€0.55
Numru 13,463
Is-Sibt 15 ta’ :unju, 2013
Il-;udikatura ma kinitx konsultata Quddiem il-proposti ri/enti dwar ir-riformi filqrati, il-Prim Im[allef Silvio Camilleri ddikjara li l-;udikatura ma kinitx konsultata fid-dokument dwar ir-riformi fil-qrati. Il-;udikatura mhix lesta //edi l-indipendenza u limparzjalità tag[ha, filproposti hemm nuqqas ta’ g[arfien g[ar-rwol tal-Prim Im[allef, hemm proposti li huma ina//ettabbli u lKummissjoni g[allAmministrazzjoni tal:ustizzja g[andha tissa[[a[ mhux tiddg[ajjef. Dawn kienu w[ud middikjarazzjonijiet u kritika qawwija li l-Prim Im[allef Silvio Camilleri g[amel ilbiera[ meta tkellem fi//erimonja tal-[atra talIm[allef ;did Antonio Mizzi u tal-Ma;istrati ;odda Aaron Bugeja u Charmaine Galea. Kienet okkazjoni li fiha spikka l-aktar id-diskors tal-Prim Im[allef Silvio
Camilleri li kkritika b’mod dirett l-proposti dwar irriformi fil-qasam tal;ustizzja. Fil-pre]enza tal-Prim Ministru Joseph Muscat u tas-Segretarju Parlamentari responsabbli mill-:ustizzja Owen Bonnici, il-Prim Im[allef qal li l-;udikatura saret taf bil-proposti millgazzetti g[aliex ma saret lebda konsultazzjoni mag[ha jew malKummissjoni g[allAmministrazzjoni tal:ustizzja. Filwaqt li hemm proposti li l-;udikatura taqbel mag[hom, il-Prim Im[allef iddikjara li hemm proposti li dwarhom il-;udikatura hi preokkupata. B[ala e]empju l-Prim Im[allef semma kif ir-rwol tal-istess Prim Im[allef ma ng[atax g[arfien fir-rapport waqt li l-Kummissjoni g[all-Amministrazzjoni tal:ustizzja kwa]i sparixxiet. g[al pa;na 3
Kariga f’xi entità tal-gvern g[al John Dalli
Il-midfielder ta’ Birkirkara Paul Fenech ;ie vvutat b[ala l-Aqwa Player tas-Sena waqt is-serata tal-MFA Awards. Fenech g[eleb l-isfida ta’ s[abu ta’ B’Kara Edward Herrera, Gareth Sciberras, Justin Haber u ta’ Clayton Failla ta’ Hibs. Il-pre]entazzjoni saret waqt serata apposta fl-MFCC f’Ta’ Qali fejn minn din is-sena l-Kunsill tal-Malta Football Association (MFA) idde/ieda li tibda tkun l-MFA li tippremja fuq skala akbar u nazzjonali lil dawk kollha li jkunu ddistingwew ru[hom matul l-ista;un. Ara pa;na 30 (Ritratt> Martin Agius)
Qorti
Is-Sirja
{ut l-akku]at li g[addej ;uri jis[qu li [uhom kien id-dar rieqed dakinhar tad-delitt
L-Istati Uniti se tibda tag[ti l-armi lir-ribelli
Ara pa;na 4
Ara pa;na 12
L-eks Kummissarju Ewropew John Dalli se jing[ata kariga f’xi entità tal-Gvern. Dan [are; fi tmiem laqgha ta’ madwar tliet kwarti lbiera[ filg[axija li John Dalli kellu mal-Prim Ministru Joseph Muscat filBer;a ta’ Kastilja. F’kummenti li ta lill;urnalisti fi tmiem illaqg[a, Joseph Muscat qal li [a nota tal-offerta ta’ John Dalli li lest jikkontribwixxi. Dan wara li l-Kummissarju talPulizija Peter Paul Zammit iddikjara li m’hemmx provi biex jippro/edi kriminalment kontra John Dalli dwar il-ka] snus. Il-Prim Ministru qal li mhux se joqg[od idu f’idu u ma ju]ax it-talenti u l[iliet ta’ John Dalli Joseph Muscat qal li g[alissa hu prematur li wie[ed jg[id x’inhu lqasam fejn John Dalli hu ma[sub li jag[ti kontribut. g[al pa;na 5
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
2 Lokali
Papri maqtula f’Wied il-G[ajn Ka] ikrah ta’ mo[qrija u qtil ta’ annimali, din iddarba f’Wied il-G[ajn. Dan il-ka] se[[ fiz-zona tal-Mag[luq, fejn huwa mag[ruf li jg[ixu diversi papri. Dawn il-papri fla[[ar jiem spi//aw vittma ta’ persuni mhux mag[rufa li attakkawhom. Dan il-ka] ;ie ]velat mill-organizzazzjoni ambjentali Nature Trust Malta. Fi stqarrija il-President
tan-Nature Trust Vince Attard tkellem dwar ilb]onn ta’ riabilitazzjoni immedjata f’din iz-zona fin-na[a t’isfel ta’ Malta. L-istess g[aqda appellat lill-pubbliku biex i[allu lpapri f’dan l-ambjent ming[ajr ma jiddisturbawhom. Il-Mag[luq f’Marsaskala huwa sit Natura 2000, meqjus b[ala zona ta’ konservazzjoni.
SPI}ERIJI LI JIFT{U G{ADA
VALLETTA: Regent Pharmacy, 70 Triq il-Merkanti; IL{AMRUN: Cosmed Pharmacy, Soccors, Triq Villambrosa; {AL QORMI: Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz; BIRKIRKARA: St. Jude Pharmacy, 213 Triq il-Wied; TA’ XBIEX: Pharmaland Dispensers, 5 Tagliaferro Mansions, Triq il-Prin/ipessa Margerita; PACEVILLE: Potter Chemists Ltd, Triq Wilga; TAS-SLIEMA: Edward’s Pharmacy, 115 Triq Manwel Dimech; {AL BALZAN: Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar; IN-NAXXAR: Pillbox Pharmacy, 63 Triq il-Bjad; IL-MELLIE{A: Karizia Drugstore, 69 Triq :or; Borg Olivier; PAOLA: St. Monica Pharmacy, 157 Triq Santa Monika; IL-KALKARA: Kalkara Pharmacy, 8 Misra[ l-Ar/isqof Gonzi;
MARSASKALA: Bellavista Pharmacy, 88 Triq il-Hortan; GUDJA: Gudja Pharmacy, 9 Triq San ?iru; QRENDI: Qrendi Pharmacy, 6 Triq il-Kbira; {A}-}EBBU:: Santa Marija Pharmacy, 40, Triq l-G[asfura; RABAT: Ideal Pharmacy, 63 Triq il-Kbira; VICTORIA: Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma; IX-XAG{RA: Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru.
It-Temp
UV INDEX
9
IT-TEMP> Il-bi//a l-kbira xemxi VI}IBBILTÀ> Tajba IR-RI{: {afif lokalment [afif g[al moderat min-Nofsinhar g[al-Lbi/ li jsir mill-Punent il-Lbi/ BA{AR> {afif IMBATT> Baxx mill-Majjistral li jsir ftit li xejn TEMPERATURA: L-og[la 20˚C XITA> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a xejn Xita mill-1 ta’ Settembru 428.1 mm IX-XEMX> Titla’ fis-05.45 u tin]el fis-20.19
Silvio Zammit irid li l-ka] tieg[u jer;a’ ji;i e]aminat Silvio Zammit ta’ 48 sena, minn Tas-Sliema li jinsab mixli b’tix[im u li pprova jinfluwenza de/i]joni politika tal-Unjoni Ewropea qed jitlob biex il-ka] tieg[u jer;a’ ji;i e]aminat fiddawl tal-fatt li l-ka] fil-konfront ta’ John Dalli, li dan l-a[[ar kien ikkonfermat li l-Pulizija mhijiex se tippro/edi kontrih. Fi protest li huwa ppre]enta fil-Prim Awla tal-Qorti ?ivili kontra l-Kummissarju talPulizija, l-Avukat :enerali, ilMinistru responsabbli mill:ustizzja u l-Intern u l-Prim Ministru qed jitlob biex fl-iqsar ]mien possibbli, il-Pulizija ter;a’ tara l-investigazzjoni u lka] kontrih, b’mod li filpro/eduri pendenti l-Avukat :enerali jag[mel id-dikjarazzjonijiet me[tie;a sabiex issir ;ustizzja mieg[u u jitwaqqaf labbu] li qed isir kontrih. Silvio Zammit li huwa akku]at li kien involut f’tix[im wara li talab lill-eks Kummissarju Ewropew John Dalli biex jinfluwenza de/i]joni biex jiggwadanja minn somma ta’ €60 miljun, dan biex jinfluwenza sabiex tinbidel le;i]lazzjoni tat-tabakk, meta Dalli kien Kummissarju. Allegatament it-talba g[all-flus saret lill-kumpanija Swedish Match. L-avukat ta’ Zammit, Edward Gatt, qal peress li lka]i ta’ John Dalli u anke dak tal-Avukat Gayle Kimberely, li kienet tag[mel xog[ol ta’ konsulenza ma’ Swedish match, waqg[u, allura l-ka] ta’ Silvio Zammit, li kien ukoll Vi/i Sindku ta’ Tas-Sliema, jer;a’ ji;i e]aminat. Il-protest jg[id li l-awtoritajiet g[andhom jer;g[u jift[u linvesigazzjonijiet mill-;did fuq dan il-ka], u mill-aktar fis possibbli. Dan biex ji;i ]gurat li
Silvio Zammit
ssir ;ustizzja ma’ Silvio Zammit. Fil-protest Zammit qal li hu kien [abib personali ta’ John Dalli u kien avvi/inat millAvukat Gayle Kimberely, bilg[an li din titkellem ma’ Dalli sabiex tg[addilu informazzjoni favorevoli biex jitne[[a l-ban kontra t-tabakk tat-tip snus ;ewwa l-Ewropa. Bis-sa[[a tal-istess Silvio Zammit kienet saret laqg[a ta’ dan it-tip mal-istess Kimberely u aktar tard din idderi;iet lil Zammit dwar kemm kellu jitlob b[ala mi]ata tax-xog[ol li g[amel, liema somma flus kellha tinqasam mal-istess Kimberely, u dan kif dejjem ing[ad fuq struzzjonijiet tal-istess avukatessa. Il-protest ikompli jg[id li Dalli qatt ma kien jaf li kienet se tintalab mi]ata talli jsir lobbying minn Zammit u Kimberely u kull ma ng[ata lilu kienet informazzjoni dwar ‘l g[aliex il-ban fuq li snus xjentifiakament kellha ti;i abolita. Min[abba f’dan l-involviment Silvio Zammit qal li hu
spi//a investigat mill-a;enzija OLAF u mill-Pulizija Maltija fuq l-istess linji. Mhux hekk biss, i]da l-a;enzija OLAF pre;udikatlu numru kbir ta’ drittijiet fundamentali kif san/iti f’diversi le;islazzjonijiet u anke saru fil-konfront tieg[u konklu]jonijiet li mhumiex minnhom. Zammit qal li min[abba din ilkwistjoni hekk trivjali u anke prattikata fl-istess istituzzjoni Ewropea, fejn il-kun/ett ta’ lobbying huwa tant diffu] li sa[ansitra je]istu strutturi barra minn Malta g[al kisba ta’ li/enzja propju g[al dan ix-xog[ol, spi//a biex ;ie hu tressaq il-Qorti b’akku]i li bl-ebda mod ma juru dak li verament se[[. Silvio Zammit qal ukoll li g[amel ]mien ta[t arrest fil[abs u anke kien kostrett i[allas flus ‘astronomi/i’ meta huwa ng[ata l-[elsien mill-arrest b’kundizzjoni ta’ depo]itu ta’ flus li ftit ilha ma tissemma b[alha, f’ka]i o[ra anke aktar serji. Zammit qal li dan kollu se[[ lilu peress li ta[t lAmministrazzjoni Nazzjonalista kien hemm pjan sabiex issir [sara lil John Dalli, liema pjan, fost affarijiet o[ra, kien jinvolvi li ssir pressjoni kbira fuq l-A;enzija OLAF biex tag[mel dak li g[amlet, u anke s’intendi b’mod aktar qawwi fuq il-Pulizija Maltija. Silvio Zammit qal ukoll filprotest li ppre]enta li g[andu informazzjoni li l-vera persuna li dawn il-persuni riedu li jittie[du pro/eduri kontriha ma kinitx hu, imma John Dalli. Sfortunatament l-eks Kummissarju John Rizzo u investigaturi o[rajn biex jintog[;bu ffa/ilitaw biex dan ilpjan kontra Silvio Zammit ikompli g[addej.
IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN
B[al-lum 25 sena IS-SIBT L-og[la 29˚C L-inqas 19˚C
IL-{ADD L-og[la 30˚C L-inqas 19˚C
IT-TNEJN L-og[la 30˚C L-inqas 20˚C
IT-TLIETA L-og[la 30˚C L-inqas 20˚C
L-ERBG{A L-og[la 30˚C L-inqas 20˚C
UV
UV
UV
UV
UV
9
9
10
10
10
TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN Malta 26˚C xemxi, Frankfurt 18˚C sabi[ bi nhar, Tel Aviv 28˚C sabi[ bi nhar, Amsterdam 17˚C sabi[ bi nhar, Milan 27˚C sabi[ bi nhar, Tripli 29˚C xemxi, Istanbul 22˚C imsa[[ab, Ateni 25˚C sabi[, Lisbona 25˚C xemxi, Londra 17˚C sabi[ bi nhar, Vjenna 23˚C sabi[ bi nhar, Berlin 18˚C imsa[[ab, Madrid 32˚C xemxi, Zurich 17˚C imsa[[ab, Brussell 16˚C imsa[[ab, Moska 23˚C imsa[[ab, Munich 16˚C imsa[[ab, il-Kajr 29˚C xemxi, Pari;i 17˚ imsa[[ab, Dublin 16˚C imsa[[ab, Bar/ellona 25˚C xemxi, Tune] 29˚C xemxi, St. Petersburg 23˚C imsa[[ab, Al;eri 27˚C xemxi, Ruma 26˚C xemxi, Kopen[agen 17˚C sabi[ bi nhar, Stokkolma 18˚C imsa[[ab.
