2013_03_10

€0.75

Numru 2,153

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 www.mychoice.pn

Votazzjoni ta’ 93.1 fil-mija Kwa]i l-istess per/entwali b[al dak ta’ [ames snin ilu Fl-Elezzjoni :enerali li saret ilbiera[ f’Malta u G[awdex, it-total tal-eletturi li marru jivvutaw kien ta’ 93.1 fil-mija li hu prattikament fl-istess livell tal-elezzjoni ta’ [ames snin ilu meta kienu vvutaw 93.3 fil-mija.

L-aktar distrett li fih ivvutaw ilbiera[ kien it-Tieni Distrett b’95.1 fil-mija filwaqt li warajh hemm ir-Raba’ (94.7%) , is-Seba’ (94.4%) u t-Tielet Distrett (94.3%).

Mill-banda l-o[ra l-inqas distretti li fihom ivvutaw leletturi kienu t-Tnax-il Distrett (89.9%), l-G[axar (90.3%) u t-Tlettax-il Distrett (91.9%).

Bil-per/entwal li vvutaw ilbiera[, din l-elezzjoni ma tistax titqies mal-akbar li qatt kien hawn f’pajji]na billi bejn l-1978 u l-2003, il-medja ta’ votanti kienet tkun ftit aktar minn 96 fil-mija.

G[alkemm sas-2 p.m. kienu vvutaw 49 fil-mija, ji;ifieri erbg[a fil-mija aktar minn [ames snin ilu, din l-ispinta naqset fis-sig[at ta’ wara biex finalment i/-/ifra totali telg[et biss g[al 93.1 fil-mija.

L-g[add tal-voti mistenni jibda tard dalg[odu u r-ri]ultat mistenni jkun mag[ruf kmieni wara nofsinhar.

Elezzjoni :enerali 2013 Per/entwali ta’ votanti Distrett

2008

2013

Dif.

%

%

%

L-Ewwel

93.0

92.5

-0.5

It-Tieni

94.0

95.1

+1.1

It-Tielet

93.8

94.3

+0.5

Ir-Raba’

94.3

94.7

+0.4

Il-{ames

94.2

94.0

-0.2

Is-Sitt

93.9

93.5

-0.4

Is-Seba’

93.9

94.4

+0.5

It-Tmin

94.0

93.6

-0.4

Id-Disa’

92.8

92.1

-0.7

L-G[axar

91.7

90.3

-1.4

Il-{dax

94.0

93.1

-0.9

It-Tnax

91.0

89.9

-1.1

It-Tlettax

92.3

91.9

-0.4

Total

93.3

93.1

-0.2

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi jidher jix[et il-vot f’Marsaskala

Ara wkoll pa;ni 2 u 3

L-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali f’nofs Malta u G[awdex

Votazzjoni ta’ 82% g[all-kunsilli Minbarra l-Elezzjoni :enerali, ilbiera[ saru wkoll l-elezzjonijiet g[all-kunsilli lokali, e]attament fi 33 lokalità.

I/-/ifri approssimattivi tal-Kummissjoni Elettorali juru li b’kollox ivvutaw 82% ta’ dawk intitolati f’dawn l-elezzjonijiet.

Il-lokalitajiet bl-og[la per/entwal ta’ votazzjoni kienu l-Imtarfa, il-Gudja u {a]}abbar filwaqt li dawk bl-inqas per/entwali kienu Tas-Sliema, il-Mellie[a u l-G[arb.

L-elezzjonijiet lokali, ilbiera[ ]vol;ew f’dawn il-lokalitajiet:

Il-Belt Valletta, Bormla, {a]-}abbar, i]}ejtun, ir-Rabat (G[awdex), Birkirkara, ilFgura, il-Fontana, il-Gudja, l-G[arb, lG[asri, {al G[axaq, il-Kalkara, {al Lija, Marsaskala, il-Mellie[a, l-Im;arr, lImqabba, l-Imsida, in-Naxxar, Pembroke, Tal-Pietà, il-Qrendi, ir-Rabat (Malta), San :wann, Sannat, Santa Venera, Tas-Sliema, Ta’ Xbiex, {al Tarxien, ix-Xewkija, ixXg[ajra, u l-Imtarfa.

L-g[add tal-voti ta’ dawn l-elezzjonijiet se jsir nhar is-Sibt li ;ej filg[odu.

F’PA:NI O{RA...

Lou Bondì jitlob il-protezzjoni tal-Pulizija PA:NA 2

Joseph Pico se jkun sotto-delegat tal-MLP fil-counting hall

Daphne Caruana Galizia tirrakkonta l-arrest tag[ha mill-Pulizija

PA:NA 2

PA:NA 5

Joseph Muscat, il-Mexxej tal-Partit Laburista waqt li kien qed jivvota f’Burmarrad

2

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

A[barijiet Lokali

(FUQ)> Nies fil-kju quddiem l-iskola ta’ San :wann, u (TA{T)> fi]-}ejtun

Lou Bondì jitlob il-protezzjoni tal-Pulizija g[al Where’s Everybody Lou Bondì, fil-kapa/ità tieg[u ta’ direttur tal-kumpanija Where’s Everybody, bag[at email lill-Kummissarju talPulizija, hekk kif b’ra;unijiet fondati jemmen li fil-;ranet li ;ejjin, waqt u wara l-g[add tal-voti, l-uffi//ji u l-istudios tag[hom f’]ew; postijiet jistg[u jkunu fil-mira ta’ attakki.

Dawn l-attakki, ]ied Lou Bondì, jistg[u jkunu fuq limpjegati u l-proprjetà tal-kumpanija.

Permezz tal-email, Bondi talab lill-Pulizija biex ting[ata lprotezzjoni li b[ala diretturi u /ittadini huma g[andhom dritt g[aliha.

B’referenza g[all-ka] ta’ Daphne Caruana Galizia (ara pa;na 5) Bondì fisser kif bl-istess mod li l-Pulizija sabet tliet uffi/jali g[olja biex tkun arrestata mara b’mod diskriminatorju tard filg[axija, hi tista’ ssib ir-ri]orsa umana biex ting[atalhom il-protezzjoni li qed jitolbu.

Din l-email kienet ikkupjata lill-media kollha u fiha Bondì ]amm lill-Korp tal-Pulizija responsabbli g[al kwalunkwe dannu li jista’ jirri]ulta jekk dan l-avvi] ikun injorat.

Votazzjoni fil-kalma

Eks Spettur tas-snin 80 ta’ nies fl-ewwel parti tal-;urnata b[ala Delegat tal-MLP Kjuwijiet votazzjon kif ukoll Uffi//ji filg[odu, hekk kif Lawrence L-andament tal-votazzjoni Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista, fejn matul il-;urnata tal-biera[ waqt l-g[add tal-voti iltaqa’ mal-partitarji u ltal-Partit Nazzjonalista, kien kalm u mexxej, u t-temp sabi[ ippermetta li sa minn akkumpanjat mis-Sinjura Kate voluntiera.

Il-Labour Party innomina lil Joseph Pico, eks Spettur talPulizija ta’ ]mien is-snin tmenin, biex jirrappre]entah b[ala Sub-Delegate f’dawn lelezzjonijiet.

Pico, apparti li we[el sentenza ta’ [abs, kien wie[ed mill-ftit pulizija fdati fi]-]mien meta l-korp talPulizija kien immexxi milleks Kummissarju Lawrence Pullicino, li wkoll we[el il[abs, fl-ag[ar ]minijiet ta’ vjolenza politika f’pajji]na.

B[ala parti mill-pro/ess elettorali, il-partiti politi/i jinnominaw g[add ta’ persuni biex iservu b[ala subdelegates fil-Counting Hall, u, fost dawn, il-Labour innomina lil Pico.

Pico ma kienx fil-lista ori;inali li bag[at il-Labou Party fis-16 ta’ Frar lillKummissjoni Elettorali, imma fis-7 ta’ Marzu inbidel isem minn fuq il-lista ori;inali u minfloku kien nominat Joseph Pico f’isem il-MLP. Fil-lista ori;inali hemm nies b[al Lydia Abela, is-

Segretarja tal-E]ekuttiv Nazzjonali Laburista, James Piscopo, is-CEO tal-Labour Party, u Stefan Zrinzo Azzopardi, il-President talPartit.

Ma’ dawn issa ng[aqad ukoll uffi/jalment Joseph Pico b[ala sotto-delegat f’isem il-Labour.

L-eks Spettur Pico jibqa’ mag[ruf l-aktar b’rabta malframe-up fuq Pietru Pawl Busuttil wara l-qtil politiku ta’ Raymond Caruana. Dak i]-]mien hu kien imexxi lhekk imsej[a Police Intelligence Division, li matul il-pro/eduri fil-Qrati Maltin kienet ipprovdiet evidenza falza u ffabbrikat provi o[rajn kontra bniedem inno/enti.

Fil-fatt, Pico kien mixli b’;urament falz, fost diversi akku]i, u nstab [ati u ng[ata wkoll interdett ;enerali. Flappell, i]da, l-eks Spettur kellu s-sentenza ta’ [abs mibdula f’wa[da sospi]a, imma l-interdett in]amm.

Hu kien tke//a wkoll millKorp tal-Pulizija.

kmieni filg[odu, hekk kif fet[u l-postijiet tal-votazzjoni, numru kbir ta’ nies marru biex jivvutaw.

Ta’ min ifakkar li minbarra l-votazzjoni fl-Elezzjoni :enerali, ilbiera[, nofs ilpoplu Malti u G[awdxi ivvota wkoll fl-elezzjonijiet talKunsilli Lokali fi 33 lokalità.

Dan wassal biex, b’mod ;enerali, fil-lokalitajiet fejn kien hemm i]-]ew; elezzjonijiet, l-andament talvotazzjoni kien xi ftit aktar bil-mod u kien hemm postijiet fejn anki n;emg[u kjuwijiet ta’ nies.

Fi]-}ejtun g[al xi [in kien hemm xi ftit tal-kommozzjoni hekk kif il-kju barra l-iskola deher wieqaf g[al xi [inijiet; imma l-problema kienet solvuta u l-votazzjoni kompliet.

Il-votazzjoni g[allElezzjoni :enerali, sas-2pm kienet medja ta’ 49 fil-mija, ji;ifieri 4 fil-mija aktar millElezzjoni :enerali tal-2008.

L-og[la uffi/jali tal-Partit Nazzjonalista marru jivvutaw fin-nofstanhar tal-biera[

Gonzi u binhom Paul, ivvota g[all-[abta tal-10.15am flIskola Primarja tal-Gvern, f’Marsaskala.

Il-Prim Ministru ntlaqa’ quddiem l-iskola minn Salvu Gauci, il-Kummissarju Elettorali Ewlieni u minn uffi/jali o[rajn talKummissjoni Elettorali, li akkumpanjawh sal-post talvotazzjoni.

Hu ntlaqa’ wkoll b’/ap/ip minn folla mdaqqsa ta’ nies li kienu sejrin jivvutaw jew li kien g[adhom kif ivvutaw.

Lawrence Gonzi ivvota filkaxxa bin-numru 130, kemm g[all-elezzjoni ;enerali kif ukoll g[all-elezzjoni talKunsill Lokali.

Il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista, Simon Busuttil, ivvota fl-Iskola Primarja ta’ {al Lija.

Il-PM fil-lokalitajiet

Waqt li lbiera[ kienet g[addejja l-votazzjoni, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista, Lawrence Gonzi, ]ar diversi postijiet tal-

Il-Prim Ministru irringrazzjahom tal-[idma tag[hom matul il-kampanja elettorali u anki f’jum ilvotazzjoni. Kull fejn mar, Lawrence Gonzi ng[ata mer[ba sabi[a u anki ltaqa’ man-nies tal-lokal.

F’xi lokalitajiet attenda wkoll il-Vi/i Kap tal-PN, Simon Busuttil, isSegretarju :enerali tal-PN, Paul Borg Olivier, u lkandidati tal-PN. Kmieni wara nofsinhar, ilPrim Ministru qasam lejn G[awdex fejn ukoll ]ar diversi postijiet tal-votazzjoni u anki l-Uffi//ji tal-PN. Lawrence Gonzi temm i]]jarat tieg[u tard ilbiera[ filg[axija f’{a]-}abbar.

Il-votazzjoni f’[afna millokalitajiet g[alqet fl-10pm, u fejn kien g[ad hemm xi nies jistennew biex jivvutaw, dawn da[lu jivvutaw.

Wara li sar il-pro/ess tarrikon/iljazzjoni, il-kaxxi talvot kienu issi;illati u wara bdew jitwasslu fi/-?entru talG[add tal-Voti fin-Naxxar.

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

A[barijiet Lokali

Il-Partit Nazzjonalista jirringrazzja lill-poplu

Matul il-;urnata tal-biera[, Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista, ]ar numru kbir ta’ lokalitajiet fejn kienet qed issir il-votazzjoni fl-Elezzjoni :enerali u g[al g[add kbir ta’ kunsilli lokali. F’kull lokalità hu ntlaqa’ minn kandidati nazzjonalisti, minn partitarji u uffi/jali sezzjonali. Il-Prim Ministru, li kien akkumpanjat minn Simon Busuttil u Paul Borg Olivier, [a l-okka]joni biex jirringrazzja lil kull min ta sehmu f’din l-elezzjoni favur il-PN

*

*

*

Il-wasla tal-kaxxi tal-voti fi/-?entru tan-Naxxar G[all-[abta tal-[dax tal-biera[ filg[axija bdew jaslu l-kaxxi talvoti mill-polling booths madwar Malta u G[awdex fi/-?entru tal-G[add tal-Voti fin-Naxxar.

L-ewwel kaxxi kienu dawk tal-Mosta u mal-wasla tag[hom, ilkaxxi bdew jinfet[u mal-ewwel u l-voti bdew jitpo;;ew f’pakketti ta’ 50 vot, wi//hom ’l isfel.

L-g[add tal-voti propju issa hu mistenni jibda g[all-[abta tal[dax ta’ dalg[odu, meta jibdew jing[addu l-voti tal-ewwel preferenza, ji;ifieri n-numru wie[ed.

L-ewwel indikazzjonijiet tar-ri]ultat mistennija jo[or;u g[all[abta tan-nofs sieg[a ta’ wara nofsinhar.

Fi stqarrija wara li g[alqet il-votazzjoni, il-Partit Nazzjonalista irringrazzja lill-poplu Malti li [a sehem biss[i[ fl-elezzjoni tal-biera[.

Il-parte/ipazzjoni tal-poplu f’dan l-e]er/izzju demokratiku jikkonferma l-interess tal-poplu Malti fit-tmexxija ta’ pajji]u. Il-PN irringrazzja lill-poplu g[all-maturità li wera matul il-kampanja elettorali u fil-;urnata tal-votazzjoni, u tenna l-appell tieg[u biex tin]amm il-kalma u kul[add jirrispetta d-de/i]joni kif tkun espressa mill-ma;;oranza talelettorat.

Il-PN irringrazzja lill-voluntiera kollha li matul il-;img[at tal-kampanja elettorali taw is-servizz tag[hom permezz talPN b’risq pajji]na.

Finalment, il-PN irringrazzja wkoll lill-;urnalisti g[all-impenn u s-servizz tag[hom matul il-kampanja elettorali.

3

4 A[barijiet

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

IL-JUM G{ALL-PAGA UGWALI FL-EWROPA

In-nisa fl-Ewropa ja[dmu 59 ;urnata ‘bla [las’!

16.2%: dik hi d-diskrepanza

fil-pagi bejn in-nisa u l-ir;iel, jew id-differenza medja tadd[ul fis-sieg[a bejn in-nisa u l-ir;iel madwar l-Unjoni Ewropea, skont l-a[[ar /ifri pubblikati mill-Kummissjoni Ewropea.

L-a[bar [ar;et ftit qabel ilJum Ewropew g[all-Paga Ugwali /elebrat fit-28 ta’ Frar tal-2013.

L-avveniment kbir tal-UE immarka n-numru ta’ ;ranet i]jed li n-nisa jkollhom ja[dmu biex jil[qu l-ammont li qalg[u l-ir;iel: attwalment 59 ;urnata, li jfisser li din issena l-jum [abat fit-28 ta’ Frar.

Biex tg[in [alli tkun trattata d-diskrepanza filpagi, il-Kummissjoni enfasizzat sensiela ta’ pratti/i tajbin minn kumpaniji flEwropa li [adu mi]uri biex jindirizzaw il-problema.

Din hi t-tielet darba li kien imfakkar il-Jum g[all-Paga Ugwali fil-livell Ewropew, wara t-tnedija tieg[u millKummissjoni fil-5 ta’ Marzu 2011, u t-tieni jum fit-2 ta’ Marzu 2012.

“Il-Jum Ewropew g[allPaga Ugwali jfakkarna filkundizzjonijiet ta’ paga inugwali li n-nisa g[adhom jiffa//jaw fis-suq tax-xog[ol.

Filwaqt li d-diskrepanza filpagi naqset f’dawn l-a[[ar snin, g[ad m’hemm ebda ra;uni ta’ /elebrazzjoni.

“Id-diskrepanza fil-pagi g[adha kbira [afna u [afna mill-bidla fil-fatt tirri]ulta mit-tnaqqis tal-qlig[ tal-ir;iel minflok ]ieda g[an-nisa”, qalet Viviane Reding, il-Vi/i President il-Kummissarju tal:ustizzja tal-UE. “Il-prin/ipju ta’ paga ugwali g[al xog[ol ugwali ilu miktub fit-Trattati tal-UE mill-1957. Wasal i]-]mien li dan jitqieg[ed fil-prattika kullimkien. Ejjew na[dmu flimkien biex nag[tu ri]ultati mhux biss fil-Jiem tal-Pagi Ugwali, i]da fit-365 ;urnata tas-sena!”

L-a[[ar /ifri juru medja ta’ 16.2% fid-diskrepanza filpagi bejn is-sessi fl-2010 madwar l-Unjoni Ewropea.

Dawn jikkonfermaw xejra ftit aktar po]ittiva f’dawn l-a[[ar snin, meta /-/ifra kienet madwar 17% jew og[la fissnin pre/edenti.

It-tendenza fit-tnaqqis taddiskrepanza fil-paga tista’ tkun spjegata bl-impatt tattnaqqis fir-ritmu ekonomiku fuq setturi differenti, fejn setturi dominati minn

ID-DISKRIMINAZZJONI FIL-PAGI BEJN IS-SESSI FL-EWROPA

Creating a family friendly work environment in the company g[andu l-g[an li jag[mel il-bilan/ bejn il-[ajja u x-xog[ol parti mill-kultura organizzattiva billi joffri possibbiltajiet ta’ xog[ol flessibbli lill-istaff tag[ha.

Dan ]ied il-proporzjon ta’ mani;ers nisa.

L-IBM :ermani]a ItTmexxija tal-Kunsill tan-Nisa :ermani]i tfittex li t[e;;e; lin-nisa jag[]lu karriera f’din l-industrija li tipprovdi monitora;; personali u /ibernetiku lill-istudenti fliskejjel. Hi toffri wkoll monitora;; lill-kollegi ]g[a]ag[ li je]er/itaw karriera ;estjonali jew spe/jalizzata.

Sfond

Malta fir-raba’ post bl-inqas diskrepanza Ir-rekord ta’ Malta g[al dik li g[andha x’taqsam id-diskrepanza fil-pagi bejn lir;iel u n-nisa hu wie[ed po]ittiv [afna tant li tinsab fir-raba’ post bl-inqas diskrepanza.

Skont i/-/ifri tal-Unjoni Ewropea, ir-rata ta’ diskrepanza f’Malta hi biss ta’ 7.2 filwaqt li hemm tliet pajji]i biss li g[andhom rata inqas — is-Slovenja, ilPolonja u l-Italja.

It-tlieta u g[oxrin pajji] l-ie[or talUnjoni Ewropea ji;u kollha wara Malta. [addiema r;iel (b[all-bini jew fis-settur tal-in;inerija) raw tnaqqis akbar fil-qlig[ globali.

Il-bidla g[alhekk mhix ;eneralment min[abba t-titjib fil-pagi u l-kundizzjonijiet tax-xog[ol g[an-nisa.

Fl-istess [in, is-sehem talir;iel li ja[dmu part-time jew b’kundizzjonijiet im[allsa inqas ]died fl-a[[ar snin.

Il-Kummissjoni qalet li trid tappo;;a lil min i[addem flisforzi tieg[u biex tkun affrontata d-diskrepanza filpagi bejn in-nisa u l-ir;iel.

Il-pro;ett Equality pays off g[andu l-g[an li jag[mel lillkumpaniji aktar konxji tal“ka] tan-negozju” g[allugwaljanza bejn in-nisa u lir;iel u pagi ndaqs.

Il-medja ta’ diskrepanza fl-Unjoni Ewropea hi ta’ 16.2 fil-mija li hi ftit aktar po]ittiva milli kienet fl-a[[ar snin meta lmedja kienet ta’ 17 fil-mija jew og[la fissnin pre/edenti.

Kurju]a hi /-/ifra tal-:ermanja li g[andha diskrepanza ta’ 22.3 fil-mija bejn il-pagi tal-ir;iel u dawk tan-nisa.

Interessanti li /ifri o[ra tal-Unjoni Ewropea juru li fir-rigward tal-pagi g[assettur pubbliku, id-diskrepanza f’Malta hi ta’ 1 fil-mija favur in-nisa.

Bl-isfidi tat-tibdil demografiku u ]ieda finnuqqas ta’ [iliet, l-inizjattiva g[andha l-g[an li tipprovdi lill-kumpaniji a//ess a[jar tal-potenzjal tal-forza taxxog[ol tan-nisa. Din tinkludi attivitajiet ta’ ta[ri;, avvenimenti u g[odod g[allkumpaniji biex jindirizzaw id-diskrepanzi fil-pagi.

Il-pro;ett hu wkoll inti] biex jg[in [alli tintla[aq ilmira tal-Istrate;ija Ewropa 2020 li tg[olli r-rata talimpjiegi g[al 75% — li g[alih il-parte/ipazzjoni akbar tan-nisa fis-suq taxxog[ol hi essenzjali.

E]empji ta’ prattika tajba minn kumpaniji li qed jindirizzaw id-diskrepanza filpagi jinkludu:

Id-ditta tal-midja :ermani]a Axel Springer AG nediet i/-Chancen:gleich! bilprogramm (Opportunitajiet Ugwali!) bil-g[an li ]]id innumru ta’ mani;ers nisa g[al 30% tal-;estjoni talkumpanija fi ]mien 5-8 snin.

Kleemann Hellas SA, produttur Grieg tal-liftijiet, g[andha l-g[an li ]]id innumru ta’ nisa fil-bejg[ u lappo;; tekniku, billi tkisser listerjotipi u tnaqqas issegregazzjoni bejn in-nisa u lir;iel. Il-pro;ett Diversity and Gender Equality ]ied ilpre]enza tan-nisa fiddipartiment tal-bejg[ minn 5% fl-2004 g[al 30% fl-2012.

Il-pro;ett tal-kumpanija Litwana tal-komunikazzjonijiet tal-mowbajl Omnitel

Wie[ed mill-avvenimenti li jaqa’ ta[t il-pro;ett Equality Pays Off hu l-Forum tanNegozju li se jsir fil-21 ta’ Marzu 2013 fi Brussell g[al 150 kumpanija minn madwar l-Ewropa kollha biex jiskambjaw esperjenzi filpromozzjoni tal-ugwaljanza bejn in-nisa u l-ir;iel, b’mod partikulari biex ikunu indirizzati l-kaw]i taddiskrepanza fil-pagi bejn innisa u l-ir;iel.

Il-Kummissjoni b[alissa qed t[ejji rapport dwar lapplikazzjoni tal-Paga Ugwali fid-Direttiva 2006#54#KE. Ir-rapport se jiffoka b’mod partikulari fuq il-valutazzjoni tal-applikazzjoni taddispo]izzjonijiet dwar il-paga ndaqs fil-prattika. Din se tinkludi [arsa ;enerali lejn ilLandmark tal-Ka]istika talUE dwar il-pagi ugwali.

Se tinkludi wkoll gwida mhux vinkolanti dwar levalwazzjoni u lklassifikazzjoni tax-xog[ol newtrali fir-rigward tannisa u tal-ir;iel.

Ir-rapport hu skedat g[all-adozzjoni fis-Sajf tal2013.

Il-Kummissjoni trid issa[[a[ il-kollaborazzjoni mal-Istati Membri li jorganizzaw il-jiem ta’ paga ugwali nazzjonali tag[hom stess.

Ir-rappre]entanti tal-Istati Membri u l-partijiet interessati involuti florganizzazzjoni ta’ dawn iljiem ta’ paga ugwali se jkollhom l-opportunità li jiddiskutu din il-kwistjoni fi skambju ta’ prassi tajba li se ssir f’:unju 2013 flEstonja.

A[barijiet 5

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 Daphne Caruana Galizia dwar l-arrest tag[ha

“:abuli l-iktar memorji orribbli tas-snin 70 u 80” “Dawn l-affarijiet ma ji;rux f’ambjent demokratiku. Il-

Pulizija g[adha qed topera b’im;iba li kienet mag[rufa g[aliha fil-passat meta l-im;iba tag[ha kienet wa[da ta’ theddid u abbu].”

Dawn kienu l-kummenti li tat il-;urnalista Daphne Carauana Galizia, hekk kif intemmet linterrogazzjoni tag[ha wara li kienet arrestata matul il-lejl bejn il-:img[a u s-Sibt min[abba li, skont il-Pulizija, kisret il-li;i meta tellg[et artiklu ta’ natura politika fuq il-blog tag[ha nhar il-:img[a, f’jum ir-riflessjoni.

L-artiklu – li kien dwar Joseph Muscat – ittella’ fis-7pm, u sag[tejn u nofs wara, numru ta’ pulizija kienu wara l-bieb tal;urnalista b’mandat ta’ arrest.

Qabel l-interrogazzjoni tag[ha, Daphne Caruana Galizia kienet infurmata li l-Pulizija kienet qed tie[u passi wara ilment li ir/eviet fuq dan l-artiklu pubblikat fil-blog tag[ha.

F’kummenti lill-media wara li kienet interrogata fl-G[assa talMosta, il-;urnalista Daphne Caruana Galizia qalet li jidher ovvju li l-persuni li jista’ jkollhom interess li jressqu ilment fuq artiklu dwar Joseph Muscat huma Joseph Muscat innifsu jew il-Partit Laburista.

F’kummenti dwar il-li;i li tirrigwarda jum ir-riflessjoni, Daphne Caruana Galizia sostniet li hu xokkanti li fis-sena 2013, f’pajji] demokratiku li hu statmembru tal-UE, ikun hawn li;i li tikkontrolla dak li jing[ad jew jinkiteb.

Hi sostniet li anki jekk hu teknikament possibbli li

Daphne Caruana Galizia

jitwaqqfu l-kummenti tan-nies fuq Facebook jew kummenti o[ra fuq il-blogs, dan il-kontroll ma g[andux ikun, g[aliex luni/i pajji]i fejn ise[[u affarijiet b[al dawn huma pajji]i b[a/?ina u l-Iran.

“Il-li;i li tipprote;i d-dritt talespressjoni [ielsa hi kostituzzjonalment superjuri g[al-li;i li tipprevjeni l-kitba fuq temi politi/i fuq l-internet jum qabel l-elezzjoni,” sa[qet Daphne Caruana Galizia.

Tnejn mill-Pulizija li marru fid-dar tag[ha ma kinux pulizija tad-Distrett imma l-Kap talIskwadra tal-Omi/idji u Spettur fid-Dipartiment talInvestigazzjonijiet Kriminali.

Il-;urnalista Daphne Caruana Galizia qalet li dawn riedu je[duha fil-bini tas-CID, fidDepot tal-Furjana, i]da hi baqg[et tirrifjuta g[aliex qalet li ma kinitx taf jekk kinitx se to[ro; u meta se to[ro; minn hemm u, g[aldaqstant, intla[aq kompromess biex linterrogazzjoni ssir fl-G[assa tal-Mosta.

Kompetizzjoni ‘Scotts Supermarket’ Il-kompetizzjoni pubblikata f’din ilgazzetta l-{add li g[adda li kellha b[ala premju voucher ta’ 200 ewro ming[and Scott’s Supermarket, intreb[et minn M. Fava minn Tas-Sliema.

It-twe;iba t-tajba kellha tkun din: 1998 — Eddie Fenech Adami 2004 — Lawrence Gonzi 2008 — Lawrence Gonzi Ir-rebbie[a tal-kompetizzjoni tkun notifikata minna biex ti;bor il-premju.

Matul l-interrogazzjoni tag[ha, Daphne Caruana Galizia qalet li fir-rigward ta’ artikli miktubin fuq l-internet, hu irrilevanti meta jkunu nkitbu jew ittellg[u dawn l-artikli, g[aliex jistg[u jinqraw mill-pubbliku fi kwalunkwe ;urnata.

B’rabta mal-Pulizija, il;urnalista Daphne Caruana Galizia qalet li l-pulizija wara biebha “;abu l-iktar memorji terribbli tas-snin sebg[in u tmenin meta l-Pulizija kienet tag[mel arresti arbitrarji u tag[mel tfittxijiet fid-djar ming[ajr ma jkollha mandat.”

Fakkret li fil-passat mhux lewwel darba li l-pulizija marru f’darha biex jarrestaw lil missierha, u wa[da mill-ewwel memorji tag[ha kienet meta lpulizija marru jqallbu d-dar tag[ha biex isibu walkie talkie, li kien id-dictaphone ta’ missierha.

Filwaqt li kellha kliem po]ittiv g[all-im;iba tal-pulizija li marru g[aliha f’darha, sa[qet li fil-ka] tag[ha, il-pulizija kienu effi/jenti [afna biex fi ]mien sag[tejn wara l-appell [ar;u b’mandat ta’ arrest.

B’referenza g[al min bag[at lit-tliet uffi/jali fid-dar tag[ha, hi qalet li “[u ovvju li xi [add

mill-Partit Laburista mar lg[assa u g[al darba o[ra re;a’ sab lil xi pulizija Laburist li kien lest jg[inu.”

Daphne Caruana Galizia qalet li hi staqsiet jekk fid-Depot kinitx se ssib ukoll lil Joseph Muscat min[abba li matul il-jum tar-riflessjoni fuq l-internet kienu g[addejjin reklami talPartit Laburista sa filg[axija.

Fakkret ukoll li numru ta’ kandidati tal-Partit Laburista kienu qed jiddiskutu fuq Facebook.

Sadattant, din il-gazzetta bag[tet g[add ta’ mistoqsijiet lill-Kummissarju tal-Pulizija b’rabta ma’ dan il-ka].

Din il-gazzetta staqsiet ta[t liema li;i kienet arrestata u interrogata Daphne Caruana Galizia, u x’tg[id e]att l-akku]a.

Staqsejna wkoll min ressaq lilment u min qed imexxi l-

investigazzjoni kontra Daphne Caruana Galizia.

B’rabta mal-mandat ta’ arrest, il-mument talab spjegazzjoni g[aliex fost il-pulizija li marru fid-dar tal-;urnalista kien hemm pulizija mit-Taqsima talOmi/idiji, u g[aliex l-arrest sar bil-lejl wara li l-blog kien ilu ji;i a;;ornat matul il-jum kollu, kif kien qed isir fi blogs o[rajn.

Staqsejna wkoll kienx hemm mandat ta’ arrest iffirmat minn Ma;istrat biex tkun interrogata Daphne Caruana Galizia. il-mument staqsa wkoll jekk il-pulizija ir/evietx rapporti simili matul il-jum tas-silenzju, x’azzjonijiet ittie[du dwar dawn, u jekk kienx hemm arresti simili g[al dawk ta’ Daphne Caruana Galizia.

Staqsejna wkoll jekk itte[dux passi b’rabta man-numru ta’ posts, kummenti online, u messa;;i politi/i minn kandidati, deputati u opinjonisti o[rajn b[al Charles Mangion, Helena Dalli, Mark Sant u sa[ansitra l-Kap talOppo]izzjoni, Joseph Muscat.

Dan, fid-dawl tal-fatt li l-Pulizija tista’ tie[u l-passi ming[ajr b]onn ta’ ilment.

Bi twe;iba g[al dawn ilmistoqsijiet kollha, il-Pulizija wie;bet li ma kellha l-ebda kumment x’tag[mel g[aliex tqis li ma kienx prudenti li tg[addi kummenti f’dak l-istadju.

Fi stqarrija, il-Partit Nazzjonalista qal li kien jistenna li, kif il-Pulizija f’nofs ta’ lejl dehrilha li kellha tie[u azzjoni immedjata kontra ;urnalista, hekk ukoll il-Pulizija g[andha ta;ixxi fuq l-informazzjoni u l-ilmenti li wasslilha b’mod formali l-Partit Nazzjonalista rigward ksur tal-li;i elettorali mill-Partit Laburista u minn kandidati tal-istess Partit Laburista.

Il-Partit Nazzjonalista innota li, minkejja li kienu g[addew iktar minn disa’ sig[at, ilPulizija kienet g[adha ma [aditx azzjoni, u g[alhekk jistenna li lkorp tal-Pulizija jag[ti spjegazzjoni pubblika dwar kif qed jittratta l-ilmenti li hu ir/ieva f’dan ir-rigward.

IL-KWIZZ ELETTORALI Esperiment li rnexxa bis-s[i[ Il-kompetizzjoni li nediet din il-gazzetta fl-a[[ar [ames ;img[at tal-kampanja elettorali, IL-KWIZZ ELETTORALI, marbut mala[[ar [ames reb[iet elettorali tal-Partit Nazzjonalista, irnexxiet bis-s[i[.

Mijiet ta’ qarrejja tag[na bag[tu t-twe;ibiet tag[hom, ;img[a wara ;img[a, u dan wera wkoll kemm il-qarrejja tag[na huma inti]i mill-istorja politika ri/enti ta’ pajji]na.

Il-konkorrenza daqshekk numeru]a t[e;;e; liddirezzjoni ta’ din il-gazzetta biex, minn ]mien g[al ]mien, tibqa’ tkun fuq quddiem biex tie[u inizjattivi b[al dawn.

Illum qed nippubblikaw ittwe;ibiet korretti g[all-[ames edizzjoni tal-Kwizz li [ar;et b[al-lum ;img[a. Dawn huma s-soluzzjonijiet tajbin:

FENECH ADAMI LUXOL GROUND IMMIGRAZZJONI MCAST KUNSILLI LOKALI INTERVISTA E}EKUTTIV NEWTRALITA` KWORUM OPPORTUNIST LAWRENCE LOTTERIJA ONKOLO:IJA XOLJIMENT POPULIST ORATUR SALIBA SA{{A IMPORTAZZJONI BORG OLIVIER BENEFI??JI LATINI INFRASTRUTTURA Fost dawk li wie;bu tellajna isem bix-xorti u tela’ dak ta’ ANDREW SAMMUT mill-Mosta li di;à kien infurmat biex ji;i g[all-premju tieg[u — ilkollezzjoni kollha tassouvenirs tal-Partit Nazzjonalista b’valur ta’ 150 ewro.

Grazzi lill-qarrejja li ipparte/ipaw

6 A[barijiet Lokali

Il-{add, 10 ta’ Frar, 2013 Id-Dekan tal-Fakultà tal-Kirur;ija Dentali l-Prof Nikolai Attard (ir-raba’ mil-lemin) jintrodu/i l-pro;ett tal-Klinika Dentali Mobbli flimkien mar-Rettur tal-Università l-Prof Juanito Camilleri (il-[ames mil-lemin), membri mill-istaff tal-Fakulta tal-Kirur;ija Dentali u l-isponsors tal-pro;ett.

tag˙rif Ir-Ri/erka Tieg[i fl-M.A.

X’ri/erka qed issir fil-Malta fillivell ta’ M.A.? X’diffikultajiet jiltaqg[u mag[hom l-istudenti firri/erka tag[hom? X’;eg[ilhom jaqb]u qasam partikolari? U kif qed jiksbu t-tag[rif li g[andhom b]onn? Ir-Ri/erka Tieg[i fl-M.A. hu seminar organizzat midDipartiment tal-Malti fl-Università li fih se jitwie;bu dawn ilmistoqsijiet u aktar. F’dan l-ewwel seminar ta’ din ix-xorta se jie[du sehem erba’ studenti, tnejn millqasam tal-Letteratura u tnejn o[ra mill-qasam tal-Lingwistika. Leanne Ellul: In-Nomi Verbali fil-Malti; Carlston Grima: Studju So/jolingwistiku fuq ir-Re;istru tal-Piroteknika Maltija; Lara-Marie Cilia: In-novella ta’ :u]è Ellul Mercer u ta’ Juan Mamo; Josette Portelli: Il-{ajku ta’ Victor Fenech.

Is-seminar se jsir nhar l-Erbg[a 20 ta’ Marzu fil-Common Room, lUniversità ta’ Malta, fl-4 p.m.

L-Istitut Kattoliku. Id-direzzjoni

tal-Istitut Kattoliku t[abbar li qed tilqa’ applikazzjonijiet sat-30 ta’ Marzu 2013 minn kumpaniji teatrali biex ikunu allokati dati g[all-ista;un li ;ej (minn Ottubru 2013 sa Mejju 2014). Il-formoli talapplikazzjoni jistg[u jittie[du missegreterija tal-Istitut Kattoliku jew jitni]]lu mill-websajt www.istitutkattoliku.com u jintbag[tu lura sad-data msemmija flimkien mal-iscript tal-produzzjoni u /-/ertifikat ta/-/ensura.

Peter Serracino Inglott. Diskors Kommemorattiv fil-Casino

Maltese, il-Belt Valletta, nhar lErbg[a, 13 ta’ Marzu, fis-6.30 p.m.

D[ul bla [las. Jitkellem Mark Debono bit-tema {u l-Fama u Mur Orqod!

GO. G[ada t-Tnejn il-[wienet tal-

kumpanija GO – [lief dawk ta’ Baystreet, San :iljan, u r-Rabat, G[awdex, se jkunu mag[luqin.

Madankollu l-Customer Care ta’ GO fuq Freephone 80072121 jew 146 u s-Servizzi tad-Direttorju fuq 1182 jew 1187 se jibqg[u disponibbli fuq ba]i 24x7.

MaltaPost. Is-Sub Uffi//ju tal-

Posta li jinsab f’‘Aquavel’, Triq San Bartilmew, {al G[arg[ur, se jkun mag[luq g[ada t-Tnejn. Ilpubbliku jista’ jinqeda mill-Ferg[a Postali tan-Naxxar li tinsab fi/?entru ?iviku, Vjal il-21 ta’ Settembru.

E]er/izzi g[a]-]g[a]ag[. Il-grupp ta]-]g[a]ag[ tal-Parro//a San :u]epp tal-Imsida Passi Wara Kristu qed jorganizza kors ta’ e]er/izzi g[a]-]g[a]ag[ fi/-?entru Familja Mqaddsa, Triq Johnny Catania, l-Imsida. L-e]er/izzi se jsiru minn g[ada t-Tnejn 11 sal:img[a 15 ta’ Marzu fis-7.30 p.m.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit minn Triq Nicolò Isouard, kantuniera ma’ Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti ddemm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta tal-identità.

it-temp illum It-Temp> Sabi[. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[: {afif mil-Lbi/, li jsir mix-Xlokk. Il-Ba[ar> Moderat. L-Imbatt> Baxx mil-Lvant. L-Og[la Temperatura: 20˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 0.0mm. Ix-Xita> Mill-1 ta’ Settembru 391.9mm. Ix-Xemx> Titla’ fis-06.22 u tin]el fis-18.04.

In-numri tal-lottu li telg˙u l-:img[a 67 - 73 - 9 - 49 - 77 - 83 - 51 - 39

spiΩeriji li jift˙u llum

VALLETTA: Royal Pharmacy, 271 Triq ir-Repubblika; IL-{AMRUN: Cosmed Pharmacy, Soccors, Triq Villambrosa; {AL QORMI: Tal-{las Pharmacy, Triq il-{elsien; BIRKIRKARA: St. Jude Pharmacy, 213 Triq il-Wied; TA’ XBIEX: Remedies Chemists, Marina Court, 49 Triq l-Abate Rigord; SAN :WANN: Medical Plaza Dispensing Chemists, Cass-i-Mall Buildings, Vjal ir-Rihan; TAS-SLIEMA: Victor’s Pharmacy, 9 Triq it-Torri; {’ATTARD: St. Mary Pharmacy, 2 Triq Antonio Schembri; IL-G{ARG{UR: Medicine Chest Pharmacy, Triq Demitriju Farrugia; BU:IBBA: St. Simon Pharmacy, 8 Dawret il-G]ejjer; {AL TARXIEN: Theresa Jo Pharmacy, 3A Triq Xintill; BIRGU: Milia’s Pharmacy, Triq ilKottonera; {A}-}ABBAR: St. Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika; I}}EJTUN: John J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni; {AL KIRKOP: Kirkop Pharmacy, 9 Triq il-Parro//a; {A}-}EBBU:: Tal-Grazzja Pharmacy, Triq Fran;isk Farrugia; {AD-DINGLI: Spi]erija Carmen, 1 Triq Misra[ is-Suffara; VICTORIA: Azzopardi Pharmacy, Triq ilKapu//ini; G{AJNSIELEM: G[ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

L-Università ta’ Malta tniedi pro;ett ta’ klinika dentali mobbli Il-Fakultà tal-Kirur;ija Dentali tal-Università ta’ Malta se tkun qed twaqqaf klinika dentali mobbli biex tkun tista’ til[aq lill-Maltin fil-komunità rispettiva tag[hom u tipprovdilhom pariri dwar issa[[a orali u l-kura dentali.

Dan il-pro;ett, li hu l-ewwel wie[ed tax-xorta tieg[u f’Malta, jifforma parti mill-programm ta’ sensibilizzazzjoni dwar is-sa[[a mill-Università, u qed ikun appo;;at mir-Research Innovation and Development Trust (RIDT) tal-Università.

Fost l-ewwel sponsors talpro;ett hemm The Good Causes Fund, Cherubino Ltd, Suratek Equipment u Barthet Enterprises.

L-Università hi f’kuntatt ma’ sponsors potenzjali o[rajn biex tikkonkludi l-pro;ett.

Il-klinika dentali mobbli se tkun qed i]]ur lokalitajiet varji madwar Malta u G[awdex.

L-g[an hu li til[aq lis-setturi kollha tas-so/jetà, inklu]i lillkomunitajiet ]vanta;;ati, lil dawk li qeg[din f’xi istitut, lilliskejjel kollha, inklu]i dawk g[al studenti bi b]onnijiet spe/jali, id-djar tat-tfal, l-anzjani li ma jistg[ux jo[or;u mid-dar, u lil dawk kollha li b’xi mod jiddependu fuq [addie[or.

Il-klinika se tkun mg[ammra b’fa/ilitajiet moderni u se titmexxa mill-membri tal-istaff tal-Fakultà tal-Kirur;ija Dentali flimkien mal-istudenti

universitarji tad-Dentistrija li qeg[din fl-a[[ar sena akkademika tag[hom.

Ir-Rettur tal-Università, ilProf Juanito Camilleri, fa[[ar ilFakultà tal-Kirur;ija Dentali g[all-impenn tag[ha lejn ilkomunità u l-b]onnijiet tag[ha g[as-sa[[a orali.

Hu qal: “Dan il-pro;ett se jippermetti lill-Università ta’ Malta tkun iktar attiva fisso/jetà Maltija. Filwaqt li jipprovdi esperjenza lillistudenti tad-Dentistrija, ilpro;ett se jservi wkoll biex jin;abru l-informazzjoni u ttag[rif me[tie; g[all-istudji xjentifi/i f’dan il-qasam bil[sieb li jkunu identifikati lb]onnijiet spe/ifi/i fil-komunità u jkunu pprovduti l-kura u sservizz aktar propizji.” “{afna mir-ri/erkaturi talUniversità qed ja[dmu fuq pro;etti bil-[sieb li jtejbu lkwalità tal-[ajja. Il-pro;etti tarri/erka g[andhom b]onn ilfondi biex ji]viluppaw u jipprodu/u ri]ultati ta’ benefi//ju.

Permezz tal-RIDT, lUniversità qed tinkura;;ixxi kemm lill-korporazzjonijiet pubbli/i u privati, kif ukoll lillindividwi, biex jg[inu u jag[tu l-appo;; lill-pro;etti tag[na firri/erka.”

Id-Dekan tal-Fakultà talKirur;ija Dentali, il-Prof Nikolai Attard, qal: “B[ala wa[da mill-partijiet prin/ipali

b’interess fil-qasam tas-sa[[a orali, il-Fakultà tal-Kirur;ija Dentali [adet f’idejha dan ilpro;ett g[al diversi ra;unijiet.

“Nixtiequ n;ibu bidla fisso/jetà billi nedukaw lil uliedna billi jkollna programmi ta’ prevenzjoni li fl-a[[ar g[andhom jirri]ultaw f’titjib fissa[[a orali tal-;enerazzjonijiet futuri. It-tim tag[na se jkun qed ukoll ju]a l-Mobile Unit biex jidentifika u jag[mel ri/erka dwar il-vojt li je]isti fis-sa[[a orali.”

“L-g[an tag[na hu li jonqos il-bi]a’ mill-kura dentali li te]isti fil-komunità Maltija, u li nil[qu lil dawk in-nies li l-aktar g[andhom b]onn l-g[ajnuna. Ilpazjenti li je[tie;u aktar trattament dentali se jkunu rriferuti lejn il-klini/i li jinsabu fi [dan it-Teaching Clinic talUniversità. Din l-inizjattiva se sservi wkoll ta’ ri]ors edukattiv u ta’ valur g[all-istudenti tadDentistrija.”

