€0.55
Numru 13,417
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Il-Ministru tas-Sa[[a jmur kontra l-ispirtu tal-Kodi/i ta’ Etika
Il-Kodi/i ta’ Etika talMinistri jg[id li l-Ministri jridu ji]guraw li kemm jista’ jkun possibbli, il-persuni mag[]ulin biex jokkupaw karigi fis-Segretarjat Privat tag[hom iridu jkunu impjegati tal-Gvern. Minkejja dan, bil-permess tal-Prim Ministru, Ministru jista’ jimpjega persuni li ma jkunux fisservizz pubbliku fuq kuntratt g[al perijodu definit. Il-Ministru tas-Sa[[a Godfrey Farrugia kkonferma ma’ dan il-;urnal li wie[ed mill-a[wa Tonna li hu impjega fil-Ministeru ma kienx ja[dem mal-Gvern kif jirrakkomanda l-Kodi/i ta’ Etika tal-Ministri. Godfrey Farrugia qal li Claudio Tonna kien impjegat tal-Gvern filwaqt li [uh Mark kien ja[dem malprivat. Hu qal li g[a]el lil dawn i]-]ew; [addiema a[wa min[abba l-kapa/ità, lesperjenza u l-lealtà tag[hom. Qal ukoll li g[a]ilhom min[abba lb]ulija u l-g[aqal li meta jkunu daharhom mal-[ajt, huma kapa/i ja[dmu. Kif [abbarna fil-jiem li g[addew, Claudio Tonna kien impjegat b[ala Chief of Staff tal-Ministeru tas-Sa[[a filwaqt li [uh Mark kien impjegat b[ala Assistent Segretarju Privat tal-Ministru Godfrey Farrugia. Dawn l-a[wa huma ku;ini tadDeputat Laburista, Marlene Farrugia, is-sie[ba talMinistru Godfrey Farrugia li kienet irri]enjat mill-kariga li ng[atat fl-istess Ministeru tas-Sa[[a fl-a[[ar ;img[at. Meta kien mistoqsi jekk ja[sibx li l-fatt li wie[ed
mill-a[wa Tonna li ma kienx impjegat mal-Gvern u issa qed ja[dem fil-Ministeru tasSa[[a, ifissirx li dan mhux fl-ispirtu tal-Kodi/i ta’ Etika tal-Ministri, il-Ministru Godfrey Farrugia qal li hu mexa kif imxew Ministri o[ra, mhux biss ta’ issa imma wkoll pre/edenti. Meta kien mitlub jg[id b[al min, il-Ministru Godfrey Farrugia wie;eb “b[al kul[add” bla ma semma ebda Ministru pre/identi. Sadattant, waqt konferenza tal-a[barijiet fi/?entru tas-Sa[[a tal-Furjana b’rabta mal-;img[a Ewropea dwar it-Tilqim, t[abbar li fi Frar li g[adda bdiet ting[ata t-tilqima HPV lil tfajliet ta’ 12-il sena. Din it-tilqima tipprevjeni mard tal-g[onq tal-utru fosthom ilkan/er u 80 fil-mija tattfajliet qed ja//ettaw listedina u qed jie[du ttilqima b’xejn. T[abbar li issa se jkunu koperti wkoll tfajliet ta’ 13-il sena. Is-sena li g[addiet 15,000 tifel u tifla ng[ataw tilqim filwaqt li 1,500 adult tlaqqmu b[ala prevenzjoni qabel siefru f’pajji]i fejn hu rakkomandat li wie[ed jitlaqqam qabel isiefer. Ing[ataw ukoll madwar 80,000 tilqima kontra linfluwenza sta;jonali. Se tid[ol ukoll fl-iskema ttilqima menococcal u tilqima g[al nies li jkunu g[amlu operazzjoni u jkollhom re]istenza baxxa. Fi/-?entri tas-Sa[[a, f’sena saru 1.7 miljun intervent ma’ pazjenti b[ala parti mis-servizzi filkomunità.
Id-dehra tal-power station minn Bir]ebbu;a kif tidher illum (Ritratt> Trevor Sollars)
Is-Sindku ta’ Bir]ebbu;a mhux se ja//etta tankijiet tal-gass mostru]i g[all-power station Jekk b[ala parti mill-bini tal-power station il-;dida, ilGvern jibni ]ew; tankijiet talgass mostru]i, a[na mhux se na//ettawhom u jien inkun wie[ed minn dawk li jo;;ezzjonaw g[alihom. Joseph Farrugia, is-Sindku ta’ Bir]ebbu;a qal dan f’kumment lil IN-NAZZJON meta kien mistoqsi g[arreazzjoni dwar il-proposta talGvern Laburista li jibni power station ;dida ma;enb dik pre]enti f’Delimara kif ukoll ]ew; tankijiet kbar li fihom jin[a]en il-gass naturali LNG. Is-Sindku Joseph Farrugia qal li f’Bir]ebbu;a huma mdorrijin li jkollhom tankijiet tal-gass u tal-fjuwil imma qal li jispera li t-tankijiet tal-LNG li se jfornu lill-power station il-;dida ma jkunux ikbar minn dawk li di;à hemm
f’Bir]ebbu;a g[ax inkella dawn ikunu eyesore g[an-nies ta’ Bir]ebbu;a. Hu qal li jekk it-tankijiet li se jinbnew ikunu mezzani b[al dawk li di;à je]istu f’Bir]ebbu;a, huma ja//ettawhom, imma jekk ikunu tankijiet mostru]i, huma mhux se ja//ettawhom.
Jippretendi tankijiet simili g[al dawk li di;à hemm Joseph Farrugia qal li bitteknolo;ija moderna tal-lum, ma ja[sibx li hemm g[alfejn jinbnew tankijiet tal-[a]na talgass li jkunu enormi u dan
Aktar [atriet
GWU
Felix Agius mistenni li jkun parti mill-bord editorjali tal-PBS
Is-siltiet mir-recording tal-GWU qatt ma ttie[du barra mill-kuntest
Ara pa;na 2
Ara pa;na 7
g[ax il-vapuri li j;orru l-gass malajr ji;u u l-materjal malajr ji;i Malta. “A[na nippretendu li tankijiet simili g[al dawk li hawn na//ettawhom, imma mostri ta’ tankijiet ma na//ettawhomx” qal is-Sindku ta’ Bir]ebbu;a. Hu qal li jekk verament li ttankijiet tal-[a]na tal-gass ikunu kull wie[ed daqs ilknisja tal-Mosta, hu jkun wie[ed minn dawk li se jo;;ezzjonaw g[al dan ilpro;ett. Hu qal li fl-opinjoni tieg[u li t-tankijiet tal-gass ikunu daqs il-knisja tal-Mosta hi xi [a;a esa;erata. Hu qal li b[alissa f’Bir]ebbu;a hemm 14-il tank li qed jissupplixxu l-provvista g[al Malta u g[al G[awdex li jekk tag[milhom flimkien ma ji;ux daqs ilknisja tal-Mosta, imma [afna i]g[ar.
IN-NAZZJON It-Tlieta 23 ta’ April, 2013
2 Lokali
Ikomplu l-[atriet mill-Gvern Il-[abs g[adu ming[ajr direttur Laburista li tela’ bl-g[ajta tal-meritokrazija permanenti G[alkemm il-Ministru g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali, Manuel Mallia kien wieg[ed li d-direttur il-;did tal-[abs se jin[atar fi ]mien g[axart ijiem wara li tressqet ir-ri]enja tal-eks direttur Abraham Zammit, sal-lum il-;urnata l-[abs f’Kordin g[adu ming[ajr direttur permanenti. Kien fid-9 ta’ April li g[adda meta d-direttur tal[abs ippre]enta r-ri]enja tieg[u wara li fi ]jara g[all-g[arrieda millMinistru fil-fa/ilità korrettiva ta’ Kordin, instab li allegatament kien hemm xi gwardjani li ma kinux f’posthom i]da li kienu di;à marru lura ddar, meta suppost li kienu g[adhom fuq il-post taxxog[ol. Dakinhar din ilpo]izzjoni kienet ing[atat b’mod temporanju lillAssistent Kummissarju Ray Zammit, bil-Ministru jsostni li d-direttur il-;did se jin[atar fi ]mien g[axart ijiem. Zammit qieg[ed jifforma parti wkoll minn bord ta’ inkjesta ma[tur millMinistru stess biex jinvestiga pratti/i u
de/i]jonjiet li ttie[du millamministrazzjoni tal-[abs fosthom b’rabta malgwardjani u lkundizzjonijiet tag[hom. Sorsi qrib il-Partit Laburista li tkellmu mal;urnal IN-NAZZJON sostnew li l-Gvern tkellem ma’ persuni li ;ew indikati biex jing[ataw il-po]izzjoni ta’ direttur tal-[abs minflok Abraham Zammit i]da kollox jindika li l-ewwel mistenni li jo[ro; ir-ri]ultat ta’ inkjesta o[ra li ;iet ordnata mill-Ministru fil[abs, proprju dwar il-ka] tan-nuqqasijiet millgwardjani li telqu lura ddar qabel il-[in. Dan ir-rapport huwa mistenni li jkun lest u jasal g[and il-Ministru g[allIntern u s-Sigurtà Nazzjonali sa g[ada lErbg[a l-24 ta’ April. Filmidja fl-a[[ar jiem issemmiet ukoll ilpossibbilità li l-[abs issa jkollu ]ew; diretturi, wie[ed li jkun responsabbli mil-lat operattiv u l-ie[or mir-riforma tal-pri;unieri. Is-sorsi sostnew li wie[ed minn dawn qed jing[ad li jista’ jkun barrani.
8
Il-Gvern fis-sig[at li ;ejjin se ja[tar il-membri l-;odda fittmexxija tal-istazzjon nazzjonali, il-PBS, wara lkritika u l-attakki qawwija li ffa//jaw l-uffi/jali li hemm illum fit-tmexxija tal-a[barijiet tal-Public Broadcasting Services minn diversi esponenti laburisti fl-a[[ar ;img[at u xhur. Dawn ir-rapporti jg[idu li Tonio Portughese se jkun i/Chairman il-;did tal-PBS li jie[u post Joseph Mizzi, waqt li Albert Marshall – li mhux xi wic/ ;did fil-qasam tax-xandir – se jin[atar Vi/i Chairman. Jidher li se jitne[[a wkoll ilKap tat-Taqsima tal-A[barijiet Natalino Fenech u minfloku lGvern se ja[tar lil Reno Bu;eja, ;urnalist veteran finNewsroom ta’ Xandir Malta. Bu;eja ilu ja[dem max-xandir pubbliku 37 sena. Mhux /ar x’se ji;ri fil-ka] tal-kariga tal-Kap Ezekuttiv, li llum hi okkupata minn Anton Attard. Albert Marshall hu mid[la sew tal-Partit Laburista. Apparti li serva f’g[add ta’ karigi di;à f’Xandir Malta tassebg[inijiet, u wara, fosthom
b[ala Kap E]ekuttiv tal-PBS bejn l-1996 u l-1999. Wara kien in[atar Kap E]ekuttiv ta’ One Productions – kariga li dam fiha sal-2005. Sadattant mill-informazzjoni li g[andha In-Nazzjon li fuq ilbord editorjali se jkun qed jin[atar Felix Agius. Sorsi qalulna li hu ried il-kariga ta’ Chairman tal-bord editorjali imma s’issa l-konferma hi li Agius se jkun fuq dan il-bord il-;did. Min-na[a l-o[ra, jidher li se jibqa’ b’xejn l-eks Segretarju :enerali tal-Labour Jason Micallef, li rapporti fil-midja wkoll fi tmiem il-;img[a lo[ra kienu qed jindikaw li se jin[atar fil-Kumitat li qed i[ejji l-programm ta’ /elebrazzjonijiet b’rabta malg[a]la tal-Belt Valletta b[ala l-Belt Kapitali tal-Kultura fissena 2018. Micallef, sa ftit jiem ilu kien i/-Chairman ta’ One Productions, u fil-passat kien qed jissemma anke g[allkariga ta’ Chairman tax-xandir tal-istat li ftit wara l-elezzjoni attakka t-tmexxija tieg[u. The Times of Malta, li ]velat l-a[bar, qalet li rrapporti li Jason Micallef se
jin[atar fuq il-kumitat ta//elebrazzjonijiet tal-Belt Valletta g[as-sena 2018 ma ;ewx mi/[uda minn kelliem g[as-Segretarjat tal-Kultura, li m’eskludiex din il-possibbilità. Madankollu jidher li mill:img[a g[as-Sibt ;rat xi [a;a, g[ax rapporti o[ra din iddarba fil-MaltaToday online qalu li sorsi qrib il-Gvern /a[du li ttie[det xi de/i]joni biex Micallef ji;i appuntat fuq dan il-kumitat. Ftit jiem ilu Jason Micallef [abbar fuq il-Facebook tieg[u li wasal i]-]mien li jaqbad toroq ;odda. Dakinhar Jason Micallef kien ukoll qal hekk, “Nirringrazzja lil dawk ilLaburisti tradizzjonali b[ali li [admu mieg[i bla heda fi ]minijiet meta ma’ saqajja kelli min qed ji;bed il-[abel minn na[a differenti”. Jason Micallef ikkontesta la[[ar elezzjoni fuq id-distrett ta’ An;lu Farrugia, imma ma ;iex elett. Fil-bidu tas-sena lo[ra kien ;ie mfa[[ar minn Muscat g[as-sagrifi//ju li g[amel meta inizjalment a//etta li ma jikkontestax. De/i]joni li eventwalment inbidlet u [are; g[all-elezzjoni.
Ra;el ta’ 60 sena fil-periklu tal-mewt
It-Temp
UV INDEX
Felix Agius se jkun fuq il-bord editorjali
IT-TEMP> pjuttost imsa[[ab bil-possibbiltà ta’ xita f’xi n[awi VI}IBBILTÀ> tajba IR-RI{: ftit qawwi mill-Grieg il-Lvant li jsir qawwi sa filg[axija BA{AR> moderat g[al qawwi li jsir qawwi IMBATT> baxx min-Nofsinhar ix-Xlokk TEMPERATURA: l-og[la 20˚C XITA> f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a xejn Xita mill-1 ta’ Settembru 415.2 mm IX-XEMX> titla’ fis-06.22 u tin]el fis-19.40
IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN
IT-TLIETA L-og[la 20˚C L-inqas 16˚C
L-ERBG{A L-og[la 20˚C L-inqas 16˚C
IL-{AMIS L-og[la 22˚C L-inqas 16˚C
IL-:IMG{A L-og[la 21˚C L-inqas 16˚C
IS-SIBT L-og[la 22˚C L-inqas 16˚C
UV
UV
UV
UV
UV
8
8
8
8
8
TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) ilbiera[ kienet> Malta 20˚C imsa[[ab, Al;eri 18˚C imsa[[ab, Amsterdam 13˚C imsa[[ab, Ateni 21˚C imsa[[ab, Li]bona 22˚C xemxi, Berlin 20˚C xemxi, Brussell 13˚C imsa[[ab, ilKajr 22˚C ftit imsa[[ab, Dublin 12˚C imsa[[ab, Kopen[agen 08˚C imsa[[ab, Frankfurt 15˚C imsa[[ab, Milan 14˚C ftit imsa[[ab, Istanbul 17˚C xemxi, Londra 14˚C imsa[[ab, Madrid 16˚C xemxi, Moska 08˚C ftit imsa[[ab, Pari;i 12˚C imsa[[ab, Bar/ellona 16˚C ftit imsa[[ab, Ruma 12˚C xita, Tel Aviv 18˚C imsa[[ab, Tripli 26˚C xemxi, Tune] 20˚C imsa[[ab, Vjenna 20˚C ftit imsa[[ab, Zurich 12˚C imsa[[ab, Munich 12˚C imsa[[ab, Stokkolma 10˚C imsa[[ab, San Pietruburgu 08˚C ftit imsa[[ab.
Ra;el ta’ 60 sena, residenti Ra[al :did, jinsab fil-periklu li jitlef [ajtu wara li l-{add g[all-[abta tad-9.00pm ittajjar minn karozza Opel Astra misjuqa minn ra;el ta’ 74 sena residenti Ra[al :did ukoll. L-in/ident se[[ f’Telg[et Ra[al :did u l-Pulizija marret minnufih fuq il-post minn fejn ir-ra;el ta’ 60 sena ttie[ed g[all-kura l-isptar Mater Dei b’ambulanza li ssej[et fuq ilpost.
B’dan il-ka], ;ie infurmat lMa;istrat tal-G[assa Giovanni Grima li [atar diversi esperti biex jassistuh fl-inkjesta. Il-Pulizija g[adha g[addejja bl-investigazzjonijiet tag[ha dwar dan il-ka]. Intant, ilbiera[ filg[odu , ra;el ta’ 39 sena minn Birkirkara, idda[[al l-isptar fuq ka] separat li se[[ f’{al Qormi wara li dan kellu jin[are; mill-karozza li kien qed isuq, minn [addiema tal-
Protezzjoni ?ivili wara li g[al xi ra;uni, vann baqa’ die[el ;ol-karozza li kien qed isuq. Il-vann tal-g[amla Ford Transit kien qed jinstaq fiddirezzjoni minn {al Luqa lejn {al Qormi, minn ra;el ta’ 45 sena min-Naxxar. Ix-xufier tal-Peugeot spi//a ntilef minn sensih. Bid-daqqa, baqa’ die[el ;ottielet karozza tat-tip Kia Ceed misjuqa minn ra;el ta’ 43 sena mill-Mellie[a.
B[al-lum 25 sena
L
awrence Pullicino, eks Kummissarju tal-Pulizija u s-Supretendent Carmelo Bonello nstabu [atja millPrim Awla tal-Qorti ?ivili li arrestaw persuna illegalment u b’hekk kisru lKostituzzjoni ta’ Malta. Dawn i]-]ew; Uffi/jali tal-Pulizija kienu nstabu [atja ta’ dan il-ksur dwar investigazzjonijiet li kienu saru dwar allegati reati ta’ pussess ta’ armi u materjal splussiv. Din ma kinitx l-ewwel okka]joni li Bonello nstab [ati ta’ abbu] ta’ poter. Wie[ed mill-ewwel impenji tal-Gvern il;did kien l-immodernizzar tat-terminal talajruport bil-g[an li dan il-bieb miftu[ g[atturi]mu jilqa’ bl-a[jar mod lill-barranin li jag[]lu lil pajji]na g[all-btala tag[hom. Dan kollu filwaqt li l-Gvern kien di;à qed jinnegozja pjani biex pajji]na jkollu terminal ;did u modern li kellu jilqa’ g[all-i]vilupp tas-snin sussegwenti.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Lokali 3
Muscat wieg[ed affarijiet differenti lil nies differenti Huma diversi l-ka]i fejn jidher li qabel l-elezzjoni ;enerali, Joseph Muscat wieg[ed xi [a;a lil grupp, u l-oppost lil grupp ie[or biex isib simpatija mit-tnejn li huma. Imma ladarba reba[ lelezzjoni u sar Prim Ministru, qed ja;evola lil grupp wie[ed biss. Dan huwa l-ka] anke filkwistjoni tar-reklamazzjoni tal-art, fejn jidher li Muscat wieg[ed [a;a lill-g[aqdiet ambjentali, u xi [a;a differenti [afna lilli]viluppaturi. Dan [are; bi/-/ar waqt ilprogramm TVAM ilbiera[ filg[odu, f’diskussjoni bejn Astrid Vella, il-kordinatri/i ta’ Flimkien g[al Ambjent A[jar, u l-Vi/i President talAsso/jazzjoni Maltija talI]viluppaturi Sandro Chetcuti. Meta mfakkra li din tarreklamazzjoni tal-art issa tinsab fil-programm elettorali tal-Gvern, Astrid Vella qalet li qabel lelezzjoni d-diskors ta’ Muscat kien differenti. Fejn Muscat kien qal li rreklamazzjoni ssir fuq pro;etti ]g[ar, b[al
breakwaters u cruise liner terminal. Hawnhekk Sandro Chetcuti interrompa u beda jmeri lil Vella fuq dan ilpunt, fejn qal li kienu ddiskutew dawn il-pro;etti kbar ma’ Muscat qabel lelezzjoni. Biex Astrid Vella, mistoqsija mill-pre]entatur Pierre Portelli, irrimarkat li jista’ jkun li ntqalu affarijiet differenti fi]-]ew; laqg[at differenti. Ji;ifieri li Muscat, lill-ambjentalisti qalilhom mod, u lill-i]viluppaturi qalilhom mod ie[or. Fl-a[[ar jiem, il-proposta ta’ Muscat g[al pro;etti ta’ reklamazzjoni ta’ arti, sfat fil-mira ta’ kritika kbira mill-g[aqdiet ambjentali, min[abba l-[sara li pro;ett ta’ dan it-tip jag[mel fuq lambjent marittimu. Dawn sa[qu wkoll li Malta m’g[andhiex lammont ta’ materjal me[tie; biex wie[ed jibni fil-bahar, u li l-pro;ett, li l-istudji di;à wrew li mhuwiex vijabbli, ji;i jiswa biljuni ta’ ewro. U dan meta f’Malta hawn madwar 75,000 proprjetà vojta.
Erba’ nisa barranin jammettu prostituzzjoni permezz tal-internet Erba’ nisa barranin ammettew quddiem ilMa;istrat Giovanni Grixti li permezz ta’ websajt li fet[u huma stess, kienu qed jipprostitwixxu lilhom nfushom. Tnejn min-nisa nstabu f’appartamenti ;ewwa Portomaso u tnejn o[ra nstabu fi Triq Ross, San :iljan. In-nisa huma Annette Elizabeth Gibbs ta’ 60 sena minn Londra, l-Ingilterra, Nicola Allen ta’ 50 sena minn Birmingham, l-Ingilterra, Gwendelien Marie Blanken ta’ 39 sena minn Curacao, b’passaport Olandi] u Carmel Smyth ta’ 34 sena millIrlanda ta’ Fuq. In-nisa kienu ilhom Malta tmint ijiem u kienu huma li fet[u din il-websajt u dan biex i[ajru persuni jmorru mag[hom g[al skop ta’ prostituzzjoni. Huma qalu li
ma kinux jafu li f’Malta [wejje; b[al dawn huma kontra l-li;i. Fil-fatt qalu li kienu se jitilqu minn Malta tTnejn stess kif kien ippjanat li jag[mlu. In-nisa kienu qeg[din ji;u rreklamati fuq l-internet permezz ta’ “stage names”. Fil-ka] ta’ Gibbs, l-isem tag[ha kien ta’ Annabelle English, Allen, bl-isem ta’ Imogen Does X!, Blanken blisem ta’ Jessika Erotika u Smyth bl-isem ta’ Irish Sienna. Il-Qorti wara li qieset lammissjoni bikrija tag[hom illiberathom bil-kundizzjoni li ma jag[mlux reat ie[or fi ]mien sentejn. G[al Allen u Gibbs deher l-Avukat Jason Grima filwaqt li ]-]ew; nisa l-o[ra ma ridux avukat jidher g[alihom. Il-Prosekuzzjoni tmexxiet mill-Ispetturi Jason Francis Sultana u Daryl Borg.
G[ada l-elezzjonijiet ka]wali tal-Parlament Ewropew Hekk kif ilbiera[ ing[alaq il-perjodu li l-Kummissjoni Elettorali tilqa’ n-nomini g[at-tliet postijiet battala filParlament Ewropew, issa g[ada ji;i determinat min mill-11-il kandidat li ppre]entaw in-nomini se jkun elett fil-Parlament Ewropew g[all-perjodu li baqa’ sal2014. It-total ta’ nomini li ;ew milqug[a mill-Kummissjoni Elettorali f’Evans Building fla[[ar jiem, li jammontaw g[al 18-il nomina, ;ew ippre]entati minn 11-il kandidat, li 5 minnhom huma nisa. Fl-ewwel ;urnata li matulha bdew ji;u milqug[a n-nomini, ji;ifieri fit-18 t’April, f’isem il-Partit Nazzjonalistau g[all-post battal ta’ Simon Busuttil, ippre]entat in-nomina tag[ha Roberta Metsola Tedesco Triccas, li hi l-uniku mara f’isem il-PN. Fl-istess ;urnata, ;ew milqug[a erba’
nomini o[ra, minn ]ew; kandidati – Claudette Abela Baldacchino u Steve Borg. Dawn ippre]entaw nomina kull wie[ed g[all-postijiet battala minn Louis Grech u Edward Scicluna, li b[al Simon Busuttil, ;ew eletti filParlament Malti fl-a[[ar
Possibbiltà li Malta jkollha l-ewwel Ewro Parlamentari mara elezzjoni ;enerali. Fid-19 t’April, ilKummissjoni elettorali kienet laqg[at 5 nomini o[ra minn tliet kandidati. F’isem ilPartit Nazzjonalista, ippre]enta n-nomina tieg[u Vince Farrugia. Dan filwaqt li Marlene Mizzi u Christian Zammit kienu ]-]ew;
kandidati li ppre]entaw ]ew; nomini kull wie[ed f’isem ilPartit Laburista. L-g[ada, fl-20 t’April, f’isem il-Partit Nazzjonalista kien Alan Deidun li ppre]enta n-nomina tieg[u lill-Kummissjoni Elettorali. Min-na[a l-o[ra, Sharon Ellul Bonnici ppre]entat i]]ew; nomina tag[ha f’isem il-Partit Laburista, b’nomina minnhom g[all-post battal ta’ Louis Grech u l-o[ra g[allpost battal ta’ Edward Scicluna. Jumejn ilu, imbag[ad, Rudolph Cini ppre]enta nnomina tieg[u g[all-post battal ta’ Simon Busuttil. F’isem il-Partit Laburista, ippre]entaw in-nomini tag[hom Glenn Bedingfield u Maria Camillieri. Ilbiera[ ma da[lux nomini ;odda. L-g[add tal-voti se jsir g[ada, l-24 t’April fi/-?entru tal-G[add tal-Voti finNaxxar, mit-8.00am, ’il quddiem.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
4 Intervista
Irrid nara lill-PN jer;a’ jsir il-partit tal-poplu minn Gabriel Ellul
Francis Zammit Dimech huwa wie[ed mill-kandidati li qed jikkontestaw g[all-kariga ta’ Kap tal-Partit Nazzjonalista. F’intervista esklussiva ma’ dan il-;urnal, Gabriel Ellul tkellem mieg[u dwar il-kandidatura tieg[u g[al din il-kariga importanti, l-esperjenza tieg[u fi [dan ilpartit u l-vi]joni tieg[u g[all;ejjieni.
Min hu Francis Zammit Dimech^
Francis Zammit Dimech huwa l-persuna li minn dejjem iddedika ru[u fil-[ajja politika. Bdejt nimpenja ru[i fil-politika sa minn /kuniti u nemmen bis-s[i[ li l-politika g[andha sservi biex tkun ta’ servizz g[all-o[rajn. Kont bdejt l-impenn tieg[i fil-politika fi ]mien diffi/li g[all-istorja tad-demokrazija f’pajji]na u nemmen li dan g[eni biex nitrawwem u nsir dak li jien. Nemmen li dawk lesperjenzi g[ad iservu ta’ ;id biex naffa//jaw l-isfidi li nafu niltaqg[u mag[hom fil-futur.