G
[alkemm il-Gvern Malti lest jikkunsidra favorevolment talbiet minn pajji]i msie[ba fil-Patt ta’ Varsavja biex vapuri militari tag[hom jag[mlu ]jarat qosra f’Malta, ma kienet saret l-ebda talba f’dan is-sens minn xi wie[ed minn dawn il-pajji]i. Dan ikkonfermah ?ensu Tabone, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin f’laqg[a mal-;urnalisti dwar i]-]jara tal-aircraft carrier Ark Royal ippjanata li ssir f’Malta. ?ensu Tabone qal li l-Gvern Malti ma kien qed jistieden lil [add biex jibg[at il-vapuri militari tieg[u g[al ]jarat f’Malta u f’kull ka] it-talba trid issir mill-pajji] kon/ernat. L-isforzi tal-Gvern Malti biex jikseb lappo;; g[at-talba marbuta mas-s[ubija ta’ Malta fil-Komunità Ewropea, kienu qed i[allu ri]ultati po]ittivi, b’aktar pajji]i jesprimu lappo;; tag[hom. L-aktar appo;; ri/enti kien dak tal-Gre/ja proprju minn Gvern So/jalista li fil-programm elettorali tieg[u kien qal li se jo[ro; lill-Gre/ja minn din l-unjoni i]da biddel fehmtu ladarba sab ru[u fil-Gvern.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Lokali 3
Il-Ma;istrat Aaron Bugeja
L-Im[allef Antonio Mizzi
Il-Ma;istrat Charmaine Galea
Jie[du l-;urament Im[allef u ]ew; Ma;istrati minn pa;na 1
Dan meta sa ftit ilu, id-dibattitu kien biex il-Kummissjoni ting[ata iktar snien, sostna l-Prim Im[allef, li kompla li hemm proposti li mhumiex negozjabbli g[all-;udikatura u li mhux se jkunu a//ettati. Il-;udikatura, sostna l-Prim Im[allef, tg[addi ming[ajr ]idiet fissalarju u allowances i]da mhux se //edi l-indipendenza jew l-integrità tag[ha. Dan hu privile;; g[all-poplu Malti, insista l-Prim Im[allef. Bi twe;iba g[all-kritika tal-Prim
Im[allef, il-Prim Ministru Joseph Muscat qal li dawn huma biss proposti li saru mill-kummissjoni u lanqas il-Gvern ma jaqbel mag[hom kollha. Il-Prim Ministru qal li issa se ssir konsultazzjoni u sostna li hemm bidliet amministrattivi u o[rajn li g[andhom b]onn i]-]ewg terzi talParlament biex jid[lu fis-se[[. Joseph Muscat qal li wara l-ewwel rapport, issa se jkun pubblikat it-tieni rapport wara l-konsultazzjoni. Wara dan, jittie[du d-de/i]jonijiet.
Muscat jg[id li s-servizz tas-sa[[a ma tjiebx “Is-servizz tas-sa[[a ma tjiebx, u l-Gvern g[andu jg[id l-affarijiet kif inhuma.” Hekk sostna l-Prim Ministru Joseph Muscat ilbiera[ f’intervista fuq il-programm TVAM fuq l-istazzjon nazzjonali hekk kif qed jaslu fi tmiemhom lewwel 100 jum tal-Gvern Laburista. F’dik li tista’ titqies b[ala /anfira indiretta lejn ilMinistru tas-Sa[[a Godfrey Farrugia, Joseph Muscat qal li tkellem mal-Ministru u qal li m’g[andux jing[ad li tran;at is-sitwazzjoni meta dan mhux il-ka]. Fl-intervista saret ukoll referenza g[all-kwistjoni ta’ Franco Mercieca li g[adu jipprattika l-professjoni privata bi ksur tal-Kodici ta’ Etika. Mistoqsi dwar jekk saritx offerta ta’ ri]enja, ilPrim Ministru qal li ma kienx hemm diskors f’dan is-sens.
Joseph Muscat qal li tkellem mal-Ministru u qal li m’g[andux jing[ad li tran;at is-sitwazzjoni Muscat qal ukoll li Franco Mercieca qed ikompli ja[dem g[aliex irid ilesti l-lista ta’ pazjenti e]istenti, g[alkemm il-filmat li xxandar minn timesofmalta.com il-{add li g[adda jindika b’mod /ar li Franco Mercieca kien qed ja//etta appuntamenti ;odda. Matul il-programm saru wkoll mistoqsijiet dwar ilqasam tal-;ustizzja, il-finanzi, u l-a//essibbiltà ta’ G[awdex.
Dwar ir-riforma fil-:ustizzja proposta mill-:vern, tkellem ukoll ilPresident ta’ Malta George Abela li qal li sfida ewlenija fil-qrati hi ddewmien. Hu sostna li l-Gvern g[andu jipprovdi l-mezzi biex jitwettqu r-riformi u appella biex ilGvern, l-Oppo]izzjoni u dawk involuti jkunu flimkien biex jitwettqu l-bidliet kostituzzjonali me[tie;a. Iktar tard fil-;urnata, ilKummissjoni g[ar-Riforma fil:ustizzja organizzat l-ewwel laqg[a ta’ konsultazzjoni mal-pubbliku.
I/-Chairman tal-Kummissjoni, lIm[allef Emeritu Giovanni Bonello, g[amel referenza g[all-kritika li saret mill-Prim Im[allef u qal li l-pro/ess ta’ konsultazzjoni beda mil-lum, kemm mal-pubbliku kif ukoll ma’ kull min hu involut direttament filpro/ess, inklu] il-;udikatura. L-Im[allef Giovanni Bonello g[amilha /ara li r-rapport mhux wie[ed ta’ implimentazzjoni i]da wie[ed li fih kienu identifikati nuqqasijiet u jag[ti proposti ta’ kif dawn ji;u indirizzati.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
4 Lokali
{ut l-akku]at jg[idu li [uhom kien id-dar il-lejl kollu Wara li l-Avukat Malcolm Mifsud g[amel id-difi]a tieg[u fil-;uri ta’ David Zerafa ta’ 39 sena minNadur, huwa pprodu/a b[ala xhieda tad-Difi]a lil [ut David Zerafa, li t-tnejn xehdu li l-akku]at kien rieqed id-dar dakinhar li se[[ il-qtil tal-Avukat Michael Grech. Zerafa, mag[ruf b[ala ‘IlPixka’ qed ji;i akku]at li f’Mejju tal-2004 kien qatel lill-Avukat Michael Grech fl-in[awi tar-residenza tieg[u f’Marsalforn. Huwa qed ji;i mixli b’[ames kapi ta’ akku]a fosthom li ssekwestra lill-Avukat Grech u spara arma li kienet bla li/enzja tal-Kummissarju talPulizija. Jum il-:img[a kien prattikament dedikat kollu g[all-provi tad-Difi]a, f’;uri li se jdum aktar milli mistenni fejn wara li jitkompla s-Sibt, mistenni jieqaf g[al jum tal-{add u jintemm nhar it-Tnejn li ;ej bl-indirizz tal-Im[allef u eventwalment bil-verdett. Emmanuel Zerafa u Jeffrey Zerafa, [ut l-akku]at qalu li huma kienu raw lil [uhom tiela’ t-tara; g[al ;ewwa l-kamra tieg[u g[all[abta tad-8.45 p.m. dakinhar li se[[ il-qtil tal-Avukat Grech, ji;ifieri fil-25 ta’ Mejju tal-2004. {utu qalu li kienu qamu g[all-[abta tat-tlieta ta’ filg[odu biex jaraw kif inhu t-temp biex forsi jmorru jistadu, i]da dde/idew li ma jmorrux min[abba li kien [afna maltemp. L-a[wa Emmaneul u Jeffrey Zerafa qalu li kieku [uhom, David Zerafa li j[obb jara [afna t-televixin ni]el isfel biex jo[ro; millbieb ta’ barra kienu jindunaw, aktar u aktar meta huma jag[lqu l-bieb ta’ barra bil-firroll u jekk dan wie[ed jift[u jag[mel [afna storbju. Ix-xhieda a[wa qalu li huma jg[ixu mal-;enituri
tag[hom u jorqdu isfel filwaqt li [uhom – l-akku]at – jorqod fuq wa[du. L-a[wa qalu wkoll li huma kienu infurmaw lill-Ispettur Chris Pullicino li David Zerafa kien id-dar. Maurizio Cordina, milluffi//ju tal-Avukat :enerali, qal lill-a[wa separatament li l-akku]at kien darba qal lillPulizija li fil-;urnata taddelitt hu kien Malta. I]da dwar dan huma t-tnejn qalu b’mod separat li ja[ilfu li kien id-dar u li jiftakru dik il-;urnata g[ax l-g[ada kienu marru l-Pulizija jfittxu lil [uhom u ommhom kienet inkwetata. Jeffrey Zerafa qal ukoll fix-xhieda tieg[u li hu dakinhar kien raqad g[all[abta tal-10.30 p.m. u /ert li [add ma kien da[al jew [are; mid-dar u li [uh kien baqa’ d-dar sa filg[odu. L-Avukat Mifsud qal lillinvestigaturi f’dan il-ka] kienu laxki fuq l-omi/idju tal-Avukat Michael Grech, u [are; /ar li l-Pulizija wettqet diversi ]balji flinvestigazzjonijiet tag[ha. Mill-g[ada stess il-Pulizija bdiet ti;bor in-nies b’rabta ma’ dan il-qtil, u ;abret ukoll lill-akku]at, allura meta kien hemm tir involut fl-omi/idiju kif ma sarx test fuq il-persuni suspettati g[all-gun shot residue? L-Avukat Mifsud staqsa wkoll kif ma tti[dux marki tas-swaba’ fuq il-vittma, fuq l-akku]at u fuq kull min kien hemm suspettat. Huwa qal li t-te[id tal-marki tas-swaba’ huma l-ABC, flinvestigazzjoni tal-Pulizija, spe/jalment f’ka]ijiet ta’ din ix-xorta. Huwa semma d-demm li nstab f’karozza ta’ /ertu Emmanuel Micallef li kien ukoll f’xi perjodu suspettat, u lanqas fuq dan ma saru testijiet, hija xi [a;a li ]gur ma tag[milx sens. L-Avukat qal ukoll g[aliex ma marrux id-dar tal-akku]at
L-akku]at David Zerafa waqt l-a//ess li sar aktar kmieni din il-;img[a
meta arrestawh biex imbag[ad g[amlu frattarija fuq il-kamra li huwa g[andu fir-Ramla l-{amra min[abba l-mannara, li m’g[andha xejn x’taqsam xejn ma’ dan il-ka]
Il-:uri jkompli llum bit-twe;iba tal-Prosekuzzjoni L-Avukat Mifsud qal li ttelefonata anonima li saret u implikat lill-akku]at ma tfisser xejn, g[ax din isiru [afna b[alha u mhijiex prova. Huwa kkritika wkoll l-a;ir tal-Ma;istrat inkwerenti li ppermetta /erti laxkezzi. Fosthom huwa semma’ kif
saret l-identification parade fejn tpo;;ew skjerati tliet persuni li g[andhom g[ajnejhom ko[ol. Qal ukoll li l-Ma;istrat inkwerenti messu kien jaf a[jar li lidentification parade issir bil-kunsens tal-individwu, dan ukoll ma sarx. Qal ukoll li l-identifikazzjoni talg[ajnejn mhijiex bi]]ejjed. L-Avukat Mifsud qal li jekk Zerafa ried ipattiha lillAvukat Grech, allura g[aliex hu u min kien mieg[u bdew ji;bru l-karti tieg[u meta dawn bdew itiru fejn id-dar tieg[u. Dan ]gur kollu ma jag[milx sens. Sadattant tard filg[axija lAvukati mill-Uffi//ju talAvukat :enerali bdew irrisposta tag[hom g[ad-Difi]a fejn ippruvaw jiskreditaw
lid-Difi]a li qalet li kienet mimlija inkonsistenzi u li mill-provi tan;ibbli li [are;, fosthom dawk li stqarrew ming[ajr ma kellhom interess li kien l-akku]at stess li mar ipa/pa/ li kien hu li qatel lill-Avukat Grech, u dan g[ax, skont hu, kien [adlu l-mara. G[al Zerafa qed jidher lAvukat Malcolm Mifsud filwaqt li l-Avukati Arthur Azzopardi u Kathleen Grima qeg[din jidhru b[ala parti /ivili g[an-nom tal-familja tal-vittma. Il-Prosekuzzjoni qed titmexxa mill-Avukati Philip Galea Farrugia u Maurizio Cordina f’isem l-Avukat :enerali. Il-;uri jkompli illum bil-Prosekuzzjoni tkompli twie;eb lid-Difi]a.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Lokali 5
Kumpanija ?ini]a se tiffinanzja studju dwar il-pont bejn Malta u G[awdex minn Claire Mifsud
John Dalli waqt il-laqg[a mal-Prim Ministru Joseph Muscat
Mhux mag[ruf x’kariga se jokkupa minn pa;na 1
I]da meta kien mistoqsi jekk John Dalli hux se jing[ata kariga ta’ konsulenza jew kariga e]ekuttiva, Joseph Muscat wie;eb li John Dalli se jkollu kariga e]ekuttiva fejn irid jie[u de/i]jonijiet. Min-na[a tieg[u, meta kien mistoqsi dwar il-ka] snus, John Dalli qal li se
jibqa’ jsus biex to[ro; ilverità kollha. Hu qal li wara ir-rapport tal-OLAF, issa jonqos li jkun ippubblikat rapport ie[or, dak tasSupervisory Committee li jissorvelja l-istess OLAF. Hu qal li matul dan ilka], sab l-assistenza lo;istika ta’ ]ew; ewroparlamentari tal-Partit Laburista.
Kumpanija ?iniza, li fl-1972, bniet ir-Red China Dock fitTarzna ta’ Malta ffirmat ftehim mal-Gvern Malti biex tag[mel feasibility study dwar ilpossibbiltà ta’ pont bejn Malta u G[awdex. G[al dan il-ftehim ma n[are; l-ebda tender, i]da kienet il-kumpanija ?ini]a li, skont il-Prim Ministru, avvi/inat lill-Gvern Malti u offriet li tag[ti l-kontribut tag[ha f’dan l-istudju. Il-kumpanija se tkun qed tiffinanzja dan l-istudju li se ji;i jiswa €4 miljun ming[ajr obbligu fuq il-Gvern Malti li jag[]el lil din il-kumpanija jekk ikun se jinbena dan il-pont. Dan intqal waqt konferenza tal-a[barijiet li matulha kien iffirmat memorandum ta’
ftehim mal-kumpanija China Communications Construction Company. Il-Vi/i Prim Ministru Louis Grech qal li dan il-ftehim sar min[abba li /-?ina hija [abib storiku ta’ pajji]na u g[ax i/?ina qed tinvesti fl-ekonomija ta’ pajji]na li g[andha potenzjal. Il-ftehim kien iffirmat millVi/i Prim Ministru Louis Grech u l-Vi/i President tal-kumpanija China Communications Construction Company Chen Yusheng. Pre]enti g[alliffirmar, minbarra l-Prim Ministru u l-Vi/i Prim Ministru, kien hemm il-Ministri George Vella, Joe Mizzi, Anton Refalo u Chris Cardona. Ta’ min ifakkar li Gvern Nazzjonalista kien [are; tender
dwar il-possibbiltà ta’ konnettività bejn Malta u G[awdex u l-pre-feasibility study kien di;à lest. Meta mistoqsi dwar dan, il-Prim Ministru qal li l-feasibility study li [are; Gvern Nazzjonalista kien dwar mina bejn Malta u G[awdex filwaqt li l-istudju li se tkun qed tag[mel il-kumpanija ?ini]a se jkun qed jiffoka fuq pont bejn i]-]ew; g]ejjer. Is-Segretarju ?enerali u Deputat Nazzjonalista Chris Said, li g[al dawn l-a[[ar snin iffoka [afna fuq dan il-pro;ett, ikkjarifika ma’ dan l-istazzjon li t-tender kien i[ares ukoll lejn possibbiltajiet o[ra ta’ konnettività bejn dawn i]-]ew; g]ejjer – kemm pont kif ukoll mina.