Ir--RIDT tal-Università twaqqfet biex tag[ti spinta lillinvestiment fir-ri/erka u li]vilupp f’livell nazzjonali. Biex l-Università ta’ Malta tkun tista’ taqdi l-impenn tag[ha g[arri/erka fil-futur hemm b]onn ta’ iktar impenn minn [afna entitajiet, korporazzjonijiet u individwi.

Wie[ed jista’ jag[mel donazzjoni u jsir jaf aktar dwar ir-RIDT billi j]ur www.ridt.org.mt.

Kap E]ekuttiv tal-HSBC Europe jin[atar fuq il-Bord tal-HSBC Malta Brian Robertson, Kap E]ekuttiv tal-HSBC Bank plc, li hu wkoll Direttur Mani;erjali tal-Grupp HSBC Holdings plc u membru talBord Mani;erjali tal-Grupp, in[atar fil-Bord tad-Diretturi tal-HSBC Bank Malta p.l.c. b[ala Direttur E]ekuttiv. Din il-[atra hi su;;etta g[al approvazzjoni regolatorja.

B[ala Kap E]ekuttiv talHSBC Bank plc, Robertson hu responsabbli g[all-[idma kollha tal-Grupp fir-Renju Unit u l-Ewropa Kontinentali.

Robertson hu wkoll i/Chairman tal-HSBC Life (UK) Limited u Direttur talHSBC Bank Bermuda Limited.

G[al dawn l-a[[ar 38 sena,

Brian Robertson

Robertson [adem fi [dan ilGrupp HSBC. G[andu esperjenza internazzjonali estensiva, peress li [adem filLvant Nofsani, Hong Kong,

fl-Istati Uniti, ir-Renju Unit u l-Kanada.

Fil-Bord tal-HSBC Malta hu qed jin[atar minflok Peter William Boyles, li se jtemm il-kariga tieg[u b[ala Direttur E]ekuttiv tal-HSBC Malta b’se[[ mill-5 ta’ Marzu 2013. Boyles g[adu kemm in[atar Kap E]ekuttiv tal-HSBC Group Global Private Banking.

Il-karriera distinta ta’ Brian Robertson fil-Grupp HSBC se tippermettilu li jwassal lesperjenza estensiva tieg[u biex jiffa/ilita t-tkabbir talHSBC Malta, jg[in biex ti]died il-konnettività talBank fi [dan il-Grupp HSBC, u jag[ti xejra aktar internazzjonali lin-negozju tal-HSBC Malta.

7

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

F’pa;ni o[rajn...

9 F’salib it-toroq

Lejn it-t[abbir tal-verdett

16 Possibbli daqshekk korruzzjoni^

17 I/-/ikli fil-politika Maltija

11

Ittri lill-Editur:

Frott il-materjali]mu

Il-;urnata tal-verità kienet ilbiera[ i]da l-;urnata li fiha tkun ]velata din il-verità hi llum meta, sa wara nofsinhar, mistenni jkun mag[ruf il-verdett tal-poplu g[al kif jixtieq jitmexxa mil-lum sa [ames snin o[ra.

Irridu ng[idu mill-ewwel li, kollox kunsidrat, g[addejna minn kampanja elettorali twila — wa[da mill-itwal f’dawn l-a[[ar 25 sena — li kienet wa[da ordinata u li tag[mel ;ie[ lil pajji]na.

Il-partiti u l-kandidati kollha kellhom l-opportunità li jwasslu lmessa;; kif xtaqu, x’aktarx aktar mis-soltu, u b’mezzi [afna aktar sofistikati minn kwalunkwe elezzjoni o[ra li qatt saret f’pajji]na.

L-iskjeramenti kienu /ari u g[alkemm hu evidenti li na[a wa[da kellha g[ad-di]po]izzjoni tag[ha g[ajnuna materjali aktar millo[ra, nifhmu li l-poplu seta’ jsegwi bi]]ejjed kull na[a x’tirrappre]enta.

Issa g[adda ]-]mien tal-paroli u tas-slogans. Issa l-poplu tkellem bil-vot tieg[u u a[na /erti li l-forzi politi/i ta’ pajji]na huma maturi bi]]ejjed biex jisimg[u attentament dak li qal l-elettorat Malti lbiera[.

Jista’ jkun li dak li qal ma jkunx pre/i]ament dak li tkun tistenna jew tixtieq, i]da dak hu l-mod demokratiku kif isiru l-affarijiet. Li kull [ames snin, il-partiti politi/i jikkompetu bejniethom biex jipperswadu lill-poplu li huma g[andhom l-a[jar proposti u l-a[jar soluzzjonijiet biex pajji]na jibqa’ miexi ’l quddiem.

Wie[ed jittama b’qalbu kollha li, kienet x’kienet l-g[a]la talpoplu lbiera[, Malta ssarraf dan l-e]er/izzju fid-demokrazija f’ri]ultat li jixirqilha anke g[aliex jekk ma nibqg[ux mexjin fit-triq tal-progress ikun hemm il-periklu li nista;naw u nitilfu filkompetittività fi ]mien fejn il-kri]i internazzjonali g[adha ma g[addietx g[al kollox anzi kultant turi li se ter;a’ tg[olli rasha.

Skussjatura b[alissa lil pajji]na taf tag[mel [afna [sara u tista’ t[alli effetti li nibqg[u nbatuhom fis-snin li ;ejjin u g[alhekk hu ta’ t[assib meta, waqt il-kampanja elettorali fid-disa’ ;img[at li g[addew, spiss smajna li Malta je[ti;ilha bidla fid-direzzjoni.

Li, f’g[add ta’ oqsma, isir fine-tuning, ikun dejjem utli g[all-

pajji] i]da jekk, [abta u sabta, isir /aqliq u spostament sempli/iment biex tkun onorata l-weg[da ta’ ‘bidla fid-direzzjoni’ allura fa/ilment nitilfu minn dak li pajji]na akkwista.

Is-sig[at li ;ejjin huma de/i]ivi f’dan is-sens.

Irridu nag[mlu enfasi qawwija li, ikun x’ikun ir-ri]ultat, finalment nixtiequ nkunu f’po]izzjoni li ng[idu li reba[ il-pajji].

Veru li lbiera[ il-poplu sovran ta’ Malta g[amel l-g[a]la tieg[u fuq il-ba]i ta’ ideat politi/i i]da daqstant ie[or a[na /erti li lma;;oranza l-kbira [afna tal-Maltin u l-G[awdxin g[amlu dan bit-tir li jag[tu dak li huma [asbu li tkun l-a[jar tmexxija lil pajji]na.

F’dinja fejn [add m’hu perfett, l-elettorat jibba]a l-g[a]la tieg[u fuq il-premessa li lil min jag[]el ikun l-a[jar fost l-alternattivi li jkunu disponibbli u fuq il-ba]i ta’ dak li ja[seb li jista’ jkun l-a[jar programm pre]entat lill-poplu.

L-a[jar sfond g[al dak li qed ise[[ propju f’dawn is-sig[at ta’ dalg[odu hu s-silenzju flimkien mal-kalma u t-trankwillità. Veru li qed nitkellmu dwar de/i]joni kru/jali i]da veru wkoll li l-[ajja trid tibqa’ sejra, ikun x’ikun ir-ri]ultat li se jit[abbar fi ftit tas-sig[at o[ra.

Hu doveru] l-appell tag[na indirizzat lill-Maltin u l-G[awdxin kollha biex kul[add i]omm f’mo[[u u f’qalbu li a[na lkoll ‘a[wa’ ta’ nisel wie[ed u li g[alkemm ikun hemm aspetti li dwarhom ma naqblux, hemm [afna u [afna aktar x’jg[aqqadna. Irridu nibqg[u ng[ixu flimkien fil-postijiet tax-xog[ol, fit-toroq tal-ibliet u lir[ula tag[na, fil-postijiet tad-divertiment u kull fejn jiltaqg[u nnies.

Issa hu l-waqt li kul[add ira]]an il-passjoni politika u ja;ixxi bil-galbu u b’mod li ma jkunx ta’ dwejjaq u skonfort g[al [addie[or. Nirrakkomandaw bil-qalb li llum, u fil-;ranet li ;ejjin, il-partiti politi/i jitmexxew minn dawk fi [danhom li huma ra;onevoli u bilan/jati biex, jekk Alla jrid, ng[addu wkoll minn dan it-test bl-unuri, kif kien se[[ fl-a[[ar Elezzjoni :enerali.

Jekk kul[add juri rieda tajba dan hu possibbli wkoll.

8

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Opinjoni

ISMA’ DIN (10)

1. Knisja-miraklu

{afna snin ilu, Rev. Robert Burris, li llum g[andu mal-100 sena, qatta’ erba’ snin u nofs b[ala missjunarju, fin-na[a t’isfel ta/-?ina.

B[ala parti mill-missjoni tieg[u, hu kien ji;ri minn muntanja g[all-o[ra, iqassam kopji tal-Bibbja bi/-?ini]. B’dal-mod, g[alkemm ma tantx kien jaf ?ini], il-poplu kien qed jing[ata lKelma t’Alla.

Lejn l-a[[ar ta]-]mien tieg[u fi/-?ina, Rev. Burris u tlett i[bieb tieg[u, bdew ‘dawra’ ta’ 180 mil, b’4,000 kopja tat-Testment il:did, dejjem fil-lingwa ?ini]a. Fl-ewwel g[axart ijiem, kienu di;à qassmu nofs il-kopji.

Imbag[ad, ftit wara, fil-kampanja remota, twaqqfu minn [ames kriminali, li [adulhom kollox — flus, ilbies, ]raben… u, naturalment, l-2,000 kopja tat-Testment il-:did, li kien baqag[lhom.

Rev. Burris u [biebu, telqu lura, [afjin u kwa]i bla [wejje;, fer[anin li almenu [allewhom [ajjin.

25 sena wara, meta Burris kien Pastor ta’ komunità f’Ohio, mar jisma’ konferenza minn missjunarju mi/-?ina t’isfel.

Wa[da mill-istampa li wera l-missjunarju kienet turi proprju lpost fejn kienu misruqa.

“Issa”, qal il-missjunarju, “ni;u g[all-iktar stampa importanti. Dil-knisja [add ma jaf min bdiha, u kif, kull nhar ta’ {add, jattendi mal-400 ru[, kollha b’kopja tat-Testment il:did, bi/-?ini]. Safejn hu mag[ruf, ebda missjunarju jew distributur qatt ma mar f’din il-muntanja, li hi mifnija bilkriminali. Illum insibuha b[ala l-Knisja-miraklu”.

Rev. Burris, naturalment, fera[ u tbissem u [ass sens kbir ta’ gratitudni lejn Alla, li kien inqeda bih, b’mod mo[bi u mirakolu], biex tinbena komunità ta’ nies li emmnu filVan;elu u kienu jiltaqg[u biex jirriflettu fuqu.

2.

X’qed tag[mel int biex jinxtered il-Van;elu?

Mhux bilfors li l-[idma tieg[ek tkun tidher jew tissemma. Imma hi [idma li dejjem t[alli l-frott, g[aliex il-bniedem ji]ra’ u j[awwel u jsaqqi, imma jkabbar Alla. Xog[olna ni]irg[u.

Forsi f’Malta l-b]onn mhux daqstant li ji;u mqassma kopji tal-Van;elu, daqskemm li fostna ter;a’ tinbena kultura tal-Van;elu, so/jetà li ter;a’ tibda tirra;una bih u titkejjel mieg[u.

L-ewwel nett hemm b]onn li a[na nkunu mimlija bil-

3.

Van;elu. L-omelija tal{add utli, imma mhix bi]]ejjed. Je[tie; i]jed formazzjoni. Je]istu kotba, laqg[at, korsijiet, gruppi siti fuq l-internet u l-bqija. Importanti [afna rriflessjoni personali fuq ilVan;elu, fi spirtu ta’ talb, (quddiem l-Ewkaristija la[jar).

Imbag[ad “millabbundanza tal-qalb jitkellem il-fomm” (Lq 6,45). Dun :or; spiss kien jg[id: “{add ma jag[ti minn dak li m’g[andux”. Ftit qabel ma miet is-soru qaltlu jne[[i l-ktieb li kien qed

Kemm nixtieq, Mulej, li nkun evan;elista tieg[ek, bniedem li nxerred bla riserva l-g[ana bla qies ta’ dal-ktieb mimli g[erf u radikali]mi.

minn Dun Pawl Camilleri ................................................ pauca43@gmail.com

jaqra, biex ma jg[ajjiex.

“X’ng[ejja, ng[ejja! Qed nitpaxxa bil-Van;elu ta’ Sidna :esù Kristu.”

Mhux ta’ b’xejn kien qaddis!

G[inni ma nitlef ebda okka]joni Li tg[allimni nikber fl-ispirtu tieg[u.

G[allimni na[taf kull /ans biex, individwalment u fis-so/jetà, inxerred il-kultura tal-Van;elu.

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Opinjoni

9

Konsiderazzjonijiet ta’ wara l-elezzjoni Ikun x’ikun ir-ri]ultat talElezzjoni :enerali, hemm xi konsiderazzjonijiet ;enerali li wie[ed jista’ jibda jag[mel minn qabel ma jkun jaf irri]ultat.

Naturalment, ma rridx ng[id li, g[all-anali]i s[i[a li wie[ed g[andu jag[mel, ma tag[mel differenza xejn lidentità ta’ min reba[ ilmandat li jiggvernana g[all[ames snin li ;ejjin.

G[all-PN, jekk tilef, tag[mel differenza kbira jekk tilifx bi ]brixx (kif tilef il-PL id-darba l-o[ra), jew jekk [ax l-akbar tkaxkira li nistg[u niftakru. Peress li kul[add kien qed jistennie[ jitlef, telfa bi ftit voti biss probabbilment titqies b[ala konsolazzjoni.

G[aliex kul[add jaf li setg[et kienet ferm ag[ar.

U tg[in lill-partit jirkupra aktar malajr mit-telfa milli kieku /ediet l-art bih.

G[all-PL, i]da, telfa bi ]brixx tkun tin[ass b[ala tra;edja daqs li kieku tilfu b’distakk usa’. U dan g[aliex kul[add kien qed jistenna l-

maqlub, u g[aliex hekk urew konsistentement is-sonda;;i.

I]da, minkejja diddifferenza importanti, fost differenzi o[rajn, g[at-tnejn jg[oddu xi konsiderazzjonijiet, minkejja //irkustanzi differenti tag[hom.

L-aktar wa[da importanti hi din: il-[ila u r-responsabbiltà fit-tmexxija hi essenzjali fittelf daqskemm fir-reb[. Partit tellief ma jistax jitmexxa blistess mod b[al partit rebbie[.

I]da ma jistax jit[alla jg[um g[al rasu, l-anqas.

Wara telfa, mhux biss kul[add bravu i]da kul[add g[andu xi j]id dwar dak li sar [a]in. Bosta drabi ji;ri li, proprju meta l-partit suppost ikun qed juri s-solidarjetà bejn il-membri kollha, sabiex jg[addi l-luttu b’wi// il-;id, bil-;lied ta’ wara t-telfa, ilpartit jirnexxielu jitlef aktar appo;; pubbliku milli kien di;à tilef fl-elezzjoni stess.

Meta telfa tin[ass b[ala wa[da kbira, il-periklu hu li partit kbir jinbidel minn

organizzazzjoni wiesg[a, li tilqa’ [afna tipi ta’ nies fi [danha, g[al organizzazzjoni li aktar tixba[ setta: suspettu]a lejn kull mhuxmembru, b’tendenza li tis[aq fuq safa ideolo;ika biex kull min ma jaqbilx ma’ kull punt u virgola tal-politika fundamentali tal-partit jispi//a biex jew jitke//a jew ikun irid jitlaq.

L-istorja Ewropea ri/enti hi mimlija b’partiti b[al dawn.

Partiti bi storja kbira f’pajji]hom, i]da li wara telfa di]astru]a tant kellu ;lied u piki fi [danu li spi//a g[amel snin twal fl-oppo]izzjoni, g[aliex baqa’ jitlef il-fidu/ja tan-nies.

Fir-Renju Unit, fis-snin tmenin, kien hemm il-Partit Laburista. Tilef erba’ elezzjonijiet wara xulxin mill1979 sal-1992. Kien hemm min qal li kien spi//ut wara l1992. Fil-fatt, irkupra, reba[ lelezzjoni tal-1997, u sa[ansitra t-tnejn ta’ warajha.

Wie[ed kien ja[seb li lPartit Konservattiv tg[allem

il-lezzjoni billi ra x’kien ;ralu r-rival kbir tieg[u meta l-pika, u l-fissazzjoni bil-purezza ideolo;ika, kissret lilLaburisti. I]da bil-maqlub: ilKonservattivi irrepetew listess ]ball mill-ewwel huma u tilfu tliet elezzjonijiet wara xulxin, u jekk illum huma filgvern, dan mhux g[ax reb[u l-elezzjoni, i]da g[aliex irnexxielhom jag[mlu koalizzjoni mal-Liberali.

Qed ng[id dan biex nuri kemm hu diffi/li li timxi fittriq l-g[aqlija meta titlef elezzjoni. I]da kemm tista’ tkun di]astru]a jekk din it-triq ma tinstabx. Fi Franza qed naraw l-istess ji;ri lill-partit ta’ Sarkozy.

I]da f’Malta g[andna le]empju tal-PL stess, li tilef il-ma;;oranza f’sitta misseba’ elezzjonijiet bejn l-1981 u l-2008. Joseph Muscat stess ammetta li l-PL g[amel perijodu twil maqtug[ missocjetà.

Ji;ifieri, li ;ara x’;ara lbiera[, min tilef hemm b]onn i]omm dawn l-esperjenzi

minn Ranier Fsadni ranierfsadni@europe.com

qarsa mill-Ewropa f’mo[[u.

Iva, ikun hemm b]onn talanali]i ta’ x’mar [a]in florganizzazzjoni tal-kampanja elettorali u ta’ dak li se[[ fille;i]latura li g[adha kemm g[alqet. Ikun hemm b]onn ta’ kritika u ta’ responsabbiltà.

I]da jkun hemm b]onn ukoll il-prudenza u l-galbu. Fuq kollox, il-pa/enzja.

F’salib it-toroq Habemus Papam – ftit inqas minn tmien snin ilu, proprjament fit-19 ta’ April 2005, l-a[[ar li nstema’ dan il-kliem. Dakinhar id-dinja Kattolika laqg[et il-Mexxej Spiritwali ;did tag[ha.

Ftit insara madwar id-dinja kienu jafu sew bil Kardinal Ratzinger u kien issa wasal ilwaqt g[alih li hu jid[ol filvojt im[olli mit-tant mibki Papa :wanni Pawlu II. Il-Papa :wanni Pawlu II kien ma[bub mad-dinja kollha. Dejjem lest b’da[ka fuq wi//u; kien Mexxej li ffa//ja [afna kritika u [afna diffikultajiet tul il-Pontifikat tieg[u i]da dawn kollha hu reba[hom sforz il-fidi qawwija li kellu u ddeterminazzjoni li jara li lim[abba universali ti]died waqt li jonqsu t-tbatijiet talbnedmin.

Il-kari]ma tieg[u ;ibdet kwantitajiet ta’ kattoli/i aktar qrib tal-Knsija. Il-Papa Pollakk kien strumentali fi ]mien hekk delikat ta’ tran]izzjoni minn dinja ta’ gwerra bierda g[al dinja iktar miftu[a u liberali. Dinja li bdiet tistaqsi mistoqsijiet ;odda u tabil[aqq stenniet twe;ibiet ;odda.

Il-Papa Benedittu XVI kellu jkun dik il-figura li kienet mistennija tirrappre]enta lwi// tat-tradizzjoni u l-konservati]mu Kattoliku li fuqhom l-istess Knisja kellha tikkonsolida l-po]izzjoni tag[ha.

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

Ir-ri]enja ta’ Benedittu XVI g[andha bosta sinifikanti importanti

Ir-ri]enja klamoru]a tat-28 ta’ Frar im[abbra ftit qabel (fit-13 ta’ Frar) tista’ tg[id biddel dan kollu.

Joseph Ratzinger, il-Papa Benedittu XVI, g[amel de/i]joni li kienet ilha ma tittie[ed g[al sitt mitt sena u, cioe, dik li rri]enja minn Papa biex jag[mel post g[al [addie[or.

Ir-ra;uni tieg[u ma kinitx wa[da ‘spe/jali’. Kien [a de/i]joni responsabbli, diffi/li u mimlija umiltà biex iwarrab g[al ra;uni ta’ sa[[a u jag[ti /ans lil [addie[or biex jie[u postu..

F’dawn il-jiem jibda lpro/ess straordinarju talKonklavi. F’dan i]-]mien spe/jali l-og[la awtoritajiet

tal-Knisja jin;abru f’Ruma biex flimkien jing[aqdu fittalb [alli ji;u illuminati f’de/i]joni importanti.

Dawn il-Kardinali jridu, f’dawn il-jiem isibu su//essur g[al Papa Benedittu XVI. Su//essur li mhux biss se jkun il-wi// tal-Knisja madwar iddinja i]da, aktar minnhekk, ilPapa li jmiss g[andu serje ta’ de/i]jonijiet quddiemu li jistg[u jbiddlu d-direzzjoni tal-Knisja Kattolika fil-futur qrib.

Tassew ir-ri]enja ta’ Benedittu XVI g[andha bosta sinifikati importanti. Qabel xejn id-de/i]joni ta’ Ratzinger hi xhieda tal-umanità ta’ dan il-bniedem li bosta kienu jqisu biered u nieqes mill-emoz-

zjoni.

F’dawn is-snin ta’ Pontifikat tieg[u a[na l-fidili stajna nitg[allmu dejjem ftit iktar dwar il-persuna;; wara l-imma;ini.

Jekk biss niftakru ]-]jara tieg[u f’pajji]na fl-2010 rajna mill-qrib kemm Benedittu hu ra;el kalm, attent u pre/i] fiddettall. Il-laqg[at tieg[u f’pajji]na, u[ud minnhom delikati, jixhdu r-reqqa u lattenzjoni li dan il-Papa g[andu lejn in-nies li jersqu lejh.

I]da forsi l-iktar sinifikat importanti li jo[ro; mirri]enja ta’ Ratzinger hi wa[da prin/ipali. Donnu bir-ri]enja tieg[u Benedittu XVI ried jag[ti x’jifhem li l-Knisja ma

setg[etx tistenna diversi riformi li waslet g[alihom.

Ratzinger [ass li sa[[tu ma kinitx tippermetti li jid[ol g[alihom u [ass il-b]onn li jwarrab biex min je[odlu postu jibda dan il-pro/ess qatieg[.

Bla dubju dan hu sinjal /ar li wasal g[alih biss b’umiltà u serjetà kbira. Din id-de/i]joni wa[edha tixhed l-im[abba kbira li Benedittu XVI g[andu g[all-Knisja Kattolika.

Intant dawn huma ;ranet importanti g[all-Knisja u g[all-miljuni ta’ fidili li jg[ixu madwar id-dinja. Issa nistennew l-e]itu ta’ dan ilKonklavi. Id-de/i]joni tal-ftit taf tfisser [afna g[all-;ejjieni tal-Knisja tag[na.

Tassew il-Knisja qieg[da f’salib it-toroq.

10 Ittri lill-Editur

Isem ;did g[al triq fil-Belt Valletta Sur Editur, Issimpatizzajt ma’ P. Falzon, mill-Belt Valletta, li fil-[ar;a ta’ il-mument tal24 ta’ Frar, talab li triq filBelt ting[ata l-isem ta’ ‘Papa Benedittu XVI’ b’sinjal ta’ rikonoxximent u b’tifkira tal-mi;ja tieg[u f’Malta.

I]da li taqbad u tbiddel isem ta’ triq fil-belt storika Valletta, meta g[andha lisem stabbilit ta’ kull triq u ilu hekk ]mien kbir, mhux pja/evoli u lanqas fa/li.

Jirfes fuq l-istorja tat-triq involuta, u jo[loq problemi g[all-arkivji /ivili u ekkle]jasti/i u jfixkel komunikazzjoni postali.

Kif jafu [afna nies, illum telg[in u qeg[din jikbru [afna r[ula ;odda bis-sett ta’ toroq tag[hom.

Ma na[sibx li hu diffi/li li wa[da minn dawn it-toroq ting[ata l-isem tal-imsemmi Papa.

Tkun saret bi//a xog[ol ta’ sentimenti sbie[ u bla problemi ta’ xejn.

U. CORSO Il-Kappara

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Il-poplu ta’ {al Tarxien jistaqsi Sur Editur, Qed ner;a’ nikteb g[al darba o[ra wara li kont ktibt f’Awwissu tal-2011 dwar irrestawr tal-knisja parrokkjali ta’ {al Tarxien.

Filwaqt li nikkonferma rrispett kbir li g[andi lejn ilkappillan ta’ {al Tarxien, u mhux b’xi disprezz lejh, jew biex infixkel l-amministrazzjoni tieg[u, nixtieq ner;a’ ni;bidlu l-attenzjoni dwar ix-xog[ol ta’ restawr tal -knisja parrokkjali ta’ {al Dehra waqt wirja fi/-?entru ta’ Interpretazzjoni ta’ Fortizzi li g[adu kemm infeta[ fil-Belt Valletta Tarxien. In[oss li hemm xi [a;a miexja [a]in.

Fl-a[[ar festa tal-Lunzjata, kienet instabet sku]a g[addewmien fuq ix-xog[ol ta’ restawr, g[aliex, kif ing[ad mill-Gvern mg[ejjun minn Sur Editur, ju]a biex jo[ro; il-blokka ma tkunx taf xi problemi se fondi tal-Unjoni Ewropea.

Min isib ftit ta]-]mien, mill-[itan tal-barriera. ’ mag[hom. G[andi Il-bini, mastizz, kien jag[mel tiltaqa in[ajru jin]el sa Triq San (S’intendi, dan qabel kien nifhem li l-poplu fehem tajjeb parti mill-katina ta’ swar u Mark, fil-Belt Valletta, fuq ix- introdott il-makkinarju). dak li ntqal u ma gerger xejn. fortizzi li ddawwar il-Belt xaqliba ta’ Marsamxett, u jara Fl-isfond ta’ dan tilma[ Imma issa, li re;g[et Valletta. l-meravilja ta’ post li g[adu kanali tal-ilma maqtug[in waslet festa o[ra, u l-armar Kos, dawn huma l-g[axqa kemm infeta[ u li fih hemm f’[o;or il-[itan biex jaqbdu lg[adu fl -istess post, in[oss li g[al min jaf japprezza bini esibizzjoni mag[mula ilma li jiskula u j]ommu ll-pro;ett mhux qed jirnexxi. b’maestrija. qieg[a xotta. Dawn mag[mulin ma[dum b’seng[a. Numru ta’ Jiddispja/ini li qed nitkellem ’il fuq minn erba’ sekli ilu. Ilsnin ilu mhux [a]in il-Gvern Tikkomprendi parti b ’dan il-mod i]da ng[id li [nejjiet intatti u j]ommu t-tliet Malti kellu f’idejh fortizza mdaqqsa tax-xog[ol firf’punt fejn lill-poplu sulari ta’ fuqhom. f’Delimara u x’g[amlu^ Kienu wasalna restawr li s’issa sar fil-fortizzi g[andu jing[adlu e]attament Tista’ toqg[od bilqieg[da u tawha lil wie[ed biex fiha Maltin u G[awdxin. x ’qed ji;ri. jrabbi l-majjali!

Sa[ansitra hemm parti li turi tara serje ta’ illustrazzjonijiet Il-parir tieg[i hu li jinbidlu fuq swar u fortizzi li kienu N.R.O. dawk s-sehem tan-na;;ar fil-qtug[ minn dan iltal-;ebla tal-bini, u l-g[odda li restawrati f’dawn l-a[[ar snin Ra[al :did pro;ettkon/ernati u li qed narah die[el fil-[ajt.

Mag[na kienu restawrati knejjes s[a[ u a[na bi scaffolding g[al erba’ snin flg[ajnuna ta’ nies o[ra, xi istess post. Je[tie; rapport benefatturi. finanzjarju lill-pubbliku.

G[al dan il-g[an jien nitlob }gur li hemm b]onn aktar minnkom li ti;bru bolli u flus biex jit[addmu nies telecards antiki u anke xi effi/jenti. Jien /ert li l-poplu donazzjonijiet u tibag[tuhom Sur Editur ]gur jer;a’ jikkontribwixxi lill-Mission Fund (Eureka Crt. Laqtitni ferm pa;na 27 bl-isem L-Edukazzjoni f’G[awdex talmeta jara progress fi ]mien Blk A Flt 6, Main Street, [ar;a ta’ din il-gazzetta ta’ nhar il-{add 24 ta’ Frar 2013.

Mosta MST 1018.

Ma nafx jekk hux b’kumbinazzjoni jew le, sitt persuni li deher stipulat.

Nifhem li jista’ jkun hemm Bihom huma jg[inu lillir-ritratt taghhom f’dik il-pa;na huma mil-lokalità ta]-}ebbu;, min ja[seb li qed nitkellem missjunarji Maltin tal-pajji]i G[awdex, wie[ed mill-isba[ jekk mhux l-isba[ ra[al tal-g]ira b’mod goff i]da n[ossni /ert foqra tat-Tielet Dinja.

G[awdxija. Dan jawgura tajjeb g[al dan ir-ra[al u /ertament li s-sitwazzjoni li ninsabu Grazzi mill-qalb u nitlob jg[ollilu ismu u jag[tih ;ie[. fiha je[ti;ilha li nitkellmu g[alikom il-Barka t’Alla.

Prosit tassew!

SR. M. ANTOINETTE DUN GEOFFREY G. ATTARD /ar. :ANNI L-ANZJAN AGIUS Victoria, G[awdex {al Tarxien Nazareth, I]rael

?entru ta’ studju ;did

Radd il-[ajr minn Nazareth Sur Editur, Wara [afna snin li jien g[addejt f’dan il-kunvent talKlawsura tal-Karmelitani ta’ Nazareth (I]rael), f’dawn la[[ar snin ;ara li kelli nag[mel kif nista’ biex insib g[ajnuna g[al xi familji foqra ta’ Nazareth fl-Art Imqaddsa.

Il-gwaj kbir tag[hom dawn in-nies insara ;ej missitwazzjoni iebsa li jinsabu fiha. Dan nag[mlu ming[ajr ma n[alli l-kunvent.

Biex inwettaq din il-[idma ta’ karità ur;enti, jien kelli nibda nfittex u nitlob din l-

L-edukazzjoni f’G[awdex

Ittri lill-Editur 11

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 APPREZZAMENT

Frott il-materjali]mu An;lu Dingli

Sur Editur, Id-dinja /ivilizzata n[asdet meta fl-4 ta’ Di/embru tas-sena l-o[ra, ;rat tra;edja fil-belt Amerikana ta’ Newtown, fl-istat ta’ Connecticut, fejn ]ag[]ug[ da[al fuq klassi studenti u b’armi qatel tnejn u g[oxrin.

B’reazzjoni ta’ hekk, sa nda[al il-President talAmerika fejn qal — g[aliex fl-Amerika hemm [afna qtil indiskriminat — This has got to stop.

Is-Sindku ta’ New York, Michael Bloomberg, imdawwar bl-ommijiet tal-vittmi, esklama li b’dawn it-tra;edji, we are killing each other.

Ftit ;ranet wara bdew jinstemg[u [sejjes minna[a tal-U.S. Rifle Association, li bdiet issemmi li d-dritt g[all-pussess ta’ armi tan-nar g[al /ittadini Amerikani, hu mni]]el fil-Kostituzzjoni. I]-]mien

wera li g[adu ma sar xejn konkret biex in/identi b[al dawn ma jer;g[ux jirrepetu ru[hom.

Naturalment, [afna nies li huma normali, ma jixtiqux li jinkines kollox ta[t it-tapit g[aliex [add fil-poter ma jrid idendel il-;ol;ol m’g[onq il-qattus.

G[al dawk ta’ rieda tajba, soluzzjoni hemm: ag[mel kontroll serju fuq l-armi tan-nar. Ikun pro/ess li jie[u ]-]mien i]da fl-a[[ar jasal, u ttensjoni endemika fost il-poplu, tonqos.

Jistg[u wkoll iwaqqfu l-produzzjoni u l-wiri ta’ films u videos “iqattru d-demm” tal-vjolenza.

M’inix ng[id li l-produtturi g[andhom i]armaw. Jistg[u, flok dak it-tbi//ir kollu jag[mlu rakkonti stori/i ta’ bnedmin li kienu kostruttivi g[all-[ajja u b’[idmithom taw e]empju tajjeb. Fl-Amerika, jekk iridu, g[andhom bl-eluf.

I]jed minhekk, jistg[u j[abbtu g[and Dak li wieg[ed pa/i u sliem, aktar minn elfejn sena ilu.

Mhux bi fta[ir i]da g[aliex kien intbag[at b’messa;; mill-Missier li kien jg[id: Ego sum via, veritas et vita.

Mhux l-Amerikani biss g[andhom x’jirb[u b’mi]uri b[al dawk.

G.H.M.

Ra[al :did

Lincoln kontra t-tirannija Sur Editur, Il-kumbinazzjoni riedet li a[na u nqarrbu bis-s[i[ lejn elezzjoni ;enerali, fis-suq lokali qed jintwera l-film fuq Abraham Lincoln, li kien la[aq President Amerikan fl1861.

G[andu storja e//ezzjonali.

Trabba fil-faqar, studja wa[du, stinka, la[aq avukat, u baqa’ j[abrek sakemm kien elett President tal-Istati Uniti tal-Amerika.

Kien jinkwetah il-fatt li rre;juni tan-nofsinhar talAmerika kienu jinqdew bliskjavi (ma[tufin minn banda o[ra) fejn jid[ol xog[ol iebes, u l-opinjoni ;enerali tal-poplu dwar din il-qag[da kienet maqsuma: min irid ikompli jisserva bl-iskjavi u min iridhom pari;; Amerikani o[ra.

Lincoln kien jhewden u jg[id lill-Parlamentari: “A house divided against itself, that house cannot stand”: kliem Kristu meta l-g[ajjurin xlewh li kien ta’ ]ew; u/u[ fil-[idma tieg[u.

Il-qasma bejn i]-]ew;

setturi ]diedet, u tas-south (isse/essjonisti), g[aliex prepotenti, qab]u fuq tannorth (l-unjonisti). Bdiet gwerra /ivili li, skont esperti militari, hi l-ag[ar forma ta’ gwerra. Damet tkarkar g[al sentejn (1861 – 1863) u kaxkret mag[ha eluf kbar ta’ bnedmin u qerdet [afna propjetà.

In-north [are; rebbie[ g[alkemm g[ajjien u priv kwa]i minn kollox.

Fir-riforma, il-[ajja bdiet tirran;a i]da da[let l-u]anza tas-segregazzjoni, sakemm ilmilqutin reb[u d-dritt ta’ ugwaljanza bl-g[ajnuna ta’ min irre]ista, ta’ John F. Kennedy u Martin L. King.

L-g[ajta ‘Gvern tal-poplu, mill-poplu u g[all-poplu’ ori;inat minn fomm Abraham Lincoln u sa[[et is-sens ta’ demokrazija.

Dawk li kasbru dik l-g[ajta — kif ;ara bejn l-1981 u l1987 f’pajji]na — [allsu qares, u g[adhom mag[rufin sal-lum.

S.F.R.

Il-{amrun

Nhar il-{amis 14 ta’ Frar, t[abbret il-mewt ta’ An;lu Dingli, eks bandist tas-So/jetà Filarmonika Nicolò Isouard tal-Mosta. :olu, kif kien l-aktar mag[ruf, beda jdoqq malBanda Nicolò Isouard fl1949, fi ]mien is-Surmast :anni Vella. G[all-ewwel kien idoqq il-kwartin u wara, beda jdoqq il-klarinett. Kien jaf idoqq ukoll il-kuntrabaxx.

G[al [afna snin :olu kien idoqq ukoll il-mu]ika jazz fitti;ijiet, ri/evimenti u festini.

Meta kien ta’ età ]g[ira kien ikanta fil-knisja u f’teatrini. Fi]-]mien twil li g[amel b[ala bandist, g[al aktar minn 50 sena, :olu [a sehem f’diversi festi u okka]jonijiet spe/jali li fihom il-Banda Nicolò Isouard [adet sehem mill-aktar attiv.

Insemmi l-festi tal-ewwel /entinarju millKonsagrazzjoni tar-Rotunda tal-Mosta u l-ewwel 100 sena mit-twaqqif tal-banda tag[na.

Okka]joni o[ra spe/jali kienet l-Inkurunazzjoni

Solenni tal-kwadru titulari talAssunta.

Il-Ka]in u l-Banda Nicolò Isouard kellhom post spe/jali fil-[ajja tieg[u tant li kemm-il darba kien membru filkumitat.

Fl-2002 ing[ata l-premju ta’ ‘Il-Bandist l-Aktar Anzjan’.

Meta, min[abba l-età, irtira mis-servizz b[ala bandist, in[atar b[ala Bandist Emeritus tal-banda tag[na.

Baqa’ sal-a[[ar jattendi g[all-attivitajiet tas-so/jetà.

Kif kien jixraq, il-Banda Nicolò Isouard [adet sehem fil-funeral tieg[u b[ala apprezzament tas-servizz twil li ta lill-banda tag[na li tant kien i[obb.

F’isem il-President, ilKumitat u l-membri tasso/jetà, inwassal ilkondoljanzi tag[na lil martu, uliedu u lill-qraba kollha tieg[u.

IVAN SCERRI

PRO Banda Nicolò Isouard Il-Mosta

12 Intervista

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

MARILÙ VELLA — Pastizzara ‘ori;inali’ u gradwata fit-teatru

Pastizzara versatili u intraprendenti minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Trid [afna fantasija, abbiltà u m[abba g[at-tisjir biex mill-k/ina tad-dar tal-;enituri tag[ha, MARILÙ VELLA rnexxielha to[loq intrapri]a, jew a[jar, xog[ol, li hi tie[u gost tag[mel bl-akbar passjoni u sodisfazzjon – Pastizzi Gourmet.

Hekk sej[itilha lill-pastizzerija tag[ha, li s-sena li g[addiet reb[et il-JCI Business Plan Competition.

Gourmet tassew, g[aliex irnexxielha tag[mel ammont sostanzjali ta’ pastizzi b’mili differenti li hi tag[mel fuq ordnijiet li jid[lulha permezz tat-telefonati jew minn fuq il-websajt. Pastizzi bnini, b’anqas xa[am, li hi tipprepara u twassal fid-dar ta’ min jordnahom.

I]da barra minn hekk, hi [asbet ukoll f’min hu m/a[[ad mill-aktar snack popolari g[all-poplu Malti, u rnexxielha twassal il-pastizzi tag[ha fl-Ingilterra.

Konsenja partikulari u umanitarja. Intant, jien mort insib lil Marilù fid-dar tag[ha, is-Si;;iewi, u mag[ha, quddiem platt pastizzi s[an g[adhom [er;in mill-forn, skoprejt aktar dwar din it-tfajla li minbarra l-im[abba g[at-tisjir, g[andha wkoll im[abba kbira g[at-teatru li studjat lil hinn minn xtutna.

G[adha kif g[alqet 27 sena, bit-tir li nid[ol g[all-kors talil-;img[a li g[addiet li;i. Ma nafx g[aliex, i]da proprjament. Trabbiet isg[a]ilt su;;etti xjentifi/i – ilSi;;iewi flimkien ma’ ]ew; bijolo;ija u l-kimika, b’mod [utha akbar minnha. Kienet partikulari li g[all-kors taltg[id li trid issir ballerina, u li;i, minbarra l-Malti u lfost affarijiet o[ra, anki soru.

Ingli] ma ridtx xi su;;etti Probabbilment g[aliex iz-zija partikulari. G[alhekk g[a]ilt tal-mamà tag[ha hi soru u hi xi [a;a differenti.” kellha l-influwenza tag[ha.

Il-bijolo;ija fil-fatt kienet “G[amilt ]mien twil irrid tinteressaha i]da biex taqra

insir avukata i]da dejjem kelli m[abba kbira lejn xog[ol artistiku, b’mod partikulari tteatru. Qatt ma g[edt li se na[dem fil-k/ina, minkejja li minn dejjem kont in[obb insajjar.

“Konna nsajru mal-familja u maz-zija, i]da qatt ma kont ng[id li se dan kien se jsir ixxog[ol tieg[i. Kont in[obb illingwi u g[al [afna snin kont

dwar /erti su;;etti u mhux biex tistudja b’mod intensiv.

Fil-Junior College g[a]let ilMalti u l-Ingli], il-filosofija, is-so/jolo;ija u l-bijolo;ija.

Kif waslet g[all-Università, g[all-bidu [adet is-su;;ett tal-istudji Ewropej, pre/i]ament l-Eastern Studies u studjat l-arkeolo;ija u lG[arbi.

“Ma kinitx ix-xewqa tieg[i.

Marilù bil-pastizzi bnini tag[ha

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew G[a]iltha aktar g[aliex veru ridt nitlaq minn Malta.

G[a]iltha g[aliex [sibtha li se tkun il-passaport tieg[i biex nitlaq. Li ;ara i]da kien li g[amilt sena ta’ riflessjoni u dde/idejt li nag[mel kors flistudju tat-teatru, is-su;;ett li fih iggradwajt. Kont wa[di li ggradwajt f’dan is-su;;ett.”

Marilù rnexxielha tag[mel sena mill-istudju tag[ha lIngilterra u g[alhekk qatg[et ix-xewqa li tmur barra minn Malta. Kien hemm arran;ament bejn l-Università ta’ Malta u dik ta’ Canterbury.

Tistudja d-drama “Mort nistudja d-drama g[al sena – esperjenza li ma nibdilha ma’ xejn. Canterbury hu post inkredibbilment sabi[.

Post pittoresk. Tkun qed timxi u tara l-lukanda fejn kien jallo;;a Charles Dickens, il-

Marilù u s[abha bi stand ta’ Pastizzi Gourmet f’Notte Bianca

post fejn twieled Christopher Marlowe, drammaturgu u poeta famu] li g[ex fl-era tarRe;ina Eli]abetta I, u lKatidral fejn inqatel Thomas Beckett. Insomma, qisek qed tg[ix f’kartolina.

“G[alija fil-fatt kien ferm diffi/li biex nitlaq minn hemm g[aliex kont ng[id li ma nistax nitlaq minn post daqstant sabi[.”

Marilù tg[id li l-università

hi enormi u l-fa/ilitajiet tag[ha, kif wie[ed jista’ jimma;ina huma infiniti.

“Esperjenza li nirrepetiha g[all-infinità. Intant, lura Malta lestejt it-te]i li g[amilt fuq Dario Fo, g[aliex jog[;obni [afna t-teatru politiku, u wara li ggradwajt, g[amilt sena ng[allem iddrama u l-Ingli] fil-Kulle;; San Alwi;i. “{dimt ukoll g[al xi sentejn u nofs fil-Kunsill Malti talKultura u l-Arti – xog[ol fuq festivals, attivitajiet, marketing u PR, mhux strettament konness mat-teatru i]da fuq affarijiet relatati.”

Fit-teatru Fl-a[[ar ta’ Marzu, Marilù

se tkun impenjata fi produzzjoni fit-Teatru Manoel.

“In-nannu kien attur fisSi;;iewi stess u na[seb li minkejja ma l[aqtux [aj, g[andi dik ix-xi [a;a li tg[aqqadni mieg[u.”

Hi tg[id li fejn tista’ t[alli [in g[at-teatru g[aliex g[al qalbha [afna. Tg[id li fejn qabel kien it-tisjir ilpassatemp tag[ha u t-teatru kien xog[olha, illum laffarijiet daru bil-kontra.

Hu propju hawn fejn jid[lu l-pastizzi... Pastizzi Gourmet pre/i]ament.

Marilù tg[id li ilha tag[mel il-pastizzi minn mindu kienet ]g[ira, meta kienet tag[milhom flimkien maz-zija u n-nanna tag[ha.

“Meta kont ]g[ira kont inqatta’ [afna [in g[and izzija tieg[i. Kont naraha ta[dimhom u jien nag[mel b[alha. Huma kienu jag[mluhom g[all-familja.

“Meta kont l-Ingilterra kont noqg[od nag[milhom g[al xi [bieb tieg[i. Kont in[obb

nag[mlilhom il-pastizzi, timpana jew ross il-forn.

Imbag[ad, meta ;ejt Malta u waqaft ng[allem fil-Kulle;; San Alwi;i g[aliex skoprejt li ma kinitx il-linja tieg[i, sakemm kont qed infittex xog[ol ie[or ridt nara x’nag[mel.

“Bdejt nag[mel il-pastizzi.

Bdejt u g[amilthom b’mili differenti minbarra dak tradizzjonali. Bdejt nara mill[bieb tieg[i min hu interessat li jixtri. Kien sempli/ement delizzju, minflok noqg[od na[li l-[in ma nag[mel xejn.

Kont de/i]a li meta nsib xog[ol nieqaf jew nag[mlu part-time.

“Wara ftit xhur kelli niffoka fuqu full-time. Fil-fatt, kienu a//ettawni g[al xi xog[ol, i]da rrifjutajtu biex inkompli bix-xog[ol tal-pastizzi g[aliex rajt potenzjal fihom.”

