2013_02_17

€0.75

Numru 2,150

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

L-aktar proposta li ntlaqg[et tajjeb hi dik dwar il-jobs ;odda IL-KA} TAD-DROGA F’KA}IN LABURISTA

Toni Abela g[andu j;orr ir-responsabbiltà politika Matul il-;urnata tal-biera[, il-media tat prominenza kbira g[ar-recording xokkanti li fih Toni Abela, id-Deputy Leader tal-Partit Laburista, jinstema’ jg[id kif hu kien [eba ka] ta’ abbu] tad-droga f’ka]in laburista.

Filwaqt li f’intervista f’;urnal u fuq ir-radju, Toni Abela sostna li hu ma kienx lest jirri]enja, il-Mexxej Laburista, Joseph Muscat, qal lill-;urnalisti li Toni Abela se jibqa’ j]omm ilkariga tieg[u fil-partit.

Min-na[a l-o[ra, il-Partit Nazzjonalista, f’konferenza tal-a[barijiet minn Paul Borg Olivier, is-Segretarju :enerali u l-Assistent Parlamentari Beppe Fenech Adami, iddikjara li Toni Abela g[andu jerfa’ rresponsabbiltà politika ta’ dan il-ka], li huma sostnew hu wie[ed gravi [afna.

Paul Borg Olivier u Beppe Fenech Adami spjegaw fid-dettall dak li jo[ro; mir-recording li xxandar u ddeskrivew lim;iba ta’ Abela b[ala wa[da politikament, etikament u moralment skorretta.

Id-dettalji f’pa;na 6

L-aktar proposta filprogramm elettorali talPartit Nazzjonalista li ntlaqg[et tajjeb mill-poplu Malti u G[awdxi hi dik li tispe/ifika li fil-[ames snin li ;ejjin, Gvern Nazzjonalista se jkompli ja[dem biex jin[olqu 25,000 job ;did.

Dan qalu Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap talPartit Nazzjonalista, filprogramm G[andi X’Ng[id, ilbiera[ fuq Radju Malta.

Lawrence Gonzi qal li din il-proposta ntlaqg[et tajjeb mi]-]g[a]ag[ li se jkunu qed jispi//aw mill-fa]i taledukazzjoni, i]da mhux biss.

Il-PN qed jipproponi wkoll g[add ta’ mi]uri g[all-[olqien tax-xog[ol, biex tissa[[a[ l-edukazzjoni u biex jittie[du inizjattivi innovattivi fil-qasam tas-sa[[a.

Rapport s[i[ f’pa;na 5

Il-kampanja elettorali, ilbiera[ [adet lil Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista, f’{a]-}abbar u f’{’Attard. F’{a]-}abbar, il-Prim Ministru ]ar u ltaqa’ mal-komunità kummer/jali. Hu tkellem ma’ numru kbir ta’ sidien u impjegati fil-[wienet u fis-suq tal-lokalità, waqt li ltaqa’ wkoll man-nies li kienu qed jixtru u ma’ o[rajn li stennewh quddiem djarhom (ritratt fuq). F’{’Attard, il-Prim Ministru ltaqa’ ma’ ra[[al li jispe/jalizza fil-produzzjoni tal-;bejniet tan-nag[a;. Rapport dettaljat f’pa;na 8

FRAME-UP Austin Gatt isemmi tliet kandidati tal-Partit Laburista b’rabta mal-ka]

Austin Gatt bil-fatti f’idejh

Il-Ministru Austin Gatt, ilbiera[ sostna bil-qawwa li fil-ka] talallegazzjonijiet tax-xiri ta]-]ejt hemm frame-up kontrih, blindikazzjonijiet ikomplu jikbru li dan hu manipulat mill-MLP. Austin Gatt semma l-involviment tattliet kandidati Laburisti, Evarist Bartolo, l-Avukat Manwel Mallia u l-Avukat David Farrugia Sacco f’dan il-ka], u spjega fid-dettall il-konnessjoni ta’ dawn it-tliet kandidati.

F’il-mument tal-lum...

Fil-ka] ta’ David Farrugia Sacco, Austin Gatt qal li dan kien l-avukat tal-familja Farrugia, li kienu akku]aw lil wie[ed minnhom, George, li seraqhom.

Meta [ut George Farrugia i;;ieldu mieg[u, huma //ekkjaw il-kompjuter li kien ju]a George, u fit-tim li g[amel dan, kien hemm l-avukat tala[wa Farrugia – li dak i]-]mien kien

Manwel Mallia.

Jikkontrolla r-raba’ sular ■ Wara d-dibattitu bejn ilmexxejja politi/i fl-Università, nhar l-Erbg[a li g[adda, qamet

Suppliment politiku L-EDUKAZZJONI

Niltaqg[u mal-kandidati nisa nazzjonalisti f’LIFE & STYLE

g[al pa;na 7

B’talba ;enerali… il-poster ta’ il-mument tal-{add li g[adda

mistoqsija dwar individwu li deher f’filmat ta’ NET Television u li kien qed imexxi l-istrate;ija tal-Labour f’dik l-okka]joni.

Ir-ritratt tieg[u kien pubblikat f’IN-NAZZJON tal-biera[ u dan mal-ewwel kien identifikat minn xi persuni li kkuntat-tjawna u qalulna li dak hu Keith Schembri, mag[ruf b[ala ‘Tal-Kasco’.

Dan Schembri g[andu l-kontroll assolut tar-‘raba’ sular’ ta/-?entru Nazzjonali Laburista.

Id-dettalji f’pa;na 7

Attwalità politika 7

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Keith Schembri ‘tal-Kasco’ jidde/iedi l-kampanja strate;ika tal-MLP G[andu kontroll assolut tar-raba’ sular ta/-?entru Nazzjonali Laburista Keith Schembri, li fl-a[[ar jumejn kien identifikat b[ala lpersuna li qed tikkontrolla u tmexxi r-raba’ sular ta/-?entru Nazzjonali Laburista fil{amrun, hu mag[ruf b[ala Keith ‘tal-Kasco’.

Keith Schembri kien identifikat minn xi persuni li g[amlu kuntatt ma’ il-mument wara li rawh fid-dibattitu fuq il-campus tal-Università bejn it-tliet mexxejja politi/i, fejn hu kien qed jakkumpanja lillMexxej Laburista Joseph Muscat.

Keith Schembri g[andu kontroll assolut tal-kampanja elettorali tal-Malta Labour Party u hu wkoll il-proprjetarju tal-kumpanija Kasco li waqqaf hu stess fl-1996.

Minn ri/erka li g[amilna dwar dan Keith Schembri, ilkumpanija tieg[u timporta lkarta tal-gazzetti, u mill-1996

‘l hawn, kompliet tikber sena

wara o[ra tant li llum ]viluppat fi grupp ta’ kumpaniji u fost lintrapri]i ewlenin f’dan issettur f’pajji]na.

Kienu bosta dawk il-persuni li lbiera[ tkellmu mal-kamra tal-a[barijiet ta’ media.linkcommunications, wara li nhar l-Erbg[a, Keith Schembri deher jag[ti struzzjonijiet lil uffi/jali laburisti fis-sala Sir Temi Zammit tal-Università, u jg[idilhom x’g[andhom jag[mlu bil-bosta laburisti li ;abu bil-privates [alli jie[du post l-istudenti fl-istess sala biex jassistu g[ad-dibattitu bejn it-tliet mexxejja politi/i.

L-ewwel informazzjoni li waslet g[and il-kamra tala[barijiet kienet li dan ma kienx student u, g[alhekk, la lanqas mhu uffi/jal ta’ ebda partit politiku, ma kellu l-

ebda dritt ikun pre]enti g[addibattitu.

B’xi mod, i]da, Keith Schembri, da[al fis-sala u deher imexxi l-istrate;ija laburista fl-Università.

Hekk kif l-informazzjoni kompliet die[la, kien stabbilit li Keith Schembri mhux biss mexxa l-istrate;ija laburista waqt id-dibattitu flUniversità, i]da huwa wkoll dak li jmexxi l-istrate;ija kollha tal-MLP mir-raba’ sular ta/-?entru Nazzjonali Laburista.

Il-flagship company talgrupp li llum imexxi Keith Schembri, Kasco Paper, kif anke jg[id is-sit elettroniku tal-kumpanija stess, hi fost lakbar distributuri tal-karta talistampar f’pajji]na, u tissuplixxi kemm lil kumpaniji tal-gazzetti u wkoll fil-media u l-grafika.

Keith Schembri (imdawwar b’/irku) li nhar l-Erbg[a deher lUniversità jmexxi l-istrate;ija tal-Labour waqt id-dibattitu bejn il-mexxejja politi/i

G[aliex il-Labour hu daqshekk kontra l-proklama li ng[atat^ minn pa;na 1

Austin Gatt qal li tant Manwel Mallia kien inti] filka], li dan sa[ansitra kellu laqg[a barra minn Malta ma’ rappre]entanti tal-kumpanija Totsa (li qabel kienet itTotal).

G[aldaqstant hu qal li Manwel Mallia kien jaf qabel ma l-emails kienu pubblikati fil-maltatoday u mhux kif qal hu, li sar jaf bihom meta dawn kienu pubblikati fil-gazzetta.

Il-Ministru Gatt qal ukoll li l-email li [ar;et fuq Facebook, u li tag[ha saret kopja f’The Times, ittellg[et mill-pa;na ta’ Evarist

Bartolo.

Meta tkellem dwar id-data tal-email li ppubblikat ilmaltatoday, hu qal li din kienet miktuba bl-Ingli], imma kellha d-data bil-Malti – is-Sibt 19 ta’ :unju 2004 – b’mod li wie[ed jifhem li din kienet ;enerata awtomatikament minn kompjuter li kien issettjat billingwa Maltija.

Imma l-ewwel darba li llingwa Maltija kienet integrata fis-sistema talcomputers kienet il-11 ta’ April 2006. Qabel din id-data, l-ebda kompjuter ma seta’ ji;;enera data bil-Malti.

L-a[wa Farrugia kellhom ilkumpanija Powerplan, li fl-

■ Il-Ministru Austin Gatt jitkellem fil-konferenza tal-a[barijiet fil-pre]enza ta’ Paul Borg Olivier, is-Segretarju :enerali tal-PN

2008-2009 tefg[et offerta g[all-privatizzazzjoni tal[a]na ta]-]ejt tal-Enemalta – xi [a;a kompletament differenti mill-ka] tax-xiri ta]]ejt.

Austin Gatt staqsa jekk illaqg[at imsemmijin fl-email kinux dwar dan – hu dejjem qal li kellu laqg[at dwar dan g[ax din hi normali – u kienet alterata d-data tal-email biex tidher li l-laqg[a saret snin qabel dwar ix-xiri ta]-]ejt.

Apparti minn dan, kieku llingwa tal-kompjuter kienet ilMalti, kieku l-‘:’ ta’ :unju kienet tkun bit-tikka.

Imma fl-email pubblikata mill-maltatoday, il-‘G’ ta’ :unju ma kinitx bit-tikka.

Il-Ministru Gatt qal li hu jissoda l-fehma tieg[u li dan hu frame-up meta wie[ed jara li l-proklama biex George Farrugia jixhed dak kollu li jaf dwar il-ka] taxxiri ta]-]ejt qieg[da ddejjaq bil-kbir lil-Labour Party.

Dan jidher mill-fatt li l;urnalisti tal-mezzi laburisti l-[in kollu jattakkaw ilproklama fil-mistoqsijiet u fir-rapporti meta kul[add jaf li l-proklama hi l-aktar mod b’sa[[tu biex jo[ro; kollox.

G[aliex il-Labour ma jridx lil George Farrugia jitkellem?

F’waqt minnhom, filkonferenza tal-a[barijiet fidDar ?entrali tal-Partit

Nazzjonalista, da[al Saviour Balzan, l-Editur Mani;erjali tal-maltatoday, li qabel ma g[amel mistoqsija lillMinistru Gatt, g[amel dikjarazzjoni importanti fissens li l-gazzetta tieg[u blebda mod ma qalet li Austin Gatt hu b’xi mod korrott.

Fi tmiem il-konferenza tala[barijiet, Austin Gatt qal li hu m’g[andu xejn fuq ilkuxjenza u jinsab seren g[all-a[[ar.

“Jien m’g[andi xejn fuq ilkuxjenza u seren g[alla[[ar. Qatt m’g[amilt sold mill-politika, u qatt ma tkellimt dwar tenders g[axxiri ta]-]ejt,” temm Austin Gatt.

Evarist Bartolo jaf x’qed ji;ri fl-investigazzjoni ta]-]ejt

F’dak li g[andu x’jaqsam malinvestigazzjoni tax-xiri ta]-]ejt, id-deputat Laburista Evarist Bartolo jaf sew x’inhu ji;ri. Dan, hekk kif f’konferenza stampa, ilbiera[, Bartolo semma li hu konxju bin-nies involuti flinvestigazzjoni tal-Pulizija, u li xi w[ud minnhom qed jg[idu li lfirem li jidhru fir-rapporti tax-xiri ta]-]ejt mhumiex il-firem tag[hom.

Il-konferenza tal-a[barijiet fi/?entru Nazzjonali Laburista issej[et b’ur;enza, b’reazzjoni g[all-konferenza tal-a[barijiet li g[amel il-Ministru Austin Gatt.

Matulha x-Shadow Minister Laburista Evarist Bartolo, u]a wkoll kliem dispre;;attiv filkonfront tal-Ministru Gatt.

Pre]enti g[al din il-konferenza kien hemm ukoll il-kandidati Laburisti Manwel Mallia u David Farrugia Sacco, li, flimkien ma’ Bartolo, issemmew mill-Ministru Gatt b[ala dawk il-persuni, fi [dan il-Labour Party, li kellhom x’jaqsmu ma’ frame-up filkonfront tieg[u.

Fi kliem dawn it-tliet persuni, il-konferenza tal-a[barijiet talMinistru Gatt kienet mimlija suppo]izzjonijiet u argumenti bla ba]i, filwaqt li baqg[u jsostnu li saru jafu bl-emails li [ar;u filpubbliku permezz tas-sit maltatoday.

Madankollu, kemm Bartolo, kif ukoll Mallia u Farrugia Sacco naqsu milli ji/[du li l-emails li saru pubbli/i kienu b’xi mod imbag[bsin.

Naqsu wkoll milli jispjegaw kif id-dati li fihom kienu ppubblikati dawn l-emails jinsabu miktubin bil-Malti fis-sena 2004, meta wie[ed seta’ jibda jikteb bil-Malti b’mod elettroniku mill-2006.

2

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Attwalità politika

Sabrina Agius tirtira l-pro/eduri kontra l-RTK F’Ottubru 2011, il-media nazzjonalista kienet kixfet ilka] ta’ korrispondenza li kienet ilha g[addejja bejn Sabrina Agius, ;urnalista talRTK, u Joseph Muscat, ilMexxej tal-Partit Laburista.

F’dik il-korrispondenza fuq medda ta’ madwar sena, Agius kienet, fost l-o[rajn, tg[idlu x’kien qed ikun qed ji;ri fl-istazzjon RTK, x’a[barijiet kienu se jixxandru u tag[rif ie[or konness ma’ diri;enti tal-istazzjon.

Muscat kien jag[tiha struzzjonijiet ukoll x’g[andha tag[mel fil-karriera ;urnalistika tag[ha billi tibqa’ l-RTK, tipprova tid[ol it-Times u biex tapplika g[al mal-PBS. Wara li kien ]velat ilkontenut ta’ dik ilkorrispondenza, l-istazzjon RTK kien [a passi kontra Sabrina Agius li, evidentement, kienet qed ta[dem kontra l-interessi tal-istazzjon.

Sabrina Agius

Joseph Muscat

Sabrina Agius irritaljat billi kienet ressqet ]ew; ka]i kontra l-RTK quddiem itTribunal Industrijali.

Ka] minnhom kien dwar ittke//ija tag[ha li hi allegat li kienet in;usta u t-tieni ka] kien dwar allegazzjoni ta’ trattament diskriminatorju u fastidju mog[ti minn uffi/jal#i tal-RTK. Li ftit jafu hu li Sabrina Agius innifisha, fix-xhur li g[addew, permezz talkonsulent legali tag[ha, kienet infurmat lit-Tribunal Industrijali li hi kienet qed tirtira l-pro/eduri li kienet bdiet.

La bnadar, la emblemi u lanqas innijiet tal-passat… i]da…

Deputati u kandidati tal-Partit Laburista fl-a[[ar xhur ing[ataw direttiva li fil-laqg[at politi/i tag[hom, anke dawk ta’ natura so/jali, mg[andhomx jippermettu bnadar [omor jew tal-partit, l-emblemi antiki jew pre]enti tal-partit u lanqas g[andhom i[alli jindaqqu jew jitkantaw innijiet laburisti talpassat.

G[alkemm hemm min ;ie jaqa’ u jqum minn din iddirettiva, hemm o[rajn li qed jippruvaw jimxu skruplo]ament ma’ dak ordnat mi/-?entru Nazzjonali Laburista. Wie[ed minn dawk il-kandidati ipprova jimxi mad-direttivi u kellu nkwiet mod ie[or.

Dan il-kandidat qabbad kantanta rinomata g[all-attività tieg[u u din kienet infurmata bid-direttiva. Hi, i]da, insistiet li tkanta l-kanzunetti fir-‘repertorju’ tag[ha u ma kienet se t[alli lil [add jinda[lilha.

Fil-fatt, din il-kantanta telg[et tkanta u, kif iddikjarat minn qabel, kantat kanzunetti li jdoqqu g[al widnejn il-laburisti… u qalg[et applawsi kbar.

Il-ko]metika ta’ Muscat, g[al darba, ma [admitx.

Tony Zarb igerfex dwar il-prekarjat g[as-securities tal-GWU Tony Zarb, is-Segretarju :enerali tal-GWU nhar il-{add li g[adda [awwad kemm fela[ bid-dikjarazzjoni li g[amel dwar il-ka] talmembri tas-security tal-GWU li kienu qed jit[addmu b’kundizzjonijiet prekarji.

Persuni li kienu involuti f’dan il-ka] li kien se[[ fl-2006 ;ibdulna l-attenzjoni wara li semg[u d-dikjarazzjoni ta’ Tony Zarb, li insista li kienu l-impjegati tal-GWU stess li talbu dawn il-kundizzjonijiet xejn favorevoli g[aliex, skont hu, “kien jaqblilhom ja[dmu hekk”.

Tony Zarb kien qed jie[u sehem fi programm TVHemm fuq TVM li ttratta r-recordings li fihom il-GWU tinstema’ t[e;;e; kuntrattur biex jing[aqad mag[ha, [alli tag[tih ‘puxxjatura’ fit-tenders, spe/jalment jekk jitla’ Gvern Laburista. Jekk ma jag[milx dan, i]da, tkompli tattakkah bil-gazzetti tag[ha.

Fid-difi]a tieg[u g[al dan ir-recording waqt ikla ma’ kuntrattur, li pre]enti g[aliha kien hemm ukoll Gejtu Mercieca, l-eks numru tnejn tieg[u, Tony Zarb qed jis[aq li l-ikla, minkejja li matulha mkien ma kienu diskussi l-pagi, kienet dwar il-prekarjat.

Imma fil-programm TVHemm, Tony Zarb kien imfakkar kif kienet il-GWU stess li ftit tassnin ilu imponiet fuq impjegati tag[ha stess — is-security guards tal-Workers’ Memorial Building — kundizzjonijiet prekarji. Dan meta s-securities fil-kwartieri tag[ha kienu m;eg[la ja[dmu b’rata inqas mill-flat-rate meta jaqb]u l-erbg[in sieg[a xog[ol fil-;img[a.

Dan ifisser li s-security guards, meta ja[dmu erbg[in sieg[a, flok jit[allsu bir-rata ta’ sieg[a u nofs g[al kull sieg[a li ja[dmu, jit[allsu b’rata inqas mis-sieg[a normali tax-xog[ol.

Mistoqsi jekk il-fatt li impjegati tal-GWU stess ma kinux jit[allsu g[as-sahra kienx xog[ol prekarju, Zarb wie;eb li kienu l[addiema stess li g[amlu din it-talba.

Ji;ifieri skont Tony Zarb, il-[addiema talGWU stess kienu talbuh biex ma jit[allsux tassahra anzi biex jit[allsu inqas mir-rata talerbg[in sieg[a xog[ol fil-;img[a. {addiema involuti f’dak il-ka] fl-2006 qomsu mill-ewwel malli semg[u din iddikjarazzjoni ta’ Tony Zarb u qalulna li dan ma kienx veru.

Huma fakkru kif kien Gejtu Mercieca li qalilhom li jekk riedu jkomplu jag[tu servizz ta’ sigurtà fil-kwartieri tal-union, kellhom ja//ettaw dawn il-kundizzjonijiet – fi kliem ie[or jit[allsu bir-rata li kienu jit[allsu biha meta kienu ja[dmu fil-bini tal-Union Print filMarsa.

Dawn l-impjegati kienu pprotestaw b’qawwa g[al din id-de/i]joni, kuntrarju g[al dak li qed jg[id Tony Zarb li kienu l-[addiema stess li talbuh ja[dmu b’rata inqas.

Dwar is-security guards tal-Workers’ Memorial Building, Gejtu Mercieca kien baqa’ jinsisti li ma kellu l-ebda obbligu li jag[tihom is-sahra u sa[anistra kien wissihom li jekk ma ja//ettawx l-offerta, kien se jqabbad kumpanija privata tas-sigurtà minflokhom.

Fl-eqqel tal-inkwiet intern fil-GWU, din ilkwistjoni kienet wa[da mir-ra;unijiet li wasslu biex mill-union irri]enja s-Segretarju tatTaqsima Servizzi u Media tal-Union.

Fl-istess ]mien kienu rri]enjaw numru ta’ Segretarji ta’ taqsimiet differenti tal-union li ma qablux mat-tmexxija ta’ Zarb u Mercieca.

Id-dibattitu bejn il-mexxejja politi/I fl-Università

Meta l-Labour waqg[etlu l-maskra Riedet tkun /orma nies tal-Labour li mhumiex studenti li nhar l-Erbg[a li g[adda, Ras ir-Randan, ne[[ew ilmaskra u urew lil kul[add kif il-Labour jitratta lill-istudenti.

Il-Labour qata’ qalbu li fid-dibattitu fl-Università jirba[ bil-fatti u g[alhekk ipprova jirba[ bl-istorbju. Imma waqt li ried jirba[ it-tellieqa tal-ag[jat fis-sala u ma j[allix [afna studenti jid[lu, Muscat tilef it-tellieqa li fiha qed jipprova ja[bi x’inhu l-Labour ta’ veru.

Hu /ar g[al min jaf l-affarijiet li lLabour studja sew dik il-parti tarRapport tat-Telfa 2008 fejn kien analizzat id-dibattitu li kien sar fl-istess sala, [ames snin ilu, bejn Alfred Sant u Lawrence Gonzi.

Aqraw din is-silta mir-Rapport tal2008: “Jidher li l-organizzazzjoni biex

ikunu mobilizzati n-nies g[al dakinhar tad-dibattitu mtella’ mill-istudenti tal‘Insite’ fl-Università, kien fdat f’idejn i]-]g[a]ag[ tal-Forum }g[a]ag[ Laburisti.

“L-isforz li sar biex dan isir kien tard wisq, g[aliex kien propju jumejn biss qabel id-dibattitu nnifsu, li l-membri tal-Forum kienu qed jordnaw coach li biha setg[u jwasslu l-istudenti talJunior College g[all-Università.

“L-ebda sforz ma sar biex jittellg[u studenti mid-diversi istituti talMCAST, fejn jista’ jkun li l-Partit Laburista jgawdi aktar appo;;.

Ovvjament, dan tal-a[[ar ma setax isir ming[ajr ebda koordinazzjoni li tmur lura aktar fi]-]mien.

“B’hekk, min-na[a tal-Partit Laburista ma seta’ jintwera l-ebda tip ta’ entu]ja]mu favur Dr Alfred Sant

dakinhar tad-dibattitu fl-Università.”

Minn din is-silta jidher /ar li lLabour anke [ames snin ilu kien organizza mobilizzazzjoni g[al dak iddibattitu — il-kritika kienet li ma kienx [aseb kmieni bi]]ejjed!

Din id-darba, biex ma jer;ax ji;rilu l-istess, mi/-?entru Nazzjonali Laburista [adu [sieb li jipprattikaw irrent-a-crowd kmieni bi]]ejjed biex meta s-sala timtela jkun hemm pre]enza akbar ta’ nies favur il-Labour.

Hu evidenti g[al kull min ra ritratti u filmati tad-dibattitu ta’ nhar l-Erbg[a li l-Labour [a l-Università nies, anki anzjani, li /ertament mhumiex studenti u, dawn in-nies [adu post studenti li bi dritt suppost li sabu fejn joqog[du i]da, fil-fatt, t[allew wara l-bibien mag[luqin g[aliex is-sala kienet di;à mballata bil-partitarji tal-Labour.

Biex ]gur ifakkarna fi ]minijiet o[ra, il-Labour bag[at l-Università, nies li kienu attivi fi ]mien Karmenu Mifsud Bonnici, u[ud minnhom b[ala securities b’earpieces biex jorganizzaw il-folla.

U dan barra t-telefonati li saru mi/?entru Nazzjonali Laburista biex talLabour ‘jifqg[u’ s-Sala Sir Temi Zammit bl-appo;; g[al Muscat.

Dan kien l-isfond veru ta’ dak li ;ara nhar l-Erbg[a fl-Università. Muscat tela’ l-Università mhux armat bil-fatti u s-sustanza imma b’/orma nies li mhumiex studenti anzi biex jie[du post l-istudenti fis-sala. Imma [abat tajjeb [afna g[aliex b’hekk stajna naraw daqsxejn wi// il-Labour meta taqag[lu l-maskra tal-karnival.

Ara wkoll l-editorjal f’pa;na 13

Attwalità politika 3

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Dan HU l-veru Labour ta’ Muscat Fi spazju ta’ ftit ;img[at kienu ]velati fatti li jikxfu g[al kollox min hu l-veru Labour immexxi minn Muscat.

Minn kliem An;lu Farrugia, ex Deputy Leader talMLP, Tony Zarb, is-Segretarju :enerali tal-GWU, u

Il-Labour g[andu l-kri]i ta’ valuri ■ Muscat kien di]onest mieg[i ■ G[amilli b[al wie[ed li jg[id lill-akbar [abib tieg[u jmur jarah imbag[ad jisparalu sitt tiri.

Kien qtil politiku ■ Il-Labour g[andu kri]i tal-valuri ■ ?erti kuntratturi kbar huma qrib [afna ta’ min fil-Labour jie[u [sieb il-finanzjament ■ Il-problema tieg[i hi li dan jista’ jwassal g[al korruzzjoni An;lu Farrugia f’intervista mas-Sunday Times (3 ta’ Frar, 2013)

Toni Abela, Deputy Leader attwali tal-MLP, jo[ro; bla diffikultà ta’ xejn l-istat pre]enti tal-Partit Laburista.

Il-kliem verbatim ta’ dak li qalu dawn it-tlieta minnies ta’ ;ewwa fil-Labour iqaxxru s-sitwazzjoni.

Nag[tuk ‘puxxjatura’ f’ka] ta’ tenders Tony Zarb: Jekk ikollok relazzjoni tajba

mag[na a[na nkunu hand in hand mieg[ek biex inkabbruha… u ng[idlek g[ala nkabbruha.

Medjatur: G[edtlu jien, jekk ikollok relazzjoni tajba mal-GWU tg[inek anke fit-tenders u meta jo[or;u nag[tuk puxxjatura.

Tony Zarb: U jekk jinbidlu l-affarijiet aktar u aktar.

Tony Zarb f’konver]azzjoni ma’ kuntrattur

Ara wkoll l-editorjal f’pa;na 13

G[alfejn ta[sbu li mort l-g[assa^ Tony Abela: Illum a[na qeg[din b’seba’

g[ajnejn u nixtieqkom tapprezzaw [a;a wa[da biss. G[alfejn ta[sbu li jien mort lG[assa u sibt lil xi [add hemmhekk li hu laburist biex jg[idilhom isma’, g[alissa tmexxux? G[aliex? G[aliex kont naf di;à li se nsib dar-rapport fil-gazzetti u b[alissa g[addejjin minn mument sensittiv.

Tony Abela, Deputat Mexxej tal-Labour

4 A[barijiet Lokali

tag˙rif

MaltaPost. Biex tfakkar id-900 sena mill-[ru; tal-bolla Papali tal-15 ta’ Frar 1113, mibg[uta minn Papa Paskal II lill-Beatu :erardu, fundatur u superjur tal-Ordni ta’ San :wann ta’ :erusalemm (illum Ordni Sovran Militari Ospitaljier ta’ San :wann ta’ :erusalemm ta’ Rodi u Malta), MaltaPost [ar;et bolla f’miniature sheet nhar il-:img[a li g[adda. Ilbolla turi dettall mill-pittura tal-artist Fran/i] u Kavallier ta’ Malta Antoine Favray. Din il-pittura tinsab filMu]ew Nazzjonali tal-Arti fil-Belt Valletta. Il-miniature sheet tinsab g[all-bejg[ mill-ferg[a postali kollha.

Aktar dettalji u ordnijiet jinkisbu millwebsajt maltaphilately.com jew bilposta mill-Philatelic Bureau MaltaPost, 305, Triq {al Qormi, Marsa. Tel. 25961740.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

L-Imsida. Se jsir kors ta’ e]er/izzi spiritwali g[allmi]]ew;in fil-parro//a ta’ San :u]epp bejn g[ada t-Tnejn u l:img[a 22 ta’ Frar. Qabel le]er/izzi jkun hemm Quddiesa li tibda fis-6 p.m. Jipprietka Patri Damian Cachia O.Carm.

Ir-Rabat. Minn g[ada t-Tnejn sal-:img[a 22 ta’ Frar se jsiru lE]er/izzi tar-Randan fil-knisja ta’ Santa Marija ta’ :esù tal-Patrijiet Fran;iskani. Fil-5.30 p.m. Via Sagra, fis-6 p.m. Quddiesa u fi tmiemha jkun espost :esù Sagramentat g[all-adorazzjonni fisskiet. Barka Sagramentali u fis-7 p.m. prietka minn P. Hayden Williams OFM Cap.

Fondazzjoni :wanni Pawlu II (JP2 Foundation) qed tistieden lill-artisti intressati biex jipparte/ipaw fit-tieni edizzjoni tas-Sacred Art Biennale 2013, li se ssir tul ix-xahar ta’ Mejju.

L-artisti li jridu jipparte/ipaw g[andhom jibag[tu l-applikazzjoni tag[hom lill-kumitat organizzattiv, li jista’ jkun kuntattjat fuq jp2gozosab@gmail.com, jew fuq Facebook billi wie[ed ifittex ‘Sacred Art Biennale’.

L-Imqabba. Fl-okka]joni ta//elebrazzjonijiet marbuta mat-tifkira tal-Jum Internazzjonali dedikat lillmara, il-Ferg[a Nisa fi [dan isSo/jetà Mu]ikali Madonna tal-:ilju se tag[mel ]jara fir-Residenza talAnzjani San Vin/enz de Paul nhar lErbg[a 27 ta’ Frar, fejn membri talKumitat se jitkellmu mar-residenti, b’\mod partikolari dawk li ;ejjin mir-ra[al tal-Imqabba u jippre]entawlhom xi g[otjiet. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku www.talgilju.com.

{al Qormi. :ita ta’ tlett ijiem

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-

Is-Sacred Art Biennale 2013. Il-

f’Ragusa, Sqallija, organizzata millG[aqda So/jo-Mu]ikali Anici bejn il25 u s-27 ta’ Mejju 2013. Il-grupp jassisti, fost affarijiet o[ra, g[all-festa ta’ San :or; Martri f’Ragusa. Lukanda ta’ 4 stilel fi/-/entru ta’ Ragusa.

Aktar informazzjoni fuq 79702874 jew email: info@anicibandclub.org.

{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit millpjazza ta’ quddiem il-knisja parrokkjali tas-Si;;iewi, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek ilkarta tal-identità.

it-temp illum It-Temp> Ftit jew wisq imsa[[ab, bil-possibbiltà ta’ xi [alba xita i]olata g[all-ewwel, li jsir ftit imsa[[ab b’waqtiet xemxin jew /ari. Il-Vi]ibbiltà> :eneralment tajba. Ir-Ri[: Moderat g[al ftit qawwi mill-Majjistral, li jsir ftit qawwi g[al qawwi g[al xi [in u jdur mill-Punent Majjistru. Il-Ba[ar> Moderat g[al qawwi. L-Imbatt> Baxx mil-Lbi/, li jsir mill-Punent Majjistru. LOg[la Temperatura: 15˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 0.1mm. Ix-Xita> Mill-1 ta’ Settembru 378.3mm.

Ix-Xemx> Titla’ fis-06.48 u tin]el fis-17.44.

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 6 - 25 - 74 - 85 - 46 - 15 - 79 - 49

spiΩeriji li jift˙u llum

FLORIANA: Chemimart Ltd, 14 Triq Sant’Anna; IL-MARSA: Trinity Pharmacy, 32 Triq il-Marsa; {AL QORMI: Evans Pharmacy, 96#98 Triq San Bastjan; BIRKIRKARA: Marrit Pharmacy, Triq l-1 ta’ Mejju, Fleur-deLys; L-IMSIDA: Deby’s Pharmacy, 1 Misra[ il-Barrieri; TA’ GIORNI: Spi]erija Mer[ba, Shop 2, Triq Lapsi; TAS-SLIEMA: Brown’s Pharmacy, Unit 22, Triq Tignè; {’ATTARD: St. Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k#m Triq Santa Katerina; IN-NAXXAR: Pillbox Pharmacy, 63 Triq il-Bjad; ILQAWRA: Euro Chemist, Triq ilKurazza; PAOLA: Brown’s Paola Square Pharmacy, 64#65 Pjazza Antoine De Paule; IL-KALKARA: Kalkara Pharmacy, 8 Misra[ l-Ar/isqof Gonzi; MARSASKALA: San Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet, k#m Triq ilLampuka; I}-}EJTUN: Gerada Pharmacy, 146 Triq Mater Boni Consigli; {AL SAFI: Safi Pharmacy, St. John Street k#m Triq Bieb il-:arra; IS-SI::IEWI: St. Nicholas Pharmacy, 1 Triq il-Parro//a; LIMTARFA: Imtarfa Pharmacy, 207 Triq St. David; VICTORIA: Abela Pharmacy, 42 Triq G.P.F. Agius De Soldanis; KER?EM: Sokkors Pharmacy, Triq San Girgor.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Il-GWU ta[dem kontra l-interessi tal-[addiema - Samuel Grech, ex shop steward tal-GWU

Tony Zarb u l-General Workers’ Union, jew ma jag[mlu xejn, jew ja[dmu kontra l-interessi tal[addiema. Dikjarazzjoni /ara li g[amilha Samuel Grech, ex shop steward tal-GWU, u President tal-house union talArriva, f’intervista ma’ din ilgazzetta.

Grech kien qed jirreferi spe/ifikament g[all-ftehim kollettiv negozjat g[axxufiera tal-Arriva, li hu jis[aq li qed jit[addmu b’kundizzjonijiet prekarji, u qed ikunu abbu]ati. U dan bilbarka ta’ Tony Zarb.

Samuel Grech sostna li kien proprju g[alhekk li hu u mijiet ta’ [addiema dde/idew li jirri]enjaw mill-GWU u jiffurmaw house union, “g[aliex il-GWU ma kienet qed tag[mel xejn. Iktar kontra l-[addiem milli favurih. Fuq kollox. Fuq il-[in tax-xog[ol, fuq il-pagi, fuq il-‘break’ .... kollox kontra. Lanqas hemm [a;a favur il-[addiema f’dan il-kuntratt li qed tinnegozja mal-Arriva.”

Mistoqsi jelabora dwar dawn il-kundizzjonijiet, Samuel Grech semma kif ixxufiera tal-Arriva jibdew b’paga ta’ 11,000 ewro, meta Tony Zarb dejjem isostni li paga ta[t il-15,000 ewro hi prekarjat.

Grech uriena kopja talkuntratt fejn huma biss ixxufiera tal-bendy buses li sal2015 jil[qu paga ta’ 15,000 ewro.

Il-bqija tal-[addiema jibqg[u b’paga inqas.

“Il-GWU a//ettat dawn ilkundizzjonijiet u qed ta//etta li tiffirma kuntratt li jg[id li anke sa tliet snin o[ra dawn il[addiema se jkunu g[adhom jit[addmu bil-prekarjat.”

Grech uriena wkoll kif ilGWU a//ettat klawsola li tg[id li l-[addiema tal-Arriva ma jing[atawx i]-]ieda s[i[a g[all-g[oli tal-[ajja b[all[addiema kollha l-o[ra.

Jg[idulhom li l-ewwel tliet ewro minn din i]-]ieda da[let permezz tal-ftehim kollettiv.

G[alhekk jie[du biss iddifferenza. “Ji;ifieri mi]]ieda ta’ 4.08 ewro g[allg[oli tal-[ajja dawn il[addiema ng[ataw 1.08 ewro biss.”

“Il-GWU a//ettat numru ta’ kundizzjonijiet o[rajn []iena g[ax-xufiera talArriva. X’ji;ifieri li l-GWU ta//etta li dawn [afna drabi ma ji[dux break bi ksur ta’ li;i? Kif il-GWU ta//etta li x-

Il-lista bil-firem ta’ 450 xufier tal-Arriva li g[a]lu li jitilqu mill-GWU u jid[lu fil-‘house union’

Samuel Grech, ‘ex shop steward’ tal-GWU u li llum hu l-President tal-‘house union’ tal-Arriva

xufiera ma jit[allsux talewwel nofs sieg[a overtime?

X’ji;ifieri l-GWU ta//etta li l[addiema jintalbu jag[mlu nofs sieg[a qabel ix-xog[ol, o[ra fil-break u o[ra x’[in jispi//aw ji//ekkjaw ittrakkijiet ming[ajr ma jit[allsu?”

L-ex shop steward tal-GWU insista wkoll li l-ftehim kollettiv, li ntwera lill[addiema membri fil-GWU biss, ma kienx dak li da[al fisse[[. “Tliet kwarti minn dak li hemm fih lanqas intqal fillaqg[a. Urewhom l-affarijiet sbie[ biss.”

Apparti minn hekk, qalilna Grech, il-votazzjoni saret quddiem il-membri tal-GWU, meta din suppost li kellha ssir b’mod sigriet. U huma u jivvutaw, l-uffi/jali tal-GWU bdew jittimbraw lill-[addiema skont l-g[a]la tag[hom.

“Min jivvota iva ma’ dak ilpartit politiku, u min jivvota le mal-partit politiku l-ie[or.”

Mistoqsi g[aliex telaq millGWU u jekk kienx hemm min ipprova jdawwarlu fehmtu, Grech wie;eb li kien telaq wara li kien ilu jwissi lil Tony Zarb biex ma ja[dimx kontra l-[addiema.

“Kont ili nwissi li se nwaqqaf il-‘house union’ imma na[seb ma kinux qed jemmnuni. Dejjem kien ikun

hemm l-istess erbg[a min-nies li jg[idu huma biss tajjeb. Li kont ng[id jien kollu [a]in kien g[alihom, g[aliex kont naqbe] g[all-[addiema. U kif waqqaft il-house union Tony Zarb sejja[li fl-uffi//ju tieg[u biex jipprova jdawwarni.”

Grech jg[id li wara dan beda t-theddid fuq il-[addiema fil-post tax-xog[ol tag[hom minn membri tal-GWU. “Hemm bniedem tal-GWU li qieg[ed fuq ix-xufiera. Jekk int tlaqt mill-GWU u qieg[ed fil-house union jipprova jag[mel minn kollox biex titke//a.

Jaqbad ma’ individwu u jipprova jsiblu xi [a;a biex jitke//a.”

Staqsejna lil Samuel Grech kif hi l-GWU li g[adha qed tinnegozja f’isem il-[addiema meta hi l-house union li g[andha l-ma;;oranza fl-Arriva. Qalilna li l-union g[ad m’g[andhiex rikonoxximent, u Tony Zarb qed jag[mel minn kollox biex laffarijiet jibqg[u hekk.

Grech uriena lista b’aktar minn 450 firma ta’ xufiera li g[a]lu li jitilqu mill-GWU u jid[lu fil-house union. Persuni li jsostni li g[amlu dan bil-liberta` kollha. Hu sostna li l-GWU trid tibqa’ tikkontrolla lill-[addiema tal-Arriva.

Grech ]ied li, minkejja li mijiet telquha, il-GWU g[adha qed taqta’ l-mi]ati mill-pagi tag[hom, kif fil-fatt stajna naraw minn payslip li uriena wie[ed mill-[addiema li rri]enja mill-GWU xhur ilu.

Samuel Grech ikkonferma wkoll li saret il-laqg[a li ]velat din il-gazzetta nhar il{add li g[adda u li matulha lGWU sej[et lil Muscat biex jipprova jwaqqaf lill-avukat tal-house union milli jg[in lillimpjegati tal-Arriva jwaqqfu union tag[hom u, g[alhekk, jitilqu mill-GWU. Dan g[aliex il-Labour kien se jidher ikrah min[abba li dan l-avukat, sa dak i]-]mien, kien g[adu star candidate ta’ Muscat.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Attwalità Politika

5

Iktar jobs g[a]-]g[a]ag[ li jo[or;u minn istituzzjonijiet edukattivi F’intervista fil-programm G[andi X’Ng[id, fuq Radju Malta, il-Prim Ministru, Lawrence Gonzi, semma kif il-mira tal-Partit Nazzjonalista g[all-[ames snin li ;ejjin hi li wara li fil-[ames snin li g[addew in[olqu 20,000 job ;did, fil-[ames snin li ;ejjin, jin[olqu mhux inqas minn 25,000 job, u dan, l-aktar biex i]-]g[a]ag[ li jo[or;u minn istituzzjonijiet edukattivi jsibu x-xog[ol.

Lawrence Gonzi irrefera g[all-proposta tal-Partit Nazzjonalista dwar it-tablets li jkun fihom il-kurrikulu a;;ornat minn sena g[al o[ra, u g[alhekk l-importanza hi x’inhu l-kontenut ta’ dawn ittablets.

Matul din l-intervista, ilPrim Ministru semma diversi inizjattivi li hemm proposti filprogramm elettorali, fosthom €100 miljun g[all-industrija u €250 miljun g[at-turi]mu, u mi]uri o[rajn g[al negozji ;odda, u tnaqqis fl-income tax.

Semma wkoll kif proposta importanti fil-programm elettorali hi li fil-[ames snin li

;ejjin, id-dijabete tkun fi//entru tal-attenzjoni tal-PN. Dak kollu li kien pre]entat fil-programm elettorali hu dak li l-Partit Nazzjonalista jrid g[all-pajji] fil-[ames snin li ;ejjin.

B’referenza g[all-pakkett finanzjarju ta’ €1,128 miljun negozjat mal-Unjoni Ewropea, Lawrence Gonzi semma kif dawn se jintefqu fl-oqsma li huma prijorità g[all-Partit Nazzjonalista – il-[olqien ta’ iktar impjiegi, is-sa[[a u ledukazzjoni.

Dwar l-edukazzjoni, il-Prim Ministru g[amel referenza g[a]-]jara li hu g[amel flMCAST fil-jum ta’ qabel, u fakkar kif kull makkinarju ;did li hemm kien kofinanzjat mill-ERDF, l-istess b[al [afna mill-makkinarju li jintu]a flIsptar Mater Dei. Dawn il-fondi se jmorru wkoll g[al G[awdex, li filpakkett finanzjarju li g[adda kien hemm 10% tal-fondi dedikati g[al din il-g]ira.

Issa, bil-pakkett finanzjarju l-;did, se jkun hemm ukoll fondi spe/jali g[all-i]vilupp rurali. Semma wkoll

LAWRENCE GONZI> Il-flus li Malta se tie[u mill-UE se jintefqu fl-oqsma li huma ta’ prijorità g[all-pajji]

investimenti li g[andhom isiru f’G[awdex biex ikompli jin[oloq iktar xog[ol g[allG[awdxin f’G[awdex stess.

Il-Prim Ministru fakkar ukoll kif kien il-Labour u Muscat innifsu li ma riedx lil pajji]na jid[ol fl-Unjoni Ewropea. Kien l-istess Muscat li ta lista s[i[a ta’ pariri []iena lil Lawrence Gonzi nnifsu, fosthom biex imexxi lil pajji]na fuq il-passi ta’ ?ipru, pajji] li mar [a]in peress li adotta strate;ija ]baljata.

Matul l-intervista, il-Prim

Ministru g[amel ukoll referenza g[al statistika li [ar;et fl-a[[ar jiem dwar izZona-Ewro, fejn filwaqt li tindika li l-ekonomija tal:ermanja ma kibritx, pajji]na baqa’ jirre;istra tkabbir.

Dan kollu min[abba ]ieda fin-numru ta’ impjiegi, u g[alhekk, pajji]na baqa’ miexi ’l quddiem. Lawrence Gonzi semma wkoll kif il-proposta tal-Labour dwar il-bini ta’ power station hi inkredibbilment irresponsabbli g[aliex il-Labour qed jg[id li ma;enb il-power station se jpo;;i ]ew; tankijiet tal-gass enormi.

Hawnhekk semma kif issoluzzjoni tal-Gvern minn dejjem kienet il-pipeline talgass.

Mistoqsi dwar l-allegazzjoni tat-tix[im fix-xiri ta]-]ejt, ilPrim Ministru wie;eb kif ilpunt kru/jali ta’ din l-istorja hu l-proklama li n[ar;et biex il-Pulizija jing[ataw g[odda b’sa[[itha [alli jinkixef kollox.

Hawnhekk fakkar kif kull /ente]mu li ttie[ed b’azzjoni illegali, g[andu jing[ata lura.

Il-Prim Ministru irrefera wkoll g[all-ka] ta’ Toni Abela, id-Deputy Leader talMLP, u semma kif l-azzjoni tieg[u li jag[]el lil pulizija Laburist u jikkonvin/ih biex ma ji[ux passi, je[odna lura g[al ]minijiet koroh meta lPulizija kienet manipulata politikament.

Il-Prim Ministru ]ied kif listrutturi f’pajji]na jiffunzjonaw tajjeb [alli min ji]balja, jinqabad, u b’hekk jinqata’ l-abbu]. Hawnhekk fakkar kif min jag[mel azzjoni illegali mieg[u ‘jin[araq’, u semma wkoll kif kull allegazzjoni li tid[ol, tkun mg[oddija lill-Pulizija.

Dwar il-ka] ta’ An;lu Farrugia, il-Prim Ministru semma kif id-de/i]joni g[allmod kif jitne[[a kellha tittie[ed b’mod demokratiku u mhux b’mod ipokrita.

Matul l-intervista, filwaqt li semma d-diversi proposti mressqin fil-programm elettorali, il-Prim Ministru semma wkoll kif s’issa, ilkampanja elettorali kienet wa[da ta’ livell g[aliex in]ammet /erta prudenza.

Il-Labour ma jag[tix risposti ta’ sustanza Waqt il-programm Il-Fatti Kollha, immexxi minn Trevor Degiorgio fuq Radio 101, ilVi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista, Simon Busuttil, semma kif bil-kontra tal-Partit Nazzjonalista, li jwie;eb ilmistoqsijiet li jitressqulu, ilLabour mhux kapa/i jwie;eb il-mistoqsijiet, u g[alhekk ma jag[tix risposti ta’ sustanza.

Dan qalu rigward iddibattitu tal-:img[a bejnu u dDeputat Mexxej tal-MLP waqt il-programm Xarabank.

Simon Busuttil semma kif matul din il-kampanja elettorali, sa issa, il-PN irnexxielu jo[ro; /ar ]ew; messa;;i: li x-xog[ol, ledukazzjoni, u s-sa[[a, jag[mlu differenza fil-[ajja ta’ kul[add, u g[alhekk semma kif id-de/i]joni fid-9 ta’ Marzu g[andha tittie[ed fuq dan.

Semma wkoll kif it-tieni messa;; /ar hu li fa/li twieg[ed kollox lil kul[add, i]da hu biss billi takkwista u tpo;;i l-finanzi fis-sod, li jkompli jo[loq ix-xog[ol.

Fil-programm elettorali talPartit Nazzjonalista, il-PN irid jag[mel qab]a o[ra ta’ kwalità permezz tal-14-il proposta filqasam tal-edukazzjoni.

Semma kif illum, 83% talistudenti ]g[a]ag[ Maltin jibqg[u jistudjaw fi skola postsekondarja. Dan, meta g[axar snin ilu kienu jibqg[u jistudjaw 45%.

Il-Vi/i Kap tal-PN semma kif bil-maqlub ta’ dawn issu//essi, il-Labour g[andu track record ta’ ]balji, b[al kif biddel l-istipendji f’dejn.

Hawnhekk hu fakkar kif Edward Scicluna ripetutament jg[id li l-istipendji huma lussu

SIMON BUSUTTIL> It-tis[i[ tal-ekonomija wassal g[al xog[ol u xog[ol a[jar

li pajji]na ma jaffordjax.

G[alhekk, fejn tid[ol ledukazzjoni, il-Labour mhux kredibbli.

Dwar ir-ri]ultati fl-oqsma tal-edukazzjoni u x-xog[ol, fejn matul l-a[[ar [ames snin in[olqu 20,000 job ;did, ilVi/i Kap tal-PN semma kif hu ]ball ta’ min ja[seb jew jag[ti l-impressjoni li dawn irri]ultati ji;u wa[edhom.

Ir-ri]ultati li nkisbu filqasam tal-edukazzjoni u xxog[ol huma akkwisti minn Gvern li jifta[lek bieb ta’ opportunitajiet. Dan, grazzi g[all-ekonomija li ppermettiet li pajji]na jkollu impjiegi a[jar.

Hawnhekk, Simon Busuttil semma kif Gvern Nazzjonalista jkompli jinvesti biex aktar ]g[a]ag[ ja[dmu

f’oqsma importanti. Fil-fatt, fil-qasam tal-farma/ija, ilqg[ad hu zero, l-istess b[allqasam tal-accounts.

Dan, g[aliex l-istudenti jistudjaw is-su;;etti u jid[lu mal-ewwel fid-dinja taxxog[ol.

Fost o[rajn, matul lintervista ssemmew ukoll diversi oqsma, fosthom i/childcare centres, li huma marbutin mal-edukazzjoni u anki d-dinja tax-xog[ol. Dawn i/-/entri jkomplu l-pro/ess edukattiv tal-istudenti, u g[alhekk di;à nfet[u numru ta’ childcare centres, kemm mill-Gvern u anki mill-privat.

Hu fakkar kif il-PN filGvern se jo[loq sistema ta’ vouchers, li permezz tag[hom, il-;enituri jag[]lu f’liema /entri jridu jibag[tu lil uliedhom.

6

Attwalità politika # Lokali

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

IL-KA} TA’ DROGA F’KA}IN LABURISTA IL-PASTORALI TAL-ISQFIJIET

Toni Abela g[andu jerfa’ Ir-Randan hu r-responsabbiltà politika ]mien ta’ talb

Id-Deputy Leader Laburista Toni Abela g[andu jerfa’ rresponsabbiltà politika g[al g[emilu. Id-difi]a ta’ Muscat g[all-a;ir ta’ Abela hi wa[da skandalu]a.

Kien b’dan il-kliem li Paul Borg Olivier, is-Segretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista, irrefera g[al Toni Abela wara li dan naqas milli jirrapporta ka] ta’ pussess u traffikar ta’ droga f’ka]in Laburista.

F’konferenza tal-a[barijiet li fiha [adu sehem ukoll Karl Gouder u l-Assistent Parlamentari Beppe Fenech Adami, Paul Borg Olivier irrefera g[ad-diskors li dDeputy Leader Laburista kellu ma’ membri ta’ Kumitat Laburista, b’rabta mas-sejba ta’ “blokka bajda” f’ka]in Laburista, kif jo[ro; minn recording li xxandar nhar il:img[a.

Paul Borg Olivier fakkar li l-kliem “blokka bajda”, bla dubju jirreferu g[al kwantità mdaqqsa ta’ droga, u li din kienet qed tinqasam f’partijiet ]g[ar biex imbag[ad tinbieg[ jew titqassam.

Iktar tard, bi kliemu stess, Toni Abela juri li qed iwettaq ammissjoni volontarja, hekk kif jg[id li mhux se jkun qed jag[mel rapport l-g[assa, minkejja li l-prova li kellu f’idejh kienet “/ara u konkreta”.

Dan l-a;ir, tenna Borg Olivier, jixhed kemm Toni Abela naqas milli jwettaq irresponsabbiltajiet politi/i tieg[u, bil-g[an li l-Labour Party jidher sabi[ mal-poplu Malti u mal-istampa.

Dan, minkejja li kull politiku tal-affari tieg[u g[andu d-dmir li j[ares il-;id komuni tas-so/jetà Maltija, sostna Borg Olivier, spe/jalment fir-rigward ta’ individwu li hu wkoll iddeputat mexxej ta’ partit politiku.

Minbarra dan kollu, Paul

u karità Waqt il-konferenza tal-a[barijiet mill-Partit Nazzjonalista, ilbiera[. Jidhru ]-]ew; kelliema, Paul Borg Olivier u Beppe Fenech Adami, kif ukoll Karl Gouder, li introdu/a l-konferenza

Borg Olivier semma wkoll kif il-pre]enza tad-droga f’ka]in politiku g[andha implikazzjonijiet gravi [afna.

Il-ka]ini politi/i huma fi//entru tal-lokalitajiet Maltin u G[awdxin u huma a//essibbli fa/ilment.

Dan ikompli jag[mel l-att tal-pussess u t-traffikar taddroga f’ka]in Laburista dejjem iktar gravi, tenna Borg Olivier, li spjega kif numru ta’ ka]ini jinsabu wkoll qrib skejjel u /entri ta]-]g[a]ag[.

Toni Abela kien konxju ta’ dan kollu u xorta m’g[amel xejn.

Ja;ixxu differenti Matul il-konferenza tal-

a[barijiet intwerew ukoll filmati bil-kummenti tadDeputy Leader Laburista Louis Grech, li fid-dibattitu ta’ nhar il-:img[a fil-programm Xarabank, qal illi kieku kien isib ru[u fis-sitwazzjoni ta’ Toni Abela, kien “ja;ixxi b’mod differenti”.

Jispikkaw ukoll ilkummenti ta’ Manwel Mallia, wie[ed mill-kelliema prominenti tal-Labour Party, li f’xandira televi]iva qal li kieku kien hu, “seta’ jag[mel rapport”.

Minkejja dan kollu, i]da, Joseph Muscat qed ikompli jiddefendi lil Toni Abela f’dan l-a;ir mill-aktar kundannabli, qal Borg Olivier.

Hu talab lil Muscat jg[id

f’liema ka]in se[[ dan ir-reat, filwaqt li fakkar li t-traffikar tad-droga f’Malta j;ib il-piena massima ta’ g[omor il-[abs, log[la piena fil-Kodi/i Kriminali ta’ Malta.

Id-difi]a ta’ Joseph Muscat b’rabta ma’ Toni Abela hi wa[da skandalu]a, sa[aq Borg Olivier.

Min-na[a tieg[u, l-Assistent Parlamentari Beppe Fenech Adami irrefera g[all-intervista ta’ Toni Abela, li dehret ilbiera[ f’The Times of Malta.

Din l-intervista, sa[aq Fenech Adami, kompliet turi kemm dan l-a[[ar ka] dwar Toni Abela hu wie[ed gravi.

Abela g[a]el li jin[eba wara listqarrija ri/enti tal-Labour Party, li tis[aq li r-reat kien wie[ed /ivili.

Beppe Fenech Adami g[alhekk fakkar li reat ta’ dan it-tip, bil-pussess u t-traffikar tad-droga, hu wie[ed kriminali.

Toni Abela kien qed jipprova jag[ti l-impressjoni li kollox miexi sew, qal Fenech Adami, i]da fil-verità, ilpassività tieg[u tag[mel dan kollu dejjem iktar gravi.

Beppe Fenech Adami irrefera wkoll g[all-kumitat Laburista li kien jaf b’dan ilka] u li irringrazzja lil Toni Abela u speraw li l-affarijiet b’rabta ma’ dan il-ka] jieqfu hemm, minflok iressquhom g[all-attenzjoni tal-awtoritajiet.

Dan hu t-tieni ka] fejn inkixfet evidenza dwar kif Toni Abela xekkel [idmet lawtoritajiet fl-ist[arri; tarreati. Fl-ewwel ka], bi ;lieda bejn partitarji Laburisti, Toni Abela u l-Labour Party kienu xekklu l-investigazzjoni talPulizija, meta din kienet di;à bdiet.

F’dan it-tieni ka], Toni Abela wasal biex waqqaf milli tibda l-investigazzjoni, minkejja li kien iffa//jat bi provi dwar reat kriminali.

Dan, b’kuntrast mal-Partit Nazzjonalista, qal Borg Olivier, li meta josserva sitwazzjonijiet jew reati ta’ dan it-tip, dejjem jirrapporta kollox lill-Pulizija u j[allihom jaqdu dmirijiethom ming[ajr xkiel.

Nhar l-Erbg[a li g[adda beda ]mien ir-Randan filLitur;ija tal-Knisja Kattolika u b[alma jsir kull sena, l-Ar/isqof ta’ Malta Pawlu Cremona u l-Isqof ta’ G[awdex Mario Grech flimkien mal-Isqof Aw]iljarju Charles Scicluna, ippubblikaw lIttra Pastorali g[arRandan.

Din is-sena, i]da, b’differenza mis-snin ta’ qabel, l-Isqfijiet indirizzaw konferenza tal-a[barijiet biex jispjegaw din l-Ittra Pastorali, li tenfasizza li dan i]-]mien hu ]mien ta’ Talb u Karità.

“It-talb hu dak il-mument li fih ni;u f’kuntatt ma’ Alla u biex nag[mlu dan irridu n[allu spazju fil[ajja tag[na biex jid[ol ilMulej u aktar ma nag[tu [in g[at-talb aktar nistg[u nag[mlu esperjenza profonda ma’ Alla, djalogu li jg[inna nir/ievu d-dawl ta’ Alla u nisimg[u l-vu/i tieg[u”, qalu l-Isqfijiet.

L-Isqfijiet qalu wkoll li lKnisja jiddispja/iha li hemm [afna nies li qeg[din jinqatg[u mill-komunità

nisranija u mill-Quddiesa, spe/jalment i]-]g[a]ag[.

Spjegaw ukoll l-att ta’ fidi tal-karità li jibda millfatt li kull bniedem hu ma[luq minn Alla, xbieha tieg[u, u minn hemm tibda l-im[abba nisranija.

Biex dan ikun possibbli hemm erba’ kundizzjonijiet li jridu jse[[u biex lim[abba tan-nisrani tkun karità.

L-im[abba trid to[ro; minn Alla l-Imbierek; innisrani jrid ukoll jag[mel xi darba f’[ajtu weg[da mieg[u nnifsu u ma’ Alla li se j[obb biss u ma j[alli xejn mis-sentimenti tieg[u jfixkluh.

In-nisrani jrid iqieg[ed fih innifsu bejta ta’ m[abba li ma j[alli lil [add iwaqqfu, u li l-post fejn titkattar l-im[abba biex tkun karità hi l-familja li tg[ix il-barka tassagrament ta]-]wie;, imsejsa fuq l-im[abba tag[hom li ssir karità.

L-Isqfijiet [e;;ew biex il-poplu Malti u G[awdxi jag[]el li jg[ix dawn l-atti ta’ fidi biex verament ikun qrib Alla.

Nunzju Appostoliku ;did g[al Malta Ilbiera[ il-Papa Benedittu XVI innomina lil Monsinjur Aldo Cavalli, Ar/isqof Titulari ta’ Vibo Valentia, u sa issa Nunzju Appostoliku filKolombja, b[ala n-Nunzju Appostoliku l-;did g[al Malta.

Imwieled f’Maggianico di Lecco, fl-Italja, fl-1946, Monsinjur Aldo Cavalli r/ieva l-formazzjoni tieg[u g[asMons. Aldo Cavalli sa/erdozju fis-Seminarju Djo/esan ta’ Bergamo.

B[ala Nunzju Appostoliku g[al Malta, Monsinjur Cavalli jirrappre]enta l-Papa u s-Santa Sede kemm malKnejjes Lokali ta’ Malta u ta’ G[awdex, kif ukoll malAwtoritajiet ?ivili. Hu jkun ukoll id-Dekan tal-Korp Diplomatiku akkreditat g[ar-Repubblika ta’ Malta.

In-Nunzju l-;did se jasal Malta f’April li ;ej.

8

Attwalità politika

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

XELLUG> Il-Prim Ministru jiltaqa’ ma’ bejjieg[a fis-suq ta‘ {a]-}abbar u (LEMIN) g[and ra[[al f’{’Attard

Il-PN se jkompli jnaqqas it-taxxi tas-self-employed Il-Prim Ministru j]ur lill-komunità kummer/jali f’{a]-}abbar u lil ra[[al f’{’Attard Fil-[ames snin li ;ejjin, Gvern Nazzjonalista ;did ikompli jnaqqas it-taxxi tasself-employed u tan-negozji ]-]g[ar, biex jibqag[lhom aktar flus fil-but; b’hekk, dawn jinvestu aktar finnegozju tag[hom u jo[olqu aktar xog[ol.

Dan iwassal biex il-PN i;ib qab]a o[ra ta’ kwalità g[asself-employed u g[an-negozji ]-]g[ar.

Il-Prim Ministru u Kap talPartit Nazzjonalista, Lawrence Gonzi, qal dan ilbiera[, fi tmiem ]jara li g[amel lill-komunità kummer/jali ta’ {a]-}abbar, fejn iltaqa’ ma’ numru kbir ta’ sidien u impjegati fil-[wienet u anki fis-suq tal-lokalità.

Hu ltaqa’ wkoll ma’ [afna nies li kienu qed jixtru u ma’ o[rajn li stennewh quddiem djarhom.

Il-Prim Ministru kien akkumpanjat mis-Segretarju :enerali, Paul Borg Olivier, kandidati tad-Distrett, u o[rajn tal-Kunsill Lokali.

Fost l-o[rajn, hu ]ar wa[da mill-ispi]eriji li huma fliskema tal-Ispi]erija talG[a]la Tieg[ek, li bdiet f’{a]-}abbar fil-;img[at li g[addew.

Il-Prim Ministru irrefera g[all-iskemi li [are; il-Gvern biex in-negozji ]-]g[ar u sself-employed jinvestu finnegozju tag[hom u qal li filProgramm Elettorali l-PN qed jipproponi li jkompli jinvesti f’dan is-settur billi jin/entiva lil iktar nies [alli jift[u negozju.

Dawk li g[andhom l-età ta[t il-25 sena jew aktar minn 45 sena u ma ja[dmux, jew dawk li ilhom jirre;istraw 5 snin u jridu jift[u negozju, se jkollhom sentejn ma j[allsux

taxxa u lanqas bolla.

Hu qal li dan kollu qed isir biex ikompli jin[oloq ixxog[ol f’pajji]na, u fil-[ames snin li ;ejjin iridu jin[olqu tal-inqas 25,000 post taxxog[ol.

Lawrence Gonzi qal li g[al dawk li jaqilg[u inqas minn €60,000 fis-sena, l-og[la rata ta’ taxxa se tin]el minn 35 filmija g[al 25 fil-mija, u se titnaqqas it-taxxa wkoll g[al min jaqla’ inqas.

Dan jista’ jsir g[aliex iddefi/it ni]el u g[andna ekonomija b’sa[[itha. Fakkar ukoll li l-PN qed jipproponi li titne[[a t-taxxa tal-boll fuq ittrasferiment tal-proprjetà mill;enituri g[at-tfal, kemm b’wirt kif ukoll b’donazzjoni.

Spjega li parti mill-€1,128 miljun li Malta ;abet mill-UE g[as-seba’ snin li ;ejjin se jintu]aw biex ikunu meg[juna aktar is-self-employed u n-

negozji ]-]g[ar, anki biex dawn jinvestu fil-pannelli fotovoltaji/i. Il-Prim Ministru qal li n-night tariff talelettriku wkoll se tg[in linnegozji u lill-familji biex jor[os il-kont tad-dawl.

■ Sadattant, il-Prim Ministru ]ar lil Salvu Attard, ra[[al li jispe/jalizza filproduzzjoni tal-;bejniet tannag[a;, u li g[andu r-razzett tieg[u f’{’Attard.

Dan ir-ra[[al gawda millfondi tal-UE u investa, u se jkompli jinvesti biex ikabbar il-produzzjoni u anki jibda jesporta.

