2013_03_24

€0.75

Numru 2,155

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013 www.mychoice.pn

L-Ispeaker g[andu jkun Deputat Il-Gvern pre]enti jkun qed jikkalpesta lKostituzzjoni jekk ma ja[tarx b[ala Speaker lil xi [add mid-Deputati eletti fil-Parlament li jkun kompetenti; u dan, bla ebda di]rispett lejn il-persuni li qed jissemmew g[al din il-kariga (fosthom l-eks Deputat Mexxej Laburista, An;lu Farrugia).

Dan, min[abba li l-Gvern illum g[andu ma;;oranza ta’ disa’ si;;ijiet fil-Parlament.

Lawrence Gonzi, il-Kap tal-Partit Nazzjonalista u Kap tal-Oppo]izzjoni, qal dan ilbiera[ fil-programm Il-Fatti Kollha fuq Radio 101.

Lawrence Gonzi qal li l-PN qed

Ibqg[u ]ommu l-finanzi fis-sod — Il-parir ta’ ;urnalista ewlenija minn ?ipru lill-poplu Malti Biex Malta ma ji;rilhiex b[alma ;ralu u qed ji;rilu ?ipru trid tie[u [sieb li lfinanzi tag[ha jibqg[u fis-sod.

Dan hu l-parir li Jean Christou, l-editur politiku talgazzetta influwenti ?iprijotta, Cyprus Mail, tag[ti lil pajji]na fl-eqqel tal-kri]i li dan ilpajji], membru tal-Unjoni Ewropea u taz-zona ewro, g[addej minnha b[alissa.

Jean Christou kienet intervistata g[al din il-gazzetta mill-;urnalista tag[na Doris Azzopardi li staqsietha g[add ta’ mistoqsijiet rilevanti b’rabta mas-sitwazzjoni pre]enti f’?ipru.

Mistoqsija g[aliex Malta u ?ipru — li t-tnejn da[lu flistess jum fl-Unjoni Ewropea u fiz-Zona Ewro — g[addejjin minn sitwazzjoni daqshekk differenti, Christou qalet li hemm numru ta’ fatturi.

Hi semmiet li ?ipru kellu governanza [a]ina, pratti/i []iena mill-banek tieg[u, ilkri]i finanzjarja tal-Gre/ja, lisplu]joni li se[[et f’ba]i

jg[addi minn dan il-mument diffi/li u se ja[dem biex jitg[allem mill-img[oddi, jissa[[a[ u j[ares ’il quddiem b’fidu/ja.

Il-PN [a dan ir-ri]ultat elettorali g[al numru ta’ fatturi, fosthom li l-PN filGvern dejjem fittex li jie[u d-de/i]jonijiet fl-interess tal-pajji], u w[ud minn dawn wasslu biex il-PN tilef millpopolarità tieg[u. Kien hemm ukoll de/i]jonijiet o[rajn li kienu ]baljati.

Lawrence Gonzi qal li lil dawk li ntlaqtu [a]in mid-de/i]jonijiet li ttie[du, hu jg[idilhom li l-intenzjoni talGvern qatt ma kienet li jwe;;a’ lil xi [add, imma li j[ares lejn l-a[jar ;id flinteress nazzjonali.

— Lawrence Gonzi

Waqt li kkonferma li hu jerfa’ rresponsabbiltà s[i[a tat-telfa elettorali, Lawrence Gonzi qal li meta hu kien Prim Ministru seta’ [a de/i]jonijiet differenti, u g[alhekk ir-responsabbiltà hi tieg[u, i]da ]ied li d-de/i]jonijiet ittajba li [a wasslu biex il-PN [alla pajji] aktar b’sa[[tu.

Il-fatt li l-li;i tal-koabitazzjoni kienet g[adha ma da[litx g[en biex intilfet lelezzjoni. Fil-kwistjoni tal-korruzzjoni dwar ix-xiri ta]-]ejt, Lawrence Gonzi qal li b[ala Prim Ministru hu refa’ rresponsabbiltà u mar g[and il-Pulizija biex jinvestigaw. g[al pa;na 22

Il-Papa Fran;isku jg[annaq lill-Papa Emeritu Benedittu XVI, hekk kif ilbiera[ wasal g[al-laqg[a storika mieg[u f’Castel Gandolfo.

Din kienet l-ewwel darba sa fejn hu mag[ruf li qatt saret laqg[a bejn ]ew; Papiet, u saret fil-privat.

Damet ftit anqas minn sieg[a.

Ara Pa;na 23

Nittama li dan il-Papa j]ur Malta wkoll — Il-Kardinal Prospero Grech minn Roderick Agius ................................................ roderick.agiust@media.link.com.mt

Jean Christou

Ara wkoll pa;ni 2, 7, 23 u 48

navali f’Mari fl-2011 u wkoll it-tnikkir min-na[a ta’ ?ipru li jassigura bailout fi ]mien aktar opportun.

Meta da[let f’aktar dettall dwar dak li wassal g[al din ilkri]i, Christou qalet li meta lgvern xellugi ta’ qabel dak pre]enti, immexxi millPresident Demetris Christofias, kien elett fi Frar g[al pa;na 2

“Nispera li xi darba l-Papa Fran;isku jag[mel ]jara lil Malta.” Dan stqarru l-Kardinal Malti Mons. Prospero Grech f’intervista li saret minn Ruma ftit tas-sig[at wara l-inawgurazzjoni talPontifikat tal-Papa Fran;isku nhar it-Tlieta li g[adda fi Pjazza San Pietru.

Malta, bi tradizzjoni qawwija ta’ pajji] kattoliku li rat erba’ ]jarat ta’ ]ew; Papiet f’g[axar snin, g[andha pre]enza qawwija filVatikan, u g[all-Kardinal Grech dan g[andu tifsira qawwija.

“Mhux tieg[i biss fil-kariga ta’ Kardinal.

Insemmi lis-Segretarju Privat tal-Papa Fran;isku li hu G[awdxi, Mons. Alfred Xuereb. Hemm o[rajn ja[dmu filKongregazzjonijiet, fis-Segreterija tal-Istat talVatikan u fl-Edizioni Vaticani li hu l-Uffi//ju Stampa tal-Vatikan.”

Il-Kardinal Prospero Grech stqarr li lill-Papa

Fran;isku mhux li kien jafu g[alkemm kienu jiltaqg[u meta kien jitlaqqa’ l-Kon/istorju. I]da minn meta beda jitlaqqa’ l-Konklavi li ele;;a lillKardinal Jorge Mario Bergoglio b[ala Papa, ilfolja nqalbet.

Il-Kardinal Malti mexxa l-meditazzjoni fil-bidu

tal-Konklavi mfisser minn Patri Federico Lombardi, il-Kelliem tas-Santa Sede b[ala espert dwar il-Missirijiet tal-Knisja biex nhar it-Tnejn li g[adda, jum qabel l-inawgurazzjoni tal-Pontifikat, Mons. Prospero Grech qaddes ukoll mal-Papa Fran;isku.

Nhar it-Tnejn li g[adda, il-Papa Fran;isku qaddes fil-Parro//a tal-Agostinjani fil-Knisja ta’ Sant’Anna. Mieg[u ikkon/elebraw ilKardinali Prospero Grech u Angelo Comastri.

Mons. Grech jirrakkonta kelmtejn li qallu lPapa wara li sellem lill-pellegrini li n;abru biex tawh mer[ba. g[al pa;na 2

2 A[barijiet Lokali

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Papa li jbiddel l-istil imma mhux id-duttrina minn pa;na 1

“Wara l-Quddiesa, il-Papa Fran;isku [are; isellem lillpoplu u re;a’ da[al fissagristija. Qalli ‘prosit’ ta’ dik il-meditazzjoni li g[amiltilna. Imma ara ftit x’[are; minnha…u pponta subajg[ lejh innifsu.”

Il-Kardinal Grech semma wkoll li kien hemm il-[sieb li l-meditazzjoni li kien [ejja tkun ukoll pubblikata.

“Meta tlaqqg[u lKardinali kollha, inklu]

dawk b[ali li ma jivvutawx min[abba l-eta`, kemm qabel kif ukoll wara lKonklavi, tqassmet ilmeditazzjoni li kont [ejjejt.

L-ewwel iddiskutejna jekk kellhiex tkun pubblikata filgazzetta tal-Vatikan L’Osservatore Romano imma mbag[ad kien de/i] li dik hi parti mill-pro/ess talKonklavi u g[aldaqstant ma kellhiex issir pubblika.”

Il-Kardinal Malti jsemmi kif il-fatt li fil-Konklavi li ele;;a lill-Papa Benedittu XVI, il-Kardinal Bergoglio kien ;ie t-tieni filvotazzjoni, ifisser li din kellha xi forma ta’ pi] fla[[ar Konklavi.

“Dan ifisser ukoll li lKardinali kellhom fidu/ja fih. Anki jekk il-;urnalisti kienu g[amlu l-ismijiet kollha possibbli talKardinali ‘papabbli’ u ismu ma kienx hemm. I]da [are; sparat g[ax na[seb ftakru fih min[abba l-Konklavi ta’ qabel,” stqarr Mons. Grech.

“Il-Papa g[a]el lil San

Fran;isk b[ala mudell tieg[u f’dan il-Pontifikat” qal Mons. Grech li ]ied kif il-Papa Bergoglio ;ej millAmerika Latina fejn g[alkemm hemm l-akbar numru ta’ kattoli/i fid-dinja, hemm g[add kbir ta’ setet filwaqt li l-kundizzjonijiet so/jali jvarjaw minn pajji]i li g[addejjin minn ]vilupp u o[rajn fil-morsa tal-faqar.

“Nispera li fil-vja;;i tieg[u jitkellem b’mod aktar spe/ifiku u j[e;;e; lillkattoli/i jkunu aktar prattikanti f’dak li jemmnu” qal Mons. Prospero Grech.

Filwaqt li qal li jistenna b’[erqa l-programm tal-Papa l-;did, il-Kardinal Grech ]ied li j[ares ’il quddiem lejn l-en/ikliki tieg[u li anki jkunu jirriflettu s-sitwazzjoni so/jali, ekonomika u politika tad-dinja g[aliex il-verità hi li fis-sitwazzjoni ta’ b[alissa l-Knisja Kattolika trid issemma le[inha.

B’referenza g[allpo]izzjoni iebsa li di;a` [a fi ]mien li kien Ar/isqof flAr;entina partikolarment dwar i]-]wie; u l-adozzjoni ta’ tfal minn koppji tal-istess sess kif ukoll l-abort, ilKardinal Prospero Grech qal li jistenna li l-Papa Fran;isku jbiddel [afna mill-istil tal-Papiet imma mhux se jbiddel id-duttrina tal-Knisja, u g[aldaqstant isegwi li qalu Papiet o[rajn.

“Dawn huma punti li lKnisja di;a` stqarret li huma irrinunzjabbli u mhux negozjabbli.

L-artiklu tal-Ministru Edward Scicluna li fih, ISSA, qed iwissi lil Malta li ma tmurx timxi fuq il-passi ta’ ?ipru. L-istess artiklu ta’ Scicluna kien pubblikat ukoll fis-‘Cyprus Mail’ tal{amis li g[adda

Edward Scicluna

X’wi// tost!

Wara li webbel lil Muscat biex jag[ti parir lil Lawrence Gonzi jmexxi fuq il-passi ta’ ?ipru, issa EDWARD SCICLUNA qed jikteb li l-ka] ta’ ?ipru g[andu jibqa’ b[ala tag[lima dejjiema g[alina l-Maltin…

G[adu frisk [afna l-argument tal-Partit L-argument issa dar /irku s[i[. Nhar itNazzjonalista tul il-kampanja elettorali dwar ilTlieta li g[adda, il-Ministru Edward Scicluna parir li Joseph Muscat, b[ala Kap talkiteb artiklu f’TheTimes, bit-titlu Cyprus: a Oppo]izzjoni, kien ta lill-Prim Ministru lesson for life, li fih jg[id u jwissi, fost l-o[rajn, Lawrence Gonzi biex imexxi lil pajji]na fuq lli dak li ;ara f’?ipru g[andu jkun tag[lima istess passi ta’ ?ipru li, qal, kien qed ikollu dejjiema anke g[alina l-Maltin. su//ess [afna akbar minn Malta fl-oqsma lDin l-in;enwità politika ta’ Scicluna tfisser, aktar importanti tal-ekonomija. fuq kollox, li l-Partit Laburista bena kampanja Dak id-diskors kien sar minn Joseph Muscat fuq il-qerq u mhux fuq ir-realtà, ma[suba biss fl-1 ta’ Novembru 2010 meta l-Parlament kien biex jakkwista l-poter. qed jiddiskuti l-Ba;it g[all-2011.

U issa, li rnexxielu jakkwista l-poter, il-Partit Il-parir biex Muscat jipparaguna lLaburista jrid jag[tina t-tag[limiet li hu nnifsu performance ta’ ?ipru ma’ dik ta’ Malta kien qatt ma [a mill-Oppo]izzjoni. tahulu Edward Scicluna li llum hu l-Ministru Irid ikollok altru wi// tost biex milltal-Finanzi.

Oppo]izzjoni tmaqdar lill-avversarji politi/i Dakinhar, Scicluna kien qal lil Muscat biex tieg[ek g[aliex ma kinux qed jimxu fuq iljg[id li l-[addiema ?iprijotti kienu f’qag[da mudell ta’ ?ipru, u mill-Gvern tippontifika bil[afna a[jar mill-[addiema Maltin, u li “lil maqlub. hemm mir-ri/essjoni, hemm xi [a;a Ng[idu, i]da, li dan g[adu biss il-bidu. fundamentalment [a]ina bit-tmexxija ekonomika ta’ dan il-Prim Ministru (Gonzi)”.

Ara wkoll l-editorjal f’pa;na 7

Ma [ax passi meta kien me[tie; minn pa;na 1

2008 — kwa]i fl-istess ]mien li kien elett il-Gvern ta’ Lawrence Gonzi f’Marzu 2008 — ?ipru kellu surplus filfinanzi tieg[u.

Skont Christou, i]da, il-

KORPORAZZJONI TA’ XOG{OL U TA{RI:

Il-Korporazzjoni tax-Xog[ol u Ta[ri; qed tilqa’ tenders issi;illati g[al: Provista ta’ Servizzi ta’ Ta[rig f’ Living and Working in Malta – Training for TCN Integration (EIF#TCN#182A#13)

Kopja tad-dokument, jista’ jitnizzel minn fuq mill-websajt tal-ETC www.etc.gov.mt, ming[ajr [las.

Tenders, kompluti bid-dokumenti ne/essarji kollha, g[andhom ikunu mitfug[a fil-kaxxa tat-tenders fl-Uffi//ju Prin/ipali tal-ETC f’{al Far sa mhux aktar tard mill-10 ta’ filg[odu tal-:img[a 12 ta’ April 2013.

It-titlu u l-kodi/i tat-tender kif imsemmi hawn fuq g[andu jinkiteb fuq lenvelop issi;illat. Dan g[andu ikun indirizzat lil:

L-Uffi/jal Kap E]ekuttiv Korporazzjoni ta’ Xog[ol u Ta[ri; Uffi//ju Prin/ipali {al Far BB: 3000

politika ta’ ‘;ustizzja so/jali’ li mexa biha Christofias kienet li jonfoq kemm jifla[ qisu g[ada mhux se jasal.

Meta mbag[ad faqqg[et ilkri]i globali, l-istess gvern naqas li jie[u l-passi me[tie;a fil-[in, u anke meta kien jidher /ar li l-banek ?iprijotti kienu jinsabu fl-inkwiet, xorta baqa’ jipprokrastina.

Billi l-gvern xellugi ?iprijott ma kienx lest li j;ib il-finanzi pubbli/i fis-sod, ma [a l-ebda pass biex inaqqas min-numru kbir u ‘minfu[’ ta’ [addiema li s-servizz pubbliku ?iprijott hu mimli bihom, jew li jikkonfronta lill-unions b’sa[[ithom billi jie[u dawk ilmi]uri ta’ awsterità me[tie;a biex inaqqas l-ispi]a pubblika.

Christou tg[id li ?ipru mbag[ad intlaqat ukoll millkri]i Griega li ;abet lill-banek ?iprijotti b’dahrhom mal-[ajt u dan kien segwit mit-tra;edja tal-isplu]joni tal-power station ewlenija fil-11 ta’ Lulju, 2011 li [tie;et miljuni u miljuni ta’ ewro biex ter;a’ tinbena.

Fl-2012, l-istess gvern so/jalista talab bailout i]da flistess [in baqa’ jittituba sakemm f’Di/embru li g[adda, sa fl-a[[ar, bdew jittie[du mi]uri ta’ awsterità li faqqru lill-poplu ?iprijott.

Jean Christou ]iedet li hi temmen li s-s[ab Ewropej ta’ ?ipru g[andhom l-a;enda tag[hom b’mod spe/jali fejn tid[ol ir-rata pjuttost baxxa ta’ taxxa korporattiva f’?ipru u l-

Irlanda. Hi tal-fehma li pajji]i o[rajn Ewropej iridu jaraw din ir-rata tog[la g[aliex hekk ikun jaqbel g[all-interessi tag[hom u hi tikkunsidra dan b[ala rikatt.

Il-;urnalista ?iprijotta ssemmi l-istejjer ta’ tmaqdir fl-istampa :ermani]a fl-a[[ar sitt xhur dwar il-miljuni ta’ ewro li r-Russi investew f’?ipru, b[allikieku l-flus kollha Russi kienu ma[mu;in u li ?ipru kien l-uniku pajji] fl-Ewropa fejn ise[[ ‘[asil’ tal-flus.

“Dan ma jfissirx”, qalet Christou, “li l-finanzi ta’ ?ipru ma kellhomx u mg[andhomx b]onn li jitpo;;ew fl-ordni.

Hemm [afna li seta’ sar u li, fil-fatt, ma sarx”.

Mitluba tg[id x’ta[seb li trid tkun, issa, it-triq ’il quddiem, Jean Christou qalet li g[adu kmieni wisq biex tbassar x’se ji;ri g[alkemm b[alissa g[addejjin [afna spekulazzjonijiet.

Il-;urnalista ?iprijotta qalet ukoll li t-tag[lima li tista’ tapplika g[al Malta minn dan il-ka] gravi hi li biex Malta ma ji;rilhiex b[al ?ipru je[ti;ilha tkompli ]]omm il-finanzi tag[ha fis-sod.

Fl-a[[ar nett Christou qalet li ?ipru ng[aqad fiz-zona ewro meta s-sitwazzjoni kienet differenti. “Hu fa/li u komdu li titkellem u tikkummenta wara li jse[[u l-fatti u, f’kull ka], dan ma jista’ jkollu l-ebda effett fuq dak li qed ise[[ b[alissa.”

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

‘Tag[na Lkoll’ malajr saret ‘Tag[na Biss’ Kemm is-slogan elettorali ‘Tag[na Lkoll’ kien biss ma[sub g[all-konvenjenza

politika malajr [are; wara biss ftit jiem tal-amministrazzjoni l-;dida laburista.

L-azzjonijiet li twettqu s’issa mill-11 ta’ Marzu ’l hawn qed juru li l-Partit Laburista rema g[al kollox is-sustanza ta’ dan is-slogan u qed jokkupa l-karigi kollha, kemm dawk meqjusa b[ala ‘politi/i’, i]da wkoll o[rajn ta’ natura nazzjonali kunsidrati b[ala ’l fuq millpolitika.

■ B[ala kap ta/-/ivil, Joseph Muscat [atar lil Mario Cutajar, eks trejd unjonista ewlieni tal-GWU u attivist akkanit fil-PL. ■ B[ala Kap E]ekuttiv ta’ Transport Malta n[atar James Piscopo li sa ftit jiem ilu kien i/-Chief Executive tal-Labour.

■ Kif [abbret din ilgazzetta, Mario Vella, eks President tal-MLP, ing[ata l-Malta Enterprise f’idejh.

■ G[ax-xandir nazzjonali qed jissemma Silvio Scerri, li kellu parti ewlenija fl-a[[ar snin fix-xandir laburista u g[en [afna fil-kampanja elettorali li g[addiet.

Ma’ dawn iridu ji]diedu g[add kbir ta’ ;urnalisti tasSuper One li kollha ng[ataw [atriet ma’ Ministri Laburisti.

Din ix-xejra di;a bdiet turta u ddejjaq nies anke ta’ simpatija laburista, fosthom l-opinjonista Josanne Cassar li fil-media elettronika, f’referenza g[all-[atra ta’ James Piscopo qalet hekk: “What happened to the promise that these positions would be filled after a call for applications, complete transparency and choosing the right person for the job because of their qualifications and not because of who they know^”

A[barijiet Lokali 3

tag˙rif Via Crucis Nazzjonali. LAr/isqof Pawlu Cremona OP se jmexxi l-Via Crucis Nazzjonali li se ssir nhar l-Erbg[a 27 ta’ Marzu fit-8 p.m. It-tema se tkun marbuta masSena tal-Fidi. Il-Via Crucis Nazzjonali se tibda minn [dejn ilMonument ta’ Kristu Re fil-Furjana, tg[addi mit-toroq tal-Belt Valletta u tintemm quddiem il-Konkatidral ta’ San :wann. Il-Via Crucis hi organizzata minn Radju RTK flimkien mas-Segretarjat Pastorali tal-Ar/idjo/esi ta’ Malta. L-attività tixxandar live fuq Radju RTK. Il-G]ira. Mejda tal-Appostli organizzata mir-residenti ta’ Dar Patri Leopoldo li tag[mel parti mill-Fondazzjoni Suret ilBniedem, fil-knisja ta’ :esù Redentur, Triq San Albert.

Miftu[a kuljum sa {add il-G[id mill-5.30 p.m. ’il quddiem. Ikun hemm ukoll bejg[ ta’ qag[aq u figolli b’risq il-Fondazzjoni.

Victoria. ‘Alla Tieg[i, Alla Tieg[i, G[aliex Tlaqtni?’ ?elebrazzjoni tal-Kelma m]ewqa b’mu]ika, kant u meditazzjoni, illum il-{add fis-6 p.m. fil-knisja ta’ San Fran;isk bis-sehem ta’

Lokali 5

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

4 Lokali

Harpeggios, diversi kantanti novelli u s-sopran Rosabelle Pavia.

Meditazzjoni mill-Kan. Dun Karm Curmi. Kul[add mistieden.

Id-Djaletti Festival. Nhar lErbg[a li ;ej, 27 ta’ Marzu, VersAg[tini se jippre]entaw IdDjaletti Festival, bit-tema Il-mi;ja tieg[ek, Marzu tieg[i!… bilkollaborazzjoni tal-Fondazzjoni Wirt Artna. Dan se jsir f’Bieb isSultan, il-Birgu, fis-7 p.m.

Adorazzjoni fir-Rabat. Nhar lErbg[a li ;ej, f’Qamar Kwinta, Olive Blossoms Club se jorganizzaw lejl ta’ talb u tif[ir ’l Alla fil-Kappella San Bert, Triq Zondadari, mit-8 p.m. sal-5 a.m.

Dan it-talb isir bi tpattija g[al diversi riti satani/i li jsiru matul dan il-lejl.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il-{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit minn [dejn il-kappella tas-Sagra Familja, is-Sg[ajtar, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta tal-identità.

NIKET B ’ niket in[abbru l - mewt ta ’ Anthony Brincat mill Furjana, li ;rat ilbiera[ is-Sibt fl-età ta’ 65 sena. {alla jibku t-telfa tieg[u lil martu Connie, Mario, Claire u Adolf, Alex u Daniela, Tania u l-ma[bubin neputijiet tieg[u Nicole u Michela.

Il-Quddiesa praesente cadavere se ssir g[ada t-Tnejn, 25 ta’ Marzu, fid-9.00 a.m. fil-knisja parrokkjali ta’ San Publju, il-Furjana.

Ag[tih, Mulej, il-mistrie[ ta’ dejjem.

it-temp illum It-Temp> Ftit imsa[[ab, b’waqtiet twal xemxin. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[: Ftit qawwi g[al qawwi mix-Xlokk, li jsir moderat g[al ftit qawwi min-Nofsinhar. Il-Ba[ar> Qawwi. L-Imbatt> Ftit li xejn, li jsir baxx g[al moderat mix-Xlokk. L-Og[la Temperatura: 21˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 0.1mm nida. Ix-Xita> Mill-1 ta’ Settembru 403.7mm.

Ix-Xemx> Titla’ fis-06.02 u tin]el fis-18.16.

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 79 – 45 – 24 – 23 – 44 – 35 – 84 – 66

spiΩeriji li jift˙u llum VALLETTA: Regent Pharmacy 70, Triq Merkanti; {AMRUN: Brown’s Pharmacy 706, Triq il-Kbira San :u]epp; {AL QORMI: Anici Pharmacy, Triq Anici; BIRKIRKARA: Pharmaplus, Triq Ganu; MSIDA: Mayer Pharmacy, 33, Ix-Xatt ta’ Xbiex; SWIEQI: J.V.’s Pharmacy, Wied is-Swieqi; TAS-SLIEMA: Harley

Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone; {’ATTARD: M4 Pharmacy, Triq il-Linja; MOSTA: St. Mary Pharmacy, 14, Pjazza Rotunda; BU:IBBA: Qawra Promenade Pharmacy, Triq il-Korp talPijunieri; PAOLA: St. Monica Pharmacy, 57, Triq Santa Monika; ISLA: Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja; {A}}ABBAR: St. James Pharmacy, Misra[ San :akbu, BIR}EBBU:A: Brittania Pharmacy, 5, Triq il-Bajja s-Sabi[a, }URRIEQ: Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon; {A}-}EBBU:: Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-{elsien; {AD-DINGLI: Santa Marija Pharmacy, Misra[ Fren/ Abela; FONTANA: Fontana Pharmacy, Triq il-G[ajn; XEWKIJA: St. John Pharmacy, 85, Triq l-Indipendenza.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Il-PN g[adda pajji] b’sa[[tu [afna Osservaturi tal-politika Maltija jaqblu li l-Partit Nazzjonalista mill-Gvern g[adda lill-Partit Laburista fil-Gvern pajji] b’sa[[tu f’diversi oqsma.

Mit-tis[i[ tat-t[addim tad-demokrazija g[al pajji] li qed jara ]vilupp qawwi ekonomiku, kontroll tad-defi/it pubbliku waqt li kompla jassigura li l-poplu jing[ata edukazzjoni u servizzi tas-sa[[a ming[ajr [las fi sfond li gvernijiet o[rajn ta’ pajji]i ;irien kienu bdew inaqqru minn dawn is-servizzi.

RODERICK AGIUS jirrapporta wkoll x’ja[sbu numru ta‘ opinjonisti.

Jibqa’ rilevanti

– Dr Simon Mercieca

“Bil-PN fil-Gvern, il-pajji] baqa’ ji]viluppa demokratikament, baqa’ jsir li]vilupp ekonomiku u jsir il-kontroll tad-defi/it – partikularment fl-a[[ar [ames snin – li issa Joseph Muscat irid jag[ti kas.”

Dr. Simon Mercieca qal li f’/irkustanzi meta kien hemm Prim Ministru b[al Lawrence Gonzi li kellu ri]ultati ekonomi/i tajbin g[all-pajji], wie[ed kien jistenna telfa elettorali mhux daqstant ta’ dan il-kobor u g[aldaqstant ]gur li l-Partit Nazzjonalista se jkun qed jg[addi minn fa]i ta’ riflessjoni u anali]i.

“Il-Partit Nazzjonalista g[alhekk irid jag[]el x’direzzjoni jrid jie[u u x’jifhem illum b[ala partit konservattiv. B’hekk ikun f’po]izzjoni jara x’valuri jrid i[addan.

“Definittivament il-valuri ma jintremewx il-ba[ar, biss il-Partit Nazzjonalista jrid joqg[od attent li ma jinqabadx bejn i]-]ew; estremi li jinkludu wkoll illiberali]mu estrem g[aliex dawn huma kontradittorji g[al xulxin.”

Hu ]ied li l-Partit Nazzjonalista jrid janalizza wkoll l-g[eruq talpassat tieg[u – l-g[eruq popolari – fejn irid ja[dem bis-s[i[ biex b[ala partit politiku jissa[[a[.

Dr. Mercieca semma wkoll ittibdil, it-ti;did u l-mobbiltà li se[[et fis-so/jetà Maltija.

“Fl-isfond ta’ dan it-tibdil, forsi l-Partit Nazzjonalista ma kienx daqstant konxju, g[alkemm ma

Dr Simon Mercieca – Il-PN irid janalizza wkoll l-g[eruq tieg[u

na[sibx li din kienet ir-ra;uni kompleta g[at-telfa elettorali.”

Madankollu hu qal li l-Partit Nazzjonalista xorta jibqa’ rilevanti.

“Kif qed ta[dem is-sistema politika f’Malta jidher li g[a]]mien li ;ej se tkun sistema li ta[dem fuq ]ew; blokok ta’ partiti: il-Partit Laburista u l-Partit Nazzjonalista.

“Dak li ;ara dan l-a[[ar, tista’ tkun fa]i ;dida fil-politika Maltija fejn l-elezzjonijiet jistg[u jibdew jintreb[u b’distakki kbar min-na[a g[al o[ra. L-alleanza tal-votanti f’kull qalba ta’ partit politiku qed

{alla wirt po]ittiv

tinbidel bil-mod il-mod.”

Dwar ir-rwol tal-Partit Nazzjonalista fl-Oppo]izzjoni, Simon Mercieca qal li tista’ tidher kwa]i Oppo]izzjoni dg[ajfa min[abba l-ammont ta’ deputati li reba[ il-Partit Laburista i]da kif ta[dem id-demokrazija f’pajji]na u fuq kollox il-poter li g[andha lmedia, id-dmir tal-Oppo]izzjoni hu li twassal il-messa;; b’mod effika/i, kredibbli u onest.

Dr. Simon Mercieca qal ukoll li l-Partit Nazzjonalista [oloq politika tajba i]da mbag[ad ma tax kas tad-dettalji u dan seta’ we;;a’ lin-nies individwalment.

“Fil-qasam tax-xog[ol, il-Partit Nazzjonalista kellu [ames snin ta’ su//ess. Fil-qasam ekonomiku kellu [ames snin ta’ su//ess. Hu g[alhekk li wie[ed hu perpless; mhux bit-telfa elettorali imma bilkobor tat-telfa meta wie[ed jara linstabbilita` kbira li jinsabu fiha lpajji]i tal-Mediterran.”

Hu rrefera wkoll g[all-wirt li [alla l-Partit Nazzjonalista u semma kif il-pajji] baqa’ ji]viluppa demokratikament,f li]vilupp ekonomiku u bil-kontroll tad-defi/it partikularment fl-a[[ar [ames snin li issa Joseph Muscat irid jag[ti kas.

– Il-Prof. Henry Frendo

“Il-PN fil-Gvern [alla wirt ekonomiku b’sa[[tu li anki l-Unjoni Ewropea tag[raf dan u l-1.2 biljun ewro li Lawrence Gonzi innegozja g[al Malta”

Il-Professur Henry Frendo qal li rri]ultat elettorali hu opportunità kbira, f’waqtha u me[tie;a wara tliet le;i]laturi kontinwi. Hu semma kif l-a[[ar le;i]latura kienet l-i]jed turbulenti li qatt kellha Malta missnin 50.

“G[alhekk f’dan l-isfond kien hemm b]onn ta’ bidla fit-tmexxija, fl-atte;;jament u sa /ertu punt fil[sieb politiku,” qal il-Prof. Frendo.

Filwaqt li semma kif l-andament ekonomiku u finanzjarju kienu g[addejjin minn fa]i po]ittiva, iktar u iktar fl-isfond tal-kri]i fl-Ewropa, staqsa jekk il-persuna individwali kinitx qed tie[u xi [a;a.

“Hu veru li Malta ;iet imfa[[ra mid-dinja kollha, imma bejn listampa l-kbira u l-istampa ]-]g[ira ma kienx hemm funzjonabbilità.

Dan filwaqt li trid toqg[od attent bejn ir-rwol ta’ kap ta’ partit u dak ta’ kap ta’ nazzjon .”

Il-Prof Henry Frendo – Ir-rwol tal-PN fl-Oppo]izzjoni hu importanti wkoll

Dwar is-sehem tal-Partit Nazzjonalista mill-Oppo]izzjoni, il-Prof. Frendo qal li hemm diversi modi kif il-partit jista’ jkompli ja[dem anki b’konsultazzjoni mal-gvern billi jipproponi emendi g[al-li;ijiet

jew o[rajn ;odda skont il-b]onn.

F’dan l-isfond semma kif kien hemm [afna okka]jonijiet li lPartit Nazzjonalista seta’ tkellem dwarhom b[all-edukazzjoni u oqsma o[rajn ukoll.

Il-Prof. Henry Frendo qal li lPartit Nazzjonalista mill-gvern [alla wirt po]ittiv lill-Partit Laburista fil-Gvern. “{alla wirt ekonomiku b’sa[[tu li anki l-Unjoni Ewropea tag[raf dan. L-istess anki r-relazzjonijiet internazzjonali b’sa[[ithom, kif ukoll l-1.2 biljun ewro li Lawrence Gonzi innegozja g[al Malta.

“Ma’ dawn hemm il-libertà u listituzzjonijiet edukattivi pjuttost b’sa[[ithom b’nies li trid tkompli titg[allem u tit[arre;. Dan hu lpatrimonju li g[andu l-pajji],” temm il-Prof. Frendo

Vittma tas-su//ess tieg[u – Dr Adrian Delia “L-aktar [a;a importanti mhux id-distakk bejn il-Partit Laburista u l-Partit Nazzjonalista imma li d-distakk se[[ f’pajji] li kien miexi tajjeb [afna.”

Dr. Adrian Delia qal li r-ri]ultat elettorali tal-elezzjoni ;enerali mhux xi telfa jew reb[a.

“Hu bidla si]mika ta’ kif isso/jetà Maltija t[ares lejn laffarijiet.

Il-Partit Nazzjonalista kien ikkon/entrat fil-gvern, jara li jmexxi lill-pajji] b’mod effi/jenti u tajjeb –li fil-fatt irnexxielu jag[mel. Nesa i]da, jew ma kellux [in, g[an-nies li min-na[a tag[ha fehmet u rat dan, u [adet de/i]joni massi//a.”

Dr Delia qal li l-aktar [a;a importanti mhux id-distakk bejn il-Partit Laburista u l-Partit Nazzjonalista imma li d-distakk se[[ f’pajji] li kien miexi tajjeb [afna.

“Dan hu l-messa;; tan-nies li lPartit Nazzjonalista, jekk ma jifhimx issa, jekk ma jixtarrux issa, ma jkunx jista’ ji//aqlaq.”

Dr. Delia ]ied li wara dan ilpro/ess, il-Partit Nazzjonalista jrid i[ares lejh innifsu, jibda bidu intern ;did li g[andu jwassal lillpartit ikollu l-[ila li jkun hu li jifhem lin-nies u li jkollu l-polz tan-nies.

Dr Adrian Delia – Il-PN g[andu jie[u l-okka]joni u jibdel lilu nnifsu

Hu semma kif il-Partit Nazzjonalista tant ;ab tibdil filpajji] li nbidlet is-so/jetà.

“It-tibdil li ;ab fil-pajji] mill1987 sal-2013 wassal biex Malta ma ting[arafx.

“Il-Partit Nazzjonalista kien qed ja[seb li l-qab]a so/jali kienet biss l-investiment infrastrutturali f’diversi oqsma i]da fir-realtà sso/jetà wkoll kienet qed tinbidel.

Fi ftit kliem il-Partit Nazzjonalista kien vittma tas-su//ess tieg[u stess.”

Il-Partit Nazzjonalista jrid jifhem dan il-messa;;, jifhem linnies u xi trid is-so/jetà l-;dida.

Dr. Adrian Delia qal li millOppo]izzjoni l-Partit Nazzjonalista jrid jie[u lokka]joni biex ibiddel lilu nnifsu, u wara jkun hu li jwassal ilmessa;; tan-nies.

“Dan hu l-uniku mod li l-Partit Nazzjonalista jista’ jag[mel dak li ma rnexxilux jag[mel mill-gvern.

Ikun ir-rappre]entant u l-le[en tan-nies li qieg[ed jisma’.”

Fil-programm elettorali talPartit Nazzjonalista kien tajjeb u kien qed jibni fuq is-sisien b’sa[[ithom i]da ma kienx qed i[ares bi]]ejjed lejn in-nies individwalment. Imma anki jekk kien qed jindirizza lil dawn innies, dan kien tard wisq g[aliex in-nies kienet di;à [adet de/i]joni.

Dr. Adrian Delia stqarr li l-Partit Nazzjonalista [alla ekonomija b’sa[[itha u ba]i Ewropea b’sa[[itha waqt li wera tama li lPartit Laburista ma j[ottx din ilba]i li hi riflessa wkoll f’diversi setturi b[all-edukazzjoni, lekonomija u s-sa[[a.

Il-PN irid jara li l-wirt li [alla jitkattar

– Marion Pace Asciak

“I]-]mien li ;ej jista’ jservi g[all-elettorat biex iqabbel dak li /a[ad ma’ dak li g[a]el biex jivvota g[alih.”

L-opinjonista Marion Pace Asciak irrimarkat li l-Partit Nazzjonalista [adem fuq pjan nazzjonali imma po;;a fil-;enb il-problemi individwali.

Hi semmiet li millOppo]izzjoni, il-Partit Nazzjonalista jrid jara wkoll li fil;img[at li ;ejjin ikun approvat ilBa;it pre]entat g[al din is-sena li g[andu jtejjeb il-[ajja tal-Maltin wara li tfassal b’g[aqal kbir u li kul[add qabel mieg[u.

Marion Pace Asciak qalet li flOppo]izzjoni, il-Partit Nazzjonalista jrid jibqa’ jara li lpro;etti li nbdew jitkomplew.

“Hu importanti li l-Partit Nazzjonalista jara li l-wirt li [alla lill-Partit Laburista jkun im[ares u jitkattar fil-futur.”

Hi ]iedet li l-Partit Nazzjonalista kellu proposti tajbin [afna.

“Prova ta’ dan hu li l-Partit Laburista fil-programm elettorali tieg[u g[andu numru sostanzjali

Is-Sinjura Marion Pace Asciak – L-elettorat issa jrid jara jekk hux kuntent bl-g[a]la li g[amel

ta’ proposti li jixbhu ’l dawk talPartit Nazzjonalista.

“It-telfa elettorali hi li kellek lindividwu li twarrab u iktar u iktar ma tte[ditx azzjoni meta kien hemm individwi li g[al xi ra;uni jew o[ra kienu qeg[din jintlaqtu [a]in waqt li kien hemm o[rajn li b’xi mod [admu biex itellfu lill-Gvern u jnawru s-

sistema.”

Marion Pace Asciak fissret lil Lawrence Gonzi b[ala statista li ta servizz e//ellenti u li minkejja l-problemi interni kollha fil-pajji] u dawk internazzjonali rnexxielu j;ib ix-xog[ol, ikabbar lekonomija u jsa[[a[ ledukazzjoni u servizzi tas-sa[[a b’xejn.

Hi semmiet li Gvern Nazzjonalista dejjem kien po]ittiv, emmen u kellu fidu/ja fil-[iliet tal-Maltin.

“Fl-a[[ar [ames snin sar investiment qawwi fi]-]g[a]ag[ billi fet[ilhom il-bibien bera[ fledukazzjoni u fix-xog[ol.”

I]-]mien li ;ej jista’ jservi g[all-elettorat biex iqabbel dak li /a[ad ma’ dak li g[a]el biex jivvota g[alih.

“Din g[andha tkun okka]joni biex l-elettorat jirrealizza jekk hux tabil[aqq kuntent bl-g[a]la li g[amel,” temmet Marion Pace Asciak.

Franco Debono ma[tur Kummissarju tal-Li;ijiet Il-Gvern Laburista [atar lillAvukat Franco Debono b[ala Kummissarju tal-Li;ijiet.

Franco Debono, li hu ex Deputat Parlamentari tal-Partit Nazzjonalista fil-le;i]latura li g[addiet, kien ivvota kontra lBa;it 2013 f’Di/embru li g[adda u dan wassal biex ilGvern waqa’ u kien xolt ilParlament biex saret lelezzjoni ;enerali tad-9 ta’ Marzu.

Aktar qabel hu kien ivvota mal-Oppo]izzjoni Laburista li ressqet mozzjoni ta’ sfidu/ja fil-Ministru Carm Mifsud Bonnici u dan wassal g[arri]enja tal-Ministru Mifsud Bonnici u wara l-Partit Nazzjonalista ma a//ettax li Franco Debono jikkontesta lelezzjoni ;enerali li g[addiet f’ismu.

Fi stqarrija ma[ru;a millUffi//ju tal-Prim Ministru

ntqal li l-uffi//ju talKummissarju tal-Li;ijiet hu mwaqqaf skont l-Att tal-1980 dwar ir-Revi]joni tal-Li;ijiet Statutorji. Fl-istqarrija ntqal ukoll li l-g[anijiet talKummissarju tal-Li;ijiet huma varji u jassiguraw le;i]lazzjoni a[jar u iktar korretta.

Il-li;i tipprovdi wkoll li listess Kummissarju tal-Li;ijiet g[andu jwettaq dawk iddmirijiet spe/ifi/i o[ra li jistg[u jing[ataw lilu millGvern u g[al dan il-g[an Franco Debono ng[ata linkarigu li jie[u [sieb ilkoordinament tal-Konvenzjoni Kostituzzjonali li se titlaqqa’ matul din il-le;i]latura.

L-Uffi//ju tal-Prim Ministru qal li l-ewwel [idma talKummissarju Franco Debono se tkun li j[ejji t-termini ta’ referenza g[all-Konvenzjoni Kostituzzjonali.