Marilù tag[mel il-pastizzi mill-g[a;ina g[all-konsenja.

Jordnawhomlha permezz talmowbajl jew bl-email.

Tag[mel anki pastizzi b’mili skont l-ista;un jew il-festi ta]]mien li jkun. Dan l-a[[ar, pere]empju, fl-okka]joni ta’ San Valentinu, [ejjiet pastizzi mimlijin bit-tuffie[, bit-tamal u l-;ew], u b’mili nutrijenti li tajjeb [afna fit-tog[ma.

Ming[ajr xa[am “Il-pastizzi tieg[i

g[andhom g[a;ina low-fat.

Ma fihomx xa[am talannimali u g[alhekk huma mija fil-mija ve;etarjani.

“Ma tistax telimina xxa[am kompletament g[aliex it-tog[ma tbati, i]da billi hi ve;etarjana, [afna mix-xa[am mhux saturat u g[alhekk hu laktar g[a]la tajba g[as-sa[[a.

Nu]a alternattiva ba]ata fuq ]ejt ta]-]rierag[. g[al pa;na 13

Intervista 13

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

L-avventura tikolha mal-[ob]! minn pa;na 12

“B[ala mili nag[mel [afna differenti. B[alissa hemm varjetà ta’ [mistax. Erbatax stabbli u wie[ed sta;jonali.

Kelli pastizzi tal-Milied, pastizzi g[all-G[id bil-banana u l-[arrub, e//.”

Interessanti huma l-pastizzi b’mili [elu. Bil-larin;, banana jew lan;as. Ovvjament, ma jonqsux il-pastizzi tal-irkotta u t-tursin, pi]elli, ful, ;bejniet purament G[awdxin, u [afna aktar. Marilù ta[dem fil-k/ina ta’ ommha i]da qed tfittex post minn fejn tista’ ta[dem u tespandi.

“Il-k/ina tad-dar qed ti/kien u qed infittex post fejn ikolli aktar spazju. Dan barra l-fatt li tg[in li inti tqum filg[odu u trid to[ro; biex tmur g[axxog[ol u mhux tibqa’ fid-dar.

Ikollok it-tendenza li jekk tibqa’ fid-dar, titlajja jew iddum biex tingrana. Irid ikollok aktar stamina biex tibda. Mill-banda l-o[ra, meta tkun id-dar diffi/li biex tibda.”

L-g[an ta’ Marilù hu li xi darba tasal biex tifta[ stabbiliment tal-ikel. Tg[id li qieg[da f’punt li jew tikber jew inkella ]]omm dan ixxog[ol part-time.

Tifta[ stabbiliment “Jekk irrid ng[ix [ajja

komda finanzjarjament, lewwel irid ikolli post fejn nag[mel il-pastizzi, imbag[ad nifta[ stabbiliment fejn persuna tista’ ti;i tixtri jew, g[aliex le, tiekol il-pastizzi u affarijiet o[ra fil-post, b[al kafetterija.

“Kollox pass pass, g[aliex nib]a’ ni;ri qabel nimxi. Meta twaqqaf negozju, trid tikkalkula r-riskji u timxi bilg[aqal. Kelli rispons tajjeb [afna bil-pastizzi u g[alhekk diffi/li biex naqta’ qalbi.”

Bejn il-pastizzi u t-teatru, Marilù ma tantx ikollha /ans g[al aktar. I]da l-qari jifforma parti importanti mill-;urnata tag[ha, u b[al kull ]ag[]ug[a o[ra, t[obb il-[ru; u t[obb tara l-films.

“Nixtieq li xi darba jkolli librerija tal-films g[ax in[obb /erti kolezzjonijiet. In[obb no[ro; niekol g[ax barra li nirrilassa u nie[u pja/ir, nitg[allem ukoll.”

L-ivvja;;ar hu parti milla;enda tag[ha wkoll u tipprova ssiefer tliet darbiet fis-sena. Tg[id li hi persuna klawstrofobika u Malta xi kultant g[aliha hi /kejkna wisq.

G[al ]mien twil kienet ta[seb li qatt ma hi se tkun kuntenta Malta i]da llum temmen li jekk trid, Malta toffrilek bi]]ejjed opportunitajiet. I]da trid tfittixhom u tag[raf

Sky diving fl-Italja

t[addimhom.

Lura g[all-pastizzi.

Probabbilment, il-pastizzi huma l-aktar ikel li wie[ed i[oss in-nuqqas tieg[u meta jkun jg[ix barra minn xtutna. }ew; pastizzi u belg[a te jew kafè jin]lu g[asel aktar u aktar jekk tkun ’il bog[od minn pajji]na.

Marilù tg[id li ;ieli kellha rikjesti minn barra minn Malta, i]da jekk ma jkunux konsenji kbar, impossibbli li tibg[athom min[abba llo;istika. Fil-Milied li g[adda, Marilù rnexxielha tibg[at konsenja pastizzi l-Ingilterra.

Kif u lil min^ Wie[ed jistaqsi.

“F’Di/embru li g[adda bg[att il-pastizzi lill-pazjenti u qraba tat-tfal morda bil-kan/er li kienu Londra g[all-kura.

Din l-impri]a kienet fa/li g[ax kelli l-g[ajnuna tal-AirMalta li tatni sponsorship.

“Kienet esperjenza sabi[a [afna. Ftit wara, mort Londra u kelli l-opportunità li niltaqa’ ma’ dawn il-persuni u qaluli li [adu gost bija. Ftit ilu r/evejt telefonata u qaluli li l-idea ntg[o;bot u jekk nista’, nirrepetiha.

Donazzjonijiet “Billi fadal xi flus milli

konna ;barna, se nirrepeti din l-esperjenza u min jixtieq jag[ti xi donazzjoni g[al dan liskop, mer[ba bih. L-iskop hu li toffrilhom ftit konfort f’mument tant diffi/li.

“Dejjem nis[qu li l-aktar li g[andhom b]onn hu flus.

Tassew, i]da anke meta tmur tg[ix barra minn Malta minn jeddek, b’g[a]la tieg[ek, ukoll t[oss in-nuqqas ta’ dawn laffarijiet ]g[ar karatteristi/i ta’ pajji]ek, a[seb u ara jekk tkun kostrett li tmur u min[abba mard.

“Il-fatt li n-nies taw dik ix-xi [a;a g[al dan l-iskop, g[alihom fisser [afna. Fisser li [afna nies ftakru fihom.”

Inizjattiva partikulari, [elwa u apprezzata. Xog[ol g[al Marilù g[aliex trid tipprodu/i ammont sostanzjali ta’

pastizzi i]da, xog[ol apprezzat ferm. Dan ix-xog[ol issarraf fil-fatt li tibg[at bi//a minn Malta f’Londra. Il-fatt li [asbet fiha din il-bi//a xog[ol, jix[et dawl fuq il-qalb kbira tag[ha. :est sabi[ li nemmen li g[andna ng[inu fih ilkoll.

Intant, Marilù g[andha sie[eb, Shaun, u ilhom sentejn flimkien. Hu jirre/ta wkoll.

Min[abba impenji differenti, ma kellhomx lopportunità li jqattg[u Jum San Valentinu flimkien i]da lg[ada kien g[eluq snin Marilù u g[alhekk pattew ;urnata wara.

Pastizzi Gourmet

G[adda ftit [in sewwa ming[ajr ma ntba[t kemm kien g[addej, u wara li [adt ftit pastizzi take away li ni]luli g[asel ma’ ftit kafè kif wasalt lura x-xog[ol, kelli n[alli lil Marilù.

Pastizzi Gourmet hu isem li g[ad irridu nisimg[u aktar bih.

Marilù g[ad tasal biex tifta[ il[anut tag[ha fejn il-pastizzi fost ikel ie[or, ikunu jistg[u jitgawdew minn aktar nies.

Sadattant, wie[ed jista’ jordnahom minn fuq il-websajt – www.pastizzigourmet.com, b’email – info@pastizzigourmet.com jew minn fuq facebook.com#pastizzigourmet.

Tistg[u wkoll i//emplu lil Marilù fuq 99888829. }g[a]ag[ b[al Marilù li huma intraprendenti u ju]aw it-talenti tag[hom b’mod ori;inali u differenti, nammirahom. Nammira l-fatt li huma kapa/i jo[olqu xog[ol g[alihom infushom li jie[du pja/ir jag[mluh.

Nammira li kapa/i ja[sbu wkoll fuq livell filantropiku u fuq kollox li j]ommu [ajja ttradizzjoni Maltija filwaqt li jag[tuha laqta aktar moderna u attwali b[alma huma dawn il-pastizzi bnini, b’anqas kaloriji, b’tog[ma e//ellenti u mili varjat g[all-gosti ta’ kul[add.

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Maria Vella Ktieb favorit: In[obb [afna l-istejjer ta’ Roald Dahl - dawk li jikteb g[all-adulti. Stejjer qosra, ironi/i, li qatt ma jirnexxilek timma;ina kif se jispi//aw. Hu famu] l-aktar g[all-istejjer g[at-tfal. G[alija hu ;enju letterarju.

Film favorit: In[obb [afna films Ewropej spe/jalment Fran/i]i u Taljani (mhux dawk li naraw fuq it-televi]joni).

Benigni g[alija hu attur bravissimu u g[alhekk xi kultant hu ftit kif jg[idu l-Ingli]i, over the top.

Mu]ika favorita: Il-mu]ika alternattiva u ma tantx in[obb dik kummer/jali. Nisma’ kollox i]da jekk se nag[]el, nippreferi Portishead u Joy Division. In[obb ukoll il-mu]ika Maltija b[al tal-Brikkuni. Nemmen li l-mu]ika Maltija qed tag[mel qab]a fil-kwalità.

Lewn favorit: L-a[mar.

Sta;un favorit: Ir-rebbieg[a f’Malta g[ax in[obb innatura. Jien trabbejt fl-g[elieqi mal-ba[ar. Tara dawk il-fjuri bi lwien differenti. I]da barra minn Malta n[obb [afna l[arifa.

Il-vaganza ideali: Kull post li wie[ed isemmili jien se ng[id li nixtieq immur fih, jekk inkun g[adni ma mortx.

Probabbli jekk inkun di;à mort se ng[idlek li nixtieq ner;a’ mmur. Kull meta nsiefer ikolli b]onn ftit avventura. Is-sena lo[ra mort i/-Cinque Terre. {ames villa;;i fin-na[a ta’ fuq tal-Italja. Villa;;i fil-muntanji li biex tmur minn post g[al ie[or fihom, trid taqbad dg[ajsa jew hemm tren jew inkella permezz tat-trekking. Postijiet meravilju]i bil-muntanji warajk u l-ba[ar quddiemek. Hemm kelli l-opportunità li mmur sky diving. Mort il-Marokk, fost pajji]i o[ra wkoll.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el^:

Probabbli min[abba l-[wejje; u l-mu]ika nag[]el l-epoka tal[amsinijiet. G[alija n-nisa kienu jilbsu tassew sabi[ fiha.

Kien ]mien diffi/li g[ax wara l-gwerra i]da n-nisa kellhom /ertu faxxinu u bdiet l-era ta’ bidliet drasti/i g[an-nisa.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi...: Jien persuna li n[obb [afna l-;ustizzja. Il-mo[qrija tal-annimali hi in;ustizzja kbira pere]empju. Sibt ;eru barra u ma tatnix qalbi li n[allih fittriq. I]da wa[da mill-akbar in;ustizzji hi l-estremità. Min g[andu [afna u ]-]ejjed u min ma g[andu xejn. Jien persuna li nemmen li jekk g[andek biex tg[ix [ajja komda g[ixha, i]da l-[ela kerha.

L-akbar pre;ju: Xi [a;a li ;ibtha mill-;enituri tieg[i.

In[obb [afna nikkuntenta lil dak li jkun. Ming[ajr ma j[assruna, fejn setg[u lilna dejjem ippruvaw jarawna kuntenti.

In[oss li hi [a;a li timlilek qalbek jekk tipprova li fejn tista’ dejjem tag[mel lil [addie[or kuntent.

U l-akbar difett: Jien perfezzjonista wisq anke fin-nies lo[ra. Nippretendi li g[andhom jag[mlu l-affarijiet kif suppost. :ieli mmaqdar i]]ejjed.

L-ikel favorit tieg[ek: L-ikel ?ini]. Fitta fejn niekol g[ax infittex ikel ?ini] ta’ veru. I[obb l-ikel etniku b’mod in;enerali. In[obb kollox u nkun pittma biss jekk l-ikel ma jkunx imsajjar sew.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu^:

Kieku nista’, insiefer aktar g[ax minn hemm insib l-aktar ispirazzjoni. Inkun veru kuntenta meta nsiefer.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Indifferenti. Jista’ jkun li

g[aliex tinteressani d-dinja tal-ikel, l-imma;ni ta’ mara tg[in.

Dan qed ng[idu ming[ajr ma rrid ninstema’ li jien sessista.

Jien kbirt f’ambjent fejn il-papà tieg[i kien maskilist. Illum inbidel. Niftakar li meta g[alaqt tmintax-il sena, filwaqt li lil [uti kien jg[inhom biex jixtru karozza, lili ma riedx jg[inni g[ax tfajla. Jien ribellu]a [afna u bdejt kru/jata. Issa l-papà drani u jissapportjani [afna.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ B[alissa nitolbu l-finanzi biex

nespandi l-attività tieg[i. Qed na[dem lejn din id-direzzjoni u l-biljett rebbie[ tal-lotterija jg[inni [afna.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Ng[ix ;urnata b’;urnata. Xi kultant tant inkunu be]lin, li ninsew li g[ada nistg[u ma nkunux hawn. Trid tgawdi l-[ajja u b[ala persuna trid tiddedika [in g[alik innifsek u lejn minn fejn ;ejja u g[al dawk g[e]ie] ta’ madwarek. Jien ;ejja millg[elieqi, mis-Si;;iewi, u dik hi [a;a li alla[ares ninsieha.

Kif tarak minn hawn u g[axar snin o[ra^: Kulma jien kapa/i nimma;ina g[all-futur hu l-pastizzi. Xi stabbiliment tal-catering. Minkejja li xi kultant ninsa li g[andi 27 sena, nemmen li g[axar snin o[ra jkolli familja jew inkun qed nipprepara g[aliha.

Persona;; li tammira: Jien in[obb indawwar lili nnifsi b’persuni li jispirawni. Bosta mill-[bieb tieg[i huma artisti. {uti t-tnejn g[andhom il-kumpaniji tag[hom. Wie[ed ja[dem fil-qasam tas-software u l-ie[or fl-inbid. It-tnejn qed jag[mlu dak li j[obbu u irsistew biex waslu fejn waslu. It-tnejn huma mudelli siewja g[alija.

14

Intervista

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

L-ewwel surmast mara minn Joe Chetcuti

Is-sena li g[addiet, fl-2012, fost il-baned Maltin u G[awdxin in[atret uffi/jalment l-ewwel surmast mara. Mro Cherylie Grech in[atret Surmast tal-Banda ta’ G[aqda Mu]ikali Madonna ta’ Lourdes San :wann.

Twieldet nhar is-6 ta’ Settembru tal-1980. Fl-1989 hi bdiet illezzjonijiet mal-Banda San :wann ma’ Doris Scerri Worley u eventwalment ma’ Mro Joe Vella.

Joe Chetcuti [a l-okka]joni li jintervistaha u jiskopri aktar dwarha.

“Bdejt nistudja meta kelli disa’ snin, fil-Ka]in tal-Banda San :wann. Dak i]-]mien

kien hemm Doris Scerri Worley tg[allem f’dan ilka]in u bdejt it-teorija mag[ha.

“Meta kien wasal i]-]mien, il-;enituri tieg[i xtrawli lklarinett u fl-istess ka]in bdejt nattendi l-lezzjonijiet masSurmast Joe Vella li kien Surmast ta’ din l-istess banda g[al diversi snin.”

Cherylie tg[id li kien hemm ]mien meta ma tantx bdiet turi interess lejn il-mu]ika, g[ax b[al kull tifel u tifla o[ra ta’ età ]g[ira, kienet tippreferi tmur tilg[ab, i]da l-g[alliem kien ;ibed l-attenzjoni lill;enituri tag[ha u minn dakinhar ’il quddiem, l-affarijiet inbidlu u eventwalment bdiet turi aktar interess.

“Bdejt nistudja t-teorija talmu]ika mas-Surmast Joe Vella. Bdejt nag[mel le]amijiet mar-Royal School of Music, London School of Music u anke mal-Victoria School of Music, u wara diversi snin ta’ studju, iggradwajt wara li ksibt diploma fil-kompo]izzjoni mi]-]ew; kulle;;i.

“L-istudju tal-klarinett [adtu aktar bis-serjetà u bdejt nattendi g[al-lezzjonijiet g[and Godfrey Mifsud, li hu

persuna professjonali u ng[idlu grazzi ta’ dak kollu li g[allimni g[ax kien ta’ ispirazzjoni kbira f’[ajti.

“Wara diversi e]amijiet u studju ggradwajt ukoll milLondon College of Music filklarinett u ma’ dawn kien hemm diversi kun/erti, anke mal-e]aminaturi barranin kif ukoll workshops ma’ nies professjonali li bla dubju kienu esperjenza sabi[a li titg[allem [afna minnha g[ax fihom tag[milha ma’ diversi studenti o[ra u kul[add jaqsam dak kollu li jkun tg[allem.”

Fl-Università

Iktar tard Cherylie bdiet ukoll tattendi g[all-kors ta’ BA fil-mu]ika u l-Malti flUniversità ta’ Malta.

“G[a]ilt dawn i]-]ew; su;;etti g[aliex il-mu]ika hi ovvjament l-aktar su;;ett li n[obb u l-Malti hu lingwa sabi[a [afna g[ax meta tibda tistudjah fil-fond, tinduna li g[andu storja interessanti [afna wkoll.

“L-Università studjajt ma’ diversi surmastrijiet li g[amlu su//ess f’pajji]na, b[al Mro Michael Laus li hu s-Surmast tal-Orkestra Nazzjonali, Prof.

Dion Buhagiar, Mro John Galea, Prof. Joe Vella, u o[rajn.

“Imbag[ad bdejt nistudja lpjanu ma’ Fredrick Aquilina.

Il-pjanu minn dejjem kien strument li jaffaxxinani.”

Cherylie kellha l-opportunità li ta’ età /kejkna tieg[u sehem f’kompetizzjonijiet lil hinn minn xtutna. L-ewwel opportunità kienet f’Valencia, fi Spanja.

“Kienet l-ewwel okka]joni tieg[i li ndoqq barra minn Malta. Kienet kompetizzjoni li fiha [adu sehem diversi baned minn pajji]i differenti u minn Malta telg[et il-Banda ta’ Sant’Elena Birkirkara.

“Tkun g[adek ]g[ira u tid[ol f’teatru daqshekk kbir, b’diversi mu]i/isti li g[andhom esperjenza kbira fil-mu]ika… kienet esperjenza li ma ninsieha qatt.

“Daqqejt ukoll f’Agia Napa, ?ipru, f’Cefalu u g[al diversi drabi f’Palermo, Sqallija.

Dawn l-opportunitajiet jo[olqulek esperjenzi u ideat diversi g[aliex Malta norbtu wisq il-mu]ika mal-festi u lmar/i, i]da fil-verità hi wisq iktar minn hekk.

“Trid tfittex l-opportunitajiet u tipparte/ipa fihom biex tapprezza iktar x’toffri lmu]ika. Il-mu]ika hi lingwa internazzjonali, tmur f’liema pajji] tmur fid-dinja u meta tesprimi ru[ek bil-mu]ika, din se tinftiehem u kul[add jista’

jipprattikaha b’xi mezz jew ie[or.”

L-ewwel [atra importanti g[al Cherylie kienet dik ta’ Assistent Surmast tal-Banda.

Kellha l-okka]joni li tidderie;i banda g[all-ewwel darba.

“Hekk hu, wara diversi snin indoqq mal-G[aqda Mu]ikali Madonna ta’ Lourdes, San :wann, il-Kumitat ta’ dak i]]mien [atarni Assistent Surmast. Kienet is-sena 1999, l-ewwel esperjenza tieg[i f’dan il-qasam. Kollox ;did.

“Bdejt ng[allem l-istudenti u mag[hom ovvjament bdejt nitg[allem jiena wkoll.

“G[al diversi snin kont g[alliema mal-Banda La Vittoria, Mellie[a wkoll.

G[allimt lil diversi studenti li llum hemm fosthom li [ar;u jdoqqu u wkoll hemm min wasal fi grad g[oli f’dan ilqasam.

“Hu ta’ sodisfazzjon kbir meta tressaq student#a g[al e]ami u jg[addu b’marki g[oljin u wkoll jintg[a]lu minn e]aminaturi barranin biex jie[du sehem f’kun/erti u kompetizzjonijiet differenti.

G[all-ewwel darba “Intant, iddiri;ejt g[allewwel darba mal-Banda San :wann fl-2001 u niftakar kienet is-silta Romance. }gur ma jien se ninsieha qatt din il;urnata, b[al [afna o[rajn.

Sena wara o[ra dejjem nipprova nidderie;i silta li tkun tal-widna g[ax nemmen li meta hemm udjenza tisma’, ma tridx tag[ti kas ta’ xi

t[obb inti personalment, i]da tag[ti kas li min qed jisma’ se jie[u gost b’li jisma’.

Tistudja l-vu/i “Qed ng[id dan g[aliex

nemmen li kull min studja lmu]ika fil-fond ]gur li g[andu g[al qalbu l-mu]ika klassika li hi mill-isba[, i]da mhux kull min jattendi g[al kun/ert jie[u gost jisma’ dan it-tip ta’ mu]ika. Tipprova tolqot il-gosti ta’ kul[add.”

I]da Cherylie ma waqfitx biss mal-mu]ika. Bdiet ukoll tistudja l-vu/i. Aspett artistiku ie[or i]da /ertament differenti.

“Din kienet esperjenza ;dida li xtaqt ng[addi minnha. Bdejt nistudja l-vu/i ta’ età i]g[ar. Bdejt nistudja mas-soprana Rosabelle Bianchi.

“In[obb nipprova affarijiet ;odda li g[andhom x’jaqsmu mal-mu]ika u minbarra li xtaqt nag[milha, kien hemm ukoll il-fatt li b[ala Surmast Direttur, se tiltaqa’ u jkollok esperjenzi wkoll li tmexxi kantanti flimkien mal-banda u b’hekk inkun nista’ nifhem iktar it-teknika tal-kantant u tkun tista’ tiftiehem aktar malajr b’dak li tkun qed tag[mel.

“In[obb inkun naf x’inhu ji;ri u mhux in[alli f’idejn [addie[or biss, mhux g[ax ma nafdax lill-persuna li qed tie[u sehem i]da n[ossni iktar komda u sigura meta nkun naf e]attament x’inhu g[addej madwari.” g[al pa;na 15

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Intervista

15

Hi kwistjoni ta’ attitudni minn pa;na 14

L-ewwel surmast mara. Xi [a;a ;dida g[as-so/jetà Maltija. Staqsejt lil Cherylie jekk sabitx diffikultà biex tkun a//ettata f’dan ir-rwol.

“Sfortunatament, Malta, minkejja li fil-;enerazzjoni li tielg[a qed tinbidel xi ftit, g[ad hawn il-mentalità li g[ax tkun mara f’/ertu qasam, qisek g[andek xi [a;a inqas milli kieku kont ra;el.

“Veru li dan il-qasam hu ambjent daqsxejn tal-ir;iel g[aliex meta tmur fil-ka]ini, hu iktar ambjent maskili, ng[idha kif inhi. Hawn mentalità li surmast ta’ banda g[andu jkun ra;el jew li ming[alihom li g[ax jaraw mara, dawk li jkunu qed ja[dmu mieg[ed jag[mlu li jridu. Trid tkun soda fidde/i]jonijiet u /erta fidde/i]jonijiet tieg[ek filwaqt li tirrispetta lill-mu]i/isti li jkunu quddiemek.

“Trid tkun dejjem prudenti bil-mod kif tesprimi lilek innifsek waqt li tag[mel ilpunt tieg[ek /ar kemm jista’ jkun u importanti li ]]omm mieg[u, g[aliex mhux fa/li li tikkontrolla madwar 60 mu]i/ist bilqieg[da quddiemek.”

Cherylie kompliet tg[id li mill-esperjenza li g[andha s’issa, tista’ tg[id li sabet rispett u [afna g[ajnuna, inklu] mill-assistenti tag[ha li huma Joseph Chircop kif

ukoll Darren Dimech, li jikkooperaw [afna mag[ha.

“Ta’ min jg[id li jrid ikollok ftit pa/enzja wkoll g[al dan il-qasam. Sibt g[ajnuna wkoll minn diversi [bieb li dejjem lesti li jg[inuk u ma jonqosx l-appo;; kontinwu tal-kumitat li g[andi pre]entement.

“Ma nistax ma nsemmix issapport tal-familja tieg[i g[ax po]izzjoni b[al din titlob diversi laqg[at u preparamenti g[all-avvenimenti li jkunu se jittellg[u. Mhux fa/li li tag[]el il-mu]ika li tkun se tidderie;i biex tipprova tolqot il-gosti ta’ kull min ikun pre]enti.

Sodisfazzjon “Imbag[ad tid[ol ukoll lg[a]la tal-kantanti u l-kuntatt li jrid ikun hemm mal-persuni

involuti importanti li jkun tajjeb g[aliex jekk ma jkunx hemm ftehim sod, hu iktar fa/li li xi [aga tmur ]mer/.

“Is-su//ess nemmen li hu importanti meta tkun qed tag[mel xi [a;a fil-pubbliku u jkun ukoll ta’ sodisfazzjon g[ax-xog[ol li tkun [adt u ppreparajt biex issir xi attività.”

I]da Cherylie mhix mu]ika u banda biss. Hi wkoll mi]]ew;a u g[andha tifel ta’ sentejn. Dan barra li g[andha wkoll xog[ol full time li ma g[andu x’jaqsam xejn mal-

qasam tal-mu]ika.

“Irrid inqassam bejn xog[ol full time, xog[ol tad-dar, lezzjonijiet tal-mu]ika, ittifel, li g[adu jiddependi [afna minni, u ovvjament irra;el, apparti meta jkun wasal xi programm u jkun hemm ukoll il-kun/erti bi preparamenti g[al dan.

“Trid tag[mel time table u tipprova ]]omm mag[ha i]da ma tonqosx l-g[ajnuna tal;enituri tieg[i u tar-ra;el ukoll g[ax kieku ]gur li ma nag[milx dan kollu.

“Nistqarr li jiena bniedma perfezzjonista u g[alhekk inkun irrid inkun organizzata f’dak li nag[mel. Ikun hawn min jaqta’ qalbu, i]da nappella li kul[add g[andu dritt g[al ]vog u m’g[andux g[aliex ma jag[milx dik il[a;a li j[obb jag[mel.”

Interessanti l-fatt li l-familja ta’ Cherylie mhix wa[da mu]ikali u g[alhekk hi ma wirtithiex din il-passjoni g[all-mu]ika.

Hi tg[id li ma g[andha lil [add li hu f’dan il-qasam, i]da l-;enituri dejjem wassluha fejn kellha tmur, [allsulha l-lezzjonijiet, [ar;u barra minn triqtom u baqg[u mqajmin mag[ha jistennewha sakemm kienet tmur iddoqq.

“Il-familja tappo;;jani f’kulma nag[mel u dejjem [e;;itni biex nag[mel affarijiet ;odda. Tal-familja jag[tuni l-opinjoni tag[hom li

Cherylie waqt id-direzzjoni tal-Banda Madonna ta’ Lourdes San :wann

bla dubju tkun g[all-gid u nemmen fiha g[ax huma jkunu qed jitkellmu minn lenti ta’ telespettatur u mhux minn lenti ta’ mu]i/ist.

“B’hekk ikolli opinjoni dwar xi tkun qed tistenna li tisma’ l-udjenza.

“Trid ta//etta kull kritika, tajba u [a]ina, u tu]a mo[[ok biex ti]en dak kollu li jkunu qed jg[idulek. Nemmen li b’hekk tista’ ttejjeb il-prodott li tkun qed tippre]enta.”

Lura g[all-kariga attwali tag[ha. Cherylie tg[id li ma kinitx xi [a;a ovvja. Kienet taf li s-surmast ta’ qabilha kien se jitfa’ r-ri]enja tieg[u u l-kumitat avvi/inaha.

“Riduni nag[tihom parir dwar min jista’ jkun is-surmast li jmiss. Wara diskussjoni mal-familja tieg[i, avvi/inajt il-kumitat u g[edtlu li jien ma jien se nag[tihom lebda isem u prroponejt li jinfet[u l-applikazzjonijiet g[al din il-kariga.

“G[edt ukoll li jien kont se napplika, biex [add ma ja[seb li forsi kien hemm xi preferenzi g[ax kont di;à assistenta ma’ dan l-istess ka]in.

Leali “Ovvjament, dejjem kienet ix-xewqa tieg[i li l-banda li

Iggradwat ukoll mil-London College of Music fl-istudju tal-klarinett (ritratt> Matthew Cutajar icam photography)

tg[allimt fiha, kont Assistent Surmast fiha u dejjem bqajt leali lejha, inkun xi darba wkoll is-Surmast Direttur tag[ha.

“Il-kumitat iddiskuta din il[a;a u wara qbil li sar minna[a tal-membri, kien de/i] li jien inkun Surmast Direttur ta’ din il-banda.

“Niftakar kien is-Sibt

waranofsinhar. Kont rieqda u kont naf li kienu g[addejjin xi diskussjonijiet. ?empilli lPresident u tani l-a[bar.

“Kont e//itata [afna u dak il-[in iltqajna il-ka]in fejn laqg[uni bil-qalb. Kien sodisfazzjon kbir g[alija.

Nista’ nressaq il-banda tag[na ’l quddiem b’su//essi, kif ukoll g[alija personali u g[arra[al li dejjem g[ext fih.

“Nista’ ng[id li kemm ili Surmast saru diversi riformi, fosthom fit-tag[lim talmu]ika fil-ka]in.

Pjani g[all-futur “Ninsab kuntenta [afna u n[ares ’il quddiem b’responsabbiltà. G[andi [afna pjani g[all-futur u blg[ajnuna tal-kumitat dawn jitwettqu bl-unuri.

“Dan ma jkunx possibbli ming[ajr l-appo;; ta’ diversi

g[ajnuniet spe/jalment meta l-Ka]in tal-G[aqda Mu]ikali Madonna ta’ Lourdes San :wann g[adu ta[t kostruzzjoni u jrid ila[[aq b’mod finanzjarju kemm malbini kif ukoll li ma jnaqqasx linteress lejn il-banda.

“Din is-sena se tkun ftit iktar impenjattiva mis-sena li g[addiet peress li dan l-istess ka]in se jinfeta[ uffi/jalment u ovvjament ikun hemm marbutin ma’ din l-okka]joni diversi attivitajiet.”

Cherylie hi e]empju ta’ kif il-passjoni u d-dedikazzjoni li g[andha lejn il-mu]ika wassluha fejn xtaqet. E]empju ta’ kif persuna tista’ tirnexxi jekk ta[dem g[al dak li tixtieq tikseb, indifferentement jekk tkunx mara jew ra;el.

16 Opinjoni

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Possibbli daqshekk korruzzjoni^ Ma hemmx g[alfejn noqog[du nag[tu tag[rif hawnhekk dwar il-ka]i skandalu]i ta’ korruzzjoni li qeg[din jirrappurtaw ilmezzi tal-midja, ;urnali u televi]joni u radju.

Issa Malta u G[awdex kollha saru jafu bihom. U kemm iddum tarahom fil;urnali^ U kemm iddum tarahom fuq it-televi]joni^ U kemm iddum tismag[hom fuq ir-radju^ :urnali ta’ kull kulur u ri[a, televi]joni u radju ta’ kull kulur u ri[a. Il-poplu tag[na, b[al kull nazzjon ie[or, g[andu g[ajnejh u g[andu mnifsejh. Jara u jxomm. U, naturalment, jag[mel il-kummenti tieg[u.

Kulur u kulur u kulur.

Min hu b[ali, forsi anki mg[ajjar ‘tradizzjonalista’ jew ‘mo[[u mag[luq’ jew ‘g[adu jemmen fil-[merija tal-Infern u tal-:ustizzja ta’ Alla’, jew ma nafx x’aktar, jinkedd u jinkwieta. Ma joqg[odx i[ares lejn kuluri ta’ partiti, la l-iswed u la labjad u lanqas il-kannella.

I[ares biss lejn il-fatt li dawk li qeg[din ji]fnu finnofs huma fl-a[[ar milla[[ar [utna u ma jistax ma jiddispja/ikx g[alihom. }baljaw, iva. Huma bnedmin, iva. Imma, quddiem is-so/jetà tal-eluf ta’ [uthom u tal-miljuni ta’ barranin, kif qeg[din jidhru^ Jista’ jkun li huma u nieshom mhumiex isofru^ Jista’ jkun li isimhom mhux qed jittappan u jittappan bilkbir^ U jista’ jkun li huma u nieshom ma jkunux inkwetati li, wara kollox, lisem tal-familja se jsofri anki g[al ;enerazzjonijiet s[a[^ Lil wie[ed [abib tieg[i g[edtlu li ma tistag[;ibx li mhumiex daqs fl-img[oddi dawk li jmorru fi knisja nhar ta’ {add. G[aliex^ G[ax, jekk l-arja li qeg[din nibilg[u hi wa[da tant korrotta, kif tista’ tistenna li jkollna [afna nsara verament tal-isem u talopri^ Trid tkun bla mo[[!

Mela l-korruzzjoni se tieqaf fl-affari tal-flus biss^

Inkella min hu vittma talkorruzzjoni sejjer ma jkollux influwenza negattiva anki fuq l-ambjent li fih ikun qed jg[ix, fuq niesu u l-familja u l-[bieb u x’naf jien^ Jew jista’ jkun li linfluwenza tal-e]empju ta’ [ajja ta’ min mhux miexi sewwa u bid-dritt tista’ tkun xi darba wa[da e]emplari^ Tkun tistenna l-impossibbli jekk ta[sibha hekk!

X’e]empju se jaraw l-ulied u ulied l-ulied^ Il-[tija

I]da a[na assolutament ma nag[tux il-[tija talkorruzzjoni li qed ikollna u qeg[din naraw fis-so/jetà lil dawk biss li jitressqu quddiem il-qrati. Lanqas lil min, peress li jgawdi minn xi proklama, ma jitressaqx quddiem ;udikant.

Mill-;did ng[id li trid tkun bla mo[[ biex tag[ti biss tort lill-akku]ati. U allura^ Allura^ Il-marda altru li tkun mifruxa.

Anzi wisq nib]a’ li lakku]ati ma jkunux [lief qu//ata ta’ iceberg. Kif^ G[ax jekk il-qu//ata tkun tinten, aktarx li ma tkunx tinten wa[edha. Anzi, ming[ajr ebda ‘aktarx’, ng[idu li nib]g[u li liceberg kollha tkun difettu]a u b’xi materjal infettat!

U din l-iceberg min jiffurmaha^ Jiffurmawha dawk kollha li, b’xi mod, g[andhom tant influwenza fis-so/jetà li tkun tista’ le;ittimament takku]ahom li l-effetti u l-konsegwenzi talim;iba tag[hom jirriflettu appuntu fuq l-im;iba [a]ina ta’ korruzzjoni tas-so/jetà li tidher fil-bera[.

Korruzzjoni ta’ [addie[or i]da li huma setg[u blim;iba tag[hom jg[inu biex ma jkunx hemm jew, almenu, biex ma jkunx hemm fuq dik l-iskala li qed naraw rappurtata mill-midja.

Hekk jew mhux hekk^ Bil-mod kif Alla lImbierek [alaq is-so/jetà assolutament mhux se jirnexxielna nid[ku. Minn tmexxija tajba t-tajjeb

knisja^ Tistenna l-impossibbli^

minn Mons Anton Gauci

jo[ro;. Tmexxija soda, tmexxija e]emplari, tmexxija li ma tonqosx millkorrezzjoni, u, fejn me[tie;, anki ti;bed il-widnejn.

Iva, ti;bed il-widnejn qabel ma dak li jkun jaqa’ fil-[ofra. Il-;enituri, issa/erdoti, il-;udikanti, issuperjuri, il-veri [bieb, dawk li qeg[din hemm biex jift[u l-g[ajnejn u jikkore;u anki jekk ma ti[ux pja/ir bil-korrezzjoni.

Imma x’naraw^ Iva, x’qeg[din naraw^ Ibda mill-;enituri, dawn

qeg[din jikkore;uhom lil uliedhom jew, f’[afna ka]i, jag[tuhom e]empji []iena^ Mhux biss il-korrezzjoni talulied g[andu jkun hemm, imma anki m;iba tajba bejn l-istess ;enituri.

U kif tista’ tistenna ulied tajba minn ;enituri mexjin lejn il-firda^ Kif jista’ jkollok ulied veru nsara jekk inti stess ma tridx taf b’Li;i ta’ Alla l-Imbierek^ :lied fil-familja, kliem [a]in, nuqqas fid-dmirijiet nisranija — dan kollu juri li ta[sad dak li ti]ra’.

X’tistenna minn tfal li jaraw il-;enituri tag[hom mhux [lief ji;;ieldu bejniethom jew li jaraw lil missierhom ja[rab mix-xog[ol li hu m[allas g[alih — kif qed ji;ri ]]ejjed f’ka]i ta’ impjegati tal-Gvern^ X’tistenna minn iben negozjant li jara lil missieru jisraq fil-kummer/^ X’tistenna minn ulied ta’ missirijiet li spiss jitkellmu [a]in^ X’tistenna minn tfal ta’ ;enituri li ma jmorrux

IL-KNISJA — Fil-Knisja qed ikollna tag[lim nisrani kif g[andu jkun^ Alla[ares ikollna mexxejja b’responsabbiltà tal-erwie[ fuq spallejhom li ma jift[ux l-g[ajnejn kif g[andu jkun, li ma jikkore;ux meta hemm il-[tie;a jew li ma jfittxux bis-serjetà lin-ng[a; imbeg[da.

Alla[ares ikollna kappillani u sa/erdoti li j[arsu lejn l-u/u[ meta g[andhom i[arsu biss lejn il-Li;i ta’ Alla u lejn ilkonsegwenzi tal-qadi taddmirijiet tag[hom.

B[alissa hu r-Randan, ]mien mog[ti minn Alla u mill-Knisja g[allkonver]joni u l-indiema.

Qed ikollna tabil[aqq e]er/izzi spiritwali li j;ibu l-konver]joni u l-indiema li, appuntu minn dawk il;rajjiet ta’ skandli pubbli/i, tant jidhru nieqsa fis-so/jetà tag[na^ IL-QRATI — Ilkoll nafu li, anki min[abba l-bi]a’ le;ittimu li g[andu jitnissel fis-so/jetà b’sentenzi mog[tija, il-Qrati g[andhom importanza enormi fil-bini tas-so/jetà. Imma xi ng[idu g[al xi e]empji []iena mog[tija minn ;udikanti^ Xi ng[idu g[al [afna u [afna sentenzi li ma huma ta’ ebda effett tajjeb g[allkontroll tal-[a]en fisso/jetà^ Dawk is-sentenzi sospi]i anki wara li l-[ati jkun naqas ripetutament u ripetutament u ripetutament u meta aktarx li l-istess [ati ma tbiddel xejn g[all-a[jar u, anzi, se jer;a’ jirrepeti nnuqqasijiet tieg[u bi [sara g[as-so/jetà.

Qeg[din tabil[aqq i[arsu lis-so/jetà /erti sentenzi jew qed ikun hemm ilkorruzzjoni^ ?erta korruzzjoni tidher g[addawl i]da wisq nib]a’ li ammont ferm akbar ta’ korruzzjoni ma jidhirx u jibqa’ g[addej qisu qatt ma e]ista.

L-avukati qeg[din ikunu retti jew [afna minnhom [siebhom fil-flus biss^ G[adni niftakar meta jien u persuna o[ra konna filQrati tal-Belt Valletta u smajna avukat jg[id lillie[or: “Isa, ejja hawn be//un!” Sintenti lilna dan l-avukat ma kienx jafna, g[ax kieku ma kienx se jg[id hekk!

Dari, fil-kors universitarju preparatorju g[all-kors talLi;i, kien ikun hemm, fost lo[rajn, it-trattat tal-Etika jew Moralità. Dan g[aliex m’g[adux il-ka]^ Barra minn hekk, x’reli;jon qeg[din ng[allmu bis-serjetà lill-istudenti fliskejjel sekondarji^ Niftakar meta, ta’ kull sena, professjonisti u fosthom im[allfin b[al Sir Arturo Mercieca kienu ta’ kull sena jag[mlu kors ta’ e]er/izzi spiritwali f’Manresa House ta’ G[awdex. G[aliex dawn laffarijiet ilhom li spi//aw almenu minn ]mien il;i]wita Patri Glavina^

IL-POLITI?I — Qed ikollna [afna akku]i kontra l-politi/i, spe/jalment parlamentari. Bi//a minnhom mhumiex veri i]da nib]a’ li ma nistax ng[id hekk g[all-akku]i kollha.

Hemm, iva, politi/i u parlamentari li j[arsu ]]ejjed lejn l-interessi personali tag[hom u ta’ nieshom, politi/i li qeg[din jonqsu u jonqsu [afna. Ilverità hi verità, u [afna drabi anki l-boloh jarawha.

A[na niftakru politi/i li ma kienu xejn [siebhom fi flus u setg[a u unuri, imma kienu mo[[hom biex jag[mlu l-;id lil pajji]hom.

Nerik Mizzi, Lord Strickland, Pawlu Boffa, :or; Borg Olivier. Nies onesti u jib]g[u minn Alla, anki jekk, b[al kull ma[luq, kellhom id-difetti tag[hom.

X’differenza enormi bejn dawn u /erti politi/i tal-lum!

Bil-paroli mhux dejjem nipperswadu. Daqshekk biss ng[idu g[al min irid jifhem u jipprova jbiddel ir-rotta!

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Storja politika

17

I/-/ikli fil-politika Maltija Aktar tard illum ikollna rri]ultat tal-elezzjoni ;enerali.

Jekk mhux ir-ri]ultat kollu tal-inqas inkunu nafu min se jmexxi dan il-pajji] fil-[ames snin li ;ejjin. Jekk hux ilPartit Nazzjonalista jew ilPartit Laburista.

G[alhekk, sakemm ikollna r-ri]ultat, tajjeb li naraw ftit kif mar il-Partit Nazzjonalista mill-a[[ar gwerra dinjija ’l hawn, kif kiber u kif baqa’ protagonist minkejja diffikultajiet li [abbtu wi//hom mag[hom ilmexxejja tieg[u tul is-snin.

Mill-1947 pajji]na kellu 16il elezzjoni. G[axra reba[hom il-Partit Nazzjonalista u sitta reba[hom il-Partit Laburista.

Fost l-g[axar gvernijiet immexxija mill-PN, wie[ed kien ta’ minoranza mmexxi minn Nerik Mizzi flu tnejn kienu ta’ koalizzjoni mal-Partit tal-{addiema ta’ Boffa li mexxa :or; Borg Olivier bejn lu l.

Il-gvenijiet l-o[rajn kollha kienu gvernijiet ta’ ma;;oranza: sebg[a mmexxija mill-PN, ji;ifieri dawk talu .

Is-sitt gvernijiet l-o[ra tmexxew mill-Partit Laburista; flu Minn dawn is-sitt gvernijiet tlieta minnhom m’g[amlux ille;i]latura kollha. Dawn kienu kollha gvernijiet Laburisti.

Fl, minkejja li reba[ b’59.9 fil-mija tal-voti l-PL inqasam u [are; minnu lPartit tal-{addiema ta’ Pawlu Boffa.

Fl, minkejja li kien reba[ b’56.7 fil-mija tal-voti, il-Gvern Laburista mmexxi mill-Perit Mintoff irri]enja meta kellu xi jg[id mal-Gvern Ingli], u wara li g[addiet mill-Parlament l-hekk imsej[a Break with Britain Resolution, li kienet ivvutata wkoll mill-parlamentari Nazzjonalisti.

Fl, il-PL reba[ lelezzjoni b’50.7 fil-mija talvoti i]da tilef il-ma;;oranza 22 xahar wara. Fit-tliet darbiet li l-PL kellu ma;;oranza filParlament i]da ma kompliex il-le;i]latura kollha kien hemm denominatur komuni, Duminku Mintoff: flmeta qasam il-partit u spi//a Pawlu Boffa minn Prim Ministru u leader, b’dan tala[[ar jag[mel partit g[alih; flMinitoff b[ala Prim Ministru kellu xi jg[id malGvern Ingli] u rri]enja; u flmeta Mintoff ivvota kontra l-Gvern Laburista mmexxi minn Alfred Sant dwar il-pro;ett tal-Kottonera, bil-gvern jirri]enja g[aliex qies il-vot b[ala wie[ed ta’ fidu/ja.

Dan ifisser li l-Partit Laburista mexxa g[at-tul 1950

1951

1955

1962, 1966, 1987,

1992, 1998, 2003

2008

1947, 1955,

1971, 1976, 1981

1996.

1947

1955

1996

1950

1958

1998

minn Joe M. Zahra joe.zahra@live.co.uk

ma;;oranza. i]da li wassal lill-poplu biex ja[sibha sew u biex permezz tal-vot : dak ta’ bejn l-1998 u llum.