Il-Prim Ministru, li kien akkumpanjat mill-kandidati tad-Distrett, qal li l-PN se jkompli jg[in lill-bdiewa u lirra[[ala biex dawn l-industriji jkunu rikonoxxuti b[ala intrapri]a, kif ukoll permezz tal-fondi li Malta [adet millUE.

Attwalità politika 9

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013 KWIZZ ELETTORALI

Il-qarrejja jkomplu jikkonkorru Ir-rispons tal-qarrejja tag[na g[all-kwizz elettorali l-;img[a l-o[ra re;a’ kien wie[ed qawwi [afna.

Nirringrazzjaw lillqarrejja tag[na g[al dan l-

interess tag[hom u nfakkruhom li dan il-Kwizz jibqa’ jkun pubblikat sal{add, 3 ta’ Marzu.

Is-soluzzjonijiet tal;img[a l-o[ra huma dawn:

SPEAKER ORGANIZZAZZJONI LI:IJIET INVESTIMENT DU{{AN AUSTIN RE:INA JAKKU}A EDUKAZZJONI TABONE A}AD DOKUMENT EKONOMIJA JANNAR JUMEJN ENER:IJA MEDITERRAN KUMMISSJONARJU UGO LABURISTI LIBELL ITALJA MASS MEETING KAMPANJA INGANN ENTU}JA}MU NORMALITA` Fost dawk li bag[tu ssoluzzjoni t-tajba x-xorti

messet lil NOEL CAMILLERI minn {’Attard li se jkun notifikat biex ji;bor ilpremju li jikkonsisti fissouvenirs kollha tal-Partit Nazzjonalista — valur ta’ 150 ewro.

IL-KWIZZ ELETTORALI TA’ DIN IL-:IMG{A F’PA:NI 42 u 43

Il-Prim Ministru jinawgura /-?entru tal-Interpretazzjoni tas-Swar Il-Prim Ministru, Lawrence Gonzi, ilbiera[ filg[axija inawgura The Fortress Builders, li hu /-?entru talInterpretazzjoni tas-Swar, fi Biagio Steps, il-Belt.

F’dan i/-/entru, il-pubbliku jista’ jikseb informazzjoni u jara dokumentarji dwar kif inbnew is-swar u liema g[odda ntu]at waqt dan ixxog[ol.

Dan il-pro;ett sar b’investiment ta’ €2.5 miljun u hu ko-finanzjat mill-fondi tal-Unjoni Ewropea.

Il-Prim Ministru qal li linawgurazzjoni ta’ The Fortress Builders hi /elebrazzjoni kulturali, artistika, edukattiva u ekonomika.

Dan i/-?entru jistieden lil dawk li j]uruh i[arsu lejn epoka u avvenimenti partikulari fl-istorja ta’ pajji]na u tal-Ewropa.

Il-Prim Ministru spjega li dan hu parti minn pro;ett aktar wiesa’ ta’ investiment fis-swar, li hu patrimonju uniku, u hu d-dmir tag[na li

nirrestawrawh. Qal li tturi]mu, li hu industrija ewlenija ta’ pajji]na, jiddependi mill-wirt storiku u kulturali u g[alhekk irridu nkomplu nesponu dan ilpatrimonju uniku.

Mill-a[[ar [ames snin kellna erba’ snin ta’ rekord fit-turi]mu, u s-sena li g[addiet it-turisti nefqu rekord ta’ €1.3 biljun f’pajji]na.

Lawrence Gonzi qal li lpro;ett tar-restawr tas-swar hu pro;ett wie[ed minn programm s[i[ ta’ aktar minn €45 miljun investiment filpatrimonju storiku.

Fost il-pro;etti hemm ittined protettivi u /-/entru talvi]itaturi f’{a;ar Qim u lImnajdra, ir-restawr tat-tempji tal-:gantija, ta’ {al Tarxien u tal-Katakombi ta’ San Pawl.

Beda r-restawr tal-Forti Sant’An;lu u San’Jiermu, filwaqt li se jibda l-pro;ett ta/-/entru tal-vi]itaturi fi/?ittadella.

Dan, minbarra l-katina ta’ pro;etti li saru fil-Belt Valletta, fosthom ir-restawr tal-fa//ati tal-bere; u lpalazzi, il-lift, il-pont talbreakwater, pavimentar ta’ toroq, Pjazza San :or; u lpro;ett ta’ Bieb il-Belt.

Il-Prim Ministru qal li dawn il-pro;etti qed ikomplu jo[olqu aktar xog[ol u n[olqot industrija ;dida tarrestawr f’pajji]na, u dawn huma parti mill-benefi//ji tass[ubija ta’ Malta fl-UE, li jinkludu l-investiment fittoroq, fis-sa[[a, fledukazzjoni u fit-ta[ri; li qed jag[mlu tant differenza fil[ajja tal-poplu Malti u G[awdxi.

L-€1,128 miljun li l-Gvern Malti kiseb mill-UE g[asseba’ snin li ;ejjin iridu jkunu investiti bil-g[aqal biex jin[oloq aktar xog[ol, isir aktar investiment fis-sa[[a u fl-edukazzjoni, ting[ata aktar g[ajnuna lin-negozji ]-]g[ar,

lill-bdiewa, lir-ra[[ala u lissajjieda, u jsir titjib flinfrastruttura u fl-ambjent ta’ Malta u ta’ G[awdex.

Il-Ministru George Pullicino qal li kien permezz tal-fondi mill-UE li sar l-akbar pro;ett tar-restawr tas-swar li qatt sar f’pajji]na, b’total ta’ sitt kilometri fil-Belt, filBirgu, fl-Imdina u fi/?ittadella, b’investiment

importanti ta’ €36 miljun.

Hu qal li s-swar u lfortifikazzjonijiet saru parti mill-branding ta’ Malta.

Fi/-?entru talInterpretazzjoni tas-Swar hemm esebiti [ames pjanti awtenti/i li juru l-evoluzzjoni tal-[sieb tal-arkitett Francesco Laparelli dwar il-bini tal-Belt Valletta, li n;abu minn Cortona fit-Toscana.

10 Attwalità politika

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Jien ma nikkontestax elezzjonijiet ;enerali Dak li kiteb Muscat fil-maltatoday tas-6 ta’ Jannar, 2002

…g[aliex la jien [alliel, la jien missjunarju u lanqas mi;nun —

Joseph Muscat f’Jannar, 2002

Meta nhar il-{add li g[adda din il-gazzetta tat tag[rif dwar u-turns li wettaq il-Mexxej Laburista fl-a[[ar 20 sena kemm ilu fil-politika, intqal li dawk imsemmijin kienu biss u[ud mit-tidwiriet politi/i ta’ Muscat f’dan il-perijodu.

B[al-lum ;img[a ssemmew biss disa’ ka]i ta’ u-turns u konna nafu li kien hemm [afna aktar i]da g[al ra;unijiet ta’ spazju ma kienx possibbli ninkludu aktar, fosthom l-aktar wa[da ri/enti, dik li filParlament kien g[amel elo;ju s[i[ dwar in-night tariff talener;ija i]da meta din idda[[let fil-Programm Elettorali talPartit Nazzjonalista f’din ilkampanja elettorali, Muscat g[al aktar minn darba ipprova jirridikolaha bis-solitu umori]mu falz tieg[u.

I]da fil-verità, tant hemm u-turns fil-karriera politika ta’ Muscat li lanqas tista’ tla[[aq mag[hom.

Madankollu, dik li bag[tilna qarrej tag[na x’aktarx li tirba[ il-premju g[all-aqwa wa[da, anke meta tikkunsidra ddawradurella li g[amel fuq lissue importanti tad-d[ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea.

Dan il-qarrej tag[na bag[tilna kitba ta’ Muscat pubblikata filmaltatoday tas-6 ta’ Jannar, 2002. Dak i]-]mien Joseph Muscat kien l-editur talMaltastar, il-gazzetta online talPartit Laburista.

F’silta minn din il-kitba Muscat jistaqsi lilu nnifsu jekk g[adx jikkunsidra li jikkontesta elezzjoni ;enerali f’pajji]na… u jag[ti t-twe;iba wkoll.

Muscat iwie;eb hekk: “Definittivament le. Jien g[andi teorija o[ra: biex tikkontesta elezzjoni ;enerali bilfors trid tkun jew [alliel, xi missjunarju jew sempli/ement mi;nun. Ma na[sibx li jien xi wie[ed minn dawn… G[alkemm qed ng[id hekk nammira lil dawk li g[andhom il-guts li jikkontestaw l-elezzjonijiet.”

Naturalment kul[add jista’ jara b’g[ajnejh il-u-turn li wettaq Muscat anke f’dan laspett.

Fi ftit aktar minn sentejn li qal dan id-diskors hu ikkontesta l-elezzjoni nazzjonali g[allParlament Ewropew; imbag[ad fl-2008 ikkontesta g[al mexxej tal-Labour u llum hu wkoll kandidat tal-Labour.

Meta jara dan kollu, jista’ xi [add jorbot fuq dak li Muscat jg[idlek illum? X’/ertezza g[andek li ma jqumx g[ada u jag[mel e]att bil-maqlub?

LIL MUSCAT UKOLL MA TISTAX TAFDAH.

Attwalità politika 11

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

“…nixtieq li kont kapa/i no[loq ix-xog[ol daqs kemm jien kapa/i n;ib il-flus…”

— MINTOFF FIT-13 TA’ OTTUBRU, 1983

Gonzi ;ab il-flus u [oloq ix-xog[ol ukoll Duminku Mintoff, il-politiku li tal-Labour dejjem jifta[ru li kien ‘is-salvatur’ ta’ Malta, darba g[amel ammissjoni talakbar importanza.

Nhar il-{amis 13 ta’ Ottubru, 1983 — ftit aktar minn sena qabel ma rri]enja minn Prim Ministru — waqt li kien qed jitkellem filKonferenza :enerali talPartit Laburista, kien qal hekk: “…nixtieq li kont kapa/i no[loq ix-xog[ol daqs kemm jien kapa/i n;ib ilflus”.

Dak li ma g[amilx Mintoff, i]da, kien kapa/i jag[mlu Lawrence Gonzi fl-a[[ar tmien snin li fihom kien ilPrim Ministru ta’ Malta.

F’dan il-perijodu, hu stmat li Lawrence Gonzi, bittmexxija tieg[u [oloq 40,000 job filwaqt li, komplessivament, kiseb 2,500,000,000 ewro fondi g[al Malta millUnjoni Ewropea.

Dan hu rekord stupend li permezz tieg[u pajji]na seta’ jkampa f’dan i]-]mien diffi/li g[all-membri kollha tal-UE u jpo;;ina ma’ ta’ quddiem nett, fosthom mal-:ermanja, li hi kunsidrata b[ala l-aqwa pajji] bl-a[jar ekonomija.

Malta, l-i]g[ar pajji] talUnjoni Ewropea, b’wie[ed mill-a[jar ri]ultati.

IR-REKORD TA’ LAWRENCE GONZI FL-A{{AR TMIEN SNIN JOBS :ODDA

2004 – 2008 : 20,000 job 2008 – 2012 : 20,000 job TOTAL 40,000 job

FLUS MILL-UNJONI EWROPEA

2005 (Mill-Ba;it 2007 – 2013) 2013 (Mill-Ba;it 2014 – 2020) TOTAL

: :

Lm1,300,000,000 Lm1,128,000,000

Lm2,428,000,000

L-aktar Prim Ministru li [oloq jobs u ;ab flus

Silta minn l-orizzont tal-:img[a 14 ta’ Ottubru, 1983 fejn hu rappurtat dak li kien qal Mintoff> “kemm nixtieq kapa/i no[loq ix-xog[ol daqskemm jien kapa/i n;ib il-flus”.

Lino Spiteri jg[axxaqha!

Tassew li l-attakk li Lino Spiteri, l-eks Ministru So/jalista, g[amel fuq il-Prim Ministru Lawrence Gonzi nhar it-Tnejn li g[adda f’The Times g[andu millinkredibbli.

Lino Spiteri, li — jg[id x’jg[id — kien fost dawk il-ministri tal-Labour li b’arroganza li qatt ma dehret b[alha f’din il-g]ira kienu okkupaw il-gvern immoralment g[al [ames snin u nofs bejn l-1981 u l-1987, iddeskriva lill-Prim Ministru Gonzi b[ala politiku arroganti u li din l-arroganza qed tixpakka minn kullimkien.

Dan kollu g[aliex il-PM, fi tmiem il-

;img[a, wera l-fer[ u s-sodisfazzjon tieg[u g[as-somma kbira li Malta rnexxielha takkwista g[as-seba’ snin li ;ejjin (2014 – 2020) ming[and l-Unjoni Ewropea.

Li ma ftakarx Lino Spiteri hu li meta Mintoff kien esklama li xtaq li kien kapa/i jo[loq ix-xog[ol daqs kemm kien kapa/i j;ib il-flus, hu, Lino Spiteri, kien fl-ewwel filliera jisimg[u, kif jixhed ritratt ta’ dik l-okka]joni f’l-orizzont.

Ara Gonzi, jista’ bid-dritt kollu jistqarr li hu kapa/i jo[loq ix-xog[ol daqs kemm hu kapa/i j;ib il-flus.

I]da ]-]elqa l-kbira ta’ Spiteri kienet

meta fi]-]elu li wera biex jattakka lillPrim Ministru ikkwota lil dak li hu qal li hu r-rappre]entant ta’ Malta fl-UE meta, fil-verità, dan hu r-rappre]entant tal-UE f’Malta. U allura g[amel ta[wida manja li ma tistennihiex minn xi [add tal-kalibru ta’ Spiteri.

Naturalment issa nistennew li Spiteri japolo;izza i]da l-[sara li la[qet saret blartiklu tieg[u mhux fa/li tin;abar lura.

Lil Lino Spiteri jixraqlu propju lkumment li hu g[amel fuq [addie[or f’dak l-artiklu: To be confident is one thing. To ooze arrogance is something else.

Lawrence Gonzi g[andu ismu assigurat fl-istorja ta’ pajji]na. Fi tmiem din il-le;i]latura hu se jkun il-politiku li l-aktar li [oloq jobs f’pajji]na u l-aktar wie[ed ukoll li kiseb flus g[al Malta.

Fl-a[[ar tmien snin, Lawrence Gonzi rnexxielu jo[loq 40,000 job ;did — anke f’sitwazzjoni internazzjonali millag[ar — waqt li ming[and l-Unjoni Ewropea, f’]ew; ba;its konsekuttivi (2007 – 2013 u 2014 – 2020) ;ab b’kollox 2,500 miljun ewro.

Dak hu li jfisser Lawrence Gonzi g[al Malta u g[all-poplu tag[na.

Imbag[ad Lino Spiteri jsemmi l-arroganza!

12

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Lokali

Il-GWU taqdi lil Muscat bit-trasport pubbliku minn Nathaniel Attard u Neil Camilleri ................................................................

il-mument jista’ ji]vela ka] ie[or li juri kif il-GWU u lLabour illum huma [a;a wa[da, u ja[dmu id f’id. Din id-darba l-GWU taqdi lilLabour ta’ Muscat… anke fittrasport pubbliku.

Informazzjoni li g[andna turi kif rappre]entanti talGWU, b’koordinazzjoni malMalta Labour Party, f’Settembru li g[adda rnexxielhom sa[ansitra jimmanuvraw fl-Arriva biex ix-xufiera tat-trasport pubbliku jbiddlu rotta partikolari [alli din tkun tista` twassal lin-nies g[all-mass meeting tal-MLP li sar f’Ta’ Qali fit-22 ta’ Settembru.

Dan jikkonferma[ [addiem tal-Arriva, eks membru talGWU, li a//etta li jkun intervistat imma xtaq li jibqa’ anonimu, g[aliex b[al s[abu li rri]enjaw mill-GWU u da[al fil-house union tal-Arriva, jib]a’ jkun hemm min jaqbad mieg[u u ssir pressjoni biex jitke//a, kif jidher li sar f’ka] ta’ persuni o[ra li ;ralhom listess.

Dan ix-xufier spjega mag[na kif malli da[al g[axxog[ol fit-22 ta’ Settembru li g[adda ng[ata mappa tarrotta tar-Rabat i]da biddifferenza li kellu jid[ol f’nofs Ta’ Qali, fejn dakinhar kien qed isir il-mass meeting laburista.

Il-[inijiet li x-xufiera kienu ordnati biex jid[lu sal-venda bl-isem ‘Ambaxxata’, kienu bejn l-4pm u d-9pm — pre/i]ament il-[in meta kien qed isir il-mass meeting ta’ Muscat.

“Sar meeting f’Ta’ Qali, u min kien fuq ir-rotta tar-Rabat, ji;ifieri 50,51,52 u 53, ;ieg[luna nie[du devjazzjoni biex nibqg[u de[lin Ta’ Qali [alli nservu l-bus stop li jismu ‘Ambaxxata’. Il-[in kien bejn l-4pm u d-9pm.”

Ix-xufier qalilna li l-persuni li kellhom x’jaqsmu mar-rotot u servizzi spe/jali tal-Arriva kienu ]ew; uffi/jali tal-GWU imda[[lin sew fil-Labour.

“Min beda jie[u [sieb isservizz spe/jali huma tnejn min-nies tal-General Workers

Ir-rotta li ng[ataw ix-xufiera tal-Arriva fit-22 ta’ Settembru li g[adda biex ‘jaqdu’ lil-Labour fl-okka]joni tal-mass meeting f’Ta’ Qali

Union, u mda[[la sew filPartit Laburista. Min [are; ilkarta ma nafx, imma jidher li kienet ippjanata wkoll, u min beda jie[u [siebha mda[[al sew fil-GWU u fl-MLP.” Dan ix-xufier qalilna kif din l-ordni xejn ma kienet wa[da

;usta fuq il-[addiema g[aliex minkejja li l-Arriva kellha servizz apposta g[all-mass meeting, il-[addiema tar-rotot normali wkoll ing[ataw struzzjonijiet biex jg[abbu u j[ottu passi;;ieri mill-mass meeting, u dan ming[ajr ma

ng[ataw allowance ta’ [in g[al dan il-vja;; u skari;; ]ejjed.

“Il-[in tal-vja;; normali n]amm l-istess, ta’ 35 minuta.

Meta x-xufiera kellhom jie[du triq itwal, u f’Ta’ Qali jiffa//jaw kjuwijiet, folol ta’ nies u karozzi pparkjati bladdo//. Kien hemm xufiera li ma obdewx din l-ordni u ma da[lux Ta’ Qali.

“Apparti minn hekk, il-[in ]ejjed li kien se jkollhom jag[mlu x-xufiera biex jag[mlu dan il-vja;; min[abba l-mass meeting laburista ma kinux se jit[allsu tieg[u.”

Dan f’indikazzjoni o[ra /ara li g[all-General Workers’ Union, l-interessi tal-[addiema mhux importanti. Dakinhar talmass meeting laburista ;ieg[lithom ja[dmu [inijiet itwal, meta, bil-kundizzjonijiet negozjati minnha stess, kienet taf li dawn ma kinux se jit[allsu tal-[in extra li jag[mlu. {in extra biex il-GWU, permezz tax-xufiera tattrasport pubbliku, taqdi lissie[eb tag[ha — il-Malta Labour Party.

Malta tag[na lkoll…i]da mhux fi]-}urrieq Minn informazzjoni li g[andha din ilgazzetta jidher li minn kemm ilha li bdiet il-kampnaja elettorali bdew — jew a[jar komplew isiru — manuvri minn u[ud mill-kunsillieri laburisti, inklu] is-Sindku, biex ikunu a;evolati kostitwenti Laburisti fi]}urrieq.

Residenti qalulna li, dan, ovvjament hu b’detriment talkomunità li tispi//a tbati hi, mhux biss fuq livell ta’ dixxiplina imma aktar minn hekk jintlaqtu [a]in irrelazzjonijiet li l-kunsill ikollu mal-

awtoritajiet tal-pajji], li g[al kull kunsill lokali hu tant vitali li jkunu tajbin.

Sorsi infurmati sew qalu lil din ilgazzetta kif kunsillier laburista responsabbli mis-sinjali tat-traffiku [a l-inizjattiva biex jaqdi n-nies billi jag[mlilhom is-sinjali sofor jew, f’ka]i o[rajn anke kaxxi sofor quddiem residenzi privati tal-ftit mag[]ula.

F’ka] partikulari jidher li kaxxa safra sa[ansitra tpo;;iet quddiem irresidenza tat-tifel ta’ kunsillier

Laburista. Dan kollu ming[ajr ma dawn kienu approvati mill-awtorità responsabbli (Transport Malta) li fuq dawn it-tip ta’ sinjali g[andha regolamenti stretti [afna.

Sirna nafu wkoll kif [addiem assenjat mal-Kunsill qed jing[ad li qed jitqabbad jag[mel xog[ol f’residenza privata.

Biex tkun kredibbli u verament tkun temmen f’xi [a;a li qed tg[id, trid l-ewwel tibda twettaqha filprattika… [a;a li fi]-}urrieq, ta[t amministrazzjonijiet laburisti, wa[da

wara l-o[ra, qatt ma saret.

Residenti qalulna li hi tassew sfortuna li l-lokalità tag[hom tibqa’ tissemma, sena wara sena, g[al de/i]jonijiet []iena li fihom dejjem ikun hemm l-id mo[bija tal-Labour.

“Jekk fuq livell lokali, fejn ilLabour g[andu l-ma;;oranza, qieg[ed di;à ja;evola lil individwi u ma jag[tix ka] tal-li;ijiet ta’ Malta basta jakkomoda lin-nies tieg[u, a[seb u ara jekk ikun fil-gvern, fuq livell aktar wiesg[a, x’se jag[mel!”, qalulna dawn ir-residenti.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

13

F’pa;ni o[rajn...

15 Minn ;ewwa g[adhom {OMOR NAR

G[aliex g[a]ilt

-

lill PN

20 -

-

Ir ritratt tal

Partit Laburista

20 il-partiti u int

Il Kostittuzzjoni,

35

Ittri

-

:

lill Editur

-

Fil politika

-

b[al fil futbol

F’diversi diskorsi tieg[u din il-;img[a l-Prim Ministru Lawrence Gonzi g[amel enfasi li minkejja li g[amel minn kollox biex jibdel id-dehra tieg[u, il-Labour, bl-azzjonijiet tieg[u qed juri li minn ;ewwa g[adu dak li dejjem kien, ji;ifieri A{MAR NAR. :raw, f’dawn il-;img[at tal-kampanja elettorali, ;rajjiet li jixhdu li l-Prim Ministru g[andu ra;un biex ibig[ li wasal g[al din il-konklu]joni. Qed ji;ru affarijiet — u fil-verità ;raw affarijiet o[rajn anke fi snin ri/enti meta l-Labour suppost li kien qed isir partit moderat — li g[andhom g[aliex jift[u g[ajnejn l-elettorat Malti.

■ Dak li kixef, pere]empju, An;lu Farrugia f’intervista b[allum [mistax ilu, juri kif il-Labour, filwaqt li jipprova jag[ti limpressjoni li hu partit miftu[ g[al kul[add u li jemmen fittrasparenza, minn ta[t kien g[addej bi pro/ess biex jit[abbeb ma’ ‘kuntratturi kbar’ biex i;ib il-finanzjament tieg[u.

Ifakkarx, dan l-episodju, f’meta l-Labour, minn wara dahar ilpoplu — inklu] l-istess partitarji tieg[u — kien ikun finanzjat minn wie[ed mill-ag[ar dittaturi ta’ ]minijietna, Muammar Gaddafi? Ir-ri]ultat, imbag[ad, kien ikun li l-Gvern So/jalista kien ikollu, irid jew ma jridx, ibaxxi rasu g[ar-rieda tal-Mexxej Libjan u dan, ovvjament, kien ikun kontra l-interessi ta’ Malta.

B’‘kuntratturi’ jpo;;u g[ad-dispo]izzjoni tal-Labour dawn ilmiljuni kollha ta’ ewro, min ikun l-aktar b’sa[[tu f’ka] li jkun elett Gvern Laburista? Il-‘poplu’ jew il-‘kuntrattur’?

■ Kellna wkoll il-ka] ta’ Tony Zarb tal-GWU li nqabad f’konver]azzjoni juri l-mod kif timxi l-union tieg[u f’ka] ta’ rakkomandazzjonijiet dwar tenders jekk il-Labour ikun filgvern.

Ma jfakkarniex dan f’meta l-Labour u l-GWU kienu mag[qudin flimkien, [a;a wa[da, mhux fl-interess tal-poplu, i]da fl-interess tag[hom it-tnejn?

■ Ka] ie[or gravi hu dak ta’ Toni Abela li f’recording instema’ jirrakkonta bil-vu/i tieg[u stess meta mar f’g[assa talPulizija, sab pulizija ‘laburista’, u qallu biex ma jmexxix f’ka]

media•link COMMUNICATIONS

li kien se[[ f’ka]in tal-Labour. Imbag[ad, nhar il-:img[a, tfa//a l-ka] dwar il-blokka l-bajda f’ka]in laburista.

Ma jfakkarniex dan meta l-Labour fil-gvern kien g[amel lillPulizija daqs li kieku kienet xi taqsima spe/jali tal-Partit Laburista? U wkoll li f’din Malta, suppost ‘tag[na lkoll’, lanqas il-[tijiet mhuma kollha su;;ett g[all-iskrutinju tal-awtoritajiet kompetenti?

U l-aktar serju hu li Muscat innifsu jix[et il-pi] kollu tieg[u favur dak li g[amel Toni Abela.

■ U biex b[allikieku dawn l-episodji ma kinux bi]]ejjed, nhar l-Erbg[a li g[adda rajna lill-Partit Laburista jintervjeni bilgoff f’attività g[all-istudenti fl-Università bl-organizzazzjoni ta’ folol ta’ nies — u[ud minnhom mhux studenti — biex juru ostilità lejn il-Prim Ministru Lawrence Gonzi.

Dan l-episodju partikulari ma jfakkarx lil kul[add f’episodji mill-aktar deplorevoli li l-Old Labour kemm-il darba wettaq f’dik l-istess sala tal-università b’detriment g[all-istudenti u g[al-libertà s[i[a ta/-/ittadin?

Dawn li semmejna huma u[ud mill-;rajjiet li se[[ew fi ftit jiem minn xulxin i]da li kollha g[andhom rabta ma’ xulxin g[aliex jispjegaw xi ftit x’tip ta’ gvern ikollu dan il-pajji] jekk fid-9 ta’ Marzu li ;ej l-g[a]la taqa’ fuq il-partit tal-Labour.

G[ad fadal ftit jiem biex il-poplu jifhem u japprezza dak li qed jg[id il-Labour f’din il-kampanja, ji;ifieri li jrid jibdel iddirezzjoni tal-pajji]. Dawn huma fatti li kien ikun a[jar [afna li ma se[[ewx i]da, fl-istess [in, ng[idu li mnalla se[[ew g[aliex kul[add, issa jista’ jifhem a[jar x’hemm jistenniena jekk meta ni;u biex nidde/iedu, f’mument ta’ di]attenzjoni kaw]at millg[ajjat tal-kampanja elettorali, nag[mlu d-de/i]joni l-[a]ina.

Bi bdil ta’ kuluri fl-isfond tal-attivitajiet laburisti, u bl-ilbies ta’ ingravajjet blu ma tinbidilx il-qalb u r-ru[ ta’ partit politiku.

Fil-ka] spe/ifiku tal-Labour nistg[u naraw li dawn g[adhom {OMOR NAR u, meta ng[idu hekk, irridu ni//araw li dan ifisser li jer;g[u jwettqu dak li l-Maltin kienu [asbu li qatt aktar ma kien jista’ jer;a’ ji;ri.

14

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Opinjoni

“

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, b’kalma li ma hi komuni xejn, kellu jiffa//ja g[add ta’ kri]ijiet li Malta qajla kellha esperjenza tag[hom qabel

”

Elezzjoni mnebb[a mill-kompromess me[tie; Din il-le;i]latura li g[adha kemm ing[alqet kienet aktarx l-i]jed wa[da mqallba mill-Indipendenza ’l hawn.

Imqallba minn barra u minn ;ewwa. Gwerra tan-nervi.

Kuntratt delikat bejn iddiskors u s-silenzju. Konflitt bejn il-;enerazzjonijiet, ji;ifieri bejn il-pass meqjus u l-g[a;la. Kollox hu effett tattelfa tas-sens tal-Istorja, ji;ifieri ta/-/ertifikat tattwelid li jg[idlek kulma te[tie; biex ma tintilifx: min int, meta int, ma’ min int, minn fejn tlaqt, fejn sejjer... il-lezzjonijiet il-kbar f’kull livell ta’ edukazzjoni.

Anki l-ilwien tas-snin sebg[in-tmenin b[allikieku jintfew xi ftit jekk jitqabblu ma’ dawn il-[ames snin twal twal li g[addew.

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, b’kalma li ma hi komuni xejn, kellu jiffa//ja g[add ta’ kri]ijiet li Malta qajla kellha esperjenza tag[hom qabel. Hu mertu storiku tieg[u li fittex li jinnormalizza sitwazzjoni li ma hi normali xejn. Dan lg[aqal spi//a biex kien ta’ ;id g[all-klassi politika kollha, daqskemm g[allpajji] li baqa’ miexi anki meta t-temp kien jindika mod ie[or.

Il-kri]i ekonomika dinjija, ir-rivoluzzjoni fil-Libja, laspettattivi ta’ elettorat e]i;enti dejjem aktar, ilpre]enza twila fil-poter, ilkwistjoni ta’ relazzjonijiet personali fi [dan il-partit tieg[u huma aspetti li, jekk jitlaqqg[u flimkien, juru li dan il-Prim Ministru kellu jinzerta ]mien kru/jali f’kollox fl-evoluz]joni talpolitika tal-partiti f’Malta.

Fl-isfond ta’ dan hemm

ukoll il-konflitt il-kbir, effett tas-s[ubija fl-UE, bejn (1) ilwirt ta’ prin/ipji tradizzjonali li l-Partit Nazzjonalista kien ilu jistqarr u jseddaq sa millbidu tieg[u; u (2) l-e]i;enzi ta’ xe[ta morali li minn Brussell jinfirxu malkontinent kollu u jo[olqu ambjent li hu aktar f’sa[[tu minn sett ta’ li;ijiet.

Il-kurrenti kulturali huma wisq aktar influwenti minn sempli/i li;ijiet. Il-ka] taddivorzju hu l-a[jar e]empju ta’ din il-kundizzjoni ;dida.

Fi kliem ie[or, il-Gvern ta’ Lawrence Gonzi kellu jkejjel bl-istess riga lill-Partit Nazzjonalista u lill-Unjoni Ewropea. It-tnejn ma humiex l-istess — anki g[aliex isSud hu l-oppost tan-Nord — u kellu jkun hu li jibda j[addem ir-riga biex i[it libsa ‘tajba g[al kul[add’.

Sa issa rnexxielu.

Post il-partiti fil-gvern u barra

Ninsabu fi ]mien li qieg[ed i;elled lill-prin/ipji ta’ partit mal-e]i;enzi popolari. Sa ftit ilu seta’ jing[ad li partit kien jo[loq, u mhux biss jirrifletti, so/jetà.

Mal-waqg[a tal-ideolo;iji dittatorjali, falluti bil-mi]erja kollha li ;abu mag[hom, listint ewlieni tal-bniedem – il-poter, u mhux is-sess – kellu ji]voga f’xi direzzjoni o[ra. Forsi dan hu rifless laktar fil-kri]i tal-partiti.

Kellu jkun Gvern Nazzjonalista, immexxi minn Lawrence Gonzi, li j]an]an leffetti ta’ din il-kundizzjoni kontinentali, jew dinjija.

L-offensiva ewlenija lillPartit Nazzjonalista ma hix ;ejja ming[and il-Partit

Il-politika tal-kompromess

minn Oliver Friggieri

Laburista ta’ Joseph Muscat, imma mill-kultura integralista, omo;enea anki fil-plurali]mu tag[ha, li hi tipika tal-Ewropa.

Il-werriet ta’ Pari;i illuminista hu Brussell, /entru le;islattiv daqskemm kulturali, so/jali, arlo;; /entrali li jirregola r-ritmi talarlo;;i nazzjonali l-o[ra li huma mqabbdin minnu.

Hi kwistjoni ta’ sinkronizzazzjoni, u mill-bqija ma hemm xejn ;did. Ilmodernità issa ilha li saret tradizzjonali, konservattiva, u xi drabi anki reazzjonarja. Ilmodernità saret di;à konservattiva.

Pajji] b[al Malta, li sa issa salva lilu nnifsu billi rre]ista daqskemm billi assimila, ma jsalvax lilu nnifsu jekk ma jg[aqqadx il-forzi tieg[u kollha u jikkonsidra l-isfidi ;odda b[ala sfidi komuni, u g[al kul[add. Hemm rieda tajba bi]]ejjed bejn Lawrence Gonzi u Joseph Muscat biex wara l-elezzjoni anki din il-fa]i attwali ting[eleb b’mod matur.

Jekk il-politika tal-estremi, tat-truf imbieg[da, spi//at biex ma rnexxietx, allura jifdal il-politika talkompromess. I/-/entri]mu.

Jekk spi//aw ix-xellug u llemin, anki jekk g[adhom jing[arfu kemm kemm, daqs musbie[ inemnem [dejn ixxemx ti]re;, it-triq wa[danija li jifdal hi n-nofs, fejn ilLatini l-qodma kienu jemmnu li tinsab il-virtù: in medio stat virtus.

Fil-ka] Malti dan jimplika li l-Partit Laburista jid[ol ftit ’il ;ewwa min-na[a tieg[u, u l-Partit Nazzjonalista jag[mel l-istess min-na[a opposta tieg[u. Soluzzjoni diffi/li? Le, u forsi ]-]ew; partiti l-kbar qeg[din di;a’ j[addmuha f’din il-kampanja – bla ma jsemmuha, jew bla ma jafu.

Ma hix soluzzjoni diffi/li anki g[aliex se[[et di;à. Filkwistjoni tad-divorzju, punt li kien fl-a;enda bikrija ta’ Napuljun g[al Malta madwar mitejn sena ilu, it-triq tannofs instabet.

Lawrence Gonzi wera li ddemokrazija u r-rispett lejn il-kuxjenza personali jistg[u jmorru id f’id. Kien rispettat ir-ri]ultat tar-Referendum, waqt li l-Prim Ministru baqa’ leali lejn il-kuxjenza tieg[u u fl-istess [in iggarantixxa li lverdett popolari jkun im[ares.

Kull deputat i[ares lintegrità tieg[u b[ala politiku jekk appuntu jag[mel hekk: jirrispetta lverdett tal-ma;;oranza popolari ming[ajr ma jittradixxi l-kuxjenza personali tieg[u. Kwistjoni ta’ onestà.

Dan il-kompromess g[aqli hu e]empju ta’ kundizzjoni Maltija li se tkompli turi li ma hemmx triq o[ra [liefha.

Il-partit u l-poplu

Aktarx li din l-elezzjoni ting[araf l-i]jed minn kemm ir-relazzjoni bejn il-partiti u l-poplu tbiddlet. Hi elezzjoni medjatika, virtwali, aktar milli fi]ika u diretta: l-akbar mass meetings isiru kuljum fuq it-televi]joni, waqt li tteknolo;ija [adet [afna millispazju li qabel kien okkupat mill-persuna nnifisha.

Din hi xejra tal-epoka, u mhux bilfors li hi ta’ fejda g[all-partiti. Jekk ir-rabtiet qeg[din jin[allu, il-partiti nfushom se jkunu l-ewwel li j;arrbu l-effetti.

Il-punt ewlieni jibqa’ wie[ed: hu l-partit li g[andu jifforma l-opinjoni pubblika, jew hi l-opinjoni pubblika li g[andha tifforma lill-partit? {arsa qasira lura: min mexxa lil min fil-kwistjonijiet ilkbar tal-Istorja re/enti?

Min ried l-Indipendenza, ir-Repubblika, l-g[eluq talba]i militari, is-s[ubija flUnjoni Ewropea – il-partiti jew il-poplu?

Ir-rieda popolari kienet bi]]ejjed, kieku ma kienx hemm mexxejja li [asbu individwalment u mbag[ad ippopolarizzaw lil dawn ilpro;etti?

Il-mod kif f’din ilkampanja elettorali qieg[ed ji]vol;i ru[u l-programm twil ta’ proposti u weg[diet hu e]empju ta’ kif hemm spe/i ta’ tug-of-war bejn ilvot popolari u l-partit, bejn lopinjoni ta’ min jixrtri (ilvotant) u l-prodott ta’ min ibig[ (il-partit).

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Opinjoni

15

€1,128,000,000 g[al futur fis-sod In-negozjati mmexxija minn Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista u li kienu konklu]i l-;img[a li g[addiet fi Brussell juru bl-aktar mod /ar il-kwalità ta’ tmexxija u ta’ liema stoffa hu l-Prim Ministru ta’ pajji]na.

M’hemmx dubju li l-par idejn sodi li mexxew lil pajji]na tul il-[ames snin li g[addew u li taw lil pajji]na stabbiltà politika u finanzjarja minkejja ttaqlib ekonomiku kbir ta’ madwarna u l-kurrenti politi/i interni li kienu kontinwi, issi;illaw din ille;i]latura b’negozjati li jag[mlu ;ieh lil pajji]na u li jag[tu ser[an tal-mo[[ lil pajji]na g[as-snin li ;ejjin.

In-negozjati biex jinkiseb dan il-pakkett finanzjarju g[al pajji]na ma kinux fa/li.

Tul is-snin li g[addew, bissa[[a tat-tmexxija g[aqlija u bis-sa[[a tal-ewwel pakkett finanzjarju negozjat li fih inkisbu 850 miljun ewro, u li mbag[ad telg[u g[al aktar minn 1 biljun ewro, pajji]na rnexxielu jo[ro; minn dak li jissejja[ Objective One status.

Pajji]na g[amel avvanzi impressjonanti f’kull qasam tul is-snin li g[addew ta’

s[ubija fl-Unjoni Ewropea u, g[alhekk, il-kejl tal-UE kien juri li Malta ma tin[tie;x ilfondi li kellha b]onn qabel.

Dan kien awtomatikament jindika li pajji]na kien se jie[u fondi anqas.

Aktar minnhekk, g[allewwel darba l-Unjoni Ewropea g[as-seba’ snin li ;ejjin idde/idiet li tnaqqas ilba;it tag[ha. Dan kien fattur ie[or li kien jindika li pajji]na kien mistenni jie[u anqas fondi milli kien [a g[all-ewwel seba’ snin tass[ubija.

Bla dubju ta’ xejn kienu negozjati ibsin li fil-fatt [adu fit-tul tant li pajji]na kien la[[ar pajji] li g[alaq innegozjati tieg[u.

Id-determinazzjoni u lfidu/ja kbira li Lawrence Gonzi g[andu fil-poplu Malti u G[awdxi wasslitu biex jakkwista pakkett finanzjarju li jag[ti lil pajji]na futur fissod.

Ix-Xog[ol. Is-Sa[[a.

L-Edukazzjoni

Il-finanzi li pajji]na kiseb mill-Unjoni Ewropea se jkomplu jg[inuh biex fixxhur u s-snin li ;ejjin isa[[a[ it-tliet pilastri li fuqhom hu mibni.

L-aktar tliet oqsma ta’ priorità li jekk infallu fihom

jew tal-anqas f’wie[ed minnhom pajji]na jibda jog[tor u jaqa’ lura.

Pajji]na rriduh b’sa[[tu u attrezzat biex ikompli filmixja tieg[u ’l quddiem [alli jirba[ il-kompetizzjoni ma’ pajji]i o[rajn u jikseb aktar ri]ultati ta’ su//ess li jkomplu jag[mlulu ;ieh; pajjizna ma jixraqlu xejn anqas mill-aqwa u l-a[jar.

Permezz ta’ dan ilfinanzjament pajji]na jista’ jkompli j[arre; lillapprentisti tieg[u, jipprovdi l-aqwa infrastruttura u in/entivi g[all-[addiema, g[an-negozji, g[all-inrapri]i u l-investituri f’pajji]na.

Fil-qasam tas-sa[[a jitkompla l-investiment filfa/ilitajiet, fil-makkinarju u fl-aqwa medi/ina flimkien ma’ investiment g[aqli filqasam tal-prevenzjoni u lkura primarja.

Dawn il-fondi m’hemmx dubju li se jg[inu lil pajji]na wkoll biex ninvestu fl-unika u l-aqwa ri]orsa li hi dik umana permezz ta’ aktar infrastruttura, teknolo;ija u sistemi ta’ edukazzjoni li jift[u aktar bera[ lopportunitajiet g[al ulied ilpoplu Malti u G[awdxi permezz tal-aqwa edukazzjoni b’xejn g[al kul[add, stipendji g[al min

ikompli l-istudji tieg[u fillivell post-sekondarju u terzjarju u boro] ta’studju g[al min ikun irid jispe/jalizza.

Futur fis-sod

Dan kollu jiggarantixxi g[al pajji]na futur fis-sod, ilbidla ’l quddiem li tassew irid u je[tie; il-poplu Malti.

Din il-qab]a o[ra ta’ kwalità pajji]na g[andu l-mezzi kollha g[ad-dispo]izzjoni tieg[u biex jag[milha.

Jonqsu biss id-direzzjoni, ilvi]joni u t-tmexxija g[aqlija biex ikompli jag[mel su//ess u jikseb aktar ri]ultati ta’ fejda.

Din id-direzzjoni u din ilvi]joni jista’ joffriha biss ilPartit Nazzjonalista bilprogramm elettorali tieg[u.

It-tmexxija g[aqlija tista’ ting[ata biss mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi.

Ma jkun jiswa xejn jekk ikollna l-mezzi u ma nisfruttawhomx bl-a[jar mod jew sa[ansitra nonfquhom fuq prioritajiet ]baljati.

Il-poplu Malti fid-9 ta’ Marzu je[tie; li jissi;illa lfutur tieg[u fis-sod mal-PN.

Kristy Debono hi ekonomista u kandidata ;dida tal-PN fuq id-9 Distrett

minn Kristy Debono info@kristydebono.com

Il-poplu Malti fid-9 ta’ Marzu je[tie; li jissi;illa l-futur tieg[u fis-sod mal-PN

G[ala b[ala mara g[a]ilt u se ner;a’ nag[]el lill-Partit Nazzjonalista B[al kul[add, jien kelli lopportunità li nag[]el liema hu l-partit li nemmen li jista’ jmexxi bl-a[jar mod lil pajji]na. Se n[ares lejn dak li g[amel, bil-provi, il-Partit Nazzjonalista u li fuqu wieg[ed li se jkompli jibni matul is-snin li gejjin.

Il-Partit Nazzjonalista [adem mhux biss fil-qasam tal-politika imma anke fiddinja tal-edukazzjoni u taxxog[ol biex il-mara jkollha sehem akbar minn dak li kellha fil-passat.

Fi statistika millKonfederazzjoni Maltija talG[aqdiet tan-Nisa, naraw li 22% tal-kunsillieri huma nisa u 13% huma Sindki. Fil-fatt jien wa[da minn dawn ilkunsillieri.

Sa ftit ilu kont ukoll Sindku tal-lokalità ta’ San Pawl ilBa[ar.

Il-Partit Nazzjonalista dejjem emmen fl-involviment tan-nisa fil-politika u [e;;e; lili kif ukoll numru ta’ nisa o[rajn biex inkunu attivi b’mod dirett fil-[ajja politika.

F’dan ir-rwol nista’ nara

kemm in-nisa jistg[u jag[tu kontribut lis-so/jetà ta’ madwarna ming[ajr ma n[ossuna inferjuri.

Il-parte/ipazzjoni tan-nisa fil-[ajja politika, b’mod spe/jali fuq livell lokali qed ti]died. Fuq livell nazzjonali naraw kif b[ali hemm numru ta’ nisa o[rajn, ta’ etajiet differenti, li qed jikkontestaw l-elezzjoni ;enerali g[aliex jemmnu li huma jistg[u jag[mlu bidla f’pajjizna.

Fil-fatt, fl-elezzjoni ;enerali, il-Partit Nazzjonalista qed jippre]enta 23% tal-kandidati tieg[u li huma nisa, kuntrarjament g[all-Partit Laburista li g[andu biss 14% tal-kandidati li huma nisa.

Il-Gvern ta diversi in/entivi, b’mod partikulari lilna n-nisa ]g[a]ag[ biex inkomplu nistudjaw. {arsa fil-qosor lejn l-Università ta’ Malta naraw kif 58% tal-istudenti huma nisa.

Waqt l-istudji tieg[i g[al perit u, wara, g[all-Masters, stajt nara l-involviment tag[na n-nisa f’impjiegi li fil-passat

kienu aktar kunsidrati b[ala oqsma tal-irgiel.

Filwaqt li missieri g[amel listess kors snin ilu u listudenti fis-sena tieg[u kienu kollha r;iel, fis-sena tieg[i lparte/ipazzjoni tan-nisa kienet tiddomina.

L-edukazzjoni hi /-/avetta ta’ impjiegi u pagi tajbin.

G[alkemm tradizzjonalment il-mara Maltija kienet tqatta’ l-;urnata d-dar jew tg[in lir-ra;el, illum din ixxena nbidlet.

Fil-qasam tax-xog[ol naraw il-parte/ipazzjoni tan-nisa dejjem ti]died. Din i]-]ieda, li se[[et fl-a[[ar snin, turi b’mod /ar l-effett tal-in/entivi li l-Gvern qed jag[ti lin-nisa biex ikun e[fef li na[dmu.

Matul is-snin li g[addew ilPartit Nazzjonalista [adem biex assigura dan. Il-Gvern feta[ tmien child care centres u se jkun qed jifta[ tnejn o[ra matul din is-sena. Feta[ ukoll tmien Klabbs 3-16 u se jinfte[u o[rajn matul iz-zmien li gej.

Barra minn hekk il-Partit Nazzjonalista tana lopportunità tal-flexible hours,

tar-reduced hours u tatteleworking, kollha in/entivi biex i[ajru lill-mara tkompli ta[dem anke meta jkollha ttfal.

Il-Gvern [adem ukoll fuq ittaxxa biex il-mara tkun iktar motivata tkompli ta[dem, u kif ukoll ]ied il-leave talmaternità m[allas g[al 18-il ;img[a.

Dan kollu wassal biex innisa li g[andhom anqas minn 40 sena f’Malta ja[dmu b’rata og[la mill-bqija tal-Unjoni Ewropea. Forsi din tista’ tkun ta’ sorpri]a g[alina min[abba minn Graziella Galea li a[na mdorrijin na[sbu li galeagrazziella@gmail.com [afna min-nisa Maltin ma jkomplux ja[dmu wara li ji]]ewgu.

Mhux hekk biss, i]da I]-]ieda qawwija tan-nisa li f’Malta g[andna l-anqas ja[dmu u jistudjaw turi bidla differenza fl-Unjoni Ewropea so/jali kbira. Bix-xog[ol u blbejn il-pagi tan-nisa u taledukazzjoni, il-mara tag[ti ir;iel. sehemha u tie[u s-sehem li Fl-a[[ar snin, il-Gvern jixirqilha mill-;id li qed irnexxielu jbiddel il-mentalità jo[loq il-pajji]. tradizzjonali u kulturali li lHu g[alhekk li jien mhux mara toqg[od id-dar. Dan sar biss studjajt, imma dde/idejt permezz tal-[idma, l-opporukoll li noffri s-sehem tieg[i tunitajiet, u l-in/entivi talbiex ma’ o[rajn inkomplu gvern. nbiddlu s-so/jeta tag[na.

16

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Opinjoni

1,128,000,000 Nhar il-:img[a 7 ta’ Frar kont Ta[t it-Tinda f’{al Luqa g[al-laqg[a mal-kandidati tas-Sitt Distrett flimkien malVi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil.

Kienet lejla ta’ bard ixoqq l-g[adam, xita u ri[ u skantajna kif xorta t-tinda kienet mimlija nies.

Fl-intervent tieg[i jien semmejt id-differenzi bejn i]]ew; partiti politi/i u g[amilt referenza g[all-fatt li propju dakinhar, waqt li Muscat kien qed i]ur il-karrijiet talKarnival, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi kien qed jattendi Summit important [afna tal-UE fejn kien qed ikun diskuss il-Ba;it tal-UE g[as-snin li ;ejjin.

Ovvjament, din hi xi [a;a ta’ importanza partikulari, kemm g[all-pajji]i kollha flUE i]da b’mod spe/jali wkoll g[al pajji]na.

Ma ninsewx minn fejn tlaqna. Il-Labour, li kienu g[adhom u jibqg[u kontra dd[ul tag[na fl-UE, kienu bassru li Malta se tie[u

‘miljun lira u nofs flus kontanti kull sena’.

S’issa Malta rnexxielha

tgawdi minn xejn anqas minn elf miljun ewro — flejjes li marru biex isiru bi]ibilju ta’ pro;etti, pro;etti li kieku kien g[al-Labour qatt ma saru!

Il-Prim Ministru attenda g[al dan is-Summit diffi/li ben preparat li [afna millpajji]i fosthom l-Ingilterra u l-:ermanja marru de/i]i li jnaqqsu l-Ba;it tal-UE. Bla flus la tg[annaq u lanqas tbus. Hekk ng[idu a[na l-Maltin u mhux lakemm twieg[ed l-affarijiet g[aliex ming[ajr finanzjar dawn ma tkunx tista’ twettaqhom.

Il-PM tag[na mar g[al dan is-Summit bi pjan /ar g[allfinanzjament tal-pro;etti li g[andna b]onn. Mar hemm determinat biex mhux biss jassigura pakkett finanzjarju tajjeb g[al pajji]na i]da biex jekk, hu possibbli, i]idu wkoll. U hekk g[amel!

Kien propju fi tmiem iddjalogu li kellna f’{al Luqa li

waslet l-a[bar li [add qatt ma stenna — il-Prim Ministru kien irnexxielu jinnegozja pakkett finanzarju ta’ biljun u mija u tmienja u g[oxrin miljun ewro. Dan fi sfond meta l-Ba;it totali ta’ UE naqas bi 3%!

Din il-kisba kbira g[al pajji]na ssorprendiet lil [afna u kienu [afna li malajr raw kif g[amlu biex fer[u lillPrim Ministru g[al dan lakkwist kbir g[al pajji]na.

X’se jfissru dawn il-flejjes g[alina? Dan id-d[ul qawwi ta’ flus fl-ekonomija tag[na se jfisser tis[i[ fl-ekonomija u [afna aktar investiment fi pro;etti, fl-ambjent, flinfrastruttura, it-toroq, issa[[a u l-edukazzjoni.

Se jfisser ukoll [olqien ta’ [afna aktar xog[lijiet marbutin ma’ dawn ilpro;etti kollha. L-ippjanar u t-tlestija ta’ dawn il-pro;etti se jsarrfu f’ pajji] iktar sabi[ g[alina u daqstant importanti g[an-negozjant li jit[ajjar jinvesti f’pajji]na.

Din l-injezzjoni qawwija

ta’ flus u xog[ol se tassigura li, g[as-snin li ;ejjin lekonomija tag[na se tkompli tissa[[a[ u se nkomplu naraw aktar su//essi f’pajji]na f’oqsma differenti.

X’differenza mill-kliem g[all-fatti! Muscat jitkellem dwar roadmap g[all-pajji].

Lawrence Gonzi mhux biss jitkellem i]da bil-fatti ta’ veru jurik fejn hi r-roadmap talpajji] g[aliex il-Partit Nazzjonalista mhux biss [are; bi programm elettorali fattibbli u dinamiku, mhux biss ippre]enta l-costings g[all-proposti tieg[u i]da issa g[andna wkoll il-konferma minn Brussell ta’ pakkett finanzarju enormi li se jkompli jg[in lill-Gvern jil[aq il-miri u l-g[anijiet tieg[u g[all-poplu Malti u G[awdxi kollu.

Grazzi, Prim Ministru, taxxog[ol bla heda li bqajt tag[mel g[all-;id ta’ Malta tag[na. Tul dawn l-a[[ar snin verament rajna Malta tinbidel quddiem g[ajnejna u issa a[na lesti biex, flimkien

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

mieg[ek, u bil-Partit Nazzjonalista g[al darb’o[ra fil-Gvern nag[mlu qab]a o[ra ta’ kwalità fil-[ajja tag[na u tal-familji tag[na.

Caroline Galea hi kandidata g[all-Elezzjoni :enerali fir-Raba’ u s-Sitt Distrett

Kwalità ta’ [ajja a[jar Illum nixtieq in[ares lejn ilProgramm Elettorali tal-Partit Nazzjonalista billi nag[ti [arsa ;enerali lejn il-proposti li qed nipproponu g[all-[ames snin li ;ejjin.

F’ kampanja elettorali tisma’ mijiet ta’ proposti mi]]ew; na[at u hu tajjeb li tanalizza dawn il-proposti kollha ;ejjin minn kull na[a [alli mbag[ad tag[mel g[a]la infurmata fuq dak li se tivvota g[alih u biex, wara, ma jkollokx sorpri]i.

Nemmen li gvern li ]amm fil-wi// pajji] f’ din issitwazzjoni jista’ ji;i fdat biex iwettaq il-proposti li qed jipproponi g[all-[ames snin li ;ejjin.

I}-}G{A}AG{> Nemmen li sezzjoni mill-iktar interessanti tal-Programm Elettorali tal-PN hi dik li tikkon/erna ]-]g[a]ag[ u nnegozju. G[o;bitni [afna lproposta li ]-]g[a]ag[ ta’ ta[t il-25 sena jing[ataw in/entivi tajbin g[all-ewwel sentejn

biex dawn jibdew u jag[mlu su//ess fin-negozju tag[hom.

Importanti wkoll naraw din il-proposta min-na[a tal[olqien tax-xog[ol. Iktar ma ]g[a]ag[ jift[u negozju, iktar jin[olqu postijiet tax-xog[ol u hu importanti li dan dejjem ikun meg[jun.

Ovvjament, il-fatt li l-PN se jkompli jifta[ u jg[in lissetturi tal-gaming u l-finanzi jg[in iktar ]g[a]ag[ — g[alkemm mhux li]-]g[a]ag[

biss — jid[lu fid-dinja taxxog[ol u jibnu karriera ta’ su//ess.

Fl-iskola fejn na[dem, jien ng[allem su;;ett li jippromwovi l-volontarjat.

Dan hu su;;ett li barra hu di;a popolari [afna ma]]g[a]ag[, li jg[allem i//ittadinanza attiva, ji;ifieri li dak li jkun jag[ti sehmu fisso/jetà biex jg[in il-komunità tieg[u.

G[alhekk [adt pja/ir nisma’ bil-proposta tal-PN dwar sena m[allsa ta’ volontarjat g[a]]g[a]ag[ tag[na.

L-EDUKAZZJONI> Settur g[al qalbi [afna hu dak taledukazzjoni. Jien g[alliem u l-iktar [a;a li nemmen hi essenzjali fit-tmexxija talpajji] hi l-edukazzjoni. Jekk tibni edukazzjoni tajba,

ikollok pedament li fuqha tibni s-so/jetà tal-lum u ta’ g[ada.

Allura hu important li meta ni;u biex ni;;udikaw in[arsu lejn dan is-settur biex ni;;udikaw. Ejja nibdew bilfamuza proposta tat-tablets.

Ma nixtieqx nid[ol filkontroversja ta’ bejn i]-]ew; partiti imma [a ng[id lopinjoni tieg[i dwar it-tablets mill-punto di vista tieg[i u ta’ g[alliema o[ra. Jien nemmen li tag[ti t-tablet lil kul[add, g[aleix nemmen li kull ri]orsa li g[andha tg[in it-tag[lim g[andha tkun introdotta.

Ovvjament, meta smajt ammont ta’ kollegi,

irrealizzajt kemm hu importanti li qabel lintroduzzjoni ta’ dan it-tablet ikun hemm konsultazzjoni wiesa mal-partijiet kollha biex it-tablet ikun ri]ors importanti u /ertu bi]g[at li hemm flg[alliema jitne[[ew.

Nemmen li flimkien malistudenti, huma l-g[alliema li jag[mlu l-iktar parti importanti tas-sistema edukattiva Maltija. G[alhekk g[andna dejjem inpo;;u lillistudenti u l-g[alliema fi//entru u t-tablets ikunu u]ati b[ala g[ajnuna g[al dawn ittnejn.

Nemmen ukoll li din ilmi]ura hi po]ittiva g[aliex telimina l-periklu g[as-sa[[a tal-istudenti meta jkollhom i;orru dawk il-basktijiet tqal.

Jien jog[;buni l-kotba u na[seb insibha diffi/li nistudja u ng[allem bla kotba g[al bidu, imma nemmen li g[andna nimxu dejjem ’il quddiem.

Nemmen ukoll fil-proposta tal-istipendji g[aliex nemmen li dejjem g[andek tin/entiva b’kull mod possibbli ledukazzjoni post-sekondarja u terzjarja.

Int g[andek tag[ti stipendju li jirrifletti l-g[oli tal-[ajja tallum u allura din il-mi]ura se tg[in [afna.

Nammetti li ming[ajr stipendju, jien ma kontx inkun nista’ nistudja l-Università.

XOG{OL U EKONOMIJA> Naqbel mal-Prim

Ministru li l-ba]i tas-su//ess fid-dinja tal-lum hi l-[olqien ta’ postijiet tax-xog[ol.

Meta to[loq post taxxog[ol, familja tg[ix a[jar, tonfoq iktar, tg[in in-negozji billi tonfoq iktar fuqhom u dawn jo[olqu postijiet ta’ xog[ol iktar u allura /-/iklu jing[alaq.

G[alhekk nemmen li l-PN hu l-g[a]la unika fejn jid[ol dan is-settur. Nistg[u ng[idu li llum il-veru partit tal[addiema jew a[jar il-partit tax-xog[ol hu l-PN. Ner;a’ ng[id li ma rridx nid[ol fil-kontroversja talpartiti, imma nemmen li la istituzzjonijit Ewropej irrikonoxxew li Malta g[andha ekonomija tajba u li [loqna madwar 20,000 post tax-xog[ol g[andna noqog[du fuq dawn listatisti/i u ma nemmnux /erti dubji li jin[olqu g[all-konvenjenza politika.

Settur li vera n[oss li g[andu jkun afdat f’idejn ilPN hu dak tat-taxxa tad-d[ul.

Di;à g[andna weg[da /ara li fis-sena li ;ejja se tonqos ilpressjoni fiskali fuq is-settur tan-nofs li hu settur li dejjem ikun effettwat [afna mit-taxxi.

Barra minn hekk, il-PN qed iwieg[ed li se jer;a’ jirrevedi t-tax bands biex hawn jag[mlu iktar sens g[asso/jetà tal-lum. Il-PL jiddubita li l-PN jag[milha g[aliex dan sal-a[[ar sena biex inaqqas it-taxxa tad-d[ul.

Nemmen li dak juri li hu iktar kredibbli. Dan g[aliex

minn Ruben Teeling ..................................... rubenspurs@hormail.com

din kienet tkun mossa popolari [afna imma min[abba rri/essjoni ma [adhiex.

G[alhekk, nemmen li l-PN f’sitwazzjoni li tidher se tkun a[jar mill-a[[ar [ames snin.

Hemm mi]uri o[rajn li qed jg[inu nies ta’ iktar minn 45 sena biex jer;g[u jsibu posthom fix-xog[ol jew jift[u negozji tag[hom u dan se jg[in dan is-settur li vera hu diffi/li g[an-nies li jitilfu xog[lhom f’dik l-età.

F’din l-anali]i tieg[i talprogramm elettorali tal-PN [arist lejn is-setturi ta]]g[a]ag[, edukazzjoni u xog[ol, tliet setturi vera importanti g[al futur fis-sod.

Ruben Teeling hu kandidat tal-PN g[all-Kunsill Lokali ta’ {a]-}abbar fid-9 ta’ Marzu.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Opinjoni

17

Ir-ritratt tal-Partit Laburista “{a ne[odlok ritratt sinjura !”.... kont g[adni kif spi//ajt id-dawra ta’ filg[odu minn dar g[al dar, meta [assejt lil

xi [add ipo;;i idu fuq spallti u jistaqsini: “Imma mhux hawn, ta!” kompla jg[id, g[aliex kont g[adni kif waqaft in[ares lejn ]ew; boro] suwed kbar, na[seb kemm hawn min ma jist[ix jo[ro; il boro] ta]-]ibel x’[in ifettillu. Irrabjajt.

Ersaqna erba’ passi bog[od sakemm sab dar li kellha ;nien mi]mum kif jixraq.

Waqqafni hemm, g[edna kelmtejn, ;ibidli ritratt, sellimna u tlaqna fuq triqtna.

Lil dan ir-ra;el ma kontx nafu. {adt pja/ir inkellmu.

Fost affarijiet o[rajn li tkellimna fuqhom, bi tbissima staqsejtu g[aliex qag[ad daqshekk attent biex isib post adattat fejn ji;bed ir-ritratt. “L-isfond kollox” wie;ibni bla tlaqliq, u kompla: “Meta t[ares lejn ritratt, int ixxebba[ lillpersuna li hemm fih ma’ dak li jkun hemm madwarha u warajha”.

Lura lejn id-dar, bqajt

na[seb ftit fuq kif bdiet din il-house visit fuq il-bankina.

Xtaq jo[odli ritratt.

Donnu ma kienx kuntent b’xi wie[ed minn dawk li hemm fuq l-internet. Ried ikollu wie[ed li ;ibed hu, biex b[al spe/i jibqa’ jiftakar dak il-mument li ltqajna kif rah hu, minn g[ajnejh, u ried jaqsmu mieg[i, g[ax aktar tard bag[tli r-ritratt mehmu] ma’ email. Kien sabi[.

F’dawn l-a[[ar snin, Muscat, bil-mod il-mod biddel ir-ritratt tal-Partit Laburista, b’mod fin, sistematiku u sottili, biex forsi [add, lanqas il-partitarji tieghu stess, ma jindunaw fejn ried jasal.

Bidel l-arma, bidel ilbandiera, bidel l-ingravata, biddel l-isfond tar-ritratt tieg[u mill-a[mar jg[ajjat g[all-blu, g[ax ming[alih li b’daqshekk kien se jipprovdi kopja r[isa li biha kien se jirnexxilu jinganna lillpartitarji nazzjonalisti.

Il-lupu jibdel sufu imma mhux g[emilu! Qed jurina ritratt falz. G[al Muscat li kien kien, g[adu u jibqa’.

Prodott li [are; mill-kamra tal-a[barijiet tas-Super One, bl-arroganza kollha li ti;i mieg[u, li [adem kemm fela[, flimkien ma’ ta’ qablu, biex Malta tibqa’ i]olata barra mill-Ewropa.

Min jista’ jafdah?

I]da dan mhux kollox.

Muscat biddel l-isem tal partit. Tiftakruh il-Malta Labour Party? Il-Partit tal{addiema kif kien jissejja[ fi ]mien Mintoff? Sparixxa! Isso/jalisti stess, is-so/jalisti ta’ veru, lanqas biss g[adhom jag[rfuh il-partit tag[hom, m’g[adhomx jistg[u jidentifikaw ru[hom mal-Partit So/jalista Malti. U dan g[aliex nistaqsi?

G[aliex fil-Partit Laburista ta’ Muscat, ma fadal xejn fih li hu so/jalist. Issa sar partit li jirran;a xi ftehom minn ta[t ma’ xi kumpanija fejn ilGeneral Workers’ Union, lg[arusa tal-Labour, iserra[ mo[[ il-kuntratturi u ssallab lill-membri [addiema tag[ha.

Illum sar jismu l-Partit Laburista. PL fil qosor. Minn hawn bdiet il-mixja ta’ Muscath. Moviment Liberali

u Progressiv. Ried ji/[ad ilpassat so/jalista tal-Partit Laburista, inessina x’inhu, u tilef il-prin/ipji li kien i[addan u jirrappre]enta.

Dan ried jg[id Anglu Farrugia kif fhimtu jien.

Tg[id Muscat kien xtaq li lisem ;did tal-partit kellu jkun Partit Liberali Progressiv? IlPLP? Imma donnu ma rnexxilux jasal s’hawn. Fil-ferni]ija li g[andu biex ikun fil-gvern u jil[aq l-i]g[ar Prim Ministru, irid jintog[;ob ma’ kul[add, m’Alla u max-xitan fl-istess [in, billi jurina ritratt bi sfond sabi[ i]da nesa li biex jidher aktar blu offenda lill[omor tieg[u stess, u ma rnexxielu jid[aq b’[add, la bil-[omor li fet[u g[ajnejhom, u lanqas b’talblu.

It-tikketti ‘Liberali’ u ‘Progressivi’ g[andhom definizzjoni wiesg[a wisq biex jiddefinixxu s-sustanza u l-aspirazzjonijiet ta’ partit, u tista’ tapplikahom kif trid biex ti;bor kollox u lil kul[add ta[t kappa wa[da, bi skop wie[ed biss, dak li biex

minn Evelyn Vella Brincat ........................................... evevb@maltanet.net

tbig[ il-prodott tieg[ek, ikollok xi [a;a fuq it-tikketta li tolqot lil kul[add.