}ieda fl-indi/i tal-prezzijiet Matul ix-xahar ta’ Mejju kien hemm ]ieda ta’ 1.1% fl-indi/i tal-prezzijiet fuq ix-xahar ta’ qabel. Dan jo[ro; minn statistika ppubblikata millUffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika. L-istqarrija tg[id li dan jirrifletti ]ieda fl-Indi/i tal-Lukandi u r-Ristoranti partikularment min[abba ]ieda fil-prezz tas-servizzi tal-akkomodazzjoni. Kien hemm ukoll ]ieda fl-indi/i tal-prezzijiet tax-xorb alko[oliku u s-sigaretti min[abba ]ieda fil-prezz tas-sigaretti. L-indi/i tat-trasport ukoll irre;istra ]ieda min[abba ]ieda fil-prezz
tal-ivvja;;ar bl-ajru. }ieda fil-prezz tat-tours wassal g[al ]ieda fl-indi/i tar-rikreazzjoni u lkultura filwaqt li l-indi/i tal-komunikazzjoni ]died min[abba ]ieda fil-prezz tal-mobile phones. Kien hemm ]ieda wkoll fl-indi/i tassa[[a min[abba ]ieda fil-[las g[al servizzi medi/i u paramedi/i. L-istatistika tg[id li kien hemm tnaqqis filprezz tal-;ojjellerija u f’dak tal-g[amara u laffarijiet tad-dar. Dan kollu wassal biex fix-xahar ta’ Mejju lIndi/i tal-Prezzijiet ]died b’1.1%.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
6 Lokali
Ka]ini tal-banda jir/ievu Awgurju xejn g[ajnuna fuq inizjattiva tajjeb g[as-snin tal-Gvern Nazzjonalista
li ;ejjin Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista fi stqarrija wera t-t[assib tieg[u dwar il-politika li biha qed jitmexxa pajji]na fl-ewwel mitt jum ta’ Gvern Laburista. Il-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista jg[id li lmijiet ta’ [atriet ta’ natura politika parti;jana, il-bosta transfers vendikattivi, ittmexxija li nieqsa minn trasparenza u li tkasbar ilkodi/i tal-etika, kif ukoll in-nuqqas assolut tal-meritokrazija qed inisslu sentimenti ta’ bi]a’ u in/ertezza
minn Claire Mifsud
f’[afna Maltin u G[awdxin. L-istqarrija tg[id li f’dawn l-ewwel mitt jum ta’ Gvern Laburista rajna tnaqqis fil-fondi g[all-iskejjel u g[ar-ri/erka, tnaqqis fil-fondi g[all-kunsilli lokali, imma ]gur li l-aktar inkwetanti huma t-tnaqqis fis-servizzi tas-sa[[a u lmod kif qed ji;u ttrattati lanzjani. L-istqarrija ttemm tg[id li n-nuqqas ta’ sensittività ta’ dan il-Gvern mhu qed jawgura xejn tajjeb g[assnin li ;ejjin.
Il-Prim Ministru ma ji]velax [atriet rifjutati mid-Deputat Mexxej tal-PL Il-Prim Ministru Joseph Muscat ma ]velax liema kienu dawk il-[atriet li kienu offruti lil Toni Abela, id-Deputat Mexxej Laburista g[all-Affarijiet tal-Partit – [atriet li lkoll ;ew rifjutati. Fis-seduta parlamentari ta’ nhar l-Erbg[a, idDeputat Nazzjonalista Claudette Buttigieg issostanzjat il-mistoqsija tag[ha lill-Prim Ministu billi qalet li fuq il-programm televi]iv TVAM ta’ nhar it-Tnejn 29 ta’ April, Toni Abela qal li “jien personalment b[ala deputat mexxej tal-partit irrifjutajt kull kariga g[ax ma jid-
hirlix li nista’ nkun ski]ofreniko u nkun uffi/jal g[oli politikament u fl-istess [in nokkupa xi kariga g[olja ta’ profil fil-Gvern”. Bi twe;iba g[al mistoqsija tad-Deputat Nazzjonalista g[aliex id-Deputat Mexxej Laburista g[all-Affarijiet tal-Partit irrifjuta xi karigi governattivi jew o[rajn f’entitajiet pubbli/i, il-Prim Ministru wie;eb li hu ma ja[sibx li hu prudenti li wie[ed jitkellem dwar karigi rrifjutati. “Biss Dr. Toni Abela ]amm mar-regola li qed tissemma fil-mistoqsija parlamentari”, temm jg[id ilPrim Ministru.
L-A;enzija }g[a]ag[ tat g[ajnuna finanzjarja lil 25 ka]in tal-banda li [adu sehem fi skema ta’ ta[ri; mu]ikali g[a]-]g[a]ag[ fil-ka]ini – skema li kienet inizjattiva talGvern Nazzjonalista. Tkellimna ma’ Clyde Puli, leks Segretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[ u Sports dwar din l-iskema. Hu qal li dan kien programm ie[or li l-Gvern Nazzjonalista waqqaf matul ille;i]latura li g[addiet b’risq i]]g[a]ag[ u b’risq kultura. Huwa qal li din l-inizjattiva tat opportunità o[ra li]]g[a]ag[ biex jitg[allmu xi [a;a barra l-[in tal-iskola b’mod informali mal-iskejjel tal-banda g[ax il-Gvern Nazzjonalista xtaq li din ilkultura tibqa’ g[addejja. Waqt is-serata li matulha ng[ataw l-g[otjiet lill-ka]ini Miriam Teuma, il-Kap
E]ekuttiv tal-A;enzija }g[a]ag[ qalet li l-g[an ta’ din l-inizjattiva hu li ]]g[a]ag[ jipparte/ipaw filkomunità filwaqt li Noel Camilleri, il-President talG[aqda tal-Ka]ini tal-Banda, sa[aq fuq l-importanza li lka]ini jimplimentaw pro;etti b[al dawn. Il-kelliema rringrazzjaw lil Jason Zammit il-koordinatur tal-pro;ett. Min-na[a tieg[u, isSegretarju Parlamentari Stefan Buontempo qal li lbaned g[andhom i/-/avetta biex din it-tradizzjoni tibqa’ [ajja. Hu [e;;e; biex iktar ]g[a]ag[ jersqu lejn il-baned li qal jg[inu wkoll fit-turi]mu ta’ pajji]na. Ta’ min ifakkar li l-A;enzija }g[a]ag[ twaqqfet millGvern Nazzjonalista bil-g[an li tassigura li l-interessi ta]]g[a]ag[ ikunu riflessi fil-
policies nazzjonali. L-A;enzija kienet imnedija uffi/jalment minn Clyde Puli fi Frar 2011 li spjegalna l-g[anijiet prin/ipali ta’ din l-A;enzija. Huwa qal li din l-a;enzija twaqqfet bil-g[an li tkun watchdog fuq l-entitajiet kollha tal-Gvern fil-[idma tag[hom fost i]-]g[a]ag[, biex twettaq policies u ri/erka fost i]-]g[a]ag[ u biex tag[mel programmi ta’ ta[ri; ta’ edukazzjoni mhux formali, fosthom il-ka]ini tal-banda, il-kunsilli lokali ta]-]g[a]ag[ u diversi programmi o[rajn biex i]-]g[a]ag[ tag[na ttihom i/-/ans, ittihom l-g[odod biex ikunu kapa/i ja[tfu lopportunitajiet li konna qed no[olqulhom. Din l-a;enzija ta[dem millqrib ma]-]g[a]ag[ u rappre]entanti tal-g[aqdiet ta]-]g[a]ag[.
Ftit inqas minn nofs l-adulti f’xi kors edukattiv matul l-2011 Matul is-sena 2011, kwa]i 47% tal-persuni li g[andhom bejn 25 u 64 sena kienu qed jipparte/ipaw f’xi kors edukattiv u tag[lim tul il-[ajja. Minn dawn 53% kienu r;iel u 47% kienu nisa. Dan jo[ro; minn st[arri; pubblikat mill-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika dwar l-edukazzjoni tal-adulti. L-istatistika turi li l-parte/ipazzjoni f’dawn il-korsijiet tonqos iktar ma l-persuni jikbru fl-età kemm fil-ka] tal-ir;iel kif ukoll tan-nisa. L-ikbar parte/ipazzjoni kienet filparte/ipanti ta’ bejn il-25 u l-34 sena filwaqt li adulti ta’ bejn il55 u l-64 sena jipparte/ipaw linqas f’korsijiet edukattivi.
4 fil-mija tal-persuni ta’ bejn il-25 u l-64 sena kienu qed jipparte/ipaw f’attivitajiet edukattivi formali. Minn dawn ftit iktar minn 80% kienu qed isegwu kors ta’ edukazzjoni terzjarja. Il-parte/ipanti f’edukazzjoni non-formali kienu jla[[qu l34% tal-popolazzjoni kollha ta’ bejn il-25 u l-64 sena. Dawn ipparte/ipaw fi kwa]i 110 attività ta’ tag[lim primarjament f’forma ta’ korsijiet jew ta[ri; fuq il-post tax-xog[ol. Il-ma;;oranza ta’ dawn l-attivitajiet kienu relatati malimpjieg. Matul l-2011 iktar minn 55,000 persuna kienet involuta f’attivitajiet ta’ tag[lim infor-
mali bil-g[an li jiksbu iktar g[arfien dwar su;;etti partikulari. Il-ma;;oranza talparte/ipanti f’dawn l-attivitajiet kienet fl-età ta’ bejn il-35 u l44 sena. L-ist[arri; jindika wkoll li iktar minn nofs il-parte/ipanti f’attivitajei edukattivi u ta’ tag[lim tul il-[ajja jipparte/ipaw f’attivitajiet kulturali li jinkludu ]jajjar f’siti kulturali u kun/erti. L-ist[arri; jirreferi wkoll g[al g[add ta’ fatturi li qed itellfu l-parte/ipazzjoni taladulti f’korsijiet ta’ edukazzjoni u tag[lim tul il-[ajja birra;unijiet ewlenin ikunu dawk marbuta ma’ responsabbiltajiet tal-familja u ta’ xog[ol.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Lokali 7
F’kull tip ta’ industrija n-nies jag[mlu d-differenza
Is-saqaf tal-Konkatidral ta’ San :wann hu kapulavur ta’ Mattia Preti
Seminar dwar Mattia Preti biex ifakkar l-400 sena mit-twelid tieg[u Kelliema barranin, esperti lokali u internazzjonali, u esponenti tal-arti pparte/ipaw f’seminar internazzjonali li sar f’pajji]na u li kien jittratta x-xog[lijiet ta’ wie[ed millaqwa esponenti ma;;uri talarti Barokka li g[ex fis-17-il seklu – Mattia Preti. Is-seminar, fl-okka]joni talerba’ mitt sena mit-twelid tieg[u, kien organizzat flIstituto Italiano di Cultura, ilBelt, l-Erbg[a. Matul dan is-seminar li nfeta[ mill-Ministru g[at-
Turi]mu Karmenu Vella, saru diversi interventi minn kelliema differenti dwar lerbg[in sena li g[amel jg[ix hawnhekk Mattia Preti, u lwirt kulturali imprezzabbli li [allielna f’pajji]na. Fost dawk li tkellmu kien hemm lIstudju] tal-Arti John Spike li [are; diversi pubblikazzjonijiet internazzjonali dwar ixxog[lijiet ta’ Mattia Preti. Pre]enti kien hemm ukoll lAmbaxxatur Taljan g[al Malta u d-Direttur Re;jonali g[all-Affarijiet Kulturali tar-
re;jun Taljan tal-Kalabrija. F’dan is-seminar saret diskussjoni wkoll fuq Gregorio Carafa li serva b[ala Gran Mastru wara l-mewt ta’ Nicolas Cottoner fl-1680. Illum jinsab midfun fil-kappella Taljana fil-Konkatidral ta’ San :wann. Biex jitfakkar dan lanniversarju importanti mittwelid ta’ Mattia Preti b[alissa g[addejja wkoll esibizzjoni li se tibqa’ miftu[a sas-7 ta’ Lulju, u din hi organizzata minn Heritage Malta.
I]omm il-po]izzjoni favur sistema ta’ parke;; F’laqg[a mal-Gvern, ilKunsill Lokali ta’ Tas-Sliema ]amm il-po]izzjoni tieg[u li lintroduzzjoni tas-sistema kontrollata ta’ parke;; skont il[in hi wa[da legali li kienet implimentata skont l-avvi] legali rispettiv u g[alhekk idde/i]joni tal-Gvern li din tkun sospi]a, hi irregolari. Fil-laqg[a, li fiha l-Kunsill Lokali ta’ Tas-Sliema kien
rappre]entat mis-Sindku Anthony Chricop u l-Vici Sindku Kris Busietta, kien diskuss ukoll ir-rapport talKunsill dwar immani;;jar b’mod [olistiku tat-traffiku f’Tas-Sliema. Ir-rapport jispe/ifika limportanza li Tas-Sliema tkun maqsuma f’zona kummer/jali, residenzjali u tal-iskejjel. Dawn il-proposti tat-traffiku
jinkludu wkoll il-velo/ità talkarozzi, l-ispazji g[allparke;;, sistema ta’ trasport intern f’Tas-Sliema u sistema ta’ pparkjar limitat bil-[in. Il-Kunsill Lokali ta’ TasSliema g[amel /ar ilpo]izzjoni tieg[u li jintrodu/i skema ta’ pparkjar limitat bil[in f’Tas-Sliema, u ddikjara li jibqa’ miftu[ g[al su;;erimenti g[at-titjib tas-sistema.