Dan i/-/iklu hu dominat minn tliet gvernijiet Nazzjonalisti, l-ewwel ta[t Eddie Fenech Adami u wara ta[t Lawrence Gonzi. Hu //iklu li fih sar Referendum dwar is-s[ubija ta’ Malta flUE. Li ntreba[ minn dawk li vvutaw IVA. Li ji;bor iss[ubija fiz-zona ewro. Li fih lekonomija kibret u kibret.

Fejn, minbarra l-manifattura u t-turi]mu, pajji]na ra wkoll il-[olqien ta’ settur ta’ servizzi finanzjarji. ?iklu fejn in[olqu aktar minn 50,000 impjieg ;did. Biss anke hawnhekk tara kif il-poplu jirrea;ixxi.

Fl-elezzjonijiet tal-1998 u l2003 il-Partit Nazzjonalista kiseb 51.8 fil-mija tal-voti.

Fl-a[[ar elezzjoni kiseb 49.3 fil-mija tal-voti. Qisu fla[[ar elezzjoni l-poplu ried bidla i]da be]a’ u g[alhekk ta lill-PN iktar voti mill-PL, i]da mhux ma;;oranza assoluta ta’ voti.

Il-PN seta’ jiggverna hu skont emenda o[ra li saret g[all-Kostituzzjoni fejn meta jkun hemm ]ew; partiti li jtellg[u deputati, jie[u l-gvern min i;ib l-iktar voti.

Jien inqis li qeg[din f’tarf /iklu. Il-poplu donnu li jrid bidla fil-gvern. Din ]gur ma jistax jag[tihielu l-Partit Nazzjonalista. Anke jekk fla[[ar [ames snin tah bidla f’kollox meta wettaq mirakli kbar spe/jalment fejn tid[ol lekonomija, il-[olqien talimpjiegi, is-sa[[a u ledukazzjoni, fl-isfont tal-kri]i ekonomika u finanzjarja dinjija li kienet l-ag[ar li rat id-dinja fi kwa]i 100 sena.

Fi ftit [in ie[or inkunu nafu x’idde/ieda l-poplu.

Na//ettaw kwalunkwe de/i]joni tal-poplu. Kif kien a//ettaha :or; Borg Olivier f’:unju 1971 u Eddie Fenech Adami f’Ottubru 1996.

G[aliex a[na nemmnu bisserjetà li r-rieda tal-poplu, kif espressa permezz tal-vot ta’ kull wie[ed u wa[da minna, hi sovrana.

Dan kien /iklu

qasir

ing[ata bidu

g[all a[[ar /iklu

I/-/iklu li kien beda fl-1962 wassal g[all-kisba tal-Indipendenza ta’ Malta

kollu ta]-]mien fi tliet le;i]laturi bejn l-1971 u l1987, bil-le;i]latura tal-1981 tintreba[ mil-Labour b’ma;;oranza ta’ si;;ijiet u minoranza ta’ votanti min[abba t-tbag[bis li kien sar fil-konfini tad-distretti elettorali li tfasslu b’tali mod li jag[ti u reb[a lill-Partit Laburista.

Min-na[a tieg[u, il-Partit Nazzjonalista kull meta kien fil-Gvern b’ma;;oranza baqa’, hemm tul il-le;i]latura kollha: u .

L-i]jed le;i]latura li fiha lPN wera l-kapa/itajiet tieg[u ta’ tmexxija kienet dik tala[[ar fejn minkejja l-inkwiet li qajmu tliet deputati minna[a tal-gvern, il-Gvern talPrim Ministru Lawrence Gonzi baqa’ g[addej malmandat li tah il-poplu u baqa’ jmexxi g[al [ames snin s[a[.

Il-Partit Nazzjonalista mhux dejjem kellu ma;;oranza.

Anzi bata biex kiseb ilma;;oranza wara li l-partit kwa]i tkisser fi ]mien ilgwerra min[abba lpropaganda li kienet issir li dan hu favur it-Taljani u dawk kienu qed jitfg[ulna l-bombi.

Fl-ewwel elezzjoni wara lgwerra, dik tal, il-PN kiseb biss 18 fil-mija tal-voti. }ied minn elezzjoni g[allo[ra fejn mexxa tliet gvernijiet.

Baqa’ j]id biex flkiseb 40.2 fil-mija tal-voti.

Hekk, fil-perijodu 1947-1958, kien hemm ]ew; gvernijiet ta’ ma;;oranza Laburista; gvern ta’ minoranza Nazzjonalista u ]ew; gvernijiet immexxija mill-PN f’koalizzjoni mal-Partit tal{addiema ta’ Boffa.

1962, 1966, 1987,

1992, 1998, 2003

2008

1947

1955

Dan nistg[u nqisuh b[ala

. ?iklu li fih il-PN kiber minn 18 fil-mija tal-elettorat g[al 40.2 fil-mija. Li jfisser li, fi tmien snin, iktar minn irdoppja l-voti tieg[u.

Wara li fl-1958 Malta tilfet

/iklu

il-gvern u l-Kostituzzjoni, bqajna g[al erba’ snin ta[t lUffi//ju Kolonjali. li je[odna sal-1971 u li ji;bor fih ir-Referendum dwar lIndipendenza u l-kisba talIndipendenza. Dan i/-/iklu kien dominat mill-Partit Nazzjonalista mmexxi minn :or; Borg Olivier, f’pajji] fejn kien hemm numru kbir ta’ partiti jikkontestaw lelezzjoni: sitta fl-1962 u [amsa fl-1966.

Il-PN kompla ]ied l-appo;; g[alih minn 42 fil-mija fl1962 g[al 48 fil-mija fl-1966.

Dan kien ukoll i]-]mien talmiraklu ekonomiku. U, kif dejjem ng[idu meta l-poplu j[ossu tajjeb, ikun jixtieq li jittanta l-bidla u hekk g[amel fl-elezzjoni ta’ :unju 1971.

Ried il-bidla u [a l-bidla!

Is-snin 1971 sal-1987 nistg[u nqishom b[ala Fl 1962 beda /iklu ;did

/iklu

-

ie[or fil politika Maltija.

?iklu dominat mill-Perit Dom Mintoff li estenda l-pre]enza tal-ba]i Ingli]a b’[ames snin, li biddel il-kostituzzjoni g[al wa[da repubblikana, li kabbar il-kontroll tal-istat f’kollox tant li minn 21,000 [addiem fis-settur pubbliku fl-1971 nsibu 55,000 fl-1987.

Da[[al restrizzjonijiet fuq kollox u beda ftit, ftit ittnaqqir tad-demokrazija b’xandir dikjarat li qieg[ed hemm biex itella’ so/jetà So/jalista; bl-g[eluq talisptarijiet privati; bi gwerra kontra l-iskejjel privati; bi swat u theddid kontra dawk kollha li ma kinux jaqblu malgvern Laburista.

Minkejja dan kollu, Karmenu Mifsud Bonnici ried jestendi dan i/-/iklu m/appas bil-korruzzjoni tas-si;;ijiet fuq il-voti b’[ames snin o[ra.

Na[seb li g[ad hawn [afna jiftakruh jag[mel is-sinjal ta’ erbg[a b’idejh biex jindika le;i]latura o[ra. I]da g[arralu, minkejja l-aktar minn 8,000 persuna li qabbad

mal-gvern u kull fejn il-gvern kellu sehem.

Dan i/-/iklu ;ie fi tmiemu f’Mejju meta, minkejja kull ostaklu, tela’ fil-gvern ilPartit Nazzjonalista mmexxi minn Eddie Fenech Adami.

Il-PN issa kien it-tieni darba mit-tieni gwerra dinjija li kiseb ma;;oranza assoluta ta’ voti u li b’emenda li saret filKostituzzjoni, ing[ata wkoll ma;;oranza ta’ si;;u wie[ed g[aliex kieku kien jer;a jispi//a fl-Oppo]izzjoni!

Hawnhekk ’ dominat minn ]ew; gvernijiet li tawna mill;did demokrazija s[i[a, bissettur privat jie[u l-briga flekonomija, biddiversifikazzjoni talekonomija g[al wa[da mibnija fuq l-industrja, itturi]mu u s-servizzi, billiberalizzazzjoni talkummer/, bil-ftu[ g[allplurali]mu fix-xandir, bittnaqqis tat-taxxi fosthom lincome tax, b’]ieda qawwija fl-impjiegi.

Eddie Fenech Adami [are; lil pajji]na minn stat semidemokratiku u re;a’ tah illibertajiet s[a[.

G[al darb’o[ra l-poplu sab ru[u tajjeb. U g[al darb’o[ra xtaq bidla. Aktar u aktar meta kien hemm Partit Laburista mmexxi minn Alfred Sant li kien qed iwieg[ed kollox.

Fl-elezzjoni ta’ Ottubru , il-PL kiseb 50.7 fil-mija tal-voti u [a l-gvern tal-pajji] f’idejh.

F’inqas minn 22 xahar Gvern Laburista ffri]a lapplikazzjoni ta’ Malta g[al s[ubija fl-UE; da[[al xeba’ taxxi; ne[[a l-VAT u da[[al flokha tliet taxxi li permezz tag[hom konna qed in[allsu iktar u mhux inqas; issellef iddoppju ta’ dak li stima fl-istess budgets tieg[u, ]died il-qg[ad u naqas ix-xog[ol.

Fuq kollox da[al fi ;lieda ma’ Mintoff, tant li g[ajru ‘traditur’ u, hekk, tilef il1987

pajji]na da[al

f /iklu ie[or

1996

Attwalità 19

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Issa li hemm hemm Iva, din hi l-attitudni li kul[add g[andu j[addan illum. Ir-ri]ultat tal-elezzjoni, minkejja li g[adu mhux mag[ruf (dan jekk qed taqraw dan l-artiklu filg[odu), ma jistax jinbidel, u g[alhekk ma tista’ tag[mel xejn aktar. Bosta huma dawk li llum i[ossu /ertu ammont ta’ stress. Dan mhux ikkaw]at biss mill-fatt li qed nistennew bil-[e;;a r-ri]ultat tal-elezzjoni biex inkunu nafu min se jmexxi lill-pajji] g[al dawn il-[ames snin li ;ejjin.

L-istress hu ri]ultat ukoll talkollox, ilbiera[ ma morniex kampanja elettorali. Kampanja nivvutaw biex sempli/iment ta’ disa’ ;img[at li matulhom nag[]lu l-partit li se jie[u lassistejna g[al dibattiti, Gvern f’idejh. Morna nag[]lu lkonferenzi stampa, intervisti, futur tag[na u dan jimplika meetings, stqarrijiet u reklami li [afna affarijiet. Hi ;ustifikabbli mhux dejjem kienu veritieri u li nin[akmu minn ftit tensjoni. g[alhekk jikkaw]aw /erta rabja L-in/ertezza tal-futur mhix /ajta f’dak li jkun. wara kollox.

Kampanja li fiha, bla ma trid, Irridu i]da l-ewwel u qabel tikkaw]a /erta tensjoni g[ax ma kollox inkunu saqajna mal-art u ta[milx tara lil min nag[rfu li kif jg[id il-Malti, jew deliberatament qed jipprova vit jew skorfina. Jew reb[a jew jbellag[lek il-qerq u min mintelfa. na[a l-o[ra qed jg[id il-verità u Irridu n]ommu f’mo[[na li rjoffri futur sod lil pajji]na li rota xorta se tibqa’ ddur. Veru li mhux dejjem qed jing[ata ljista’ jkun li ma ddurx fidappo;; li jixraqlu. direzzjoni li kontu qed tistennew Intant, illum inkunu nafu lu lejn l-a[jar futur g[al pajji]na. g[a]la tal-poplu Malti u fil-[ajja Po;;u kollox f’perspettiva. kull in/ertezza ;;ib mag[ha dak {arsu lejn il-passat u tinteb[u l-imbierek stress. li l-verità dejjem telg[et f’wi// lJi;ri li filwaqt li bosta huma ilma u jekk ilbiera[ saret g[a]la dawk li g[andhom mezzi li [a]ina, se jkun hemm min ju]awhom normalment biex tassew g[andu g[al qalbu l-;id u jaljenaw ftit rashom u jirrilassaw l-futur ta’ pajji]na u se jag[mel fil-[ajja ta’ kuljum, f’dawn il[iltu biex il-pajji] ma jitkaxkarx mumenti jinsew dawn il-[iliet u mal-kurrent, anke jekk millma ju]awhomx. {iliet li ma Oppo]izzjoni. ji;ux u]ati meta l-aktar ikun G[al bosta, l-g[ada talFtit g[ajnuna hemm b]onnhom. elezzjoni meta l-istennija tarHemm min jippreferi li ma ri]ultat tkun kbira, id-dinja biex jinqalax minn quddiem ittieqaf. Wie[ed irid joqg[od timmani;;jaw televi]joni jew ir-radju biex attent b’mod partikulari jekk }omm ru[ek b’sa[[tek – Kemm jista’ jkun wie[ed irid i]omm l-istress> isegwi dak kollu li jkun qed ji;ri g[andu kundizzjonijiet ru[u f’sa[[tu. Fi ]minijiet ta’ kampanja elettorali wie[ed ikollu tfis-sala tal-g[add tal-voti. partikulari f’sa[[tu, b[allli jittraskura sa[[tu. Jorqod anqas u ma jikolx tajjeb.

L-a[jar mod kif tg[inu tendenza Mod kif tkompli ]]id itpressjoni u mard tal-qalb. IrImportanti wie[ed jistrie[, jiekol sewwa biex fi]ikament lilkom infuskom illum jirkupra ftitli. Lllum tensjoni i]da nifhem ukoll li realtà ta’ Malta fejn ikollok ftit -aspett psikolo;iku hu influwenzat ukoll mis-sa[[a hu li tadottaw l-istrawie[ed ikun [erqan jew kurju] jew wisq nofs il-pajji] jifra[ u fi]ika. Tajjeb li f’dawn i/-/irkostanzi wie[ed jag[mel ftit e]er/izzju te;ija tal-4 As. Avoid, biex ikun jaf lejn fejn sejrin lnofsu le, bilfors to[loq ammont kuljum u llum mhux e//ezzjoni. Mixja ta’ mqar 20 minuta bi]]ejjed alter, adapt u accept. affarijiet. ta’ stress. i]da trid tkun mixja sewwa. B’pass mg[a;;el. Biex tinduna li din hi Avoid – evitaw dak U b’dan il-mod, it-tensjoni Statisti/i li [ar;u minn ri/erka mixja tajba trid tara li jekk titkellem issib /erta diffikultà min[abba nli qed jo[olqilkom ltibqa’ ]]id. G[alhekk illum hu li saret juru li fi]-]mien tal-eleznifs . B’dan il-mod tbieg[ed it-tensjoni. istress. Jekk hu jum ideali biex tu]aw l-hekk zjoni l-attakki tal-qalb ji]diedu.

Dak li mhux mag[ruf – Dak li ma nafux jista’ jkun kaw]a ta’ stress possibbli, toqog[dux imsej[a stress management Dan proprju g[aliex wie[ed jew il-bi]a’ minn dak li se ji;ri. Jg[in [afna jekk wie[ed jag[mel pjan tisimg[u l-kummenti li fiss ta skills imqar g[al ftit minuti. g[andu t-tendenza li jinkwieta ’ kif se jirrea;ixxi fi]-]ew; sitwazzjonijiet – reb[a jew telfa. Pjan jistg[u jirritawkom.

Wie[ed irid jag[der lil dawk li aktar u forsi wkoll jittraskura g[all -ewwel ftit ;ranet. Dan il-pjan irid ikun /ar f’mo[[ok biex teg[leb Adapt – adattaw j[ossuhom stressjati llum. Wara sa[[tu. il-bi]a’ minn dak li ma tafx u r-ri]ultat ma jsibekx fuq sieq wa[da. Pjan ru[kom u kunu lesti astratt i]da psikolo;ikament bih tkun taf x’se tag[mel. biex tiffa//jaw irU]a s-sens tal-umori]mu – Kemm tista’ u dejjem u f’kollox. Ilrealtà. bniedem g[andu dawk li jissej[u defence mechanisms li jistg[u Alter – dawru ljintu]aw tajjeb jew [a]in. Is-sens tal-umori]mu hu wie[ed minnhom li attenzjoni lejn xi [a;a i]da, qatt ma jista ’ jintu]a fil-[a]in. F’dawn i/-/irkostanzi li ]]omm ftit pja/evoli u rilassanti. distanza u tie[u l -affarijiet kif jg[idu l-Ingli]i with a pinch of salt jg[in Accept – a//ettaw [afna. ir-realtà li ma tixtiqux Medikazzjoni – Min ikun fuq xi medikazzjoni b’mod partikulari talli tkun. Il-Malti jg[id pressjoni, importanti li ma jinsiex jie[u t-trattament regolari tieg[u. Aktar li g[all-mag[mul minn ;ranet o[ra t-trattament hu importanti f’mumenti meta t-tensjoni m’hemmx kunsill. tkun g[olja. L-istress mhux [a;a psikolo;ika biss i]da fi]ika wkoll.

X’g[andek tag[mel>

X’ma g[andekx tag[mel> Tixrobx – Meta jkollhom [afna stress, bosta jduru g[ax-xorb biex ming[alihom jikkalmaw.

Dan ma g[andux isir b’mod partikulari jekk wie[ed ma jkunx imdorri jixrob [afna u ma jkunx jifla[ g[ax-xorb. Tazza nbid jew grokk biex tikkalma, u minn wie[ed ji;i ie[or. Ji;ri li meta tkun imla[la[ titlef il-kontroll fuqek innifsek u f’dan l-istat titlef inibizzjoni. Kelma tg[idha aktar, u aktar ikun hemm /ans li jinqala’ l-inkwiet.

Iddurux fuq id-dg[ajjef – L-hekk imsejja[ displacement. Ji;ri li n-nervi li jkollok tispi//a ti]vugahom fuq min hu aktar dg[ajjef minnek u ma jkollu x’jaqsam assolutament xejn. Irra;el fuq il-mara, il-mara fuq it-tfal e//.

Wie[ed irid ikun konxju [afna minn din il[a;a g[ax ji;ri li persuna li tkun qribek u hi aktar dg[ajfa minnek tkun qed issofri min[abba din l-im;iba.

Mhux l-a[[ar tad-dinja – Trid i]]omm lattitudni li ji;ri x’ji;ri, mhux l-a[[ar tad-dinja.

Bosta drabi l-istress hu ri]ultat tal-fatt li naraw lid-dinja bajda jew sewda u ma hemm xejn finnofs. Dan ji;ri b’mod partikulari f’elezzjoni meta u jekk ikun hemm tibdil assolut. Dak li jkun ikollu t-tendenza li jara kollox iswed.

Wie[ed ji;;eneralizza i]da tajjeb li dak li jkun i]omm quddiem g[ajnejh li mhux kollox jew xejn. Wara kollox, din mhix kwistjoni ta’ [ajja jew mewt.

20

Televi]joni

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 Bon;u Muftie[ • 7.30 KmK • 09.30 {in g[al Kollox (r) • 12.00 News Point • 12.30 Teleshopping • 13.00 Mitqlu Deheb • 15.00 Sibt Kuntatt • 16.00 Entertain Me (r) • 18.00 Teleshopping • 18.30 Arkivji tan-Nies • 19:45 - New Point • 20.15 Today News • 20.30 Reporter • 21.00 }vintura (drama) • 22.00 Il-Prin/ipal (drama).

Iris

melita 176

15.15 I ragazzi della storia. Film 2006 • 17.15 Kinky Boots - Decisamente diversi. Film 2005 • 19.20 Scandalo a Londra. Film 2004 • 21.05 A Wong Foo, Grazie di tutto! Julie Newmar. Film ’95 • 22.55 Kinky Boots Decisamente diversi. Film 2005 • 00.50 My Summer of Love. Film 2004.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

07.15 Charlie and Lola • 07.25 Me Too! • 07.45 Jackanory Junior • 08.00 The Large Family • 08.10 Balamory • 08.30 The Weakest Link • 09.15 One Foot in the Grave • 09.45 Keeping up Appearances • 10.15 Gavin and Stacey • 10.45 Little Britain • 11.10 Dad’s Army • 11.40 Gracie! • 13.00 Keeping up Appearances • 13.30 One Foot in the Grave • 14.00 Oliver Twist • 15.00 Doctors • 17.20 Keeping up Appearances • 17.50 Gavin and Stacey • 18.20 All the Small Things • 19.10 32 Brinkburn Street • 19.55 Fawlty Towers • 20.30 Little Britain • 21.00 Outcasts • 21.50 Waking the Dead • 22.40 Money • 23.30 Live at the Apollo.

TCM

melita 310, GO Plus 701

07.45 Adam’s Rib. Film ’49 (A) • 09.25 Gone with the Wind. Film ’39 (PG) • 13.00 Anna Karenina. Film ’35 (U) • 14.35 The Clock. Film ’45 • 16.00 San Antonio. Film ’45 (PG) • 17.50 The Golden Arrow. Film ’36 (U) • 19.00 The Yellow Rolls-Royce. Film ’64 (PG) • 21.00 Dr Jekyll and Mr Hyde. Film ’41 (12) • 22.55 A Star Is Born. Film ’54 (A).

MGM Movies

melita 312, GO Plus 702

07.25 What’s New, Pussycat? Film ’65 (X) • 09.15 In the Custody of Strangers. Film ’82 (15) • 10.55 Love or Money. Film ’89 (12) • 12.30 The Initiation of Sarah. Film 2006 • 14.05 MGM’s Big Screen • 14.25 The House on Carroll Street. Film ’88 (PG) • 16.05 Hidden Agenda. Film ’90 (15) • 17.55 Pandora’s Clock. Film ’96 • 20.00 It’s My Party. Film ’96 (15) • 21.50 Rush. Film ’91 (18) • 23.50 Mac. Film ’92 (18).

Discovery Channel

JOHN LEGUIZAMO. PATRICK SWAYZE u WESLEY SNIPES narawhom b[ala tliet trasvestiti fil-film komiku Amerikan tal-1995 A WONG FOO, GRAZIE DI TUTTO! JULIE NEWMAR (Iris, 21.05) Huma jkollhom l-intenzjoni li jmorru Los Angeles biex jie[du sehem f’konkors ta’ sbu[ija, i]da jispi//aw maqbuda f’belt ]g[ira. Il-film hu twil 108 minuti. Ir-re;ija hi ta’ Beeban Kidron.

melita 400, GO Plus 501

NET Television melita 102, GO Plus 102

Elezzjoni :enerali 2013 u NET News

TVM

07.15 Motor City Motors: The Asphalter • 08.10 Mythbusters: Hair of the Dog • 09.05 Destroyed in Seconds • 09.55 Extreme Engineering: Oakland Bay Bridge • 10.50 American Guns: Volleygun # Civil War Trade • 11.40 Rattlesnake Republic: Venom is Thicker Than Blood • 12.35 Auction Kings: Ouija Board # Richard Petty Jeep • 13.05 Auction Kings • 13.30 Dealers • 14.25 Gold Rush: Alaska: Never Say Die • 15.20 Gold Divers: Under the Ice: Smoke Under Ice • 16.15 Jesse James Outlaw Garage: Formula • 1 Racer • 17.10 Ultimate Survival: Oregon • 18.05 Man, Woman, Wild: Louisiana • 19.00 How It’s Made: Carburettors • 19.30 How It’s Made • 20.00 Man, Woman, Wild: The High Desert of California • 21.00 Ultimate Survival: Land of the Maori • 22.00 River Monsters: Pack of Teeth • 23.00 Aircrash Confidential: Pilot Fatigue.

07.00 12.00 12.20 14.00 14.10 16.00 16.10 20.00 20.45 23.15 23.40

Melita More

TVM 2

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Private Practice • 12.30 Amazing Race • 13.15 Glee • 19.15 How I Met Your Mother • 19.40 2 Broke Girls • 20.05 Whitney • 20.30 Dallas • 21.15 SMASH • 22.00 VEEP • 22.30 Suits • 23.15 Person of Interest • 00.00 The Mentalist • 00.45 Alcatraz • 01.30 30 Rock.

Biography Channel

melita 411

06.30 Storage Wars: The Drone Wars • 10.00 Pregnant in Heels: Birth-APhobia • 11.00 Pregnant in Heels: Couples Therapy • 12.00 Pregnant in Heels: Daddy Boot Camp • 13.00 Pregnant in Heels: Homebirth with a Side of Placenta • 14.00 Pregnant in Heels: Taming the Tiger and the Terror • 15.00 Pregnant in Heels: When Baby Robots Attack • 16.00 Pregnant in Heels: The Trouble With Twins • 17.00 Pregnant in Heels: Rosie’s Relationship Retreat • 18.00 Pregnant in Heels: Dressing the Diva • 19.00 Pregnant in Heels: Welcome to Hollywood • 20.00 Pregnant in Heels: The Pregnancy Dating Dilemma • 21.00 Duck Dynasty: The Grass & the Furious • 21.30 Duck Dynasty: Fowl Play • 22.00 American Pickers: Urban Cowboys • 23.00 Storage Wars Texas: A Fistful of Auctions • 23.30 Storage Wars Texas: High Tea Tighty.

Eurosport

melita 600, GO Plus 801

08.30 FIS WC Nordic Skiing • 09.00 FIS WC Nordic Skiing: Lahti, Finland: Women’s 10km Classic (live) • 09.45 FIS WC Alpine Skiing: Kranjska Gora, Slovenia: Men’s Slalom 1st Run (live) • 10.30 FIS WC Alpine Skiing: Ofterschwang, Germany: Women’s Slalom 1st Run (live) • 11.15 FIS WC Nordic Skiing: Lahti, Finland: Men’s 15km Classic (live) • 12.15 IBU WC Biathlon: Sochi, Russia: Men’s Relay (live) • 13.45 FIS WC Nordic Ski Jumping: Lahti, Finland: Team HS 130 (live) • 15.30 IBU WC Biathlon: Sochi, Russia: Women’s Relay (live) • 17.00 IBU WC Biathlon • 18.00 UCI World Tour Cycling • 19.00 Cycling • 20.00 Speed Skating • 21.00 FIS WC Nordic Ski Jumping • 22.15 World Title Boxing • 23.45 IBU WC Biathlon.

Eurosport 2

melita 601, GO Plus 802

07.00 Cycling • 08.00 FIS WC Nordic Ski Jumping • 09.30 UCI World Tour Cycling • 10.30 Cycling • 11.30 FIS WC Nordic Ski Jumping • 12.30 FIS WC Alpine Skiing: Kranjska Gora, Slovenia: Men’s Slalom 2nd Run (live) • 13.30 FIS WC Alpine Skiing: Ofterschwang, Germany: Women’s Slalom 2nd Run (live) • 14.30 FIS Freestyle WC Skiing: Oslo, Norway: Ski Cross (live) • 15.30 UCI World Tour Cycling: Paris-Nice: Stage 8 (live) • 17.00 Cycling • 18.00 FIS Freestyle WC Skiing • 18.30 FIS WC Snowboarding • 19.15 IBU WC Biathlon • 21.15 FIS WC Nordic Skiing • 22.00 UCI World Tour Cycling • 23.00 FIS WC Nordic Ski Jumping.

07.00 08.20 08.50 09.00 09.45 10.30 12.30 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 16.00 16.15 16.50 18.00 19.30 19.40

20.10 20.25 20.30 21.00 23.00

melita 101, GO Plus 101

Elezzjoni 2013 A[barijiet Elezzjoni 2013 A[barijiet Elezzjoni 2013 A[barijiet Elezzjoni 2013 A[barijiet American Idol A[barijiet fil-Qosor Malta u Lil Hinn Minnha (r).

melita 104, GO Plus 104

News G[awdex illum Kelma g[all-{ajja Quddiesa. Live Sensilhena The Richard Tucker Foundation Concert Storjografija Ruggers GFA Roundup Starboard Ti;rijiet Biss 3 Pointer Paqpaq Mixage Luxdesign Malta u lil Hinn Minnha A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ Il-{arsa ta’ Ru]ann (id-IX ep.)

Dokumentarji A[barijiet bl-Ingli] Madwarna Kontrattakk Storjografija.

ONE melita 103, GO Plus 103

Il-;urnata kollha a;;ornamenti, diskussjoni u anali]i politika dwar l-andament u r-ri]ultat tal-Elezzjoni :enerali 2013.

Raiuno 06.30 09.30 10.00 10.30 10.55 12.00 12.20

melita 150 GO Plus 201

Unomattina in famiglia Mixitalia Linea verde orizzonti A Sua Immagine Santa messa Angelus Linea verde

13.30 14.00 16.30 16.35 18.50 20.00 20.35 20.40 21.30 23.20 00.50

Tg 1 telegiornale Domenica in - arena Tg 1 telegiornale Domenica in - così è la vita L’eredità Tg 1 Tg Sport Affari tuoi Un medico in famiglia 8 Tg 1 Applausi.

Raidue 07.00 10.10 10.50 11.30 13.00 13.30 13.45 15.40 17.05 17.10 18.10 19.30 20.30 21.00 21.50 22.35 01.00 01.20

melita 151, GO Plus 202

Cartoons Ragazzi c’è voyager A come Avventura Mezzogiorno in famiglia Tg 2 giorno Tg 2 motori Quelli che aspettano Quelli che Tg 2 L.I.S. Stadio sprint 90˚ minuto Il puma. TF Tg 2 notizie NCIS. TF Elementary La domenica sportiva Tg 2 notizie Sorgente di vita.

Raitre melita 11#152, GO Plus 203

07.15 La grande vallata. TF 08.00 Fate largo al moschettieri.

Film ’54 09.55 L’Ispettore Derrick. TF 10.`15 Rai Educational 10.45 Tgr Estovest 11.05 Tgr Mediterraneo 11.30 Tgr Regioneuropa 12.00 Tg 3 12.25 Telecamere 12.55 Rai Educational 13.25 Passepartout 14.00 Tg regione 14.15 Tg 3 14.30 Ritratti 15.00 Tg 3 L.I.S. 15.05 Alle falde del Kilimangiaro 18.00 Per un pugno di libri 19.00 Tg 3 19.30 Tg regione 20.00 Laurel & Hardy: Any Old Port. Film ’32 20.10 Che tempo che fa 21.30 Presa diretta 23.30 Tg 3 23.40 Sostiene Bollani.

Canale 5 08.00 08.50 09.40 10.00 10.55

melita 16#154, GO Plus 205

Tg 5 mattina Le frontiere dello spirito Tgcom Belli dentro. Sitcom Dokumentarju

11.55 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.30 21.00

Melaverde Tg 5 L’arca di Noè Domenica live Avanti un altro!

Tg 5 Striscia la domenica Tristan & Isolde. Film 2006 23.50 Mediterraneo. Film ’90 02.00 Tg 5 notte.

Rete 4 07.00 07.30 08.35 09.20 10.00 11.00 11.30 12.00 12.45 13.00 14.00 14.40 18.55 19.35 21.30 23.40 01.50

melita 14#153, GO Plus 206

Media Shopping Vita da strega Pianeta dinosauri Nuovi giganti Santa Messa Le storie di viaggio a...

Tg 4 Nuove scene da un matrimonio Pianete mare Donnavventura Tg 4 Karol, un papa rimasto uomo. Minisensiela 2005 Tg4 Telegiornale Il comandante Florent Tierra de Lobos Sommersby. Film ’93 Tg 4 night news.

Italia 1 07.50 09.35 10.05 10.35 12.25 13.00 14.00 17.40 18.30 19.00 19.15 21.25 00.35 01.30 02.00

melita 20#155, GO Plus 204

Cartoons Penguins of Madagascar Jetsons Winning London. Film 2001 Studio aperto Sport Mediaset Tin Man. Film 2007 Secondo Jim Studio aperto Così fan tutte. sitcom Into the Blue. Film 2004 Le iene show 2 Broke Girls Californication Sport Mediaset.

La 7 07.00 07.30 09.50 11.05 12.00 12.30 13.30 14.05 14.40 17.00 17.55 20.00 20.30 21.30 23.20

melita 23#156, GO Plus 207

Omnibus Tg La 7 Coffee Break Fuori gusto In cucina con Vissani I menu di Benedetta Tg La 7 Tg La 7 cronache Mosquito coast. Film ’86 The District. TF Rugby. 6 nazioni.

Ingilterra v Italja Tg La 7 In onda I Borgia The Cell. Film 2000

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Televi]joni#Radju

21

Elezzjoni :enerali 2013 radju NET Television Il-;urnata tal-lum se tkun iddominata mill-Elezzjoni :enerali li saret ilbiera[ u li l-g[add tal-voti mi/-?entru fin-Naxxar mistenni jibda g[all-[abta tal-11 ta’ dalg[odu.

Mit-8 ta’ dalg[odu Nathaniel Attard se jkun

qed imexxi programm spe/jali bis-sehem ta’ opinjonisti fl-istudio u jkun hemm il-kollegamenti mal-;urnalisti li se jkunu qeg[din fil-counting hall in-Naxxar biex iwasslu l-g[add tal-voti hekk kif dawn ikunu mag[rufa.

TRISTANO & ISOTTA

Film drammatiku Canale 5 21.30

James Franco u Sophia Myles

(it-tnejn fir-ritratt fuq ix-xellug) huma fost l-atturi protagonisti f’dan il-film tal-2005 b’re;ija ta’ Kevin

Reynolds li hu koproduzzjoni Ingli]a, :ermani]a u tar-Repubblika ?eka.

I]-]ag[]ug[ Tristan, orfni tal-gwerra, ikun trabba fil-palazz tal-futur Re tal-Ingilterra. I]da meta jie[u grazzja u jibda jinnamra ma’ Isotta, it-tifla tas-sovran tal-Irlanda, isir jaf verità li g[alih tkun tal-bi]a’.

Il-film hu twil sag[tejn u [ames minuti.

I RAGAZZI DELLA STORIA THE HOSTORY BOYS (Iris 15.15) - Film Ingli] li n[adem fl-2006 b’re;ija ta’ Nicholas Hytner bi storja li hi ambjentata lura fl-1936. Silvia, li tkun bint is-sinjuri, tibda tinnamra ma’ Angelo, li jkun bin il-foqra.

Naraw x’ji;ri meta hu jkun mistieden g[all-ikel g[and il-familja tag[ha. Fost l-atturi nsibu lil Samuel Anderson u Frances De La Tour.

SOMMERSBY (Rete 4 23.45) - Film drammatiku Amerikan li n[adem fl1993 b’re;ija ta’ Jon Amiel u li g[andu fost l-atturi ewlenin lil Jodie Foser u Richard Gere (it-tnejn fir-ritratt fuq illemin), kif ukoll lil Bill Pullman u James Earl Jones. Il-;rajja to[odna lura fl-1867 fi ]mien gwerra fl-Istati Uniti. Jack Sommers ikun suldat li, meta kul[add beda jg[oddu b[ala mejjet, ji;i lura. I]da jkun bniedem differenti tant li jg[addu anki suspetti li jista’ jkun xi impustur...

Radio 101

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.00 Simulcast ma’ NET Television • 09.30 Focus 101 • 11.00 Simulcast ma’ NET Television • 15.00 Skor • 18.30 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante - Joe Fenech • 22.30 Mid-Dinja tal-Mar/i Nenu Aquilina.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 12.00 u 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00.

Radju Malta

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.20 Jum :did • 07.50 Avvi]i ta’ Mwiet • 08.00 Quddies • 09.00 TVAM • 10.30 Nis;a • 11.00 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Music Express • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 Lino’s Weekender • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Maltin Biss • 22.05 Erre Be • 23.30 Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.33 Ru]arju • 24.00 Classic Hits.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

06.05 ONE Breakfast • 08.00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem • 08.15 ONE Club • 08.50 Mill-:urnali • 10.30 Pajji] li jixraq lil Uliedna • 14.00 Il-{add fuq ONE • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.45 Memorji u Nostal;ija • 22.00 Stetoskopju • 00.00 Music Box. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45.

06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.05 G[aqqad il-Kelma • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.15 Mill-Kotba li Wasslulna • 13.05 Jg[idu Tag[hom i]-}g[a]ag[ • 15.30 Sunday Drive • 19.00 Fi {dan il-Mulej • 19.05 Ru]arju • 19.25 L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek!

A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00.

BBC: 10.00, 14.00, 16.00.

06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine.

A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

THE CELL

07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special.

Thriller ma[dum tajjeb [afna

Radju Marija

102.3 FM

La 7 23.20

09.00 Il-Balomba • 09.30 Djalogu fil-Kon/ilju • 10.00 Verdi - g[ejun ta’ mu]ika • 11.00 Classic FM • 12.00 Laudate Dominum • 14.00 BBC World Service.

Jennifer Lopez (fir-ritratt), kif ukoll Vince Vaughn u Vincent D’Onofrio huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film thriller amerikan li n[adem fl-2000 b’re;ija ta’ Tarsem Singh.

L-FBI jirnexxilha taqbad serial killer fero/i, i]da r-ra;el jaqa’ f’koma qabel ma jg[id fejn qed tin]amm pri;uniera l-a[[ar vittma.

Kif se jaslu biex jiskopru xorta wa[da fejn tinsab?

Kif wie[ed jistenna minn thriller ma[dum tajjeb, dan i]omm lit-telespettatur fuq ix-xwiek sal-a[[ar.

07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus mill-Vatikan u Ru]arju • 12.30 Ru]arju tal-Erwie[ • 13.00 Mill-G]ira tat-3 G[oljiet • 13.30 Mid-Djarju tal-{ajja • 14.00 Il-{add Kumpanij (jinkludi 15.00 Kurunella {niena Divina) • 20.00 Klassi/i u Sagri • 21.00 Magazine • 23.00 {olqa mal-Maltin ta’ Barra • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

Smash Radio

104.6 FM

Calypso Radio

101.8 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music.

06.00 Calypso Breakfast - Mario Fenech • 10.00 Dak Kien }mien John Mallia • 13.00 Goldlen Mix - Louis Fenech • 126.00 Mal-Melodija Maltija - Sephora Zammit • 19.00 Let’s Go - Charmaine Vella • 22.00 Night Shift - Chris Aquilina.

22

Internazzjonali

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

{addiema jpo;;u l-fran li se jintu]aw biex jin[arqu l-voti waqt il-Konklavi li se jibda nhar it-Tlieta fil-Kappella Sistina fil-Vatikan. (ritratt Reuters)

Forsi l-aktar /umnija mag[rufa fid-dinja, dik tal-Kappella Sistina fil-Vatikan, minn fejn minn nhar it-Tlieta g[ajnejn id-dinja se jkunu qed jistennew li jaraw id-da[na l-bajda li tindika li kien elett Papa ;did. (ritratt Reuters)

Il-kontenituri tal-voti li se jintu]aw mill-Kardinali g[all-Konklavi biex ji;i elett is-su//essur tal-Papa Benedittu XVI. (ritratt Reuters)

Fatti dwar il-Kappella Sistina fejn se jsir il-Konklavi Wie[ed mill-fatti interessanti dwar il-Kappella Sistina hu kif din il-kappella [adet isimha. Kienet kummissjonata fl-1475 millpapa ta’ dak i]-]mien, Papa Sistu IV. Il-kappella kienet ma[luqa biex tkun u]ata b[ala kappella g[all-papa, u kienet intenzjonata b[ala sinjal ta’ awtorità papali, li g[adha tirrifletti llum.

L-istorja tal-Kappella Sistina turi li filwaqt li hi wa[da mill-aktar kapulavuri mag[rufa ta’ Michelangelo, wasslet biex l-artist /elebri tilef id-dawl ta’ g[ajnejh.

Meta Michelangelo ntg[a]el biex jo[loq l-affreski, g[allewwel irrifjuta u ma kienx kuntent li jitlaq xog[lu fuq ilqabar g[all-papa.

Fuq ;ewwa talKappella Sistina hu meqjus mill-isba[ u ji;bed lattenzjoni ta’ miljuni ta’ turisti kull sena; mhux listess jing[ad g[al barra g[ax l-arkitettura m’hi xejn spe/jali u hi pjuttost /assa meta wie[ed jikkunsidra ddiversi knejjes u binjiet stori/i o[rajn.

Il-pitturi tal-Kappella Sistina jinkludu disa’ affreski fuq is-saqaf, u dawn l-affreski juru disa’ xeni mill-ktieb tal-:enesi filBibbja. Mill-affarijiet kollha li wie[ed jista’ jag[mel f’Ruma, u kulma toffri lbelt, il-Kappella Sistina hi wa[da mill-attrazzjonijiet favoriti g[at-turisti minn madwar id-dinja.

L-elezzjonijiet papali g[andhom parti s[i[a fil-fatti interessanti dwar il-Kappella Sistina, g[ax din il-kappella hi l-post fejn isiru dawn lelezzjonijiet. Meta jkun elett papa ;did, il-Kulle;; talKardinali jiltaqa’ biex jie[u sehem f’elezzjonijiet privati.

Il-pro/ess kollu hu g[al kollox sigriet, u meta jintg[a]el papa ;did jin[are; du[[an abjad biex Ruma ssir taf li hemm papa ;did.

Michelangelo dam aktar minn erba’ snin biex ipitter is-saqaf tal-Kappella Sistina, u qatta’ [afna minn dan il-[in ipitter mg[awwe; lura fuq scaffolding. Intu]a apparat spe/jali [alli /-/elebrazzjoni tal-Quddiesa setg[et tkun possibbli.

Xena ;enerali tal-Kappella Sistina hekk kif [addiema qed jag[mlu l-a[[ar t[ejjijiet g[all-Konklavi li se jibda nhar it-Tlieta. (ritratt Reuters)

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Internazzjonali

23

IL-VATIKAN

L-a[[ar t[ejjijiet qabel il-Konklavi Issa li nhar il-:img[a filg[axija t[abbar li l-Konklavi g[all-elezzjoni tal-Papa l-;did se ssir nhar it-Tlieta 12 ta’ Marzu, qed isiru l-a[[ar t[ejjijiet fil-Kappella Sistina fil-Vatikan, fejn se jsir il-vot.

Ilbiera[, fil-Kappella Sistina twa[[let i/-/umnija minn fejn se jo[ro; id-du[[an l-abjad li jindika li jkun elett il-Papa. I//umnija hi l-uniku kuntatt malbqija tad-dinja li se jkollhom ilKardinali dwar kif ikun sejjer il-vot. Da[na skura tindika li [add ma jkun g[adu elett.

Il-vot se jsir wara li x-xahar li g[adda, il-Papa Benedittu XVI rri]enja wara tmien snin fit-tmexxija tal-Knisja Kattolika, l-ewwel darba li Papa [a dan il-pass f’dawn la[[ar 600 sena. Il-Papa Benedittu, li g[andu 85 sena, qal li [a dan il-pass g[aliex sa[[tu ma kinitx qed tippermetti li jwettaq dak kollu mitlub minnu b[ala mexxej talKnisja Kattolika.

B’kollox, 115-il Kardinal se jie[du sehem fil-vot sigriet u huma jkomplu jivvutaw sakemm kandidat jikseb ilma;;oranza ta’ ]ew; terzi. Losservaturi qalu li s’issa mhemmx xi kandidat li qed jispikka aktar minn o[rajn.

Qabel il-vot ta’ nhar it-Tlieta, il-Kardinali se jattendu g[allQuddiesa u mbag[ad e]att wara jmorru g[all-ewwel vot.

It-Tlieta se jsir vot wie[ed biss u mbag[ad fil-;ranet ta’ wara, sakemm ikun elett Papa, isiru erba’ votazzjonijiet kuljum sakemm kandidat jikseb tal-anqas 77 vot, ma;;oranza ta’ ]ew; terzi.

L-impjegati tal-Vatikan ilhom g[al dawn l-a[[ar ;img[at ilestu l-Kappella Sistina g[all-vot. Fost l-o[rajn, tpo;;ew i]-]ew; fran li minnhom se jo[ro; id-du[[an

l-abjad mill-karti tal-vot ma[ruqin meta l-Papa l-;did ikun elett.

Min[abba t-teknolo;ija tallum, il-Vatikan po;;a sistema elettronika madwar il-Vatikan li timblokka l-u]u tattelefonijiet /ellulari u ta’ tag[mir ie[or li jista’ jintu]a biex minn ;ewwa l-Kappella Sistina jintbag[tu xi messa;;i g[al barra.

I]da l-Vatikan /a[ad rapport li kienet se ssir tfittxija fuq ilKardinali qabel ma dawn jid[lu g[all-Konklavi.

B’kollox hemm ]ew; fran imqabbdin ma’ /umnija wa[da.

Wa[da minnhom hi tal-azzar – u din ilha tintu]a mill-1939 f’kull Konklavi li sar – u l-o[ra hi elettronika biex tibg[at idda[na s-sewda jew il-bajda.

L-a[[ar elezzjoni, fl-2005 meta kien elett Benedittu, [adet tlett ijiem, u din id-darba nnumru tal-laqg[at li saru qabel ma t[abbar il-bidu tal-Konklavi qed jitqies b[ala riflessjoni talisfidi li g[andha quddiemha lKnisja Kattolika.

Minkejja li suppost ilKardinali ma jistg[ux jg[idu dak li jintqal fil-laqg[at li kien qed ikollhom, l-aktar f’;urnali Taljani, dehru rapporti dwar dak li kien qed ikun diskuss.

I]-]ew; temi li spikkaw laktar kienu r-riforma fil-Kurja u l-Bank tal-Vatikan.

Hemm tama li l-vot mhux se jdum [alli jkun hemm Papa ;did g[all-bidu tal-festi talG[id.