Dan hu l-Partit Laburista tal-lum. Min-na[a l-o[ra, ilPartit Nazzjonalista baqa’ dejjem fidil u leali lejn ilprin/ipji tieg[u li qatt ma /a[ad jew bidel.

Lil-Labour ta’ Muscat, jien ma nafdahx. Ma rridx na//etta kopji ta’ ritratti foloz u n[alli lil g[ajnejja jid[qu bija!

Il-Kostituzzjoni, il-partiti u int {a;a tal-g[a;eb kif meta jitkellem fuq tibdil filKostituzzjoni, il-Labour flok ja[seb kif se jkompli jsa[[a[ lil Malta b[ala demokrazija, jg[idilna kif Muscat issa qieg[ed jimmira li jo[loq itTieni Repubblika. Minflok ja[seb kif se jsa[[a[ id-drittijiet tag[na lkoll jg[id li jrid jikkrea t-Tieni Repubblika.

Jien ukoll naqbel li issa li lKostituzzjoni tag[na se tag[laq il-[amsin sena tag[ha g[andna naraw x’emendi hemm b]onn fiha, imma dawn l-emendi g[andhom ikunu tali li jsa[[u lil Malta demokratika, mibnija fuq rispett totali lejn id-dinjità tal-individwu u li tisso;;etta lill-istituzzjonijiet g[al dawk i/checks and balances li llum nag[rfu li g[andna b]onn.

Meta Kap tal-Oppo]izzjoni jg[id li jrid jemenda lKostituzzjoni biex f’Malta jkollna t-Tieni Repubblika, jien nistaqsi meta dan se ja[seb flindividwu, fil-Maltin u fil-pajji] u jieqaf jara liema pi] jista’ j]id fuq spalltu.

Hemm daqstant ra;unijiet g[aliex il-Kostituzzjoni g[andha tkun emendata, dik li nag[mlu t-Tieni Repubblika hi l-aktar importanti g[al Muscat?

Imbag[ad [a;a o[ra li tinkwetani meta Muscat qieg[ed jistaqsi jekk l-Awtorità tax-Xandir g[andhiex tibda tirregola media o[rajn b[all;urnali. U hawnhekk ninkwieta bis-serjetà, mhux biss g[aliex il-kredenzjali tal-Labour fejn

tid[ol id-demokrazija u l[arsien tad-drittijiet fundamentali huma di;à []iena, i]da issa qed naraw lil Muscat jistaqsi jekk fid-dinja tal-lum, flok nift[u aktar id-dritt talespressjoni u l-opinjoni naraw kif se npo;;u xi Awtorità biex tillimita dan id-dritt!

U hawnhekk jien ukoll nibda niddubita kemm nista’ nemmen lil-Labour meta kienu jitkellmu fuq il-li;i ta/-/ensura u fuq illibelli. Minn banda nitka]aw u mbag[ad il-lupu juri wi//u u jg[id lill-;urnalisti li rridu naraw jekk l-Awtorità taxXandir g[andhiex ukoll tirregola u tiddeffes f’media o[ra apparti televi]joni u radju u tinkludi lill-;urnalisti.

Imma bir-rispett kollu dan mhux kliem tas-sena 2013!

Il-proposti tal-PN

U tara l-proposti tal-Partit Nazzjonalista fuq l-emendi filKostituzzjoni u tirrealizza x’differenza fil-mentalità bejn i]-]ew; partiti. Il-proposti g[al emendi fil-Kostituzzjoni li qed iwieg[ed il-Partit Nazzjonalista huma kollha biex lilek ikomplu jassigurawk li tibqa’ tg[ix f’pajji] demokratiku b’rispett lejn id-drittijiet tieg[ek.

Filwaqt li Muscat irid jara jekk wasalx i]-]mien li lAwtorità tax-Xandir tirregola wkoll lill-istampa, il-Partit Nazzjonalista jrid i]idlek u jassigurak mid-dritt tieg[ek b[ala individwu li ssib linformazzjoni li trid u li jkollok

a//ess g[all-informazzjoni.

Lill-;urnalist, il-Partit Nazzjonalista tah l-g[odda di;à biex jikseb a//ess g[allinformazzjoni mill-gvern u b’ebda mod ma hu se jxekkinlu d-dritt g[all-informazzjoni u lobbligu tieg[u li jg[addi dik linformazzjoni.

Ara x’differenza bejn il-Partit Nazzjonalista u l-‘moviment’ ta’ Muscat: il-Partit Nazzjonalista tana lilna lkoll ilprotezzjoni tad-drittijiet fundamentali tag[na meta fl1966 iffirma l-Konvenzjoni Ewropea u fl-1987 assigura lilna li nfittxu g[ad-drittijiet tag[na quddiem il-qrati Maltin u dik ta’ Strasburgu; fis-sena 2004 il-Partit Nazzjonalista [adem biex Malta tkun membru fl-Unjoni Ewropea u b’hekk ksibna protezzjoni tad-drittijiet tag[na fuq livell ie[or mhux biss fil-qasam ta’ l-ugwaljanza i]da anke fi/-Charter tadDrittijiet Fundamentali; issa lPartit Nazzjonalista qieg[ed joffrilek tibdil fil-Kostituzzjoni li jibqa’ jqieg[ed id-drittijiet tieg[ek fuq quddiem.

Forsi huma dawk li g[addew minn pro/eduri g[all-[arsien tad-drittijiet tag[hom li japprezzaw l-aktar il-proposta tal-Partit Nazzjonalista li jekk li;i tkun dikjarata b[ala li tivvjola d-drittijiet tal-bniedem allura dik issir tg[odd g[al kul[add u mhux biss g[allindividwu li jkun g[amel ilkaw]a.

Forsi hawn min dan jie[du

foregranted i]da biex issir din il-qab]a o[ra fil-[arsien taddrittijiet tag[na se jkun il-Partit Nazzjonalista li jassiguraha.

Dan il-pass se jfisser li [afna individwi se jgawdu lprotezzjoni legali tad-drittijiet tag[hom ming[ajr ma jkollhom b]onn huma stess jag[mlu pro/eduri quddiem il-Qrati. Dan g[andu jwassal biex it-tgawdija tad-drittjiet tag[na tkun wa[da aktar effi/jenti u b’hekk tnaqqas il-we;g[a tal-individwu u l-pi] tieg[u.

I]da l-Partit Nazzjonalista se jmur oltre dan u se jkompli jindirizza anke drittijiet spe/ifi/i jew gruppi spe/ifi/i.

G[alhekk bir-revi]joni talKostituzzjoni kif proposta millPartit Nazzjonalista, l-g[an mhux li jkollna t-Tieni Repubblika i]da li d-drittijiet tieg[ek ikunu m[arsa a[jar.

X’differenza!

Bik fil-qofol taddemokrazzija Maltija, irrevi]joni tal-Kostituzzjoni mwieg[da mill-Partit Nazzjonalista g[andha l-g[an li tag[ti rwol lis-so/jetà /ivili fil[ajja pubblika; li tkompli tassiguralek l-u]u [ieles talinternet; li tkompli tag[tik a//ess g[all-informazzjoni tieg[ek li tinsab g[and ilGvern; li tivvota b’mod aktar fa/li; li t-tfal ikollhom avukat biex jissalvagwardja d-drittijiet tag[hom; li anke b[ala vittma ting[ata l-benefi//ju talassistenza legali; li f’kull pass

minn Therese Comodini Cachia ........................................... therese@comodinicachia.eu

kemm id-drittijiet tal-vittma kif ukoll ta’ dawk li jkunu ma[suba li kkommettew xi reat ji;u m[arsa, u li d-drittijiet tieg[ek jing[atawlek fi ]mien qasir.

Id-differenza bejn il-Partit Nazzjonalista u Muscat tidher hawn ukoll: filwaqt li l-Partit Nazzjonalista dejjem [adem biex int ikollok id-drittijiet tieg[ek protetti u ma be]ax jag[tik il-poter biex tiddefendi l-po]izzjoni tieg[ek, Muscat anke fir-riforma talKostituzzjoni jispira g[at-Tieni Repubblika u mhux g[allmiljorament tieg[ek b[ala persuna b’kapa/itajiet straordinarji u membru s[i[ fisso/jetà Maltija u fis-so/jetà Ewropea.

18

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Opinjoni

Minn hawn u minn hemm Tg[id g[adu jg[id li s-s[ubija fl-UE hi s-salib tal-millennju^ Malta kisbet pakkett ta’ 1,128 miljun ewro mill-Unjoni Ewropea. {afna i]jed milli kul[add kien qed jistenna. Pajji]na ng[ata dan kollu grazzi g[all-[idma tal-Prim Ministru, Lawrence Gonzi.

Il-kobor ta’ dan is-su//ess jo[rog ukoll mill-fatt li l-Ba;it tal-Unjoni Ewropea g[all-perijodu 2014-2020 naqas. I]da a[na [adna aktar.

Hekk, minn ]ew; Ba;its tal-Unjoni Ewropea, pajji]na se jkun [a qrib il-2,500 miljun ewro. Dan minbarra fondi o[rajn li nikkwalifikaw g[alihom ta[t diversi programmi o[rajn talUE. Fid-19 ta’ Settembru 1999 Joseph Muscat kien kiteb li “s[ubija fl-UE hi s-salib tal-millennju” filwaqt li f’artiklu f’l-orizzont tal-5 ta’ Marzu 2003, tlett ijiem qabel irreferendum, stqarr li kien “kburi li nag[mel parti minn dawk li qed jg[idu Le”.

I]da wara t-telfa tal-Labour kien g[amel u-turn, b[al [afna laburisti o[rajn.

Tg[id jekk ikun fil-Gvern ja//ettahom il-1,128 miljun ewro tal-Unjoni Ewropea? Dik l-istess UE li tant kien [ambaq kontriha!

Il-;urnata minn filg[odu turi

minn Joe M. Zahra Joe.zahra@live.co.uk

Programm li jda[[alna ;o [ajt Meta l-Partit Nazzjonalista approva lProgramm Elettorali tieg[u bil-125 proposta li fih, kien hemm min qal li ried jifqa’ lkaxxa ta’ Malta.

Biex juri li dik ma kinitx l-intenzjoni tieg[u – anzi g[all-kuntrarju ried li jkattar il;id biex igawdi minnu kul[add – il-Partit Nazzjonalista [are; bl-istima ta’ kemm jiswew il-proposti li g[amel. Xi [a;a li ma kien g[amilha [add, qatt, qabel.

Nhar l-Erbg[a tal-;img[a l-o[ra l-Partit Laburista [are; il-programm elettorali

tieg[u. Dan fih 836 proposta – jew kwa]i seba’ darbiet iktar milli g[andu l-programm tal-PN. Skont il-Labour dawn il-proposti se jiswew 732 miljun ewro, meta l-proposta talener;ija tag[hom wa[edha tiswa 600 miljun ewro! Xi [a;a [a]ina [afna fil-kalkoli talLabour hemm!

U allura, ng[id jien, bejni u bejn ru[i, jekk il-progamm tal-PN jifqa’ l-kaxxa ta’ Malta, il-progamm tal-PL x’se jag[mel?

Mhux ida[[alna gass down ;o [ajt, kif ilhom jg[idu l-kelliema Nazzjonalisti!

F’Jannar g[addew millajruport internazzjonali ta’ Malta 179,243 passi;;ier, ]ieda ta’ 8 fil-mija fuq Jannar 2011, u l-og[la numru ta’ passi;;ieri li qatt g[addew mill-ajruport minn kemm ilha tin]amm listatistika.

M’hemmx dubju li din i]-]ieda fil-passi;;ieri se tkun rifless fi]-]ieda fitturisti li ]aruna f’Jannar.

Dan ifisser li bdejna s-sena tajjeb u li bi]-]ieda fir-rotot min diversi pajji]na g[andna nispi//aw din i]]ieda b’rekord ie[or ta’ turisti.

It-turi]mu f’pajji]na hu mibni fuq trepied: a//essib-

biltà; promozzjoni u marketing; u l-prodott. La//essibbiltà tibqa’ sieq mill-iktar importanti.

Ma kienx ikollna ]ieda fit-turisti li kieku smajna minn Alfred Sant li fis-17 ta’ Marzu 2004 g[amel attakk kontra l-low cost airlines fil-Parlament fejn stqarr li “min qed i;ib /erti argumenti li g[andna nda[[lu kumpanniji low budget [alli jikkompetu u j;ibu t-turisti, qed jara biss sa mnie[ru”.

Illum dawn il-linji talajru j;ibu mal-35 fil-mija tal-passi;;ieri kollha lejn pajji]na. Min jaf min jara sa mnie[ru?

In-nisa mhux dejjem kellhom opportunitajiet ta’ xog[ol Fl-2002 kien hemm 39,623 mara ta[dem full-time. F’Awwissu tas-sena l-o[ra kien hemm 52,765 – ]ieda ta’ 13,142 (+33.2%).

Fl-2002 kien hemm 3,337 mara li kien ja[dmu part-time u kellhom impjieg ie[or. F’Awwissu tas-sena l-o[ra dawn telg[u g[al 7,573 – ]ieda ta’ 4,236 (+127%).

Fl-istess perijodu l-impjiegi part-time tan-nisa li kien limpjieg primarju tag[hom ]diedu minn 10,464 g[al 18,849 – ]ieda ta’ 8,385 impjieg (80%).

Mela l-impjiegi tan-nisa bejn l-2002 u Awwissu tas-sena lo[ra ]diedu b’25,763 jew 48.2 fil-mija.

Illum il-Laburisti jitkellmu dwar l-opportunitajiet tax-xog[ol g[an-nisa. Mhux dejjem kien hekk!

Meta l-Partit Laburista kien fil-gvern bejn l-1971 u l-1987 ixxog[ol tant kien nieqes li impjiegi li kienu jitbattlu, ma setg[ux jittie[du min-nisa i]da mill-ir;iel biss. U l-impjiegi tant kienu skarsi li n-nisa kien jag[]lu minn jeddhom li ma ja[dmux biex ikun hemm xog[ol g[all-ir;iel. X’differenza minn dak li se[[ ta[t gvern Nazzjonalista!

Il-PN jitkellem bil-fatti u /-/ifri f’idejh. {addie[or ipa/pa/ biss!

Opinjoni 19

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Beda ja[kem il-paniku Meta bniedem, waqt diskussjoni jew dibattitu jibda jitlef l-argument, g[andu [abta jirrea;ixxi b’modi differenti. Hawn min joqg[od ftit lura, jara g[andux il-fatti korretti, jie[u pariri minn esperti o[rajn differenti u jekk ikun hemm b]onn jirrevedi l-po]izzjoni li jkun [a waqt li j]omm kalm kemm jista’ u j;ib ru[u ta’ bniedem /ivilizzat.

Hawn min, i]da, jippanika, jibda jsabbat saqajh u jinsulta lil dak li jkun f’konfront mieg[u u jag[mel xenati o[ra denji tat-tfal ]g[ar imfissdin.

Hekk g[amel f’daqqa wa[da l-Partit Laburista, u b’mod partikulari l-mexxej tieg[u Muscat, appena bdiet il-kampanja elettorali u kellu bilfors ji]vela l-pjani tieg[u g[all-unika mossa elettorali ta’ sustanza li kien ilu jipprepara lill-poplu g[aliha g[al erba’ snin s[a[.

Sa mill-bidu nteba[ li kien qed isuq bl-addo// u fi]-]lieq u meta kien konfrontat minn min jifhem sew, qabdu paniku monumentali. U ma fela[x ja[bih.

Onestament ma nafx kif seta’ ja[bi ]balji [oxnin u omissjonijiet fatali, g[ax dak li kien ilu ja[mi g[al 48 xahar induna li n[araqlu fi 48 sieg[a. U allura beda jinfixel, jit[arbat u juri s-sinjali kollha

li normalment jurihom min hu f’paniku assolut u tra;iku... {alli nsemmi biss ftit e]empji: Be]a’ juri r-rapporti li fuqhom suppost li huma mibnijin il-konklu]jonijiet u d-dettalji kollha tal-pro;ett imsemmi. {add mill-kelliema laburisti ma jaf kif se jwie;eb g[all-mistoqsija persistenti sew min-na[a tal-gvern kif ukoll mill-media ndipendenti meta kienu mitluba biex jippubblikaw ir-rapporti.

Marlene Farrugia, Louis Grech u o[rajn bdew jg[idu ‘fi]-]mien opportun’, waqt li Toni Abela jg[id li ma jafdawx lin-nazzjonalisti u g[alhekk mhumiex se jipprodu/uhom g[ax hemm interess kummer/jali fin-nofs.

I]da ma [allew l-ebda dubju li mhumiex se jippubblikawhom qabel lelezzjoni g[aliex dawn irrapporti se jsarrfulhom kollox f’suf. Ovvjament jitwerwru juruhom qabel l-elezzjoni.

Biex jippruvaw jiddeversifikaw il-kritika dwar il-[merija tal-ener;ija, bdew jo[or;u b’banalitajiet straordinarji b[al dik talProfs. Scicluna li qal li Malta qieg[da ag[ar minn Spanja fil-qasam tal-impjiegi meta kul[add jaf li fi Spanja hemm qg[ad ta’ aktar minn 26% imqabbel mas-6% ta’ Malta.

Beda jipprova jaljena lill-poplu Malti b’[afna diskors patrijottiku i]da fierag[ fis-sustanza u wasal biex ikkon/eda li Fenech Adami la[aq il-milja tieg[u meta rnexxielu jda[[al lil Malta fl-Unjoni Ewropea.

Il-poplu Malti jaf bi]]ejjed kemm Muscat u s[abu [admu biex Fenech Adami ma jil[aqx din il-milja u nduna wkoll li Muscat qed jammetti daqxejn tard dwar l-i]ball tag[hom fejn tid[ol l-Unjoni Ewropea.

Biex jipprova jsalva li jista’ minn dil-fro;a talpro;ett tal-ener;ija qed ja[bi l-istess nies li hu [atarhom biex jitkellmu fuq l-ener;ija l-aktar lil Joe Mizzi, dak li kien qal (u g[adu jsostni) li hu jaf fejn qieg[ed i]-]ejt f’Malta u kien kapa/i jsibu fi kwantitajiet kummer/jali fi ]mien ftit xhur.

Fl-istess waqt qed ja[bi nies o[rajn li huma kontroversjali b[al ng[idu a[na Alex Sceberras Trigona, li jien /ert li kieku kellhom jitilg[u huma ja[truh konsulent tal-Prim Ministru u ner;g[u nibdew narawh kuljum.

Muscat qed jidher u jinstema’ l-[in kollu matul il[in tal-;urnata kif ukoll billejl fuq il-mezzi kollha taxxandir laburista biex suppost

juri l-[e;;a li g[andu biex itaffi l-problemi tal-kontijiet i]da ftit li xejn jag[ti spjegazzjonijiet ta’ kif se jwettaq il-pro;ett.

Dan il-paniku beda jurih sa[ansitra anki qabel [abbar il-weg[da l-kbira tat-tra[[is fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma.

Tant kien sensittiv u bena kollox fuq il-weg[da ta’ dalpro;ett ming[ajr biss ma [aseb xejn dwar fatturi o[rajn li jfasslu s-sisien u l-futur talpajji] b[alma huma l-[olqien tax-xog[ol, l-edukazzjoni u ssa[[a, illi meta An;lu Farrugia [a ]ball dwar ittra[[is tal-ilma waqt dibattitu politiku ma’ Simon Busutttil kien pront ;ieg[lu jirri]enja g[aliex ma setax jaffordja li l-Vi/i-Kap tieg[u jimminalu dan il-pro;ett tant g[a]i] g[al qalbu u li kien bena tant [olm fuqu.

Beda juri paniku wkoll meta xi ;urnalist, waqt wa[da mill-konferenzi stampa li qed jag[mel kwa]i kuljum, jag[millu xi domanda diffi/li jew jistaqsih xi [a;a jew jippersisti mieg[u g[al twe;iba, l-aktar fejn jid[ol listess Anglu Farrugia. Muscat ma jiddejjaq xejn li jipprova jirridikola lil dak il-povru ;urnalista.

Imma l-qu//ata talpaniku ntla[aq meta mar jag[mel djalogu

minn Philip Mifsud philip.mifsud@gov.mt

f’Marsaxlokk u vvinta minn ]niedu li l-g[eruq u r-ra;uni prin/ipali tal-in/idenza talmarda tal-kan/er f’Malta hi min[abba d-du[[an li jo[ro; mi/-/umnija tal-power station ta’ Delimara meta lesperti kollha giddbuh g[al darba tnejn. U hu baqa jippersisti fil-gidba g[aliex jaf /ert li l-pjani tieg[u dwar il-futur tal-ener;ija la se jeqirdu l-marda jew issintomi tag[ha minn Malta, la se jra[[su l-prezzijiet taddawl u l-ilma, la se jtaffu mid-dejn nazzjonali u lanqas se jrebb[uh l-elezzjoni.

Qis mitt darba...

Xi ;img[a ilu kont fi triqti lejn id-dar tard filg[axija, f’kes[a xxoqq l-g[adam, wara nofs ta’ nhar indur iddjar fl-Im;arr u r-Rabat.

Nir/ievi telefonata minn {a]}ebbu; u [abib antik saqsieni jekk g[adnix barra.

Fhimt mill-ewwel li kellu b]onn jitkellem.

Flok g[al {ad-Dingli, soqt g[al {a]-}ebbu;. Mitt [sieb g[addieli minn mo[[i sakemm wasalt g[andu. Kien ilu iktar minn sena jg[idli li ma jridx jivvota min[abba problema personali li ma tantx hemm soluzzjoni g[aliha. {sibt li se nag[laq il-;urnata b’xi /anfira.

Sibtu wara l-bieb jistennieni. Rani ftit g[ajjien u dlonk offrieli tazza te s[una. Qalli: “Perit, sku]ani g[idtlek ti;i dal-[in imma rrid nag[tik a[bar.” Spjegali li wara ;img[at, anzi xhur s[a[ itella’ u jni]]el, kien idde/ieda li jivvota.

Idde/ieda li jer;a’ jivvota lill-Partit Nazzjonalista.

Saqsejtu kif re;a’ bdielu wara tant xhur jg[idli li ma jridx jivvota g[aliex mu;ug[ fuq ka] personali li minkejja

li jien u o[rajn ippruvajna ng[inuh, ma kienx irnexxielna nsibu soluzzjoni.

Qalli x’wassal sabiex [a din id-de/i]joni u g[aldaqstant xtaqt naqsam mag[kom dak li rrakkontali.

G[andu t-tfal ]g[ar. FilPartit Nazzjonalista jara dak il-partit li kapa/i joffri l-a[jar edukazzjoni g[al uliedu u tassew jiggarantixxi listipendji. Fuq kollox uliedu kapa/i jsibu xog[ol tajjeb jekk il-PN ikompli fejn di;a’ wettaq, cioe’ li jo[loq xog[ol fis-settur privat u mhux xi “i]ra’ u rabbi” kif g[amlu filpassat dawk il-Ministri talLabour li w[ud minnhom fi ftit jiem o[ra jistg[u jer;g[u jsiru Ministri.

L-istorja ta’ kif Muscat kisser u kien vendikattiv ma’ An;lu Farrugia baqg[et tidwi f’mo[[u. Biex Muscat kien kapa/i jkun vendikattiv b’mod kiesa[ u biered ma’ min kien leali lejh u minn dejjem kien onest mieg[u, a[seb u ara x’jista’ jag[mel lil min ma jaqbilx mieg[u jew lil min jissogra jifta[ [alqu meta ma jaqbilx mieg[u.

Ir-rota tan-negozju dejjem iddur ta[t il-PN fil-Gvern.

Minkejja l-problemi kbar li hawn fl-Ewropa u dak li ;ara fil-Libja, il-PN baqa’ joffri laqwa edukazzjoni g[al uliedna, ]amm l-istipendji, ]amm is-servizzi tas-sa[[a b’xejn, ta ]idiet fil-pagi, naqqas it-taxxi u [oloq ixxog[ol.

Kien il-PN li wassal biex Malta [adet tant fondi millUnjoni Ewropea biex bihom bnejna tant toroq, g[alaqna lMag[tab, t[arr;u tant [addiema, kienu meg[juna mijiet ta’ negozji, bdiewa u sajjieda. U g[al darb’o[ra kien il-PN ta[t it-tmexxija ta’ Lawrence Gonzi li ;ab ’il fuq minn biljun ewro o[ra f’fondi g[as-seba’ snin li jmiss.

Qalli: “David, il-we;g[a

tal-lum tista’ tkun iddemg[a ta’ g[ada jekk ma nivvutax lill-PN. Minn g[ada sal-elezzjoni se nitkellem ma’ diversi [bieb li g[andi u nikkonvin/ihom li l-PN hu l-partit li jist[oqqlu l-vot tag[na.”

Dak il-[in tbissimt u [adt nifs ’il ;ewwa. Fhimt li rra;uni kapa/i tirba[ u li

kul[add kapa/i jidde/iedi filkwiet ta’ daru dak li tassew hu l-a[jar g[al pajji]na.

Dan l-episodju matul din ilkampanja elettorali g[amilli kura;; kbir. Kura;; biex nibqa’ nservi mill-a[jar li nista’. Qatt ma kont wie[ed li nifra[ b’rix [addie[or kif, sfortunatament, hawn min jag[mel ta’ kuljum. I]da nnies issegwi kollox u tevalwa kollox. Forsi mhux dejjem hemm il-grazzi u lapprezzament minn kul[add imma d-dinja dejjem hekk kienet.

B’nies b[al dan il-[abib li apprezzaw l-isforzi ;enwini ta’ min tassew irid ikompli j]omm isem dan il-pajji] filg[oli u jkompli joffri xxog[ol, l-aqwa edukazzjoni u servizzi tas-sa[[a, iva kapa/i nirb[u l-elezzjoni ;enerali.

Int g[andek sehem biex jintla[aq dan l-g[an. Ag[ti sehmek mhux biss bil-vot imma billi tikkonvin/i li min g[adu ma dde/idiex jew lil min qed ikun imqarraq bilgimmicks ta’ [addie[or.

Iva int tista’ tag[mel iddifferenza.

minn David Vassallo perit.davidvassallo@gmail.com

Ag[ti sehmek mhux biss bil-vot i]da wkoll billi tikkonvin/i lil min g[adu ma dde/idiex

20

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Opinjoni

PPP> Puxxjatura, Partnership, Political murder Gvern Nazzjonalista wassal biex jinfet[u s-swieq bera[ u kul[add ikun jista’ jixtri u jimporta dak li jrid. Il-politika tal-Partit Nazzjonalista wasslet biex is-settur privat tassew jikber u jo[loq il-;id. :id li gawda minnu kul[add u li ma [alliniex pajji] tat-tielet dinja.

Fost l-inizjattivi li [a Gvern Nazzjonalista biex [oloq ixxog[ol, tejjeb l-edukazzjoni tag[na lkoll u sa[[a[ isservizzi tas-sa[[a kien hemm il-Public-Private Partnerships, mag[rufa a[jar b[ala PPP. Dawn rajniehom f’setturi varji fosthom fi scholarships li ng[ataw lil eluf ta’ studenti, f’eluf ta’ operazzjonijiet li saru fi sptarijiet privati, fl-immodernizzar ta’ fa/ilitajiet sportivi u fit-tisbi[ tat-toroq.

Imma g[al-Labour u lfor/ini tieg[u, PPP ma tfissirx [olqien tax-xog[ol, edukazzjoni a[jar g[al uliedek u servizz tas-sa[[a li jixraqlek.

Anzi l-PPP li l-Labour qed jg[id li se jag[mel mal-privat g[all-power-station ;dida m’hu PPP xejn, g[ax hu rabta fejn il-Gvern se jkun obbligat jixtri d-dawl kollu li, se ji;;enera l-privat, anke jekk bil-lejl ikun jaqbillu li minflok, jixtri dawl ir[as mill-Ewropa grazzi g[all-cable ma’ Sqallija.

I]jed minn hekk, g[al-

Labour, PPP tfisser totalment il-kontra.

Puxxjatura

Smajna b’widnejna stess lisSegretarju :enerali tal-GWU, l-union sie[ba privile;;jata talMLP, jg[id li jag[tik puxxjatura g[al xi tender iktar u iktar jekk ikun hemm Gvern Laburista.

Inkredibbli kif Muscat ma ikkundannahx, anzi kwa]i kwa]i qabe] g[alih.

Inkredibbli kif minkejja li rrecording kien tant /ar u tond, raw kif idawru l-fatti.

Din hi l-istess union li ta’ kuljum to[ro; gazzetta tattakka lill-Gvern Nazzjonalista u tfa[[ar ’l hekk imsej[a roadmap tal-Labour. Dik ilgazzetta tattakkak jekk ma tkunx taqbel mal-Union, listess union li opponiet tant s[ubija fl-Unjoni Ewropea.

Partnership

Kemm smajna l-famu]a fra]i ‘Partnership’, l-a[jar g[a]la’ fil-programmi ta’ Muscat Made in Brussels. Ilum jist[i jxandar dawn il-programmi li kienu mimlija gideb dwar dak li l-Unjoni Ewropea tfisser g[alina ]-]g[a]ag[ Maltin.

Ilum ja[bi t-tapes ta’ dawn il-programmi u jipprova jnessi l-gideb kollu li kien qal f’dawk

il-programmi. Ilum tipprova taffrontah b’mistoqsijiet dwar il-[idma qawwija tieg[u biex pajji]na jibqa’ barra millUnjoni Ewropea. Tistaqsieh [a;a u jwie;bek o[ra! Ter;a’ tistaqsieh u jipprova jirridikolak.

Dan l-a[[ar [are; fil-bera[ kemm tassew Muscat kien ]baljat. Mill-Unjoni Ewropea, pajji]na, se jkun di;à [a 2,500 miljun ewro. Skont Muscat konna se n;ibu miljun u nofs.

Illum irid jo[odlok il-vot biex imexxi l-Presidenza tal-Unjoni Ewropea f’isem pajji]na!

Political murder

“Kuntratturi kbar illum jinsabu qrib tal-Partit Laburista.” Dikjarazzjoni /ara minn An;lu Farrugia li, sa xahrejn ilu, kien Deputy Leader tal-Malta Labour Party, f’intervista li fiha fost l-o[rajn stqarr li kien Muscat li ke//ieh minn din il-kariga.

Hu qal li hu jiddejjaq li qed jara dan ji;ri fil-MLP. Fl-intervista fis-Sunday Times, Farrugia qal ukoll li Muscat g[amillu “b[al dak il[abib li jsejja[lek u jtik sitt tiri kiesa[ u biered. Assassinju politiku.”

An;lu Farrugia giddeb mill;did lil Muscat dwar ir-ra;uni g[aliex ke//ieh, u insista li

mhux veru li Muscat warrbu min[abba dak li qal dwar membru tal-;udikatura.

Insista wkoll li mar [a]in fid-dibattitu ma’ Simon Busuttil g[aliex kien qed ji;i mwarrab u ma kienx parti midde/i]jonijiet tal-programm elettorali.

Kien g[alhekk li ma kienx jaf iwie;eb dwar it-tariffi talilma, g[aliex Muscat ma nvolviehx fid-diskussjonijiet.

An;lu Farrugia qal li Xarabank kien log[ba li spi//a vittma tag[ha.

L-ex Deputy Leader isostni wkoll li l-MLP qed jitlef ilvaluri tieg[u u m’g[adux jirrappre]enta lill-[addiema.

Illum, negozjanti u kuntratturi kbar qed jersqu vi/in [afna talMLP – nies li An;lu Farrugia jg[id li ma j[ossux komdu bihom.

Mistoqsi jekk dawn humiex qed jiffinanzjaw lill-MLP, Farrugia jwie;eb li “dawn innies huma qrib [afna talfinanzi tal-labour.” Anke f’dan il-ka], il-Mexxej Laburista ma kienx jinvolvih.

Kura;; sal-a[[ar

Iktar kemm indur djar iktar nifhem kemm kellu ra;un Guido de Marco. Irridu nipperswadu bl-argumenti tag[na. Irridu nipperswadu

minn Mark Anthony Sammut ........................................... mark@markanthonysammut.com

b’politika ta’ vi]joni u mhux b’gimmicks u xinxilli.

Il-Malti jg[id li “bil-kelma ttajba to[ro; il-far mit-toqba” u g[aldaqstant nibqa’ na[dem biex kull min g[adu inde/i] jew ma tantx hu m[ajjar jivvota, nipperswadih li l-Partit Nazzjonalista qed joffri l-a[jar proposti g[al pajji]na.

Int ukoll tista’ tipperswadi.

Int ukoll tista’ tag[ti sehmek.

Mark Anthony Sammut hu kandidat tal-PN fuq ir-Raba’ u l-{ames Distrett

G[aliex il-konferma

Iktar ma jg[addi ]mien, aktar nikkonferma kemm il-Partit Nazzjonalista g[andu jer;a’ jkun fil-gvern, biex ikompli jsawwar il-[ajja ta’ kull wie[ed u wa[da minna u biex dan iwassal g[al qab]a o[ra ta’ kwalità.

Konvint minn dan u dan ikkonfermawhuli mhux innazzjonalisti jew kliem ilPrim Ministru i]da l-Laburisti stess, kemm l-attivisti i]da wkoll dawk il-laburisti li niltaqa’ mag[hom ta’ kuljum fit-toroq, fil-pjazza jew djar.

L-ewwel prova — Anthony Agius Decelis Tg[idu biex ;ej dalg[odu.

Stennew ftit! Waqt programm politiku tal-Malta Labour Party, kandidat partikulari. Anthony Agius

Decelis fta[ar li b’inkora;;iment mil-Leader g[amel Masters dwar ilqasam tal-anzjani.

Dak il-[in f’qalbi g[edt: “X’/ertifikat dan g[all-Partit Nazzjonalista u g[all-Prim Ministru.” Xi [add qatt kien jo[lomha li jid[ol l-Università ta[t il-Labour? :or; Borg Olivier feta[ l-Università b’xejn g[al kul[add, Mintoff g[alqilhom il-bibien f’wi//hom u ke//ihom ’il barra.

Eddie Fenech Adami ta listipendji lill-istudenti, Sant u l-MLP biddilulhom f’dejn.

Il-Prim Ministru Lawrence

Gonzi kompla jinvesti biex mhux biss studenti ]g[a]ag[ jid[lu fl-Università i]da anke mature students (adulti u anzjani) jistg[u jid[lu u ng[ataw g[a]la varja ta’ korsijiet.

G[alhekk kien possibbli g[al Tony Agius Decelis li jid[ol fl-Università g[aliex ilGvern Nazzjonalista feta[ ilbibien tal-opportunità g[al kul[add irrispettivament int min int jew iben min int.

X’kuntrast ma’ dak li g[amel il-Malta Labour Party!

It-tieni prova — laburist li ikkonverta

Kont qieg[ed nitkellem ma’ tlieta min-nies; tnejn kont nafhom u wie[ed le.

Staqsewni ma’ liema partit no[ro; u x’[in g[edtilhom mal-Partit Nazzjonalista wie[ed tbissem u ie[or ma g[amilx reazzjoni.

F’daqqa wa[da dan qalli: “Jien kont Labour imma llum konvint iktar minn qatt qabel li se nivvota lill-Partit Nazzjonalista, g[aliex jien, meta ridt nistudja, sibt ilbibien mag[luqa.

“Il-futur tieg[i tkisser quddiem g[ajnejja u qieg[ed nag[mel xog[ol li mhux dak li ridt nag[mel.”

Kompla billi qalli: “I]da meta n[ares lejn uliedi, tnejn l-Università u o[ra l-MCAST, g[alija dak hu sodisfazzjon

kbir. Qeg[din jag[mlu dak li jixtiequ f’[ajjithom g[aliex sabu l-opportunità li jag[mlu dan u investiment kontinwu biex dawn, la jiggradwaw isibu x-xog[ol.”

It-tielet prova — resident minn Wied il-G[ajn

Meta kien se jing[ata bidu g[ax-xog[ol fuq l-impjant ta’ Sant Antnin, diversi deputati tal-MLP daru malajr id-djar biex ji;bru l-firem [alli dan linvestiment ma jsirx.

Peress li twelidt u ng[ix inNaxxar, ma nafx x’;ara, imma dan ir-resident bilpa/enzja kollha qag[ad jispjegali.

Dan qalli li l-Bambin [abbhom li ma semg[ux minn deputati tal-MLP meta ;ew ji;bru l-firem kontra dan ilpro;ett. Riedu ji;bru firem biex ikissru pro;ett li kien se jservi favur l-ambjent, u fla[[ar mill-a[[ar favur Malta.

Kieku ma sarx dan ilpro;ett kieku l-kultura tarri/ikla;; lanqas da[let f’Malta. Kieku ma pprote;ejniex l-ambjent minn [sara kbira fosthom billi n]idu l-g[oli tal-mi]bla u bi d[a[en tossi/i.

Kieku llum residenti f’Wied il-G[ajn mhumiex igawdu minn vouchers ta’ 150 unit ta’ dawl g[al kull membru talfamilja permezz tal-ener;ija ;enerata mill-impjant ta’ Sant Antnin.

Ir-raba’ prova — kliem tal-kotra Ir-raba’ prova waslet il;img[a l-o[ra meta l-Prim Ministru Gonzi, b’[idma u

determinazzjoni rnexxielu jikseb g[al Malta 1.128 miljun ewro mill-Ba;it tal-UE u li se nkunu nistg[u nag[mlu u]u minnhom lejn l-2014 u l2020.

Flus li l-Malta Labour Party riduk tivvota kontrihom; flus illi kieku smajna mill-MLP — fosthom Sant u Muscat, kieku int b[alissa qieg[ed g[arkupptejk tittallab g[ax irri/essjoni kienet tfarrakna kif ;ralhom l-I]landi]i meta semg[u mill-parir ta’ Muscat.

Qalulek tid[ol filPartnership — konna se nispi//aw n[allsu a[na biex in]ommuhom u ma nie[du xejn lura. Dan mhux kollox.

Ma ninsewx is-sensiela ta’ pariri []iena li ta’ sikwit Muscat li kien jag[ti lill-Prim Ministru Lawrence Gonzi — pariri illi kieku l-Prim Ministru sema’ minnhom kienu jda[[luna mhux f’[ajt imma jitfg[una fl-abbissi.

Kieku ma kienx hawn Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista matul dawn la[[ar snin dawn il-pariri talMLP ma kinux ikunu pariri i]da de/i]jonijiet. Tassew li lLabour ji]balja u t[allas int.

Mela ejjew in[allu warajna dak kollu li hu personali u nie[du de/I]jonijiet

minn Clinton Sammut ........................................... clintonsammut@gmail.com

b’mo[[na u nkunu o;;ettivi.

Kul[add f’xi [in jew ie[or we;;a’ i]da kul[add [a b’mod dirett jew indirett u dan jixhduh il-5,000 [addiem li dan il-gvern salva matul irri/essjoni u l-20,000 l-o[ra li nstabilhom job.

L-g[a]la hi wa[da u fa/li.

Jekk tixtieq tag[ti futur lil ibnek jew bintek, jekk tixtieq is-ser[an tal-mo[[, ta’ min i[addmek jew tan-negozju tieg[ek, mela g[a]la wa[da hemm: il-Partit Nazzjonalista… g[aliex b’hekk biss int taf fejn int.

Clinton Sammut hu kandidat tal-PN g[all-elezzjoni talKunsill Lokali tan-Naxxar

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Opinjoni

21

Dak li jg[id u dak li jag[mel Hemm differenza kbira bejn dak li jg[id Muscat u dak li jag[mel.

Muscat ilu [afna jipprova j[ammeg lil dan il-Gvern. Il-verità hi dan il-Gvern qatt ma [ares lejn u/uh meta kien hemm allegazzjonijiet ta’ korruzzjoni.

Dan g[aliex kull allegazzjoni ta’ korruzzjoni ng[atat f’idejn il-Pulizija.

Biex ikunu jistg[u jinvestigaw fillibertà. U fejn jinstabu l-provi jitressqu n-nies il-qorti.

Imma l-Labour bil-fatti g[amel ilkontra. Meta kienu jafu li setg[et kienet qed issir attività illegali f’ka]in laburista marru g[and il-Pulizija. Sabu pulizija laburist u qalulu biex ma ji[ux passi.

Tabil[aqq bejn il-paroli u l-fatti hemm il-ba[ar jikkumbatti.

Proklama

Il-proklama li ng[atat mill-Kabinett lil George Farrugia ng[atat fuq parir talKummissarju tal-Pulizija u tal-Avukat :enerali tar-Repubblika. Il-parir tag[hom kien /ar. Farrugia jista’ jkun g[andu informazzjoni dwar x’kien qed ji;ri fil-korruzzjoni rigward ix-xiri ta]-

]ejt. U allura b’din il-proklama seta’ jix[et aktar dawl importanti f’dan il-ka].

Kieku l-Gvern ried ja[bi ma kienx jag[ti l-proklama Il-fatt li ng[atat din il-proklama tikkonferma r-rieda tal-gvern li jo[or;u fil-bera[ il-fatti kollha. Jinkixfu n-nies involuti. U jitressqu l-qorti.

dwar kif ikun qed jimxi Muscat jekk ikun Prim Ministru. Gvern Laburista li jimxi mod ma’ tal-qalba. U mod differenti mal-o[rajn. Li jipprote;i lil dawk vi/in tieg[u. U j]ebla[ lil dawk li m’humiex. Fejn ta’ ;ewwa jing[ataw puxxjatura. U l-ohrajn li m’humiex qrib il-Labour ikunu attakkati.

Il-vera Labour...

{ames minuti

L-istejjer li [ar;u dan l-a[[ar juru min hu fil-verità l-Labour.

Is-Segretarju :enerali tal-General Workers Union lest jag[ti ‘puxxjatura’ lil kuntratturi biex jie[du xi tender.

L-istess Tont Zarb jinstema’ jg[id li lGWU ma tattakkax kuntratturi li jkun qrib il-GWU. Imma l-GWU lesta tattakka lil min mhux qrib tag[ha. Wara li [ar;et din l-istorja, Muscat ma [assx li kellu jitlob lil Tony Zarb jirri]enja.

Anzi!

Anki l-mod kif Muscat mexa madDeputy Leaders tieg[u turi min hu lvera Muscat. Lil An;lu ke//ieh fuq xi [a;a li qal. Lil Toni Abela ddefendieh.

Dawn l-istejjer jag[tuna stampa /ara

Tliet ;img[at o[ra int se tidde/iedi lil min trid imexxi pajji]na f’dawn il[ames snin li ;ejjin. Il-mod kif Muscat qed jipprova jidher, iqarraq. Meta tne[[i x-xinxilli tinduna li Gvern Laburista jer;a’ jimxi kif mexa fl-img[oddi. Listess nies. Bl-istess politika.

Fid-9 ta’ Marzu int se jkollok [ames minuti biex tie[u wa[da mill-aktar de/i]jonijiet importanti ta’ [ajtek. {ames minuti ji;u u jmorru, imma [ames snin ta’ tmexxija [a]ina jkissru pajji]. Jeqirdu l-futur tat-tfal u ta]]g[azag[.

Fid-9 ta Marzu dawk il-[ames minuti huma dritt tieg[ek. Ta[lix dan id-dritt.

U]ah. U u]ah sew.

minn Mario Galea

{ames minuti li jiswew [ames snin

Tinten ta’ Toni u Toni!

Kemm hu fa/li li ta[bi nuqqasijiet kbar u irregolaritajiet koroh billi jew tg[ajjar lil [addie[or, jew tg[ajjat [afna, jew tipprova tnaqqsilhom l-importanza billi tg[id li dawn affarijiet ]g[ar, dawn affarijiet isiru kuljum e//.

Hekk ipprova jag[mel Toni numru 1 (b’ordni alfabetiku) f’diskussjoni li kelli mieg[u fuq it-TV dwar il-provi li je]istu, li hu nda[al fix-xog[ol ta’ Pulizija. X’inhu l-ka] e]att?

Toni Abela, id-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista [ass li kien f’po]izzjoni li seta’ jinda[al lill-Pulizija f’xog[lha. Fi kliemu stess hu sab pulizija Laburist, u qallu biex ma jmexxix f’dan il-ka]. {atar lilu nnifsu dak li blIngli] jg[idulu judge, jury and executioner!

Minkejja kemm ipprova j/ekken in-natura ta’ dan la;ir, dan kien ka] serju [afna.

Qed naraw li l-Partit Laburista qed i[ossu di;à filgvern, u qed ja;ixxi bil-mod li

nistennew ming[andu jekk ikun. Ji;ifieri ming[ajr ebda rispett lejn l-awtorità, lejn illi;i u lejn l-istituzzjonijiet li qeg[din hemm biex i[arsuha.

Hu g[alhekk li tlabna bissa[[a g[ar-ri]enja tieg[u millkariga li jokkupa fil-partit.

Meta g[andek Deputat Mexxej li suppost jara li laffarijiet mexjin sew, u li qed jag[mel dawn l-affarijiet, hu sinjal ikrah u serju.

G[al diversi drabi waqt iddibattitu naqas li jitkellem dwar l-a;ir tieg[u u beda jispara bl-addo//, jg[ajjar lil dak u lill-ie[or, u jsemmi affarijiet fittizji li ma g[andhom x’jaqsmu xejn… insomma fuq kollox barra fuq dak li g[amel hu.

Sadattant, Toni numru 2 inqabad f’kummiedja o[ra.

X’;ara?

Tony Zarb tal-GWU, iltaqa’ ma’ kuntrattur bl-isku]a li se jitkellem fuq il-prekarjat, u, waqt il-laqg[a [are; ilkarattru vera tal-Union li jmexxi.

Hu wkoll qed ixomm li se

jkun fil-gvern mid-dehra, g[aliex wara li hedded bissa[[a tal-bastun tal-gazzetti tag[hom, dendel il-karrotta tat-tenders tal-Gvern wara lelezzjoni. Tajba wkoll!

Jew i;;iblu l-mi]ati jew ikissrek… imma jekk i;;iblu l-mi]ati jirran;alek g[al tenders tal-gvern, g[aliex se jkun f’po]izzjoni li jag[mel dan.

U Mus/at fejn qieg[ed f’dawn l-istejjer? Kalm kalm jg[id li [add ma jitkellem g[alih… b[al Pilatu, taparsi qed ja[sel idu biex kemm jista’ jkun ma jdendilx kusu ma’ min jinqabad.

G[ax a[na nafu b’dan li g[amlu u qalu Toni 1 u Toni 2 g[ax kumbinazzjoni nqabdu.

Min jaf kemm g[addejijn mani;;i u weg[diet b[alissa biex jippruvaw jilwu idejn dak u l-ie[or biex jappo;;jawhom.

U meta ssir taf dawn laffarijiet tibda tifhem xi ftit iktar minn fejn qed i;ibu l-flus kbar li qed iberbqu bl-addo// fil-kampanja tag[hom.

Tifhimha li jkun hemm

/ertu nfiq f’kampanja elettorali imma pajji]na qatt ma ra dawn il-flus kollha jintefqu fuq kampanja elettorali.

U b’mod naturali ti;i lmistoqsija: Min qed jag[ti dawn is-somom ta’ flus, qed jag[tihom ta’ xejn? Jew qed jippretendi, u kien imwieg[ed, li se jkollu qlig[ tajjeb fuq linvestiment tieg[u?

G[alhekk hu importanti li lmistoqsijiet nag[mluhom, imqar jekk bejna u bejn ru[na.

U na[sbu, nixtarru u nirriflettu fuq dak li qed ji;ri u jintqal f’dawn il-;ranet.

Il-Malti jg[idlek li l-jum mis-seb[ jurik u fil-ka] ta’ Joseph Muscat, di;à qed iberraq, avolja g[adu ma seba[x.

U, bil-[aqq, dan l-artiklu ktibtu qabel verità o[ra, dik tal-blokka l-bajda… g[aliex kieku kien ikolli iktar xi ng[id!!

Marthese Portelli hi lPresident tal-Kumitat E]ekuttiv tal-PN u kandidata

minn Martese Portelli martheseportelli.pn@gmail.com

Min qed jag[ti dawn is-somom ta’ flus qed jag[tihom g[alxejn^

22 Intervista

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

SONIA BEZZINA — Omm ta’ sebat itfal u g[alliema

Sonia (l-ewwel mix-xellug) flimkien ma’ ]ew;ha Charles u s-sebat itfal tag[hom

L-edukazzjoni tat-tfal dejjem kienet prijorità minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Lil SONIA BEZZINA ili nafha minn meta g[axar snin ilu, bintha Dorothy [adet sehem u effettivament reb[et l-ewwel edizzjoni tal-programm Sfida, fuq NET Television. Kienet ti;i flimkien ma’ ]ew;ha u wliedha tissapportja lil Dorothy waqt il-programm, u l;enwinità, is-sens kbir ta’ familja u

Trabbiet il-Marsa. Missierha ma kien [add g[ajr Gaetano Buttigieg, li kien mag[ruf b[ala Gaetano Kanta, u ommha Vincenza. Flimkien kellhom [dax-il wild, sitt subien u [amest ibniet.

“Jiena ni;i s-seba’ wa[da.

Kont in[obb nilg[ab ta’ g[alliema ma’ [uti i]g[ar minni u mal-ku;ini, li ta’ spiss kienu jkunu d-dar. Kellna trobbija sabi[a [afna, fejn il;enituri kienu jag[tuna [afna [in u jag[mlu [afna sagrifi//ji biex jedukawna, u anki g[allmuna strument mu]ikali.

“Filg[axija, [afna tfal kienu ji;u wara l-bieb tad-dar tag[na biex noqog[du nilag[bu, u meta jidlam konna noqog[du bilqieg[da fuq it-tar;iet ta’ barra u o[ti Franca – li hi so/ja tal-Mu]ew – kienet tippro;ettalna l-misteri tarRu]arju minn ;ot-tieqa g[al ma’ [ajt ta’ dar fa//ata tag[na u noqog[du ng[idu r-ru]arju bilqieg[da fuq it-tar;iet.

“Wara, ommi ;ieli kienet tag[ti lilna u lit-tfal li jkun hemm mag[na xi bi//a [ob] bi]-]ejt u l-kunserva jew tqassmilna xi ftit [elu. Mhux l-ewwel darba li niltaqa’ ma’ xi [add li mieg[u konna ;irien u jfakkarni f’dawn il-memorji sbie[ tat-tfulija tag[na.”

Xeni li jo[olqu nostal;ija.

Xeni ta’ [ajja sempli/i, fejn ilveri valuri kellhom prijorità fuq il-frilli u x-xinxilli. L-

l-entu]ja]mu tag[ha laqtuni mhux ftit.

L-istess entu]ja]mu rajtu dakinhar li binha Gianluca reba[ ilkonkors Kanzunetta g[all-Ewropa, biex issa se jirrappre]enta lil Malta fil-Eurovision, li se jsir l-I]vezja. Issodisfazzjon bosta setg[u jarawh f’g[ajnejha< i]da mhux

sodisfazzjoni biss g[as-su//ess ta’ Gianluca. Kif tg[id hi, hi kburija b’uliedha kollha, b’mod partikulari bil-mod kif huma jissapportjaw lil xulxin f’dak kollu li jag[mlu.

Intant, xtaqt niskopri ftit aktar dwar Sonia – hi persuna li tispikka g[al diversi ra;unijiet. Komplu aqraw u taraw kif tag[tuni ra;un.

Sonia dakinhar tal-gradwazzjoni

influwenza mu]ikali u anki dik politika – g[aliex missier Sonia kien jikkontesta lelezzjoni mal-Partit Nazzjonalisa lura fis-sittinijiet – [allew impronta fuq Sonia.

I]da x’kienet tg[id li trid issir meta tikber?

“Dejjem xtaqt familja kbira b[alma trabbejt fiha jien, u anki li nsir g[alliema.

Iva, il-papà influwenzani [afna f’[ajti, u l-aktar ble]empju u l-kitbiet tieg[u mimlijin pariri g[all-[ajja ta’ kuljum. Fejn jid[lu l-politika u r-reli;jon, il-papà kellu

prin/ipji sodi, u hekk in[oss li g[andi jien ukoll.”

Sonia bdiet tikber, u meta kienet g[adha die[la s-Sixth Form iltaqg[et ma’ Charles, li wara sar ir-ra;el tag[ha.

“Charles kien g[adu kemm iggradwa u jien kont g[adni die[la s-Sixth Form meta ltqajna l-knisja ta’ Sarria, g[ax kien stiednu l-g[arus t’o[ti MaryAnn, Richard, biex ji;i jdoqq mag[na l-mandolina waqt il-Quddiesa ta]]g[a]ag[. Charles kien beda ja[dem il-Libja u kien ;ej u sejjer.

“Ma tantx xtaqna li jkompli b’dan ix-xog[ol, u allura beda ja[dem Malta. G[amilna l[sieb li meta ni]]ew;u nippruvaw nag[mlu ftit volontarjat qabel nibdew ilfamilja. L-istess kumpanija li mag[ha kien ja[dem fil-Libja bag[tet g[alih biex ja[dem fin-Ni;erja. Tela’ jara l-post wa[du u /empilli biex jg[idli li jekk nitla’ mieg[u ma kienx jitlef din l-opportunità.”

Sonia u Charles i]]ew;u fi ]mien xahar u nofs millproposta u telg[u flimkien inNi;erja. Damu hemm sentejn,

Ms.

Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew u filwaqt li Charles b[ala in;inier kien ja[dem ma’ kumpanija Fran/i]a jistalla u jsewwi l-apparat mediku, Sonia kienet tg[allem b[ala volontarja ma’ xi sorijiet Irlandi]i.

“Charles kien ukoll jag[mel xog[ol ta’ tiswija li kienu jqabbduh is-sorijiet, u darba niftakar li sewwa erba’ inkubaturi. Meta [adniehom lura, is-soru awguratilna li lMulej g[ad iberikna b’[afna tfal. Dejjem bqajna ni//ajtaw b’din il-profezija!”

U l-profezija se[[et finNi;erija stess g[aliex wara sentejn, Sonia ni]let tqila minn hemm. Lura Malta marru joqog[du ma’ ommha, u hemm twieldet Dorothy, segwew Samira, Jean Luca u Paul. Bdiet it-triq g[all-familja numeru]a li hi dejjem xtaqet.

Joseph, Vicienne u Francesa twieldu l-Qrendi, fejn g[adhom joqog[du.

“Familja numeru]a hi familja sabi[a u ferrie[a.

Madankollu, kul[add jaf li malli jkollok tarbija, il-[in tieg[ek ma tibqax tikkmandah inti imma mal-ewwel tokkupalek [afna minnu din it-tarbija, a[seb u ara sebat itfal! I]da meta tkun taf g[al xiex die[la u te[odha b[ala vokazzjoni, ma tantx taraha sagrifi//ju imma tag[tik sodisfazzjon kbir. g[al pa;na 23

Intervista 23

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Gianluca jaf li a[na se nkunu dejjem warajh minkejja l-impenn mhux ]g[ir fit-trobbija tat-tfal, sabet ukoll il-[in biex tkompli tistudja.

“Jien u Charles dejjem emminna li meta tnejn i[obbu kien naraw fejn ikunu waslu wliedna fl-i]vilupp tag[hom u verament lil xulxin ng[inuhom jil[qu l-pass li jkun g[andhom jg[inu lil xulxin imiss. Nista’ ng[id li tajniehom ikomplu jikbru b[ala il-parti l-kbira tal-[in tag[na u individwi u mhux biss b[ala koppja. G[alhekk dejjem m’g[andna l-ebda dispja/ir.”

L-edukazzjoni tat-tfal dejjem tajna spazju lil xulxin biex inkomplu ni]viluppaw lilna kienet prijorità g[al Sonia u nfusna, kemm fil-qasam taxg[al ]ew;ha. Huma dejjem xog[ol kif ukoll f’dak kienu hemm g[al uliedhom, rikreattiv. Sibna wkoll [afna attenti g[an-ne//essitajiet koperazzjoni min-na[a tantag[hom. nanniet u mill-a[wa.”

“Qatt ma fta[nielhom Sonia [adet il-BA fl-Istorja kontijiet il-bank, imma dejjem u l -Arkeolo;ija u g[amlet irrealizzajna li l-edukazzjoni [olistika hi l-aqwa investiment ]mien ta[dem b[ala gwida turistika. Illum qed ta[dem flg[al uliedna. Kull meta kienu Iskola Tere]a Nuzzo, il-Marsa, ji;u b’xi diffikultà mill-iskola b[alha g[alliema tal-Malti u ldejjem konna npo;;u ICT, kif ukoll tg[allem ilbilqieg[da mag[hom u nippruvaw flimkien insolvu l- kateki]mu fil-Qrendi.

Bit-tfal impenjati f’qasam problema. G[adna nag[mlu jew f’ie[or, u bi w[ud dan sal-;urnata tal-lum. minnhom b’/erta popolarità, “Mhux l-ewwel darba li mhux l-ewwel darba li Charles imur jixtri n-noti taljirreferu g[al Sonia b[ala istudenti minn fuq il-Campus biex ikun jista’ jispjegalhom xi omm dik jew omm l-ie[or. ?ertament, dan jag[milha [a;a li ma jkunux fehmu waqt kburija; i]da Sonia hi kburija xi lecture.” bi wliedha kollha u tivvaluta I]da l-edukazzjoni kienet Sonia fuq it-trampolin. L-ispirtu ]ag[]ug[ tag[ha jippermettilha li jkollha relazzjoni mill-isba[ ma’ uliedha importanti g[al Sonia ukoll, li affarjiet o[rajn aktar importanti mill-popolarità u ssu//ess tag[hom.

“Iva, i[obbu jirreferu g[alija b[ala omm dik jew omm dak, skont fejn inkun. In[ossni Il-ktieb favorit – Minn ]miem g[al ie[or ukoll dawk li kien g[ad ma ppubblikax. Huma kuntenta [afna bihom ilkoll, jinbidel, imma dan l-a[[ar qrajt A Thousand kanzunetti verament [elwin, mimlijin tag[lim. imma sin/erament ng[id li lSplendid Suns ta’ Khaled Hosseini, u Wa[da minnhom fiha dal-kliem: aktar li jien kuntenta mhux g[o;obni [afna.

Familja sabi[a hi l-aqwa rigal, bis-su//essi li kull wie[ed u Il-film favorit – Ma tantx nara films, imma Tg[ix [ajja ferrie[a, il[aqt l-ideal, wa[da minnhom kienu kapa/i mort nara lil Dorothy tkanta g[all-Premier talG[akemm paga s[i[a nonfqilhom; but jakkwistaw, imma bl-im[abba Les Miserables, u wara bqajt nara l-film. dejjem battal, ta’ bejniethom u s-solidarjetà li Nista’ ng[oddu b[ala l-favorit.

G[ax sebat itfal. juru ma’ xulxin.”

Il-mu]ika favorita – Na[seb m’g[andix ’Ma b’dan li ng[idilkom mhux qieg[ed Sonia spjegatli kif waqt li hi mu]ika favorita u aktar jiddependi mill-[in ingorr, kienet qed tag[mel din ltal-;urnata. Jekk ikolli b]onn nistrie[, xi ftit Nixtieq infissrilkom x’pi] qieg[ed in;orr. intervista, Vincienne u Dorothy mu]ika Peruvjana bil-Pan Flute tin]illi g[asel.

Proverbju ntennilkom: kull [elu fih xi naqra kienu qed jippreparaw clips ta’ Waqt li nkun insuq in[obb nisma’ mu]ika morr. videos u ritratti ta’ Gianluca klassika. Meta nkun id-dar nie[u gost nisma’ Madankollu, jien u ommhom inrabbuhom l-mu]ika li jisimg[u jew idoqqu t-tfal.

U b’im[abba tal-;enn a[na ng[o]]uhom.

Il-lewn favorit – Il-blu Mela [bieb tieg[i, g[odduhom: L-ista;un favorit – Ir-Rebbieg[a Giovann, Pawlin...

Il-vaganza ideali – Fuq il-muntanji T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li minn pa;na 22

“Konna nie[du gost naqraw fuq l-i]vilupp tat-tfal minn trabi ’l fuq, u l-hena tag[na

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Sonia Bezzina

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el – Lejn l-a[[ar tas-seklu 19, biex

nil[aq tliet dominazzjonijiet differenti, ji;ifieri l-Kavallieri, il-Fran/i]i u l-Ingli]i.

Min jaf xi ;miel ta’ xenarju fil-Port il-Kbir b’dawk il-b/ejje/ tal-ba[ar li kien ikollhom!

L-akbar in;ustizzja g[alik hi... meta xi [add jipprova jkisser ir-reputazzjoni ta’ xi [add u jigdeb fuqu biex jiggwadanja hu.

G[alija, dan hu gravi daqs il-qtil g[ax jista’ jwassal persuna anki sa xifer il-mewt.

L-akbar pre;ju – huwa s-sodisfazzjon li t[oss meta titg[allem ta[fer u tpatti d-deni bil;id.

U l-akbar difett – ninsa fejn inpo;;i //wievet u dejjem infittex! Darba minnhom sibthom fil-fri;;!

L-ikel favorit tieg[ek – Il-[ut

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il[in tag[mlu – Nixtieq li flimkien ma’ [uti u

wliedna ner;g[u jkollna /-/ans li nippubblikaw il-kanzunetti ta’ missieri, kemm dawk li kien ippubblika hu stess fil-libretti kif

biex jintu]aw waqt Xarabank ta’ ;imag[tejn ilu. Charles, Paul u Joseph flimkien ma’ Karl, ilboyfriend ta’ Dorothy, kienu qed jag[mlu kun/ert biex flimkien jippre]entaw xi [a;a waqt l-istess programm.

Francesca, mill-banda l-o[ra, kellha l-e]amijiet u g[alhekk sabet il-kwiet fil-kamra tal-bit[a biex tistudja.

Jekk hemm element li jispikka fil-familja Bezzina hu s-semplicità, l-awtenti/ità u lattitudini po]ittiva. Sonia tis[aq li dan hu l-akbar wirt li ir/eviet ming[and il-;enituri tag[ha, u li bl-g[ajnuna t’Alla g[addiet lil uliedha.

Meta, g[axar snin ilu, jiena g[amilt intervista lil Sonia waqt li Dorothy kienet qed tie[u sehem fil-programm Sfida, hi qalet li diffi/ilment setg[u jsiefru flimkien min[abba l-ispi]a li safra kienet tinkorpora. Ilum, it-tfal kibru u minkejja li mhux kollha huma indipendenti, xorta wa[da l-[sieb hu li jitilg[u kollha l-I]vezja jappo;;jaw lil Gianluca.

“Nispera li nkunu nistg[u nitilg[u lkoll nag[tuh issupport tag[na u nie[du gost mieg[u. Il[aqna, i]da, investejna fil-panelli solari u f’karozza hybrid. Biss, jekk ikun imnalla, immorru.

“Imma ji;ri x’ji;ri, inkunu fejn inkunu, ]gur li lil Gianluca nag[tuh l-appo;; tag[na, spe/jalment bit-talb.

Gianluca jaf li a[na se nkunu dejjem warajh.”

Kelli ra;un ng[id li Sonia hi mara spe/jali – unika? Omm ta’ sebg[a li po;;iet il-[ti;iet ta’ wliedha qabel tag[ha; i]da wliedha dan japprezzawh u b’rikonoxxenza po;;ew lil ommhom fi/-/entru ta’ [ajjithom.

int mara, iffavurik jew ta[dem kontrik –

Jien dejjem xtaqt li jkolli familja kbira u meta jikbru ftit inkompli l-istudji tieg[i g[ax xtaqt li nrabbihom jien. Il-fatt li jien il-mara iffavurieni g[ax kelli x-xorti jkolli sebat itfal wara xulxin u nitpaxxa nrabbihom u nara lprogress tag[hom mill-qrib min[abba li kont g[adni ma na[dimx barra d-dar.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob –

Li tibqa’ s-saltan il-pa/i fil-familja tieg[i.

Fejn hemm il-pa/i hemm il-;id. Hekk jisimha d-dar tag[na: Pax et Bonum. Hekk sibnieha meta xtrajnieha u hekk [allejnieha g[ax g[o;bitna.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih – Make hay while the sun shines!

Kif tarak minn hawn u g[axar snin o[ra

– Diffi/li din g[ax ma tantx in[obb na[seb daqshekk fil-bog[od. In[obb ng[ix il-pre]ent u nisfrutta l-opportunitajiet tal-mument. Imma jekk nipprova na[seb ji;ini f’mo[[i li nkun kwa]i wasalt biex nirtira mix-xog[ol uffi/jali ta’ g[alliema u min jaf...