Xi jfisser g[alik il-Partit Nazzjonalista^
Il-Partit Nazzjonalista g[andu jibqa’ kkaratterizzat b[ala l-partit tal-poplu kollu. Huwa l-partit li [a d-
Francis Zammit Dimech jindirizza lill-midja wara li ppre]enta n-nomina tieg[u g[all-kariga ta’ Vi/i Kap
de/i]jonijiet l-aktar importanti fl-istorja ta’ pajji]na. Il-Partit Nazzjonalista huwa l-partit li kiseb l-indipendenza ta’ pajji]na, li da[[al lil Malta flUnjoni Ewropea u li introdu/a
l-ewro f’pajji]na. Dan huwa biss ftit minn dak kollu li kiseb il-Partit Nazzjonalista. Norbot lil dan il-partit mal-ekonomija m[allta li ngawdu llum, malplurali]mu fix-xandir u ma’ Gvern li jag[ti importanza lillKunsilli Lokali. Bis-sa[[a talPartit Nazzjonalista, Malta g[addiet minn bidla radikali. Fid-dawl ta’ dan il-passat, ilPartit Nazzjonalista g[andu jibqa’ jitqies b[ala forza ta’ innovazzjoni.
Francis Zammit Dimech b[ala Kap tal-Partit Nazzjonalista - kif tarak taqdi dan l-irwol^
Irrid ng[aqqad l-elementi kollha fi [dan dan il-partit. Ninsab konxju tal-firxa wiesg[a ta’ opinjonijiet li te]isti bejn kull individwu, però nemmen li, sakemm hemm rieda tajba u [sieb ;enwin, kul[add g[andu jing[ata /-/ans li jesprimi ru[u. Irrid li l-Partit Nazzjonalista jkun forza ta’ g[aqda. In[ares lejn dan l-irwol li qed naspira g[alih ukoll b[ala wie[ed fejn jien irrid nag[ti lvanta;; tal-esperjenza kollha tieg[i fl-istrutturi tal-partit. Jien bdejt l-involviment tieg[i fil-partit permezz tal-moviment ta]-]g[a]ag[ u g[alhekk in]omm li]-]g[a]ag[ fi//entru tal-qalb tieg[i. Minn dik l-esperjenza mxejt fi [dan il-partit u kelli /-/ans inservi f’g[add kbir ta’ strutturi.
G[alhekk, meta n[ares lura, nista’ napprezza iktar l-g[eruq tal-partit u nemmen li dan g[andu jg[inni biex napprezza dejjem iktar il-messa;;i li ;ejjin minn kull membru li hu attiv fil-partit.
Nemmen li, sakemm hemm rieda tajba u [sieb ;enwin, kul[add g[andu jing[ata /-/ans li jesprimi ru[u
Kif t[ares lejn l-a[[ar snin tal-Partit Nazzjonalista fil-gvern^
Kienu snin fejn il-Partit Nazzjonalista ta l-aqwa ri]ultati lill-pajji], b’iktar xog[ol, b’titjib fis-servizzi tas-sa[[a, b’ekonomija soda minkejja kollox. Ma nistax ma nkunx kburi b’dawn irri]ultati Biss, meta n[arsu lejn ilkuntatt man-nies u l-mod kif il-partit jil[aq lill-poplu, f’dak is-sens, il-Partit Nazzjonalista sofra [afna. Dan in-nuqqas ta’ kuntatt mal-poplu, flimkien mannuqqas ta’ sensittività f’/ertu ka]i, wassal g[ar-ri]ultat elettorali tal-;img[at li g[addew. Jien ili nsostni li l-Partit Nazzjonalista messu ta iktar ka] tar-ri]ultat elettorali tal-
2008 fejn, minkejja r-reb[a tal-Partit Nazzjonalista, ilpartit tilef 12,000 vot fuq lelezzjoni ta’ qabel.
Kif qed toqrob lejn ilkunsillieri tal-Partit Nazzjonalista^
B’]ew; metodi. Qed niltaqa’ ma’ kull min ikun jixtieq ikellmek personalment u qed nitg[allem [afna millkunsilliera. Minbarra f’hekk, qed norganizza wkoll laqg[at u attivitajiet fuq livell lokali, distrettwali jew inkella fuq livelli ikbar. Hemm ukoll ilkomunikazzjoni permezz talmezzi tax-xandir u permezz ta’ mezzi elettroni/i. Irrispons li qed ning[ata ming[and dawn il-kunsilliera qed ikun ta’ siwi kbir g[alija.
Kif ta[seb li l-Maltin u lG[awdxin i[arsu lejk b[ala Kap tal-Partit Nazzjonalista^
Nista’ nitkellem dwar ilmod kif jien nixtieq na[dem mal-Maltin u l-G[awdxin. Irrid li, minbarra l-pro/ess tat-ti;did fl-istrutturi talPartit, ninfet[u wkoll b[ala partit, biex nibdew nisimg[u lil kul[add. Il-ka]ini g[andhom jibdew jintu]aw iktar biex jaqdu dan l-g[an. Jekk nin[atar kap tal-partit, hemm b]onn nag[mlu anali]i serja tas-so/jetà tag[na llum. Il-Partit Nazzjonalista huwa lpartit tal-poplu. Irridu, b[ala
g[al pa;na 5
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Intervista 5
Esperjenza, g[aqda u sensittività minn pa;na 4
partit, na[dmu iktar masso/jetà /ivili. Irrid li jkollna iktar kuntatt man-nies, anke permezz ta]-]jarat li uffi/jali tal-partit ikollhom fil-ka]ini ta’ kull lokalità. G[andna nag[mlu u]u mill-enta]ju]mu li se jin[oloq bil-kap ;did talpartit biex l-partit jil[aq iktar u iktar nies.
Kif se ;;edded l-istrutturi tal-Partit Nazzjonalista^
L-istrutturi tal-Partit Nazzjonalista g[andhom ikunu strutturi li jirriflettu lb]onnijiet ta’ partit modern. Dan it-ti;did g[andu jsir b’konsultazzjoni diretta malattivisti kollha li g[andhom g[al qalbhom tal-partit. Id-diskussjoni fi [dan il-partit g[andha tissa[[a[, b’iktar sehem fi strutturi miftu[in. Idde/i]jonijiet g[andhom jittie[du wara pro/ess li jinvolvi lil kul[add, bis-sehem ta’ persuni f’kull livell tal-partit. Nixtieq ukoll ner;a’ nara lkungress ;enerali, laqg[a fejn jattendu t-tessarati kollha, biex jiddiskutu l-isfidi tal-partit. G[andha ssir ukoll qasma bejn il-parti kummer/jali u lparti politika tal-partit, bis-settur kummer/jali jibqa’ leali g[all-b]onnijiet tal-partit.
L-Oppo]izzjoni Nazzjonalista g[andha tkun it-tarka tal-interessi tal-poplu kollu
Jekk tin[atar Kap talPartit issir ukoll Kap talOppo]izzjoni. Kif tarak ta[dem f’dan l-irwol^
L-irwol tag[na b[ala partit fl-Oppo]izzjoni jirrikjedi li a[na nkomplu na[dmu g[allinteress tal-poplu Malti u G[awdxi kollu. G[andna nibqg[u nag[tu s-sehem kollu tag[na fil-[olqien tax-xog[ol, biex jin[olqu il-25,000 post tax-xog[ol ;did li g[andna b]onn fil-[ames snin li ;ejjin. L-Oppo]izzjoni Nazzjonalista g[andha tkun it-tarka tal-interessi tal-poplu kollu. G[andha tkun forza ta’ skrutinju li tanalizza dak kollu li jag[mel il-Gvern. F’dawn l-a[[ar jiem, qed naraw kif il-Prim Ministru Joseph Muscat qed imur kontra l-g[ajta li biha reba[ lelezzjoni. Il-Gvern il-;did qed imur kontra l-prin/ipji kollha ta’ g[aqda u dan jidher middiskors li nkiteb biex jinqara mill-President jew mill-ksur tal-Kodi/i ta’ Etika fil-ka] tal-Ministru Franco Mercieca.
Francis Zammit Dimech jiltaqa’ mal-kunsillieri u l-attivisti tal-PN
L-a[[ar le;i]latura kienet immarkata b’firda interna fost il-membri parlamentari tal-Partit Nazzjonalista. X’se tag[mel b[ala Kap talPartit biex i]omm l-g[aqda fost il-membri parlamentari^
Se nkun qed na[dem g[allg[aqda billi noffri l-opportunità g[ad-djalogu fost ilmembri kollha. Biss, fiddawl ta’ dan, il-Partit irid ikun iddixxiplinat u li lmessa;; tieg[u jasal g[and il-poplu b’vu/i wa[da. Irridu nkunu familja wa[da. Nemmen bis-s[i[ fl-ispirtu tat-tim imma l-lealtà ta’ kull attivist fil-partit hija ne/essarja biex inkomplu mexjin ’il quddiem.
X’messa;; se tag[ti lillkunsillieri tal-Partit Nazzjonalista^
Dan huwa mument diffi/li g[all-partit wara telfa elettorali, i]da g[andu jservi wkoll b[ala mument importanti fl-istorja tal-partit. G[andna nkunu kburin li qed nag[tu s-sehem tag[na fi ]minijiet diffi/li u mhux biss f’mumenti fa/li. Na[seb li lkunsillieri kollha jixtiequ laqwa ;id lil partit u g[alhekk il-kunsillieri g[andhom ikunu kburin bil-mod kif qed iservu lil partit f’dan il-mument kru/jali.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
6 Lokali
Mario de Marco qal li l-istorja ta’ pajji]na dejjem uriet li l-Partit Nazzjonalista kien dak il-partit li mexxa u [ares lejn l-aspirazzjonijiet tan-nies
Zammit Dimech fakkar li l-Partit Nazzjonalista jirrappre]enta minimu ta’ 132,000 persuna u dan i]id mar-responsabbiltà tal-Oppo]izzjoni
Il-bibien tal-PN iridu jkunu Partit li g[andu jservi b[ala forza ta’ skrutinju fuq il-Gvern miftu[a g[al kul[add
“Il-politika tal-Partit Nazzjonalista trid tkun l-iktar wa[da moderna li tibqa’ tirrifletti l-[olm u l-g[anijiet talpoplu Malti u G[awdxi kollhu. Jekk irid jikber, il-Partit Nazzjonalista jrid jinfeta[ ukoll g[al dawk kollha li qatt ma kienu involuti fil-politika imma li wkoll g[andhom [sibijiet biex dawn jkunu parte/ipi”. Hekk sostna l-kandidat g[all-kariga ta’ Kap tal-Partit Nazzjonalista, Mario de Marco meta ltaqa’ mal-Kunsilliera tal-Partit tad-9 u l-10 Distrett fl-uffi//ju tal-Partit Nazzjonalista fl-Imsida. Mario de Marco sellem lill-kunsilliera kollha u l-kandidati l-o[ra li b[alu qed jikkontestaw g[all-kariga ta’ Kap tal-Partit Nazzjonalista u sostna li kollha g[andhom kwalitajiet tajbin u g[andhom l-impenn u lesti li j;orru rresponsabbiltà. Stqarr li ma kinitx de/i]joni fa/li g[alih li jikkontesta g[al din il-kariga u b[ala iben politiku daq
ir-responsabbiltajiet tal-politika. Dwar ir-ri]ultat tal-a[[ar elezzjoni ;enerali de Marco sostna li l-poplu hu suprem u issa kul[add irid ja[dem biex il-Partit Nazzjonalista jer;a’ jkun forza politika rilevanti. Sostna li l-politika qieg[da hemm biex tg[in u sservi linnies. Mario de Marco sostna li hemm ma’ min il-Partit Nazzjonalista jrid jibni l-pontijiet g[aliex intilfu faxex tasso/jetà, fosthom i]-]g[a]ag[, li bdew jaraw il-Partit b’nuqqas ta’ politika vi]junarja. Stqarr li l-istorja ta’ pajji]na dejjem uriet li l-Partit Nazzjonalista kien dak il-partit li mexxa u [ares lejn l-aspirazzjonijiet tan-nies. De Marco g[amilha /ara li r-ri]ultat tal-elezzjoni jista’ jing[eleb g[aliex ilmoviment ta’ Joseph Muscat mhux mibni fuq il-prin/ipji u l-valuri. Stqarr li l-Partit Nazzjonalista se jkun partit miftu[ fejn kul[add jag[ti sehmu b[ala tim wie[ed.
Il-Partit Nazzjonalista g[andu jissa[[a[ u jservi b[ala forza ta’ skrutinju fuq il-Gvern, fi]-]mien li jinsab fl-Oppo]izzjoni. Dan qalu Francis Zammit Dimech, f’indirizz lill-kunsilliera tal-Partit Nazzjonalista ;ewwa r-Rabat, b[ala parti mill-kampanja tieg[u fit-tellieqa g[al Kap tal-Partit Nazzjonalista. Zammit Dimech semma kif g[addew biss ftit ;img[at minn mindu Joseph Muscat sar Prim Ministru u di;à qed isiru numru kbir ta’ nuqqasijiet. Hu semma kif, wara li l-gazzetta il-mument ]velat il-passat tal-Kummissarju ;did tal-Pulizija Peter Paul Zammit u r-rabta tieg[u ma’ swat f’g[assa tal-pulizija, qed jistenna li l-Prim Ministru jindaga sal-i/ken dettall dwar dan il-ka]. Il-fatt li s’issa g[adhom ma ttie[du l-ebda azzjonijiet f’dan ir-
rigward turi kemm hemm b]onn li lPartit Nazzjonalista jissa[[a[ u jservi b[ala Oppo]izzjoni relevanti u kostruttiva, biex tg[in favur il-;id ekonomiku u l - [olqien tax - xog[ol . Francis Zammit Dimech fakkar li lPartit Nazzjonalista jirrappre]enta minimu ta ’ 1 32 , 000 persuna u dan ikompli j]id mar - responsabbiltà li qed i;orr fl - Oppo]izzjoni . Hu tenna li g[ad jasal i] - ]mien meta wie[ed ikun jista ’ jqabbel l - a;ir tal - Partit Nazzjonalista fl Oppo]izzjoni ma ’ dak tal - Partit Laburista fis - snin li g[addew . Fid - dawl ta ’ dan kollu , huwa b ’ sens ta ’ dover li [assejt li g[andi no[ro; g[all - kariga ta ’ Kap tal Partit Nazzjonalista , spjega Zammit Dimech , li qal li lest li joffri l - esperjenza kollha tieg[u biex jg[in lill-partit f’dan ilmument delikat.
Ftehim kollettiv g[all-impjegati tal-Kurja tal-Ar/isqof L-amministrazzjoni tal-Kurja tal-Ar/isqof u l-U{M innegozjaw u kkonkludew ftehim kollettiv ;did g[all-impjegati laj/i tal-Kurja. Dan il-ftehim ;ie ffirmat nhar il-:img[a, 19 ta’ April 2013. Il-ftehim kollettiv, li jkopri s-snin 2012-2014 ;ie ffirmat mis-Segretarju Amministrattiv Mons. Anton Portelli, Property Manager Ray
Bonnici, il-Human Resources Executive Richard Saliba, f’isem il-Kurja u mill-President tal-U{M Jesmond Bonello u x-Shop Steward Paul Deguara f’isem il-union. Il-ftehim jipprovdi g[al kundizzjonijiet taxxog[ol a[jar g[all-[addiema, kif ukoll titjib fis-salarji g[al dawk l-impjegati fi gradi li jaqg[u ta[t dan il-ftehim.
L-g[oti tad-demm m’g[andux vaganzi. Ag[ti d-demm illum
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Lokali 7
Is-siltiet mir-recording tal-GWU qatt ma ttie[du barra mill-kuntest recording Is-siltiet mirtal-GWU u li xxandru fuq Net TV fil-;img[at talkampanja elettorali li g[addiet u li fihom jinstema’ s-Segretarju :enerali tal-GWU Tony Zarb, qatt ma kienu editjati b’mod li jimmanipulaw jew li ttie[du ’l barra millkuntest. Paul Borg Olivier, isSegretarju :enerali talPartit Nazzjonalista qal dan f’kummenti lil dan il-;urnal b’referenza g[all-konferenza tal-a[barijiet mill-GWU li fiha skont espert Amerikan li qabbdet ikkonkludiet li r-recordings kienu editjati u jikkonsistu f’diversi partijiet. Dan kien ikkonfermat ukoll fi stqarrija ma[ru;a mill-PN. Is-Segretarju :enerali qal li l-po]izzjoni tal-PN hi li f’dawk ir-recordings li xxandru, il-PN wera kif ilGWU kienet qed tag[mel pressjoni fuq il-kuntratturi biex t[ares iktar l-interessi tag[ha milli l-interessi tal[addiema. Hu qal li dwar dan hemm kaw]a ta’ libell u wie[ed jistenna li dawn ilpro/eduri jinstemg[u.Il-PN qatt ma /a[ad li sar l-editing u l-kamra tal-a[barijiet ta’ Media.Link kienet iddikjarat li l-editing sar biex tkun protetta l-identità ta’ numru ta’ nies li kienu pre]enti waqt id-diskursata fl-ikla tal-GWU, imma flistess waqt bl-ebda mod dan l-editing ma sar b’mod malizzju]. Tant hu hekk li numru ta’ ;urnalisti indipendenti kienu talbu lill-kamra tal-a[barijiet biex jisimg[u r-recording kollu ta’ din il-konversazzjoni li damet iktar minn sieg[a u huma stess ikkonkludew – kif jixhdu rapporti f’gazzetti indipendenti u f’midja indipendenti o[ra – li dak li xxandar ma kienx inbidel mill-kuntest taddiskursata s[i[a li saret. Paul Borg Olivier qal li allura dak li qed jag[mel Tony Zarb permezz talavukat tieg[u u permezz tal-espert Amerikan li ;abet il-GWU, mhu xejn [lief biex jiddefendi lilu nnifsu minn dak li g[amel. Tant hu hekk li Tony Zarb qatt ma /a[ad il-kontenut taddiskursata u g[alhekk din hi biss difi]a fjakka u personali lejliet li fih se tibda tinstema’ l-kaw]a u biex hu jag[mel tentattiv fjakk biex
jipprova jinfluwenza lill;udikatura f’dan ir-rigward. Is-Segretarju :enerali qal li l-PN se jkun qed iressaq il-provi kollha biex juri li dak li xandar ma kienx [are; ’il barra mill-kuntest, imma ]vela kif Tony Zarb u l-GWU kienet qed t[ares aktar l-interessi tag[ha milli l-interessi tal[addiema. Fil-konferenza tal-a[barijiet l-Avukat tal-GWU Aaron Mifsud Bonnici qal li l-espert Amerikan Ian McArthur u]a teknolo;ija b[al dik li ntu]at fil-qbid ta’ Osama bin Laden biex jikkonkludi li r-recordings kienu editjati f’diversi partijiet.
L-editing sar biex tkun protetta l-identità ta’ numru ta’ nies li kienu pre]enti waqt id-diskursata Il-kontroversja dwar ilclips kienet tqanqlet wara li kienu ]velati siltiet minn konversazzjoni li fiha kien hemm Tony Zarb, Geitu Mercieca b[ala medjatur u Dominic Gafà, sid ta’ kumpanija. Tony Zarb li kien g[al konferenza tal-a[barijiet ma qal xejn dwar dak li kien ]velat fir-recording waqt ikla li fiha l-GWU irrikattat kuntrattur biex ji;i mag[ha u hi tkun tista’ tg[inu billi tag[tih puxxjatura g[at-tenders, imma jekk ma jag[milx dan tkompli tattakkah bilgazzetti tag[ha. Il-GWU qalet li r-rapport tal-espert Amerikan se jkun ippre]entat fil-Qorti nhar il:img[a meta jibda jinstema’ l-libell. Sadattant, Tony Zarb qal li l-GWU se tibda ssemmi lill-kumpaniji li jkunu qed i[addmu impjegati bixxog[ol prekarju. Hu semma lill-kumpaniji Bad Boy, Gafà Saveways, Clintex u kumpanija fis-settur talmini buses b[ala kumpaniji li qed i[addmu impjegati b’pagi inqas minn dawk stabbiliti bil-li;i. Tony Zarb qal li f’dawn il-kumpaniji hemm madwar 300 [addiem b’xog[ol prekarju.
Approvat bini ta’ impjant ta’ ri/ikla;; fil-Mag[tab B’g[axar voti kontra wie[ed, ilbiera[, wara laqg[a twila u ta[raq, il-bord tal-MEPA approva l-bini ta’ impjant ta’ ri/ikla;; tal-iskart fil-Mag[tab. L-unika persuna li vvota kontra kien Alex Vella, li jirrappre]enta l-organizzazzjonijiet ambjentali. Matul il-laqg[a tal-MEPA [are; kif din il-fa/ilità li se tinbena se tkun kapa/i tifla[ 186,00 tunnellata ta’ skart fissena. Il-Wasteserv spjegat kif din il-fa/ilità se tkun maqsuma fi tnejn, b’sezzjoni minnhom tkun tista’ tilqa’ 47,000 tunnellata ta’ skart ri/ikla;; niexef u l-parti l-kbira l-o[ra li tkun qed tikkonverti skart organiku f’kompost. L-impjant tal-kompost se jir/ievi 100,000 tunnellata ta’ skart domestiku kull sena, 35,000 tunnellata ta’ demel ta’ baqar, u 4,000 tunnellata ta’ demel tat-ti;ie;. Apparti minn hekk, dan l-impjant se jkun qed jipprodu/i l-gass sabiex ji;i prodott l-elettriku. Id-direttivi tal-Unjoni Ewropea jobbligaw lil Malta sabiex sal-2020 tirri/ikla millinqas 50% tal-iskart. U jekk limpjant ta’ Sant’Antnin ma jkollux sapport minn fa/ilitajiet
ta’ ri/ikla;; o[ra, ikun diffi/li biex din il-mira tintla[aq sal2020. Matul il-laqg[a li matulha ;ie approvat dan il-pro;ett, tqajmu diversi punti kontra dan ilpro;ett. John PortelliCall Out L-editing sar biex tkun protetta l-identità ta’ numru ta’ nies li kienu pre]enti waqt iddiskursata , rappre]entant tar-residenti talMag[tab qal lill-bord biex jadatta sens komun, u qal li lapplikant ma mexxihomx b’mod tajjeb fuq numru ta’ issues. Hu ]ied jg[id ukoll li lart hi mag[mula primarjament g[all-agrikoltura u qal ukoll li dan is-sit g[andu fdalijiet arkeolo;i/i ta’ valur. Charles Sciberras, sid ta’ art agrikola fl-G[allis akku]a lil Wasteserv talli naqset milli tikkonsulta lil residenti tallokalità b[alu. Hu qajjem ilpunt li bil-bini ta’ dan l-impjant, il-familja tieg[u se titlef lart u se jiftaqru. Fl-intervent li g[amel, hu qal li jekk Wasteserv g[andha tie[u rrazzett tal-familja, trid tie[u lilu ukoll. Victor Axiak, membru talbord u bijologu u lek/erer fl-
Università ta’ Malta staqsa g[aliex ma sarux studji sabiex ji;i evalwat l-impatt tal-impjant fuq l-annimali tal-vi/inanzi. Filwaqt li hu staqsa wkoll jekk dan l-impjant hux se jkun qed jo[loq iktar problemi ta’ kontroll ta’ pesti/idi, qajjem diversi punti bi ]balji li nnota fir-rapport ippre]entat mill-konsulenti tal-MEPA. I]da, ir-risposta li ng[ata Axiak kienet li studji b[al dawn li ssu;;erixxa l-bijologu ma kinux rakkomandati mid-direttorat tal-MEPA. Di]approvazzjoni o[ra indirizzata lejn il-Wasteserv kienet ta/-Chairman tal-MEPA Vince Cassar li qal li kien ]ball li din tat permess lil trakkijiet biex jg[addu mill-Mag[tab. G[alhekk insista li din g[andha titran;a llum qabel g[ada. Ryan Callus, membru ie[or tal-Bord tal-MEPA li hu wkoll ir-rappre]entant talPartit Nazzjonalista fakkar lill-bqija tal-membri tal-bord il-miri li pajji]na jrid jil[aq mill-Unjoni Ewropea sas-sena 2020 fuq ir-ri/ikla;;. Hu qal li jekk ma jinbeniex dan limpjant, il-landfill tkun trid ti;i esti]a fil-futur, u b’ri]ultat ta’ dan, ikollha tittie[ed iktar art ver;ni.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
8 Parlament
Jonqos milli jattendi l-Parlament biex iwie;eb dwar pro;etti edukattivi “Ma na//ettax li Evarist Bartolo, il-Ministru g[allEdukazzjoni, ma jkunx pre]enti fil-Parlament biex iwie;eb dwar l-edukazzjoni ta’ wliedna.” Il-Kap tal-Oppo]izzjoni Lawrence Gonzi sa[aq dan meta staqsa mistoqsija supplimentari lil Stefan Buontempo, is-Segretarju Parlamentari g[ar-Ri/erka, l-Innovazzjoni, i]-}g[a]ag[ u l-Isport g[an-nom talMinistru Evarist Bartolo li naqas milli jattendi seduta parlamentari biex iwie;eb numru ta’ mistoqsijiet. Skont Stefan Buontempo, il-Ministru Bartolo attenda attività tal-Gvern. Il-Kap tal-Oppo]izzjoni staqsa lis-Segretarju Parlamentari Buontempo, g[an-nom tal-Ministru Bartolo, jekk jikkonfermax li l-pro;etti fil-bini ta’ skejjel ;odda humiex se jitwaqqfu jew le. Staqsa wkoll jekk hux se jitkompla l-pro;ett ambizzju] flMCAST.
Stefan Buontempo wie;eb li dan m’g[andu x’jaqsam xejn mal-mistoqsija ori;inali, mag[mula mid-Deputat Laburista Chris Agius, li kkon/ernat i/-Chairman u l-Bord tadDiretturi tal-Fondazzjoni g[all-Iskejjel ta’ G[ada (FTS). Il-Kap tal-Oppo]izzjoni qal li ma jridx ikun diffi/li i]da l-mistoqsija supplimentari g[andha x’taqsam u kif mal-FTS! Anzi, Lawrence Gonzi stqarr li lMinistru Bartolo messu kien pre]enti u jwie;eb x’se jsir mill-programm ta’ bini ta’ skejjel ;odda u jekk hux se jkompli x-xog[ol fuq il-pro;ett tal-MCAST. Il-Prim Ministru Joseph Muscat intervjena u wieg[ed li l-Gvern se jkun impenjat li jibni skejjel ;odda u ]ied li, b’referenza g[al stqarrija partikulari, ilMinistru Bartolo kien qed jitkellem dwar il-projections dedikati g[all-edukazzjoni.
