .

Fil - 6 1 minuta , free - kick ta ’ Jhonnattann g[al Birkirkara g[adda j[akkek mal - lasti difi]i minn Manuel Bartolo , u fid - 79 minuta Birkirkara kellhom /ans tad - deheb li jiksbu r reb[a meta tentattiv minn daqqa ta ’ ras ta ’ Nikola Vukanac ;ie mdawwar f ’ korner b ’ mod spettakolari mill - goalkeeper ta ’ Valletta , Manuel Bartolo .

0

Sliema W. jeg[lbu lil Hibs b’wirja mill-aqwa

HIBERNIANS

M. Muscat, A. Pulis, R. Camilleri, R. Soares, J. Vandelannoite, B. Kristensen, A. Cohen, U. Nwoko, M. Dias, J. Nwoba, J. Lima Sost: J. Bezzina flok U. Nwoko 46min, S. Pisani flok A. Cohen 61min, A. M. Ribeiro flok R. Soares 73min

Imwissija: S. Bianciardi 11min, I. Woods 51min (S), A. Cohen

58min (H)

Skurjaw: I. Woods 39min, pen. 73min, 90min, M. Muchardi

90min (S)

Referee: Raymond Crangle (NIR) il-mument Plejer tal-Log[ba: I. Woods (S)

Stefano Biancardi ta’ Sliema jipprova jwaqqaf lil Andrew Cohen

Sliema Wanderers komplew bis-serje ta’ ri]ultati po]ittivi f’dan il-kampjonat meta g[elbu lil Hibernians 4-0, bil-veteran Ivan Woods jiskorja hat-trick. Din kienet it-tielet reb[a konsekuttiva g[al Sliema wara li g[elbu fl-a[[ar partiti lil Birkirkara u Rabat Ajax. Kienet ukoll it-tieni telfa konsekuttiva g[al Hibernians wara li l;img[a l-o[ra tilfu kontra

R. Gauci, N. Vukanac, A. M. Corujo, J. Zerafa, R. Camenzuli, G. Sciberras, P. Fenech, E. Herrera, R. Muscat, J. Benitez, S. Shodiya Haruna Sost: J. P. Mifsud Triganza flok R. Camenzuli 50min, J. Dos Reis Santos flok J. Benitez 82min, Z. Muscat flok S. Shodiya Haruna 89min

M. Bartolo, R. Barreto Da Rocha, J. Caruana, S. Borg, J. Gabriel Da Silva, R. Briffa, D. Falzon, D. Rocha Dos Santos, W. Barbosa, S. Bajada, M. Mifsud Sost: E. Agius flok D. Falzon 36min, K. Magro flok M. Mifsud 46min, L. Da Silva Almeida flok J. Gabriel Da Silva 70min

Imwissija: G. Sciberras 25min (B), M. Mifsud 36min (V) Skurjaw: R. Briffa 29min (V), P. Fenech 31min (B) Referee: Trustin Farrugia Cann il-mument Plejer tal-Log[ba: S. Shodiya Haruna (B)

Valletta.

G[al Hibernians irritornaw Mario Muscat u Marcelo Dias, i]da kellhom nieqsa lil Jean Paul Farrugia u lil Clayton Failla. Min-na[a lo[ra, Sliema Wanderers kellhom l-iskwadra kollha disponibbli. Fit-tieni taqsima we;;a’ l-attakkant ta’ Hibernians Andrew Cohen, li l-injury tieg[u dawret illoghba favur Sliema Wanderers.

Kienu Hibernains li [olqu l-ewwel azzjoni perikolu]a meta fit-18-il minuta, Marcelo Dias g[adda lejn John Nwoba, i]da dan tefa’ g[oli. Fit-23 minuta rrispondew Sliema Wanderers meta Ivan Woods g[adda lit-Taljan Ruggieri, li i]da tefa’ barra mill-vi/in.

Erba’ minuti biss wara, Nwoba kien sfortunat li laqat il-wieqfa. Fid-39 minuta, Sliema Wanderers fet[u liskor meta minn kontrattakk, Ruggiero kellu x-xutt imxellef minn Adrian Pulis, il-ballun spi//a g[and IVAN WOODS, li b’daqqa ta’ ras qabbe] fuq Mario Muscat.