Sonia Bezzina... l-ewwel il-familja u l-edukazzjoni ta’ uliedha

24

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Negozji ]g[ar

I]-]g[a]ag[ tag[na TAG{RIF U KUMMENTI DWAR {IDMA MWETTQA MINN A:ENZIJA }G{A}AG{

Aktar ]g[a]ag[ jibbenefikaw mill-programm ta’ Empowerment ta’ A;enzija }g[a]ag[ Opportunitajiet fl-arti u l-kreattività Matul l-ewwel sentejn ta’ operat ta’ A;enzija }g[a]ag[, eluf ta’ ]g[a]ag[ Maltin u G[awdxin ibbenefikaw mill-programm ta’ Empowerment li t[addem din l-a;enzija.

Il-programm ta’ empowerment jikkonsisti f’diversi pro;etti u inizjattivi ta’ ta[ri; u edukazzjoni mhux formali u informali li jikkumplimentaw tajjeb ferm l-edukazzjoni formali li ]-]g[a]ag[ tag[na jir/ievu fl-iskejjel.

B’hekk dan iwassal biex i]-]g[a]ag[ jircievu edukazzjoni [olistika li tag[tihom lg[odda kollha li twassalhom g[as-su//ess f’dak kollu li jixtiequ huma.

Fost id-diversi progetti u inizjattivi nsibu l-pro;ett Ta[]i] li qed jit[addem g[all-ewwel darba din is-sena; id-Divergent Thinkers; il-Konkors Teatru So/jali u d-Drama Tools for Youth Workers li qeg[din fit-tieni edizzjoni tag[hom.

Ta[]i]> opportunitajiet ta’ kitba kreattiva Ta[]i] hu pro;ett li A;enzija }g[a]ag[ t[addem bil-kollaborazzjoni tal-G[aqda talMalti mill-Università ta’ Malta u tal-Fondazzjoni AWL. Permezz ta’ dan il-pro;ett – li propju g[addej b[alissa – A;enzija }g[a]ag[ stiednet kittieba ]g[a]ag[ ta’ bejn it-18 u l-25 sena biex jipparte/ipaw g[al sensiela ta’ tliet seminars residenzjali intensivi fuq il-kitba kreattiva. Dawn is-seminars qed isiru f’Villa Psaigon, i/-/entru tal-attivitajiet g[a]-]g[a]ag[ f’{ad-Dingli.

Tajjeb insemmu li fl-a[[ar tal-pro;ett se jkun hemm pubblikazzjoni kollettiva taxxog[ol li jkun sar matul is-seminars.

Konkors Teatru So/jali

Divergent Thinkers> opportunitajiet f’arti kontemporanja F’dan il-pro;ett, li jit[addem b’kollaborazzjoni mal-Kavallier ta’ San :akbu ?entru g[all-Kreattività, tkun organizzata esibizzjoni kollettiva g[all-artisti ]g[a]ag[. G[alhekk, kif jindika isem dan il-pro;ett, dan hu spazju fejn artisti ]g[a]ag[ kontemporanji jesprimu ru[hom f’xog[ol artistiku ori;inali u jesploraw perspettivi differenti dwar kwalunkwe su;;ett.

L-a[jar ]ew; artisti jing[ataw opportunità jtellg[u wirja artistika wa[edhom filKavallier ta’ San :akbu filwaqt li l-artist bl-a[jar xog[ol jing[ata artist in residence barra minn xtutna.

Fil-jiem li ;ejjin se titnieda t-tieni edizzjoni ta’ dan il-pro;ett u g[alhekk l-artisti ]g[a]ag[ interessati jkunu jistg[u jibdew jibag[tu l-proposti tag[hom g[al dan il-pro;ett.

Social Theatre Mini Festival> opportunitajiet teatrali Inizjattiva o[ra fi [dan l-A;enzija }g[a]ag[ flimkien ma/-?entru tad-Drama hi dik tas- Social Theatre Mini Festival. Dan il-pro;ett qed jibni fuq il-Konkors Teatru So/jali li ttella b’su//ess g[all-ewwel darba s-sena li g[addiet.

Permezz ta’ dan il-konkors kumpaniji teatrali ta]-]g[a]ag[ qed jing[ataw spazju fejn jesponu u ji]viluppaw it-talenti teatrali tag[hom. Dan isir billi jissottomettu dramm ori;inali, b’tema so/jali ta’ mhux iktar minn 30 minuta fi kwalunkwe stil teatrali.

L-a[jar tliet drammi jir/ievu premju finanzjarju.

Fil-jiem li gejjin dawk il-gruppi ta]-]g[a]ag[ interessati jkunu jistg[u jibdew jibag[tu l-proposti tag[hom g[al dan il-pro;ett.

{addiema ma]-]g[a]ag[ waqt it-ta[ri; ‘Advanced Drama Tools’

Advanced Drama Tools for Youth Workers> opportunitajiet g[all-[addiema ma]-]g[a]ag[ dwar id-drama ■ Dan il-pro;ett qed jibni fuq il-pro;ett Theatre of the Empowerment - Drama Tools for Youth Workers li kien sar g[all-ewwel darba s-sena l-o[ra.

Dan it-ta[ri; avanzat qed jiffoka fuq kif dawk li ja[dmu ma]-]g[a]ag[ jistg[u ju]aw g[odod ta’ drama biex jimmotivaw li]-]g[a]ag[ [alli jie[du sehem fi pro;etti b’dimensjoni Ewropea u interkulturali.

It-ta[ri; innifsu hu wie[ed hands-on u, b’hekk, il-parte/ipanti jakkwistaw [iliet pratti/i li jistg[u japplikawhom fix-xog[ol ma]-]g[a]ag[.

Dan il-pro;ett li hu finanzjat mill-fondi tal-Unjoni Ewropea (Youth in Action) u qed isir fi/-/entru tal-attivitajiet g[a]-]g[a]ag[ li A;enzija }g[a]ag[ g[andha f’Marsaxlokk.

Is-Segretarju Parlamentari Clyde Puli j]ur l-esebizzjoni ta]-]g[a]ag[ ‘Divergent Thinkers’

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

So/jali

25

Mill-qasam so/jali TAG{RIF DWAR {IDMA SO?JALI MILL-MINISTERU TAL-FAMILJA

L-A;enzija Sedqa A;enzija Sedqa hi wa[da mit-tliet a;enziji fil-Fondazzjoni g[al Servizzi ta’ {arsien So/jali u ta[dem fil-qasam tal-abbu] tad-droga, l-alko[ol u llog[ob tal-azzard u twaqqfet fis-26 ta’ :unju tal-1994.

Barra li twassal rakkomandazzjonijiet dwar ]viluppi relatati mal-Politika Nazzjonali fl-oqsma tal-abbu] minn sustanzi u log[ob tal-azzard, lA;enzija Sedqa tipprovdi firxa wiesg[a ta’ servizzi ta’ prevenzjoni, trattamenti u rijabilitazzjoni lillpersuni bi problema ta’ alko[ol, droga, u log[ob tal-azzard, kif ukoll lillfamilji tag[hom.

Dan isir bil-g[an li jkollhom [ajja aktar stabbli u li jintegraw b’mod s[i[ lura fis-so/jetà.

Is-servizzi offruti mill-A;enzija Sedqa huma dawn li ;ejjin.

Servizzi ta’ Prevenzjoni

L-g[an tas-Servizzi ta’ Prevenzjoni hu li jwasslu informazzjoni lillpubbliku dwar abbu] ta’ sustanzi, log[ob tal-azzard u dipendenzi o[rajn.

Barra minn hekk l-A;enzija tfittex li tg[allem [iliet kif dak li jkun jista’ jg[ix [ajja ’l bog[od mill-periklu ta’ xi abbu] jew l-i]vilupp ta’ xi dipendenza.

Jing[ataw diversi programmi immirati lejn persuni ta’ etajiet differenti, biex jipprevenu l-i]vilupp ta’ dipendenzi. Fosthom insibu lprogrammi edukattivi li jsiru fl-iskejjel ma’ studenti tal-primarja u tassekondarja (tal-istat, tal-knisja u talprivat).

U[ud mill-programmi huma mmexxija minn staff tal-A;enzija Sedqa fl-iskejjel fejn jattendu u jiffa/ilitaw is-sessjonijiet huma stess, waqt li programmi o[rajn jinkludu materjal edukattiv li jing[ata lilliskejjel u jkun integrat fis-sillabu millg[alliema. Dan waqt li jkunu kordinati wkoll diversi laqg[at u inizjattivi mmirati g[all-;enituri.

L-A;enzija Sedqa tipprovdi wkoll ]ew; tipi ta’ korsijiet ta’ Parental Skills immirati g[all-;enituri filkomunità: Inrabbu ’l Uliedna A[jar li jiffoka fuq tfal sa g[axar snin, u kors ie[or immirat g[al dawk il-persuni li qed jie[du [sieb adoloxxenti ta’ bejn il-11 u s-16-il sena.

Dawn il-korsijiet jing[ataw fuq ba]i regolari minn professjonisti fil-qasam, li fihom ikunu diskussi diversi temi relatati mat-trobbija tat-tfal.

L-A;enzija til[aq ukoll lill-postijiet tax-xog[ol permezz tal-programm SAFE (Substance Abuse Free Employees) li hu ma[sub b’mod spe/ifiku biex jil[aq lill-impjegati fuq kull livell tal-post tax-xog[ol flimkien ma’ min i[addem biex apparti li jitwassal kontenut preventiv u informattiv, f’ka] li jkun hemm impjegati bi problema ta’ abbu] ta’

g[andhom b]onn din il-medi/ina.

Biex dawn il-persuni jir/ievu lappo;; ta/-?entru Detox ikun hemm b]onn riferiment mis-servizzi filkomunità tal-A;enzija Sedqa stess jew tal-Caritas.

Servizzi ta’ rijabilitazzjoni fil-komunità

L-A;enzija Sedqa twettaq [idma kbira u mifruxa mhux biss g[al dawk li jin[akmu minn /erti vizzji i]da fuq kollox tag[mel xog[ol ta’ prevenzjoni ma’ kull settur tal-[ajja

sustanzi, dawn ikunu jistg[u ji;u riferiti lejn l-A;enzija g[all-g[ajnuna.

L-A;enzija toffri wkoll l-g[ajnuna tag[ha lill-kumpaniji biex tin[oloq policy li hi intenzjonata li tg[in lill[addiema li jkollhom problema ta’ abbu] ta’ sustanzi billi jkunu riferiti g[all-g[ajnuna professjonali ming[ajr ma jitke//ew mix-xog[ol.

Fl-a[[ar nett l-A;enzija tag[mel ukoll programmi ta’ prevenzjoni u inizjattivi fil-komunità li jil[qu udjenzi varji bl-g[an li tinxtered aktar ilkuxjenza dwar stil ta’ [ajja ’l bog[od mill-u]u ta’ sustanzi.

Dawn il-programmi jil[qu udjenzi differenti u ssir ukoll [afna [idma ma’ entitajiet o[ra b[al NGO’s, kunsilli lokali, g[aqdiet ta]-]g[a]ag[ u dipartimenti o[rajn governattivi, fost lo[rajn.

Servizzi ta’ rijabilitazzjoni

L-g[an tas-servizzi ta’ riabilitazzjoni hu li jassistu persuni bi problema ta’ abbu] u l-familji tag[hom biex dawn ikunu jistg[u jibnu l-fidu/ja fihom infushom, ja[dmu fuq il-problema ma’ tim ta’ professjonisti, u fl-a[[ar milla[[ar jer;g[u jintegraw ru[hom fisso/jetà.

Dawn is-servizzi jinkludu kemm interventi psiko-so/jali kif ukoll interventi ta’ natura medika. Fosthom insibu servizzi ta’ rijabilitazzjoni filkomunità u residenzjali, kif ukoll servizzi ta’ ditossifikazzjoni.

Servizzi ta’ rijabilitazzjoni residenzjali

Wa[da mir-residenzi tal-A;enzija Sedqa hi l-Komunità Santa Marija li toffri programm ta’ rijabilitazzjoni residenzjali strutturat g[al persuni bi problema tad-droga fejn dawn jg[ixu flimkien b[ala komunità.

Issir [idma biex tinbidel l-im;iba ta’ dawn il-persuni u jitg[allmu jadattaw ru[hom g[al [ajja [ielsa minn sustanzi biex b’hekk ikunu jistg[u jer;g[u jintegraw ru[hom fis-so/jetà.

Attenzjoni partikolari ting[ata f’dak li g[andu x’jaqsam xog[ol u ta[ri;.

Servizz residenzjali ie[or offrut mill-A;enzija Sedqa hu dak ta’ Dar }erniq li joffri programm ta’ rijabilitazzjoni residenzjali g[al persuni bil-vizzju tal-alko[ol.

Hawnhekk ikunu trattati l-b]onnijiet

so/jo-psikolo;i/i tal-klijenti u limportanza li jibdlu l-im;iba tag[hom.

Il-klijenti jibbenefikaw minn gruppi ta’ psiko-terapija, kif ukoll counselling fuq ba]i individwali.

Dar }erniq toffri programmi kemm fuq ba]i residenzjali, kif ukoll day service, skont il-ka].

Servizzi ta’ ditossifikazzjoni

Servizz residenzjali ie[or hu lprogramm ta’ ditossifikazzjoni offrut minn Dar l-Impenn, minn fejn jing[ata trattament ta’ ditossifikazzjoni fuq ba]i residenzjali lil persuni bi problema ta’ droga jew alko[ol qabel ma dawn jid[lu g[al programm ta’ rijabilitazzjoni residenzjali jew ikomplu r-rijabilitazzjoni tag[hom filkomunità.

Dan it-trattament idum numru ta’ jiem, skont il-ka], fejn il-persuna tg[ix f’Dar l-Impenn g[al aktar osservazzjoni.

Matul it-trattament, il-persuna jkollha wkoll a//ess g[al diversi servizzi o[rajn mog[tija millA;enzija.

Dar l-Impenn toffri wkoll ilpossibblilità ta’ programmi u interventi lil dawk il-persuni li jkun meqjus li jkun ta’ ;id g[alihom li jie[du pawsa mill-[ajja kaotika biex jistabbilizzaw ru[hom.

Peress li Dar l-Impenn hi l-uniku /entru ta’ dan it-tip f’Malta, tilqa’ fiha mhux biss klijenti li jkunu qed isegwu programmi fil-komunità, ditossifikazzjoni jew xi servizz ie[or tal-A;enzija Sedqa, imma tilqa’ wkoll klijenti riferiti minn a;enziji u entitajiet o[rajn li ja[dmu fil-qasam, b[all-OASI u l-Caritas Malta.

Id-detox

Servizz importanti ie[or u li hu sinonimu mal-A;enzija Sedqa, hu sservizz ta’ ditossifikazzjoni filkomunità, jew kif inhu mag[ruf a[jar b[ala /-?entru tad-Detox. Dan isservizz joffri sapport mediku, so/jali u psikolo;iku lil persuni bi problema ta’ abbu] ta’ droga.

Fost is-servizzi mog[tija minn dan i/-?entru nsibu appuntamenti ma’ tobba u psikjatri, interventi ta’ [idma so/jali spe/jalment f’mumenti ta’ kri]i, u wkoll l-amministrazzjoni talmethadone lil dawk il-persuni li, wara parir mediku, ikun stabbilit li

L-A;enzija Sedqa toffri wkoll idDrugs Community Service li hu servizz personalizzat g[al persuni bi problema ta’ abbu] ta’ droga u lfamiljari tag[hom, biex dawn jibdlu listil ta’ [ajja tag[hom u jkun gwidati biex i]ommu ’l bog[od mis-sustanzi.

Dan is-servizz iwettaq [idma ta’ counselling fuq ba]i individwali, joffri appo;; lill-familjari, jintervjeni f’sitwazzjonijiet ta’ kri]i, joffri assistenza waqt ka]ijiet fil-Qorti, jipprepara lil dawk il-persuni li jidde/iedu li jid[lu fi programm residenzjali, kif ukoll joffri servizz ta’ after-care lil dawk il-persuni li jkunu temmew programm residenzjali.

Alcohol & Gambling Community Service

L-Alcohol & Gambling Community Service hu servizz ie[or offrut filkomunità li joffri servizz personalizzat lil persuni bi problema ta’ alko[ol u#jew log[ob tal-azzard u l-familjari tag[hom.

Ting[ata assistenza f’ka]i ta’ kri]i, informazzjoni u pariri, counselling lillpersuna u l-familjari, kif ukoll servizz ta’ after-care lil dawk il-persuni li jkunu temmew programm residenzjali.

F’ka]i ta’ problema ta’ log[ob talazzard jing[ataw ukoll pariri dwar kif g[andhom jitqassmu l-flus, g[ajnuna biex wie[ed ifittex impjieg u akkomodazzjoni, skont il-b]onnijiet partikolari tal-persuna.

Servizzi psikolo;i/i

Is-Servizzi Psikolo;i/i joffru appo;; lil dawk il-klijenti li jkunu qed i[abbtu wi//hom ma’ problemi psikolo;i/i partikolari.

Dawn il-persuni jkunu riferiti minn servizzi o[rajn fi [dan l-A;enzija — kemm dawk fil-komunità u dawk residenzjali.

Jing[ata wkoll servizz ta’ g[ajnuna lill-familji jew koppji li jkollhom b]onn jag[tu attenzjoni partikulari lil xi aspett fir-relazzjoni tag[hom.

Persuni li g[andhom b]onn lg[ajnuna jistg[u j/emplu fuq Supportline 179, linja telefonika li topera 24 sieg[a kuljum, ming[ajr [las. Jistg[u j/emplu wkoll fuq 2388 5110 mit-Tnejn sal-:img[a waqt il[inijiet tal-uffi//ju.

Min jixtieq jikseb aktar informazzjoni dwar is-servizzi mog[tija mill-A;enzija Sedqa jista’ j]ur www.sedqa.gov.mt

26

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

G{AWDEX

Is-sa[[a msa[[a f’G[awdex F’dawn il-[ames snin li g[addew G[awdex ukoll g[amel passi ’l quddiem fil-qasam tas-sa[[a.

Dan sar permezz ta’ pro;etti li

bihom, diversi servizzi li qabel g[alihom il-pazjenti kien ikollhom ji;u Malta, issa setg[u jibdew jing[ataw mill-isptar

Sala ;dida tal-operazzjonijiet

;enerali ta’ G[awdex stess. Dan barra li l-isptar f’G[awdex g[amel qab]a konsiderevoli ta’ kwalità.

2,500 test b’xejn f’G[awdex f’kampanja ta’ g[arfien dwar is-sa[[a

Is-su//essi fis-sa[[a f’G[awdex ■ Kien stallat l-apparat kollu ;did fiddipartiment tar-radjolo;ija fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex. Pazjenti li qabel kienu ji;u Malta g[al CT scan issa jistg[u jie[u dan isservizz minn G[awdex. Appartat ie[or aktar modern jippermetti li jsiru aktar testijiet talbone density.

■ Sar possibbli li n-nisa li jie[du sehem fin-National Breast Screening Programm jag[mlu dan f’G[awdex stess ming[ajr il[tie;a li ji;u Malta g[at-test. G[aldaqstant,

qed isiru diversi mammograms u ultrasounds. L-apparat g[all-mammografija fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex tqabbad ukoll mal-infrastruttura di;itali f’Lascaris biex irri]ulat ikun a//essibbli mi]-]ew; postijiet g[al aktar effi/jenza. Sa issa saru aktar minn 1,250 mammogram u 7,100 ultrasound.

Dipartiment tar-radjolo;ija ;did

■ }ew; swali tal-kirur;ija li saru mill;did kif ukoll sala o[ra g[al operazzjonijiet minuri u ta’ endoskopija fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex b’investiment ta’ €4 miljun mill-fondi tal-Unjoni Ewropea kienu inawgurati re/entement. Dawn joffru ambjent mill-aqwa g[all-professjonisti imma wisq aktar joffru kura tal-og[la kwalità lillpazjent.

Diversi persuni, fosthom bug[addasa, jaraw il-Hyperbaric Unit fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex

■ B’investiment ta’ €1.5 miljun minn fondi nazzjonali b[ala parti mill-pro;ett IHIS, is-sistema di;itali tal-Istpar :enerali ta’ G[awdex setg[et tkun imqabbda ma’ dik f’Mater Dei u sptarijiet o[ra f’Malta fissistema mag[rufa b[ala Radiology Information System#picture archiving communication system (RIS#PACS).

Twaqqfet Hyperbaric Unit fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex li hi ta’ benefi//ju kbir g[as-settur turistiku tad-diving kif ukoll g[al pazjenti G[awdxin li jin[tie;u trattament mag[ruf b[ala Hyberbaric Oxygen Treatment.

■

Ir-Radiology Information System#picture archiving communication system (RIS#PACS)

Investiment fit-ti;did u t-tisbi[ tal-kurituri u s-swali tal-Isptar :enerali

■ Kien eliminat is-saqaf tal-asbestos madwar l-isptar kollu li serva wkoll biex flimkien ma’ soffitti ;odda sar madum ;did u xog[ol ie[or fil-kurituri kollha tal-isptar fejn qed kienu mg[oddija servizzi ;odda li komplew itejbu l-effi/jenza u l-ambjenti flisptar. G[al dan l-iskop inxtraw sodod motorizzati u apparat ;did tad-dentistrija u g[at-taqsima tal-oftalmolo;ija. Sar ukoll xog[ol fid-dipartiment tal-fi]joterapija.

■ Bdiet tit[addem is-sistema tal’Ispi]erija tal-G[a]la Tieg[ek’ ma’ G[awdex kollu biex il-medi/ina b’xejn tista’ tinkiseb mill-ispi]eriji ming[ajr il-b]onn li wie[ed jistenna fil-kju fl-ispi]erija tal-out patients fl-isptar.

■ Il-Gvern se jkompli jinvesti fl-Isptar :enerali permezz ta’ pro;ett ie[or li se j[ares lejn il-;enerazzjoni ta’ ener;ija nadifa b’investiment ta’ €6 miljun. Se jkompli jsebba[ l-isptar permezz ta’ investiment fisswali kif ukoll ma;enb l-isptar se jkun qed jinbena ?entru tal-I]vilupp tat-Tfal.

■ 2,500 test b’xejn f’G[awdex f’kampanja ta’ g[arfien dwar is-sa[[a. Is-su//ess ta’ dawn l-attivitajiet f’G[awdex hu xhieda wkoll ta’ kemm il-poplu qed isir aktar konxju ta’ sa[[tu. G[add konsiderevoli ta’ G[awdxin u anke Maltin ikkonkorrew bi [;arhom g[allattività ta’ g[arfien dwar is-sa[[a organizzata mill-Kumitat g[all-{arsien tas-Sa[[a fi [dan l-Isptar :enerali ta’ G[awdex.

Il-qasam so/jali Fil-bidu ta’ din il-le;i]latura beda jopera /-?entru Santa Marta fil-qalba tal-komunità filwaqt li komplew jissa[[u s-servizzi li jing[ataw millone stop shop li joffri g[ajnuna lil persuni b’di]abbiltà u lill-qraba tag[hom, kollox ta[t saqaf wie[ed.

■ Bi ftehim bejn l-awtorità tal-Knisja u lMinisteru g[al G[awdex infeta[ f’G[ajnsielem il-crisis intervention centre.

■ Issa[[a[ l-operat ta/-/entru g[al matul il-jum li joffri servizz lill-anzjani minn madwar G[awdex.

■ Kompla jing[ata s-servizz tal-meals on wheels bil-kollaborazzjoni tal-Moviment Azzjoni So/jali u l-G[aqda G[awdxija talMorda.

■ Il-Ministeru g[al G[awdex kompla jikkoordina s-servizzi offruti lill-anzjani fi djarhom permezz tal-Homehelp, it-Telecare u l-Handyman service.

■ Bl-g[ajnuna tal-Ministeru g[al G[awdex u l-Fondazzjoni Richmond, ilMental Health Association Gozo kompliet issa[[a[ is-servizzi mog[tija lill-membri tag[ha.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

{ija kiseb sa[[tu lura Josephine Farrugia

Ma nista’ ng[id xejn dwar il-proposti l-;odda g[all-[ames snin li ;ejjin g[ajr li huma tajbin [afna u kollha j;ibu lil G[awdex ’il quddiem. Biss, irrid ng[id grazzi kbira u nwieg[ed it-talb tieg[i lil Lawrence Gonzi g[ax kelli lil [ija ta’ 62 sena li g[adu kif g[amel operazzjoni relatata malParkinson.

Hu kien l-ewwel G[awdxi li g[amel din l-operazzjoni flimkien ma’ disa’ Maltin. L-operazzjoni saret mit-tabib Zrinzo u tiswa [afna flus. {ija, Dun Kurunat Grima, kiseb sa[[tu lura.

Kieku ma kienx g[all-istrutturi tas-sa[[a li l-Gvern ta lil dan il-pajji], kieku [ija qieg[ed imwa[[al ma’ xi wheelchair. Illum g[all-grazzja ta’ Alla hija jmur iqaddes filg[odu u filg[axija. Jag[mel sag[tejn qrar. {ija kien missjunarju barra minn Malta g[al 32 sena i]da xorta wa[da [a s-servizz b’xejn f’G[awdex.

Nirringrazzjah ukoll tal-iskejjel u l-edukazzjoni li se jkompli jag[ti lil uliedna. Uliedna, li se jkomplu jgawdu mill-;id ta’ edukazzjoni b’xejn tal-og[la livell li twassalhom g[al karriera skont ix-xewqat tag[hom.

Inpattuhulu biss bit-talb tag[na u nirringrazzjaw

G[awdex

27

Is-sa[[a kienet wa[da mill-prijoritajiet talMinisteru g[al G[awdex. Servizz li jolqot lillindividwu mit-twelid u jibqa’ me[tie; matul [ajtu kollha. G[alhekk hu servizz fundamentali li jkompli jsa[[a[ il-kwalità tal-[ajja tal-poplu G[awdxi filwaqt li jag[mel minn G[awdex destinazzjoni li toffri sigurtà akbar g[al kull min i]ur il-g]ira

L-aqwa servizz tas-sa[[a f’G[awdex ukoll Anton Zammit, infermier

Jien na[dem fil-qasam tas-sa[[a u bis-sa[[a tal-Gvern immexxi millPartit Nazzjonalista, l-Isptar :enerali ta’ G[awdex hu mg[ammar bl-aqwa servizzi tassa[[a, fosthom X-Ray machines, CT scans li qed isiru f’G[awdex li huma tal-aqwa kwalità u a[jar minn tal-Isptar Mater Dei, u anke decompression chamber li tintu]a mill-g[addasa.

Dan l-investiment hu frott lg[ajnuna mill-fondi tal-Unjoni Ewropea. G[awdex gawda 10% tal-fondi kollha li ng[ata pajji]na. Fl-Isptar ta’ G[awdex se tinfeta[ ukoll taqsima tad-dimensja u anke s-servizz talkimoterapija g[al nies bil-kan/er se jibda jing[ata f’G[awdex.

G[awdex jista’ wkoll jibda jattira l-health tourism permezz tat-titjib tas-servizzi fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex. Ma rridu nie[du xejn for granted g[ax b’de/i]joni wa[da [a]ina, pajji]na jista’ jitlef dak kollu li kiseb.

Diversi servizzi g[all-kumdità tal-G[awdxin f’G[awdex stess Sunta Azzopardi

Inqis is-servizzi tas-sa[[a f’G[awdex b[ala servizzi effi/jenti [afna.

Qabel kont nin]el Malta biex nag[mel il-breast screening i]da meta s-servizz beda jing[ata b’xejn minn G[awdex ukoll, [ajti kienet iffa/ilitata. Servizz mill-a[jar u professjonali.

B’hekk naqqast it-ta[bit, u ting[ata appuntament ming[ajr dewmien. L-infermiera wkoll fa[[ru l-effi/jenzja tas-servizz. {adt pja/ir [afna wkoll meta twaqqfet it-taqsima l-;dida tarradjolo;ija li wkoll toffri servizzi professjonali u taqdi lillG[awdxin li issa m’g[andhomx g[aliex jin]lu Malta g[all-kura.

Servizz ie[or b’konnessjoni mas-sa[[a u li lqajtu bil-fer[ kien liskema tal-‘Ispi]erija tal-G[a]la Tieg[ek’. Issa tista’ ;;ib ilmedi/ina bil-kumdità kollha mill-ispi]erija tal-fidu/ja tieg[ek minflok toqg[od tmur l-isptar tistenna fil-kju. G[awdex kollu fer[an u tit[addet man-nies jg[idulek li jarawha d’differenza.

G[andna l-isptar veru sabi[ mog[ni b’apparat mill-aqwa, sofistikat u ambjent pja/evoli. Qed ninqdew [afna minn hawn u hu ta’ vanta;; kbir g[al kull min ji;i b]onn is-servizzi vasti u professjonali li joffri.

Ingawdi n-natura u nie[u [sieb sa[[ti Felic Grech, pensjonant attiv

G[andi 67 sena. Dan l-a[[ar ]didt sewwa fil-pi] u mort g[and il-Health Promotion fl-Isptar ta’ G[awdex. Wara [afna [sieb idde/idejt li mmur nara jien fejn jien.

Qaluli li jien overwieght — ni]en iktar minn 87.7 kg u meta tqis l-età tieg[i malpi] li kelli, xejn ma kien jawgura tajjeb.

Allura dde/idejt li nag[mel xi [a;a u issa ili minn Mejju nsegwi dieta tajba u nag[mel l-e]er/izzju. It-tnejn imorru flimkien g[ax jekk tag[mel e]er/izzju biss, ming[ajr dieta, ma tasal imkien.

Qabel infet[et Villa Rundle, ir-Rabat, li tinsab vi/in [afna ta’ fejn noqg[od jien, kont immur nag[mel mixja fittriqat tal-vi/in. Ovvjament ridt nimxi f’toroq traffiku]i u xejn pja/evoli.

Id-d[a[en tal-karozzi u l-[afna nies fuq il-bankini ma tantx jiffavuruk. :ieli kont immur ukoll fit-toroq lejn Ta’ Pinu jew Ta’ Sannat.

Issa li nfet[et Villa Rundle, immur kuljum nag[mel nofs sieg[i ndur qalb il-pjanti, is-si;ar u l-fjuri. Nie[u arja tajba u nosserva ;miel in-natura. ’Il bog[od mid-d[a[en u l-periklu talkarozzi. L-ambjent hu wie[ed pja/evoli. Issa drawni anke l-[addiema li jkunu qed ja[dmu hemm. Tara litturisti, nanniet bin-neputijiet u familji.

Tara nies li ji;u jirrilassaw g[ax il-post hu sigur g[at-tfal u jekk jirran;aw zona li hemm fejn tista’ ssir bi//a bit-turf, ikun hemm aktar post fejn dak li jkun jista’ jafdahom ftit we[idhom jilag[bu.

Aktar sigurtà g[all-g[addasa f’G[awdex Heike Merz u Thomas Zurawski min-Nautic Team f’Marsalforn, G[awdex

Ilna na[dmu f’Malta g[al dawn l-a[[ar 20 sena u f’G[awdex g[al dawn l-a[[ar 17-il sena. Is-sentejn u fuqhom li g[amilna Malta konna impjegati dment li f’G[awdex g[andna nnegozju tag[na.

Ridna nistudjaw ix-xog[ol u l-ambjent tal-ba[ar Malti qabel nibdew g[al rasna, u hekk g[amilna. Qabel ma fta[na G[awdex g[amilna sena nivvja;;aw madwar lEwropa biex naraw fejn kien l-aktar opportun li nift[u nnegozju. Kull fejn morna sibna li iva, sabi[, i]da G[awdex isba[ u a[jar.

Bejn il-klima li toffri aktar opportunità kif ukoll is-siti f’qieg[ il-ba[ar li huma attrazzjoni g[all-bug[addasa.

Jekk il-ba[ar ma jkunx tajjeb fuq xaqliba wa[da, f’qasir ]mien tista’ taqsam ilg]ira u tog[dos fix-xaqliba lo[ra.

Wie[ed irid jifhem li lbug[addasa jistmaw [afna lindafa ta’ qieg[ il-ba[ar u jag[mlu xog[ol siewi biex inaddfuh meta jsibu l-[mie; f’xi zona jew o[ra. Dan jag[ti reputazzjoni tajba lin-negozju tag[na.

L-ambjent trid tie[u [siebu u t[arsu g[ax irid jintiret mill;enerazzjonijiet li telg[in.

L-ambjent mhux tag[na i]da a[na parti minnu. Din hi t-teorija tag[na. Irridu na[dmu flimkien. B’hekk, kien essenzjali l-pro;ett ta’ Eko G[awdex.

A[na, bl-g[arfien tag[na

f’dan is-settur, flimkien malMinisteru g[al G[awdex, ikkollaborajna permezz talesperjenza tag[na biex G[awdex jing[ata promozzjoni b[ala g]ira ideali g[all-g[adis. Twa[[lu lbillboards u kien stampat ktieb, fost affarijiet o[ra.

Il-Ministeru g[al G[awdex investa [afna flus u ta’ dan a[na grati. Tran;a l-a//ess g[as-siti popolari malg[addasa filwaqt li kienu kkreati zoni g[al parke;;, tiolets, u ne/essitajiet o[ra.

Dan serva biex dak li jkun jirrealizza li l-industrija talg[adis hi settur importanti g[at-turi]mu. Bug[addas i;ib mieg[u persuni o[ra li mhumiex bug[addasa.

Dawn iridu joqog[du xi

mkien, jieklu u jixtru ssouvenirs. Ju]aw it-taxis jew jikru l-karozzi u g[alhekk i[allu [afna flus.

Kellna ri]ultati tajbin [afna u nittama li din is-sena wkoll ikollna l-investiment f’dan irrigward biex dan is-settur jibqa’ miexi ’l quddiem.

Fattur ie[or li kien ta’ benefi//ju enormi g[al dan in-negozju kien iddecompression chamber li saret fl-Isptar ta’ G[awdex.

Di]grazzjatament, l-in/identi ji;ru u qabel, persuna kienet trid tin;arr lejn Malta jekk ikollha b]onn tu]a d-

decompression chamber. Li ji;ri hu li meta ji;ri in/ident, l-ewwel sieg[a hi vitali.

Hu importanti [afna li persuna titwassal g[al din ilkura bl-aktar mod immedjat biex kemm jista’ jkun, ilkonsegwenzi jkunu mill-inqas gravi u tibda l-fa]i ta’ rkupru.

Dan jista’ jiddetermina jekk il-persuni jibqg[ux di]abilitati g[all-kumplament ta’ [ajjithom.

Ovvjament, iddecompression chamber isservi wkoll g[al skopijiet medi/i o[ra u mhix utilizzata biss g[al in/identi.

28

-

1

1

, 17 ta’ Frar, 2013

Elezzjoni :enerali 20 3

Il {add

Elezzjoni :enerali 20 3

L-ERBG{A, 13 TA’ FRAR DIBATTITU BEJN IL-KAPIJIET TAL-PARTITI – L-Università ta’ Malta

IL-{AMIS, 14 TA’ FRAR Intervista INT U L-PRIM MINISTRU – L-Imqabba

IT-TNEJN, 11 TA’ FRAR QALB L-ISTUDENTI – Junior College, l-Imsida

mill-album tal-kampanja elettorali

L-ERBG{A, 13 TA’ FRAR Diskussjoni BIL-FATTI F’IDEJNA – Il-Mosta

IL-:IMG{A, 15 TA’ FRAR Diskussjoni INT U L-KANDIDATI – San Pawl il-Ba[ar

IT-TNEJN, 11 TA’ FRAR Diskussjoni INT U L-KANDIDATI – Birkirkara

IT-TLIETA, 12 TA’ FRAR Diskussjoni FUTUR FIS-SOD – Is-Swieqi

IL-{AMIS, 14 TA’ FRAR QALB IL-FAMILJA – In-Naxxar

IL-:IMG{A, 15 TA’ FRAR QALB I}-}G{A}AG{ – San :iljan

29

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

30

internazzjonali

IL-LIBJA

Tfakkar it-tieni anniversarju tar-rewwixta

Il-Papa Benedittu u l-President tal-Gwatemala, Otto Perez Molina, waqt skambju ta’ rigali lejn l-a[[ar ta’ udjenza privata li saret ilbiera[ fil-Vatikan (Reuters)

IL-BELT TAL-VATIKAN

Il-Konklavi biex jing[a]el is-su//essur tal-Papa jista’ jibda qabel il-15 ta’ Marzu Il-Vatikan qal li l-Konklavi biex jing[a]el is-su//essur tal-Papa Benedittu jista’ jibda qabel il-15 ta’ Marzu jekk ikun hemm bi]]ejjed kardinali f’Ruma biex jele;;u lill-Kap il-;did talKattoli/i.

Dun Federico Lombardi, ilkelliem g[as-Santa Sede, qal li r-regoli tal-Knisja li ‘imexxu ]-]mien talKonklavi’, din id-darba jistg[u jkunu ‘interpretati’ b’mod differenti min[abba //irkustanzi uni/i tal-irtirar ta’ Benedittu.

Aktar qabel, Lombardi kien qal li l-Konklavi kellu jibda bejn il-15 u l-20 ta’ Marzu, skont ir-regoli e]istenti. I]da lbiera[ huwa ]vela li lavvenimenti kapa/i jimxu aktar malajr peress li l-Knisja qed tikkonfronta sitwazzjoni

fejn Papa g[a]el li jirtira, minflok is-solitu ‘ka] ta’ mewt’.

Intant, sorsi qrib il-Knisja u l-esperti legali qalu li dde/i]joni ta’ Benedittu biex ikompli jg[ix fil-Vatikan ladarba jispi//a minn Papa fit-28 ta’ Frar g[andha tipprovdilu s-sigurtà u lprivatezza li jixirqulu.

Fil-fatt, xi uffi/jali talVatikan, li riedu jibqg[u anonimi, qalu li l-pre]enza kontinwa ta’ Benedittu filVatikan hi ‘ne/essarja’ g[aliex f’/irkustanzi o[ra jista’ jispi//a ming[ajr sigurtà xierqa, meta hu anki ‘assolutament ne/essarju’ li dan jg[ix il-kumplament ta’ [ajtu fid-dinjità dovuta.

L-imkejjen qrib il-Vatikan qalu li d-de/i]joni biex Benedittu jibqa’ jg[ix ;o

kunvent fil-Vatikan ladarba jirtira, hi bba]ata fuq numru ta’ kunsiderazzjonijiet.

Intant, u f’din issitwazzjoni, il-Pulizija talVatikan (li di;à jafu lill-Papa u d-drawwiet tieg[u) ikunu jistg[u jiggarantixxu lprivatezza u s-sigurtà tieg[u, u meta responsabbiltà b[al din kellha taqa’ fuq spallejn qawwiet tal-Pulizija barranin li kieku Benedittu kellu jidde/iedi li jmur jg[ix f’pajji] ie[or.

Kunsiderazzjoni o[ra kienet li f’sitwazzjoni fejn ilPapa jkun qed jg[ix barra (fejn issemma x-xenarju potenzjali li hu jag[]el monasteru fil-:ermanja b[ala residenza), il-lokalità inkwistjoni setg[et tinbidel f’post spe/ifiku ‘g[allpellegrina;;i’.

IL-PAKISTAN

Jinqatlu waqt terrori]mu fi Quetta Tal-anqas g[oxrin ru[ tilfu [ajjithom meta splodiet bomba fil-qalba ta’ suq iffullat bin-nies, fil-belt ta’ Quetta, u b’rapporti aktar tard jikkonfermaw tal-anqas [amsin midruba fl-istess attakk.

Is-suq inkwistjoni jinsab qalb il-kwartier talMusulmani X’iti lejn il-

Lbi/ ta’ Quetta, u jing[ad li l-vittmi jinkludu anki n-nisa u t-tfal.

L-awtoritajiet qalu li lbomba kienet attivata b’sistema ta’ remote control u li l-attakk kien spe/ifikament indirizzat g[all-membri tal-komunità tax-X’iti.

L-indikazzjonijiet huma li

l-estremisti Musulmani tasSunni qeg[din i]idu lispinta tal-attakki f’dawn lin[awi, u meta x-X’iti qeg[din jinsistu li jing[ataw il-protezzjoni mill-Gvern min[abba a;ir vjolenti kontinwu ta’ militanti mmexxija millentità radikali Lashkar-eJhangvi.

Il-Libja, illum tfakkar ittieni anniversarju tarrewwixta li waqqg[et irre;im tal-eks dittatur Muammar Gaddafi, u minkejja l-istat ta’ kaos u konfu]joni li jirrenja f’numru ta’ re;juni, losservaturi kellhom kliem po]ittiv g[all-mod kif imxew i/-/elebrazzjonijiet ta’ tmiem il-;img[a fl-ibliet Libjani u fejn – kuntrarju g[al li kienu qed jistennew – ma [ar;ux rapporti ta’ vjolenza.

G[aldaqstant, il-poplu Libjan qed jittama li jfakkar din id-data storika b[ala ‘jum ta’ pa/i’, u f’sitwazzjoni li sa ftit ilu kienet qed titqies b[ala kwa]i impossibbli u sakemm, fil-lejl tal-:img[a, saru dimostrazzjonijiet talmassa ‘ming[ajr dmija’ f’Benga]i – i/-/entru tarrewwixta.

Kienu anki organizzati rallies tul l-ibliet Libjani, fosthom Tripli, }awija, Mi]urata, Sebha, }intan, Darna, Bijda u Tobruk, u fejn in-nies fakkru rrivoluzzjoni li ;abet fi tmiem it-tmexxija oppressiva ta’ Gaddafi.

Kelliema f’Benga]i u fi Tripli insistew biex ilGvern Libjan attwali jirrispetta l-li;i, je[les millelementi korrotti, u j[affef it-tfassil ta’ Kostituzzjoni, minbarra li jibni mill-;did lill-Armata u l-qawwa talPulizija.

Intant, il-Libjani f’Benga]i jridu li jitne[[ew

il-President tal-Kungress Nazzjonali (Parlament) Libjan, Mohamed Magharief, u l-:eneral Yousef al-Mangoush, li hu akku]at li qed itellef irriforma tal-Armata Libjana.

L-indikazzjonijiet huma li l-pjan tas-sigurtà li l-Gvern Libjan introdu/a ;img[at ilu qieg[ed ja[dem u fost ittamiet li dan jg[in ikattar ilpa/i u l-istabbiltà f’pajji] fejn g[ad hemm il-gruppi ta’ milizji (li kienu ;;ieldu kontra Gaddafi) jokkupaw in[awi fejn huma meqjusa b[ala ‘inkontrollabbli’.

Il-bidu ta/-/elebrazzjonijiet (nhar il-:img[a) fakkar l-arrest, sentejn ilu, ta’ Fathi Terbel, avukat favur id-drittijiet umani f’Benga]i, u li xpruna lmew;a tal-inkwiet sal-punt meta l-Libja setg[et taqleb pa;na ;dida fl-istorja.

I]da mhux kull Libjan qed jaqsam l-ispirtu ta//elebrazzjoni, u meta [afna nies f’dan il-pajji] qeg[din i[e;;u biex il-poplu jsemma’ le[nu talli l-Gvern ma rnexxilux i]arma lgruppi ta’ milizji jew jie[u passi determinati lejn ilKostituzzjoni.

Fil-fatt, xi residenti ta’ Benga]i li kienu intervistati fi tmiem il-;img[a qalu li filwaqt li din il-belt kienet il-‘fjamma’ li qabbdet irrivoluzzjoni tal-2011, illum il-poplu ‘xorta qed ibati mill-inde/i]joni tal-Gvern /entrali’ bl-iskopijiet tarrivoluzzjoni ‘jibqg[u mhumiex realizzati’.

L-IRAN

Khamenei jinsisti li mhumiex ifittxu arma nukleari Il-Mexxej Suprem tal-Iran, lAyatollah Ali Khamenei, qal li pajji]u ma jridx ikollu larmamenti nukleari, i]da jekk kemm-il darba jidde/iedi fuq dan il-pass mhemm l-ebda potenza fid-dinja li kapa/i twaqqfu milli jirrealizza ttragward.

Dan [are; mill-a[[ar rapporti tal-istampa Iranjana u meta l-Istati Uniti u l-alleati tal-Punent jissuspettaw li lIran jista’ qed jipprova ji]viluppa kapa/ità g[all-armi nukleari ‘ta[t il-koperta’ ta’ programm li ji;;enera lener;ija atomika g[all-hekk imsej[a pro;etti /ivili.

L-uffi/jali Iranjani fil-passat qalu li digriet reli;ju] li g[adda l-istess Khamenei u li jipprojbixxi l-armi nukleari ‘jorbot lir-Repubblika I]lamika’ u meta l-Ayatollah innifsu ;ie li rrepeta li l-Iran ‘ma jridx jaqbad din it-triq’.

Fil-kummenti li kienu pubblikati lbiera[ millA;enzija tal-A[barijiet talIstudenti Iranjani, il-Mexxej Suprem tal-Iran qal li ‘mhux talli ma jridux jibnu l-armi nukleari, i]da jemmnu li dawn g[andhom ikunu eliminati’.

Intant, Khamenei insista li kieku l-Iranjani ma kellhomx dan it-twemmin, u li kieku jidde/iedu li ji]viluppaw din l-arma, ‘xejn u [add’ mhu se j]ommhom milli jil[qu liskop.

L-Istati Uniti, ir-Russja, i/?ina, Franza, ir-Renju Unit u l-:ermanja g[andhom jiltaqg[u mar-rappre]entanti tal-Iran fil-Ka]akistan, fis-26 ta’ Frar, fejn g[andhom jindirizzaw il-kwistjoni tannukleari, li ilha g[al g[axar snin u li di;à rri]ultat f’erba’ mandati ta’ sanzjonijiet minna[a tan-Nazzjonijiet Uniti fil-konfront ta’ Teheran.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Internazzjonali

31

IL-G20

L-ebda ‘gwerra tal-kambju’

Il-Grupp tal-G[oxrin Pajji] (G20) li ji;bor lis-swieq ]viluppati u emer;enti, iddikjara li m’g[andu jkun hemm l-ebda ‘gwerra talkambju’, u filwaqt li ppospona l-pjani g[attwaqqif tat-tragwardi li jnaqqsu mid-dejn, f’indikazzjoni ta t-t[assib tieg[u dwar l-istat fra;li tal-ekonomija tad-dinja.

Ir-rappre]entanti ‘talG[oxrin’ li jidde/iedu lpolitika fiskali, qablu dwar l-istqarrija waqt ta[ditiet f’Moska (fir-Russja) li baqg[u g[addejjin tul il-lejl bejn il-:img[a u s-Sibt – u bil-Ministri g[all-Finanzi u l-Kapijiet tal-Banek ?entrali jaslu fi ftehim dwar kliem li javvi/ina listqarrija kon;unta li [ar;u biha l-Grupp tas-Seba’ Pajji]i (G7) nhar it-Tlieta b[ala appo;; g[al rati talkambju li jkunu ddeterminati mis-suq.

Il-G20 anki impenja ru[u biex jibqa’ lura milli]valutar kompetittiv, u stqarr li l-politika monetarja se tkun diretta g[all-istabbiltà talprezzijiet u l-i]vilupp.

IL-:ERMANJA

L-ebda konferma ta’ bird flu

Il-Ministeru g[all-Agrikoltura fl-Istat ta’ Brandenburg qal li ka] issuspettat tal-influwenza tat-tjur, li kien ‘]velat’ waqt testijiet preliminari f’razzett lokali, ma setax ikun ikkonfermat tassew b[ala bird flu bl-a[[ar provi.

Il-virus H5N1 jaffettwa filparti l-kbira lit-tjur, i]da anki g[andu l-kapa/ità li jfe;; filbniedem. L-esperti, intant, jib]g[u li l-virus inkwistjoni jista’ ji]viluppa b’mod li jinfetta u jinfirex malajr qalb il-bnedmin li m’g[andhom lebda difi]a naturali g[al kontra l-effetti tieg[u.

Pulizija Russu jidher qrib il-[ofra enormi fis-sil; li qed jg[atti lix-xmara vi/in ta’ Chebarkul, u li ting[ad li kienet ‘il-punt tal-impatt’ tal-meteorita (Reuters)

IR-RUSSJA

{idma intensiva ta’ tindif u salvata;; wara l-fenomenu tal-meteorita Eluf ta’ [addiema qeg[din jie[du sehem f’[idma intensiva ta’ tindif u salvata;; fiz-zona qrib il-muntanji Ural, wara l-isplu]joni tal-meteorita ta’ nhar il-:img[a (fuq irRussja) u minfejn bew;u lblalen tan-nar f’diversi direzzjonijiet.

Il-President Russu, Vladimir Putin, [are; direttivi biex ilMinisteru g[all-Emer;enzi jg[in lill-aktar minn elf u mitejn ru[ (fosthom mitejn tfal) li sfaw midruba milleffetti tal-fenomenu, u li filparti l-kbira ntlaqtu mit-tifrik tal-[;ie; li beda jtir ma’ kullimkien.

Il-qilla (jew shockwave) talmeteorita [alliet [sarat sostanzjali li g[adha qed tkun ikkalkulata, u li – skont levalwazzjoni tal-uffi/jali Russi – m’g[andhomx itellg[u anqas mill-ekwivalenti ta’

[amsa u g[oxrin miljun ewro.

Nhar il-:img[a, eluf ta’ Russi baqg[u ‘ipparalizzati’ meta ballun kbir tan-nar g[adda b[al le[[a ta’ berqa mis-sema u kien segwit b’diversi splu]jonijiet.

Mifhum sadattant li ‘parti kbira tal-meteorita’ ni]let dritt g[al ;o xmara koperta bis-sil;, qrib il-belt ta’ Chebarkul, firre;jun ta’ Chelyabinsk, li [alliet [ofra kbira (qalb issil;) li fiha madwar sitt metri.

Intant, il-bug[addasa li lbiera[ spezzjonaw qieg[ ixxmara, ma sabu l-ebda ‘tra//i’ tal-meteorita, u bil-Ministru Russu g[all-Emer;enzi, Vladimir Puchkov, jis[aq li g[ad mhemmx il-konferma li nstabu ‘l-bi//iet indikattivi’ tul ir-re;jun.

Puchkov, ilbiera[ ]ar il-belt ta’ Chelyabinsk biex jevalwa l-[sara, meta b[alissa hemm l-

iskwadri spe/jali li qeg[din je]aminaw il-bini ‘g[allistabbiltà. Dan, meta ’l fuq minn disat elef [addiem (filparti l-kbira nies tal-lokalità) qeg[din ja[dmu biex inaddfu ‘it-tifrik tal-[sarat’ fir-re;jun inkwistjoni.

Il-President Putin, sadattant, ‘irringrazzja lil Alla’ li l-ebda bi//iet kbar tal-meteorita ma ni]lu qalb iz-zoni ffullati binnies, u wara li din da[let flatmosfera tad-dinja u splodiet f’g[oli ta’ bejn tletin u [amsin kilometru.

Il-meteorita, li ja[sbu li kienet kostitwita mill-[adid, kienet ti]en mal-g[axar tunnellati, u mxiet b’velo/ità ta’ tletin kilometru fissekonda, sakemm se[[et lisplu]joni, li telqet diversi kilo-tunnellati ta’ ener;ija flajru, u li huma ekwivalenti g[al arma atomika ]g[ira.

Il-Ministeru g[allEmer;enzi, intant, qieg[ed i[e;;e; g[all-kalma fost ilmessa;;i li l-livelli tarradjazzjoni huma normali flin[awi, sig[at wara ‘ix-xita tal-blalen tan-nar millmeteorita’.

L-a[[ar rapporti qalu li sa [amsin ru[ in]ammew l-isptar biex ikunu ttrattati fil-parti lkbira g[all-qtug[ madwar ;isimhom li sofrew waqt ittfaqqig[ tal-[;ie; u fl-eqqel tal-fenomenu, u wara li xshockwave qerdet it-twieqi ta’ aktar minn erbat elef binja firre;jun.

Ir-re;jun ta’ Chelyabinsk, li jinsab xi elf u [amest mitt kilometru lejn il-Lvant ta’ Moska, hu l-‘ba]i’ g[al [afna fabbriki, impjant nukleari u l-impjant ta’ Mayak g[all-[a]na u l-irri/iklar taliskart.

L-ISTATI UNITI

Facebook jispi//a l-mira ta’ ‘attakk’ sofistikat li x’aktarx ori;ina mi/-?ina Il-kumpanija Facebook Incorporated ]velat li esperti tal-kompjuter, mag[rufa b[ala hackers, fil-;img[at ri/enti infiltraw il-laptops ta’ w[ud mill-impjegati tag[ha u l-akbar network so/jali tad-dinja spi//a b[ala ‘l-a[[ar vittma’ tal-hekk-imsej[a cyber attacks, li l-parti l-kbira tag[hom jidhru li qeg[din jori;inaw mi/-?ina.

Intant, kelliema g[all-Facebook f’San Francisco g[amluha /ara li linformazzjoni tan-nies li ju]aw il-

websajt tag[hom ma spi//atx ‘kompromessa’ mill-attakk, li se[[ wara li numru ta’ impjegati (ma’ Facebook), ix-xahar li g[adda, kienu da[lu fuq websajt spe/ifiku li nfettalhom il-laptops b’tip ta’ virus mag[ruf b[ala malware.

Ladarba saret mag[rufa l-pre]enza tal-virus, il-laptops affettwati kienu programmati mill-;did, bil-Pulizija tispi//a infurmata u bl-a;enziji g[allinfurzar tal-li;i ‘jibdew investigazzjoni sinjifikanti, li g[adha g[addejja’.

Madankollu, g[ad mhux /ar g[alfejn in-nies wara Facebook stennew sa issa biex i[abbru lin/ident. Dan, meta Facebook anki naqas milli jikkummenta dwar irra;uni jew l-ori;ini tal-attakk inkwistjoni.

Intant, espert dwar is-sigurtà talinformatika ma’ kumpanija o[ra, u li ‘jaf id-dettalji tal-kwistjoni’, ]vela li ;ie infurmat li s-cyber attacks fuq Facebook jidhru li ‘tmexxew’ mi/?ina.

Intant, hu minnu li l - attakk fuq Facebook – li jg[id li g[andu ’ l fuq minn biljun abbonat , jenfasizza t - theddida dejjem akbar ta ’ cyber attacks li jimmiraw g[al varjetà s[i[a ta ’ g[anijiet .

Aktar kmieni dan ix - xahar , in network so/jali Twitter ukoll ]vela li ‘ da[lulu l - hackers ’ u fe;;et il - possibbiltà li ’ l fuq minn mitejn elf kont tal - abbonati setg[u spi//aw ‘ kompromessi ’.

Ittri lill-Editur 33

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Troika – tlett i]wiemel

Ipokrisija politika

Sur Editur, Kienu [afna dawk li staqsew x’kien hemm verament wara t-tne[[ija ta’ An;lu Farrugia minn Deputat Mexxej tal-Partit Laburista. {add ma emmen ir-ra;uni uffi/jali li Farrugia kien tne[[a g[aliex kien ikkritika ma;istrata.

Fost dawk li kkummentaw dwar dan kien hemm l-eks uffi/jal laburista Alfred Mifsud li qal li din kienet mossa b[al meta filfutbol kow/ jibdel plejer g[ax it-tim oppost ikun da[[al lil xi [add ;did.

F’dan il-kuntest it-troika Joseph Muscat, An;lu Farrugia, Jason Micallef kienet ilha tissemma.

I]da llum l-Erbg[a 30 ta’ Jannar din ittroika [adet dimensjoni ;dida g[aliex Muscat kiser is-silenzju u [abbar li kien se jo[ro; ukoll fuq ir-Raba’ Distrett.

Kumbinazzjoni An;lu Farrugia wkoll kien se jo[ro; fuq dak id-distrett u dan kien qal li se jag[mlu b’ammirazzjoni lejn Lorry Sant. Farrugia kien ilu erba’ snin ja[dem fuq dak id-distrett.

Mid-dehra ma kienx biss Jason Micallef li seta’ jiggwadanja bit-tluq ta’ An;lu Farrugia.

Sur Editur, Dwar it-tne[[ija minn Deputat Mexxej ta’ An;lu Farrugia jew skont it-terminolo;ja ta’ Deputata laburista, il-kastrazzjoni tieg[u, smajna [afna ra;unijiet g[ala ;ara dak.

I]da dik uffi/jali kienet g[aliex ikkritika ma;istrata.

Din tal-kritika lill-ma;istratura hi [a;a tradizzjonali fil-Labour.

Ara naqra x’kien qal Karmenu Mifsud Bonnici, Prim Ministru ta’ Malta nhar il-{add 30 ta’ Novembru 1986 dwar dak li kien g[adu kemm ;ara f’Tal-Barrani: “Waqt li l-Qorti tg[id jekk il-Gvern mexiex skont il-li;i, il-poplu jg[id jekk id-de/i]joni kinitx tajba jew le”. U kompla: “Fi]-}ejtun la rifsu bi dritt u lanqas bis-sa[[a.”

Dan wara ]ew; sentenzi tal-Qorti li l-meeting fi]-}ejtun seta’ jsir skont il-li;i.

Skont Muscat, KMB kien dak li qieg[ed issisien tal-Partit Laburista kif jafu hu. KMB hu delegat g[al g[omru tal-Labour. I]da lil An;lu Farrugia ne[[ewh minn Deputat Mexxej g[aliex qalu li kien ikkritika membru tal;udikatura.

Ipokriti. Ma jafux jist[u. Perikolu]i wkoll!

{al Qormi

{al Luqa

RASPUTIN

S. VELLA

B’dedika lil Leo Brincat u l-governanza tajba Sur Editur, Nhar it-Tlieta 29 ta’ Jannar, Leo Brincat (fost kul[add) mar jitkellem dwar governanza tajba. Semma wkoll il-korruzzjoni.

Mela lil dan Leo Brincat, f’Lulju tal-1986 kienu la[[quh Segretarju Parlamentari fl-Uffi//ju talPrim Ministru Karmenu Mifsud Bonnici b’responsabbiltà g[ad-djar u l-informazzjoni.

Kien ]mien dak il-gvern ittimbrat b[ala moralment u politikament skorrett minn Joseph Muscat. Issa meta ssemmi dawk i]-]ew; ismijiet (Brincat u KMB) f’dak ilperijodu ma tistax fl-istess [in

imqar tlissen il-kliem governanza tajba.

Dak i]-]mien KMB kien impjega l-eluf mal-gvern u Brincat kien irnexxielu jaqdi l-akbar numru ta’ familji b’numru i]g[ar ta’ djar.

G[adda ]-]mien u l-Labour, bil-mexxej Alfred Sant, kien reba[ il-gvern fl-1996.

Is-Sur Brincat kien re;a’ da[al fix-xena tal-governanza.

F’Ottubru tal-1996 kienu po;;ewh Ministru talKummer/ u f’Marzu 1997 wara li kien parpar ’l hemm Lino Spiteri kienu appuntawh Ministru tal-Finanzi. U hawn spi//at il-governanza t-tajba.

Kien ]died id-dejn nazzjonali, kienu g[olew it-

taxxi (da[[lu 33 taxxa ;dida) kien ]died il-qg[ad, g[oliet sew il-[ajja, l-investiment kien kwa]i g[osfor, ]idiet fil-pagi bye, bye, ]idiet fit-tariffi kemm trid!

Fuq kollox tant dak il-gvern kien jg[um fil-governanza tajba li l-eks mexxej tieg[u Dom Mintoff kien waqqg[u wara 22 xahar.

Imma kif wara dan kollu Brincat Leo jissogra mqar jifta[ [alqu dwar governanza tajba! Mhux biss i]da s-Sur Brincat wasal biex sa[ansitra jippontifika dwar dak li bilfatti, g[al darba darbtejn, wera li ma jifhimx fi[.

M. ABELA

Il-Belt Valletta

Meravilja!

Sur Editur, Hi meravilja kif il-Partit Nazzjonalista wara 15-il sena fil-gvern, li l-a[[ar [amsa minnhom kienu mg[obbija bi kri]i ekonomika u finanzjarja mondjali u b’inkwiet intern fil-partit innifsu, kien b’sa[[tu bi]]ejjed biex jo[ro; bi programm elettorali frisk, innovattiv, ra;unat, dettaljat u fattibbli.

Mhux hekk biss i]da g[all-ewwel darba filpolitika Maltija, il-Partit Nazzjonalista [are; jispjega b’mod /ar x’se tkun innefqa me[tie;a biex ikunu mwettqa l-125 proposta inklu]i fil-programm elettorali u kif dawn se jkunu finanzjati.

Ji;ifieri l-Partit Nazzjonalista tant hu konvint mill-validità ta’ dak li jrid jag[mel li espona ru[u fuq ba]i ta’ /ifri u projezzjonijiet. ?ertament

dan hu ri]ultat ta’ xog[ol fid-dettall u serju b’miri li n]ammu f’livelli moderati u realisti/i u li huma sostenibbli u fattibbli.

Aktar minn hekk jien ng[id li dan kollu hu possibbli g[aliex fis-snin ta’ qabel kellna tmexxija soda li ma be]g[etx tie[u dde/i]jonijiet li kien hemm b]onn u li l-Oppo]izzjoni laburista kienet kontra tag[hom inklu] ilprivatizzazzjoni tat-tarzna bl-iffrankar ta’ aktar minn 30 miljun ewro mo[lija kull sena.

Snin ilu bdejna triq serja li kultant ma kinitx daqshekk popolari i]da li issa, meta n[arsu lura, [afna qed jindunaw kemm kienet g[aqlija.

Il-futur jinbena fuq ilpre]ent. Il-pre]ent kien mibni fuq il-passat.

S. SAMMUT Il-Marsa.

34 Ittri lill-Editur

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Sa fejn jaslu tal-Labour Sur Editur, F.W. mill-Belt Valletta kiteb f’il-mument tas-27 ta’ Jannar dwar dak li kont ktibt jien f’il-mument tas-6 ta’ Jannar fuq meta fi ]mien Gvern Laburista kienu g[amlu mod li jitwaqqaf il-broadcaster li kien hemm fuq l-opramorta tal-ka]in nazzjonalista talBelt.

F.W. qal li kienu “telg[u u qatg[ulu lkomunikazzjoni”.

Fil-verità [add ma kien tela’ i]da [addiema talEnemalta mibg[uta millministru laburista kienu

Malta tag[na lkoll ta’ ONE TV

[affru l-art quddiem il-bieb tal-ka]in, sabu l-cable taddawl li kien iforni lill-ka]in u qatg[uh.

Il-ka]in kien g[amel ]mien jinqeda b’generator ]g[ir g[all-b]onnijiet tieg[u ta’ kurrent elettriku.

Sa hemm kienu jaslu lgvernijiet laburisti Maltin.

Ir-ra;uni g[all-qtug[ tasservizz tad-dawl hekk kif mog[tija mill-gvern kienet g[aliex il-broadcaster kien qed i[assar l-estetika talin[awi!

G. PISANI Il-Furjana

Qed iberraq g[all-ambjent Sur Editur, Nhar il-{add 4 ta’ Di/embru, 2011 Silvio Parnis, dak li jippretendi li jsir l-ewwel ministru g[annofsinhar ta’ Malta, kien fuq Radju Malta fil-programm lIstampa kollha.

“Parnis kien qal li /erti ]viluppaturi kienu qed jistennew li jitla’ gvern laburista biex fuq art privata tag[hom fin-na[a t’isfsel ta’ Malta jibnu lukandi.

Parnis la kien qal min kienu dawn l-i]viluppaturi u lanqas fejn qieg[da l-art in kwistjoni jew jekk kinitx barra z-zona ta’ ]vilupp.

Issa l-Labour qed jg[id li jekk ikun fil-gvern bi[siebu jifred l-ambjent mill-MEPA u din tibda tittratta lpermessi tal-i]vilupp biss.

Allura din tista’ titqies b[ala strate;emma biex dak li kien tkellem dwaru Parnis

ikun aktar fa/li biex jirrealizza ru[u.

Dakinhar, fuq Radju Malta, Parnis kien qal li dawn il-pro;etti mhux se jkun hemm diffikultà biex isiru g[aliex skont hu kien hemm ‘esperti’ li jinkludu nies fil-MEPA, li qed jg[inu lilu u lill-Partit Laburista biex “jag[mlu pjan g[anna[a t’isfel ta’ Malta”.

Li jiddisgustani l-i]jed dwar dan kollu hu s-silenzju kwa]i assolut talambjentalisti dwar dawn ilproposti perikolu]i fejn issoltu dawn jift[u [alqhom u jwer]qu mqar dwar gremxula.

Donnu li hemm xi ‘imma’!

Donnu wkoll li xi w[ud di;a qed jippreparaw g[all[sad.

M. CASSAR {al-Balzan

Sur Editur, Malta Tag[na lkoll jg[id il-Labour… imma Gvern Laburista laffarijiet jag[milhom skont ma jg[idu dawk li jkunu /emplu fuq listazzjon laburista.