Ri/erki differenti li saru juru li f’kull tip ta’ industrija huma n-nies li jag[mlu differenza bejn is-su//ess u l-falliment. Minkejja /-/irkustanzi diffi/li, il-[addiema, l-aktar dawk ]g[a]ag[, ma j[ossux li g[andhom jibqg[u leali lejn min jimpjegahom u lesti li jmorru ja[dmu kull fejn ja[sbu li se jtejbu l-karriera tag[hom u fejn jistg[u ja[dmu kif iridu biex ila[[qu mal-interessi u rresponsabbiltajiet tag[hom. Dan [are; mir-Regus Work:life balance Index 2013 li din is-sena g[amel st[arri; ma’ aktar minn 26,000 professjonist f’aktar minn 90 pajji]. L-ist[arri; juri li r-rata ta’ titjib tnaqqset mar;inalment fla[[ar sena. Numru ta’ [addiema madwar id-dinja komplew jitg[abbew b’aktar xog[ol b[ala ri]ultat ta’ tnaqqis ta’ [addiema u g[alhekk huma qed iqattg[u inqas [in fid-dar u mal-familja tag[hom. Jirri]ulta wkoll li inqas minn nofs dawk intervistati qed jaraw titjib kontinwu u konsistenti fin-negozji. Madankollu, hemm sinjali po]ittivi. Lg[ajdut li s-sid tan-negozju ma jara xejn [lief ix-xog[ol illum tkisser hekk kif in-nies li jmexxu l-organizzazzjonijiet jidher li g[andhom bilan/ a[jar bejn ix-xog[ol u l-[ajja milli g[andhom il-[addiema. L-ist[arri; jikkonferma li listress li hu element kru/jali li jkejjel il-bilan/ bejn ix-xog[ol u l-[ajja u l-kuntentizza tax-
xog[ol, hu inqas marbut ma’ xog[ol iebes milli ma’ nuqqas ta’ kontroll. Barra minn hekk, is-sidien tan-negozji qed jaraw il-benefi//ju li ji]guraw li limpjegati tag[hom jaqsmu ssens ta’ kontroll billi jadottaw aktar prattiki tax-xog[ol flessibbli, li jwasslu g[al produttività akbar. Ir-Regus Work:life balance Index 2013 jg[id li bla dubju dawn huma ]minijiet ta’ sfidi u n-negozji madwar id-dinja – mhux biss fil-pajji]i industrijalizzati tal-Punent li ntlaqtu mill-kri]i finanzjarja internazzjonali – qed jit[abtu biex jibnu tkabbir sostenibbli u biex jag[mlu l-qlig[. G[alhekk hu naturali li huma jiffukaw biex ji]guraw li jibqg[u g[addejjin u jfittxu opportunitajiet biex jassiguraw il-futur tag[hom. Huma jkollhom biss /ans li jaslu g[al dan jekk ikollhom mag[hom l-aqwa nies g[ax mir-ri/erki li saru jirri]ulta li f’kull tip ta’ industrija, id-differenza bejn is-su//ess u l-falliment hi n-nies. Il-kri]i finanzjarja internazzjonali jista’ jkun li biddlet xi ftit il-per/ezzjoni tax-xog[ol imma b’sorpri]a ta’ [afna, din ma nbidlitx [afna. Nies kwalifikati g[adhom ja[sbu li jistg[u jag[mlu talbiet lil min jimpjegahom. Dawn it-talbiet qed ikunu dejjem aktar dwar ilflessibbiltà g[ax il-[addiema jridu l-flessibbiltà biex ja[dmu meta jridu u kif iridu. Aktar milli jil[qu kompromess, huma aktar iridu kollox.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
8 Fit-triq tal-[ajja Filwaqt li fis-snin twal tal-gwerra /ivili fis-Somalja kienu eluf kbar [afna s-Somali li [arbu mill-pajji] u xterdu ma’ diversi n[awi tad-dinja, kien hemm mara partikolari li mhux biss baqg[et fis-Somalja, i]da flimkien ma’ ]ew; uliedha bniet, wettqet missjoni umanitarja ta’ fejda kbira. F’dawn l-a[[ar 20 sena, Hawa Abdi u wliedha ddedikaw [ajjithom biex
ikennu u jikkuraw lil eluf kbar ta’ Somali o[rajn maqlug[in minn g[eruqhom, fil-proprjetà li l-familja tag[hom g[andha qrib Mogadishu, il-belt kapitali tas-Somalja, fejn ]viluppaw ukoll sptar. Il-;rajja tag[hom saret mag[rufa ’l barra mis-Somalja bis-sa[[a ta’ ktieb li Hawa ppubblikat dan l-a[[ar, bl-isem Keeping Hope Alive.
Fl-okka]joni ta’ Jum ir-Refu;jati, li ji;i /elebrat fl-20 ta’ :unju – li fost [wejje; o[rajn ifakkarna li l-ma;;oranza l-kbira tar-refu;jati li waslu u g[adhom jaslu f’pajji]na fuq id-dg[ajjes mill-kontinent Afrikan huma Somali – na[seb li nsibu [afna x’nitg[allmu mill-istorja qalbiena u perseveranti ta’ din il-mara u wliedha Deqo u Amina, li huma tobba wkoll.
Ra;; ta’ tama fi gwerra /ivili Hawa Abdi Diblaawe fet[et g[ajnejha g[all-ewwel darba f’din id-dinja fl-1947, f’Mogadishu. Missierha kien ja[dem fil-port tal-belt. Ommha mietet meta hi kellha 12-il sena. Peress li kienet il-kbira fost [utha, ir-responsabbiltà li tkompli fejn [alliet ommha fil[sieb femminili tal-familja, spe/jalment tal-erba’ [utha bniet, waqg[et fuqha. Kienet sfida li hi ma be]g[etx minnha. Fi]-]mien tal-mewt ta’ omm Hawa, fis-Somalja kien hemm nuqqas kbir ta’ tobba u medi/ina. In-nies li kienu joqorbu lejn il-mewt ma kinux isibu g[ajnuna medika. Hawa rat lil ommha tmut f’dawn i/-/irkustanzi. Dan [alla impressjoni kbira fuqha. Hi tg[id li damet xhur s[a[ tibki min[abba f’hekk. “Bdejt in[oss li g[andi na[dem biex ng[in [alli tfal o[rajn ma jsofrux l-u;ig[ li [assejt jien bil-mewt ta’ ommi,” qalet Hawa dwar dak li g[addiet minnu. Kien dan li [ajjarha u [e;;i;ha biex issir tabiba. Bdiet bi klinika /kejkna Missierha g[araf ix-xewqa, id-determinazzjoni u lpotenzjal li kien hemm f’bintu. T[abat biex hi tkun tista’ ssir tabiba, kif xtaqet. Bis-sa[[a ta’ scholarship Sovjetiku, Hawa marret tistudja l-medi/ina fi Kiev. L-istudju wassalha biex saret l-ewwel ;inekologa mara fis-Somalja. Hawa ma waqfitx hemm. Bdiet tistudja wkoll illi;i fl-Università Nazzjonali tas-Somalja. Iggradwat f’dan il-qasam ukoll. Fil-frattemp, hi saret Assistent Professur tal-Medi/ina fl-istess Università. Il-pass li jmiss f’[ajjitha kellu jkun il-ftu[ ta’ klinika fil-proprjetà fejn il-familja tag[ha ilha tg[ix g[al bosta ;enerazzjonijiet. L-art tinsab madwar 21 kilometru bog[od mill-belt kapitali. Hi art tajba fi n[awi mag[rufin b[ala ‘Il-Kuridur ta’ Afgooye’. Il-bieb tal-klinika ori;inali ta’ Hawa, li ]]ew;et fl1973, infeta[ g[all-ewwel darba fl-1983. Dak i]]mien, il-klinika kienet tikkonsisti biss f’kamra wa[da. L-iskop prin/ipali kien li tg[in lill-ommijiet fit-twelid u tit[abat biex jonqsu l-imwiet tat-trabi. Kienet tmur hi stess fil-villa;;i biex tispjega linnisa tqal kemm ikun a[jar g[alihom u g[at-trabi tag[hom jekk inaqqsu r-riskji tat-twelid billi jfittxu lg[ajnuna li kienet qed tipprovdilhom fil-klinika. Hawa kienet tag[ti l-kura bla [las. Il-finanzi kienet i;;ibhom mid-d[ul li l-familja kien ikollha millprodotti mkabbrin fl-artijiet agrikoli tag[ha. F’qasir ]mien, kisbet permess biex il-klinika tkabbarha b’mod li jkollha 21 sodda. Ife;; il-;lied Il-klinika ta’ Hawa bdiet tie[u l-forma ta’ sptar. :ara, i]da, li fit-tieni nofs tas-snin tmenin beda jberraq fis-Somalja. Il-firdiet antiki bejn il-gruppi etni/i differenti bdew inisslu ;amar ta’ inkwiet. Il-
Hawa kienet toqg[od attenta [afna biex ma tag[milx distinzjoni bejn in-nies li tilqa’ u tg[in. Dan g[en biex il-gwerra ma waslitx sal-kamp u l-isptar tag[ha. Madankollu, f’Mejju 2010, ;ellieda armati [abtu g[all-kamp
minn Charles Buttigieg kb@erremme.com.mt
G[enet lil 90,000 ru[ Hawa kienet tilqa’ lil kul[add. L-art ta’ madwar il-klinika nbidlet f’kamp tar-refu;jati. Kienet tipprovdilhom kenn,
Hawa Abidi Diblaawe
qag[da fil-pajji] saret instabbli. L-in/ertezza bdiet tikber. Fe;;ew /irkustanzi fejn xi nies bdew imorru g[and Hawa mhux biss g[all-kura, imma wkoll biex ifittxu l-kenn. Imbag[ad, fl-1991, faqqg[et ilgwerra /ivili. Hawnhekk, ix-xenarju nbidel qatig[. Il-gvern i;;arraf. Min[abba l-;lied etniku tfarrku wkoll bosta familji – inklu]a l-familja ta’ Hawa. }ew;ha, li kien minn grupp etniku differenti minn tag[ha, telaq g[al rasu. Fil-frattemp, beda jixtered [afna demm. Fe;; ukoll il-;u[. In-nies bdew ja[arbu. Hawa bag[tet li]-]ew; uliedha l-Kenja. Hi baqg[et tmexxi l-klinika. Dak i]-]mien, Hawa kienet tg[allem flUniversità. Biex tkun tista’ tkompli din il-[idma tag[ha, hi rran;at biex l-istudenti jmorru jkomplu l-istudju tag[hom g[andha. Fil-frattemp, biex tbieg[ed kemm tista’ l-impjegati tag[ha millperiklu u fl-istess [in i]]omm il-klinika tag[ha [ajja, hi rran;at biex huma jkunu jistg[u jibqg[u jg[ixu fl-art tag[ha fejn kellha l-klinika. Ma g[addhiex ]mien wisq. Qraba u [bieb ta’ Hawa bdew ifittxu l-kenn fil-proprjetà tag[ha huma wkoll. Imbag[ad bdew ;ejjin ukoll o[rajn. In-numru tag[hom g[all-ewwel tela’ g[al 400, i]da ma damx ma qabe] l-1,500. G[all-ikel kienu jfittxu l-i]jed il-prodotti mill-art agrikola talmadwar u l-annimali li kellhom. G[all-ilma kienu jiddependu [afna minn kemm kien jirnexxilu jasal fil-[in it-trakk li fuqu kien ikun hemm it-tankijiet bl-ilma. Hawa tammetti li kien diffi/li [afna li hi tkompli tmexxi l-isptar u l-kamp. Hi tg[id li kien bis-sa[[a ta’ g[ajnuna li sabet minn organizzazzjonijiet internazzjonali li setg[et u rnexxielha tibqa’ miexja.
ikunu ;ejjin minn fejn ikunu ;ejjin. Il-ma;;oranza l-kbira kienu nisa u tfal. Kienu fuq id90,000 dawk li sabu l-kenn g[and Hawa. Fosthom kien hemm ;ellieda ta’ nisel etniku differenti li spi//aw ifittxu lg[ajnuna ta’ Hawa u l-isptar tag[ha min[abba l-;rie[i li sofrew fit-taqbid. Hawa kienet tmexxi blg[ajnuna ta’ sitt kumitati li waqqfet hi stess. G[amlet ukoll ]ew; regoli: li fil-kamp tag[ha ma jkunx hemm firdiet etni/i, u li ebda ra;el ma jsawwat lil martu. Kienet toqg[od attenta [afna biex ma tag[milx distinzjoni bejn in-nies li tilqa’ mag[hom u li tg[inhom. Dan g[en biex il-gwerra ma waslitx salkamp u l-isptar tag[ha. Madankollu, f’Mejju 2010, ;ellieda armati [abtu g[all-kamp. Hawa tirrakkonta li l-kamp ;ie /irkundat minn 700 ;ellied minn grupp li kien qed ja[kem fl-in[awi. Bdew jisparaw. Qam paniku s[i[. Mietu xi tfal. Saret [afna [sara. Waslu sa [dejn Hawa. Qabduha. Qalulha li hi ma kellha ebda dritt tmexxi dak il-post, peress li hi mara. Riduha tg[addi t-tmexxija f’idejn ra;el tag[hom. Kien atte;;jament li jirrifletti l-mentalità tradizzjonali Somala dwar il-mara. Madankollu, Hawa rre]istiet. Qam kjass s[i[ dwar il-[tif tag[ha u l-;ellieda [elsuha. Wara g[amlulha wkoll apolo;ija. Illum, il-kamp u l-isptar ta’ Hawa ]viluppaw f’villa;;. Bl-g[aqal u l-impenn, dik li qabel kienet klinika /kejkna kibret fi sptar ta’ 300 sodda li jipprovdi wkoll it-tilqim u kura materna u pedjatrika lil kull min ikollu b]onnhom u j[abbat fuq il-bieb ta’ Hawa. Fil-villa;; hemm ukoll skola primarja. Ilpopolazzjoni tinkludi mal-200 tifel u tifla li lil Hawa jsej[ulha ‘mamà’. Il-pi] li Hawa ;arret f’[ajjitha [alla l-marka tieg[u fuqha. Sa[[itha marret lura u kellha tirtira. B[alissa tinsab fil-Kenja. L-isptar tag[ha qed jitmexxa mi]]ew; uliedha, li komplew l-istudji medi/i tag[hom f’Moska. It-tama ta’ wliedha hi li ]-]mien ;did li jidher li qed jissawwar fis-Somalja wara l-[atra ta’ gvern – tant li hemm /erti linji tal-ajru b[at-Turkish Airlines u l-Ethiopian Airlines li qed joperaw lejn Mogadishu – ikompli jissa[[a[ u jkollhom i/-/ans li jkomplu jibnu fuq dak li bdiet u sa[[et ommhom.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Opinjoni 9 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, Il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt
L-EDITORJAL
Bilan/ bejn valuri importanti It-tensjoni li dejjem hemm bejn il-valuri importanti tas-sigurtà u l-libertà, u l-effetti tatteknolo;ija u tal-globalizzazzjoni ma setg[ux ;ew aktar fil-qalba tad-dibattitu dinji filkwistjoni dwar il-programm PRISM li bih la;enzija Amerikana tas-sigurtà qed ti;bor informazzjoni dwar il-komunikazzjonijiet li jag[mlu nies madwar id-dinja u li dettalji dwarhom kixifhom tekniku tas-CIA li llum hu l-aktar ra;el imfittex fl-Istati Uniti. Min jitkixxef inkixef Il-kxif tat-tkixxif sar minn [addiem fitteknolo;ija impjegat ta’ kumpanija li kienet qed tag[mel xog[ol g[all-a;enzija Amerikana. Hu l-Amerikan Edward Snowden li ta intervisti lil gazzetti fosthom il-Guardian flIngilterra. Dan g[amlu wara li rnexxielu ja[rab
minn pajji]u u mar Hong Kong, minn fejn ]vela d-dettalji kollha. Wara li kixef kollox, re;a’ [arab g[ax jaf li hemm min qed ji;ri warajh. L-g[an tieg[u hu li jmur l-I]landa g[ax hemm jista’ jkun li jing[ata protezzjoni. Il-meravilja tat-teknolo;ija moderna qed tag[milha fa/li [afna li nikkomunikaw bejnietna u ma’ nies imbeg[din [afna – imma daqstant ie[or qed tag[milha fa/li g[al min g[andu s-sa[[a u l-mezzi li jitkixxef u jsir jaf
ma’ min konna qed nikkomunikaw. Jikkontrolla dak kollu li jsir. It-tra//a tal-komunikazzjonijiet moderni G[ax bit-teknolo;ija ta’ ]mienna, il-
komunikazzjonijiet i[allu tra//a li xi [add wara jista’ jfittex u jsir jaf li l-komunikazzjoni saret u, f’[afna ka]i, x’kien fiha. Dan illum na//ettawh fl-istati /ivili, sakemm ikun awtorizzat minn xi qorti tal-pajji]. Il-programm PRISM seta’ sar bi skop tajjeb li j[ares lill-Amerika mit-terrori]mu. Imma dak li kixef Edward Snowden hu tkixxif kbir li bih l-a;enzija tas-sigurtà talGvern Amerikan issir taf nies mhux Amerikani lil min /emplu, meta, x[in u minn fejn, u ma’ min ikkomunikaw b’email jew b’mezzi tal-internet o[rajn f’servizzi ta’ kumpaniji b[al Facebook, Google, Microsoft u Yahoo. Azzjoni li [olqot allarm, u wkoll numru ta’ mistoqsijiet dwar ir-rabtiet ta’ dawn l-a;enziji mal-Gvern Amerikan u l-A;enziji tas-Servizz Sigriet. T[assib madwar id-dinja L-amministrazzjoni Amerikana qed tara jekk
Edward Snowden kisirx xi li;ijiet Amerikani,
imma hu jistqarr li ma setax jibqa’ sieket quddiem dan it-tkixxif li sejja[lu orribbli u li jikser id-dritt g[all-privatezza ta’ /ittadini madwar id-dinja kollha, kif osservaw [afna politi/i Ewropej li dil-;img[a wrew it-t[assib qawwi tag[hom. Din il-;rajja ;;ib quddiemna l-bilan/ li jrid jintla[aq bejn is-sigurtà minn atti ta’ terrori]mu li rajna jse[[u fid-dinja f’dawn la[[ar snin, u, min-na[a l-o[ra, il-libertà li ng[o]]u u li fiha l-element kru/jali talprivatezza ta’ dak li ng[idu lil xulxin. Sfortunatament id-dinja llum tinsab mhedda kontinwament minn attakki terroristi/i, li qed iwasslu biex jittie[du de/i]jonijiet li jimminaw id-drittijiet tal-bniedem u dan biex tit[ares issigurtà tal-individwu. Teknolo;ija globalizzata i]da sovranità lokali I;;ibna wkoll quddiem [tie;a li f’dinja li hi
ra[al wie[ed u li fiha pajji] jew kumpanija barranija tista’ teffettwalna [ajjitna, g[adu diffi/li li jsiru regolamenti biex i[arsuna minn dak li jag[mel [addie[or f’pajji]i o[ra – g[ax is-sovranità g[adha bba]ata fuq stati u nazzjonijiet imma l-mezzi tat-teknolo;ija huma, fir-realtà, globali.