Min[abba li Jum il-{elsien se ja[bat ma’ {add il-G[id, i/-/erimonja kommemorattiva li tfakkar il-festa nazzjonali ta’ Jum il-{elsien saret ilbiera[ filg[odu. G[a/-/erimonja, biswit il-monument tal-[elsien fil-Birgu, kienu pre]enti l-President ta’ Malta, il-Prim Ministru u l-Kap tal-Oppo]izzjoni, li kollha qieg[du fjuri f’ri;lejn il-monument. {adet sehem il-banda tal-Forzi Armati.

Segretarju Parlamentari jonqos lill-anzjani Waqt il-kampanja elettorali, is-slogan ‘Malta Tag[na Lkoll’ ni]el sabi[ ma’ [afna nies, u [afna [asbu li jekk jitla’ Gvern Laburista, setg[u jg[ixu b’mod trankwill, b’kul[add ikun meqjus indaqs.

Fl-a[[ar jiem, di;à smajna bil-[atriet f’awtoritajiet g[oljin fil-gvern minn persuni li kienu involuti b’mod dirett fil-kampanja elettorali Laburista.

Ilbiera[ filg[odu se[[ ka] ie[or li jmur g[al kollox ilkontra tas-slogan ‘Malta Tag[na Lkoll’.

Fl-Istitut Kattoliku saret illaqg[a ;enerali annwali talKunsill Nazzjonali talAnzjani, u kif jixraq, biex jindirizzaw din il-laqg[a, kienu mistiedna Franco Mercieca, is-Segretarju Parlamentari responsabbli minn dan il-qasam, kif ukoll kelliem g[all-Oppo]izzjoni, l-eks Ministru Joe Cassar.

Madankollu, Franco

Mercieca, f’wie[ed millewwel impenji tieg[u b[ala Segretarju Parlamentari, g[a]el li ma jattendix g[al din il-laqg[a.

Fil-[in li wasal biex jitkellem l-eks Ministru Joe Cassar, kien hemm grupp ta’ anzjani li ma ridux jisimg[u dan x’kellu xi jg[id, u qabdu jg[ajtu li kien wasal il-[in tal-vot u g[alhekk ma kienx hemm b]onn li jsiru diskorsi.

U[ud li kienu fil-post ikkummentaw ma’ din ilgazzetta li [assewhom skomdi meta Joe Cassar bilkemm t[alla jag[mel ilkummenti tieg[u, u dan minkejja li kien mistieden biex jindirizza din il-laqg[a.

L-istess persuni qalulna li dak li ;ara lbiera[ filg[odu fl-Istitut Kattoliku, kien e]empju /ar ie[or li s-slogan tal-Labour kien inti] biss biex iservi g[ad-disa’ ;img[at tal-kampanja elettorali.

6

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Attwalità

Il-Papa li laqat bosta qlub ...inklu] tal-Maltin

minn Robert Cremona

Nhar it-Tlieta kelli x-xorti li nkun pre]enti fi Pjazza San Pietru fil-Vatikan biex insegwi l-inawgurazzjoni ta’ Jorge Bergoglio b[ala l-Papa l-;did tal-Knisja Kattolika.

Kien mument tassew emozzjonanti tkun fost dik ilfolla ta’ ’l fuq minn 200,000 ru[ – mument li fih wie[ed seta’ jara b’g[ajnejh kemm ilPapa Fran;isku di;à seraq ilqlub ta’ kul[add minn kemm ilu li ntg[a]el mill-Konklavi tal-Kardinali.

B[all-bqija tal-;urnalisti Maltin a[na segwejna //erimonja minn fuq ilkolonnat tal-Pjazza.

Minn kmieni filg[odu bdew jin;abru ta[tna eluf ta’ pellegrini, u mag[hom ilpellegrini Maltin li waslu filVatikan permezz ta’ ]ew; ajruplani chartered.

Il-Papa tal-Poplu

F’dik i/-/erimonja, f’temp mill-isba[ li ddomina fuq Ruma, spikka kemm tassew ilPapa Fran;isku hu l-Papa ta’ kul[add – il-Papa tal-Poplu.

Hu b’dan il-mod li bosta ;urnali barranin iddeskrivew lill-Papa Fran;isku, u hu b’dan il-mod li ddeskrivewh in-nies li ltqajna mag[hom nhar itTlieta fil-Vatikan.

Il-programm tat-Tlieta beda hekk kif il-Papa telaq mirresidenza Santa Marta, fejn kien qed joqg[od qabel ma n[atar uffi/jalment Papa, lejn Pjazza San Pietru li di;à kienet ma[nuqa bin-nies.

Pre]enti wkoll kien hemm mijiet ta’ dinjitarji minn madwar id-dinja: Presidenti, Prim Ministri, l-og[la kapijiet tal-Unjoni Ewropea, u rapprezentanti ta’ religjonijiet o[ra, fosthom Lhud, Musulmani u Buddisti.

Pre]enti kien hemm anke lMexxejja Ortodossi.

Fost il-mexxejja spikkaw ilPresident tal-Ar;entina Cristina Fernandez de

Il-Papa l-;did sar il-favorit tal-poplu fi ftit jiem

Kirchner u l-President kontroversjali ta]-}imbabwe Robert Mugabe.

F’isem Malta, kien hemm ilPresident George Abela, ilPrim Ministru Joseph Muscat, il-Kap tal-Oppo]izzjoni Lawrence Gonzi u l-Isqof Aw]iljarju Mons Charles Scicluna.

I]da minkejja li lawtoritajiet tal-Vatikan [asbu g[al sigurtà stretta, b’iktar minn 3,000 ufficjal tas-sigurtà g[al waqt i/-/erimonja, Papa Fran;isku g[a]el li jivvja;;a tul il-pjazza f’karozza miftu[a, xi [a;a li ilha 30 sena ma ssir, proprju minn meta kienu sparaw fuq Papa :wanni Pawlu II. Sa[ansitra waqaf, bierek, u bies persuna marida minn ;orrassa li n;abret biex tilqg[u.

Kien imiss imbag[ad li Papa Fran;isku jag[mel ]jara lillqabar ta’ San Pietru, ta[t lartal prin/ipali tal-Ba]ilika,

fejn qatta’ xi [in ta’ talb, biex imbag[ad kompla triqtu lejn lartal im[ejji apposta barra lBazilika.

Omelija sempli/i imma diretta

Fl-Omelija tal-Pontifikat tieg[u, Papa Fran;isku, wassal messa;; qawwi fejn sostna li l-veru poter hu s-servizz lejn lo[rajn. Hu talab biex l-Ispirtu s-Santu jg[inu fil-qadi ta’ dmirijietu u biex kul[add jitlob g[alih.

Hawnhekk, il-folla nfexxet f’applawsi kbar u l-g[ajta ta’ “Francesco, Francesco”.

Kienet omelija ferm iqsar minn dak li bosta kienu qed jistennew, i]da b’messa;; qawwi [afna. {afna kwa]i kwa]i kienu sorpri]i kemm ilQuddiesa tat-Tlieta kienet kon/i]a, b’messa;;i diretti u sempli/i.

Matul din i/-/erimonja, il-

Papa ng[ata l-palju, millKardinal Jean-Louis Tauran, li ftit jiem qabel kien [abbar ismu wara l-konklavi.

Bil-palju fuq spalltu, mag[mul mis-suf tal-[aruf, simbolu tar-Rag[aj it-Tajjeb, Papa Fran;isku r/ieva wkoll i/-/urkett papali, i/-?urkett tas-Sajjied, mill-Kardinal Dekan Angelo Sodano, /urkett mag[mul mill-fidda indurat li g[andu fih ix-xbieha ta’ San Pietru bl-imfieta[.

Tmiem il-Quddiesa kien immarkat b’applaws ie[or qawwi minn dawk kollha pre]enti lil dan il-Papa talpoplu, li mbag[ad ing[ata tislima mill-mexxejja kollha fuq in-na[a ta’ ;ewwa talBa]ilika ta’ San Pietru.

Papa li da[al f’qalb il-Maltin

Wara l-Quddiesa kellna //ans ukoll inkellmu w[ud

mill-pellegrini Maltin, u anke sa/erdoti li b[alissa qed jistudjaw fil-Vatikan.

Il-kumment kien wie[ed komuni – “dan hu Papa li jsa[[rek kif jitkellem g[aliex ipo;;i l-kliem b’mod sempli/i u li jifhmu kul[add”.

Pre]enti g[al din i//erimonja flimkien malpellegrini Maltin, kien hemm ukoll tfal li n;iebu apposta minn Malta grazzi g[al Puttinu Cares, u anke residenti tad-Dar talProvidenza. Il-vja;; kien koordinat mill-Uffi//ju tal-Prim Ministru.

Sadattant, fil-ftit [in li qattajna fil-Vatikan tkellimna wkoll ma’ Rev. Federico Lombardi li hu responsabbli mis-sala stampa tasSanta Sede.

Kien mument ie[or interessanti fejn bi kliem sempli/i Lombardi ikkonfermalna li Mons.

Alfred Xuereb issa se jkun ilPrimo Segretario tal-Papa Fran;isku.

Tassew apprezzajt iddisponibbiltà tieg[u biex ikellimna.

It-triq ‘il quddiem

Minn dak li rajna s’issa, wie[ed jista’ jinnota li dan ilPapa l-;did ;ab mieg[u spirtu ta’ qawmien fil-qalba talKnisja Kattolika.

Il-Papa Fran;isku di;à wera bi/-/ar l-intenzjonijiet tieg[u – se jkun Papa sempli/i, li j;ib il-Knisja eqreb lejn il-fqir u l-batut, li jitkellem il-lingwa tan-nies fit-triq u li ja[dem biex ilKnisja ssib mill-;did l-g[eruq tag[ha.

Lili personali, dan il-Papa laqatni [afna g[aliex qed ikun “differenti” minn dak li soltu nistennew minn Kap talKnisja Kattolika.

Issa rridu nistennew u naraw kif se jkun qed imexxi dan il-Pontifikat fil-;img[at u x-xhur li ;ejjin.

Il-Kumitat Ornis dwar il-ka//a fir-rebbieg[a Ilbiera[ iltaqa’ g[all-ewwel darba l-Kumitat ORNIS wara li kien rikostruwit aktar kmieni din il-;img[a.

Fi stqarrija ma[ru;a millGvern intqal li l-Kumitat ORNIS iddiskuta d-deroga talka//a fir-rebbieg[a u qed jirrakkomanda li g[al din issena l-ista;un ikun tul l-a[[ar tliet ;img[at ta’ April, ji;ifieri jifta[ nhar l-Erbg[a 10 ta’ April u jag[laq nhar it-Tlieta 30 ta’ April.

7

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Tensjoni kbira fost il-poplu ?iprijott kagun tal-kri]i li jinsab fiha

F’pa;ni o[rajn...

8 Nie[du tag[lima

9 {uti Maltin u G[awdxin

11 PN Partit tan-Nies

13

Ittri lill-Editur:

Ir-rota waqfet iddur

Meta jispi//a l-kliem u jibdew il-fatti F’din il-[ar;a tal-gazzetta qed ting[ata prominenza lill-ka] ta’ b[alissa li g[addej fil-pajji] ;ar tag[na ta’ ?ipru. B[alna hu relattivament ]g[ir. B[alna hu g]ira fil-Mediterran. Mag[na da[al fl-Unjoni Ewropea fl-1 ta’ Mejju, 2004. U mag[na wkoll da[al fiz-zona ewro fl-1 ta’ Jannar, 2008.

Kien jidher li hu pajji] li miexi ;mielu ’l quddiem wara d-d[ul fl-Unjoni Ewropea i]da fl-2008, se[[et f’?ipru elezzjoni ;enerali — f’Malta l-elezzjonjoni saret ukoll xahar wara — li fiha l-poplu g[a]el gvern tax-xellug immexxi mill-President Demetris Christofias, li ried jag[ti direzzjoni ;dida lill-pajji].

B[ala ri]ultat ta’ mani;;jar [a]in tal-ekonomija u tas-settur finanzjarju, flimkien ma’ manuvri dubju]i biex tin[eba l-gravità tas-sitwazzjoni, il-Gvern xellugi ?iprijott seta’, g[al ftit ]mien, jag[ti l-impressjoni li kellu kollox ta[t il-kontroll tieg[u u li lpoplu kien miexi ’l quddiem.

Sa ftit ta]-]mien ilu, kien hawn u[ud, inklu] il-Mexxej Laburista Joseph Muscat li llum hu l-Prim Ministru ta’ dan ilpajji], li kienu mhux biss qed ifa[[ru l-performance ekonomika u finanzjarja ta’ ?ipru, talli kienu qed isostnu li ?ipru kien miexi fid-direzzjoni t-tajba u Malta kienet miexja fid-direzzjoni l[a]ina.

Kienu qalu li l-[addiema ?iprijotti kienu qed javvanzaw u dawk Maltin sejrin lura. Kienu qed jargumentaw li l-ekonomija ta’ ?ipru kienet qed taqdef ’il quddiem [afna aktar minn dik ta’ pajji]na. Kienu qalu li l-Prodott Gross Domestiku kien juri /ifri a[jar minn tag[na.

I]da llum kul[add qed jinduna li dan kollu kien mibni fuq ittafal. Waqt li l-ekonomija kien je[ti;ilha li jittie[du mi]uri f’waqthom, l-awtoritajiet ta’ ?ipru [allew sitwazzjoni li filwaqt li /-/ifri tag[hom kienu jg[idu mod, il-fatti veri kienu e]attament il-maqlub.

Flok ma [adu passi rimedjali biex ma j[allux is-settur pubbliku jikber bla kontroll, [allewh ikompli jintefa[ [afna aktar milli kien hemm b]onn. Flok ma [adu mi]uri ta’ awsterità li ssitwazzjoni perikolu]a kienet te[tie;, biex jibqg[u jidhru sbie[ u

popolari, baqg[u ma g[amlu xejn.

Biex ma ji;ux kritikati, u biex ma jitilfux voti, lamministraturi xellugin ta’ ?ipru [allew is-sitwazzjoni timxi mill-[a]in g[all-ag[ar u flok ma [admu biex ikollhom finanzi fis-sod, [allew lill-banek jilag[bu log[ob perikolu] li llum da[[alhom g[al kollox f’[ajt. :urnalist ewlieni ?iprijott li kien intervistat minn din ilgazzetta qalilna li dan il-gvern xellugi, biex jimxi fuq il-prin/ipji tieg[u, baqa’ jonfoq b[allikieku g[ada mhux se jasal. Imbag[ad, meta waslet il-kri]i globali, ma setax ja;ixxi u ;ie wi// imb wi// ma’ realtà kerha [afna.

Meta l-Gvern Nazzjonalista kien ra mill-bog[od din issitwazzjoni riesqa [a d-de/i]jonijiet. Smajniha ting[ad waqt ilkampanja elettorali li l-Partit Nazzjonalista ipprefera jitlef il-voti basta l-poplu u l-pajji] ikunu protetti, fl-impjiegi, fil-finanzi u fit-tmexxija ;enerali tal-ekonomija.

Il-kbira hi li waqt li l-Gvern Nazzjonalista kien qed jie[u dawn il-passi f’waqthom, kellu quddiemu Oppo]izzjoni bla skrupli, iffukata biss fuq l-akkwist tal-voti u r-reb[ tal-elezzjoni.

F’dan ir-rigward irridu nkunu onesti u nistqarru li l-Partit Laburista rnexxelu mija fil-mija.

Illum il-Partit Laburista jinsab fil-gvern u di;a qed narawh jibda jdawwar ir-rotta. Issa g[andna lill-Ministru l-;did talFinanzi, Edward Scicluna, iwissina biex mill-ka] ta’ ?ipru nie[du tag[lima g[al [ajjitna. B[allikieku kien Gvern Nazzjonalista li ipprova jimxi fuq il-passi ta’ ?ipru u ma kienx hu, permezz ta’ Joseph Muscat, li kien widdeb lill-Gvern Nazzjonalista talli ma kienx qed jag[mel b[al ?ipru.

Il-log[ba parti;;jana politika issa sfumat g[al kollox. Illog[ba tal-voti ntemmet i]da l-poplu, minkejja kollox, mhux se jinsa kif ;ieb u la[aq dak li kien jg[idlu l-Partit Laburista qabel ma rnexxielu jirba[ il-gvern.

Issa hu ]-]mien li jitne[[ew il-maskri politi/i u niffa//jaw irrealtà b’onestà u ming[ajr aktar opportuni]mu politiku g[aliex li]balji li l-Partit Laburista jwettaq issa jbatihom il-poplu kollu.

8

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Opinjoni

ISMA’ DIN (10)

1. Ba[nan^

Ftit jafu li l-President Calvin Coolidge (18721933) (USA), mhux dejjem g[ex fil-White House.

Hu la[aq wara li miet Warren G. Harding, u l-armla tieg[u baqg[et ]mien fil-White House. Allura Calvin u martu baqg[u jg[ixu fit-tielet sular tal-Willard Hotel.

Darba bil-lejl, Calvin qam, u ra ra;el iqalleb fi [wej;u. Lewwel fittixlu fil-portafoll, imbag[ad qabad /inga ta’ arlo;;.

Calvin tkellem fid-dlam: “Nixtieq li ma ti[dux dak l-arlo;;”.

Il-[alliel [a qatg[a, imma wie;eb: “G[aliex?” “G[aliex dak l-arlo;; hu wisq g[al qalbi. Ifisser [afna g[alija. {udu [dejn it-tieqa, u aqra x’hemm imnaqqax fuq wara tieg[u.”

Dak mar u sab: “Pre]entat lil Calvin Coolidge, Speaker tal-Kamra, mill-Qorti :enerali ta’ Massachusetts.” “Mela int il-President?”, staqsa skantat il-[alliel. Qatt ma basar li se jsib lill-President rieqed f’lukanda.

“Iva, jien il-President u ma nixtiqekx tie[du dak l-arlo;;.

G[aliex qed tag[mel hekk ibni?”

Il-[alliel qallu li hu u sie[bu marru Washington, nefqu kull ma kellhom, u ma kellhomx mnejn i[allsu l-lukanda u l-passa;; lura. “Jimporta no[odlok biss il-portafoll?”

“Ejja nitkellmu ftit. Kemm jonqoskom flus?” “32 dollaru.”

“Mela nag[tik 32 dollaru, u troddhomli lura.”

I]-]ag[]ug[ irringrazzja lill-President, li tah parir jo[ro; mill-istess tieqa li da[al, inkella jaqbduh is-suldati talg[assa. Qabel telaq qallu: “Ibni, int ;uvni tajjeb. Int a[jar mill-mod kif qed i;;ib ru[ek. Qbadt triq ]baljata. Ftakar min tista’ tkun”.

Din l-istorja [ar;et wara l-mewt ta’ Mrs Coolidge fl-1957.

Dehret l-ewwel fil-Los Angeles Times. In-noti tal-President juru li dak i]-]ag[]ug[ kien tassew a[jar minn kif kien qed i;ib ru[u. Is-self tat-32 dollaru kien [allashom.

2.

Il-President Coolidge seta’ u]a l-poteri tieg[u biex lil dak i]-]ag[]ug[ jarrestawh

u jag[tuh dak li [aqqu, skont il-;ustizzja talbnedmin. Imma l-President, li mad-daqqa t’g[ajn jista’ jidher li kien dg[ajjef, filfatt wera li fehem li dak i]]ag[]ug[ kien [aqqu mhux il-;ustizzja tal-bnedmin, imma kien [aqqu jkun a[jar mill-im;iba attwali tieg[u.

Il-President [addem [afna kwalitajiet po]ittivi:

[lewwa, umiltà, perswa]joni, konvinzjoni.

Veru kien dak li tista’ ssejja[lu b[ala dak li tqatta’

u tiekol minnu. Ma kienx dg[ajjef. Ma fa[[rux g[alli]balji tieg[u. Ikkore;ih.

Inkora;;ih ikun a[jar milli kien qed i;ib ru[u, g[enu fid-diffikultajiet finanzjarji tieg[u… imma esi;a li jrodd lura l-flus mislufa. U ]ammhom meta ;ew ritornati.

Kastig bis-sens jaf jg[in, ukoll. Imma korrezzjoni mag[mula bil-g[aqal, taf

twassal g[al konver]joni u konvinzjoni [afna iktar mill-kastig. L-e[fef g[all;enituri, l-g[alliema, ilkatekisti e//. ikun li jikkastigaw. Imma l-kastig

3.

Mulej, g[allimni nirrea;ixxi b’im[abba meta jsiru lili jew quddiemi azzjonijiet li nista’ nra]]an b’kastig.

Mhux bi rtubija ta’ karattru imma b’konvinzjoni kbira

minn Dun Pawl Camilleri ................................................ pauca43@gmail.com

jaf inissel iktar qrusa milli bidla g[all-a[jar.

Korrezzjoni serja taf tie[u i]jed fit-tul mill-kastig, imma aktarx li t[alli effetti a[jar.

li l-im[abba fil-veru sens tag[ha kapa/i tfejjaq u tikkore;i fil-fond.

T[allinix nu]a s-setg[a b[ala l-iqsar triq imma g[allimni nfittex li nikkonvin/i u nfejjaq.

Nie[du tag[lima Wara li g[addiet l-ewwel [asda tal-kobor tat-telfa talPartit Nazzjonalista, mo[[i beda jikkon/entra fuq irra;unijiet li na[seb wasslu g[al dan ir-ri]ultat daqstant negattiv.

G[andi g[aliex na[seb li lpartit kien ilu lest g[al din ittelfa. Jekk t[ares lejn l-a[[ar elezzjoni nazzjonali talParlament Ewropew, il-PN kellu telfa simili imma kul[add qal li meta tigi elezzjoni ;enerali l-partit kellu jtella’ sew l-ammont tal-voti… imma dan ma se[[x.

Jien kont l-ewwel wie[ed li ma kontx qed nemmen li kien hemm madwar 12% bejn ilpartiti fl-a[[ar polls ta’ qabel lelezzjoni, imma nin]a l-kappell lil min [adimhom g[aliex irnexxielu jbassar ir-ri]ultat bil-pre/i].

Issa importanti li, b[ala partit, na[sbu f’din l-elezzjoni u naraw x’kienu r-ragunijiet g[aliex tlifna b’dan il-mod negattivament storiku g[allPN. Na[seb li l-ewwel u l-iktar ra;uni ovvja hi li b[ala partit [sibna [afna fl-istampa l-kbira u min[abba avvenimenti internazzjonali kbar — ibda mill-kri]i finanzjarja u ekonomika, u kompli birrivoluzzjoni tal-Libja — ma [sibniex bi]]ejjed fil-b]onnijiet tan-nies individwali.

Meta kont indur familji }abbarin, bil-mod il-mod bdejt nikkonferma l-impressjoni talbidu li n-nies qed i[ossuhom mitluqin mill-partit u g[alkemm xorta bqajt nittama

sal-a[[ar, il-bi]a’ tieg[i kien konfermat mir-ri]ultat elettorali.

In-nies [assewhom mitluqin u allura jew ma vvutawx jew ivvutaw lill-PL. Ra;uni o[ra li n[oss li vera importanti kienet li ma bqajniex nappellaw g[all;enerazzjonijiet i]-]g[ar u g[all-votanti l-;odda.

Din is-sezzjoni dejjem kienet importanti g[all-PN u na[seb tant [sibna li se tivvota favurina li ma [dimniex bi]]ejjed biex nibqg[u attraenti g[all-votant ]ag[]ug[ u ;did.

Nemmen ukoll li ;enerazzjonijiet ;odda ta’ nies ikunu iktar mi;buda lejn nies ]g[a]ag[ u ;odda b[alhom meta ji;u biex jivvutaw.

Hemm [afna nies li lesti ja[dmu imma j[ossuha iebsa biex isibu mod kif l-ideat tag[hom jinstemg[u fil-partit.

Nemmen li l-ewwel pass g[andu jkun li nift[u l-partit g[an-nies b’mod ikbar u, b’hekk, dawn ikollhom i/-/ans kollu juru dak li ja[sbu u juru dak li j[ossu.

Dan g[andu jwassal biex meta ni;u g[all-vot dawn innies i[ossuhom parti mill-partit u mhux minsijin g[al [ames snin u mbag[ad ta’ bilfors iridu jivvutaw.

G[alhekk g[andna nu]aw iktar is-social media u fora o[ra fejn in-nies jistg[u jwasslu l-ideat tag[hom b’mod miftu[ u g[andna naraw li dawn l-ideat KOLLHA jkunu analizzati u me[uda f’konsiderazzjoni min-nies li jmexxu l-partit.

Nemmen li wa[da mill-aktar affarijiet li [assew in-nies hi li dawk li jmexxu l-partit kienu wisq ’il bog[od mill-b]onnijiet tag[hom ta’ kuljum u allura ma [assewhomx komdi jivvutawlna.

Pass importanti u essenzjali fil-fehma tieg[i hu li l-membri jew it-tesserati tal-partit ikunu involuti b’mod s[i[ fidde/i]jonijiet kbar tal-partit.

Nemmen li t-tesserati g[andhom jag[]lu kemm ilKap, il-Vi/i Kap u s-Segretarju :enerali tal-partit. Hekk ikollna nies li tassew ikollhom l-appo;; popolari biex imexxuna u jiggwidawna.

Na[seb li jekk verament irridu bidla rridu nibdew minn hawn g[aliex jekk ma nibdlux l-istatut f’dan is-sens se nsibuha diffi/li biex ninbidlu kif me[tie;.

Nemmen ukoll li l-partit, meta jag[]el il-politika u lprogrammi elettorali tieg[u, g[andu jikkonsulta malmembri kollha wkoll.

G[alkemm din tidher b[ala xi [a;a lo;istikament diffi/li, hi importanti li ssir. Din tevita li l-politika u l-ideat tag[na jkunu maqtug[in min-nies li fla[[ar mill-a[[ar huma lvotanti li f’elezzjoni o[ra rridu nirb[u lura. }ew; riformi importanti o[rajn li nixtieq nissu;;erixxi huma dawn. Nemmen [afna li l-kumitati sezzjonali g[andhom ikunu riformati kemm fl-istruttura kif ukoll fliskop. Kont di;a ktibt imma ntenni li nemmen li dawn g[andhom jonqsu g[al bejn

[amsa u seba’ membri li verament ikunu jridu ja[dmu g[all-partit u g[a/-/ittadini.

L-iskop tal-kumitati g[andu jinbidel minn kumitat li jmexxi ka]in g[al kumitat politiku verament fis-sens li dawn innies ja[dmu biex ikellmu nnies fil-lokalità, iwasslu ilmenti matul le;i]latura s[i[a u jfasslu politika u ideat ;odda kemm g[al-lokal kif ukoll ideat li jibnu l-politika tal-partit.

Dan iwassal biex il-PN jibni l-politika tieg[u mill-g[eruq ’il fuq u mhux bil-kontra.

Nemmen ukoll li g[andna ner;g[u na[sbu f’modi differenti kif nil[qu li]]g[a]ag[ ;odda fil-lokalitajiet.

Illum, bl-u]u tas-social media, nistg[u nibnu gruppi li fihom votanti ]g[a]ag[ u ;odda jaqsmu l-ideat mal-partit u, b’hekk, nappellaw iktar g[all-votanti l-;odda flelezzjoni. Jistg[u wkoll ikunu u]ati kandidati ]g[a]ag[ kif ukoll kandidati tal-kunsilli lokali biex imexxu dawn ilgruppi.

Dawn huma biss ftit ideat li nemmen jistg[u jg[inu lillpartit jinbidel u jsir iktar miftu[ g[al ideat ;odda u g[al nies minn setturi differenti tasso/jetà.

Telfa kbira b[al dik li ;arrabna g[andha ttina tag[lima kbira: jekk tinqata’ minn man-nies, dawn awtomatikament jinqatg[u minn mieg[ek.

Irridu na[dmu biex insiru iktar partit popolari, fis-sens li nift[u widnejna bera[ g[al dak li jkunu qed jg[idu /-/ittadini.

minn Ruben Teeling rubenmlt@hotmail.com

Telfa kbira b[al dik li ;arrabna g[andha ttina tag[lima kbira> jekk tinqata’ minn man-nies dawn awtomatikament jinqatg[u minn mieg[ek

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Opinjoni

9

{uti Maltin u G[awdxin!

Din hi l-famu]a fra]i li Eddie Fenech Adami kien i[obb ju]a biex biha jibda d-diskorsi tieg[u fil-mass meetings talPartit Nazzjonalista.

L-istess fra]i kienet ukoll u]ata mill-Prim Ministru l;did ta’ Malta, Dr Joseph Muscat, meta kien jindirizza lill-folol Laburisti meta kien g[adu Kap tal-Oppo]izzjoni.

Semmejt e]empju minn kull na[a biex nuri kemm i]-]ew; partiti l-kbar fi g]iritna qeg[din prattikament jg[idu listess [a;a. A[na, il-Maltin u l-G[awdxin, g[adna, konna u nibqg[u a[wa!

Il-poplu Malti g[andu storja kbira. Minkejja l-istorja mqallba tieg[u g[adda minn bidliet kbar li g[amluh b’sa[[tu kif inhu llum.

Konna ma nafx kemm-il darba ta[t [akma barranija.

G[exna fi ]minijiet diffi/li li, minnhom infushom, talbu minna qlubija mill-akbar.

G[all-grazzja ta’ Alla din ilqlubija tajna xhieda g[aliha bl-akbar impenn. Sa[ansitra /ar/arna demmna g[aliha!

Barra minhekk, fi ]minijiet differenti fejn i]-]ew; partiti l-kbar fendew id-destin ta’ pajji]na a[na ksibna lIndipendenza u r-Repubblika.

Fi ftit kliem, irrid ng[id li kemm il-Partit Nazzjonalista u kif ukoll il-Partit Laburista taw sehemhom bil-kbir biex f’Malta jkun hawn ix-xog[ol, il-benefi//ji so/jali l-aktar lill-batuti u t-tkattir tal-;id.

Mhuwiex le l-kompitu tieg[i li ng[id min [adem li]jed f’dawn u fil-[afna oqsma li ma semmejtx. Dak in[allih f’idejn min jifhem bil-wisq i]jed minni! I]da rrid ng[id iva li ]-]ew; partiti lkbar kienu ta’ ;id liema b[alu g[al pajji]na.

Fid-diversi mumenti differenti tal-istorja mnalla kien il-Gvern Nazzjonalista u Laburista inkella l-mod ta’ g[ejxien li g[andna llum domnu.

Wara kampanja elettorali missielta

Wara kampanja elettorali missielta sal-a[[ar sig[at u minuti u kif ukoll tar-ri]ultat a[[ari ta’ elezzjoni n[oss li rridu nieqfu nit[addtu fuq min reba[ u min tilef.

Elezzjoni m’hix u m’g[andha qatt tistabbilixxi min hu b’sa[[tu jew min hu dg[ajjef imma hi sempli/iment id-direzzjoni li l-poplu tag[na jrid li jimxi fiha fil-[ames snin li jkunu ;ejjin.

Se ner;a’ ntenni mill-;did: m’inix il-persuna adatta biex nag[ti xi ;udizzju jekk din iddirezzjoni li Malta ng[atat issa hix ;usta jew le. Mhux ilkompitu tieg[i. Imma b[ala sa/erdot Fran;iskan hu g[al kollox dmiri li nis[aq fuq ilvalur importanti li jag[milna tassew Maltin u G[awdxin: l-

minn P. Mario Attard OFM Cap

…issa li l-elezzjoni g[addiet je[tie; li kul[add jing[aqad [alli ner;g[u nsiru poplu wie[ed mill-;did

g[aqda ta’ bejnietna!

Issa li l-elezzjoni g[addiet je[tie; li kul[add jing[aqad [alli ner;g[u nsiru poplu wie[ed mill-;did. Je[tie; li kul[add jerfa’ r-responsabbiltajiet tieg[u biex bl-ikbar reqqa u onestà ner;g[u naqbdu t-triq tal-g[aqda nazzjonali.

Sors ewlieni biex jg[inna nag[mlu dan hi s-sej[a komuni tag[na nisranija.

G[all-grazzja ta’ Alla lma;;oranza tal-Maltin u lG[awdxin huma insara.

Filwaqt li b’kuxjenza nirrispettaw reli;jonijiet o[rajn fostna dan il-fatt hu ta’ vanta;; kbir g[alina ilkoll.

Dan g[aliex nistg[u fa/ilment nit[addtu lingwa ta’ valuri li suppost [afna minna g[andhom jifhmuha ming[ajr tbatija ta’ xejn.

Il-fidi tag[na nisranija tg[allimna bis-s[i[, a[na minn a[na, nazzjonalisti u laburisti, li ilkoll g[andna listess Missier fis-sema.

Il-Van;eli jag[tuna [afna dawl fuq din ir-realtà qawwija. F’:esù Kristu a[na l-insara a[wa. Familja wa[da tabil[aqq. Fil-Van;elu skont San Mattew, :esù jg[id lil dawk li jemmnu fih: “Imma intom t[allux min isej[ilkom rabbi, g[aliex l-Img[allem tag[kom wie[ed hu, u intom ilkoll a[wa. U ssej[u lil [add missierkom fuq din l-art, g[ax il-Missier tag[kom wie[ed hu, dak li hu fis-smewwiet.

Hekk ukoll t[allux min isej[ilkom mexxejja, g[ax ilmexxej tag[kom wie[ed hu, il-Messija” (Mt 23: 8-10).

‘Missier’ Fuq l-istess ton fl-ittri tieg[u lill-Galatin u lir-

Rumani San Pawl jg[idilna li fil-qalba tal-kelma “missier” hemm midfuna r-realtà sabi[a li f’Ibnu :esù Kristu a[na ilkoll wliedu! L-ittra lillGalatin tg[idilna: “U g[ax

intom ulied, Alla bag[at lIspirtu ta’ Ibnu f’qalbna jg[ajjat: Abba! Missier! U hemm m’intix i]jed ilsir, i]da iben: u jekk iben, werriet ukoll permezz ta’ Alla” (Gal 4:6-7). L-istess argument jinstab fit-tmien kapitlu talIttra lir-Rumani: “G[ax intom ma r/evejtux l-ispirtu li jwassalkom g[all-jasar biex ter;g[u taqg[u fil-bi]a’, imma ir/evejtu l-Ispirtu li jag[mel minnkom ulied adottivi; u li bih a[na nistg[u ng[ajtu: “Abba! Missier!”

Dan l-Ispirtu jixhed flimkien mal-ispirtu tag[na li a[na wlied Alla. Jekk a[na wlied, a[na wkoll werrieta, werrieta ta’ Alla, werrieta ma’ Kristu: g[ax a[na nbatu

mieg[u, biex mieg[u nkunu igglorifikati” (Rum 8: 15-17).

It-telfa tal-‘ego’ Iktar minhekk, l-g[aqda intima tag[na l-Insara ma’

:esù Kristu tfisser li ninterjorizzaw b[alu lattitudni filjali tieg[u lejn Missieru u kif ukoll l-attitudni fraterna tieg[u lejna lbnedmin. It-teologu :ermani], Dietrich von Hilderbrand, ilaqqam din lattitudni ta’ :esù Kristu b[ala “it-telfa vera tal-ego”.

F’iktar minn okka]joni wa[da, :esù jixhed g[al din l-umiltà tieg[u nnifsu sal-punt li jag[ti lilu nnifsu sal-mewt tas-salib (ara Fil 2:8).

Fil-Van;elu skont San

Mark, :esù jistqarr li “Bin ilBniedem ... ma ;iex biex ikun moqdi, imma biex jaqdi u jag[ti [ajtu b’fidwa g[allkotra” (Mk 10:45).

Filwaqt li fil-Van;elu skont San :wann :esù jiddikjara solennement: “Tassew, tassew ng[idilkom, jekk il-[abba talqam[ ma taqax fl-art u tmut, hi tibqa’ wa[edha imma jekk tmut, tag[mel [afna frott” (:w 12:24).

Daqshekk mela swewh lil Alla l-Missier il-Maltin nazzjonalisti u laburisti.

Swewh it-tinxira ta’ Ibnu fuq is-salib. Dejn li [add minnhom, jistinka kemm jistinka, ma jista’ qatt jifdi!

Mela ejjew ilkoll nibilg[u lparoli ]ejjed ta’ firda li parlajna f’dawn il-jiem, inxammru jdejna u noffru mill-;did l-id prezzju]a u mbierka tal-[biberija u lkollaborazzjoni lil xulxin.

Kunu tassew [uti Maltin u G[awdxin.

10 Ittri lill-Editur

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Politi/i u sa/erdoti jitg[allmu minnu F’pa;na 10 tal-;urnal lokali The Times tal-5 ta’ Jannar qrajna bi//a fuq l-Ekwador li ma jistax ikun li ma t[alliniex kuntenti. Mhux biss, i]da anki, jekk irridu nkunu ;usti, ma jistax ikun li a[na nonqsu li nfa[[ru lil dan il-pajji] talAmerika t’Isfel.

L-Ekwador kien imfa[[ar g[al dik li hi [ajja r[isa, g[all-klima tieg[u u g[allprezzijiet ir[as tal-propjetà.

Dan il-pajji] tpo;;a l-ewwel fil-lista ta’ pajji]i barranin fejn jistg[u jirtiraw lAmerikani. U tpo;;a hekk g[all-[ames sena wara li kien di;à tpo;;a erba’ darbiet o[ra.

Kultura li tistiednek, temp mill-a[jar u [ajja r[isa — dan kollu jag[mel lil dan il-pajji] tal-Amerika t’Isfel wie[ed li j[ajrek bil-kbir biex hemm tispi//a [ajtek.

Ri]ultati li [ar;u wara paragun ma’ bosta pajji]i o[ra — spejje] g[all-[ajja, klima, prezz tal-proprjetà, kura tassa[[a, fa/ilità li tintegra flambjent tal-pajji], dak li g[andu x’jaqsam meta tirtira mix-xog[ol, possibbiltajiet ta’ passatemp u anki benefi//ji spe/jali g[al dawk ta’ [ajja avanzata.

Bi]]ejjed ng[idu li x-xju[ jikkwalifikaw g[al nofs prezz meta jfittxu postijiet ta’ passatemp, trasport, skontijiet fuq airfares u sa[ansitra rifu]joni ta’ taxxa fuq ix-xiri!

Dan ukoll

I]da anki bilkemm jitwemmen dak li llum se nikteb fuq persuna;; li dan listess pajji] jista’ jifta[ar bih u li kien jg[ix mija u [amsin sena ilu. Persuna;; politiku li miet martri!

Persuna;; politiku li joqg[od sewwa [afna b[ala e]empju mhux biss g[al [utna l-politi/i ta’ pajji]i barranin i]da anki g[al dawk tag[na

f’Malta u G[awdex. Mhux li konna almenu n]ommuh b[ala politiku ta’ min jimitah!

Il-ktieb ta’ [ajtu l-ewwel jitkellem minn bniedem li kien g[al qassis u mbag[ad intefa’ g[all-politika.

Bniedem li g[ex mija u [amsin sena ilu, f’pajji] bog[od minn tag[na.

Bniedem li ra [afna ma’ wi//u. Imma bniedem li g[amel anke [afna ;id.

Bniedem li ]gur ma jid[olx fil-pa;ni ta’ dak il-librett {afna nsara tal-isem biss li ippubblikajt ftit ilu.

Hu bniedem li ;ab ru[u b’tali mod li [afna minna tallum jitg[allmu bil-kbir minn dak li g[amel hu. Sa[ansitra xi g[orrief li, kieku jistg[u, ma j[allux lil Malta tissejja[ ‘pajji] nisrani’ u, fuq kollox, jixtiequ li l-Kostituzzjoni ta’ pajji]na ma tirriflettix dan ilkarattru nisrani tal-poplu.

Iridu jpo;;u full-stop g[al dak li hu tajjeb, anzi j[assru kull xbieha tieg[u mill-mappa ta’ pajji]na. G[al dawn, iva tikkwota l-fra]i insara talisem biss!

Iva, mill-Ekwador kien dan il-bniedem qaddis. Kien jismu Gabrijel Garcia Moreno u twieled fl-24 ta’ Di/embru, 1821. Missieru miet f’daqqa meta t-tifel kien g[adu ]g[ir u ommu qabbdet sa/erdot biex jg[allmu.

Imbag[ad, imqanqal minn fervur reli;ju], Gabrijel sa[ansitra r/ieva l-ordnijiet minuri fis-sena 1838.

I]da, peress li [ass li ma kienx imsejja[ g[assa/erdozju, Gabrijel beda jistudja l-Li;i. U, wara da[al fil-qasam tal-politika. Difatti sar Kummissarju tal-Gwerra u membru tal-Kunsill Muni/ipali.

It-ta[wid politiku wassal biex Gabrijel kien e]iljat u mar fl-Ewropa fl-1849. Re;a’ lura f’pajji]u u, fl-1853,

minn Mons Anton Gauci

irnexxielu jilqa’ lill-:i]witi meta dawn tke//ew millKolombja.

Sar senatur, i]da mill-;did kien e]iljat u mar jistudja lFran/i] fi Franza.

Meta re;a’ lura f’pajji]u, Gabrijel Garcia Moreno n[atar sindku ta’ Quito u rettur tal-università tal-belt.

Spi//a biex, fit-2 ta’ April 1861, in[atar President talEkwador.

Fl-Ekwador kien hemm rivoluzzjoni u ;ara li l-Knisja Kattolika kienet l-uniku fattur li ;abet l-g[aqda fil-pajji].

Gabrijel [a l-okka]joni biex sawwar Gvern fuq il-fidi kattolika.