Il-klinika tal-Isptar St. James f’{a]-}ebbu; toffri servizz ta’ emer;enza b’xejn fi tmiem il-;img[a
Is-servizz ta’ emer;enza b’xejn g[adu qed jing[ata Is-servizz ta’ emer;enza b’xejn mill-Isptar St. James fi tmiem il-;img[a g[adu qed jing[ata. Dan qalu Godfrey Farrugia, ilMinistru g[as-Sa[[a bi twe;iba g[all-mistoqsija parlamentari li saret midDeputat Nazzjonalista Joe
Cassar. Il-Ministru Farrugia ]ied li b[alissa g[addej studju biex ikun mag[ruf jekk dan isservizz g[amilx impatt fuq il-klijent. Bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari o[ra li saret mid-Deputat Nazzjonalista
Joe Cassar, il-Ministru Farrugia qal li l-[sieb li //entri tas-sa[[a kollha jibdew ja[dmu 24 sieg[a kuljum il-;img[a kollha, hi prijorità g[all-Gvern kif ukoll parti mill-Manifest Elettorali li mistenni jitwettaq fi]-]mien li ;ej.
Ebda ftehim dwar il-Park tal-Familja Mhi se tittie[ed ebda de/i]joni u lanqas ma sar xi ftehim ma’ Environmental Landscape Consortium (ELC) biex din tkun responsabbli tal-Park tal-Familja. Dan qalu Leo Brincat, il-Ministru g[allI]vilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil filKlima bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista Claudette
Buttigieg. Il-Ministru Brincat fisser li mhumiex se jittie[du de/i]jonijiet dwar il-Park tal-Familja qabel ma jsir u jkun konklu] studju li ;ie awtorizzat biex isir mill-Management Efficiency Unit (MEU) dwar l-operat kollu talPark mill-bidu tieg[u sa meta jintemm listudju.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Parlament 9
Il-Gvern jag[ti /ertifikat lil fondazzjoni li g[adu qed jikkritika Il-Gvern pre]enti ta l-akbar /ertifikat lit-tmexxija talFondazzjoni g[all-Iskejjel ta’ G[ada (FTS) fis-snin li g[addew meta li/-Chairman ta’ din il-Fondazzjoni, Ray Fenech, afdah bit-tmexxija talAir Malta. Filwaqt li kien u g[adu kritiku [afna g[attmexxija tal-FTS, il-Gvern illum qed jikkontradixxi dik ilkritika tieg[u meta [atar lil Ray Fenech b[ala Chairman tal-Air Malta. Dan sostnieh id-Deputat Nazzjonalista Robert Cutajar meta lbiera[ kompla lintervent tieg[u fiddiskussjoni dwar l-Abbozz ta’ Li;i li bih ikunu implimentati l-mi]uri tal-Ba;it. Robert Cutajar qal li jinsab /ert li b[ala Chairman tal-Air Malta, Ray Fenech se jkollu listess su//ess li bih mexxa lFTS fis-snin li g[addew. Robert Cutajar g[amel diversi mistoqsijiet dwar g[add ta’ inizjattivi introdotti millamministrazzjoni pre/edenti u x’se jsir minn dawn linizjattivi. Hu staqsa x’bidliet se jitwettqu fost o[rajn firrigward tal-Kunsilli Lokali u tat-Turi]mu.
Id-Deputat Nazzjonalista Giovanna Debono qalet li filwaqt li l-Gvern pre/edenti kien jiddedika pa;ni s[a[ u finanzjament g[al G[awdex, lamministrazzjoni pre]enti s’issa semmiet ftit li xejn. Giovanna Debono qalet li fil-qasam tax-xog[ol, il-Gvern immexxi mill-PN da[[al mi]uri ta’ diskriminazzjoni po]ittiva favur l-G[awdxin biex jikbru l-opportunitajiet ta’ xog[ol. Fil-Ba;it hemm diversi mi]uri g[al ta[ri; u g[ajnuna diretta lil investituri li jo[olqu xog[ol u impjiegi f’G[awdex. Giovanna Debono rriferiet ukoll g[al g[ajnuniet minn fondi lokali u fondi Ewropej g[al pro;etti diversi f’G[awdex fosthom il-pro;ett ta/-?ittadella, il-waterfront ta]-}ewwieqa, it-terminals tal-Im;arr u /-?irkewwa u pro;etti o[ra. Giovanna Debono talbet informazzjoni dwar x’se jsir mi/-?entru tas-Sa[[a firRabat u jekk hux minnu li dan se jittie[ed fl-Isptar :enerali. Hi appellat biex ma jsir l-ebda /aqliq u l-Gvern jag[ti ka] il[ti;iet veri tal-poplu.
Politika dwar it-trasferimenti fis-servizz pubbliku Fil-jiem li ;ejjin, lUffi//ju tar-Ri]orsi Umani dwar l-Amministrazzjoni Pubblika tal-Gvern (PAHRO) se jkun qed jippre]enta l-politika dwar it-trasferimenti biex tkopri s-Servizz Pubbliku (i/?ivil) kollu. Dan qalu Godfrey Farrugia, il-Ministru tasSa[[a bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li
saret mid-Deputat Nazzjonalista Joe Cassar. Il-Ministeru jikkonferma li l-politika tattrasferimenti kienet approvata mid-Dipartiment tas-Sa[[a. Din il-politika g[adha ma ;ietx introdotta g[ar-ra;uni li l-Ministeru ;ie infurmat li l-PAHRO kien se j[abbar din ilpolitika fil-;ranet li ;ejjin.
Id-Deputat Nazzjonalista Claudio Grech qal li l-fatt li lGvern issa qed japprova Ba;it li ressaq il-Gvern pre/edenti hu konferma ta’ kemm ilpajji] kien miexi finanzjarjament fid-direzzjoni t-tajba. Claudio Grech qal li lpolitika tal-Gvernijiet immexxija mill-PN dejjem kienet dik tat-tis[i[ finanzjarju kif ukoll il-[olqien ta’ impjiegi ta’ valur mi]jud. Ikun ]ball min-na[a tal-Gvern jekk ma jarax li jibqa’ miexi fuq dawn il-passi. Hu tajjeb li jkun hemm attenzjoni g[all-kontroll tali]bilan/ i]da ma g[andux ikun kompromess linvestiment fis-settur tal-valur mi]jud. L-aktar setturi li qed jag[tu ri]ultati po]ittivi huma dawk relatati malinnovazzjoni u t-teknolo;ija. Id-Deputat Nazzjonalista staqsa kif il-Gvern se jin/entiva biex isir u]u minn proprjetà li mhix tintu]a minflok jin/entiva aktar bini ;did. Id-Deputat Nazzjonalista Ryan Callus tkellem dwar i]]ieda fl-impjiegi u qal li din
i]-]ieda kienet ri]ultat ta’ investiment privat u mhux b’]ieda ta’ impjiegi fisServizz ?ivili. Fost affarijiet kien hemm ]idiet sostanzjali fin-numru ta’ persuni li baqg[u ja[dmu wara l-età talirtirar. Minn 8,100 fl-2008 nnumru ta’ dawn il-persuni tela’ g[al 11,600 fl-2012. Kontra g[al dak li sar f’pajji]i o[ra, i]-]g[a]ag[ f’pajji]na ma [assewx il-[tie;a li jmorru jfittxu xog[ol f’pajji] barrani. Ryan Callus qal li lMinistru Konrad Mizzi g[adu ma tax dettalji biex jispjega d-dikjarazzjoni tieg[u li lpro;ett tal-interconnector se jiswa €26 miljun aktar. Id-Deputat Nazzjonalista Carm Mifsud Bonnici qal li b’dak li bena pajji]na f’dawn l-a[[ar snin, illum jinsab fillivelli g[oljin f’dawk li huma tis[i[ tad-demokrazija u konsegwentement talekonomija. Carm Mifsud Bonnici qal li l-infiq u d-d[ul talamministrazzjoni pre/edenti fl-a[[ar [ames snin kienu ta[t kontroll tant li l-Gvern pre]enti wiret ekonomija
b’sa[[itha. Hu dmir talMinistri pre]enti li jaraw li lpersuni ja[tru flamministrazzjoni ma jkunux ma[tura fuq il-ba]i ta’ lealtà politika i]da fuq il-ba]i ta’ kapa/ità fil-mod kif imexxu ssu;;etti partikolari assenjati lilhom. ?erti de/i]jonijiet li ttie[du biex twarrbu nies li mexxew b’kapa/ità g[ad i[allu effetti negattivi. Id-Deputat Nazzjonalista Stephen Spiteri tkellem dwar l-investiment li sar fledukazzjoni. Dan linvestiment wassal g[al diversi riformi fl-edukazzjoni u ta ri]ultati mill-aqwa. Pajji]na g[adu fost il-pajji]i li g[andhom l-inqas rata ta’ qg[ad. Il-Gvern pre/edenti investa mhux biss g[al tfal b’kapa/ità ta’ ]vilupp intellettwali i]da anke g[al tfal li g[andhom xi forma jew o[ra ta’ diffikultà fit-tag[lim. Biex intla[qu dawn ir-ri]ultati kienu introdotti diversi servizzi b’nies im[arr;a firrwoli professjonali li qed jag[tu. Dawn is-servizzi qed jing[ataw fl-iskejjel kollha sew tal-Gvern kif ukoll dawk tal-privat.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
10 Intermezz
INTERMEZZ MONDJALI Rassenja kulturali internazzjonali
KING KONG> PARABBOLA FILMIKA TAG{LAQ 80 SENA “Immorru fejn immorru, nie[du mag[na dak kollu li hu uman, u dan jinkludi l-miti qodma, il-[rejjef u ‘l King Kong.” – Pat Cadigan L-istorja tista’ tg[id li jafha kul[add. Fis-snin taddipressjoni l-kbira, fi New York, Ann Durrow g[adha kemm tilfet postha fit-teatru b[ala performer. Tinsab iddisprata u bil-;u[. Taslilha offerta biex ta[dem f’rivista mu]ikali, nofsha g[arwiena. Imma ma ta//ettax il-parti – mhux se //ekken lilha nfisha g[al prezz ta’ ikla komuni. Imbag[ad tasal offerta o[ra: kru tal-films iriduha tmur mag[hom fi g]ira remota g[al dokumentarju dwar il-[ajja naturalista. Fil-g]ira, jg[ix, flimkien ma’ monstri o[ra, King Kong. Gorilla ;gantesk li mdorri jiekol lit-tfajliet tal-g]ira, li jing[atawlu b[ala sagrifi//ju. King Kong ja[taf lill-attri/i (tant fra;li li toqg[od fil-pala ta’ jdejh) u bil-mod il-mod isir i[obbha. Ittekni/i tal-kru jaqbdu lill-gorilla, u d-diretturi ti;ihom l-idea superlattiva li je[duh New York, marbut bil-ktajjen, u jippre]entawh b[ala t-Tmien Meravilja tad-Dinja. Fi New York il-monstru jaqta’ l-ktajjen u jibda ji;ri mat-triqat ta’ Manhattan, fost twerwir u konflagrazzjoni s[i[a, biex isib lil Ann Durrow. Meta jsibha jkun iridha g[alih u jirnexxilu jitla’ biha fuq ilbejt tal-Empire State Building. Kong ji;i attakkat mill-ajruplani tad-difi]a Amerikana u jinqatel. Naturalment, l-erojina ssalva. Din is-sena, King Kong jag[laq 80 sena’minn mindu ;ie ffilmjat fuq ir-rumanz ta’ Delos W. Lovelace, bi produzzjoni u direzzjoni ta’ Ernest Schoedsack u Merien C. Cooper. Feta[ fir-Radio City Music Hall (jesa’ 6,200 ru[) u fir-Roxy Theatre f’Marzu 1933, sentejn biss wara li kien inawgurat lEmpire State Building, l-og[la binja fid-dinja sa dak i]-]mien. {ar;u folol kbar biex jaraw l-avventura ta’ mitt minuta. Kienu qed isiru g[axar shows kuljum, bilbiljetti jinbieg[u 35 u 70 /ente]mu r-ras. Fl-ewwel erbat ijiem biss, il-film ikkaxxja 90,000 dollaru, meta l-pro;ett kellu ba;it ta’ 650,000 dollaru . Iddistribuzzjoni dinjija kienet inawgurata f’Londra, e]attament fl-G[id tal-1933. G[all-ewwel run, King Kong g[amel 5,000,000 dollaru, u dan kien miraklu finanzjarju g[al ]mien id-Dipressjoni l-Kbira. Il-kriti/i tellg[u il-film m’g[ola s-sema u millbidu nett deher li King Kong, l-ewwel esperiment blistop motion animation, kien se jkun pellikola ikonika. U hekk kien. Illum, il-film ta’ Scoedsa/k u Merien hu meqjus mil-Library of Congress b[ala xog[ol sinifikanti kulturalment, storikament u estetikament, filwaqt li n-National Film Registry immarkah g[all-preservazzjoni b[ala wirt g[all-pajji]. Il-film kien re;a’ [are; fl-1938, 1942, 1946 u 1952 u n[admu ]ew; ver]jonijiet ;odda, fl-1976 u l-2005. Deher ukoll mill-ewwel li l-film ma kienx banali. Illum jitqies mhux biss b[ala fenomenu tal-ma;ija filmika jew ikona tal-kultura pop, imma [afna aktar. F’dawn l-a[[ar [amsin sena, King Kong ;ibed interess akkademiku qawwi minn skulari fl-isferi talistudji kulturali, kultura u l-istorja filmika, l-antropolo;ija, l-istorja ekonomika, is-sesswalità, l-istorja taliskjavitù u r-ra]]izmu, il-kolonjali]mu u l-paleonto-
minn Mario Azzopardi marpardi@maltanet.net
lo;ija alternattiva (il-Monstru jabita l-g]ira ma’ spe/i o[ra ;ganteski, ng[idu a[na pippistrelli daqs ajruplan b’magna wa[da). Interess qawwi wkoll intwera minn studju]i u ri/erkaturi fil-kampijiet tat-teknolo;ija u l-istudji naturalisti. Fi ]minijiet ri/enti, King Kong [oloq interess fost il-femministi u sar deskritt b[ala “qari essenzjali g[all-elokwenza femmista” tieg[u. Dan hu x’tg[id Anne Sprinkle, li kienet bdiet il-karriera tag[ha flindustrija tas-sess dwar l-importanza ta’ letteratura li titratta l-femminilità f’King Kong: G[andhom jaqraw din il-letteratura dawk kollha li ja[dmu fil-qasam tas-sess, it-transvestiti, il-punk, listudju]i tal-pornografija, l-akkademi/i u anki dawk li dawn is-su;;etti ma jog[;buhomx. Meta [ar;et il-ver]joni tal-2005, ta[t id-direzzjoni ta’ Peter Jackson, King Kong kien deskritt b[ala xog[ol li jer;a’ jqanqal interess f’virtujiet tradizzjonali: Ix-xebba fl-inkwiet (Anne) tirrappre]enta lvirtujiet femminili, l-eroi]mu maskili u l-im[abba romantika; il-mara turi virtujiet femminili li mbag[ad jispiraw il-virtujiet maskili.
Fl-2010, [are; volum interessanti, King Kong Theory,’bil-firma ta’ Virginie Despertes, awtri/i Pari;ina li llum toqg[od f’Bar/ellona, u li r-rumanz tag[ha Baise-Moi, (trasformat f’film li dderi;iet hi stess, jg[id l-istorja kontroversjali tal-vendetta ta’ mara wara li kienet stuprata. F’King Kong Theory, Despertes tittratta l-[ajjiet tannisa llum u tikkontendi li l-miti moderni dwar is-sbu[ija huma su;;ett li n-nisa g[andhom jirribellaw kontrieh. Min-na[a l-o[ra, Don Feder, kritiku tal-films jargumenta li fin-nisa kollha hemm lelement figurattiv ta’ Anne Durrow, it-tfajla li tin[ataf mill-gorilla. Kull mara hi fra;li imma fl-istess [in b’sa[[itha, kapa/i tittrasforma r;iel primittivi fi protetturi u bennejja tal-familji u /-/iviltajiet, jg[id Feder. U jkompli: Kull ra;el g[andu fih King Kong, qawwi, potenti, [assiebi u potenzjalment distruttiv, jistenna lil xi mara biex tmisslu qalbu u timmansah. Ovvjament, dan mhux diskors g[al widnejn xovinisti. Min hu interessat fl-impatt kulturali li [alla King Kong f’dawn l-a[[ar tmenin sena, jista’ ji//elebra lanniversarju billi jakkwista kopja ta’ Kong Unbound (2005, Londra: Pocket Books). Fost l-istudji f’din l-antolo;ija hemm il-fehma li Kong hu film g[al kull sta;un, li hu parabbola talprogress, li hu xog[ol traxxendentali, li hu trattat ma;iku u misterju], film dwar l-eroji]mu tal-mara u prodott kulturali li jag[ti xhieda li wara kollox, Kong hu a[na stess.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Opinjoni 11 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt
L-EDITORJAL
It-triq tajba u serja lejn emendi Kostituzzjonali M’g[andu jkun hemm xejn li jfixkel il-ftehim li jkun mistenni bejn ix-xaqlibiet politi/i kollha biex isir it-tibdil me[tie; fil-Kostituzzjoni. Dan kien ilmessa;; tal-President ta’ Malta, George Abela, nhar il-{amis li g[adda meta kellu ]jara ta’ kortesija mill-Ispeaker tal-Parlament An;lu Farrugia, midDeputy Speaker ?ensu Galea u mill-whips talGvern u tal-Oppo]izzjoni u li fiha saret diskussjoni dwar ir-riforma li g[andha ssir fil-Kostituzzjoni u kif ukoll it-tis[i[ tal-Parlament. Kummenti qosra imma sostanzjali
Fi]-]jara tal-presidenza tal-Parlament, ilPresident ta’ Malta g[amel kummenti qosra imma sostanzjali [afna dwar wie[ed mir-rwoli importanti li g[andu l-Parlament, ji;ifieri li b’ma;;oranza ta’ ]ew; terzi jibdel il-partijiet importanti talKostituzzjoni. George Abela qal li kul[add jaqbel li g[andu jsir tibdil fil-Kostituzzjoni u dak li hu importanti mhux jekk lir-Repubblika nag[tuhiex xi numru imma, qal il-President, li ma jkun hemm l-ebda xkiel g[allemendi me[tie;a. Messa;; kon/i] u /ar i]da effettiv.
G[andu jitne[[a kull xkiel g[at-tibdil
Kull xkiel li jista’ jkun hemm g[al tibdil Kostituzzjonali g[andu jitwarrab, qal il-President ta’ Malta, li wkoll ikkummenta li hu jaqbel li filfinal, fl-a[[ar nett, anke l-elettorat jing[ata l-opportunità jivvota jekk jaqbilx jew le mal-emendi. Ikun il-poplu li fl-a[[ar jidde/iedi dwar dak propost u jekk ikun maqbul din il-Kostituzzjoni “;dida” tkun tista’ tid[ol fis-se[[ permezz tal-Parlament. Hu g[alhekk, qal George Abela, li 50 sena millIndipendenza u 10 snin mis-s[ubija fl-Unjoni Ewropea, g[andhom isiru emendi Kostituzzjonali u l-President se jlaqqa’ forum li se jiddiskuti l-b]onn ta’ dawn l-emendi. Wie[ed mid-diskorsi fil-forum se jkun proprju dwar is-supremazija talKostituzzjoni. It-tis[i[ tal-Kostituzzjoni, mhux log[ob biha
Il-kliem tal-President kien meqjus [afna, imma fl-istess waqt ma tantx hu diffi/li tifhem li l-[atra li g[amel il-Prim Ministru fit-tmexxija tal-hekk imsej[a ‘konvenzjoni Kostituzzjonali’ tfixkel bil-
qawwi l-prospett ta’ ftehim dwar emendi Kostituzzjonali. Pass li kien [a]in min-na[a talPrim Ministru u pass li minnu nnifsu di;à qed jo[loq sens ta’ divi]joni. Il-President wera wkoll it-triq ’il quddiem li, wara li jkun hemm ftehim fil-Parlament u l-emendi jkunu allura g[addew mill-Parlament, il-poplu jkollu l-opportunità jirratifika dawn l-emendi b[ala l-att finali u l-a[[ar kelma. Kliem il-President fuq il-Kostituzzjoni juri li ttriq tajba u serja ’l quddiem hi dik tal-g[aqal u lftehim, li hi differenti [afna minn dik ta’ min irid jilg[ab u jinsulta biex jimmina, flok isa[[a[, l-istituzzjoni suprema li tiggarantixxi d-drittijiet tag[na. Din il-laqg[a [ar;et ukoll il-kuntrast bejn iddiskors li kiteb Joseph Muscat lill-President ta’ Malta biex jaqrah fl-ewwel sessjoni tal-Parlament. Diskors li kien mimli slogans, inti] biex jumilja lill-Oppo]izzzjoni. Min-na[a l-o[ra f’din il-laqg[a mal-Ispeaker An;lu Farrugia, [are; l-irwol propju tal-President. President ta’ nazzjon wie[ed li linteress tieg[u hu li j;ib l-g[aqda fost il-poplu u li ja[dem biex jimbotta ’l quddiem l-interessi talpoplu kollu ming[ajr ebda distinzjoni.
Hemm prezz li rridu n[allsu 1. Hemm prezz g[al kull g[emil u kull de/i]joni filpolitika. Daqqa kbir, daqqa ]g[ir. Illum jolqot il-ftit, g[ada jew pitg[ada jolqot lil [afna. Xi kultant is-so/jetà kollha jkollha t[allas dak il-prezz, anke jekk ma tkunx qablet jew [adet sehem fit-te[id ta’ dik id-de/i]joni. Dik hi ddemokrazija. Id-demokrazija mhijiex issistema ideali ta’ gvernar, kif wie[ed jitg[allem fix-xjenza tal-politika. I]da hi l-a[jar wa[da minn fost dawk li lbniedem sawwar matul issekli jew l-inqas wa[da ta’ [sara mill-alternattivi kollha. 2. Fl-a[[ar jiem qed niltaqa’ ma’ ka]i personali li wassluni nirrifletti fuq dan. Waqt li qed in]ur lil xi familji, g[ax iva, anke b[alissa n]ur lill-familji, qed insir naf bi stejjer ta’ weg[di li
saru biex il-Partit Laburista reba[ il-voti. Ma rridx ninftiehem [a]in. Ma jfissirx li tlifna l-elezzjoni g[al hekk biss, g[ax kien hemm diversi ra;unijiet, fosthom ]balji li g[amilna, u g[amilna lkoll, minn fuq s’isfel, jew g[amilna affarijiet li stajna g[amilna a[jar jew ma spjeganiex dak li kien qed isir. Però ]gur li fattur ewlieni kien li l-Partit Laburista fassal libsa li bieg[ha li tista’ ti;i lil kul[add, hu x’inhu d-daqs tieg[u. Hemm min sej[ilha il-koalizzjoni ta’ dawk infantsa millgvern ta’ qabel, ta’ dawk li kienu di]appuntati g[ax ma [adux dak li xtaqu jew g[ax riedu iktar. 3. Ng[idu a[na, hemm Ministru pre]enti li hu minna[a t’isfel ta’ Malta li fixxhur li g[addew wieg[ed lil diversi familji mid-distrett
Waqt li qed in]ur lil xi familji, g[ax iva, anke b[alissa n]ur lill-familji, qed insir naf bi stejjer ta’ weg[di li saru biex il-Partit Laburista reba[ il-voti
tieg[u li kellhom applikazzjoni l-MEPA fuq art li hi barra miz-zona ta’ ]vilupp li “fi ]mien sitt xhur wara lelezzjoni n;iblek il-permess u jekk ma n;ibulekx ob]oqli f’wi//i”. Hemm familja mill-{ames Distrett li dakinhar tal-elezzjoni stess filg[odu, /emplilha min illum g[andu kariga g[olja [afna fil-pajji] u a//ertahom li sal-a[[ar ta’ din is-sena kien se jin[ar;ilhom il-permess talbini jekk ikunu fil-gvern. Hemm negozjant min na[a t’isfel ta’ Malta li lejn l-a[[ar parti tas-sena 2012 il-Malta Enterprise g[enitu biex jing[ata proprjetà ikbar milli kellu peress li ried ikabbar innegozju tieg[u i]da, kif dejjem ji;ri, rabtitu b’kundizzjoni li fi ]mien tant snin irid jimpjega tant impjiegi ;odda. Din hi mi]ura kontra lispekulazzjoni tal-art. Dan appena r/ieva din l-a[bar, ftit wara, fi Frar ta’ din is-sena, mar i/-?entru Nazzjonali Laburista u ltaqa’ ma’ uffi/jal g[oli ferm fil-PL u li llum g[andu kariga fil-gvern. Talab li jkun imwieg[ed li
jekk il-PL ikun fil-gvern titne[[ielu dik il-kundizzjoni. :ie mwieg[ed hekk u hu u familtu ivvotaw lil PL. 4. Hemm imbag[ad weg[di li saru mill-PL li se jfissru li jridu jsibu miljuni mill-kaxxa ta’ Malta. Is-sena d-die[la hemm madwar €50 miljun g[all-weg[da tarrefund tal-VAT fuq ilkarozzi, hemm madwar €50 miljun g[all-weg[da tas-sahra suppost dovuta lill-Pulizija, hemm madwar €30 miljun g[all-weg[da tal-kontijiet, u hemm madwar €40 miljun g[all-weg[da lis-600 eks [addiem tax-xatt dwar allegati pagamenti dovuti, anke jekk il-kaw]a fil-Qorti g[adha mhix de/i]a. 5. Dawn il-weg[di j;ibu prezz li ikollu jit[allas, u li
minn Jason Azzopardi jason.azzopardi@gov.mt
jit[allas bl-img[ax. G[alhekk hemm b]onn inkunu Oppo]izzjoni b’sa[[itha, onesta, assertiva u mmexxija mill-interess nazzjonali. Xejn inqas minn hekk.