L-ewwel 100 jum nebbiexa jtella’ sebg[u lkbir lejn dawk li jxejrulu, qisu d-dinja hi l-Facebook tieg[u u hu qed jag[mlilhom ‘like’. Kelli okka]joni mmur saluffi//ji tal-Osservatore Romano nordna xi ritratti g[al xi [bieb: kull ritratt ta’ dawn it-tliet xhur juri lillPapa Fran;isku ferrie[i, jisma’ n-nies b’attenzjoni jew jg[annaq lil xi [add, storja ta’ kompassjoni u m[abba ;enwina. I]da ma kinux biss mitt jum ta’ tbissim u tg[anniq. Bergoglio g[allimna [afna Umiltà kbira wkoll. Mhux se nag[mel xi Tbissima ;enwina Rajna din l-umiltà fllista xjentifika ta’ kulma Kienu mitt jum immarkati qal, i]da nag[]el li nsemmi im;iba tieg[u meta mar mit-tbissima tieg[u. Mhux Castelgandolfo j]ur lilltnejn biss. g[ax ta’ qablu ma kinux prede/essur tieg[u: stiednu L-ewwel wa[da: isjitbissmu, ovvjament. Imma sbu[ija. Jekk ta’ qablu kien jitlob mieg[u fuq l-istess l-Papa Fran;isku, ta’ ;inokkjatur “g[ax a[na i[obb ju]a l-kelma gioia, bniedem Latin li hu, donnu a[wa.” Rajnieha meta Fran;isku j[obb ju]a l-fra]i jitbissem b’;ismu kollu! tkellem b’sin/erità kbira “è bello”, donnu biex G[ajnejh jixeg[lu, jifta[ dwar id-dnubiet tal-membri ifakkarna fis-sbu[ija taltal-Knisja u ming[ajr [afna idejh, jew inkella b’[arsa fidi, is-sbu[ija tal-[biberija Il-Papa Fran;isku fakkarna li hemm dnubiet o[ra daqstant serji> il-karrieri]mu u l-kilba g[all-kumdità u l-poter filKnisja< il-korruzzjoni fil-politika u fl-ekonomija< il-[ela fl-ikel u r-ri]orsi naturali li hu sej[ilhom “serq minn [alq il-foqra”< u xi [a;a li forsi ma na[sbux bi]]ejjed dwarha> il-kalunnja u l-malafama li wkoll huma dnubiet li jkissru l-[ajjiet u joffendu lil Alla
Ovvjament qed nirreferi g[all-Papa Fran;isku li lbiera[ g[alaq tliet xhur b[ala Isqof ta’ Ruma u Rag[aj tal-Knisja Universali. Kienu ;img[at intensivi li fihom rajna /ar li dak li g[amel Bergoglio fuq ilgallarija tal-Ba]ilika ta’ San Pietru fl-14 ta’ Marzu ma kinitx xi bi//a teatrin ma[suba biex ti;bed issimpatija tad-dinja. Pjuttost hi karatteristika naturali tieg[u li qed t[alli timbru fuq il-;esti u l-kliem tieg[u.
tidwir mal-lew]a stqarr li hu wkoll midneb. Jien rajtha b’g[ajnejja fla[[ar jum ta’ Mejju, meta ng[aqadt ma’ eluf ta’ pellegrini g[al /elebrazzjoni ;dida li [olom Fran;isku: ru]arju meditat biex ifakkar tmiem ix-xahar tal-Madonna. {lief g[al riflessjoni qasira qabel il-barka tala[[ar, il-pre]enza tieg[u kienet wa[da siekta u sempli/i. Sieg[a u kwart li tulhom kien jinsab mag[na, wie[ed b[alna, iktar kappillan milli Papa!
ma’ Alla, anzi, is-sbu[ija ta’ Alla nnifsu. It-tieni [a;a li g[allimna l-Papa (jew fakkarna, biex inkun pre/i]) hi li hemm dnubiet o[ra apparti s-sess! Mhux g[ax l-abort, il-pornografija, ladulterju u tant o[rajn m’g[adhomx dnubiet gravi, ovvjament. I]da Fran;isku fakkarna li hemm dnubiet o[ra daqstant serji: ilkarrieri]mu u l-kilba g[allkumdità u l-poter fil-Knisja; il-korruzzjoni fil-politika u fl-ekonomija; il-[ela fl-ikel u r-ri]orsi naturali li hu sej[ilhom “serq minn [alq il-foqra”; u xi [a;a li forsi ma na[sbux bi]]ejjed dwarha: il-kalunnja u lmalafama li wkoll huma dnubiet li jkissru l-[ajjiet u joffendu lil Alla. Kliem Fran;isku mhuwiex ta’ kundanna i]da sej[a ta’ missier g[allkonver]joni, sa[ansitra lillmafju]i! Mill-Papa Benedittu XVI g[all-Papa Fran;isku
I]da a[na u nsemmu dawn il-mitt jum, ma nistg[ux ma nsemmux ukoll lil dak li g[amilhom possibbli: il-Papa Emeritu Benedittu XVI. Jekk
minn Dun Brendan M. Gatt brendissimo@gmail.com
nifir[u (;ustament) blumiltà ta’ Fran;isku, tajjeb in]ommu f’mo[[na li kienet umiltà o[ra daqstant kbira li wasslet lil Benedittu sabiex jirri]enja minn Papa g[all-;id talKnisja, wara tmien snin mimlija g[erf u tag[lim mill-iktar profond. Mhux hekk biss: juri lkobor tieg[u wkoll il-fatt li Ratzinger, qisu [aruf tas-sagrifi//ju (toqg[odlu [afna l-kelma scapegoat), [a fuqu tant skandli u diffikultajiet li ferew lillKnisja fl-a[[ar snin, imbag[ad warrab mixxena biex jag[ti lissu//essur tieg[u ‘bidu ;did’ ta’ veru. Tassew g[andna bosta ra;unijiet g[aliex nittamaw. Awguri, Santità!
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
10 Ittri
Xi ;miel ta’ Partit Nazzjonalista Sur Editur, Qed niktiblek dawn lerba’ kelmiet biex nesprimi kemm jien kburi li nag[mel parti mill-Partit Nazzjonalista. Dan l-a[[ar rajt partit li fakkarni fi snin meta a[na l-partitarji konna n[arsu lejn il-partit u kien jimlina b’ener;ija biex inkomplu na[dmu u ma naqtg[ux qalbna minkejja t-tfixkil talLejber. Xi ;miel tara lil Simon Busuttil, il-Kap tag[na flimkien mal-Vi/i Kapijiet Beppe Fenech Adami u Mario de Marco flimkien mas-Segretarju :enerali, ilkoll iduru man-nies u b’mod ;enwin jitkellmu mag[hom u jisimg[uhom. It-triq g[al reb[a mhix wa[dha fa/li imma konvint li b’dan it-tim, se nkunu qed nag[mluha. U qed ng[id hekk mhux g[as-sodisfazzjon tarreb[a imma g[ax pajji]na g[andu b]onn fit-tmexxija lill-Partit Nazzjonalista. Joe Spiteri
B’Kara
Gvern Laburista... Gvern tal-U-turns
Wara 25 sena floppo]izzjoni kontinwament jikkritika kull [a;a ta ;id li g[amel il-Gvern Nazzjonalista u wara li tant fta[ar bir-roadmap e//ellenti li g[andu g[al kull problema li hawn fil-pajji], il-poplu Malti dde/ieda li jag[ti /ans lil Partit laburista biex jiggverna l-pajji]. Imma mill-ewwel dan l-istess poplu qed jinduna li dak ilkliem kollu u weg[diet fierg[a kienu kollha b]ar flg[ajnejn g[ax appena g[adhom g[addew mitt ;urnata kemm ilu li [a lgvern f’idejh, il-partit laburista qed juri li mhux kapa/i jmexxi kif kien wieg[ed. F’dawn il-mitt jum il-gvern ;did [a diversi de/i]jonijiet li dejqu [afna lillma;;oranza tal-poplu li mill-ewwel beda juri ddissens tieg[u. Grazzi prin/ipalment g[allOppo]izzjoni Nazzjonalista, il-poplu qed jinduna kemm kien ]baljat meta afda ttmexxija tal-pajji] f’idejn
nies bla esperjenza u kapa/ità. Fi spazju ta’ mitt jum, il-gvern di;à g[amel mill-inqas erba’ ]balji [oxnin li kienu jindikaw iddilettanti]mu tat-tmexxija laburista. Dawn kienu il-ka] arroganti ta’ Franco Mercieca li, kontra kull etika, t[alla jag[mel ix-xog[ol privat tieg[u waqt li hu Segretarju Parlamentari. Il-Partit Nazzjonalista kemm-il darba ;ibed l-attenzjoni tal-gvern li ma jistax i[alli dan liskandlu g[addej qisu ma ;ara xejn. Il-fatt li Mercieca kien qed jag[mel operazzjonijiet bi [las ta’ €3,600 kien juri li l-Gvern Laburista kien qed jisfida letika stabbilita li ilha s-snin ti;i osservata. Il-Prim Ministru Muscat kien jinjora dan il-fatt sakemm fl-a[[ar l-g[ajta tal-poplu reb[et fuq l-arroganza tal-Partit Laburista u issa Mercieca twaqqaf milli jkompli jag[mel li jrid. Hemm il-ka] tat-transfers viljakki u vendikattivi f’San
Vincen] De Paul. Appena [a l-gvern f’idejh dan il-post sar mekka tal-Partit Laburista fejn saru g[exieren ta’ transfers biex ji;u akkomodati nies bilbadge tal-Partit Laburista.