Mexxej e]emplari Sfortunatament, fil-pajji]

kien hemm kleru li kien jonqos mid-dmirijiet tieg[u, b’tali mod li s-seminarji ma tantx kienu fi stat tajjeb u ttag[lim reli;ju] sofra.

Gabrijel Garcia Moreno hu wie[ed mill-akbar persuna;;i fl-istorja tal-Amerika Latina kollha, mhux biss fl-Ekwador.

Fi [mistax-il sena rnexxielu jbiddel lil pajji]u g[at-tajjeb.

Kien bniedem mistiku u ma kienx ikun sodisfatt b’kontemplazzjoni sterili i]da ried l-azzjoni. Bi pja/ir ng[id li, tul it-tmexxija tieg[u, kien

it-tag[lim tal-Knisja li kien imexxi l-[idma tieg[u. Kellu tag[lim mibni fuq il-kitba ta’ San Tumas ta’ Aquino.

Min[abba l-immoralità u labbu]i tal-awtorità fi ]mien il-Presidenza ta’ Gabrijel anki s-setg[a tal-Vatikan sofriet fl-Ekwador u, g[alhekk, Gabrijel sa[ansitra lesta Konkordat biex jikkore;i l-abbu]i.

Dan il-Konkordat kellu jara sewwa li l-Knisja Kattolika tibqa’ r-Reli;jon tal-Istat bid-drittijiet kollha li jag[tuha l-Li;i Divina u lLi;i Kanonika.

Meta fl-Italja, fl-1870, lIstati Pontifi/ji kienu inva]i, Gabrijel kien l-uniku Kap ta’ Stat fid-dinja li pprotesta u sejja[ l-okkupazzjoni tal-art tal-Papa b[ala serq millGvern Taljan.

Il-Beatu Papa Piju IX irrikonoxxa din l-im;iba ta’ Gabrijel u fl-1871 bag[tlu Dekorazzjoni tal-Ewwel Klassi.

Kien il-Gvern ta’ Gabrijel li kkonsagra anki /ivilment lEkwador lill-Qalb Imqaddsa ta’ :esù. Gabrijel stess, /ar u tond, stqarr: “Jien nirrikonoxxi l-fidi tal-poplu Ekwadorjan, u dik il-fidi timponi fuqi l-obbligu qaddis li n]omm id-depo]itu intatt.”

X’e]empju meravilju] ta’ m;iba kattolika ta’ mexxej kattoliku! X’tag[lima stupenda lil [afna membri parlamentari li huma nsara tal-isem biss!

Iva, spi//a tajjeb Il-Gvern ta’ Gabrijel

Garcia Moreno nkwieta [afna lill-ma]unerija, u din malajr bdiet tippjana lassassinju tieg[u. Jien semmejt din il-parti tal-kitba tieg[i Spi//a tajjeb, G[aliex?

G[aliex nemmen li hi [a;a tajba li tispi//a assassinat g[al Alla. Tmut martri.

Hekk kien jirra;una Gabrijel. Difatti, peress li ra minn qabel x’kien hemm lest g[alih, hu kiteb lill-Beatu Papa Piju IX dan il-kliem: “Missier Qaddis, x’te]or hu g[alija li nkun mibg[ud u kkalunnjat g[all-im[abba tieg[i g[ar-Redentur Divin tag[na! Xi pja/ir, jekk ilbarka tieg[ek i;;ibli misSema l-grazzja li nxerred demmi g[al Dak li, filwaqt li kien Alla, ried ixerred Demmu g[alina fuq is-Salib.”

Difatti fis-6 ta’ Awwissu 1875 Gabrijel mar fil-Katidral biex jinvista s-Sagrament Imqaddes. Qattiela waqqfuh fit-talb tieg[u biex jg[idulu li riduh fid-dar ta’ [dejn ilPalazz Presidenzjali.

Gabrijel dritt [alla l-knisja.

U, x[in kien tiela’ t-tara; quddiem il-palazz, ruffjan jismu Roho tah daqqa fuq dahru b’[adida filwaqt li g[ajjat: “Mewt lit-tirann”. U tliet kompli/i sparawlu f’sidru. Imbag[ad xe[tuh filpjazza, fejn Roho kompla jag[tih fuq rasu.

I]da Gabrijel dak l-istess [in irnexxielu jikteb fuq l-art b’sebg[u bid-demm tieg[u stess il-kliem Dios no muere (Alla ma jmutx).

Gabrijel malajr ittie[ed filKatidral, fejn ing[ata lGri]ma tal-Morda u miet.

Meta l-Beatu Papa Piju IX sar jaf bil-mewt ta’ Gabrijel Garcia Moreno, hu malajr [are; stqarrija li qalet li lEkwador iddistingwa ru[u anki mirakolo]ament blispirtu ta’ ;ustizzja u fidi soda tal-President tieg[u, li dejjem wera ru[u iben sottomess talKnisja, kollu ]elu biex isostni r-Reli;jon u l-pjetà finnazzjon kollha tieg[u.

L-istqarrija spi//at bilkliem: “Hu waqa’ ta[t l-

azzar ta’ assassin b[ala vittma tal-fidi tieg[u u talkarità nisranija.”

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Ittri lill-Editur

Karba ta’ poplu minn Robert Cassar

......................................

Ir-ri]ultat tal-elezzjoni tad-9 ta’Marzu g[andu jservi ta’twissija g[al kull partit politiku li, f’demokrazija, ilpoplu hu sovran.

Fil-fehma tieg[i, il-Partit Nazzjonalista, din il-[a;a nesieha, u kien g[alhekk li sofra telfa daqshekk umiljanti.

Ming[ajr ma nne[[i l-ebda mertu lill-Partit Laburista g[ar-reb[a li g[amel, u li flopinjoni umli tieg[i kienet meritata, il-poplu u l-partitarji nazzjonalisti b’mod partikulari, kienu ilhom issnin it-twal jg[addu messa;;i lill-partit li ma kinux kuntenti Il-per/ezzjoni li l-pajji] kien immexxi mill-ftit g[allftit kienet ilha tin[ass.

L-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali u tal-MEPs suppost kellhom ikunu twissija bi]]ejjed li jekk ma jsirx dak li kellu jsir, ir-rota kienet se ddur, u ddur bil-kbir.

Kien distakkat^ Fil-fatt, kienet l-opinjoni ta’ [afna nazzjonalisti – u anki ta’ o[rajn – li l-Partit

Nazzjonalista kien distakkat kompletament mir-realtà talindividwu u l-familja tieg[u.

Na[seb li l-mudell talhouse visits adottat lejlet kull elezzjoni, iktar kompla jiggrava din il-per/ezzjoni ta’ indifferenza li [afna bdew i[ossu.

Barra minn hekk, l-isforzi li saru fl-a[[ar ;img[at permezz tas-social media biex il-partit joqrob lejn l-elettorat, ftit kellhom effett biex din issitwazzjoni titjieb.

Il-vertià hi li minkejja li inti tifta[ portal u tistieden lil dak li jkun jibg[at l-ilmenti tieg[u, biex fl-a[[ar milla[[ar jibqa’ kollox status quo, ma tkun solvejt xejn.

G[al kull min f’dawn il;img[at staqsieni jekk ilPartit Nazzjonalista setax jirba[ l-elezzjoni tad-9 ta’ Marzu, ir-risposta tieg[i kienet dejjem fin-negattiv, g[aliex mhux biss kellek sezzjoni tal-poplu dejjem tikber li riedet bidla i]da wkoll kellek numru ta’ partitarji di]illu]i li, min[abba ra;uni jew o[ra, bdew jitbieg[du iktar mill-partit.

Il-kobor tal-problema Ir-rabja g[all-PN stajt t[ossha b’idejk u taraha b’g[ajnejk. L-isfortuna hi li lpartit baqa’ sal-a[[ar ma jarax

jew ma jifhimx kemm kienet kbira din il-problema.

Hawnhekk m’iniex nitkellem biss fuq il-kwistjoni tal-klijenteli]mu – li xi ftit jew wisq hija sintomatika talpolitika Maltija –imma qed nitkellem ukoll fuq dik irrabja li t[oss il-persuna meta tkun injorata.

Min jaf kemm kien hemm persuni li bag[tu e-mails, /emplu jew g[amlu kuntatt mal-partit fuq problema ;enwina u kienu injorati min[abba ra;uni jew o[ra!

Jien nemmen li dawn kienu fl-eluf. L-idea li Dr Busuttil ikun punt ta’riferiment kienet tajba, imma l-e]ekuzzjoni tag[ha kienet kompletament [a]ina. Nista’ biss nimma;ina kemm-il e-mail ir/ieva Dr Busuttil fl-a[[ar jiem talkampanja elettorali. Imma rrid ng[id li anke hawn in[oss li sar ]ball fundamentali.

Ir-ri]orsi li hu kellu g[addispo]izzjoni tieg[u kienu ftit (jekk kien hemm), u /ertament i]-]mien kien kontrih ukoll.

Kifjg[idu l-Ingli]i: It was too little, too late! Xorta wa[da ng[id li billimitazzjonijiet li kellu, Simon Busuttil g[amel ilmirakli, u filwaqt li forsi rrwol tieg[u ma [alliex l-effett mixtieq, xorta wa[da g[amel [afna ;id.

Jekk wie[ed ikollu jammetti, il-karba ta’dawn ilpartitarji fl-a[[ar jiem kienet tin[ass fl-og[la livelli tag[ha, u kien g[alhekk forsi li listrate;isti tal-partit irrikorrew g[all-President Emeritu Eddie Fenech Adami. Din kienet de/i]joni o[ra mg[a;;la, li setg[et [alliet effett negattiv fuq lelettorat, li kien qed ja[sibha jaqlibx mal-Labour.

Filwaqt li nista’ nifhem li leks President g[adu ma[bub u rispettat minn [afna nies, lidea li tirrikorri g[al eks mexxej irriflettiet [a]in [afna, g[aliex nibtet ilper/ezzjoni (jew issa[[et) li lmexxejja pre]enti ma kinux tal-livell li kien jitlob ir-rwol tag[hom.

Il-kampanja elettorali

Dan in[oss li kien ]ball ie[or f’sensiela ta’]balji strate;i/i li saru matul din ilkampanja elettorali.

Ibda mill-billboards u spi//a fid-diskorsi ta’ /erti deputati u membri g[oljin talpartit, din il-kampanja wriet li la kien hemm ideat u wisq inqas flus. F’din il-kampanja elettorali, il-PL kellu listrate;ija u r-ri]orsi li g[enuh jikkonsolida ri]ultat li kien di;à meqjus miksub.

Hawnhekk ikolli nammetti illi kieku g[amel x’g[amel, il-Partit Nazzjonalista ma seta’ qatt jirba[ din lelezzjoni. Imma, iva, nemmen li r-ri]ultat seta’ kien differenti.

Dan hu partit li f’wa[da mill-ag[ar re/essjonijiet li qatt rat id-dinja, irnexxielu j[alli pajji] b’ekonomija soda u b’per/entwali baxxa [afna ta’ nies qieg[da.

It-tajjeb minsi

Filwaqt li nemmen li lPartit Nazzjonalista kellu b]onn li jer;a’ jpo;;i saqajh mal-art, g[aliex kien hemm /erta g[ejja u xi ftit arroganza wkoll, biss, ma kienx jixraqlu li jitlef b’dan il-mod.

Minn hawn insellem lilleks Prim Ministru Lawrence Gonzi, li ta sa[[tu kollha biex lil dan il-pajji] i]ommu miexi fit-triq it-tajba – kif filfatt irnexxielu jag[mel.

Sfortunatament, l-istorja se tibqa’ tiftakru wkoll g[al dak li ;ara fl-a[[ar jiem. Ir-rabja, il-frustrazzjoni u l-karba ta’ dawk kollha li [assewhom abbandunati mill-Partit Nazzjonalista immanifestat ru[ha f’dawk il-35,000 vot.

Nittama li dan il-perijodu iswed fl-istorja tal-partit jg[addi malajr kemm jista’ jkun u minnu jo[ro; mexxej ;did li kapa/i j;ib lura lil dawk kollha li telqu.

Dan il-mexxej g[andu ja[dem ukoll biex jg[aqqad id-diversi fazzjonijiet li n[olqu matul l-a[[ar snin fil-PN. Triq twila quddiemna Permezz ta’ dan, il-mexxej il-;did – li nemmen li di;à qieg[ed fostna – il-partit jista’ jer;a’ jkun kbir u jirba[ il-qalb tal-elettorat Malti. It-

triq hi twila u diffikultu]a i]da, kif kien jg[id Lawrence Gonzi, nemmen li verament Flimkien kKllox Possibbli.

Fl-a[[ar, nixtieq ng[id li lil hinn mir-retorika u millkliem sabi[, qabel dan ilpro/ess ise[[, hemm b]onn li l-ewwel il-Partit Nazzjonalista i[ares sewwa madwaru u jipprova bl-akbar umiltà jifhem g[aliex niesu stess telquh. Jekk dan ma jse[[x, allura l-partit ikun qed jikkundanna lilu nnifsu g[al snin twal fl-Oppo]izzjoni.

11

PN = Partit tan-Nies Wara kampanja twila u intensiva qed nirritorna g[arrubrika tieg[i li [afna jsegwu. Bla dubju tajt lispazju lil bosta kandidati biex iwasslu l-messa;; i]da issa li g[addiet l-elezzjoni lattenzjoni mhux il-kandidati imma huma l-membri.

L-attenzjoni trid tkun ilpoplu — l-u;ig[ tal-[afna — u t-tkabbir ta’ partit li dejjem kien glorju] fl-istorja ta’ pajji]na.

Ippermettuli nsellem lillakbar ;entlom fl-istorja tattmexxija ta’ pajji]na… lil Lawrence Gonzi. Hu kien irra;uni g[aliex jien emmint fil-Partit Nazzjonalista. Il[idma sfiqa tieg[u hi e]empju kemm g[all-Prim Ministru attwali u g[al bosta li g[ad irid ikollhom ilprivile;; li jag[tu direzzjoni lil Malta tag[na.

Wie[ed mhux se jinsa ttran]izzjoni mil-lira g[allmunita Ewro; bir-ri]ultati impekkabbli ta’ Lawrence Gonzi li jla[[aq mal-bench marks tat-Trattat ta’ Maastricht.

Wie[ed irid isemmi listabbiltà ekonomika minkejja l-kri]i finanzjarja.

Lawrence Gonzi jibqa’ simbolu ta’ g[aqal fidde/i]jonijiet g[all-affarijiet barranin bl-api/e tieg[u filkonfront li mexa bih filGwerra tal-Libja.

Apparti l-bsaten fir-roti minn kull na[a ra li jibqa’ jaqdi dmiru b’par idejn sodi fuq it-tmun tal-pajji]. Ilbniedem ewlieni fil-[olqien tax-xog[ol. Il-Prim Ministru li ;ab 2.5 miljun ewro g[allfamilji Maltin.

Issa l-mument li filwaqt li nirriflettu rridu na;ixxu.

Lil kull min qed jappellali g[all-kontribut tieg[i nappellalu: Mhux ;ust li twarrab nies b[al Simon Busuttil, Mario de Marco, Chris Said, Tonio Fenech u Beppe Fenech Adami.

minn Jean Claude Micallef jeanclaudemicallef@gmail.com

Se nkun fuq quddiem biex il-PN nag[mluh Partit tanNies. Min jemmen fija g[andu jemmen f’partit inklusiv mhux esklusiv.

Ejjew nibnu fuq ilkapa/itajiet mhux neliminaw il-kwalitajiet. Ejjew naqbdu id f’id mhux nag[tu bis-sieq.

Ejjew nirriformaw mhux in]armaw.

Filwaqt li wie[ed irid ikollu elementi ta’ esperjenza, /ertament li lpartit irid jinfeta[ g[al individwi b’karatteristi/i innovattivi u tolleranti.

Sakemm hemm l-u;ig[ ifisser li hemm l-im[abba.

B[al f’kull relazzjoni, irrispett hu essenzjali minn kull na[a. Tant ie[or importanti l-input li wie[ed irid jag[ti.

Il-partit irid jinbena f’kull qasam. L-g[a]la tal-Kap u tal-Amministrazzjoni jridu jkunu l-g[odda li jsarrfu f’tis[i[ mill-aspetti ta’ strutturi, finanzi, komunikazzjoni u ta’ relazzjoni bejn oqsma varji tas-so/jetà.

Il-[iliet tieg[i huma tal-PN aktar minn qatt qabel. In[ares ’il quddiem li b[ali nara bosta aktar biex ilkoll nift[u jdejna g[all-pro-attività biex flimkien ning[aqdu g[all[idma li tara l-PN: ilPARTIT tan-NIES.

12 Ittri lill-Editur

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Tifkira tal-Kappillan Mons. :u]eppi Zarb f’{a]-}abbar Sur Editur, Il-Mu]ew tas-Santwarju {a]-}abbar organizza ta[dita dwar il-[ajja ta’ Monsinjur Dun :u]epp Zarb li serva g[al ]mien twil b[ala Kappillan ta’ din ilparro//a.

Din it-ta[dita li saret nhar il-:img[a 15 ta’ Frar 2013 fil-Mu]ew stess, inkludiet xi esperjenzi ta’ nies li g[exu u [admu qrib tieg[u.

Michael Buhagiar, itTe]orier ta’ dan isSantwarju, qara bijografija estensiva ta’ Mons. :u]eppi Zarb.

Imbag[ad kien imiss lil Margaret Lia, o[t ilKappillan, Dun :u]epp Zarb, li tkellmet dwar il[ajja familjari tieg[u.

Grace Pace tkellmet dwar g[aqdiet u attivitajiet parrokkjali li kienu saru fi ]mien Mons. Zarb.

Lawrence Buhagiar, li kien abbati fi ]mien Mons.

Zarb tkellem dwar attivitajiet li kienu jsiru filknisja fi ]mien Mons. Zarb kif ukoll il-bini ta’ edifi/ji parrokkjali u affarijiet li sebb[u u g[adhom isebb[u s-Santwarju.

Charles Mugliett tkellem dwar it-tfulija tieg[u fi ]mien il-parrokat ta’ Mons.

Zarb u l-attivitajiet so/jali li kienu jkunu organizzati mill-parro//a. Grezzju Mugliett ta tag[rif dwar lopri li saru fil-knisja kif ukoll tkellem dwar aspetti tal-festi fil-knisja f’dak i]]mien.

Ir-ri/erkatur Carmel G. Bonavia g[amel l-g[eluq tat-ta[dita dwar diversi aspetti mill-[ajja ta’ Mons.

Zarb.

Joe Schirò, restawratur tal-kotba, ing[ata tifkira mill-parro//a, wara li irrestawra l-ewwel volum

tal-Mag[mudija, tal-Gri]ma u ta]-}wie; b’entraturi tal1616 u ktejjeb tal-inventarji li jmur lura lejn is-seklu sbatax.

It-ta[dita tmexxiet tajjeb ferm minn Marija Micallef.

Wara din it-ta[dita tassew interessanti, kienet imbierka u miftu[a l-wirja dwar Mons. Zarb, mill-Kappillan Dun Sebastjan Caruana li kienet tikkonsisti fi pjaneti, ritratti, disinji u opri u pubblikazzjonijiet tieg[u.

Din it-ta[dita kienet qed tfakkar il-mitt sena mittwelid ta’ Mons. G. Zarb u lg[axar sena mill-ftu[ mill;did tal-Mu]ew tasSantwarju.

Dan is-sa/erdot, fost [afna affarijiet li wettaq, jibqa’ mfakkar fost l-o[rajn, g[all-bini ta’ dan il-Mu]ew stess, g[all-Istitut tasSorijiet, g[all-Istamperija Veritas u g[as-sala Notre Dame, ilkoll bini imponenti li jinsab fi Pjazza Medjatri/i.

Din mhux l-ewwel attività li organizza l-Mu]ew tasSantwarju. Fil-fatt ikunu organizzati diversi attivitajiet stori/i u letterarji, fosthom wa[da ri/enti, Id-Djaletti Festivals – ‘Kellimni bil-Malti jekk tridni Nifhmek’ li ttellg[et nhar l-Erbg[a 27 ta’ Frar, 2013 f’dan il-Mu]ew talistorja.

Fl-a[[ar nett ir-radd ta’ [ajr imur lejn il-Kumitat u lG[aqda {bieb tal-Mu]ew tas-Santwarju li organizzaw din l-attività, il-kelliema li lkoll taw tag[rif interessanti kif ukoll lil dawk kollha li urew interess u attendew kemm it-ta[dita kif ukoll ]aru l-wirja. Grazzi lil kul[add.

MALCOLM SCHEMBRI

{a]-}abbar

Su;;ett sensittiv Sur Editur, Qed nisimg[u [afna diskors dwar unjoni /ivili bejn l-omosesswali u lpossibbiltà ta’ adozzjoni ta’ tfal minn koppji omosesswali.

Dan hu su;;ett sensittiv [afna min[abba l-implikazzjonijiet li jista’ jkollu fuq is-so/jetà u g[alhekk, fl-opinjoni tieg[i, diskors b[al dan qatt ma kellu jintu]a f’kampanja elettorali.

Aktar minn hekk, jidher li f’dan il-[afna diskors li sar dwar drittijiet ta’ koppji omosesswali u dak li qed jing[ad li jsir fl-a[jar interess tattfal, qed tkun injorata l-importanza u l-influwenza ta]-]wie; fuq it-tfal u fuq is-so/jetà tag[na.

Jekk verament g[andna g[al qalbna t-tfal u l-futur tas-so/jetà tag[na, g[andna n[arsu dmirna li nag[tu lit-tfal tag[na familji mag[mula minn omm u missier.

g[addej ix-xog[ol (mi/-?ini]i) g[all-bini tal-ba/ir Nru. 6 ta[t lirdum ta’ Kordin? Meta liskavaturi kienu ju]aw il-furnelli g[all-qtug[ tal-blat, kienet tithe]]e] mhux biss l-Isla i]da lin[awi kollha tal-Port il-Kbir.

Naf [abib tieg[i mill-Isla, li darba minnhom kien nie]el ittara; tad-dar g[al fuq ix-xog[ol u the]]i]a ta’ furnella gerrbitu la[[ar [ames tar;iet. Ir-residenti g[amlu ]mien twil jg[ixu f’infern.

Ix-xog[ol li qed isir fit-tarzna b[alissa hu fl-interess ta’ Malta kollha!

Sur Editur, Kont ktibt fil-gazzetta tieg[ek rigward il-Prepostu ta’ Birkirkara, Dun Anton Cassar li din is-sena jag[laq g[axar snin b[ala Ar/ipriet tal-Parro//a ta’ Santa Elena Birkirkara.

G[amilt stedina lillKunsill Pastorali Parrokkjali biex jorganizza festa ad unur talPrepostu#Ar/ipriet.

Din it-talba li g[amilt intlaqg[et tajjeb millKunsill Pastorali Parrokkjali u mill-Kapitlu Elenjan.

Il-President tal-Kunsill Pastorali Parrokkjali, is-Sur Charles Micallef, organizza u [a [sieb biex din it-tifkira ssir pre/i]ament nhar isSibt 23 ta’ Frar f’g[eluq lg[axar snin li l-Prepostu [a l-pussess ta’ Ar/ipriet.

Saret festa sabi[a millpoplu karkari] li attenda bi [;aru u kienet offruta stola sabi[a lill-Prepostu biex tibqa’ mfakkra din lokka]joni.

Prosit u grazzi lil kul[add.

Il-Marsa

Birkirkara

V. AQUILA Il-Fgura

Memorja qasira Sur Editur, G[add ta’ nies fl-Isla ipprotesta g[ax qalu li mit-tarzna tad-ditta Palumbo qed jin]lu trabijiet u qtar waqt li jkun qed isir xog[ol fuq vapuri.

Il-[addiema /a[du din lallegazzjoni kategorikament u talbu li jibqg[u jaqilg[u [ob]hom fil-kwiet.

Ma nag[mlux li dik il-protesta ta’ xi residenti tal-in[awi kienet xi invenzjoni propagandistika biex tmaqdar id-ditta li [adet fuq spallejha l-pi] li tmexxi dik lazjenda flok t[alliha titmermer.

Forsi dawk li kienu qed jixxenjaw hemm ma [adux qtajja meta, fi ]minijiet o[ra, kien

Il-Prepostu ta’ Birkirkara

{ADDIEM

JOHN TONNA

Kartelluni quddiem il-knisja ta’ San :or; f’{al Qormi Sur Editur, Il-knisja ta’ San :or; f’{al Qormi g[alina l-parru//ani hi /-/entru l-aktar li jmorru nies kif ukoll jg[addu minn quddiemha. U g[alhekk kull so/jetà jew g[aqda fil-parro//a meta tkun se tag[mel xi attività jew programm, tpo;;i kartelluni quddiem iz-zuntier tal-knisja u bnadi importanti o[rajn.

Dawn l-g[aqdiet u sso/jetajiet jag[mlu sewwa li g[all-pubbli/ità jpo;;u dawn il-kartelluni. Imma li kartellun kbir jibqa’ f’dan il-post, spe/jalment quddiem izzuntier tal-knisja, wara [afna ;ranet li tkun g[addiet attività mhuwiex a//ettabbli.

U se nag[ti e]empju. Floratorju kienet organizzata

attività fl-okka]joni talkonkors g[all-kanzunetta Maltija g[all-Eurovision fuq skrin kbir u l-organizzaturi g[amlu kartelluni kbar quddiem il-knisja u banda o[rajn.

Minn din l-attività g[addew ;img[at s[a[ u l-organizzaturi, sa x[in kont qed nikteb din l-ittra kienu g[adhom ma ne[[ewx ilkartelluni spe/jalment ta’ quddiem il-knisja ta’ San :or;.

Minn dik inhar sal-lum saru diversi attivitajiet fl-oratorju, fosthom mill-kumpanija Anici.

Dawn ukoll g[amlu kartelluni g[all-propaganda imma mill-g[ada li g[addiet lattività tal-Anici ne[[ew ilkartelluln tag[hom. Imma lkartelluni tal-Eurovision sal-21 ta’ Frar kienu g[adhom hemm.

Naqbel li jsiru dawn ilkartelluni tal-attivitajiet li jkunu qed isiru fil-parro//a, imma hi traskura;ni li t[alli g[al [afna ;ranet kartelluni kbar ta’ attività li tkun g[addiet.

Nitlob g[alhekk li min hu kon/ernat mill-attivitajiet li jsiru fl-oratorju, tal-ka]ini u kumitati o[rajn huma min huma, li meta tg[addi l-attività jkunu pronti jne[[u l-kartelluni spe/jalment minn quddiem izzuntier tal-knisja.

Kull min jg[addi minn quddiem il-knisja ta’ San :or; u jara dak il-kartellun bilEurovision miktuba kbira, ma jistax ma jikkummentax dwar traskura;ni.

PARRU??ANI

{al Qormi

Ittri lill-Editur 13

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

‘Tag[na’ lkoll… tassew^ Sur Editur, “Malta Tag[na Lkoll” kienet l-g[ajta elettorali tal-Labour.

Kemm dan hu minnu [are; mill-[atriet li Joseph Muscat g[amel e]att wara li [a l;urament ta’ Prim Ministru.

Lill-[abib tieg[u antik Keith Schembri tal-

It-‘tilqima’

Sur Editur, Jien trabbejt fl-ambjent laburista a[rax ta’ Ra[al :did. {afna mill-[bieb ta’ tfuliti kienu sa minn /kunithom akkaniti g[al Mintoff u g[alLabour.

L-ambjent li trabbew fih fiddar tal-;enituri tag[hom kien politi/izzat [afna. Tg[idli dan sew, ng[idlek dak fatt li matul i]-]mien kellu l-konsegwenzi tieg[u.

S[abi b[ali kibru u issa g[andhom il-familji tag[hom u fil-bi//a kbira tal-ka]i lambjent politiku parti;jan intiret u kien mg[oddi lill;enerazzjonijiet ;odda anke permezz ta’ diskors familjari li spiss jitwaqqa’ fuq il-politika.

S’intendi mhux il-familji laburisti g[andhom l-istess do]a ta’ politika fid-DNA tag[hom i]da li hu ]gur hu li ;eneralment ir-rata ta’ politika fil-familji nazzjonalisti hi ferm inqas.

Mill-esperjenza tieg[i sibt li nies laburisti li dawru lalleanza politika tag[hom u kienu saru nazzjonalisti ]ammew l-akkaniment tag[hom politiku i]da issa favur il-Partit Nazzjonalista.

Li hu ]gur hu li x-xe[ta politika parti;jana fil-familji nazzjonalisti ;eneralment tinstab f’do]i i]g[ar.

Il-partitarju laburist hu aktar marbut g[all-partit tieg[u.

Pere]empju, u naf x’qed ng[id, hu ferm aktar diffi/li li partitarju nazzjonalist ma jivvutax jew addirittura jaqleb l-alleanza politika tieg[u jekk ikun hemm xi bozza li tkun ilha maqtug[a fit-triq tieg[u!

Mill-banda l-o[ra qatt ma nista’ ninsa dak li partitarja laburista anzjana lura fl-1982 kienet qaltli meta jien ipprotestajt mag[ha dwar ilfatt li l-Partit Laburista kien seraq l-Elezzjoni :enerali tal1981 u li b’hekk kienet qed issir [sara kbira lill-pajji]. Irrisposta tal-anzjana kienet: “Jekk hemm b]onn li l-Perit ja[raq lil Malta, [a ja[raqha”.

Hemm min jg[id li dan fanati]mu u hekk hu fil-fatt.

I]da fanati]mu u mhux fanati]mu a[na ma’ dawn innies hi l-qalba tal-kompetizzjoni politika tag[na!

Nistaqsi: in-nazzjonalisti g[andhom l-istess fervur politiku?

Kultant na[seb li l-Partit Nazzjonalista g[andu jag[ti tilqima tipo laburista.

Bil-[aqq, ir-ri]ultat elettorali li ;ab il-Partit Laburista fir-Raba’ Distrett jikkonferma dan li ktibt.

TAL-PAGUN Ra[al :did

Kasco, negozjant u propjetarju ta’ katina ta’ kumpaniji u negozji, [atru b[ala Chief of Staff tas-Segretarjat tal-Prim Ministru.

Lil ‘sie[bu’ l-ie[or fl-ideal so/jalista, Mario Cutajar, li ;ej mill-union privile;;jata, ji;ifieri mill-General Workers Union, [atru Segretarju tal-Kabinett, Segretarju Permanenti Prin/ipali

u Kap ta/-?ivil Designate.

Trasparenza akbar minn din ma setax ikollna.

Il-;urnata minn kmieni turik.

Tassew li Malta tag[hom ilkoll!.

JOE FARRUGIA Birkirkara

Ir-rota waqfet iddur

Sur Editur, Sakemm ir-rota qieg[da ddur, jg[id proverbju Malti, [add ma jipprova jg[odd l-img[a]el. Imma malli tieqaf, anki ba[nan jinduna li jkollha tnax.

Dan il-proverbju hu verament adatt g[as-sitwazzjoni politika tal-lum.

Il-partit glorju] tag[na g[adu kif [a tkaxkira li ]gur se tibqa’ tisemma’ flistorja politika ta’ pajji]na. Sakemm irroti kienu qeg[din iduru, [add ma kien jipprova jg[odd l-img[a]el. U dawn irroti kienu ilhom iduru g[al kwa]i kwart ta’ seklu. :ieli daru b’[effa kbira. :ieli daru b’inqas [effa u ;ieli nstemg[u j]aq]qu g[aliex kellhom b]onn i]-]ejt. Imma laqwa li daru. U allura [add ma nteressah kemm hemm img[a]el f’kull rota.

Jien, li ]-]aq]iq kont nisimg[u, kemmil-darba ppruvajt ni;bed l-attenzjoni talkbarat min[abba dak i]-]aq]iq, imma dment li r-rota ddur….

Ir-roti, issa waqfu wa[da tajba!

I;;ammjaw g[al kollox u ma nafx liema ]ejt irid i[ollhom. Issa kul[add qed jg[oddhom l-img[a]el. U l-partit, b[alma ji;ri kull meta r-roti jieqfu, aktarx iqabbad xi esperti biex jaraw e]attament xi jkun ;ara. U billi the road to hell is paved with good intentions, ]gur li jsiru [afna su;;erimenti, [afna proponimenti, isiru sig[at s[a[ ta’ diskussjonijiet u jittie[du [afna de/i]jonijiet…

Normalmanent, imbag[ad, jintesa kollox, jew kwa]i kollox wara erbat ijiem.

Kwa]i dejjem, u kullimkien, hekk isir.

Issa jien espert m’inhiex u l-partit ma qabbadni nag[mel ebda rapport. U naf ukoll — g[all-proverbji ;ejja — li pja/ir bla mitlub nofsu mitluf, imma billi jien xag[ri bjad u nit[allat [afna ma’ partitarji jien u nisma’ [afna stejjer ma na[seb li nag[mel ebda dnub billi nag[ti l-opinjoni tieg[i.

G[aliex, proverbju ie[or, li jkun f’ras il-[mar mhux ne/essarjament ikun f’ras sidu.

Kienu [afna r-ra;unijiet li wasslu g[al dan id-di]astru.

Nemmen li wa[da mir-ra;unijiet prin/ipali kien il-fatt li l-partit kien ilu kwart ta’ seklu fil-gvern. Dan ;ab lillpartit [afna problemi.

Ibda biex eluf kbar ta’ votanti ma jiftakru qatt ebda gvern ie[or. Jiftakru biss lill-PN u ma jistghu jag[mlu ebda paraguni [lief mal-PN. Darba kelli artiklu f’il-mument: Il-PN

l-akbar ghadu tal-PN.

Dawn l-eluf ma jistg[ux jag[mlu paraguni mas-sittax-il sena ta’ terrur, nuqqasijiet ta’ kollox, oxxenitajiet u kull [a]en ie[or li kellna ng[addu minnu a[na biex illum g[adna l-prosperità, il-pa/i u d-demokrazija li g[andna.

Dawn ma jaslu qatt jifhmu li dak i]]mien biex tixtri kilo tuffie[, biex tixtri wi]na patata kont trid tkun [abib ma’ tal[axix. Kien hawn nuqqasijiet ta’ kollox.

Anki tal-i]jed o;;etti li llum jilag[bu bihom it-tfal. Imma dak i]-]mien, grazzi g[all-PN, spi//a u g[adda.

Jidher, anzi, li anki l-istess spettru ta’ Mintoff, KMB, Lorry Sant, Wistin indifen g[al dejjem. Imma eluf ta’ votanti dan lanqas jafu xi jfisser g[aliex

a[na lestejnilhom demokrazija mifruxa fuq il-;id u l-prosperità. Imma ejja ninsewh dan il-passat grazzi g[all-PN u, sa /ertu punt, grazzi anki g[al Alfred Sant u Joseph Muscat.

Imma hemm ra;unijiet o[rajn g[ala dawn il-25 sena fil-gvern [admu kontra tag[na.

F’dan il-kwart ta’ seklu l-gvern g[amel mijiet ta’ pro;etti, [a eluf ta’ de/i]jonijiet, g[adda li;ijiet u regolamenti li g[alkemm l-iskop tag[hom kien il-;id tal-komunità u li bihom irnexxielu jibdel lil pajji]na mil-lejl g[annhar, xorta wa[da kellhom jintrifsu xi kallijiet.

Nie[du l-ka//a b[ala e]empju tipiku.

Il-ka//aturi [aduha kontra l-gvern g[aliex fet[ilhom sta;un qasir. L-ambjentalisti [aduha kontra l-istess gvern g[aliex fet[ilhom sta;un twil. U l-Oppo]izzjoni u l-media indipendenti tal-GWU, ikesksu kontinwament jag[mel x’jag[mel ilgvern.

Imma mhux biss. G[al 25 sena s[a[, spe/jalment wara s-sittax-il sena ta’ g[aks, ta’ in;ustizzji, ta’ kull tip ta’ oxxenitajiet li konna drajna bihom ta[t irre;im mintoffjan, eluf ta’ /ittadini bdew jiffullaw wara l-bibien tal-ministri u deputati eletti ;odda tal-PN biex jippruvaw jiddrittaw dak li dehrilhom kien mghawwe;.

Eluf kollha jridu xi [a;a: xi flat, xi plot, xi telefon, xi promozzjoni, xi transfer, xi permess, xi bozza, xi qab]a ta’ xi kju… xi hekk u xi mod iehor. U m’hemmx b]onn ng[id li kull wie[ed u kull wa[da minn dawn kienu jippretendu bis-s[i[ li kellhom ra;un.

Kien ikun hemm ilmenti ;ustifikati u lmenti mhux daqstant ;ustifikati. Imma min jag[milhom ikun i]jed minn /ert li jkollu ra;un biex ibieg[. Jien /ert li kull wie[ed li qed jaqra dawn l-erba’ [sibijiet qed ji]gura lil min hemm [dejh kemm hu veru li anki hu g[amel ilment, kellu ra;un mija fil-mija u baqa’ jsaffar l-Aida.

Ara l-ie[or qdewh, imma lilu… u jhedded bil-vot. Kwa]i tad-da[q: naf ka] ta’ wie[ed li l-Ministru tah transfer, ;abu l-Mosta qrib id-dar biex jag[millu pja/ir.

Tg[idx kemm se[et g[ax issa ma setax jiskarta, qal!

Hu fatt ukoll li l-lum il-;urnata /erti kliem ftit g[adhom je]istu: ir;ulija, lealtà, onestà, ideali]mu; [adu majnata sewwa dawn. Eluf ta’ /ittadini llum x’jimpurthom mill-iskejjel li bena lgvern, mit-toroq sbie[ li feta[, millfabbriki, mill-pro;etti kollha li ;abu tant u tant prosperità… dawn x’jimpurthom jekk huma riedu transfer, riedu pja/ir u ma [aduhx? {ares lejn il-[ni]rijiet li wettqu /erti membri, Onorevoli (!) parlamentari talli ma [adux dak li riedu. U ma st[awx u ma jist[ux jidhru fil-pubbliku u jifta[ru b’li g[amlu. A[seb u ara l-bniedem komuni.

Imma kull munita g[andha ]ew; fa//ati. Nitkellem mill-esperjenza u alla[ares ikolli nibda nirrakkonta. Tmur g[and ministru, tmur g[and deputat u tispjega l-ka] tieg[ek. Karti, notamenti, formoli, dettalji, mistoqsijiet...u jkun qed jg[addik bi]-]mien. Fil-veru sens tal-

kelma. Jien naf g[aliex ;arrabt. U jien m’inhiex minn dawk who take no for an answer.

Lejliet l-elezzjoni /ertu eks-ministru, li sa dak il-[in kien g[adu ministru, saqsieni jekk Ms. X li kont [adtlu sentejn ilu biex forsi jtiha transfer, kinitx irran;at.

No comment!

Toqrob elezzjoni u kull kandidat jag[tik xi 20 numru ta’ telefon u jitolbok bil[niena tikkuntattjah jekk tkun trid xi [a;a. Ipprova! I]jed ikollok /ans taqbad ma’ Obama milli mieg[u. Niftiehmu.

Mhux qed ng[id g[al kul[add. Alla[ares.

Imma...dawn huma l-fatti.

Ner;a’ ng[id. Issib min jipprova jg[in u ssib ukoll o[rajn fl-istess ministeru li jag[mlu kemm jifil[u bsaten fir-roti lillistess ministru.

U xi ng[idu g[al dawk il-partitarji nazzjonalisti li ma nqdewx mill-partit u qdewhom deputati laburisti? Nafhom jien dawn in-nies. Alla[ares tibda g[ax ma tispi//ax.

Il-MEPA. Kont semmejtha meta ndirizzajt il-Kunsill :enerali wara t-telfa tal-1996. Issib min jibni villa bla permess u jg[addi kollox, u mbag[ad wie[ed jifta[ tieqa ta’ ]ew; piedi u jkollu linkwiet. Fi Triq it-Torri fil-Mosta, kantuniera ma’ Triq Grognet hemm statwa ]g[ira. Il-Kunsill Lokali tal-Mosta talab biex jirrestawraha. G[adu qed jistenna l-permess. Tafu kemm ilu? Tliet snin. Tistghu tmorru taraw l-applikazzjoni mal-[ajt.

Imbag[ad ikomplu jin[arqu l-partitarji meta jaraw partitarji laburisti jie[du e]att dak li huma, nazzjonalisti, ma [adux.

Jien, il-parabbola tal-Iben il-{ali mhux dejjem fhimtha. Sewwa, jien g[omri u ]mieni nimmilita fil-partit u ma ninqediex u l-ie[or g[omru u ]mienu ji;;ieled lillpartit u jinqeda. Il-poplu wera bi/-/ar li dan ma jridux.

Issa jien inzertajt wie[ed minn dawk ilpartitarji ;enwini u leali li naqla’ kemm naqla’ fuq wi//i mhux se ni/[ad l-ideal tieg[i. {a nikteb, meta j[alluni, [a neqred, [a nikkritika kif qed nag[mel issa, jekk jirnexxili, imma li ni/[ad ilpartit… Kieku mmur nin[eba.

Qtajt [afna mir-relazzjonijiet li kelli mal-partit. G[andi /ertifikat jien li kont ;a tesserat qabel l-Indipendenza. Kont.

Past Tense. Imma nazzjonalist kont u nazzjonalist nibqa’.

U kunjomna, a[na, hu sinonimu malPN. Imma mhux kul[add jifhimha b[ali.

Hawn min ibieg[ anki lil ommu.

Issa r-rota waqfet. Waqfet g[al kollox.

Jiddispja/ini [afna u di]appuntat [afna.

Imma l-ikbar dispja/ir tieg[i hu li Dr Gonzi dde/ieda li ma jer;ax jikkontesta g[al Kap. U jekk ma jikkontestax hu, sin/erament, ma nafx min jista’ jo[odlu postu.