Staqsu lill-kandidatstilla Konrad Mizzi.

P. FALZON {al Qormi

Ta’ ‘[orrox borrox’ jew alla buona Sur Editur, F’il-mument tas-6 ta’ Jannar kiteb /ertu Frans Farrugia li qal li tal-Labour l-affarijiet jag[mluhom alla buona.

Verità! Mela darba, filbidu tas-snin tmenin, fi ]mien gvern laburista kont mexxejt bord ta’ inkjesta g[aliex kien sar xi serq filFreeport.

Ma’ filing cabinet li kienet f’uffi//ju fil-Freeport fejn g[amilna s-seduta tal-bord kien hemm bi//a karta

mwa[[la li kienet taqra hekk: “Ta’ [orrox borrox u lkonkos jg[atti kollox”.

Dak l-uffi//ju kien wie[ed mill-ewlenin minn fejn kien qed ji;i amministrat dak ilpro;ett.

Meta fl-1987 tela’ gvern nazzjonalista kien sab kemm dak l-‘avvi]’ kien veritier, tant li kellu jonfoq flejjes biex jirran;a dak li kien sar [a]in — ta’ [orrox borrox.

?IVILI Bir]ebbu;a

Fil-politika b[al fil-futbol Sur Editur, Anke jekk m’intix dilettant tal-futbol, nitolbok tibqa’ taqra, issegwi l-argument li nixtieq nag[mel u tara jiniex nirra;una tajjeb. Nemmen li taqbel mieg[i.

Na[seb li kull min i]omm ma’ xi tim, b[ali, ikun jixtieq li fil-kampjonat, dat-tim tieg[u jirba[ dejjem — home u away — ma jitlef u ma ji;i draw qatt, jiskorja ruxxmata gowls f’kull log[ba u ma jaqla’ ebda wie[ed. Imma kul[add jaf li dal-[olm, filprattika, mhux possibbli jse[[. Qatt. Imkien. Fl-ebda sport.

Biex nikteb din l-ittra fittixt ftit fl-internet u sibt dawn i/-/ifri, dwar timijiet li qeg[din l-ewwel, sakemm kont qed nikteb: Fi Franza, Paris SG minn 19-il log[ba reb[u 11, ;ew draw 5, u tilfu 3.38 punt minn total ta’ 57. Taw 36 gowl u qalg[u 12.

Fi Spanja, Barcellona, minn 18-il log[ba, reb[u 17, u ;ew draw darba.

G[andhom 52 punt minn 54.

Taw 61 gowl u qalg[u 19.

Fil-:ermanja, Bayern Munich, minn 17-il log[ba reb[u 13, ;ew 3 draw, u tilfu 1.42 punt minn 51. Skurjaw 44 u qalg[u 7.

Fl-Italja, Juventus, minn 19-il log[ba reb[u 14, ;ew 2 draw, u tilfu 3. G[andhom 44 minn 57 punt. Skurjaw 40 u qalg[u 13.

Fl-Ingilterra, Manchester United, minn 21 log[ba reb[u 17, ;ew draw 1, u tilfu 3. G[andhom 55 minn 63.

Skurjaw 54 u qalg[u 28.

F’Malta, Valletta minn 17il log[ba reb[u 9, ;ew 6 draw u tilfu 2. G[andhom 33 punt.

Skurjaw 36 u qalg[u 14.

Birkirkara minn 17-il log[ba, reb[u 9 ;ew draw 6 u tilfu 2.

G[andhom ukoll 33 punt minn 51.

Mela ebda tim ma ta sodisfazzjon assolut lillpartitarji tieg[u. Lanqas

Barcelona, g[aliex tilfu log[ba u qalg[u 19-il gowl.

U[ud mit-timijiet imsemmija ;ieli tilfu ma’ timijiet fla[[ar tal-klassifika; ;ieli tilfu d-derby, mat-tim tal-lokalità tag[hom stess. :ieli saffrulhom ilpartitarji. :ieli g[amlu awtogowls. Kien hemm plejers li ;ew ibbuwjati. U lpartitarji ;ieli gergru g[allamministrazzjoni, g[allkow/is jew g[all-plejers. :ieli pprotestaw ukoll.

Imma jekk xi tim minnhom ji;i f’xi log[ba de/i]iva kontra tim ie[or, [add millpartitarji ma jo[lom li j]omm kontra t-tim tieg[u u favur ittim oppost. Avolja tul ilkampjonat ikunu gergru.

Xorta jmorru j/ap/pu u jinkora;;ixxu lit-tim tag[hom biex jirba[.

G[iduli l-politika tixba[x lill--futbol! Pre/i]! Min minna ma jixtieqx li l-partit tieg[u jirba[ dejjem u f’kollox, ma jag[mel ebda ]ball u jkollu su//essi biss?

Imma dan jista’ jse[[ biss kieku fil-politika jkun hemm an;li, mhux bnedmin. Listess g[all-gvernijiet.

Min jie[u gost b’]elqiet li jag[mel gvern immexxi millpartit li j]omm mieg[u? Min jie[u gost jara plejers talpartit u tal-gvern jag[mlu lawtogowls? Min jie[u pja/ir jitlef f’xi issue ta’ importanza? Min jie[u gost jisma’ botti u kritika, kultant ;ustifikata, fil-[wienet, filka]ini, fil-post tax-xog[ol e// kontra xi ]ball ta’ xi plejer jew tat-tim kollu? {add. Lanqas jien. Min jaf jien stess kemm gergirt u kemm ikkritikajt. U kemm we;;ajt. Imma fil-log[ba de/i]iva ssibni mat-tim tieg[i. Mhux g[aliex ipokrita.

Mhux g[aliex imbe/illi.

Mhux g[aliex stupidu. Imma g[aliex fil-prova nara listampa kollha u ssodisfazzjon sostanzjali u realistiku li jkun tani t-

tim#partit tieg[i.

Waqt li f’log[biet partikulari li nkunu tlifna, u forsi anke qlajna xi tkaxkira, inkun qed in[oss il-we;g[a ta’ dik it-telfa, meta ni;i g[al-log[ba de/i]iva, ninsa d-di]appunti kollha tal-passat u ng[in lit-tim tieg[i jirba[.

Finalment, [add ma jista’ jag[tini s-sodisfazzjon li jag[tini t-tim tieg[i.

Il-vot mhux approvazzjoni ta’ kull ma g[amel il-partit jew gvern li nappo;;ja.

Mhux kuntratt li jorbot lil min jitla’ li ma jag[mel ebda ]ball. Kieku lil min taqbad tivvota? Hu imbuttatura u inkora;;iment lill-plejers li jien jidhirli li jiswew l-iktar fit-tim, biex jag[mlu lpossibbli kollu tag[hom [a nirb[u kemm nistg[u; [alli ma nitilfux punti banalment; [alli ma nag[mlux awtogowls li jwaqqg[ulna lmoral.

G[andna partit li ma ;abx il-punti kollha g[aliex ma reba[x il-log[biet kollha.

Imma g[andna partit li qieg[ed fuq nett. Li skorja [afna. Li tana sodisfazzjonijiet kbar.

G[andna partit li f’[afna log[biet (e]. xog[ol, sa[[a, edukazzjoni, turi]mu, investiment e//) entu]ja]mana bil-kbir. Anzi tant g[ollielna l-aspettattivi tag[na fil-konfront tieg[u, li sirna ma na//ettawx kollox malajr. Vittmi tas-su//essi. :ejja l-log[ba de/isiva.

Je[tie; l-appo;; kollu ta’ kul[add. Jekk nitilfu dillog[ba, nitilfu l-kampjonat. U s-sodisfazzjon li jirba[ l-a[jar tim, li mbag[ad, f’log[biet internazzjonali, jag[mel unur lil pajji]na.

Il-PN g[andu dawn lingredjenti kollha. Uman u allura imperfett. Imma bla dubju hu l-a[jar tim lokali, biex jaqta’ l-a[jar figura fi/Champions League.

J. XUEREB {a]-}ebbu;

Ittri lill-Editur 35

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Dak it-tara; ta’ Kastilja Sur Editur,

Ma nafx g[aliex kwa]i kul[add jibqa’ jg[id li Joseph Muscat irid isir l-i]g[ar Prim Ministru ta’ Malta.

Hu hekk irid, veru. Imma ma jista’ qatt jil[aq dan l-iskop ambizzju] tieg[u g[aliex l-i]g[ar Prim Ministru li qatt kellha Malta kien Sir Ugo Mifsud (12.09.89 – 11.02.42), nazzjonalist, li sar Prim Ministru fl-1924 u g[amel ]ew; perijodi: 1924 – 1927 u 1932 – 1933. Ji;ifieri Sir Ugo sar Prim Ministru ta’ Malta meta kellu biss 35 sena. Joseph Muscat ikun g[alaq 39 sena. Ji;ifieri inutli jo[lom u jixxennaq.

Imma l-età g[al din il-kariga ta’ responsabbiltà kbira, hi sekondarja.

Tista’ tkun ]ag[]ug[ u tkun qassata u tista’ tkun adult u tkun su//ess kbir. L-iktar importanti huma lkwalitajiet li jkollha l-persuna li tokkupa din il-kariga. Tkun Prim Ministru ta’ Malta ma jfissirx prin/ipalment li titla’ t-tara; ta’ Kastilja, bil-pulizija jifta[lek ilbieba tal-karozza u jsellimlek.

Dak it-tara; g[andu jitilg[u min jaf jitla’ t-tara;. Inkella jaqa’.

Dik hi kariga li titlob maturità, diskrezzjoni, g[aqal, prudenza, previ]joni. }gur ma tixraqx lil min mo[[u qabel xejn fix-xinxilli, fiddehra, fis-superfi/jalità u ftit tinteressah is-sustanza.

L-isfidi ma jsolvux ru[hom bitteatrini, imma bid-dehen u l-g[aqal.

Vot tista’ takkwistah bit-teatrini, imma tmexxija g[aqlija le. Biex tmexxi sew mo[[ trid, mhux [a]en.

G[erf, mhux makakkerija.

Skont jien: (a) Ma jixraqlux jitla’ t-tara; ta’ Kastilja min kellu l-wi// jistqarr bla

mist[ija ta’ xejn li g[alih l-iskop ji;;ustifika l-mezzi. Ji;ifieri li g[alih kollox jg[odd basta jasal fejn irid jasal. Ta’ qablu kien qal li lest jag[mel ftehim anke max-xitan. Dan daqsu gwapp. Ara kif tista’ tafdah!

Meta tkun fl-awtorità u jkollok [afna pressjonijiet minn kull na[a, ;a spiss ikun diffi/li ma tg[awwe; qatt il-prin/ipji tieg[ek, l-onestà, il;ustizzja. Dejjem jekk ikollok prin/ipji! G[ax jekk ma jkollokx prin/ipji ma jkollokx ma’ xiex titkejjel. Mhux ta’ b’xejn g[amel kwa]i [ames snin ma jitkellimx fuq il-policies tal-MLP. A[na ma ppretendejniehx jg[id il-Programm Elettorali. Imma prin/ipji u policies iva. Bqajna ming[ajrhom. (b) Ma jixraqlux jitla’ t-tara; ta’ Kastilja min biex la[aq fejn la[aq s’issa – Mexxej tal-MLP – mar jag[ti daqqa in;usta ;o dahar s[abu li kienu qed itellqu mieg[u. Fittex u banalment sab l-imbuttatura ta’ min missu kien jaf a[jar. Imbag[ad tibda tifhem li dik li l-iskop ji;;ustifika lmezzi li tu]a, ma kinitx kelma li ]elqitlu. Imma dik hi l-filosofija tieg[u. Hekk ja[seb. Hekk jirra;una. Hekk jidde/iedi. Kif jaqbel lilu fi/-/irkustanzi. Jekk dan il-‘prin/ipju’ jew a[jar nuqqas ta’ prin/ipji, tu]ah fil-[ajja personali tieg[ek, jista’ jaqdik g[al xi ]mien u f’xi /irkustanzi, imma fit-tul ida[[lek ;ol-[ajt, g[ax kul[add jinduna bl-opportuni]mu tieg[ek. Lag[ar jekk tkun tmexxi pajji], g[ax lill-pajji] idda[[al fil-[ajt. Pajji] bla prin/ipji hu vapur ming[ajr boxxla.

Jimxi… imma jitlef ir-rotta. (c) Ma jixraqlux jitla’ t-tara; ta’ Kastilja min f’/irkustanzi ta’ importanza, jag[mel regolarment ;udizzji ]baljati. Dwar Muscat —

Malta tag[na lkoll

anke jekk insemmuhom spiss u drajnihom wisq — bi]]ejjed insemmu l-;udizzji totalment ]baljati li g[amel fuq id-d[ul ta’ Malta flUnjoni Ewropea; il-parir li ta lillI]landi]i biex ma jid[lux fl-Unjoni Ewropea; il-mudell ta’ Zapatero; ilkampanja g[at-turisti li ried jag[mel fil-kri]i tat-Tune]ija; id-diskors li qal fuq is-salvata;; tal-klandestini; le]empju li ;ab ta’ ?ipru b[ala mudell ekonomiku. F’dawn il-ka]i mhemmx korruzzjoni. Imma hemm prova ta’ inkompetenza grassa. Ma jistax jippretendi li jmexxi l-pajji] min g[amel konklu]jonijiet totalment ]baljati. Issa [dejh g[a]el Deputat Mexxej li vvota kontra dd[ul ta’ Malta fl-Ewropa g[aliex be]a’ li s-settur finanzjarju jmur lura.

Qeg[din tajbin ukoll! (d) Ma jistax jitla’ t-tara; ta’ Kastilja min ma skruplax itajjar minn [dejh lid-Deputat Mexxej tieg[u b’dak il-mod krudil. Daqqa minn wara, ;o dahar suppost ‘sie[bu’ ie[or. Jekk ma kellux skruplu jag[mel dan ma’ Deputat Mexxej tieg[u lejliet elezzjoni, kemm mhux se jiskrupla jtajjar /ittadin komuni, qieg[ed fejn qieg[ed? Mhux g[aliex An;lu g[amel sew meta kkritika lillMa;istrat. Imma g[axliex fejn ried, Muscat [alla lilu stess u lil [addie[or jg[idu affarijiet ag[ar. Imma dak i]]mien ma kellux b]onn itajru. Meta ;ie ]-]mien, ma skruplax.

Dak it-tara; ta’ Kastilja ma jg[oddx g[alih. G[adu u aktarx jibqa’ immatur wisq biex jitilg[u.

Dak i[allih g[al min jixraqlu jitilg[u g[ax g[andu l-kwalitajiet me[tie;a.

CAMPA

Il-{amrun

Sur Editur, Joseph Muscat fil-Valletta Waterfront nhar it-Tnejn 7 ta’ Jannar 2013 [are; bil-fra]i ‘Malta Tag[na Ilkoll’. Mexxej ie[or laburista lura fl-1986, kien tkellem daqsxejn differenti.

Qed nirreferi g[al dak li kien qal il-Prim Ministru Karmenu Mifsud Bonnici nhar il{add 30 ta’ Novembru 1986 ftit minuti biss wara dak li kien ;ara f’Tal-Barrani, i]}ejtun.

KMB kien qed jitkellem f’mass meeting f’{a]-}ebbu;. Kien qal: “Jien naf li Malta hi tal-Maltin u ta’ ebda partit politiku, i]da naf ukoll li ]-}ejtun hu ta]-}wieten. U jekk jien irrid immur g[and xi [add li ma jridnix, inkun iblah li nibqa’ ninsisti li nag[mel hekk.”

Il-mexxejja laburisti minn dejjem kellhom [abta kif jitmejlu bin-nies.

M. CARUANA Ra[al :did

Toni Abela, il-vampiri u Joseph Muscat Sur Editur, Dan l-a[[ar Toni Abela, Deputat Mexxej sopravvisut tal-PL, tkellem fil-Valletta Waterfront dwar il-vampiri. Qal li dawn jerdg[ulek sa[[tek.

Mela darba dan Dr Toni Abela kien tkellem ukoll dwar il-Highlanders u limmortali. Imma dak hu Toni Abela.

Joqg[od attent g[ax il-vampir di;a dar fuq l-eks Deputat Mexxej pari;;u (An;lu Farrugia) redag[lu sa[[tu u rmie[.

Joqg[od attent Toni Abela g[aliex di;a kien hemm min staqsa jekk hu kienx se ji;rilu b[al An;lu Farrugia!

JOHN MALLIA

Wied il-G[ajn

36 Ittri lill-Editur

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Di;à ;ie fi kliem Gonzi!

Sur Editur, Nhar it-Tlieta 29 ta’ Jannar, Muscat tkellem f’{al Luqa. Spjega li l-Labour kien g[adu ma ppubblikax il-programm elettorali g[aliex jib]a’ li n-nies ma jifhmuhx.

Allura kien qed jisqiehulna bil-ku//arina ftit, ftit.

I]da l-aktar [a;a serja li qal kienet dik li pajji]na g[andu biss ]ew; g[a]liet quddiemu, ji;ifieri li ji]died id-dejn jew inkella ji]diedu t-taxxi.

Wara dawk il-paroli kollha li se jsolvi l-

L-Ewwel Distrett

problemi kollha, li g[andu kollox lest, li jippjana fit-tul, li se nibdew immorru g[ax-xog[ol kuntenti u fer[anin e//, issa ji;i jo[ro; bi proposta kollha doom and gloom b[al din!

Di;a ;ie fi kliem Lawrence Gonzi li ilu jwissih li biex ira[[as il-kontijiet tad-dawl u l-ilma kien se jifqa’ l-kaxxa ta’ Malta b[alma kienu g[amlu meta kienu ne[[ew il-VAT biex da[[lu s-CET.

PAUL VELLA Birkirkara

Tg[allimna mill-i]balji tal-passat Sur Editur, Inbdilna! Tg[allimna milli]balji tal-passat. Hekk qal Leo Brincat waqt konferenza stampa nhar it-Tlieta 29 ta’ Jannar, 2013.

Fl-istess waqt qal li huma kburin bil-gvernijiet laburisti tal-passat inklu] dak ta’ bejn l1981 u 1987.

Nesa Brincat li f’The Times tal-31 ta’ Jannar 2012 dwar dak il-gvern moralment u politikament skorrett kien stqarr li “illum wie[ed jifhem x’de/i]joni [a]ina kienet li bqajna hemm”.

Dan kollu jipprova li tal-PL g[amlu ]balji fil-passat, qed jer;g[u jag[mlu ]balji llum u baqg[u ma tg[allmu xejn!

R. MICALLEF

{al Qormi

Sur Editur, Nag[mel referenza g[all-fuljett elettorali propagandistiku li tqassam fl-Ewwel Distrett elettorali bl-isem ‘Distrett 1 — g[al Malta a[jar ivvota lin-Nutar Joe Cilia # mill-;did g[all;id’. F’dan il-fuljett partikulari, wie[ed jiltaqa’ ma’ dan ilkliem f’ritratt tal-kandidat Joe Cilia: Quddiem il-Funtana tatTritoni, il-Belt Valletta.

Dak li f’dan il-fuljett tg[idx kemm fta[ar b’[idma flEwwel Distrett Elettorali, lanqas biss jaf li l-Funtana tatTritoni, mag[rufa wkoll b[ala il-funtana ta’ Putirjal, inawgurata fis-16 ta’ Mejju, 1959 u li tirrappre]enta tliet figuri mitolo;i/i fuq disinn ta’ l-iskultur ?ensu Apap, tinsab fil-Furjana, u mhux kif qal Cilia. *

A. VELLA

Bormla

*

Kampanja elettorali Sur Editur, Nag[mel referenza g[all-artiklu li j;ib l-isem, ‘Kampanja twila wisq’ miktub minn Fr. Mark Montebello (it-Tor/a, 13 ta’ Jannar, 2013) fejn f’paragrafu partikulari, qal dan ilkliem: “Ma nafx g[ala kampanja elettorali g[andha ddum xahrejn s[a[… kampanja elettorali suppost issir, safejn naf jien, biex insiru nafu x’isarrfu u x’ma jsarrfux il-programmi elettorali tal-partiti kontestanti. Ma jidhirlix li g[andna b]onn xahrejn biex nag[mlu dan…”.

Infakkar lil kull min hu ta’ rieda tajba fi kliem li deher f’artiklu li j;ib l-isem ‘G[ada r-writ tal-elezzjonijiet… Tifta[ il-kampanja elettorali’ (it-tor/a, 6 ta’ Jannar, 2013) fejn intqal dan il-kliem: “Madankollu, fl-a[[ar ;img[at, iddifferenza bejn i]-]ew; partiti naqset konsiderevolment, kif inhu mistenni kull meta toqrob elezzjoni. :eneralment, esperti fl-ist[arri; tal-opinjoni pubblika jqisu li distakk ta’ 5% ([amsa fil-mija) jista’ jinqaleb matul kampanja elettorali ta’ tul ta’ ]mien normali, ji;ifieri [ames ;img[at. G[alhekk il-vanta;; li l-ist[arri; qed jag[ti lill-Partit Laburista m’g[andux g[alxiex iserra[ ras il-Laburisti…”.

Tg[id Patri Mark Montebello be]g[an mir-ri]ultat talElezzjoni :enerali?

EDWARD TORPIANO Il-Furjana

Arroganza Sur Editur, Fuq il-programm Bondi+ nhar it-Tlieta 15 ta’ Jannar kien hemm Tonio Fenech u Konrad Mizzi dak li millfjuri tar-roundabouts issa ggradwa u sar jifhem filbini ta’ power stations, ;arr tal-gass (LPG) il-[a]na tieg[u u fit-tariffi talener;ija.

F’dak il-programm ixxandret ukoll intervista ma’ Dr. Ann Fenech avukat spe/jalizzata fl-industrija tal-vapuri.

Il-kummenti ta’ Dr. Fenech ma g[o;bu xejn lil Konrad Mizzi u, b[as-soltu, infexx fit-tg[ajjir. Qal li Fenech kienet nazzjonalista g[ax kienet ta[t it-tinda qrib Lawrence Gonzi.

Allura b’daqshekk? Xi jrid jg[id Konrad Mizzi?

Ji;ifieri skont hu, g[aliex Fenech hi nazzjonalista mhix kapa/i tag[ti ;udizzju jew kumment fair fuq dak li hi professjonali fih?

Allura, bl-istess argument, hu li hu kandidat tal-Partit Laburista, jista’ jg[id li jrid fuq dak li hu mhux professjonali fih?

Tassew li jinbidlu kemm jinbidlu l-affarijiet filLabour kollox jibqa’ listess. Arroganti kienu u arroganti g[adhom!

*

Ilbiera[ u llum Sur Editur, Xi [add f’isem il-laburisti ta’ Bir]ebbu;a qed jiddomanda biex jag[mlulhom [;ie; double-glaze fit-twieqi tag[hom u li jistallawlhom lair-conditioning.

Dan min[abba l-istorbju talfreeport qalu.

Talbu wkoll li bil-lejl ilfreeport inaqqas il-[idma.

Dnub li dan kollu qatt ma ;ie f’mo[[ tal-Labour matul mitt sena ta’ [idma fit-Tarzna ta’ Bormla.

Sewwa kien inkiteb filKull{add tat-28 ta’ :unju 1998 u nikkwota: “G[al aktar minn 30 sena s[a[ in-nies tal-

Kottonera sabu lil min jisfrutta l-lealtà u lispontanjetà tag[hom biex jil[aq l-g[anijiet tieg[u. Xejn ;did.”

Inkompli nikkwota: “FilKottonera kien hemm dejjem, ji;ifieri anke meta kien Prim Ministru Mintoff, il-problema tal-qg[ad, tal-kriminalità, taddjar, tal-fa/ilitajiet sanitarji u medi/i, tan-nuqqas ta’ arja tajba, ta’ ambjent qerriedi blirwejja[ u l-[sejjes, ming[ajr ma sar xejn g[alihom.”

Na[seb daqshekk bi]]ejjed.

Na[seb li ftiehmna!

MARIO BORG

In-Naxxar

Ittri lill-Editur 37

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

?ini/i, cold-blooded u bla qalb Sur Editur, Mela fuq l-istazzjon laburista fil-programm Vie tal-:img[a 25 ta’ Jannar 2013 kien hemm Alfred Mifsud li tkellem dwar it-tne[[ija ta’ An;lu Farrugia minn Deputat Mexxej Anzjan tal-Partit Laburista.

Mifsud qal li dak li ;ara kien b[al meta kow/ filfutbol, biex jilqa’ g[ad-d[ul ta’ plejer ;did fit-tim oppost, jaqla’ wie[ed minn tieg[u u jda[[al ie[or floku.

Dak x’ikkummenta Alfred Mifsud.

I]da li xxukkjani kienet irreazzjoni tal-pre]entatri/i talprogramm (laburista mag[rufa) li kienet pronta wie;bet il-qbil tag[ha ma’ dak li kien qal Mifsud ji;ifieri li dik kienet parti millog[ba… mhux hekk!

Reazzjoni /inika g[alla[[ar.

Qisha ma kinitx qed titkellem dwar xi [add li (biddifetti tieg[u kollha) sa ftit qabel kien id-Deputat Mexxej tal-partit li jmexxi l-istazzjon li fuqha kienet qed tippre]enta l-programm tag[ha.

Il-veru ka] li tag[sar illumija u tarmiha.

Jekk dan kollu sar madDeputat Mexxej tal-partit (li mhux mag[ruf li hu xi bniedem dg[ajjef) a[seb u ara x’jag[mlu lili u lilek jekk ikunu fil-gvern!

G. CARUANA I]-}urrieq

Leo Brincat tal-mirakli Sur Editur, Leo Brincat, minn fost issu;;etti kollha fettillu jifta[ [alqu biex jitkellem fuq ilgovernanza t-tajba!

Issa dan Leo Brincat g[andu esperjenza pjuttost antika ta’ ‘governanza tajba’.

Lura fl-1986#87 hu kien Segretarju Parlamentari ta[t il-professur l-ie[or talgovernanza t-tajba ji;ifieri lPrim Ministru KMB.

Brincat kien responsabbli mid-djar u mill-informazzjoni.

Tant dan Leo Brincat kien bravu fil-‘governanza t-tajba’ li lejlet l-elezzjoni tal-1987 kien irnexxielu jqassam listess dar wa[da lil aktar minn familja wa[da.

Tassew ta[t Leo mhux sempli/i ‘governanza tajba’ kellna… i]da skoss ‘mirakli’.

CARM CAMILLERI Birkirkara

Il-Labour u l-mard Sur Editur, Joseph Muscat, biex ibieg[ il-;ennata ta’ power station li jrid jibni qieg[ed bla mist[ija ta’ xejn u bl-aktar mod irresponsabbli jallarma lill-poplu bil-kan/er.

Il-verità hi li studju ri/enti mill-World Cancer Research Fund juri li Malta g[andha fost l-anqas numru ta’ ka]i ta’ kan/er u ta’ mwiet millkan/er fid-dinja.

I]jed minn hekk studju ie[or mill-Men’s Health in the EU juri li Malta, lI]vezja, il-Finlandja u lLussemburgu g[andhom linqas rata ta’ mwiet min[abba l-kan/er fl-Unjoni Ewropea kollha.

Dan kollu juri li bil-PN fil-gvern anke s-sa[[a qieg[da fis-sod. Din hi lverità. Imma l-Labour irid

jallarma billi jigdeb bla mist[ija fuq materja hekk sensittiva b[alma hu l-mard bil-kan/er.

G[al Joseph Muscat, u g[al sie[bu Konrad Mizzi, it-twerwir bil-kan/er ma kienx bi]]ejjed. Issa nfexxew ukoll fl-a]ma. {ar;u j[arrfu li x-Xlukkajri g[andhom l-og[la rata ta’ a]ma. Skont st[arri; Ewropew dwar is-sa[[a (EHIS) jirri]ulta li n-na[a t’isfel ta’ Malta g[andha laktar rata baxxa f’Malta.

Fil-fatt il-medja g[allir;iel hi ta’ 5.7%, dik tannisa hi ta’ 6.8% filwaqt li lmedja nazzjonali hi ta’ 8.1%.

Shame on you Conrad and Joseph. Shame on you!

MARIO CALLEJA Tas-Sliema

Wenzu Mintoff – il-whistle blower Sur Editur, Qrajt dak kollu li deher f’il-mument tal-{add 27 ta’ Jannar, 2013 dwar dak li kien kixef Wenzu Mintoff fuq l-iskandlu ta’ te[id ta’ flus mill-Mid-Med Bank.

Wenzu Mintoff kien kiteb li /erti privile;;jati, meg[juna minn u[ud f’karigi pjuttost g[oljin fil-Partit Laburista, inklu] kandidati u deputati, baqg[u jmorru g[al aktar u aktar filwaqt li l-ksur fir-regoli u l-pratti/i bankarji beda ji]died b’mod aktar sfa//at.

Dan kien ji;ri bejn l-1984 u l-1986.

Dwar dan kollu Wenzu Mintoff kien mar kellem lill-Prim Ministru Karmenu Mifsud Bonnici, lill-Ministru Wistin Abela u lil Duminku Mintoff.

Talli saffar is-suffara, lil Wenzu Mintoff kienu tawh trasferiment g[all-Qorti u ma kienu [adu passi kontra [add.

Wara l-Elezzjoni tal-1987, Wenzu Mintoff

kien mar jinforma lil Alfred Sant u lil Evarist Bartolo li kien is-Segretarju tal-Bord talVi;ilanza u Dixxiplina i]da, kif qal Wenzu Mintoff, kul[add kien baqa’ b’idejh fuq ]aqqu.

G[adda ]-]mien u fil-Kunsill Lokali talMosta b’ma;;oranza laburista wkoll kien hemm wie[ed (is-Segretarju E]ekuttiv) li saffar is-suffara. O[ro; l-g[a;eb, flok [adu passi, taw transfer (ke//ew) lis-Segretarju.

Imbag[ad ji;i Evarist Bartolo llum jifta[ [alqu u jippretendi li jkun hu li jg[id lillKummissarju tal-Pulizija g[al min g[andu jibg[at biex jinterrogah.

Na[seb dakinhar, lura fl-1986, u qabel, ilKummissarju tal-Pulizija kien ikollu jibg[at g[al [afna li kienu fil-Partit Laburista inklu] g[al Evarist Bartolo nnifsu b[ala ‘persuna infurmata’.

J. BUSUTTIL Il-Mosta

Fuq il-letteratura LGBTQ Sur Editur, Il-letteratura LGBTQ tirreferi g[al kitba fuq lesbjani, gejs, bisesswali, trans;eneru u queers.

M’g[andix g[alfejn ng[id li naqbel mija fil-mija ma’ dan it-tip ta’ kitba g[ax jien stess kont wie[ed minn talbidu li ktibt letteratura popolari fuq dawn in-nies — qed nirreferi g[al G[al Im[abba ta’ Lesbjana (1997) — u g[ajruni fil-gazzetti ‘pervers’, ‘bit-tendenzi mo[bijin’, ‘nipprietka mod u nikteb ie[or’, u Alla wa[du jaf x’iktar.

Sa anki kont sfurzat sa ftit jiem qabel mort nippubblika dal-ktieb biex inne[[i listejjer li jdarrsu lil din isso/jetà tag[na politikament korretta u nikteb fuq quddiem nota apolo;etika biex inserra[ mo[[ listituzzjonijiet li jien ma ridt noffendi ’l [add.

Dak i]-]mien kont g[adni ]ag[]ug[ u baxxejt rasi g[an-nota — imma b’xorti kbira m’g[amilt ebda awtor/ensura fuq l-istejjer u ma jisg[obbinix.

Jisg[obbini biss g[annuqqasijiet tekni/i li kien fih il-ktieb li fa/ilment jista’ jitqies b[ala juvenilia.

Li ma naqbilx hu mal-fatt li dan it-tip ta’ letteratura qed ti;i ttimbrata, u hawn min sa[ansitra qed jippretendi li fil-[wienet tal-kotba jkun hawn xkafef li jinkudu dan it-tip ta’ letteratura.

It-timbri huma dejjem []iena. Ma naqbilx, lanqas, pere]empju ma’ dik li hi ittimbrata b[ala letteratura femminista. G[ax ilmistoqsija tqum wa[edha: g[aliex ma te]istix letteratura maskilista? G[aliex illetteratura femminista hi tajba u l-maskilista le?

It-timbru Letteratura LGBTQ, fil-fehma tieg[i, hu ridikolu. Jipprova ji;bor [afna tipi ta’ sesswalitajiet differenti ta’ nies filperiferija tas-so/jetà u j[alli barra qabda o[rajn.

Ma ninsewx li f’kull

so/jetà je]istu numru numeru] ta’ pedofli bi profil psikolo;iku wie[ed mhux b[all-ie[or. Ejja ma ninsewx ukoll lill-ebefli, lill-efebefli, lit-trikofili/i u nista’ nibqa’ sejjer. Naqta’ rasi m[atra li n-nies eterosesswali tasso/jetà tag[na qajla jafu xi jfissru dan it-tipi ta’ sesswalità a[seb u ara kemm jafu minn xiex jg[addu dawn it-talin.

Fil-bqija [adt gost [afna nixtri G[araq Xort’O[ra fuq dal-;eneru. Il-ktieb hu editjat minn Clare Azzopardi, mag[rufa a[jar g[all-kotba tal-a[jar kwalità g[at-tfal, u Albert Gatt.

Ix-xog[lijiet ta’ Suzana Tratnik u Brane Mozetic huma maqlubin g[all-Malti minn numru ta’ awturi lokali li isimhom mhux ;did.

Nifir[ilhom ta’ [idmithom minn qalbi. U jalla jkomplu jid[lu b’ru[hom u ;isimhom g[al pro;etti b[al dawn.

Jalla jkollna letteratura ori;inali wkoll fuq nies li [ajjithom hi b[al tal-massa imma s-sesswalità tag[hom hi differenti.

Mhux hekk biss. Jalla min g[andu sesswalità differenti minn tal-massa jikkultiva ddon tal-kitba letterarja serja u jikteb b’kura;; fuq il-[ajja tieg[u, is-sesswalità differenti tieg[u. Forsi dilfissazzjoni bil-korrettezza politika titne[[a u l-g[anqbut u t-tabus ta’ missirijietna fuq kull [a;a li tmiss mas-sess titne[[a minn mo[[ kul[add darba g[al dejjem.

L-awtur lokali g[andu [afna xog[ol x’jag[mel f’dar-rigward.

L-a[[ar punt. Nifra[ lillA;enzija ta]-}g[a]ag[ u lillMinisteru ta]-}g[a]ag[ immexxi minn Clyde Puli li qed jag[tuna l-opportunità nippre]entaw xog[lijiet letterarji li jolqtu l-interessi tal-prepubexxenti u ladolexxenti — inklu]i dawk b’sesswalità differenti minn tal-massa.

CARMEL SCICLUNA {al Qormi

38

Attwalità politika

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Attwalità politika

39

L-a[[ar ;urnata biex jitqassmu l-voti fid-djar Illum hi l - a[[ar ;urnata li fiha se jkunu mqassma l - voti fid - djar bil pulizija , f ’ Malta u G[awdex . Dan qed isir bejn id - 9 a . m sas -1 p . m u mit - 3 p . m sad - 9 p . m .

Wara , il - voti mhux imqassma jittie[du Evans Building fejn issir rikon/iljazzjoni u wara jer;g[u jing[ataw lill - pulizija fl - g[ases .

Il - voti jer;g[u lura l - g[assa mit 22 ta ’ Frar u jdumu hemm sat - 3 ta ’ Marzu .

Il - [inijiet li fihom wie[ed jista’ jmur ji;bor il - voti mill - g[assa jew kunsill lokali jing[ataw aktar ’ il quddiem mill - Uffi//ju Elcom .

Il - voti mill - g[ases tal - lokal jew fin - nuqqas mill - kunsilli lokali jridu jin;abru personalment . Dan ifisser li [add ma jista ’ ji;bor il - vot

f ’ isem xi [add ie[or . Importanti wkoll li min imur ji;bor il - vot jie[u mieg[u l - karta tal - identità .

Ming[ajrha l - vot ma jing[atax .

Il - voti jdumu fl - g[ases sal - {add 3 ta ’ Marzu . Wara , dawn jer;g[u jmorru fl - Uffi//ju Elettorali u minn hemm tkun segwita l - istess pro/edura . Dejjem trid tmur personalment .

Malta wie[ed irid imur l - Evans Building Sant ’ Iermu l - Belt filwaqt li G[awdex irid imur fl - uffi//ju tal - ID Cards fi Pjazza San Fran;isk ir - Rabat G[awdex .

L - a[[ar ;urnata biex wie[ed ji;bor id - dokument tal - vot tieg[u hi l - {amis 7 ta ’ Marzu sa nofsillejl . Wara dak il - [in g[al ebda ra;uni u /irkustanza l -

Kummissjoni Elettorali ma tqassam voti .

Dawk li g[andhom qraba barra minn Malta u qed jag[mlu l - a[[ar arran;amenti biex ji;u jivvutaw , jekk il - voti ma jkunux tqassmu fid dar iridu ji;bruhom personalment huma sat - 3 ta ’ Marzu . Wara dik id data ma jistg[ux jivvutaw g[aliex ma jkollhomx id - dokument tal - vot .

Din se tkun l - ewwel elezzjoni ;enerali li fiha persuna tista ’ tivvota ;img[a qabel – is - Sibt 2 ta ’ Marzu .

Dan jekk il - persuna se tkun imsiefra . Biex tkun tista ’ tag[mel dan persuna trid tmur l - uffi//ju elettorali Malta jew l - uffi//ju tal ID Cards fi Pjazza San Fran;isk ir Rabat G[awdex u jie[u

dikjarazzjoni ;uramentata li se jkun imsiefer . Imbag[ad ikun jista ’ jmur jivvota mis - 7 a . m sal -1 0 p . m is - Sibt 2 ta ’ Marzu fi/ - /entru tal g[add tal - voti n - Naxxar . Dan japplika wkoll g[al G[awdxin li wkoll iridu jivvutaw in - Naxxar .

Din id - dikjarazzjoni ;uramentata trid issir sal - :img[a l -1 ta ’ Marzu f ’1 2 p . m . Jekk persuna tmur wara dan il - [in id - dikjarazzjoni ma tkunx tista ’ ssir .

Biex issir din id - dikjarazzjoni persuna tista ’ tmur mit - Tnejn sal :img[a mit - 8 a . m sas - 2 p . m u mit 3 p . m sas - 7 p . m u s - Sibt mit - 8 a . m sas -1 p . m . Dan barra l - :img[a l -1 ta ’ Marzu li jkun jista ’ jag[mel id dikjarazzjoni ;uramentata sa 1 2 p.m.

40 Avvi]i PN

AVVI}I SO?JALI

MARIO DE MARCO. Il{bieb ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 19 ta’ Frar fil-lukanda Qawra Palace, Bu;ibba. Tluq bilprivates fit-8.30 a.m. millpostijiet tas-soltu. Biljetti €3 u g[all-biljetti /emplu 21444437, 21247049, 99450902 jew 21223911.

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe Cassar qed jorganizzaw Get Together, it-Tlieta, 19 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN talIm;arr. D[ul b’xejn u g[al aktar informazzjoni /emplu 99468624, 79459227 jew 21451569.

PETER MICALLEF. Il{bieb ta’ Peter Micallef se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 19 ta’ Frar fit-Topaz Hall, {al Qormi. G[all-biljetti /emplu 21465070 jew 79460054.

MARTHESE PORTELLI. Il{bieb ta’ Marthese Portelli se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 19 ta’ Frar fl-10 a.m. fil-

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

lukanda Cavalieri, San :iljan.

Prezz €5.50 u t-trasport b’xejn.

G[all-bookings /emplu 99263411, 77820720 jew 79384882.

EDWIN VASSALLO. Il{bieb ta’ Edwin Vassallo se jorganizzaw Coffee Morning, lErbg[a, 20 ta’ Frar fid-9 a.m. fisSt Martin’s Restaurant, ilBa[rija. It-trasport jitlaq millpostijiet tas-soltu fit-8.30 a.m.

Prezz €5 u g[al aktar informazzjoni jew trasport /emplu 21433869.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb

ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw {ar;a g[al-Limestone Heritage fis-Si;;iewi u l-Mit[na taxXarolla fi]-}urrieq, l-Erbg[a, 20 ta’ Frar fid-8.45 a.m. Prezz €6 u g[all-bookings /emplu 23285000.

KARL GOUDER. Il-{bieb ta’ Karl Gouder se jorganizzaw Ri/eviment, l-Erbg[a, 20 ta’ Frar fis-7 p.m. fil-lukanda Diplomat, Tas-Sliema. Kul[add mistieden jattendi.

TONI BEZZINA. Il-{bieb ta’ Toni Bezzina se jorganizzaw Attività So/jali g[ar-residenti ta]-}urrieq, il-Qrendi, l-Imqabba, {al Kirkop u {al Safi, l-Erbg[a, 20 ta’ Frar fis-7 p.m. fl-Aida Hall, i]-}urrieq.

MARIO RIZZO NAUDI. Il{bieb ta’ Mario Rizzo Naudi se jorganizzaw Coffee Morning, lErbg[a, 20 ta’ Frar f’Villa Ferretti, Bir]ebbu;a. Prezz €5 u t-trasport provdut. G[all-biljetti /emplu 99425240.

TONIO FENECH. Il-{bieb ta’ Tonio Fenech se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 21 ta’ Frar fid-8.45 a.m. fil-Montekristo Estates, {al Farru;. Prezz €5 u g[all-bookings /emplu 27327302 jew 79927302.

DAVID CASA. Il-{bieb ta’ David Casa se jorganizzaw Coffee Morning, il-{amis, 21 ta’ Frar fil-lukanda Alexandra, San :iljan. G[all-biljetti /emplu 21232166, 79421071 jew 99462078, jew ibag[tu email fuq david@davidcasa.eu.

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI {’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju

PN.

IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99804642.

BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200.

BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-

Uffi//ju PN.

BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038.

G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. fl-

Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426. {AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.

L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382.

L-ISLA. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5.30 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21806226 jew 99602472.

IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 79442733. {AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456.

L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979.

L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.

L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603.

IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 99453507.

IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. flUffi//ju PN. IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com.

PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222.

RA{AL :DID. Kull nhar ta’ Tlieta u {amis bejn l-10 a.m. u l-11 a.m. u bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 79290954 jew 77290954.

TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633.

IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt. {AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529.

SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. flUffi//ju PN. SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086.

SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 p.m. flUffi//ju PN. SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u 12.30 p.m. flUffi//ju ‘Dar il-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt.

IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99225033.

VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 p.m. flUffi//ju PN. IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju PN. IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. {A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 79292538 jew 79674816. {A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849.

I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. fl-Uffi//ju PN.

Avvi]i PN 41

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013 TONI BEZZINA. Il-{bieb ta’ Toni Bezzina se jorganizzaw Attività So/jali g[ar-residenti ta’ Bir]ebbu;a u Marsaxlokk, il{amis, 21 ta’ Frar fis-7 p.m. flUffi//ju PN ta’ Bir]ebbu;a.

L-IMQABBA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN se jorganizza Attività So/jali g[all-kandidati kollha tal-elezzjoni ;enerali u talKunsill Lokali, il-{amis, 21 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-lokalità.

TONIO FENECH. Il-{bieb

ta’ Tonio Fenech se jorganizzaw attività g[ar-residenti talMellie[a, San Pawl il-Ba[ar, Burmarrad u l-Wardija, il:img[a, 22 ta’ Frar fit-8 p.m. fillukanda Coastline, San Pawl ilBa[ar. G[al aktar informazzjoni /emplu 27327302 jew 79927302.

CHRIS SAID. Il-{bieb ta’

Chris Said se jorganizzaw Ri/eviment, il-:img[a, 22 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fil-lukanda Grand Hotel, G[ajnsielem, G[awdex. Ikun hemm min jie[u [sieb it-tfal u programm apposta g[alihom. G[al iktar informazzjoni u biljetti /emplu 21558860 jew 79558860.

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe Cassar se jorganizzaw Disco Party, il-:img[a, 22 ta’ Frar fid9.30 p.m. fit-Tattingers Club, irRabat. D[ul b’xejn. G[al aktar informazzjoni /emplu 99468624, 79459227 jew 21451569.

MARIO GALEA. Il-{bieb ta’

Mario Galea se jorganizzaw Harbour Cruise minn Tas-Sliema g[al Marsamxett u lura, il:img[a, 22 ta’ Frar. Prezz €3 u g[all-biljetti /emplu 99465295, 99487102, 79369800, 99843063, 79334537 jew 99862141.

MARIO RIZZO NAUDI. Il-

{bieb ta’ Mario Rizzo Naudi se jorganizzaw Attività So/jali g[ar-residenti tal-Marsa, il:img[a, 22 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-Marsa.

GEORGE PULLICINO. Il-

{bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw }jara fi/-?entru ?iviku tas-Swieqi u l-Park talFamilja fil-Mag[tab, is-Sibt, 23 ta’ Frar fis-2.15 p.m. L-attività hi bla [las u t-trasport ipprovdut jibda g[all-[abta tas-1 p.m. G[al aktar informazzjoni /emplu 79062222 jew 21344589 jew ]uru s-sit www.georgepullicino.pn.

MICHAEL GONZI. Il-{bieb ta’ Michael Gonzi se jorganizzaw Pasta Night, is-Sibt, 23 ta’ Frar fit-8 p.m. fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra. Prezz €10 u g[all-biljetti /emplu 99447972 jew 99885165.

PAULA MIFSUD BONNICI.

fil-lukanda Cavalieri, San :iljan.

Prezz €20 g[all-kbar u €8 g[attfal. Ikun hemm trasport g[al min jixtieq. G[al aktar informazzjoni /emplu 79696073.

EMANUEL DELIA. Il-{bieb ta’ Emanuel Delia se jorganizzaw Attività g[a]-}g[a]ag[, il-{add, 24 ta’ Frar fis-7.30 p.m. filCaribbean Night Club, Bir]ebbu;a. D[ul €5 inklu] drink b’xejn meta turi l-biljett.

G[all-bookings /emplu 79044550 jew ibg[at email lil info@delia.pn.

RYAN CALLUS. Il-{bieb ta’ Ryan Callus se jorganizzaw Ri/eviment, it-Tnejn, 25 ta’ Frar fit-8 p.m. fl-Eden Lodge, i]}urrieq. Trasport provdut misSi;;iewi, {al Luqa u {al Qormi.

G[al iktar informazzjoni /emplu 99847033, 79461207 jew 21461002. Jattendi l-Prim Ministru u Kap tal-PN Lawrence Gonzi.

EMANUEL DELIA. Il-{bieb ta’ Emanuel Delia se jorganizzaw Attività So/jali, it-Tnejn, 25 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-Imqabba. Wara jkun hemm ri/eviment. D[ul b’xejn.

EMANUEL DELIA. Il-{bieb ta’ Emanuel Delia se jorganizzaw Attività So/jali, it-Tlieta, 26 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN ta’ {al Safi. Wara jkun hemm ri/eviment. D[ul b’xejn.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw Coffee Morning, l-Erbg[a, 27 ta’ Frar fid-9.30 a.m. f’Villa Arrigo, in-Naxxar. Prezz €3 u g[allbookings /emplu 23285000.

ANTOINE BORG. Il-{bieb ta’ Antoine Borg se jorgannizaw Ri/eviment, l-Erbg[a, 27 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tarRabat. Biljetti ming[and ilhelpers jew /emplu 79092845, 79703644 jew 27450114. D[ul b’xejn.

EMANUEL DELIA. Il-{bieb ta’ Emanuel Delia se jorganizzaw Attività So/jali, l-Erbg[a, 27 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-Qrendi. Wara jkun hemm ri/eviment. D[ul b’xejn.

MARIO RIZZO NAUDI. Il{bieb ta’ Mario Rizzo Naudi se jorganizzaw Attività So/jali g[ar-residenti tal-Gudja, lErbg[a, 27 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tal-Gudja.

CHARLÒ BONNICI. Il{bieb ta’ Charlò Bonnici se jorganizzaw Coffee Morning, il{amis, 28 ta’ Frar fil-lukanda Golden Tulip Vivaldi, San :iljan. Prezz €5 bit-trasport inklu] u g[all-biljetti /emplu 79992238.

Il-{bieb ta’ Paula Mifsud Bonnici se jorganizzaw Ri/eviment, is-Sibt, 23 ta’ Frar fit-8 p.m. f’The Palms, San :iljan. Prezz €5 u g[all-biljetti /emplu 21239210, 79797178 jew 99242945.

STEPHEN SPITERI. Il{bieb ta’ Stephen Spiteri se jorganizzaw Ri/eviment, il{amis, 28 ta’ Frar fit-8.30 p.m. fil-Montekristo Estates. G[allbiljetti /emplu 99424827, 99886394 jew 79955555.

TONI BEZZINA. Il-{bieb ta’ Toni Bezzina se jorganizzaw Attività g[a]-}g[a]ag[, is-Sibt, 23 ta’ Frar fid-9 p.m. fis-Seaside Bar (ma;enb il-pitch tal-bo//i), Bir]ebbu;a. D[ul b’xejn.

EMANUEL DELIA. Il-{bieb ta’ Emanuel Delia se jorganizzaw Attività So/jali, il-{amis, 28 ta’ Frar fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN ta’ Bir]ebbu;a. Wara jkun hemm ri/eviment. D[ul b’xejn.

MARK ANTHONY SAMMUT. Il-{bieb ta’ Mark

SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb ta’ Simon Busuttil se jorganizzaw Coffee Morning, il-:img[a, 1 ta’ Marzu fid-9 a.m. fix-Xara Lodge,

Anthony Sammut se jorganizzaw Ikla, is-Sibt, 23 ta’ Frar fit-8 p.m.

limiti tar-Rabat. Prezz €5 bittrasport inklu] u g[all-biljetti /emplu 79010504 jew 25965286.

fit-8 p.m. fil-Buskett Roadhouse.

G[al aktar dettalji /emplu 21462304 jew 98892013.

JASON AZZOPARDI. Il{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Ri/eviment, il:img[a, 1 ta’ Marzu fis-7.30 p.m. fir-Renassance, Montekristo Estates, {al Farru;. Prezz €2 u g[all-biljetti /emplu 22985100 jew 99841333.

MARTHESE PORTELLI. Il{bieb ta’ Marthese Portelli se jorganizzaw Ri/eviment, is-Sibt, 2 ta’ Marzu fit-8 p.m. f’Torre Paulina, il-Madliena. D[ul b’xejn. G[all-bookings /emplu 99263411, 77820720 jew 99120568 jew ibg[atu email lil martheseportelli.pn@gmail.com.

FRANS AGIUS. Il-{bieb ta’ Frans Agius se jorganizzaw Ri/eviment, il-:img[a, 1 ta’ Marzu fit-8.30 p.m. f’Villa Blanche, {al Far. ROBERT CUTAJAR. Il{bieb ta’ Robert Cutajar se jorganizzaw Ri/eviment, il:img[a, 1 ta’ Marzu fit-8 p.m. fil-lukanda SAS Radisson Golden Sands. Prezz €7, li jinkludi t-trasport mil-lokalitajiet tad-distrett. Biljetti jistg[u jinkisbu mill-Uffi//ju PN talMellie[a, San Pawl il-Ba[ar u nNaxxar, ibag[tu SMS fuq 79262101, 99824570 jew 99856662, jew email fuq robertcutajar72@gmail.com.

MARIO RIZZO NAUDI. Il{bieb ta’ Mario Rizzo Naudi se jorganizzaw Attività So/jali g[ar-residenti ta’ {al Tarxien, il:img[a, 1 ta’ Marzu fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN ta’ {al Tarxien.

GEORGE PULLICINO. Il-

{bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw }jara fil-Foss talImdina, is-Sibt, 2 ta’ Marzu fis2.15pm. L-attività hi bla [las u ttrasport ipprovdut jibda g[all[abta tas-1 p.m. G[al aktar informazzjoni /emplu 79062222 jew 21344589 jew ]uru s-sit www.georgepullicino.pn.

CLYDE PULI. Il-{bieb ta’

Clyde Puli se jorganizzaw Get Together, is-Sibt, 2 ta’ Marzu fis7.30 p.m. fl-Old Power House, Valletta Waterfront, il-Belt.

G[all-biljetti /emplu 21490643.

TONIO FENECH. Il-{bieb

ta’ Tonio Fenech se jorganizzaw attività g[ar-residenti tat-tmien u t-12-il distrett, is-Sibt, 2 ta’ Marzu fit-8 p.m. fl-MFCC, Ta’ Qali. G[al aktar informazzjoni ]uru s-sit www.toniofenech.com.

PHILIP MIFSUD. Il-{bieb ta’ Philip Mifsud se jorganizzaw Ri/eviment, is-Sibt, 2 ta’ Marzu

TONI BEZZINA. Il-{bieb ta’ Toni Bezzina se jorganizzaw Get Together, is-Sibt 2 ta’ Marzu fit8 p.m. fl-Eden Lodge, i]-}urrieq.

Prezz €5 u t-tfal b’xejn. Trasport provdut b’xejn. Biljetti ming[and il-helpers, /emplu 99995742 jew 99490826 jew ibag[tu email fuq info@tonibezzina.com.

RYAN CALLUS. Il-{bieb ta’ Ryan Callus se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tnejn, 4 ta’ Marzu fid-9 a.m. fl-Eden Lodge, i]-}urrieq. Trasport provdut misSi;;iewi, {al Luqa u {al Qormi.

G[al iktar informazzjoni /emplu 99847033, 79461207 jew 21461002.

EMANUEL DELIA. Il-{bieb ta’ Emanuel Delia se jorganizzaw Attività So/jali, it-Tnejn, 4 ta’ Marzu fis-7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN ta]-}urrieq. Wara jkun hemm ri/eviment. D[ul b’xejn.

MARIO DE MARCO. Il{bieb ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 5 ta’ Marzu fix-Xara Lodge, limiti tar-Rabat . Tluq bilprivates fit-8.30 a.m. millpostijiet tas-soltu. Biljetti b’xejn u g[all-biljetti /emplu 21444437, 21247049, 99450902 jew 21223911.

CLYDE PULI. Il-{bieb ta’ Clyde Puli se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 5 ta’ Marzu fit-Topaz Hall, {al Qormi. Tluq tat-trasport fid-9 a.m. G[allbiljetti /emplu 21490643.

JASON AZZOPARDI. Il{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning g[al Jum il-Mara, it-Tlieta, 5 ta’ Marzu fil-Montekristo Estates, {al Farru;. It-trasport jitlaq fit8.30 a.m. Prezz €5 u g[allbiljetti /emplu 22985100 jew 99841333.

CHARLÒ BONNICI. Il{bieb ta’ Charlò Bonnici se

jorganizzaw Ri/eviment g[arresidenti tat-tmienja u l-11-il distrett f’g[eluq il-kampanja elettorali, it-Tlieta, 5 ta’ Marzu fis-7.30 p.m. fl-MFCC, Ta’ Qali.

D[ul b’xejn. G[al aktar informazzjoni /emplu 79796667 jew 79992238. Trasport provdut.

PETER MICALLEF. Il{bieb ta’ Peter Micallef se jorganizzaw Ri/eviment, itTlieta, 5 ta’ Marzu fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra. G[allbiljetti /emplu 21465070 jew 79460054.

SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb ta’ Simon Busuttil se jorganizzaw Serata ta’ Divertiment, l-Erbg[a, 6 ta’ Marzu fis-7.30 p.m. flMFCC, Ta’ Qali. Prezz €15 u g[all-biljetti /emplu 79010504 jew 25965286.

MARIO GALEA. Il-{bieb ta’ Mario Galea se jorganizzaw Ri/eviment, l-Erbg[a, 6 ta’ Marzu f’Villa Overhills, Bir]ebbu;a. G[all-biljetti /emplu 99465295, 99487102, 79369800, 99843063, 79334537 jew 99862141.

DAVID AGIUS. Il-{bieb ta’ David Agius se jorganizzaw Coffee Morning, l-Erbg[a, 6 ta’ Marzu fid-9 a.m. fil-Buskett Roadhouse, ir-Rabat. Prezz €5 u t-trasport provdut. G[allbookings /emplu 79423101 jew 21417507 jew ibag[tu email fuq david.agius@gov.mt.

MICHAEL GONZI. Il-{bieb ta’ Michael Gonzi se jorganizzaw Ri/eviment, l-Erbg[a, 6 ta’ Marzu fit-8 p.m. f’Palazzo Promontorio, il-Wardija. G[allbookings /emplu 99447972 jew 99885165.

JEAN PIERRE FARRUGIA.

Il-{bieb ta’ Jean Pierre Farrugia se jorganizzaw Coffee Morning, l-Erbg[a, 6 ta’ Marzu fid-9.30 am. fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. It-trasport jitlaq fid-9 a.m.

Prezz €5 u g[al aktar informazzjoni ]uru s-sit www.facebook.com#jeanpierrefar rugia.mt.

VICTOR SCERRI. Il-{bieb ta’ Victor Scerri se jorganizzaw Party, l-Erbg[a, 6 ta’ Marzu fis7.30 p.m. f’Villa Blanche, {al Far. Prezz €2 bit-trasport inklu] u biljetti ming[and il-helpers jew /emplu 99239840 jew 21242599.

IL-FATTI TA’ GVERN NAZZJONALISTA FIL-QASAM SPORTIV (2008-2013)

44 Attwalità

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Inizjattivi fl-interess tad-dilettanti tal-isport awtomobilitiku

It-trakka l-;dida f’{al Far se tkun ta’ benefi//ju kbir

Il-Motorsport igawdi minn g[add ta’ skemi u inizjattivi tal-Gvern Trakka ;dida tal-karting f’{al Far Wara li fl-2012 il-Gvern ivvota ¤350,000 g[al trakka tal-motorsport, saret trakka temporanja professjonali g[atta[ri; u l-kompetizzjonijiet tal-Karting, li takkomoda wkoll lil Mini Motos, il-Quad Bikes, il-Motards, l-Iscooters, kif ukoll iservi ta’ u?u g[al dawk il-vetturi li jipparte/ipaw fil-Hill Climbs u d-Drifting.

Dan l-investiment inkluda wkoll ix-xiri ta’ barriers g[attrakka, titjib fit-trakka talkwart ta’ mil u x-xiri ta’ apparat ie[or. Din it-trakka g[andha d-daqs u lkonfigurazzjoni me[tie;a biex tilqa’ attivitajiet internazzjonali u saret fuq pariri mog[tija minn espert internazzjonali mag[]ul millMalta Motorsport Federation li g[amel ukoll id-disinji tag[ha.

Din it-trakka saret b’investiment tal-Gvern ta’ ¤150,000 wara ftehim mil[uq mal-Malta Motorsport Federation u l-Malta Drag Racing Association.

Barra dan, fl-a[[ar snin kien hemm ukoll numru ta’ artijiet pubbli/i li g[addew g[and lg[aqdiet tal-motorsport g[allu]u tag[hom jew li qed jintu]aw g[al dan l-isport.

Fost dawn l-artijiet hemm dik tal-Malta Drag Racing Association – Il-Kwart ta’ Mil f’Hal Far, tal-Asso/jazzjoni Sport Muturi, f’Ta’ Qali, talIsland Karting Club, f’{al Far u l-Barriera tal-A[rax filMellie[a g[all-Off-Road Motorsport.

G[ajnuna u inizjattivi ma jaqtg[u xejn

Kienu bosta l-inizjattivi me[uda fl-a[[ar snin flinteress tad-dilettanti tal-isport awtomobilistiku. Fost l-o[rajn kien hemm: 95% sussidju tal-kirja fuq art mg[oddija lill-klabbs u federazzjonijiet tal-motorsport g[ajnuna finanzjarja biex ;ew organizzati diversi attivitajiet tal-Motorsport fosthom Paqpaqli g[allIstrina, Mdina Grand Prix, Gozo Grand Sprint u JDM Allstars European Drafting Championship.

Il-finanzjament biex ilMalta Motorsport Federation organizzat korsijiet lissewwieqa u marshalls bi s[ab mal-FIA. g[ajnuna diretta mill-iskema ta’ Youth Development lil Gianluca Dingli, prodott ta’ Skolasport immexxija millKMS.

Skemi fiskali li minnhom igawdu direttament is-sidien tal-vetturi klassi/i u sportivi.

Skema ta’ in/entivi g[allmotorsport li permezz tag[ha, id-dilettanti tal-vetturi klassi/i jkollhom pjan/a tarre;istrazzjoni wa[da g[allvetturi klassi/i tag[hom. Din l-iskema, g[andha l-potenzjal li tin/entiva s-sidien ta’ madwar 2,000 vettura

klassika. Ta[t din l-iskema kien hemm 176 vettura klassika li applikaw u bbenefikaw.

Numru ta’ artijiet pubbli/i li g[addew g[and l-g[aqdiet talisport awtomobilistiku g[allu]u tag[hom. Fost dawn lartijiet hemm dawk tal-Malta Drag Racing Association f’Hal Far, l-Asso/jazzjoni Sport Muturi f’Ta’ Qali, l-

Island Karting Club f’{al Far u l-Barriera tal-A[rax filMellie[a g[all-Off Road Motorsport. }ew; Kunsilli Lokali, ukoll ifinanzjati minn fondi pubbli/i, appo;;aw ]ew; attivitajiet g[al Motorsport: ir-Rabat appo;;ja l-Hill Climb fl-Imta[leb u n-Naxxar appo;;ja in-Naxxar Mortorsport Festival.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Attwalità 45

IL-FATTI TA’ GVERN NAZZJONALISTA FIL-QASAM SPORTIV (2008-2013)

G[ajnuna finanzjarja g[al diversi attivitajiet tal-Motorsport Matul din il-le;i]latura lGvern [a bosta inizjattivi biex itejjeb il-kundizzjonijiet mhux biss ta’ dawk li jipprattikaw lisport awtomobilistiku, [alli dan ikun aktar sikur g[alihom u g[all-ispettaturi imma g[en finanzjarjament f’diversi attivitajiet o[ra li g[andhom x’jaqsmu mal-isport tal-karozzi li f’Malta hu segwit bl-eluf.

Paqpaqli g[all-Istrina – Dan l-a[[ar saret it-tielet edizzjoni u g[al darba o[ra l-Kunsill Malti g[all-iSport assista dan lavveniment. B[as-snin li g[addew, fl-edizzjoni ta’ din is-sena il-Kunsill Malti g[allIsport kien is-sie[eb ewlieni tal-Malta Comunity Chest Fund f’dan l-avveniment.

Minbarra li dan l-avveniment joffri spettaklu u opportunità lid-dilettanti tal-motorsport huwa mezz ie[or ta’ solidarjetà permezz tal-isport.

Valletta Grand Prix: Sa millbidu tal-Valletta Grand Prix, ilGvern permezz tal-Awtorità Maltija g[at-Turi]mu (MTA) u l-Kunsill Malti g[all-iSport (KMS) taw il-kontribuzzjoni finanzjarja biex dan lavveniment seta’ jse[[. Is-sena li g[addiet, min[abba xxog[lijiet li huma g[addejjin fil-Belt Valletta, dan lavveniment li huwa sinonimu max-xhur ta’ Mejju, ;ie pospost g[ax-xahar ta’ Ottubru u ;ie organizzat b’su//ess madwar it-toroq tal-Imdina, grazzi g[all-koperazzjoni talKunsill tal-Mdina.

Gozo Grand Sprint: F’Novembru 2011 ;ie organizzat g[all-ewwel darba lGozo Grand Sprint millKunsill Malti g[all-Isport (KMS) flimkien mal-Malta Motorsport Federation (MMF) bil-kollaborazzjoni tal-

Il-Gvern g[araf li l-Valletta GP qed iwassal ukoll biex anke fil-Motorsport ikollna t-turi]mu sportiv

Ministeru g[al G[awdex u sSegretarjat Parlamentari g[a]}g[a]ag[ u Sport. F’dan lavveniment hadu sehem 83 sewwieq flimkien mas-support teams tag[hom fejn dan gibed ukoll l-attenzjoni ta’ g[add kbir ta’ dilettanti tal-karozzi li [afna minnhom qasmu l-fliegu u ing[aqdu ma’ bosta G[awdxin biex isegwu lavveniment. Dan l-avveniment gie wkoll reklamat fi Sqallija bir-rizultat li ;ibed ilparte/ipazzjoni ta’ Alessandro Modica u Alessio Cascone li huma ]ew; stilel ;odda filqasam tad-drifting fl-Italja. Lavveniment kien segwit millmedia ta’ Sqallija. ?ifri li ing[ataw mill-kumpanija Gozo Channel urew li meta sar dan lavveniment, il-vapuri talkumpanija ;arrew aktar minn 32,500 passi;;ier u aktar minn 10,000 vettura. Dan ifisser ]ieda ta’ aktar minn 4,500 passi;;ier u 1,500 vettura fuq /ifri re;istrati fl-istess ;ranet fl-2009 jew ]ieda ta’ 16% u 17% rispettivament.