Fit-68 minuta, Johann Bezzina g[adda lejn Jackson

Lima, li ikkrossja lejn John Nwoba, i]da d-daqqa ta’ ras tieg[u kienet imxellfa f’korner minn Stefano Biancardi.

Fit-73 minuta, Sliema Wanderers reb[u penalty diskutibbli meta Rodolfo Soares waqqa’ lil John Mintoff fil-kaxxa u r-referee Crangle ordna penalty. Mill11-il metru, IVAN WOODS ma ]baljax. Fit-83 minuta Mario Muscat inqabad barra minn postu u t-Taljan Matias Muchardi approfitta, i]da ttentattiv tieg[u kien maqlug[ minn fuq il-linja middifensur Ryan Camilleri.

Fid-90 minuta John Mintoff g[adda lejn lAr;entin MATIAS MUCHARDI, li kellu log[ba mill-aqwa, u dan b’xutt tajjeb g[eleb lill-goalkeeper ta’ Hibernians, Mario Muscat. Sekondi wara, Sliema Wanderers g[amluhom erbg[a meta John Mintoff g[adda lejn IVAN WOODS, li xxamplat fil-kaxxa g[eleb lil Muscat u g[aqqad tripletta. Mumenti wara, ir-referee Raymond Crangle saffar tmiem illog[ba.

48

Il-{add, 7 ta’ Ottubru, 2012

Lokali

IR-ROADMAP TA’ MUSCAT... IMKA{{LIN F’{AJT

G[olla ’l fuq isem pajji]na . F’dawn l-a[[ar jumejn tal;img[a, pajji]na laqa’ g[andu l-mexxejja ewlenin, Presidenti u Primi Ministri ta’ g[axar Stati importanti. Il-fatt li waslu hawn flimkien biex jitkellmu u jiddiskutu dawn il-persuni hu di;à marka importanti fl-istorja tag[na u dik Ewro-Mediterranja. Ta[t dak li nsej[u Five-plus-Five in;abru f’dawn il-g]ejjer irrappre]entanti g[oljin talMawritanja, il-Marokk, lAl;erija, it-Tune]ija, il-Libja, il-Portugall, Spanja, Franza, lItalja u naturalment Malta.

In;abru biex jiddiskutu lproblemi marbutin ma’ dak kollu li g[addej fi [dan dan il-ba[ar li hu ta’ interess g[alina lkoll. . Pajji]na kien u g[andu jibqa’ sostenitur rilevanti taddjalogu u d-dibattitu kontinwu fi [dan ilMediterran. Di;à hu, flopinjoni tieg[i, essenzjali li lpajji]i tal-parti ta’ isfel talUnjoni Ewropea j]ommu kuntatt u pro/ess ta’ laqg[at strutturati, a[seb u ara dawk fi [dan din l-organizzazzjoni.

Il-fatt li spi//at id-dittatura fil-Libja u fit-Tune]ija serva biex tag[mel iktar fa/li laqg[at simili. Kien hemm 1

2

problemi marbutin malmexxejja li kellhom dawn i]]ew; stati, li llum fortunatament spi//aw. Ilkredibbiltà ta’ dak li jing[ad u tad-de/i]jonijiet li jittie[du se tkun ]gur ferm aqwa issa milli kienet qabel. Se jittie[du b’iktar serjetà u se jkun aktar fa/li li tasal biex to[ro; dikjarazzjonijiet li jag[mlu impatt. . Meta kont attendejt g[allaqg[at ta’ din lorganizzazzjoni kienet tin[ass di;à li l-importanti kien kwa]i iffukat fuq il-kuntatt personali aktar milli ssustanza ta’ dak li jkun qed jing[ad. Dikjarazzjonijiet li numru ta’ drabi kienu jispi//aw jindikaw f’diversi direzzjonijiet ming[ajr ma jkun hemm linja wa[da /ara u definita. Xorta, anki fil-passat serva. Il-;irien tieg[ek, vi/ini u inqas, jibqg[u importanti g[all-pa/i, l-istabbiltà, ittis[i[ tar-rapporti so/joekonomi/i u kulturali.