Ma kien hemm l-ebda Konklavi li dam aktar minn [amest ijiem tul dan l-a[[ar seklu, b’[afna minnhom jintemmu wara jumejn jew tlieta.

Il-Papa Benedittu kien elett wara madwar 24 sieg[a li beda l-vot fl-2005 ... u wara biss erba’ votazzjonijiet.

Il-karta tal-vot tal-Konklavi li se tintu]a mill-Kardinali biex jele;;u l-Papa l-;did (Ritratt> Reuters)

Il-Pulizija tat-Tifi tan-Nar iwa[[lu /-/umnija fil-Kappella Sistina minn fejn se jo[ro; id-du[[an li jindika li jkun elett il-Papa (Ritratt> Reuters)

Kur]itajiet dwar il-Konklavi Il-Konklavi jibda bissej[a Extra omnes — Kul[add barra, biex min mg[andux x’jaqsam jo[ro; u j[alli lill-Kardinali wa[edhom fil-Kappella Sistina li tkun imbarrata u jibda l-Konklavi — bi/-/avetta — bl-in[awi kollha mag[luqin bi blokki tal-injam.

L-ebda tag[mir elettroniku ma jit[alla filKappella Sistina u g[al dan ilg[an issir tfittxija tajba filpost.

Dawk li jkunu msakkrin iridu jie[du ;urament ta’ segretezza li l-ksur tieg[u hu kunsidrat gravissimu.

Teknikament, il-Papa l;did mhux bilfors ikun wie[ed mill-Kardinali parte/ipanti g[alkemm la[[ar darba li se[[ dan kien fl-1578 fil-[atra ta’ Urbanu VI. Kull ra;el mg[ammed filKnisja Kattolika hu eli;ibbli.

Fis-seklu 9, mara ]ag[]ug[a :ermani]a ta’ dixxendenza Ingli]a, li kien jisimha Joan, kienet libset ta’ patri u da[let fil-Konklavi… i]da nqabdet.

Biex jag[tu s-sinjal li lKardinali la[qu jew ma la[qux de/i]joni, kienu ju]aw qam[ imxarrab biex id-da[na tkun gri]a u allura jfisser li ma jkunux waslu g[al de/i]joni i]da fi]-]minijiet tal-lum, qed jintu]aw kimi/i biex ma jkun hemm l-ebda dubju bejn da[na skura u da[na bajda.

Ikun hemm g[al-lest: tliet ilbiesi tal-Papa b’daqsijiet differenti biex min jintg[a]el jitlibbes bihom qabel ma jo[ro; fil-gallarija biex, g[allewwel darba, jiffa//ja lillpubbliku fil-kariga ;dida tieg[u.

Meta fl-1978, il-Kardinal Karol Wojtyla tal-Polonja (58 sena) kien elett Papa, kienet ;iet fit-tmiem era ta’ 455 sena

li matulhom dejjem kien elett Papa Taljan. Wojtyla ma kien qed jissemma bl-ebda mod b[ala ‘papabbli’ jew kunsidrat fuq quddiem fost il-kardinali parte/ipanti.

Fl-ewwel 1,100 sena talkristjane]mu ma kienx isir Konklavi i]da laqg[a kbira ta’ nsara u l-Papa kien jitla’ blakklamazzjoni tan-nies.

Minn tmiem it-tnax-il seklu u g[all-95 elezzjoni talPapa minn dak i]-]mien sallum, id-de/i]joni bdiet tittie[ed mill-Kardinali filKonklavi Fl-1513, il-Papa Ljun X, iben Lorenzo de Medici, qatel kardinal kontestant u tefa’ l[abs numru ta’ kardinali, biex ja//erta ru[u li jirba[ il-vot.

Fl-1903, dak li kien ilfavorit, il-Kardinal Mariano Rampolla, inqabe] minn s[abu l-Kardinali fuq ordni talImperatur Awstrijak Franz Josef li e]er/ita d-dritt li kellu li jirrifjuta kwalunkwe kandidat, g[aliex hu kien Imperatur kattoliku, u l-li;i tal-Knisja kienet tag[tih dan id-dritt. Il-Papa li eventwalment la[aq, il-Papa Piju X, kien elimina dan id‘dritt’ ta[t il-piena taliskomunika.

Fi ]mien il-medju evu kienu jkunu madwar tnax ilKardinali li jidde/iedu. Sassittax-il seklu dawn telg[u g[al 70 waqt li l-massimu ta’ kardinali parte/ipanti, tela’ g[al 120 mill-1958 ’l hawn.

G[all-Konklavi, barra lKardinali jid[lu numru limitat ta’ nies: ]ew; sagristani, ]ew; /erimonjieri u ftit sorijiet li jsajru g[all-Kardinali li jag[mlu l-ikla tag[hom fisSala Borgia. F’ka] ta’ b]onn estrem jista’ jissejja[ tabib u jekk ikun hemm il-[tie;a li xi Kardinal jittie[ed l-isptar, dan jit[alla jo[ro; u jista’ jer;a’ jid[ol.

Biex Kardinal ikun elett, sa /ertu ]mien kien me[tie; ]ew; terzi tal-voti u wie[ed, i]da l-Papa :wanni Pawlu II kien ni]]el din ir-regola g[al ma;;oranza sempli/i wara 34 votazzjoni. Benedittu XVI re;a’ dawwar din il-bidla.

L-elezzjoni tal-Papa fl1830 kienet [adet 50 jum biex se[[et waqt li fi]-]minijiet ta’ qabel ;ieli [adet ix-xhur.

Fuq il-vot ikun hemm miktub dan il-kliem: Eligo in Summum Pontificem — Nele;;i b[ala Papa lil ………

Imbag[ad il-Kardinal jikteb isem dak li jkun g[a]el. Jitwi l-vot fi tnejn, jag[mel talba, u jix[et il-vot tieg[u f’kontenitur apposta.

Il-Kappella Sistina kienet ilha tintu]a g[all-elezzjoni talPapa, mhux b’mod fiss, sa mill-1492 i]da mill-1870 ’l hawn baqg[et tintu]a hi biss.

G[alkemm il-Kappella Sistina hi post mill-isba[ g[al okka]joni b[al din, ma kinitx tipprovdi spazju tajjeb bi]]ejjed g[al numru daqshekk kbir ta’ Kardinali biex jg[ixu g[al xi jiem, billejl b’kollox u, allura, ;ieli sa[ansitra ntu]aw spazjijiet strambi fosthom kmamar li kienu jservu ta’ k/ina, uffi//ji, ni/e/ u, sa[ansitra fi kmamar li kienu jservu b[ala ‘kmamar tal-imbarazz’.

Jing[ad li ambjent daqshekk klawstrofobiku kien i[e;;e; biex il-Kardinali jaslu g[al konklu]joni malajr biex je[ilsu minn dik l-iskumdità.

Fl-1978, il-Kardinal Siri kien qal li dak l-ambjent kien jixba[ lil ‘qabar bla arja’.

Fl-2005, ta[t il-Papa :wanni Pawlu II, inbena dormitorju di/enti bi spi]a ta’ 20 miljun ewro fid-Domus Sanctae Marthae biex ilKardinali jkunu jistg[u jg[ixu dawk il-jiem b’mod di/enti.

24

Internazzjonali

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 L-ITALJA

Jitnaqqas il-credit rating tal-pajji] min[abba r-ri]ultat elettorali

L-INDJA> Ra;el iwaddab l-ilma fuq nar li ]viluppa f’zona fqira ta’ Bhubaneswar. (Ritratt> Reuters)

IL-KOREA

L-a;enzija tal-credit rating, Fitch, naqqset il-marka ta’ fidu/ja g[all-investiment flItalja min[abba l-in/ertezza li hemm fil-pajji] b[ala ri]ultat tal-elezzjoni ;enerali li g[adha kemm saret – elezzjoni li fiha ma [are; l-ebda rebbie[ /ar u hemm diffikultajiet kbar biex ikun iffurmat Gvern.

Il-Fitch, wa[da mit-tliet a;enziji ewlenin tal-credit rating, semmiet ukoll b[ala ra;uni, ir-ri/essjoni kbira, kif ukoll id-dejn li kull ma jmur qed ji]died.

Il-Fitch ni]]el il-credit rating tal-Italja g[al BBB-plus bi tbassir negattiv, u dan kabbar il-possibbiltà li meta jer;a’ jo[ro; rapport dwar l-Italja, se jkun hemm downgrade o[ra.

Fi stqarrija, il-Fitch qalet li ir-ri]ultat inkonklussiv talelezzjoni Taljana li saret bejn l-24 u l-25 ta’ Frar, hemm ftit possibbiltà li jkun hemm Gvern stabbli fl-Italja. Apparti l-in/ertezza politika, dan kompla jhe]]e] l-ekonomija, li tinsab f’re/essjoni.

L-elezzjoni tat ri]ultat

inkonklussiv – bi/-/entru xellug jirba[ il-Kamra tarRappre]entati i]da mhux isSenat, u g[alhekk jekk ikun hemm gvern, dan mhux se jkun jista’ ja[dem g[aliex g[andu b]onn il-kontroll tasSenat.

B’reazzjoni g[addowngrade, it-Te]or Taljan qal li l-in/ertezza politika kienet parti normali tad-demorkazija.

Intqal ukoll li l-Italja kienet se ssir soluzzjoni g[all-problemi politi/i u b’hekk ikompli lpro/ess tar-riformi.

L-ekonomija Taljana ilha sejra lura g[al [afna snin. Ilpajji] ilu f’ri/essjoni minn nofs l-2011, u mhux mistenni jara lekonomija tikber sa tal-anqas lejn tmiem din is-sena.

Il-Fitch qalet li bl-ekonomija batuta t[alli pi] kbir fuq ilfinanzi pubbli/i, hi qed tara li d-dejn tal-Gvern – it-tieni lakbar fl-Unjoni Ewropea wara tal-Gre/ja – din is-sena se jil[aq il-130 fil-mija ta’ dak li jipprodu/i l-pajji].

Is-sitwazzjoni politika flItalja ilha sta;nata mill-

elezzjoni. Dan, wara li l-partit ta/-5 Stelle g[andu l-bilan/ tal-poter f’idejh u ma jridx jing[aqad ma’ [add mill-partit stabbiliti, la ta/-/entru-xellug u lanqas ta/-/entru-lemin.

Il-Parlament Taljan se jiltaqa’ fil-15 ta’ Marzu, u lPresident Giorgio Napolitano se jkollu konsultazzjonijiet mal-mexxejja tal-partiti biex jara jekk jistax jin[oloq Gvern.

Jekk le, aktarx li l-pajji] se jkollu jer;a’ jmur jivvota f’temp ta’ ftit xhur.

I]-]ew; a;enziji ewlenin lo[rajn: Standard & Poor’s jikklassifika l-Italja f’livell ta’ BBB-plus ukoll, u l-Moody’s f’livell ta’ Baa2; it-tnejn li huma g[andhom tbassir negattiv g[all-;ejjieni ekonomiku Taljan.

F’din is-sitwazzjoni hemm periklu kbir li l-investituri se jkollhom i[allsu aktar fl-Italja.

Li jg[odd issa jekk a;enzija Kanadi]a tal-credit rating, idDBRS, ukoll tag[milx downgrade tal-Italja mil-livell A – dan iwassal biex jg[olli lispi]a tas-self tal-Italja.

L-a;ir tal-Korea ta’ Fuq L-E:ITTU hu ina//ettabbli – Ban Ki-moon Problemi fil-Kanal ta’ Suez It-tielet splu]joni nukleari li wettqet il-Korea ta’ Fuq u ttheddid ta’ azzjoni militari “huma totalment ina//ettabli”, qal Ban Kimoon, is-Segretarju :enerali tan-Nazzjonijiet Uniti.

Is-Segretarju :enerali tanNazzjonijiet Uniti, li hu millKorea ta’ Isfel, [e;;e; ukoll lill-Korea ta’ Fuq biex titma’ lin-nies tag[ha u tfittex il-pa/i mal-Korea ta’ Isfel.

Nhar il-{amis, il-Korea ta’ Fuq heddet lill-Istati Uniti li tattakkahom bl-armi nukleari u [assret ftehim g[all-waqfien mill-;lied li kellha malAmerikani u li bih kien waqaf il-;lied wara l-Gwerra talKorea, bejn l-1950-53.

Dan se[[ wara li l-Korea Komunista fit-12 ta’ Frar wettqet it-tielet splu]joni nukleari bi prova s’issa bi sfida g[ar-ri]oluzzjonijiet tanNazzjonijiet Uniti, u dan wassal g[al aktar sanzjonijiet tan-Nazzjonijiet Uniti kontra

r-re;im ta’ dan il-pajji].

F’kummenti lill-;urnalisti, Ban, eks Ministru talAffarijiet Barranin tal-Korea t’Isfel, qal li kien isib dan kollu ina//ettabbli, u ssitwazzjoni Koreana kienet sfida kbria g[all-komunità internazzjonali.

Ban qal li fil-Korea ta’ Fuq kien hemm kri]i umanitarja serja u [afna nies kienu qed ibatu l-;u[.

Hu ]ied li f’pajji]u g[adu kemm kien elett President ;did u din kienet opportunità g[at-tmexxija ta]-]ew; Korei biex jibdew diskussjonijiet serji dwar kif jista’ jkun hemm ir-rikon/iljazzjoni bejniethom u titnaqqas ittensjoni fil-peni]ola Koreana, u anki bil-possibbiltà tarriunifikazzjoni ta]-]ew; pajji]i.

I/-?ina, l-uniku alleat talKorea ta’ Fuq, [e;;et g[allkalma tal-partijiet kollha involuti fil-kri]i pre]enti.

Hemm t[assib g[at-tba[[ir tul il-Kanal tas-Suez hekk kif kompliet il-vjolenza f’Port Said min[abba kundanna g[all-mewt lin-nies tallokal, u wara li lbiera[, xi persuni [allew xi lane/ mill-irmonk bit-tama li jin;arru millkurrent u j[arbtu l-ivvja;;ar tal-vapuri.

Kien hemm ukoll eluf ta’ dimostranti li mblukkaw il-vapuri li j;orru l-karrozzi minn na[a g[al o[ra tal-Kanal.

Dan, wara li qorti kkonfermat il-piena tal-mewt g[al 21 ]ag[]ug[ partitarji tat-tim tal-football ta’ Port Said min[abba xi in/identi vjolenti li kien hemm waqt log[ba football.

Aktar tard matul il-;urnata tal-biera[, ilPulizija ;abru [afna mil-lane/ li n[allu, u sa tard ilbiera[ kienu qed jippruvaw ji;bru l-a[[ar tnejn.

Port Said, fid-d[ul fit-Tramuntana tal-Kanal tas-Suez, dan l-a[[ar kien lok ta’ [afna protesti vjolenti minn mindu f’Jannar ing[atat il-piena tal-mewt min[abba xi mwiet waqt irvell fi stadium tal-football f’Port Said, is-sena li g[addiet, u li fih tilfu [ajjithom 70 persuna.

I]da minkejja l-inkwiet kollu li kien hemm f’Port Said, kien hemm qbil li ma jkunx hemm protesti fil-Kanal. Il-Kanal ta’ Suez hu sors ewlieni ta’ xog[ol g[an-nies tal-lokal, apparti sors importanti ta’ flus g[all-E;ittu.

Sadattant, il-Ministeru tal-Intern E;izzjan iddikjara stat ta’ emer;enza fil-peni]ola tasSinai min[abba informazzjoni li xi militanti Islami/i kienu qed ilestu biex jattakkaw lillpulizija stazzjonati hemmhekk.

Il-KENJA

Kenyatta elett President Uhuru Kenyatta, li kien mixli dwar reati kontra l-umanità, kien iddikjarat ir-rebbie[ tal-elezzjoni Presidenzjali fil-Kenja. Hu kien elett g[al ftit voti li bihom evita li jkun hemm it-tieni fa]i tal-votazzjoni f’elezzjoni li qasmet il-pajji].

Kenyatta hu iben il-President li kien [oloq il-Kenja. Hu jinsab mixli min[abba l-vot kontroversjali tal-2007, li kien wassal g[al [afna vjolenza fil-pajji].

Bir-reb[a ta’ Kenyatta, il-Kenja se ssir it-tieni pajji] Afrikan wara s-Sudan fejn fit-tmexxija tal-pajji] hemm persuna mixlija mill-Qorti Kriminali Internazzjonali.

IR-RENJU UNIT> Klieb tar-razza ‘Maltese’ jitlestew g[all-;urija waqt il-Crufts Dog Show, f’Birmingham. (Ritratt> Reuters)

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

’

’ ;ewwa

F pa;ni ta

26-27 Letteratura

28 Il films tal KRS -

-

fis-swali ta/-/inema

Lejn Pontifikat ;did • Ara pa;ni 30 u 31

29 Il-BOV Opera Festival

Il-Papa Emeritus Benedittu XVI isellem lill-pubbliku fl-a[[ar dehra tieg[u fil-gallarija tal-Vatikan [mistax ilu. Fir-ritratt ]g[ir isfel, wie[ed mill-mi;emg[a jwassal messa;; lill-Papa li nnuqqas tieg[u se jin[ass. (Ritratti> Reuters)

26 COLLAGE LETTERATURA

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Kif isse[ibt fl-Akkademja tal-Malti (1) Dari, daqs tliet de/enni qabel ma sar it-taqlib il-kbir flAkkademja tal-Malti taddisg[inijiet u d-de/ennju li segwa, kien unur wisq mixtieq, imfittex u sa[ansitra mxennaq minn bosta individwi li kellhom f’qalbhom /ertu rispett lejn il-lingwa u l-letteratura tag[na l-Maltin, li xi darba jing[a]el g[as-s[ubija fi [dan din l-g[aqda presti;ju]a Maltija.

Jekk m’iniex sejjer imqarraq, jidhirli li ma kienx ji;i millkandidat innifsu biex japplika g[as-s[ubija f’din il-g[aqda tal-Ilsien Malti. G[andi limpressjoni li din id-distinzjoni kienet titwieled minn [dan le]ekuttiv tal-Akkademja stess, li ta[tar individwi minn qalb dik il-kotra li tkun kisbet /erta distinzjoni f’xi qasam li kien jappartieni l-lingwa Maltija.

Impenjat favur il-Malti Fil-ka] tieg[i, Malti miftum minn art twelidi u art trobbiti, noqg[od fin-na[a l-o[ra taddinja, mixg[ul kollni kemm jien bid-dehwa u l-[e;;a g[al dan l-ilsien antik u g[ani, sa mis-sittinijiet nofsana tas-seklu li g[adda, kont impenjajt ru[i b’/erti passi po]ittivi favur ilMalti, minkejja li kont ninsab maqtug[ ;eografikament, spiritwalment, kulturalment u

so/jalment minn kulma hu Malti siewi.

Ma kellix spalla fuq xiex nistrie[. Ma kellix ma’ min nifta[ qalbi, ma’ min infawwar g[ommti f’kulma kien g[addej minn g[ala [susi fejn jid[ol kulma f’g[ajnejja kien tajjeb fil-karattru Malti. – X’g[amilt?

Wa[di ma’ [sibijieti, fittaqtig[ tal-;ibdiet kromo]omali ta’ ]g[o]iti maskili, flimkien mal-isfond, g[adu frisk frisk ;o fija wara tliet snin skorruti fis-Seminarju Minuri tal-Furjana u trobbija ultra kattolika f’ra[al twelidi f’{’Attard b[ala abbati u TalMu]ew, bdejt insus u ng[arrex

minn Roderick (Rigu) Bovingdon

Riproduzzjoni tad-diploma ta’ s[ubija fl-Akkademja tal-Malti, mog[tija lil Roderick (Rigu) Bovingdon f’Novembru tal-1968, kwa]i 45 sena ilu

’il fejn se nag[ti s-salt g[al futurija.

Minn hawn u minn hemm kont smajt li mhux bog[od wisq mnejn kont noqg[od f’Sydney, kien infeta[ qasam tas-So/jetà tal-Mu]ew. U d[alt mag[hom b[al spe/i ta’ salvagwardja psikolo;ika so/jali; ta’ lqug[ spiritwali mill-ambjent aljeni Awstraljan li kont sibt ru[i fih.

I]da xorta wa[da ma kontx kuntent. Mhux darba u tnejn g[addieli minn mo[[i li ner;a’ lura lejn Malta g[al kollox.

Imma dan kien jirrikjedi li nabbanduna lil [uti kollha u ’l;enituri waqt li f’Malta ma kellix ma’ min immur noqg[od g[ajr iz-zijiet, li huma stess kellhom il-familji tag[hom x’jindukraw. U g[ax-xog[ol x’kont se nag[mel Malta? Fejn kont se nsib na[dem?

Fl-a[[ar qtajtha li ner;a’ nid[ol f’Seminarju lokali u nkompli nit[arre; g[as-

sa/erdozju. U d[alt malPatrijiet Kapu//ini fejn domt daqs sena novizz.

Fin-niket wa[dieni tal-qalb ta’ qalbi, wara xi sena [ri;t mis-Seminarju tal-Kapu//ini tal-Assunzjoni fis-subborg rustiku ta’ Plumpton, New South Wales (fejn kont qg[adt nissara mal-kuxjenza ]ag[]ug[a tieg[i nkomplix g[as-sa/erdozju), u ta’ ;uvni li kont, bdejt infittex il-kumpanija ta’ ]g[a]ag[ Maltin b[ali.

Fejn kont noqg[od mal;enituri tieg[i fis-subborg ta’ Rozelle, kienu skarsi l-Maltin.

Imma x-xorti ffavorietni u ltqajt ma’ ;gajta ;uvintur, ilkoll Si;;iwin, li kienu joqog[du flimkien ;o dar mhux imbieg[da minni. Kienu ;uvintur bilg[aqal, g[alkemm mhux tfal ta’ skola, i]da kienu Maltin, u tal-affari tag[hom.

Kont niltaqa’ mag[hom nhar ta’ {add filg[odu wara l-Quddies u x’aktarx konna nispi//aw

no[or;u xi [ar;a flimkien, fejn jitfag[na r-ri[. Dan kollu ;ara bejn is-snin 1959 u l-1961.

Bl-isfond skolastiku li kont ;arrejt mieg[i fl-art il-;dida tieg[i minn Malta, u aktarx ukoll il-g[aliex kont minni nnifsi mi;bud [afna lejn il-qari serju u t-tag[lim, wara li tlaqt minn malKapu//ini, g[amilt e]ami pubbliku u d[alt nit[arre; ta’ Infirmier Psikjatriku (Psychiatric Nurse).

Kont g[al qalbi mhux ftit f’dan l-impjieg il-g[aliex hemm sibt /ertu wens intellettwali flistudju professjonali talPsikolo;ija Klinika u lPsikjatrija. I]da balle/, inkontrajt ]ew; intoppi [oxnin f’dan lambjent so/jali ;did tieg[i.

F’dik il-professjoni medika ma kien hemm assolutament [add Malti ma’ min jien stajt, xi kultant, nista[ja f’xi daqsxejn ta’ nostal;ija dwar dik il-Malta li kont [allejt warajja, u li kienet g[adha friska ;o fija.

Dak kien l-ewwel intopp li ma]-]mien kien irnexxieli nispostah bil-[biberiji ;odda li kont sawwart ma’ s[abi infermiera, kwa]i lkoll Awstraljani. {afna minnhom kienu ;uvintur (u anki xebbiet, sintendi) mill-kantri (country); ulied il-buxx Awstraljan!

Niftakar kont nitg[axxaq nisma’ u nixtarr dik l-idjoma rikka kampanjolistika tag[hom tant, li kien irnexxieli nindiehes mag[hom b’/ertu mod li a//ettawni g[al li kont; Malti ta’ dixxendenza m[allta, parti Ingli]a. Anki d-deskrizzjonijiet tal-[ajja u t-trobbija rurali tag[hom kienet taffaxxinani.

Imma l-intopp l-ie[or kien wisq aktar diffi/li biex neg[lbu.

Kienet problema ta’ kuxjenza,

ta’ indottrinazzjoni ultra Kattolika li trabbejt fiha Malta.

X’irrid infisser b’dan? – G[al min xi darba qara xi test talpsikanalista Sigmund Freud u jqabbel it-teoriji tieg[u mattag[lim reli;ju] li trawwimna fih Malta, ma jdumx ma jifhem fehmti. L-istudji tag[na b[ala infirmiera alljevi kienu ba]ati filparti l-kbira tag[hom fuq ittag[lim ta’ Sigmund Freud.

Id-duttrina ta’ Freud kienet ba]ata fuq il-[olm u limma;inattiva sesswali filbniedem. Minkejja t-trobbija Lhudija tieg[u, Freud mhux biss ma kienx reli;ju] imma kien ateu u antagonistiku lejn irreli;jon umana.

Imma;inaw lili, bl-isfond reli;ju] ultra kattoliku Malti tieg[i, f’salt wie[ed insibni mg[addas sa ru[i fi skola ta’ [sieb g[al kollox il-kontra ta’ kulma kont g[adni ng[o]] b’van;elu!

Esperjenza ta’ taqlib fundamentali Kienet esperjenza ta’ taqlib laktar fundamentali fija din.

Kienet duwa mill-iqras li g[allewwel ittollerajt, b’mo[[ nofsu mag[luq, sa ma bdejt napprezza li mhux l-umanità kollha hi omo;enja; mhux kul[add jifhimha b[ali.

I]da sa ma wasalt fl-istadju ta’ a//ettazzjoni, issa b’mo[[ miftu[ g[al kollox, il-konflitti morali ta’ ;o fija kont in[osshom insuperabbli. Li kien jiffavorini g[al din id-dispo]izzjoni kienu lg[atx g[at-tag[lim u g[at-tag[rif ;did, innati fija minn qaddisi.

Biex tkompli tag[qad, dak issu;;ett tal-qasam mediku li kont

d[alt g[alih kien kollu kemm hu dwar l-intellett uman; dwar mo[[ il-bniedem fl-im;iba anormali tieg[u. Kien mitfug[ fuq meta l-[sieb uman jitfixkel fit-ta[bil tal-[ajja u kull abnormalità li x-xjenza kienet g[arfet sa dak i]-]mien.

■

It-tieni parti ta’ din il-kitba tidher nhar il-{add li ;ej.

COLLAGE LETTERATURA 27

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

‘Strada Stretta’ bl-Ingli] jinsab g[all-bejg[ Il-ver]joni bl-Ingli] tal-ktieb Strada Stretta: It-Triq li Darba Xeg[let il-Belt” – li kien intlaqa’ tajjeb [afna millqarrejja Maltin – jinsab g[allbejg[.

Il-ktieb, li issa jismu Strada Stretta ‘The Gut’ which once lit up Valletta, inqaleb blIngli] minn George Cini, lawtur li kiteb il-ktieb bilMalti.

Din l-edizzjoni g[andha listess stampa ta’ quddiem b[all-ori;inal bil-Malti imma l-format hu kemxejn i]g[ar biex ikun iktar komdu g[allqarrej.

Il-ktieb, stampat minn Allied Publications, jista’ jinxtara ming[and il-librara u ming[and www.bdlbooks.com. Minbarra g[add ;mielu ta’ ritratti li jmorru lura g[exieren ta’ snin, il-ktieb fih sett ta’ akwarelli ta’ Paul Caruana li jkomplu jag[tu [ajja lil dawn irrakkonti.

F’da[la g[all-ktieb, ilProfessur Carmel Cassar millInstitute of Tourism, Travel

and Culture fl-Università ta’ Malta, isemmi kif waqt l-ikla ta’ nofsinhar f’wie[ed milleqdem kulle;;i fl-Ingilterra, introdu/ewh ma’ Ingli] imda[[al fi]-]mien.

“Dar-ra;el staqsieni minn fejn jien. G[idtlu li trabbejt ilBelt. Minkejja l-fatt li ]ar Malta kemm-il darba, qalli li qatt ma jista’ jinsa l-ewwel lejl li qatta’ f’din il-g]ira.

“Dan kien lejn l-a[[ar tal{amsinijiet, meta flimkien ma’ [abib ikbar minnu li kien inkarmat dwar Strada Stretta qattg[u l-ewwel lejl f’dit-triq li l-ba[rin Ingli]i kienu jsej[ulha ‘The Gut’. Qalli li dak l-ewwel lejl kien xokk.

“Qattg[u lejl ikantaw, jieklu u jixorbu fil-kumpanija ta’ nies i[obbu l-mu]ika u ]-]fin, nisa u r;iel ta’ karattru dubju], u skoss ba[rin u suldati minn diversi pajji]i... Qatt f’mitt sena ma stennejt li waqt din likla f’wie[ed mill-iktar kulle;;i antiki u presti;ju]i flIngilterra kont se nispi//a nitkellem fuq Strada Stretta,” jirrakkonta l-Prof. Cassar.

Qalb tal-{adid Jidher li m’g[adx g[andek twemmin fl-im[abba tieg[i Din im[abbti ma tridhiex Ilek tarmiha u ]]ebla[ha sa mill-bidu U issa li wasalna fit-tmiem X’inhu l-[sieb li se tie[u mieg[ek^ Huwa [sieb ta’ dispja/ir G[al dak kollu li int jew jien ;arrabt^ Jew wie[ed ta’ ser[an G[ax mhux se nkun hemm aktar Biex infakkrek f’kemm irridek^ Id-destin se j[alli kollox f’idejk Se jag[tik il-kontroll li tixtieq U se je[ilsek minn dan ix-xewk u dawn l-g[ollieq Li we;;g[uk, rabtuk u fixkluk U tellfulek il-[in Issa se tinsa l-qrid tal-qlub imnikktin U l-poeziji li nkitbu g[alik B’im[abba liema b[alha F’mumenti mill-eternità Mumenti li se jibqg[u jin;arru mar-ri[ Daqslikieku kienu l-kantaliena mdejqa tieg[u f’;urnata xitwija nieqsa minn kull ;miel u sabar u tax-xemx id-dija Din l-im[abba tieg[i Se ne[odha mieg[i U l-poe]iji se jinkitbu mill-;did Se jistg[a;bu u se jistaqsu G[aliex g[andek qalb tal-[adid^ Melanie Camilleri

Skont is-Sur Cini: “Strada Stretta g[adha sal-lum tqanqal il-memorji ta’ eluf ta’ ba[rin u membri tas-servizz minn bosta pajjizi tad-dinja, imma l-aktar Ingli]i u Amerikani.

Dawn kienu jqattg[u l-[in liberu tag[hom f’din it-triq jixorbu, jisimg[u l-mu]ika u jiddevertu.

“Dawn il-memorji jer;g[u jitqanqlu permezz talistejjer u r-rakkonti [ajjin u kuluriti – li hemm fil-ktieb – minn fomm diversi protagonisti li qalg[u lg[ajxien tag[hom fi Strada Stretta.”

Il-ktieb jinkludi wkoll mappa tal-Belt biz-zoni qrib Strada Stretta biex tg[in lil min mhux mid[la tal-Belt biex i]urhom u jara fejn kienu jg[ixu bosta nies madwar 60 sena ilu.

• Tista’ tkellem lil George Cini fuq gcini400@gmail.com jew billi //empel 99430578.

Il-qoxra tal-ver]joni bl-Ingli] tal-ktieb dwar Strada Stretta

28 COLLAGE CINEMA

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

A Good Day to Die Hard Il-pulizjott John McClane (Bruce Willis) jer[ilha lejn Moska meta ibnu ji;i arrestat dwar qtil, imma hemmhekk isir jaf li dan, Jack (Jai Courtney), huwa a;ent tas-CIA li mar fir-Russja fuq missjoni sigrieta.

Din tkun tinkludi politikant Russu ambizzju] bi pjan fa[xi, u eks kompli/i tieg[u kriminal, Komarov

(Sebastian Koch), li wasal biex jg[addi ;uri. Il-politiku jmur jheddu l-

[abs biex ma jikxifx dak li jaf u li kellu file mo[bi dwaru.

Meta jinduna li dan it-theddid ma kien se jwasslu mkien, il-politikant jattakka l-bini tal-qorti fl-ewwel minn sensiela ta’ sekwenzi spettakolari u splussivi fil-veru sens tal-kelma, biex

ja[taf lil Komarov.

Imma dan il-pjan jisfaxxa hekk kif ikun Jack li ja[taf lil Komarov u j[arrbu, bin-nies tal-politikant ji;ru warajhom b’karozza armata kbira, u b’John ji;ri wara dawn, biex isalva lil ibnu.

B[all-films kollha Die Hard li Willis [adem qabel, dan hu mimli

b’sekwenzi inkredibbli ridikoli ta’ azzjoni u stunts perikolu]i li Willis, li qorob is-60 sena, ftit g[amel minnhom hu stess.

Li kieku kellna nsibu tliet kelmiet g[all-film, infatti, konna nu]aw “splu]joni wa[da kbira”, g[ax wara kollox hekk hu: sku]a g[all-azzjoni u spettaklu.

Movie 43

I Give It a Year Suppost din hi dik li sej[ulha anti-romcom, jew kummiedja romantika li tmur kontra dak li soltu naraw f’kummiedji simili. Nibdew mill-isem talfilm, Give It a Year, din hija rimarka li tag[mel fil-bidu tal-film l-o[t /inika talg[arusa waqt it-tie;.

Il-film jibda bi/-/erimonja ta]-]wie; bejn Nat (Rose Byrne) b’karriera ta’ su//ess fir-reklamat, u l-kittieb Josh (Rafe Spall), i]da wara sekwenza tat-tie; mill-aktar sinjur, insibu lill-koppja li

wara disa’ xhur tintasab quddiem konsulenta biex tipprova tikkonvin/iha jag[tu /ans ie[or li]-]wie; qabel jinfirdu.

Minn hawn jibdew sensiela ta’ flashbacks li juruna x’wassalhom s’hawn, hekk kif spiss jibdew jiddubitaw huma stess jekk g[amlux sew li ]]ew;u.

Din is-sitwazzjoni xejn ma ti//ara hekk kif ma’ Nat jipprova jaqbad klijent sinjur Amerikan (Simon Baker), filwaqt li Josh isib li g[adu

(KRS – 16)

j[oss xi [a;a lejn l-eks ma[buba tieg[u (Anna Faris).

F’din il-kummiedja Ingli]a Ralph Spall ma jistax ma jfakkrekx f’[add inqas minn attur ie[or Ingli], Hugh Grant. G[andu timing komiku mill-aqwa ta’ wie[ed li fa/ilment xi [add japprofitta ru[u mill-karattru twajjeb tieg[u.

L-interpretazzjonijiet lo[ra huma ;eneralment tajbin ukoll, u t-tmiem talfilm mhuwiex tas-soltu.

(KRS – 12)

(KRS – 18)

G[al ra;unijiet li jifhmuhom huma biss kien hemm u se jkun hemm min jid[ak hu u jara dan il-film maqsum f’g[add ta’ episodji qosra vulgari, i]da s-sabi[a, jew a[jar il-kerha, hi li dawn jippu]aw ta’ xi [a;a differenti mill-iskart (biex nu]aw kelma pulita) meta fil-fatt jixbhu lil xi ]ew; xadini antipati/i u di]gustanti l-[in kollu jissuttawk, appuntu, bil-[mie; li jippurgaw.

Daqshekk jimbuttak dan il-film li g[aldaqstant ma tifhimx kif atturi b[al Richard Gere, Kate Winslet, Gerard Butler, Halle Berry, Dennis Quaid, Anna Faris u Hugh Jackman ;ew konvinti ja[dmu fih. Ma rridux nemmnu li kienu argumenti finanzjarji, g[ax minbarra li fuq il-film ma ntefqux miljuni kbar, u veru li ninsabu fi kri]i mondjali, imma ]gur mhumiex daqstant iddisprati.

B’xorti tajba hawn Malta l-udjenzi ta/-/inema mhumiex, tne[[i forsi lil dawk li po;;ew il-film ie[or banali u vulgari b[al Ted fis-6 post tal-klassifika tal-KRS g[all-2012 wara li marru jarawh!

L-isku]a g[al dan kollu hi /ajta li ]ew; adolexxenti jag[mlu lil tfajjel iffissat fuq il-kompjuter u l-informatika, li jikkonvin/uh ifittex fl-internet film bl-istess isem ta’ dan, u li suppost kull pajji] kien qed jibbanjah g[ax kien perikolu] daqs il-film tat-tkexkix The Ring… g[al min jiftakru.

Intemmu b’kelma wa[da “gosti!”

COLLAGE KULTURA 29

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Is-sopran Gillian Zammit fit-tieni parti tal-festival

Cliff Zammit Stevens fil-parti ta’ Beppe fil-‘Pagliacci’

Mnozil Band – li se jag[tu spettaklu fit-Teatru Manoel f’Mejju li ;ej

Id-direttur mu]ikali Damiano Binetti

‘Pagliacci’ u ‘Cavalleria Rusticana’ fit-Teatru Manoel din il-;img[a }ew; operetti, La Cavalleria Rusticana u I Pagliacci, se jkunu l-qofol tat-Teatru Manoel BOV Performing Arts Festival fl-14 u s-17 ta’ Marzu.

B’direzzjoni ta’ Denise Mulholland, ilproduzzjoni Pagliacci hi operetta Taljana ta’ ]ew; atti mill-pinna ta’ Ruggero Leoncavallo.

Din tibqa’ l-kapulavur ta’ Leoncavallo li ttellg[et g[all-ewwel darba f’Milan fl-1892 ta[t iddirezzjoni ta’ Arturo Toscanini.

Min-na[a l-o[ra, La Cavalleria Rusticana, ta[t id-direzzjoni ta’ Nanette Brimmer, hi operetta ta’

att wie[ed ta’ Pietro Mascagni u b’librett ta’ Giovanni Targioni-Tozzetti u Guido Menasci, meqjusa b[ala wa[da mill-klassi/i ta’ ]mien irreali]mu fl-Italja.

B[ala parti mill-programm edukattiv Toi Toi, se jkun hemm sessjoni qabel is-serata li tinkludi introduzzjoni dwar dawn l-operetti.

It-tieni avveniment tal-BOV Performing Arts Festival hi s-serata tant mistennija mill-MNOZIL Brass Band li se ssir f’Mejju. Sa mill-1996, din ilbanda g[amlet kun/erti regolari madwar id-dinja

f’postijiet b[al Musikverien Wien, KKL Luzern, The Royal Albert Hall u l-Burgtheater fi Vjenna, fost l-o[rajn. Din hi brass band mag[mula minn umori]mu u mu]ika mill-isba[.

It-tielet parti tal-festival hi Lieder Recital ming[and is-sopran Maltija Gillian Zammit li se tkun akkumpanjata fuq il-pjanu minn Lucia Micallef.

Il-biljetti jistg[u jinxtraw online minn www.teatrumanoel.com.mt jew mill-booking office tat-Teatru Manoel fuq 21246389.

‘IN:ORRU LILL-MULEJ FIT-TRIQAT TAL-{AJJA’

Serata Mu]iko-Letterarja Sagra fl-Iskola Sekondarja tal-Mosta L-G[aqda Filantropika Talent Mosti se tippre]enta serata Mu]iko-Letterarja Sagra bit-tema In;orru lillMulej fit-Triqat tal-{ajja, nhar il-{add li ;ej, 17 ta’ Marzu, fis-7.00 p.m fitTeatru tal-Iskola Sekondarja Bniet, il-Mosta, mag[rufa a[jar b[ala Lily of the Valley Secondary School.

Jie[du sehem qarrejja mag[rufa waqt li t-talenti mu]ikali se jkunu f’idejn Anne Marie Agius.

Fi tmiem is-serata lG[aqda se tippre]enta donazzjoni lil Puttinu Cares.

Wara din l-attività, firRazzett tal-Marki], li hu ?entru ta’ Kultura Nazzjonali, se tkun imnedija

uffi/jalment il-15-il edizzjoni tal-Wirja talPassjoni bis-sehem ta’ diversi artisti.

Se jkunu esebiti xog[lijiet artisti/i li jinkludu pittura fuq l-injam, arti fuq ir-ram, kwadri antiki, xog[ol bilcross-stitch, skultura, vari tat-terracotta, basso riliev u platti mpittra, kollox bittema tal-:img[a Mqaddsa.

Il-wirja se tkun miftu[a bejn it-18 u l-31 ta’ Marzu. {inijiet tal-ftu[: Kuljum mill-5.30 p.m. sad-9 p.m.; {amis ix-Xirka mill-5.30 p.m. sal-11 p.m., il-:img[a l-Kbira mill-10 a.m. sa nofsinhar, {dud mill-10 a.m. sa nofsinhar. D[ul bla [las u parking mhux problema.

30 COLLAGE ATTWALITÀ

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Il-Papa Benedittu XVI isellem g[all-a[[ar darba lil folla kbira ta’ nies li n;abret fi Pjazza San Pietru l-Erbg[a 28 ta’ Frar g[all-a[[ar udjenza tieg[u mill-Vatikan (ritratt> Reuters)

Ir-ri]enja tal-Papa Benedittu XVI Kien it-Tnejn, 11 ta’ Frar, ilFesta tal-Ver;ni Marija f’Lourdes, meta, wara li qaddist il-Quddiesa ta’ nofsinhar, filKappella ta’ Mater Dei, wie[ed minn s[abi l-Patrijiet, abjad abjad u ma[sud, tani l-a[bar li [asdet lil kul[add. “Il-Papa se jirri]enja!”

F’dak il-[in in[sadt u le.

In[sadt g[aliex qatt f’mitt sena ma kont na[seb li Benedittu XVI kien se jtemm [esrem ilpontifikat tieg[u. Ma n[sadtx g[aliex naf li r-ra;el hu qalbieni bil-bosta.

Kien il-Papa stess li g[amilha /ara kristall li kien se jirri]enja b[ala l-kap tal-Knisja Kattolika.

Dan g[andu jse[[ nhar il{amis 28 ta’ Frar. Dan ifisser li l-papat se jibqa’ vakanti sa]]mien meta ji;i elett il-Papa l;did. Meta [abbar id-de/i]joni tieg[u bil-Latin it-Tnejn filg[odu tul il-laqg[a tieg[u mal-Kardinali, il-Papa fisser idde/i]joni tieg[u li jirri]enja b[ala wa[da “importanti [afna g[all-[ajja tal-Knisja”.

Skont is-sors tal-Vatikan, Papa Benedittu XVI qal li kien se jirri]enja min[abba ]ew; ra;unijiet ewlenin. L-ewwel nett min[abba l-età avvanzata tieg[u. U t-tieni nett g[aliex sa[[tu qieg[da t[allih b’mod img[a;;el.

Fil-fatt hu stqarr: “Wara li g[al diversi drabi st[arri;t il-

kuxjenza tieg[i quddiem Alla, wasalt g[a/-/ertezza li sa[[ti, min[abba l-età avvanzata tieg[i, ma tippermettilix li nissokta l-ministeru Petrin b’mod xieraq.

“G[al dan il-g[an u, fl-istess [in, konxju tas-serjetà tal-att, b’libertà [ielsa niddikjara li nirrinunzja l-ministeru ta’ Isqof ta’ Ruma, is-su//essur ta’ San Pietru, li ;ie m[olli f’idejja mill-Kardinali nhar id-19 ta’ April 2005. B’tali mod li mit28 ta’ Frar 2013 fit-8.00 ta’ filg[axija, is-Sede ta’ Ruma, isSede ta’ San Pietru, se tkun vakanti. Je[tie; g[alhekk li jissejja[ konklavi biex ji;i mag[]ul il-Papa l-;did minn dawk li g[andhom ilkompetenza”.

Fl-intervista li kellu mal;urnalist :ermani] Peter Seewald, li ssawret fi ktieb blisem Id-Dawl tad-Dinja, meta ;ie mistoqsi fuq jekk Papa jistax jirri]enja, Benedittu XVI wie;eb: “Iva. Jekk Papa jag[raf b’mod /ar li mhuwiex iktar kapa/i jassumi rresponsabbiltajiet tieg[u fi]ikament, psikolo;ikament u spiritwalment, hu g[andu ddritt u, ta[t /erti /irkustanzi, anki l-obbligu, li jirri]enja”.

Anki jekk Benedittu XVI kien favur li jirri]enja f’dawn i/-/irkustanzi, madankollu ma kienx tal-fehma li Papa g[andu

minn Patri Mario Attard OFM Cap

jirri]enja min[abba t-toqol talpontifikat tieg[u. Jissokta jfisser: “Meta l-periklu hu kbir, wie[ed ma jridx ja[rab minnu.

G[al dan il-g[an, issa mhuwiex i]-]mien li wie[ed jirri]enja.

Pre/i]ament fi ]mien b[al dan wie[ed irid ikun sod u jaffa//ja s-sitwazzjoni. Din hi l-opinjoni tieg[i. Wie[ed jista’ jirri]enja f’mument kwiet jew meta ma jkunx jista’ jkompli. I]da ma jistax ja[rab mill-periklu u jirra;una li g[andu jid[ol g[alih [addie[or.”