JDM All Stars European Drifting Championship: IlKunsill Malti g[all-iSport u

entitajiet o[ra tal-Gvern ma qag[dux lura milli jag[tu lkontibuzzjoni tag[hom biex f’Malta setg[et tittella’ l-JDM All Stars European Championship. Dan ilkampjonat ;ibed lejn pajji]na numru ta’ sewwieqa taddrifting tal-aqwa livell. Dan lavveniment ta wkoll lopportunità lil numru ta’ sewwieqa tad-drifting lokali biex jie[du sehem f’dan ilkampjonat Ewropew kif ukoll ing[ataw i/-/ans li jkomplu jie[du sehem fil-kumplament tal-kampjonat madwar lEwropa. Dan il-kampjonat kien iffilmjat minn numru kbir ta’ stazzjonijiet televi]ivi barranin tal-motorsport li servew ta’ promozzjoni g[al pajji]na.

Artijiet pubbli/i g[allMotorsport Minkejja diversi g[ajnuniet li jing[ataw lil diversi g[aqdiet sportivi, il-KMS jifhem li g[ad baqa’ [afna investiment xi jsir fil-fa/ilitajiet sportivi.

Madanakollu hemm numru ta’ artijiet pubbli/i li di;à g[addew g[and l-g[aqdiet talmotorsport g[all-u]u tag[hom.

Huwa importanti li kul[add jifhem li Malta ]g[ira u l-art hija skarsa u g[aldaqstant je[tie; li jsir u]u massimu u effi/jenti mill-art mog[tija mill-isport. Huwa importanti li d-dixxiplini kollha li jistg[u ju]aw l-istess tip ta’ fa/ilità jag[mlu dan f’sens ta’ koperazzjoni. Dawn huma lfa/ilitajiet pre]enti g[allmotorsport.

Drag Racing: Il-Kwart ta’ Mil f’{al-Far - Il-Gvern, fl2002, kien g[adda art f’{al Far lill-Malta Drag Racing Association b’valur kummer/jali ta’ ¤480,000.00 biex fiha jsiru attivitajiet talkwart ta’ mil. Din l-art g[andha l-valur tal-kirja kummer/jali ta’ ¤24,000,00 qed tinkera biss ¤1,793.62.

Asso/jazzjoni Sport Muturi: Takkomoda diversi dixxiplini – L-Asso/jazzjoni Sport Muturi tag[mel u]u minn art pubblika f’Ta Qali biex torganizza kompetizzjonijiet tal-Autocross, il-Banger Racers, id-Demolition, ilMotocross, il-Quad Bikes, l4x4 buggies u t-trials.

F’Di/embru li g[adda l-gvern [abbar li g[adda bi//a art lillASM biex tkompli ti]viluppa u testendi /-/irkwit tag[ha f’Ta’ Qali. B’hekk l-ASM ;iet rilokata f’Ta’ Qali stess biex g[all-ewwel darba din lasso/jazzjoni se jkollha titlu fuq l-art li fuqha g[andha lfa/ilitajiet.

Island Karting Club : Ing[ata art f’{al Far - Fis-sena 2002, il-Gvern g[adda art lillIsland Karting Club, b’valur kummercjali ta’ ¤384,000. biex fuqha tinbena track talkarting.

Off-Road Motorsport: Jing[ata Barriera fl-A[rax talMellie[a – Fl-a[[ar erba’ snin, il-Gvern g[adda fa/ilità biex tkun tista’ tintu]a middilettanti tal-Off Road. Din ilfa/ilità, li tinsab fl-inhawi talMellie[a, se tkun qed takkomoda dak il-motorsport li huwa offroad.

Dan mhux kollox g[ax ftit tal-;img[at ilu l-MEPA approvat ukoll il-permess biex tinbena trakka permanenti talIsland Karting Club.

46

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

SPORT

FUTBOL TALJAN

Totti u Roma jwaqqfu l-[arba ta’ Juventus Goal stupend skorjat mill eks midfielder ta Blackburn -

captain Francesco Totti ta reb[a importanti lil Roma flOlimpico u waqqaf il-[arba li kienu qabdu Juventus.

Din ir-reb[a ta’ Roma se tkompli tkabbar l-interess fisSerie A hekk kif issa Juventus g[andhom [ames punti fuq Napoli u sal-lejla l-vanta;; jista’ jonqos anke g[al tnejn.

Roma, issa telg[u fis-seba’ post.

Juventus dehru g[al [inijiet twal superjuri sakemm fis-57 minuta wasal il-goal ta’ Totti, il-224 wie[ed tieg[u bil-flokk ta’ Roma.

Fil-partita l-o[ra, Palermo nqalg[u mill-a[[ar post talklassifika bi draw, 1-1, g[and it-tim ta’ nofs il-klassifika, Chievo. Imma dan ir-ri]ultat i[alli lit-tim Sqalli jfittex lewwel reb[a tieg[u barra minn daru dan l-ista;un.

Palermo issa jinsabu fid-19il post b’19-il punt minn 25 log[ba, punt fuq Siena, li jilag[bu llum, u tlieta bog[od miz-zona salvazzjoni, waqt li Chievo avvanzaw ]ew; postijiet fil-11-il post b’29 punt.

Palermo, li ilhom ma jirb[u 10 partiti, marru fil-vanta;; fil-[ames miunta permezz talGFA

,

Ri]ultati Serie A

Chievo v Palermo Roma v Juventus Milan v Parma Illum Catania v Bologna Genoa v Udinese Napoli v Sampdoria Pescara v Cagliari Torino v Atalanta Fiorentina v Inter It-Tnejn Siena v Lazio Serie B Ascoli v Pro Vercello Bari v Crotone Brescia v Vicenza Cittadella v Cesena Grosseto v Virtus L. Reggina v Padova Sassuolo v Spezia Ternana v Empoli Varese v Juve Stabia Livorno v Modena

1-1 1-0 2-1 Erik Lamela (it-teni mix-xellug) ta’ Roma, jattakka lil Arturo Vidal (it-tieni mil-lemin) ta’ Juventus, b’Andrea Pirlo (nofs) isegwi l-azzjoni

0-0 0-0 0-1 1-1 2-2 2-1 3-2 0-0 1-1 1-2

Ri]ultati lokali

II Div

II Div.

}ebbu; R. v Oratory Y. G’sielem v St. Lawrence S.

0-5 3-0

San :wann v Valletta Pietà v Paola H. Melita v Sliema Rabat v Floriana Mellie[a v Balzan

0-4

Rabat v }ejtun G]ira Utd v Fgura Sta Venera v Marsaskala Msida v Kirkop Utd

1-0 2-2 6-2 0-4

Valletta SP v Ta’ :iorn Dingli E. v Lija#Iklin

8-2 3-2

YFA U#17

U#15

SWAN I Div

’

Rovers Mauro Formica, li approfitta minn clearance [a]ina, biex skorja l-ewwel goal mal-klabb il-;did tieg[u, li hu ng[aqad mieg[u f’Jannar.

Imma Chievo kisbu d-draw meritat meta Cyril Thereau skorja minn penalty fis-56 minuta, wara li Santiago Garcia mess il-ballun b’idu minn daqqa tar-ras minn Nicholas Frey.

1-1 2-2 0-1 2-2

Fleur de Lys v Mqabba Cospicua D. v B’Kara JRS Marsaxlokk v San :wann G[arg[ur B. v Ba[rija

0-1 2-1 0-2 6-1

Methode v Toly G. Seifert v Actavis

3-4 2-6

ISA

MAFA Valletta SP v Marsa WS 3-2 BASKETBALL St. James H. (N) Phoenix Qormi v H. Athleta 32-58 HANDBALL II Div. (I) La Salle v HMS Eurosport 14-19 Kavallieri v Luxol 29-16

I Div. (N)

La Salle ZT v Luxol 31-16 Phoenix D. v Aloysians } 16-22

BOV PREMIER

SPANJA

Doncic flok D’Amato

301 goal g[al Messi ma’ Barcelona

Mosta se jkunu mmexxija minn Danilo Doncic g[at-tieni fa]i tal-Kampjonat, li tibda l;img[a d-die[la wara li dan [a post Steve D’Amato li rri]enja mill-kariga.

D’Amato kien ilu jmexxi lil Mosta minn Novembru tal2011, u dan l-ista;un la[aq ilmira li kien stipula l-klabb filbidu tal-ista;un, dik li jilg[ab fi/-Championship Pool.

Madankollu jidher li laffarijiet xejn ma kienu sejrin tajjeb fl-a[[ar ;img[at, partikularment wara li Mosta ne[[ew bosta plejers importanti matul ix-xahar tattrasferimenti f’Jannar.

Waqt lil-klabb Mosti a//etta r-ri]enja ta’ D’Amato, [atar lil Doncic biex ikompli jmexxi lit-tim. Doncic li mexxa wkoll lil Floriana beda dan l-ista;un ma’ Sliema Wanderers u wara mexxa wkoll lil Tarxien Rainbows.

Il-plejer tas-sena, Lionel Messi, skorja t-301 goal uffi/jali tieg[u ma’ Barcelona meta kiseb iddraw kontra Granada u mbag[ad skorja l-goal tarreb[a, 2-1.

Messi, l-aqwa skorer ta’ kull ]mien ma’ Barcelona, skorja s-37 goal talkampjonat, u s’issa skorja 301 goal fi 365 partita. Din kienet l-14-il partita konsekuttiva li fiha skorja Messi.

Javier Saviola skorja luniku goal hekk kif Malaga ppreparaw g[all-konfront li jmisshom fost il-;img[a mi/-Champions League kontra Porto, b’reb[a, 1-0, kontra Athletic Bilbao.

Il-klabb mill-Costa del Sol, proprjetà tal-Qatar, li

qed jiddebutta fi/Champions League dan lista;un, it-Tlieta jmur Porto g[all-ewwel leg mill-a[[ar 16.

Is-seba’ goal tal-ista;un tal-Ar;entin Saviola wasal fit-18-il minuta, u mbag[ad kien il-goalkeeper Willy Caballero li ppriserva lvanta;; g[al Malaga, li issa jinsabu r-raba’, erba’ punti wara Real Madrid, li jinsabu fit-tielet post u li llum jilqg[u lil Rayo Vallecano.

F’partita o[ra, Getafe g[elbu fa/ilment lil Celta Vigo, 3-1, bil-goals kollha fl-ewwel taqsima.

Ri]ultati

Getafe v Celta Vigo Malaga v A. Bilbao Granada v Barcelona

3-1 1-0 1-2

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Sport

47

POOL

Malta fil-Kampjonati Ewropej fi Blackpool It-tim nazzjonali Malti tal-Pool, illum se jmur jie[u sehem filKampjonati Ewropej li se jsiru fi Blackpool, lIngilterra. Din se tkun il15-il parte/ipazzjoni tattim nazzjonali Malti f’dawn il-kampjonati.

It-tim Malti, li se jkun kompost minn Antione Cuschieri, Clayton Attard, Mario Cutajar, Ray Caruana, Johan Attard u Phillip Coleiro, hu mmexxi minn Carmel Cilia.

F’dawn il-kampjonati se jie[du sehem it-timijiet

nazzjonali tal-Ingilterra, lIskozja, l-Irlanda, l-Irlanda ta’ Fuq, Franza, il-Marokk, i/-Channel Islands, Wales u l-Bel;ju.

It-tim nazzjonali Malti, ta[t it-tmexxija ta’ Carmel Cilia, reba[ dawn ilkampjonati darbtejn, fissnin 2002 u 2008 rispettivament.

Il-kontin;ent Malti hu mmexxi mis-Segretarju :enerali tal-Malta Pool Association, Vincent Degiorgio, li huwa wkoll it-Te]orier talFederazzjoni Internazzjonali Ewropea.

It-tim nazzjonali Malti tal-Pool flimkien mas-Segretarju Vincent Degiorgio u l-kow/ Carmel Cilia

TENNIS

Federer eliminat minn Benneteau

I/-Champion renjanti tatturnament mondjali indoor tat-tennis, Roger Federer, sofra eliminazzjoni sorprendenti, 6-3, 7-5, filkwarti tal-finali, millFran/i] Julien Benneteau, li g[ad irid jirba[ unur f’karriera ta’ 13-il sena.

Is-seed numru 1 t[abat tul il-partita kollha bisservice tieg[u, u kien ibbrejkjat tliet darbiet flewwel set.

Federer kellu /ans li jer;a’ jibbrejkja fil-11-il log[ba, imma Benneteau, numru 39 fid-dinja, irnexxielu jirre]isti qabel kiseb ir-reb[a bl-ewwel match point. “Meta titlef isservice [ames darbiet kif g[amilt illum, ma tistax tirba[ indoor. Julien lag[ab

tajjeb, [oloq [afna /ansijiet minni u kienet timmeritah ir-reb[a,” qal Federer.

Benneteau issa jilg[ab kontra l-kompatrijott Gilles Simon, li elimina lisSlovakk Martin Klizan, li irtira b’injury meta kien qed jitlef, 6-7, 6-3, 3-0.

In-numru 7 fid-dinja, Juan Martin Del Potro, baqa’ bi/-/ans li jkun filfinali g[at-tieni sena konsekuttiva meta elimina lill-Finlandi] Jarkko Nieminen, 6-3, 6-4.

L-Ar;entin li s-sena lo[ra tilef il-final kontra Federer, issa jilg[ab kontra Grigor Dimitrov mal-a[[ar erbg[a, wara li l-Bulgaru irkupra minn set minn ta[t u elimina li/-?iprijott Marcos Baghdatis, 6-7, 7-6, 6-3.

48 Sport

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

L-Imdina GP 2013 rappre]entat fir-Retromobile Dan l-a[[ar Joe Said, Deputat Chairman tal-Valletta Grand Prix Foundation, flimkien ma’ Alan Said u Ray Vella rrappre]entaw il-Fondazzjoni waqt ir-Retromobile ta’ Pari;i li saret aktar kmieni dan ix-xahar, bil-g[an li jippromwovu l-Imdina GP 2013 li se jsir bejn l-10 u t-13 ta’ Ottubru.

Ta’ min jirrimarka li l-istand ta’ Malta ;;enerat interess qawwi fejn numru sostanzjali ta’ proprjetarji ta’ karozzi weg[du li se jkunu qed jie[du sehem flavveniment li se jsir f’pajji]na f’Ottubru.

Akkumpanjat minn Joe Said, lAmbaxxatur g[al Malta fi Franza, Pierre

Clive Agius li jg[ix f’Pari;i, ukoll ]ar din il-wirja u wera l-apprezzament tieg[u g[ad-dedikazzjoni li qed turi lFondazzjoni biex tippromwiovi dan ilGrand Prix anke fi Franza.

Dan ir-Retromobile ji;bor flimkien ilpassat mal-futur u hu avveniment li jattira numru kbir ta’ dilettanti u kolletturi tal-karozzi antiki minn madwar id-dinja kollha.

L-a[[ar edizzjoni tar-Retromobile ing[atat pubbli/ita` kbira mill-media Fran/i]a u barranija u kkonfermat li dan hu avveniment ferm mistenni fil-bidu ta’ kull sena g[ad-dilettanti tal-karozzi antiki.

Sport g[al-lum MFA Ta’ Qali Stadium - U*Bet

FA Trophy K#F: 2 p.m. Rabat A. v Valletta, 4 p.m. Balzan v Qormi Hibs Stadium - U*Bet FA Trophy K#F: 2 p.m. Hibs v }ebbu; R., 4 p.m. St. Andrews v Lija A. Centenary Stadium - BOV III Div: 1 p.m. Swieqi Utd v Mtarfa, 3 p.m. Attard v Mdina K., 5 p.m. Senglea A. v Marsa Mosta Stadium - BOV III Div: 2 p.m. Luqa SA v Marsaskala, 4.15 p.m. Kalkara v G[axaq Luxol Stadium - BOV III Div: 2 p.m. Ta’ Xbiex v Sta Lucija, 4.15 p.m. Qrendi v Sirens

GFA Gozo Stadium – I Div: 3

p.m. Xag[ra Utd v Nadur Y.

IASC Tarxien Grd – II Div: 8.30

a.m. B’Kara SJ v B’Bugia T., 9.45 a.m. Luqa J. v }urrieq W., 11 a.m. Mqabba A. v G]ira Utd.

MAFA Sta Margerita Grd – 9.30

a.m. }ejtun RS v Valletta S., 11.15 a.m. Marsa SM v Vittoriosa L.

BASKETBALL Ta’ Qali - 11.15 a.m. St.

James H. (I) II Div. Starlites v Miscela DO Mtarfa, 1 p.m. St. James H. (N) Hibs v Luxol, 2.45 p.m. St. James H. (N) Depiro v Alyssa Ashley LBC, 4.30 p.m. BOV KO I Div. Athleta v Floriana

HANDBALL Universita` - 9 a.m. U#15

Kavallieri v Aloysians, 10.15 a.m. U#17 (B) Luxol ST v Kavallieri RS2, 11.30 a.m.

U#17 (B) La Salle CD v Pheonix P., 12.45 p.m. U#17 (B) Starmax v Aloysians

TI:RIJIET TA}}WIEMEL Marsa - 1.30 p.m. Ir-raba’ laqg[a tal-ista;un fuq tmien ti;rijiet wa[da tal-galopp

SPARAR Bidnija - 9.30 a.m. Tkompli

l-isparatura UAE Selection Skeet u D. Trap g[all-Pelican Trophy 150+ final.

ASM Ta’ Qali – 11 a.m. It-tmien

attivita` ta; ti;rijiet bil-karozzi u l-muturi Mellie[a – 10 a.m. Il-[ames round mill-Kampjonat tatTrials fl-A[rax tal-Mellie[a

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Sport

49

Dibaba se ti;ri fil-maratona ta’ Londra I/-Champion tad-dinja diversi drabi u Champion Olimpika tal-5,000m u l-10,000m Tirunesh Dibaba, bla dubju wa[da mill-aqwa atleti nisa fuq distanzi twal, se tkun qed tiddebutta fil-maratona f’Londra f’April li ;ej.

L-Etijopjana l-o[ra u champion Olimpika filmaratona fl-2012, Tiki Gelana u r-runner up Priscah Jeptoo tal-Kenja, wkoll se jkunu qed jirritornaw fittoroq tal-kapitali Ingli]a flimkien ma’ atleti r;iel li jinkludu xejn anqas minn 11il atleta li kollha ;rew ta[t issag[tejn u sitt minuti.

Imma g[ajnejn kul[add se jkunu fuq Dibaba li ta’ 27 sena g[andha erba’ titli mondjali fuq it-track fil5,000m u l-10,000m, tliet midalji tad-deheb flOlimpjadi, inklu] it-tieni wa[da tag[ha fl-10,000m f’Londra s-sena l-o[ra u erba’ titli mondjali tal-cross country.

Dibaba ;riet l-ewwel nofs maratona tag[ha fil-Great Britain North Run f’Settembru li g[adda u wara bidu kwiet f’kundizzjonijiet diffi/li, ]iedet il-pass fl-a[[ar kilometri biex minkejja oppo]izzjoni qawwija [ar;et rebbie[a f’[in impressjonanti ta’ 67.35 minuti.

It-tliet ir;iel rebbie[a ta’ midalja fl-Olimpjadi tal-2012 ukoll se jkunu qed jirritornaw fil-kapitali Ingli]a.

Stephen Kiprotich talUganda, ir-rebbie[ sorpri]a tal-maratona Olimpika quddiem folla rekord [ames xhur ilu, se jkun qed jiffa//ja oppo]izzjoni iebsa li tinkludi wkoll lir-rebbie[a talmaratoni ta’ Londra, Berlin, Chicago, Frankfurt u Dubaj.

Ir-rebbie[ tal-midalja talfidda u darbtejn champion

tad-dinja Abel Kirui, irrebbie[ tal-bron] Olimpika Wilson Kipsang, li falla rrekord tal-korsa b’erba’ sekondi meta reba[ ilmaratona ta’ Londra s-sena l-o[ra, Patrick Makai, holder tar-rekord tad-dinja ta’ sag[tejn 3 minuti u 38 sekondi u t-tliet darbiet rebbie[ f’Londra Martin Lel, se jkunu qed jipprovdu sfida e//ellenti Kenjana g[at-ti;rija tal-21 ta’ April.

Fost l-atleti mill-Etijopja li se jimmiraw li ja//ertaw li l-;irien mill-Afrika talLvant ma jkollhomx tellieqa fa/li, se jkun hemm Tsegaye Kebed li reba[ ilmaratona ta’ Chicago issena l-o[ra u t-ti;rija f’Londra fl-2010; Ayele Abshero li reba[ il-maratona ta’ Dubaj is-sena l-o[ra bissitta l-a[jar [in (2:04.23) u Feyisa Lilesa, atleta ie[or li ni]el ta[t is-sag[tejn u l-5 minuti.

Ir-reb[a ta’ Gelana f’Rotterdam f’2:18.58 min. issena l-o[ra po;;iet li/Champion Olimpika wara lBrittannika Paula Radcliffe, ir-Russa Liliya Shobukova u l-Kenjani Mary Keitany u Catherine Ndereba fil-lista tal-aqwa ta’ kull ]mien.

Imma hi se tiffa//ja wkoll theddida kbira minn numru kbir ta’ Kenjani.

Florence Kiplagat, i/Champions tad-Dinja Edna Kiplagat, ir-runner up flOlimpjadi ta’ Londra Jeptoo, se jkun dritt warajha bl-unika assenza se tkun dik tar-Russa Petrova Arkhipova, bron] flOlimpjadi.

Il-lista ta’ atleti elite se jibdew il-maratona ta’ 42.195 km li fiha se jie[du sehem 36,000 atleta dilettant u dan jag[milha l-akbar maratona g[all-karita fid-dinja.

Tirunech Dibaba ta’ 27 sena g[andha erba’ titli mondjali fuq it-track fil-5,000m u l-10,000m, tliet midalji tad-deheb fl-Olimpjadi

Stephen Kiprotich tal-Uganda, ir-rebbie[ sorpri]a tal-maratona Olimpika se jkun qed jirritorna Londra

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Sport

50

LOTTA

Il-Federazzjoni Internazzjonali tal-Lotta tke//i l-President Il-Federazzjoni Internazzjonali talLotta (FILA) ne[[iet lill-President tag[ha wara r-rikmandazzjoni talKumitat Olimpiku Internazzjonali li lisport jitne[[a mill-Olimpjadi tas-sajf tal-2020.

L-I]vizzeru Raphael Martinetti ing[ata vot ta’ sfidu/ja mill-kollegi

tieg[u fil-Kumitat E]ekuttiv tal-FILA waqt laqg[a li saret fit-Tajlandja.

Il-Vi/i President tal-FILA, Tomiaki Fukuda, qal li l-Federazzjoni se tkompli tiddiskuti t-talba tal-lotta waqt il-laqg[a annwali li qed issir f’Phuket.

“Se niddiskutu kif nistg[u nda[[lu lura l-lotta; imma jekk xejn ma jkun

de/i] illum, se nkomplu g[ada.”

Il-lotta, li kienet parti mill-ewwel edizzjoni tal-Olimpjadi moderni fl-1896 u kienet pre]enti f’kull edizzjoni, kienet ma[suda bir-rikmandazzjoni sorpri]a tal-Board E]ekuttiv tal-Kumitat Olimpiku Internazzjonali li g[amel nhar it-Tlieta li dan l-isport jitne[[a mill-

Olimpjadi tal-2020.

Il-Lotta issa se ting[aqad ma’ seba’ dixxiplini o[ra li qed jissieltu g[all-post wie[ed li fadal fi programm irrinovat ta’ log[ob g[all-Olimpjadi meta se jkun qed jittie[ed il-vot waqt laqg[a talKumitat Olimpiku Internazzjonali fi Buenos Aires, l-Ar;entina, f’Settembru.

FUTBOL

Alessandrini jista’ jitlef il-kumplament tal-ista;un Il-midfielder ta’ Stade Renns fi Franza, Romain Alessandrini, jista’ jitlef ilkumplament tal-ista;un wara li /arrat il-ligamenti ta’ rkopptu l-leminija.

Alessandrini – li l-ista;un e//ellenti li kien qed ikollu wasslu biex il-kow/ nazzjonali ta’ Franza, Didier Deschamps, isejja[lu fit-tim nazzjonali g[all-partita ta’ [biberija tal-;img[a l-o[ra kontra l-:ermanja – se jkun qed jag[mel vi]ta g[and kirurgu biex ikun iddeterminat meta se jkun operat.

Alessandrini, li skorja 10 goals u [adem [amsa o[ra g[al Rennes fl-Ewwel Divi]joni Fran/i]a dan lista;un, we;;a’ fit-telfa 2-0 g[and Lille, il-:img[a.

Neill jiffirma ma’ Sydney Il-captain tat-tim nazzjonali Awstraljan, Lucas Neill, se jkun qed jing[aqad mal-eks captain tat-tim nazzjonali

Taljan Alessandro Del Piero u

l-Awstraljan Brett Emerton ma’ Sydney FC. Neill, li g[andu 34 sena u li lag[ab ma’ Blackburn Rovers, Everton u West Ham United fil-Premier League, kif ukoll fit-Turkija ma’ Galatasaray, ing[ata r-release mill-klabb tal-Emirati Al Wasl, ix-xahar l-ie[or.

Il-firma tad-difensur maddarbtejn Champions tal-ALeague, waslet wara li l-kow/ Frank Farina din il-;img[a ;edded il-kuntratt.

Il-media Awstraljana irrappurtat li Neill, li lag[ab 89 log[ba mal-Awstralja u lag[ab ukoll mag[hom fitTazza tad-Dinja tal-2006 u l2010, kien se jsie[eb lill-klabb rivali ta’ Melbourne Heart.

Madankollu, il-:img[a, hu ltaqa’ ma’ uffi/jali ta’ Sydney u ffirma mag[hom.

Il-klabb qal li Neill se jibda jittrenja mat-tim il-{add u se jkun disponibbli g[all-g[a]la tal-iskwadra g[all-konfront tal-;img[a d-die[la, proprju kontra Heart.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Sport

51

Ready Cash jeg[leb l-isfida ta’ Royal Dream minn Kenneth Vella

G[alkemm tliet ;img[at ilu naqas milli jirba[ l-edizzjoni ta’ din is-sena tal-Prix d’Amerique, il-Fran/i] Ready Cash ikkonferma li xorta g[andu jibqa’ kkunsidrat fost l-aqwa ]wiemel fid-dinja.

Dan wara li l-{add irnexxilu jirba[ it-ti;rija nternazzjonali Prix de France li saret ukoll fil-korsa ta’ Vincennes f’Pari;i fi Franza fuq distanza qasira ta’ 2100m.

Din it-ti;rija kellha bidu bilkarozza tat-tluq u fiha Ready Cash irnexxilu jeg[leb l-isfida tal-favorit nett Royal Dream.

Il-bidu tat-ti;rija kien wie[ed velo/i g[al Royal Dream, ir-rebbie[ talAmerique, misjuq minn Jean Philippe Dubois. Dan feta[ vanta;; ]g[ir fuq ilkumplament ta]-]wiemel, b’Ready Cash ma jkollux bidu daqstant b’sa[[tu, bissewwieq tieg[u, Franck Nivard i[alli kollox g[allah[[ar metri.

Fid-dritta finali, Royal Dream beda’ jnaqqas millpass u pront wasal l-assalt ta’ Ready Cash li qab]u fl-a[[ar metri u temm rebbie[ b’nofs tul f’medja ta’ 1.11.5” filkilometru. Timoko (Joseph Verbeeck) spi//a fit-tielet post mill-I]vedi] Noras Bean ta’ Dominik Locqueneux. }iemel ie[or Fran/i], The Best Madrik (Jean Etienne Dubois) da[al fil-[ames post minn Save The Quick ta’ Eric Raffin.

B’hekk Ready Cash, ta’ tmien snin, irnexxilu jirba[ din t-ti;rija g[at-tieni darba fil-karriera tieg[u. Dan i]]iemel hu im[arre; minn Thierry Duvaldestin u hu propjeta` ta’ Philippe Allaire.

Min-na[a l-o[ra g[al Nivard dan kien it-tielet su//ess filkarriera tieg[u fil-Prix de France.

Ready Cash (Franck Nivard) g[eleb l-isfida ta’ Royal Dream fil-Prix de France.

Su//ess ie[or g[al Chris Demanuele fi Franza Nhar it-Tnejn i]-]iemel ta’

tmien snin, Roi des Ajoncs, propjeta` tal-Malti Chris Demanuele, reba[ ti;rija ewlenija fil-korsa ta’ Toulouse fi Franza. Din itti;rija, mag[rufa b[ala Prix d’Arbois, saret fuq distanza twila ta’ 2950m. Misjuq minn Fabrice Clozier, Roi des Ajoncs temm rebbie[ wara li ]ied il-;iri fl-a[[ar metri u temm l-ewwel f’medja ta’ 1.16.8” fil-kilometru quddiem Saphir de Mahey (Franck Corbineau) u Rhum de Bocage (Arnaud Randon).

Nadar Nof (Eric Auderbert) da[al fir-raba’ po]izzjoni.

Mistoqsi dwar dan issu//ess f’Toulouse, Chris Demanuele qal li kien kuntent u fl-istess [in sorpri]

bil-wirja ta’ Roi des Ajoncs.

“Meta rajt l-ewwel metri tatti;rija u osservajt kemm i]]iemel kien lura bdejt naqta’ qalbi li seta’ jla[[aq. I]da fla[[ar metri Roi des Ajoncs wera klassi kbira. Mertu ta’ dan kollu g[andu jie[du Fabrice Clozier u ttrainer ta]-]iemel, il-[abib tieghi Daniel Vallee,” tenna Chris Demanuele.

Sal-lum fil-karriera tieg[u, Roi des Ajoncs ;era f’75 ti;rija. Minn dawn reba[ tmienja u kellu 33 pjazzament. Dan ifisser ¤142, 620 f’reb[ ta’ premjijiet. Nhar il:imgha li g[adda, Demanuele ing[ata rikonoxximent g[as-su//essi internazzjonali waqt it-tieni edizzjoni tal-Malta Horse Racing Awards.

Roi des Ajoncs, propjeta` ta’ Chris Demanuele, li kompla g[addej bis-su//ess tieg[u fi Franza.

LOKALI

Tnejn tal-Premier l-aktar mistennija

L-aktar ]ew; ti;rijiet mistennija li jsiru llum wara nofsinhar fil-korsa tal-Marsa se jkunu riservati g[al ]wiemel tal-klassi Premier fuq distanza qasira ta’ 2140m.

Dawn se jag[mlu parti mirraba’ laqg[a tal-ista;un fuq disa’ ti;rijiet, tmienja tat-trott u wa[da tal-galopp, kollha fuq distanza qasira.

L-ewwel ti;rija tal-klassi Premier se tkun is-sitt wa[da u tibda fit-3.35pm. 14 se jkunu ]-]wiemel li jibdew wara lkarozza tat-tluq. Dawn huma Energy Launcher, Ollico Pellois, Normand d’Oger, Ouf Boy, Orion du Vaumicel, Nec Carmolo, Oscar Mati, ]iemel ;did Fran/i] ta’ 11-il sena Oscar Indien, Lipouz Lesmelchen, Quick Cape, Super Qui, Quebec, Noble d’Ete u Poppes Fighter. Din g[andha tkun ti;rija bilan/jata fejn attenzjoni spe/jali se ting[ata lil Normand d’Oger (Cliferty Calleja), Oscar Mati (Rodney Gatt) u Quick Cape (Julian Farrugia).

14 o[ra se jkunu ]-]wiemel li jipparte/ipaw fit-tieni ti;rija Premier li tibda fl-4.25pm, tlieta minn dawn ikunu wkoll debuttanti Fran/i]i. Il-lista s[i[a tal-parte/ipanti huma Olympien Major, Nino de Saintho, Give To Get, Magic de Assigny, Net de Ginai, Olbo King, id-debuttant Parabellum, Skip Dimanche, Ouragan de Sita, Bonus Kall, ]ew; ]wiemel ;odda o[ra Of Course Ramble u Ourasi Diams, Malin Roro u Versace Boko. Misjuq minn Cliferty

Calleja, Nino de Saintho jipprova jie[u t-tieni reb[a nfila minn Versace Boko (Warren Spiteri) u Olympien Major (Anthony Spagnol).

Il-kumplament tat-ti;rijiet ikunu riservati g[al ]wiemel mill-klassi Gold, Silver, Bronze u Copper, bl-ewwel ti;rija tal-klassi Copper tibda fis-1.30pm.

Tbassir.

I Ti;rija. Klassi Copper.

Dist – 2140m. Win – Mistral du Chene. Place – Loulou de la Rose, Pine Wood Harry.

II Ti;rija. Klassi Bronze.

Dist – 2140m. Win – Jens.

Place – Niko de Chamant, Above Roland.

III Ti;rija. Klassi Silver.

Dist – 2140m. Win – Ackaturbo. Place – Narcus du Roc, Bella Notte.

IV Ti;rija. Klassi Galopp.

Dist – 1250m. Win – Maya Queen. Place – Little Anthony, Buttermilk.

V Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m. Win – Janitor. Place – Lovely Mab, Rica Rico.

VI Ti;rija. Klassi Premier.

Dist – 2140m. Win – Normand d’Oger. Place – Quick Cape, Oscar Mati.

VII Ti;rija. Klassi Gold.

Dist – 2140m. Win – Orage du Pont. Place – Natif de Salvi, Beckham Bob. VIII Ti;rija. Klassi Premier.

Dist – 2140m. Win – Nino de Saintho. Place – Versace Boko, Olympien Major.

IX Ti;rija. Klassi Silver.

Dist – 2140m. Win – Daring Daylight. Place – Pirate d’Urzy, Oscar de France.

52

Sport

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

BUNDESLIGA

Hat-trick ta’ Reus u Dortmund jirb[u b’g[axra I/-Champions, Borussia Dortmund, [adu biss sag[tejn biex re;g[u telg[u fit-tieni post wara li kienu nqab]u minn Bayer Leverkusen, aktar kmieni matul il-jum.

Dortmund, b’g[axar plejers g[al madwar sieg[a s[i[a f’darhom, g[elbu lil Eintracht Frankfurt, 3-0, biex re;g[u telg[u punt fuq Leverkusen u 15-il punt ta[t il-leaders, Bayern Munich.

Il-goals ta’ Dortmund waslu kollha minn Marcus Reus, tnejn fl-ewwel taqsima fi spazju ta’ ]ew; minuti, bejn it-tmienja u l-10 minuta, biex imbag[ad i/-Champions spi//aw b’g[axar plajers.

Dan, wara li Julian Schieber tke//a g[al ]ew; karti sofor li dabbar bejn is-27 u l-31 minuta. Madankollu, fit-tieni taqsima, fil-65 minuta, Reus g[aqqad il-hat-trick biex issa Dortmund fet[u [ames punti vanta;; fuq l-istess Eintracht, li baqg[u fir-raba’ post.

Intant l-attakkant Stefan Kiessling skorja goal u [adem ie[or hekk kif Bayer Leverkusen g[elbu lil Augsburg, 2-1.

Kiessling skorja bir-ras

Ri]ultati

B. Leverkusen v Augsburg F. Dusseldorf v Greuther F. Mainz v Schalke Hamburg v B. M’gladbach W. Bremen v Freiburg B. Dortmund v Eintracht F. Wolfsburg v Bayern M. Illum Nuremberg v Hanover 96 Hoffenheim v Stuttgart

2-1 1-0 2-2 1-0 2-3 3-0 0-2

Kif Jinsabu L

R

B. Munich 22 18 B. Dortmund 22 12 B. Leverkusen 22 12 Eintracht F. 22 11 Freiburg 22 9 Hamburg 22 10 Mainz 22 9 Schalke 04 22 8 B. M’gladbach 22 7 Hanover 96 21 9 W. Bremen 22 8 Fortuna D. 22 7 Wolfsburg 22 7 Nuremberg 21 6 Stuttgart 21 7 Hoffenheim 21 4 Augsburg 22 2 Greuther F. 22 2

D

T

F

3 1 57 6 4 50 5 5 43 4 7 38 7 6 29 4 8 27 5 8 30 6 8 35 9 6 31 2 10 39 4 10 38 6 9 27 5 10 22 7 8 20 4 10 23 4 13 26 9 11 18 6 14 13

K

7 26 30 34 22 27 27 37 33 39 41 29 32 27 39 45 35 36

Pt

57 42 41 37 34 34 32 30 30 29 28 27 26 25 25 16 15 12

minn daqqa tar-ras wara freekick ta’ Gonzalo Castro, fis26 minuta biex la[aq lil Mario Mandzukic ta’ Bayern Munich b[ala l-aqwa skorer tal-Bundesliga bi 15-il goal.

L-attakkant li regolarment qed ji;i injorat mill-kow/ nazzjonali :ermani], Joachim

Benedikt Hoewedesr (xellug) ta’ Schalke fl-azzjoni ma’ Junior Diaz ta’ Mainz

Loew, imbag[ad ]marka lil Lars Bender fis-77 minuta, biex skorja t-tieni goal u ta lewwel reb[a lil Leverkusen wara erba’ partiti.

Sascha Moelders kiseb goal immeritat g[all-vi]itaturi fid89 minuta; imma kien tard wisq.

Il-leaders, Bayern Munich, b’57 punt, il-:img[a g[elbu lil Wolfsburg b’goals ta’

Mandzukic u l-Olandi] Arjen Robben.

L-akkwist il-;did ta’ Schalke 04, Michel Bastos, skorja darbtejn fid-draw 2-2 biex /a[[ad lil Mainz minn reb[a, inklu] l-a[[ar wie[ed fit-82 minuta. Dan kien ttielet goal tieg[u kemm ilu li sie[eb lill-klabb.

Schalke jinsabu fit-tmien post bi 30 punt wara li reb[u

biss log[ba wa[da mill-a[[ar 11-il partita.

Hamburg da[lu bi/-/ans g[all-Europa League meta g[elbu lil Borussia Moenchengladbach, 1-0, b’goal ta’ Rafael van der Vaart – l-ewwel wie[ed tieg[u wara [ames xhur.

L-Olandi] skorja b’xutt minn 25 metru biex po;;a littim fis-sitt post b’34 punt.

Klabb Bulgaru jirre;istra 16-il plejer Il-klabb Bulgaru ta’ Etar Veliko Tarnovo, li jinsab filperiklu tar-relegation, akkwista s-servizz ta’ 16-il plejer minn diversi pajji]i ’l bog[od b[al Cape Verde u lAfganistan, bil-g[an li j]omm postu fl-og[la divi]joni.

Madankollu, huma biss tlieta l-plejers akkwistati mi/-Champions tal-1991 li huma Bulgari, waqt li lo[rajn ;ejjin minn 11-il pajji] differenti, inklu]i lI]vezja, il-Polonja, il:ermanja, in-Norve;ja, Cape

Verde u l-Afganistan, li jinsabu fil-189 post firranking tal-FIFA. Etar, li fil-waqfa ta’ nofs lista;un jinsabu fl-a[[ar post fost 16-il tim bi tmien punti biss wara 15-il log[ba, sitta ta[t l-eqreb rivali, f’Ottubru kienu fl-a[barijiet wara li ke//ew il-kow/ Tsanko Tsvetanov g[at-tielet darba dan l-ista;un.

Frustrati bit-tim tag[hom, il-partitarji daru kontra lproprjetarju, Feyzi Ilhani, u l-board li mexxew il-klabb lejn in-nofsinhar tal-belt ta’

Silven bl-isku]a li dan kien dovut g[all-pjan muni/ipali ta’ Tarnovo li jsewwu listadium.

Etar issa se jilag[bu lpartiti tag[hom fl-istadium ta’ Hadzhi Dimitar madwar 120km bog[od minn Veliko Tarnovo, waqt li l-plejers se jkunu allokati f’lukanda bba]ata fi Sliven.

Fi ]minijiet aktar feli/i, Etar kienu jipprovdu [ames plejers lill-aktar tim nazzjonali Bulgaru popolari li wasal sas-semi-fianli tatTazza tad-Dinja tal-1994.

Sport 53

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013 IL-{AMES ROUND TAL-FA CUP

Goal ta’ Kazim-Richards jelimina lil Arsenal Arsenal sofrew it-tieni umiljazzjoni f’xahrejn kontra tim minn divi]joni inferjuri meta lbiera[ spi//aw eliminati mill-{ames Round tal-FA Cup, minkejja li kienu favoriti assoluti li jeg[lbu l-isfida ta’ Blackburn – tim li fil-pre]ent jokkupa it-tmien post ta’ The Championship.

F’Di/embru li g[adda, ilGunners sofrew umiljazzjoni rari fil-League Cup meta sfaw meg[luba minn Bradford City ta’ League Two, wara l-g[oti tal-penalties, u lbiera[ kellhom ikunu Rovers, li flista;un li g[adda sfaw relegati mill-Premiership, li taw ittieni do//a kies[a f’xahrejn lit-tim immexxi minn Arsene Wenger, u fost l-g[adab kbir tal-pubbliku fl-Emirates Stadium.

Arsenal, nhar l-Erbg[a jilqg[u lil Bayern Munich f’darhom g[all-ewwel leg talkonfront fil-fa]i tal-a[[ar sittax-il tim li qeg[din jikkompetu g[a/-Champions League, u l-Gunners je[tie; juru titjib kbir fuq l-a[[ar [ar;iet jekk qed jittamaw f’sorpri]a kontra Bayern, li b[alissa g[addejin minn forma kbira u li fet[u vanta;; sostanzjali fil-qu//ata talBundesliga.

Intant, id-de/i]joni ta’ Arsene Wenger li jserra[ numru ta’ players regolari ma’ Blackburn, swietlu qares, b’Colin Kazim-Richards jiskorja l-goal importanti li dde/ieda l-konfront fit-72 minuta, u wara li l-Gunners fallew diversi drabi milli jinfdu d-difi]a qalbiena talavversarji, fejn Grant Hanley u Scott Dann kellhom log[ba kbira.

Filwaqt li Arsenal iddominaw [afna mil-log[ba, huma dejjem sabu lillgoalkeeper Jake Kean attent biex jinnewtralizza kull periklu, b’Tomas Rosicky jersaq l-aktar vi/in il-goal b’kanunata li stampat malmimduda f’nofs it-tieni taqsima. Intant, l-azzjoni de/i]iva kienet ta’ Blackburn, b’Martin Olsson jittanta xortih lejn il-lasta, fejn kwa]i g[eleb lil Wojciech Szczesny u bilgoalkeeper Pollakk ma j]ommx il-ballun, biex da[al b[al sajjetta Kazim-Richards li ma ]baljax mill-vi/in.

Il-goal [asad lil Arsenal, li minn dak il-[in fet[u burraxka s[i[a fuq il-lasti ta’ Kean u fejn ma irnexxilhomx jiksbu l-parità, minkejja lpressjoni kontinwa – b’Theo Walcott ifalli okka]joni birras fl-a[[ar [inijiet u wara lcross ta’ Jack Wilshire.

Ir-ri]ultat ifisser li Arsenal issa qeg[din jissugraw li jikkonkludu t-tmien sta;un konsekuttiv ming[ajr trofew,

Arsenal v Blackburn 0-1> L-eroj ta’ Blackburn, Colin Kazim-Richards (lemin estrem), jog[la fl-ajru wara free-kick mog[ti mill-midfielder Spanjol tal-Gunners, Mikel Arteta (Nru 8) (Reuters)

waqt li Blackburn bir-ra;un qeg[din ji//elebraw dan issu//ess impressjonanti meta issa ilhom ma jitilfu g[al dawn l-a[[ar sitt log[biet.

Fil-log[ob l-ie[or ta’ dan ir-round: KENILWORTH ROAD: Intemmet [esrem il-[olma ta’ Luton Town li jkomplu javvanzaw f’din ilkompetizzjoni, u meta sabu g[adma iebsa wisq fil-forma ta’ Millwall – rivali ta’ Londra li jinsabu fin-na[a ta’ fuq ta’ The Championship.

Luton, tim tan-non-league, kienu waslu sa hawn b’reb[iet impressjonanti fuq Wolves (Championship) u Norwich City (tal-Premier), u g[alkemm din id-darba kellhom ibaxxu rashom g[al tim superjuri, huma [olqu wkoll numru ta’ /ansijiet, bilgoalkeeper tal-Lions, David Forde, iwettaq saves tajbin, Andre Gray u Arnaud Mendy.

Intant, Millwall fet[u liskor minn James HENRY wara biss tnax-il minuta, u l;urnata kompliet ;ejja [a]in g[all-Hatters meta Rob HULSE irdoppja g[oxrin minuta wara. Luton ippruvaw jer;g[u jid[lu fil-log[ba, i]da re;g[u kienu Millwall li sabu x-xibka erba’ minuti mittmiem, meta Dany N’GUESSAN g[eleb lillgoalkeeper Mark Tyler minn rebound.

B’hekk sfumaw it-tamiet tal-Hatters li jsiru l-ewwel klabb tan-non-league li jilg[ab fis-Sitt Round tal-FA Cup, wara xejn anqas minn 99 sena.

STADIUM MK: Chris DAGNALL skorja darbtejn fir-reb[a ta’ Barnsley fuq Milton Keynes Dons ta’ League One, li spi//aw illog[ba b’g[axar players wara li tke//ielhom Alan Smith (eks Leeds, Man Utd) li ntwera karta [amra diretta g[al daqqa ta’ minkeb lillavversarju.

Minkejja li jinsabu f’nofs ;lieda intensiva biex i]ommu posthom f’The Championship, it-Tykes qeg[din juru titjib konsistenti ta[t il-manager David Flitcroft, b’Dagnall jispara ;ewwa wara biss tliet minuti, u b’Marlon HAREWOOD jag[milhom tnejn, sbatax-il minuta wara.

Id-Dons ippruvaw iwettqu reazzjoni u irnexxielhom inaqqsu d-distakk b’goal ta’ Dean BOWDITCH fuq sieg[a log[ob.

I]da ma waslu mkien iddiversi tentattivi tag[hom biex jiksbu mqar replay, b’Dagnall jaqbe] lill-goalkeeper David Martin g[all-goal numru tlieta ta’ Barnsley, u wara li rreferee ikkonferma tnax-il minuta ta’ [in mi]jud.

BOUNDARY PARK: Wara li irnexxielhom jeliminaw lil Liverpool fl-a[[ar round, Oldham Athletic ]ammew lil Everton fi draw ta’ 2-2, b’Matt SMITH ja//erta replay g[at-tim ta’ League One b’daqqa tar-ras stupenda fil[in mi]jud. Kienu Oldham li fet[u l-iskor minn Jordan OBITA, li fit-tlettax-il minuta da[al g[all-cross ta’ Lee Croft, biex jeg[leb lil Tim Howard, i]da Everton kisbu d-draw ftit minuti wara

b’volley ta’ Victor ANICHEBE. It-Toffees irduppjaw mal-bidu tat-tieni taqsima meta Phil JAGIELKA skorja bir-ras fuq il-korner ta’

Kevin Mirallas, i]da l-a[[ar kelma kienet ta’ Smith li fla[[ar nifs ippremja l-isforzi konsistenti tat-tim tieg[u fuq il-lasta ta’ Howard.

Ri]ultati FA Cup, {ames Round

League Two

Chelsea v Brentford Man City v Leeds United Huddersfield v Wigan

Wimbledon v Bradford Bristol R. vs Wycombe Cheltenham vs Aldershot Fleetwood v Burton A. Gillingham v Dag & Red Plymouth v Oxford Utd Port Vale v Morecambe Rochdale v Torquay Rotherham v Chesterfield Southend v Northampton York v Barnet

G[ada

Premier Sko//i]

Luton v Millwall Arsenal v Blackburn MK Dons v Barnsley Oldham v Everton

0-3 0-1 1-3 2-2

Illum

Man Utd v Reading

Premiership Illum

Liverpool v Swansea

Celtic v Dundee Utd Hearts v Kilmarnock Motherwell v Inverness Ross Co v St Johnstone St Mirren v Hibernian

The Championship

I Div

Cardiff v Bristol C Birmingham v Watford Crystal P. v M’boro Derby v Wolves Hull v Charlton Ipswich v Blackpool Notts For v Bolton

League One

Bury v Coventry Hartlepool v Leyton O. Portsmouth v Carlisle Preston v Bournemouth Sheff Utd v Colchester Walsall v Notts Co Yeovil v Scunthorpe

2-1 0-4 4-1 0-0 1-0 1-0 1-1

0-2 2-1 1-1 2-0 3-0 1-1 3-0

2-1 1-0 1-1 0-4 2-1 0-1 0-1 1-0 1-0 1-2 1-2

6-2 0-3 3-0 1-0 0-1

Airdrie v Hamilton Falkirk v Dunfermline Livingston v C’denbeath Morton v Partick Raith v Dumbarton

2-2 1-0 3-0 2-2 3-2

Arbroath v Brechin Ayr v Albion Forfar v Alloa Stenhousemuir v E. Fife Stranraer v Queen of Sth

0-1 5-2 0-1 2-1 0-5

II Div

III Div

Annan v East Stirling 1-2 Clyde v Rangers 1-4 Montrose v Elgin 4-1 Peterhead v Stirling 0-0 Queen’s Park v Berwick 2-1

54

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Sport

Ir-rebbie[a kollha waqt it-tieni edizzjoni tal-Malta Horse Racing Awards 2012 flimkien mas-Segretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[ u l-Isport, Clyde Puli, I/Chairman tal-KMS Bernard Vassallo, Dr Matthew Brincat, Chairman MRC u Kenneth Vella, Direttur tal-KMS (Ritratti> Alex Azzopardi)

MALTA HORSE RACING AWARDS

Baldacchino jer;a’ jirba[ l-unur tas-sewwieq tas-Sena Rodney Gatt l-a[jar sewwieq ta[t il-25 sena u Ramon Grima l-a[jar jockey Il-:img[a fil-g[axija, filLukanda Dolmen fil-Qawra, ittellg[et it-tieni edizzjoni talMalta Horse Racing Awards, organizzata mill-Kunsill Malti g[all-Isport flimkien malMalta Racing Club. Din lattività kienet organizzata minn kumitat imwaqqaf apposta u ppresedut minn Kenneth Vella, Direttur fi [dan il-Kunsill Malti g[allIsport u l-mo[[ wara din linizjattiva fl-a[[ar snin.

Waqt is-serata saru diskorsi mis-Segretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[ u l-Isport, Clyde Puli, mi/-Chairman talKunsill Malti g[all-Isport, Bernard Vassallo, minn Dr Matthew Brincat, i/Chairman tal-Malta Racing Club, u minn Kenneth Vella b[ala /-Chairman tal-kumitat organizzattiv. Pre]enti wkoll g[as-serata kien hemm Chris Agius, Kelliem tal-Partit Laburista dwar l-isport.

Intant, ir-rebbie[a kollha matul din it-tieni edizzjoni ta’ dawn l-awards kienu dawn:

Rikonoxximent g[all-aqwa ]iemel tat-trott fil-korsa lqadima 2012 – Goldbowler.

Rikonoxximent g[all-aqwa pony fil-korsa l-qadima 2012 – Suprema As. Award g[a]-}iemel talGalopp tas-Sena 2012 – Cheeky Jack.

Award g[a]-}iemel tatTrott tas-Sena 2012 – Zilver Boko.

Award g[all-A[jar Sewwieq Ta[t il-25 sena 2012 – Rodney Gatt.

Award g[all-A[jar Jockey tas-Sena 2012 – Ramon Grima.

Rikonoxximent g[al su//esss internazzjonali Sewwieqa u Jockeys 2012 – Darren Mizzi, Noel Baldacchino, Ludvic Ghigo, Ivan Carabott, Michael Sultana.

Rikonoxximent g[al su//essi internazzjonali Sidien 2012 – Mark Cuschieri u Christopher Demanuele.

Lifetime Achievement Award g[all-Karriera – Angelo Agius.

Noel Baldacchino jidher jir/ievi l-award tal-a[jar sewwieq tas-sena 2012

Lifetime Achievement Award }iemel – Isard du Pont.

Award g[a]-}iemel Rivelazzjoni tas-Sena 2012 – Zilver Boko.

Award g[all-Isba[ Tmiem ta’ Finali tas-Sena 2012 – Troy Boshoeve.

Award g[as-Sewwieq tasSena 2012 – Noel Baldacchino.

Is-serata se tixxandar is-Sibt 23 ta’ Frar fuq TVM2 fid9.30pm u kienet ippre]entata minn Sergio Mallia. Din lattività ma kenitx tkun possibbli ming[ajr l-g[ajnuna

ta’ diversi kumpaniji, fosthom Print IT, Red October, General Soft Drinks, ilLukanda Dolmen, Emotion Signworks, Equine Supreme, li hi kumpanija Taljana li tipprodu/i prodotti ta]]wiemel, u Marindex Trophies.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Sport 55

U*BET FA TROPHY – KWARTI TAL-FINALI

Il-holders u Valletta jibdew favoriti Il-holders Hibernians u /Champions lokali Valletta m’g[andhomx ifallu milli jg[addu g[as-semi finali talU*BET FA Trophy meta llum jilag[bu kontra }ebbu; Rangers u Rabat rispettivament fi tnejn mill-erba’ partiti talKwarti tal-Finali fin-nuqqas ta’ log[ob mill-kampjonat Premier u l-Ewwel Divizjoni.

Minkejja li fuq il-karta Valletta se jibdew favoriti, filkampjonat id-darbtejn li lBeltin lag[bu kontra Rabat, darbtejn spi//aw fi draw ta’ 11. Ir-Rabtin se jkollhom ilmoral g[oli g[al din il-log[ba wara li, ;img[a ilu, sa fl-a[[ar kisbu l-ewwel reb[a tal-ista;un fil-kampjonat meta g[elbu 3-2 lil Mosta.

Biex waslu sal-kwarti talfinali Valletta eliminaw lil {amrun Spartans u lil Nadur Youngsters waqt li Rabat eliminaw lil Pieta` Hotspurs talEwwel Divi]joni u wkoll tim ie[or G[awdxi, Sannat Lions.

Il-Beltin dan l-ista;un qed jimmiraw li jag[mlu d-double tant li sa[[ew lit-tim b’bosta plejers importanti u din iddarba jidhru determnati li jevitaw battikati kontra rRabtin.

Il-holders Hibernians jilag[bu kontra l-leaders tatTieni Divi]joni }ebbu; Rangers, tim li dan l-ista;uin jidher li g[andu aspirazzjonijiet kbar. Hibs, li jinsabu wkoll flewwel post tal-Premier flimkiemn ma’ Valletta ;ejjin minn draw ming[ajr gowls kontra Tarxien Rainbows filkampjonat. Biex waslu salkwarti finali Hibs eliminaw lil Mosta u lil Gudja Utd filwaqt li }ebbu; eliminaw lil Mellie[a, wettqu sorpri]a kbira kontra Sliema u lill-klabb tat-Tielet Divi]joni Marsaskala.

Illum ukoll jilag[bu Balzan kontra Qormi u St Andrews kontra Lija Athletic. Bla dubju il-konfront bejn St Andrews u Lija se jkun l-aktar wie[ed bilan/jat f’din il-fa]i ta’ din ilkompetizzjoni. Dawn i]-]ew; timijiet, fl-Ewwel Divi]joni, huma distakkati biss minn xulxin b’]ew; punti filkampjonat. Lija jinsabu fit-

Il-Programm Illum Ta’ Qali

2pm Rabat Ajax vs Valletta 4pm Balzan vs Qormi

Kordin

2pm Hibernians vs }ebbug R. 4pm St. Andrews vs Lija A. tielet post u St Andrews fis-sitt post.

Ironikament fi tmiem il;img[a l-o[ra ]-]ew; timijiet lag[bu kontra xulxin filkampjonat u St Andrews umiljaw lil Lija meta reb[ulhom bl-iskor kbir ta’ 8-3.

Din g[alhekk se tkun opportunita` mill-aqwa g[al Athletics li jpattuha lil St. Andrew’s u juru li dik it-telfa kienet biss ]elqa. Fil-fatt flewwel rawnd, f’Settembru, Lija kienu reb[u l-konfront 3-0.

Biex waslu s’hawn Lija eliminaw lil Si;;iewi, lil G[arg[ur u fir-raba’ rawnd wettqu sorpri]a kbira u eliminaw lil Floriana. St Andrews min-na[a tag[hom eliminaw lil Bir]ebbu;ia, lil Msida St. Joseph u lil Mqabba.

Dan il-konfront ifisser ukoll li din is-sena ]gur se jkun hemm tal-anqas tim wie[ed mill-Ewwel Divi]joni fis-semifinali.

Konfront ie[or bejn ]ew; timijiet tal-Premier se jkun dak bejn Qormi u Balzan, ]ew; timijiet li jinsabu fis-seba’ u fittmien post rispettivament u g[alhekk se jkunu qed jiltaqg[u darbtejn o[ra dan l-ista;un firrelegation pool.

Balzan eliminaw lil Naxxar Lions u lil G]ira United millEwwel Divi]joni filwaqt li Qormi eliminaw lil Pembroke u fir-rawnd pre/edenti kellhom wirja mill-aqwa u eliminaw lillfavoriti Birkirkara.

Dan l-ista;un Balzan di;a` g[amlu double fuq Qormi meta reb[ulhom fl-ewwel ut-tieni round bl-iskor identiku ta’ 2-1.

Is-semi finali se jintlag[abu fl-10 u fil-11 ta’ Mejju.

Valletta u Rabat Ajax se jkunu qed jiltaqg[u g[at-tielet u l-a[[ar darba dan l-ista;un fit-Trophy.

Fl-ewwel ]ew; rounds fil-Kampjonat, il-partiti ntemmu t-tnejn 1-1 biex issa fit-tieni fa]i l-Beltin se jkunu fi/-Championship Pool u Rabat fir-Relegation Pool

56

Lokali

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Nidde/iedu bl-u]u tar-ra;uni . Kull elezzjoni ;enerali g[andha /-/irkustanzi partikulari tag[ha. Ma hemm ebda partit li jista’ jaqta’ lfutur x’se jkun g[alih. Min ilu fix-xenarju ta’ pajji]na, anzi, jaf li hawn g[andna sitwazzjonijiet ferm iktar komplikati. Hemm diversi livelli u forom differenti ta’ kif elettur i[ares u jg[arbel dak li jkun g[addej u kif jifforma opinjoni biex wara jivvota.

G[aliex irridu nirrikonoxxu li g[alkemm [afna politi/i saru dipendenti fuq il-mezzi tala[barijiet biex jidhru u jwasslu l-messa;; tag[hom, xorta m’a[niex qed naslu bi]]ejjed.

Il-kuntatt dirett, minn dak li qieg[ed nara jiena, qieg[ed firrealtà jonqos. Din hi [asra, g[aliex il-fatt li wie[ed jirnexxilu jiltaqa’ mal-persuni li g[andhom id-dritt li jivvutaw hu po]ittiv demokratikament. . Ng[id hekk g[aliex iddemokrazija f’pajji]na wellidha u kabbarha verament il-Partit Nazzjonalista. Issustanza li da[[alna fiha, [add qabilna ma kien kapa/i, jew kellu l-intenzjoni, li jag[mel.

Il-livelli tal-protezzjoni, tale]er/izzju tad-dritt talespressjoni, tal-istituzzjonijiet li tkabbru u ssa[[ew, huma kollha mertu ta’ dan il-partit.

Induru fuq id-diversi mekkani]mi li g[andna biex niddefendu a[jar li/-/ittadin fit-tgawdija ta’ drittijietu. Ma [arisniex biex innaqqsu millibertajiet u n[allu biss lok g[all-e]er/izzju ta’ vot darba kull [ames snin, imma kabbarna kemm fla[na. Ilpajji] tag[na hu kompletament differenti minn dak li [afna minna twieldu u g[exu fih, u jkun ]ball jekk immorru b’xi mod lura. . G[addejna minn diversi esperjenzi li sawru f’[afna lb]onn fundamentali li wie[ed i[ares id-demokrazija billi jassigura li hemm bnedmin li jemmnu fiha b[ala valur li tmexxi pajji] bih u mhux b[ala sempli/i mekkani]mu biex tikseb il-poter. Dan hu iktar importanti meta nag[rfu li llum il-;urnata ma g[adniex il1

2

3

warajh, li jwassluh ikun iktar dirett u marbut mar-ra;uni.

G[alhekk, hu importanti li lillpoplu rridu nwasslulu iktar minn qabel is-serjetà talproposti tag[na u fl-istess [in l-onestà ta’ dak li qed ng[idu. . Dan ma jistax jing[ad g[al dak tal-Partit Laburista, li fih ta[lit ta’ dak li di;à qieg[ed isir, u t-tieni, ;abra ta’ xewqat li jidhru fuq il-karta jleqqu mentri fir-realtà ma jistg[ux jitwettqu. Hemm evidentement dan il-kuntrast bejn min baqa’ attent b’saqajh mal-art, u min minflok mo[[u biex iwieg[ed kollox, l-aqwa li n-nies jivvutawlu. L-ag[ar f’dan hu li hemm min qieg[ed jersaq vi/in li jemmen li laffarijiet inbidlu tant fil-partit tal-Oppo]izzjoni, li jista’ jag[tih l-istess fidu/ja li kien jag[ti lill-Partit Nazzjonalista.

Sfortunatament, g[ad hemm min jemmen li lkumplikazzjonijiet li lekonomija g[andha llum se jkunu konfrontati u superati minn min g[adu ming[ajr ebda forma ta’ esperjenza. . Il-Partit Nazzjonalista g[andu numru ta’ merti u inqas; i]da ]amm f’dan ilpajji] il-pa/i u l-istabbiltà.

Irnexxielu jassigura li tibqa’ titwettaq il-;ustizzja so/jali u [a [sieb li l-poplu u l-pajji] jimxu ’l quddiem. Kull min f’dawn l-a[[ar snin ;ie minn barra lura lejn dawn il-g]ejjer, jg[idilna hu kemm fil-fatt inbdilna. Mertu ta’ dan, ilpartit ra l-prijoritajiet tieg[u sewwa u assigura li nistg[u nimxu sew ’il quddiem. Ilfondi li huma mqeg[din g[addispo]izzjoni tag[na millUnjoni Ewropea assiguraw u se jkomplu jag[mlu hekk g[as-snin li ;ejjin. Biss, dawn iridu li jkun hemm min jag[raf kif u fuq xiex jista’ jonfoqhom. Ma hemmx dubju li f’dan g[amilna [afna u g[ad fadal iktar xi jsir. Servejna u g[adna kapa/i nservu g[all;did ta’ dan il-pajji]. Il-jum tal-elezzjoni ;ej, u f’dan nittama li fil-jiem li g[ad fadal jibqa’ jsir l-u]u tar-ra;uni fidde/i]jonijiet tag[na lkoll.

5

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

poplu ffissat fil-politika kif konna qabel. L-elettorat inbidel sew – il-politika jrid jisma’ mill-inqas fuqha, proprju g[aliex qieg[ed a[jar milli kien. Di;à g[andna [afna fil-pajji] li f’din il-kampanja bdew isegwu, u issa waqfu, jew g[aliex iffurmaw opinjoni, inkella g[aliex qed i[ossuhom konfu]i fid-direzzjonijiet differenti li qeg[din jinstemg[u. Numru ta’ darbi, a[na fil-politika nimma;inaw li kul[add mo[[u f’dak li g[addej; mentri s-sitwazzjoni hi differenti. Il-poplu g[andu b]onn iktar minn qabel li nwasslulu x’g[andu f’idejh u x’qieg[ed jissogra li jitlef. . F’dan kollu hemm ilpossibbiltà kbira li jkun hemm min imur biex jivvota ming[ajr ma jkun ra sew largumenti li n;iebu ’l quddiem – f’kelma wa[da, ming[ajr ma ji]en sew dak li qieg[ed jing[ad u minn min qieg[ed jing[ad. F’din il-kampanja elettorali, l-isfida li l-Partit Nazzjonalista, iktar minn [addie[or, qieg[ed jiffa//ja hi proprju din. Il-kontenut ta’ dak li qieg[ed jing[ad hu minnu nnifsu sod, i]da mhux bi]]ejjed. Jekk wie[ed i[ares lejn il-programm elettorali tag[na, hemm ]gur attenzjoni partikulari mog[tija biex dak li qieg[ed ji;i propost ikun jista’ ji;i verament imqieg[ed fisse[[. Hemm kwa]i skrupolo]ità f’dan, proprju g[aliex illum il-partit g[andu snin ta’ esperjenzi varji 4

6

Muscat jag[]el lil min jg[affe;

-

, 17 ta’ Frar, 2013

Il {add

Collage

1

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

’

:

F pa;ni o[ra

Tislima lill-mu]i/isti

3 Mu]ika

Val Valente u Stephen Borg Ara pa;na 8

4-6 Kotba

7 Teatru

Val Valente, ritratt me[ud mill-kalendarju tal-Bank of Valletta g[as-sena 2012, li fih fakkar mu]i/isti famu]i Maltin tal-img[oddi fl-ambjent li kienu jdoqqu fih. (ritratt> Joe P Smith)

2 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

?INEMA

Bullet to the Head Kollox jibda b’Bobo (Sylvester Stallone) li flimkien mal-kollega tieg[u Louis, it-tnejn ikunu hitmen, joqtlu lil eks pulizjott drogat u sakranazz bla tama li jirkupra li tiskanta kif ma [allewx iwettaq suwi/idju bil-vizzjijiet li kellu.