Hemm familja mill-{ames Distrett li dakinhar tal-elezzjoni stess filg[odu, /emplilha min illum g[andu kariga g[olja [afna fil-pajji] u a//ertahom li sal-a[[ar ta’ din is-sena kien se jin[ar;ilhom il-permess tal-bini jekk ikunu fil-gvern
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
12 Opinjoni
Kienu jg[idu fuq l-onorarja u wara xahar qed jag[mlu ag[ar Il-kwistjoni tal-onorarja kienet wa[da mill-fatturi li telfitna l-elezzjoni ;enerali. Tista’ ddum tispjega lillelettorat li din kienet irritornata kollha mill-Ministri qabel l-a[[ar elezzjoni g[aliex il-poplu baqa’ ma [afirix lill-Partit Nazzjonalista u nemmen li din kienet wa[da millakbar ka;uni tat-telfa tag[na. Madankollu jien dejjem emmint li l-argumenti li kien qed iressaq il-Prim Ministru Lawrence Gonzi biex jiddefendi din i]-]ieda kienu ;ustifikati u qbilt mal-argumenti kollha li ressaq Gonzi. Ma qbiltx biss kif saru l-affarijiet g[aliex il-PN fil-Gvern deher li ta din i]-]ieda minn wara dahar kul[add. Fid-9 ta’ Marzu li g[adda l-poplu mar biex jivvota b’[afna fatturi fuq mo[[u. Konvint li l-kwistjoni talonorarja ikkondizzjonat ilvot ta’ [afna. Nemmen li kieku spjegajna din ilkwistjoni a[jar u [abbarna minn qabel x’konna x’se nag[mlu, ma kien ikollna ebda problema quddiem lelettorat biex nitkellmu dwar l-onorarja. Tal-Labour g[amlu din il-kwistjoni ballun politiku, taw l-impressjoni li se jkunu qed ja;ixxu mod ie[or jekk ikunu fil-Gvern meta fil-verità qed jag[mlu ag[ar milli sar fl-a[[ar le;i]latura. Nibda biex ng[id li nnefqa tal-kabinett ta’ Joseph Muscat hi 32 miljun ewro aktar minn dik ta’ Lawrence Gonzi fl-a[[ar le;i]latura. Muscat wieg[ed kollox u lil kul[add qabel l-a[[ar elezzjoni u g[alhekk bilfors kellu jag[ti xi [a;a u lil kul[add la darba kienu eletti fil-Gvern. Kabinett kbir
Kien g[alhekk li Muscat [atar l-ikbar kabinett f’dawn l-a[[ar snin b’14-il ministru u tmien segretarji parlamentari. G[all-weg[di ta’ Muscat illum il-poplu
minn Christian Micallef Vi/i Sindku tal-Belt Valletta
kapa/i fis-setturi tag[hom. Ner;a’ ntenni li nifhem x’qed i[ossu Farrugia u Mercieca i]da Muscat ]balja li g[amel e//ezzjoni ma’ Mercieca billi tah waiver. Illum ta permess spe/jali lil Mercieca u g[ada se jkollu jag[ti permess spe/jali u differenti lil [addie[or. B’din idde/i]joni Muscat da[al ;o sqaq u xi darba se jiddispja/ih li [a din id-de/i]joni. Godfrey Farrugia – kien jaf g[al xiex die[el meta a//etta l-istedina ta’ Joseph Muscat biex jokkupa l-kariga ta’ Ministru^
Malti u G[awdxi qed i[allas prezz g[oli u qed i[allas ferm iktar milli kien se jie[u l-kabinett ta’ Gonzi u bi]-]ieda tal-onorarja. Muscat m’g[addiex millbieb g[adda mit-tieqa. Muscat da[aq bil-poplu bil-pulit. Illum il-kabinett ta’ Muscat jiswa ferm aktar mill-kabinett pre/edenti u jekk il-poplu [aseb li b’Muscat fil-gvern konna se niffrankaw aktar fin-nefqa tal-Ministri, illum kul[add jaf li dan kien kliem fierag[. I]da nifhem li dwar dan l-argument wie[ed jista’ jkollu fehmiet differenti u g[alhekk nirrispetta l-opinjoni ta’ kul[add. Nhar l-Erbg[a li g[adda l-Ministru g[as-Sa[[a, Godfrey Farrugia, deher dispja/ut li minn mindu la[aq Ministru, telaq ilprofessjoni tieg[u u m’g[adx g[andu l-kuntatt mill-vi/in mal-pazjenti tieg[u. Bikja ;enwina Il-Ministru deher kommoss [afna. Sin/erament,
Ir-regolamenti li l-Ministri jridu jsegwu ilhom hemm u Godfrey Farrugia kellu d-dover li jkun jafhom qabel m’a//etta l-inkarigu
Franco Mercieca – xahar ilu qal li hu lest li jwarrab il-professjoni tieg[u biex jiddedika l[ames snin li ;ejjin g[all-politika!
jien nifhem u nixtieq nuri s-solidarjetà tieg[i malMinistru Farrugia. G[alkemm m’iniex tabib, nista’ nifhem li dawk ilkummenti kienu ;enwini u din id-darba din il-’bikja’ kienet tassew bikja ;enwina ta’ xi [add li g[andu g[al qalbu l-pazjent. Madankollu l-argument tieg[i huwa wie[ed: Farrugia kien jaf g[al xiex die[el meta a//etta l-istedina ta’ Muscat biex jikkontesta l-elezzjoni ;enerali. Ir-regolamenti li l-Ministri jridu jsegwu ilhom hemm u kellu d-dover li jkun jafhom qabel m’a//etta linkarigu. L-istess kliem jg[odd g[all-ispe/jalista talg[ajnejn u Segretarju Parlamentari, Franco Mercieca li l-Prim Ministru Muscat g[o;bu jag[ti[ waiver biex ikompli jipprattika l-professjoni privata tieg[u. Din il-waiver tikkontradixxi dak li kien qal Mercieca xahar ilu meta t[abbar il-kabinett u ddeputat G[awdxi kien qal li hu lest li jwarrab il-professjoni tieg[u biex jiddedika l-[ames snin li ;ejjin g[allpolitika.
Mhumiex ippreparati B’dak li qed ji;ri issa qed naraw bi/-/ar li l-kandidati tal-PL ma kenux preparati biex ja;ixxu ta’ deputati tal-gvern meta
a//ettaw li jikkontestaw g[all-elezzjoni ;enerali u ag[ar minn hekk il-PL u lmexxej Muscat naqsu milli jippreparawhom g[al din leventwalità. Dan kollu jirrifletti kif g[al Muscat u lPL l-importanti kien li jirb[u l-gvern imbg[ad jaraw kif se jmexxu wara. Fl-isfond ta’ dan kollu, lepisjodi tal-Ministru Farrugia u tas-Segretarju Parlamentari Mercieca jkomplu jsa[[u l-argument li kien ressaq Lawrence Gonzi dwar l-onorarja. Dan meta sa[aq li g[andna nippremjaw il-politiku b’ammont finanzjarju tajjeb sabiex in[ajru jid[lu fil-politika aktar professjonisti serji u li huma
Diskussjoni serja Id-diskussjoni m’g[and-
hiex tkun jekk nag[tux waiver jew le lil xi [add ta’ professjoni b[as-Segretarju Parlamentari Mercieca, i]da li jkun hemm diskussjoni serja bejn ilGvern u l-Oppo]izzjoni biex ikunu riveduti l-onorarji tal-Ministri u sSegretarji Parlamentari. B’dan il-mod inkunu qed in[ajru aktar nies ta’ stoffa jersqu lejn il-politika u dawn ma jkollhom ebda ra;uni g[alfejn ja[dmu xog[ol ie[or apparti l-politika. Il-pakkett finanzjarju li jkunu qed jir/ievu jkun jag[mel tajjeb g[at-telf mill-professjoni. Bil[aqq, dak id-deputat Laburista li fl-a[[ar le;i]latura kien kontra ttne[[ija tal-onorarja kellu j[allas prezz qares u g[alkemm xorta kien elett fil-Parlament, Muscat g[o;bu jwarrbu bil-pulit minkejja l-esperjenza Parlamentari tieg[u.
Qed naraw bi/-/ar li l-kandidati tal-PL ma kenux preparati biex ja;ixxu ta’ deputati tal-Gvern meta a//ettaw li jikkontestaw g[all-elezzjoni ;enerali u ag[ar minn hekk il-PL u l-mexxej Muscat naqsu milli jippreparawhom g[al din l-eventwalità
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Ittri 13
It-tibdil fil-lotteriji Lapida nieqsa ma’ bini storiku tal-Maltco fil-Birgu Sur Editur, Fil-Birgu hawn parti mid-dar li darba kienet residenza tal-Kappillani tal-Ordni tal Kavallieri. Din kienet tne[[iet xi snin ilu. Allura b[al ma lapida o[ra li kienet tne[[iet u tqeg[det mill;did, din ma tistax titqieg[ed lura wkoll? Dawn il-kitbiet ma’ bini storiku tant huma validi llum meta naraw turisti j]uru beltna, hemm b]onn li nie[du [siebhom. Anzi jixraq li mill-;did isiru t tabelli ta’ ismijiet tas-swar. Is-swar tal -Birgu ma humiex biss ti]jin, huma stori/i g[ax kienu is-swar li raw it-taqbid tal-poplu tag[na j[ares artu. Huma
wkoll juru d-difi]a minn Kavallieri Ewropej u j;ibu ismijiet ta’ Spanja, Franza, l-Italja, l-Ingilterra u l-:ermanja. Dawn lismijiet g[andhom ikunu ta’ attrazzjoni kbira g[al tant turisti Ewropej li j]uru din il-belt. Hemm b]onn li nkabbru t turi]mu fil-Birgu u l-ismijiet tas-swar huma ta’ attrazjoni spe/jalment issa li x-xog[ol ta restawr tas-swar mexa ;mielu. Nappellaw kif g[amilna fl-img[oddi li l-Ministeru tat-Turizmu jqawwi b’kampanja t Turi]mu mhux biss fil-Birgu, imma fit-tlett ibliet. Lorenzo Zahra
Il-Birgu
Sur Editur, Ippermettili ftit spazju biex nuri d-di]appunt tieg[i g[all-mod kif ilkumpanija Maltco qed ta;ixxi fil-konfront tal-konsumatur Malti. Anke jekk m’iniex ;ugatur regolari, in[obb nittanta xortija kultant. I]da ma ni[ux gost min jg[addini bi]-]mien. Kemm ilha tmexxi llog[ob din il-kumpanija, rajna [afna tibdil li jmur g[al kollox kontra l-interess tal-;ukatur. Bdejna bilprezz tal-biljett tas-Super 5 jitla’ minn E1.5 g[al E2. Issa ]diedu n-numri biex ir-reb[ isir aktar diffi/li. Imbaghad sar tibdil filpremjijiet tal-lottu billi tnaqqsu l-premjijiet g[al min jaqta’ ]ew; numri. Imbag[ad bl-isku]a ta’
[afna reb[ beda jsir tnaqqis drastiku mill-premjijiet, f’/erti ka]i anke binnofs. Issa suppost instabet soluzzjoni u dan billi Maltco naqqset il-premjijiet kull ;img[a. Dan minbarra t-ta[wida li da[[lu fil-log[ba tal-kwatern. I/-/irasa fuq il-kejk issa ;ejja fuq it-tieni edizzjoni tal-Lotterija Nazzjonali. Fl-ewwel edizzjoni kien hemm kundizzjoni li jekk il-premju l-kbir ma jintreba[x, ji]diedu l-premjijiet tar-reb[ hekk imsej[a ta’ konsolazzjoni filwaqt li E200,000 jmorru mal-premju tal-lotteriji li jmiss. Tant hu hekk li l-premju g[al-lotterija li jmiss se jkun ta’ E1,200,000. I]da minn fuljetti li hemm fil-banek tal-lottu,
issa jirri]ulta li jekk ma jintreba[x il-premju l-kbir, filwaqt li l-premjijiet ta’ konsolazzjoni se ji]diedu bl-istess mod skont lewwel edizzjoni, is-somma li se tmur mal-premju ta’ lotterija o[ra se tkun ta’ ¤50,000 u mhux ta’ ¤200,000. Ma nafx l-Awtorità talLog[ob x’poteri g[andha jew l-interessi ta’ min g[andha tiddefendi. }gur i]da li l-Maltco, re;ghu g[al darb’o[ra qed i/aqalqu l-lasti u kif jg[idu l-ingli]i… “is taking the punters for a ride.” Na[seb li wasal i]-]mien li l-pubbliku jirrealizza dan u jwassal il-protesta tieg[u, isemma’ le[nu u mhux igerger biss. Joseph Borg
Tas-Sliema
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
14 A[barijiet ta’ Barra
L-ISTATI UNITI
Sparatura fatali f’Seattle {ames persuni nqatlu fi sparatura f’kumpless ta’ appartament f’Seattle. Meta l-pulizija marru fuq il-post sabu mara u ra;el mejta f’appartamenti separati. Imbag[ad kien hemm ra;el li nstab midrub fil-parke;; imma nqatel mill-pulizija meta [are; arma hekk kif avvi/inawh u ]ew; ir;iel o[ra li nstabu mejta f’zoni o[ra tal-kumpless. Kelliem g[all-Pulizija ta’ Seattle qal li meta marru fuq ilpost kien g[ad hemm [afna sparar g[addej. Mhux /ar x’kienet ir-ra;uni g[al din l-isparatura.
IR-RUSSJA
Sparatura o[ra f’Belgorod
Sitt persuni nqatlu fi sparatura li kien hemm ilbiera[ fil-belt Russa ta’ Belgorod. Il-Pulizija f’din il-belt Russa qalu li wa[da millvittmi kienet tifla ta’ 14-il sena u kien hemm mara li kienet midruba i]da mietet ftit wara fl-isptar. Il-persuna li feta[ in-nar [arab minn fuq il-post b’karozza u qed issir tfittxija kbira g[alih.
Il-karozza nstabet ftit wara abbandunata. L-isparatura se[[et fittriq ewlenija ta’ Belgorod qrib skola. Tlieta mill-vittmi nqatlu f’[anut tal-ka//a filwaqt li t-tnejn l-o[ra nqatlu g[aliex inzertaw g[addejjin mit-triq dak il-[in. Ir-ra;el li spara qed jintqal li hu eks [absi u rra;uni kienet serqa.
Tfajjel jitlob mal-barrikati li hemm f’Boylston Street qrib fejn splodiet wa[da mill-bombi ta’ ;img[a ilu f’Boston. (Ritratt> Reuters)
L-ISTATI UNITI
Ilestu l-akku]i kontra Tsarnaev L-awtoritajiet Amerikani bdew ilestu l-akku]i kontra Dzhokhar Tsarnaev b’rabta mal-attentat ta’ ;img[a ilu filMaratona ta’ Boston u qed jissogra li jekk jinstab [ati jing[ata l-piena tal-mewt. Tsarnaev jinsab rikoverat fi sptar u ma jistax jitkellem min[abba ferita f’;ri]mejh g[alkemm rapporti qalu li hu qed jikkomunika bil-kitba g[al xi mistoqsijiet li qed isirulu.
Aktar qabel, Tom Menino, is-Sindku ta’ Boston, qal li mhux mag[ruf jekk Tsarnaev qatt mhu se jkun f’po]izzjoni li jwie;eb. L-awtoritajiet ma qrawx lil Tsarnaev dawk mag[rufa b[ala d-drittijeit Miranda, li jinqraw meta pulizija jarrestaw lil xi [add u jag[tu[ id-dritt ma jg[id xejn u li jkollu avukat. Dan min[abba t-theddida li hemm g[all-pubbliku. Hu nqabad mal-lejl ta’ bejn
il-:img[a u s-Sibt wara tfittxija intensiva bla pre/edent f’Boston wara li sig[at qabel [uh Tamerlan kien inqatel f’konfront mal-forzi tassigurtà. Il-Pulizija i]da issa qed tissuspetta li Dzhokhar seta’ qatel lil [uh apposta meta g[adda minn fuqu bil-karozza. B’kollox tliet pulizija nqatlu bi]-]ew; bombi waqt ilmaratona u pulizija fi sparatura li nqalet mag[hom waqt it-tfittxija.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
A[barijiet ta‘ Barra 15 I?-?INA L-ITALJA
Tama f’Napolitano Giorgio Napolitano, li fi tmiem il-;img[a re;a’ ;ie elett b[ala President talItalja, ilbiera[ beda ja[dem biex ikun hemm Gvern ;did u jintemm l-ista;nar politiku li ilu sejjer xahrejn. Sta;nar li waqqaf riformi ekonomi/i tant me[tie;a u qanqal t[assib fost il-pajji]i tal-Unjoni Ewropea. Wara li nhar is-Sibt, g[all-ewwel darba flistorja tal-Italja persuna kienet konfermata g[attieni darba fil-kariga ta’ President, hemm tama li forsi Napolitano j/aqlaq laffarijiet. Ismu tpo;;a g[all-Presidenza fuq talba ta/-/entru xellug u //entru lemin wara li lParlament ma setax jaqbel fuq min g[andu jkun ilpresident il-;did. Ilbiera[ filg[axija hu indirizza ’l-Parlament u g[afas g[al ftehim ta’ malajr dwar il-Gvern ;did. Il-pajji] g[adu qed jitmexxa temporanjament mill-Prim Minsitru Mario Monti. L-indikazzjonijiet huma li nhar l-Erbg[a jkun hemm Gvern ;did u dan aktarx ikun ta[lita ta’ teknokrati/i u politi/i b’Giuliano Amato b[ala lPrim Ministru ;did. I]da b[allikieku lproblemi li di;à g[andha lItalja mhumiex bi]]ejjed, hemm t[assib dwar kemm dan il-Gvern se jkun stabbli. Dan peress li filPartit Demokratiku, ilpartit li ;ab l-akbar ammont ta’ vot fl-elezzjoni
ta’ Frar, fe;;et firda kbira. Nhar il-:img[a, Pier Luigi Bersani [abbar irri]enja tieg[u wara li nies mill-istess partit tieg[u waqqfu ]ew; sforzi biex kandidat ta/-/entru xellug ikun elett President. Dan [alla lill-mexxej ta/-/entru lemin Silvio Berlusconi b’vanta;; imma g[amilha aktar diffi/li biex il-membri Parlamentari ta/-/entru xellug jag[tu appo;; sod lill-Gvern ;did.
{idma biex din il-;img[a jkun hemm Gvern Barra minn hekk, ilmoviment ribelli ta’ Beppe Grillo, it-tielet l-akbar forza fil-Parlament, hu rrabjat g[all-[atra ta’ Napolitano u se jopponi g[al kwalunkwe Gvern ;did li Grillo qed jg[id li se jin[oloq biex jipprote;i l-klassi politika ta’ b[alissa li [add m’g[andu fidu/ja fiha. Berlusconi insista li hu kien se ja//etta Gvern ta’ koalizzjoni jekk hu jkun parti minnha. Napolitano jrid jevita kemm jista’ jkun elezzjoni o[ra bikrija imma /-/entru lemin ta’ Berlusconi qed jinsisti li jekk se jkun hemm Gvern, dan irid iservi g[al tal-anqas sentejn inkella jkun a[jar li ter;a’ ssir elezzjoni.
{idma bla ra]an Il-Gvern ?ini] qed ja[dem bla ra]an biex jg[in lil dawk milquta mit-terremot ta’ nhar isSibt. Fiz-zona di;à hemm madwar 18,000 suldat ?ini]i biex jg[inu fil-[idma tas-salvata;; imma min[abba li z-zona hi wa[da muntanju]a bi ftit toroq u linfrastruttura hi batuta, lawtoritajiet qed ikollhom diffikultà biex jil[qu lil kull min g[andu b]onn. Dan apparti l-xi toroq huma mblukkati min[abba valangi jew /aqliq tal-art. Infatti lbiera[ mijiet ta’ nies ni]lu fit-toroq jipprotestaw g[aliex ilhom minn nhar is-Sibt ming[ajr ikel, ilma jew kenn wara li d-djar tag[hom inqerdet. Kien hemm ka]i fejn meta waslet l-g[ajnuna, din ma kinitx bi]]ejjed u g[alhekk inqala’ l;lied fost dawk li tilfu kollox. Min-na[a l-o[ra [afna ?ini]i qed imorru jag[tu l-flus kif ukoll id-demm biex jg[inu lil dawk milquta mit-terremot. Nhar is-Sibt fil-provin/ja ta’ Sichuan se[[ terremot talqawwa ta’ 6.6 fuq l-iskala Richter li [alla madwar 200 persuna mejta u 11,000 midruba.
Omm ma’ bintha tibki quddiem id-dar im;arrfa tag[ha f’Longmen wara t-terremot ta’ nhar is-Sibt f’Sichuan. (ritratt> Reuters)
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
16 Intervista
Intervista 17
Amber Knights> b’determinazzjoni u kura;;, qieg[da tkompli ta[dem g[al futur a[jar g[at-tfal tal-Kambodja minn Clinton Sammut clinton.sammut@media.link.com.mt
Karatteristika importanti ta’ dawn il-g]ejjer hi dik li b[ala poplu g[andna qalb kbira u ;eneru]a, tant li mhux biss ng[inu persuni f’Malta stess b’diversi modi i]da sa[ansitra ng[inu lil dawk barra minn xtutna. Ka] veru fejn il;enero]ità tal-Malti hi bla konfini u limitu. Waqt il-programm The Big Show with Chattyman ippre]entat minn Martin Sapiano, mit-Tnejn sal:img[a mis-1 p.m. sat-3 p.m., li hu wie[ed mill-aktar programmi segwiti kemm mill-Maltin u anke l-barranin, kelli l-opportunità niltaqa’ u nintervista lil Amber Knights. Amber Knights, hi omm ta’ tlett itfal u persuna [abrieka [afna. Fil-fatt dejjem tara kif i]]omm ru[ha attiva bil-g[an li tg[in. Kibret f’Malta i]da qattg[et [afna ]mien barra minn xtutna u daret diversi postijiet madwar id-dinja u minn din l-esperjenza tg[allmet [afna u rat realtajiet differenti ta’ kif jg[ixu nnies.
G[aliex g[a]ilt li tg[in ilKambodja minn tant postijiet o[ra fil-b]onn fiddinja^
Ba]ikament ir-ra;uni ewlenija li rrid ng[in ilKambodja hu l-fatt li tliet snin ilu addottajt it-tifel minn hemm, wara li kelli ]ew;t ibniet tewmin.Onestament kelli tqala diffi/li u kelli nqatta’ [ames xhur fis-sodda u jekk ridt li jer;a’ jkolli t-tfal kelli ner;a’ ng[addi millistess sitwazzjoni u g[alhekk idde/idejna li naddota. Bdejna l-pro/eduri b’mod immedjat u g[a]ilna l-
Kambodja u g[addejna millfa]ijiet kollha burokrati/i u meta wasal i]-]mien tlajna biex in;ibu t-tifel. I]da matul din l-esperjenza hemm fejn rajna kif jg[ixu n-nies u tfal o[ra. {sibt li ma tkunx ;usta laffari li nitla’ hemm, nie[u lil ibni ta’ sitt xhur u daqshekk u naqta’ kull relazzjoni bejnu, bejnna u bejn il-post fejn twieled. Ridt nara kif nista’ ng[in biex intejjeb il-kwalità tal[ajja li mijiet ta’ tfal li jg[ixu fiha ta’ kuljum fil-Kambodja u li forsi ma kinux daqshekk iffortunati li xi [add jaddottahom. U b’hekk [sibt li ninvolvi ru[i biex ng[in, imqar jekk ftit.
qeg[din na[dmu biex nag[mlu r-rendikont e]att ta’ kemm se tiswa.
Kemm il-tifel u tifla se jibbenefikaw minn dan ilpro;ett?
E]attament ma tistax tg[id e]att kemm min[abba diversi fatturi. I]da ]gur se jibbenefikaw it-tfal kollha li jinsabu fl-istitut u dawk kollha li qeg[din flimkien mal-;enituri i]da li se jag[]lu li jattendu g[al-lezzjonijiet. Min[abba l-iskola hi kbira bi]]ejjed biex tilqa’ lil kul[add hemm il-[sieb li jing[ataw lezzjonijiet wara l[in tal-iskola fil-qasam talarti u qasam ie[or biex b’hekk wie[ed i]omm it-tfal kemm jista’ jkun f’postijiet siguri, ’il bog[od mit-toroq i]da fuq kollox jitg[allmu su;;etti li ’l quddiem se jsibuhom relevanti.
Meta bdejt tg[in u x’g[amilt biex tg[in lil dan il-post^
Ba]ikament bdejt is-sena li g[addiet na[dem favur dan ilpost. Bdejt e]er/izzju ta’ kuljum biex kont kapa/i nag[mel nofs maratona ta’ ;iri, dan biex inkabbar ilkuxjenza tal-Maltin rigward dan il-post. Matul din in-nofs maratona bdejt ni;bor il-fondi u l-qalb ;eneru]a tal-Maltin waslet biex ;bart €9,000 li marru lKambodja fejn inbniet dar tal-injam li fiha tilqa’ tfal orfni. Din id-dar tal-injam tikkonsisti minn ]ew; sulari u fiha tilqa’ 12-il tifel u tifla. Lambjent u sigur immens u fih diversi fa/ilitajiet, fosthom kmamar tal-banju ;odda, sodod komdi filwaqt li isfel jintu]a b[ala post biex it-tfal jilag[bu u jirrilassaw filwaqt li jkunu m[arsa minn persuni
Amber Knights flimkien mat-tifel tag[ha lura fil-Kambodja biex tkompli tg[in it-tfal fil-b]onn u fejn din is-sena se ta[dem biex tifta[ skola tal-Ingli]
apposta.
G[andek xi pjani o[ra biex tg[in lil dawn it-tfal u b’liema mod^
Iva, g[andi pro;ett ie[or – dak li nibni nwaqqaf skola tal-Ingli] f’dan il-villa;;. Ba]ikament barra din id-dar tal-injam hemm binja o[ra, dik li b[alissa tintu]a b[ala skola ba]ika i]da r-ri]orsi, u fosthom l-g[alliema, huma limitati mmens, tant li ma jitg[allmux Ingli]. Dan il-pro;ett hu komplimentari ma’ dak taddar tal-injam i]da dan ilpro;ett hu fuq skala akbar, g[ax barra li se jkun mezz ta’
tag[lim g[at-tfal li jg[ixu fiddar tal-injam, se jkun qieg[ed jespandi s-servizz ta’ edukazzjoni b’xejn lit-tfal kollha tal-villa;;. Dan hu b]onju] g[ax [afna mill-;enituri tat-tfal huma foqra u ma jistg[ux i[allsu biex jibag[tu t-tfal tag[hom biex jistudjaw u b’hekk dan il-pro;ett se jag[ti tag[lim tal-Ingli] b’xejn lil kul[add.
X’inhu l-vanta;; li jkun hemm skola tal-Ingli] f’dan il-villa;;^
Il-vanta;;i huma kbar favur it-tfal li jg[ixu filKambodja, spe/jalment li jitg[almu dik il-lingwa li biha
Id-dar tal-injam li qieg[da tilqa’ fiha 12-il tifel u tifla orfni fejn fid-dar tinkorpora fiha tliet kmamar tas-sodda flimkien ma’ zona fejn jilag[bu u jistudjaw
tista’ tikkomunika ma’ eluf kbar ta’ nies, fosthom turisti li ta’ kull sena qeg[din ji]diedu, b’madwar 15 filmija f’sena. B’tifel jew tifla li taf titkellem l-Ingli] sew jista’ jwassal biex l-opportunità li huma ja[dmu f’settur turistiku jikber jew inkella’ jwaqqfu attività fejn ji;;eneraw il-flus permezz tat-turi]mu u b’hekk jg[olla l-livell tal-kwalita’ tal-[ajja minn dak li hu b[alissa, li hu fuq livell ta’ faqar kemm g[alihom u g[al pajji] b’mod ;enerali.