Id-de/i]joni li [a l-Papa Benedittu XVI li jirri]enja taqbel mal-Kodi/i Kanoniku tal-Knisja Kattolika. Fil-fatt, ilkanoni 332 numru 2 tg[id: “Jekk ji;ri li Pontifex Ruman jirri]enja mill-uffi//ju tieg[u g[all-validità, hu mitlub li

jag[mel ir-ri]enja b’mod [ieles u li tkun mg[arrfa b’mod adegwat, i]da mhux li tkun milqug[a minn xi [add.” {arsa lejn l-istorja tal-Knisja turi bi/-/ar li l-Papa Benedittu XVI ma kienx l-uniku Papa li rri]enja. L-istorja tal-Papat turi Papiet o[rajn li offrew ir-ri]enji tag[hom. Dettalji dwarhom dehru f’artiklu tal-istoriku talKnisja Il-Papa Benedittu XVI se j[alli wirt spiritwali, ;uridiku u ekumeniku kbir warajh. Hu kkontribwixxa bil-kbir g[all[ajja tal-Knisja, l-iktar floqsma tal-Litur;ija, talkateketika u tat-teolo;ija morali. Kif wie[ed jista’ jinsa t-tag[lim imprezzabbli tieg[u fuq in-natura tal-litur;ija, iddirettivi fuq id-dixxiplina litur;ika u l-bqija^ Xi ng[idu g[all-;miel ta’ kateke]ijiet li kien jins;ilna kull nhar ta’ Erbg[a, imdawlin bil-Kelma ta’ Alla u lispiritwalità tal-[ajjiet u ttag[lim tal-qaddisin^ Xi ng[idu mbag[ad g[at-tliet en/ikliki kbar tieg[u fuq lIm[abba Nisranija (Deus Caritas Est), it-Tama {elliesa (Spe Salvi) u l-Verità flIm[abba (Caritas in Veritate)^ Min ma japprezzax l-enfasi qawwija tieg[u fuq it-tis[i[ tatteolo;ija tal-morali bl-enfasi tieg[u fuq it-twarrib tal-

moralità relattiva, il-qerda taddinja tal-lum u t-tfittxija talmoralità, imsejsa fuq ilprin/ipji nsara^ G[aliex fehem li l-essenza tal-missjoni tieg[u hi li jsa[[a[ fil-fidi, Papa Benedittu XVI [adem bis-s[i[ biex isa[[a[ ittag[lim tal-Knisja kif imwassal mill-Appostlu Pawlu. Kien g[alhekk li erba’ snin ilu hu ddedika s-Sena Pawlina u ssena l-o[ra feta[ is-Sena talFidi li g[adha g[addejja s’issa.

Fil-qasam ekumeniku Benedittu XVI kien il-Papa li laqa’ lura lill-Anglikani li riedu jing[aqdu b’mod s[i[ malKnisja ta’ Ruma. Dan wettqu bin-normi li stabbilixxa apposta fil-Kostituzzjoni Appostolika Anglicanorum coebitus.

Fl-a[[ar nett Papa Benedittu XVI kien dak li ;;ieled kemm fela[ kontra l-abbu]i fil-Knisja, spe/jalment bil-mod qalbieni kif iffa//ja l-iskandli talpedofelija mwettqa mill-kleru u persuni konsagrati u anki g[amel ;ustizza fuq il-mod irresponsabbli li /erti isqfijiet u kardinali ttrattaw u[ud millka]i imsemmija.

Ir-ri]enja tieg[u mis-Sede ta’ Ruma se t[alli vojt kbir. Jalla ssu//essur tieg[u j[alli lillIspirtu s-Santu jmexxih [a jissokta jibni l-Knisja fuq ilpassi tal-Papa kbir u umli Benedittu XVI.

COLLAGE ATTWALITÀ 31

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

GIANFRANCO RAVASI

FRANCIS ARINZE

PETER TURKSON

Min se jkun il-Papa l-;did^ Il-kandidati g[as-Si;;u ta’ Pietru Opinjonijiet hawn kemm trid, mhux biss ta’ min ja[sbu li se jitla’, imma anki ta’ min jixtiequ li jitla’ – it-tnejn huma ferm differenti.

Niftakar, id-darba l-o[ra ma kelli l-ebda idea min kien papabbli, [lief li kien hemm wie[ed li ]gur ma jitlax, g[alkemm dan kien il-favorit tieg[i, g[ax kont in[obb naqra kull nitfa li kien jikteb.

U tela’ hu. Jien kont ]gur li ma jitlax, g[ax kellu [afna pre;udikati kontra l:ermani/ità tieg[u (u hekk baqg[u).

Din id-darba g[andi grazzja mal-Kardinal Gianfranco Ravasi – g[adu se jag[laq issebg[in sena, b’sa[[tu, ferrie[i, g[andu f’idejh ilparti kulturali u ekumenika tal-Knsija. Dan l-a[[ar spikka anki fl-hekk imsej[a ‘bit[a’ ta’ dawk li ma jemmnux, biex il-Knisja tiddjaloga mal-laj/i u mal-atei (courtyard of gentiles).

Ravasi hu bniedem ta’ kultura kbira, jikkwota l-arti u l-letteratura qishom fuq ilponta ta’ lsienu, jaf diversi lingwi, jirrelata tajjeb malmedia, u hu Bibblista kbir.

G[adu kemm g[amel le]er/izzi lill-Papa Benedittu u lil dawk ta’ madwaru, fil Kurja.

LEONARDO SANDRI

Na[seb li g[andha x’tirba[ il-Knisja kieku jkollna lilu b[ala Papa. Imma, [ej, qatt ma g[ext mieg[u u g[alhekk ma nafx kemm hu kapa/i g[al dak ix-xog[ol fit-tmun talKnisja.

Hawn min irid wie[ed millAfrika: in-Ni;erjan u litur;ista Francis Arinze (issa kiber naqra), jew Peter Turkson mill-Ghana, imwieled f’/irkustanzi fqar [afna, [afna, u li hu bniedem mill-aktar kolt. U hawn min jixtieq lil xi [add millAmerika Latina. Il-Kardinal Leonardo Sandri talAr;entina kieku jkun tajjeb.

Dan g[andu 69 sena, u jaf lItalja sewwa g[aliex g[ex ilparti l-kbira ta’ [ajtu hemm.

Tajjeb li Papa jkun jaf l-Italja u l-ilsien Taljan. :eneralment, aktar jitqies b[ala Taljan milli Ar;entin.

Sandri g[andu fama li jaf jamministra sewwa, u [afna ja[sbu li b[alissa hemm b]onn min jikkontrolla lKurja wa[da u sewwa, spe/jalment peress li dan ilPapa kellu esperjenza qarsa ta’ dan.

B[alissa, Sandri hu l-Prefett tal-Kongregazzjoni talKnejjes Orjentali. Hu twieled Buenos Aires fl-1943 minn ;enituri Taljani, imma mar

relattivament ]g[ir u mimli ener;ija.

Christoph Schoenborn

minn Norbert EllulVincenti O.F.M.

Ruma g[all-istudji tieg[u u da[al fis-servizz diplomatiku u serva fl-Amerika ta’ Fuq, ta’ Isfel u ?entrali.

Sandri g[andu favuru li jit[addet il-lingwi Ewropej, inklu] l-Ingli], u jidher li hu affabbli u [ieles minn xi estremi]mi jew ideat minfu[in.

Il-Kardinal Marc Ouellet tal-Kanada jissemma [afna.

Dan kien vi/in [afna tal-Papa Benedittu anki fis-sentimenti tieg[u. Dan sar sa/redot fissittinijiet wara li kiser siequ f’log[ba tal-ice hockey meta kellu 20 sena. Twieled f’ra[al ]g[ir, La Motte, fejn in-nies di;à qed i[okku rashom x’jag[mlu bit-turisti li ji;u, jekk Ouellet isir Papa.

Ouellet hu prefett talkongregazzjoni tal-Isqfijiet, ji;ifieri jg[in lill-Papa jag[]el Isqfijiet ;odda. G[andu fama ta’ amministratur tajjeb u ta’ b]ulija. Ta’ 68 sena g[adu

MARC OUELLET

mill-Awstrija g[ad g[andu biss 60 sena u sa issa wera umanità kbira u tattika biex jisma’ u jifhem lil kul[add, g[alkemm meta kellu jie[u xi de/i]joni qarsa, [adha bla tlaqliq. Hu jidher li jifhem iddiffikultajiet tal-insara u talfamilja nisranija fid-dinja tallum, imma wera li hu sod fittag[lim tal-Knisja, filwaqt li jifhem u jag[der lill-midneb.

Jing[ad li hu rispettat minn I]lamisti, mil-Lhud u millOrtodossi. Jitfa[ar g[allpredikazzjoni tieg[u millpulptu, u g[all-karattru affabbli tieg[u. G[andu [afna [bieb fil-Vatikan. Jidher li hu g[aqli g[aliex meta marru biex jintervistawh re/entement, irrifjuta li jag[ti intervisti qabel ma jintg[a]el il-Papa l-;did – kif na[seb li g[andu jkun.

Il-media, naturalment, trid l-istejjer tag[ha u tfittixhom kullimkien. Dejjem hemm tendenza li fejn ma ssibx min jitkellem, tist[ajjel jew tivvinta, imma, naturalment – fil-ma;;oranza tag[ha, ilmedia tirrispetta l-intelli;enza tal-qarrej. Hekk irridu nemmnu u hekk nawguraw.

Wara kollox, niddependu

[afna fuq il-media biex inkunu nafu x’inhu ji;ri kullimkien, u l-;urnalisti jag[mlu xog[ol siewi [afna fis-so/jetà tal-lum.

Ma tistax, min[abba min ma jag[milx il-homework tieg[u sew, jew min irid ikun biss sensazzjonali, tikkundanna lil kul[add, spe/jalment meta tqis li ma nistg[ux ng[addu ming[ajr ilmedia. Sa issa qed jag[mlu xog[ol tajjeb.

Ma jonqsux dawk li jqisu din l-elezzjoni tal-Papa b[ala elezzjoni kwalunkwe, u kultant nisimg[u b’kurrenti, jekk mhux ukoll b’canvassing, u forsi xi konfoffa.

Il-konklavi, b[all-Knsija, hu kompost minn bnedmin fallibbli (li g[andhom iddifetti umani tag[hom), imma a[na li nemmnu, nafu li lVan;elu jid[ol mag[hom filkonklavi, u l-Ispirtu s-Santu, li hu mwieg[ed minn :esù, g[andu s-sa[[a kollha ta’ Alla. Ming[ajr din iddimensjoni spiritwali, ilKonklavi ji;i biss power game li g[alina ma tfisser xejn.

Fejn se je[odna nba[[ru lIspirtu s-Santu? Jien di;à lbist l-ilbies tal-ba[ar u lest insalpa mieg[u, mimli tama.

CHRISTOPH SCHOENBORN

32 COLLAGE TAG{RIF

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Mu-Mu u Captain Kal/ jag[tu sorpri]a lit-tfal b’tazza [alib friska

Mix-xellug> Yiannos Michaelides, CEO ta’ GO, jie[u b’idejn Ioannis Katakis, CEO ta’ Maltco, matul i/-/erimonja tal-iffirmar tal-ftehim li sar fl-uffi//ju ewlieni ta’ GO fil-Marsa

Il-lotterija ta’ Malta m[addma mis-servizzi ta’ GO Fit-28 ta’ Frar, GO plc u lMaltco Lotteries Limited iffirmaw ftehim ta’ koperazzjoni li tqieg[ed ilplatform online ta’ Maltco fuq quddiem nett tatteknolo;ija online tal-lum im[addma minn GO. Ir-relazzjoni professjonali tax-xog[ol bejn Maltco u GO tmur lura g[all-2004 meta Maltco, sussidjarja tal-Grupp INTRALOT, ir/eviet lewwel li/enzja tag[ha biex tmexxi l-Lotterija Nazzjonali ta’ Malta fuq ba]i esklusiva g[al perjodu ta’ tmien snin.

F’dawn l-a[[ar xhur, Maltco ;eddet l-impenn tag[ha f’Malta permezz tat-ti;did tal-li/enzja mal-LGA. Il-li/enzja l-;dida, li tikkonsisti f’kon/essjoni ta’ 10 snin o[ra operat lokalment, tat lil Maltco lopportunità li t[addem fissuq Malti l-aqwa teknolo;iji u prodotti ta’ INTRALOT – rebbie[a ta’ bosta premjijiet fix-xena internazzjonali.

Dawn il-platforms il-;odda tal-gaming je[tie;u network ta’ teknolo;ija u komunikazzjoni mill-aktar re]iljenti li fix-xena lokali dan jista’ ji;i provdut biss minn GO.

Il-pjattaforma l-;dida tirrikjedi speeds og[la taddata, rekwi]iti tan-network aktar stretti u re]iljenza.

L-implimentazzjoni talinfrastruttura l-;dida mibnija fuq teknolo;ija mill-aktar avvanzata, tinvolvi lmigrazzjoni min-network attwali g[all-Ethernet, li se jipprovdi lil Maltco b’aktar flessibbiltà, speeds og[la u manament imtejba.

Il-flessibbiltà ta’ din issistema se tipprovdi l-240 a;enzija ta’ Maltco blispeeds me[tie;a filwaqt li jkun hemm ukoll backup kontinwu tal-mowbajl 3G u li hu minnufih skalabbli ma’ diversi mijiet ta’ stallazzjonijiet.

Matul i/-/erimonja taliffirmar fil-pre]enza ta’ Dr Ioannis Katakis, CEO ta’ Maltco, u s-Sur Yiannos Michaelides, CEO ta’ GO, kien enfasizzat kif l-ICT u ttelekomunikazzjoni huma parti integrali tal-industrija tal-lum.

Dr Katakis qal li l-pjanijiet ta’ Maltco biex tinvesti f’esperjenza ta’ gaming kompletament animata huma possibbli biss f’postijiet fejn hemm infrastruttura stabbli.

It-tfal tal-Iskola Primarja ta’ San Pawl il-Ba[ar, Kulle;; Maria Regina, kienu sorpri]i meta Mu-Mu u Captain Kal/ interrompew lill-Kap talIskola waqt l-assembly ta’ filg[odu biex janimaw il-bidu ta’ intervent bil-[sieb li jippromwovi l-benefi//ji tal[alib b[ala parti minn [ajja b’sa[[itha.

Fl-iskejjel tag[na qed isir kull sforz biex titjieb ilkwalità ta’ [ajja ta’ kuljum tal-istudenti u l-familji tag[hom u biex ng[inuhom jag[mlu g[a]liet infurmati g[al [ajja aktar b’sa[[itha.

Il-[alib hu wie[ed millaktar ikel u xorb bnin u naturali g[all-etajiet kollha u b’hekk hu importanti g[addieta ta’ kull tifel u tifla.

In-nutrijenti, il-minerali u lvitamini li jinsabu fil-[alib huma essenzjali g[alli]vilupp u l-manteniment tal;isem uman.

Il-[alib hu importanti [afna

g[ad-dieta tal-bniedem u hu wie[ed mill-aktar ikel nutrittiv fis-suq tal-lum.

Dawn i]-]jarat fl-iskejjel huma ma[suba biex jg[inu littfal jifhmu l-importanza tal[alib bil-g[an li jbiddlu lattitudni u l-im;iba tag[hom lejh kif ukoll biex jispjegaw lill-;enituri u lill-familja tag[hom kemm hu importanti g[al [ajja b’sa[[itha.

B[ala parti mill-kampanja

‘Il-[alib hu tajjeb naturalment’, kampanja b’fondi mill-Unjoni Ewropea, mill-Kumitat Kon;unt bejn ilKoperattiva Produtturi tal{alib u l-Malta Dairy Products u mill-Ministeru g[ar-Ri]orsi u l-Affarijiet Rurali, Mu-Mu u Captain Kal/ se j]uru numru ta’ skejjel

madwar Malta u se jipparte/ipaw f’attivitajiet mat-tfal.

GreenPak issir l-ikbar skema tal-irkuprar ta’ skart f’Malta

F’dawn l-a[[ar ;img[at, ilBelt Valletta, Bormla u {al Kirkop ittrasferew is-servizzi g[all-;bir u ri/ikla;; ta’ skart lill-iskema GreenPak li hi skema awtorizzata millMEPA. Barra minn hekk, anki lKunsill Lokali ta’ Tas-Sliema beda jafda lil GreenPak blimmani;;jar tal-iskart tallokalità tag[hom.

B’hekk, GreenPak issa saret l-ikbar skema tal-irkuprar ta’ skart f’Malta, b’35 minn 68

Kunsill Lokali jag[]el liskema tag[ha g[allimmani;;jar tal-iskart.

Matul dawn l-a[[ar 12-il xahar kien hemm sitt Kunsilli Lokali o[ra li ng[aqdu maliskema tar-ri/ikla;; ta’ GreenPak. Il-lokalitajiet huma ta’ San :wann, Ra[al :did, i]}urrieq, ir-Rabat (G[awdex), l-Imdina u l-G]ira.

Il-GreenPak Coop Society hi skema awtorizzata millMEPA u g[andha l-appo;; ta’

PRO Europe, organizzazzjoni li ti;bor fiha 35 sistema nazzjonali tal-irkuprar taliskart li huma involuti fil-;bir selettiv u ri/ikla;; tal-iskart tal-ippakkjar.

Aktar tag[rif dwar l-iskemi l-;odda ta’ ;bir, bring-insites, u tag[rif ie[or ta’ interess ;enerali jista’ jinkiseb billi wie[ed i/empel lil GreenPak Malta fuq tel.

21660233, inkella permezz ta’ email lil info@greenpak.com.mt.

Aktar benefi//ji meta taqleb ma’ Vodafone Vodafone qed tag[ti lopportunità lill-klijenti ;odda u dawk e]istenti li jirre;istraw l-interess tag[hom fuq www.vodafone.com.mt#topup andwin, jag[mlu top-up ta’ €10 jew aktar u jid[lu f’kompetizzjoni biex jirb[u ]ew; biljetti VIP kuljum,

Kun/ert mill-Brikkuni nhar is-Sibt li ;ej Nhar is-Sibt li ;ej, fis-16 ta’ Marzu, il-band Brikkuni se jdoqqu fis-City Theatre fil-Belt.

Huma mistennija jibdew idoqqu fl-g[axra ta’ bil-lejl i]da tliet kwarti qabel se jkun hemm Alex Alden li jifta[ dan il-kun/ert.

B[alissa wie[ed jista jixtri l-biljetti bil-prezz ta’ €8 minn fuq is-sit biljetti.com u millistabbilimenti ta’ Carlos Intimo fil-{amrun, Right Deal l-Iklin u Bormla, Call Zone f’Ra[al :did, I-Centre f’Tal-Pietà, Tele Zone f’{al Qormi, u 202 Jewellery fil-Belt Valletta.

Tazza [alib friska lill-istudenti tal-Iskola Primarja ta’ San Pawl il-Ba[ar

Mill-bieb il-biljetti jinbieg[u €10.

Brikkuni hu wie[ed mill-aktar kumplessi interessanti li jwassal il-mu]ika tieg[u bilvernakular. Rebbie[ ta’ wa[da milledizzjonijiet tal-G[anja tal-Poplu kif ukoll nieda ]ew; albums li marru tajjeb [afna fis-suq – ‘KuntraBanda’ u dak aktar re/enti, ‘Trabokk’.

Il-Brikkuni huma: Mario Vella, Delli, Danjeli, Matthew Cuschieri, Michael Galea, Thomas Cuschieri (bass), Roberta u Mark Farrugia.

u#jew premju grandju] g[al ]ew; backstage passes g[allkun/ert ta’ Tenishia blappo;; ta’ Vodafone li se jsir fl-MFCC fit-30 ta’ Marzu.

Meta taqleb ma’ Vodafone, minbarra /-/ans li tirba[ bilkompetizzjoni Vodafone Tenishia in Concert, il-klijenti

prepaid ;odda jing[ataw ukoll 200 minuta fuq innetwork ta’ Vodafone u 200 SMS lil numri lokali kif ukoll 200MB b’xejn g[al 30 ;urnata.

Ir-rebbie[a se jit[abbru kuljum fuq il-pa;na Facebook ta’ Vodafone.

COLLAGE MEDIA

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

33

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Il-poplu vvota Ilbiera[, il-poplu vvota. Wara ;img[at twal ta’ konfronti, ilpoplu ssejja[ biex jag[ti lverdett tieg[u. Bejn illum u g[ada nkunu nafu jekk il-poplu jridx li “jkun beda t-triq g[allg[aqda nazzjonali” jew hux qed ikun “ji//elebra reb[a o[ra nazzjonalista li tag[tih id-dritt ji//elebra l-anniversarju spe/jali tal-Indipendenza”.

L-ener;ija tal-partiti u tal-

kandidati (kien hemm ammissjoni minn u[ud minnhom li g[ajjew jisimg[u) baqg[et kostanti, anzi, ikkargat fl-a[[ar jiem. Il-mexxejja tbieg[du (jew ippruvaw jitbieg[du) minn retorika ripetittiva li dejqet lin-nies u wrew aktar rispett lejn lintelli;enza tal-elettorat, li kienet qed tipprova tikkontja kollox, tevalwa l-kredibbiltà.

I]-]ew; mexxejja ammettew l-i]balji tag[hom, apolo;izzaw g[al de/i]jonijiet ]baljati.

I]da hu /ar ukoll li lbiera[ kien hemm dawk li tefg[u vot ta’ protesta g[ax ma ng[atawx ma]]ra fejn jorbtu d-dg[ajsa, jew g[ax hemm wisq [ofor fittriq. Ta’ min jistudja bisserjetà, mhux mill-politi/i, imma minn a;enziji awtonomi, inklu]i s-so/jolo;i, x’iwassal g[all-banalizzazzjoni talpolitika. U x’iwassal g[al tant isteri]mu vulgari meta /erti politi/i jidhru quddiem ilkamera. F’dawn it-talin hemm intolleranza infantili, a]ini]mu li ma jixraqx lill-intelli;enza tat-telespettaturi.

Meta dehru /erti politi/i, stajt tiggarantixxi konfu]joni s[i[a, bil-pre]entaturi jew (i) jog[xew li g[andhom programm animat, jew (ii) jag[tu xhieda talinkompetenza tag[hom biex jikkontrollaw sitwazzjoni ripulsiva.

Fil-media, l-a[[ar ;ranet kienu dominati mill-Big Debate tat-Times, avveniment eleganti, serju, dinjitu]. Hu ttip ta’ dibattitu li jixraqlu lpajji], li jixraq lil poplu li ilu formalment ‘/ivilizzat’ minn ]mien ir-Rumani. U g[alhekk ma nistax nifhem g[aliex saret daqshekk enfasi li din id-darba kellna kampanja ‘/ivili’.

Ma nafx g[aliex g[andna nistennew mod ie[or.

Id-dibattitu tat-Times jidher li kellu effett immedjat fuq la[[ar edizzjoni ta’ Xarabank qabel l-elezzjoni. It-ton talpre]entazzjoni kien inqas ]elu], iktar kontrollat, inqas populist u inqas sensazzjonalista. Matul il;img[a li g[addiet, il-mexxejja politi/i ewlenin ippruvaw jirrazzjonalizzaw ming[ajr e//essi kuluriti, g[alkemm loratorija ma naqsitx.

Fil-ka] tal-Alternattiva, i/Chairperson kellu prestazzjoni tajba u kostanti matul it-tliet

Kummenti dwar websajts li Ωort Il-Kappella Sistina

It-tliet mexxejja politi/i fid-dibattitu tat-‘Times’

xhur tal-kampanja, i]da rri]ultat tal-elezzjoni issa jrid juri jekk hemmx aktar raison d’etre g[al dan il-grupp.

Din id-darba, l-Alternattiva kellha exposure tajba [afna, pre]enza relattivament b’sa[[itha, u jekk ma jirnexxilhiex tele;;i membru fil-Parlament ikun qed jing[ata sinjal /ar li l-prospetti tag[ha qatt m’huma se jikkonkretizzaw ru[hom.

Ottika differenti Matul din il-kampanja n[assew elementi ‘;odda’. Ilpartiti sfruttaw, kif mistenni, ilmedia so/jali. Kien hemm bosta interventi elettroni/i mill-

pubbliku b[ala reazzjoni, u tfa//a l-fenomenu tas-satira manipulata di;italment.

Dan [oloq ottika mhux tassoltu u wera kemm hemm settur sensittiv li kapa/i jaqra l-parodija fil-mottivi u l-pre]entazzjonijiet tal-klassi politika.

L-ispettaklu la[aq il-qofol tieg[u fil-manifestazzjonijiet tal-partit tal-Ajkla, turija karnivaleska li l-elettorat kellu b]onn diversiv psikolo;iku mill-immartellar tas-slogans politi/i, marbutin mal-gass u ]]ejt, self ta’ flejjes lill-partit, lakku]i lejn kull na[a, liskandli, il-fallimenti, ilkorruzzjoni, is-semjotika talbillboards, u xita ta’ weg[di li l-media bdiet tqabbel mal‘politika tal-irkant.’

Il-poplu g[ejja b’dik ilkummiedja tra;ika u sab sfog fir-ritwal buffu ta’ }aren talAjkla (ittradut minn sistema impossibbli tal-awdjo).

Il-partiti kienu organizzati a[jar mis-soltu, tant li tqanqlu s-suspetti dwar minn fejn qed jaslu l-fondi. Issa g[andna lweg[da li ]-]ew; partiti l-kbar se jg[idu lill-poplu x’nefqu g[all-kampanja. L-Alternattiva ddikjarat 20,000 ewro, ilfinanzi li kellha g[addispo]izzjoni tag[ha. Kien hemm infiq fuq attivitajiet mhux tas-soltu, b[al dawk fuq il-kun/ert tal-grupp Dani] A Friend in London, fl-a[[ar mass meeting Laburista.

It-tfal ikellmu lill-politi/i Da[lu wkoll it-tfal. Xi [add kellu l-idea tajba li jorganizza konferenza ekolo;ika fil-park sostenibbli ta’ Delimara, u l-

istudenti kkundannaw lillpoliti/i g[all-ammont straordinarju ta’ karta li u]aw biex bag[tu junk mail bla xaba’.

It-tfal elevaw ukoll, quddiem it-tliet mexxejja politi/i, ilproblema tal-emissjonijiet mill-power station, ir-residenzi li qed jit[allew battala, u li]vilupp illegali tat-territorju.

Kien hemm ukoll l-intervent medjatiku importanti talProfessur Kenneth Wain millFakultà tal-Edukazzjoni, li insista dwar il-[tie;a li t-tfal ikunu inkura;;iti “jiddiskutu lpolitika”... [sieb ideali, m’hemmx dubju.

Imma jid[lulek bosta suspetti dwar kemm tista’ tkun po]ittiva idea b[al din meta hemm tant kontrokurrenti joperaw kontra r-razzjonalità u l-o;;ettività politika.

L-e]empji isteri/i li rajna minn /erti politi/i, bilkompli/ità ta’ pre]entaturi daqstant ie[or insensati, ]gur li ma jikkontribwixxu xejn po]ittiv dwar ‘l-edukazzjoni politika’ tat-tfal; /ertament, atte;;jamenti b[al dawk la jg[inu biex ulied il-poplu jag[mlu mistoqsijiet intelli;enti dwar il-politika, la jg[inuhom jiffiltraw dak li jisimg[u, u lanqas ma jg[inuhom biex jirriflettu razzjonalment.

Hemm dawk il-politi/i li qabel jidhru quddiem kamera jew ipo;;u bilqieg[da fi studjo tar-radju, g[andhom ikunu obbligati jie[du kors fitteknika tal-argumentazzjoni u fl-arti tat-tolleranza g[allideat ta’ [addie[or.

I]da l-pajji] jg[id li g[andu prijoritajiet o[rajn u m’g[andux ]mien jg[allem lill-politi/i kif ma jag[mlux xenati filmedia.

Intant, illum inkunu nafu jekk il-pajji] emminx ilgaranzija ta’ ‘futur fis-sod’ fuq dak li nkiseb fl-a[[ar [ames snin, jew il-proposta li qed ta//erta “bidla fid-direzzjoni”.

Il-poplu ta l-verdett tieg[u... tal-inqas g[andu din lopportunità darba kull [ames snin. U se jkollu lamministrazzjoni politika li [aqqu, skont kif g[a]el li jkollu.

Fil-jiem li ;ejjin, se jkun hemm awtopsja wara l-o[ra.

Sakemm qed nikteb g[ad ma nafx meta se jibda lKonklavi, li minnu jrid ikun elett il-Papa l-;did li se jmexxi l-Knisja Kattolika wara l-pontifikat relattivament qasir ta’ Benedittu XVI. Jista’ jkun li d-data to[ro; sakemm tidher din il-kolonna.

Ji;ri x’ji;ri, il-Kappella Sistina g[al darb’o[ra se tkun fi/-/entru ta’ dak li qed ise[[ fil-Vatikan. A[na ;enerazzjoni xxurtjata li minn minn Salvu Felice Pace darna nistg[u ngawdu din ilsfelicep@go.net.mt ;awhra prezzju]a u meravilju]a b’g[afsa ta’ buttuna permezz tal-internet.

Dan l-a[[ar er;ajt d[alt f’www.vatican.va#various#cappelle#sistina_vr#index.html.

Din is-sit g[andha l-fa/ilità li jekk trid tista’ tara dan ilkapulavur tassew mill-qrib billi tu]a l-+ jew il- - li ssib fir-rokna tal-pa;na fuq ix-xellug.

B[alma tafu s-saqaf artistiku tag[ha jirrappre]enta l-istorja talkreazzjoni mill-ktieb tal-:enesi, il-waqg[a ta’ Adam, u tibqa’ sejra sa ftit snin wara l-istorja tad-dilluvju u l-Arka ta’ Noè.

Fil-;nub hemm tpin;ijiet kbar tal-profeti u sibilli li kienu [abbru jew tkellmu dwar il-mi;ja tal-Messija. L-isprandelli u llunetti jikkon/entraw fuq il-[ajja ta’ :esù u l-istejjer tal-;rajjiet ta’ tbatija tal-poplu Lhudi.

Ma jonqsux ukoll l-an;li kerubini u l-figuri nudi li kienu tassew l-ispe/jalizzazzjoni tal-kbir Mikelan;elo. B’kollox dan lartist fil-kappella sistina pin;a l-figura ta’ 300 persuna. Jekk tid[lu f’dan sit ]gur li ma jiddispja/ikomx.

Il-papabbli

Elezzjoni ta’ papa dejjem to[loq spekulazzjoni, dan hu stint uman li hu inevitabbli. L-okka]joni to[loq ukoll interess kbir fil-persuni papabbli, interess li [afna drabi jferrex madwar id-dinja l-esperjenza vasta apostolika ta’ dawn il-kardinali.

John L. Allen jr hu ;urnalist Amerikan mag[ruf mad-dinja b[ala vatikanolo;ista. Jikteb fil-;urnal presti;ju] National Catholic Reporter u b[alissa qed jag[mel serje dwar ilkardinali papabbli. Naturalment m’hemm l-ebda garanzija li wie[ed minnhom se jsir papa. {afna drabi minn da[al papa [are; mill-konklavi kardinal. Id[lu f’http:##ncronline.org#blogs#ncr-today#papable-day-menwho-could-be-pope u hemm issibu kummentarji dwar diversi kardinali. S’issa rajt tag[rif dwar il-Kardinali tal-Honduras Oscar Rodriguez Maradiaga, Luis Antonio Tagle talFilippini, Gerald Cyprian Lacroix tal-Kanada, Peter Tuckson tal-Ghana, Francis Arinze tan-Ni;erja u Leonardo Sandri.

Flimkien, dawn il-kardinali u o[rajn, jirrappre]entaw luniversitalità tal-Knisja Kattolika, b’g[arfien tal-problemi serji tal-umanità, u huma xhieda tal-[idma pastorali talKnisja fil-partijiet kollha tad-dinja.

Araw ukoll pa;na 31 ta’ din il-[ar;a ta’ il-mument, kemm taqilbu pa;na wa[da lura. Artiklu interessanti ta’ Fr Norbert Ellul-Vincenti jittratta wkoll dan is-su;;ett.

U l-elezzjoni l-o[ra^ Le ma nsejtx l-elezzjoni l-o[ra tal-biera[. Issa li sar, sar.

Lir-rebbie[ awguri, lit-tellief pa/enzja, mill-bankijiet talOppo]izzjoni xorta wa[da jista’ jag[ti kontribut validu g[all-;id ta’ pajji]na u tal-abitanti tieg[u.

Din kienet kampanja twila, i]da kif ]vol;ew l-affarijiet intwera li t-tul tag[ha kien ne/essarju. Jekk jirba[ Joseph Muscat, nispera li jkompli jibni u jekk jista’ jkun jg[addina fil-;id li g[amilna. Jekk jirba[ Gonzi g[andna l-garanzija li l-;id ikompli g[ax ippruvajnieh di;à u nafu xi jsarraf bilfatti u r-ri]ultati quddiemna.

Illum komplu segwu l-media tal-partit, spe/jalment ilportal maltarightnow.com. Lil dawk l-eluf li taw sehemhom f’dan l-e]er/izzju fid-demokrazija – grazzi [afna.

34

COLLAGE

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

RELI:JON

Meditazzjoni Randan (1)

Is-sawm fil-[ajja tan-nisrani Aqra (Siltiet bibbli/i li jitkellmu fuq issawm) • Fl-erbg[a u g[oxrin ta’ dak ix-xahar iltaqg[u ulied I]rael, lebsin l-ixkejjer u bittrab fuq rashom, biex jag[mlu sawma (Ne[emija 9:1).

• Mur u I;bor il-Lhud kollha ta’ Susa, u sumu g[alija: la tiklux u la tixorbux g[al tlett ijiem, lejl u nhar, u hekk ukoll insumu jien u t-tfajliet ta’ madwari. (Ester 4:16).

• I]da meta huma kienu morda, jien kont nilbes l-ixkora; kont ng[akkes bis-sawm lili nnifsi, u nitlob b’rasi mg[addsa fi [dani. (Salm 35:13).

• Bis-sawm dg[ajfa rkupptejja, niexef ;ismi u mag[lub (Salm 109:24).

• G[aliex somna u int ma [aristx, g[akkisna ru[na u int ma ntba[tx? Araw, f’jum is•

• •

•

•

sawm tag[kom tag[mlu li tridu u tg[akksu lill-[addiem tag[kom (Isaija 58:3).

Jaqaw m’hux dan is-sawm li jiena rrid, ji;ifieri li t[oll l-irbit tal-[a]en u tqa//at ix-xkiel tal-madmad; li tibg[at [ielsa lma[qurin, u tkisser kull madmad? (Isaija 58:6).

I]da mqar issa, oraklu tal-Mulej, er;g[u duru lejja bi qlubkom kollha, bis-sawm, bil-biki u bl-ilfiq (:oel 2:12).

Meta ssumu tqarrsux wi//kom, b[alma jag[mlu dawk ta’ wi// b’ie[or, g[ax dawn ikerrhu wi//hom biex quddiem in-nies jidhru li huma sajmin (Mattew 6:16).

Darba, waqt li kienu qeg[din iqimu lill-Mulej u jsumu, l-Ispirtu sSantu qalilhom: “Ag[]luli malajr lil Barnaba u lil Sawl g[ax-xog[ol li g[alih sejja[tilhom.” (Atti 13:2).

G[amlulhom ukoll presbiteri f’kull Knisja, u bit-talb u s-sawm [allewhom f’idejn il-Mulej, li fih kienu emmnu (Atti 14:23).

Ir-Raba’ {add tar-Randan

A[seb ([sibijiet mis-Serv ta’ Alla, il-Papa :wanni Pawlu II) • Is-sawm hu b]onn spiritwali biex ning[aqdu aktar ma’ Alla.

• Flimkien mas-sawm irid ikun hemm •

•

• •

di]po]izzjoni sin/iera biex nikkonvertu minn ;ewwa.

Bis-sawm irrid inkun lest li nobdi dak li jg[idli Alla u n[ossni mag[qud malfqar. Is-sawm jifta[ il-qalb g[al Alla lImbierek.

Is-sawm hu mezz ta’ preparazzjoni biex niltaqg[u ma’ Alla, u biex nippreparaw g[al xi [idma iebsa u biex infittxu lma[fra tad-dnubiet. :esù ta istruzzjonijiet pre/i]i liddixxipli li s-sawm tag[hom ma g[andux ikun im/appas b’ipokrisija u kburija.

Missirijiet il-Knisja g[allmu li s-sawm hu mezz biex jippreparana g[al ikel ie[or: l-ikel tal-Kelma ta’ Alla.

A;ixxi (dak li nirriflettu fuqu nwettquh f’[ajjitna) • Jien kemm - il darba n[oss il - b]onn li g[andi nsum ? U g[aliex ?

• Ester talbet biex isumu g[aliha ; meta nara lil [addie[or fil - b]onn in[oss ilb]onn li nsum g[alih?

• Fis-sawm tieg[i kemm nibki l-[ela tieg[i u d-dnub tieg[i?

• Is-sawm kemm jag[milni aktar dispost li nikkonverti u nag[mel ir-rieda ta’ Alla?

• Kemm insum fis-skiet u b’umiltà u nemmen li dan hu mument ta’ grazzja g[alija?

• Meta nsum infittex il-Kelma ta’ Alla biex tmantnini hi, u hekk inkompli nikber spiritwalment?

L-akku]a> nies midinba jilqa’ g[andu! :o]wè 5>9a,10-12< Salm 33< 2 Korintin 5>17-21< Luqa 15>1-3,11-32 Il-{sieb L-istorja tal-Iben il-{ali ilna nafuha u nisimg[uha minn meta konna ]g[ar. L-Iben il-{ali, wara li tilef kollox u berbaq ;idu kollu, mar lura jitkarrab g[and missieru li laqg[u u [addnu mieg[u. {afna drabi a[na ng[ixu din l-istorja bil-maqlub.

Ng[ixuha mil-lenti tal-iben il-kbir li [a g[alih g[ax il-missier [afer lil [uh u laqg[u lura. Nie[du g[alina g[ax imdorrijin f’xalata ta’ ;udizzji fuq g[ajrna. Ix-xog[ol tag[na hu li nippuntaw subg[ajna kull [in u kontinwament lejn innuqqasijiet ta’ [addie[or u ftit nag[tu kas, mhux biss tannuqqasijiet tag[na, i]da li a[na rridu nag[dru u na[fru lil dawk li jonqsuna. L-akku]a prin/ipali li g[amlulu n-nies lil :esù kienet wa[da: nies midinba qed jilqa’ g[andu! :esù ma jiddejjaqx li jkun mal-prostituti u n-nisa tat-triq; ma jiddejjaqx u ma jag[tix kas tal-fama tieg[u. :ie biex ja[dem, inaddaf u jsalva. Ma tax kas tal-;udizzji []iena li g[amlu fuqu, g[ax wara kollox it-tajjeb tieg[u ma ;iex apprezzat u kalkulat u xorta spi//a msallab ma’ g[uda tas-salib. Il-poplu mhux talli ma apprezzax, talli minn ftit jiem wara, l-Hosanna nbidlet f’sallbu.

G[al dawk li jippruvaw jg[ixu ta’ nsara dan g[andu jkun e]empju /ar ta’ kif in-nies i[arsu lejn in-nisrani. {afna drabi jkollu jg[um f’ba[ar qawwi kontra l-kurrent biex ikompli jwettaq l-ideali tieg[u. I]da l-ideal tan-nisrani jibqa’ li jilqa’ lillIben il-{ali u j[addnu mieg[u. Din hi l-[idma kontinwa ta’ salvazzjoni li kisbilna Kristu.

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum, mill-Ktieb ta’ :o]wè, insibu li wara erbg[in sena fid-de]ert il-poplu Lhudi da[al fl-Art Imwieg[da u //elebra l-festa tal-G[id li kienet tfisser il-[elsien s[i[ tal-poplu Lhudi. Dan il-[elsien veru jista’ jidher fis-Salm 33 meta flimkien intennu: “Duqu u taraw kemm hu tajjeb il-Mulej”.

Fit-Tieni Qari tal-lum, me[ud mit-Tieni Ittra ta’ San Pawl lillKorintin, San Pawl ifisser x’;abet ;did il-fidwa li kiseb g[alina Kristu, li kienet it-ti;did tal-[biberija bejn Alla u l-bniedem. FilVan;elu tal-lum, me[ud minn San Luqa, insibu r-rakkont talIben il-{ali. I]da dan ir-rakkont jifta[ billi l-evan;elista jg[idilna li l-Fari]ej kienu qed igemgmu kontra :esù u jtennu li qed jiekol mal-midinbin.

Il-{ajja 1. :esù ;ie biex jilqa’ u jfejjaq il-midneb. Kemm tassew qed nersqu lejh a[na l-midinbin, minkejja dan kollu li nkunu g[amilna?

2. Il-Litur;ija tal-lum fiha messa;; qawwi ta’ tama u kura;;.

Minkejja li nabbu]aw mill-[niena tieg[u, Alla jg[aqqadna mieg[u meta jara l-indiema sin/iera tag[na.

3. Il-Mulej ma jridniex nag[mlu b[all-iben il-kbir u niskandalizzaw irwie[na bil-[niena li wera l-Missier. Iridna nkunu tieg[u u mieg[u biex ingawdu l-frott tas-salvazzjoni li kisbilna.

4. Nitg[allmu mill-Van;elu tal-lum ma ni;;udikawx i]da na[fru kontinwament u nitolbu bla waqfien g[as-salvazzjoni talErwie[.

{SIEB

Ix-xjenza ming[ajr kuxjenza hi xi [a;a perikolu]a [afna.

– L-Isqof Nikol :. Cauchi

Id-Djalogu Mulej, inti li [addant mieg[ek l-iben il-[ali, g[inna biex nersqu lejk fis-Sagrament tar-Rikon/iljazzjoni, biex nibdew mill-;did [biberija ;dida mieg[ek.

Fr Charles Fenech, OP

COLLAGE G{AWDEX 35

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

€1.7 miljun f’[ames snin lil tliet NGOs G[awdxin Fl-a[[ar [ames snin, il-Gvern g[en finanzjarjament tliet NGOs G[awdxin li ja[dmu fil-qasam so/jali, b’iktar minn €1.7 miljun biex ikomplu jwettqu l-[idma tag[hom filqasam so/jali f’G[awdex.

Dan qalu Chris Said, ilMinistru tal-:ustizzja, ilKonsultazzjoni Pubblika u lInformazzjoni, waqt ]jara li g[amel f’Dar Arka, f’G[ajnsielem, fejn ippre]enta g[ajnuna finanzjarja lillFondazzjoni Arka, li tmexxi din id-dar, kif ukoll lil Dar :u]eppa Debono u lFondazzjoni OASI. Chris Said spjega kif din lg[ajnuna, li ting[ata millNGO Fund, hi inti]a biex tg[in lill-g[aqdiet li ja[dmu fil-qasam so/jali fil-[idma tag[hom ta’ kuljum.

Minn dan il-fond, l-NGOs Maltin u G[awdxin gawdew minn kwa]i €12-il miljun fla[[ar [ames snin.

Chris Said fakkar li fl-a[[ar [ames snin, il-Gvern kompla jg[in lill-NGOs b’diversi modi, fosthom billi ]ied lg[ajnuna finanzjarja mog[tija minn dan il-fond g[al aktar minn €3 miljun fl-2012, u b’]ieda fl-allokazzjoni g[allg[aqdiet g[al din is-sena g[al €4 miljun.

Dan, il-Gvern seta’ jag[mlu,

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

Prodott G[awdxi jirba[ il-‘Prodott tas-Sena 2013’ fl-Italja

Il-Ministru Chris Said ikellem lil uffi/jali u rappre]entanti ta’ Dar ARKA f’G[ajnsielem

qal Chris Said, g[ax il-pajji] kompla jo[loq ix-xog[ol u ji;;enera l-;id.

Il-Fondazzjoni OASI twaqqfet bil-g[an li tipprovdi servizzi fil-qasam talEdukazzjoni Preventiva, flintervent immedjat u fil-kura u r-riabilitazzjoni mid-droga, l-alko[ol u minn dipendenzi o[ra, servizzi li jg[inu mal85,000 persuna kull sena.

Dar Arka toffri servizzi terapewti/i u ta’ respite,

inklu]a r-residenza fit-tul g[al persuni b’di]abbiltà. Il-Gvern jikkontribwixxi finanzjarjament biex numru ta’ persuni b’di]abbiltà jg[ixu b’mod permanenti f’din id-dar u ju]aw il-fa/ilitajiet li toffri, b[al pixxina terapewtika, gym spe/jalizzat u multi-sensory room.

B[alissa, f’din id-dar qed joqog[du 18-il persuna, b’numru ie[or igawdu misservizzi tag[ha.

Dar :u]eppa Debono hi

mmexxija mill-voluntieri u tg[in ommijiet xebbiet u twettaq ukoll attivitajiet li jippromwovu l-[ajja.

Tipprovdi wkoll residenza, appo;; u g[ajnuna professjonali lis-single mothers, lill-missirijiet u lill-familji rispettivi tag[hom.

Fl-a[[ar [ames snin, id-Dar ir/eviet g[ajnuna finanzjarja minn dan il-fond biex timpjega social worker fuq ba]i part-time.

Inawgurat il-mu]ew Il-{a;ar – Heart of Gozo Kien inawgurat uffi/jalment ilMu]ew bl-isem ‘Il-{a;ar – Heart of Gozo’, fil-qalba tarRabat, G[awdex – pro;ett li sar b’g[ajnuna kbira ta’ flus millUE, li la[qet il-miljun ewro.

Il-pro;ett kien koordinat mill-Fondazzjoni Belt Victoria, fi [dan il-parro//a tal-Ba]ilika ta’ San :or;.

Fil-Mu]ew hemm esebiti abiti sagri, statwi, fidda antikissma, pitturi kif ukoll o;;etti o[ra li jintu]aw f’ritwali reli;ju]i.

Il-post ing[ata libsa moderna, u fih wie[ed isib ukoll esperjenza awdjo-vi]iva li tie[u lil dak li jkun sekli lura flIstorja ta’ G[awdex.