Nirringrazzjah [afna mill-qalb ta’ kulma g[amel g[alina lkoll u jalla jibdel l-idea. Nawguralu dejjem lilu u lillfamilja kollha u ma nistax ma nifra[x ukoll lill-PM l-;did li bl-im;iba /ivili tieg[u wara t-trijonf g[aliex wera li ]mien it-tiranni ndifen darba g[al dejjem.

GIOVANNI DEMARTINO Il-Mosta

14 Ittri lill-Editur

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013 APPREZZAMENT

APPREZZAMENT

Joyce Grech L-a[bar tal-mewt ta’ Joyce Grech fis-26 ta’ Frar 2013 [asdet lil dawk kollha li kienu jafuha. Lil Joyce kont sirt nafha lejn nofs is-snin sebg[in meta kienet eletta fil-Kumitat E]ekuttiv tal-Moviment Nisa tal-Partit Nazzjonalista.

Kienet mara onesta, kura;;u]a u sin/iera u kont taf fejn inti mag[ha. Barra hekk, kienet [abrieka u lener;ija li kellha kienet ta’ natura straordinarja.

Dejjem nafha leali lejn ittwemmin tal-Partit Nazzjonalista u tal-motto tieg[u Religio et Patria.

La[qet l-iskop tag[ha li twaqqaf Moviment tan-Nisa biex tg[in lin-nisa Maltin u G[awdxin jinteressaw ru[hom fil-politika u jeman/ipaw lilhom infushom g[aliex iddiskriminazzjoni bejn is-sessi kienet xi [a;a kontra l-ideal tag[ha.

Mat-twaqqif tal-Moviment tan-Nisa, kienet eletta l-ewwel President tieg[u. Min[abba ddiversi karigi li jiena kelli flistess Kumitat E]ekuttiv, [dimt [afna mag[ha mill-qrib.

Attendejna flimkien filkumitati tan-nisa mxerrdin ma’ Malta u G[awdex u kelli okka]joni wkoll immur mag[ha Ruma u Vjenna g[allKonferenzi tal-G[aqda Nisa Demokristjani. F’okka]joni minnhom f’Ruma, Joyce ing[atat standing ovation hekk kif temmet id-diskors tag[ha.

Joyce kienet ukoll mara talfamilja. Kellha rispett kbir lejn ]ew;ha, in-Nutar Alexander, li baqg[et iddur

bih sal-a[[ar meta [akmitu lmarda tal-Parkinson; u dejjem tat l-attenzjoni xierqa lit-tliet uliedha li kienu l-mimmi ta’ g[ajnejha.

Qatt ma rajtha tibki [lief wara li ;iet lura minn Ruma wara li attendiet malkumplament tal-familja g[allprofessjoni perpetwa ta’ bintha ]-]g[ira Noella li kienet intbag[tet f’Bejrut minn Madre Tere]a fl-aqwa tal-;lied.

I]da billi kienet mara reli;ju]a u ta’ fidi, irrassenjat ru[ha u [adet kollox minn idejn Alla.

G[all-funeral tag[ha, li tmexxa minn binha Fr Konrad S.J. b’numru sabi[ ta’ kon/elebranti, il-Knisja talPatrijiet Agostinjani fil-Belt, kienet mimlija daqs bajda.

Pre]enti kien hemm ilPresident ta’ Malta Dr George Abela u ]-]ew; Presidenti Emeriti Eddie Fenech Adami u Ugo Mifsud Bonnici, Ministri tal-Kabinett u Membri Parlamentari, eks kollegi tag[ha tal-MNPN, qraba u [bieb.

Issa li Joyce m’g[adhiex mag[na, i]da qed tgawdi lillMulej li tant kienet t[obb u tant kienet devota lejH flEwkaristija, nitolbu g[al ru[ha biex il-Mulej jag[ti lilha l-mistrie[ ta’ dejjem u lit-tliet uliedha, Fr Konrad, in-Nutar Hilary u Sr Benedict (Noella), il-konsolazzjoni li tant g[andhom b]onn f’din issieg[a diffi/li.

EMILY BARBARO-SANT Il-Mosta

Dik il-frotta tmisshiex Qalli darba missieri mag[dub sewwa g[alija g[ax sar jaf li kelli fija kur]ità mibnija fuq [ajra mo[bija g[all-;ibda dinjija, Dik il-frotta tmisshiex!

Kont g[adni tifel bla [sieb u bla ra;uni u dal-kliem tani l-bidu tal-g[arfien li madwari mhux kollox kien tali ming[ajr ma [sibt biex nistaqsi g[aliex.

Tajjeb jew [a]in sirt naf ir-ra;uni; g[aliex, sakemm kollox g[ad-dritt tasal biex tag[mel dak li ridt u jibqa’ l-fatt li ka] tieg[u ma tag[ti qatt i]da, il-[sieb jifta[ il-bieb u juri kif imiss id-deni jew il-;id li dak il-ftu[ jag[tik u f’idejk l-g[a]la g[aqlija li tu]a jew tarmi l-idea mo[bija fil-[sieb murija.

G[ax il-frotta hi simbolu tal-e//ellenza, sors tal-omnipotenza, setg[a bla tarf, bla limiti fuq kollox fuq dak li jidher u dak li ma jidhirx bla differenza, sors li ma jistax jintmess, ji;i mimsus u ’l fuq mill-bniedem li g[araf sa mill-bidu tal-[olqien jag[tih l-akbar rispett u riverenza.

Missieri lili kellu g[alfejn jifta[ l-g[ajnejn u feta[li l-bieb tal-wisg[a tal-[sieb u g[alkemm [adtha kontrih, ra;un jien nag[tih g[ax naf li kellu g[alija m[abba mo[bija.

PHILIP CASSAR I]-}urrieq

Jaslu^

Sur Editur, An;lu Farrugia kien mitlub jirri]enja minn Deputat Mexxej tal-Partit Laburista.

Hekk g[amel nhar il-{amis 20 ta’ Di/embru, 2012.

F’intervista li kien ta lil The Sunday Times tat-3 ta’ Frar 2013, Farrugia kien qal li f’Settembru tal-2012 kienu di;a qalulu li jekk il-Labour jitla’ fil-gvern hu ma kienx se jkun Vi/i Prim Ministru u kienu qalulu wkoll li kien se jitke//a.

F’dik l-intervista (talpolitical murder) meta mistoqsi dwar x’g[andu li jista’ ma jog[;obx lil Joseph Muscat, An;lu Farrugia kien irrisponda li “jista’ jkun il-fatt li Muscat hu vi/in [afna tannies ta’ Alfred Sant”.

I]da fil-Partit Laburista kien hemm min kien ilu ja[dem kontra An;lu Farrugia.

Ara x’kien qal l-istess An;lu Farrugia f’intervista o[ra li kienet dehret f’The Sunday Times tat-22 ta’ :unju 2008.

F’dik l-intervista Farrugia kien qal /ar u tond li kien

Tislima lill-Kavallier Vincent Parnis Sur Editur, Nhar il-{amis 28 ta’ Frar, [alla din id-dinja, fl-età venerabbli ta’ 91 sena, ilKavallier Vincent Parnis, President Onorarju tas-So/jetà Dun Filippu Borgia.

Is-Sur Parnis kien difensur qalbieni tal-Kolle;;jata Ba]ilika ta’ Sant Elena ta’ Birkirkara u tad-drittijiet tag[ha.

Vince iddedika [afna [in g[ar-ri/erka fuq Birkirkara u ma naqasx jipprote;i lpatrimonju Karkari].

Ismu jibqa’ wkoll sinonimu man-Ni//a tal-Infetti li kien protagonist ewlieni bl-appo;; s[i[ tas-So/jetà Borgia filkonservazzjoni tag[ha, meta g[al aktar minn darba ssielet mal-awtoritajiet biex ma titwaqqax u eventwalment biex tkun restawrata.

Vince Parnis jibqa’ mag[ruf ukoll g[ad-diversi kitbiet u poe]iji mirquma fuq Birkirkara i]da l-aktar g[allim[abba u l-grinta impressjonanti li kellu g[al Birkirkara u l-Kolle;;jata Elenjana.

F’isem Joe Debono Grech, il-President u l-Kumitat tasSo/jetà Dun Filippu Borgia, nixtieq nirringrazzja lit-tliet Baned Karkari]i li taw lil Vince Parnis tislima xierqa waqt il-korteo funebri.

Nag[ti l-kondoljanzi lillfamilja g[a]i]a tieg[u.

SILVIO AZZOPARDI

Segretarju So/jetà Dun Filippu Borgia,

hemm nies li kienu qed ja[dmu kontrih fl-istruttura tal-partit.

Meta mistoqsi biex jg[id min kienu dawn in-nies, An;lu Farrugia kien qal li kienu top officials li “kienu g[adhom hemm”.

Farrugia dakinhar ukoll kien qal li hu ]gur li dawn ilpersuni kienu fil-klikka wara Alfred Sant.

Dan kollu jista’ jkun sa[ansitra riperkussjoni ta’ dak li kien ;ara lura fl-2003.

F’intervista lil An;lu Farrugia li kienet dehret f’The Times tal-14 ta’ Mejju, An;lu Farrugia kien kritiku [afna tal-mexxej Alfred Sant.

Kien wasal biex qal li Sant kien “falla kompletament”.

Jidher li tal-Labour kienu kapa/i jistennew g[axar snin biex lil An;lu Farrugia, jag[tuh dak li dehrilhom li kien [aqqu.

Na[seb li [add ma jista’ jwaqqafni milli na[seb li dak li ;ralu Farrugia kien ri]ultat dirett ta’ dawk i/-/irkustanzi.

P. CAMILLERI

{al Luqa

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Ittri lill-Editur

Na[sbu tajjeb qabel nidde/iedu Sur Editur, Il-Partit Nazzjonalista b[alissa g[andu de/i]jonijiet importanti x’jie[u.

Fl-istess [in g[andu wkoll dilemma kolossali: jie[u dawn id-de/i]jonijiet blakbar ur;enza jew i[alli /ertu ammont ta’ ]mien

jg[addi biex /erti affarijiet jil[qu ji;u f’posthom^ Dwar din id-dilemma nixtieq nag[ti l-kontribut tieg[i fis-sens li a[jar inkunu kritikati li domna ]]ejjed biex nidde/iedu milli biex nidde/iedu b’ur;enza nkunu [adna xi ]ball li, wara, ma nkunux nistg[u

nirrimedjawh. {alli kull min g[andu x’joffri jersaq ’il quddiem biex lill-Partit Nazzjonalista ner;g[u nag[mluh l-g[a]la tal-Maltin u l-G[awdxin kif kien g[al tant snin tul il-130 sena tal-istorja tieg[u.

A.F. MUSCAT Ra[al :did

Il-Partit Nazzjonalista fl-a[[ar elezzjoni Sur Editur, Ili ma’ nikteb minn Ottubru, 2012 g[aliex sin/erament nistqarr li kont ftit imwe;;g[a b[al [afna o[rajn. }gur li dan kien kontra qalbi. Il-kitba qieg[da f’demmi.

L-elezzjoni ;iet u g[addiet u r-ri]ultat kien dak li kien: disfatta kbira g[all-Partit Nazzjonalista g[aliex eluf li soltu jivvutawlu, din id-darba ivvutaw g[all-Partit Laburista.

Na[seb li kienu tal-PN li taw dan ir-ri]ultat.

Ma niddejjaq xejn ng[id li ma kontx sejjer nivvota, imma g[aliex in[obb lil pajji]i, dan ma g[amiltux u mort nivvota lill-partit li nemmen fih …ji;ifieri lill-PN. Konvint li lpartiti kollha j[obbu lis-sabi[ pajji]na. Kollha g[andhom is-sabi[ u l-ikrah.

Sin/erament ng[id li l-PN hu partit kbir g[aliex [adem bi kbir, g[amel [afna ;id u biddel lill-g]ejjer tag[na. Mill-Indipendenza ’l hawn rajna g[e;ubijiet ta[t gvernijiet nazzjonalisti, immexxija minn :or; Borg Olivier, Eddie Fenech u Lawrence Gonzi.

L-istorja tal-PN hi kbira wkoll. Mexxej wie[ed aqwa mill-ie[or. Pro;etti kull fejn t[ares. }gur li Lawrence Gonzi kien wie[ed mill-aqwa Prim Ministri li qatt raw il-g]ejjer tag[na. Intelli;enti, [abrieki, umli u onest.

Ra;el sod f’dak li jemmen. }gur li ma kienx [aqqu dak li ;ara. Umli, kien kapa/i jerfa’ rresponsabbiltà g[al li ;ara, fuq spallejh.

Veru li saru nuqqasijiet li setg[u kienu evitati. Qatt ma messu sar li sar minn xi membri. Fil-familja, fl-g[aqda jew tim, irridu nkunu fidili u leali g[ar-regoli tal-familja, e//. e//. }gur li kieku ma naqbilx ma’ missieri jew [uti, minhix se noqg[od inperre/ affarijiet familjari. Il-poplu obbligat lejn Lawrence Gonzi g[aliex g[amel isem kbir g[all-poplu Malti. {adem fi ]minijiet diffi/li u baqa’ jba[[ar sal-port bis-sliem.

Il-PN naqas g[aliex filwaqt li kien qed ja[dem b’[iltu kollha biex wettaq dak kollu li wettaq, nesa n-nies tieg[u u naqas li jismag[hom. Kien kapa/i jie[u de/i]jonijiet ibsin anki wa[du. Dejjem jissemma d-dejn filpajji]. Id-dejn, jekk sar biex saru l-pro;etti, mhux dejn, imma investiment.

Kien kapa/i j;ib miljuni kbar g[all-poplu talg]ejjer tag[na. Jalla issa jintu]aw tajjeb millgvern il-;did. }gur li l-gvern il-;did sab issodda mifruxa. Pro;etti kbar o[rajn jinsabu kull fejn t[ares u huma frott tal-gvern ta’ Lawrence Gonzi u s[abu.

Nemmen li l-PN kien kbir u jibqa’. }gur li jrid jag[mel l-e]ami tal-kuxjenza, jissaffa u, wara, /ert li jo[ro; akbar u isba[, b[al meta si;ra ti]borha. Minkejja xi nuqqasijiet, ]gur li g[amel [afna u [afna tajjeb. Irid jibqa’ jisma’ lil kul[add u aktar lil dawk li jappo;;jawh. }gur li f’din il-[a;a naqas xi ftit. Ma kienx attent g[al we;g[at anki ]g[ar tan-nies tieg[u.

Il-PN kellu l-kura;; jirran;a [afna affarijiet, illi;i tal-kera, id-drydocks li kienet qed tag[mel telf biss. Kien kapa/i jikkumpenshom billi tahom somma sostanzjali. Kien hemm minnhom bil-g[aqal bi]]ejjed li jew sabu xog[ol ie[or jew fet[u xi negozju g[al rashom.

Hekk ;ara fl-Air Malta li kienet mg[obbija b’[addiema ]ejda, u b’hekk kienet to[ro; aktar milli dda[[al. G[amel li g[amel zgur biex isalva lill-kumpanija. Kien hemm de/i]jonijiet o[rajn li [aseb li huma l-a[jar fi/-/irkustanzi.

Nemmen li kull tant ]mien trid issir bidla. {add ma jitla’ biex jibqa’ g[al dejjem.

Lawrence Gonzi jibqa’ kbir g[aliex g[amel [afna ;id minkejja n-nuqqasijiet. Grazzi Dr. Gonzi, a[na obbligati lejk. Anki jien imwe;;g[a, imma minkejja dan, na[fer. :ara li ;ara g[aliex mhux kul[add kien kapa/i ja[fer, imma vvota kontra l-PN. Ilma[fra ;;ib il-pa/i u l-fejqan. Nawgura lillgvern il-;did su//ess biex ikompli fuq it-tajjeb li wiret. }gur li sab pajji] mibdul miexi fit-triq tal-progress.

Niftakru li a[na poplu wie[ed; illum tifra[ int, g[ada nifra[ jien. }gur ukoll li kien hemm ]mien fejn il-Labour g[amel it-tajjeb u dak li hu anqas tajjeb. Issa, fil-Parlament, se jkun hemm membri ;odda u aktar ]g[a]ag[. Lil dawn nawguralhom [idma ta’ su//ess u onestà.

Nawgura lil Lawrence Gonzi sa[[a, pa/i, ikompli ja[dem mill-Oppo]izzjoni g[all-;id ta’ pajji]na u jkompli jgawdi lill-familja.

JOSEPH TONNA Birkirkara

15

‘L-inqas g[a]la [a]ina’ Sur Editur, F’intervista li Karmenu Mifsud Bonnici kellu malgazzetta The Independent ta’ nhar it-Tnejn 25 ta’ Frar 2013 — waqt il-kampanja elettorali — qal li l-Labour kien tilef ru[u!

Qal ukoll li l-Labour kien l-inqas g[a]la [a]ina u mhux l-a[jar wa[da.

KMB qal ukoll li lLabour g[ad jer;a’ jsib l-

g[eruq so/jalisti tieg[u. Din tal-a[[ar jien qed no[odha b[ala li l-Labour qabel lelezzjoni kien qed ikun kon/iljattiv (Malta Tag[na Ilkoll, Pro Business, e//.) i]da wara l-elezzjoni kienu se jsibu l-veru vokazzjoni so/jalista tag[hom l-antika u nispera mhux f’dik li hi arroganza u inkompetenza.

A. VELLA Birkirkara

It-trasparenza

Sur Editur, Appena la[aq Prim Ministru, Joseph Muscat [atar lil sie[bu Keith Sciberras tal-Kasco b[ala Chief of Staff tasSegretarjat tieg[u.

Joseph Muscat kien pront spjega li f’;ie[ it-trasparenza Sciberras kien qed jirri]enja minn direttur tad-diversi kumpaniji li g[andu.

Nistaqsi, i]da, il-kumpaniji baqg[u tieg[u? Il-qlig[ li ji;;eneraw se jibqa’ jmur g[and Keith Sciberras?

Dan qed nistaqsieh f’;ie[ it-trasparenza li j[obb ipa/pa/ dwarha Joseph Muscat.

DAVID BORG Il-Qawra

Malta, Franza u Spanja Sur Editur, Joseph Muscat, il-mexxej so/jalista Malti, i[obb ikollu eroj (role models) biex jispirawh fil-politika tieg[u.

Wie[ed minnhom hu Francois Hollande, ilPresident So/jalista ta’ Franza, li bag[at jawgura lil Muscat g[ar-reb[a talelezzjoni ;enerali.

Waqt konferenza tala[barijiet organizzata millAwtorità tax-Xandir nhar itTnejn 4 ta’ Marzu 2013 Joseph Muscat ittanta jisku]a d-di]astru li Hollande qed jag[mel fi Franza g[ax qal li kien sab [ofra finanzjarja mag[mula mill-President ta’ qablu Sarkozy.

Sku]i, Sur Muscat, sena ilu Hollande kien qed jinsisti u jirrepeti li jekk jie[u l-poter kien se jirran;a dak li dakinhar kien qed jg[id li kien sejjer [a]in u mela joqg[od i;ib l-isku]i banali li ta’ qablu kien [alla [ofra waraj[!

Din e]att b[alma kien jg[id l-img[allem ta’ Joseph Muscat ji;ifieri Fredu Sant lura fl-1996 – 1998 filwaqt li kien qed

iba]war [afna minn hawn u bosta minn hemm.

S’issa Hollande, sie[eb Muscat fis-so/jali]mu, irnexxielu jtella’ l-qg[ad fi Franza g[all-og[la livell sa mill-1999 fejn wie[ed minn kull erba’ ]g[a]ag[ jinsab bla xog[ol mentri sena ilu Hollande kien qed jifta[ar kemm kien se jkattar limpjiegi.

Hollande g[olla t-taxxa tad-d[ul bil-kbir u allura qed jo[loq problemi ta’ finanzjament.

L-i]vilupp li kien qal li kien se jwettaq fi Franza fil-fatt waqa’ lura. Hollande issa ammetta li se jfalli bi kbir fil-miri tieg[u g[attra]]in tal-i]bilan/, ji;ifieri l-[ofra se ssir barriera so/jalista kif kienet saret ta’ Alfred Sant lura fl-1998.

Fi Franza qed jag[lqu salt fabbriki u wie[ed millministri Fran/i]i kellu jammetti li Franza tinsab falluta.

Nispera li f’Malta Joseph Muscat ma jag[milx dak li g[amlu s[abu fi Spanja u fi Franza.

M. AGIUS Il-Marsa

16 Intervista

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

SILVANA ABELA – Missjunarja lajka mal-ICPE

Outreach tal-leaders f’Singapor

Fl-okka]joni tal-25 anniversarju tal-ICPE

Mamà Silvana Xewqa li taqsam lil Alla ma’ [addie[or minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt

Twieldet Santa Venera fid-9 ta’ Ottubru tal-1960. Trabbiet Malta.

L-akbar fost sitt a[wa, erba’ subien u tifla. Kellha trobbija msejsa fuq il-fidi Kattolika. Kienet tattendi skola “Li nkun Kattolika kienet parti mill-identità tieg[i.

B’mod partikulari meta kont adolexxenti kont immur g[allQuddiesa i]da kont nikkunsidraha b[ala xi [a;a boring. Alla g[alija kien ’il bog[od. Alla li g[andu wisq aktar affarijiet importanti fuq mo[[u biex jag[ti kas tieg[i u l-problemi tieg[i.

“Kont nimma;ina li meta jitlob il-Papa jew xi [add b[ala Madre Tere]a, Alla jismag[hom, i]da g[aliex g[andu jisma’ lili? Lili, daqstant /kejkna u insinifikanti.”

Hekk kienet ta[sibha Silvana sakemm fl-1984 attendiet g[al irtir. Tg[id li Alla u]a dan lirtir biex imissha personalment u jift[ilha g[ajnejha u qalbha g[alih.

“G[all-ewwel darba f’[ajti bdejt nesperjenza l-im[abba personali ta’ Alla g[alija. Bdejt naqra l-Bibbja mhux b’sens ta’

Leaders u koordinaturi tal-ICPE

tal-Knisja u tmur il-Quddies nhar ta’ {add. Silvana tg[id li kienet tg[ix b[ala Kattolika g[ax kienet mg[ammda meta twieldet i]da tg[id ukoll li dak i]-]mien ma kinitx tifhem

obbligu i]da g[aliex tassew ridt.

“Din l-esperjenza profonda ta’ Alla sawret fija x-xewqa li naqsmu ma’ [addie[or.

Iddedikajt [ajti u nibqa’ niddedika [ajti g[al dan liskop.”

Silvana ilha membru talkomunità tal-missjoni tal-ICPE minn twelidha. Kollox beda meta fl-1984 hi attendiet g[al irtir organizzat minn Mario u Anna Cappello, ]ew; Maltin li eventwalment saru l-fundaturi tal-Istitut g[al Evan;elizzazzjoni Dinjija.

“Wara dan l-irtir, Mario stedinni biex nikkonsidra dik li dak i]-]mien kienet tissejja[ ‘skola ta’ evan;elizzazzjoni’.

Din kienet l-ewwel wa[da taxxorta tag[ha, mhux biss f’Malta, i]da fid-dinja Kattolika.

“Attendejt g[alhekk kors ta’ erba’ xhur, full time u residenzjali. Skola ta’

il-fidi tag[ha – kienet sempli/ement te[odha for granted. {ajjet SILVANA ABELA hi dedikata lil missjoni tal-ICPE,[ajja li fija tg[ix u t[abbar il-vangelu b’entuzjaznu u konvinzzjoni.

evan;elizzazzjoni li saret f’Malta u g[aliha attendew 20 parte/ipant minn 14-il nazzjon differenti.”

Silvana tg[id li dan kien kors ta’ formazzjoni fil-fidi li jinkludi studju tal-Bibbja u ttag[lim tal-Knisja. Il-kors kien jiffoka fuq ir-relazzjoni individwali ma’ Alla u l-Knisja u offra stil ta’ [ajja missjunarja b[ala g[a]la valida g[al-laj/i Kattoli/i.

“F’din l-iskola kellna lectures ta’ kuljum, [in g[al talb komunitarju u esperjenza ta’ g[ajxien komunitarju. La[[ar xahar imbag[ad kien jikkonsisti f’outreach ta’ evan;elizzazzjoni li sar f’Ruma.

“Din l-iskola kienet dik li xprunati biex insir missjunarja lajka fl-Istitut g[al Evan;elizzazzjoni Dinjija (ICPE Mission).”

Sa issa l-ICPE g[andha komunitajiet f’dawn il-pajji]i: l-Italja, il-:ermanja, l-Indja,

New Zealand, il-Gana, ilFilippini, il-Polonja, Singapor, il-Korea t’Isfel, l-Amerika, ilKolombja u, ovvjament, Malta.

B’hekk, ta’ 24 sena, Silvana bdiet il-[ajja missjunarja tag[ha li [aditha madwar iddinja. Minn tag[lim dwar li;jene g[al t[awwil ta]]errieg[a tal-fidi fil-;ungla f’Borneo.

“Din hi parti mill-;ungla fejn qabel l-ebda persuna ta’ ;ilda bajda qatt ma rifset. Kelli l-opportunità li nipprietka lisseminaristi fl-Istati Uniti, nindirizza konferenza Kattolika nazzjonali fi New Zealand, u evan;elizzajt f’diversi toroq f’diversi pajji]i Ewropej u pajji]i o[ra b[allMalasja, Singapor, in-Ni;erja u l-Gana.”

Kien fl-1990 meta Silvana kienet pijuniera fil-missjoni tal-ICPE fil-Gana u g[al [ames snin su//essivi hi [adet gruppi ta’ missjunari hemm.

Laqg[a dwar metodi ta’ evan;elizzazzjoni

Ms. Intervisti ma’ nisa Maltin li rnexxew

“Il-[idma tal-missjoni talICPE fil-Gana ffjorixxiet tant li f’Ottubru tal-2002 jien kont pre]enti g[at-tqeg[id talewwel ;ebla ta’ sptar li jesa’ 100 sodda li wara beda jissejja[ HopeXchange medical centre.

“Il-pro;ett se jkun qed jindirizza mard serju li jifni lirre;jun tan-na[a ta’ isfel tadde]ert tas-Sa[ara fl-Afrika, mard b[all-HIV u l-Aids, tuberkulo]i u malarja.

Jindirizza wkoll is-sa[[a talommijiet li jkunu qed jistennew tarbija u s-sa[[a tattfal, screening tat-tarbija qabel it-twelid, nutrizzjoni u tilqim.

“Se jkun qed i[ares ukoll lejn problemi ta’ kan/er b’lenti spe/jali fuq dak tas-sider, dak /ervikali u tal-prostata.”

L-istar inbena fiz-zona ta’ Kumasi u hawn lil Silvana bosta jirreferu g[aliha b[ala ‘Mamà Silvana’. g[al pa;na 17

Intervista 17

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Missio Ad Gentes – konferenza fil-Gana fl-2004

Rappurtata fil-gazzetta Daily Graphic l-okka]joni tat-tqeg[id tal-ewwel ;ebla tal-isptar fil-Gana fl-2002

Xewqa li naqsam lil Alla ma’ [addie[or minn pa;na 16

Fil-kultura tan-nisa tal-lokal it-terminolo;ija ‘mamà’ tintu]a g[al persuna li wie[ed i[ares lejha b’g[o]]a u rispett.

Silvana tg[id li g[aliha dan hu ta’ sodisfazzjon personali kbir.

“Li tkun konxja li x-xog[ol li tkun wettaqt qed jeffettwa b’mod po]ittiv lin-nies u lil [ajjithom, hu ta’ sodisfazzjon kbir. Xog[li fil-qasam tal-bini tal-isptar hu wie[ed amministrattiv. Kont in]ur spiss is-sit ta’ kostruzzjoni biex nara kif qed jippro/edi xxog[ol. Ovvjament, kont niltaqa’ spiss mal-arkitetti, lin;iniera u l-kuntratturi.”

Hawn Silvana rrakkontatli esperjenza mill-isba[ li g[aliha fissret [afna. F’wa[da minn dawn i]-]jarat tag[ha lejn is-sit tal-kostruzzjoni tal-isptar, marret fuqha mara li hi qatt ma kienet ratha qabel.

“Meta ratni, ;iet fuqi, qabditli jdejja u bid-dmug[ f’g[ajnejha qaltli: “Mamà Silvana, thank you’. Din kienet mara fqira u ma kinitx taf titkellem bl-Ingli] i]da apparentement xi [add g[allimha kif tg[id grazzi.

Esperjenza li timlielek qalbek u li qatt ma jien se ninsieha.”

L-isptar se jkun qed jikkon/entra wkoll fuq oqsma spe/jalizzati tal-medi/ina b[all-mard konness malg[ajnejn, malformazzjoni tarras u l-wi//, mard fis-sistema di;estiva u dak konness malqasam tal-endokrina (b[attirojde u d-dijabete).

Intant, Silvana baqg[et iddur id-dinja fuq il-missjoni tag[ha u fl-1995 hi marret New Zealand fejn saret l-ewwel direttur tal-missjoni tal-ICPE li kienet g[adha kif twaqqfet f’Wellington.

“Wara erba’ snin, ji;ifieri fl1999, mort Ruma u [adt ilkariga b[ala assistenta ta’ Mario Cappello, il-fundatur u l-president tal-missjoni talICPE. Minn Ruma g[ent filkoordinazzjoni ta’ diversi pro;etti ma;;uri b[addistribuzzjoni ta’ madwar 3.8 miljun video tal-film Jesus tul is-sena tal-:ublew, is-sena 2000, u t-traduzzjoni tal-film f’seba’ lingwi differenti.”

Dan kollu wassalha g[al Ottubru tal-2007 meta marret il-:ermanja fejn tg[ix attwalment, l-ICPE Mission Centre f’Mannheim.

Silvana vvja;;at [afna.

Ivvja;;at lejn pajji]i b[allGhana, in-Ni;erja, l-Indja u lMalasja. F’dawn il-pajji]i ltaqg[et ma’ faqar materjali ta’ veru. Vja;; minnhom kien dak tal-1988 meta qattg[et [ames xhur f’Borneo, fil-Malasja.

“Kont parti minn tim ta’ 12il persuna li minnhom tnejn kienu interpreti u mort f’partijiet tal-;ungla f’Borneo fejn l-ebda persuna ta’ ;ilda bajda qatt ma rifset. Kien post infestat bil-malarja.

“Ridna noqog[du attenti [afna biex ma nirfsux sriep velenu]i u ma kellna l-ebda kuntatt mal-kumplament taddinja. L-ilma g[ax-xorb konna n;ibuh minn xmara vi/in tinda li konna qed ng[ixu fiha. Listess xmara li fiha sew a[na kif ukoll in-nies tal-lokal kienu jin[aslu. Biex nag[mlu lb]onnijiet tag[na konna n[affru l-[ofor.”

Silvana tg[id li fl-ewwel tlett ijiem f’din l-esperjenza fil;ungla kienet tibki g[aliex lambjent kien iebes wisq g[aliha.

“I]da minkejja li kien iebes, ng[id li din kienet wa[da millaqwa esperjenzi ta’ [ajti. Meta n-nies tal-lokal inteb[u li konna hemm u konna hemm biex ng[inuhom u nag[mlu [bieb mag[hom, huma kienu ji;u j]uruna u biex jag[mlu dan, kienu jimxu g[al sig[at

s[a[. Ovvjament, fil-;ungla la hemm karozzi u lanqas toroq. “}orna diversi villa;;i u [adna mag[na ftit medi/ina ba]ika b[al di]infettant, u dawn in-nies, li ftit li xejn kellhom ikel, kienu jaqsmu mag[na l-ftit li kellhom. Il;enero]ità tag[hom li jag[tu mill-ftit li g[andhom bilfors tmisslek qalbek.”

Silvana tg[id li huma jippruvaw jag[mlu mill-a[jar li jistg[u u biex ikampaw, huma sa /ertu punt dipendenti fuq xulxin. B’hekk, Silvana kompliet tispjega kif je]isti sens kbir ta’ komunità.

Dan l-ispirtu jispikka u jidhru li huma aktar kuntenti minn nies o[rajn li g[andhom [ajja aktar komda.

“Fil-;ungla ta’ Borneo jg[ixu sa 45 sena. Din l-esperjenza g[allmitni [afna. Tatni lezzjoni g[al [ajti. Bdejt napprezza d-don prezzju] tal-[ajja u l-importanza li dan ma jitte[idx for granted.

Rajt ukoll li dak li nag[mlu, lg[a]liet li nie[du, tassew jistg[u jag[mlu differenza.

“Jien persuna ordinarja [afna i]da minkejja dan, lesperjenza li g[andi f’[ajti hi li Alla jista’ ju]ana minkejja ddg[ufija, il-limitazzjonijiet u lbi]at tag[na. Hekk kif a[na nag[mlu l-ordinarju – Hu jag[mel l-istraordinarju.

“Dak li a[na g[amilna b[ala tim fil-;ungla ispira lillkomunitajiet Kattoli/i lokali biex ikomplu fuq il-[idma tag[na.

Din il-[idma tkompliet tassew u tejbet il-[ajja ta’ [afna.”

Silvana kellha diversi esperjenzi li impossibbli biex wie[ed jirrakkontahom kollha. ?ertament li b’Alla b[ala lbastun tag[ha u g[atx kbir biex ixxandar il-kelma tieg[u, hi tmur fejn ti;i msej[a biex tevan;elizza.

Minn pajji] g[al ie[or, minn missjoni g[al o[ra b[ala missjunarja lajka f’dawn ilkwa]i tletin sena li fijhom ilha membru tal-ICPE, hi kellha impenji differenti. Impenji ta’ fejda li kif tg[id hi, g[anewha u tawha, jekk dejjem kien hemm b]onn, konferma talutilità ta’ xog[olha.

“Kelli l-unur niltaqa’ personalment mal-Papa :wanni Pawlu II darbtejn. Lewwel darba kienet meta fl1986 attendejna g[al quddiesa f’kappella privata fil-Vatikan u wara kellna udjenza.

Opportunità o[ra kienet fl1988 meta f’Castel Gandolfo lPapa qaddes fil-kappella

privata tieg[u u wara wkoll kellna udjenza.

“Il-Papa :wanni Pawlu kellu influwenza kbira fuq [ajti u l-vokazzjoni tieg[i. Dan g[aliex minn kmieni filpontifikat tieg[u hu sejja[ lillKnisja biex twaqqaf eva;elizzazzjoni ;dida.

“Hu kien ra;el li pprattika dak li pprietka. B[alma kul[add jaf, hu vvja;;a [afna madwar id-dinja biex iwassal il-bxara t-tajba tal-Van;elu.

“Il-motto tal-missjoni talICPE hu li tkun taf lil Kristu u li twasslu lil [addie[or u dan hu proprju dak li tfisser g[alija l-missjoni tieg[i. Kull fejn inkun u kull fejn immur, dan hu proprju dak li nipprova nag[mel.”

Il-gosti u l-fehmiet ta’ Silvana Abela Ktieb favorit: L-aqwa ktieb reli;ju] hu l-Bibbja filwaqt li l-aqwa ktieb sekulari hu Jane Eyre ta’ Charlotte Bronte.

Film favorit: Forrest Gump b’Tom Hanks b[ala protagonist.

Mu]ika favorita: Ta’ Tina Turner u Glee.

Lewn favorit: Il-blu.

Ikel favurit: Spaghetti aglio, olio e peperoncino (spagetti bit-tewm, ]ejt u b]ar a[mar).

Sta;un favorit: Ir-rebbieg[a.

Il-vaganza ideali: Il-btala ideali tkun dik li fiha nkun nista’ nqatta’ l-[in mal-familja kollha tieg[i, xi mkien fejn swimming pool u fejn nista’ noqg[od trankwilla fuq deckchair naqra.

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el^: I]]mien Vittorjan fl-Ingilterra.

L-akbar in;ustizzja g[alik hi...: L-abort.

L-akbar pre;ju fil-[ajja: Li t[obb u tkun ma[buba.

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu^:

Minkejja li ]ort ’il fuq minn 40 pajji] f’kontinenti differenti, ma kellix sa issa l-opportunità li n]ur l-Art Imqaddsa.

G[andi xewqa kbira li nag[mel dan. G[andi wkoll xewqa li ntir f’ballun barraxx.

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt li int mara ffavuriek jew [adem kontrik^ Onestament ma nistax na[seb f’sitwazzjoni meta l-fatt li jien mara offrieli xi vanta;; jew ]vanta;;.

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tista’ twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ Nitolbu li t-tim nazzjonali

Malti xi darba jikkwalifika g[at-Tazza tad-Dinja.

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih: Laktar kwotazzjoni g[al qalbi proprjament hi talba li nstabet miktuba fil-brevjarju ta’ St Teresa ta’ Avila. Din tg[id hekk: Let nothing disturb you, Let nothing frighten you, All things pass away: God never changes. Patience obtains all things.

He who has God finds he lacks nothing. God alone suffices.

Persuna;; li tammira: Maximilian Kolbe.

18 Attivitajiet Randan

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Il-Misteru tal-Mewt u l-Qawmien L-G[aqda Wirjiet San :u]epp {addiem ta’ Birkirkara se torganizza, g[all-[mistax-il sena konsekuttiva, il-wirja annwali tal-:img[a Mqaddsa fi/-?entru Parrokkjali San :u]epp {addiem.

Il-wirja, li din is-sena ssemmiet ‘Il-Misteru talMewt u l-Qawmien’, hi wirja kollettiva bil-parte/ipazzjoni ta’ g[add ;mielu ta’ esibituri ta’ kull età, fil-bi//a l-kbira tag[hom Karkari]i residenti fil-Parro//a ta’ San :u]epp {addiem.

Fost l-o;;etti esibiti filwirja wie[ed isib /enaklu fuq

stil Lhudi, g[add ta’ settijiet ta’ statwetti tal-:img[a lKbira ta’ esibituri u statwarji differenti, mudell ta’ Golgota li jinkludi ’l fuq minn 150 statwetta ma[dumin bl-idejn, mudell kbir ta’ knisja armata bil-vari tal-:img[a l-Kbira, platti bir-ross, smid, g[a;in u serratura, minjaturi ta’ artali tar-repo]izzjoni, kif ukoll diversi o;;etti sagri, o;;etti antiki, kwadri u simboli o[ra konnessi mal-:img[a lKbira. Attrazzjonijiet o[ra f’ din il-wirja jikludu vestwarju u simboli tas-suldati Rumani, kif ukoll korp antik ta’ Kristu Mejjet, stmat li g[andu ’l fuq

Il-Belt L-G[aqda Festi Esterni Madonna tal-Karmnu se torganizza Wirja tal:img[a Mqaddsa. Din ilwirja se tinkludi sett ta’ vari tal-passjoni, replika ta’ dawk li nsibu fil-Knisja Ta’ :ie]u, fil-Belt Valletta.

Dan is-sett jinkludi wkoll replika tal-Kur/ifiss Mirakolu] Ta’ :ie]u li se

minn 250 sena. Barra minn hekk, se jkun hemm xog[ol ie[or li n[adem mill-membri tal-g[aqda matul is-sena li g[addiet u li se ji]]an]an proprju g[al din il-wirja.

Il-wirja tifta[ kuljum sal:img[a l-Kbira (29 ta’ Marzu) mid-9am sa 12pm u mill-4pm sad-9pm. Nhar {amis ix-Xirka, il-wirja tifta[ mid-9am sa 12pm u

mill-4pm sa 12am, filwaqt li fil-:img[a l-Kbira, li tkun la[[ar ;urnata tal-wirja, il[inijiet tal-ftu[ ikunu mid9am sas-1pm u mill-4pm sad9pm.

Aktar dettalji dwar il-wirja u l-G[aqda Wirjiet jistg[u jinkisbu mis-sit elettronikuwirjasgh.webs.co m, jew minn fuq il-pa;na talg[aqda fuq Facebook.

TISLIMA LIL KRISTU SIDNA Quddiem il-Kur/ifiss Stenniek Adám li fittex ’l Alla fl-Éden.

Stenniek bil-qalb mu;ug[a :ób, u l-kárba G[addiet minn fómm g[al fómm sa :eremíja.

Stennewk proféti li g[a]ilthom Ínti Kif frixt fuq fómmhom is-sigrieti tíeg[ek Biex tul is-sekli fét[u dil-mog[díja Minn fejn ridt tg[addi Ínt, meta ]-]mien wásal Fil-milja tíeg[u. – G[áddi u ibqa’ díe[el, Muléj, fit-triq qadíma li stenníetek!

La tin[asádx: Int táf x’se ssib fil-bníedem Li qalbu ssúqu ’l háwn u ’l hínn bla jág[raf Minn fejn se jg[áddi biex jiltaqa’ míeg[ek.

In-nies se jistaqsuk mnejn ;éjt, min Ínti, Mín bag[tek biex ;ellidt lil-lúm ma’ lbíera[.

Se jémmnu, ma jemmnúx, se ji;ru míeg[ek Bil-palm f’idéjhom u bl-osanna f’fómmhom.

Se jitolbuk il-[ób] u Int se ttíhom Il-kélma li tg[ejjíxhom, u l-;u[ tág[hom Se jíbqa’ jrid il-[ób] g[ax hékk hu l-bníedem.

Se jfittxu fik miráklu, u se jistág[;bu, Imbag[ad jinséw u l-g[á;eb se jifxílhom.

Se jitolbuk ix-xhíeda li Int Álla, U se jemmnúk, u se jsej[ulek mídg[i, U Ínti se twe;ibhom bis-silénzju, U s-skiet ikun g[alik akkú]a ;dída: Tkun [áti li tkellímt, [áti li tískot.

U se je[duk fi ;níen biex tég[req démmek, Se tkun mibjúg[ bi r[ís u m]ébla[ b’béwsa.