Kif idde/idejt li tmur g[al dan it-tip ta’ pro;ett^ Ba]ikament meta mort listitut biex nie[u t-tifel mieg[i, iltqajt ma’ persuna minn hemm stess li tie[u [sieb dan l-istitut, persuna li qed tag[mel dan b’mod volontarju u b’dedikazzjoni kbira. Mhux fa/li li ti;bor ittfal orfni mit-toroq u tipprovdilhom kemm jista’ jkun l-affarijiet ba]i/i, fosthom ta’ ikel. Meta kellimtu deher li kienet ix-xewqa tieg[u li jifta[ skola g[al kul[add i]da r-ri]orsi, kif g[edt, huma limitati. Limitati f’kull qasam, fosthom dak li t[allas l-g[alliema, tixtri l-materjal
edukattiv b[al kotba u karti, uniformijiet u [afna o[rajn. B’hekk b’dan il-pro;ett nistg[u neg[lbu dawn ilproblemi finanzjarji, i]da fuq kollox l-illiterali]mu fost ittfal.
Kif inhu l-livell ta’ faqar fil-Kambodja^
Hu kbir [afna, trid tara biex tkun taf e]att g[ax bil-kliem biss mhux bi]]ejjed. Hemm [afna tfal foqra ji;ru fit-toroq u l-livell ta’ tfal abbandunati hu wkoll g[oli. Dan ir-ra;el li semmejt ji;bor dawn it-tfal abbandunati biex jag[tihom [ajja naqra a[jar minn dik tattriq.
X’inhuma l-ispejje] biex dan il-pro;ett isir realtà^
Minn kuntatti li g[amilt ma’ g[aqda non-governattiva fl-Ingilettera fejn tellg[u listess pro;ett f’Siemri filKambodja, i]da ’l bog[od [afna minn Plompen, il-post fejn qieg[da na[dem jien, hu bejn wie[ed u ie[or ta’ €10,000 fis-sena biex i]omm din l-iskola miftu[a g[al kull tifel u tifla li jixtiequ jattendu. Din l-g[aqda nongovernattiva wriet interess kbir lejn il-pro;ett li qieg[da nipprova nwaqqaf u qeg[din jg[inuni fejn jistg[u biex din l-iskola ssir realtà u flimkien
Mistoqsija fuq livell personali, intom mortu u addottajtu tifel, ba]ikament ;a g[amiltu differenza f’[ajjet persuna, tajtuh familja, l-affarijiet li g[andu b]onn u [afna o[rajn. Kif [assejt il-b]onn li tkompli tg[in^
Naqbel u dan l-argument ;abuh numru kbir ta’ nies, fejn jg[idulna prosit talli g[amiltu din id-differenza u issa tistg[u spe/i sserr[u lkuxjenza li d-differenza ;a g[amiltuha. I]da kemm irra;el u jien ma naqblux ma’ dan l-argument. I]da g[alija, b’mod partikulari, li ng[in lil persuni orfni hi xi [a;a naturali. Tant li n-nannu tieg[i kien orfni u kiber f’dar f’Malta; il-;enituri tieg[i bdew jikkunsidraw serjament li jaddottaw meta jien kont ]g[ira u issa jien addottajt u kont ta’ e]empju anke g[al uliedi biex forsi ’l quddiem jag[mlu dan il-pass ukoll. Barra minn hekk meta kont il-Kambodja [assejt /erta ;ibda lejn dawk it-tfal li ltqajt mag[hom u [allejt warajja. Dik l-g[afsa ta’ qalb i;;eg[lek ta[dem biex tag[mel xi tip ta’ differenza, ]g[ira kemm hi ]g[ira, jew kbira kemm hi kbira.
Tissu;;erixxi persuni li qeg[din jaqraw din lintervista biex jaddottaw^
It-tfal tal-Kambodja, permezz tal-[idma ta’ Amber u l-qalb ;eneru]a tal-poplu Malti dawn it-tfal kellhom l-opportunità li jkollhom saqaf fuq rashom i]da issa sa[ansitra hemm possibbiltà ta’ bini ta’ skola tal-Ingli]
X’jikkonsisti dan ilpro/ess^
Iva, definitivament, nissu;erixxi li dan issir. Ilpro/ess hu twil veru. Fil-fatt konna ni//ajtaw ng[idu ttqala fiha bis-disa’ xhur u lesti, filwaqt li biex taddotta trid iktar ]mien. G[alkemm il-pro/ess hu twil u burokratiku, nemmen li hu fla[jar interess g[al dik ilpersuna li tkun se ti;i addottata. Il-pro/ess jikkonsisti minn firmar ta’ karti, tag[mel kors biex tara jekk hux veru li tixtieq taddotta, g[ax mhux biss kemm taddotta, i]da l-istruttura talfamilja tinbidel xi ftit . Fl-a[[ar isiru xi testijiet fuq it-tarbija min[abba mard li jkun hemm filpajji] minn fejn ti;i. La darba dan il-pro/ess ikun komplut, it-tarbija li tkun ;ibt ting[ata /ertifikat tattwelid Malti. I]da la darba jkollok ittarbija f’idejk tinsa kollox. Hawn [afna familji Maltin li g[a]lu li jaddottaw tfal minn postijiet differenti fosthom mill-Kambodja, i]da llum hu ferm aktar fa/li fissens is-so/jetà immaturat u qieg[da ta//eta fi [danha tfal li huma fl-aspett differenti, spe/jalment il-karna;;jon u lfattizzi tal-wi//. Anzi, mill-esperjenza personali li g[andi ma diversi koppji li niltaqa’ mag[hom biex naqsam l-idea taladdozzjoni, wara li jaddottaw ji;u jirringrazzjawna g[ax li kieku ma tajnihomx dan ilkura;; ma kinux se jag[mlu dan il-pass u kien se jiddispja/ihom immens.
Familji li g[andhom ;a ttfal biolo;i/i, b[all-ka] tieg[ek, l-im[abba li jag[tu lit-tfal addottati hi fuq listess livell b[al dawk talulied naturali^ Mistoqsija interessanti mmens. Din hi mistoqsija le;ittima u li qabel taddotta tistaqsiha lilek innifsek. Lesperjenza tieg[i hi li appena
rajtu l-ewwel darba, [abbejtu daqs li kieku hu ibni, in[obbu bl-istess qawwa u intensità daqskemm in[obb it-tewmin tieg[i. Onestament ma hemmx differenza lanqas iddifferenza fil-kulur tal-;ilda.
X’attivitajiet g[andek ippjanati biex ti;bor ilfondi me[tie;a^
Fit-18 ta’ Mejju se nkun qieg[da nie[u sehem fiddualthon f’Bir]ebbu;a u fid-9 ta’ :unju se nkun qieg[da nag[mel Trialthon ta’ ;iri flimkien ma’ o[rajn matul issajf. Imbag[ad l-ikbar wa[da, l-Olimpic Trialthon, f’Ottubru li se nkun qieg[da nie[u sehem f’kull sessjoni sakemm sa[[ti tippermetti g[ax hi diffi/li [afna.
Kif jista’ jg[in l-pubbliku Malti u G[awdxi^
Hemm numru ta’ modi kif wie[ed jista’ jg[in fosthom permezz ta’ donazzjonijiet f’diversi kontijiet bankarji, permezz ta’ cheque jew sa[ansitra ju]aw is-servizz ta’ PayPal, fejn dan l-a[[ar servizz jista’ jintu]a b’mod internazzjonali minn kul[add. Hemm numru tal-SMS fejn wie[ed jista’ jag[ti donazzjoni tieg[u permezz tal-mowbajl tieg[u. Fuq kollox permezz tas-sit Facebook – www.facebook.com – Trying For Cambodia, wie[ed jista’ jara ]viluppi li qeg[din issiru kemm Malta waqt il-maratona i]da fuq kollox fil-Kambodja stess permezz tar-ritratti li ntella’ ta’ spiss, u fl-istess [in iqassmu bejn s[abhom ilmaterjal. Metodi o[ra ta’ g[ajnuna jistg[u jkunu diversi fosthom nies u kumpaniji li jisponsorjaw il-materjal edukattiv, xi kompjuter jew billi jag[mlu ;abriet malfamilji u [bieb tag[hom waqt xi attività so/jali. Kull qatra tg[in u tag[mel id-differenza f’[ajjet dawn it-tfal.
Residenta fil-Kambodja li ta[dem ma’ dawn it-tfal orfni fuq ba]i volontarja fejn tg[inhom biex jg[ixu [ajja ftit a[jar milli kieku jg[ixu fit-triq
Amber Knights t[e;;e; lil dawk kollha interessati fl-addozzjoni biex jag[mlu l-qalb u l-kura;; li jaddottaw g[ax l-esperjenza hi po]ittiva kemm g[all-;enituri u kif ukoll g[at-tfal
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
18 A[barijiet ta’ Barra
L-INDJA
Appell g[all-kalma wara stupru xokkanti
L-ISTATI UNITI> Mument waqt wirja ta’ akrobazija u bilan/ waqt il-timeout f’log[ba basketball fi New York. (ritratt> Reuters)
IL-:ERMANJA
Il-Lufthansa kwa]i t[assar it-titjiriet kollha Matul il-;urnata talbiera[ kien hemm problemi fl-ivvja;;ar blajru lejn il-:ermanja wara li l-linja tal-ajru Lufthansa kellha t[assar kwa]i ttitjiriet kollha minn sitt ajruporti :ermani]i min[abba strajk mill-cabin crew u [addiema o[ra. Minn kwa]i 1,800 titjira li kellhom isiru lbiera[, saru biss 20 titjira ta’ distanza medja u 12 ta’ distanza kbira.. Fl-ajruport ta’ Frankfurt, kienu biss sitt titjiriet minn 50 li saru u fl-ajruport ta’ Munich kienu biss tliet titjiriet minn 17. Dan wara li ta[ditiet dwar il-pagi tal-[addiema mat-tmexxija talLufthansa fallew.Il-union Verdi qed titlob ]ieda ta’ 5.2 fil-mija g[al 33,000 impjegat fuq l-art kif ukoll [addiema f’diversi sussidjarji u g[all-cabin crew. Il-union qalet li ttmexxija tal-Lufthansa qed toffri biss ]ieda ta’ bejn 0.4 u 0.6 fil-mija tul perjodu ta’ 12-il xahar u qed jirrifjutaw li jag[tu garanziji konkreti lill[addiema dwar il-post taxxog[ol tag[hom. Dan qed ise[[ xahar wara li l-Lufthansa kellha t[assar kwa]i 700 titjira minn madwar 1,800 min[abba strajks.
L-awtoritajiet fl-Indja qed jag[mlu appelli g[all-kalma min[abba r-rabja dejjem tikber g[all-ka]i ta’ stupru fil-pajji] u l-attitudni talawtoritajiet lejhom. Dan wara li fi tmiem il;img[a folol ta’ nies riedu jimmar/jaw lejn ir-residenzi ta’ diversi politi/i prominenti. Fl-Indja hemm rabja wara li sar mag[ruf li tifla ta’ [ames snin fil-kapitali New Delhi sfat stuprata brutalment. Ilbiera[ il-Pulizija [abbret li kienet arrestat ra;el ie[or b’rabta mal-ka]. Ir-rabja ilha tinbena minn mindu fis-16 ta’ Di/embru, tifla ta’ 23 sena kienet stuprata u maqtula fuq xarabank. Rigward l-a[[ar ka], ilPulizija qalet li t-tifla n[atfet ;img[a ilu u n]ammet minn ]ew;t ir;iel fejn kienet stuprata u torturata. Hi nstabet mill-Pulizija wara li
persuna sema’ l-biki tag[ha. Tul tmiem il-;img[a lmidja Indjana rrapportat diversi ka]i ta’ attakki fuq tfal fosthom ta’ tifla ta’ disa’ snin fl-Istat ta’ Assam li sfat im[anxra wara li kienet stuprata minn grupp ta’ r;iel Reati sesswali brutali flIndja huma komuni u lkapitali New Delhi g[andha l-og[la rata ta’ reati sesswali fost il-bliet ewlenin fid-dinja , bi stupru ji;i rrapportat kull 18-il sieg[a. Imma [afna mir-reati simili ma ji;ux irrapportati lPulizija u ftit li xejn issir ;ustizzja mal-vittmi u lpulizija spiss ma tantx tag[ti prijorità lill-ka]i ta’ stupru jew abbu] sesswali. Ilbiera[ g[ar-raba’ ;urnata konsekuttiva re;a’ kien hemm protesti fit-toroq ta’ New Delhi u qed isir pressjoni biex il-kap talPulizija jirri]enja.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
A[barijiet ta‘ Barra 19 L-UNJONI EWROPEA
Im[e;;a s-s[ubija tas-Serbja Il-Kummissjoni Ewropea lbiera[ irrakkomandat li l-Unjoni Ewropea g[andha tag[ti bidu g[an-negozjati g[as-s[ubija tasSerbja fl-g[aqda Ewropea. La[[ar ostaklu li din l-eks Repubblika Jugo]lava kellha tg[addi qabel il-Gvernijiet talpajji]i membri jidde/iedu f’:unju dwar x’g[andu jsir. Il-pro/ess jiddependi wkoll fuq il-progress li se jsir misSerbja dwar il-ftehim li sar il;img[a li g[addiet biex issolvi lkwistjonijiet li g[andha mal-eks provin/ja tal-Kosovo li issa hu stat sovran. Il-Gvernijiet tal-UE se jidde/iedu dwar is-s[ubija tasSerbja f’summit f’:unju, ftit ;ranet qabel il-Kroazja, eks repubblika o[ra Jugo]lava, issir
membru. Is-Serbja qed tinsisti li qatt mhi se tag[raf lill-Kosovo b[ala stat sovran imma l-;img[a li g[addiet a//ettat li //edi lkontroll fuq it-Tramuntana talKosovo fejn huma mi;bura lma;;oranza tas-Serbi . Dan bi tpatija g[al /ertu awtonomija fizzona. Anki jekk kollox imur kif suppost, is-Serbja mhix mistennija tissie[eb fl-Unjoni Ewropea qabel l-2020. Mill-eks Repubbliki Jugo]lavi, is-Slovenja ssie[bet fl-2004, ilKroazja se tissie[eb fl-1 ta’ Lulju u l-Montenegro bdiet iddiskussjonijiet is-sena li g[addiet. Il-Ma/edonja hi kandidat g[as-s[ubija u l-Bosnja g[ad trid tapplika.
IR-REPUBBLIKA ?EKA> Mument waqt wirja tal-moda ;dida tal-flyboarding fuq ix-Xmara Vltava waqt il-boat show ta’ Praga. (ritratt> Reuters)
L-OLANDA
Skejjel fil-mira g[al massakru G[add ta’ skejjel fl-Olanda lbiera[ ma fet[ux wara theddida li kien se jkun hemm sparatura fi skola B’rabta mal-ka], il-pulizija arrestat eks student tal-British School in the Netherlands f’Leiden fuq is-suspett li g[amel it-theddida, li tpo;;iet fuq websajt fuq l-internet u li fiha qal li
kien se jmur l-iskola u jag[mel massakru fi skola f’Leiden. Filmessa;; hu spe/ifika wkoll il-pistola li se ju]a u po;;a ritratt tag[ha. Il-messa;; sar bl-Ingli] fuq ilwebsajt 4chan.org. Madwar l-iskejjel f’Leiden, total ta’ 22 skola, kien hemm g[assa mill-
Pulizija g[al li jista’ jkun. {afna milliskejjel huma skejjel internazzjonali. Jidher li kienu l-Pulizija fl-I]vizzera li indunaw bil-messa;; li mbag[ad infurmaw il-Pulizija Olandi]a. F’April tal-2011, ra;el armat qatel sitt persuni u darab g[axra o[ra meta feta[ in-nar fuq in-nies f’/entru
kummer/jali f’Alphen aan de Rijn qrib Leiden. Il-qattiel, Tristan van der Vlis ta’ 24 sena, imbag[ad qatel ru[u b’idejh. Kien hemm ukoll ka] fl-1999 li fih erba’ studenti u g[alliem indarbu meta student spara g[axar tiri fi klassi f’Veghel.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Annimali 21
Kelb gwida g[al kelb g[ami fraterna em dwar im[abba Meta wie[ed jitkell zjoni bejn laz d jitkellem dwar re ;eneralment ikun qe elazzjoni r-r din l-istorja tittratta ]ew; bnedmin. I]da Milo u Eddie. bejn ]ew;t iklieb – u jservi lil ilo g[andu sitt snin It-Terrier im[allat M kelb ala andu seba’ snin b[ b Eddie, Labrador li g[ lie l-k a f’Malta da[lu seww . wl gwida. Dan l-a[[ar da idm ta’ persuni neqsin lu gwida g[as-servizz [m jag w it-ta[ri; biex Dawn il-klieb jing[ata imexxi l-ebda ta[ri; u flok dan. I]da Milo ma [a tag[hom. rja ie[or. Din hi l-isto persuna jmexxi kelb
Milo jilg[ab u tarah ukoll imexxi lil Eddie bi/-/inga meta jkun hemm b]onn. Tarah ukoll jie[u g[and sidhom lil Eddie meta din tg[ajjatlu. Angie Baker Stedham li g[andha 45 sena u tg[ix f’Cardiff l-Ingilterra, ovvjament ma tistax tkun aktar kburija milli hi bi]]ew; klieb tag[ha. Hi tg[id li qabel ma’ Eddie tilef id-dawl ta’ g[ajnejh ittnejn kienu ji;ru wara l;ugarelli tag[hom. Illum Eddie jiddependi fuq Milo biex jilg[ab u l-hena tag[hom ji;;erew fl-g[elieqi. Tg[id ukoll li Milo dejjem kien qrib [afna ta’ Eddie u meta jimtedd Milo j[obb joqg[od fuq daharu jew jorqod fi [danu. Madwar sena ilu Eddie beda jid[ol fil-[itan u fl-iskips u hemm Angie bdiet tara lewwel sinjali li Eddie kien qed jitlef id-dawl ta’ g[ajnejh. Kollox ;ara malajr u Eddie
g[ama. Illum i]da Milo jg[inha ssibu meta din issejja[lu u hu jwasslu sa [dejha bl-akbar naturalezza. Hu qed jassistih ming[ajr ma [a lebda ta[ri;. Hi tis[aq li Milo tassew jimpurtah minn Eddie. Jilg[aqlu rasu, jorqdu [dejn xulxin u jqattg[u l-[in tag[hom dejjem flimkien. Ming[ajr Milo, Eddie jkun mitluf. Ma’ g[onq Milo hemm imwa[[la diversi ;nie;el biex Eddie jkun jista’ jsegwih meta jisma’ l-[oss tag[hom. Hi relazzjoni mill-isba[ li ttejjeb il-livell tal-g[ajxien ta’ Eddie billi l-kundizzjoni tieg[u hi irriversibbli. Milo i]da kellu jg[addi minn marda serja u g[al Eddie din kienet telfa kbira. Milo kellu b]onn trasfu]joni tad-demm min[abba anemija. Sakemm Milo kien fl-isptar tal-annimali Eddie bata [afna biex kampa.
Angie tg[id li qatt ma kienet konxja kemm Eddie kien jiddependi fuq Milo anke biex sempli/ement ji//aqlaq madwar id-dar. Hu beda jid[ol fil-bibien u l-g[amara u meta kienet to[or;u hi kienet isejja[lu l-[in kollu biex hu jinduna lejn fejn irid jimxi. Milo rkupra sa[[tu u re;a’ lura ma’ Eddie. Ta’ min jg[id li Angie g[andha tlett itfal u f’dawn l-a[[ar disa’ snin hi ffosterjat g[al perjodi qosra numru inkredibbli ta’ tfal – 61 b’kollox. Hi tis[aq li Milo [alaq ambjent familjari po]ittiv [afna fid-dar tag[ha g[al numru sabi[ ta’ tfal. Hu bla dubju ta’ e]empju g[al kul[add. Turija ta’ dik li tfisser solidarjetà u fraternità. Kelb iva, i]da b’im;iba, ikolli ng[id, superjuri g[al dik ta’ [afna bnedmin li mhux lewwel darba jkunu mg[a;;lin jew distratti u jdawru wi//hom in-na[a l-o[ra meta jaraw lil min hu fil-b]onn.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
22 Passatemp
Tisliba
Nilag[bu bin-numri }ew; log[biet separati: ara ssibx in-numri li trid tni]]el fil-kaxxi vojta biex tag[mel korretta kull ekwazzjoni, mimduda u wieqfa.
Mimdudin 5. Wa[da tal-karti tittajjar minn fuq il-bjut g[all[abta ta’ Mejju (5) 6. Issibha fil-folol (5) 7. :akketta qasira li tintlibes fl-isptarijiet (5) 10. Kienu ja[dmu minn tas-
Sliema g[al Marsamxett (5) 11. Kollha foloz (5) 12. Xe[et bil-mod bo//a ]g[ira qrib il-likk (5) 14. Tajra ta’ la[am bnin (5) 16. Kesa [elu [elu bi//a [ob] (5) 17. Ma fihiex [otob (5) 18. Fallakka (5)
Weqfin> 1. Kmamar ta]-]wiemel (6) 2. “Hekk hu, mela xinhu!”, ;ieli ng[idu (6) 3. Jag[milha l-Isqof lit-tfal (6) 4. Is-si;ra li tag[mel il;andar (6) 8. Sustanzju]a (5) 9. Rahan (5) 12. Il-kan;u iswed hawn ibejjet (6) 13. G[ammret (6) 14. Investigajtu b’reqqa kbira (6) 15. B]onn (6)
Soluzzjoni tal-biera[
Mimdudin> 5. Ajkla; 6. Satar; 7. Skola; 10. Bajju; 11. }rara; 12. Tined; 14. Dramm; 16. Boffa; 17. Baqqa; 18. Serje. Weqfin> 1. Ma[bub; 2. Bakkru; 3. Esklu]; 4. :rajja; 8. Pjanu; 9. u 15. Ba[ar Mejjet; 12. Trabbi; 13. Drogat; 14. Difesa.
Sudoku Fa/li u moderata: qieg[ed fil-kaxxi vojta n-numri mill-1 sad-9 f’kull linja orizzontali u vertikali tal-kwadru l-kbir. Kull numru g[andu jidher darba biss f’kull linja u f’kull kwadru ]g[ir ta’ tliet kaxxi bi tlieta.
Kemm jiswew^ Mit-totali indikati f’kull xkaffa, ikkalkula l-prezz ta’ kull imqass, rukkell tal-[ajt, roqg[a tad-drapp u kaxxa tallabar?
G[at-tfal Soluzzjonijiet
Mqass – 7; Rukkell – 2; Roqg[a – 1; Kaxxa – 5. Kemm jiswew^
Dak bl-ittra ‘D’
Liema kappell^
23 banketta. }ew; baqriet (fuq dieta stretta!) jibbilan/jaw 13-il banketta. Barmil jibbilan/ja [ames banketti. Nibbilan/jaw
Nibbilan/jaw Nilag[bu bin-numri
Osserva tajjeb l-ewwel ]ew; imwie]en, kif qed jibbilan/jaw u mbag[ad mur fuq it-tielet mi]ien u ara ssibx kemm-il banketta trid biex tibbilan/jah.
Liema kappell^ G[al g[eluq sninek, Pawl, se jkollok karozza ;dida!
Sudoku
Kappell wie[ed biss minn dawn il-[amsa hu identiku g[al dak li jidher fil-kwadru. Liema hu?
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
TV#Radju 23 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt
Fil-qosor L-Istampa Kollha NET Television 20>30 L-edizzjoni tal-lum ta’ dan il-programm immexxi minn Nathaniel Attard se tiffoka fuq il-kunflitti ta’ interess u l-ksur tal-kodi/i tal-etika li qed naraw isiru f’dawn l-a[[ar jiem hekk kif inbidlet l-amministrazzjoni tal-pajji]. Mistieden fl-istudio se jkun hemm Joe Cassar, eks Ministru tas-Sa[[a, Kurt Sansone, ;urnalist ta’ The Times, Michael Falzon, Ministru fil-kabinett tal-1994 u Michael Asciak b[ala tabib u li dejjem segwa mill-qrib is-su;;ett tal-Etika. Malta Llejla NET Television 17>00 L-awtur mistieden ta’ Stephanie Spiteri llum se jkun Charles Scerri (ritratt hawn ta[t), tabib li flimkien ma’ Trevor }ahra, fi Frar li g[adda tana l-ktieb X’[in hu? li tqassam b’xejn u li hu intenzjonat biex jinforma lill-adulti dwar x’inhi sew id-dimensja. Nanette Brimmer se tkun qed titkellem dwar I Am My Own Wife li se tittella’ x-xahar id-die[el fi/-?entru tal-Kreattività San :akbu bis-sehem tal-attur Alan Paris. Daniela Borg Mizzi se tkun qed titkellem dwar ix-xog[lijiet estensivi li qed isiru fi Triq Di/embru 13 fil-Marsa. Ikun hemm ukoll ir-rokna tat-tabib.
Ferdine Vella, Martha Fenech, Daniela Darmanin, Antonella Vella u Stephanie Zammit li fil-passat reb[u t-titlu Miss World Malta
Tibda l-avventura Miss World Malta Indonesia - NET Television 21>35
{amsa u g[oxrin kontestanti nhar isSibt li ;ej se jkunu qed jikkompetu g[attitlu Miss World Malta. Din is-sensiela ta’ programmi, li se tibda llum, se ssegwi din l-avventura u anki t-thejjijiet li saru biex dawk kollha li da[lu g[all-konkors ta’ Malta jkunu ppreparati u jie[du xi [a;a ta’ ;id mis-sehem tag[hom. Ta’ kull ;img[a se niltaqg[u ma’ tliet kontestanti differenti – dawk tal-lum se jkunu Letizia Vella, Marthalise Azzopardi
Unbreakable Rete 4 23>40 Samuel L. Jackson (fir-ritratt fuq il-lemin),
kif ukoll Bruce Willis u Robin Wright Penn, huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film thriller Amerikan li n[adem fl-2000 b’re;ija ta’ M. Night Shyamalan. Naraw persuna tas-sigurtà, wara li tiskansa l-mewt f’in/ident tal-ferrovija, ti;i f’kuntatt ma’ persuna li to[ro; b’teorija stramba. Ori;inal Sin La 5 21>10
Thriller Amerikan li n[adem fl-2001 b’re;ija ta’ Michael Cristofer li g[andu fost l-atturi ewlenin lil Angelina Jolie (fir-ritratt fuq il-lemin) u lil Antonio Banderas. Negozjant Kuban ji]]ewwe; mara sabi[a li jkun sar jafha permezz ta’ korrispondenza. I]da hi ma tkunx dak li dejjem qaltlu li hi, u fil-fatt ir-ra;el isib ru[u f’g[aw; kbir.
u Caroline Schembri – li se narawhom waqt photoshoot mill-fotografa Valentina Lupi. Niltaqg[u wkoll mat-tfajliet li reb[u t-titlu ta’ Miss World Malta fl-2004, fl-2005, fl-2007m fk-2008 u fl-2012 li lkoll jidhru fir-ritratt hawn fuq. Daniela Darmanin, li reb[et l-a[[ar edizzjoni, tag[ti l-kummenti tag[ha. Tippre]enta l-programm Claudia Calleja.