Waqt l-inawgurazzjoni, ilPrim Ministru qal li dan ilpro;ett hu essenzjali biex it-

turisti li j]uru G[awdex ikomplu jir/ievu esperjenza mill-isba[ tal-g]ejjer tag[na.

Pro;etti b[al dawn, sostna

Lawrence Gonzi, juru kemm ilfondi Ewropej tassew qed jag[mlu differenza.

Hu sa[aq li l-€1,128 miljun

li kiseb pajji]na mill-Ewropa g[andhom jintu]aw biex fissnin li ;ejjin ikompli jsir aktar investiment, inklu] €110 miljun spe/ifikament g[al G[awdex.

Sadattant, wara /erimonja li saret fil-pjazza ta’ quddiem ilBa]ilika, il-Prim Ministru ddawwar mal-bini tal-Mu]ew minn Antoine Vassallo, i/Chairman tal-Fondazzjoni, mill-Ar/ipriet tal-parro//a, Mons Pawlu Cardona, u minn Mons :u]eppi Farrugia.

Pre]enti kien hemm ukoll lIsqof ta’ G[awdex, Mons Mario Grech, li bierek ilMu]ew.

Dan il-Mu]ew se jibda jkun miftu[ mit-Tlieta sal-{add, bejn l-10 a.m. u l-4 p.m.

Inawgurata l-ewwel fa]i tal-G[arb Leisure Park

Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi inawgura l-ewwel fa]i talG[arb Leisure Park – park rikreattiv li se jservi wkoll b[ala spazju ie[or miftu[ g[at-tfal u l-familji.

Dan il-pro;ett, li kien inawgurat fil-pre]enza tas-Sindku talG[arb David Apap, sar b’investiment ta’ €297,000 li 75 fil-mija minnhom ;ew minn fondi tal-UE. Il-Park, li hu maqsum fuq ]ew; livelli, joffri log[ob g[at-tfal u ]-]g[a]ag[ f’etajiet differenti, hu a//essibbli g[al kul[add, u jinsab fl-istess zona ta’ playing field o[ra biswit il-ground talfutbol. Aktar ’il quddiem din is-sena, f’dan l-istess post se jsir ukoll jogging track.

Bejn l-2011 u l-2012, Magro Brothers kienu qed ja[dmu fuq prodott ;did filfa/ilità tag[hom fix-Xewkija, mag[mul mill-aqwa tadam u [all im[alltin f’daqqa.

Il-prodott kien kummissjonat mill-Familja DeNigris, li huma produtturi ewlenin fl-industrija tal[all f’Modena, l-Italja.

Il-kumpanija DeNigris, li twaqqfet fl-1889 u tinsab fit-tielet ;enerazzjoni tag[ha, g[andha passjoni g[all-[all, il-frott u lvinikultura.

Minn mindu ]-]ew; kumpaniji bdew ja[dmu id f’id, bdew jo[olqu prodotti tal-ikel fuq stil Mediterranju ta’ kwalità liema b[alha.

Wara [idma intensiva, ilprodott kien imniedi f’April tal-2012 fl-Italja, u llum tista’ ssibu mill-[wienet u s-supermarkets ewlenin.

Dan il-prodott qed ji;i esportat ukoll lejn l-Istati Uniti, il-Kanada, il-Bra]il u l-:appun, minbarra f’[afna mill-pajji]i Ewropej.

Barra minn hekk, dan ilprodott kien deskritt u mfa[[ar f’[afna mill-media Taljana, b’diversi artikli u features li kienu pubblikati.

Madankollu, l-aqwa a[bar fuq dan il-prodott [ar;et din is-sena meta reba[ l-unur presti;ju] talProdotto Eletto dell’Anno 2013 Taljan.

36 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ Ministru :appuni] i[e;;e; lill-anzjani jfittxu jmutu

Penny Smith> fil-veru sens tal-kelma qalbha f’idha

Il-Ministru tal-Finanzi :appuni] appella lill-anzjani biex ifittxu jmutu u jiffrankaw l-ispejje] tal-medi/ina lillpajji]. Taro Aso, ta’ 72 sena, g[amel dawn il-kummenti kontroversjali waqt laqg[a talParlament dwar ir-riformi fissigurtà so/jali.

Il-:appun hu fost l-aktar pajji]i li n-nies jg[ixu fit-tul, ir-rata tat-twelid hi baxxa u hemm inflazzjoni kbira filpajji].

Skont rapporti li dehru flistampa u li kexkxu lill-pajji] jing[ad li hu qal li alla[ares jekk tkun sfurzat tibqa’ tg[ix meta int tkun trid tmut. “}gur li ma torqodx tajjeb meta taf li dan kollu jkun qed i[allashulek il-Gvern,” qal.

“Din is-sitwazzjoni ma tkunx solvuta jekk ma t[affifx tmut.”

Aso kien rappurtat li rrefera g[al dawk li jg[ixu bid-drip li dawn huma ‘persuni tal-pajpijiet.’

Taro Aso, appell mhux mistenni lill-anzjani :appuni]i

Meta ffa//jat mill-;urnalisti kif g[amel dan id-diskors, irra;el qal li hu jiddispja/ih jekk inftiehem [a]in imma kien qed jirreferi g[ax-xewqat tieg[u biss.

“Nixtieq li l-a[[ar jiem ta’

dak li jkun ikunu fil-pa/i,” temm jg[id.

Aso, li hu wkoll id-Deputat Prim Ministru, sa[aq li jekk ikollu b]onn il-magni biex jibqa’ jg[ix ikun a[jar li jitfuhomlu biex imut.

Turi qalbha ’l barra minn ;isimha Aktar imutu suldati Amerikani Penny Smith ta 35 sena sena li g[addiet Kienet ilha ’

minn Kalifornja fl-Istati Uniti hi wa[da mill-ftit persuni fid-dinja li kellhom ix-xorti li j]ommu qalbhom tassew f’idejhom wara operazzjoni tal-bdil tal-qalb.

Il-mara sabet il-popolarità fuq l-internet meta l-[abiba tag[ha po;;iet dan ir-ritratt fuq is-sit Imgur u ta[tu kitbet: “Din hi l-[abiba tieg[i Penny. Qed i]]omm qalbha stess. Irnexxielha tirba[ lill-kan/er u mard filqalb imma qatt ma tilfet ittama.”

Lil Smith g[amlulha loperazzjoni f’Settembru tas-

.

taf is-snin li xi darba kien se jkollha tag[mel din loperazzjoni g[ax minn mindu kienet g[adha ta’ tliet snin deher li kellha xi [a;a [a]ina fiha.

Fl-1997 ]viluppatilha problema f’qalbha li qaltilha biha ommha. Meta marret g[all-kura t-tobba qalulha li fl-a[[ar milla[[ar se jkollha tag[mel trapjant tal-qalb.

Il-mara qatt ma qatg[et qalbha u wara l-operazzjoni issa qed t[ares ’il quddiem biex tg[ix [ajjitha kollha fla[jar mod possibbli.

b’suwi/idju milli waqt gwerer Skont l-awtoritajiet militari Amerikani, aktar imutu suldati Amerikani li jikkommettu suwi/idju milli waqt li jkunu f’missjonijiet ta’ gwerer.

Is-sena l-o[ra kien hemm rekord ta’ 349 uffi/jal flarmata li qatlu lilhom infushom.

L-imwiet ma jse[[ux biss meta jkunu fl-Istati Uniti imma w[ud minnhom jikkommettu suwi/idju anki meta jkunu jservu barra lpajji]. Rapport mill-militar juri li jkun hemm suwi/idju

kull 65 minuta. Rapport li kien [are; qabel b’inqas dettall li jkopri mill-1999 sal2010 wera li r-rata dak i]]mien kienet akbar: 22 mewt kuljum.

Eric K. Shinseki, isSegretarju tal-Asso/jazzjoni

tas-Suldati Veterani, qal li g[alihom anki suwi/idju wie[ed hu ]ejjed, a[seb u ara dawk kollha. G[andna b]onn nie[du [sieb aktar l-istat mentali tas-suldati tag[na.

“Irridu na[dmu aktar,” qal.

“Se nu]aw i/-/ifra li g[andna f’idejna biex nevitaw issuwi/idju u nassiguraw li lveterani tag[na jir/ievu l-kura li jist[oqqilhom.”

Ir-rapport isemmi li 70 filmija ta’ dawk li jikkommettu suwi/idju jkollhom aktar minn 50 sena.

Senatur Amerikan jg[id li ra an;li wara puplesija Is-senatur Amerikan Mark Kirk qal li wara li tatu puplesija kbira u [assu qed imut dehrulu lan;li u staqsewh jekk riedx imur mag[hom.

Is-senatur minn Illinois ng[ata mer[ba kbira fil-Capitol wara li da[al lura g[ad-doveri tieg[u fil-Kungress Amerikan fejn kien ilu nieqes aktar minn sena. Waqt li tela’ l-54 tar;a li jag[tu g[all-bieb tal-Capitol hu ng[ata mer[ba kbira minn s[abu s-senaturi l-o[ra, il-Vi/i President Joe Biden u l[addiema tal-post. Biex wasal sa fuq nett ng[ata l-g[ajnuna minn Biden u minn bastun li

qatt ma telqu minn idejh.

Waqt intervista li dehret fil;urnal Daily Herald ta’ Illinois, Kirk iddiskuta l-attakk ta’ puplesija li g[adda minnu u lvi]joni li kellu tal-an;li meta f’soddtu [aseb li kien se jmut.

Kirk, ta’ 53 sena, intlaqat bil-marda fuq in-na[a leminija ta’ mo[[u li kkaw]atlu parali]i fuq in-na[a tax-xellug ta’ ;ismu u g[amietu f’g[ajn wa[da. Imma t-tobba kollha qablu li dan ma affettwa xejn il-pro/ess tal-[sieb tieg[u.

Is-senatur Repubblikan irrakkonta li ra tliet an;li qrib

soddtu fin-Northwestern Memorial Hospital wara li qam minn [olma, effett jew talmedi/ina li kien jie[u inkella tal-esperjenza ta’ kwa]i mewt li g[adda minnha.

“Trid ti;i mag[na?”, staqsewh. Kirk qal li qalilhom, “Le. Mhux g[alissa.”

Kirk kompla jg[id li dak li g[adda minnu kompla ssudalu l-fidi tieg[u.

“Sirt aktar reli;ju],” qal. “Ilfidi ]ammitni aktar f’sa[[ti u g[allmitni biex nafda aktar fi twemmini. Min ma jridx jemmen affarih u jkun qed jag[mel [a]in.”

Il-Vi/i President Amerikan Joe Biden jg[in lis-senatur Mark Kirk jitla’ l-45 tar;a tal-Capitol

COLLAGE PASSATEMP 37

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 Mimdudin 1. Nitlag[lu fuq saqajh! (6) 3. In-numru li nista’ nimsa[ bih? (6) 7. Ta]-]minijiet tal-lum (7) 8. M[abba lejn xi [a;a, b[as-sajd, il-ka//a jew l-insib (5) 9. Ikel im[allat u mrejja[ g[as-sajd biex i[ajjar il-[ut (5) 10. Il-maqlub ta’ l-intellettwali jew spiritwali (9) 11. Bejn il-Qala u x-Xag[ra f’G[awdex (5) 13. Ballare, ng[idu warajha (6) 15. Ma j[allihx jitlaq! (6) 17. Hekk hu tari, ng[idu, ladarba jdub f’[alqek (5) 21. Dari fuqhom kienu j;orru l-morda jew il-mejtin (9) 23. Qawwi ftit ]ejjed fil-;isem (5) 24. Sensiela ta’ ;rajjiet li jmissu ma’ xulxin (5) 25. Dari kienu jitolbu l-karità (7) 26. Baqa’ sejjer b’dak li kien qed jag[mel (6) 27. Bniedem tat-tajjeb, li m’g[andux b]onn ja[dem biex jiekol (6) Weqfin 1. Li hu ta’ nisel g[oli, b’titlu ta’ ;ieh fil-familja (6) 2. Fiha toqg[od imgezzez meta ma tifla[x (5) 3. U]ajt mo[[i (5) 4. Solidu jew likwidu misjub ta[t l-art fi stat naturali li jittalla’ mill-minjieri (7) 5. Fis-sajf iddejjaqna taqbad mag[na waqt l-g[awm (5) 6. Kif i[ossok? Nie[u gost jekk twe;ibni b’din il-kelma! (6) 7. Passi;;ata (5) 12. Ittardja biex ji;i (3) 14. Hawn wied imsemmi g[alih, li mill-Buskett jibqa’ nie]el sa Ta’ Brija (3) 15. Din il-kelma u o[ra b[alha warajha, tfisser bla [sejjes ta’ xejn (6) 16. Warajh dejjem ji;i l-bnazzi (7) 18. Kull xorta ta’ [las barrani impost b’awtorità (5) 19. Kambjament li jista’ jsir mil-lejl g[an-nhar (5) 20. Sbie[ iperpru minn fuq il-bjut (6) 22. Timla’ ]aqq xi [add (5) 23. Ta’ sura sferika tawwalija (5)

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

14

pin 15

18

17

16

20

19

21

22

24

25

26

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Eletti; 3. Ku;ina; 7. Libbist; 8. Nimxi; 9.

Sa[[a; 10. Labirinti; 11. Makku; 13. E]ilju; 15. Madrid; 17.

S[ana; 21. Sabbartek; 23. Karba; 24. {otob; 25. ?elebri; 26.

Djarji; 27. Prosit.

Weqfin> 1.E//ess; 2. Tibna; 3. Kiteb; 4. :eneru]; 5. Ni]la; 6.

Timidu; 7. Le[ja; 12. Kor; 14. Isa; 15. Mist[i; 16. Ikabbar; 18.

Nervi; 19. Skoll; 20. Maqrut; 22. Ta//i; 23. Kobor.

3

2

1

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €15 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tatTisliba tal-{add 24 ta’ Frar 2013 hi: Emma Muscat, ‘Mananna Flats’, Fl. 1, Triq il-Parro//a, Mellie[a.

Soluzzjonijiet

}ew; log[biet bit-tikek

Fuq ix-xellug tidher log[ba li bil-lapes trid timla kull spazju fejn tidher tikka sewda. Meta tag[mel dan jitfa//a quddiemek silwett ta’ wie[ed qed jittrombja… imma lejn xiex? Fuq il-lemin tidher il-log[ba li bil-lapes tibda mit-tikka [dejn in-Nru. 1 u tmur fuq in-numri l-o[ra wara xulxin sakemm tasal g[at-tikka bin-Nru. 41. Titfa//a quddiemek xena ta’ wie[ed li kien g[adu kif bena kamp.

G[oxrin differenza

Dawn i]-]ew; xeni jidhru identi/i imma dik fuq il-lemin tvarja minn dik fuq ix-xellug f’mhux inqas minn g[oxrin differenzi ]g[ar [afna. Ara ssibhomx kollha?

}ew; log[biet bit-tikek

G[oxrin differenza

38 Klassifikati PROPJETÀ G{AL-BEJG{ {a]-}ebbu;

TERRACED house f’area sabi[a. Tliet qasab u nofs fa//ata b’85 pied fond. Lesta minn kollox b’erba’ kmamar tas-sodda, ]ew; kmamar talbanju, k/ina, salott. Trid tara.

Min hu interessat i/empel 79066880 # 27015780.

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 {a]-}ebbu;

DAR f’post /entrali u bl-arja tag[ha. Prezz: €128,000. ?emplu 79769677.

Birkirkara

POST fit-tieni sular bi tlett ikmamar tas-sodda, k/ina u salott flimkien, b’]ew;t gallariji quddiem u wara, kamra tal-bejt.

Prezz €132,000. ?emplu 79276317.

In-Naxxar

GARAXX ta’ ]ew; karozzi, semi basement. Prezz €30,000.

Is-Si;;iewi

APPARTAMENT kantuniera fi block ta’ erba, spazju] u mdawwal, bi tlett ikmamar tas-sodda, bl-airconditions,

e//. Dritt mill-u]u tal-bejt.

Prezz €102,000. ?emplu 21461172 jew 99275673.

Ra[al :did

DAR bi tlett sulari, 90 pied fond bi travi tal-injam ori;inali, tin[tie; xi manutenzjoni.

Freehold. Prezz €110,000 negozjabbli. Ikkuntattja lis-sid fuq 99621518 jew 99806114.

San :wann

GARAXX 20 pied x 10 piedi livell mat-triq. ?emplu 99457944

G{AT-TWELLIJA L-Imsida

{ANUT bla rigal b’5 euros kuljum kera, bil-permess, tajjeb g[al kull tip ta’ negozju. ?emplu 99898254 jew 77320474.

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 AVVI}I G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum talart u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//.

Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol.

B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.

Massage

AG{TI rigal lilek innifsek b ’ massage rilassanti u spe/jali minn mara terapista attraenti . ?emplu 9905 1 763 .

Tiswijiet fil - pront u fil - post

TA ’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e// . B ’ sitt xhur garanzija fuq il - parts u labour . Bl ir[as prezzijiet . Stima b ’ xejn minn qabel . Spare parts g[al kull tip ta ’ appliances . ?emplu 2 1 37 1 559, 2737 1 559, 2 1 493285, 79884497 jew 99472570 . Servizz fil pront .

Tiswijiet

MAGNI tal - [jata . G[al service u tiswijiet fil - pront ta ’ magni tal - [jata . ?emplu 99422268 jew 2 1 4 1 6705 .

G{ALL - BEJG{ 7 Bibien

:ODDA (g[adhom fil-kaxxi) ta’ ;ewwa, bojod bir-rig taddeheb Taljani. Okka]joni unika. Qisien standard.

Prezz Bargain. ?emplu 79221700.

Bargain

PJANU upright u ironframed, f’kundizzjoni tajba [afna. Ing[ata service regolarment. Prezz €500 jew l-eqreb offerta. ?emplu 21820662 jew 79061034.

Klassifikati

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal - ir[am u gwardarobba kbira . Jistg[u jinbieg[u separat . ?emplu 99800607 .

:riewi

Cavalier King Charles Spaniel bil - pedigree . ?emplu 79445640 .

Kamra tal - Pranzu

INJAM tip Messikan : mejda, sitt si;;ijiet u

welsh dresser . €1 350 jew l - eqreb . ?emplu 990 1 0 1 76 .

Libsa tal - Pre/ett

:DIDA fjamanta, bil kuruna g[al - tifla ta ’ 8 snin . Prezz €1 32 . ?emplu 99455207 .

Toilet seats

Nag[mel xog[ol ta ’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta ’ kull tip bil - kuluri li jaqblu u kif tixtieqhom inti, g[all -

39

kamra tal - banju kompluti bil - fittings . G[al aktar informazzjoni /emplu 2 1 675053 jew 79675053 .

JIN{TIE:U Sales Persons PART - TIME biex ibig[u u jqassmu prodott taljan ta ’ ditta taljana rinomata ;o bars, hotels etc . ?emplu lil FTL Ltd fuq 7922 1 700 .

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

40

SPORT

Wigan u Man City l-ewwel semi-finalisti tal-FA Cup

Ara pa;na 45

FUTBOL TALJAN

Draw bejn Udinese u Roma Udinese u Roma spi//aw fi draw ta’ 1-1 fil-Friuli.

F’dan il-konfront bejn ]ew; timijiet li qed jissieltu biex ikunu fl-Ewropa, Udinese naqqsu milli jiksbu r-raba’ reb[a konsekuttiva tag[hom.

Wara biss tliet minuti, Udinese kellhom /ans tajjeb ta’ Di Natale. Roma tilfu /ans kbir ftit minuti wara, meta Florenzi ra x-xutt tieg[u mill-vi/in salvat.

Roma fet[u l-iskor fl-20 minuta meta daqqa tar-ras ta’ Florenzi [abtet mallasta, u mir-rebound, LAMELA ma ]baljax.

Udinese kellhom jistennew sat-62 minuta biex i;ibu ddraw meta xutt ta’ MURIEL g[adda minn bejn saqajn ilgoalkeeper.

Fit-73 minuta, Udinese spi//aw jilag[bu b’10 meta

tke//a Heurtaux g[al da[la perikolu]a; imma minkejja dan, l-iskor finali baqa’ 0-0.

Ri]ultati Serie A

Genoa v Milan Udinese v Roma

Illum

0-2

1-1

Atalanta v Pescara Cagliari v Sampdoria Chievo v Napoli Juventus v Catania Lazio v Fiorentina Palermo v Siena Parma v Torino Inter v Bologna

Serie B

Ascoli v Empoli Bari v Juve Stabia Brescia v Novara Grosseto v Verona Livorno v Reggina Modena v Cittadella Padova v Vicenza Pro Vercelli v Lanciano Ternana v Spezia Varese v Sassuolo

1-2 2-0

1-1

0-2 3-3 3-3 0-1 1-2 0-0 3-4

FUTBOL

Gowl ie[or g[al Andrè Schembri

Il-player internazzjonali Malti Andrè Schembri re;a’ sab ix-xibka ma’ Omonia Nicosia. Wara li nhar l-Erbg[a skurja kontra Anorthosis, Schembri skurja lbiera[ f’log[ba valida mill-kampjonat ?iprijott kontra Paphos. Omonia Nicosia reb[u l-log[ba, 2-1, u kien Schembri li feta[ l-iskor wara ]ew; minuti.

ATLETIKA

‘Il-kampjonati mondjali m’g[andhomx isiru fir-Russja’ L-atleta Ingli]a Jade Johnson qalet li din is-sena, il-kampjonati mondjali m’g[andhomx isiru firRussja wara l-iskandli li fe;;ew dan l-a[[ar. Matul il;img[a sar mag[ruf li l-long jumper Russa Tatyana Kotova u Olga Kuzenkova instabu po]ittivi wara li lkampjuni tad-demm re;g[u ;ew ittestjati. Dawn i]-]ew; atleti Russi ;ew ittestjati wara l-kampjonati mondjali tal-2005.

“Fis-sajf se nkun qed nikkompeti fir-Russja u na[seb li dan il-pajji], wara dak kollu li se[[, mhux se jkun adegwat biex jorganizza l-edizzjoni. Pajji] g[andu jerfa’ r-responsabbiltà g[al dak li jag[mlu l-atleti tieg[u,” qalet Johnson. Ta’ min jinnota li Kotova hi rrivali ta’ Johnson fil-Long

Jump.

Il-kummenti ta’ Johnson kienu simili g[al dawk talKap tal-Atletika fir-Renju Unit, Peter Eriksson, meta dan qal li trid ting[ata ra;uni valida g[aliex [afna atleti Russi qed jinstabu [atja ta’ u]u ta’ sustanzi ipprojbiti.

B[alissa hemm total ta’ 33 atleta Russi li qed jiskuntaw sospensjoni min[abba li nstabu [atja ta’ doping. “Din ma hix l-ewwel darba li qed nisimg[u b’ka] hekk firRussja. }gur li hemm ra;uni g[aliex [afna atleti mirRussja qed jag[mlu u]u minn sustanzi ipprojbiti. Lawtoritajiet mhux qed jag[mlu dak kollu possibbli biex josserveljaw dak li hu g[addej,” qalet Johnson.

Ta min jinnota li fl-2003 u fl-2005 Kotova reb[et ilfidda filwaqt li fl-2003

Johnson kienet spi//at irraba’. Barra minn hekk, waqt il-Kampjonati Ewropej tal2002 Kotova reb[et ilmedalja tad-deheb u Johnson reb[et il-fidda.

Dwar dan, Johnson qalet, “Wara li nisma’ din l-a[bar in[ossni li ;ejt misruqa g[ax ir-ri]ultati finali kienu fittizji. {dimt [afna biex nikseb su//ess u xi [add li g[amel u]u minn sustanzi illegali spi//a reba[li,” kompliet Johnson.

Din tal-a[[ar kompliet billi qalet li temmen li l-a[jar piena g[al min jag[mel u]u minn sustanzi ipprojbiti hi li jkunu sospi]i g[al g[omorhom. Attwalment, latleti li jinstabu [atja jiskuntaw snin jew xhur ta’ sospensjoni u jistg[u sa[anistra jirritornaw biex jikkompetu.

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Sport

41

FORMULA 1

‘Irridu nkunu realisti/i’ Is-sewwieq il-;did talMercedes, Lewis Hamilton, qal li minkejja li jkun tajjeb jekk jaspira g[ar-re[b tat-titlu, irid ikun realistiku u jammetti li lewwel sena tieg[u mat-tim se tkun wa[da diffi/li. Hamilton telaq lill-McLaren fi tmiem lista;un li g[adda u ffirma kuntratt ta’ tliet snin malMercedes.

Anki jekk Hamilton impressjona waqt it-testijiet ta’ qabel l-ista;un, dan qal li avversarji b[al ma huma r-Red Bull u l-Ferrari xorta huma aktar b’sa[[ithom.

“L-g[an tag[na hu li nirb[u kull sena, imma rridu nkunu realisti/i u nammettu li se tkun diffi/li. M’iniex se ng[id li din is-sena m’a[niex se nirb[u ttitlu – g[ax ma tkunx xi [a;a ;usta fuq it-tim li qed ja[dem bla waqfien. Imma fl-istess [in ma nistax ng[id li g[andna biex nirb[u t-titlu,” qal Hamilton.

Is-sewwieq Ingli] kompla billi qal li jekk f’xi punt talista;un ikun hemm /ans li lMercedes jirb[u t-titlu, dan ikun ‘bonus’ g[at-tim li ilu ma jirba[ Grand Prix g[al diversi xhur.

Din is-sena, Hamilton se jkun qed isuq ma’ Nico Rosberg u ttnejn li huma kellhom wirjiet tajbin fit-testijiet tal-pre-season.

Jenson Button (xellug) u Lewis Hamilton. Din is-sena dawn se jkunu avversarji ta’ xulxin

‘}ball jekk ninjoraw lil Button’

Il-Kap tar-Red Bull qal li jkun ]ball kbir jekk Webber u Vettel ma jag[tux kas lil Jenson Button tal-McLaren. Din se tkun ir-raba’ sena li Button se jkun qed isuq mal-McLaren, u matul l-a[[ar snin dejjem kien Lewis Hamilton li seraq ix-xena.

Button reba[ it-titlu mondjali fl-2009 meta kien mal-Brawn,

filwaqt li l-a[[ar darba li lMcLaren reb[u t-titlu kien fl2008. Hamilton telaq lillMcLaren u ng[aqad malMercedes, u Sergio Perez se jkun qed jimla l-post vojt li [alla Hamilton.

“Fl-2001, Button kellu sta;un tajjeb, u dan l-ista;un ikun ]ball jekk ninjorawh. Jien nemmen li Button hu kapa/i jissielet g[ar-reb[ tat-titlu,” qal Horner.

Sutil se jirritorna bil-kbir

Is-sewwieq tal-Force India, Adrian Sutil, qal li l-fatt li dam sena barra mill-isport se jg[inu biex jirritorna bl-aqwa mod. :img[a ilu, il-Force India [abbru li kienu se jag[tu lil Sutil it-tieni /ans wara li dan tke//a mit-tim g[ax, waqt ri/eviment, kien ;ie fl-idejn ma’ diri;ent tattim. Sutil se jkun qed isuq mal-

Ingli] Paul Di Resta.

L-aqwa ri]ultat li qatt kiseb Sutil ma’ dan it-tim kien meta fl-2009 spi//a fir-raba’ post filGrand Prix tal-Italja. “Minkejja li ma kontx involut fl-isport, xorta wa[da bqajt insegwi. Sa nofs l-ista;un bdejt in[oss innuqqas, imma fuq in-na[a lo[ra kelli b]onnha din ilwaqfa. Il-waqfa li kelli se timmotivani aktar biex nirritorna bil-kbir,” qal Sutil.

CHAMPIONS LEAGUE

ATLETIKA

Lichtsteiner irid jevita lil Bayern Munich

L-avukati ta’ Pistorius jitolbu pieni anqas [orox

Id-difensur ta’ Juventus, Stephan Lichtsteiner, qal li jixtieq jevita lil Bayern Munich fil-kwarti-finali ta/-Champions League. Juventus matul il-;img[a eliminaw lil Celtic meta reb[ulhom 2-0, u b’hekk g[addew b’aggregate ta’ 5-0 wara li fl-Iskozja kienu reb[u 3-0. Bayern Munich g[adhom ma bbukjawx post fir-round li jmiss min[abba li dawn g[ad iridu jilag[bu t-tieni leg kontra Arsenal, imma wie[ed jista’ jg[id li l:ermani]i g[andhom sieq fir-round li jmiss g[ax fl-ewwel leg fl-Emirates f’Londra reb[u 3-1. Bayern Munich b[alissa qeg[din flewwel post tal-kampjonat :ermani] u g[andhom vanta;; ta’ 17-il punt fuq i/champions, Borussia Dortmund. Barra minn hekk, dawn qeg[din fis-semi-finali tat-tazza domestika u b’hekk qed jimmiraw g[ar-reb[ tat-‘Treble’. Juventus qeg[din fil-qu//ata talklassifika tal-kampjonat Taljan u g[andhom sitt punti vanta;; fuq Napoli.

“L-aktar tim li nib]a’ minnu hu dak ta’ Bayern Munich. G[andhom g[atx kbir biex jirb[u, spe/jalment wara li tilfu ]ew; finali fla[[ar tliet snin,” qal Stephan Lichtsteiner.

Bayern Munich tilfu l-finali kontra Inter fl2010 u l-finali ta’ Mejju li g[adda f’darhom stess kontra Chelsea. L-istess Lichtsteiner fa[[ar [afna l-kow/ Antonio Conte u qal li ddifferenza fit-tim qed jag[milha hu.

Ri/entement, il-winger ta’ Bayern Munich, Franck Ribery, qal li minkejja li Bayern qed

Stephan Lichtsteiner ta’ Juventus

juru log[ob mill-aqwa g[adu ma ntreba[ xejn, u fil-passat kien hemm ka]ijiet fejn tim li kien b’/ans li jirba[ it-‘Treble’ spi//a biex tilef kollox fl-a[[ar.

Fil-jiem li g[addew, il-kow/ ta’ Real Madrid, José Mourinho, iddeskriva lil Juventus b[ala ‘bastiment li ma jeg[req qatt’.

Juventus mhux biss eliminaw lil Celtic bla diffikultà, imma ilhom [ames log[biet ma jaqilg[u goal.

Skont rapporti fil-;urnali Ingli]i, l-avukati tal-atleta Oscar Pistorius qed jitolbu biex il-kundizzjonijiet talple;; li hu ng[ata jinbidlu u jsiru inqas [orox. Pistorius ing[ata l-libertà provi]orja wara li kien akku]at bil-qtil tat-tfajla tieg[u fuq depo]itu u garanzija personali ta’ madwar $113,000. Oscar Pistorius kien ordnat ukoll biex jikkonsenja l-passaport tieg[u, jevita milli jmur id-dar fejn se[[ id-delitt fl-14 ta’ Frar, u ma jkellimx jew ma jersaqx lejn ix-xhieda fil-ka].

Barra dan irid jirrapporta flg[assa tal-pulizija tal-lokal darbtejn fil-;img[a, ma jixrobx alko[ol dment li g[adu ta[t il-libertà provi]orja u jikkonsenja wkoll l-armi kollha li g[andu.

Pistorius qed ikun akku]at bi qtil premeditat wara li fl-14 ta’ Frar qatel lil Reeva Steenkamp bi tliet tiri. L-atleta mill-Afrika t’Isfel qed isostni li g[amel dan g[ax [aseb li din kienet [alliel u kien biss wara li qatilha li induna min kienet. {afna kienu kontra l-fatt li dan ing[ata ple;;, imma fuq in-na[a l-o[ra l-avukati tieg[u

qed jg[idu li l-kundizzjonijiet tal-ple;; huma wisq [orox.

Skont l-istess rapporti, Pistorius se jitkellem malawtoritajiet biex jara huwiex possibbli jer;a’ jibda jit[arre; sakemm jibda l-;uri, ji;ifieri fl-4 ta’ :unju.

Skont rapport f’;urnal ie[or, it-tfajla ta’ Oscar Pistorius, Reeva Steenkamp, kienet qed tistenna tarbija u kien proprju fil-jum li ]velat dan lil Pistorius li dan tala[[ar spi//a qatilha.

Skont ir-rapport f’dan il;urnal, Steenkamp marret iddar ta’ Pistorius fit-13 ta’ Frar biex tag[ti din l-a[bar lill-g[arus tag[ha; imma jidher li Pistorius, kif sema’ din l-a[bar issuspetta li ttarbija ma kinitx fil-verità tieg[u. Ix-xhieda kienu qalu li mal-lejl bejn it-13 u l-14 ta’ Frar semg[u g[ajat u ftit wara tiri ta’ pistola, u jidher li dawn it-tnejn kienu qed jargumentaw min[abba li latleta kien qed jissuspetta li t-tfajla tieg[u kellha relazzjoni sigrieta ma’ xi [add ie[or. Il-membri talfamilja Steenkamp /a[du li Reeva kienet qed tistenna tarbija.

42

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Sport

L-ewwel erba’ ]wiemel li kkwalifikaw mill-ewwel Heat tat-Tazza l-Kbira, mirbu[a mid-debuttant Fran/i] ta’ 11-il sena, Original Blue (7), misjuq minn Christopher Cassar quddiem Night Inlet (4) Mario Baldacchino, Arnie Sensation (2) Carmelo Farrugia u l-holder ta’ din it-tazza, Mig of the Wood (3) Noel Baldacchino (Ritratt> Joseph Galea)

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL

Mag[rufa s-semi-finalisti tat-Tazza l-Kbira Il-:img[a fil-g[axija, filkorsa tal-Marsa ing[ata lbidu g[all-kompetizzjoni tatTazza l-Kbira, organizzata bl-g[ajnuna tad-Dragonara Casino and Brasserie. Dan, permezz ta’ sitt heats g[al ]wiemel mill-klassijiet Premier u Gold fuq distanza twila ta’ 2640m, u li kienu jag[mlu parti mis-seba’ laqg[a tal-ista;un fuq g[axar ti;rijiet. Mis-sitt heats tatTazza l-Kbira, 24 ]iemel g[addew g[as-semi-finali.

Fl-ewwel heat, Arnie Sensation (Carmelo Farrugia), li mar quddiem f’nofs id-distanza, /eda kollox meta ]-]wiemel daru g[ad-dritta finali.

Dan inqabe] mid-debuttant Fran/i] Orginal Blue (Chris Cassar), li reba[ b’tul minn Night Inlet (Mario Baldacchino). Arnie Sensation kellu jikkuntenta bit-tielet post, filwaqt li Mig Of The Wood (Noel Baldacchino) spi//a fir-raba’ po]izzjoni.

Dwell interessanti bejn Nicos de Peneme (Kevin Azzopardi) u l-;did Fran/i] Ofackevo (Julian Farrugia), fit-tieni heat tal-istess kompetizzjoni wassal lil talewwel biex jie[u l-ewwel reb[a tas-sena. Zilver Boko (Tony Demanuele) u Ouragan de Sita (Chris Cassar) g[addew ukoll

g[all-fa]i li jmiss.

Fit-tielet heat, il-favorit Odedjalo (Noel Baldacchino) ma sab l-ebda diffikultà biex jie[u t-tieni reb[a konsekuttiva f’Malta wara sprint qawwi fl-a[[ar metri. Dan, minn ]iemel ;did ie[or Fran/i], Okilaibo (Julian Farrugia). Poppes Fighter (Charles Camilleri) u Kakisis (Johan Axisa) kellhom ukoll pjazzament po]ittiv. F’din il-heat, issorpri]a kienet leliminazzjoni tal-ikkwotat Oran.

B’kuntrast, ir-raba’ heat kienet ferm ikkumbattuta, fejn Normand d’Oger (Cliferty Calleja) u Sultan November (Shawn Portelli) spi//aw ras imb ras. Kien tal-ewwel li bi ftit akkwista t-tielet reb[a konsekuttiva u t-tieni wa[da tas-sena b’Count Of Life (Claudio Refalo) u Nitesco d’Antony (David Ellul) jikkwalifikaw ukoll g[as-semi-finali.

Il-[ames heat kienet o[ra e//itanti u inde/i]a sattmiem. Hawnhekk Nabab du Chatelet (Charles Camilleri) irritorna g[ar-reb[ wara assenza ta’ ftit xhur. Dan fla[[ar metri u bi tbatija, qabe] bi ftit lil Versace Boko (Warren Spiteri). Simb Mark (Noel Baldacchino) u Carnegie Hall (Darren Mizzi) kellhom ukoll wirja

tajba.

Is-sewwieq ]ag[]ug[ Cliferty Calleja re;a’ kien protagonist fis-sitta u l-a[[ar heat tal-kompetizzjoni permezz ta’ Nino de Saintho, ]iemel ie[or li ;ej mill-istess stalel ta’ Michael Zammit, li g[andu wkoll rebbie[ ie[or, Normand d’Oger. F’din itti;rija Nino de Saintho [a ttielet reb[a konsekuttiva u ttieni tas-sena wara li propju fuq il-linja finali qabe] bi ftit lil Quebec (Mark Mifsud).

Beckham Bob (Charles Camilleri) u Fire (Marco Refalo) kienu l-a[[ar ]ew; ]wiemel li g[addew g[assemi-finali.

Fl-unika ti;rija tal-klassi Silver, Mr Snowman (Charles Camilleri) temm rebbie[ wara attakk mibdi 500m mit-tmiem, filwaqt li f’dik Bronze, id-debuttanta Olandi]a Zeta Jones A (Noel Baldacchino) irre;istrat lewwel reb[a f’Malta wara taqtig[a fl-a[[ar metri ma’ Brokkur TYC (Peter Farrugia) u Divinis (Charles Magro). Il-laqg[a fet[et b’ti;rija tal-klassi Copper.

Hawnhekk, Dandy (Robert Polidano) [a l-ewwel reb[a sta;onali wara li kien il-[in kollu quddiem. L-unika ti;rija tal-galopp intreb[et mit-Taljan Royal Fleece (Oliver Briffa) wara rimonta fl-a[[ar 500m.

Ir-ri]ultati kollha. . Klassi Copper. Dist – 1640m. 1. Dandy (R. Polidano) {in – 2.04.9” (1.16.2”) 2. Navaroso de Khepri (D. Ellul) 3. Orasi Index (K. Sciberras) 4. Loulou de la Rose (C. Caruana) . Klassi Bronze. Dist – 1640m. 1. Zeta Jones A (N. Baldacchino) {in – 2.06.7” (1.17.3”) 2. Brokkur TYC (P. Farrugia) 3. Divinis (C. Magro) 4. Kaki de Peyrahout (D. Mizzi) . Heat Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. 1.

Orginal Blue (C. Cassar) {in – 3.21.8” (1.16.4”) 2. Night Inlet (M. Baldacchino) 3. Arnie Sensation (C. Farrugia) 4. Mig Of The Wood (N. Baldacchino) . Heat Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. 1.

Nicos de Peneme (K. Azzopardi) {in – 3.23.2” (1.17”) 2.

Ofackevo (J. Farrugia) 3. Zilver Boko (T. Demanuele) 4. Ouragan de Sita (C. Cassar) . Heat Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. 1.

Odedjalo (N. Baldacchino) {in – 3.19.1” (1.15.4”) 2. Okilaibo (J. Farrugia) 3. Poppes Fighter (C. Camilleri) 4. Kakisis (J. Axisa) . Heat Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. 1.

Normand d’Oger (C. Calleja) {in – 3.21.7” (1.16.4”) 2. Sultan November (S. Portelli) 3. Count Of Life (C. Refalo) 4. Nitesco d’Antony (D. Ellul) . Heat Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. 1.

Nabab du Chatelet (C. Camilleri) {in – 3.19.9” (1.15.7”) 2.

Versace Boko (W. Spiteri) 3. Simb Mark (N. Baldacchino) 4.

Carnegie Hall (D. Mizzi) . Heat Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. 1.

Nino de Saintho (C. Calleja) {in – 3.22.8” (1.16.8”) 2. Quebec (M. Mifsud) 3. Beckham Bob (C. Camilleri) 4. Fire (M. Refalo) . Klassi Silver. Dist – 1640m. 1. Mr Snowman (C. Camilleri) {in – 2.05.3” (1.16.4”) 2. Ocean Brillouard (N. Baldacchino) 3. Mealington (C. Caruana) 4. Cross Country FC (M. Debono) . Klassi Galopp. Dist – 1750m. 1. Royal Fleece (O. Briffa) {in – 1.50.6” 2. Buttermilk (E. Zammit) 3. Little Anthony (D. Zammit) I Ti;rija

II Ti;rija

III Ti;rija

IV Ti;rija

V Ti;rija

VI Ti;rija

VII Ti;rija

VIII Ti;rija

IX Ti;rija

X Ti;rija

Sport 43

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Kauto Star jiddebutta fid-dressage Minn Kenneth Vella

I]-]iemel popolari talgalopp Kauto Star, rebbie[ [ames darbiet tal-King George VI Stakes u darbtejn ta/-Cheltenham Gold Cup, dan l-a[[ar iddebutta fiddixxiplina tad-dressage.

Dan waqt attivita` li saret fil-korsa ta’ Newbury. Waqt din l-attivita’ hu kien misjuq minn Laura Collett.

F’kummenti li tat lillistazzjon Ingli] BBC, Collett qalet li Kauto Star deher e/itat jaqbe] quddiem il-pubbliku i]da /ertament qam g[allokka]joni.

Kauto Star ;ie rtirat mitti;rijiet minn sidu Clive Smith f’Ottubru li g[adda, de/i]joni li xejn ma ni]let tajjeb mattrainer ta]-]iemel Paul Nicholls. It-trainer kien ittama li meta ]-]iemel jirtira kien jit[alla fi/-/entru tieg[u ta’ Somerset, i]da Smith [asibha mod ie[or. Sid i]-]iemel xtaq li flok i[alli ]-]iemel wieqaf stazzjonat fi stalla jew /entru, ikun jista/ jiffa//ja sfida ;dida. }iemel ie[or li kien fl-istalel ta’ Nicholls u li kien kunsidrat avversarju ewlieni ta’ Kauto Star, Neptune Collonges, ukoll beda jintu]a g[ad-dressage minn sidu John Hales. Neptune Collonges jibqa’ mfakkar g[arreb[ tal-famu]a Grand National is-sena li g[addiet.

Dan l-a[[ar issemma wkoll li Kauto Star seta’ ji;i preparat g[all-olimpjadi li jmiss tal2016 u li se jsiru f’Rio de Janeiro fil-Bra]il. I]da Yogi Breisner, responsabbli mitteam nazzjonali Ingli] taddressage /a[ad din l-a[bar u ]ied jg[id li Kauto Star, fl-eta’ ta’ tnax-il sena, hu kbir wisq biex ji;i preparat g[allavveniment daqshekk importanti. Breisner i]da ammetta wkoll li baqa’ impressjonat bil-wirja ta]]iemel fil-korsa ta’ Newbury, g[alkemm sostna li Kauto Star jonqsu aktar ta[ri; biex jil[aq l-a[jar livelli fil-kompetizzjoni tad-dressage.

Kauto Star twieled fid-19 ta’ Marzu 2000 f’/entru tattag[mir fi Franza. Fil-karriera tieg[u [a sehem f’41 ti;rija u reba[ 23 minnhom. Barra /Cheltenham Gold Cup u l-King George VI Chase Stakes, hu reba[ ukoll il-Betfair Chase Stakes erba’ darbiet, fl-2006, 2007, 2009 u fl-2011.

Dwyer investigat

Fl-Indja, il-jockey Ingli] Martin Dwyer qed ikun investigat dwar irran;ar ta’ ri]ultat ta’ ti;rija. Il-kaz tieg[u se jibda jinstema fis-

Kauto Star, li dan l-a[[ar iddebutta fl-ewwel attivita` tad-dressage.

sbatax ta’ dan ix-xahar. Ilgurija tal-korsa ta’ Mumbai g[amlu rapport wara li rawha stramba kif f’ti;rija organizzata f’din il-korsa, Dwyer seta’ biss jispicca fittielet post bil-favorita Ice Age. Spettaturi pre]enti fil-korsa Mahalaxmi dehru rrabjati ferm u ma ridux ja//ettaw li dan il-jockey ta’ 36 sena naqas milli jwassal lil Ice Age g[ar-reb[. Il-membri tal;urija fi [dan ir-Royal Western India Turf Club sej[u g[al inkjesta u fl-istess [in iddikjaraw lil Ice Age b[ala parte/ipant li qisu ma [ax sehem f’din it-ti;rija, bil-g[an li dawk kollha li lag[bu l-flus fuqha f’xi im[atra setg[u jie[du flushom lura.

Martin Dwyer huwa kunfidenti li l-inkjesta se turi li hu m’g[amel xejn [a]in. Hu kkummenta li spi//a fit-tielet post min[abba li fl-a[[ar metri kien involut f’in/ident fejn l-ewwel laqat rail u wara d-debba tieg[u [abtet ma]]iemel Always Smiling li temm fit-tieni post.

Fi stqarrija, Dwyer ikkummenta li filwaqt li ji/[ad kull akku]a imressqa mill-;urija u mid-diri;enti talkorsa, jinnota li hu ta’ sodisfazzjon li f’din l-inkjesta se jkun involut ukoll Raj Khilnani li hu l-kummissarju tal-pulizija ta’ Mumbai g[ax g[andu fidu/ja s[i[a filkapa/itajiet tieg[u. :ie kkonfermat ukoll li fi tmiem it-ti;rija ;ie nnutat li Ice Age we;;g[et xi ftit waqt

it-ti;rija, [ar;ilha d-demm minn wa[da minn saqajha u kellu jissejja[ ukoll ilveterinarju biex jikkuraha.