Se tfittex kenn fil-[bíeb u m’íntx se ssíbhom.

Il-kótra se tkun táf li Int bla [tíja U xórta se tixlik li ksírt il-lí;i, U b’le[en wíe[ed se tg[ajjátlek: “Sállbu!”

U se jtellg[uk sal-Gólgota biex wá[dek I;;orr salíb li Ínt g[a]ílt minn jéddek U stajt m’g[a]íltx qabel ma n]ilt hawn ísfel.

Se tkun mi/[úd minn s[ábek, wá[dek táqa’ G[al tliet darbíet u tqúm sakemm tintélaq Fuq g[uda msállba, se jtellg[úk imdéndel Tistenna tliet sig[át biex ru[ek tó[ro;.

Se jie[dok l-g[átx, u xéjn [lief [áll ma ttíeg[em.

Se tlissen il-kelmíet tal-á[[ar wá[dek, U l-kótra tid[aq bík u tifhmek kóntra.

Se ssáqsi ’l Alla tieg[ek g[ála télqek, U ’l ru[ek trodd f’idéjh u tni]]el rásek, U tískot, u s-skiet tieg[ek jíbqa’ déjjem Minn dak in-nhár, g[al élf, u elfejn séna.

Int g[idt: “Kóllox mitmúm!” u l-kelma ]]ómmha.

In-nies se jistennéw li ssé[[ il-wég[da Li tajt li tqúm mill-qábar, se jit[áwdu Sakemm jinqásmu bejn favúr u kóntra, G[ax nár ;ejt tix[et fl-árt u ridtu jáqbad.

Kont qieg[ed ta[seb f’dán fin-nieqa f’Betlem U rájt quddiem g[ajnejk x’kellek tisténna.

G[a]ilt kif xtáqt, u stájt g[a]ílt mod íe[or.

Dín hi t-triq tqíla li terraqt f’did-dínja Li Int ridt i;;ellídha mág[ha nfísha.

Fuq Bétlem dehret kéwkba u kienet tníxxi Minn kmíeni d-démm, u d-démm snin wara ;éra Ma’ ;ísmek mífni, u qáttar sa fuq l-g[ólja Li refg[et is-salíb, u llúm hémm g[ádu Biex kull min jitla’ [déjk bil-;rie[i tíeg[u Jimtédd hu wkóll ma;énbek fuq salíbu, U minn hemm fúq jistenna l-méwt u l-qáwma, Elfejn sen’ílu, illúm, u elf sen’ó[ra.

Krístu li bdejt tissállab fuq maxtúra, Imké//i fi twelídek, ma[rúb, mhédded, Imfá[[ar u mibg[úd, dal-Milied tíeg[ek Ma jferra[níex [lief b’[afna dmúg[ f’g[ajnéjna.

Imxejtha wá[dek it-triq iebsa kóllha U Ínt u tíela’ l-Gólgota [sibt f’Bétlem, U r;ajt ftakart li t-tnéjn jixxiebhu f’kóllox.

Sa llum ukóll, minn háwn, g[adek tinstéma’ Titníehed f’agunija t’elfejn séna, {áj déjjem u bla klíem, déjjem imsállab.

Matul is-sékli n-nies jg[addu minn tá[tek Jarawk hemm fúq fis-solitúdni tíeg[ek, U kóllha jistennewk tlíssen kelm’ó[ra Biex il-kalvárju t’elfejn sena jg[áddi, U jg[áddi kull kalvarju t’élf sen’ó[ra. }ammejtha biss g[alík din it-tmien kélma.

Int skítt g[al déjjem, i]da s-skíet jitkéllem.

Ikun dak li trid Ínt. F’idéjk tintré[a Muléj, dir-rú[, li to[lom bíss bit-Tábor, U ’l Bétlem taraha mbíeg[da mill-Kalvárju.

Dir-rú[, Muléj, tistenna li l-imsíemer Jinqálg[u, u s-salib ji]]árma u jásal It-tíelet júm tad-dáwl li jbiddel kóllox.

Int tírkeb fuq i]-]míen u s-sekli jg[áddu Minn ta[t g[ajnéjk. Int tibqa’ ;díd b[al déjjem, U xórta t-tliet imsiemer hémm [alléjthom, Iqattru d-démm biex din il-fidwa tkómpli.

G[áliex ma taqlag[hómx war’elfejn séna^ Imbíerek mela tkún f’din l-g[a]la tíeg[ek, Muléj li d[alt fl-Istórja biex biddíltha.

Jien g[andi l-g[átx, u tkún ir-ríeda tíeg[ek.

Kóllox mitmúm, u f’ídek ner[i rú[i.

Minn mindu skítt kull kélma tíeg[ek tídwi Biex tí;bor fiha s-séns li jfisser kóllox, Elfejn sen’ílu, illúm, u élf sen’ó[ra.

OLIVER FRIGGIERI

jkun armat e]att kif kien [are; f’pellegrina;; fissena 2000.

Din il-wirja tinkludi wkoll /enaklu life-size armat f’kamra li tkompli dda[[alna fl-atmosfera u fil-;abra li joffru dawn iljiem qaddisa. Il-wirja se tkun miftu[a kuljum sal:img[a l-Kbira fil-ma[]en, 161, Triq id-Dejqa, il-Belt Valletta.

Il-Wirja :rajjet ilFidwa qed titella’ g[all-14il sena konsekuttiva. Ilwirja din is-sena qed tittella’ fil-Ber;a tal-Italja li tinsab fi Triq il-Merkanti, il-Belt Valletta.

Din il-wirja qed tittella’ bilkollaborazzjoni talAwtorità Maltija g[atTuri]mu.

Il-wirja tibqa’ miftu[a sat-Tnejn 1 ta’ April.

Il-wirja tinkludi sett vari xog[ol ta’ Salvu Bonello.

Dan hu sett ta’ tnax-il vara xog[ol fit-tafal. Fil-wirja wie[ed isib ukoll xi o;;etti sagri kollha konnessi malmewt ta’ Sidna :esù Kristu.

Waqt din il-wirja se jsir ;bir b’ risq Puttinu Cares.

Il-wirja tifta[ mid-9am sas6pm matul il-;img[a, isSibtijiet mid-9am sas-6pm, il-{dud mid-9am sas-1pm.

Birkirkara Wirja artistika tal-A[[ar ?ena fil-Ka]in G[aqda Mu]ikali Sant’Elena Birkirkara li tibqa’ miftu[a sat-30 ta’ Marzu. {inijiet tal-ftu[: Kuljum mill-5pm sal-10pm {add il-Palm: mid-9am sa 12pm u mill-5pm sal-10pm {amis ix-Xirka: mill-5pm sa 12am Il-:img[a l-Kbira: mid-9am sa 12pm u mill-5pm sal-10pm Sibt il-G[id: mid-9am sa 12pm.

Matul dawn il-;ranet jinbieg[u [elu u kware]imal.

Bir]ebbu;a Is-So/jetà Filarmonika San Pietru Banda Bir]ebbu;a qed torganizza wirja ta’ Sepulkru matul il-:img[a Mqaddsa, biswit il-ka]in.

Il-ftu[ uffi/jali jsir illum fl10.30am.

Mit-Tnejn 25 sal-Erbg[a 27 ta’ Marzu: 5.30pm - 8pm Il-{amis 28 ta’ Marzu ({amis ix-Xirka): 5.30pm 11pm Il-:img[a 29 ta’ Marzu (il:img[a l-Kbira): 9am - 12pm

Attivitajiet Randan 19

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Il-{amrun

Fil-jiem tal-:img[a Mqaddsa, is-sottokummissjoni :img[a Mqaddsa se torganizza ?enaklu {aj u Wirja Sagra fi/-?entru Parrokkjali Immakulata Kun/izzjoni fil{amrun.

L-ewwel rappre]entazzjoni ta/-?entru {aj se ssir illum 24 ta’ Marzu, fl-10.30am.

Rappre]entazzjoni o[ra se ssir f’{amis ix-Xirka, fid-29 ta’ Marzu, fid-9pm, filwaqt li l-a[[ar rappre]entazzjonijiet se jkunu dawk tal-:img[a lKbira li se jintwerew fid9:15am, fl-10:30am u fl11:45am.

Id-d[ul g[al din l-attività hu b’xejn u wie[ed se jkun

jista’ jattendi g[all-wirja ta’ o;;etti sagri relatati mal:img[a Mqaddsa, li se tkun miftu[a wkoll fl-istess knisja sad-29 ta’ Marzu.

Wie[ed jista’ jid[ol filpa;na uffi/jali ta’ Facebook

www.facebook.com#cenaklu hajhamrun biex jikseb iktar

informazzjoni u ritratti antiki ta’ din l-attività.

Is-Si;;iewi

Wirja ta’ vari tal-:img[a Mqaddsa f’minjatura ta’ kappella, xog[ol tal-mibki Sammy Calleja. L-organizzaturi huma Noel u Spiridione Vella.

Il-wirja se tittella’ f’Dar Ommna Maria, Pjazza San Nikola, is-Si;;iewi (fa//ata talKazin Banda San Nikola).

Il-wirja tibqa’ miftu[a sal:img[a 29 ta’ Marzu. {inijiet tal-ftu[: Fost il-;img[a mill-5pm sat8pm. Is-Sibt mill-5pm sat-8pm. {add il-Palm mid-9am sa 12pm u mill-5pm sat-8pm. {amis ix-Xirka mill-5pm sa 12am.

Fil-:img[a l-Kbira mid-9am sa 12pm.

{al Qormi

In-Naxxar Il-wirja, li g[andha t-tema ta’ Flafrum, tinsab f’29 Triq Korfù, Sg[ajtar, in-Naxxar. F’din il-wirja organizzata minn Joe Gerada fuq skala ta’ qies e]att insibu [afna xog[ol ta’ snajja’ antiki Maltin li rari g[adek issib min ja[dimhom, b[al, interzjar, skultura rqiqa u dettaljata, induratura, gandlieri tal-ferrobattuto, ar;enterija, rakkmu bid-deheb u [afna aktar xog[ol tal-idejn.

L-aktar [a;a li ti;bed l-g[ajn hi x-xog[ol tal-injam li tinvolvi. Dan il-mudell ta’ knisja hu armat fuq mejda kbira li fiha [dax-il metru tul, b’sitt metri wisa’ biex tag[milha a//essibbli biex wie[ed jid[ol idur fiha.

Il-wirja se tibqa’ miftu[a sat-30 ta’ Marzu. {inijiet tal-ftu[: Fost il-:img[a mis-7pm sal-10pm.

Fil-festi, is-Sibtijiet, l-{dud, f’{amis ix-Xirka u fil-:img[a l-Kbira tifta[ mill-10am sa 12pm u mis-7pm sal-11pm.

Dawk li jorganizzaw [ar;iet ta’ gruppi huma mitluba jikkuntattjaw lill-esibitur fuq 79594411 u jallokalhom [in g[alihom.

Aktar informazzjoni u ritratti jistg[u jinkisbu mill-pa;na ta’ Facebook: Mudell ta’ Knisja Joe Gerada.

Wirja tal-Passjoni ‘Minn :erusalemm sal-Kalvarju’, imtellg[a fil-Ka]in tal-Banda Anici. F’din il-wirja b’differenza wie[ed ikun jista’ jara l-belt ta’ :erusalemm bix-xeni kollha talPassjoni ta’ Sidna :esù Kristu li sa[ansitra tibda mi/-/anfira fitTempju sad-Difna.

F’din il-wirja tara ’l fuq minn 500 persuna;;, kollha ma[dumin bl-idejn millMembru Onorarju tal-G[aqda Alfred Mangion. Minbarra lpersuna;;i fiha bini identiku g[al kif kienet il-belt ta’ :erusalemm fi ]mien Sidna :esù Kristu. {inijiet tal-ftu[: Il-{add 24 ta’ Marzu: Mid9am sa 12.pm u mill-4.30pm sat-8.30pm.

Mit-Tnejn 25 sal-Erbg[a 27 ta’ Marzu: Mill-4.30pm sad-9pm. {amis ix-Xirka: Mid-9am sas-1pm u mill-4.30pm sal11.30pm.

Fil-:img[a l-Kbira: Mit8.30am sas-1pm u mill-4pm sat8.30pm.

{al Lija Din is-sena f’{al Lija, fil-Knisja l-Qadima tas-Salvatur, se ter;a’ ssir il-wirja tal-Mejda tal-Appostli skont ir-rit talLhud. Din hi t-tlieta u erbg[in darba konsekuttiva li qieg[da ssir.

Din il-wirja hi l-ewwel wa[da tax-xorta tag[ha li saret, u ma tilfet xejn mill-karatteristi/i ori;inali tag[ha.

Id-d[ul, li jkun b’xejn, isir bejn wie[ed u ie[or kull [mistax-il minuta u jkun hemm kummentarju biex jispjega dak li wie[ed ikun qed jara. Kull min jid[ol hu mitlub li jibqa’ ;ewwa sakemm jispi//a l-kummentarju biex ma jtellifx lill-o[rajn. Il-kummentarju jkun kemm bil-Malti kif ukoll bl-Ingli].

Il-[inijiet tal-wiri jkunu kif jidhru hawn ta[t: L-Erbg[a 27 ta’ Marzu: Fis-7.30pm ikun hemm il-ftu[ u t-tberik ta/-?ena li g[alihom hu mistieden kul[add. Dawn ikunu velja ta’ talb, bil-kant ta’ innijiet, qari mill-Bibbja u talb spontanju. Fla[[ar jitqassmu [ob] u nbid lil dawk pre]enti b’tifkira ta’ dak li ;ara realment tant ]mien ilu. {amis ix-Xirka, 28 ta’ Marzu: mit-8.30pm sal-10.30pm.

Il-:img[a l-Kbira, 29 ta’ Marzu: mid-9am san-12.30pm.

La Semana Santa de Espana fl-Imqabba Is-Sezzjoni }g[a]ag[ Santa Marija tal-Imqabba matul il;ranet tal-:img[a Mqaddsa se ter;a’ tippre]enta, g[asseba’ sena konsekuttiva, ilwirja unika g[al pajji]na, ‘La Semana Santa de Espana.’

F’g[eluq l-20 sena mittwaqqif tas-Sezzjoni }g[a]ag[ Santa Marija, se naraw ]ieda konsiderevoli flammont ta’ vari u o;;etti o[ra relatati, u g[alhekk din se tkun imqassma fi tliet swali kbar u komplessi li s-So/jetà Santa Marija g[andha fis-sede tag[ha. Il-wirja tiffoka fuq il:img[a Mqaddsa fi Spanja jew kif inhi mag[rufa a[jar La Semana Santa, b’enfasi partikulari fuq ir-re;jun ta’ Andalucia, spe/jalment fuq ilbliet ta’ Sevilla u Malaga.

Din il-wirja tikkonsisti f’vari ]g[ar repliki ta’ dawk li naraw fil-bliet Spanjoli.

Wie[ed isemmi l-‘A[[ar ?ena’, ‘il-Marbut’ u ‘l-Irxoxt’ fost o[rajn. Tispikka fuq ilvari kolla dik tal-‘Maccarena’ mag[rufa a[jar b[ala r-Re;ina ta’ Sevilla, li tirrappre]enta lid-Duluri. Din l-istatwa narawha ta[t baldakkin dettaljat mag[mul minn drapp fin irrakkmat, u b’mant twil li sa[ansitra jg[atti anke lirreffieg[a li jkun hemm fuq wara.

Fil-wirja ‘La Semana Santa de Espana’, fl-Imqabba, wie[ed isib ukoll numru kbir ta’ ritratti tal-pur/issjonijiet li jsiru fi Spanja, kif ukoll xi pitturi u anke xi lbies li jintu]a waqt dawn il-

pur/issjonijiet, xog[ol kwa]i kollu kemm hu mag[mul minn artista Mqabbija.

Fil-wirja wie[ed isib ukoll features awdjo-vi]ivi li jinkludu filmati u dokumentarji dwar is-Semana Santa fi Spanja. Dawn iservu biex wie[ed jifhem u japprezza aktar ittradizzjonijiet Spanjoli.

Il-vari huma ma[dumin kompletament hawn Malta proprju minn persuni partitarji tal-istess Ka]in tal-Banda: Michael Chetchuti, Leonard u Nathalie Azzoppardi, flimkien ma’ membri mis- Sezzjoni }g[a]ag[ Santa Marija.

Il-wirja tibqa’ miftu[a sal31 ta’ Marzu.

Matul il-;img[a tifta[ bejn il-5.30pm u d-9.30pm.

{add il-Palm, bejn l-10am u n-12.30pm u mill-5.30pm sad- 9.30pm. {amis ix-Xirka, bejn il-5pm u 12am u fil-:img[a l-Kbira bejn id-9am u s-1pm u mill5.30pm sad-9.30pm.

Fl-G[id il-Kbir tifta[ bejn

id-9am u 12pm u bejn il5.30pm u t-8pm.

G[al aktar informazzjoni wie[ed g[andu j]ur is-sit elettroniku www.santamarija.com jew ilpa;na uffi/jali tas-So/jetà fuq Facebook.

20

Televi]joni

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 Kollox ma’ Kollox • 09.30 {in g[al Kollox (r) • 11.00 Belle Donne • 12.30 Teleshopping • 13.00 Bejnietna • 15.00 Sibt Kuntatt • 18.00 Teleshopping • 18.30 Arkivji tan-Nies • 19:45 - News Point • 21.00 }vintura (drama) • 22.00 Il-Prin/ipal (drama).

Iris

melita 176

12.45 Sorvegliato speciale. Film ’89 • 14.50 Frost#Nixon - Il duello Film 2008 • 16.45 Excalibur Film ’81 • 19.25 Main con uno sconosciuto Film ’95 • 21.00 Hollywoodland Film 2006 • 23.15 False verità Film 2005 • 01.10 Frost#Nixon - Il duello Film 2008.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

07.15 3rd & Bird • 07.25 Fimbles • 07.45 Jackanory Junior • 08.00 Tellytales • 08.10 Tweenies • 08.30 Bobinogs • 08.40 The Weakest Link • 09.25 One Foot in the Grave • 09.55 Keeping up Appearances • 10.25 Gavin and Stacey • 10.55 The Old Guys • 11.25 Dad’s Army • 11.55 Lead Balloon • 12.25 Katy Brand’s Big Ass Show • 12.50 The Weakest Link • 13.35 One Foot in the Grave • 14.05 Great Expectations • 14.55 Doctors • 17.25 Keeping up Appearances • 17.55 Gavin and Stacey • 18.25 All the Small Things • 19.15 32 Brinkburn Street • 20.00 Fawlty Towers • 20.30 Little Britain • 21.00 Outcasts • 21.50 Waking the Dead • 22.40 Lennon Naked.

TCM

melita 312, GO Plus 702

07.40 K-9000. Film ’91 (15) • 09.15 A Star for Two. Film ’91 • 10.50 Vigilante Force. Film ’76 (X) • 12.20 Eddie and the Cruisers II: Eddie Lives! Film ’89 (PG) • 14.00 MGM’s Big Screen • 14.15 What Did You Do in the War, Daddy? Film ’66 (A) • 16.10 Where Angels Fear to Tread. Film ’91 (PG) • 18.00 Witness to the Mob. Film ’98 (15) • 20.00 Joseph Andrews. Film ’77 (AA) • 21.40 Coming Home. Film ’78 (18) • 23.45 Eye of the Needle. Film ’81 (AA).

Discovery Channel

melita 400, GO Plus 501

07.15 Motor City Motors: Festevil • 08.10 Mythbusters: Cold Feet • 09.05 Destroyed in Seconds • 09.55 Extreme Engineering: Millau Viaduct • 10.50 American Guns: Cannon Balls # Dream Ruger • 11.40 Finding Bigfoot: Canadian Bigfoot, Eh? • 12.35 Auction Kings: Civil War Iron Knuckles • 13.05 Auction Kings: Fortune Teller Scale • 13.30 Dealers • 14.25 Gold Rush: Virgin Ground • 15.20 Gold Divers: Under the Ice: Fractures on the Mend • 16.15 Jesse James Outlaw Garage • 17.10 Ultimate Survival: Bear’s Ultimate Survival Guide Special • 18.05 Man, Woman, Wild: Utah • 19.00 How It’s Made • 20.00 Man, Woman, Wild: Lost at Sea • 21.00 Ultimate Survival: Iceland Fire and Ice • 22.00 Dual Survival: Caminho Das Aguas • 23.00 Aircrash Confidential: Poor Maintenance.

Melita More

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Private Practice • 12.30 Glee • 13.15 Whitney • 19.15 How I Met Your Mother • 19.40 2 Broke Girls • 20.05 Whitney • 20.30 Dallas • 21.15 SMASH • 22.00 VEEP • 22.30 Suits • 23.15 Person of Interest • 00.00 The Mentalist • 00.45 Alcatraz • 01.30 30 Rock.

Biography Channel

melita 411

06.30 Storage Wars: Fire In the Hole • 10.00 Braxton Family Values: Dog of a Birthday Party • 11.00 Braxton Family Values: To Play or Not to Playboy • 12.00 Braxton Family Values: You Can’t Go Home Again • 13.00 Braxton Family Values: Dog of a Birthday Party • 14.00 Braxton Family Values: To Play or Not to Playboy • 15.00 Braxton Family Values: You Can’t Go Home Again • 16.00 The Locator: Truth About Dad • 16.30 The Locator: A Mother’s Secret • 17.30 The Locator: My Two Dad’s • 18.00 The Locator: Righting A Wrong • 18.30 The Locator: A Daughter’s Two Dads • 19.00 The Locator: Childhood Pursuit • 19.30 The Locator: A Life Comes Full Circle • 20.00 Curse of the Mermaid • 21.00 Dance Moms: The Competition Begins • 22.00 Dance Moms: Wildly Inappropriate • 23.00 Duck Dynasty: Duck No We Won’t Go • 23.30 Duck Dynasty: Spring Pong: Cleaning.

Eurosport

melita 600, GO Plus 801

08.30 ISU WC Speed Skating • 09.30 FIS WC Nordic Ski Jumping • 09.45 FIS WC Nordic Ski Jumping: Planica, Slovenia: HS 215 (live) • 11.45 FIS WC Nordic Skiing • 12.15 FIS WC Nordic Skiing: Falun, Sweden: Women’s 10km Free Technique (live) • 13.15 FIS WC Nordic Skiing • 13.30 FIS WC Nordic Skiing: Falun, Sweden: Men’s 15km Free Technique (live) • 14.45 UCI Europe Tour Cycling: Critérium International, Day 2 (live) • 16.00 UCI World Tour Cycling: Tour of Catalunya: Stage 7 (live) • 17.00 FIA World Touring Championships: Race of Italy, Monza: Round 1, Race 2 (live) • 18.00 World Women’s Championship Curling • 19.30 FIS WC Nordic Ski Jumping • 20.30 Boxing • 22.15 Motorsports Weekend • 22.30 FIS WC Nordic Skiing.

Eurosport 2

melita 102, GO Plus 102

07.00 08.30 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15.05 16.15 17.00 18.00 18.10 18.40 19.45 20.30 21.30 21.35 23.15

NET News Mieg[ek (r) Telebejg[ U/u[ Telebejg[ L-Istampa Kollha (r) NET News Newsroom (r) NET News Simpati/i (r) Trott u Galopp Sport Extra NET News Flusek (r) NetWorks NET News, NET Sports, NET Meteo Replay NET News (ikompli) Replay NET News.

melita 310, GO Plus 701

08.00 Our Vines Have Tender Grapes. Film ’45 (U) • 09.45 Seven Days in May. Film ’64 (U) • 11.40 The Roaring Twenties. Film ’39 (PG) • 13.40 Somebody up There Likes Me. Film ’56 (A) • 16.00 3 Godfathers. Film ’48 (A) • 17.45 The Scapegoat. Film ’59 (A) • 19.25 Rich, Young and Pretty.

Film ’51 (U) • 21.00 Our Mother’s House. Film ’67 (AA) • 22.45 Speedway. Film ’68 (U).

MGM Movies

NET Television

melita 601, GO Plus 802

07.00 WC, World Tour • 08.00 FIA European Championship Rally • 08.30 UCI World Tour Cycling • 10.00 WC, World Tour • 11.00 FIS Freestyle WC Skiing: Sierra Nevada, Spain: Ski-Cross (live) • 12.00 FIS WC Nordic Ski Jumping • 13.30 FIA World Touring Championships • 14.00 Auto GP Motor Racing: World Series, Monza: Round 1, Race 2 (live) • 15.00 FIA World Touring Championships: Race of Italy, Monza: Round 1, Race 1 (live) • 16.00 FIS WC Nordic Skiing • 16.30 FIS WC Nordic Skiing • 17.00 FIS WC Nordic Ski Jumping • 18.00 Boxing • 20.00 WC, World Tour • 21.00 Agipi Masters Billiards: Final (live) • 23.00 EHF Men’s Champions League Handball.

TVM 07.00 08.00 08.20 08.50 09.40 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 16.40 17.10 18.00 18.10 18.50 19.00 20.00 20.45 23.15 23.40

melita 101, GO Plus 101

L-G[odwa t-Tajba Madwarna Storjografija Nisa Straordinarji Pjaneta Dinosawri Malta u Lil Hinn Minnha A[barijiet {add G[alik A[barijiet (ikompli) {add G[alik Teleshopping A[barijiet Teleshopping Gadgets (r) Mixage (r) A[barijiet Venere (r) Madwarna Pjaneta Dinosawri A[barijiet American Idol A[barijiet fil-Qosor Malta u Lil Hinn Minnha (r).

TVM 2 07.00 08.20 08.50 09.00 09.45 10.30 11.20 12.10 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 15.30 16.00 16.50 18.00 19.30 19.40

20.10 20.25 20.30 21.00 23.00

melita 104, GO Plus 104

News G[awdex illum Kelma l-{ajja Quddiesa. Live Sensilhena Lenti Nisa Straordinarji Beast Legends Ruggers GFA Roundup Starboard Ti;rijiet Biss 3 Pointer Paqpaq Mixage Luxdesign Malta u lil Hinn Minnha A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ Il-{arsa ta’ Ru]ann (il-XI-il ep.)

Dokumentarji A[barijiet bl-Ingli] Madwarna Kontrattakk Storjografija.

ONE 07.45 08.30 09.00 09.30 11.10 11.25 11.50 12.30 13.30 13.40 14.30 17.10 17.30 17.40 19.30 20.15 23.15

melita 103, GO Plus 103

Looks (r) ONE News {ajja (r) Aroma Kitchen (r) Teleshopping Ieqaf 20 minuta (r) Pink Panther (r) Teleshopping ONE News Ir-Rangers (Omnibus) Bla A;enda (r) Teleshopping ONE News L-Argument ONE News Arani Issa ONE News.

MENA SUVARI f’xena mill-film Kanadi] tal-2011 FUGA DAL PASSATO (Raidue, 16.45). L-isem ori;inali ta’ dan il-film hu ‘No Surrender’. Hi tkun kittieba li t[e;;e; lin-nisa li jkunu qed ibatu minn vjolenza domestika biex ma jibqg[ux siekta.

Raiuno melita 150 GO Plus 201

06.30 Unomattina in famiglia 09.25 Benedizione delle Palme Santa messa celebrata da Papa Francesco 12.25 Linea verde 13.30 Tg 1 telegiornale 14.00 Pole Position 14.10 GP F1 Malasja 16.10 Pole Position 16.30 Tg 1 telegiornale 16.35 Domenica in 18.50 L’eredità 20.00 Tg 1 20.35 Tg Sport 20.40 Affari tuoi 21.30 Un medico in famiglia 8 23.35 Speciale Tg 1 00.40 Tg 1 notte 01.05 Applausi.

Raidue 06.30 10.10 10.50 11.30 13.00 13.30 13.45 15.15 16.45 18.10 19.35 20.30 21.05 21.50 22.40 23.40 01.00 01.20 02.00

melita 151, GO Plus 202

Real School Ragazzi c’è voyager A come Avventura Mezzogiorno in famiglia Tg 2 giorno Tg 2 motori Sul filo del pericolo. Film 2010 Il gioco dell’inganno. Film 2010 Fuga dal passato. Film 2011 90˚ minuto Il Comissario Rex. TF Tg 2 notizie NCIS. TF Elementary. TF NYC 22 La domenica sportiva Tg 2 notizie Sorgente di vita Survivors. TF.

Raitre melita 11#152, GO Plus 203

07.00 Il ladro della Gioconda.

Film ’66 08.45 Tgr specile ambiente Italia giornata fai 10.45 Tgr Estovest 11.05 Tgr Mediterraneo 11.30 Tgr Regioneuropa 12.00 Tg 3 12.25 Telecamere salute 12.55 Rai Educational 13.25 Passepartout 14.00 Tg regione 14.15 Tg 3 14.30 In 1.2 ora 15.05 Alla falde del Kilimangiaro 16.00 Per un pugno di libri 19.00 Tg 3 19.30 Tg regione

20.00 20.10 21.30 23.25 23.35 23.40 00.45 00.55 01.45

Blob Che tempo che fa Presa diretta Tg 3 Tg regione Gazebo Tg 3 Telecamere Fuori orario.

Canale 5 08.00 08.50 09.40 10.00 11.55 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.40 21.30

melita 16#154, GO Plus 205

Tg 5 mattina Le frontiere dello spirito Tgcom South Pacific Melaverde Tg 5 L’arca di Noè Domenica live The Money Drop Tg 5 Striscia la notizia Karol un uomo diventato papa 00.55 Tg 5 notte 01.30 Striscia la notizia

Rete 4 07,05 07.55 09.00 10.00 11.00 11.30 12.00 13.05 14.00 14.40 15.15 18.55 19.35 21.30

melita 14#153, GO Plus 206

Tg 4 night news Vita da strega BBC Knowledge Santa Messa Le storie di viaggio a...

Tg 4 Pianeta mare Donnavventura Tg 4 Ieri e oggi in tv speciale Piccolo mondo antico Tg4 Telegiornale Il comandante Florent Die Hard - Vivere o morire. Film 2007 00.20 Trappola criminale. Film 2000.

Italia 1 melita 20#155, GO Plus 204

07.00 I’m the Band. Sitcom 07.50 Cartoons 10.35 Due gemelle a Roma.

Film 2002 12.25 Studio aperto 13.00 Sport Mediaset 14.00 La famiglia del Professore Matto. Film 2000 16.05 Bowfinger. Film ’99 18.05 La vita secondo Jim. Sitcom 18.30 Studio aperto 19.00 Così fan tutte. Sitcom 19.10 2 cavalieri a Londra. Film 2002 21.25 Le iene show 00.35 2 Broke Girls. TF 01.30 Californication 02.00 - Sport Mediaset.

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Televi]joni#Radju

HOLLYWOODLAND (Iris 21.00) - Ben Affleck u Diane Lane (it-tnejn firritratt fuq il-lemin), huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film drammatiku Amerikan tal-2006. Il-film hu dwar investigazzjoni li ssir wara li jmut l-attur George Reeves. G[al dan l-attur g[ex realment, listorja hi wa[da ma[luqa.

radju Radio 101

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.30 Mar/i u Bandalori - Joe Chetcuti • 09.30 Focus 101 • 11.00 Mu]ika bla kumment • 12.30 Skor • 18.30 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante Joe Fenech • 22.30 Italomix - Michael Treeby • 24.00 Rajt Malta Tinbidel.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 12.00 u 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

U?U{

It-tbatija... ta’ :esu u tag[na NET Television 11.00 Is-su;;ett mag[]ul g[ad-diskussjoni mill-pre]entatri/i Massimiliana De Martino g[al-lum se tkun it-tbatija.

Patri Marcello Ghirlando OFM jitkellem dwar it-tbatija ta’ :esù Kristu.

U a[na, in-nies li qed ng[ixu fis-seklu 21, kif g[andna nirrea;ixxu g[at-tbatija?

Kif g[andna nsarrfu t-tbatija tag[hna?

Minbarra numru ta’ ]g[a]ag[ flistudio biex jiddiskutu dan is-su;;ett, ikun hemm ukoll numru ta’ features b’rabta mas-su;;ett.

NetWorks (NET Television 18.40) - Il-programm tal-lum se jiddiskuti l-lingwa Maltija. Titteggja... tixxerja... tikklikkja... teddja... tippowstja... tenfrendja... tippowkja... Dan Malti, jew ta[wid^ I]-]g[a]ag[ x’ja[sbu dwar il-lingwa Maltija^ Xi sfidi qed tiffa//ja l-lingwa Maltija^ Il-programm hu ppre]entat minn Mark Azzopardi u g[andu produzzjoni tal-pre]entatur innifsu u ta’ Jerome Caruana Cilia.

DIE HARD - VIVERE O MORIRE (IRete 4 21.30) - In[adem fl-2007, dan hu r-raba’ film mis-sensiela li j;ibu l-isem ta’ Die Hard.

Grupp ta’ terroristi li ju]aw il-kompjuter b[ala arma jheddu li se jimblukkaw is-sistema tad-difi]a tal-Istati Uniti. Persuna tkun inkarigata biex ma t[allihomx jag[mlu dan. Fost l-atturi Justin Long u Bruce Willis, li jidhru fir-ritratt.

Radju Malta

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.20 Jum :did • 07.50 Avvi]i ta’ Mwiet • 08.00 Quddies • 09.00 TVAM • 10.30 Nis;a • 11.00 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Music Express • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 Lino’s Weekender • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Maltin Biss • 22.05 Erre Be • 23.30 Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.33 Ru]arju • 24.00 Classic Hits.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

06.05 ONE Breakfast • 08.00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem • 08.15 ONE Club • 08.50 Mill-:urnali • 10.30 Pajji] li jixraq lil Uliedna • 14.00 Il-{add fuq ONE • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.45 Memorji u Nostal;ija • 22.00 Stetoskopju • 00.00 Music Box. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45.

06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.05 F’Min qed Ta[seb? • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.15 Mill-Kotba li Wasslulna • 13.05 Il-Qanpiena l-O[ra (r) • 14.05 Fil-:nien • 15.05 Intietef • 15.30 Sunday Drive • 19.00 Fi {dan il-Mulej • 19.05 Ru]arju • 19.25 L-G[a]la Tieg[i u Tieg[ek • 21.00 }erniq it-Tama • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek!

A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00.

BBC: 10.00, 14.00, 16.00.

06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine.

A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

Radju Marija

102.3 FM

09.00 Il-Balomba • 09.30 Djalogu fil-Kon/ilju • 10.00 Verdi - g[ejun ta’ mu]ika • 11.00 Classic FM • 12.00 Laudate Dominum • 14.00 BBC World Service.

TRAPPOLA CRIMINALE

Jer;a’ jinqabad fin-nassa vizzju]a Rete 4 00.20

21

I]-]ag[]ug[ Rudy Duncan (Ben Affleck, fir-ritratt xellug flimkien ma’ Charlize Theron), ikun g[adu kif [are; mill-[abs. Ikollu relazzjoni ma’ tfajla li di;à kienet tikkorrispondi mieg[u meta kien g[adu maqful.

Kollox ikun miexi [arir f’[ajtu, sakemm [u t-tfajla jinvolvih f’serqa bl-armi...

07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special.

07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus mill-Vatikan u Ru]arju • 12.30 Ru]arju tal-Erwie[ • 13.00 Mill-G]ira tat-3 G[oljiet • 13.30 Mid-Djarju tal-{ajja • 14.00 Il-{add Kumpanij (jinkludi 15.00 Kurunella {niena Divina) • 20.00 Klassi/i u Sagri • 21.00 Magazine • 23.00 {olqa mal-Maltin ta’ Barra • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

Smash Radio

104.6 FM

Calypso Radio

101.8 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music.

06.00 Calypso Breakfast - Mario Fenech • 10.00 Dak Kien }mien John Mallia • 13.00 Goldlen Mix - Louis Fenech • 126.00 Mal-Melodija Maltija - Sephora Zammit • 19.00 Let’s Go - Charmaine Vella • 22.00 Night Shift - Chris Aquilina.

22

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Lokali

Xahrejn ta’ ti;did g[all-PN minn pa;na 1

Kien hemm ukoll ilkwistjoni tal-ka//a u l-insib u l-bilan/ bejn l-ambjent u li]vilupp. Ir-riforma tal-MEPA u tat-trasport pubbliku ma tawx ir-ri]ultati li kienu qed jistennew in-nies, u dan ukoll wassal g[al /ertu tgergir.

Lawrence Gonzi fakkar li lPN kien ilu 15-il sena filGvern u jekk wie[ed inaqqas it-22 xahar ta’ Gvern Laburista, il-PN serva filgvern g[al kwa]i 25 sena.

Dan wassal biex [afna nies [assew li kien wasal i]-]mien li jibdlu n-nies fit-tmexxija tal-pajji] u [afna g[a]lu li jkun hemm tmexxija ;dida.

G[alhekk, hemm [afna fatturi differenti, inklu]a lissue tad-dawl u tal-ilma, li kienet dejjem fuq quddiem flist[arri; li g[amel il-PN, g[aliex din il-[a;a kienet tippreokkupa lin-nies. U w[ud min-nies ma rabtux ilkontijiet tad-dawl u l-ilma mal-prezz internazzjonali ta]]ejt.

Meta tkellem dwar il-laqg[a tal-Kumitat E]ekuttiv ta’ nhar il-{amis li g[adda, Lawrence Gonzi semma li n[atret Kummissjoni biex tag[mel anali]i tar-ri]ultat elettorali tal-PN fl-a[[ar elezzjoni.

Il-Kummissjoni, li qed titmexxa minn Dr Anne

Fenech, se tanalizza kemm ilkampanja elettorali kif ukoll dak li ;ara matul il-[ames snin li g[addew.

Fakkar li sal-a[[ar ta’ Mejju li ;ej, il-Kummissjoni trid tlesti r-rapport biex sad-9 ta’ :unju li ;ej, meta l-PN ikollu Kap, Vi/i Kap u Segretarju :enerali kif ukoll uffi/jali ;odda, dawn ikollhom l-anali]i tar-ri]ultat elettorali u b’hekk ikunu jistg[u j[arsu ’l quddiem, lejn il-futur, biex ifasslu lpolitika tal-Partit g[as-snin li ;ejjin.

Il-Kap tal-PN qal li fixxahrejn li ;ejjin, il-PN se jg[addi minn pro/ess ta’

ti;did bl-g[a]la ta’ Kap, Vi/i Kap u Segretarju :enerali ;odda. Hu appella biex din lg[a]la tkun taqbel mal-valuri tal-PN, fosthom il-valur talfamilja, tas-solidarjetà u taxxog[ol, imma fl-istess [in ikun miftu[ g[al temi u setturi differenti fis-so/jetà Maltija.

Il-PN g[andu futur sabi[, u minn :unju li ;ej permezz tan-nies ;odda fl-og[la karigi jer;a’ jibda jfassal il-politika li trid til[aq l-ambizzjonijiet tan-nies.

Lawrence Gonzi qal li lGvern immexxi mill-PN [alla pajji] [afna aktar b’sa[[tu ekonomikament, b’rata tajba

ta’ [olqien ta’ impjiegi u b’defi/it baxx.

Fil-[ames snin li ;ejjin hemm b]onn li jin[olqu talinqas 25,000 post tax-xog[ol, u l-PN mill-Oppo]izzjoni jrid jara li jin[olqu dawn limpjiegi u li l-ekonomija ta’ pajji]na tkompli tikber b’rata tajba.

Mira o[ra hi li pajji]na jkompli jikser ir-rekords fitturi]mu li kellna fl-a[[ar erba’ snin. Il-PN irid jara li r-rata tal-qg[ad tibqa’ baxxa u li pajji]na jkompli jattira aktar investiment b’defi/it ikkontrollat.

Il-Gvern se jsib ukoll ilkoperazzjoni tal-Oppo]izzjoni biex dawk li se jitilfu l-impjieg mill-Actavis u mill-Baxter ikunu meg[junin biex jinstabilhom impjieg alternattiv jew billi jin[olqu impjiegi ;odda g[al dawn il[addiema u o[rajn li jistg[u jitilfu l-impjieg.

Lawrence Gonzi qal li sallum g[andu dubji dwar kemm il-Partit Laburista se jwettaq il-politika ta’ Malta Tag[na Lkoll. Lawrence Gonzi qal li kieku [ames snin ilu hu [atar lill-eks Segretarju :enerali talPN, Joe Saliba, f’xi kariga g[olja f’xi entità tal-Gvern, f’pajji]na kien jinqala’ pandemonju.

Issa, il-Partit Laburista qed jippremja lil dawk li [admu fi [danu billi ja[tar nies qrib tieg[u, fosthom il-Kap E]ekuttiv tal-Partit Laburista, li n[atar Kap E]ekuttiv ta’ Transport Malta.

Din, flimkien ma de/i]jonijiet o[rajn – fosthom li negozjant tpo;;a fil-kariga ta’ Kap tas-Segretarjat flUffi//ju tal-Prim Ministru filBer;a ta’ Kastilja – ma jawgurawx tajjeb g[all-futur ta’ pajji]na u jo[loq /erti dubji, l-aktar meta jkun hemm [ru; ta’ tenders tal-Gvern.

Dwar rapporti fil-media li xi Ministri u Segretarji Parlamentari tal-Gvern Laburista g[adhom jipprattikaw il-professjoni tag[hom, Lawrence Gonzi qal li dan hu ksur ta’ etika g[aliex il-Ministri u s-Segretarji Parlamentari m’g[andhomx ikomplu bl-attività privata tag[hom, imma ja[dmu biss fil-qasam e]ekuttiv biex ma jkunx hemm kunflitt ta’ interess.

Lawrence Gonzi qal li fiddisa’ snin li g[addew, meta hu serva lil pajji]na b[ala Prim Ministru u b[ala Kap tal-PN, g[adda minn [afna mumenti sbie[, fosthom is-su//essi fledukazzjoni, fis-sa[[a, fil[olqien tax-xog[ol u fit-tis[i[ tal-valuri tad-demokrazija f’pajji]na.