Wirt Artna Radio 101 12>30 Fi/-?ittadella G[awdex insibu erba’ mu]ewijiet li jaqg[u ta[t il-Heritage Malta, l-erbg[a li huma
kienu fost aktar minn 20 sit storiku li l-{add li g[adda, fl-okka]joni ta’ g[eluq l-10 snin mit-twaqqif tal-Heritage Malta, kienu miftu[a g[all-pubbliku bla [las. Dawn il-mu]ewijiet huma dak tal-Arkeolo;ija, dak tax-Xjenza Naturali, dak tal-Folklor u l-{abs l-Antik. Clayton Luke Mula, li jippre]enta dan il-programm, jiltaqa’ ma’ George Azzopardi, li hu kuratur tal-Heritage Malta g[al G[awdex, biex jag[ti tag[rif g[aliex wie[ed g[andu j]urhom.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
24 TV#Radju
06>00
Disastro a Hollywood (What Just Happened) Iris 23>05
101 Breakfast Club b’waqfiet g[all-A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 07>30 Anali]i tal-:urnali)
07>55 08>00 08>05 09>00 09>05
Avvi]i tal-Mejtin u Angelus A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101
Kristen Stewart u Robert De Niro (it-tnejn fir-ritratt) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film Amerikan tal-2008 b’re;ija ta’ Barry Levinson. Naraw ;img[a mimlija mill-[ajja ta’ Ben, produttur ta’ Hollywood, li jkun irid jara li fi ]mien ;imag[tejn jitlesta l-film il-;did tieg[u biex ikun jista’ jifta[ il-Festival ta’ Cannes u fl-istess [in irid jara kif isolvi l-inkwiet li jkollu fil-[ajja privata.
(b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12>30 13>00 15>00 15>05
Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Wirt Malta The Big Show A[barijiet fil-Qosor Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
17>00 17>55 18>00 18>30 20>00 21>00 23>00 24>00
Radju Malta - 93.7 FM 06:00 - Frank u Indri (jinkludi 07:00 A[barijiet, 07:30 Mill:urnali, 07:50 Avvi]i tal-Mewt, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 08:30 - Familja Wa[da (jinkludi 09:00 BBC News, 10:00 A[barijiet fil-qosor, 11:00 BBC News) 11:50 - Avvi]i ta’ Mwiet u l-Angelus 11:58 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:00 - A[barijiet 12:10 Newsline 12:45 – Qari bil-Malti 13:15 - Tifkiriet 14:00 A[barijiet 14:05 - E M Live 15:50 - ?ama ?ama 16:00 - A[barijiet 16:05 Drivetime 17:00 - Kumpanija 17:50 - Nitfa Kultura 18:00 Bulettin ta’ l-A[barijiet 18:15 Intermezz Mu]ikali 18:40 - TV Hemm 19:50 - Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 - A[barijiet 20:05 - Qari bil-Malti (r) 20:30 – Music Lounge 22:00 - L-A[barijiet 22:05 - Waqtiet 23:30 - Xi Qrajt, Xi Smajt 23:33 - Ru]arju 24:00 - Classic Hits. ONE Radio - 92.7 FM 06:00 - Bon;u Bon;u Bon;u (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 Radju Sports, 07:30 Mill-:urnali, 08:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 08:25 ONE Club Xewqat, 08:45 One News) 09:00 - Kartolina 10:00 - The Morning Show 11:00 Flimkien (jinkludi 11:10 Pariri G[alik, 11:45 ONE News, 12:00 Angelus, 12:05 Igawdu l{ajja ta’ Dejjem) 12:30 - Linja Diretta 13:15 - Rumanz 13:45 - ONE News 14:00 - Minflok Siesta 14:20 - Storja... Minflok Siesta 15:25 - Djarju Kulturali 15:30 - Drive Time 16:00 Mhux g[at-Tfal Biss 17:00 Rush Hour (jinkludu 17:45 ONE News, 18:00 Igawdu l{ajja ta’ Dejjem, 18:05 A[barijiet Sportivi) 18:15 - Dirett Lokal 18:45 - Djarju tal-Partit Laburista 19:00 - Ilwien 19:45 - ONE News 20:00 - LArgument Ikompli 20:15 Banana Republic 22:00 - It-3 ma’ Fr Colin 24:00 - Flimkien 02:00 - Bla Kantunieri (r). RTK - 103 FM 06:30 Pierre & Co on RTK (jinkludi 06:55 Fi {dan il-Mulej, 07:00 A[barijiet, 07:55 Imwiet # Qari # Angelus, 08:00 BBC News, 09:00 A[barijiet filQosor) 09:15 - G[alina Lkoll (jinkludi 10:00 BBC News) 11:55 - Fi {dan il-Mulej 12:00 - RTK Bulettin 12:15 – Qrib l-O[rajn 13:00 - RTK Qosor 13:05 - Su//essi u aktar! 15:00 - RTK Qosor 15:05 - Kaskata Kulturali 15:30 - Bir-Rispett Kollu (jinkludi 16:00 BBC News) 17:00 - RTK Bulettin
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Lura d-Dar Is-Snin tar-Rock ’n Roll Fuzzbox - Eric Montfort Newsdesk (r) Night Style - Joe Vella
17:15 – Il-Qanpiena l-O[ra 18:00 - RTK Qosor 18:;05 X’Hemm :did! 19:00 - Fi {dan il-Mulej 19:05 - Ru]arju 19:25 - Miskan 19:40 – LG[a]la Tieg[i u Tieg[ek 20:30 - Intietef 20:53 - Kaskata Kulturali 21:00 - Mer]uq ra;; ta’ a[bar tajba 22:00 - IlQaddis tal-Jum 22:05 - Ru]arju 22:25 - Ripetizzjonijiet. Campus FM - 103.7 FM 09:00 - Anali]i tal-;urnali 09:20 - Foreign News # Culture News 09:30 – Il-{rejjef, lG[eref u l-Ma;ija 10:00 - BBC News Update 10:06 - Pri]ma 11:00 - Classic FM 13:00 Anali]i tal-;urnali 13:30 - IlMalti llum: ideat ta’ ]mienna 14:00 - BBC News Hour 15:00 - Classic FM 19:30 - Platea 20:00 – The Artefact 20:30 Bioneers 21:00 - BBC World Service. Radju Marija - 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 - Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt (jinkludi 09:00 {ajjitna) 11:00 Ara Ommok 12:00 - Angelus u Ru]arju 12:30 - Ru]arju talErwie[ 13:00 - Ti]wiqa Mu]ikali 14:00 - Jiena Hu l-{ob] u l-{ajja 15:00 - Kurunella {niena Divina 15:30 – Fil-pjagi tieeg[ek a[bini 16:00 - L-Istorja tal-Knisja u inti 16:30 - Mill-G]ira tat-3 G[oljiet 17:00 - Bulettin ta’ A[barijiet Reli;ju]i 17:15 - Vja;; Mu]ikali 18:15 - G[asar 18:30 Quddiesa 19:00 – Ru]arju 19:30 - A[barijiet minn Radju Vatikan 20:00 - Qari Reli;ju] 20:30 – Mid-Djarju tal-{ajja 20:45 - Fuq :wiena[ i]-}g[o]ija 21:45 {dejn l-ilma fejn nistrie[ 22:00 G[and Min Imorru Mulej? 23:00 - {ajjitna (r) 23:30 – Bullettin A[barijiet Reli;ju]i (r) 23:50 Kompjeta. Bay Radio - 89.7 FM 06:30 – Bay Breakfast (jinkludi 07:30 A[barijiet, 08:30 u 09:30 A[barijiet fil-qosor) 10:30 Simon Pisani (jinkludi 11:30 A[barijiet fil-qosor) 13:30 – Nathan & Talitha 18:30 A[barijiet 18:40 – Bay Beats 20:00 – Ben Glover 22:00 Carl Bee 24:00 - CR2 records. Calypso Radio - 101.8 FM 07:00 - A[barijiet 07:15 - Calypso Breakfast 08:30 - Bejn il{bieb 10:00 - A[barijiet 11:30 101.8 Favourites 12:00 - A[barijiet 14:30 - After Break 17:00 Calypso Drive 19:00 - Classic Gold 21:00 - Qabel Jibda l-Mar/ 23:00 - Mal-Melodija Maltija 01: 00 - Mu]ika tal-passat.
TVM 07:00 - TVAM 09:00 - TV Hemm (r) 10:20 - How earth made us 11:25 – Great crimes and trials 12:00 - A[barijiet# rapport tat-temp 12:10 - TVPM 14:00 - A[barijiet 14:05 - (ikompli) TVPM 16:00 - A[barijiet 16:05 - (ikompli) TVPM 16.30 }ona 18:00 - A[barijiet 18:10 Waqtiet 18:15 - Sa[[tek l-ewwel 18:25 - Teleshopping 18:40 - TV Hemm 20:00 - A[barijiet# sports# rapport tat-temp# rapport finanzjarju 20:40 - Salib it-Toroq (ep. 27) 21:45 - Merlin 22:45 - Only Fools and Horses 23:15 - A[barijiet fil-qosor 23:30 - Gadgets (r) 00:00 - TVPM. TVM 2 07:00 - News 09:00 - TVAM (r) 11:00 - Ti;rijiet biss 11:30 Gadgets 12:00 - Madwarna 12:15 - Wirt, Arti u Kultura 12:45 - Great Crimes and Trials 13:15 - Nisa Straordinarji 14:05 Sa[[tek l-Ewwel 14:15 - Journey
from the Centre of the World 15:00 - Ti;rijiet Biss 15:30 Great crimes and trials 16:00 Amazon with Bruce Perry 16:50 - .EU 17:20 - Waqtiet 17:25 Life in cold blood 18:30 - Leli ta’ {a]-}g[ir (ep. 4) 19:00 Ti;rijiet Biss 19:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-Smig[ 19:40 - Journey from the Centre of the Earth 20:30 - A[barijiet bl-Ingli] 20:35 - Waqtiet 20:45 - Bondi+ 21:45 - Paq Paq 22:30 - BOV Premier match.
ONE 07:00 - Breakfast News 09:00 Sieg[a }mien 10:00 Teleshopping 11:00 - Aroma Mattina 12:30 - Teleshopping 12:45 - Kalamita 13:30 - ONE News 13:35 - (ikompli) Kalamita 16:20 - Teleshopping 16:35 Lovebirds 17:30 - ONE News 17:35 - Liquorish (daily update) 17:45 - Zona Sport 18:10 Teleshopping 18:45 - {ajja 19:30 - ONE News 20:15 - IrRangers 20:30 - Il-Klikka (sta;un 2, ep. 5) 21:45 - Kif Inti? 23:15 - ONE News 23:45 Kalamita (r).
Smash 08:00 - Er;a’ Lura 09:00 {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah 10:50 - Teleshopping 14:20 - 1046 Music 16:10 - FilK/ina ma’ Farah (r) 17:10 - Er;a’ Lura 18:15 - Bingo 75 18:40 - Teleshopping 19:00 - News 19:30 - Bi dritt... tistaqsi u twie;eb 20:30 - Miraklu 22:00 News . Raiuno 06:45 - Unomattina (jinkludi Tg 1 fis-07:00, it-08:00, id-09:00 u l11:00) 12:00 - La prova del cuoco 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 - Verdetto finale 15:15 - La vita in diretta (jinkludi Tg 1 fil-17:00) 18:50 - L’eredità 20:00 - Tg 1 20:30 - Affari tuoi 21:10 - Rosso San Valentino (fiction) 23:25 - Porta a porta 01:00 - Tg 1 notte 01:35 - Sottovoce 02:05 - Rai Educational. Raidue 06:40 - Cartoons 08:15 - Sabrina, vita da strega (TF) 08:35 - Le Sorelle McLeod (TF) 10:00 - Tg 2 insieme 11:00 - I fatti vostri 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 costume e società 13:50 - Tg 2 medicina 33 14:00 - Detto Fatto 16:10 - Senza traccia (TF) 17:50 - Tg 2 sport 18:15 - Tg 2 notizie 18:45 - Cold Case (TF) 19:35 Squadra Speciale Cobra 11 (TF) 20:30 - Tg 2 notizie 21:05 NCIS Los Angeles (TF) 21:50 Blue Bloods (TF) 22:40 - The good wife (TF) 23:25 - Tg 2 notizie 23:40 - Streets of Blood. Film 2009 01:10 - Tg2 Parlamento 01:20 - Flashpoint (TF) 01:50 - Half Light. Film 2006. Raitre 07:00 - TGR Buongiorno Italia 08:00 - Agorà 10:00 – La storia siamo noi (dok) 10:50 - Codice a barre 11:30 - Buongiorno Elisir 12:00 -Tg 3 12:45 - Le storie diario italiano 13:10 - Lena, amore della mia vita (soap) 14:00 - Tg Regione 14:20 - Tg 3 14:50 - Tg 3 Leonardo 15:05 Tgr Piazza affari 15:10 – La Casa nella prateria (TF) 16:00 Cose dell’altro Geo 17:40 - Geo & Geo 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg
regione 20:00 - Blob 20:10 Stanlio e Ollio 20:35 - Un posto al sole 21:05 - Ballarò 23:20 – Superstoria 24:00 - Tg 3 linea notte 01:05 - Rai Educational 01:35 - Prima della prima. Canale 5 08:00 - Tg 5 - mattina
08:40 La telefonata di Belpietro 08:50 Mattino cinque 11:00 - Forum 13:00 - Tg 5 13:40 - Beautiful (soap) 14:10 - Centovetrine 14:45 - Uomini e donne (talk show) 16:05 - Amici 16:50 Pomeriggio cinque 18:50 - The Money Drop (game show) 20:00 - Tg 5 20:40 - Striscia la notizia 21:10 - Benvenuti a tavola 2: Nord vs Sud (fiction) 23:30 Speciale Tg5 00:30 - Tg 5 notte 01:00 - Striscia la notizia (r) 01:50 - Uomini e Donne (r). Rete 4 06:50 - T.J. Hooker (TF) 07:45 Miami Vice (TF) 08:40 - Hunter (TF) 09:50 - Carabinieri 5 10:50 - Ricette all’italiana 11:30 - Tg 4 12:00 - Un detective in corsia (TF) 12:55 - La signora in giallo (TF) 14:00 - Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 15:30 Hamburg Distretto 21 (TF) 16:35 - My life: Segreti e passioni (soap) 16:55 - Terra lontana. Film ’54 18:55 - Tg 4 19:35 Tempesta d’amore (TF) 20:30 Walker Texas Ranger (TF) 21:10 - Hostage. Film 2004 23:40 Unbreakable: il predestinato. Film 2000 01:45 - Tg4 02:10 Puccini. Film ’52. Italia 1 06:10 - Chante! (TF)
07:00 Zach e Cody al Grand Hotel (sitcom) 07:50 - Tutto in famiglia (sitcom) 08:40 - Una mamma per amica (TF) 10:30 - ER - Medici in prima linea (TF) 12:25 Studio aperto 13:00 - Sport Mediaset 13:40 - Cartoons 16:15 - Smallville (TF) 18:00 - The Middle 18:30 - Studio aperto 19:20 - CSI NY: scena del crimine (TF) 21:10 - Il Re Scorpione 3: la battaglia finale. Film 2012 23:10 - Champions League Speciale 00:50 - Oktagon Milano 2013 02:20 - Sport Mediaset.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
TV#Radju 25 Favourite Channel 07:00 - Bon;u Muftie[ 07.15 F. News 07:30 - Dawl tal:urnata 08:00 - Niltaqg[u (r) 10:00 - Bejnietna 12:00 - News 12:30 - G[eruq 13:00 - Niskata 15:00 - Teleshopping 17:30 {in g[al Kollox 18:15 - News 18:30 - (ikompli) {in g[al Kollox 19:45 - F. News 20:30 Gideb u M[abba 21:00 Cross Roads 23:00 - News. Calypso Music TV 07:00 - Total Request 09:00 Love and Romance 10:00 - Tele Market Deals 12:00 - Rock around the Click (r) 13:00 - The 60s & 70s 13:30 - The 80s 14:00 - The 90s 14:30 - The 00s 15:00 - Love and Romance 16:00 - The 80s 16:30 - I Grandi successi 17:30 - The Local Angle 18:00 - Total Request Show 20:00 - The 60s & 70s 20:30 - Music Documentary 21:30 - The Local Angle (r) 22:30 - Music Videos. La 5 13:10 - Extreme Makeover Home Edition 14:00 - Gossip Girl (TF) 14:45 - The OC (TF) 15:30 Samantha chi? (TF) 15:55 - True Jackson, VP (sitcom) 16:55 Friends (sitcom) 17:45 -
Extreme Makeover Home Edition 18:30 - Amici (talent show) 19:30 - Gossip Girl (TF) 20:25 - Dr House (TF) 21:10 Original Sin. Film 2001 23:05 Uomini e donne (talk show) 00:15 - Amici.
BBC Entertainment 07:15 - Garth and Bev 07:25 Tweenies 07:45 - Green Balloon Club 08:10 - Me Too! 08:30 My Family 09:00 - Only Fools and Horses... 09:30 - The Weakest Link 10:15 EastEnders 10:45 - Doctors 11:15 - Lark Rise to Candleford 12:05 - Waking the Dead 12:55 My Family 13:25 - Mutual Friends 14:15 - Only Fools and Horses... 14:45 - EastEnders 15:15 - Doctors 15:45 - The Weakest Link 16:30 - Lark Rise to Candleford 17:20 - Waking the Dead 18:10 - EastEnders 18:40 - Doctors 19:15 - The Weakest Link 20:00 - My Family 20:30 - The Impressions
Show with Culshaw and Stephenson 21:00 - Lark Rise to Candleford 21:50 - As Time Goes By 22:20 - Rev. 22:50 Silk 23:40 - After You’ve Gone.
TCM 07:50 - Hell Divers. Film ’31 (U)
09:45 - Postman’s Knock. Film ’62 (U) 11:10 - How the West Was Won. Film ’62 (U) 13:45 The Bad and the Beautiful. Film ’52 (PG) 15:45 - Doctor Zhivago. Film ’65 (PG) 19:00 A Streetcar Named Desire. Film ’51 (X) 21:00 - Our Mother’s House. Film ’67 (AA) 22:50 The Gypsy Moths. Film ’69 (15). MGM Movies 07:35 - Smile. Film ’75 (A) 09:25 - Driving Me Crazy. Film ’91 (PG) 10:50 - Alice. Film ’90 (12) 12:35 - It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World. Film ’63 (U) 15:05 - Blacula. Film ’72 (X) 16:35 - Love and Death. Film ’75 (A) 18:00 - Stagecoach. Film ’86 (U) 19:35 - Troll. Film ’86 (12) 20:55 - Big Screen Legends 21:00 - Elmer Gantry. Film ’60 (A) 23:25 - Cadillac Man. Film ’90 (15). GO Stars 09:15 - Intollerable Cruelty 11:00 - Damages 11:45 Intollerable Cruelty 13:25 Transformers 3 16:00 - Pearl Harbor 19:00 - The Life Before Her Eyes 20:35 - Parks & Recreations 21:00 - The Lucky One 22:40 - The LXD: The Uprising Begins 00:25 - The Green Mile. Diva Universal 07:00 - Wolff’s Turf 08:55 Agatha Christie’s Poirot 09:55 Kojak 10:55 - Quincy, M.E. 11:55 - JAG 12:55 - ER 13:50 Patricia Cornwell’s At Risk (15) 15:41 Great Women 15:50 Kojak 16:50 - Law & Order 17:50 - Law & Order 18:50 JAG 19:50 - ER 20:50 - Great Women 21:00 - Agatha Christie’s Marple 22:53 SMS 23:00 - ER. Discovery Channel 07:15 - American Chopper: Sikorsky Bike 08:10 - Dirty Jobs: Diaper Cleaner 09:05 Deadliest Catch: Slow Burn 09:55 - Ultimate Survival: Texas 10:50 - How Do They Do It? 11:15 - How It’s Made 11:40 Mega Builders: Giant Floating Bridge 12:35 - Overhaulin’: All in the Family 13:30 - Wheeler Dealers: Land Rover Defender 14:25 - American Chopper: Flowjet Bike 15:20 Mythbusters: Border Slingshot 16:15 - Dirty Jobs: Spider Pharm 17:10 - Deadliest Catch: Breaking ’Em In 18:05 Ultimate Survival: Alaska 19:00 - How It’s Made 19:30 - How It’s Made: Episode 54 20:00 -
Mythbusters: Torpedo Tastic 21:00 - X-Machines 22:00 Worlds Strangest: Places 23:00 Freddie Flintoff Versus the World. Iris 15:30 - Tickets. Film 2005 17:30 - 20,000 dollari sul 7. Film ’68 19:20 - Hazzard (TF) 21:00 - Lo sperone nudo. Film ’53 22:40 Storie di cinema 23:05 - Disastro a Hollywood. Film 2008 01:05 Il fiore dai petali d’accaiaio. Film ’73.
NET News Telebejg[ Strada Rjal .NET NET News Vitalità (b’waqfa g[al NET News fit-15>00) Telebejg[ X’Fatt.Art Telebejg[ Malta Llejla (b’waqfa g[al NET News fis-18>00)
Melita More 08:00 - Films & Stars 08:30 Grey's Anatomy 09:20 - Private Practice 10:10 - Criminal Minds 11:00 - How I Met Your Mother 11:30 - The Mentalist 12 :15 Chuck 13:00 - Days of Our Lives 13:45 - Enlightened 14:15 - Films & Stars 14:30 Supernatural 15:15 - Grey's Anatomy 16:00 - Private Practice 16:45 - Gossip Girl 17:30 - Dallas 18:15 - Days of Our Lives 19:00 - Criminal Minds 19:45 - Glee 20:30 Suits 21:15 - Enlightened 21:45 - Tristan And Isolde 23:55 Person of Interest 00:40 SMASH 01:30 - Suburgatory. Biography Channel 06:30 - American Restoration: Keep on Trucking. Hardcore Pawn: 10:00 - Sibling War 10:30 - Les’ Way or the Highway. 11:00 - Kate Middleton 12:00 - Hoarders: Claudie 13:00 - Storage Wars Texas: The Surgeon, the Witch, and the Wardrobe 13:30 Parking Wars 14:00 - The Real Housewives of Miami: A Better or Bitter Place 15:00 - The Real Housewives of New Jersey: There Arose Such a Clatter. Hardcore Pawn: 16:00 - Sibling War 16:30 - Les’ Way or the Highway. 17:00 - Hoarders: Claudie 18:00 - Pregnant in Heels: Daddy Boot Camp 19:00 - Storage Wars Texas: The Surgeon, the Witch, and the Wardrobe 19:30 - Parking Wars 20:00 - Pregnant in Heels: Taming the Tiger and the Terror. Hardcore Pawn: 21:00 - Sibling War 21:30 - Les’ Way or the Highway. 22:00 - Dance Moms: She’s a Fighter 23:00 - Be the Boss: Jazzercise.
G˙at-tfal fuq il-Cable Jim Jam 08:00 - See The Sea 08:05 - Lots & Lots 08:20 Bob the Builder 08:30 - Fireman Sam 08:40 Thomas and Friends 08:55 - Baby Antonio’s Circus 09:00 - Rubbadubbers 09:10 - Pingu 09:15 - Tiny Planets 09:20 - Pingu 09:25 - Tiny Planets 09:30 - Monkey See Monkey Do 09:40 Barney and Friends 10:10 - Fluffy Gardens 10:25 - The Mighty Jungle 10:40 - Mio Mao 10:50 Jarmies 11:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 11:30 - Kipper 11:50 - Gazoon 12:00 Wobblyland 12:05 - Igloo-Gloo 12:20 Benjamin’s Farm 12:25 - My Animal Friends 12:40 - See The Sea 12:45 - Lots & Lots 13:00 Fluffy Gardens 13:15 - The Mighty Jungle 13:30 Angelina Ballerina 13:45 - Monkey See Monkey Do 13:55 - Barney and Friends 14:25 - Pingu 14:30 - Tiny Planets 14:35 - Pingu 14:40 - Tiny Planets 14:45 - Igloo-Gloo 15:00 - Bob the Builder 15:10 - Fireman Sam 15:20 - Thomas and Friends 15:35 - Tork 15:45 - Dougie in Disguise 15:55 - Slim Pig 16:05 - Jarmies 16:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 16:45 Benjamin’s Farm 16:55 - My Animal Friends 17:10 - See The Sea 17:15 - Lots & Lots 17:30 Monkey See Monkey Do 17:40 - Barney and Friends 18:10 - Wobblyland 18:15 - Dougie in Disguise 18:25 - Slim Pig 18:35 - Connie the Cow 18:45 - Angelina Ballerina 19:00 - Jakers:
07>00 09>00 10>00 12>00 14>00 14.05 15>15 15>40 16>35 17.00
The Adventures of Piggley Winks 19:25 - Jarmies 19:40 - Pingu 19:45 - Tiny Planets 19:50 - Pingu 19:55 - Tiny Planets 20:00 - Bob the Builder 20:10 - Fireman Sam 20:20 - Thomas and Friends 20:35 - Dougie in Disguise 20:45 - Slim Pig 20:55 - Connie the Cow 21:05 - Tork 21:15 Benjamin’s Farm 21:20 - My Animal Friends 21:35 - See The Sea 21:40 - Wobblyland 21:50 Barney and Friends 22:15 - Monkey See Monkey Do 22:25 - Kipper. Disney Channel 08:10 - Good Luck Charlie 08:35 - Austin and Ally 09:25 - Shake It Up 10:15 - The Suite Life on Deck 11:05 - Hannah Montana 11:30 Wizards of Waverly Place 12:20 - Jessie 12:45 ANT Farm 13:35 - Hannah Montana 14:25 Good Luck Charlie 14:50 - Jessie 15:15 - Shake It Up 15:40 - ANT Farm 16:00 - Austin and Ally 16:30 - The Suite Life on Deck 16:50 - Minnie and You 16:55 - The Suite Life on Deck 17:20 Wizards of Waverly Place 17:40 - Minnie and You 17:45 - That’s So Raven 18:10 - Cory in the House 18:35 - Good Luck Charlie 19:00 - Jessie 19:25 - Wizards of Waverly Place 20:15 - Phil of the Future 20:40 - Hannah Montana 21:05 - Jonas LA 21:30 - Sonny with a Chance 21:55 - Wizards of Waverly Place.