G[addew mitt jum ta’ Gvern Laburista u di;à saru tal-anqas 24 ]ball Anki hawnhekk qamet g[ajta ta’ protesta kbira li finalment il-partit fil-gvern kellu jag[mel U-turn o[ra u bis-sa[[a tal-U{M, [afna trasferimenti ;ew revokati. It-tielet U-Turn klassiku kien il-ka] tal-pazjenti G[awdxin li g[andhom b]onn il-kimoterapija u kienu qed jittamaw li se jibdew jie[du l-kura fl-Isptar ta’ G[awdex. Biex jixxa[[a[ ma’ dawn l-imsejkna pazjenti, il-gvern idde/ieda li
j[allihom jie[du battikata ]ejda ji;u Malta minflok ikompli bil-pro;ett f’G[awdex. Sforz il-protesti mill-kelliema talOppo]izzjoni, il-gvern fla[[ar irrealizza xi ]ball kien qed jag[mel u g[alkemm g[adu ma rran;ax issitwazzjoni, qed jipprova jillapazza billi jwieg[ed li lG[awdxin se jkollhom isservizz sal-a[[ar tas-sena. U-Turn o[ra kienet dwar ilfjamma eterna vi/in ilmonument tal-gwerra filFurjana. Biex jer;a’ jiffranka daqs [amest elef ewro, kien tefa’ din il-fjamma bil-lejl. Anki hawnhekk il-poplu pprotesta kemm fela[ u issa lgvern re;a’ bdielu u raqqa’ dan l-i]ball billi se jixg[el ilfjamma matul il-jum u jitfieha matul il-lejl. Veru gvern x[ie[ g[all-a[[ar. Dan kollu juri li l-gvern ;did hu mag[mul mid-dilettanti li jaqbdu u jfattru de/i]jonijiet, li wara protesti min-na[a talpoplu, jipprova jirrimedja b’de/i]jonijiet nofs kedda. George Calleja
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Opinjoni 11
Antonio Tajani> ‘Ir-riindustrijalizzazzjoni tal-Ewropa se tibda mil-livell lokali’ L-industrija trid tkun filqalba tat-tfassil politiku jekk irridu li l-Ewropa tibqa’ “lbandiera” ekonomika globali. Dan kien messa;; /entrali li [are; minn Komunikazzjoni tal-Kummissjoni fit-28 ta’ Ottubru 2010 bl-inizjattiva talVi/i President Antonio Tajani: “Politika industrijali li hi wa[da integrata mal-era talglobalizzazzjoni – inpo;;u lkompetittività u s-sostenibbiltà fix-xena prin/ipali.” Fil-mument, l-istrate;ija talEwropa 2020 stabbiliet blue print b’mira ewlenija li ssa[[a[ l-impjiegi billi ]]omm u ssostni ba]i industrijali flEwropa li hi wa[da b’sa[[itha, diversifikata u fuq kollox kompetittiva. B’ri]ultat ta’ dan toffri impjiegi u [las tajjeb tax-xog[ol waqt li jutilizzaw ir-ri]orsi b’mod iktar effi/jenti. In-newsletter Regions and Cities of Europe ltaqg[et ma’ Antonio Tajani, Vi/i President tal-Kummissjoni Ewropea, responsabbli g[all-Industrija u l-Intraprenditorija biex jiddiskutu l-isfidi attwali li lEwropa trid tiffa//ja biex tibqa’ globalment kompetittiva. Il-produzzjoni industrijali Matul l-a[[ar [ames snin, mill-bidu tal-kri]i ekonomika, il-produzzjoni industrijali flEwropa naqset b’/ifri juru li l:ermanja naqqset ir-rata ta’ produzzjoni minn 5.5 fil-mija, fi Franza minn 13.4 fil-mija u fl-Italja bi kwa]i 25 fil-mija. Jekk nag[tu titwila lejn lUnjoni Ewropea, il-
produzzjoni industrijali baqg[et madwar 12 fil-mija ta[t il-livell qabel il-kri]i filbidu tal-2008. Aktar minn tliet miljun impjieg fil-manifattura ntilfu. Is-sitwazzjoni tvarja minn stat membru u setturi kon/ernati, xi w[ud jiffa//jaw diffikultajiet akbar minn o[rajn. I]da hemm ukoll esperjenzi po]ittivi spe/jalment f’zoni li bbenefikaw minn domanda
Ewropa, parzjalment f’isem ilKummissjoni. L-EIF kisbet esperjenza siewja f’dan il-qasam bilportafoll ta’ aktar minn 210 ta’ riskju kapitali u investiment b’valur ta’ tliet biljun ewro. Madankollu, hu dejjem aktar /ar li g[ad hemm [tie;a li ji;u indirizzati n-nuqqasijiet filprovvista ta’ kapital ta’ riskju fl-Ewropa, li hu kru/jali g[assewqan, it-tkabbir kompetittiv u l-impjiegi. Investituri privati Skont Tajani, l-aktar mod effettiv hu l-kwistjoni ta’ kif
Il-Vi/i President Antonio Tajani
fuq is-suq estern. I]da b’dawn id-differenzi kollha jo[ro; /ar li hemm sfidi komuni Ewropej biex tissa[[a[ l-industrija u jiffa/ilitaw irkupru ekonomiku; fuq kollox jirrikjedi strate;ija komuni Ewropea. L-istrate;ija l-;dida talpolitika industrijali adottata mill-Kummissjoni f’Ottubru tal-2012 hi bba]ata fuq erba’ pilastri ewlenin li kollha jimmiraw lejn l-istess g[an li ting[ata spinta lillinvestimenti u l-impjiegi flindustrija Ewropea. L-erba’ prijoritajiet huma: liffa/ilitar tal-investiment fitteknolo;iji ;odda u innovazzjoni, li jitjiebu lkundizzjonijiet tas-suq kemm fis-swieq interni kif ukoll internazzjonali, titjib fl-a//ess g[all-finanzi u biex ji;i sostnut l-investiment fil-[iliet u l-kapital uman. It-teknolo;ija avvanzata B’mod partikulari fuq linnovazzjoni, il-Kummissjoni
dde/idiet li tiffoka fuq sitt prijoritajiet ta’ azzjoni, ji;ifieri ftu[ tas-swieqi u teknolo;iji li j[addnu potenzjal qawwi:
teknolo;ija avvanzata talmanifattura g[all-produzzjoni nadifa; teknolo;iji essenzjali; prodotti bijolo;i/i; prodotti industrijali sostenibbli; kostruzzjoni u materja prima; vetturi u bastimenti nodfa; u smart grids. G[al kull wa[da mis-sitt prijoritajiet, task forces ;ew stabbiliti biex jidentifikaw u jindirizzaw l-isfidi ewlenin li jfixklu l-i]vilupp tat-task forces u dawn tal-a[[ar i[arsu lejn aspetti regolatorji inklu]i l-istandards, l-infrastruttura, irri/erka u l-i]vilupp u l-[iliet. Appo;; finanzjarju g[al pro;etti spe/ifi/i jista’ jkun provdut permezz talprogrammi ;odda tal-Fondi Strutturali, il-Programm Horizon 2020 g[ar-Ri/erka u l-I]vilupp u l-Bank Ewropew tal-Investiment. F’dawn i]-]minijiet hemm diversi negozji Ewropej li je[tie;u finanzjament g[allftu[ tag[hom. Tajani jenfasizza li g[andna istituzzjoni Ewropea wa[danija, il-Fond Ewropew g[all-Investiment (EIF), li xog[lu ja[dem b[ala investitur fundamentali f’fondi ta’ kapital ta’ riskju madwar l-
tattira aktar investituri privati g[as-suq kapitali ta’ riskju. IlKummissjoni ressqet soluzzjoni fi [dan il-proposta ta’ kompetittività tal-intrapri]i u lSMEs (COSME) u l-Programmi Horizon 2020, jimmiraw li jo[olqu wie[ed jew possibilment aktar, kapital talfond riskju] pan-Ewropew flimkien ma’ investituri privati. Mhux biss fond jista’ jikseb il-kritika me[tie;a, i]da jaqdi rwol importanti fl-iffa/ilitar tal-investimenti transkonfinali, fejn jiffa//jaw diffikultajiet min[abba fallimenti tas-suq fis-suq Ewropew tal-kapital ta’ riskju. Il-pro/ess ta’ strutturar kapitali tar-riskju Ewropew fliffinanzjar tal-fondi jiddependi fuq l-approvazzjoni finali talba;it g[all-2014-20. I]da Tajani jaspira li fond ;did ta’ kapital b’riskju jkun realtà. Bl-istess mod, kumpaniji b[all-IT u n-negozji orjentati fuq it-teknolo;ija spiss huma f’riskju li jitilfu proprjetà intellettwali u l-brevetti tag[hom fejn ta’ spiss ikollhom b]onn g[ajnuna b’rifinanzjament b’mod partikulari matul il-perjodu attwali ta’ investimenti baxxi. F’dan ir-rigward, ilKummissjoni Ewropea kontinwament qed ta[dem biex issostni u ttejjeb lambjent ;enerali li jippermetti lin-negozji jgawdu l-benefi//ji mist[oqqa tal-investiment tag[hom fl-innovazzjoni fissuq.
minn Maria Portelli marpor2489@gmail.com
E]empju /ar jinkludi ttwaqqif tal-kundizzjonijiet xierqa biex jinfurzaw drittijiet tal-proprjetà intellettwali. Diversi inizjattivi millKummissjoni g[adhom g[addejjin f’dan il-qasam. Min-na[a l-o[ra, in-negozji g[andhom kontinwament b]onn li jinvestu flinnovazzjoni biex ila[[qu lkompetittività tag[hom. Sabiex jappo;;jaw linnovazzjoni, l-UE tipprovdi fondi, b’mod partikolari permezz tas-seba’ oqfsa g[arri/erka u l-i]vilupp teknolo;iku (FP7). Barra minn hekk, l-istati membri jistg[u wkoll jipprovdu appo;; g[annegozji, sakemm dan ikun konformi mar-regoli talkompetizzjoni applikabbli. Spe/jalizzazzjoni intelli;enti
Antonio Tajani jirrakkomanda l-i]vilupp ta’ strate;ija mmirata tajjeb u jie[u kont tas-sitwazzjoni spe/ifika tad-diversi re;juni. Dan hu lhekk imsejja[ “spe/jalizzazzjoni intelli;enti” li hu element ewlieni fil-Fondi Strutturali ;odda g[all-2014-20. Fl-istess [in, strate;ija ta’ su//ess kapa/i tassessja lpotenzjal tas-swieq ewlenin (dawk emer;enti) u teknolo;iji u b’mod partikulari [arsa lejn l-potenzjal qawwi g[arriindustrijalizzazzjoni, tqis fejn kompetizzjoni globali hi inqas u inqas dwar l-ispejje] taxxog[ol u dejjem aktar dwar kwalità, [iliet u l-ambjent in;enerali. G[alhekk jikkonkludi billi jis[aq li r-riindustrijalizzazzjoni tal-Ewropa se tibda mil-livell lokali.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
12 A[barijiet ta’ Barra minn Tonio Galea u Richie Cassar – foreign@media.link.com.mt
IT-TURKIJA
Tikber il-possibbiltà ta’ kompromess Il-Prim Ministru Tork Tayyip Erdogan ilbiera[ appella lil mijiet ta’ dimostranti li qed jokkupaw il-:nien Gezi f’Istanbul biex jitilqu. Hu ]ied li l-Gvern kien sema’ l-messa;; tag[hom wara ta[ditiet li saru f’dawn l-a[[ar ;ranet biex itemmu ;imag[tejn ta’ protesti vjolenti li nfirxu madwar itTurkija. Aktar qabel hu qal li kien se jwaqqaf pjani biex dan il;nien, wie[ed mill-ftit f’Istanbul, jinbidel f’/entru kummer/jali sakemm ikun hemm de/i]joni tal-qorti. Minkejja li b’dan il-pass Erdogan forsi jikkalma lil dawk li qed jipprotestaw fi :nien Gezi, mhux ];ur x’se ji;ri minn dawk li [ar;u jipprotestaw fi bliet o[ra g[aliex imdejqa bil-mod kif qed imexxi Erdogan. S’issa Erdogan kien qed ju]a kliem iebes [afna kontra d-dimostranti u kien qed jinsisti li akkost ta’ kollox il-bini f’Istanbul kien se jsir kif ippjanat. Matul il-lejl bejn il-{amis u l-:img[a, Erdogan iltaqa’ ma’ delegazzjoni taddimostranti minn :nien Gezi. L-Erbg[a, il-Gvern Tork offra li jorganizza referendum jekk fil-kaw]a li nfet[et il-pjani g[all-bini ji;u approvati favur ilGvern. Matul il-;urnata talbiera[, is-sitwazzjoni fi Pjazza Taksim f’Istanbul kienet kalma b’[afna nies qed joqog[du f’kampijiet. Diversi pajji]i esprimew it-t[assib tag[hom g[al dak li ;ara f’dawn l-a[[ar ;img[at fit-Turkija u lGvern Tork kien irrabjat [afna g[all-kritika internazzjonali saritlu.
Ribelli Sirjani jistrie[u f’pawsa mill-;lied kontra t-truppi tar-re;im f’Deir al-Zor (ritratt Reuters)
IS-SIRJA
L-Istati Uniti se tibda tarma lir-ribelli Wara li kien konfermat minn diversi sorsi li r-re;im tal-President Bashar al-Assad qed ju]a l-armi kimi/i, il-White House [abbret li l-Istati Uniti se tibda tag[ti l-armi lir-ribelli. Il-Gvern Amerikan qed jikkunsidra wkoll li jkun hemm no-fly zone fis-Sirja u dan jifta[ il-bieb g[all-ewwel intervent militari dirett Amerikan f’dan il-kunflitt li ilu jkaxkar g[al dawn l-a[[ar sentejn. Sorsi diplomati/i qalu li jekk ikun hemm no-fly zone, din tkun fin-Nofsinhar tas-Sirja tul il-fruntiera mal-:ordan. I]da biex dan isir se jkun hemm b]onn li jinqerdu d-difi]i tal-ajru tar-re;im Sirjan li jkun ifisser azzjoni militari simili g[al dik li kien hemm kontra r-re;im ta’ Muammar Gaddafi filLibja sentejn ilu. Il-Gvern Amerikan s’issa kull m’hu qed jg[id hu li mhux qed jeskludi din il-possibbiltà imma de/i]joni mhix imminenti.
Ben Rhodes, id-Deputat Konsulent dwar is-Sigurtà Nazzjonali, qal li l-Istati Uniti kellha diversi g[a]liet quddiemha u biex wie[ed jag[mel no-fly zone ma kinitx xi [a;a fa/li u fis-Sirja kien se jkun ferm aktar diffi/li biex dan isir milli kien fil-Libja. Barra minn hekk, wie[ed g[andu jistenna o;;ezzjoni kbira mir-Russja finNazzjonijiet Uniti g[al pass simili. IrRussja, alleat ewlenin ta’ Assad, ikkritikat ukoll id-de/i]joni li jing[ataw l-armi lirribelli. Franza qalet li kien se jkun impossibbli li jkun hemm no-fly zone fis-Sirja ming[ajr lawtorizzazzjoni tal-Kunsill tas-Sigurtà tanNazzjonijiet Uniti. I]da l-Istati Uniti di;à qed tlesti f’ka] li jkun hemm b]onn peress li qed tibg[at missili, ajruplani u aktar minn 4,000 suldat lejn il-:ordan.
Ftit xhur ilu kien hemm l-impressjoni li r-re;im Sirjan kien qrib li jikkrolla imma f’dawn l-a[[ar ;img[at l-affarijiet inbidlu u t-truppi tar-re;im qed jirnexxilhom jirb[u lura bliet li kienu ilhom xhur twal f’idejn ir-ribelli. It-truppi [adu spinta wara li ;ellieda tal-Hezbollah fil-Libanu ng[aqdu mal-forzi tar-re;im Sirjan. B[alissa g[addejja offensiva tar-re;im Sirjan kontra Aleppo, l-akbar belt Sirjana li ilha f’idejn ir-ribelli mis-sena li g[addiet. Il-President Barack Obama kien stqarr li jekk ir-re;im Sirjan ju]a l-armi kimi/i, ikun qabe] il-limitu ta’ dak li hu a//ettat. Rhodes qal li l-Istati Uniti temmen li madwar 150 persuna nqatlu mill-u]u ta’ armi kimi/i fis-Sirja. Ir-re;im i]da qed ji/[ad dan u qed jg[id li huma r-ribelli li qed ju]aw dawn l-armi tal-qerda talmassa.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
A[barijiet ta’ Barra 13
L-AR:ENTINA
L-eks President Menem kundannat il-[abs L-eks President tal-Ar;entina Carlos Menem kien kundannat g[al seba’ snin [abs f’kaw]a ta’ traffikar tal-armi lill-Kroazja u lEkwador fis-snin Disg[in. I]da hu mhux se jintbag[at il[abs sakemm is-Senat ma jne[[ilux l-immunità. Menem, li llum g[andu 82 sena u sa[[tu marret [afna lura hu Senatur. Hu kien instab [ati f’Marzu ta’ parte/ipazzjoni f’kuntrabandu u issa tilef l-appell. Hu, i]da, jista’ wkoll jappella g[as-sentenza fil-Qorti Suprema. Menem dejjem sostna li kien inno/enti u li l-armi suppost kellhom imorru l-Venezwela u l-Panama. Hu kien President tal-Ar;entina bejn l-1989 u l-1999 u t-tmexxija tieg[u kienet karatterizzata minn riformi ekonomi/i u skandli ta’ korruzzjoni.