Lawrence Gonzi temm li lPN g[andu futur sabi[ u qal li fis-snin li ;ejjin kul[add irid jibqa’ jag[ti l-kontribut tieg[u favur l-a[jar ;id ta’ pajji]na.

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Internazzjonali

23

?IPRU

Pro;ress biex il-pajji] jevita l-falliment

Il-Papa Fran;isku waqt il-laqg[a storika li kellu lbiera[ f’Castel Gandolfo mal-prede/essur tieg[u, il-Papa Emeritu Benedittu XVI. Din kienet l-ewwel darba f’tal-anqas 600 sena li qatt saret laqg[a bejn ]ew; Papiet. (Ritratt> Reuters)

IL-VATIKAN

Laqg[a storika f’Castel Gandolfo G[all-ewwel darba sa fejn hu mag[ruf, f’Castel Gandolfo saret laqg[a storika – dik bejn ]ew; Papiet.

Dan, wara li l-Papa Fran;isku mar g[al laqg[a privata mal-prede/essur tieg[u, Benedittu XVI. Il-Papa Emeritu ilu jg[ix f’Castel Gandolfo minn mindu rri]enja, fit-28 ta’ Frar – l-ewwel Papa li g[amel dan f’dawn l-a[[ar 600 sena. Il-Kardinal millAr;entina, Jorge Maria Bergoglio, kien elett biex jil[aq minfloku fit-13 ta’ Marzu.

Quddiem Castel Gandolfo, barra Ruma, ilbiera[ in;abret folla kbira ta’ nies.

Fid-dokumenti tal-Vatikan mhemm imkien imni]]el li qatt kien hemm laqg[a bejn Papa u eks Papa. Dan, peress

li s-soltu wie[ed jil[aq wara li jkun miet il-prede/essur tieg[u. G[alkemm fil-Medju Evu kien hemm perijodi meta kien hemm aktar minn Papa wie[ed min[abba t-tilwim, mhemmx pre/edent fi]]minijiet moderni g[al laqg[a b[al dik tal-biera[.

Minn mindu kien elett, Papa Fran;isku kien mimli tif[ir g[all-prede/essur tieg[u, u wa[da mill-ewwel affarijiet li g[amel hekk kif kien elett Papa kien li /empel lil Benedittu f’Castel Gandolfo.

Benedittu g[alissa se jibqa’ f’Castel Gandolfo sakemm jitlestew xi xog[lijiet filVatikan, fejn qed jinbena appartament g[all-Papa Emeritu.

Illum, imbag[ad, il-Papa

jibda l-perijodu l-aktar importanti g[all-Knisja Kattolika bil-Quddiesa ta’ {add il-Palm fi Pjazza San Pietru, bi t[ejjija g[all-festa tal-G[id.

Wara biss g[axart ijiem fittmun tal-Knisja Kattolika, ilPapa Fran;isku g[amel bidliet ]g[ar imma sinjifikanti fittmexxija tieg[u. L-ilbies tieg[u hu sempli/i, kif ukoll hu l-ewwel Papa millAmerika Latina li qed ipo;;i fuq l-istess livell tal-mistidnin tieg[u minflok fuq tron imqieg[ed fuq pjattaforma.

L-eks Ar/isqof ta’ Buenos Aires ukoll beda jistieden linnies g[all-Quddiesa ta’ filg[odu tieg[u, fosthom il;ardinara u impjegati o[rajn tal-Vatikan.

L-ISTATI UNITI

L-ISTATI UNITI

Meteorita fuq Manhattan Tard il-:img[a filg[axija, partijiet mill-belt ta’ New York kienu mdawlin, hekk kif g[addiet meteorita.

Il-meteorita ntlem[et ukoll fi bliet o[rajn tul il-kosta fil-Lvant tal-Istati Uniti, fosthom Boston u l-kapitali, Washington, u sa[ansitra anki rawha nies f’Ohio.

Ix-xhieda qalu li l-meteorita g[addiet pjuttost fil-baxx u kienet qiesha balla nar. I]da Robert Lunsford, uffi/jal tal-American Meteor Society, qal li spiss, meteoriti jidhru ferm aktar fil-baxx milli fil-fatt ikunu. Hu ]ied li ta’ kuljum ikun

Michael Sarris, il-Ministru tal-Finanzi ?iprijott, qal li kien hemm progress sinjifikanti fit-ta[ditiet bejn l-Unjoni Ewropea u l-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF) bl-iskop li l-pajji] jing[ata l-g[ajnuna finanzjarja li g[andu b]onn biex jevita l-falliment.

Hu qal li ?ipru kien qed jikkunsidra taxxa ta’ 25 filmija fuq aktar minn 100,000 ewro depo]itati flakbar bank tal-pajji]. ?ipru jrid juri kif se jda[[al 5.8 biljun ewro qabel nhar it-Tnejn biex ikun jista’ jing[ata bailout ta’ g[axar biljun ewro.

Il-Parlament g[adu kemm approva li jsir ristrutturar tal-banek talpajji] fost l-affarijiet biex ikun jista’ jing[ata lbailout. I]da matul il-;ranet li g[addew, il-Parlament ?iprijott warrab taxxa fuq ammonti ]g[ar ta’ flus depo]itati fil-banek.

Sarris qal li t-ta[ditiet mal-UE u l-IMF kienu qed ikomplu bla waqfien biex isibu soluzzjoni.

Il-Bank ?entrali Ewropew qal li ?ipru kellu sa nhar it-Tnejn biex jara kif se ji;bor is-somma mitluba, inkella kien se

hemm blat mill-ispazju li jid[ol fl-atmosfera tad-dinja, u fil-ma;;oranza dawn jin[arqu g[al kollox hekk kif jid[lu fl-atmosfera.

Fil-15 ta’ Frar, fuq ir-Russja splodiet meteorita d-daqs ta’ xarabank fuq il-belt ta’ Chelyabinsk, u 1,500 persuna ndarbu, u saret [afna [sara materjali. Dan il-ka] gie kklassifikat b[ala l-uniku wie[ed ta’ dan it-tip.

Il-ka] ta’ Manhattan se[[ wara li fil-;ranet ta’ qabel kien hemm diskussjoni twila filKungress Amerikan dwar il-perikli tal-asterojdi li jolqtu lid-dinja.

Bajda partikulari {anut tal-[elu fi New York, g[all-festi tal-G[id ipprodu/a bajda tal-G[id li fiha kwa]i metru u tiswa 800 ewro. Din kienet ispirata mill-karattri Angry Birds.

Il-bajda hi xog[ol il-[anut Sugar&Plumm, u hi mag[mula kollha kemm hi minn /ukkulata partikulari mill-Vene]wela, mag[rufa b[ala criollo, u ti]en g[axar kilogrammi.

Lamia Jacobs, sidt il[anut, qalet li din kienet xi [a;a ta’ darba u kienet ispirata mill-karattri tallog[ba tal-komputers mag[rufa b[ala Angry Birds.

jitwaqqaf it-trasferiment tal-fondi lill-banek ?iprijotti. Jekk dan isir, ikun ifisser il-falliment tal-banek ?iprijotti u aktarx iwassal biex ilpajji] ikollu jo[ro; mizZona-Ewro. ?ipru issa jrid jara x’mi]uri l-UE lesta ta//etta qabel ma jressaqhom quddiem il-Parlament.

Illum se ssir laqg[a talMinistri tal-Finanzi tazZona-Ewro biex jiddiskutu s-sitwazzjoni ?iprijotta u wara ssir laqg[a talParlament ?iprijott biex ikun de/i] x’se jsir.

Dan, filwaqt li Sarris qed ikollu ta[ditiet mal-uffi/jali mill-IMF, il-Bank ?entrali Ewropew u l-Kummissjoni Ewropea, u mhux esklu], skont kif ji]vol;u laffarijiet, li l-President ?iprijott, Nicos Anastasiades, imur Brussell g[al xi ta[ditiet.

Il-banek f’?ipru ilhom mag[luqin ;img[a biex ikun evitat li n-nies jo[or;u l-flus kollha mill-banek [alli jevitaw it-taxxa.

Issa dawn mistennijin jift[u mill-;did it-Tlieta, imma l-Gvern se jra]]an lammont ta’ flus li jistg[u jin[ar;u mill-banek.

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Collage

25

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

’

’ ;ewwa

F pa;ni ta

26

Kotba ;odda

29 Mu]ika

30

?inema

Wirja Wirja mill-artista mill-artista Bernice Bernice Buhagiar Buhagiar ••Ara Arapa;na pa;na27 27

26 COLLAGE KOTBA

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Tbatija u fara; (J.W. Psaila> ‘FIL-A{{ U L-BA{{ – Poe]iji minn ;ol-Paraxut tat-Tama’. Stampat fil-BCD Printing Ltd., Victoria, G[awdex.

Mitbug[ f’Jannar 2013) Re/ensjoni ta’ Charles Magro

Kieku mhux g[ax hemm nota minn Psaila nnifsu, fil-bidu tal-ktieb, li turi li dawn ilpoe]iji nkitbu matul is-sentejn li g[addew, kont ng[id li lpoeta kien imnebba[ misSena tal-Fidi, imnedija minn Papa Emeritu Benedittu XVI f’Ottubru 2012, u li g[andha ti;i fi tmiemha f’Ottubru ta’ din is-sena.

Ir-ra;uni hi li matul ilpoe]iji kollha jin[ass sentiment qawwi [afna ta’ fidi f’Alla l-Imbierek, u ta’ telqien f’idejn Alla b’sottomissjoni s[i[a g[ar-rieda tieg[u.

Madwar sentejn ilu l-poeta g[adda minn tra;edja li biddlitlu [ajtu g[alkollox: The]]i]a, le[[ fil-bnazzi reg[ditli l-pedamenti [itan sfrondat u soqfa, u taj mahal li bnejna b’g[araqna hi u jien sar bor; ta’ terrapien.

(Ele;ija g[all-Poe]ija)

I]da f’dawn il-poe]iji Psaila jittratta dan il-perjodu xejn feli/i ta’ [ajtu bil-kalma kollha u b’rassenjazzjoni ammirevoli, g[ax il-fidi soda u t-tama qawwija tieg[u g[enuh biex ja//etta dan iddi]astru b[ala tar;a fil-Pjan t’Alla g[alih, fil-mixja li twasslu sa [dejn is-Sid ta’ kollox.

Fis-Salm 23 jing[ad: “Il[atar (il-fidi) u l-g[aslu; (ittama) tieg[ek, huma jwennsuni.” F’dan il-kliem u fi kliem Kristu, li qalilna: “Intom li tinsabu mtaqqlin u m[abbtin ejjew g[andi u Jiena nfarra;kom”, il-poeta jsib ilfara; u l-kura;; biex ikompli g[addej u jiffa//ja wa[du dak li l-[ajja ta’ kuljum tippre]entalu.

B’dan il-mod, il-poe]ija li fiha jisfoga s-sentimenti ta’ niket, ta’ diqa, ta’ solitudni, issir talba ta’ tif[ir ’l Alla, b’radd il-[ajr anki g[allesperjenza ‘kerha’ li g[adda minnha, g[ax i[oss li ressqitu

aktar lejn Alla, il-{allieq u ddestinazzjoni ta’ kull ma[luq.

Meta g[adek kont fil-[in ma fhimtx jien ir-ra;uni tal-;ibda g[al xulxin.

Fil-min;el li [asadna ma nsibx jien ir-ra;uni tal-firda li tg[aqqadna. ’Mma rroddlok [ajr, Mulej, ta]-]ew; misteri.

(Misteri)

Hu naturali li l-poeta ju]a lpoe]ija biex iwassal il-karba tieg[u (l-‘A[[‘) lil Alla, biex dan jag[tih widen u jnissel fih il-fidi u t-tama li jo[or;uh mill-‘Ba[[’ li waqqg[etu fih id-dinja malli n[akem mittrawma tat-tra;edja li g[adda minnha. Dan il-[sieb jorbot ma’ xulxin il-108 poe]iji li huma mi;burin f’dan ir-raba’ volum ta’ Joe Psaila.

‘L-g[afrid’ Il-bniedem, min-natura tieg[u, hu mxekkel minn dak li l-poeta stess filPre]entazzjoni jsejja[ ‘lg[afrid’. Il-poeta jikkwota lil Goethe li jg[id li l-‘g[afrid’

hu ener;ija misterju]a li kul[add i[oss u li ebda filosfu ma jfisser. Din hi l-;ibda interjuri fil-bniedem g[al dak li hu [a]in; g[al dak kollu li jbieg[ed lill-bniedem millveru sens tal-[ajja.

Dan kollu jwassal g[all‘mewt’. Il-bniedem jirba[ il;lieda kontinwa li g[andu ma’ dan l-‘g[afrid’ birri;enerazzjoni tal-[ajja; meta titwieled tarbija, pere]empju.

L-awtur i[oss li jkun reba[ battalja kontra l-‘g[afrid’ meta jara l-pubblikazzjoni tieg[u, il-kreazzjoni tieg[u, fuq l-ixkafef tal-libreriji u f’idejn il-qarrejja. I[ossu reba[ meta jperre/ [sibijietu quddiem il-qarrej biex dan i[oss l-istess sentimenti mnisslin mill-istess esperjenzi li jkun g[adda minnhom l-

awtur. I]da, fl-istess [in, ilpoeta j[oss li ma jistax jirba[ l-a[[ar battalja mal-‘g[afrid’ ming[ajr il-fidi u t-tama, li hu jitlob ’l Alla fil-poe]ija#talba tieg[u.

G[alkemm it-tema ta’ dawn il-poe]iji hi wa[da, l-istil tag[hom ivarja [afna. F’din il-;abra nsibu poe]iji bi stil tradizzjonali li, allura, isegwu r-regoli tal-prosodija; u poe]iji o[rajn bil-vers xjolt, ji;ifieri ma[lul minn dawn irregoli.

Hemm poe]iji ta’ /ertu tul, li jimlew il-pa;na u, kultant, jaqb]u wkoll fil-pa;na li jmiss (E]. ‘Int’). Hemm poe]iji qosra [afna (E]. ‘Il-{ajja’; ‘L-Indirizz Tieg[i’) li f’erba’#[ames versi xorta wa[da jesprimu [sieb s[i[, bil-metafora, il-mu]ikalità u aspetti o[ra me[tie;a li jag[mlu poe]ija.

B[ala g[a]la lessikali lpoeta ju]a, b’mod ;enerali, kliem li nu]aw a[na fit-ta[dit tag[na ta’ kuljum. I]da kultant jitfa’ wkoll kliem barrani malti]izzat li tant jispikka b’mod partikolari fuq fomm i]-]g[a]ag[ tag[na, b[al ‘ti//ekkmejtjani’, ‘kkidnappjah’, u o[rajn millessikolo;ija li tikkaratterizza t-teknolo;ija moderna, b[al ‘imejl, ‘megapixels.’

I]da dawn u kliem o[ra b[alhom huma u]ati f’kuntest li ma jippre]enta ebda diffikultà g[all-qarrej biex jifhem, u m’hemm ebda poe]ija f’din il-;abra li ma twassalx il-messa;; s[i[ u /ar.

Bil-poe]iji tieg[u l-poeta jesprimi [siebu u jg[in lillqarrej jid[ol fil-profondità ta’ dan il-[sieb biex anki hu (ilqarrej) ikun jista’ j[oss leffetti tal-istess esperjenzi li jg[addi minnhom il-poeta.

Il-poeta ju]a l-poe]ija wkoll biex jiddjaloga: l-ewwel nett ma’ Alla; imbag[ad ma’ martu, li g[alkemm m’g[adhiex mieg[u

fi]ikament, jag[mel minn kollox biex ma jaqtax ilkuntatt mag[ha; u fl-a[[ar nett jiddjaloga wkoll malqarrej, u kwa]i jitlob irreazzjonijiet tieg[u g[allmessa;;i li jwassallu.

Il-metafora u]ata b[ala veikolu biex iwassal il-[sieb tieg[u lill-qarrej hi, b’mod ;enerali, mill-qasam agrikolu u kampestri: is-si;ar, il-fjuri, l-g[asafar, e//. Imma kultant jikser ir-‘regola’ u ju]a xi metafora minn xi qasam ie[or tal-[ajja. U l-metafora, dejjem friska u ori;inali, hi wa[da mill-fatturi li jag[tu valur letterarju g[oli lil din il-;abra ta’ poe]iji.

Is-si;ra jien li ]-]abra b’ras iebsa tirre]isti;

(Jien)

Dan ;ismi pjanu hu b’tastiera sewda u bajda

ta’ vizzji u virtujiet.

(Tastiera)

B’din il-;abra ta’ poe]iji liri/i J.W. Psaila feta[ kull lukkett tal-;ewwieni intimu tieg[u, u sar ktieb miftu[ f’idejn il-qarrejja, li jirrendi parte/ipi fis-sentimenti li jittrasmettu l-versi tieg[u.

B[all-volumi tal-poe]iji lo[rajn, li Psaila ppubblika qabel, il-valur letterarju ta’ din il-;abra, Fil-A[[ u lBa[[, hu inestimabbli. Dan ilvolum hu differenti millo[rajn min[abba l-fatt li din il-;abra ta’ poe]iji twasslilna ’l-bniedem batut, fl-ag[ar mumenti ta’ [ajtu.

Imma l-poeta rnexxielu jsaffi din it-tbatija billi ttrasformaha f’lehma g[allarti tieg[u, u fi kliem il-Poeta Nazzjonali Malti Dun Karm, Psaila jwasslilna l-messa;; mimli b’‘tan-niket il-hena’.

Karmenu Mallia ‘l-ewwel drammaturgu tat-teatru esperantista’

“Lil Karmenu Mallia nqisu b[ala l-ewwel drammaturgu tat-teatru esperantista.”

Hekk qal Giulio Turone, wie[ed mill-;urija g[allpremju internazzjoni taddrammi bl-Esperanto, meta kkummenta fuq id-dramm Najbaroj (:irien) miktub f’versi, li bih Karmenu Mallia s-sena li g[addiet reba[ l-

ewwel premju fil-konkors internazzjonali tad-drammi blEsperanto, imniedi millUniversala Esperanto-Asocio.

Din hi silta millevalwazzjoni ta’ Giulio Turone, fuq id-dramm: “Dramm f’versi ta’ kwalità g[olja u sbu[ija li ssa[[rek, lingwistikament korrett u eleganti. Fl-a[[ar g[andna

dramm veru fejn ir-regoli kollha drammati/i huma rispettati. Il-persuna;;i huma karatterizzati tajjeb ferm. Ilfinal ji;bidlek l-attenzjoni u j;ieg[lek timma;ina x-xena ta’ dik il-banketta titgerbeb u dik l-g[ajta ma[nuqa u stramba.

“Il-binja tad-dramm tersaq lejn dik xejksperjana. Il-

messa;; hu wie[ed ta’ /iviltà, pa/i, liberazzjoni u ;ustizzja.

Nifir[u lill-awtur li nqisu b[ala l-ewwel drammaturgu tat-teatru esperantista.”

Fir-ritatt fuq ix-xellug tidher il-qoxra tar-rivista-ktieb ‘Beletra Almanako’, su//ess internazzjonali ta’ presti;ju g[all-awtur Malti Karmenu Mallia.

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

‘Daughter of the Nile’ Wirja mill-artista Bernice Buhagiar Il-wirja tal-arti Daughter of the Nile mill-artista ]ag[]ug[a Bernice Buhagiar, tag[ti [ajja lil stejjer li jafu lori;ini tag[hom minn art ta’ ma;ija u misteru – l-E;ittu.

Art li hi differenti minn o[rajn; li welldet ir-reli;jon, tradizzjonijiet u twemmin tag[ha stess; art mog[nija b’arti u kultura brillanti.

Kif l-isem tal-esebizzjoni stess juri, l-E;ittu kien kunsidrata b[ala r-rigal taxxmara Nil – xmara affaxxinanti u mimlija [ajja.

B[alma wild jiddependi fuq ommu biex jg[ix, hekk jiddependi l-E;ittu fuq ilfawra annwali tax-xmara Nil. Jekk ix-xmara ma tg[arraqx lart, il-poplu E;izzjan kien ibati l-;u[. Bil-bi]a’ kostanti li ta[kimhom il-mewt, lE;izzjani tal-bidu kienu ossessjonati fuq l-Art talMewt u l-mewt innifisha.

Mill-Farg[un u l-Piramidi meravilju]i, il-fertilità taxxmara Nil, Isis– omm l-allat, sa Hathor – it-tfajla talim[abba, Bernice tfakkarna fl-istejjer marbutin malmitolo;ija E;izzjana. L-arti tag[ha hi vja;; espressiv, kulurit, imma;inattiv u vibranti li permezz tieg[u ni;u wi// imb wi// mal-allat meqjuma fl-E;ittu ta’ ]mien il-qedem; kif ukoll ng[ixu lmiti ma;i/i bilkemm mitmusa, li g[addew minn ;enerazzjoni g[al o[ra.

L-artista tag[mel u]u millfigurattiva femminili b[ala metafora g[al dawn il-[rejjef tal-allat, ma;ija u avventura.

Id-duwali]mu ta’ dawl u dlam li jiddomina fil-karattru ta’ Bernice isib l-ekwilibriju tieg[u fl-espressjoni artistika

tag[ha, dik li hi tirreferi g[aliha b[ala ‘esperjenza intima’. Ir-ri]ultat a[[ari hu teneru u qawwi fl-istess [in.

B[alma tistqarr hi stess, g[aliha l-arti hi n-nifs u ddemm ta’ ;ol-vini tag[ha: “larti hi dik ir-realtà li ]]ommni [ajja.”

Aktar minn hekk, l-artista tesprimi ru[ha bil-kitba, fuqiex wie[ed jista’ jirrifletti waqt li qieg[ed fil-pre]enza tal-arti ta’ Bernice. Il-poe]ija tag[ha sservi b[ala vettura ta’ [sieb, li tiggwida ’l-udjenza g[ad-destinazzjoni intenzjonata g[aliha – dik li tirrelata lilha nfisha mal-arti ta’ Bernice.

L-g[an tal-artista g[al min ji;i jara l-pittura tag[ha, hu li jifhem u jg[o]] l-eqdem stejjer fuq wi// id-dinja, li huma eku ta’ ;rajjiet meravilju]i middinja mitlufa tal-E;ittu talqedem. Il-fatt li nifhmu u nsiru nafu fuq in-nies li g[exu qabilna, jg[inna nifhmu lilna nfusna a[jar fil-pre]ent.

A[niex l-istess? Jew le?

Daughter of the Nile se tittella’ f’CapoTavola Restaurant and Art Gallery li jinsab fuq ix-xatt ta’ Wied ilG[ajn, fet[et il-:img[a li g[adda u tibqa’ g[addejja sala[[ar ta’ April. Din il-wirja hi mtellg[a b’kollaborazzjoni ma’ CapoTavola u sponsorjata minn Charts Investment Management Service Ltd, kif ukoll Farsonsdirect.

G[al aktar dettalji rigward il-[inijiet u ;ranet tal-ftu[ ;entilment mitlubin i]]uru ssit tal-artista www.bernicebuhagiar.com jew sibu CapoTavola jew Bernice Buhagiar fuq Facebook.

COLLAGE ARTI 27

COLLAGE MU}IKA 29

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Hard Rock Rising – opportunità g[all-bands Maltin

Il-Hard Rock Internazzjonali g[al darbohra qed jer;a jag[ti opportunità kbira lil mu]i/isti minn madwar id-dinja f’dik li hi edizzjoni o[ra ta’ Hard Rock Rising, battalja bejn ilbands f’taqtig[a mill-aktar e//itanti u interessanti.

Dik il-band li ha tirba[ lpremju l-kbir se to[odha ddoqq f’tour dinji, f’sitt ibliet fosthom fil-Hard Rock Calling festival f’Londra u gigs o[ra fil-Hard Rock Cafè tal-ibliet ta’ Sydney, Tokyo, Hong Kong, Chicago u Honolulu.

Ma’ din il-mawra, il-premju massiv jinkludi r-rekording ta’ album u l-produzzjoni ta’ vidjo mat-tikketta ta’ Hard Rock Records, imwaqqfa sena ilu. Se ting[ata g[otja ta’ flus li]-]ew; bands l-o[ra klassifikati fuq quddiem.

Eluf ta’ bands minn madwar id-dinja qed jaspiraw g[al dan l-unur. In-numru jonqos hekk kif is-selezzjoni tag[]el ilbands g[ar-round li jmiss.

F’Malta, l-avveniment qed jin]amm fil-Hard Rock Cafè f’Baystreet, San :iljan fejn il{amis li g[adda, ing[ata bidu g[al din il-battalja bil-final isir il-{amis, 11 ta’ April bil;urija esperta fl-industrija mu]ikali lokali, Michael Bugeja, Chris Grech, Wayne Camilleri u Colin Fitz jiddiliberaw biex jag[]lu l-

a[jar band li g[andha tirrappre]enta lil Malta filkompetizzjoni globali tal-Hard Rock Rising li trid t[abbatha ma’ 95 band o[ra rebbie[a minn madwar id-dinja.

Imbag[ad ikun imiss ilparte/ipazzjoni tal-ammiraturi minn madwar id-dinja li permezz tal-Facebook jintg[a]lu l-aqwa 25 band minn fost is-96 band rebbie[.

Wara r-rebbie[ ji;i determinat minn panel ta’ ;urija. I]-]ew; bands runner-up se jaqsmu bejniethom 10,000 dollaru Amerikan f’apparat mu]ikali.

F’Malta, qed jie[du sehem il-bands Different Strings, Criminal Kiss, MoJo, Ascendor, Aces Shade, RiSE, Manatapu, The Creepers, u Negative Spaces b’dawn la[[ar tliet bands kienu fixxena fil-;urnata inizjali talbattalja. Hard Rock Rising qed ikun mi;jub bis-sa[[a talparte/ipazzjoni tal-GO b’g[ajnuna wkoll minn Budweiser, Clint-On-One, tilllate.mt.com, Pejxa Music u Manic Magazine b’kollaborzzjoni ma’ BAM Events.

Fl-indirizz tieg[u waqt ilkonferenza tal-a[barijiet li kienet saret fl-14 ta’ dan ixxahar fit-tnedija tal-Hard Rock Rising, Yiannos Michaelides, il-kap e]ekuttiv ta’ GO, qal li

Ira Losco to[ro; album ;did – The Fire Bosta qeg[din jg[idu li dan huwa ir-ritorn ta’ Ira Losco, pero fil-verita hi qatt ma telqet mix-xena tant li f’dawn l-a[[ar sentejn kienet impenjata f’bosta kun/erti barra minn Malta, fosthom, il-Concerto di Natale li xxandar fuq ir-Rai, it-tour ma’ Max Gazze u l-Festival Show li ;ibed udjenza ta’ 30,000 f’Venezja matul is-sajf li g[adda.

Ira Losco da[let fl-istudio f’Mejju tas-sena l-o[ra biex tibda x-xog[ol fuq ir-raba’ album tag[ha ‘The Fire.’ Dan l-album bi 11-il track g[andu mu]ika u kitba ta’ Ira Losco u lproduzzjoni ta’ Howard Keith. Ir-rekording sar f’Jagged House Studios. ’The Fire’ juri l-verstatilità u direzzjoni ;dida ta’ stil ta’ mu]ika g[al din il-kantanta ]ag[]ug[a. It-tnedija ta’ dan l-album sar nhar l-Erbg[a li g[addew waqt ri/eviment f’Villa Bologna, f’H’Attard b’attendenza tajba [afna. Dan kien organizzat min JUGS Malta u Island Caterers.

‘The Fire’ jista jinxtara mill-[wienet tad-diski ewlenin jew inkella jistaw ji;u ordnati minn fuq www.jaggedhouse.com.

G[all-aktar tag[rif ]ur www.iralosco.com. Fil-;img[at li ;ejjin se nag[ti [arsa aktar fid-dettal ta’ dan l-album u kummenti minn Ira Losco u Howard Keith.

l-appo;; ta’ GO lillavveniment tal-Hard Rock Rising hu relatat malimportanza li din il-kumpanija tag[ti lit-talent lokali. “A[na impenjati li jkollna sehem ewlieni u effettiv filpromozzjoni tal-arti u lkultura filwaqt li ninkora;;ixxu lparte/ipazzjoni u lapprezzament ta’ dawn it-tipi ta’ arti fost il-pubbliku” liema avveniment se jkun wie[ed minn [afna o[rajn simili fil;ejjieni.

Hu semma kemm il-midja so/jali hi l-katalist talinnovazzjoni f’diversi oqsma.

Jirrimarka li “hu l-g[an tag[na li nispiraw ]g[a]ag[ Maltin flu]u multipli ta’ midja so/jali u biex jo[or;u b’ideat li a[na nkunu kuntenti li jxerrduhom.”

Intant, Hard Rock Rising ikompli nhar il-[amis li ;ej, 28 ta’ Marzu, bis-sehem ta’ tliet bands o[ra segwit minn avveniment ie[or dak tal;img[a ta’ wara fejn ikun imiss it-tlett bands l-o[ra biex jikkompetu. Il-jum mistenni hu dak tal-11 ta’ April fejn ittliet bands rebbie[a fil;img[at pre/identi jissieltu g[all-aqwa post.

G[al aktar tag[rif ara www.hardrock.com u www.facebook.com\hardrock.

Unur g[al Sean Vukovic Sean Vukovic, wie[ed mill-aqwa kitarristi lokali rnexxielu jasal sal-finali ta’ kompetizzjoni internazzjonali fil-kategorija ta’ songwriting instrumentali. Is-song Hurricane Blue kienet wa[da mis-16 li ;ew klassifikati fl-International Songwriting Competition ISC 2012, ibba]ata f’Nashville. F’din ilkompetizzjoni [adu sehem madwar 20,000 kompo]izzjoni li minnhom 324 gew mag[]ula g[all-finali. :urija esperta se tag[]el l-a[jar wa[da bir-ri]ultat jit[abbar ix-xahar d-die[el. Il-kanzunetti wkoll tqieg[du fuq l-internet b[ala parti minn dik li hi ‘The People’s Voice’, kompetizzjoni separata li t[alli lill-pubbliku jivvota g[allg[a]la tieg[u. Dan g[andu bi/-/ans li jag[mel dan sal-a[[ar ta’ Marzu 2013. Biex wie[ed jisma Hurricane Blue g[andu j]ur is-sit

http>\\www.facebook.com\InternationalSongwritingCompeti tion.

Fl-2010, Vukovic kien kiseb su//ess simili b’Song For Rudy fl-istess kompetizzjoni imfa[[ra wkoll minn New York Times ]gur li dan l-unur jag[ti ;ie[ mist[oqq lil Vukovic u lmu]ika Maltija.

30 COLLAGE CINEMA

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Broken City (KRS – 16)

Film li kien ikun aktar attwali xi ;imag[tejn ilu fl-eqqel talkampanja elettorali, hekk kif i[allat elementi tipi/i ta’ thrillers ma’ intri//i politi/i, imma forsi huwa appuntu min[abba f’hekk li d-distributuri dde/idew li kien ikun a[jar kieku m’g[amlux hekk.

Fil-fatt, ir-rakkont je[odna lejlet elezzjoni lokali fi New York, fejn naraw lil sindku (Russell Crowe) i[allas lil eks pulizjott (Mark Wahlberg) li issa jkun sar ditektiv privat, biex jinvestiga lil martu (Catherine Zeta-Jones) li hu jg[id li kien qed jissuspetta li qed tittradih.

Imma din hekk kienet qed tag[mel, jew inkella qed tippjana kif tfixklu milli jer;a’ jin[atar fil-kariga? Imma g[aliex, jekk hu hekk? Din hija d-dilemma li jkollu j[abbat wi//u mag[ha dditektiv.

Wahlberg g[al darb’o[ra jwasslilna l-interpretazzjoni partikulari tieg[u, g[alkemm donnok tistenna xi [a;a aktar minnu, l-istess b[all-atturi l-o[ra. Dan jista’ hu tort ta’ screeplay li jipprova jkun ta[lita ta’ xi film tipiku b[alma kien Chinatown tas-snin tmenin jew xi thriller politiku tassebg[inijiet.

Sammy’s Great Escape (KRS – U)

Dan il-film ie[or animat ikompli fejn [alla Sammy’s Adventure, bi storja mhux biss [elwa, imma b’messa;;i po]ittivi g[at-tfal.

Hawn isibu lill-fkieren Sam u Rey im[abbtin iwasslu lillfrieg[ li jkunu g[adhom kemm welldu lejn il-ba[ar,

imma ji;u attakkati millgawwi.

F’nofs dan kollu n-nannu ta’ Sammy, flimkien ma’ dan u Ray jinqabdu fix-xbieki tassajjieda li je[duhom f’akkwarju kbir.

Hemmhekk, flimkien ma’ g[add ta’ kreaturi o[ra talba[ar, Sammy jibda millewwel ja[seb kif se jirnexxilhom ja[arbu minn hemm.

U[ud i[ossu li dan is-sequel ma jmissu qatt in[adem, g[ax ma jwassal xejn ;did, filwaqt li jidher /ar li l-iskop kien li jisfrutta s-su//ess tal-ewwel film.

Bi ;rajja ftit li xejn interessanti u [in twil ta’ ’l fuq minn sag[tejn, jekk it-tfal ]g[ar li te[odhom jarawh ikollhom b]onn imorru ttoilet, ma titilfu xejn.

Mill-banda l-o[ra jista’ jkun li r-rakkont [afif jispi//a j]omm lit-tfal ]g[ar nett attenti matulu kollu, l-aktar dawk ta’ ta[t il-[ames snin.

Oz the Great and the Powerful (KRS – PG)

Dan il-film animat jg[aqqad il-qawwa ta’ studio b[al dak ta’ Disney mal-kapa/ità talproducer Roth, biex iwasslu film tassew g[all-familja kollha.

Nibdew b’sekwenza bla kulur ambjentata f’Kansas tal-1905 fejn Oscar (James Franco) jilg[abha ta’ magician kbir bl-isem ta’ Oz, meta fil-fatt kien aktar mo[[u fin-nisa. Fil-fatt, ma ndumux ma narawh jipprova ja[rab minn

missier wa[da mill-vittmi tieg[u, u biex jag[mel dan jaqbe] fuq hot-air balloon.

Imma tromba tal-arja qawwija tix[tu fl-art kulurita ta’ Oz, fejn il-poplu jkun qed jistenna b’[erqa kbira li jasal xi sa[[ar twajjeb li jsalvahom minn sa[[ara qattiela li qed tippjana biex ta[tef g[alkollox Oz. Imma fil-fatt min hi l-vera sa[[ara l-[a]ina: it-twajba ]]ejjed Glinda (Michelle

Williams), Evanora (Rachel Weisz) nieqsa minn kull emozzjoni jew l-inde/i]a o[tha Theodora (Mila Kunis)?

Barra minn hekk, Oz mhuwiex sa[[ar veru, imma xorta wa[da g[andu fantasija bi]]ejjed biex isalva lil Oz. L-istess jidher li kellhom il-producers tal-film bi produzzjoni vi]wali millaqwa, mwassla bi 3D effettiv.

COLLAGE G{AWDEX 31

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

?entru Marittimu Edukattiv fid-Dwejra Kien inawgurat i/ ?entru Edukattiv tad Dwejra – pro;ett innovattiv li tfassal b ’ fondi Ewropej u li jinsab f ’ wa[da mill aktar zoni popolari mat turisti f ’ G[awdex .

I/ - ?entru jiffoka totalment fuq l - ambjent marittimu , u ssawwar b ’ mod li jappella wkoll g[at - tfal .

Waqt l - inawgurazzjoni ta ’ dan il - pro;ett , il - Prim Ministru Lawrence Gonzi sa[aq li dan i/ - ?entru hu pro;ett uniku bi standards mill - aqwa . U hu ?entru li se jg[in biex jissa[[a[ il -

prodott turistiku .

Dan il - pro;ett , sostna Lawrence Gonzi , joffri wkoll valur mi]jud g[al

din iz - zona kostali fil periferija ta ’ San Lawrenz .

Kif fisser Dr Alan Deidun , li [a [sieb

jikkoordina l - pro;ett min na[a tal - Università ta ’ Malta , i/ - ?entru hu frott ta ’ programm partikulari bejn Malta u l - Italja , imsejja[ Panacea .

Is - Sindku ta ’ San Lawrenz , Anthony Formosa , min - na[a tieg[u fisser kemm hu importanti dan il - pro;ett edukattiv g[aliex se joffri informazzjoni utli dwar id Dwejra u l - ba[ar tal madwar .

Pre]enti g[all inawgurazzjoni ta ’ dan i/ ?entru kien hemm ukoll il - Ministri Giovanna Debono u Chris Said .

Il-Farm tal-Gvern jinbidel f’/entru ta’ ri/erka agrikola b’investiment ta’ €1 miljun

F’G[awdex qed isir aktar xog[ol marbut mal-programm Eko-G[awdex, u l-a[[ar pro;ett kien investiment ta’ €1 miljun biex il-Farm talGvern fix-Xewkija jinbidel f’?entru ta’ Innovazzjoni fixXjenzi Rurali u l-Ambjent.

Dan i/-?entru issa g[andu l-g[an li jippromwovi pratti/i agrikoli li jirrispettaw issa[[a u l-ambjent, filwaqt li jipprodu/u sistemi ;odda filqasam agrikolu f’G[awdex.

Il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono ]aret i/?entru u rat ix-xog[ol li twettaq permezz ta’ dan ilpro;ett.

L-investiment jinkludi xog[ol infrastrutturali estensiv fil-bini kollu, ristrutturar ta’ taqsima fejn

ikun koordinat programm marbut mal-ambjent u nnatura g[at-tfal fl-iskejjel G[awdxin, tibdil ta’ serer li se jiffa/ilitaw aktar ri/erka

marbuta mal-[amrija u lprodotti agrikoli, sistema kompjuterizzata tat-tisqija li til[aq is-serer u l-g[elieqi ta/-?entru, u x-xiri ta’

makkinarju u apparat modern.

Il-Ministru fi]-]jara tag[ha qalet li dan il-pro;ett jixhed limpenn tal-Gvern fit-twettiq ta’ programm ta’ [idma li jolqot diversi setturi so/joekonomi/i f’G[awdex, u jsegwi numru ta’ pro;etti o[rajn, fosthom il-bini ta’ bi//erija ;dida.

I/-/entru g[ar-ri/erka agrikola issa jinsab f’po]izzjoni a[jar biex ikompli joffri servizzi g[allbdiewa u r-ra[[ala G[awdxin minn post /entrali, minn fejn se jibdew ukoll isiru korsijiet u jing[ataw pariri agrikoli, filwaqt li ting[ata l-g[ajnuna biex il-bdiewa u r-ra[[ala japplikaw g[al skemi ta’ g[ajnuniet finanzjarji.

minn Nathaniel Attard nathaniel.attard@media.link.com.mt

It-tisbi[ tan-ni//a tal-Madonna tal-Karmnu Tlesta x-xog[ol tat-tisbi[ fuq in-ni//a tal-Madonna tal-Karmnu fi Triq Qasam San :or;, f’Ta’ Ker/em.

Dawn ix-xog[lijiet saru mill-Kunsill Lokali ta’ Ker/em bil-kollaborazzjoni tal-Ministeru g[al G[awdex, tad-Dipartiment tal-Kunsilli Lokali, u talG[aqda Wirt G[awdex.

Hawnhekk, il-Ministru g[al G[awdex Giovanna Debono fakkret kif ilKunsill Lokali kiseb aktar minn €65,000 f’g[ajnuna mill-pjan ta’ azzjoni EkoG[awdex biex wettaq diversi pro;etti, fosthom [itan tas-sejjie[ u tisbi[ ta’ toroq u pjazez.

Chris Said qal li fil-[ames snin li g[addew il-Gvern ]ied b’mod sostanzjali lallokazzjoni finanzjarja kull sena g[all-Kunsilli Lokali, g[al medja ta’ €30 miljun fis-sena.

Jum Ker/em Il {add 3 ta Marzu Giovanna Debono il Ministru g[al -

’

,

, -

G[awdex, attendiet g[a/-/elebrazzjoni ta’ Jum Ker/em, organizzat mill-Kunsill Lokali tal-lokalità.

Fid-diskors tag[ha, il-Ministru Debono semmiet diversi inizjattivi li twettqu mill-Kunsill Lokali Ta’ Ker/em, u diversi g[aqdiet mill-istess lokalità permezz ta’ kollaborazzjoni u g[ajnuna finanzjarja mill-Ministeru g[al G[awdex.

Fost dawn, hi semmiet il-pro;ett tar-ristrutturar estensiv fizzuntier, li ;ew inawgurati dan l-a[[ar minn Lawrence Gonzi filkariga ta’ Prim Ministru. F’din l-okka]joni kienu mfakkra ]ew; dati importanti marbutin ma’ Madre Margherita Debrincat, li twieldet f’din il-lokalità f’G[awdex u kienet il-fundatri/i talOrdni tas-Sorijiet tal-Qalb ta’ :esù, mag[rufa b[ala Sorijiet Fran;iskani.

Turf sintetiku fil-ground tax-Xewkija Tigers Wara xog[ol intensiv, ilground tax-Xewkija Tigers inkesa b’turf sintetiku ;did.

Dan, minbarra x-xog[ol ta’ ristrutturar li sar f’fa/ilitajiet o[rajn f’dan il-ground – li sewa madwar €120,000.