Wara, i]-]ew; hitmen imorru jiltaqg[u ma’ min kellu j[allashom biex joqtluh, i]da minflok jonsbuhom u joqtlu lill-kollega ta’ Bobo.

Hawn jasal Kwon (Sung Kang), ditektiv biex

Quartet Din hi l-ewwel esperjenza ta’ Robert Hoffman b[ala direttur u ta’ 75 sena ma kienx daqshekk diffi/li g[alih li li jag[mel dan b’film (Ingli]) ambjentat f’dar talanzjani, u b’cast kollu kemm hu, jew kwa]i, mag[mul minn atturi wkoll anzjani.

Meta mbag[ad, dan il-cast jinkludi ismijiet b[al Maggie Smith, Billy Connolly,

(KRS – 18)

jinvestiga l-qtil, u meta fil-kamra mortwarja jara lkatavru tal-eks pulizjott tal-qattiel, kollega ta’ Bobo, armat bis-smartphone li ju]a l-[in kollu flinvestigazzjoni, jibda jfittex lil dan tal-a[[ar, u hawn jibda d-divertiment (hekk hu dan il-film ta[lita ta’ thriller u kummiedja).

Bobo u Kwon jispi//aw jg[aqqdu l-isforzi tag[hom temporanjament, bil-film ikompli b’sensiela ta’ sekwenzi ta’ azzjoni mag[quda

(KRS – PG)

Michael Gambon, Pauline Collins u Tom Courtenay, allura taf li se tara xi [a;a tajba. Li din hija flinterpretazzjonijiet, forsi mhux kul[add jasal japprezzaha.

Hu x’inhu, hawn g[andna kummiedja Ingli]a divertenti bi [jiel ukoll romantiku.

Dan il-film ilaqqag[na ma’ g[add ta’ eks kantanti talopri u mu]i/isti li fid-dar fejn kienu rtirati tasal sopran famu]a Jean (Smith) u ddirettur li kien jorganizza kun/ert gala kull sena, jidde/iedi li jg[aqqad ilkwartett li darba kienu interpretaw siltiet ta’ Verdi b’su//ess kbir, min[abba li ma’ Jean kienu kantaw tliet kantanti rtirati fl-istess dar.

Meta jirnexxilhom iressqu mill-;did lejn xulxin ilkoppja separata ta’ Jean u Reggie (Courtenay), issa jkun jonqos li jikkonvin/u lil Jean biex ter;a’ tkanta.

Il-film huwa xalata g[al dawk li j[obbu l-mu]ika operistika, u festa o[ra ta’ interpretazzjonijiet millaqwa.

b’battuti, /ajt razzista (Kwon huwa ta’ nisel Korean), u bi Stallone jinterpreta l-parti li bil-wi// tipiku dejjem qares u l-muskoli tieg[u jista’ jdejjaq lil xi w[ud – i]da dawn kienu g[amluh tant popolari fis-snin tmenin.

Hekk kif dawn l-eroj u antieroj jinvestigaw u jikxfu katina ta’ korruzzjoni u poter, isibu g[adma iebsa fil-mer/enarju kriminali Keegan (Jason Momoa).

COLLAGE KULTURA 3

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Minn ta[t il-Vessuvju minn kanzunetta g[al o[ra minn George Maggi ....................................

Attendejt, dan l-a[[ar, g[alledizzjoni 2013 tal-kun/ert annwali Kantanapoli fit-teatru tal-Istitut Kattoliku filFurjana.

L-ewwel parti tal-kun/ert fet[et bl-interpretazzjoni taloverture Gypsy Baron li refrain tag[ha hu popolari. Ilkantant mag[ruf Joe Cutajar wara interpreta Champagne filwaqt li Joseph Aquilina, mag[ruf g[at-timbru tenorili tieg[u, kanta Santa Lucia Lontana.

Kantanta ;dida fjamanta g[al Kantanapoli, Angele Cristina, interpretat bil-vu/i ferri[ija tag[ha l-kanzunetta popolari Papaveri e papere. Ilpop singer tenorili Ludwig Galea kanta Non ti Scordar di Me u warajh il-mag[rufa Maryrose Mallia interpretat Occhioni Blu u Joe Cutajar mill-;did kanta A Chi. Laura Bruno, li b[al Angele [adet sehem g[all-ewwel darba f’dan il-kun/ert, kantat g[at-temp [afif u allegro E’ Spingole Francese. Joseph Aquilina fi dwett ma’ Maryrose Mallia mill-operetta

Il Paese dei Campanelli interpretaw Luna tu u bi djalett tabil[aqq Naplitan Angele Cristina kantat Luna Rossa. Komplew Ludwig Galea b’La Romanina u Laura Bruno b’Mattinata Fiorentina.

Kien imiss is-sehem tal-kor li b’il[na /ari u bl-allegrija interpretaw il-kanzunetta popolari Sulla Carozzella. Ilkor kien mag[mul minn Marthese Grech, Elizabeth Azzopardi, John Bugeja, Mariella Axisa, Lorna Fiorini, Arthur Ciantar, May Vassallo, Caroline Bartoli u Edmond Apap.

L-ewwel parti ntemmet bissehem tas-solisti kollha billi interpretaw A pizza, Gigolettes, Aummo Aummo u l-Marcia Parigina mill-opra Eva. Esekuzzjoni brillanti tarRondo Veneziano millorkestra fet[et it-tieni parti tal-kun/ert. Ludwig Galea kanta minn qalbu Tu si ’na cosa grande filwaqt li Angele Cristina interpretat mi/-Cin Ci La, Rose Rose. Kien imiss dwett bejn Joseph Aquilina u

Joseph Aquilina, Marita Bezzina u Ramona Zammit Formosa

Eleganza Operistika Il-Barocco Foundation qed i[abbar serje ta’ kun/erti li se jsiru f’Villa Bologna, li tinsab wara l-Palazz tal-President f’{’Attard.

L-ewwel kun/ert li se jsir hu Operatic Elegance li se jsir l-Erbg[a li ;ej, 20 ta’ Frar, fit8 p.m.

Villa Bologna hi mag[;una fl-istorja ta’ Malta peress li hi d-dar ta’ bosta personalitajiet prominenti, fosthom Lord Strickland u bintu Mabel Strickland. Villa Bologna hi villa barokka b’;onna vasti ta’ tmien tomniet, proprjetà li turi sbu[ija u eleganza talarkitettura tal-passat Operatic Elegance se jippre]enta tliet artisti mag[rufin sew fix-xena lokali

tal-mu]ika klassika: is-sopran Marita Bezzina, it-tenur Joseph Aquilina u l-pjanista Ramona Zammit Formosa.

Il-kun/ert se jkun /elebrazzjoni tad-dinja eleganti tal-lirika bi programm li se jinkludi repertorju ta’ arji operisti/i.

Il-mistiedna spe/jali g[al dan il-kun/ert hi l-Ambaxxatri/i tal-Amerika. Dan il-kun/ert qed ikun organizzat minn Barocco Foundation bissapport ta’ Elmo Insurance u Olimpus Music.

Biljetti g[all-Operatic Elegance huma limitati. Min jixtieq jattendi g[andu j/empel fuq 79680952 jew jibg[at email: baroccomalta@gmail.com.

Joe Cutajar f’Parlami d’amore Mariu u minnufih warajhom Maryrose Mallia interpretat b’kunfidenza La Spagnola.

Core ’ngrato kienet interpretata minn Joseph Aquilina filwaqt li Joe Cutajar kanta Voglio amarti così.

Medley grazzju]a mill-Paese dei Campanelli kienet interpretata minn Laura Bruno u wara Ludwig Galea kanta kanzunetta tal-mibki Domenico Modugno, Meraviglioso. Maryrose Mallia lejn l-a[[ar kantat Tammuriata Nera u Joseph Aquilina Granada.

G[alqu dan il-kun/ert ta’ livell g[oli s-solisti flimkien mal-kor u l-orkestra bil-Va Pensiero mill-opra Il Nabucco ta’ Giuseppe Verdi, Vivere, Solo per te Lucia, Torna, Ciribiribin u Reginella Campagnola.

G[all-Gran Finale mill-;did kienu interpretati Ciribiribin u Gigolettes.

Xieraq li kun/ert b[al dan ikun rikordjat biex jintwera aktar tard fuq xi stazzjon televi]iv.

(Fuq u ta[t)> }ew; mumenti mill-edizzjoni 2013 ta’ ‘Kantanapoli’

4 COLLAGE

KOTBA

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

COLLAGE KOTBA 5

SHOOTING SOCIETY Dokumentata l-[ajja kontemporanja f’Malta b’kitbiet u xbihat provokatorji f’volum ta’ importanza multidixxiplinarja minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Hu rari [afna f’Malta li jiltaqqg[u flimkien malmitejn personalità bejn awturi, artisti, akkademi/i, opinjonisti, so/jologi, edukaturi, [assieba u fotografi biex tin[oloq djalettika multidixxiplinarja li tinteressa attivament lil qarrejja sofistikati.

I]da l-volum Shooting Society: Documenting Contemporary Life in Malta (Midsea Books: 2012, 328 pa;na) jag[mel dan ittentattiv e//itanti. Editjat mill-Professur Carm Borg u lartist kun/ettwali Raphael Vella, Shooting Society, b[alissa mirdum ta[t kampanja elettorali febbrili, g[ad ma kellux il-pubbli/ità li tixraqlu.

U din hi [asra, g[ax dan ilktieb qed jiddokumenta b’mod ori;inali u in/i]iv bosta aspetti tal-attività so/jokulturali Maltija fil-bidu tasseklu 21. Qed jaqdi funzjoni li tipprova tirrinforza elementi li ‘jidentifikaw’ il[ajja Maltija u jikkontestwalizzawha skont i]-zeitgeist.

Il-konvenju ta’ artisti u awturi donnu li qieg[ed jirrinforza wkoll /erti kun/etti dwar x’jifforma t-tradizzjoni Maltija, maqbuda fit-tensjoni ta’ realtajiet li, minkejja kollox, qed jippruvaw jitilg[u fil-wi// ta’ so/jetà normalment statika jew passiva, li tirre]isti l-bidla u l[sieb [ieles.

Li jag[mel ukoll dan ilktieb hu li jipprova jo;;ettivizza l-i]vilupp tal[sieb permezz ta’ fatti mhux biss verifikabbli, imma attwalment dokumentati permezz ta’ xbihat awtenti/i, provduti minn fotografi asso/jati mal-istituzzjonijiet ‘uffi/jali’, mal-;urnali]mu stampat, mal-media di;itali, kif ukoll fotografi freelance. {alli nie[du t-titlu nnifsu.

Shooting Society jippre]enta tliet implikazzjonijiet: (a) li tie[u mira; (b) li tiffotografa r-realtà attwali, u (/) li tie[u rotta ta’ ]vilupp axxendenti.

It-tliet aspetti jirriflettu labbundanza ta’ messa;;i, skjetti jew subliminali, li qed tibg[at is-so/jetà tag[na, bilkontradizzjonijiet u lambigwitajiet kollha.

Il-valur ta’ dawn ittendenzi jew objettivi inerenti fit-titlu tal-ktieb hu li ‘jipproblematizzaw’ il-kultura prevalenti, jaqrawha minn perspettivi differenti u jipprovokaw /ittadinanza kritika.

F’[afna ka]i, fil-fatt, ilkontributuri f’dan il-volum jie[du l-po]izzjoni tal-

intellettwali skont l-iskema ta’ xi Walter Benjamin: jassumu l-karattru ta’ [addiema kulturali so/jalment ribelli, produtturiprofeti li qeg[din jippruvaw jinterpretaw kundizzjonijiet so/jali, kulturali u ekonomi/i fi ]mien partikulari.

F’dan is-sens, Shooting Society jie[u wkoll dimensjoni pedago;ika, jekk mhux ukoll morali jew profetika.

Il-volum qed jindirizza, testwalment u vi]walment, lil pubbliku li jrid jiddixxerni, u dan permezz ta’ konvenju ta’ kontributuri li donnhom qed jag[mluha ta’ flaneurs postmoderni, kummentaturi bil-marka ta’ boemi li jridu jisfidaw konvenzjonijiet mentali, li jikkonfrontaw il;erarkiji, l-istatus tan‘normalità’ a//ettat (g[allkonvenjenza jew min[abba linibizzjoni) u l-idea tal‘g[erf’ f’idejn il-ftit, u]at b[ala strument ta’ poter.

Il-qoxra tal-ktieb

‘The Fight’ (Anthony Grech)

Tmien taqsimiet Il-volum fih tmien taqsimiet b’dawn it-temi: ritratti, spazji, ritwali, spettaklu, xewqat, identitajiet,

kontestazzjoni u ;enerazzjonijiet. Kull taqsima hi pre]entata permezz ta’ fotografija li tnebba[ it-testi rispettivi li jvarjaw minn djalogar sa intervisti, minn letteratura pura sa anali]i

so/jo-kulturali, minn passa;;i akkademi/i sa rendikonti teatrali, mirre;istrazzjoni ‘folkloristika’ sal-filosofija estetika, minn referenzi dwar lemar;inazzjoni sas-satira u lparodija.

L-element politiku hu l-leit motif g[addej il-[in kollu.

I]da hemm dawk il-ka]ijiet fejn il-metaforizzazzjoni

tintensifika s-sinjali mibg[utin lill-qarrejja. Isso/jologu Mark Antony Falzon, pere]empju, jikteb dwar “l-El Dorado talka//aturi, jew il-log[ba politika tal-qattus u l;urdien”, riflessjoni li tg[odd mhux biss g[all-argument dwar il-ka//a, i]da g[al bosta fatturi tal-poter politiku.

Min-na[a l-o[ra, ir-ritratti ta’ Patrick Fenech, li juru ‘suldati Rumani’ jixorbu lbirra u l-whisky f’intervall waqt pur/issjoni tal-:img[a l-Kbira, apparti s-sens parodiku u karnivalesk, jaffermaw il-predominanza ta’ so/jetà maskilista.

Aktar satira tixref filkontribuzzjonijiet li jissottomettu w[ud b[al Trevor }ahra (dwar ilbombasti/ità u l-poter grottesk tal-uniformijiet), Joe Fri;;ieri (dwar ir-ritwal talfesta u l-qaddisin talkartapesta), jew Clare Azzopardi (bil-parodija dwar ‘l-iskandli’ perpetwati firra[al).

Akkademi/i b[al Kenneth Wain (li [afna jinsew li fissnin sittin#sebg[in kien attiv b[ala awtur ta’ pro]a kreattiva u traduzzjonijiet letterarji), jag[mlu refereza spe/ifika g[ar-ritratti provduti lilhom mill-edituri g[all-‘ispirazzjoni’, filwaqt li o[rajn jippreferu limplikazzjoni.

Peter Mayo, ng[idu a[na, jikteb dwar il-mu]ewijiet

b[ala “siti ta’ kontestazzjoni”. Jargumenta li l-mu]ew mhuwiex biss ‘repo]itorju’ newtrali, imma jimplika kwistjonijiet ‘politi/i’: jistaqsi fl-interess ta’ min isiru l-g[a]liet talesebiti u liema kultura qed jaqdu. Lil min qeg[din jille;itimizzaw u lil min qed jemar;inalizzaw?

Mayo jikteb ukoll b’mod inkriminatorju dwar irrazzi]mu (imnebba[ minn ritratti ta’ Darrin Zammit Lupi u Michael Ellul) u ssegmentazzjoni u lantagoni]mu fil-konfront talimmigranti, fuq il-ba]i ta’ politika globalizzata u neoliberali.

Aktar issues sensittivi huma esplorati minn Albert Bell skont xbihat provokatorji li ;ibed Chris Sant Fournier f’Paceville; minn Glen Calleja bil-fotografija erotika tieg[u dwar l-omosesswali u t-travestiti, jew minn Mario Cardona skont rapport dwar il-povertà f’Malta, sottomess li/-?entru :ustizzja u Fidi (2010).

Inklu]i wkoll hemm sa;;i ‘esteti/i’, fosthom dawk illuminanti ta’ Vicki Ann Cremona (riti ta’ passa;; illustrati bi xbihat ta’ intensità partikulari dwar lispettaklu li Teatru Anon kienu tellg[u fl-Ospizju talFurjana) u ta’ Frank Camilleri dwar l-esperimenti teatrali f’Malta f’dawn la[[ar 50 sena.

Richard England ukoll jikkontribwixxi g[all-volum permezz ta’ riflessjoni dwar “l-arti antika tal-;eomanzija fi ]mien di;itali” (fejn il-lenti ssir sors ta’ narrattiva).

Kwantità ta’ awturi letterarji

Hemm dokumentat, imbag[ad, il-pro/ess kreattiv li mexxa l-artist u teatrologu Giuseppe Schembri-Bonaci ma’ kollaboraturi tieg[u, inklu]a r-riproduzzjoni ta’ korrispondenza elettronika li g[addiet bejn il-grupp.

Hu ta’ min jinnota lkwantità ta’ awturi letterarji mi;burin f’din l-antolo;ija, illustrata b’tant ritratti e//ezzjonali. Il-lista torbot elementi mill-moviment letterarju tas-snin sittin ma’ dawk aktar ;odda u li qed jokkupaw pre]enza attiva fi ]mienna.

Elenkati hemm Charles Flores, Trevor }ahra, Albert Marshall, Joe Fri;;ieri, Maria Grech Ganado, Mario Vella, Clare Azzopardi, Simone Inguanez, Simone Galea, Adrian Grima u Immanuel Mifsud.

‘Skatepark’ (Stephen Vella)

‘Priest’s Visit’ (Gilbert Calleja)

‘Smoke and memories’ (Michael Ellul)

L-awtur pre]enti j[ossu grat li l-edituri stednuh biex hu wkoll jikkontribwixxi ]ew; xog[lijiet letterarji g[al Shooting Society. :eneralment, minbarra lprofessjonalità tal-imma;ni pre]antati mill-fotografi, ilkwalità tal-kitba hi ta’ kwalità g[olja, minkejja lbrevità tag[ha. It-timbru tonali dominanti f’Shooting Society hu wie[ed kritiku, li jixhed kemm g[adha insulari Malta, pri;uniera ta’ tradizzjonijiet li forsi tg[allimna nisfruttaw b[ala folklor turistiku, imma li filfatt ikomplu jheddu li jipparalizzawlna l-ispirtu, ibe]]g[una, jippre;udikawna, jibbanalizzawna, ‘jikkappillarizzawna’ u jsikktuna.

Infatti, il-kultura tassilenzju hi l-mottiv li tnebba[ wa[da mill-aktar kitbiet provokatorji li nsibu f’din il-;abra mhux tas-

soltu.

Wie[ed mill-edituri, Carmel Borg, mill-Fakultà tal-Edukazzjoni flUniversità ta’ Malta, meta jassessja ‘id-de/attivi]mu’ u ‘il-mis/edukazzjoni’ filkuntest Malti, josserva lassenza tal-istudenti mill[ajja politika tal-pajji].

Josserva kemm hi [a;a rarissma li tiltaqa’ ma’ student b’a;enda trasformattiva; li f’Malta je]isti bi]a’ mil-libertà min[abba storja ta’ konsum ‘edukattiv’ passiv, u bi]a’ li jkunu sfidati l-awtorità stabbilita u l-e;emonija. Irri]ultat, isostni Borg, hu ‘kultura tas-silenzju’.

Shooting Society joffri inkjesta li tista’ tittie[ed, fiha nfisha, b[ala spettaklu veritier, b’att wara l-ie[or, b’xena wara l-o[ra li jiffukaw fuq tipi, kategoriji u esperjenzi li jistg[u jing[arfu minnufih g[ax huma immedjati.

‘The Farmer, the Passage of Life’ (Omar Camilleri)

6 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

LETTERATURA

TWEG{IR IS-SI:RA

TIEQA FUQ KITTIEBA MALTIN (Patrick Sammut – De La Salle Brothers Publications, 2012 – It-Tieni Edizzjoni) Re/ensjoni ta’ Alfred Palma .............................................

Indur biex nara Poesigra ta’ Norbert Ellul-Vincenti

Indur lil hawn indur lil hemm biex nara dak li ma nistax.

Ma nistax nara u lanqas nifhem. Forsi lanqas nisma’ jew intiehem.

X’inhi dil-[ajja? Naf u ma nafx. :ieli [sibt li naf, imma aktar li ma nafx.

Ma nistax nifhem g[aliex. “G[aliex” dejjem jirba[li l-pa/i.

G[ax ma nistax nara u lanqas nifhem.

Tg[id jekk immisslu t-tarf tal-mantar, jg[idli biex nikber fil-Fidi?

Nistaqsi dejjem bla ma nifhem, u b’danakollu nimxi mhux ming[ajr direzzjoni. Donni t-triq nafha, Donni t-twe;iba [adtha ]mien ilu, Donnu qeg[da f’qalbi, g[alkemm ma nafx naqraha.

G[alhekk in[ares imma ma nistenniex li nara, G[ax ;a rajt kollox ming[ajr ma qrajtu.

Kull pajji] g[andu jkun kburi bl-artisti tieg[u, tkun xi tkun il-ferg[a tal-Arti li je//ellaw fiha. Din il-fehma tieg[i forsi tistona meta wie[ed ja[seb filqawl li l-poeta mhuwiex apprezzat f’pajji]u; u naturalment, flok il-kelma poeta wie[ed jista’ jqieg[ed: pittur, kittieb, kantant, skultur e//.

Hawn Malta g[andna ssa[ta ta/-/rieki, ukoll filqasam tal-Arti, u jekk wie[ed ma jkunx jifforma parti minn klikka, ma jkunx jaf jilg[aq, din t[ares lejh b[ala artist tattieni klassi, dilettant, twarrbu u t[allih ifendi g[al rasu. U talklikka jkomplu jgawdu l-frott tal-g[aqda f’isem l-in;ustizzja.

Fejn tid[ol il-letteratura Maltija dawn il-klikek jibbrillaw, jiddettaw u jinjoraw. Insemmi b[ala e]empju l-G[aqda Poeti Maltin li, tag[mel x’tag[mel, ta[dem kemm ta[dem g[alLetteratura Maltija, kienet, g[adha u mid-dehra se tibqa’ meqjusa b[ala g[aqda ta’ erba’ poeti dilettanti, li mhux spiss taqra xi [a;a dwarhom fil;urnali u l-attivitajiet tag[hom jissemmew [afna inqas milli xieraq, jekk mhux fil-folju li to[ro; l-istess G[aqda, spejje] tag[ha, u li wara taqla’ ru[ha biex tbig[u.

Min-na[a l-o[ra lmag[]ulin, dawk fil-klikka letterarja, jissemmew regolarment u jing[ataw wisq aktar ;ie[ u in/ens milli fil-fatt ikun jist[oqqilhom.

Xog[lijiethom ji;u stampati bla ta[bit xejn; g[alihom jinbnew pedestalli g[oljin u mdiehba li kittieba u poeti o[rajn qajla jxommu, a[seb u ara kemm xi darba se jitilg[u fuqhom.

U g[alhekk, meta Patrick Sammut [are; l-ewwel edizzjoni ta’ Tieqa fuq Kittieba Maltin, fl-2003, fuq il-letteratura lokali n[asset few;a friska li kellha l-fwie[a tal-;ustizzja.

Dakinhar Sammut g[a]el g[add sostanzjali ta’ poeti u kittieba stabbiliti li matul issnin g[anew il-letteratura tag[na, minn Agostino Levanzin, li miet fl-1955, salpoeti l-aktar validi ta’ ]mienna. L-g[a]la saret b’reqqa kbira, u l-kittieb ma qag[adx jara jekk fuq min kien se jikteb kienx wie[ed minn dawk ta’ fuq il-pedestall jew le.

Kiteb dwar kull kittieb u poeta bl-akbar sin/erità,

Tieqa fuq Kittieba Maltin. “Edizzjoni ma[duma bl-istess reqqa u dedikazzjoni tal-ewwel volum”

g[amel anali]i interessanti ta’ xog[lijiethom u ta’ [ajjithom b’ordni metodiku u ideali g[all-kurrikulu skolastiku g[oli.

B’hekk dik l-ewwel [ar;a ta’ Tieqa fuq Kittieba Maltin kienet, fil-fehma tieg[i, wa[da mill-ftit ;abriet ta’ kitba tista’ ssej[ilha bijografika, li mxiet rett ma’ kulmin kien [aqqu jissemma, u li ta sehmu u g[en fil-binja tal-letteratura tag[na.

U issa, Sammut [are; ittieni edizzjoni ta’ Tieqa fuq Kittieba Maltin. Edizzjoni ma[duma bl-istess reqqa u dedikazzjoni, volum e[xen, aktar elaborat, stampat b’mod tabil[aqq professjonali u li jolqot l-g[ajn.

F’din l-edizzjoni Sammut da[[al aktar kittieba u poeti, biex b’hekk kiber l-g[add ta’ ismijiet marbutin mal-qasam tal-letteratura Maltija.

Din id-darba g[andha 43 awtur#kittieb#poeta, Maltin u G[awdxin, g[al darb’o[ra bilbijografiji u r-ritratti tag[hom, b’aktar dettalji rilevanti dwar [ajjithom, aktar kwotazzjonijiet minn xog[lijiethom, u anali]i ta’ natura kritika dwar xog[lijiethom. Hemm ukoll

Appendi/i dwar numru ta’ kittieba u poeti Maltin li qed jiktbu barra minn Malta, fosthom fl-Awstralja.

Tabil[aqq dan hu ktieb validu g[all-a[[ar, ktieb li g[andu jidda[[al fil-kurrikula tal-iskejjel avvanzati tal-Istat, kif ukoll fl-Università ta’ Malta.

Fih Sammut [alla patrimonju li g[andu jkun kburi bih, kif [alla fil-bosta kotba o[ra ta’ natura differenti li stampa s’issa. U jekk m’a[niex kapa/i nifhmu lkun/ett ta’ dan il-patrimonju, jekk ma nafux inkunu kburin bih, jekk ni;u naqg[u u nqumu kemm t[abat il-kittieb u kemm g[amel ri/erka biex stampa dan il-ktieb, allura nkunu tabil[aqq missejna lqieg[ fejn tid[ol l-in;ustizzja artistika f’pajji]na, li issa drat tag[]el artist minn ie[or g[al ra;unijiet diversi, kwa]i kollha in;usti, u li kul[add jaf bihom.

Forsi xi darba Sammut ukoll g[ad jasal li jitqieg[ed fuq pedestall. Ikun jixraqlu, kif jixirqilhom bosta awturi u poeti o[ra validissimi li, sallum, g[adhom jaqtg[u bi snienhom biex forsi forsi jitilg[u fuq banketta!

COLLAGE TEATRU 7

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Tieqa teatrali fuq id-dyslexia minn Doris Azzopardi ......................................

Matthew Scurfield, attur Ingli] residenti Malta bi profil ta’ dislessja (dyslexia), se jkun qed itella’ re/ta nhar il-:img[a 22 ta’ Frar fis-7.30 p.m., fil-kappella tal-Università, Tal-Qroqq.

Ir-rappre]entazzjoni – I could be anyone – qed issir fuq inizjativa tad-Dipartiment tal-Counselling, li qieg[ed fil-fakultà l-;dida msej[a Fakultà g[at-Tis[i[ tas-So/jetà, li bdiet tiffunzjona fl-1 ta’ Awwissu li g[adda. Il-Fakultà tinkludi sitt dipartimenti, fosthom dak tal-counselling. Dwar din ir-re/ta u dak li [are; minnha l-ewwel darba li ntweriet tkellimt ma’ Dr Ruth Falzon. jin;abru fil-k/ina ta’ Ruth, “Il-produzzjoni li se tittella’ nhar il-:img[a li ;ej jiena filwaqt li t-tfal jitkellmu u rajtha l-ewwel darba filjiddiskutu bejniethom banda Kavallier ta’ San :akbu tliet o[ra. Huma bdew jaqsmu dsnin ilu, meta Matthew diffikultajiet li qed isibu lScurfield kien ippubblika liskola u dak li jixtiequ ewwel ktieb tieg[u – I could jag[mlu. be anyone – u biex “Ori;inarjament, dak li beda jippromovih tella’ din ilminn re/ta kompla fid-drama produzzjoni. mit-tfal stess u saret ukoll tip “Mort naraha u laqtitni ta’ ri/erka msej[a [afna, tant li g[idt li ma tistax performance ethnography. tieqaf hemm. Li g[amilt hu li Biex tag[mel dan, trid tikteb tellajnieha fil-Fakultà talukoll. Fir-ri/erka, dak li qed Edukazzjoni g[alli[ossu dawn it-tfal jitni]]el professjonisti, il-pubbliku b’isimhom, g[aliex huma in;enerali u g[at-tfal talinsistew li jkun hekk, u iskola, kemm Malta kif ukoll g[alhekk ma baqg[ux biss G[awdex. Tellajnieha xi sitt parte/ipanti fir-ri/erka, i]da darbiet u ntlaqg[et [afna. koawturi tag[ha.

“Sadattant, minn spunt li [are; minn din ir-re/ta, id?ertifikat minn Spanja dipartiment flimkien mal“Wara li ;barna dan ilAsso/jazzjoni Maltija tadmaterjal, jiena mort Spanja Dislessja [ejja pro;ett biex itnippre]enta dan ix-xog[ol u tfal bi profil tad-dislessja ;ejt lura b’/ertifikat li ng[ata setg[u jag[mlu serje ta’ lil dan il-grupp b’isimhom u workshops bil-g[an li nu]aw ismi elenkati b’mod id-drama biex ng[inuhom alfabetiku. Ridt li kul[add jesprimu d-diffikultajiet jing[ata l-istess importanza. tag[hom.” {a;a simili g[ollitilhom [afna Dan il-pro;ett sarraf l-istima fihom infushom. f’performance li saret fid“Ta’ min jg[id li persuna Drama Unit tal-Blata l-Bajda, dislessika, bosta drabi jkollha f’Ottubru ta’ sentejn ilu. stima baxxa tag[ha nfisha, Wara, dawn it-tfal urew ixb’mod partikulari fi]-]mien xewqa li jkomplu jiltaqg[u, u tal-iskola meta madwarha ssib billi l-fondi allokati spi//aw, min ma jifhimx il-kundizzjoni Ruth offriet li jkomplu tag[ha. Tfal bid-dislessja jiltaqg[u fid-dar tag[ha. Hekk mhumiex nies b’diffikultà, ;ara. Il-;enituri kienu i]da nies differenti li s-so/jetà

Matthew Scurfield flimkien ma’ Claire Aguis fir-re/ta ‘I could be anyone’

sikwit ma tifhimx. ?ertament huma nies li g[andhom aktar imma;inazzjoni, g[alhekk aktar kreattivi.

“Madwar xahrejn ilu, it-tfal raw li issa li kienu [adu /erta esperjenza u kura;; jitkellmu bejniethom u jaffa//aw ilproblemi li jiltaqg[u mag[hom, iridu jmorru pass iktar ’il quddiem. {adu /ertu empowerment u fiehmu lprofil tag[hom; mhumiex qed jist[u minnu u qed jag[rfu ttalenti tag[hom. Fiehmu ddiffikultajiet li l-iskola timponi fuqhom, b[al meta wie[ed li jkun ju]a n-nu//ali jkun im;ieg[el jin]g[u.

“Huma g[alhekk urew ixxewqa li tfal o[rajn biddislessja jkunu konxji ta’ dak li jista’ jsir, jag[mlu kura;; u ma jaqtg[ux qalbhom. Dan, anki biex jonqos il-bullying fir-rigward tag[hom. {olqu g[alhekk ]ew; avvenimenti.”

Wie[ed kien li ter;a’ tittella’ r-re/ta I could be anyone, u l-ie[or li jorganizzaw film biex jarawh it-tfal tal-iskola. F’dan il-film, it-tfal tal-iskola sekondarja

Matthew Scurfield, li g[andu profil ta’ dislesija, jinterpreta d-diffikultajiet li ltaqa’ mag[hom fi]-]mien meta kien l-iskola

mit-tielet sal-[ames sena jkunu jistg[u jifhmu x’inhi ddislessja. Dan se jsir fit-2 ta’ Marzu.

“A[na nixtiequ ng[addu lmessa;; li l-intelli;enza ma tidhirx biss fil-qari u fil-kitba.

Fit-teknolo;ija tal-lum, ilbniedem g[andu mezzi o[rajn biex jikkomunika man-nies. {u mill-gazzetti li qeg[din online. Min ja//essahom bilcomputer jista’ jiklikkja u lkitba tkun moqrija.”

I could be anyone Lura g[all-play I could be anyone. Din hi play li ma

g[andhiex tintilef g[aliex hi tieqa fuq id-dislessja. Tieqa li minnha kul[add g[andu jittawwal biex jag[raf aktar xi tfisser u kemm hu importanti li t-tfal bi profil dislessiku jing[ataw l-g[ajnuna me[tie;a biex jirnexxu fil[ajja tag[hom.

“F’din il-play, Matthew lattur juri hu kemm bata g[aliex akkademikament skartawh. Ikkalkulawh b[ala mhux-kapa/i. Intant, spi//a ppubblika tliet kotba.”

Parentesi importanti li ta’ min jag[mel hi li hawn kittieba kbar li huma dislessi/i – Shakespeare, Tolkin, Yeats, Agatha Christi u o[rajn. Ta’ min ifakkar li jekk student min[abba l-ortografija ma j;ibx l-A level tal-Ingli], pere]empju, ma jistax jid[ol lUniversità jistudja l-letteratura Ingli]a.

G[ajnuna qed ting[ata, i]da mhux bi]]ejjed. Dan il-grupp ta’ tfal u adolexxenti fil-fatt qed jitolbu lill-awtoritajiet li huma jkunu jistg[u juru labbiltajiet tag[hom mhux biss bil-kitba i]da jing[ataw lopportunità li jag[mlu le]amijiet oralment jew bl-u]u tal-kompjuters, jiddependi mill-b]onnijiet individwali.

B’hekk huma j[ossuhom aktar komdi biex ipo;;u g[al e]ami u juru dak li jafu.

Tlabt lil Ruth parir professjonali dwar kif wie[ed jista’ jinteba[ li t-tifel jew ittifla jkunu dislessi/i. Dan

jista’ jkun [jiel importanti g[all-futur tat-tfal g[aliex jekk wie[ed jinteba[ minn kmieni jista’ jindirizza lproblema fl-a[jar ]mien.

“Jekk it-tifel jew it-tifla tieg[ek ikunu da[lu l-iskola u inti qed tara li huma mixjin ’il quddiem fil-matematika, kif jitkellmu u jirra;unaw, i]da g[al xi ra;uni qed je[lu biex jitg[allmu jaqraw, staqsi. Jekk idumu biex jiktbu u lortografija tkun imgerfxa, staqsi. Jekk il-;enituri j[ossu li jkun hemm xi [a;a, g[andhom jie[du parir u ma ja//ettawx li xi [add jg[idilhom li t-tfal g[adhom ]g[ar u li g[andhom jistennew.

“L-ewwel sentejn tal-iskola huma importantissmi g[aliex fihom it-tfal jiffukaw fuq ilkitba u l-qari. Veru li biex ng[idu li tifla jew tifel ikollhom profil tad-dislessja jrid ikollhom seba’ snin, i]da hu importanti li meta jkunu i]g[ar nattakkaw dawk labbiltajiet tant ne/essarji. Ilmetodu kif jitg[allmu jaqraw it-tfal bi profil ta’ dislessja hu metodu li ma jag[milx [sara jekk fil-fatt it-tfal ma jkunux dislessi/i, u g[alhekk inti ma tkun qed tag[mel l-ebda [sara lit-tfal.”

Intant, min hu interessat firre/ta jista’ j/empel 23403518.

Min hi Dr Ruth Falzon

Ruth bdiet b[ala g[alliema Bormla, l-Isla u l-Fgura, u wara spe/jalizzat fl-learning disabilty u g[amlet xi ]mien tg[ix barra mar-ra;el tag[ha.

Fl-1987 huma ;ew lura u hi bdiet ta[dem part-time lUniversità. Issa qieg[da fulltime fid-dipartiment talPsikolo;ija. Hi tispe/jalizza fuq PHD u d-dislessja. Hi membru tal-Malta Dyslexia Association (MDA), membru tal-Association for Professionals in Learning Disabilities, u fil-Malta Assocation for the Counselling Profession, u lasso/jazzjoni internazzjonali.

Ruth Falzon g[andha wie[ed mit-tfal tag[ha dislessiku.

8 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

MU}IKA

GREAT GIG IN THE SKY Tislima lil ]ew; mu]i/isti li [allewna fil-jiem li g[addew minn Noel D’Anastas – ndanastas@gmail.com .............................................................................

Fil-jiem li g[addew, il-mu]ika Maltija tilfet ]ew; mu]i/isti per e//ellenza fl-istil u l-qasam li kienu jdoqqu fih.

Dawk li b[ali ilhom isegwu l-mu]ika rock mittmeninijiet, ]gur li segwew il-kalibru tal-kitarrista Stephen Borg, l-aktar fl-esperjenzi mal-band Purple Haze. Hu miet fl-età tenera ta’ 43 sena.

Ftit jiem wara mbag[ad, t[abbret il-mewt ta’ Val Valente, wie[ed mill-aqwa sassofonisti li kien hawn f’pajji]na fix-xenarju tal-music halls tal[amsinijiet u wara, u fl-ambitu tal-entertainment f’bosta lukanda kif ukoll f’bosta kun/erti anke ma’ kantanti internazzjonali.

Stephen Borg (Purple Haze) Lil Stephen Borg sirt nafu personalment fil-bidu taddisg[inijiet meta kien session musician f’xi recordings mal-X-Tend u daqq kemm-il darba ma’ Enzo Gusman, inklu] f’LG[anja tal-Poplu. Segwejtu kemm-il darba f’gigs li lPurple Haze tat matul dawn is-snin, l-aktar meta l-band kienet fl-aqwa tag[ha.

Dwar dan il-mu]i/ist tkellimt ma’ ]ew;t i[bieb kbar tieg[u, Daryl Ebejer, li g[amel snin twal il-vokalista tal-Purple Haze, u Manuel ‘Lito’ Micallef, eks vokalista ma’ bosta bands u xandar mu]ikali, li kien jafu sew filBirgu.

Daryl Ebejer jirrakkonta hekk: “Meta smajt bl-a[bar li Stephen messitu x-xorti [a]ina li jibda l-battalja kontra l-kan/er, ma stajtx nemmen lil widnejja.

“Lil Stephen iltqajt mieg[u fl-1989 meta l-band

Stephen Borg

tieg[i ta’ dak i]-]mien Ent’ract u l-Purple Haze kellna x-xorti li nie[du sehem f’kun/ert flimkien.

Mur obsor li ftit anqas minn sena wara jien kont se nkun mieg[u fl-istess band!

“Dak i]-]mien, il-Purple Haze kienet di;à band rispettata [afna fost issegwa/i tax-xena rock lokali u g[alhekk meta [ija, George, qalli li Stephen staqsieh biex jg[idli mmur g[all-prova mag[hom, tirt g[all-Birgu. Stephen u lPurple Haze huma sinonimi mal-Birgu. Mag[ruf b[ala ‘il-floyd’ g[ax il-Pink Floyd kienu fost il-bands l-aktar favoriti tieg[u.

“Stephen daqq g[all-a[[ar darba f’Di/embru li g[adda waqt Xirka Rock. Din kellha tkun l-a[[ar dehra tieg[u filpubbliku u kien g[amel wirja brillanti. Dawk li kienu hemm baqg[u impressjonati mhux biss bil-[ila tieg[u bil-

kitarra imma wkoll bilkura;; li wera meta tela’ jdoqq minkejja li kien g[addej minn mument diffi/li.

Kien daqq Mr Crowley (Ozzy Osbourne) u All Over You (Live), u din tal-a[[ar ]gur kienet aktar g[al qalbu peress li jakkumpanjah fuq id-drums kien hemm it-tifel tieg[u, Axel.

Fost il-[afna mu]i/isti g[al qalbu kien hemm ukoll Gary Moore. Fil-fehma tieg[i dan hu kitarrist li jixbah [afna lill-istil ta’ Stephen mieg[u, u t-tnejn kapa/i jinkorporaw itteknika mal-emozzjoni.

“Qattajt 14-il sena niltaqg[u fil-kamra fejn konna nipprattikaw f’Sant’An;lu. Mill-ewwel qbilna fl-istil. Ta’ min jg[id li l-kantant li kien hemm qabli kien Ivan Grech, li llum mag[ruf sew malWinter Moods u f’dak i]-

]mien, il-Purple Haze kienet influwenzata minn bands b[al Marillion, fost o[rajn.

Tul i]-]mien li g[amilt mal-Purple Haze, ;ew u marru bosta membri i]da jien, Stephen u Philip Camilleri ‘il-bagig’ bqajna flimkien g[al ]mien twil.

Stephen jibqa’ mag[ruf b[ala wie[ed fost l-aqwa kitarristi li qatt [ar;u minn pajji]na. Dan mhux b’kumbinazzjoni! Hu kien perfezzjonist fejn tid[ol ilmu]ika u kien jara li min kellu mieg[u jag[ti l-a[jar li jista’. Jien tg[allimt ming[andu.

“Wa[da fost il-[afna memorji sbie[ li nibqg[u niftakru kien meta konna supporting band tad-Deep Purple meta ;ew Malta fl1998.

“Stephen kien fuq kollox [abib tal-qalb u mieg[u qsamt [afna mumenti sbie[, anki familjari. Min jaf

kemm-il log[ba football rajna flimkien. L-importanti mhux xi Arsenal kontra Liverpool li mieg[u kien i]omm, g[ax hemm ma naqblux! Stephen jibqa’ mag[na f’qalbna g[al dejjem u sakemm ner;g[u niltaqg[u, min jaf, inkunu a[na wkoll parti minn ‘The Great Gig In The Sky’.”

Emanuel ‘Lito’ Micallef i;ib il-memorji ta’ meta kien g[adu ]g[ir u minn triq filBirgu sema’ l-[oss ta’ kitarra [ier;a minn tieqa ta’ dar.

“Kien Stephen qed jipprova xi licks. Ma kontx nafu sew, i]da ftit wara sirna [bieb permezz tal-mu]ika.

Fl-1984 kien g[adu kif g[aqqad il-Purple Haze u kien g[amel [bieb mallgrupp Trash, grupp minn Bormla li jien kont niffrekwenta. B’hekk g[amilt [bieb ma’ Stephen u kont ng[in lill-grupp, fil-bidu b[ala roadie, imbag[ad bdejt niktbilhom il-kliem g[allmu]ika tag[hom.

“Nistqarr li l-aktar mument li ng[o]] hu meta offrieli li l-Purple Haze jag[mlu rockmass dedikata lil missieri li kien g[adu kif [alliena. Din saret fil-knisja parrokkjali tal-Birgu fl-1985.

“Minn dak i]-]mien ’l hawn, bqajna f’kuntatt permezz tal-mu]ika, dejjem nieqfu g[al xi drink u hu jg[idli xi pro;etti g[andu g[all-band. G[alija, Stephen kien wie[ed mill-ikbar kitarristi li kellna, kien serju [afna f’dak li kien jag[mel u dan ]gur jixhduh l-g[add kbir ta’ mu]i/isti li daqqew mieg[u u l-pre]enza numeru]a tag[hom filfuneral tieg[u. Minn hawn nixtieq nag[ti l-kondoljanzi lill-familja tieg[u.”

Val Valente – mu]i/ist per e//ellenza Ftit tal-jiem ilu t[abbret il-mewt ta’ Val Valente, mu]i/ist veteran li ftit tax-xhur o[ra kellu jag[ti kun/ert kbir biex i;ib fi tmiemha l-karriera brillanti tieg[u.

Val (Valerio) Valente, wie[ed millaqwa sassafonisti professjonali, kien kapa/i jdoqq ukoll disa’ strumenti differenti. Hu miet fl-età ta’ 74 sena.

Val Valente beda jistudja l-mu]ika ma’ missieru Giorlando li kien vjolinist prim, i]da l-istrument tg[allmu mas-Surmast Arturo Pace, [u s-Surmast Carmelo.

Beda jdoqq ma’ missieru f’[afna postijiet tad-divertiment u swali ta]]fin, inklu] f’postijiet tas-servizzi

Ingli]i. Kemm-il darba daqq malImpresa Valente mwaqqfa minn missieru u ommu Stella, bil-g[an li jtellg[u serati ta’ talent u jorganizzaw festivals tal-kanzunetta Taljana g[allkantanti Maltin.

Val Valente kien fost il-mu]i/isti li daqqew f’kun/erti li ttellg[u Malta b’kantanti mag[rufa barranin b[alma huma Tony Dallara u Nilla Pizzi.

Fil-[amsinijiet, Val Valente kien ifforma kwintett tal-jazz bl-isem ta’ The Freshmen, mag[mul minn Tarcisio (Tossie) Tabone, il-pjanist Frank Camilleri, il-bassista Nonny Almerigo u d-drummer Eric Xuereb.

Kien f’dan i]-]mien li Val Valente

ltaqa’ ma/-/elebri sassafonista ie[or Sammy Murgo, li llum g[andu 76 sena. Flimkien daqqew f’diversi okka]jonijiet.

Minn hemm qatt ma [ares lura u baqa’ dejjem attiv. Kien figura dominanti bil-mu]ika tieg[u fil-[ajja tal-lejl u daqq ma’ bosta mu]i/isti mag[rufa sew lokalment kif ukoll barra.

Kien attiv fid-divertimenti mu]ikali, mhux biss fil-music halls tal-[amsinijiet u wara, i]da wkoll fi vja;; li [adu mil-lukandi salfestivals, mill-ballijiet tal-Karnival sat-ti;ijiet, minn Pjazza Re;ina sattelevi]joni. Fl-2002, Val Valente

kellu l-unur li jkun parti minn ;urija internazzjonali g[all-ewwel kompetizzjoni tas-saxophone fi Kiev fl-Ukrajna.

Val Valente kien popolari sew filqasam tal-jazz, anki mal-;enerazzjoni moderna ta’ mu]i/isti, Wie[ed isemmi l-kun/ert A One Night Stand mal-Big Band Brothers li kien sar f’Dar il-Mediterran g[all-Konferenzi fl-2011. U proprju minn hemm idde/ieda li jwassal l-a[[ar kun/ert tieg[u b’risq il-Community Chest Fund.

Il-memorja tieg[u se titfakkar b’kun/ert mill-Big Band Brothers aktar ’il quddiem.

COLLAGE MEDIA 9

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

MEDIAFORUM Cyberspace

minn Mario Azzopardi

....................................

marpardi@maltanet.net

Toqrob aktar l-Elezzjoni

Hekk kif dejjem qed toqrob id-data tal-elezzjoni, il-media baqg[et g[addejja bl-iskedi tag[ha. Il-kampanja hi wa[da twila, u forsi ma ta[tix wisq il-media li donnha nqabdet f’/irku ta’ ripetizzjoni.

F’kampanja twila tistenna li jkun hemm element ‘fatiku]’.

Anki l-politi/i u l-opinjonisti jistg[u jbatu minn dan. Ilkampanja jista’ jing[ad li kienet wa[da /ivili, u b’xorti tajba evitat l-isteri]mi u le//essi. Jista’ jkun li b[ala strate;ija (u dan jg[odd laktar g[all-Partit Laburista) qed issir attenzjoni partikulari biex /erti w/u[ ma jidhrux g[ax jitqiesu b[ala liabilities.

Il-programmi fejn isiru ddibattiti g[andhom effett pjuttost ri/iklat. Mhux qed ikun hemm imma;inazzjoni dwar kif tkun pre]entata talk show, u f’dan il-kuntest wie[ed jifhem g[aliex it-tim ta’ Xarabank ma qabilx “li ma jkunx hemm /ap/ip” meta jiltaqg[u l-mexxejja talpartiti.

Xarabank hu mibni, sewwa sew fuq element populista, fejn it-teatri/ità (bl-applawsi b’kollox) hi ingredjent essenzjali. Imma [afna jippreferu l-formula talAwtorità tax-Xandir, biex irra;unar jirba[ fuq l-emozzjoni (jew il-passjoni) u ttelespettaturi intelli;enti jistg[u jsegwu linja ta’ [sieb /ara u lo;ika ming[ajr ‘ittbandil’ u l-interruzzjonijiet li tipprovoka udjenza storbju]a.

Anki l-votazzjoni istantanja mill-pubbliku tista’ tkun strument ta’ manipulazzjoni waqt kampanja elettorali g[ax tista’ tkun stage-managed favur na[a jew o[ra. Di;à hemm [afna spekulazzjoni bil-polls pubbli/i, fejn ftit jifhmu li l-a[jar sunda;;i huma dawk li jitniedu millpartiti nfushom u li ;eneralment ma jixxandrux.

A;endi u preferenzi

Punt ie[or importanti li qed jo[ro; minn din il-kampanja hu jekk il-politi/i humiex jitkellmu skont a;enda partikulari jew humiex joqog[du g[al dawk li jistaqsu l-pre]entaturi u / jew il-modifikaturi. Min imexxi d-diskussjonijiet, naturalment, g[andu l-a;enda tieg[u, drabi sottili u mo[bija, u drabi o[ra manifesta, anki mill-;est u mit-ton.

Kampanja toffri [afna istanti ta’ teatri/ità (hemm min jippreferi jqabbel dawn listanti mal-operetti jew malfarsa); imma na[seb li

Kummenti dwar websajts li Ωort

Il-futur tieg[ek

Il-pubblikazzjoni dwar Carmelo Mifsud Bonnici (Il-Gross)… mirdum ta[t il-pi] ta’ kampanja elettorali

;urnalist jew opinjonist (?) irid joqg[od attent (jew toqg[od attenta) biex ilpre;udizzji u l-preferenzi ma jxaqilbux b’mod ovvju.

Xi mkien, pere]empju, kandidat Laburista argumenta mal-pre]entatur talli dan staqsa xi [a;a dwar il-bdil filKostituzzjoni: il-kandidat deherlu li hemm [afna aktar materjal prijoritarju x’tiddiskuti.

Allura l-mistoqsija hi: min qed imexxi lil min? Kemm huma xhieda tas-sentiment popolari jew ‘stradali’ l;urnalisti, u kemm hi ri;ida u inflessibbli l-istrate;ija talpoliti/i?

Element ie[or g[addej kontinwament f’din ilkampanja g[andu x’jaqsam mal-bosta teknikalitajiet u aritmetika li invadew iddibattiti. I/-/ifri u l-costings di;à huma kumplessi biex issegwihom, a[seb u ara jekk dawn jitwasslu fost [afna interruzzjonijiet u devjazzjonijiet li mhux darba jew tnejn jipprovokaw l-istess pre]entaturi / moderaturi.

Ma nafx jekk hawnx xi individwi jew gruppi inti]i filmedia, forsi mid-Dipartiment tal-Istudji tal-Komunikazzjoni fl-Università, li qeg[din jie[du kont ‘xjentifiku’ taddinamika li g[addejja f’dawn id-dibattiti awdjovi]ivi.

Mill-;did> Il-Gross (u :u]è Chetcuti)

Ippermettuli naqleb fuq xi [a;a kompletament differenti.

Xi ;img[at ilu kien pubblikat ktieb interessanti bixxog[lijiet ta’ Carmelo Mifsud Bonnici (Il-Gross). Pro;ett ma[sub u realizzat mi]-]ew; uliedu li, b’xorti [a]ina, intradam ta[t il-pi] ta//irkustanzi politi/i pre]enti.

Forsi seta’ sar aktar [sieb dwar il-fatt li l-pubblikazzjoni [abtet lejlet kampanja politika

akkanita. Fil-fatt, ftit li xejn dehret pubbli/ità dwar dan ilvolum, u lanqas ma kien hemm evalwazzjoni xierqa filmedia. Imma l-punt li rrid nag[mel hu li di;à kien hemm antolo;ija o[ra bix-xog[lijiet ta’ Mifsud Bonnici, u li mhijiex tkun rikonoxxuta.

Fl-1996, ir-rumanzier u drammaturgu :u]è Chetcuti (di;à virtwalment minsi ftit snin biss wara mewtu) [are; pubblikazzjoni bix-xog[ol teatrali u poetiku ta’ Il-Gross, kif ukoll g[add ta’ kitbiet dwaru. L-antolo;ija n[ar;et mill-PIN. Chetcuti, Bormli] b[al Mifsud Bonnici, kien sellimlu b[ala [abib antik u b[ala bniedem tal-letteratura. Hu qaleb ukoll g[all-Malti ddramm klassiku-romantiku ta’ Mifsud Bonnici, Giuditta ta’ Betulia, li nkiteb meta l-awtur kien g[adu ]ag[]ug[, fl-1919.

Chetcuti inkludieh tradott g[all-Malti fil-;abra tal-1996.

L-antolo;ija kienet introdotta minn iben Il-Gross, Ugo Mifsud Bonnici, dik il[abta President ta’ Malta, li ddeskriva l-inizjattiva ta’ Chetcuti b[ala “opra ta’ m[abba u intelli;enza”.

Chetcuti inkluda taqsima ta’ kitbiet dwar Il-Gross b[ala politiku, b[ala vi]jonarju, letterat u “difensur qawwi talmoralità”.

B[alissa hemm wisq d[a[en fl-arju biex ikun apprezzat IlGross; i]da ta’ min jittama li meta l-affarijiet jikkalmaw u ner;g[u lura “g[annormalità”, ting[ata attenzjoni lejn dak li kellu x’joffri estetikament dak il-politiku li, f’kuntest ta’ infatwazzjoni kulturali pro-Taljana, kien qed ikun il-profeta ta’ kunsiderazzjonijiet so/joekonomi/i importanti, biex ilkolonizzaturi Ingli]i ma jit[allewx i[awdu l-borma wa[edhom fejn jid[ol lg[ajxien tal-Maltin.

Kont qieg[ed f’laqg[a meta [abib tieg[i nhar il:img[a 8 ta’ Frar fesfisli f’widnejja ‘wie[ed punt tnejn biljun ewro’. {sibt li sema’ [a]in u tani somma ]baljata. G[idtlu jid[ol malajr fuq l-internet. U hekk kienet. Is-somma li ;ab mieg[u Lawrence Gonzi minn Brussell g[al bejn l2014 u l-2020.

Din hi somma li se ssa[[a[ il-futur li l-Partit Nazzjonalista qed jippjana minn Salvu Felice Pace .................................... g[alik u g[all-familja tieg[ek. Aktar postijiet tax- sfelicep@go.net.mt xog[ol, aktar investiment f’sa[[tek u aktar investimenti fl-edukazzjoni tieg[ek. Ilwebsajt www.mychoice.pn g[andha Taqsima bl-isem Il-Futur u hemm issib kif bil-125 proposta fil-programm elettorali pajji]na se jibda miexi ’l quddiem, g[ax inti se timxi ’l quddiem. Fis-sit issib mhux biss il-Manifest tal-PN li jelenka t-twemmin tag[na, i]da ssib pa;ni s[a[ dwar kif il-PN filgvern biddel lil g]iritna bi pro;etti siewja u b’inizjattivi fejjieda.

A[na ma nemmnux fil-kumbinazzjonijiet. Jekk ;ietna tajba fi Brussell, dan ;ara g[ax Lawrence Gonzi ]amm iebes, iddefenda sal-a[[ar minuta l-po]izzjoni li [a biex pajji]na ma jitlifx ir-ritmu tal-progress li g[amel f’dawn l-a[[ar snin u g[ax emmen fik u fil-kapa/itajiet tieg[ek. B’reb[a b[al din g[al Malta, ejjew inkomplu na[dmu biex ikollna FUTUR FIS-SOD li l-PN fil-gvern biss jista’ jassigurak.

Fix-Xewkija

Nirringrazzja [afna lid-direzzjoni tal-Partit li tatni lopportunità nhar l-Erbg[a 6 ta’ Frar li nit[addet ta[t it-tinda fis-sensiela ta’ laqg[at li qed ikunu organizzati f’G[awdex ta’ kull ;img[a.

Il-laqg[a saret fil-pjazza tax-Xewkija fa//ata tal-knisja majestu]a dedikata lil San :wann il-Battista. Tkellimt dwar is-sa[[a u s-servizzi tas-sa[[a f’G[awdex. Kemm g[andna g[ax inkunu kburin li llum l-G[awdxin jistg[u jinqdew g[allma;;oranza kbira tal-b]onnijiet tag[hom f’G[awdex stess.

Saru pro;etti kbar [afna fl-isptar ;enerali – b[ad-dipartiment tar-radjolo;ija, il-modernizzazzjoni tas-swali kollha u talkurituri, tliet swali ;odda g[all-operazzjonijiet u ambulanzi ;odda bl-og[la standard u kumdità. U dan filwaqt li ddipartimenti l-o[ra tal-isptar ]iedu s-servizzi tag[hom u qeg[din dejjem ja;;ornaw il-kura li jag[tu lill-pazjenti.

Xtaqt li kelli aktar [in biex ng[id aktar dwar il-qab]a kbira ta’ kwalità li g[amel l-isptar f’G[awdex f’dawn l-a[[ar snin.

Issibu l-video ta’ din il-laqg[a fit-taqsima ta’ TV on demand f’mychoice.pn.

Ridt insemmi d-dipartiment tal-podolo;ija – il-kura tassaqajn. Servizz li kulma jmur qed ji;bed aktar klijenti.

Dipartiment li hu essenzjali f’so/jetà anzjana. Saqajn b’sa[[ithom jiffrankawlna [afna mard. U jiffrankaw lillgvern [afna spejje] fil-futur. Sa[[tek tinsab f’idejn sodi.

Campaign News

Fis-sit mychoice.pn issib l-a[[ar a[barijiet mill-kampanja elettorali b’artikli profondi. Wie[ed minn dawn l-artikli blisem Joseph’s Second Republic is already rotten to the core, bid-data tal-10 ta’ Frar hu tassew miktub bi profondità politika li tipperswadi. Aqrawh u xerrduh. L-artiklu juri ssuperfi/jalità ta’ Joseph Muscat li jrid ibiddel ilKostituzzjoni, i]da mhux kapa/i jag[ti d-direzzjoni biex almenu l-poplu jkun jaf g[al xiex qed jivvota jekk jivvota Labour.

10 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

TAG{RIF

‘L-Indemonjati’ fit-Teatru Manoel Minn nhar il-:img[a sal{add li ;ej, 22, 23 u 24 ta’ Frar, fit-Teatru Manoel se tkun pre]entata produzzjoni addattata g[al dan i]-]mien ta’ kampanja elettorali.

L-Indemonjati u Maltin O[ra, kitba u direzzjoni ta’ Albert Marshall, tittratta ;rajjiet politi/i lokali bi stil satiriku.

Xi karattri f’dan id-DokuBuffu, kif qed isejja[ dan ix-xog[ol Marshall, ifakkruna f’karattri politi/i Maltin, imma l-awtur qed i[alli f’idejn l-udjenza biex jidde/iedu f’min ifakkruhom il-karattri li jaraw fuq il-palk.

F’kumment dwar dan ixxog[ol, Mario Azzopardi qal li L-Indemonjati tirrappre]enta, possibbilment, l-aktar xog[ol awda/i li qatt inkiteb g[all-palk lokali. “Din issatira-allegorika, di;à ;dida

fil-kun/ett stilistiku tag[ha, qed tie[u l-attwalità politika u tittrasformaha, litteralment, f’e]er/izzju teatrali g[all-gost pubbliku.

“Dan hu t-teatru b[ala strument ta’ provokazzjoni u militanza sovversiva. Hu t-teatru li jistieden lillpubbliku jissie[eb, jaqbad larmi biex i;arraf il-kastelli ta’ dawk li jridu jikkontrollaw [ajjitna. U dda[qa pubblika tinbidel f’da[qa nazzjonali, forsi anki da[qa bina nfusna.”

L-attur Mario Micallef qal li dan hu xog[ol “frisk u interessanti, li bla dubju ludjenza se tie[u gost bih.”

L-atturi huma Sean Buhagiar, Mario Micallef, Jane Marshall, Anthony Ellul, Marvic Cordina, Kris Spiteri, Larissa Bonaci, Clive Piscopo, Duncan Azzopardi u Jamie Cardona.

DONAZZJONI LILL-MU}EW MARITTIMU. L-istoriku marittimu mag[ruf Joseph Muscat din il-;img[a g[amel donazzjoni ta’ numru kbir ta’ o;;etti lill-Mu]ew Marittimu ta’ Malta. Il-kollezzjoni tinkludi pitturi, noti importanti dwar il-flotta tal-Ordni ta’ San :wann, numru ta’ ex-voto, mudelli, pubblikazzjoni rari dwar il-Kavallieri ta’ San :wann u edizzjonijiet f’faxxikli ta’ kotba pubblikati. Joseph Muscat hu wie[ed mill-fundaturi ta’ dan il-mu]ew fl-1988.

215-il kors fl-MCAST li l-applikazzjonijiet g[alihom jift[u ‘online’ g[ada t-Tnejn

Jift[u l-applikazzjonijiet online g[all-korsijiet part-time tal-MCAST L-applikazzjonijiet online g[al 215-il kors part-time talMCAST li se jibdew ix-xahar id-die[el jift[u g[ada t-Tnejn fuq www.mcast.edu.mt# shortcourses.

Il-korsijiet part-time talMCAST joffru opportunità lil adulti u ]g[a]ag[ ta’ ’l fuq minn 16-il sena biex jiksbu [iliet u kwalifi/i ;odda permezz ta’ lezzjonijiet filg[axija jew is-Sibt filg[odu, soluzzjoni konvenjenti u flessibli g[al dawk li di;à ja[dmu, imexxu negozju jew g[andhom obbligi familjari u m’g[andhomx [in biex jie[du ta[ri; full-time matul il-jum. {afna mill-korsijiet jinkludu ta[lita ta’ lezzjonijiet fil-klassi u sessjonijiet ta’ prattika f’laboratorji u [wienet tax-xog[ol mg[ammra b’dak kollu me[tie;. L-MCAST ilu j[addem dan il-mudell ta’ edukazzjoni vokazzjonali ba]at fuq it-tag[lim bilprattika g[al aktar minn 10 snin u permezz tieg[u g[en eluf ta’ persuni biex ji]viluppaw il-potenzjal tag[hom u jiksbu karrieri ta’ su//ess.

Il-korsijiet part-time huma mg[allma minn lecturers b’esperjenza, u kull student jing[ata g[add ta’ ri]orsi ta’ g[ajnuna, fosthom noti dettaljati u u]u b’xejn tallibreriji tal-MCAST. Il-lista ta’ opportunitajiet ta’ ta[ri; li se jibdew ix-xahar id-die[el tinkludi korsijiet ;odda fil-;ojjellerija, filpittura ta’ veduti u xeni talba[ar, /eramika, disinjar 3D

bi programmi di;itali, [iliet marbutin mas-seng[a talbarbiera, ta[ri; ba]iku filkompjuters g[al ;enituri u persuni li jie[du [sieb it-tfal, welding, u manutenzjoni talkarozzi.

G[all-ewwel darba f’Malta, il-Kulle;; qed joffri wie[ed mill-korsijiet popolari tieg[u li jwassal g[all-e]amijiet talli/enzja EASA Cat B1.1 g[al tekni/i li ja[dmu fit-tiswija tal-ajruplani permezz ta’ lezzjonijiet ta’ filg[axija.

Normalment dan il-kors jing[ata biss fuq ba]i fulltime matul il-jum.

Fil-lista ta’ korsijiet hemm ukoll, fost o[rajn, dawk dwar ix-xjenza applikata, trobbija tal-annimali, kura tal-;onna, trobbija tan-na[al, produzzjoni tal-inbid, arti, interior design, disinn tal[wejje; u [jata, munta;; ta’ ritratti u video, welding, DIY, snajja’ tal-bini u lkostruzzjoni, installazzjoni ta’ sistemi ta’ ener;ija alternattiva, ta[ri; filmanagement u n-negozju, irtokk, trattamenti ta’ sbu[ija u kura tax-xag[ar tal-ir;iel u tan-nisa, psikolo;ija talisport, teknolo;ija talelettriku u l-elettronika, programmar u ]vilupp ta’ siti tal-internet u software, u]u ta’ makkinarju tal-in;inerija, kif ukoll g[add ta’ programmi li jwasslu g[al-li/enzji me[tie;a biex topera b/ejje/ tal-ba[ar jew biex ta[dem fissettur marittimu.