IR-RUSSJA> L-Iskultur Ruslan Knyazev jag[mel l-a[[ar irtokki fuq skultura tar-ramel li hi parti minn wirja fil-belt ta’ Krasnoyarsk li fet[et din il-;img[a (ritratt Reuters)
IN-NAZZJONIJIET UNITI
Tlesti biex tid[ol fi gwerra In-Nazzjonijiet Uniti se tid[ol fi gwerra g[all-ewwel darba fl-istorja tag[ha wara li l-Kunsill tas-Sigurtà vvota unanimament biex isir intervent kontra r-ribelli fil-Kongo. Madwar 3,000 suldat tan-NU qed jin;abru biex jintervjenu militarment fil-Kongo, fejn in-NU ilha tmexxi forza g[a]-]amma tal-pa/i g[al dawn
l-a[[ar 14-il sena wara ;lied li beda min[abba l-;eno/idju fir-Rwanda. {afna mill-;lied issa hu dwar irri]orsi naturali, fosthom id-djamanti. Skont il-World Without Genocide, fil-Kongo nqatlu madwar 5.4 miljun persuna biex dan sar l-aktar kunflitt imdemmi mit-Tieni Gwerra Dinjija, imma s’issa dan il-kunflitt hu minsi
minn parti kbira tad-dinja. F’dan il-kunflitt qed isir wkoll u]u kbir minn suldati li jkunu g[adhom tfal ]g[ar [afna. Dawn spiss jin[atfu mill-iskejjel mir-ribelli inkella minn djarhom. Din se tkun l-ewwel darba li n-NU se jkollha kontroll dirett ta’ forza miltiari. Il-forza se tkun mag[mula minn
IL-:APPUN
Il-fkieren mhedda mill-boro] tal-plastik Ri/erka li saret millUniversità ta’ Tokjo kkonfermat dak li kien ilu ma[sub, li l-boro] tal-plastik li jintremew fil-ba[ar ikollhom effett negattiv fuq il-fkieren. Tant li [afna drabi dan iwassal biex imutu peress li ja[sbuhom bram u meta jippruvaw jikluhom, imutu fgati.
Ir-ri/erkaturi, permezz ta’ kameras li tpo;;ew fuq fkieren kif ukoll tag[mir sofistikat, sabu li dawn il[lejjaq ju]aw g[ajnejhom biex isibu l-ikel. Intqal li anki jekk il-fekruna f’xi ka]i ma tikolx il-boro] tal-plastik, din tkun [liet [afna ener;ija biex tg[um lejha. Irri]ulta wkoll li l-fkieren
jiddependu fuq il-bram b[ala ikel aktar milli kien ma[sub. Filwaqt li ntqal li l-bram m’humiex mimlija nutrijenti g[all-fkieren, dawn jikluhom aktar biex jaqtg[u l-;u[ waqt vja;;i twal. Imma minkejja dan, fl-istudju :appuni], instab li dawn imorru jikluhom ferm aktar milli kien ma[sub.
truppi mill-Afrika t’Isfel, it-Tanzanija u l-Malawi u se jkunu ta[t il-kmand tal-:eneral Bra]iljan Carlos Alberto dos Santos Cruz li fl-2007 kien responsabbli biex ]arma l-gruppi kriminali ewlenin f’Haiti. Hemm t[assib i]da li intervent tanNU f’kunflitt jista’ jag[mel [sara lil din l-organizzazzjoni internazzjonali.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
14 A[barijiet ta’ Barra L-ISTATI UNITI
‘Happy Birthday’ hi ta’ kul[add Qorti fi New York idde/idiet li l-kanzunetta Happy Birthday to You li tindaqq kull darba li xi [add ikollu party ta’ g[eluq sninu hi tal-pubbliku. Dan wara li l-WarnerChappel Music, ferg[a talWarner Music Group, kienet qed tinsisti li hi biss kellha d-dritt iddoqq din ilkanzunetta. Il-kaw]a kienet infet[et wara li kumpanija fi New York kienet qed tag[mel dokumentarju dwar din il-kanzunetta li
nkitbet 120 sena ilu. I]da lkumpanija kienet qed tissogra multa ta’ 150,000 dollaru jekk fil-programm iddoqqha ming[ajr permess. Fil-pro/ess [are; li lWarner Music idda[[al ]ew; miljun dollaru kull sena minn [las g[all-permess biex tindaqq Happy Birthday to You. Il-kanzunetta nkitbet lewwel darba fl-1893 ta[t lisem Good Morning to All u ftit wara nbidlu l-kliem g[al kif nafuhom illum.
L-ISTATI UNITI> Persuna liebsa ta’ zombie tidher quddiem il-bini fejn qed isir l-E3, l-Electronic Entertainment Expo f’Los Angeles. Din hi wirja dwar dak li g[andha x’toffri l-industrija tal-log[ob fuq il-kompjuter. (ritratt Reuters)
IR-RENJU UNIT
Summit spe/jali dwar it-temp Min[abba t-temp im[arbat li kien hemm fir-Renju Unit f’Mejju b’g[arg[ar f’partijiet tal-pajji] u bnadi o[ra g[addejjin minn nixfa kbira u xitwa kies[a [afna, il-Met Office sejja[ laqg[a spe/jali l;img[a d-die[la. Il-laqg[a se ssir g[all-esperti ewlenin dwar it-temp u xjenzjati u din biex jippruvaw jitfg[u dawl fuq x’inhu ji;ri Din se ssir wara li r-rebbieg[a kienet l-aktar wa[da kies[a f’dawn l-a[[ar 50 sena fir-Renju Unit kif ukoll fl2012 il-pajji] kien milqut minn nixfa u g[arg[ar fl-istess [in u f’Mejju kien hemm borra aktar mis-soltu. L-G[id li g[adda kien l-aktar wie[ed kiesa[ fir-Renju Unit. Se jkun diskuss jekk it-temp hux qed jinbidel min[abba lbdil fil-klima u jekk wie[ed g[andux jistenna li l-affarijiet ikomplu jmorru g[all-ag[ar u jekk dan kollu hux naturali. Kelliem g[all-Met Office qal li qed jo[or;u indikazzjonijiet li hemm rabta bejn issil; fl-Artiku li qed idub u lklima fl-Ewropa imma e]attament x’qed ji;ri mhux mag[ruf. Dan qed ise[[ wara li nNational Farmers’ Union [abbret li l-[sad tal-qam[ se jkun 30 fil-mija anqas missena li g[addiet b[ala ri]ultat tat-temp estrem li kien hemm. Barra minn hekk, din il;img[a l-Met Office wissa li t-temp im[arbat fir-Renju Unit fosthom xita qalila u ri[ qawwi jista’ jkompli sejjer sal-bidu ta’ Awwissu.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
A[barijiet ta’ Barra 15
IL-KOREA TA’ FUQ> Suldat minn taqsima tat-truppi spe/jali tal-Korea t’Isfel waqt wirja tal-arti marzjali f’Incheon (ritratt Reuters)
IR-RENJU UNIT
Tikber l-istennija u l-ispekulazzjoni dwar it-tarbija ta’ Kate Il-media fir-Renju Unit tinsab irrankata hekk kif ilPrin/ep William u martu Kate qed ilestu g[at-twelid minn [in g[all-ie[or tat-tarbija tag[hom. Il-media hi mimlija spekulazzjoni dwar l-isem, kif se twelled u sa[ansitra il-kulur tax-xag[ar. Il-kumpanija tal-log[ob tala]]ard qalu li [afna qed jpo;;u l-flus li Kate Middleton se twelled permezz ta’ ?esarja. Il-familja rjali qed i]]omm fommha sieket dwar it-twelid. Kelliem g[all-familja rjali qal
li mart il-Prin/ep William kienet konxja li kien hemm [afna spekulazzjoni dwar ittwelid imma naqas li jikkonferma jew ji/[ad rapporti li qed isiru. It-tarbija tad-Duka u Dukessa ta’ Cambridge se tkun it-tielet fil-lista ta’ eredi g[at-tron wara l-Prin/ep Karlu u ibnu u missier it-tarbija, il-Prin/ep William. L-ispekulazjoni hi li t-tarbija se titwieled fis-St Mary’s Hospital f’Londra – l-istess post fejn il-Prin/ipessa Diana welldet lil William, li l;img[a d-die[la jag[laq 31 sena, kif ukoll lil [uh il-
Prin/ep Harry. Il-{amis, il-Prin/ipessa kellha l-a[[ar impenn pubbliku u kienet attenta [afna xi tg[id. Dan wara li f’Marzu ]elqitilha kelma li xi w[ud interpretaw li t-tarbija kienet se tkun tifla. Il-bookmakers William Hill qalu li min[abba dan il-ka], mhux qed ja//ettaw im[atri dwar x’sess se jkollha t-tarbija. F’dawk li huma ismijiet, Alexandra hu l-isem favorit, u wara, Diana wara omm ilPrin/ep li mietet f’in/ident tat-traffiku fl-1997. Fit-tielet
Spekulazzjoni li se twelled fis-17 ta’ Lulju post ta’ isem favorit hemm Elizabeth wara nanntu. Jekk ikun tifel, l-isem favorit hu George. Rigward id-data tat-twelid, [afna jemmnu li din se tkun is-17 ta’ Lulju. Skont il-kumpanija talim[atri l-o[ra Paddy Power, in-nies qed jag[mlu l-im[atri anki fuq x’se tag[]el it-tarbija la tmur l-università u x’xog[ol x’se jkollha.
Id-Dukessa ta’ Cambridge fl-a[[ar impenn tag[ha nhar il-{amis qabel it-twelid (ritratt Reuters)
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Kultura 17
16 Kultura
Mer[ba lill-Gran Mastru f’San :iljan b’tifkira ta’ Jum Lapsi tal-img[oddi minn George Maggi - gorgmaggi@gmail.com
Meta qrib il-festa ta’ Lapsi, l-Ordni tal-Kavallieri ta’ San :wann kienu jilm[u sema nir u ba[ar ka[lani, dlonk kienu jer[ulha lejn il-bajja pittoreska ta’ San :iljan, biex ta[t il-[arsa u d-dell talPalazz Spinola kienu
ritratti minn JohnPaul Bonanno
jiffeste;;jaw id-d[ul talista;un tas-sajf li fih kienu jba[[ru b’mo[[hom mistrie[ fuq ix-xwieni tag[hom, kemm biex ja[tfu xi pri]a kif ukoll biex jivvja;;aw. Il-Kavallieri flimkien malg[a]i] Sultan Gran Mastru tag[hom u bosta Maltin millir[ula qrib, kienu jin]lu lejn ix-xtut ta’ San :iljan u hemm jag[mlu festa u g[ors s[i[ biex juru l-fer[ tag[hom. Dan hu dak li l-Kunsill Lokali San :iljan flimkien mal-Awtorità Maltija tatTuri]mu (MTA) u l-Leon Productions fakkru nhar il{amis 6 ta’ :unju 2013 filg[axija madwar ix-Xatt ta’ Spinola b’rikostruzzjoni storika li g[aliha attendew eluf ta’ Maltin u turisti. Ma’ n]ul ix-xemx, l-isfilata kavallereska li fiha fost dinjitarji u nobbli o[ra [a sehem il-Gran Prijur talOrdni u l-Kappillan ta’ San :iljan li mxew ta[t baldakkin merfug[ minn erba’ nobbli ;urati, bdiet miexja qajl qajl minn [dejn Palazz Spinola, kisret fi Triq Forrest u baqg[et nie]la g[ax-Xatt ta’ Spinola fejn wara li kienet skjerata, ing[ata feu de jour (nar ta’ fer[). Il-mi;emg[a laqg[etha b’/ap/ip kbir. Sadattant, min-na[a l-o[ra
tal-bajja kien qed jinqala’ minn mal-art luzzu li fih kien hemm il-Gran Mastru, kmandant tal-Ordni, pa;;i u xi nobbli. X[in il-Gran Mastru ni]el l-art, ing[ata mer[ba bi sparar ta’ kanuni u mill-Gran Prijur tal-Ordni u lKappillan. Bil-mod il-mod kul[add tela’ lejn Pjazza Spinola. Wara li l-Gran Mastru spezzjona l-Gwardja talUnur, saru diskorsi misseneskalk kif ukoll minNobbli Sindku tal-lokal, filwaqt li ng[ataw kemm-il darba tiri ta’ fer[. Il-Gran Prijur filwaqt li stieden lillmi;emg[a titlob mieg[u, bierek il-Gonfalon, ilbandiera tar-Reli;jon. Wara, nisa ra[[ala ppre]entaw frott l-u/u[ tar-raba’ u o[rajn ]ifnu ]ifna g[ad-daqq talmu]ika Maltija. Fl-a[[ar nett l-isfilata mmexxija minn erba’ rikkieba fuq i]-]wiemel telg[et Triq San :or; (ittelg[a ta’ Spinola), filwaqt li l-Gran Mastru u l-entourage tieg[u da[lu jag[mlu ]jara qasira fil-kappella talKun/izzjoni. Minn hemm l-isfilata temmet il - mixja tag[ha quddiem il - Palazz Spinola fejn il - Gran
Mastru da[al fil - palazz. Minbarra dan ir-reenactment storiku madwar Pjazza Spinola u fit-telg[a kien hemm bosta stands talarti;janat, xog[ol Malti, [lewwiet u ikel Malti u ikel ie[or filwaqt li l-lejla li kienet imdawla ;mielha b’dawl ta’ kull lewn, kienet kompluta b’mu]ika u kant kemm folkloristiku kif ukoll tal-lum. Saru wkoll xi xenetti li fakkru ]mien l-img[oddi tag[na lMaltin.