Ix-xog[lijiet kienu koordinati mill-klabb taxXewkija Tigers, bil-g[ajnuna

finanzjarja tal-Ministeru g[al G[awdex, mill-Fond g[allKaw]i :usti tal-Lotteriji Nazzjonali, kif ukoll millKunsill Lokali tax-Xewkija u mill-MFA. Minbarra li se jkun qed joffri fa/ilitajiet a[jar lillklabb tax-Xewkija Tigers, dan il-ground se jkun ta’ servizz

ukoll g[al klabbs o[rajn, kemm Maltin kif ukoll G[awdxin, u se jkun qed itejjeb il-fa/ilitajiet fil-log[ob organizzat mill-Gozo Youth Football Association.

Fl-inawgurazzjoni talpro;ett tkellmu l-Ministri Giovanna Debono u Chris Said.

In-ni//a tal-Madonna tal-Karmnu f’Ta’ Ker/em

32 COLLAGE TEATRU

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Dwal :odda

Il-:img[a l-Kbira> Sfida, impenn, tbatija u sodisfazzjon Din is-sena: ‘24.03.2013 : ritwal?’

Il-persuna;; Abram g[andu ;rajja m]ewqa b[all-[ajja tag[na. B[alna sabha bi tqila biex jifhem [sus il-[ajja kif qed jinfirxu quddiemu.

U ji;rilna li l-g[ajta ta’ Osanna nibdluha f’sallbu flistess nifs... minkejja li jkun hemm mirakli li mmissuhom b’idejna stess.

Hi u tibda [ier;a lpur/issjoni akkumpanjata mill-Banda San Bartilmew u lKor Pax Christi tal-istess Ra[al, in-Nazzarenu jit[alla wa[du fil-Getsemani ta’ ]mienna. Il-kilba g[as-swat fi ]mienna ti[allat mal-qilla tattislib.

L-atturi li jie[du sehem fixxog[ol tal-Palk jinfilsaw ru[hom fil-Pur/issjoni.

Diversi wirjiet u ‘rkejjen’ kulturali jg[inu lill-udjenza [alli t-tiftixa n-nirien li jo[or;u mill-g[ajnejn ma ja[arqux l-g[ajnejn.

Fit-tieni att ta’ ‘24.03.2013 : ritwal?’ hi u die[la lpur/issjoni, U[ud mill- persuna;;i talvari jift[u diskussjoni maludjenza. Isostnu li t-tislib fi ]mienna g[adu jse[[ u dan mhux biss ritwal. Min jaf Marija fuq il-Kalvarju fi ]mienna hijiex se tibqa’ biss wieqfa, siekta u mbikkija tassisti g[ar-ritwal tal-in]ul mis-salib?

F’{al G[arg[ur, nhar {add il-Palm, paralitur;ija, folklor, vari, kostumi, mu]ika u l-kelma mirquma Maltija jing[aqdu fl-g[uda tassalib.

L-udjenza se tkun sfidata [alli t[ossha trid tiskopri l-gost ta’ produzzjoni teatrali li tifli r-ritwal tal-mixja bis-salib fi ]mienna.

L-10 Kmandamenti...

Kummiedja Brillanti ta’ Lino Grech fl-Istitut Kattoliku Wara waqfa pjutost twila min[abba l-elezzjoni ;enerali, lista;un teatrali fl- Istitut Kattoliku, il-Furjana jkompli dalweekend meta l-Kumpanija Teatru Rjal g[andha l-pja/ir tippre]enta l-kummiedja brillanti ta’ Lino Grech L-10 Kmandamenti.

Din se ssir il-{add 7 ta’ April fil-5.00 p.m. u is-Sibt 13 ta April fis-7.00 p.m.

Il-brava Mary Rose Mallia se tinterpreta l-parti ta’ Katrin (liema parti kienet ;iet interpretata mill-mibkija :emma Portelli fl-unika darba li ttellg[et din il-kummiedja 16-il sena ilu).

Flimkien ma’ Mary Rose Mallia jie[du sehem Toni Busuttil, Ina Robinich, Tonio Vella, Simone Zammit, Rodney Gauci, Bernice Darmanin u Alan Falzon fost o[rajn b’direzzjoni ta’ Lino Grech u produzzjoni ta’ Pawlu Testa.

Il-kummiedja, barra li hi da[qa wa[da mill bidu sal-a[[ar hi ambjentata f’ra[al ]g[ir f’Malta fejn kul[add jaf lil kul[add. Listorja ddur fuq Katarin mart, :anni s-Sagristan; Mansweta li toqg[od biswit Katrin u li l karattru tag[ha hu fidil... fejn jaqblilha.

Insibu lil Tona, karattru li qieg[ed hemm biex jin[oloq linkwiet bejn Katrin u Mansweta; Menu, bejjieg[ tal-imlu[a li g[al sitt ijiem fil-;img[a jrid bil-pa/enzja jisma’ t-treddin fuq dik u l-o[ra mix-xerrejja: Pietru, il-pulizija li ma j[allix dubbiena tg[addi minn fuq imnie[ru, idur mat toroq tar-ra[al.

Hemm ukoll il-Kappillan, li kien dejjem i[ambaq biex ji;u osservati l-10 kmandamenti fejn fid-dieher kul[add kien jaqbel mieg[u, i]da...

Fl-a[[arnett, i]da ]gur li mhux l-inqas, miskin :anni ssagristan, ir-ra;el ta’ Katrin l-imqarq/a, karattru kwiet u dejjem mo[[u kif se j]omm il-knisja xummiema u tg[idx kemm kien jie[u pa/enzja b’martu li tippretendi li taf kollox l-aktar fejn jid[lu l-10 kmandamenti ta’ Musè, kif kienet issej[ilhom hi.

Però kwiet kemm hu kwiet, :anni kien jitlef l-erre wkoll, laktar meta din idde/idied li trid tmur tara t-talkies tal-10 Kmandamenti biex tara kif Musè kisser il-kmandamenti... ilkumplament?

Wie[ed g[andu ji;i jara din il-kummiedja brillanti fejn g[andu garanzija ta’ tliet sig[at da[q kontinwu u wkoll daqsxejn ta’ messa;; kif taf tag[ti l-kitba brillanti ta’ Lino Grech.

Il-booking jinsab miftu[ mill-Booking Office (21238429) u Bar tal-Istitut Kattoliku; Pawlu Testa Travel (21223340); Carmen Azzoppardi tar-Rabat u Tere]a Bazaar ta’ Ha]-}abbar.

Wie[ed jista’ wkoll jibbukkja online fuq www.kumpanijateatrurjal.com - www.istitutkattoliku.com

COLLAGE MEDIA

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

33

MEDIAFORUM Cyberspace minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net

Il-media u l-Papa Fran;isku

Kien mistenni u mixtieq li jkun hemm Papa “min-na[a lo[ra tad-dinja”. U l-elezzjoni tal-Papa Fran;isku tikkonferma din ix-xewqa.

Seta’ di;à kien Papa filkonklavi li saru qabel dawn; i]da issa hu mag[ruf li fl2005, il-Kardinal Ar;entin Jorge Mario Bergoglio kien talab lill-kollegi s[abu biex ma jivvutawx lilu i]da lillKardinal Ratzinger. Issa n[atar hu,:i]wita mag[ruf g[all-g[a]liet so/jali tieg[u favur il-vulnerabbli u l-fqar, li]vanta;;ati u l-emar;inati.

Fl-ewwel prietka tieg[u lillKardinali, il-Papa l-;did qal li g[andna nifhmu u nag[rfu lill-Knisja b[ala moviment li permezz tieg[u rridu nimxu ma’ Kristu Msallab: “Irridu n[abbru lil Kristu ming[ajr inibizzjoni, inkella l-Knisja se tkun qisha NGO pjetu]a. Lil hinn minn din il-po]izzjoni favur Kristu Msallab, inkunu qeg[din ng[inu lix-xitan.”

Essenzjalment, din di;à hi dikjarazzjoni Fran;iskana, g[ax il-patrijiet ta’ dak lOrdni g[andhom devozzjoni kbira lejn il-Kur/ifiss.

Kien hemm sinjali u ;esti li di;à impressjonaw lil bosta, u l-media lokali ppruvat issegwi l-informazzjoni li bdiet die[la minn a;enziji ewlenin tala[barijiet, kif ukoll ix-xita ta’ tag[rif li tfa//at fuq l-internet.

Id-dinja setg[et tara lpreferenzi inizjali li taw xhieda ta’ min jista’ jkun ilPapa Fran;isku.

Qabel xejn, l-isem li g[a]el: San Fran;isk g[andu l-fama tal-aqwa “iblah qaddis” firrepertorju Kattoliku, l-akar umli, l-aktar sempli/i. L-ilbies li libes il-Papa Ar;entin hu wkoll ta’ tifsira kbira, b[allewwel tislima ka]wali tieg[u (Buona sera) lill-folla enormi fi Pjazza San Pietru, lid-dinja, e//. Imbag[ad bdew de[lin [afna aktar dettalji dwar Bergoglio, b[all-g[a]la li jg[ix f’appartament, li jsajjar hu, li jivvja;;a bil-karozza tal-linja u bil-metro.

Hemm imbag[ad episodji mill-passat tieg[u li bdew [er;in, imma li dwarhom g[adna nafu ftit, b[all‘kollaborazzjoni’ tieg[u marre;im dittatorjali ta’ ]mien il;enerali. Dawn huma tentazzjonijiet spekulattivi g[all-media, u bla dubju, laffarijiet g[ad iridu ji//araw ru[hom. Forsi din hi sitwazzjoni simili g[al dik li kienet in[olqot dwar il-

Il-Papa Fran;isku

‘konnessjonijiet’ li kellu lPapa Ratzinger man-Nazisti.

Il-media lokali tat sehem

sinifikattiv meta ppruvat tanalizza min hu e]attament il-Papa Fran;isku. {afna millfehmiet espressi kienu jew retori/i jew ri/iklati minn dak li beda [iere; mill-media barranija, inklu] it-terremot li tqanqal online. Kien hemm kumment interessanti u (jidhirli) ori;inali li [are; filprogramm tvhemm: “Ilmessa;; li donnu jrid jag[ti lPapa Fran;isku hu li ma nistg[ux nibqg[u na//ettaw Knisja tar-re/ti, i]da ne[tie;u Knisja tal-azzjoni.”

Irridu naraw x’se j;ib ilfutur ta[t Papa ta’ 76 sena ([afna ja[sbu li dan jista’ jkun Papa ta’ transizzjoni), li ilu [amsin sena jg[ix b’pulmun wie[ed, li jaf id-dinja tal-fqar x’inhi fir-realtà, i]da li hu wkoll konservattiv fid-duttrina tieg[u. L-attitudni ortodossa tieg[u tista’ tkompli tnaffar lill-Kattoli/i li jridu riforma, li huma mxennqin g[al tibdil radikali biex il-Kurja Rumana tifhem tassew x’inhuma ssinjali ta]-]mien.

Il-media u l-konfront L-elezzjoni tal-Papa Ar;entin, sinjal ie[or taluniversalità tal-Knisja Rumana (l-Amerika Latina t[addan 40% tal-Kattoli/i kollha tad-dinja), innewtralizzat, relattivament, l-interess politiku postelettorali f’Malta.

Jista’ jkun li din kienet koin/idenza providenzjali, biex titberred il-furja politika wara xahrejn ta’ kampanja elettorali li spi//at f’telfa strepitu]a g[all-PN. Imma forsi kienet [asra li l-[atra tal-

Papa Bergoglio ma [allietx spazju immedjat bi]]ejjed biex il-poplu jikkon/entra fuq xi tfisser it-telfa Nazzjonalista, mhux biss g[all-partit imma anki, flistampa usa’, g[al Malta. Hu ne/essarju, mill-aktar ne/essarju, li l-pro/ess tat-

tisfija u r-ri;enerazzjoni li g[andu l-PN ise[[ quddiem il-poplu kollu... bla [abi u bla kompromessi mal-verità.

Il-media g[andha rresponsabbiltà ssegwi dan ilpro/ess o;;ettivament u b’responsabbiltà, ming[ajr ma taqa’ fil-banalità u lispekulazzjoni. Hemm dawk it-taqsimiet tal-media lokali li g[andhom deni kroniku biex jonf[u kollox, biex imbag[ad jonf[u l-volum ta’ dawk li jsegwuhom.

F’dan is-sens, xtaqt nikkwota x’qal l-eks Prim Ministru Lawrence Gonzi f’intervista ma’ Jean-Claude Micallef (Net TV) jiem biss qabel l-elezzjoni: “Il-media tog[xa meta tara l-kontroversja politika. Meta jkun hawn kalma politika, ilmedia tibda tissuspetta li hemm xi [a;a g[addejja minn ta[t. Fil-Parlament, pere]empju, isiru [afna kompromessi, imma l-media tippreferi tirrapporta lkonfront.”

L-ewwel reazzjonijiet g[all-Gvern il-;did G[adu kmieni [afna, imma bdew ikunu indirizzati l-

ewwel reazzjonijiet dwar xi mi]uri bikrija li [abbar ilGvern. Fost l-ewwel kritika: (i) Qed jing[ad li l-Kabinett hu kbir wisq u li fuq [ames snin se jkun qed jiswa 92 miljun ewro f’pagi tal-ministri u s-segretarji parlamentari; (ii) hemm biss ]ew; nisa minn Kabinett ta’ 23 persuna; (iii) il-Gvern di;à beda ja[tar nies minn tieg[u f’karigi /ivili importanti, u (iv) il-Gvern talab g[ar-ri]enja tasSegretarji Permanenti filMinisteri.

Il-media ma taffordjax li tibda tkun isterika minn issa u g[andha tassessja lill-Gvern il-;did anki dwar il-mi]uri po]ittivi, e], li se jkun hemm Ministru g[all-Affarijiet Barranin u li hemm il-weg[da li l-Gvern irid ja[dem ma’ kul[add, anki ma’ dawk li ma jaqblux mieg[u. Inkella se ner;g[u naqg[u fi kliem Dr Gonzi, li l-media tippreferi tog[xa bil-konfront. {alli l-media tikkon/entra, primarjament, fuq il-kirur;ija me[tie;a fil-Partit Nazzjonalista, anki g[all-;id ta’ Malta. Naturalment, lOppo]izzjoni g[andha lobbligu li tikkritika, imma laffarijiet ma jridux jitilfu lottika min[abba l-pre;udizzji tas-soltu u li tant g[amlu [sara lill-PN stess.

Kummenti dwar websajts li Ωort Papa riformista Ir-riformi tal-Kon/ilju

Vatikan II li kien se[[ [amsin sena ilu kellhom effetti kbar dwar ittmexxija tal-Knisja Kattolika. I]da s’issa ma kellniex Papa li kien imnebba[ li jaddatta l[ajja tieg[u g[at-tag[lim tal-istess Kon/ilju.

Il-[atra tal-Papa Fran;isku hi minnha nnifisha xi [a;a straordinjarja. Bniedem minn Salvu Felice Pace axxetiku, mag[ruf g[all- sfelicep@go.net.mt vokazzjoni tieg[u li jg[ix ta’ fqir u mal-foqra, bniedem li jistmerr ir-rikkezzi li jmorru mal-poter, bniedem ta’ Alla li jrid lil Kristu jkun fi/-/entru tal-Knisja u mhux il-Papa. Il-laqg[a tieg[u mal-;urnalisti nhar is-Sibt kienet wa[da straordinarja wkoll.

Fran;isku feta[ qalbu mal-;urnalisti li jirrappurtaw dwar il-Knisja Kattolika. Appellalhom biex i[arsu u janalizzaw kemm il-virtujiet kif ukoll l-i]balji tag[ha, biex flimkien mal-Knisja jiffukaw fuq il-verità, it-tjubija u s-sbu[ija.

Konxju mill-isem li g[a]el, il-Papa Fran;isku fakkar kif San Fran;isk kien [abb u ta kura lill-[lejqiet ta’ madwaru. Illum l-umanità m’g[andhiex relazzjoni tajba man-natura. Il-BBC on-line g[andu rapporti tajba [afna dwar il-;rajjiet li qed ise[[u f’Ruma kemm fid-deher kif ukoll fil-kwiet. Id[lu f’bbc.co.uk#news#world-europe21813874.

Djalogu bi stil differenti Kien il-Partit Nazzjonalista li storikament kien [are; bid-djalogu b[ala g[odda ta’ kif tinbena l-politika.

Sfortunatament ma]-]mien il-laqg[at tad-djalogu biddlu

wi//hom u minflok kienu saru b[ala diskorsi fuq xi tema jew sempli/ement twe;ibiet g[al numru ta’ mistoqsijiet di;à preparati. G[al dawn kien hemm lok ukoll.

Issa li l-PN jinsab fl-Oppo]izzjoni jrid ikun hu li jisma’ x’g[andu xi jg[idlu l-poplu. U allura minn kemm jista’ jkun malajr irridu nfasslu programm b’dan il-g[an. {ames snin hu ]mien twil i]da m’g[andniex [in x’na[lu.

Hemm [afna xog[ol xi jsir i]da m’g[andniex nuqqas ta’ membri parlamentari, kunsillieri, kandidati, kunsillieri f’kull lokalità u eluf ta’ voluntiera.

L-arroganza tal-Partit Laburista fil-gvern di;à qed tispikka. Rapporti minn diversi dipartimenti qed jag[tu stampa /ara ta’ ppostjar ta’ persuni f’po]izzjonijiet strate;i/i, fejn is-setg[a u l-poter hu f’idejhom anki jekk xi [add ie[or jit[alla f’postu.

Irridu nift[u g[ajnejn il-poplu li dak li g[idna filkampanja elettorali qed ise[[ quddiem g[ajnejna meta g[adna fil-bidu nett. L-ispi]a pubblika flamministrazzjoni di;à splodiet. B’Kabinett bi tlieta u g[oxrin persuna li se jiswa 32 miljun ewro aktar tul il[ames snin li ;ejjin. Segwu dejjem maltarightnow.com. fisheaters.com G[al dan i]-]mien tar-Randan il-qari reli;ju] online hu mfittex [afna. Issibu materjal kemm tridu. B[ala g[ajnuna, il-websajt www.fisheaters.com fiha [afna tag[rif ta’ natura reli;ju]a. Sit g[al dawk Kattoli/i b[alna, kif ukoll g[al min irid ikun jaf dwar il-fidi tag[na.

Fis-sit issib pa;na mimlija indirizzi elettroni/i ta’ links dwar diversi aspetti tar-reli;jon, rivisti u media reli;ju]a minn diversi partijiet tad-dinja Kattolika.

34

COLLAGE

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

RELI:JON

Meditazzjoni Randan (3)

It-talb fil-[ajja tan-Nisrani AQRA (siltiet bibli/i li jitkellmu fuq is-sawm) • Damet titlob [afna quddiem il-Mulej, u G[eli kien qieg[ed i[ares lejn fommha.

Anna kienet titkellem f’qalbha; xufftejha biss kienu jit[arrku, u le[inha ma jinstamax (1 Samwel 1:13).

• Ag[ti widen, g[alhekk, Mulej Alla tieg[i, g[at-talba u s-supplika tal-qaddej tieg[ek; ag[ti widen g[all-g[ajta ta’ fer[ u t-talba li dan il-qaddej tieg[ek qieg[ed iressaq illum quddiemek (1 Slaten, 8:28).

• X[in Esdra kien qieg[ed jitlob u jistqarr dnubiet il-poplu b’wi//u fl-art jibki quddiem it-tempju ta’ Alla, in;abret madwaru ;emg[a kbira ta’ I]raelin, ir;iel, nisa u tfal, ilkoll jibku kemm jifil[u (Esdra, 10:1).

• U meta tkunu weqfin titolbu, jekk ikollkom xi [a;a kontra xi [add, a[fru, biex ukoll

•

•

•

•

•

Missierkom li hu fis-smewwiet ja[fer lilkom il-[tijiet tag[kom. (Mark 11:25).

Mela darba fost l-o[rajn [are; lejn lg[oljiet biex jitlob u g[adda l-lejl fit-talb lil Alla (Luqa, 6:12).

Darba kien qieg[ed xi mkien jitlob. Kif spi//a mit-talb, wie[ed mid-dixxipli tieg[u qallu: “Mulej, g[allimna nitolbu, b[alma :wanni wkoll g[allem lid-dixxipli tieg[u” (Luqa, 11:1).

Pietru, mela, kien arrestat fil-[abs. Fl-istess [in, il-Knisja kienet qieg[da titlob lil Alla g[alih bil-[erqa (Atti, 12:5).

G[all-[abta ta’ nofs il-lejl Pawlu u Sila bdew jitolbu u jfa[[ru ’l Alla bl-innijiet u l-[absin jisimg[uhom (Atti, 16:25).

Itolbu dejjem fl-Ispirtu, b’kull xorta ta’ talb u f’kull [tie;a, ishru fih bla ma tieqfu, u itolbu g[all-[ti;iet tal-qaddisin kollha (Efesin, 6:18).

Id-da[la solenni ta’ :esù f’:erusalemm

Im;arrab u mwarrab minn kul[add!

Isaija 50>4-7< Salm 21< Filippin 2>6-11< Luqa 22,14-23,56 Il-{sieb

A{SEB ([sibijiet mill-Kateki]mu tal-Knisja) •

•

•

•

•

It-talb tal-adorazzjoni hu l-ewwel sinjal li l-bniedem jag[raf lilu nnifsu b[ala [olqien quddiem il-{allieq.

It-talb ta’ petizzjoni ji;bor fih it-talb ta’ ma[fra u li nitolbu li ti;i saltnatu, u wkoll nitolbu g[all-veru b]onn tag[na.

It-talb ta’ inter/essjoni hu meta titlob f’isem [addie[or u dan it-talb ma g[andu limiti g[al [add, sa[ansitra jestendi biex nitolbu g[all-g[edewwa tag[na.

It-talb ta’ ringrazzjament ji;bor fih mumenti ta’ fer[ u niket, g[ax hekk inkunu qeg[din ning[aqdu ma’ Kristu: Ifir[u dejjem, itolbu bla heda, i]]u[ajr lil Alla f’kollox (1 Tessalonkin, 5:16).

It-talb ta’ tif[ir hu talb di]interessat u jitla’ quddiem Alla; f’dan it-talb infa[[ruh u

•

•

•

nigglorifikawh g[alih innifsu, mhux tant g[al dak li jag[mel, imma g[al dak li Hu. Wie[ed jid[ol fil-[ajja tat-talb b[alma wie[ed jid[ol fil-[ajja litur;ika, mit-triq iddejqa tal-fidi; permezz tas-sinjali talpre]enza tieg[u wie[ed ifittex u jixtieq li jara ’l wi//u, wie[ed jistenna dak li jkun irid jisma’ u j]omm il-kelma tieg[u.

It-talb fil-;rajja u f’kull mument ta’ [ajjitna hu wie[ed mis-sigrieti tas-Saltna ta’ Alla: li ti;i mag[rufa lit-‘tfal i]-]g[ar’, lill-qaddejja tal-Mulej, lill-fqar tal-beatitudnijiet.

Min[abba l-koperazzjoni singulari ta’ Marija mal-azzjoni tal-Ispirtu s-Santu, ilKnisja jog[;obha titlob f’g[aqda malVer;ni Marija u mag[ha tfa[[ar lil Alla g[all-[wejje; kbar li hu g[amel mag[ha.

A:IXXI (dak li nirriflettu nwettquh f’[ajjitna) •

•

• •

It-talb tag[na hu talb [iere; mill-qalb, li jmiss il-qalb ta’ Alla, kif kien it-talb ta’ Anna?

Esdra talab g[ad-dnubiet tal-poplu tieg[u; nitolbu a[na ma[fra g[ad-dnubiet tag[na u ta’ dawk ta’ madwarna, minflok ma noqog[du nikkundannawhom?

Jiena dejjem irrid nitg[allem; fejn jid[ol ittalb nitlob lil :esù jg[allimni nitlob?

Pawlu u Sila fil-[abs bdew ifa[[ru lil Alla; kemm-il darba jiena fil-[abs tal-inkwiet,

•

•

•

tal-mard, tad-dnubiet tieg[i fa[[art lil Alla?

Jiena nitlob billi nadura lil Alla, nag[mel petizzjonijiet, ninter/edi, nirringrazzja u nfa[[ar lil Alla?

Jiena fit-talb tieg[i nag[mel att ta’ fidi li Alla qieg[ed jismag[ni u g[alhekk numilja ru[i fil-pre]enza tieg[u?

Kemm ning[aqad ma’ Marija fit-talb tieg[i; meta ng[id ir-Ru]arju n[oss sentiment ta’ tif[ir lil Alla g[al dak li g[amel mag[ha u mag[na?

:esù m;arrab u mwarrab minn kul[add! Illum nag[tu bidu g[all-:img[a tal-akbar im[abba, i]da fl-istess [in hi l:img[a tal-imwarrab. Kemm tassew jiena u inti kuljum g[adna nag[mlu l-istess b[alma g[amlu l-Lhud lil :esù?

Forsi ng[idu li a[na ta’ :esù, ng[idu li a[na ma’ :esù, i]da kemm tassew qed inkunu a[na li nuru, bil-[ajja tag[na stess, li a[na dixxipli denji tieg[u? Fit-tajjeb ng[idu li a[na ta’ :esù, i]da fil-maltemp malajr nag[mlu l-kompromessi, malajr minn Hosanna ng[idulu Sallbu biex ma jtellifniex ilkompromessi tag[na. :esù jerfa’ fuqu l-madmad tag[na biex a[na nkunu salvi.

Kemm a[na grati lejn din il-;rajja ta’ salvazzjoni? Kemm tassew nifhmu dak li jrid minna :esù biex a[na wkoll nerfg[u s-salib tag[na ta’ kuljum? Li tg[ix il-fidi tieg[ek mhix li tfittex l-Hosanna i]da li tfittex is-salib tieg[ek u mhux til[aq salib [addie[or.

Matul din il-:img[a Mqaddsa ejjew nin;abru flimkien b[ala komunità nisranija u nifhmu li lkoll kemm a[na rridu ng[ixu l-fidi tag[na fis-s[i[ fid-dawl tal-;rajjiet tal-im[abba ta’ :esù bil-Passjoni, Mewt u Qawmien.

Il-Kelma L-Ewwel Qari hu me[ud mill-Ktieb tal-Profeta Isaija fejn g[andna l-figura tal-Qaddej t’Alla li lest li joffri lilu nnifsu g[all-bnedmin; i]da Alla ma jitilqux wa[du. Fis-Salm Responsorjali, me[ud minn Salm 21, g[andna l-g[ajta talabbandun ta’ :esù: Alla tieg[i, Alla tieg[i, g[aliex tlaqtni?

Fit-Tieni Qari, mill-Ittra ta’ San Pawl lill-Filippin, lAppostlu jg[idilna li Kristu biex isalvana ;ab ru[u fix-xejn u ma qag[adx iqis il-jeddijiet tieg[u, imma sar jixbah lilna.

I]da Alla g[ollieh fil-glorja. Fil-Van;elu ta’ San Luqa llum g[andna r-rakkont tal-Passjoni ta’ Sidna :esù Kristu. Huma ;rajjiet li juruna sa fejn twassal il-vera m[abba ta’ :esù g[alija u g[alik.

Il-{ajja 1. Kemm tassew ippreparajt ru[ek sew f’dan ir-Randan?

Kemm se tu]aha din il-:img[a Mqaddsa li bdejna llum biex tkompli tikkonverti lilek innifsek?

2. Lill-Mulej kantawlu Hosanna u wara g[ajtu Sallbu.

Kemm-il darba g[amilt hekk inti bl-g[emejjel tieg[ek?

3. :esù ;ie m;arrab u miet fuq is-salib. Dan kollu g[amlu min[abba fina, g[aliex i[obbna. Kif qed trodd lura din lim[abba fil-[ajja tieg[ek?

4. Il-Mulej i;;arraf i]da qam. Meta tkun qed tiffa//ja xi problema fil-[ajja tieg[ek [ares lejn Kristu Msallab. Fih m’hemmx biss il-mewt i]da hemm ukoll il-qawmien.

Id-Djalogu

{SIEB Il-pa/i mhijiex nuqqas ta’ gwerra imma l-pre]enza tal-;ustizzja. – Harrison Ford

Nadurawk, o :esù, u nberkuk, g[aliex b’salibek u l-mewt tieg[ek inti fdejtna.

Fr Charles Fenech, OP

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

COLLAGE

{SIBIJIET

35

IS-SINJAL TAS-SALIB Sinjal ta’ Salvazzjoni... Espressjoni ta’ Fidi...

Ninsabu fi ]mien il-:img[a Mqaddsa, ]mien partikulari fis-sena litur;ika li matulu lKnisja ssej[ilna biex nimmeditaw i]jed fuq ilPassjoni, il-Mewt u lQawmien ta’ Sidna :esù Kristu.

Il-lewn vjola b’sinjal ta’ penitenza, l-aspetti tallitur;ija b’qari abbinat ma’ dan i]-]mien, l-e]er/izzi spiritwali, l-armar fil-knejjes tag[na, b’mod partikulari lvari li jirrappre]entaw ilPassjoni ta’ Kristu, ilpellegrina;;i tar-Redentur u d-Duluri, it-tberik tal-frieg[i tal-palm u ]-]ebbu; f’{add ilPalm, is-seba’ vi]ti f’{amis ix-Xirka, il-pur/issjoni tal:img[a l-Kbira, l-ikel tradizzjonali b[all-qag[aq talAppostli, il-kware]imal u lkaramelli tal-[arrub flimkien ma’ g[add ta’ tradizzjonijiet o[ra kollha jkomplu jda[[luna fl-ispirtu ta’ dan i]]mien hekk sinifikanti u qaddis li jil[aq il-milja tieg[u fl-akbar festa tal-Knisja, lG[id il-Kbir.

G[alina l-Insara s-sinjal tassalib hu sinjal tas-salvazzjoni li kisbilna s-Sinjur tag[na Sidna :esù Kristu.

Qawwa u g[erf ta’ Alla Fl-ewwel ittra lill-Korintin, San Pawl jg[idilna li s-salib ta’ Kristu kien “skandlu g[alLhud u bluha g[all-pagani” (1 Kor, 23), imma jkompli jg[id li g[al dawk li huma msej[in, Kristu, anki jekk imsallab, hu “qawwa u g[erf ta’ Alla” (1 Kor, 24).

G[alkemm Kristu sofra passjoni [arxa sa ma sammruh ma’ salib, dan ma kienx ittmiem ta’ kollox g[ax hu kiseb ir-reb[a fuq il-mewt. Hawn San Pawl jg[idilna wkoll illi kieku Kristu ma qamx millimwiet, “fierg[a hi l-fidi tag[kom”. (1 Kor 15, 17).

Fl-istess waqt, fil-versi ta’ qabel jafferma l-passa;; li Kristu, permezz tal-mewt u lqawmien tieg[u, qatg[alna g[all-[ajja ta’ dejjem. Hekk pere]empju San Pawl jg[id, “Jekk Kristu hu mxandar li qam minn bejn l-imwiet, kif xi w[ud fostkom jg[idu li m’hemmx qawmien talimwiet? Jekk m’hemmx qawmien tal-imwiet, anqas Kristu ma qam” (1 Kor 15, 12-13).

minn Alison Tonna

G[alina l-Insara s-sinjal tas-salib hu sinjal tas-salvazzjoni li kisbilna Sidna :esù Kristu

L-Evan;elista San :wann jippre]enta l-mewt ta’ :esù fuq is-salib b[ala lglorifikazzjoni tieg[u.

F’Kapitlu 7 nsibu li San :wann jikteb hekk, “Ma kienx ing[ata l-Ispirtu, billi :esù kien g[adu mhux igglorifikat” (:w 7, 39).

Hawn, kif tg[idilna lIskrittura stess, l-Evan;elista qed jirreferi g[all-Ispirtu ta’ qawwa li kienu se jir/ievu ming[andu dawk li jemmnu fih.

Fl-Evan;elju ta’ San :wann Kristu jirreferi, g[al aktar minn darba, g[all-mewt tieg[u b[ala glorifikazzjoni.

Hekk jg[id, “Waslet is-sieg[a li jissebba[ Bin il-Bniedem” (:w 12, 23). Hekk ukoll meta :uda l-iskarjota [are; milla[[ar /ena billejl, :esù jg[id hekk, “Issa ssebba[ Bin ilBniedem, u Alla ssebba[ fih.

Jekk Alla ssebba[ fih, Alla jsebb[u fih u dalwaqt isebb[u” (:w 13, 31-32).

F’Kapitlu 17 :esù jag[mel ukoll referenza g[as-setg[a li r/ieva ming[and Alla Missieru biex jag[ti l-[ajja ta’ dejjem lill-bnedmin permezz tal-Ministeru tieg[u fuq l-art, imbag[ad, permezz talpassjoni, il-mewt u l-qawmien tieg[u meta jg[id, “Missier, waslet is-sieg[a; sebba[ ’l ibnek biex ibnek isebba[

Irridu nifhmu kemm inkunu qeg[din nonqsu meta lil Alla n[alluh barra minn [ajjitna jew inkella nda[[luh biss meta u kif jaqbel lilna

lilek, b[alma tajtu s-setg[a fuq kull [aj, biex jag[ti l-[ajja ta’ dejjem lil dawk kollha li tajtu” (:w 17, 1-2).

Dan kollu li semmejna jg[inna, mhux biss biex napprezzaw x’relevanza g[andu dan il-perjodu partikulari tal-:img[a Mqaddsa u l-G[id il-Kbir fil[ajja litur;ika tal-Knisja imma anki biex niskopru i]jed is-sbu[ija u l-qawwa tas-sinjal tas-salib imqaddes ta’ Sidna :esù Kristu u s-sinifikat li g[andu jkollu f’[ajjitna b[ala Nsara.

Ming[ajr ma n/ajpru lelement ta’ fidi u t-tajjeb li g[ad hawn fostna, irridu ng[idu li qed ikollna [afna sitwazzjonijiet fejn forsi min[abba aljenazzjonijiet u ra;unijiet o[rajn Alla qed jit[alla barra mill-[ajja tag[na ta’ kuljum, jekk mhux ukoll, g[alkemm nemmnu nist[u nistqarru l-fidi tag[na fih, g[ax peress li llum kul[add iridha ta’ ‘progressiv’ u ‘mo[[u miftu[’, nib]g[u li ja[sbuna antikwati!

Dan ming[ajr ma nirrealizzaw kemm a[na mo[[na fjakk g[ax ilprogress, g[alkemm meta m[addem moralment u etikament tajjeb jista’ jkun ta’ ;id g[all-umanità, ma jistax jag[ti lill-bniedem iddirezzjoni, l-g[ajnuna u l-pa/i li jista’ jag[ti Alla.

I]-]mien opportun

:esù jg[idilna /ar u tond, “Jien hu t-Triq, il-Verità u l-

{ajja” (:w 14, 6).

G[aldaqstant, dan hu ]mien opportun biex ne]aminaw lilna nfusna u naraw jekk f’[ajjitna a[niex ne]altaw u nag[tu xhieda bi]]ejjed tassalib ta’ Kristu. Dan l-ewwel u qabel kollox irridu nag[mluh permezz tal-istil ta’ [ajja li ng[ixu, stil li jrid ikun jaqbel mal-Evan;elju li g[allem hu.

San :or; Preca kien jg[id, “Kunu [bieb tal-Evan;elju”.

Il-fidi tag[na f’:esù Kristu li ta [ajtu g[alina fuq is-salib til[aq il-milja tag[ha meta a[na, permezz tal-g[ajnuna li hu stess weg[idna li jag[tina, nippruvaw kemm nistg[u biex niskopru l-Evan;elju, ng[ixuh u nwassluh lill-o[rajn.

Tajjeb ukoll li nidraw inroddu s-salib spiss, ng[idu a[na filg[odu x[in inqumu u filg[axija qabel norqdu, x[in no[or;u mid-dar, qabel insuqu jew x[in nirkbu lkarozza tal-linja, qabel nibdew [idmitna, qabel u wara l-ikel, meta ng[addu minn quddiem xi /imiterju jew knisja, meta naraw xi funeral g[addej, qabel xi e]ami, meta l-qniepen talknisja jdoqqu xi mota u f’tant mumenti o[rajn li jkollna f’[ajjitna.

Ir-radd tas-salib, imwa[[ad mal-konvinzjoni tal-fidi, fih innifsu hu espressjoni talfidu/ja tag[na f’Alla. Meta qed inroddu s-salib, lil Kristu nkunu qeg[din ng[idulu, “A[na nemmnu fik u nemmnu li bis-salib u l-qawmien

tieg[ek inti fdejtna u g[ax nemmnu fik, a[na nafdawlek dawn il-mumenti fil-[ajja tag[na u nitolbuk te[odhom f’idejk u tberikhom.”

San :or; Preca kien ukoll i[obb isejja[ il-Kur/ifiss b[ala “Il-Ktieb il-Kbir”.

Tassew li l-Kur/ifiss hu “IlKtieb il-Kbir”, kollu veritajiet u g[erf li l-ebda kittieb u g[aref la qatt la[qu u lanqas qatt jista’ jil[qu. Permezz tieg[u l-bniedem jiskopri, jitg[allem u jistudja lim[abba, f’kors li jtul g[al [ajtu kollha. Fi Kristu Msallab l-umanità taqra messa;; ;enwin ta’ salvazzjoni u tama. Kristu nnifsu jg[idilna, “Jien hu ddawl tad-dinja, min jimxi warajja ma jimxix fid-dlam, imma jkollu d-dawl tal-[ajja.” (:w 8, 12).

Stedina g[all-konver]joni interna

G[alhekk tajjeb li nit[ajru nersqu lejn dan id-dawl sabi[ u nibdew naqraw minn dan ‘Il-Ktieb il-Kbir’ ta’ dehen, g[erf u grazzja tas-sema u nwasslu lil [addie[or biex jag[mel b[alna. Dan jg[odd spe/jalment g[all-;enituri li talbu s-Sagrament talMag[mudija g[al uliedhom u wieg[du li bix-xhieda tag[hom ta’ Nsara jrabbuhom skont it-tag[lim ta’ Kristu u lfidi tal-Knisja tieg[u.

Irridu nifhmu kemm inkunu qeg[din nonqsu lilna nfusna u lil dawk fdati f’idejna meta lil Alla n[alluh barra minn [ajjitna jew inkella nda[[luh biss meta u kif jaqbel lilna!

Dan hu ]mien li matulu Kristu, permezz tal-Knisja li waqqaf hu stess, g[al darb’o[ra qed jag[mlilna stedina partikulari g[allkonver]joni interna tag[na.

Qed jg[idilna, “Kunu l-mel[ tal-art” (Mt 5, 13) u kunu parti mill-Knisja tieg[i li g[allkuntrarju ta’ dak li [afna jistg[u ja[sbu, “is-setg[at talinfern ma jeg[lbuhiex” (Mt 16, 18).

36 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ Ippruvat tbig[ lil uliedha fuq Facebook

Il-karawetta ta’ Sean Connery

Karawett b’u/u[ famu]i Steve Casino biex jag[mel il-flus jaqbad il-karawett u jibdilhom f’persuna;;i famu]i. Ir-ra;el ji]bog[ ilkarawett b’u/u[ tan-nies, ilibbishom u jag[tihom il[ajja.

L-artist Amerikan di;à [oloq karawett li jixbah lil Elton John, lis-Sex Pistols, lil The Ramones, lil Johnny u June Cash, lil Sean Connery u lid-direttur Ingli] Alfred Hitchcock.

Biex karawetta tinbidel f’persona;; ta[t idejh tie[u madwar 10 sig[at u tibda billi jobrox na[a ta’

karawetta biex ikun jista’ ji]bog[ fuqha d-dettalji talpersona;; li jkun irid jo[loq.

“L-iktar [a;a li tbe]]ag[ni,” qal ir-ra;el, “hi li meta jkolli pinzell f’idejja nibda nirtog[od inkella nkun qed nixrob ilkafè. }ball ]g[ir jg[arraqli [afna sig[at ta’ xog[ol. Ma nafx kif jirnexxili nag[mel tant dettalji fuq karawetta g[ax g[andi subg[ajja goffi.”

Casino jbig[ il-karawett li jag[mel bejn €250 u €300.

Ma tantx [abbel rasu wara li reba[ €1,389,916

}viluppatur tal-proprjetà li darbtejn reba[ lotteriji kbar qal li ma tantx [abbel rasu wara li reba[ €1,389,916 u jinsab /ert li hu aktar e//itanti li tmur skydiving milli tmur ti;bor il-flus tar-reb[.

George Traykov ta’ 45 sena minn Ilford f’Essex flIngilterra ma marx ji;bor ilpremju qabel ma kienu g[addew xahrejn mit-tlug[ tal-lotterija. Wara kollox din kienet it-tieni reb[a kbira tieg[u wara li f’Settembru li g[adda kien reba[ kwa]i listess somma ta’ flus fillotterija EuroMillions.

Ir-ra;el, li jg[ix ma’ bintu

ta’ 13-il sena, qal li kwa]i kellu /ans jirba[ il-jackpot ta’ €13,899,168 imma tilfu g[al numru wie[ed.

Traykov, li snin ilu kien jag[mel parti mit-tim talBulgarija tal-iskydiving, qal li m’hemmx paragun bejn li taqbe] mill-ajruplan u tirba[ lotterija.

Hu sa[aq li g[al dawn la[[ar 20 sena g[ex f’Ilford u m’g[andu l-ebda [sieb li jmur jg[ix post ie[or. Irid jibqa’ jg[ix kif qed jg[ix b[alissa u l-unika bidla f’[ajtu kienet li bis-sa[[a tal-flus li reba[ jista’ jibg[at lil bintu fi skola privata.

Omm minn Oklahoma fl-Istati Uniti hi akku]ata li ppruvat tbig[ lil uliedha fuq Facebook g[al $4,000 biex to[ro; fuq ple;; lill-[abib tag[ha. Filfatt hi r/eviet offerta g[al dan il-g[an.