Il-kors popolari ta’ 14-il sieg[a li jwassal g[alLi/enzja tal-Ba[ar me[tie;a minn dawk kollha li ju]aw

xi dg[ajsa jew jet ski b’magna ta’ 30 H.P. jew aktar, ukoll qed ikun offrut regolarment.

Dawk interessati f’dawn ilkorsijiet jistg[u jiksbu aktar informazzjoni u jibbukkjaw il-kors li jixtiequ billi japplikaw online mis-sit www.mcast.edu.mt#shortcour ses.

Id-dettalji jinsabu wkoll fi ktejjeb bil-lista tal-korsijiet li qed jintbag[at fid-djar u nnegozji f’Malta u G[awdex kollha. Il-ktejjeb jista’ jinkiseb ukoll mill-uffi//ji tal-kunsilli lokali, millKampus Ewlieni tal-MCAST f’Ra[al :did, minn xi wie[ed mill-Istituti tal-istess kulle;; fil-Mosta, in-Naxxar, {al Qormi u l-Kalkara, jew mi/?entri tal-MCAST fixXag[ra u x-Xewkija f’G[awdex.

Dawk li ma jixtiqux japplikaw online jistg[u jimlew il-formola talapplikazzjoni li tinsab flistess ktejjeb, u jibag[tuha lill-Uffi//ju tal-Korsijiet PartTime, Kampus Ewlieni talMCAST, Telg[a ta’ Kordin, Ra[al :did, PLA 9032.

Jistg[u wkoll imorru huma stess bl-applikazzjoni fl-istess indirizz, mit-Tnejn sal:img[a bejn il-25 ta’ Frar u s-6 ta’ Marzu, mit-8.30 a.m. sas-7 p.m.

Aktar informazzjoni jew pariri b’xejn dwar l-a[jar g[a]la ta’ korsijiet g[all[ti;iet tal-karriera jew passatemp, jistg[u jinkisbu bit-telefon fuq 23987103 jew bl-email fuq shortcourses@mcast.edu.mt.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

ISMA’ DIN (7) Ra;el ta’ i]jed minn 90 sena, Peter, kien fuq bank fil-;nien, wieqaf, rasu ’l isfel, i[ares lejn idejh. Meta po;;a ra;el [dejh, lanqas wera li nduna. Meta g[adda l-[in, dar-ra;el beda jinkwieta u spi//a biex staqsieh jekk hux kollox sew. G[olla rasu, [ares lejn it-tieni ra;el, Arthur, u tbissimlu.

U qallu: “Kollox sew, u grazzi talli staqsejtni”. “Jien ma xtaqtx niddisturbak”, qallu Arthur, “imma rajtek [iemed, i//assat lejn idejk u ridt nara hux kollox sew”.

“Int qatt [arist sew lejn idejk?” staqsa Peter lil Arthur.

Arthur [are; idejh u //assa lejhom. Dawwarhom wi//hom ’il fuq u wi//hom ’l isfel. “Le, na[seb li qatt ma [arist lejn idejja sew.” Peter da[aqlu wa[da lil Arthur, u beda jirrakkuntalu storja.

“Ieqaf u a[seb kemm qdewk sew idejk matul is-snin: Dawn l-idejn, g[alkemm imkemmxin, debboli u jirtog[du, kienu l-g[odda li dejjem u]ajt biex niggranfa mal-[ajja.

Waqajt fuqhom meta kont tifel ]g[ir. Temg[uni u libbsuni.

Ommi g[allmitni nitlob bihom.

“Qafluli ]-]raben. Mes[uli d-dmug[ meta bkejt. Taw sehemhom fil-gwerra. }ammew lil uliedi ]g[ar.

“Libbsu /-/urkett tat-tie;. Kitbu ittri mill-bog[od.

Trieg[du meta dfint lil uliedi u lil marti. Tellg[u lil binti fuq l-altar ta]-]wie;. G[attewli wi//i fil-bi]a’, maxtuli xag[ri u [asluni u l-bqija.

“U issa g[adhom isostnuni bi tbatija fil-ftit attività tieg[i.

U g[adhom jg[inuni nitlob.”

U temm jg[id lil Arthur: “U se jkunu dawn l-idejn li lMulej g[ad jaqbad biex ida[[alni f’daru g[al dejjem. U se jkunu dawn l-idejn li fil-;enna g[ad imellsu l-wi// [elu ta’ :esù.”

Arthur qatt ma re;a’ rah iktar lil Peter. Imma d-diskors sempli/i u veru tieg[u ma nsieh qatt iktar.

1.

COLLAGE

{SIBIJIET

11

2.

U li ntqal fuq l-idejn jista’ jing[ad fuq ir-ri;lejn u fuq lg[ajnejn, u fil-[afna rikkezzi o[ra li bihom g[aniena lMulej: il-qalb, il-mo[[, ilmemorja e//. Kemm g[amlu kbir lill-bniedem!

Kemm tah setg[a jag[mel affarijiet, g[alik u g[allo[rajn. U b’intelli;enza u volontà, mhux b’istint biss.

Jekk ne]amina [ajti, il-;ranet tieg[i, nimmeravilja ru[i kemm tani possibbiltajiet.

B[alissa qed nikteb: qed nu]a jdejja, g[ajnejja, mo[[i, qalbi, il-memorja. X’meravilja sempli/i u profonda li ftit li xejn nirrifletti fuqha.

3.

Lill-Mulej ne[duh wisq for granted. U allura ftit li xejn napprezzaw il-mirakli li saru normali, u li ja[dmu fina kontinwament. {asra. Meta jonqsuna jew nitilfuhom, imbag[ad induru lejn il-Mulej, il-{allieq tag[na.

Kemm hu importanti li nqanqlu fina sensittività iktar attenta g[all-;enero]ità talMulej mag[na.

Ir-riflessjoni ta’ Peter fuq idejh, nistg[u, anzi jmissna nag[mluha a[na, daqqa fuq qasam u daqqa fuq ie[or tal[ajja tag[na. Kemm raw affarijiet sbie[ g[ajnejja?

Kemm qrajt kotba interessanti

Mulej, drajniehom wisq il-meravilji tieg[ek li huma jdejna, ri;lejna, g[ajnejna, mo[[na, qalbna u l-bqija.

Ag[milna nies li nosservaw u napprezzaw iktar il-mirakli kbar li twettaq fina kuljum

minn Dun Pawl Camilleri ................................................ pauca43@gmail.com

u utli. Kemm rajt tjubija ta’ nies [dejja. Kemm rajt tbatija u g[ent. U l-bqija.

Tit[ajjar tag[mlu dan le]er/izzju?

imma li tant saru normali li ma baqg[ux jimpressjonawna.

Sku]ana, Mulej, tal-indifferenza u tal-ingratitudni tag[na lejk.

G[allimna niskopru d-dettalji ta’ kburitek.

Fejn hu s-sens tar-responsabbiltà^ M’iniex se nikteb dwar dan jew dak il-partit politiku.

B[ala sa/erdot, ma ninteressax ru[i fil-politika parti;jana.

I]da fejn jid[lu kwistjonijiet li jolqtu l-[ajja reli;ju]a u spiritwali, altru li jinteressani!

Anzi ng[id, ming[ajr ebda bi]a’ jew diffikultà, li nkun qed nittradixxi l-missjoni tieg[i jekk fil-fatt ng[id li ma jinteressanix.

Iva, ming[ajr ebda tlaqliq ng[id li assolutament ma nfa[[arx lil dawk il-mexxejja tal-erwie[, huma min huma, papiet u isqfijiet u kappillani u sempli/i sa/erdoti, li joqog[du [alqhom mag[luq meta jaraw sudditi tag[hom ji]baljaw reli;jo]ament bi twettiq ta’ g[emil ta’ responsabbiltà filparti tag[hom ta’ mexxejja talpoplu.

Dawn tal-a[[ar jistg[u jkunu kapijiet u mexxejja o[ra ta’ partiti, sempli/i membri talParlament li jkollhom sehem fit-tfassil tal-li;ijiet u filmog[dija tag[hom, sempli/i individwi li jag[tu l-pariri f’dan il-qasam u anki dawk li jg[inu fil-midja.

Ir-responsabbiltà

Qed iwerwirni n-nuqqas ta’ sens ta’ responsabbiltà li qed nara fil-qasam tat-tmexxija pubblika tal-pajji]. Nafu jew assolutament ma g[andna ebda idea ta’ dik li hi responsabbiltà li nistg[u nitg[abbew biha?

Ng[id dan biex ma nkunx aktar drastiku u ninnota li nib]a’ li, fejn tid[ol irresponsabbiltà, nafu fejn a[na, i]da ni;u naqg[u u nqumu minn Alla l-Imbierek u mill-

;ustizzja tieg[u.

Qed nisimg[u [afna tlablib fil-qasam ta’ g[aqdiet bejn persuni tal-istess sess, filqasam tal-koabitazzjoni, dak tal-adozzjoni tat-tfal u, fuq kollox, dak tal-li;ijiet li jg[addu b’relazzjoni ma’ persuni tal-istess sess. {afna tlablib li jmur kontra Alla u lli;i divina tieg[u.

Il-poplu tag[na, poplu nisrani, qieg[ed ikun indottrinat b’ideat immorali, li Alla ma jistax japprova u lanqas, illum jew g[ada, ma jikkastigax.

Mill-banda l-o[ra, qed naraw oppo]izzjoni serja u soda kontra dan u qeg[din naraw tag[lim kuntrarju apert u bla bi]a’ min-na[a tag[na tal-Knisja? Jalla nkun nista’ ng[id “Iva, qeg[din naraw.”!

G[andna idea tajba u ;usta ta’ dik li hi responsabbiltà ta’ g[emilna? Hawn qed ng[id g[all-mexxejja tal-partiti, g[all-membri Parlamentari u g[al dawk li jikkontribwixxu kitba fil-;urnali jew xi sehem f’mezzi o[ra tax-xandir. Nafu xi tfisser /erta responsabbiltà tal-parti tag[na?

Kull dnub jista’ jin[afer fisSagrament tal-Qrar, illum imsejja[ ‘tarRikon/iljazzjoni’. Anki jekk toqtol Papa, id-dnub jista’ jin[afirlek fil-Qrar. Imma xi ng[idu mhux g[all-ma[fra, i]da g[ar-responsabbiltà ta’ g[emilna? Iva, anki d-dnub marbut mar-responsabbiltà jin[afer fil-Qrar. Imma, imbag[ad, din l-istess responsabbiltà tkun t[assret g[al kollox minn fuq spallejna,

meta n[afret fil-Qrar?

Ir-responsabbiltà tista’, iva, tin[afer. I]da qatt u qatt ma tista’ tit[assar. Alla l-Imbierek ja[firha i]da ma j[assarhiex.

Mhux talli ma j[assarhiex i]da talli lanqas jista’ j[assarha.

Omnipotenti kemm hu Alla lImbierek, ma jistax i[assar irresponsabbiltà. G[aliex?

G[as-sempli/i ra;uni li, kif jg[idu bil-Latin, Quod factum est infectum fieri nequit (BilMalti: Dak li sar ma jistax isir li ma sarx.)!

Imma xi jfisser dan? Ifisser li, jekk jiena b’xi mod ng[in [alli tg[addi li;i kontra dak li jrid Alla, ir-responsabbiltà tieg[i tirrifletti ru[ha anki f’min japprofitta ru[u minn dik il-li;i wara sebat elef jew sebg[in elf sena. Jien inkun ili quddiem Alla, jew alla[ares band’o[ra, u r-responsabbiltà tieg[i fil-mog[dija ta’ dik illi;i tid[ol fl-g[emil ta’ dawk li anki dakinhar jag[mlu u]u minn din l-istess li;i.

Ner;a’ ninnota li hawn jid[ol kull g[emil li seta’ kien ta’ g[ajnuna biex tg[addi dik il-li;i. Ji;ifieri l-g[emil ta’ min jipproponiha, ta’ min jivvota favur tag[ha, anki ta’ min jg[in bil-kitba jew xort’o[ra biex ikun hemm din l-istess li;i. Riflessjonijiet li g[andhom tassew ikexkxuna!

Immut, imma!

Il-Perit Mintoff miet, :or; Borg Olivier miet, Pawlu Boffa miet, Nerik Mizzi miet, Papa Piju XII miet u Papa :wanni Pawlu II miet ukoll, u nistg[u nkomplu b’din ilkantaliena. Imma ma mititx ir-

responsabbiltà ta’ dak li dawn il-mexxejja setg[u g[amlu filmog[dija ta’ li;ijiet. La mietet u lanqas tista’ qatt tmut! Tajba jew, alla[ares qatt, [a]ina!

U, allura, kif ma nitkexkixx meta l-media tag[na jg[arrfuna x’g[andhom il[sieb li jag[mlu /erti [bieb [uti b’mog[dija ta’ li;ijiet kontra dak li stabbilixxa Alla lImbierek fil-qasam tal-g[aqda bejn ir;iel u nisa, fil-qasam tal-familja, fil-qasam tal-ulied, fil-qasam ta’ dawk li jissej[u ‘libertajiet /ivili’ u li qatt ma jistg[u jmorru kontra li;ijiet divini?

Ja[asra, kemm a[na boloh.

G[al ftit snin ta’ setg[a, g[al ftit snin ta’ [ajja fi pja/iri kontra l-li;i ta’ Alla, g[al ftit snin ta’ show f’din id-dinja, nid[lu f’sitwazzjonijiet li quddiem Alla huma ta’ stmerrija!

Qajjem lill-[abib tieg[i Duminku Mintoff u lil Pawlu Boffa; qajjem lil :or; Borg Olivier u lil Nerik Mizzi; qajjem [afna papiet u isqfijiet; qajjem [afna kittieba li g[enu biex ti]viluppa /erta sitwazzjoni fis-so/jetà – kollha [utna li telqu g[al quddiem Alla.

Staqsiehom x’jg[idulek dwar il-parti tal-mexxejja talpoplu f’din id-dinja. Tg[id lunika kelma li ]gur jg[idulek tkun wa[da li tistmerr il-bluha tal-img[oddi u anki rresponsabbiltà fit-tmexxija?

Tg[id jg[idulek li hu sewwa li “ma tkun xejn”? Tg[id jis[tu l-mument li fih assumew /erti responsabbiltajiet?

U dawk li, bil-kitba

minn Anton Gauci

...........................................

tag[hom, tul il-kors tal-istorja influwenzaw il-mog[dija ta’ /erti li;ijiet? Edituri ta’ ;urnali, korrispondenti mqabbda u m[allsa apposta, sempli/i kittieba kontributuri, dawk flistazzjonijiet tax-xandir li kellhom sehem fit-tfassil ta’ li;ijiet li ma kinux kif irid Alla l-Imbierek.

Staqsu lil dawk il-kapijiet talpopli, barra mill-Knisja u anki fl-istess Knisja, li kienu fiddmir li jitkellmu u jikkundannaw dak li Alla ma jridx i]da naqsu li jag[mlu dan.

Staqsu anki lis-sa/erdoti li kienu fid-dmir li, bla bi]a’ ta’ xejn, iwissu u naqsu li jag[mlu dan.

Kbira, iva, hi l-[niena ta’ Alla l-Imbierek. U ]gur li mhux se nkun jien li nag[milha ta’ m[allef. Imma lanqas se nonqos li ninnota li Transit figura hujus mundi. Bil-kobor kollu tag[na u bl-interessi mundani kollha tag[na!

14 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

TAG{RIF

{ames skejjel tas-sajf internazzjonali minn :unju li ;ej Ir-Rettur tal-Università ta’ Malta, il-Professur Juanito Camilleri, [abbar li lUniversità se tkun qed toffri [ames skejjel tas-sajf f’:unju ta’ din is-sena.

Professuri mag[rufa Maltin kif ukoll professuri distinti mill-Istati Uniti talAmerika, mir-Renju Unit, mis-Slovenja, mill-Italja u mill-I]rael se jkunu qed jillek/erjaw f’dawn liskejjel tas-sajf.

Kull skola tas-sajf, li se tkun twila bejn ;imag[tejn u tliet ;img[at, se ssir fuq il-kampus tal-Belt Valletta, il-post uniku u storiku talUniversità ta’ Malta li jmur lura g[all-1592.

Il-koordinaturi talUniversità ta’ Malta huma lProfessur Anthony Frendo g[all-iskola tas-sajf dwar lIstudji tal-Lvant Qarib (Near East Studies), ilProfessur Denis De Lucca g[all-Arkitettura Militari (Military Architecture), ilProfessur Keith Sciberras g[al Caravaggio, Dr Timmy Gambin g[all-Arkeolo;ija ta’ Ta[t il-Ba[ar (Underwater Archaeology) u l-Professur Victor Asciak g[all-Kosta Mediterranja – It-Theddid u lOpportunitajiet (Mediterranean Coastline – Threats and Opportunities).

L-iskola tas-sajf dwar lIstudji tal-Lvant Qarib se ssir bejn l-10 u t-28 ta’ :unju. L-iskola tas-sajf dwar l-arkitettura militari ta]-]mien Barokk se ssir bejn it-3 u l-14 ta’ :unju.

L-iskola tas-sajf dwar lArkeolo;ija ta’ Ta[t ilBa[ar se ssir bejn it-3 u t-23 ta’ :unju. ‘Il-Kosta Mediterranja – Theddid u Opportunitajiet’ se jsir bejn is-17 u t-28 ta’ :unju. Liskola tas-sajf dwar Caravaggio se ssir bejn it-3 u l-14 ta’ :unju.

Dehra artistika tal-blokk bini ;did f’Tigné Point

MIDI tibni appartamenti ;odda f’Tigné Point MIDI plc bdiet ix-xog[ol talbini ta’ blokk ta’ 13-il sular fuq ix-xatt f’Tigné Point.

Il-bini li jmiss mal-ba[ar igawdi veduti mill-isba[ minn Qui Si Sana sal-Belt, u se jinkludi 35 appartament u tliet duplex penthouses lussu]i.

Il-post fejn qed jinbena hu wie[ed mill-aqwa u l-fatt li dan il-pro;ett hu wie[ed milla[[ar blokki residenzjali f’Tigné Point ]gur se jappellaw lis-suq tal-proprjetà u lil min qed ifittex proprjetà g[al investiment.

Ix-xog[ol tat-t[affir, il-

parking ta[t l-art, toroq u rotot ta’ servizz huma lesti kollha.

Ix-xog[ol fuq il-bini beda din il-;img[a u appartament g[all-wiri fuq il-pjan terren se jkun lest qabel ma lappartament l-o[ra jitpo;;ew fuq is-suq aktar tard din issena.

L-appartamenti kollha f’dan il-blokk se jkunu kantuniera b’layout semi-detached. Dawn se jkunu ta’ daqsijiet varji li jinkludu duplex penthouses kif ukoll appartamenti b’]ew; jew tliet kmamar tas-sodda u veduti fuq il-ba[ar.

Id-disinn tal-blokk ;ie fdat f’idejn aoM Partnership filwaqt li d-disinn intern hu xxog[ol ta’ Martin Xuereb and Associates (MXA). MXA se jo[olqu interni u stili differenti skont it-tip ta’ appartament u min jinvesti kmieni jista’ jag[]el l-istil talg[a]la tieg[u. Kull appartament jinbieg[ lest u jinkludi arja kundizzjonata /entralizzata HVAC, a//ess kontrollat u sistemi ta’ fire detection.

Kelliem g[al MIDI qal li wara s-su//ess fil-bejg[ tal-

appartamenti kollha f’Tigné Point ’il fuq minn 98% talappartamenti li nbnew s’issa fil-pro;ett huma mibjug[a u di;à okkupati mis-sidien tag[hom. MIDI fidu/ju]i li dan il-blokk ;did se jattira interess kbir fost investituri Maltin u barranin. Ta’ min ifakkar li s-sena li g[addiet ilpro;ett ta’ Tigné Point reba[ l-akbar unuri f’kompetizzjonijiet talproprjetà internazzjonali.

Aktar informazzjoni fuq ilpro;ett tinsab fuq is-sit www.tignepoint.com.

Career Seminar minn Frank Salt Real Estate B[ala parti mill-kampanja tag[ha biex tippromwovi lprofessjoni b[ala konsulent fil-bejg[ u l-kiri tal-proprjetà, l-a;enzija Frank Salt Real Estate qed torganizza seminar miftu[ g[all-pubbliku g[ada tTnejn 18 ta’ Frar fil-5.30 p.m., fl-Inspire Grounds (eks Razzett tal-{biberija) f’Marsaskala.

Tajjeb li jattendu g[asseminar dawk kollha li huma interessati li jitg[allmu aktar dwar x’tinvolvi u x’toffri din il-karriera. Frank Salt se jasam ma’ dawk pre]enti r-ri/etta ta’ su//ess tal-kumpanija li hu waqqaf aktar minn 40 sena ilu.

Fost kelliema o[ra, l-atleta

Frank Salt Ltd> 40 sena miexja ’l quddiem

mag[ruf u l-intraprenditur Nathan Farrugia se jag[ti ta[dita motivazzjonali dwar

kif wie[ed jibni roadmap g[as-su//ess personali u kif jintla[qu l-miri li wie[ed

jistabbilixxi.

Numru ta’ konsulenti li ja[dmu ma’ Frank Salt Real Estate se jkunu pre]enti wkoll biex jaqsmu l-istejjer personali tag[hom ta’ kif kisbu su//ess fl-industrija tal-proprjetà.

Is-seminars se jsiru fil Grounds INSPIRE (ex-Razzett tal-{biberija) f’Marsaskala.

L-attendenza hi bla [las u peress li l-postijiet huma limitati, wie[ed g[andu jirre;istra online mis-sit www.franksalt.com.mt#careers jew billi j/empel 22770000.

Is-seminar jibda fil-5.30 p.m. u mistenni jdum sag[tejn u nofs. Wara jkun hemm ri/eviment ]g[ir.

COLLAGE TAG{RIF 15

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

Emirates tistieden applikanti biex jissie[bu mat-tim tal-Cabin Crew Open Day g[ar-Rekluta;; tal-Cabin Crew nhar is-Sibt li ;ej Emirates, wa[da mill-iktar linji tal-ajru li qed tikber u ti;;enera profitti fid-dinja, qed torganizza Open Day g[ar-Rekluta;; tal-Cabin Crew nhar s-Sibt li ;ej, 23 ta’ Frar fid-9 a.m., fil-lukanda Corinthia Palace, {’Attard.

L-Open Day g[arRekluta;; tal-Cabin Crew toffri l-opportuntità ideali lil applikanti li g[andhom interess li jesploraw ix-xog[ol tal-[olm tag[hom u kif jg[ixu fil-belt kosmopolitana ta’ Dubaj.

Metropoli li dejjem qed tikber, Dubaj toffri stil ta’ [ajja e//ezzjonali, u medda wiesa’ ta’ attrazzjonijiet ta’ divertiment apparti li t-temp tul is-sena kollha dejjem ikun xemxi.

Matul l-Open Day, l-ir;iel u n-nisa li jattendu se jkollhom l-opportunità li jitkellmu mat-

tim tar-rekluta;; tal-Emirates bl-g[an li jie[du idea aktar /ara dwar il-kumpanija u xxog[ol li jsir abbord lajruplani.

L-Emirates b[alissa ttir lejn 128 belt madwar id-dinja bi flotta ta’ 196 ajruplan widebodied ;odda, mg[ammra bla[[ar teknolo;ija u bl-aqwa kumditajiet fis-suq talavjazzjoni.

Barra minn hekk, l-Emirates g[andha 203 ajruplani o[ra ordnati, b’investiment li jaqbe] it-73 biljun dollaru Amerikan. Dan jag[mel illinja tal-ajru Emirates ilklijent ewlieni tal-Airbus A380 b’31 di;à fis-servizz filwaqt li 59 o[ra ordnati.

Hi permezz ta’ din lespansjoni li l-Emirates qed tfittex li timpjega 3,800 cabin crew ;did sal-a[[ar ta’ din issena finanzjarja li tag[laq

Il-kapijiet tad-dipartimenti tal-HSBC Malta jiddiskutu l-isfidi u l-kisbiet tal-2012 fl-isfond ta’ din is-sena

L-HSBC jippremja lill-impjegati g[all-e//ellenza tul l-2012 HSBC Malta ppremja lillimpjegati li kisbu l-aqwa ri]ultati bl-Employee Excellence Awards waqt ilkonferenza interna annwali Let’s Lead.

B[ala wa[da mill-inizjattivi ewlenin tal-programm ta’ komunikazzjoni interna talBank, il-konferenza din issena enfasizzat il-Values Based Leadership flimkien mat-tema ‘Kull De/i]joni Tg[odd’.

Ir-rebbie[a tal-erba’ kategoriji tal-Let’s Lead 2013 g[all-[idma individwali huma: Joe Cachia (Best-in-Class Award), Samantha Hollyoak (Corporate Social Responsibility Award), Gilmour Peplow (Customer Experience Award), u Claudette Gatt (Teamwork Award).

It-Team Award kien introdott dis-sena biex ji//elebra l-valur ta’ [idma

f’tim. Dan il-premju mar g[and it-tim mag[mul minn impjegati tar-Retail Banking & Wealth Managemant, HSBC Technology Services, & Risk.

Il-membri tat-tim kienu Jansen Barbara, Mario E Camilleri, Karm Farrugia, Victor Friggieri, Joseph S. Grima, Malcolm Spiteri u Paul Seguna.

Fid-diskors tieg[u, il-Kap E]ekuttiv Mark Watkinson enfasizza l-kisbiet tal-HSBC Malta matul l-2012.

Irringrazzja lill-istaff kollu pre]enti g[all-[idma tag[hom matul is-sena li g[addiet u talli indirizzaw it-tibdiliet u lisfidi sinifikanti li se[[ew.

Mark Watkinson innota wkoll l-i]viluppi importanti li se[[ew fir-rigward talkonnettività globali tal-HSBC Malta, qasam li se jkompli jkun enfasizzat matul l-2013.

Il-cabin crew professjonali tal-Emirates jirrappre]enta 120 nazzjonalità differenti, li bejniethom jitkellmu b’iktar minn 50 lingwa

f’Marzu 2012. Emirates toffri xog[ol diversifikat abbord lajruplan b’tim internazzjonali li jikkonsisti f’aktar minn 16,000 flight attendant, ;ejjin minn 120 pajji] u jitkellmu b’50 lingwa differenti.

F’Malta, il-linja tal-ajru

Emirates ]viluppat b’su//ess sezzjoni tas-suq g[al kull min jivvja;;a lejn il-Lvant, l-Asja u l-Awstralja.

Il-linja tal-ajru bdiet lewwel operat tag[ha minn Dubaj lejn Malta fl-1998 u ]iedet il-frekwenza tag[ha

sakemm saret titjria ta’ kuljum b’waqfa qasira f’Larnaka, ?ipru. L-ekwipa;; Malti [afna drabi jkun skedati fuq dawk id-destinazzjonijiet li l-aktar i]uru l-Maltin.

Emirates qed tfittex li timpje;a nies dedikati, d[ulin, b’attitudini po]ittiva u li lesti jag[tu l-g[ajnuna u s-servizz lill-klijent.

L-applikanti jrid ikollhom 21 sena jew i]jed meta jkunu impjegati. Dawn huma mitlubin li jippre]entaw ilcurriculum vitae (CV) blIngli] flimkien ma’ ritratt talpassaport.

L-applikanti qed ikunu m[e;;a biex jirre;istraw g[al Open Day bil-quddiem permezz tal-websajt, filwaqt li jsibu aktar tag[rif dwar lopportunitajiet ta’ karrieri mal-Emirates fis-sit www.emirates.com#careers.

16 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

RELI:JON

Il-[a]en qatt ma hu se jirba[ lit-tajjeb 1. L-G[id ma hux biss miraklu tal-img[oddi, i]da hu garanzija g[all-futur: 2. Wara l-:img[a l-Kbira hemm Sibt il-G[id.

Kristu kkonfermalna li: Il-[a]en qatt ma hu se jirba[; Il-[a]en jista’ fil-futur ikollu xi reb[iet i]da lbattalja jitlifha ]gur.

3. Din hi l-lezzjoni kbira tal-G[id. Ma kienx Kristu li miet u tilef fuq is-Salib. Kienet il-

L-1 {add tar-Randan

mewt li mietet u tilfet.

4. Il-Kristjane]mu hu differenti mirreli;jonijiet kollha g[ax dejjem jibda b’telfa u bi fjask.

5. Fil-:img[a l-Kbira, il-[a]en g[amel lalmu tieg[u.

— Il-[a]en mal-ewwel daqqa t’g[ajn g[amel reb[a fuq Alla li hu Im[abba u Verità.

Biex nirb[u lill-g[adu Dawn huma xi ftit mill-konklu]jonijiet talKardinal Martini: 1. Il-mixja tal-Van;elu ssib oppo]izzjoni filqalb tal-bniedem mill-;ibdiet tad-dinja, tal;isem u tal-passjonijiet, kif jg[id San :wann lEvan;elista.

2. It-tixrid tal-Van;elu jkollu jaffronta ;lieda kontinwa. Irridu noqog[du dejjem attenti u g[assa biex neg[lbu lill-g[adu li hu aqwa u intelli;enti wisq aktar minna.

3. G[alhekk jin[tie; li nintelqu u nafdaw filqawwa u fil-forza tal-Ispirtu t’Alla.

4. Il-Knisja mhux bi]]ejjed li tag[mel programmi, anali]i, pjanijiet, [idmiet. Il-Knisja t[ossha li hi Knisja meta tissielet, issofri u tbati hi nfisha.

Kun mieg[i fid-dwejjaq, Mulej Dewteronomju 26>4-10< Salm 90< Rumani 10>8-13< Luqa 4>1-13

Il-{sieb

Il-Kardinal Carlo Maria Martini

Is-Salib jistaqsi Is-Salib staqsa:

Kemm jista’ jdum poter?

Is-Salib staqsa:

G[aliex Alla jippermetti lid-dnub u l[a]en isammar lillinno/enti mas-si;ra tasSalib?

Is-Salib jistaqsi:

Jista’ l-[a]en jintreba[?

L-G[id iwie;eb> Il-poter g[andu ]]errieg[a tal-qerda fih innifsu. Il-poter jinqered b’idejh stess, g[ax min ipprova jeqred lil Alla, [are; tellief.

L-G[id iwie;eb: Sabiex id-dnub, wara li

g[amel dak li kellu jag[mel, jintreba[ millim[abba. G[ax Alla, li hu m[abba, hu aqwa middnub u mill-mewt.

L-G[id iwie;eb:

Iva, g[ax it-tama tag[na qieg[da fil-qawwa ta’ Alla li reba[ il-[a]en.

Il-qabar vojt juri li, fla[[ar mill-a[[ar, Alla dejjem jo[ro; rebbie[.

– L-Ar/isqof Fulton J. Sheen, Cross ways, a book of inspiration New York 1984

Il-Kelma

L-Ewwel Qari hu me[ud mill-Ktieb tad-Dewteronomju fejn insibu l-istqarrija tal-fidi tal-poplu Lhudi li kienet mibnija fuq il-;rajjiet tal-g[a;eb li l-Mulej Alla kien g[amel u baqa’ jag[mel mag[hom matul i]-]minijiet. Ilqalba ta’ dawn il-;rajjiet kienet il-[elsien mill-jasar talE;ittu. Fis-Salm Responsorjali, is-Salm 90, g[andna talba lill-Mulej biex ikun mag[na fil-mumenti ibsin ta’ [ajjitna.

Fit-Tieni Qari, me[ud mill-Ittra ta’ San Pawl lir-Rumani, San Pawl itenni li s-salvazzjoni ti;i mill-fidi fi Kristu :esù permezz tal-mewt u l-qawmien tieg[u. Fil-Van;elu tal-lum, me[ud minn San Luqa, g[andna r-rakkont tat-tentazzjoni tax-xitan fil-bidu tal-[idma tieg[u.

Il-{ajja

1. Tentazzjoni – Dwejjaq – Bidla. Kemm tassew se n/arrtu l-maskra tag[na minn fuq wi//na u n[arsu f’g[ajnejn il-Mulej u nwettqu dak li jrid minna?

2. Ix-xitan ittanta lil :esù. Ix-xitan jittanta lil kull wie[ed u wa[da minna. Kemm qed nieqfu lix-xitan u mhux nid[lu f’kompromessi mieg[u?

3. Il-Mulej iridna n/arrtu qlubna u nibdlu l-[ajja tag[na.

Kapa/i nu]aw dawn l-erbg[in jum tar-Randan biex isse[[ fina din il-bidla?

4. Sawm – Talb – Penitenza. I]da kollox immirat lejn ilkarità li rridu nag[mlu mal-proxxmu tag[na. Id-dwejjaq minn ;ewwa fina jintemm meta ni//a[[du a[na biex jikber [addie[or, biex il-proxxmu tag[na jie[u n-nifs me[tie;.

Id-Djalogu

{SIEB

Li t[obb lil Alla hi xi [a;a akbar milli tkun tafu.

“Kun mieg[i Mulej fid-dwejjaq”. Din hi t-twe;iba li ntennu fis-Salm Responsorjali tal-lum. Hu kliem li jo[ro; fil-bera[ ir-realtà li [afna drabi ng[addu minnha. I]da dan ma jfissirx li ]mien ir-Randan hu ]mien id-dwejjaq… anzi hu mument ta’ riflessjoni u konver]joni, mument li naraw lejn liema sens ta’ direzzjoni miexja l-[ajja tag[na lkoll.

Kif se ng[ixu dan il-mument tar-Randan? L-ewwel nett billi lkoll kemm a[na nag[rfu u na//ettaw is-sej[a li tag[mlilna l-Knisja g[all-konver]joni b’mod sin/ier. Din issej[a tibda tag[mel sens fil-[ajja tag[na billi lkoll kemm a[na nisimg[u bis-serjetà l-Kelma ta’ Alla kif ukoll li nwettqu din l-istess Kelma fil-[ajja tag[na ta’ kuljum. Hu ]mien li fih nirriflettu kemm tassew in[obbu lil Alla u qed inpo;;uh fl-ewwel post ta’ [ajjitna.

—San Tumas t’Akwinu

Mulej, bdejna Randan ie[or. Ag[mel li matul dawn lerbg[in jum nifhem aktar xi trid minni inti, biex tassew inbiddel [ajti.

Fr Charles Fenech, OP

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

COLLAGE STORJA 17

Marija Santissima Patruna Ewlenija ta’ Malta u G[awdex (A.D. 1848) kitba ta’ Walter Camilleri ............................................

B[al-lum ;img[a kien il-{add, 10 ta’ Frar — Solennità ta’ San Pawl Nawfragu, il-qaddis patrun spe/jali ta’ Malta u G[awdex. Imma g[ax kien inzerta l-Karnival, din il-festa ta’ portata nazzjonali u djo/esana kienet trasferita (anti/ipata) g[all-{add, 27 ta’ Jannar li g[adda.

Pawlu ta’ Malta u Malta ta’ Pawlu! Ma nixbax insellem u nqim lil dan il-qaddis eroj qalbieni ta’ Kristu u tal-Knisja Tieg[u, partikularment filMag[mudija u l-Evan;elizzazzjoni tal-poplu tag[na.

Ma nixba’ qatt insellimlu u nqimu b[ala: Missierna, protettur u patrun tag[na Maltin u G[awdxin, daqskemm b[ala Appostlu ta’ Malta.

Mhux il-ka] g[alissa, li nitkellem fuq l-Appostlu San Pawl, vis-à-vis Malta u G[awdex u l-;ie[ li tajnieh matul i]-]minijiet minn sekli kbar ilu. Il-fatt li l-Appostlu Missierna San Pawl hu l-fundatur pere//ellenza tal-Knisja ta’ Malta, A.D. 60, fih innifsu u fit-totalità tieg[u, fl-opinjoni tieg[i, jirrendi din il-;rajja kollha b[ala l-akbar avveniment storiku f’kull sens fl-istorja ta’ dan l-Ar/ipelagu Malti, li mieg[u ma jibda l-ebda avveniment ie[or ta’ portata nazzjonali jew djo/esan. Intant…

Inzerta, li dan ix-xahar qed infakkru avveniment ‘Marjan’, tant ie[or ta’ valur storiku u devozzjonali fil-livell ‘Pawlin’ li ;a semmejt. Qed jitfakkar mi]]ew; djo/esijiet tag[na, il-165 Anniversarju (1848 – 2013) mill-g[oti tal-:ie[ lill-Madonna: ta’ Patruna ewlenija ta’ Malta u G[awdex (djo/esi wa[da) ta[t it-titlu tal-Assunta.

Kien Monsinjur Publius Maria (Konti) Sant (1779 – 1864), li appena kien medd ri;lejh uffi/jalment filKnisja Katidrali tal-Imdina, nhar l-14 ta’ Mejju 1848, b[ala Ar/isqof ta’ Rodi Isqof ta’ Malta (1847 – 1857), kien ipproklama u xandar bl-akbar devozzjoni u qima lil Marija Santissima — patruna ewlenija ta’ Malta u G[awdex.

Kien il-Papa Piju IX, li aktar qabel kien a//etta u laqa’ t-talba tal-Isqof Sant, fejn fi Breve – Indult Appostoliku kien iddikjara: “… a quest isola (Malta) per Patrona Praecipua La Santissima Vergine Madre di DIO Maria.

Dan il-Breve – Indult, intitulat: Meliten: Beatissime Virginis Mariae Cultum… talKongregazzjoni tar-Riti tas-Santa Sede, kien indirizzat lid-djo/esi (wa[da) ta’ Malta. (Totius (Suae) dioecesis – totius insulae). Dan l-Indult Appostoliku j;ib id-data tat-18 ta’ Frar 1848.

Dan il-:ie[ Marjan — Malti kien jg[odd g[addjo/esi ta’ Malta u G[awdex flimkien sas-16 ta’ Settembru 1864. F’din id-data, G[awdex kien sar djo/esi indipendenti u awtonoma mid-djo/esi ta’ Malta. G[alhekk, din il-festa ta’ Patro/inju Marjan kellhom ikunu ripristinati u m;edda mill-;did g[addjo/esi ;dida ta’ G[awdex u proklamati u mxandra b’mod uffi/jali, naturalment b’digriet tal-Isqof ta’ G[awdex.

Mhux /ar meta u kif kien re;a’ ;ie fis-se[[ dan il:ie[ Marjan — G[awdxi, meta nafu, li l-Kalendarju Litur;iku tal-Ar/idjo/esi ta’ Malta jwe;;ah il-;ie[ Marjan ta’ Patruna Spe/jali tad-Djo/esi ta’ G[awdex u tal-Belt Victoria, b’referenza g[al Marija Santissima!

Ma nafux liema isqof kien ;ab fis-se[[ b’mod uffi/jali u kanonku dan il-;ie[ u b’liema digriet bejn is-snin 1864 – 1919. Ma nafux lanqas jekk kienx hemm ripristinazzjoni o[ra wara s-sena 1919#1920 min[abba l-Kodi/i l-;did tad-Dritt Kanoniku 1917#1918!

Mill-banda l-o[ra, dan il-:ie[ Marjan-Malti, g[ad-djo/esi ta’ Malta biss, uffi/jalment u popularment intilef u ntesa. Bejn l-1848 u l-1919 kien effettiv u validu b’festa ta’ /elebrazzjoni litur;ika uffi/jali. Wara s-snin 1919#1920, billi kien hemm il-[tie;a li din il-festa u patro/inju Marjani kellhom ikunu ripristinati u m;edda mill-;did b’mod uffi/jali u b’digriet tal-Ar/isqof, dan ma sarx.

Biex inkunu /ari. Marija Santissima ta[t it-titlu ‘Tal-Assunta’ kienet ;iet dikjarata uffi/jalment u kanonikament Patruna Ewlenija ta’ Malta u G[awdex, A.D. 1848, il-fatt li d-djo/esi ta’ G[awdex, fis-sena 1864, u#jew, wara, kif ukoll iddjo/esi ta’ Malta wara s-sena 1919, ma kinux

irripristinaw, ma ;eddewx mill-;did u ma xandrux uffi/jalment u kanonikament din il-festa litur;ika u devozzjoni Marjana mqar f’sempli/i /elebrazzjoni fuq skola djo/esana annwali.

B’danakollu, dan il-;ie[ Marjan – Malti ta’ Patruna Ewlenija ta’ Malta u G[awdex, [add qatt ma kien waqqg[u. G[alhekk dan il-;ie[ g[adu effettiv b’xi mod f’aspett devozzjonali u tradizzjonali u xejn litur;iku!

B’digriet tas-Santa Sede tat-28 ta’ Di/embru 1919, il-Kongregazzjoni tal-Kon/ilji kienet [ar;et lista ta’ festi kmandati universali li kienu waqg[u mill-kategorija ta’ Kmandati, u#jew, li ma kinux baqg[u festi reli;ju]i bl-obbligu tas-smig[ talQuddiesa, fosthom: (a) Il-Festi Kmandati tal-Qaddis Patrun talParo//i. (b) Il-Festi Kmandati tal-Qaddis Patrun tal-Belt Kapitali; Djo/esi, Nazzjon e//.

Ifisser, li b’dan id-digriet Universali tas-sena 1919, kienu biss “il-festi kmandati” ta’ dawn i]-]ew; kategoriji ta’ festi li kienu waqg[u u spi//aw u mhux il-;ie[ lill-qaddis#a. Twaqqa’ l-;ie[ hu [a;a, twaqqa’ l-grad tal-festa hi [a;a o[ra!

Imma l-Kodi/i tad-Dritt Kanoniku tas-sena 1917#1918 kien [alla fil-libertà lill-Isqfijiet djo/esani, biex ‘jekk iridu’, jer;g[u j;ibu fis-se[[ ilfesta, u#jew, dik i/-/elebrazzjoni litur;ika tal-Qaddis Patrun tad-Djo/esi, nazzjon, belt kapitali e//, bla [tie;a li jirrikorru g[and is-Santa Sede g[al tali permess jew awtorizzazzjoni.

Ifisser, li d-Djo/esi ta’ G[awdex ma nafux b’liema digriet uffi/jali Marija Santissima kienet re;g[et ;iet ripristinata fil-litur;ija u l-kalendarju djo/esan ta’ G[awdex b[ala: Patruna Spe/jali tadDjo/esi ta’ G[awdex u tal-Belt Victoria, u x’inhu lgrad jew livell litur;iku b[ala festa, u#jew, /elebrazzjoni djo/esana!

Tant ie[or ng[idu g[ad-Djo/esi ta’ Malta. Ma nafux g[aliex, il-festa, u#jew /elebrazzjoni litur;ika uffi/jali ta’ Marija Santissima Patruna ta’ Malta (jew) tad-Djo/esi ta’ Malta qatt ma kienet re;g[et ;iet ripristinata fil-litur;ija u l-kalendarju djo/esan ta’ Malta!

Il-fatt li f’xi ;urnali, rivisti jew kotba niltaqg[u ma’ dan il-;ie[ Marjan Malti jew G[awdxi ma jfissirx awtenti/ità kanonika, imma biss tradizzjoni, li bosta u bosta ma jafux kif, meta u l-g[aliex kien ing[ata dan il-;ie[ lill-Madonna. Aktar ma jg[addi ]-]mien, aktar se ninsew u nibirdu!

Huma kif huma dawn il-fatti, fl-opinjoni tieg[i hemm b]onn, li nirrestawraw, na;;ornaw u nikkore;u l-Kalendarji Litur;i/i Djo/esani tag[na ta’ Malta u G[awdex f’devozzjoni u qima komuni mi]-]ew; djo/esijiet lejn Marija Santissima u lAppostlu San Pawl f’din is-Sena tal-Fidi.

Ikun sewwa u xieraq li l-Konferenza Episkopali Maltija tal-Ar/idjo/esi ta’ Malta, ter;a’ tiddikjara, tipproklama mill-;did u tirripristina l-festa, u#jew, ittifkira litur;ika g[a]-]ew; djo/esijiet tag[na flimkien u twe;;ah mill-;did b’mod uffi/jali lil: i. Marija Santissima ta[t it-titlu ‘Tal-Assunta’ — Patruna Ewlenija ta’ Malta u G[awdex (15 ta’ Awwissu). ii. Il-Konver]joni ta’ San Pawl — Appostlu ta’ Malta u G[awdex (25 ta’ Jannar). iii. L-Appostlu Missierna San Pawl — Patrun Spe/jali ta’ Malta u G[awdex (10 ta’ Frar). {add m’g[andu jiddubita, li Malta u G[awdex, f’dan ir-rigward ifissru, ‘Knisja u Stat’ — ‘Kleru u Poplu’ daqskemm Patrimonju Ekkle]jali; Patrimonju Malti u G[awdxi u Wirt Artna f’kull sens.

{a tkun din i/-/irkustanza li ter;a’ tqajjem din id-devozzjoni u qima lejn Marija Santissima — Omma Alla u Ommna f’kull sens.

Jalla, b’responsabbiltà u maturità u, mhux anqas, b’im[abba ta’ ulied, ner;g[u ninvokaw mill-qalb tag[na dik l-g[ajta u talba lil Marija Santissima ta[t it-titlu u l-;ie[ ta’ Patruna Ewlenija ta’ Malta u G[awdex, biex tieqaf mag[na, t[arisna, tiggwidana u tberikna, issa dejjem u kullimkien — kleru u poplu.

Breve Appostoliku tas-Sagra Kongregazzjoni tar-Riti datat 18 ta’ Frar, 1848 b’talba tal-Isqof ta’ Malta, Monsinjur Publius Maria Sant

Pittura ta’ Marija Patruna ta’ Malta fil-Knisja Katidrali fl-Imdina, xog[ol Pietru Gaghardi fl-1873

20 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ

AVVI}I

Flat

G[al kull tip ta’ xog[ol

B’}EW: kmamar tas-sodda fi Triq San Vincenz, il-{amrun. ?emplu 79065299.

In-Naxxar

GARAXX ta’ ]ew; karozzi, semi- basement. Prezz €30,000. ?emplu 79053249.

G{ALL-KIRI

Il-{amrun

GARAXX ta’ ]ew; karozzi. ?emplu 21235288 jew 79235286.

G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

{a]-}ebbu;

GARAXX fi Triq Industrijali, jista’ jintu]a b[ala store u bilpermess tax-xog[ol u bi three phase. ?emplu 99010049.

TA’ madum tal-art u tal-[ajt, qlug[ ta’ kmamar tal-banju, plumbing, kisi bil-;ibs u ]ebg[a, gypsum boards e//. ?emplu 79091057.

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013 G[at-twellija

{AL QORMI – Fil-pjazza ta’ San Bastjan, [anut armat blistationery, bazaar, ;ugarelli, bl-istokk jew ming[ajru. Tajjeb ukoll g[al uffi//ju jew kumpanija ta’ bank. Daqs 40 pied bi 13-il pied wisa’ u fih toilet, sink u shaft, u mg[ammar bl-aluminju, xkaffar tal-[;ie; u shutter tal-elettriku. ?emplu 79892806 jew 21487556.

Nixtri RAM kulur isfar u a[mar, cable wires stainless steel, bibien u twieqi tal-aluminju. ?emplu 99469467 jew 21430185 Nixtri NIXTIEQ inbig[ container tal40 pied mill-g[oljin, freezer.

Il-container hu tajjeb [afna u ma jag[tix problemi. Ikessa[ sa 25 degrees. Jekk int interessat, /empel 79492363.

Nixtri jew nikri

NIXTRI jew nikri bi//a art, inna[a ta’ isfel ta’ Malta biex inpo;;i vetturi fiha. Min hu interessat, i/empel 79492363.

Nixtri

AFFARIJIET antiki, fajjenza antika, g[amara antika u affari-

jiet ta’ xi kollezzjoni. ?emplu 21675703, 21822703 jew 79451871

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour.

Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

COLLAGE KLASSIFIKATI 21 Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bil-kuluri li jaqblu u kif tixtieqhom inti, g[all-kamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Yorkshire Terrier

KLIEB tar-razza Yorkshire Terrier, ir;iel, bil-pedigree. ?emplu 99235699.

Ftu[ ta’ drena;;

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

FTU{ ta’ drena;; bil-jet power wash, bil-bowser. Prezz minn €25. ?emplu 99282014.

G{ALL-BEJG{

PERSUNA min-na[a t’isfel li ja[dem di;à biex ja[dem bejn it-3.30pm u s-6.00pm f’canteen mit-Tnejn sal-:img[a. Ibg[at sms bl-isem, l-età u l-post fuq 99442591.

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Kamra tal-pranzu

INJAM tip Messikan: mejda, sitt si;;ijiet u Welsh dresser. €1350 jew l-eqreb. ?emplu 99010176.

Part-time

22 COLLAGE

KUR}ITAJIET

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ Tobba [allew 16-il o;;ett f’;isem wara operazzjoni Familja ta’ ra;el :ermani] li g[adu kif miet wara operazzjoni tal-prostata qed jg[idu li t-tobba [allew 16il o;;ett fih.

L-avukat g[al Helmut Brecht qal li f’;isem ilklijent tieg[u nstabu labra u bi//iet ta’ faxex. Dawn sabuhom wara mewtu g[aliex Brecht qatt ma ;ie f’tieg[u wara l-operazzjoni li g[amel tliet snin ilu.

Brecht, meta miet kellu 77 sena. Niesu issa qed ifittxu g[ad-danni lill-isptar fejn saritlu l-operazzjoni u qed jitolbu [las ta’ 79,000 ewro.

L-operaturi tal-isptar /a[du t-talba tal-familja ta’ Brecht g[ax qalu li l-o;;etti li nstabu ma jintu]awx f’dak l-isptar u barra minn hekk it-talba g[all-kumpens kienet e//essiva.

Il-[ajja n;azzata f’Oymyakon

Ahmed Al-Khabaz, l-istudent imqareb

Kumpanija tal-kompjuters timpjega lil min ingannaha

Kumpanija tal-kompjuters Kanadi]a li tie[u [sieb is-sit talinternet ta’ kulle;; inga;;at mag[ha student li g[amel hacking fuq l-istess sit.

Skytech Communications, li ttella’ fuq l-internet is-sit talkulle;; Dawson fi Quebec offriet l-impjieg lil Ahmed AlKhabaz wara li l-istess kulle;; ke//ieh min[abba dak li g[amel.

L-istudent ta’ 20 sena sab ru[u mke//i mill-kulle;; wara li da[al fuq is-sit u wera kif wie[ed seta’ jbag[bas fid-database tal-istudenti.

Il-kulle;; ammetta li ke//a lil Al-Khabaz mhux l-aktar g[ax wera dan in-nuqqas fis-sistema imma g[ax minkejja li qalulu kemm-il darba biex ma jkomplix jid[ol fis-sit hu ma tax kas u baqa’ jag[mel ta’ rasu..

L-i]jed ra[al in;azzat fid-dinja Ir-ra[al ta’ Oymyakon firRussja hu meqjus b[ala laktar wie[ed in;azzat fiddinja fejn it-temperatura g[al Jannar tin]el sa 50 grad Celsius ta[t iz-zero.

Ir-ra[al hu mag[ruf b[ala ‘Il-Polari tal-Bard’ wara li jum minnhom it-temperatura ni]let sa 71.2 ta[t iz-zero.

Bosta djar f’dan il-post ju]aw l-injam u l-fa[am g[ass[ana g[ax qatt ma jkunu /erti mill-elettriku u ma jistg[ux igawdu bosta millkonvenjenzi moderni biex jg[ixu a[jar.

Fl-g[elieqi ma jikber xejn u

n-nies jieklu biss il-la[am ta]]wiemel u ta/-/riev.

L-uniku [anut li hemm ibig[ l-aktar o;;etti essenzjali waqt li r-residenti jg[ixu bilbejg[ ta/-/riev u bis-sajd meta x-xmajjar ta’ qribhom ma jkunux bi//a sil;.

It-tobba jg[idu li r-residenti jibqg[u f’sa[[ithom g[ax jixorbu l-[alib ta/-/riev li fih bosta nutrijenti.

Oymyakon tinsab jumejn sewqan mill-belt ta’ Yakutsk, il-kapitali tar-re;jun, li hi laktar belt b’temperatura baxxa fid-dinja. Yakutsk g[andha ]ew; ajruporti, università,

teatri u mu]ewijiet.

Fost il-problemi li j[abbtu wi//hom f’Oymyakon hemm li l-inka tag[qad fil-pinen, innu//alijiet je[lu mal-u/u[ tannies u li min[abba l-kes[a ma jistg[ux ju]aw mowbajls.

Jing[ad li r-residenti li ju]aw vettura, fl-aktar jiem kes[in jippreferu ma jitfuhiex g[ax ma jkunux jafu jekk l-g[ada hix se tistartja mill-;did.

Problema o[ra hi meta jmut xi [add g[ax jie[du tlett ijiem biex i[affru [ofra g[at-tebut tal-mejjet min[abba li l-art tkun iffri]ata u iebsa daqs ilblat.

COLLAGE PASSATEMP 23

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013 1

Weqfin> 1. Post hekk, ma tarax [afna dawl fih (7) 2. Ne[[i l-[ajja ta’ xi [add! (5) 3. Ni]el fid-daqs, inxtorob (5) 4. Ta[wida jew problema tal-mog[dija ta]-]mien (7) 5. Il-qassisin kollha flimkien f’parro//a (5) 6. A[na lkoll hekk: …… u G[awdxin (6) 7. Tista’ titrabba fuq ikel li jkun niten wara xi ]mien (5) 12. Ming[ajr (3) 14. Mhux mejjet g[and il-[ajjat! (3) 15. Visti li jag[milhom it-tabib biex jara l-morda (6) 16. Minn ;o fiha ttajjar [afna ilma (7) 18. Hawn insibu l-Buskett u s-Saqqajja (5) 19. Norma tinbidel f’ra;el! (5) 20. Ix-xewka tad-dahar (6) 22. Xibka li tista’ tinqabad fiha? (5) 23. Leali, tar-ru[ u jisma’ minn sidu (5)

15

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

14

pin 16

PUBLICATIONS

18

17

20

19

21

22

24

25

26

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Pja/ir; 3. Romblu; 7. Giddieb; 8. Dawra; 9. :idri; 10. Mo[[u hemm; 11. {ataf; 13. Ma[lul; 15. Festin; 17.

Fet[a; 21. Akkademja; 23. Sudan; 24. Lema[; 25. Relikwa; 26.

Mitluq; 27. Gamblu.

Weqfin> 1. Pari;i; 2. Indri; 3. Reba[; 4. Midruba; 5. Mimmi; 6. Barmil; 7. Gidma; 12. Tut; 14. {ut; 15. Fra;li; 16. Inda[al; 18. {edla; 19. {alla; 20. :nibru; 22. Meraq; 23. Sakra.

3

2

Mimdudin> 1. Romina tibdel isimha! (6) 3. B’att /ar tifforma mudell ta’ din l-opra tal-ba[ar? (6) 7. B[alma huma d-deheb, il-fidda u r-ram (7) 8. Kwantità kbira (5) 9. Sakkar sew int (5) 10. Lista bil-miktub tad-d[ul u l-[ru; tal-flus ta’ negozju (9) 11. Lenza [oxna (5) 13. Garaxx kbir fejn wie[ed jistiva xi ]mien il-merkanzija (6) 15. F’kunjomu ssib il-far jittawwal minn wara? (6) 17. {jara li ;;ibilna xewqa g[al xi [a;a? (5) 21. ?a[da li wie[ed jag[mel lilu nnifsu ta’ xi [a;a tmur ukoll mas-sawm (9) 23. Dan il-kunjom mimli fibra! (5) 24. Il-mara li tista’ ter;a’ ti]]ewwe; (5) 25. Rasu qed iddur bih g[ax g[andu l-mejt (7) 26. Il-kap tax-xjaten (6) 27. Tajna g[al ftit ta]-]mien biss (6)

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €15 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tatTisliba tal-{add 3 ta’ Frar 2013 hu: Victor Scerri, 81, ‘Maria’, Triq Ponsonby, G]ira.

Soluzzjonijiet

}ew; log[biet Sudoku

}ew; log[biet separati. It-tnejn huma ta’ livell fa/li. F’kull wa[da qieg[ed fil-kaxxi vojta n-numri mill-1 sad-9 ta’ kull log[ba f’kull linja orizzontali u vertikali tal-kwadru l-kbir. Kull numru g[andu jidher darba biss f’kull linja u f’kull kwadru ]g[ir ta’ tliet kaxxi bi tlieta.

Sudoku Karlu josserva…

I/-/kejken Karlu mar jittawwal fl-akkwarju biex jara kienx hemm [uta b[al dik li kien g[adu kemm qabad. Induna li kien hemm wa[da. Liema kienet fost l-erba’ [utiet numerati?

Il-[uta Nru. 3.

L-o[rajn esklu]i g[ax: 1. G[andha strixxa inqas; 2. Priva minn xewka li to[ro; mi]-]aqq; 4. G[andha nieqes tentaklu li jo[ro; mir-ras

Karlu josserva…

24 COLLAGE

Il-{add, 17 ta’ Frar, 2013

TAG{RIF

Il-kor tal-Kappella Sistina f’ritratt re/enti mal-Papa Benedittu XVI

Il-Kor tal-Vatikan se jkanta f’G[awdex Il-kor tal-Kappella Sistina hu wie[ed mill-eqdem korijiet reli;ju]i fid-dinja Il-Cappella Musicale Pontificia, mag[ruf a[jar b[ala l-Kor tal-Kappella Sistina fil-Vatikan, se jkun qed itella’ kun/ert ta’ mu]ika sagra fil-Ba]ilika ta’ San :or; fir-Rabat G[awdex nhar is-Sibt li ;ej, 23 ta’ Frar.

Dan il-kun/ert se jkun wie[ed mill-attivitajiet ewlenin li qed ikunu organizzati mill-Fondazzjoni Belt Victoria f’kollaborazzjoni malBa]ilika ta’ San :or; biex titfakkar l-inawgurazzjoni

uffi/jali tal-mu]ew u /entru kulturali ;did Heart of Gozo.

“A[na kburin li se nkunu qed nilqg[u fostna wie[ed mill-i]jed korijiet presti;ju]i fl-Ewropa biex ni//elebraw linawgurazzjoni ta’ dan ilpro;ett, u fidu/ju]i li dan ilkun/ert se jkun qed jirrifletti l-livell g[oli ta’ kwalità u esperjenza li dan il-Mu]ew u ?entru Kulturali gdid f’G[awdex se jkun qed iwassal lil dawk kollha li j]uruh,” qal Antoine Vassallo, Chairperson tal-

Fondazzjoni Belt Victoria.

Mag[mul minn 24 adult u 35 tifel, mag[rufa wkoll b[ala Pueri Cantores, il-kor hu ba]at fil-Vatikan u hu wie[ed mill-eqdem korijiet fid-dinja. Il-kor twaqqaf flewwel ]minijiet tal-Knisja, fis-seklu sitta kien organizzat mill-;did millPapa Gregorju l-Kbir u re;a’ ra tibdil mill-Papa Bonifa/ju VIII. Fl-1471 il-kor re;a’ tfassal mill-;did mill-Papa Sistu IV meta sar il-kor personali tal-

Papa u [a isem il-kappella Sistina g[aliex kien ikanta propju f’din il-kappella li [adet l-istess isem ta’ dan ilPapa.

Minbarra l-impenji tieg[u fl-attivitajiet kollha marbuta mal-Litur;ija tal-Papa, il-kor jag[ti kun/erti b’mod regolari kemm b[ala kor s[i[ jew b[ala sezzjonijiet, fosthom bil-kor tas-subien biss. Dawn il-kun/erti jsiru kemm fl-Italja kif ukoll barra mill-pajji], fi knejjes u postijiet sekulari, biex

ting[ata promozzjoni lillpatrimonju kulturali u spiritwali tal-Knisja. Il-kor hu mmexxi mis-surmast u direttur Massimo Palombella.

Il-kun/ert fil-Ba]ilika ta’ San :or; se jkun jinkludi kompo]izzjonijiet ta’ G.P. da Palestrina, Luca Marenzio, Lorenzo Perosi, Roland de Lassus kif ukoll il-Credo Missa Papæ Marcelli fost o[rajn.

Il-kun/ert jibda fit-8 p.m. u hu miftu[ g[all-pubbliku ming[ajr [las.

Allcare Insurance Ltd tniedi websajt ;dida

Klijenti tal-Banif Bank jie[du lura t-tariffa annwali tal-Credit Cards Il-klijenti ta’ Banif Bank qed jie[du lura t-tariffa annwali tal-cards ta’ kreditu tag[hom bis-sa[[a ta’ skema li tippremja lill-klijenti.

Kulma jridu jag[mlu hu li ju]aw il-card g[ax-xiri regolari tag[hom li jag[mlu mis-supermarkets, [wienet tal-[wejje;, restoranti, xiri online jew biex i[allsu lkontijiet, u jkunu intitolati biex jie[du lura t-tariffa annwali tal-card ta’ kreditu tag[hom.

L-iskema tapplika g[allklijenti kollha tal-Banif li g[andhom Classic Card, Hello Kitty Classic Card u

Gold Card. Biex ikunu eli;ibbli l-klijenti jridu ju]aw il-card u jonfqu valur ta’ madwar €459 kull xahar permezz tal-card tag[hom fuq perjodu ta’ 12-il xahar.

Il-klijenti tal-Gold Card iridu jippro/essaw b’madwar €1,459 fi transazzjonijiet fix-xahar permezz tal-card g[al perjodu ta’ sena.

Banif joffri wkoll polza talassigurazzjoni fuq ix-xiri b’xejn, fuq il-cards ta’ kreditu kollha. Ix-xiri li jsir bil-cards ta’ kreditu tal-Banif hu kopert g[al [sarat a//identali jew serq g[al perjodu ta’ 90 ;urnata mid-data tax-xiri.

Meta l-klijent ju]a l-card biex jixtri l-biljetti tassafar, igawdi wkoll minn polza tal-assigurazzjoni fuq is-safar b’xejn g[alih u g[all-familja tieg[u. Ilfamilja b’hekk tkun koperta g[al xi problemi li jistg[u jinqalg[u meta wie[ed jivvja;;a.

Aktar tag[rif jista’ jinkiseb mis-sit elettroniku tal-Bank banif.com.mt. Wie[ed jista’ wkoll jag[mel kuntatt malCustomer Care fuq customercare@banif.com.mt jew fuq 22601000, jew i]ur xi ferg[a tal-Banif f’Malta u G[awdex.

Allcare Insurance Limited, kumpanija ta’ assikurazzjoni lokali ;dida, nediet il-websajt tag[ha – www.allcare.com.mt.

Aktar kmieni din is-sena twaqqfet kumpanija ;dida talassikurazzjoni lokali, l-Allcare Insurance Limited, liema kumpanija topera f’kull qasam ta’ assikurazzjoni [lief dak tal-[ajja.

Wara li kienu ilhom joperaw fis-suq lokali g[al dawn l-a[[ar 25 sena, lazzjonisti ta’ Allcare Insurance Agency Limited [assew li l-pass naturali li jmiss kien li jiffurmaw

kumpanija ;dida.

Il-kumpannija toffri varjetà ta’ prodotti ta’ assikurazzjoni, inklu] dawk tal-karozzi, djar, vja;;ar, sa[[a u in;enji talba[ar. Hi toffri dak kollu li hu me[tie; mil-lat ta’ assikurazzjoni g[al kull tip ta’ negozju, kummer/, industrija u professjoni.

Il-websajt il-;dida, li kienet disinjata minn AdvertEyes, hi mfassla b’tali mod li min ju]aha jgawdi l-a[jar u]u tag[ha. L-uffi//ji tal-Allcare Insurance Limited jinsabu vicin ir-roundabout talUniversità, l-Imsida.

GasanMamo titfa’ ra;; ta’ dawl fuq kull sitwazzjoni kerha GasanMamo Insurance [abbret li se tniedi l-kampanja talpromozzjoni l-;dida tag[ha g[all-2013. Il-kampanja hi ffukata fuq ra;; dawl animat li juri dak li GasanMamo jixtieq jag[ti lillklijenti tieg[u.

Dan il-ftit dawl jikkumbatti l-emozzjonijiet mudlama li jimxu id f’id mar-riskju u t-telf finanzjarju. Dan id-dawl [abib, mag[ruf b[ala ‘Ray’, ikun dejjem qrib i]da mhux fin-nofs u dejjem jitfa’ ra;; [afif ta’ dawl li jdawwal u joffri ser[an il-mo[[.

Il-kampanja l-;dida ta’ promozzjoni ta’ GasanMamo g[andha s-slogan ‘Dejjem fil-qrib biex insebb[ulek il-;urnata’. Ir-reklam tat-TV ta’ GasanMamo se jkun fuq diversi stazzjonijiet televi]ivi kif ukoll fuq il-pa;na Facebook ta’ GasanMamo www.facebook.com#facebook.