Pajji]na jibqa’ wie[ed li mexxa u xpruna ’l quddiem dawn il-laqg[at g[aliex dejjem [ass li g[andu jkollu d-djalogu g[addej u m’g[andux i[allih jieqaf. Ma jiqafx g[ax inkella taqta’ l3

kuntatt u tispi//a ma tifhimx sewwasew x’ikun g[addej. . Din il-laqg[a ilna nippruvaw nag[mluha, u kien hemm diffikultajiet, i]da sforz id-determinazzjoni talMinistru tal-Affarijiet Barranin, Tonio Borg, dan se[[. Ix-xenarju filMediterran inbidel u g[alhekk kien hemm lok u ne/essità ta’ laqg[a fejn l-Ewropa u lpajji]i tad-dinja G[arbija jiltaqg[u f’livell g[oli. Hemm problemi li g[andhom ikunu issa affrontati bi prospett aqwa ta’ soluzzjonijiet konkreti, spe/jalment fil-linja tal-immigrazzjoni irregolari; i]da hemm o[rajn, b[at-tis[i[ tal-kummer/ u l-;id, li nistg[u naqbdu. Hemm ilb]onn li ]-]errieg[a taddemokrazija – li ma nistg[ux in[alluha g[al rasha – ng[inu biex titkabbar g[alihom u g[alina. Nistg[u ng[inu b’li;ijiet aqwa, f’ta[ri; differenti li jwassal g[al iktar prosperità. . Din il-laqg[a [aqqha attenzjoni kbira. Hekk ing[atat barra minn xtutna.

Tifta[ liema mezz ta’ komunikazzjoni tifta[ flEwropa u fid-dinja G[arbija, qieg[da hemm imsemmija bi 4

5

media•link COMMUNICATIONS

prominenza kbira.

Prominenza, g[ax apparti ssustanza tal-laqg[at, kienet ukoll l-ewwel laqg[a g[olja ta’ din id-dimensjoni g[allPresident Fran/i] u g[allPrimi Ministri tal-Italja, Spanja u l-Portugall. Diversi dehru u ddikjaraw il-linja u lveduti tag[hom fuq kif irrapporti fi [dan il-5+5 jimxu ’l quddiem. G[ax g[alkemm hu minnu li din hi laqg[a unika, m’g[andniex noqog[du lura milli n[arsu lejn appuntamenti strutturati.

Iktar laqg[at spissi jag[mlu l;id, kif g[amlet din.

M’g[andniex in[allu din illaqg[a tg[addi ming[ajr ma jkollna aktar warajha. . Kull min kellu l-[in li jara l-a[barijiet ta’ pajji]na ma setax ma jifhimx kemm din il-laqg[a serviet. Serviet biex inkomplu nibnu fuq dak li ilna, bil-pa/enzja nibnu, fissnin ta’ qabel. Pajji]na kellu sehem determinanti filliberazzjoni tal-pajji] ;ar tag[na, b[al ma kellu wkoll influwenza kontinwa filMediterran. Il-fatt li dawn ilpopli g[andhom pajji] b[al tag[na, li hu demokratiku u fi [dan l-Unjoni Ewropea, serva b[ala influwenza diretta 6

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

fuqhom. Serva ta’ e]empju.

G[ax il-;irien jinfluwenzaw direttament lil xulxin. Hekk g[amilna u hekk g[andna nkomplu nag[mlu. Din hi llinja li [a l-Prim Ministru tag[na, Lawrence Gonzi, u li irnexxiet. F’dawn il-jiem kien trijonf politiku g[alih. Kien rikonoxximent li hu kien kapa/i jwassalna biex inkunu /entru u xprun ta’ ]vilupp u progress lejn il-futur.

Irnexxielu g[al darb’o[ra jg[olli isem pajji]na ’l fuq – [a;a li jiena /ert li [addie[or mhuwiex kapa/i jag[mel.