19>00 19>30 19>45 20>30 21>30 21>35 22>30 23>00
Bozza tal-Mija Lift NET News L-Istampa Kollha NET News Miss World Malta Indonesia Trott u Galopp NET News
Sport fuq il-Cable Eurosport 08:30 - The Box 08:45 Eurogoals 09:30 - World Championship Snooker 11:00 World Champ. Snooker: Day 4: Sheffield, United Kingdom (live) 14:00 - Cycling 15:30 World Championship Snooker: Day 4: Sheffield, United Kingdom (live) 18:30 - World Championship Snooker 19:15 Eurogoals 20:00 - World Championship Snooker: Day 4: Sheffield, United Kingdom (live) 23:00 - World Championship Snooker. Eurosport 2 07:00 - EHF Men’s Champions League Handball 08:30 Cycling 10:00 - UEFA Women’s Champions League Football 11:00 - World Championship Snooker: Day 4: Sheffield, United Kingdom (live) 14:00 - World Championship Snooker 15:30 World Championship Snooker: Day 4: Sheffield, United Kingdom (live) 18:30 Cycling 19:30 - The Box 19:45 - The Euroleague Basketball Show 20:00 - World Championship Snooker: Day 4: Sheffield, United Kingdom (live) 23:00 - Australian Football Magazine. GO Sports 1 07:00 - Serie A: Rd 33: Fiorentina v Torino 09:00 Barclays PL: Wk 36: Fulham v Arsenal 11:00 - RaboDirect Pro12: Rd 21: Connacht v Ulster 13:00 - Serie A: Rd 33: Juventus v Milan 15:00 Barclays PL: Wk 36: Tottenham H v Man. C. 17:00 - Coupe de la Ligue: F.: AS Saint-Etienne v Stade Rennais 19:00 - Ligue 1: Rd 33: Highlights 20:00 - FIFA Futbol Mundial. UEFA Champions League: SF: 1st Leg: 20:45 -
Bayern Munchen v Barcelona (live) 22:45 - Matchnight Review. 23:30 - Barclays PL: Wk 36: WBA v Newcastle Utd 01:30 - Football's Greatest 02:00 - Ligue 1: Rd 33: Toulouse v FC Lorient. GO Sports 7 07:00 - Vincennes Horseracing 09:00 - PGA European Tour:
Open de España: Day 2 13:00 Barclays PL: Wk 36: PL Review 14:00 - ATP Masters 1000: Monte-Carlo Rolex Masters: QF 22:00 - Aviva Premiership: Rd 21: London Wasps v Exeter Chiefs 00:00 Ligue 1: Rd 33: Highlights 01:00 - Serie A: Rd 33: Udinese v Lazio. GO Sports 8 09:00 - Vincennes Horseracing 11:00 - PGA European Tour: Open de España: Day 2 15:00 Barclays PL: Wk 36: PL Review 16:00 - ATP Masters 1000: Monte-Carlo Rolex Masters: QF 00:00 - Aviva Premiership: Rd 21: London Wasps v Exeter Chiefs 02:00 Ligue 1: Rd 33: Highlights. Melita Sports 1 08:00 - Bundesliga (r) 11:50 FA Cup (r) 13:55 - America's Cup: World Series (r) 16:00 2012 Alpari World Match Tour (r) 18:05 - Bundesliga: Highlights (r) 19:00 -
Volleyball Champions League Magazine The Big Hit (r) 19:30 - Bundesliga (r) 21:25 European Le Mans Series 2012 (r) 22:30 - 2012 Alpari World Match Tour NXT (r) 00:35 FA Cup (r). Melita Sports 2 12:00 - 2012 Alpari World Match Tour (r) 14:00 -
Swedish ATG Horse Racing V4 Race Meetings 15:05 - FA Cup (r) 17:10 - 2012 UIPM Pentathlon (r) 18:15 America's Cup: World Series (r) 20:20 - Bundesliga (r) 22:15 Swedish ATG Horse Racing V65 Race Meetings 00:50 - FA Cup (r). Malta Stars 08:00 - Melita GFA 1st Div. (r) 09:40 - Malta Handball Association (r) 11:00 - Malta Basketball Association (r) 12:25 - Malta Rugby Football Union (r) 14:00 - BOV PL (r) 16:00 - MFA Futsal League (r) 17:20 - Melita GFA 1st Div. (r) 19:00 - Football Nurseries 19:35 - MFA Futsal League 21:00 - Malta Rugby Football Union (r) 22:35 - BOV PL (r).
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
26 Klassifikati PROPJETÀ G{ALL-BEJG{
diesel, fiberglass. €15,000. ?emplu 99822224.
Il-Mosta
AVVI}I
DIRETT ming[and is-sid, blokka ;dida ta’ tliet appartamenti, 210sqm u penthouse bi tliet kmamar tas-sodda, ensuite, gallarija kbira u washroom area, bil-lift a//essibbli mill-garaxx. Prezz €155,000. ?emplu 99431195.
VETTURI# DG{AJJES
Cabin Cruiser
FJORD 8mtrs, b’]ew; magni
G[al kull tip ta’ kri]i f’[ajtek
MR Mutawalla Sidig jispe/jalizza fi: Problemi ta’ m[abba Protezzjoni professjonali Problemi ta’ sess Fortuna tal-[ajja Kull tip ta’ problema ti;i solvuta fi ]mien qasir. 100% su//ess garantit. Mis-7.00am sat-8.30pm, blIngli] jew Fran/i]. ?empel g[al appuntament fuq 99349374 jew 79497184.
G[al kull xog[ol
TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid bl-injam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.
G[al kull xog[ol
TA’ madum ta’ l-art u tal[ajt, qlug[ ta’ kmamar talbanju, plumbing, kisi bil-;ibs, ]ebg[a u gypsum boards, e//. ?emplu 77433390.
Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Tiswijiet
MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.
Tqassim ta’ prodotti
JEKK inti tqassam u tbig[ prodotti ta’ soft drinks fil[wienet u djar nixtiequ nkellmuk, g[andna okka]joni tajba [afna. ?emplu lil F.T.L. fuq 79792356.
G{ALL-BEJG{
G[amara antika
TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.
Kamra tal-Pranzu
INJAM tip Messikan: mejda, sitt si;;ijiet u welsh dresser. €1,350 jew l-eqreb. ?emplu 99010176.
Tombla sheets
B’numri kbar u kuluri differenti. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici Printing Press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna: min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur, e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
27 BOV II DIVI}JONI
Msida SJ promossi .............................0 ..............................3 Msida SJ a//ertaw mill-pro-
G[arg[ur Msida SJ
mozzjoni meta g[elbu lil G[arg[ur 3-0 biex sta;un ie[or jilag[bu fil-kampjonat tal-Ewwel Divi]joni. Msida kien jimmeritahom dan wara sta;un jissieltu ma’ ta’ quddiem, fejn taw ukoll diversi wirjiet tajbin. Msida bdew tajjeb kontra G[arg[ur li fil-jum ta’ qabel serr[u rashom mir-relegation wara li kienu relegati M;arr li tilfu kontra }urrieq. Wara seba’ minuti Msida kienu sfortunati b’azzjoni ta’ Ronnie Celeste li laqat illasta, i]da erba’ minuti wara marru fil-vanta;; meta minn korner ta’ Lee Baldacchino
kien LESLEY CASSAR li b’xutt fjakk [asad lill-goalkeeper. Fit-33 minuta Msida setg[u jibdew ji//elebraw hekk kif RONNIE CELESTE b’azzjoni personali qabe] g[add ta’ plejersi qabel g[eleb lil Scicluna. Fit-tieni taqsima l-log[ba kienet bla storja fejn Msida skorjaw it-tielet u l-a[[ar goal fil-55 minuta b’azzjoni personali o[ra din id-darba ta’ MARIO GRIOLI. : S. Sciluna (C. Caruana), L. Ellul, B. Pace, R. Debattista, D. Sammut, D. Camilleri, E. Lapira, D. Micallef, M. Gauci, D. Mamo (J. Camilleri), C. Vella. : J. Agius (J. Mallia), L. Cassar, M. Borda
Kif Jinsabu L
}ebbu; R. Msida SJ }urrieq St. George’s San :wann Fgura U. Pembroke A. Si;;iewi Mellie[a Kirkop U. St. Patrick G[arg[ur M;arr U. Sta Venera
R
D
T
F
25 18 5 2 25 14 7 4 25 13 8 4 25 12 10 3 25 12 8 5 25 12 5 8 25 10 7 8 25 8 5 12 25 7 7 11 25 6 6 13 25 7 2 16 25 5 7 13 25 3 8 14 25 3 5 17
64 49 41 44 49 48 41 40 27 23 24 32 24 32
K Pti
24 29 26 24 32 37 28 46 42 40 42 42 52 72
59 49 47 46 44 41 37 29 28 24 23 22 17 14
G[arg[ur
Msida SJ
(R. Galea), S. Vella, A. Mifsud (G. Farrugia), D. Attard, M. Caruana, L. Baldachino, M. Grioli, S. Magro, R. Celeste. Referee: Matthew Degabriele
Reb[a mhix bi]]ejjed g[al Fgura Utd ............................3 }ebbu; R. ...........................0 Fgura United b’mod konvin/enti g[elbu li/Fgura Utd
Champions }ebbu; Rangers 3-0. G[at-tim ta’ Michael Degiorgio din kienet wirja tajba li i]da min[abba ri]ultati o[rajn ma kinitx bi]]ejjed biex jibqg[u jittamaw g[all-promozzjoni. Fgura marru fil-vanta;; kmieni fil-partita meta PHILIP CHIRCOP ikkonverta mill-11-il metru wara
li kien hemm ‘hands’ filkaxxa imbag[ad irduppjaw minn GILBERT MARTIN li b’azzjoni personali qabe] diversi difensuri u spara fixxibka. }ebbu; ippruvaw jid[lu filpartita fit-tieni taqsima u kellhom xi attakki perikolu]i i]da minflok kienu Fgura li ]iedu gowl ie[or u g[alqu lpartita meta Lydon Vella qassam lejn JOSEF DALLI li qabe] lil Verbina u skorja f’lasta vojta.
: B. Bartolo, P. Chircop, J. Debattista (N. Curmi), M. Spiteri, R. Adami, N. Fenech, L. Vella, E. Cornago, C. Camenzuli (R. Briffa), J. Dalli, G. Martin (N. Fgura
Bezzina)
: J. Verbina, L. Camilleri, J. Xerri (M. Francica), L. Galea, D. D’Agostino (J. Agius), M. Farrugia, B. Chetcuti (S. Hili), R. Spiteri, L.J. Agius, J. Nwoba, O. Rababah : Daryl Agius }ebbu;
St. George’s g[elbu lill-;irien St. Patrick 3-0 biex issa jinsabu log[ba bog[od mill-promozzjoni (ritratt> Trevor Sollars)
St. George’s aktar qrib l-Ewwel Divi]joni . George’s ..........................3 . Patrick ............................ 0 St. George’s g[amlu pass ie[or lejn il-promozzjoni meta g[elbu lil St. Patrick 3-0, f’partita totalment dominata mit-tim ta’ Bormla. St. George’s g[adhom jinsabu firraba’ post b’46 punt, b’]ew;
St
St
punti vanta;; fuq San :wann li jinsabu fil-[ames post, meta issa fadal biss log[ba wa[da x’tintlag[ab. St. Patrick kienu fqar wisq u Bormla t[allew iqassmu llog[ob kif riedu huma g[al [in twil u l-iskor seta’ kien ferm ikbar. Huma fet[u l-iskor wara 16-il minuta meta minn azzjoni mibnija b’mod velo/i bejn g[add ta’ plejers, il-ballun spi//a f’saqajn STEVE AGIUS li kkontrolla tajjeb u
xe[et fix-xibka. GARY INGUANEZ g[amilhom tnejn ]ew; minuti qabel il-mistrie[ b’xutt filbaxx u St. George’s issi;illaw il-partita fl-64 minuta, b’xutt mill-isba[ ta’ OSI LUCKY AGBEOBINNA minn madwar 30 metru li [asad g[al kollox lil Grech. . ’ : R. Marmara, A. Bonello, R. Previ, G. Vella, Q. Bregnan (J. Bugeja), G. Inguanez, J. Farrugia, E. Amaira, M. Brincat, S. Agius, O. L. Agbeobinna (C. Grech) . : J. Grech, C. Vella, D. Cutajar (J. C. Cesare), N. Filipov, A. Lagana, M. Xerri, L. Scerri (J. R. Vella), R. Ellul (R. Cassar), D. Pace, K. Muscat, A. Ellul : Kevin Azzopardi St
George s
St
Patrick
Referee
Referee
M;arr Utd relegati
San :wann jibqg[u jittamaw ...............................1 .........................5 San :wann baqg[u jittamaw fil-promozzjoni lejn lSi;;iewi
San :wann
Ewwel Divi]joni meta fa/ilment g[elbu lil Si;;iewi 5-1. San :wann [atfu lokka]joni bi tliet gowls fi spazju ta’ ftit minuti li wittew it-triq g[ar-reb[a. San :wann fet[u l-iskor fil-11-il minuta permezz ta’ MATTHEW ASCIAK u rduppjaw fil-15-il minuta b’gowl tal-a[jar skorer tag[hom SHAUN VELLA.
RYAN ZAMMIT ]ied ie[or seba’ minuti wara biex prattikament g[alaq il-partita wara 22 minuta. SHAWN VELLA g[amilhom 4-0 fil-55 minuta u Si;;iewi skorjaw il-gowl ta’ konsolazzjoni fit-65 minuta permezz ta’ free-kick ta’ KIM BUHAGIAR. Madankollu San :wann skorjaw il-[ames gowl fil-75 minuta meta minn korner RYAN ZAMMIT bir-ras g[eleb lil Cilia. : J. Cilia, J. Si;;iewi
Mercieca, E. Calleja, K. Mizzi, K. Buhagiar, R. Farrugia (G. Camilleri), J. Camilleri (E. Bugeja), R. Ceka, E. Ciappara, M. Deguara, M. Camilleri (J. Shead) : C. Carbonaro, M. Asciak, R. Pisani, D. Cosaitis, M. Mercieca, P. Xuereb (G. Pace), A.Borg, B. Ferraz do Amaral (C. Cuschieri), L. Galea (J. Cutajar), R. Zammit, S. Vella : Keith Buhagiar San :wann
Referee
.................................2 ..........................0 }urrieq g[amlu pass importanti lejn il-promozzjoni meta b’goals fit-tieni taqsima g[elbu lil M;arr li b’dan irri]ultat kienu matematikament relegati g[at-Tielet Divi]joni. L-ewwel taqsima kienet bilan/jata b’Im;arr juru la[jar ideat i]da l-azzjonijiet kienu ftit. Kif bdiet it-tieni taqsima }urrieq mill-ewwel }urrieq
M;arr Utd
perikolu]i u wara li Bugeja tajjar minn fuq il-linja u millistess azzjoni kien JOHAN BRIFFA li skorja mill-vi/in. Mas-sieg[a log[ob }urrieq vi/in il-goal meta minn korner kien Brian Galea li salva fuq il-linja daqqa ta’ ras ta’ Bonello. }ew; minuti wara freekick ta’ Johan Briffa u save mill-aqwa ta’ Kevin
Ellul. }urrieq baqg[u a[jar u Stojanovic falla /ans taddeheb b’daqqa ta’ ras millvi/in sakemm fid-69 minuta }urrieq g[alqu l-log[ba meta DANIEL ZAMMIT [ataf ]ball fid-difi]a u g[eleb lil Ellul. : J. Alden, K. Sacco, D. Stojanovic, K. Magro, J. Lia, D. Darmanin (C. Farrugia), M. Cocks, J. Briffa, M. Schembri (N. Abdilla), G. Bonello (T. Borg), D. Zammit : K. Ellul, J. Said, D. Camilleri (P. Fenech), C. Bugeja, A. Aquilina, B. Galea, S. Camilleri, S. Licari (D. Thompson), C. Tabone, M. Deguara (J. Gauci), C. Abela : Paul Apap * Aktar rapporti f’[ar;a o[ra }urrieq
M;arr U
Referee
IN-NAZZJON It-Tlieta 23 ta’ April, 2013
28 Sport
Tmiem Mill-;did sfida il-;img[a ta’ bejn tlieta football Malti minn Simon FARRUGIA
Anali]i u kummenti
dwar il-partiti tal-Kampjonat Premier BOV
Innutajna... ■ LI fil-log[ba li ntlag[bet nhar il-:img[a fil-Hibs Stadium f’Kordin, ir-
referee Malcolm Spiteri li kkontrolla t-tieni log[ba bejn {amrun Spartans u Qormi, tani ftit pja/ir imma inkwetani wkoll. Mela fit-tieni taqsima saru [ames sostituzzjonijiet li normalment jammontaw g[al 30 sekonda kull wa[da b[ala [in ]ejjed. B’hekk kellhom jing[ataw minimu ta’ tliet minuti. I]da Spiteri dde/ieda li mad-disg[in minuta jsaffar tmiem il-log[ba. Personalment ma ddejjaqtx g[ax tlaqt qabel, imma ma na[sibx li g[ax log[ba tkun de/i]a, il-[in ]ejjed m’g[andux jing[ata. :entilment jekk hemm xi bdil fir-regolamenti ggwidawni ftit!
■ LI
g[al-log[ba importanti li Birkirkara kellhom kontra Mosta u li sfaw mi]muma fi draw ta’ ming[ar gowls, fuq il-bank tas-sostituti kien hemm ]ew; goalkeepers, Reuben Gauci u Ini Atkpan. Ma nafx x’kienet ir-ra;uni g[al dan peress li l-Istripes gowls riedu – li qatt ma’ waslu – mhux goalkeepers li jiddefendu l-lasta.
■ LI
mat-tisfira finali tallog[ba bejn Mosta u Birkirkara kien hemm fer[
Hibernians kienu ]ew; gowls minn ta[t fi tmiem l-ewwel taqsima u kollox deher li kienet se tkun missjoni impossibbli g[alihom. I]da b’wirja e//ellenti fit-tieni taqsima dawru rri]ultat favur tag[hom u kisbu tliet punti prezzju]i li po;;ewhom fil-qu//ata tal-klassifika flimkien ma’ Birkirkara. B’hekk taw risposta wkoll lill-istess partitarji tag[hom li tant kienu kriti/i wara l-ewwel [amsa u erbg[in minuta tal-log[ba. Kienet log[ba ta’ [afna emozzjonijiet b’diversi /ansijiet fuq i]]ew; lasti. G[all-Pawlisti kien hemm in-nuqqas ta’ Rodolfo Soares sospi], filwaqt li Jean Paul Farrugia t[alla fuq il-bank. G[al Sliema rritorna Mark Scerri i]da Ian Zammit kien g[adu qed jiskonta s-sospensjoni. G[all-Blues din kienet it-tielet telfa konsekuttiva wara li sfaw meg[luba fil-log[biet pre/edenti kemm minn Birkirkara kif ukoll minn Valletta i]da ]gur li din kienet l-a[jar log[ba minnhom kollha. Birkirkara naqsu li j]ommu wa[idhom il-kmand tal-klassifika biex it-tamiet li jiksbu r-raba’ kampjonat fl-istorja tag[hom [adu daqqa ta’ [arta wara li sfaw mi]muma b’mod sorprendenti minn Mosta fi draw ming[ajr gowls. Minkejja li l-Istripes attakkaw g[al [inijiet twal ftit li xejn kienu effettivi u naqsu li japprofittaw mill-vanta;; numeriku li kellhom wara li mit-38 minuta ’l quddiem kienu b’ra;el aktar bit-tke//ija ta’ Daniel Mitev g[al Mosta. Dan kien l-ewwel punt g[al Mosta fi/-Championship Pool u dehru motivati [afna aktar mis-soltu sabiex jie[du xi [a;a. Draw li ta lil Hibernians u Valletta tamiet ;odda g[ar-reb[ talkampjonat. Il-kow/ Paul Zammit kien sfurzat li jwettaq erba’ bidliet mill-a[[ar log[ba u b’Mendoza, Fenech, Pereira u Rowen Muscat sospi]i, minflok da[lu Hernandez, Shodiya, Scicluna u Zach Muscat. Mill-banda l-o[ra g[al Mosta Campangoli beda flok Mbonu. Fit-taqtieg[a
Levnaic ta’ Hibs (lemin) iwaqqaf b’mod irregolari lil Ohawuchi ta’ Sliema (ritratt> Trevor Sollars)
mhux tas-soltu mill-players ta’ Mosta. Bqajt sorpri] meta rajt dan g[ax [sibtni li l-Mostin reb[u xi tazza mhux kisbu l-ewwel punt fi/-Championship Pool. Tg[id g[alhekk kien ilfer[? Skantajt ukoll kif Kurt Magro fi tmiem illog[ba mar jifra[ fuq inna[a ta’ numru ]g[ir [afna ta’ partitarji li kienu filMillenium Stand. Tg[id ta’ min kienu? G[ax jekk rajt sew kienu bla flokk, forsi
g[ax is-s[ana bdiet tag[mel tag[ha! U lpartitarji Mostin kienu flEnclosure e]attament ta[tna. Min jaf g[aliex hux dan il-fer[ kollu!? ■ LI meta Hibernians
skurjaw permezz ta’ Pearson u naqqsu d-distakk kontra Sliema, log[ba li eventwalment reb[u 2-3 kien hemm battibekk u dwell peress li l-plejer talHibs ried il-ballun u kien Mark Scerri li ;abar ilballun mix-xibka. {a;a tal-iskantament ir-referee wissa lil Scerri meta suppost, safejn naf jien, ilballun huwa tat-tim li jkun ;arrab il-gowl. Aktar ma jg[addi ]mien aktar qed nitg[allem metodi u regolamenti ;odda fillog[ba f’pajji]na.
■ LI donnu li malli raw xaqq ta’ dawl il-partitarji Beltin re;g[u lura wara t-tim. Rajna mill-;did l-armar kif ukoll il-bnadar kbar ta’ Valletta. Hija [asra li filmument diffi/li l-partitarji abbandunaw it-tim [lief g[al dawk is-suldati talazzar. Meta issa jidher li
Valletta ser jkunu involuti sew fit-tentattiv li jiksbu ttielet kampjonat konsekuttiv, nemmen li sejrin naraw aktar partitarji jo[onqu partijiet millIstadium g[al-log[biet kontra Birkirkara u Hibernians rispettivament. U min jaf jekk ikunx hemm b]onn ta’ xi decider sabiex ji;i de/i] ir-rebbie[ tal-Kampjonat 2012-13. Fil-football Malti kollox huwa possibbli.
Valletta jinsabu mill-;did fit-taqtig[a g[ar-reb[ tal-Kampjonat wara reb[a ferm siewja kontra Tarxien Rainbows li permezz tag[ha mhux biss pattew g[at-telfa li sofrew kontra l-istess Rainbows fit-tielet round imma issa jinsabu tliet punti biss ta[t, Birkirkara u Hibernians, meta jonqos ]ew; log[biet g[at-tmiem u b’konfronti diretti kontra l-istess timijiet tal-qu//ata. Michael Mifsud kien nieqes min[abba sospensjoni, i]da minkejja dan, il-Beltin [ar;u aggressivi u sal-ewwel 15-il minuta kienu di;à ]ew; gowls minn fuq. Minn hemm ’il quddiem ma [arsux lura. Tarxien li kienu ;ejjin minn reb[a fuq Mosta kellhom wirja ferm di]appuntanti u jista’ jkun li l-gowls li ;arrbu kmieni fil-partita kkundizzjonaw il-wirja tag[hom. Jidher li Valletta minn prattikament ebda tama, issa jinsabu sew fit-taqtig[a g[ar-reb[ tat-tielet kampjonat konsekuttiv. Floriana kisbu s-sitt reb[a konsekuttiva wara li g[elbu lil Rabat Ajax 2-1. G[al Rabat kienet daqqa ta’ [arta o[ra fittentattiv li jevitaw li jirritornaw fl-Ewwel Divi]joni wara sta;un wie[ed mal-kbar. Madanakollu bit-telfa ta’ {amrun Spartans fillog[ba ta’ warajhom, kollox baqa’ l-istess meta fadal ]ew; log[biet g[at-tmiem. Kienet log[ba li Floriana kienu ftit a[jar mill-avversarji minkejja li Rabat tjiebu [afna fit-tieni taqsima. Il-midfielder Joseph Borg li jinsab imwe;;a’ kien nieqes g[al Greens filwaqt li Rabat kellhom in-nuqqas tad-difensur Clive Brincat kif ukoll il-goalkeeper Sean Mintoff. {amrun kellhom i/-/ans li jaqb]u lill-Ajax li kieku [adu t-tliet punti mill-konfront kontra l-;irien Qormi. I]da mhux talli ma [adux il-punti talli sfaw umiljati u tilfu bi skor tennistiku. Wara li kienu huma li marru fil-vanta;;, ir-reazzjoni ta’ Qormi kienet b’sa[[itha biex mill-ewwel dawru r-ri]ultat favur tag[hom. La darba [adu l-vanta;; Qormi ma [arsux lura biex bi plejers b[al Avila Perez, Bondin u Chetcuti fl-aqwa forma kienu wisq g[allavversarji. Nieqes g[all-Ispartans id-difensur Adrian Borg sospi] filwaqt li l-midfielder Daniel Zerafa g[adu barra wara li kien we;;a’ fitta[ri; mat-tim nazzjonali ta’ ta[t il-21 sena. Qormi ffa//jaw din il-log[ba bi trankwillita fejn l-attenzjoni ewlenija tag[hom hi s-semi-finali tal-U*Bet FA Trophy. Donnu li {amrun ftit li xejn jidhru motivati. Vi/in ir-relegation
Melita jidher li se jkun l-ewwel tim li jkun /ert li sta;un ie[or jilg[ab fl-Ewwel Divi]joni wara telfa o[ra li sofrew din id-darba kontra Balzan. Log[ba li setg[u salvaw hekk kif ]ew; minuti mit-tmiem kellhom /ans tad-deheb i]da l-attakkant Julian Galea falla penalty li l-goalkeeper ta’ Balzan, Daniel Miguelez Martinez salva b’mod tajjeb. G[al Balzan kienet l-ewwel reb[a wara sitt log[biet u b’dawn it-tliet punti serr[u rashom b’mod matematiku mill-inkwiet tarrelegation. Kienet ukoll l-ewwel reb[a g[all-kow/ Riccardo Tumiatti li [a post Ivan Zammit u Joe Borg. Melita kellhom xejn anqas minn tliet players sospi]i Matthew Borg II, Ramon Garcia Sierra Camacho u Karl Vella Petroni flimkien mal-kow/ Patxi Salinas li g[alih din kienet irraba’ sospensjoni tal-ista;un.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Sport 29 KUMMENTI WARA B’KARA 0-0 MOSTA
Konna dixxiplinati u obdejna li qal il-kow/ - Jeffrey Farrugia (goalkeeper Mosta) “Kienet log[ba li kull settur tat-tim kien organizzat. Kemm id-difi]a, il-midfield u anke l-attakk konna dixxiplinati [afna u obdejna dak li qalilna lkow/.” Dawn kienu l-ewwel kummenti li g[adda lgoalkeeper ta’ Mosta Jeffrey Farrugia fi tmiem id-draw sorprendenti li Mosta kisbu kontra l-leaders B’Kara. Kien ukoll l-ewwel punt li [adu Mosta fi/Championship Pool. “Ovvjament konna wkoll xi ftit fortunati li ksibna dan id-draw fejn wara telfiet kontra l-istess B’Kara u g[al darbtejn tlifna bl-iskor ta’ 7-
1 [adna l-ewwel punt tag[na fi/-Championship Pool. Bilwirja li tajna wrejna li minkejja d-diffikultajiet li g[addejna minnhom jidher li hemm aspetti po]ittivi fittim Mosti,” kompla Farrugia. “Trid tqis ukoll li lg[abna g[al aktar minn taqsima s[i[a bi plejer anqas wara li tke//a Mitev.” Mistoqsi dwar il-futur ta’ Mosta, Farrugia temm jg[id, “Fadlilna ]ew; log[biet g[at-tmiem u rridu nkomplu nuru li a[na kapa/i nag[tu log[ba lil kull tim. Hekk ser nag[mlu biex nippruvaw niksbu aktar punti u dan sabiex nispi//aw l-ista;un fuq nota po]ittiva.”