Misty VanHorn, ta’ 22 sena, jing[ad li kienet f’kuntatt ma’ mara minn Arkansas g[allbejg[ ta’ wliedha. L-offerta kienet jew li t[allas $4,000 g[at-tarbija tag[ha ta’ sentejn u o[ra ta’ 10 xhur, inkella t[allas $1,000 biss u tie[u lil dik ta’ sentejn.

Rapport tal-Pulizija jg[id li VanHorn g[amlet l-offerta fl4 ta’ Marzu. Il-mara minn Arkansas, meta ndunat li VanHorn riedet tassew tbig[ lil uliedha, ikkuntattjat lillPulizija li arrestawha.

Hu allegat li VanHorn qalet lil dik minn Arkansas biex tmur sal-belt ta’ Sallisaw u tie[u lit-tarbija u [wejji;ha.

Misty VanHorn> omm xejn e]emplari

:irien tal-mara qalu li qabel ma g[amlet l-offerta fuq Facebook VanHorn bdiet issaqsihom jekk ridux jixtru lit-tfal tag[ha.

Vanhorn qed tg[id li hi

mhix [atja u qed tiffa//ja piena ta’ [abs sa 10 snin u multa ta’ madwar $6,000.

Sadattant uliedha tte[dulha mill-Istat u qed jin]ammu f’orfanatrofju.

Imut l-aktar qattus famu] f’Wales Mijiet ta’ nies attendew g[all-funeral ta’ dak li hu meqjus b[ala li kien l-aktar qattus famu] ta’ Wales firRenju Unit. Aktar minn 450 messa;; t[alla fuq il-pa;na tal-Facebook tal-qattus li miet fl-età ta’ 19-il sena.

Il-messa;;i g[all-qattus, li kien jismu Alfie, waslu wkoll minn diversi partijiet tad-dinja g[ax il-fama tieg[u kienet ;riet ma’ bosta pajji]i.

Alfie kellu l-vizzju li joqg[od f’kantuniera ta’ triq fil-belt ta’ Chepstow f’Monmouth u min kien jg[addi minn hemm kien imellsu. Il-qattus kien jistennieha din it-tmellisa.

Sidt il-qattus, Caroline Gammon ta’ 54 sena, qalet li l-qattus tag[ha kien i;ib tbissima fuq wi// kul[add kuljum.

“Kellu [ajja sabi[a,” qalet. “Kellu [bieb minn madwar id-dinja kollha u ma’ mewtu r/evejna messa;;i sa mill-Awstralja u mill-Afrika ta’ Isfel.”

Il-kunsill lokali ta’ Chepstow qed jikkunsidra li jwaqqaf mafkar g[al Alfie b[ala l-qattus li g[amel ;ie[ lill-belt. Dale Rooke, kunsilliera, qalet li l-belt tilfet maskot u le;;enda.

Alfie, il-qattus le;;enda mad-dinja kollha

Mimdudin> 1. X’tag[mel la ma tobog[dux? (6) 3. Pjazza (6) 7. Xog[ol tal-palk f’att wie[ed (7) 8. Jekk tal-pitrolju, trid tixeg[lilha l-ftila biex tara (5) 9. L-Ewkaristija (5) 10. Bqajna //assati (9) 11. Tefg[at tas-sieq fil-mixi (5) 13. G]ejra tidher minn fa//ata ta’ Wied i]-}urrieq (6) 15. Akkost ta’ kollox, bis-sewwa jew biha (6) 17. Tg[addi l-[adid minn ilsien in-nar u t[alli jis[on sew (5) 21. Dort bil-marid u [adt [siebu (9) 23. Mar kontra l-li;i u kkommetta [tija (5) 24. Hawn il-;obon tag[ha wkoll! (5) 25. Mara spe/jalizzata fix-xog[ol tal-labra u l-[ajta (7) 26. Assassnat (6) 27. Mi;bud wa[da sew mi]-]ew;t itruf (6) Weqfin> 1. T[allas ix-xag[ar bla ma ttih flus? Iva! (6) 2. Tal-elf turi [afna imma a[jar wa[da li ma ta[lix illum! (5) 3. L-g[adma ta’ wara tat-ti;ie;a (5) 4. Kmamar tassew komdi fid-djar (7) 5. Ta’ :uda kienet wa[da falza (5) 6. Tajba l-forn mal-basal u bi//a koxxa tal-majjal (6) 7. Il-ba[ar ma baqax qawwi daqskemm kien (5) 12. Kif g[andu jkun (3) 14. Post, spazju (3) 15. Kif g[andhom ikunu, ming[ajr tag[wi; (6) 16. Dak li g[amilt malli g[adda ;urdien minn ma’ saqajja! (6) 18. Mi;ja (5) 19. Dag[dig[a, korla (5) 20. Jiem (6) 22. Ma j;ibx marki bi]]ejjed fl-e]ami u jinkolla ru[u? (5) 23. Ir-raba’ parti (5)

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

14

pin 15

18

17

16

20

19

21

22

24

25

26

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Platti; 3. Kikkri; 7. Bigilla; 8. Volpi; 9. Tikka; 10. Musulmani; 11. Baklu; 13. Mist[i; 15. Bokkin; 17. Rampa; 21. Insolenti; 23. Parti; 24. Borom; 25. Timplor; 26. Pittur; 27. {afjin.

Weqfin> 1. Periti; 2. Tigra; 3. Kjass; 4. Kavalli; 5. Klima; 6. ?ini]i; 7. Bokka; 12. Kok; 14. Sum; 15. Brimba; 16. Illimat; 18.

Parir; 19. Mimmi; 20. Miljun; 22. Nutar; 23. Polka.

37

COLLAGE PASSATEMP

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

23

27 IRBAÓ… voucher ta’ €15 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tatTisliba tal-{add 10 ta’ Marzu 2013 hu: Manuel Bellizzi, 6, Triq ilProvidenza, {al Balzan BZN 1345.

Kur]ità

In-Numru 299 jinsab ittikkjat u mni]]el fejn suppost f’din il-gradilja. Dan se jg[inek mhux ftit biex issib fejn g[andhom jitni]]lu n-numri l-o[ra kollha li hawn f’dawn il-[ames listi.

Soluzzjoni

Tisliba bin-Numri

Tisliba bin-Numri

L-imperatur stravaganti Ruman Eliogabalo kien iffissat fuq i]-]wiemel u nnutriment tag[hom.

Apparti l-a[jar ikel li kien jitmag[hom: silla, xg[ir u [arrub, ta’ kull filog[du kien iqum kmieni [afna biex jag[tihom il-breakfast.

Kien jitmag[hom kwantità ta’ bajd iebes mg[affe;.

38 Klassifikati PROPJETA’ G{ALL-BEJG{

Il-Mosta

DIRETT ming[and is-sid, blokka ;dida ta’ tliet appartamenti, 210sqm u penthouse bi tlieta tas-sodda, ensuite, gallarija kbira u washroom area, bil-lift a//essibbli millgaraxx. Prezz €155,000. ?emplu 99431195.

In-Naxxar

GARAXX ta’ ]ew; karozzi, semi basement. Prezz €30,000.

Is-Si;;iewi APPARTAMENT kantuniera fi block ta’ erba’, spazju] u mdawwal, bi tliet ikmamar tas-sodda, bl-airconditions, e//. Dritt mill-u]u tal-bejt.

Prezz €102,000. ?emplu 21461172 jew 99275673.

Marsaxlokk

APPARTAMENT u penthouses bil-veduta tal-ba[ar u tal-kampanja, lesti minn kollox bi tliet ikmamar tassodda, tnejn tal-banju, k/ina kbira u terrazzin 14-il-pied bi 11-il pied . Kollox ta l-aqwa kwalità, servuti bil-lift salgaraxx. Prezz €112,000

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013 (Lm48,000). Garaxx ta’

karozza wa[da €16,000(Lm7,000) jew ta’ tnejn €28,000 (Lm12,000). ?emplu 79441869.

Marsaxlokk

TERRAN b’bit[a kbira lest minn kollox b’affarijiet ta’ kwalità tajba, kemm tid[ol fih. Tliet ikmamar tas-sodda, ]ewgt kmamar tal-banju, k/ina kbira, boxroom, e//.

Prezz €112,000 (Lm48,000).

Tista’ tnifdu ma’ garaxx ta’ karozza wa[da jew tnejn.

Garaxx ta’ karozza wa[da €16,000 (Lm7,000) jew ta’ tnejn €28,000 (Lm12,000). ?emplu 77777521 jew 99466988.

G{ALL-KIRI

Qajjenza/Bir]ebbu;a

APPARTAMENT ground floor, furnished bi 2 tassodda, salott, k/ina, kamra tal-banju u bil-bit[a. ?emplu 99455207 jew 77455207.

AVVI}I

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan

bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid bl-injam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq ilfil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//.

Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.

{adid

NA{DEM xog[ol tal-[adid, stima b’xejn, na//etta wkoll tiswijiet u ]ebg[a. ?emplu lil Martin fuq 99279582.

Massage

AG{TI rigal lilek innifsek b’massage rilassanti u spe/jali minn mara terapista attraenti. ?emplu 99051763.

Tiswijiet fil-pront u fil-post TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet.

Stima b’xejn minn qabel.

Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu

21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

G{ALL-BEJG{

:riewi

BELGIUM Shepherd bilpedigree u l-;enituri impurtati minn barra, ;enerazzjoni champions. ?emplu 99477265.

:riewi

Cavalier King Charles Spaniel bil-pedigree. ?emplu 79445640.

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bilmera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// talir[am u gwardarobba kbira.

Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Kamra tal-Pranzu

INJAM tip Messikan: mejda, sitt si;;ijiet u welsh dresser. €1350 jew l-eqreb. ?emplu 99010176.

Toilet seats

Nag[mel xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bilkuluri li jaqblu u kif tixtieqhom inti, g[all-kamra talbanju kompluti bil-fittings.

G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Purtieri

PAR purtieri kbar (148ins x 98ins), jistg[u jsiru ]ew; pari, stil klassiku bid-drapp tas-sunblock. Kulur gold, a[mar u a[dar. Prezz €40. ?emplu 21242180.

Vari

SET ta’ 9 vari ]g[ar tal:img[a l-Kbira, Prezz €25.

Set kbir €50. Kollox tattafal. ?ena kompluta €35. ?emplu 21495253.

40 Sport

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

WATERPOLO

Reb[iet fa/li g[al San :iljan u Neptunes minn Steward Said ..................................

San :iljan Sir Alex ...........19 Valletta United ....................4 (4-3),(4-0),(7-1),(4-0)

San :iljan Sir Alex kisbu ttieni reb[a tal-ista;un meta f’partita ming[ajr storja g[elbu fa/ilment lil Valletta United, 19-4. Il-partita kienet iddominata minn San :iljan, li wara l-ewwel sessjoni [adu kmand assolut tal-partita, b’Valletta ma jwettqux reazzjoni. G[al Valletta din kienet wirja di]appuntanti g[aliex wara li ]ammew ilpass mal-avversarji, /edew larmi, b’San :iljan jibqg[u g[addejjin, b’Karl Galea jispi//a l-aqwa skorer b’7 goals.

L-ewwel sessjoni kienet xi ftit jew wisq ibbilan/jata, fejn San :iljan reb[u 4-3, b’Valletta jirnexxilhom i]ommu l-pass. I]da t-tim ta’ Karl Izzo g[olla l-livell fittieni sessjoni u skorja erba’ goals ming[ajr risposta biex prattikament po;;a jdejh fuq ir-reb[a.

San :iljan g[alqu definittivament il - partita meta skorjaw seba ’ goals konsekuttivi , bl - unika risposta mit - tim Belti tasal lejn l - a[[ar b ’ goal ta ’ Ryan Mock . L - a[[ar sessjoni kompliet fuq l - istess ritmu , b ’ Valletta iddemoralizzati u San :iljan jiskorjaw erba ’ goals o[ra biex reb[u 19-4.

Kif Jinsabu Neptunes Sliema Exiles San :iljan Sirens Marsasxlokk Valletta

L R D T F K Pti 3 2 3 2 3 2 3

3 0 0 45 2 0 0 27 2 0 1 35 1 0 1 25 1 0 2 30 0 0 2 10 0 0 3 16

13 11

27 13 27 46 51

9 6 6 3 3 0 0

San :iljan: D. Camilleri, J.C. Cutajar (2), J. Sammut, K. Galea (7), K. Dowling, M. Zammit (3), A. Bugeja, A. Bianchi (2), C. Spiteri Debarro (1), K. Galea (1), P. Fava (3), A. Galea, M. Pisani Valletta: R. Sciortino, K. Scicluna, R. Calleja, M. Pace, S. Cachia (1), R. Mock (2), J.C. Farrugia, M. Cordina, R. Scerri (1), A. Arrigo Referees: Alex De Raffaele, Peter Balzan Marsaxlokk. ........................2 Neptunes Emirates............25 (0-6),(1-6),(1-8),(0-5)

Neptunes Emirates kisbu ttielet reb[a tal-ista;un meta f’partita o[ra ming[ajr storja g[elbu lil Marsaxlokk, 25-2.

Neptunes iddominaw il-partita mill-bidu sal-a[[ar fejn illivell u l-kwalità kienu evidenti. B’din ir-reb[a, Neptunes telg[u wa[edhom f’ras il-klassifika b’disa’ punti.

Neptunes reb[u l-ewwel sessjoni 6-0, biex skorjaw sitta o[ra fit-tieni sessjoni, b’Marsaxlokk jirnexxilhom

Michael Cordina ta’ Valletta (lemin) issikkat minn Kai Dowling ta’ San :iljan (Ritratt> Joseph Galea)

jiskorjaw goal permezz ta’ Bajada.

It-tim tal-Balluta kompla jiskorja fit-tielet sessjoni, fejn i]-]g[a]ag[ fit-tim ukoll urew l-a[jar tag[hom biex temmew is-sessjoni 20-2. Biex l-a[[ar sessjoni baqg[et fuq l-istess ritmu, b’Neptunes jag[lqu l-

iskor g[al 25-2.

Marsaxlokk: D. Spiteri, A.

Bajada (1), G. Merten, K. Mock, A. Galea, C. Bugeja (1), T. Camilleri, J. Fenech, G. Zammit Neptunes: A. Sammut, N. Lanzon (5), S. Xerri de Caro,

M. Stellini (3), Z. Mizzi (4), G. Pace (3), K. Debattista (1), J. Camilleri (3), M. Lanzon, S. Gravina (1), B. Lanzon (4), T. Agius (1), C. Mercieca, A. Borg Cole Referees: Massimo Angileri, Stefan Licari

TAZZA TAD-DINJA 2014

It-tim Malti lura g[at-ta[ri; Hekk kif waslu lura Malta, il-players tat-tim nazzjonali Malti kellhom sessjoni ta’ ta[ri; u waqtha, il-kow/ tat-tim, Pietro Ghedin, iffoka fuq il-psikolo;ija tal-players wara d-disfatta ta’ nhar il-:img[a kontra l-Bulgarija.

Malta tilfet bi skor ta’ 6-0, u issa, nhar itTlieta, it-tim jilg[ab kontra l-Italja.

Ori;inarjament, ilbiera[, il-players Maltin kellhom jistrie[u, imma wara l-wirja di]appuntanti, Ghedin g[a]el li jag[mel sessjoni ta’ ta[ri;. Fit-tim Malti mhemm l-ebda player li se jitlef il-log[ba kontra l-Italja min[abba xi injury. Bogdanovic u Sciberras se jil[qu jirkupraw g[al log[ba kontra t-Taljani.

Ghedin ne[[a mill-iskwadra lill-attakkant Bogdanovic li we;;a’ kontra l-Bulgarija u intordu/a fit-tim ]ew; players ;odda. Dawn huma Terance Vella ta’ {amrun u Jacob Borg ta’ Balzan. Malta, wara li tilg[ab kontra lItalja, f’:unju tilg[ab barra minn darha kontra l-Armenja, u fl-14 ta’ Awwissu tilg[ab log[ba ta’ [biberija kontra l-A]erbaijan f’Baku.

Bender se jie[u post Schweinsteiger

Il-players tat-tim Malti, ilbiera[ kellhom sessjoni ta’ ta[ri; (Ritratt> Paul Zammit Cutajar)

Sven Bender se jie[u post il-midfielder Bastian Schweinsteiger g[al-log[ba ta’ nhar itTlieta li ;ej kontra l-Kazakhstan. Nhar il:img[a, il-:ermanja reb[et 3-0 barra minn darha kontra l-istess Kazakhstan, u issa nhar itTlieta ter;a’ tilg[ab kontra l-Kazakhstan, imma fil-:ermanja.

Il-midfielder ta’ Bayern Munich ;ie ammonit fir-reb[a ta’ 3-0 ta’ nhar il-:img[a u b’hekk se jkun sospi].

Bir-reb[a li kisbet, il-:ermanja issa qieg[da [ames punti fuq l-I]vezja. Dawn tal-a[[ar ;ew draw 0-0 kontra l-Irlanda. Bender ma lag[abx nhar il-:img[a min[abba li kellu l-influwenza.

Marchisio jirkupra

Il-midfielder Taljan Claudio Marchisio ]vela li qed i[ossu a[jar u nhar it-Tlieta, kontra Malta, dan g[andu jkun g[ad-dispo]izzjoni talkow/ Cesare Prandelli. Il-midfielder ta’ Juventus ma lag[abx nhar il-{amis kontra lBra]il min[abba li kellu d-deni.

Prandelli sejja[ lill-midfielder ta’ Roma Alessandro Florenzi biex jie[u post il-midfielder Daniele De Rossi, li hu sospi] g[al kontra Malta.

De Rossi – li skurja wie[ed mill-goals fil-log[ba li ntemmet 2-2 kontra l-Bra]il – kellu j[alli lground ftit minuti wara min[abba li we;;a’.

Florenzi kien imsejja[ mat-tim ta’ ta[t il-21 sena li din il-;img[a se jilg[ab ]ew; log[biet ta’ [biberija. Din hi t-tieni darba li Florenzi ;ie mg[ajjat mat-tim nazzjonali.

Posposta g[al darba o[ra

Il-partita bejn l-Irlanda ta’ Fuq u r-Russja ;iet posposta g[at-tieni darba konsekuttiva. Din illog[ba kienet skedata g[al nhar il-:img[a, imma ;iet posposta g[all-biera[ min[abba ssil; fil-belt ta’ Belfast, fl-Irlanda. Il-biera[ re;a’ kien hemm is-sil; f’Belfast u kien g[alhekk li l-log[ba re;g[et ;iet posposta.

Nhar it-Tlieta, l-Irlanda ta’ Fuq tilg[ab kontra lI]rael. Ir-Russja huma l-leaders tal-grupp b’total ta’ 12-il punt minn erba’ log[biet.

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Sport

41

It-tim tal-Marsa ji//elebraw ir-reb[ tar-Regatta tal-31 ta’ Marzu

Il-Marsa jirb[u r-Regatta tal-31 ta’ Marzu ...L-Isla jirb[u Kategorija B Il-Marsa reb[u r-Regatta tal-31 ta’ Marzu li saret fil-Port il-Kbir ;img[a qabel min[abba li l-31 ta’ Marzu ja[bat fil-jum tal-G[id ilKbir. Marsa kisbu su//ess filKategorija Open, li b’total ta’ 66 punt g[elbu l-isfida diretta ta’ Bormla u l-Isla.

L-Isla, b’56 punt reb[u lKategorija B meta spi//aw qabel Bormla u Marsamxett.

L-ewwel ti;rija minn Klassi A, dik tal-Midalji, Bormla reb[u f’erba’ minuti u 43.53 sekondi u spi//aw qabel l-Isla u l-Marsa rispettivament.

Fil-kategorija tal-Frejgatini millistess klassi kienu Marsa li f’seba’ minuti u 5 sekondi da[lu qabel Bormla u l-Kalkara.

Marsa reb[u wkoll Klassi C TalPass f’[ames minuti u 39 sekonda qabel Bormla u l-Kalkara. FilKajjikki fil-Klassi Open fl-ewwel post il-Kalkara reb[u f’sitt minuti u 33 sekonda qabel Senglea u Marsa.

Fl-a[[ar ti;rija, dik ta’ b’Erbgha, il-Marsa ma ddi]appuntawx u [ar;u rebbie[a fuq l-Isla u Bormla biex b’66 punt reb[u x-Shield. Bormla ;abu 48 punt, l-Isla ;abu 36 punt u l-

Kalkara ;abu 22 punt.

B[al fl-edizzjonijiet ta’ qabel saru [ames ti;rijiet g[ax-Shield Kategorija B, fejn f’dik tal-Pass kienu l-Isla li f’sitt minuti u 5.33 sekondi da[lu qabel Marsamxett u l-Birgu.

Fil-Kajjikki Bormla da[lu flewwel post f’sitt minuti u 31 sekonda qabel il-Kalkara u Senglea.

Fil-kategorija tal-Midalji, Marsamxett reb[u f’[ames minuti u 4 sekondi biex spi//aw qabel Senglea u Bormla.

Fil-kategorija tal-Frejgatini, lIsla reb[u f’sitt minuti u 49 sekonda qabel Bormla u Marsamxett.

Fil-kategorija tal-Pass klassi B ta’ b’erbg[a kienu l-Birgu li f’[ames minuti u 42 sekonda da[lu qabel Bormla u l-Isla. B’dan ir-ri]ultat kienu l-Isla li b’total ta’ 56 punt reb[u Kategorija B. Bormla segwew b’42 punt, Marsamxett b’36 punt, Birgu bi 30 punt u l-Kalkara bi tmiem punti.

Fi tmiem ir - Regatta saret il pre]entazzjoni tas - Shield minn Mark Cutajar , i/ Chairman tal - Kunsill Malti g[all - isport .

Membri tal-Marsa ji//elebraw ir-reb[a tal-10 ti;rija, dik ta’ b’Erbg[a. B’din ir-reb[a, Marsa kisbu 24 punt biex sa[[ew posthom fl-ewwel post (Ritratti> Joseph Galea)

42 Sport

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013 FUTBOL TAN-NISA

Zahra l-aqwa player tax-xahar Gabriella Zahra ta’ B’Kara, li hi membru tat-tim nazzjonali Malti, ;iet ivvutata b[ala l-aqwa player tax-xahar ta’ Frar. Zahra lag[bet [afna partiti b[ala attakkant u s’issa Frar skurjat 10 gowls minn 13-il log[ba.

Fi Frar B’Kara reb[u l-log[biet kontra Gozo, Tarxien u M;arr u Zahra kienet wa[da mill-aktar players strumentali f’dawn irreb[iet.

Bernard Azzopardi ppre]enta l-unur lil Gabriella Zahra u l-Fondazzjoni Puttinu Cares gawdiet minn dan l-unur.

Sport lokali g[al-lum MFA Centenary Stadium – 2

p.m. II Div. Si;;iewi v M;arr Utd, 4 p.m. II Div. }ebbu; R. v G[arg[ur Luxol Grd. - 2 p.m. II Div. Kirkop Utd v St. George’s, 4.15 p.m. II Div. San :wann v Pembroke A. Sirens Grd – 2 p.m. II Div. Mellie[a v St. Patrick, 4.15 p.m. II Div. Msida SJ v Sta Venera L. G[arg[ur Grd – Nisa U#16: 9 a.m. Kirkop v B’Kara, 10 a.m. Pembroke A. v Gozo, 11 a.m. Melita v Hibernians

YFA G[axaq Grd – 9 a.m. U#17

}ejtun v }ebbu; R., 11 a.m.

U#17 B’Bugia v M;arr Utd, 1 p.m. U#15 Qormi v San :wann Victor Tedesco St. - 9 a.m.

U#17 Floriana v Balzan , 11 a.m. U#17 Sliema v Paola H., 1 p.m. U#15 {amrun S. v St. Andrew M’Xlokk Grd – 1 p.m.

U#17 Tarxien R. v Pembroke, 3 p.m. U#17 Xg[ajra T. v Marsa, 5 p.m. U#15 M’Xlokk v Fgura Utd }ebbu; Grd. - 1 p.m. U#17 Mosta v B’Kara, 3 p.m. U#17 Lija-Iklin v Gudja Utd, 5 p.m.

U#15 }ebbu; R. v Mellie[a Rabat Grd – 8.30 a.m.

U#17 Fgura Utd v Attard, 1 p.m. U#17 Cottonera Utd v Sta Venera, 5 p.m. U#15 Floriana v Paola

GFA Gozo Stadium - 1 p.m.

Nadur Y. v Sannat L., 3 p.m. I Div. Ker/em A. v Xewkija T.

IASC Tarxien Grd. - 8.30 a.m.

B’Bugia T. v }urrieq W., 9.45 a.m. Luqa J. v Mosta G., 11 a.m. M;arr F v Msida RS

MAFA Sta Margerita – 9.30 a.m.

Valletta S v Marsa WS, 11.15 a.m. Marsa SM v Valletta SP

HANDBALL Universita` - 9 a.m. U#15

(S) Aloysians v Luxol, 10.15 a.m. U#17 (B) Starmax v Kavallieri, 11.30 a.m. U#17 (B) Luxol STM v Phoenix P, 12.45 p.m. U#17 (B) Aloysians v La Salle CD

SPARAR Bidnija – 9.30 a.m.

Sparatura Trap g[al-NCR Trophy

TI:RIJIET TA}}WIEMEL Marsa – 1.30 p.m. L-10 laqg[a tal-ista;un

BASKETBALL Ta’ Qali – 9.30 a.m.

Promotional Pool 5 Div. I v 2 Div. II Luxol v SN Suns, 11.15 a.m. 6 Div I v 1 Div. II, Loyola v Starlites 1 p.m. BOV I Div. (I) Floriana v Si;;iewi, 4.30 p.m. BOV I Div. (I) Athleta v Depiro

44 Sport

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013 TAZZA TAD-DINJA 2014

Lionel Messi tal-Ar;entina (xellug) ittekiljat minn Tomas Rincon tal-Vene]wela

Messi u Higuain i]ommu lill-Ar;entina fil-qu//ata }ew; goals ta’ Higuain u goal tal-captain Lionel Messi taw reb[a ta’ 3-0 lillAr;entina fuq il-Vene]wela biex b’hekk dawn baqg[u filqu//ata tal-klassfiika taz-zona tal-Amerika t’Isfel. Lattakkant ta’ Barcelona kien f’forma mill-aqwa u minbarra li skurja penalty ikkrea diversi /ansijiet lil s[abu. Fuq in-na[a l-o[ra, l-attakkant ta’ Real skurja darbtejn. Messi issa hu l-aqwa skorer b’disa’ goals.

L-Ar;entina issa g[andha 23 punt minn 10 log[biet, erbg[a aktar mill-Kolombja u sitta aktar mill-Ekwador.

Higuain feta[ l-iskor fid-29 minuta, filwaqt li Messi skurja ftit qabel tmiem l-ewwel taqsima. Kif kienet kwa]i g[addiet sieg[a, Higuain g[amilhom tlieta.

Is-sostitu Edgar Benitez skurja erba’ minuti qabel tmiem il-log[ba biex salva draw ta’ 1-1 lill-Paragwaj kontra l-Urugwaj. Kien lattakkant ta’ Liverpool, Luis Suarez, li po;;a lill-Urugwaj fil-vanta;; fit-83 minuti, imma hekk kif kollox deher li l-Urugwaj kien se ji;bor it-tliet punti, Benitez approfitta minn ]ball taddifi]a avversarja u g[amel liskor 1-1 meta g[eleb lil Muslera.

F’sil; kontinwu, l-Istati Uniti reb[et bi skor minimu ta’ 1-0 kontra l-Costa Rica. Luniku goal tal-logb[a wasal fis-16-il minuta u kien Clint Dempsey li sab ix-xibka. Fla[[ar tal-partita, il-kow/ talCosta Rica qal li kienet xi [a;a tal-mist[ija li din illog[ba ntlag[bet f’din ilkundizzjoni, u hu mifhum li l-

Federazzjoni tal-Futbol filCosta Rica se tressaq protest uffi/jali quddiem il-FIFA dwar dan.

Dawn it-tliet punti huma ferm importanti g[at-tim ta’ Klinsmann, li xahar ilu tilef kontra l-Honduras.

Ta’ min jinnota li Dempsey kien anki l-captain tat-tim.

Il-Messiku tilef vanta;; ta’ ]ew; goals meta spi//a fi draw ta’ 2-2 kontra lHonduras b’log[ba li intlag[abet fi s[ana kbira.

L-attakkant ta’ Man Utd, Hernandez, po;;a lill-Messiku fil-vanta;; wara 28 minuta permezz ta’ daqqa tar-ras. Listess Hernandez g[amilhom tnejn disa’ minuti wara l-bidu tat-tieni taqsima, u kollox deher li l-Messiku kien fit-triq g[al reb[a komda.

Dan ma se[[x imma g[ax fis-77 minuta, Carlo Costly naqqas id-distakk b’daqqa tarras, u r-rimonta tal-Honduras kompliet meta dawn ing[ataw penalty. Minkejja li lgoalkeeper Ochoa salva x-xutt ta’ Bengtson, mir-rebound, listess Bengtson ;ab id-draw.

Kif Jinsabu -

Argentina – 23, Kolombja – 19, Ekwador – 17, Urugwaj – 13, Vene]wela – 12, ?ile – 12, Perù – 11, Bolivja – 8, Paragwaj – 8.

Ri]ultati

Kolombja v Bolivja 5-0 Urugwaj v Paragwaj 1-1 Ar;entina v Vene]wela 3-0 Perù v ?ile 1-0

CONCACAF

Honduras v Messiku 2-2 :amajka v Panama 1-1 Stati Uniti v Costa Rica 1-0

Il-goalkeeper tal-Istatti Uniti Guzan kontra l-Costa Rica.

Il-log[ba intlag[bet fi grawnd miksi bis-sil;

46

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Sport FORMULA 1

Vettel se jibda minn fuq quddiem

Sebastian Vettel fuq Red Bull fil-Malasja

I/-champion renjanti, Sebatian Vettel tar-Red Bull, se jibda mill-ewwel post hekk kif illum isir il-Grand Prix tal-Malasja.

Vettel g[amel dawra f’[in ta’ 1.49.674’, u b’hekk se jibda quddiem il-koppja tal-Ferrari, Felipe Massa u Fernando

Alonso rispettivament. Vettel u r-Red Bull, fil-jum ta’ qabel ilmentaw mir-roti, g[ax skont huma kienu qed jittieklu malajr; i]da jidher li lbiera[ ittim sab tarf dawn ir-roti l;odda tal-Pirelli.

Nhar il-:img[a l-a[jar [in

g[amlu Kimi Raikkonen talLotus, rebbie[ tal-ewwel Grand Prix tal-Awstralja; imma dan, illum se jkollu jibda mill-10 post min[abba li ;ie ppenalizzat g[ax imblokka ttriq ta’ Nico Rosberg.

Lewis Hamilton talMercedes, li spi//a fil-[ames post fil-Grand Prix talAwstralja, se jibda mir-raba’ post, filwaqt li Mark Webber, is-sewwieq tar-Red Bull li rre;istra l-aqwa [in fl-ewwel sessjoni tal-provi liberi ta’ nhar il-:img[a, se jibda mill-[ames post.

G[al darba o[ra idd]appuntaw il-koppja talMcLaren. Jenson Button se jibda mis-seba’ post, filwaqt li Serio Perez se jibda mid-disa’ post. Tajjeb wie[ed jg[id li din is-sena, Felipe Massa talFerrari qed ikollu wirjiet tajbin, ikkumparati ma’ sena ilu. Din hi t-tieni darba li dan se jkun qed jibda l-Grand Prix quddiem sie[bu Alonso. La[[ar darba li s-sewwieq Bra]iljan beda mill-ewwel filliera kien fl-2010.

G[al Vettel din hi t-tieni darba minn daqstant drabi li dan se jkun qed jibda millpole-position, u din id-darba ]gur li jrid jiddefendi l-ewwel post biex jikseb l-ewwel reb[a tal-ista;un. Sta;un ilu, irrebbie[ ta’ dan il-Grand Prix kien Fernando Alonso.

Hu mistenni li l-Grand Prix ta’ llum se jkun ikkaratterizzat mix-xita, u dan ]gur li jawgura tajjeb g[all-Ferrari. Intant, issewwieq tal-Mercedes, Hamilton re;a’ sa[aq li minkejja li hu fidu/ju] li dan lista;un il-Mercedes se jirb[u xi tlielaq qal li mhux se tkun is-sena li fiha t-tim jissielet g[ar-reb[ tat-titlu. :

Kif se jibdew

Sebastian Vettel – RedBull Felipe Massa – Ferrari Fernando Alonso – Ferrari Lewis Hamilton – Mercedes 5. Mark Webber – RedBull 6. Nico Rosberg – Mercedes 7. Jenson Button – McLaren 8. Adrian Sutil – Force India 9. Sergio Perez – McLaren 10. Kimi Raikkonen – Lotus 11. Romain Grosjean – Lotus 12. Nico Huelkenberg – Sauber 13. Daniel Ricciardo – Toro Rosso 14. Esteban Gutierrez – Sauber 15. Paul Di Resta – Force India 16. Pastor Maldonado – Williams 17. Jean-Eric Vergne – Toro Rosso 18. Valtteri Bottas – Williams 19. Jules Bianchi – Marussia 20. Charles Pic – Caterham 21. Max Chilton – Marussia 22. Giedo van der Garde – Caterham 1.

2.

3.

4.

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Sport

47

WARA L-PARTITI TAT-TAZZA TAD-DINJA

Wirja li trid tintesa minnufih Il-wirja li kellha Malta nhar il-:img[a kontra l-Bulgarija hi wa[da li trid tintesa minnufih.

Hu minnu li l-Bulgarija g[andha tim superjuri g[al Malta, imma ]gur li telfa ta’ 6-0 hi wa[da kiefra. Nhar itTlieta li ;ej, Malta tilqa’ f’Ta’ Qali lill-Italja, pajji] li reba[ itTazza tad-Dinja erba’ darbiet, u li sena ilu wasal sal-finali talEuro 2012. Barra minn dan, ilwirja tal-players Maltin filLevski Stadium trid tintesa g[ax ]gur li l-futbol li wera ttim nazzjonali minn kemm ilu ta[t Pietro Ghedin ]gur li mhuwiex ta’ dak il-livell. {arsa lejn l-istatistika turi li l-a[[ar darba li t-tim Malti tilef bi skor ta’ 6-0 f’log[ba valida minn round tal-kwalifikazzjoni ta’ turnament internazzjonali kien fl-4 ta’ :unju tal-2005 meta Malta tilfet 6-0 barra minn darha kontra l-I]vezja.

Din kienet log[ba valida mirround tal-kwalifikazzjoni g[atTazza tad-Dinja tal-2006 li ntlag[bet fil-:ermanja, u eventwalment intreb[et millItalja.

Fir-round tal-kwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja tal-1998,

Malta tilfet 6-0 f’]ew; okka]jonijiet, u dan kien f’temp ta’ inqas minn xahar.

Fit-18 ta’ Settembru tal-1996, Malta tilfet 6-0 barra minn darha kontra r-Replubblika ?eka, filwaqt li erbat ijiem wara, tilfet 6-0 barra minn darha kontra s-Slovakkja.

Biex wie[ed isib telfa akbar minn 6-0 g[al Malta f’round tal-kwalifikazzjoni ta’ turnament internazzjonali jrid imur lura g[all-1983 u jirreferi g[all-famu]a Spanja v Malta.

Dakinhar, fil-21 ta’ Di/embru, Spanja reb[et bi skor tennistiku ta’ 12-1. B’din irreb[a, Spanja ikkwalifikat g[all-fa]i finali tal-Euro 1984 meta qab]et lill-Olanda b’differenza ta’ goals.

Il-players Maltin g[andhom ikomplu minn fejn [allew filpartita ta’ [biberija kontra lIrlanda ta’ Fuq aktar kmieni din is-sena u anki jippruvaw jirrepetu jew jibnu fuq ilwirjiet li kellhom fil-partiti ta’ dan il-grupp kontra l-Italja u rRepubblika ?eka, fejn minkejja li t-tim Malti [are; tellief, ]gur li [are; rasu mg[ollija mill-ground.

Emil Gargorov tal-Bulgarija (xellug) jissielet g[all-ballun ma’ Roderick Briffa ta’ Malta (Ritratt> Paul Zammit Cutajar)

L-attakkant Ingli] Daniel Sturridge jiskurja s-seba’ goal kontra San Marino. L-Ingilterra reb[et bi skor ta’ 8-0.

David Villa ta’ Spanja (lemin) issikkat minn Alexander Ring tal-Finlandja. I/-champions mondjali ;ew mi]muma fi draw ta’ 1-1.

Franck Ribery (xellug) ta’ Franza issikkat minn Zurab Khizanishvili tal-Georgia. Franza sabitha fa/li biex reb[et bi skor ta’ 3-1, u issa jmissha tilg[ab f’konfront dirett kontra Spanja

Il-winger Portugi], Cristiano Ronaldo di]appuntat wara d-draw kontra l-I]rael

48

Il-{add, 24 ta’ Marzu, 2013

Lokali

QED TARA KEMM HU BRAVU ISSA!

Nitilqu lura mill-gdid . Kull partit irid f’xi mument isib lilu nnifsu flOppo]izzjoni. Il-poplu hu sovran u hu jidde/iedi x’sehem – dejjem jekk g[andu jkollu dan – partit irid jie[u. L-g[a]la kienet u g[adha dik li nservu mhux mill-gvern. G[al diversi b[ali, din se tkun l-ewwel esperjenza tag[na b[ala Membri Parlamentari talpajji] fl-Oppo]izzjoni. {idma differenti u wa[da li tippermettilna nag[rfu dak li wettaqna tajjeb u dak li le meta konna firresponsabbiltà tal-poter.

Mument meta nistg[u nag[rfu a[jar dak li [allejna warajna.

1

. Nag[rfu a[jar is-so/jetà demokratika u miftu[a li bnejna u nifhmu a[jar irreazzjonijiet u l-lo;ika talelettorat tag[na. Il-pajji] mexa ’l quddiem, it-tama tag[na hi li l-Partit Laburista j]ommu g[addej. Kemm dan se ji;ri [add ma jaf, imma 2

dmirna hu li nkunu kostruttivi u n[arsu ’l quddiem. Irridu nkunu vi;ilanti u fl-istess [in nippreparaw irwie[na sew g[all-appuntamenti elettorali li ;ejjin. Dan ifisser sforz kbir, imma jien /ert li hemm l-entu]ja]mu ta’ diversi li fuqu nistg[u nibnu biex nibdlu. Nie[du forza u determinazzjoni ferm akbar milli kellna biex nimxu [alli nservu a[jar. . Ma kinitx le;i]latura passata fa/li g[alina, affrontajna diversi e]amijiet, u[ud g[addejna minnhom tajjeb, o[rajn ma rnexxilniex.

Jien /ert, imma, li din li qeg[din nibdew se tkun hi wkoll mimlija kumplikazzjonijiet ekonomi/i u so/jali. Il-Gvern jag[mel tajjeb jekk jikkontrolla lilu nnifsu minn issa u jag[raf li jekk ma joqg[odx attent f’dak li jidde/iedi llum se jbati lkonsegwenzi tieg[u g[ada.

3

Biss, g[ad irridu ng[addu minn tbatijiet, spe/jalment invista tal-fatt li ma nistg[ux nippretendu li hemm lesperjenza politika li lmument jitlob fejn ma hemmx. . {idmitna hi wkoll penu]a. Irridu nitilqu billi lewwel nibdlu l-Kap talpartit, il-Vi/i Kap u sSegretarju :enerali.

De/i]jonijiet ibsin. G[aliex kif kienet diffi/li li tara lil Eddie Fenech Adami imur, daqshekk ie[or dik li tara lil Lawrence Gonzi jitlaq. Ittnejn konna drajniehom.

Nafu kif ja[dmu u x’inhuma l-prijoritajiet tag[hom.

Diversi b[ali, li servew liktar ma’ Lawrence Gonzi, se jkollna ninbidlu a[na stess f’dan. A[na nafu li mhux se jkun fa/li, l-ewwel li tag[]el tajjeb u t-tieni li min ji;i hekk mag[]ul jimxi ’l quddiem f’partit li g[adu qieg[ed jikkura l-feriti elettorali tieg[u.

4

media•link COMMUNICATIONS

. Il-partit irid l-g[aqda ta’ kull parti tieg[u. Irid jifhem li ma g[andux jitlaq ji;ri, imma fl-istess [in irid jimxi ’l quddiem. Il-jiem li ;ejjin sejrin ]gur mhux forsi jaraw iktar attività diretta biex isir l-g[arbiel intern [alli flelezzjonijiet li ;ejjin inkunu alternattiva serja u kapa/i.

Fil-prudenza u fl-attenzjoni ne/essarja rridu nassiguraw li g[alkemm ikun hemm kuntrasti ta’ ideat, ma jkunx hemm atrit ]ejjed. G[andna naraw li dan hu pro/ess biex jinbena partit ;did li jinvolvi iktar persuni. Il-Partit Nazzjonalista hu ma[bub minn diversi u hu proprjetà tag[na lkoll li na[dmu fih.

Kap ;did irid imexxina ’l quddiem, imma jaf li mieg[u hemm diversi o[rajn li jridu jassiguraw is-su//ess tag[na.

Huma x’inhuma ddiffikultajiet li ;ejjin g[alina, a[na g[andna nibqg[u lkoll determinati li nimxu flimkien biex nibnu l-Partit Nazzjonalista lura mill-;did.

5

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelomifsudbonnici@gov.mt

Irridu nibqg[u lkoll determinati li nimxu flimkien biex nibnu lura mill-;did