Military Attack, l-ewwel f’Hong Kong

Fil-korsa ta’ Hong Kong fi/-?ina, Military Attack, ta[t il-gwida tal-Awstraljan Zac Purton, reba[ l-edizzjoni ta’ din is-sena tal-Hong Kong Cup bi premju ta’ 1.03 miljun dollar Amerikan. Military Attack hu ]iemel imwieled lIrlanda u qasam il-linja finali l-ewwel minn Pure Champion u Douglas Whyte li wkoll kellu wirja tajba meta temm fit-tielet po]izzjoni.

Guzzinati jaqbe] it-3000 reb[a fil-karriera

Imwieled f’familja ta’ dilettanti, dan l-a[[ar issewwieq Taljan Andrea Guzzinati qabe] it-3000 reb[a fil-karriera tieg[u. Dan wara li fil-korsa ta’ Vinovo rnexxilu jirba[ ti;rija permezz tad-debba Olivia di Casei.

Missieru Giuseppe, flimkien ma’ zijuh Vittorio dejjem kienu ta’ xempju u e]empju g[alih. Matul dawn l-a[[ar snin fil-karriera tieg[u, Andrea Guzzinati reba[ ti;rijiet ewlenin kemm flItalja u anki barra mill-pajji], fosthom b’Express Road filGran Premio delle Nazioni filkorsa ta’ San Siro f’Milan, blI]vedi] Malabar Circle As filGran Premio Lotteria d’Agnano bl-I]vedi] Malabar Circle As u b’Nadir Kronos fid-Derby ta’ tliet snin ilu.

Is-sewwieq Taljan Andrea Guzzinati li qabe] it-3000 reb[a fil-karriera tieg[u.

Andrea Guzzinati huwa kkunsidrat fost l-aqwa sewwieqa fl-Italja u jgawdi stima kbira ma’ sidien Fran/i]i u }vedi]i, tant li w[ud minnhom jafdaw i]]wiemel tag[hom f’idu meta jibag[tuhom ji;ru l-Italja.

Risposta fid-DNA

Xjenzati fl-I]vezja qed isostnu li sabu karatteristika ;enetika li tista’ tiddetermina s-su//ess ta’ ]wiemel fil-mod kif jitilqu l-pass tat-trott tag[hom spe/jalment meta jkunu g[adhom ta’ eta` tenera. Dan jista’ jkun ta’ g[ajnuna kbira g[all-breeders ta’ ]wiemel tat-trott.

Dawn l-istess studjuzi }vedi]i kkonfermaw li [olqu test tad-DNA li jista’ jg[in lis-sidien ta]-]wiemel biex jidentifikaw dawk il-

mohorien li jista’ jkollhom su//ess meta aktar il-quddiem jie[du sehem fit-ti;rijiet.

F’rapport li deher fil-;urnal ta’ ricerka, mag[ruf b[ala Nature, intqal li ;ie identifikat dak li qed jissejja[ telltale geneli (jew DMRT3). Dan hu komuni fi ]wiemel I]landi]i li huma mag[rufa li j[obbu jimxu bit-trott. Dawn i]]wiemel kienu ;ew introdotti fl-Iskandinavja mill-vikingi.

Team ta’ ri/erkaturi, immexxi minn Leif Andersson tal-Universita` ta’ Uppsala fl-I]vezja g[amel studju fuq dawn i]-]wiemel u qabbel l-karratteristi/i tag[hom ma’ ta’ o[rajn li m’humiex I]landi]i biex josserva d-differenza. Fixxhur li ;ejjin mistennija to[ro; aktar informazzjoni dwar din ir-ri/erka.

44 Sport

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

BUNDESLIGA

Reb[a drammatika g[al Bayern Il-leaders, Bayern Munich, kisbu reb[a drammatika ta’ 32 kontra Fortuna Dusseldorf hekk kif skurjaw ]ew; goals fl-a[[ar kwarta. B’din irreb[a, Bayern issa fet[u vanta;; ta’ 20 punt f’ras ilklassifika min[abba li /champions, Borussia Dortmund, li qeg[din fit-tieni post, tilfu 2-1 kontra Schalke.

Dosseldorf fet[u l-iskor kontra l-leaders fis-16-il minuta permezz ta’ BOLLY. Qabel ma ntemmet l-ewwel taqsima, Bayern ;abu ddraw permezz ta’ MULLER. Dusseldorf re;g[u marru filvanta;; meta skurjaw fil-71 minuta LAMBERTZ. Ilvanta;; ta’ Dusseldorf ma damx wisq g[ax tliet minuti wara, RIBERY ;ab id-draw.

Hekk kif kollox deher li Bayern kienu se jag[mlu pass falz f’darhom stess, BOATENG skurja erba’ minuti mit-tmiem. Bla dubju, din ir-reb[a u l-fatt li issa dawn qeg[din 20 punt fuq Dortmund ikomplu joqtlu t-tamiet ta/champions li jiddefendu ttitlu li reb[u f’Mejju li g[adda.

Schalke iddefendew tajjeb fit-tieni taqsima u kisbu reb[a ta’ 2-1 f’darhom kontra Dortmund. Schalke, li ;img[a o[ra huma impenjati fi/Champions League, fet[u liskor permezz ta’ DRAXLER

Ri]ultati B. Munich v F. Dusseldorf G. Furth v Hoffenheim Mainz v B Leverkusen Freiburg v Wolfsburg Schalke 04 v B. Dortmund B. M’gladbach v W. Bremen

Illum

3-2 2-5 0-3 1-0 2-1 1-1

Hannover v E. Frankfurt Stuttgart v Hamburg

Kif Jinsabu Bundesliga L R D T F K Pti

B. Munich 25 21 3 1 B. Dortmund 25 13 7 5 B. Leverkusen 25 13 6 6 Schalke 04 25 11 6 8 E. Frankfurt 24 11 5 8 Mainz 25 10 7 8 Freiburg 25 9 9 7 Hamburg 24 10 5 9 B. Moen’bach25 8 11 6 Hanover 24 10 3 11 Nuremberg 25 7 10 8 Wolfsburg 25 8 6 11 Stuttgart 24 8 5 11 W. Bremen 25 8 5 12 F. Duesseldorf25 7 7 11 Augsburg 25 4 9 12 Hoffenheim 25 5 4 16 G. Fuerth 25 2 8 15

67 55 45 43 38 33 32 29 34 47 26 29 26 40 31 22 30 14

10 30 32 40 35 29 28 33 35 45 32 39 42 49 35 38 49 40

66 46 45 39 38 37 36 35 35 33 31 30 29 29 28 21 19 14

fit-12-il minuta.

Fil-35 minuta. is-solitu HUNTELAAR irdoppja g[al Schalke u l-iskor sa tmiem lewwel taqsima kien 2-0. Fittieni taqsima, Dortmund naqqsu d-distakk mas-sieg[a log[ob, u kien is-solitu

Luiz Gustavo ta’ Bayern Munich (xellug) u Mathis Bolly ta’ Fortuna Duesseldorf fi dwell g[all-ballun

LEWANDOWSKI li sab ixxibka. Minkejja li Dortmund ippressaw kemm fel[u, ma irnexxilhomx i;ibu d-draw.

Borussia Dortmund, matul il;img[a li g[addiet g[addew g[al mal-a[[ar tmienja fi/Champions League wara li eliminaw lil Shakhtar Donetsk.

Hoffenheim kisbu reb[a mill-aqwa ta’ 3-0 barra minn darhom kontra Greuther

Furth. Hoffenheim marru filvanta;; wara 10 minuti permezz ta’ FIRMINO, u birreazzjoni ta’ Furth ma tasalx, sitt minuti wara, wasal it-tieni goal skurjat minn JOSELU. WEIS issi;illa din ir-reb[a fa/li fil-50 minuta.

Mainz reb[u 1-0 kontra Bayer Leverkusen. u l-uniku goal tal-log[ba wasal fil-61 minuta u kien skurjat minn Ivanschitz.

Wolfsburg reb[u 5-2 barra minn darhom kontra Freiburg.

Bla dubju l-eroj tag[hom kien Olic, li skurja darbtejn. Kienu Freiburg li marru fil-vanta;; permezz ta’ KRUSE, imma KJAER ;ab id-draw ftit minuti wara.

VIERINHA po;;a lil Wolfsburg fil-vana;; u wara ]-]ew; goals ta’ OLIC, dawn issi;illaw il-log[ba permezz ta’ DIEGO.

FUTBOL

FUTBOL

Man Utd se jippruvaw i;ibu lura lil Ronaldo

Partitarju akku]at g[ax waddab banana

Skont rapporti fil-;urnali Ingli]i, Man Utd qed jag[mlu minn kollox biex i;ibu lura mag[hom lil Cristiano Ronaldo. Ronaldo [alla lirRed Devils fl-2009 u ffirma kuntratt ma’ Real Madrid, u minn dakinhar ’l hawn dan ilwinger Portugi] kompla ji]viluppa l-log[ba tieg[u u sa[anistra skurja aktar minn 250 goal mat-tim tal-belt kapitali Spanjola.

Matul il-;img[a, Ronaldo skurja wie[ed mi]-]ew; li Real skurjaw fir-reb[a ta’ 2-1 li kisbu fuq Man Utd f’Old Trafford, f’log[ba valida mirround tal-a[[ar 16 ta/Champions League. L-istess Ronaldo kien anki skurja goal fid-draw ta’ 1-1 fl-ewwel leg fil-Bernabeu.

Skont ir-rapporti, iddiri;enti ta’ Man Utd qed jiddiskutu ma’ membri f’kariga g[olja fil-kumpanija Nike, il-kumpanija li tisponsorja lil Ronaldo.

B[alissa Man Utd qed

jiddiskutu man-Nike biex i;eddu l-kuntratt tag[hom ma’ din il-kumpanija, u barra minn hekk qed jaraw ikunx possibbli jekk in-Nike stess jiffinanzjawx parti missomma li Utd ikollhom b]onn biex i;ibu lura lil Ronaldo.

Minkejja li l-manager ta’ Man Utd, Alex Ferguson, /a[ad dan kollu, dawn irrapporti xorta qed jispekulaw li l-manager Sko//i] irid lura lil Ronaldo, spe/jalment min[abba li ma tantx hu kuntent bil-wirjiet talattakkant Wayne Rooney.

Dan tal-a[[ar kien esklu] mill-ewwel 11 li bdew kontra Real u din id-de/i]joni tidher li ma tantx ni]let tajjeb maleks player ta’ Everton.

Min-na[a tieg[u, Ferguson iddefenda d-de/i]joni tieg[u u qal li minkejja li jifhem li Rooney jista’ jkun iddi]appuntant, qal li dawn huma affarijiet li ji;ru filfutbol meta manager ikollu jag[]el minn skwadra ta’ 23

player.

Ferguson fakkar li tlett ijiem qabel il-log[ba kontra Real, Kagawa kien skurja tliet goals f’partit u xorta t[alla barra. Man Utd kienu jinsabu b’/ans tajjeb li jirrepetu dak li kienu g[amlu fl-1999 meta dakinhar kienu reb[u t‘Treble’.

B[alissa Man Utd huma lleaders tal-kampjonat, filwaqt li llum jilag[bu fis-sitt round tal-FA Cup kontra Chelsea.

CONTE – Il-kow/ ta’ Juventus, Antonio Conte, qal li minkejja li hu segwit minn diversi klabbs Ewropej, dan irid jibqa’ mal-Bianconeri.

B[alissa Juventus qeg[din flewwel post fil-klassifika talkampjonat Taljan u barra minn hekk qeg[din mal-a[[ar tmienja fi/-Champions League. “Nemmen li kapa/i nmexxi klabb kbir Ewropew, imma ma rridux ninsew issu//essi li kisbu Juventus, anki jekk f’dawn l-a[[ar snin kellna nibnu mill-;did. Jien

bdejt vja;; twil ma’ Juventus u g[adni biss fil-bidu tieg[u.

Meta tqis id-diffikultajiet finanzjarji li jaffa//jaw wi//hom mag[hom il-klabbs Taljani, irridu nkunu kburin li qeg[din mal-aqwa tmien klabbs fl-Ewropa. Juventus [atruni kow/ tag[hom, anki jekk qabel ma ;ejt mag[hom kont kow/ li mexxjt biss ]ew; timijiet tas-Serie B, u ta’ dan irrid inkun grat lejhom,” qal Conte.

NEYMAR – L-attakkant ta’ Santos, Neymar, qal li hu lest biex jing[aqad kemm ma’ Barcelona jew ma’ Real Madrid. Minkejja dan, lattakkant Bra]ilajn qal li g[adu ma idde/idiex dwar ilfutur tieg[u. Diversi klabbs kbar Ewropej qed isegwu lil dan il-player. “M’g[andix preferenza bejn Real jew Barcelona. It-tnejn li huma g[andhom storja ta’ su//ess.

L-unika [a;a li naf hu li jekk nilg[ab fl-Ewropa din tkun [olma g[alija,” qal Neymar.

Thomas Flint, li hu partitarju ta’ Arsenal se jitressaq il-qorti wara li dan, fit-12 ta’ April, waqt il-log[ba bejn Tottenham u Arsenal, waddab banana fiddirezzjoni ta’ Gareth Bale.

Flint, li g[andu 23 sena, waddab il-banana Bale kien se jinkariga ru[u minn corner.

Dak il-[in, l-assistent referee Darren Cann ;abar il-banana u rmieha, u l-ebda azzjoni ma ttie[det. Il-membri tas-sigurtà ta’ Tottenham ikkoperaw malPulizija, u wara li raw filmati tas-CCTV, Flint ;ie identifikat.

Minbarra Flint kien hemm ukoll grupp ta’ partitarji li bdew ikantaw korijiet offensivi fil-konfront talplayers ta’ Arsenal, filwaqt li kien hemm xi partitarji ta’ Arsenal li bdew ikantaw korijiet razzjali fil-konfront ta’ Adebayor. Il-klabb ta’ Arsenal ippubblika stqarrija fejn qal li lest jissospendi lil Flint g[al g[ormu.

Sport 45

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

Reb[iet g[al QPR u Aston Villa Queens Park Rangers u Aston Villa kisbu reb[iet importanti fuq Sunderland u Reading (rispettivament) biex qawwew it-tamiet tag[hom li jsalvaw l-istatus tag[hom flog[la divi]joni.

Il-programm tal-Premiership din il-;img[a kien ristrett min[abba l-impenji tal-FA Cup, i]da l-konfronti talbiera[ kienu partikularment sinjifikattivi g[an-na[a ta’ isfel tal-klassifika, bil-kri]i tkompli g[al Reading, li issa sofrew erba’ telfiet konsekuttivi biex jinsabu fla[[ar post tal-klassifika, blistess punte;; b[al QPR (23), i]da b’differenza ta’ goals a[jar.

Intant, Norwich u Southampton kellhom jikkuntentaw b’punt kull wie[ed mil-log[ba ta’ bejniethom u bis-su//ess ta’ QPR fuq Sunderland ifisser lewwel darba li l-Hoops kisbu ]ew; reb[iet konsekuttivi filleague, u meta g[ad jistg[u jibnu sensiela ta’ ri]ultati po]ittivi wara fa]i inizjali di]astru]a.

{arsa lejn il-log[ob talbiera[: CARROW ROAD: Ilgoalkeeper ta’ Southampton, Artur Boruc, salva penalty mog[ti minn Grant Holt ta’ Norwich biex a//erta punt g[as-Saints wara log[ba ming[ajr goals, u li anki kienet nieqsa mill-azzjonijiet.

Il-penalty ing[ata fl-a[[ar [inijiet u f’/irkustanzi kontroversajli wara li Luke Shaw waqqa’ lill-istess Holt f’tarf il-kaxxa l-kbira, u fejn Boruc kellu jinxte[et minn tulu biex jinnewtralizza x-xutt ta’ Holt mill-[dax-il metru.

Reading v Aston Villa 1-2> Gabriel Agbonlahor (Nru 11) jiskorja t-tieni goal g[all-Villains, b’xutt tremend minn tarf il-kaxxa (Reuters)

LOFTUS ROAD: Queens Park Rangers taw wirja qalbiena kontra Sunderland biex qalbu ]vanta;; bikri g[al reb[a ta’ 3-1, li t[allihom jittamaw li jitbieg[du mizzona l-[amra. Il-Black Cats marru fil-vanta;; minn Steven FLETCHER wara g[oxrin minuta; i]da Loic REMY malajr kiseb il-parità, u b’Rangers jinsistu fuq l-attakk sakemm marru minn fuq permezz ta’ Andros TOWNSEND f’nofs it-tieni taqsima, u b’Jermaine JENAS mill-;did jeg[leb lillgoalkeeper Simon Mignolet b’xutt mill-bog[od fid-disg[in minuta.

MADEJSKI STADIUM:

Aston Villa kisbu t-tieni reb[a tal-ista;un barra minn darhom g[all-ispejje] ta’ Reading, bil-goal de/i]iv ta’ Gabriel AGBONLAHOR jifta[ vanta;; ta’ tliet punti

fuq it-tielet tim mill-a[[ar (Wigan) fil-klassifika. Ilgoals kollha fir-reb[a ta’ 2-1 waslu fl-ewwel taqsima, b’Reading imorru filvanta;; b’autogoal ta’ Nathan Baker, qabel Christian BENTEKE kiseb id-draw g[all-Villains u b’Agbonlahor jiskorja t-tieni wie[ed importanti b’xutt tremend, e]att qabel ilmistrie[.

THE HAWTHORNS:

Romelu LUKAKU kompla bil-forma tajba g[al West Bromwich Albion, li g[elbu lil Swansea City, 2-1. Luke MOORE po;;a lis-Swans minn fuq b’daqqa tar-ras; i]da l-Baggies wie;bu minn Lukaku qabel il-mistrie[, u bir-reb[a tasal fil-61 minuta meta Jonathan De Guzman ikkommetta autogoal wara azzjoni konfu]a fil-kaxxa ta’ Swansea.

FA CUP

Wigan ja[sdu lil Everton Wigan Athletic skurjaw tliet goals fi spazju ta’ erba’ minuti inkredibbli biex jeliminaw lil Everton u jil[qu s-semi-finali ta’ din il-kompetizzjoni g[allewwel darba fl-istorja talklabb, li ilu mwaqqaf g[al wie[ed u tmenin sena.

Il-Latics b[alissa jinsabu f’taqtig[a intensiva biex i]ommu posthom fil-Premier League, i]da g[alkemm ni]lu g[all-impenn f’Goodison Park b[ala underdogs netti, irnexxielhom ja//ertaw mirri]ultat wara biss erbg[a u tletin minuta – b’goals ta’ Maynor Figueroa, Callum McManaman u Jordi Gomez i[allu lil Everton bla nifs u ddemoralizzati g[all-a[[ar.

Figueroa, li jilg[ab b[ala difensur, sab ix-xibka bir-ras wara nofs-sieg[a log[ob u fuq

azzjoni ta’ korner; b’McManaman (eks Everton) japprofitta minn ]ball ta’ Phil Neville biex jirdoppja g[alLatics disg[in sekonda wara, u bil-midfielder Spanjol Gomez, imbag[ad, jag[milhom tlieta b’xutt bid-dawra.

Everton ippruvaw iwettqu reazzjoni fit-tieni taqsima, i]da Wigan ma sabuhiex daqstant diffi/li biex jikkontrollaw ilvanta;; sas-suffara finali u g[al reb[a enfatika daqskemm kienet sorprendenti.

Sadattant, Manchester City issie[bu ma’ Wigan fis-semifinali tal-FA Cup wara li eliminaw lil Barnsley ta’ The Championship, bl-iskor kbir ta’ 5-0.

Kif jindika r-ri]ultat, isCitizens ftit sabu diffikultà biex jeg[lbu lill-avversarji

minn divi]joni inferjuri, b’hattrick ta’ Carlos Tevez (tnejn skurjati fl-ewwel taqsima) u ]ew; goals o[ra ta’ Alexander Kolarov u David Silva jag[lqu kull diskors sal-65 minuta.

Illum jintlag[bu ]-]ew; log[biet l-o[ra tas-sitt round tal-FA Cup, b’Millwall u Blackburn – it-tnejn ta’ The Championship – jikkonfrontaw lil xulxin g[al post mal-a[[ar erbg[a, waqt li fil-5.30pm, il-leaders talPremier, Manchester United, jilqg[u lil Chelsea, il-holders tat-tazza, f’Old Trafford g[alla[[ar tie, li mistenni jqanqal interess enormi fost iddilettanti tal-log[ba.

I]-]ew; semi-finali tal-FA Cup g[andhom isiru f’Wembley Stadium bejn it-13 u l-14 ta’ April.

Ri]ultati u klassifiki Premiership Illum

The Championship

Norwich v Southampton QPR v Sunderland Reading v Aston Villa West Brom v Swansea

0-0 3-1 1-2 2-1

Illum

Newcastle v Stoke Liverpool v Tottenham

FA Cup

Everton v Wigan Man City v Barnsley

0-3 5-0

Illum

Millwall v Blackburn Man Utd v Chelsea Kif Jinsabu

L R D T F K Pti

Man Utd 28 23 2 3 Man City 28 17 8 3 Tottenham 28 16 6 6 Chelsea 28 15 7 6 Arsenal 28 13 8 7 Everton 28 11 12 5 West Brom 29 13 4 12 Liverpool 28 11 9 8 Swansea 29 10 10 9 Fulham 28 8 9 11 Stoke 28 7 12 9 West Ham 28 9 6 13 Norwich City 29 7 12 10 Sunderland 29 7 9 13 Newcastle 28 8 6 14 Southampton 29 6 10 13 Aston Villa 29 6 9 14 Wigan 28 6 6 16 Reading 29 5 8 16 QPR 29 4 11 14

68 51 49 56 53 44 40 53 40 39 26 32 27 32 38 39 28 33 35 24

Premier Sko//i] Illum

Aberdeen v Motherwell Dundee v Inverness Ross Co v Celtic St Johnstone v Kilmarnock St Mirren v Dundee Utd

Illum

31 24 33 30 32 35 38 34 36 44 33 41 45 41 49 51 54 55 56 45

71 59 54 52 47 45 43 42 40 33 33 33 33 30 30 28 27 24 23 23

0-0

1-1

3-2 2-0 0-0

Hibernian v Hearts

I Div

Airdrie v Dunfermline Cowdenbeath v Hamilton Morton v Falkirk Partick Thistle v Dumbarton Raith Rovers v Livingston

II Div

Brechin v Forfar East Fife v Arbroath Queen of Sth v Ayr Stenhousemuir v Alloa Stranraer v Albion

Birmingham v Derby Bolton v Brighton Bristol C v M’boro Crystal P v Leeds H’sfield v Charlton Leicester v Sheff W Notts For v Wolves Peterboro v Ipswich Watford v Blackpool Kif Jinsabu L R D T F Cardiff 35 22 5 8 Watford 37 20 6 11 Crystal P 37 18 11 8 Hull City 36 20 5 11 Leicester 36 17 7 12 Nottingham 37 15 12 10 Brighton 36 14 14 8 Bolton 37 14 12 11 M’Brough 37 17 3 17 Leeds Utd 36 14 9 13 Burnley 36 13 9 14 Charlton 37 12 11 14 Blackpool 37 11 13 13 Birmingham 37 11 13 13 Derby 37 11 12 14 52 Blackburn 36 11 12 13 Millwall 35 12 8 15 Huddersfield 37 11 11 15 Sheffield 36 12 7 17 Ipswich 37 11 10 16 Wolves 37 10 9 18 Bristol 37 11 6 20 Peterborough 36 11 5 20 Barnsley 35 10 8 17

League One

Bournemouth v Doncaster Carlisle v Brentford Colchester v Crewe Crawley v Notts Co Hartlepool v Yeovil Portsmouth v Bury Preston v Stevenage Scunthorpe v Coventry Sheff Utd v MK Dons Shrewsbury v Leyton O Swindon v Walsall Tranmere v Oldham

League Two 3-3

1-1

2-0 3-0 0-2 posp 0-1 2-0

1-1 3-2

57 72 67 53 57 54 50 55 55 47 49 46 53 49 53 44 44 38 41 35 43 53 53 44

Wimbledon v York Barnet v Morecambe Bradford v Aldershot Burton v Cheltenham Chesterfield v Bristol R Fleetwood v Exeter Gillingham v Plymouth Northampton v Accrington Port Vale v Southend Rochdale v Wycombe Rotherham v Dag & Red Torquay v Oxford

3-1 1-0 2-0 2-2 0-1 0-1 3-1 0-0 1-2 K Pti

37 47 46 43 31 47 36 49 57 51 49 50 51 59 45 47 52 63 50 55 53 65 63 57

71 66 65 65 58 57 56 54 54 51 48 47 46 46 45 44 44 43 43 39 39 38 38

1-2 0-2 1-2 0-0 0-0 2-0 2-0 1-2 0-0 0-2 2-2 1-0

3-2 4-1 1-1

3-1 2-0 0-0 2-1 2-0 1-2 4-1 1-2 1-3

46

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Sport

FUTBOL

Liverpool se jkomplu jonfqu Minkejja li d-dejn ta’ Liverpool qed jammonta g[al aktar minn 93 miljun ewro, il-klabb se jkompli jinvesti biex i;ib players ;odda. Dan qalu lmanager, Brendan Rodgers. F’dawn l-a[[ar 10 xhur, Liverpool g[amlu telf ta’ 47 miljun ewro u d-diri;enti tar-Reds spjegaw dan it-telf kbir min[abba li f’dawn l-a[[ar snin, Liverpool ma g[addewx g[a/Champions League, l-aktar kompetizzjoni li ti;;enera flus.

TENNIS – INDIAN WELLS

Jg[addu Sharapova u Radwanska Maria Sharapova u Agnieszka Radwanska g[addew g[at-tielet round tal-Indian Wells b’reb[iet fuq Francesca Schiavone u Maria Sanchez rispettivament.

Sharapova, ma sabithiex diffi/li biex reb[et 6-2, 6-1, kontra ttennista Taljana, filwaqt li Radwanksa reb[et bi skor ta’ 62, 6-1, kontra t-tennista ]ag[]ug[a.

It-tennista Russa numru tlieta fid-dinja kellha wirja mill-aqwa u wie[ed jista’ jg[id li jekk tkompli b’dawn il-wirjiet tkun b’/ans tajjeb li tirrepeti s-su//ess li kellha fl-2006.

“Fil-bidu kont daqsxejn nervu]a; imma aktar ma beda jg[addi l-[in, aktar bdejt nie[u kontroll tal-log[ba, u minn hemm kollox kien fa/li,” qalet Sharapova wara r-reb[a.

Radwanska, wara li g[elbet lil Sanchez, issa tilg[ab kontra rRumena Sorana Cirstea. Din tala[[ar reb[et, 4-6, 6-3, 6-1, kontra Anabel Medina Garrigues.

Svetlana Kuznetsova g[addiet g[ar-round li jmiss meta reb[et, 0-6, 6-2, 7-5, kontra Jelena Jankovic. Din issa tilg[ab kontra l-Fran/i]a Marion Bartoli. Din tal-a[[ar reb[et, 6-3, 6-3, kontra Chanelle Scheepers.

Murray jirritorna

L-Isko//i] Andy Murray hu lest biex jirritorna wara li g[amel waqfa ta’ xahar. Illum, Murray ikun fl-azzjoni fl-Indian Wells u se jilg[ab kontra Evgeny Donskoy tar-Russja.

F’Jannar, Murray tilef fil-finali tal-Open tal-Awstralja kontra Novak Djokovic.

Murray qal li minkejja li ilu ma jilg[ab xahar, dan t[arre; g[al tliet ;img[at waqt li kien btala f’Miami. Ta’ min jinnota li fl-a[[ar sentejn, Murray dejjem spi//a ;ie eliminat fl-ewwel round f’din il-kompetizzjoni.

Murray reba[ l-ewwel Grand Slam fil-karriera tieg[u sena ilu, meta reba[ l-Open tal-Istati Uniti. “T[arri;t g[al tliet ;img[at f’Miami, imma meta tkun ilek ma tilg[ab log[ba kompetittiva xorta wa[da tkun daqsxejn e//itat,” qal Murray.

Filwaqt li Liverpool g[amlu telf ta’ 47 miljun ewro, id-dejn tag[hom kiber b’25.2 miljun ewro.

“Jiena di;à tkellimt mad-diri;enti, u dawn a//ertawni li se jag[tuni lappo;; biex inkompli ntejjeb lil dan it-tim. Nafu li mhux possibbli nonfqu daqs klabbs b[al ma huma Man City jew Man Utd, imma jekk nixtru b’mod g[aqli, ikollna tim li kapa/i jisfida g[ar-reb[ tat-titli,” qal Rodgers.

Brendan Rodgers

48

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013

Lokali

WARA L-ISTORBJU KOLLU... ILKOLL A{WA MALTIN

Hu x’inhu r-ri]ultat . Hu x’inhu r-ri]ultat elettorali li llum aktar tard fil-;urnata se nkunu nafu bih, hemm numru ta’ riflessjonijiet li jistg[u jsiru.

Ftit [sibijiet dwar dak li g[addejna minnu tul din ille;i]latura l-ewwel, u wara, dak li hemm quddiemna.

Kellna prova kbira quddiemna.

G[addejna minn sitwazzjonijiet verament komplikati li [add ma kien jipprevedi fil-mument tal-;urament tieg[u b[ala Ministru. Meta ndur lura u ner;a’ n;ib quddiem g[ajnejja d-diversi problemi li affrontajna fuq l-immigrazzjoni irregolari ng[id li rnexxielna mhux biss nag[tu twe;iba, imma wkoll neg[lbu b’passi konkreti. Sibtni rrid naffronta wkoll pajji]i ikbar minn tag[na u rnexxielna diversi drabi invin/u, anki jekk l-affarijiet kienu jidhru l-kontra. . Da[[alna l-mekkani]mu tas-solidarjetà, li permezz tieg[u rnexxielna nag[tu futur lil diversi persuni li sabu ru[hom f’pajji]na biex ja[arbu mill-g[aw; u l-gwerer civili varji. Irnexxielna n;ibu iktar fondi biex nibnu l-forzi dixxiplinati tag[na b’makkinarju iktar a[jar u sofistikat. Irnexxielna wkoll in;ibu f’pajji]na g[all-ewwel darba a;enzija Ewropea, ilEuropean Asylum Support Office. Qatt ma kellna qabel, u issa g[andna wie[ed ta’ presti;ju li bih il-Kummissjoni tonfoq 55 miljun ewro f’sentejn. F’dan kollu kellna naffrontaw sidirna g[al sitwazzjonijiet interessanti. Jien kelli l-appo;; s[i[ tal-Prim Ministru u kull darba irnexxielna n;ibu dak li ridna.

1

2

Ovvjament, mill-Oppo]izzjoni kien hemm il-kontra. . L-istess fl-isfidi li kelli tul il-gwerra /ivili tal-Libja.

Hemm rajt diversi /irkustanzi u [adt de/i]jonijiet li llum [afna minnhom insejthom, i]da li meta ner;a’ naqrahom fuq ilftit dokumenti li ]ammejt, niskanta kif. Hemm kelli tliet livelli diretti. L-ewwel dawk li l-Prim Ministru ]ammni mieg[u fuqhom, fejn ilproblemi kienu qawwija. Ittieni, f’dawk marbuta malimmigrazzjoni irregolari. Ittielet, dawk marbutin malkumitat intern ta’ emer;enza li bil-li;i ji;i kostitwit f’dawn i//irkustanzi. F’tal-ewwel kont naqsam ir-responsabbiltà. F’tattieni u t-tielet kont ne[odhom jien biex nassigura li jekk xi [a;a tmur [a]in, allura jkun hemm rasi fin-nofs.

De/i]jonijiet li fihom kont qieg[ed nid[ol f’aspetti ta’ sigurtà li pajji]na qatt ma kien mess. Hawn kelli l-appo;;, ilgwida u l-ubbidjenza ta’ diversi uffi/jali ta[ti u minn dipartimenti varji o[rajn. Ma kienx fa/li fil-bidu, i]da mattriq kul[add drani u ma [abbatnix. Kul[add kien jkun jaf li kien x’kien il-[in bil-lejl u naturalment bin-nhar kont lest nid[ol u nie[u r-responsabbiltà tad-deci]joni fuq spallti. {dimna katina u pajji]na [are; bl-unuri. . Kellna diversi problemi ekonomi/i u hemm rajt ilpre]enza u l-perseveranza tag[na lkoll, spe/jalment ta’ Tonio Fenech biex ma jkunx hemm problemi. Rajna wkoll komplikazzjonijiet varji u ddibattiti fuq kull settur kienu 3

4

jkunu b’attenzjoni u b’prijoritajiet /arissimi.

Irnexxielna nirre;istraw [afna su//essi hawn. Kemm dawn u o[rajn ;ew apprezzati, hi o[ra.

Verament, irrid ng[id li lkampanja negattiva u kontinwa tal-Oppo]izzjoni kellha l-effett li kull ma konna qed nag[mlu kien qieg[ed ji;i ridikolat. Ftit kienu l-mumenti meta lOppo]izzjoni kienet mag[na mhux biss fil-vot parlamentari imma wkoll fuq il-mezzi ta’ komunikazzjoni. Dejjem konna qed nag[mlu xi [a;a [a]ina u dejjem kien hemm xi skop ulterjuri. Biss, dan g[adda, u l[idma l-aqwa li saret u saret tajjeb. . Fl-a[[ar mill-a[[ar kull politiku jrid jdur fuqu nnifsu u jara jekk [adimx tajjeb u g[all;id komuni. Nista’ n[ares lura u ng[id li g[andi diversi minnhom, u ;ara x’;ara minni f’din l-le;li]latura stajt dejjem ng[id li [dimt ma tliftx [in u tajt [afna minn sa[[ti. L-effett tal-vot kontra tieg[i filParlament kien f’din iddirezzjoni aktar issudani. Stajt anki f’din il-le;il]atura ner;a’ nkun ta’ kuljum fit-toroq talbliet u l-ir[ula tag[na u stajt immiss direttament kemm dak li sar kienx verament qieg[ed jil[aq dak li ridt jew le. Kelli [afna kliem ta’ appo;; u anki jekk kont ittantat li ng[id li wasal il-mument li nieqaf xorta [assejt li l-poplu ried mod ie[or. Ma ddubitajtx li g[andi dmir lejn l-elettorat li nibqa’ deputat leali lejhom tul ille;i]latura kollha u kienu diversi li sabuni b’insistenza biex ner;a’ nikkontesta. Hekk g[amilt, u ]ammejt quddiem 5

g[ajnejja l-ewwel l-interessi tal-partit tag[na. . Din il-le;i]latura g[addietni minn [afna u ;ejt imbaskat iktar milli di;à kont.

Il-prova, l-e]ami li kelli ma kienx fa/ili biss nittama li mxejt tajjeb fih u sin/erament nittama li ]ammejt f’qalbi lvaluri nsara li nemmen fihom g[ax f’[ajti sibthom dejjem a[jar. Kelli l-[sieb tul dawn la[[ar tmintax-il xahar, ji;ifieri minn meta fit-3 ta Settembru 2011 meta d[alt g[alloperazzjoni medika li nikteb f’dan l-artiklu minn dak kollu li g[addejt. Anki jekk tlajt bi//a telg[a wieqfa xorta llum ng[id li pre]entement ma g[andi ng[id xejn u forsi forsi g[ada pitg[ada nikteb xi memorji jekk jkun il-ka]. }gur imma mhux forsi li tg[allimt [afna lewwel u t-tieni apprezzajt ferm u ferm iktar l-[ajja politika specjalment dak li g[adda minnu nannuwi u missieri. Ittnejn g[amlu l-;lieda t-tajba u g[all-;ustizzja so/jali f’dan ilpoplu f’dan il-;]ejjer. . Hu x’inhu l-e]itu finali ta’ din l-elezzjoni ;enerali u hu x’inhu l-;udizzju tal-poplu jibqa’ ];ur li a[na g[amilna sehemna f’[afna iktar milli konna nistennew a[na jew [addie[or. Kemm dan wasal g[all-poplu hu [a;a o[ra. g[alkemm [afna minna kell[om dejjem f’qalbhom li dak li qieg[ed isir kien qieg[ed jsir g[all-proxxmu pero limma;ini tag[na mhux dejjem [ar;et hekk. Ma [ri;niex bi]]ejjed b[ala dawk li kif jg[idu l-In;li]i we care. Hu x’inhu xorta l-[idma saret. Ittama tag[na lkoll hi li a[na 6

7

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

n]ommu r-ri]ultati u l-livell talg[ixien tag[na. Kemm dan se jsir ma nafx pero a[na g[andna nibqg[u determinati li fille;i]latura li ;ejja nkunu dejjem g[as-servizz tal-poplu.

Partit demokratiku nisrani, interklassista li j[addem il;ustizzja socjali. Fuq nota personali hu x’inhu l-e]itu tarri]ultat elettorali g[alija personalment, ni;i rielett jew le irrid nirringrazzja lil dawk kollha li baqg[u jg[inuni, jivvutawli u jibg[atuli kliem ta’ appo;;. Kienet diffi/li li tmur g[all-elezzjoni ;enerali, iddur id-djar u ta[dem fi/-/irkustanzi li sibt ru[i fihom. Fl-a[[ar mhux l-inqas, grazzi lil dawk kollha li tawni appo;; ukoll permezz tal-Facebook, li kien strument determinanti g[alija.

Insellmilkom ilkoll u minn qalbi nirringrazzjakom verament.

Sport 47

Il-{add, 10 ta’ Marzu, 2013 FUTBOL

Grant jikkritika lil Benitez L-eks kow/ ta’ Chelsea, Avram Grant ikkritika lillmani;er attwali tal-Blues Rafa Benitez u qal li jinsab sorpri] bir-ri]ultati li kiseb l-iSpanjol mal-Blues. Skont Grant ixxog[ol li tmexxi lil Chelsea hu wie[ed ‘fa/li’.

B[alissa Chelsea qeg[din fir-raba’ post tal-klassifika u dan l-a[[ar ;ew eliminati milLeague Cup u f’Di/embru tilfu l-finali tat-Tazza tad-Dinja talKlabbs. Barra minn hekk, Chelsea, champions Ewropej, ;ew eliminati mi/-Champions League u nhar il-{amis tilfu lewwel leg tal-a[[ar 16 talEuropa League kontra Steaua Bucharest bi skor ta’ 1-0.

Benitez ]vela li fi tmiem lista;un se j[alli lil Chelsea g[ax hu di]appuntat bil-mod li bih jittrattawh il-partitarji.

“Nemmen li Benitez, minkejja li qal li se jitlaq, se jibqa’ ma’ Chelsea sal-a[[ar tal-ista;un.

Li hu ]gur hu li biex tmexxi lil Chelsea hi xi [a;a fa/li. Meta tkun ma’ klabb kbir ikollok players ta’ klassi mondjali u barra minn hekk il-klabb ikun jista’ jonfoq flus kbar fuq players ;odda,” qal Grant.

Grant qal li meta tim ilkalibru ta’ Chelsea jkun eliminat mill-kompetizzjoni b[al ma hi l-Europa League il-

motivazzjoni tal-players tkun wa[da baxxa.

“Ma nkunx sospri] jekk Chelsea ikunu eliminati minn din it-tazza mhux g[ax m’g[andhomx kwalità bi]]ejjed biex jirb[uha imma lplayers ma jag[tuhiex importanza. Sta;un ilu Man Utd u Man City ukoll ;ew eliminati mill-Europa League g[ax ippreferew jikkone/ntraw fuq il-kampjonat,” qal Grant.

Iridu jilag[bu fil-Premier

Il-Kap E]ekuttiv ta’ Rangers Charles Green qal li jixtieq li Rangers jibdew jilag[bu filPremier Ingli] b[al ma jag[mlu klabbs minn Wales b[al ma huma Swansea. Sena ilu l-kumpanija li kellha lakbar sehem ta’ Rangers falliet u l-klabb falla u b’hekk kellu jer;a’ jibda jilg[ab fitTielet Divi]joni Sko//i]a.

Green ]vela li Rangers qed jie[du pariri legali biex b’hekk jitolbu biex jit[allew jilag[bu fil-Premier League Ingli].

Skond Green hu kontra l-li;i li klabb Sko//i] ma jit[alliex jilg[ab fl-Ingilterra.

Be[siebu jirtira

L-attakkant ta’ Udinese Antonio Di Natale ]vela li qed jikkunsidra li jirtira mill-

Avram Grant meta kien ma’ Chelsea

futbol fi tmiem dan l-ista;un.

Di Natale, li hu kaptan ta’ Udinese qal li fi tmiem lista;un se jie[u de/i]joni dwar il-futur tieg[u. Di Natale ilu jilg[ab ma’ Udinese sa mill-2004 meta kien ing[aqad mag[hom ming[and Empoli.

Minn dakinhar ’l hawn Di Natale skurja 150 gowl f’286 log[ba ma’ Udinese.

Il-kuntratt ta’ Di Natale ma’ Udinese jintemm f’:unju tal2014.

TRASFERIMENTI

Cech irid lura lil Mourinho Il-goalkeeper ta’ Chelsea, Petr Cech qal li jixtieq jer;a’ jara lil Josè Mourinho jmexxi lill-klabb.

Mourinho kien mexxa lil Chelsea bejn l-2004 u l2007 u mag[hom reba[ darbtejn il-kampjonat. :img[a ilu il-mani;er ta’ Chelsea Rafa Benitez stqarr li fi tmiem l-ista;un se jitlaq min[abba li jinsab irrabjat bil-mod li mxew mieg[u lpartitarji.

Fi tmiem il-;img[a l-partitarji, waqt il-log[ba kontra West Brom kantaw korijiet kontra Benitez u korijiet favur Mourinho, kow/ li baqa’ f’qalbhom. “Ma’ Mourinho rba[na u mhux se niddejjaq jekk jer;a’ ji;i mag[na. Ma’ Mourinho rba[na l-kampjonat wara nuqqas ta’ 50 sena u lpartitarji ma jistg[u jinsewh qatt,” qal Cech.

:img[a ilu Benitez kellu xi jg[id ma’ players waqt sessjoni ta’ ta[ri; u wie[ed minnhom kien il-kaptan John Terry, player li kien wie[ed mill-aktar players favoriti ta’ Mourinho.

Benitez [a post Roberto Di Matteo aktar kmieni dan l-ista;un wara li Chelsea ;ew eliminati mi/-Champions League u minn dakinhar ’l hawn il-Blues ;ew eliminati milLeague Cup, tilfu l-finali tat-Tazza tad-Dinja tal-klabbs u fil-kampjonat qeg[din fir-raba’ post.

B[alissa Mourinho qed imexxi lil Real Madrid u jidher li Real mhux se jkunu kapa/i jiddefendu t-titlu li reb[u f’Mejju.

Kummenti ta’ Rumenigge iqajmu rabja mill-FIFPro Il-kumment li g[adda dan l-a[[ar il-President tal-Asso/jazzjoni Ewropeja tal-klabbs (ECA), Karl-Heinz Rummenigge, dwar issistema tat-trasferimenti, kienu kunsidrati b[ala inkredibbli u pwerili mill-Unjoni tal-players, il-FIFPro. Rumenigge li hu wkoll uffi/jal e]ekuttiv ta’ Bayern Munich, il-;img[a l-o[ra rrifjuta l-proposti tal-Kummissjoni Ewropeja biex tirriforma s-sistema tat-trasferimenti, u qal li kull tentattiv politiku li jintervjeni fil-futbol kien wie[ed ‘katastrofiku’.

Rumenigge li kien qed jitkellem ma’ ]ew; ;urnali :ermani]i l-;img[a l-o[ra, iddeskriva wkoll ir-regolament Bosman b[ala ‘auto-goal’ u qal li l-futbol kellu ‘s-sistema perfetta’ qabel da[al fis-se[[ ir-regolament fl-1995 meta tqajjem bil-ka] tal-player Bel;jan Jean-Marc Bosman.

Is-Segretajru :enerali tal-FIFPro, Theo van Seggelen, li jrid bidla totali fis-sistema tat-trasferimenti, irrisponda lil Rumenigge fuq Twitter.“Dan verament ma jitwemminx. Ilfutbol m’g[andux b]onn korrezzjoni,” qal meta rrefera g[allkummenti ta’ Rumenigge.

Waqt li kkwota l-kummenti ta’ Rumenigge dwar Bosman, ]ied ]g[id: “kemm hu pwerili”.F’rapport ix-xahar l-ie[or, ilKummissjoni Ewropeja qalet li s-sistema tat-trasferimenti kellha ti;i riformata biex il-;id tal-log[ba jitqassam b’mod aktar ;ust.

Ir-rapport qal li mis-sistema kurrenti bbenefikaw biss l-aktar plejers sinjuri, l-a;enti tag[hom u l-klabbs il-kbar. Van Seggelen qal li s-sena l-o[ra s-sistema tat-trasfermenti kienet ilka;un tal-[afna problemi finanzjarji li g[andu l-futbol.

“Diment li l-klabbs jemmnu li jistg[u jag[mlu l-flus mittrasferimenti, g[andna l-problemi. Il-futbol irid jikber b[ala negozju professjonali, g[adu mhux negozju professjonali anke jekk hawn min ja[seb li hekk hu.”

Il-Kummissjoni Ewropeja ssu;;eriet li ‘t-taxxa tal-fair play’ li se titpo;;a fuq it-tasferimenti hi biex tinkora;;ixxi ridistribuzzjoni a[jar tal-fondi.