Mano Micallef ta’ Mosta (lemin) jipprova ja[raq lil Vukanac ta’ B’Kara (ritratt> Trevor Sollars)
It-tim tal-;img[a
J. Farrugia (Mosta)
Log[ba e//ellenti millgoalkeeper Mosti Jeffrey Farrugia li minkejja li ma kellux xi assedju fuq il-lasta tieg[u, salva dak kollu li ;ie fid-direzzjoni tieg[u. Aktar minn hekk ta /ertu kunfidenza lill-plejers fiddifi]a fejn wera /ertu maturità.
G. Roberts (Floriana)
Gary kien plejer li [adem [afna tul il-partita kollha firreb[a li Floriana kisbu kontra Rabat. Minbarra li skorja ]ew; gowls mexxa sew lil s[abu li g[alkemm ma tantx fadlilhom motivazzjoni min[abba li la[qu t-tragward, xorta wa[du qed juru li m’uma ser i[allu lil [add jg[addi minn fuqhom.
A. Pulis (Hibernians)
Log[ba tajba minn Adrian Pulis. Stinka mhux ftit kemm fid-difi]a kif ukoll bil-crosses
tieg[u u l-konklu]jonijiet birras [olqu diversi problemi lid-difi]a tal-Wanderers. Plejer li mhux dejjem g[andu post regolari i]da meta jilg[ab dejjem jag[ti qalbu g[at-tim Pawlist.
vi]joni tajba [afna tal-log[ba. Plejer ta’ kwantità u ta’ kwalità b’futur sabi[ quddiemu.
R. Fenech (Valletta)
Ryan kien l-aktar plejer li spikka fir-reb[a konvin/enti li Valletta kisbu kontra Tarxien u fet[u mill-;did tamiet ;odda g[ar-reb[ talKampjonat. Plejer li g[andu distribuzzjoni tajba filwaqt li anki konklu]jonijiet middistanza dejjem jo[olqu periklu.
T. Farrugia (Mosta)
Wa[da mill-a[jar log[biet li rajt lil Farrugia jilg[ab dan lista;un. Deher motivat ferm aktar mis-soltu. Kolonna fiddifi]a Mostija u meta B’Kara tefg[u kollox fuq l-attakk kien determinanti u strumentali sabiex kull darba jbieg[ed il-ballun miz-zona ta’ periklu.
T. Paris (Floriana)
Dan il-plejer wera titjib kbir matul dan l-ista;un u anki fillog[ba kontra Rabat kompla jikkonferma li dan kien wie[ed mill-a[jar sta;uni tieg[u. Jidher li l-kow/ ta’ Floriana jemmen [afna filkwalitajiet ta’ dan il-plejer u
Ryan Fenech, l-aktar plejer li spikka g[al Valletta
Thomas qed jirre/iproka bilwirjiet tieg[u.
B. Agius (Mosta)
Kien l-aktar plejer li g[aqqad lit-tim Mosti fil-log[ba diffi/li kontra B’Kara. Kien il-[olqa bejn id-difi]a u nofs il-grawnd, plejer li g[andu
C. Failla ( Hibernians)
Minn log[ba g[al o[ra Failla qed ikun il-pedina rebbie[a. Mhux bil-gowls biss, [afna minnhom skurjati minn set pieces u penalties imma wkoll bil-[idma bla waqfien ta’ dan il-plejer li jag[mel disg[in minuta g[addej.
J. Bondin (Qormi)
Wara li marru gowl minn
ta[t Qormi wettqu reazzjoni u mill-ewwel dawru rri]ultat favur tag[hom b’Jonathan Bondin ikun lorkestratur ta’ diversi azzjonijiet offensivi li w[ud minnhom wasslu g[all-gowls tal-Qriema.
S. Ohawuchi ( Sliema W)
B’mod partikolari fl-ewwel taqsima Stanley kien ta’ periklu kontinwu g[ad-difi]a ta’ Hibernians u l-;irjiet tieg[u kemm bil-ballun kif ukoll ming[ajru bdew jaqbdu lill-plejers avversarji fuq sieq wa[da.
M. Avila Perez (Qormi)
Dik il-problema li kellhom Qormi fl-ewwel parti talista;un ;iet solvuta b’mod tajjeb mill-Ispanjol Moises Avila Perez. Nhar il-:img[a skorja tnejn mis-sitt gowls ta’ Qormi u tella’ t-total ta’ gowls tieg[u g[al tmienja f’nofs sta;un.
IN-NAZZJON It-Tlieta 23 ta’ April, 2013
30 Sport CHAMPIONS LEAGUE
Bayern v Barcelona - timijiet identi/i fi sfida diretta Pep Guardiola mhux luniku konnessjoni bejn Bayern Munich u Barcelona li se jiltaqg[u fl-ewwel leg millewwel semifinali ta/Champions League illum flAllianz Arena. I]-]ew; timijiet qed jiddominaw il-kampjonati rispettivi tag[hom kwa]i b’mod imbarazzanti, reb[u /Champions League erba’ darbiet kull wie[ed, g[andhom it-tnejn rivalità enormi ma’ Real Madrid u jafu parti missu//ess tag[hom lill-Olandi] Louis van Gaal. It-tnejn li huma kienu wkoll f’]ew; finali ta/-Champions League fl-a[[ar erba’ snin, ilKatalani reb[uhom id-darbtejn u l-Bavarjani tilfuhom ittnejn. Imma l-partiti bejn Bayern – li se jkunu ming[ajr issospi] Mario Mandzukic u lmidfielder imwe;;a’ Toni Kroos – u Barcelona, huma sorprendentement rari. Fil-fatt i]-]ew; na[at iltaqg[u biss sitt darbiet. L-a[[ar darba kien fi kwarti tal-finali ta/-Champions League erba’ snin ilu meta rrenju ta’ Juergen Klinsmann ma’ Bayern kien fl-a[[ar battuti tieg[u u ra lil Barcelona jirb[u 4-0 fl-ewwel leg bilgowls kollha jaslu b’mod memorabbli fl-ewwel taqsima. Barcelona se jkunu ming[ajr id-difensuri Javier
Mascherano u Carles Puyol li jinsabu mwe;;g[in u dan i[alli lil Roura bi w;ig[ ta’ ras dwar min se jilg[ab ma’ Gerard Pique fi/-/entru taddifi]a. Sadanittant id-direttur sportiv ta’ Barcelona Andoni Zubizarreta qal li l-attakkant Ar;entin Lionel Messi rkupra bi]]ejjed mill-injury li kellu biex jilg[ab kontra Bayern wara li t[alla mistrie[ firreb[a fuq Levante fi tmiem il;img[a. “Hu minnu li Bayern hu tim qawwi imma m’g[andniex ninsew li anke a[na g[adna tim formidabbli. L-era fejn il:ermani]i dejjem kienu jir[bu huma issa spi//at. U konna a[na li temmejnielhom dan kollu,” qal id-difensur ta’ 26 sena Gerard Pique. Barcelona g[andhom 13-il punt vanta;; f’La Liga imma jistg[u anke jkunu kunsidrati b[ala outsiders kontra Bayern li g[alqu l-Bundesliga [mistax ilu u reb[u ]ew; partiti 6-1, din il-;img[a anke meta serr[u l-aqwa plejers tag[hom. Is-superjorità ta’ Barcelona f’La Liga wasslet g[al su;;erimenti mill-midja f’Madrid li dan issa sar formalità g[alihom u lanqas biss se ji//elebraw meta jirb[uh. “Jekk nirb[u l-Kampjonat m’hemmx dubju li g[andna mertu kbir li rba[na r-raba’ Kampjonat f’[ames sta;uni.
Il-programm S#F I Leg Illum
B. Munich v Barcelona G[ada B. Dortmund v R. Madrid
Jupp Heynckes kow/ ta’ Bayern jitkellem mal-goalkeeper Manuel Neuer g[all-partita tal-lum
Dan hu kampjonat diffi/li,” qal l-assistent kow/ Jordi Roura. Bayern jemmnu li l-istil ta’ log[ob u l-politika li jag[tu spazju lill-plejers li jkunu telg[u mil-lokalità, jag[mluhom simili g[al Barcelona u kienet [a;a naturali li Guardiola, li telaq minn Nou Camp l-ista;un li g[adda, g[andu jkompli l-karriera fl-Allianz Arena sta;un ie[or. Hoeness dan l-a[[ar ]vela li Bayern kien ilhom involuti f’ta[ditiet ma’ Guardiola ferm qabel la[aq ftehim mag[hom f’Jannar. Imbag[ad hemm il-kon-
nessjoni ta’ Van Gaal. LOlandi] telaq lil Bayern meta tke//a sentejn ilu imma g[andu dritt le;ittimu li jsostni li kien l-arkitett tat-tim pre]enti. Kien ta[t Van Gaal li Bayern bdew jippressaw lillavversarji f’nofs il-grawnd tag[hom u jilag[bu futbol offensiv ta’ pussess. Stil li jag[milhom avversarji formidabbli. Van Gaal po;;a wkoll flimkien il-koppja Arjen Robben u Frank Ribery wara l-attakkant /entrali. Van Gaal telaq minn Barcelona f’/irkustanzi simili u xejn sbie[ fis-sena 2000
imma madankollu kien hu li re;a’ qajjem il-klabb Katalan bir-reb[ ta’ titli konskeuttivi f’La Liga u temm nixfa ta’ erba’ snin waqt li [a dde/i]joni li jpo;;i lil Guardiola captain. Barcelona se jilqg[u lil Bayern fil-partita ta’ ritorn fl1 ta’ Mejju u r-rebbie[ imbag[ad jiltaqa’ kontra Borussia Dortmund jew Real Madrid, li se jkunu impenjati fit-tieni semifinali g[ada f’Dortmund, fil-final ta’ Wembley.
Formazzjoni probabbli B. Munich: 1-Manuel
Neuer, 2-Philipp Lahm, 5Daniel van Buyten, 4-Dante, 27-David Alaba, 31-Bastian Schweinsteiger, 8-Javi Martinez, 25-Thomas Mueller, 7-Franck Ribery, 10Arjen Robben, 33-Mario Gomez Barcelona: 1-Victor Valdes, 2-Daniel Alves, 3Gerard Pique, 22-Eric Abidal, 18-Jordi Alba, 6-Xavi, 16Sergio Busquets, 8-Andres Iniesta, 9-Alexis Sanchez, 10Lionel Messi, 17-Pedro
IN-NAZZJON It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
Sport 31
Tlieta minn Van Persie u Man Utd Champions Manchester United a//ertaw mir-reb[ tal-Kampjonat Premiership g[all-20 darba fl-istorja tag[hom meta g[elbu lil Aston Villa f’Old Trafford 3-0 bl-eroj tag[hom ikun l-Olandi] Robin Van Persie li skorja hat-trick. United issa fet[u 16-il punt vanta;; fuq l-eqreb rivali Manchester City meta fadal [ames partiti g[at-tmiem u b’dawn ilgoals Van Persie la[aq lil Luis Suarez flewwel post tal-aqwa skorers bi 23 gowl. United dehru determinati li jag[lqu lkampjonat hekk kif wara biss minuta marru fil-vanta;; minn Robin Van Persie wara su;;eriment ta’ Giggs. L-istess Van Persie skorja volley brillanti fuq
su;;eriment ta’ Rooney fit-13-il minuta u mbag[ad g[aqqad il-hat-trick fit-33 minuta b’azzjoni personali mill-aqwa. Aston Villa baqg[u fil-periklu serju tarrelegation.
Ri]ultati Premiership
Man Utd v Aston Villa
Serie B
Ascoli v Padova Verona v Brescia
3-0 0-1 4-2
Premier Sko//i]
Hibernian v Aberdeen
0-0
Plejers ta’ Man Utd ji//elebraw mal-eroj tal-;urnata Van Persie
TRINIDAD & TOBAGO
INGILTERRA
Warner jirri]enja minn Ministru tas-sigurtà
Liverpool jimmultaw lil Luis Suarez
L-eks Vi/i President talFIFA Jack Warner irri]enja minn ministru tas-sigurtà ta’ Trinidad & Tobago jumejn wara li investigazzjoni akku]atu bi frodi u tmexxija [a]ina tal-CONCACAF. Warner li rri]enja minn President tal-CONCACAF fl2011 wara l-iskandlu fejn ‘talab flus g[all-vot’, kien akku]at waqt kungress taluffi/ajli tal-futbol fil-Panama li da[ak bil-konfederazzjoni li jirrappre]enta u dawwar
g[alih 26 miljun dollaru Amerikan. Hu qed jiffa//ja wkoll investigazzjoni separata mill-FBI. Warner li g[andu 70 sena kien telaq mill-futbol fl-2011 biex evita inkjesta millKummissjoni tal-Etika talFIFA dwar l-elezzjoni presidenzjali. Hu kien akku]at li g[en lil Bin Hammam talQatar biex jikkorrompi uffi/jali tal-futbol mill-Karribew [alli jappo;;jaw lil Bin Hammam biex isir President tal-FIFA.
TENNIS – FED CUP
L-Italja fil-finali Roberta Vinci po;;iet lillItalja fil-final tat-Tazza talFederazzjonijiet g[all-[ames darba fi tmien snin b’reb[a 63, 6-7, 6-3 f’Palermo fuq Lucie Safarova tarRepubblika ?eka. Il-log[ba ma ntlag[bitx il{add min[abba x-xita. L-Italja, rebbie[a ta’ dan ittrofew ekwivalenti g[at-Tazza
Davis tal-ir;iel, fl-2009 u l2010, bdew vanta;; tajjeb ta’ 3-1 fuq id-darbtejn Champions renjanti meta kien fadal rubber wa[da. Fil-final fit-2-3 ta’ Novembru, l-Italja issa tilg[ab kontra r-Russja li rkupraw minn 2-0 minn ta[t biex g[elbu lis-Slovakkja 3-2 f’Moska l-{add.
Marquez l-i]g[ar sewwieq li qatt reba[ fil-MotoGP Id-debuttant Spanjol Marc Marquez reba[ dwell millaktar interessanti ma’ sie[bu tar-Repsol Honda Dani Pedrosa biex reba[ il-Grand Prix tal-Americas f’Austin Texas il-{add u sar l-i]g[ar sewwieq li qatt reba[ ti;rija tal-klassi MotoGP. Marquez li g[andu 20 sena beda mill-pole u qasam illinja finali sekonda u nofs qabel Pedrosa biex kiseb lewwel reb[a fil-karriera tieg[u f’din il-klassi waqt li l-Ispanjol darbtejn
Champion tad-Dinja Jorge Lorenzo, rebbie[ tal-ewwel ti;rija tal-ista;un fil-Qatar [mistax ilu, da[al it-tielet kwa]i erba’ sekondi wara rrebbie[. Il-Britanniku Cal Crutchlow da[al ir-raba’ fuq Tech3 Yamaha segwit mill:ermani] Stefan Bradl li temm il-[ames. Il-le;;endarju Taljan Valentino Rossi, lura malYamaha b[ala sie[eb ta’ Lorenzo wara sentejn madDucati, spi//a fis-sitt post.
Liverpool immultaw lillattakkant Urugwajan Luis Suarez somma mhux mag[rufa talli gidem liddifensur ta’ Chelsea Branislav Ivanovic fi tmiem il-;img[a imma mhux se jke//uh. Suarez, l-aqwa skorer talkampjonat bi 23 goal, kien kritikat u kkundannat minn [afna g[all-azzjoni tieg[u fiddraw 2-2 tal-{add u mistenni li jing[ata sospensjoni twila mill-FA Ingli]a. Imma ddirettur mani;erjali ta’ Liverpool Ian Ayre qal li lklabb se jibqa’ warajh. “Na[seb li l-aktar [a;a importanti hi li [adna de/i]joni malajr ilbiera[ stess. Luis [are; apolo;ija u mbag[ad tkellimna mieg[u
tard filg[axija u mil-;did dalg[odu. {adna azzjoni li nimmultawh g[al dak li g[amel.” Ayre ma qalx kemm kienet kbira l-multa imma Suarez talab biex il-flus li jrid i[allas imorru g[as-Support Group tal-Familji ta’ Hillsbrough – organizzazzjoni mwaqqfa wara d-di]astru tal-1989 flistadium li [alla 96 partitarju ta’ Liverpool mejta. L-eks midfielder ta’ Liverpool Graeme Souness qal il-{add li Suarez kien wasal ‘fl-a[[ar tar;a’ f’Anfield wara l-a[[ar serje ta’ m;iba [a]ina waqt li o[rajn issu;;erew li g[andu jie[u pass morali u jittermina l-kuntratt tieg[u.
FRANZA
FUTBOL LOKALI
Konfronti de/i]ivi fl-istess [in L-MFA [abbret tibdil filprogramm ta’ partiti milkampjonati tal-Ewwel, itTieni u t-Tielet Divi]joni g[al tmiem il-;img[a peress li dawn se jkunu de/i]ivi g[all-promozzjoni. B’hekk il-partiti importanti f’kull divi]joni issa tpo;;ew flistess ;urnata u fl-istess [in imma fi stadiums differenti. Mill-Ewwel Divi]joni sSibt fis-Centenary Stadium fit-3 p.m. se jilag[bu Pietà H. v Vittoriosa S. u fl-istess [in imma fil-Victor Tedesco Stadiumn Naxxar Lions jilag[bu kontra Lija A. Ilpartiti l-o[ra se jkunu
Madankollu Ayre qal li lmani;er Brendan Rodgers se ja[dem mal-plejer biex jg[inu j;ib ru[u a[jar. “Il-proprjetarji huma kuntenti bil-mod kif qed nittrattaw il-ka]. Hu plejer popolari ma’ s[abu. Kif g[edna kemm-il darba, iffirma kuntratt ;did ta’ erba’ snin o[ra s-sajf li g[adda u nixtiequ narawh jonora lkuntratt. Hu plejer fantastiku, l-aqwa skorer u g[andu dak kollu li rridu f’attakkant. F’dan ir-rigward m’hemmx bidla,” qal Ayre. L-Asso/jazzjoni tal-Plejers Professjonali (PFA) qalet ilbiera[ li Suarez se jkun offrut li jattendi klassijiet g[al dawk li jbatu mir-rabja.
Mqabba v B’Bugia SP fisCentenary u Zejtun C. v G]ira United fil-5.15 p.m. rispettivament. Il-{add mit-Tieni Divi]joni l-log[ba bejn St. George’s u G[arg[ur tressqet g[at-3 p.m. u se tintlag[ab fis-Centenary minflok filLuxol Stadium biex tkun flistess [in mal-konfronti Zurrieq v Si;;iewi u San :wann v Msida SJ fejn hemm timijiet o[ra bi/-/ans g[all-promozzjoni. Fit-Tielet Divi]joni l-partiti li kellhom jintlag[bu fisCentenary Stadium is-Sibt issa se jintlag[bu l-{add.
Fernandez flok Girard
L-eks kow/ tas-sena f’Ligue 1 fi Franza Jean Fernandez se jie[u t-tmexxija ta’ Montpellier mill-ista;un li ;ej. “Jean se jkun is-su//essur ta’ Rene Girard b[ala kow/ mill-1 ta’ Lulju,” qalu /Champions fuq il-websajt ilbiera[.
Montpellier ]iedu jg[idu li l-kow/ ta’ 59 sena li telaq littim ta’ Nancy f’Jannar, kien se jiffirma kuntratt ta’ sentejn. Ix-xahar l-ie[or Montpellier [abbru li Girard, li mexxa lillklabb lejn ir-reb[ tal-ewwel titlu tag[hom fl-2012, kien se jitlaq fi tmiem l-ista;un wara li naqas milli jil[aq ftehim biex i;edded il-kuntratt. Fernandez li kellu wkoll esperjenza ma’ Olympique Marseille u AJ Auxerre, kien ivvutat kow/ tas-sena fi Franza fl-2010.
It-Tlieta, 23 ta’ April, 2013
32 Lokali
I?-?INA> Tfajjel imwerwer i]omm sieq ommu quddiem darhom im;arrfa f’Longmen wara t-terremot qawwi ta’ tmiem il-;img[a li se[[ fil-provin/ja ta’ Sichuan. Dan it-terremot [alla kwa]i 200 vittma u madwar 7,000 midruba. (ritratt Reuters) Ara pa;na 15
Sfidi – Il-Pensjonijiet u l-Income Tax Illum il-;urnata kul[add huwa konxju mill-fatt li sso/jetà Maltija g[andha ageing population li qed tkompli tirranka, ir-rata ta’ wild qieg[da dejjem tonqos u allura r-responsabbiltà tal[addiem biex isostni l-livell tal-g[ajxien tal-anzjani tag[na, dejjem b’kontribut a//ettabbli, qieg[da ssir sfida akbar. F’dawn i/-/irkustanzi wie[ed le;ittimament jistaqsi xi pjani g[andu dan il-Gvern dwar is-sostenibbiltà talpensjonijiet? U x’fi [siebu jag[mel il-Gvern biex i]]g[a]ag[ u l-[addiema tallum ikunu protetti b’mekkani]mu ta’ pensjonijiet adegwati u responsabbli? In-nies li niltaqa’ mag[hom fil-house visits u l-laqg[at li jkolli jixtiequ jisimg[u ferm aktar fuq dan is-su;;ett. Il-pensjonijiet huwa su;;ett li fl-a[[ar snin dejjem kien fuq nett tal-a;enda talgvernijiet immexxija millPartit Nazzjonalista. Barra minn hekk huwa su;;ett li jikkon/erna li]-]g[a]ag[ u l-
[addiema tal-lum li jkunu qed i[arsu ’l quddiem biex jippjanaw il-;ejjieni tag[hom.
[ar;et il-Ministru Marie Louise Coleiro Preca wara laqg[a li kellha dwar dan issu;;ett.
Sfida li l-Labour qed ja[bi Nifhem li dan is-su;;ett joffri sfida kbira g[allkwalunkwe gvern. Gvernijiet
immexxija minn Partit Nazzjonalista fis-snin li g[addew ma be]g[ux minn din l-isfida, laqg[u g[aliha u ming[ajr rivoluzzjonijiet jew terremoti fasslu u bdew iwettqu pjan fit-tul biex naraw li l-pensjonijiet jibqg[u jkunu sostenibbli g[all-pajji] u adegwati g[all-pensjonanti. F’dak i]-]mien lOppo]izzjoni mmexxija millPartit Laburista kkritikat bla[rax dawn ir-riformi u kontinwament kienet issostni li ma taqbilx mal-vi]joni talGvern. Illum li l-kampanja elettorali g[addiet u l-isfida g[adha hemm. Nistaqsi – X’inhi l-vi]joni tal-Partit Laburista fil-gvern fuq ilpensjonijiet? X’se jbiddel mill-vi]joni li tfasslet millgvernijiet pre/edenti? L-
Sfida kontinwa
minn Kristy Debono Deputat tal-PN u Ekonomista info@kristydebono.com
inkwetanti hu li la fid-diskors tal-President, la fid-diskors tal-Ministru tal-Finanzi filBa;it u wisq anqas fir-replika tal-Prim Ministru g[addiskors tal-Kap talOppo]izzjoni fil-Parlament ma saret l-ebda referenza g[al din l-isfida kbira li g[andu quddiemu pajji]na. L-unika referenza li saret g[al dan is-su;;ett daqstant sensittiv kienet stqarrija li
media•link COMMUNICATIONS
Din hija sfida li ma rridux nilqg[u g[aliha darba u ng[idu solvejnieha i]da rridu nsegwuha kontinwament biex nie[du l-mi]uri korrettivi u naraw li nibqg[u fil-kontroll tas-sitwazzjoni. Jekk din il-problema, dan il-Gvern ma jridx jirrikonoxxiha se jkun qed jag[mel ]ball kbir u g[alhekk l-appell tieg[i hu biex na[dmu flimkien, ma nag[mlux dan is-su;;ett ballun politiku kif ipprova jag[mel il-Partit Laburisa fissnin li g[addew. Dan [alli niggarantixxu la[jar ;ejjieni lill;enerazzjonijiet tal-lum. Jekk ma nag[mlux hekk tassew ikollna problema kbira nazzjonali. L-isfida tal-Income Tax
Sfida o[ra li qed nara li nsegwi b’attenzjoni fil-[idma
tieg[i parlamentari hi dwar kif il-Gvern Laburista lest li jni]]el l-og[la rata tal-income tax b’10% tul it-tliet snin li ;ejjin, bil-g[an li l-[addiema tag[na jkomplu jkunu aktar in/entivati biex ja[dmu u jkattru l-;id g[al pajji]na. Dan filwaqt li n[allu aktar flus fil-but tal-[addiema u lfamilji Maltin u G[awdxin u tissa[[a[ il-purchasing power tag[hom. Nenfasizza l-punt li l-Kap tal-Oppo]izzjoni u Kap talPN Lawrence Gonzi g[amel fir-replika tieg[u g[all-Ba;it dwar it-tnaqqis tar-rata talincome tax. Il-Gvern Laburista addotta l-Ba;it kif inhu u allura l-poplu Malti issa qed jistenna l-pass li jmiss – li l-Gvern jonora rrabta li g[amel il-Gvern Nazzjonalista fil-ba;it ori;inali g[al din is-sena li rrata tal-income tax tin]el g[al 25% fis-snin li ;ejjin. Il-poplu g[alhekk bir-ra;un qed jistenna li f’dan irrigward jintbag[at messa;; /ar mill-Prim Ministru u millMinistru tal-Finanzi.