Il-kummentarju sar minn George Peresso filwaqt li rrikostruzzjoni storika [adu [siebha Martin Morana, Marketing Events Coordinator tal-MTA, meg[jun minn Frank Vella u Joe Cilia. Il-kostumisti kienu Margaret Borg u Sandra Borg. ■ Hekk tfakkret ;rajja o[ra Maltija li g[exu missirjietna u ommijietna madwar 500 sena ilu. Kull min ra b’g[ajnejh din ir-rikostruzzjoni storika
kellu kliem ta’ tif[ir, filwaqt li t-turisti wkoll minbarra lkummenti po]ittivi tag[hom u l-mijiet ta’ ritratti li ;ibdu, xtaqu jkunu jafu aktar dwar ;rajjiet Malta tal-img[oddi. G[aldaqstant filwaqt li fixxhur li ;ejjin mistennija aktar tifkiriet stori/i b[al dawn f’bosta r[ula u bliet Maltin, [add m’g[andu jonqos li jmur jarahom, g[ax bihom kull Malti jibqa’ jg[ix listorja li wasslitna sal-lum. U t-turi]mu jkompli jisseddaq.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
18 Attwalità
G[ada Jum il-Missier Jum il-Missier jinsab mag[na u ladarba iktar kmieni fakkarna Jum lOmm, xieraq li f’din ilg[odwa nfakkru Jum ilMissier, g[aliex jekk l-Omm hi l-qalb tal-familja, ilmissier jifforma l-arterji li ji;;eneraw id-demm li j]omm ta[dem din il-qalb. Hi mxerrda l-idea li fittrobbija tat-tfal fil-familja, lomm hi iktar importanti millmissier; dan forsi ja[sbuh listess ir;iel. Dan i]da mhu xejn minnu, g[aliex ilmissier g[andu l-importanza kbira tieg[u, [afna i]jed milli ja[sbu xi w[ud. IrRumani, biex insemmu e]empju wie[ed, kellhom rispett kbir lejn il-missier u kienu j[arsu lejh f’dimensjoni mhux ]g[ira. Fis-safar tag[kom na[seb ;ie li d[altu f’xi /imiterju Ruman u fuq xi oqbra rajtu mperr/a b[al kolonna nofsha miksura. Din kienet issir mir-Rumani meta kien imut missier fil-familja. Fuq qabru kienu jqieg[du kolonna mkissra b’turija mhux biss ta’ rispett, i]da wkoll biex ifissru li bil-mewt tal-missier, il-familja ma baqg[etx kolonna s[i[a, i]da nqasmet min-nofs u tilfet mis-sa[[a. L-importanza tal-omm kul[add ja//ettaha g[ax
minn Joe M Attard emarjos@hotmail.com
G[ada hu jum importanti g[all-missirijiet kollha. Tajjeb li f’dan il-jum il-missirijiet kollha jing[ataw trattament aktar spe/jali minn jiem o[ra u niftakru f’kemm sagrifi//ji jag[mlu g[all-familja u g[al uliedhom
tidher [afna waqt li l-[tie;a tal-missier ma tidhirx hekk malajr [lief biex jo[ro; g[ax-xog[ol u jaqla’ l-[ob]a ta’ kuljum. I]da l-pre]enza tal-missier fil-familja hi indispensabbli biex it-tfal jiffurmaw karattru tajjeb. Lanqas l-aqwa omm tal-
L-importanza tal-omm kul[add ja//ettaha g[ax tidher [afna waqt li l-[tie;a tal-missier ma tidhirx hekk malajr [lief biex jo[ro; g[ax-xog[ol u jaqla’ l-[ob]a ta’ kuljum. I]da l-pre]enza tal-missier fil-familja hija indispensabbli
pajji] ma tasal biex tag[ti wa[idha lil uliedha dak kollu li je[tie;u g[all-i]vilupp tag[hom. Influss dirett fuq l-ulied L-influss dirett tal-missier fuq l-ulied hu ferm me[tie;. Kemm is-subien kif ukoll il-
bniet je[tie;u lil missier huma u qeg[din jikbru; issubien ikollhom b]onn ilpre]enza tieg[u g[ax fuqu, ming[ajr ma jindunaw, ikunu qeg[din ifasslu lilhom infushom; il-bniet ukoll filmissier ikunu qed jaraw ixxbieha ta’ dak li g[ada pitg[ada jrid ikun is-sie[eb tag[hom fil-[ajja mi]]ew;a. Id-dixxiplina hi importanti fil-familja u l-omm wa[idha ma tasal imkien. Il-qawl jg[id: ‘Is-sawt [are; mill:enna u kull min iduqu jithenna!’ Dan ma jfissirx li l-missier irid ikun xi tirann biex kollox jimxi sewwa filfamilja. G[al kuntrarju, dan ifisser li l-missier irid irie;i t-tmun biex i[arre; lil uliedu fissens tar-responsabbiltà u taddmir; fi kliem ie[or irid il;id u mhux li tkun g[addiet tieg[u. Dan jg[odd l-iktar meta l-ulied jibdew jitfarfru u jsiru ;uvintur u xebbiet. Hawnhekk il-[tie;a talmissier altru li ma tiqafx. Ma jistax il-missier jer[i r-riedni f’idejn l-omm. Dan jg[odd ukoll g[attrobbija reli;ju]a tal-ulied; inkella s-subien, b’mod spe/jali, jistg[u jitilg[u blidea li r-reli;jon hi xi [a;a tan-nisa u g[an-nisa biss u lkonsegwenzi jistg[u ma jkunu xejn sbie[ u mixtieqa. X’hemm [a]in li l-missier ifakkar lil uliedu fil-qrar u
fil-quddies b[alma ta’ spiss kien jag[mel missieri, Alla ja[firlu. Ma nixtieqx nirrendi din ilkitba tieg[i f’din l-okka]joni sabi[a biex noqg[od nispjega kemm jiswa lmissier fil-familja, l-ewwel nett g[ax kull ma[luq jaf tajjeb x’jiswa u x’sewa g[alih missieru; u t-tieni nett g[ax ma nippretendix li jien xi espert f’dan il-qasam. Illum irrid biss infakkar u n[e;;e; lill-ulied kollha denji ta’ dan l-isem, biex f’dan il-Jum partikulari, aktar minn kull jum ie[or tas-sena, jag[tu ;ie[ lil missierhom, [aj jew mejjet, ]ag[]ug[ jew anzjan. Stima u rispett
Ejjew g[alhekk immela, f’dan il-jum, nuruh stima, rispett u m[abba lil missierna u nwieg[duh li nibqg[u nirrispettaw lawtorità tieg[u; nuruh irrikonioxxenza g[al dak kollu li g[amel g[alina matul ilmedda tas-snin waqt li n;eddu l-lealtà tag[na s[i[a lejh. {a;a sabi[a li f’okka]joni b[al din nag[tuh rigal – drawwa u tradizzjoni li g[andna n]ommuha u nsa[[uha. I]da l-aqwa rigal li nistg[u nag[tu lil missierna, wara ttalb, hu li nuruh bis-serjetà li
hu dejjem f’qalbna u f’mo[[na daqs qatt qabel. Lil dawk mejtin, imbag[ad, nitolbu g[alihom f’dan ilJum u noffrulhom ilquddiesa u t-Tqarbina. (F’G[awdex il-Moviment ta’ Kana jag[mel quddiesa filKappella ta/-?imiterju ta’ Santa Marija fil-5 p.m. f’dan il-Jum g[al missirijiet kollha, [ajjin u mejtin. Kul[add mistieden). Tislima /kejkna Nag[laq din il-kitba billi nissellef xi ftit mill-kliem tal-[abib tieg[i Laurence
Mizzi u nag[mel talba /kejkna.
“Mulej, nitolbok tie[u [sieb il-misserijiet kollha; ilmorda u l-fer[anin; il-foqra u l-g[onja; dawk li qeg[din f’darhom u dawk li mhumiex jew m’g[andhomx: ilmissirijiet g[al qalbek u dawk li [aqqhom xi tbe]bi]a. G[inna lkoll biex nag[rfu ddmirijiet tag[na u nwettquhom ming[ajr bi]a’ u bl-im[abba. Ag[dirna finnuqqasijiet tag[na li mhumiex ftit u lanqas ]g[ar. Ftakar Mulej li a[na wkoll nag[tu l-ordnijiet u mhux dejjem inkunu obduti; a[na ng[allmu u nwissu u mhux dejjem jag[tuna widen; a[na nag[tu l-e]empju u mhux dejjem jimxu fuqu...a[na n[obbu u mhux dejjem iroddulna l-im[abba........
Jiena /ert Mulej, li inti tifhimna u tag[dirna. M’intix int ukoll Mulej, Missier, li tamar u ma jobdukx; issejja[ u ma jisimg[ukx; t[obb u ma j[obbukx!
Ejjew g[alhekk immela, f’dan il-jum, nuruh stima, rispett u m[abba lil missierna u nweg[duh li nibqg[u nirrispettaw l-awtorità tieg[u< nuruh ir-rikonoxxenza g[al dak kollu li g[amel g[alina matul il-medda tas-snin waqt li n;eddu l-lealtà tag[na shi[a lejh
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Sbu[ija 19
minn Sue Rossi modelle@spikenet.net.mt
Waqt diversi konkorsi tas-sbu[ija qed tikber sew il-popolarità li l-parte/ipanti jag[mlu wkoll [idma fost it-tfal bi b]onnijiet differenti, fosthom min[abba faqar jew g[aliex ikunu ;ew abbandunati mill-;enituri tag[hom
Beauty with a Purpose> is-sbu[ija flimkien mal-qalb kbira It-tfajliet li jipparte/ipaw f’kuntesti tas-sbu[ija, fosthom fil-Miss World, tista’ tg[id li lkoll huma tfajliet sbie[ u sbie[ [afna, i]da wkoll tfajliet tad-demm u l-la[am li minbarra l-parte/ipazzjoni tag[hom f’wirjiet ta’ mmudellar u sbu[ija, g[andhom ukoll il-[ajja privata tag[hom. U aspett importanti komuni f’[afna minn dawn it-tfajliet hu l-volontarjat fid-diversi
forom tieg[u. U[ud minnhom huma impenjati wkoll f’[idma fost it-tfal f’pajji]hom. Tfal li xi drabi jg[ixu f’faqar kbir u jbatu l-;u[ u l-g[atx. Tfal li jbatu minn mard varjat. Tfal li m’g[andhom l-ebda opportunità li jitg[allmu u jimxu ’l quddiem fledukazzjoni tag[hom. Is-sistema Beauty with a Purpose hi slogan importanti [afna g[all-Miss World, g[ax permezz ta’ din is-sistema
jin;abru bosta flus g[al skop tajjeb. Fil-fatt tul dawn la[[ar snin in;abru mijiet ta’ miljuni f’dollari u aktar tard kienu mog[tija lil diversi organizzazzjonijiet ta’ tfal li qed isofru minn xi b]onn. Il-fundatri/i ta’ din lorganizzazzjoni mhi [add [lief i/-Chairperson ta’ Miss World Jersey Limited, Julia Morley. Hi bdiet biex g[aqdet mal-ewwel it-titlu ta’ Miss World ma’ din is-sistema biex
ikun hemm appo;; qawwi bejniethom. Aktar tard ma waqfux ikunu organizzati diversi attivitajiet. Julia Morley mal-ewwel kienet onorata bi Humanitarian Award g[ax kien Nelsen Mandela li ta kontribut qawwi biex jin;abru aktar flus. Sadattant, lg[ajnuna bdiet ;ejja minn kullimkien u sal-lum il;urnata, il-pajji]i kollha li huma li/enzjati mill-Miss
World Jersey Limited taw kontribut f’din lorganizzazzjoni. Kull tfajla rebbie[a li tippre]enta lil pajji]ha, ji;ifieri 120 pajji] differenti, kollha jridu jing[aqdu biex bejniethom ji;bru ammont sabi[ ta’ flus waqt attività li tkun mistennija [afna. Sa[ansitra waqt din is-serata jsir irkant kbir. Din is-sena t-titlu ta’ Beauty with a Purpose mar il-Kenja g[and Natasha Metto li g[andha tg[allem lit-tfal biex joqog[du ’l bog[od mill[a]en u tikkura lil dawk it-tfal morda fil-pajji] tag[ha stess. Dan hu wkoll parti mixxog[ol tar-rebbie[a renjanti Miss World, fejn tul is-sena kollha ]]ur diversi pajji]i li laktar g[andhom b]onn biex b’hekk tag[ti l-g[ajnuna tag[ha, spe/jalment fejn hemm tfal li veru g[andhom b]onn. Miss World, g[aldaqstant, minbarra s-sbu[ija minn barra, issib ukoll sbu[ija minn ;ewwa u g[alhekk is-slogan Beauty with a Purpose hu mfa[[ar u msemmi ma’ dan il-konkors ta’ Miss World.
{afna mill-parte/ipanti ta’ konkorsi tas-sbu[ija, Miss World inklu], jag[mlu ]jarat f’istituti u qalb tfal bi b]onnijiet differenti. {afna drabi tfajliet parte/ipanti ji;u minn pajji]i foqra fejn it-tfal ibatu mhux biss il-;u[ u l-g[atx, imma anki min-nuqqasijiet ta’ opportunitajiet ta’ edukazzjoni
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
20 Festi minn Joe Chetcuti - joechetcuti@onvol.net
Il-festa tal-Qalb Imqaddsa ta’ :esù Il-Fontana – G[awdex Fil-Fontana, G[awdex, qed tkun /elebrata l-festa tal-Qalb Imqaddsa ta’ :esù. G[ada jum il-festa fid-9 a.m. tibda Kon/elebrazzjoni Solenni u din se titmexxa minn Monsinjur Isqof Mario Grech. L-istess Monsinjur Isqof se jag[mel ukoll il-pani;ierku f’;ie[ il-Qalb Imqaddsa ta’ :esù. Se tkun esegwita l-quddiesa b’erba’ vu/ijiet Fons Vitae kompo]izzjoni tas-Surmast John Galea. Il-Kant tal-Litur;ija se jkun animat mill ‘Chorus Urbanus’ ta[t id-direzzjoni tal-istess Surmast John Galea. Fis-6.30 p.m. jibda l-Kant tat-Tieni G[asar u se jmexxi Monsinjur Ru]ar Borg. Fis-7.30 p.m. tibda [ier;a l-pur/issjoni bl-istatwa tal-Qalb Imqaddsa ta’ Gesù u se jmexxi l-Kappillan il-Kanonku Dun John Muscat. Fid-d[ul tal-pur/issjoni titkanta l-Antifona u ssir ?elebrazzjoni Ewkaristika. ’ : G[ada filg[axija se jkun hemm tliet baned mistiedna, il-Banda ?ittadina La Stella tal-Belt Victoria, il-Banda Prekursur taxXewkija kif ukoll il-Banda Ite Ad Joseph tal-Qala, G[awdex. Fil-Fontana G[awdex ukoll nhar it-Tlieta li ;ej 18 ta’ :unju ja[bat l-g[oxrin anniversarju tal-inkurunazzjoni tal-kwadru titulari tal-Qalb Imqaddsa ta’ :esù. Fis-6.30 p.m. jibda r-ruzarju u Kurunella u ssir ?elebrazzjoni Ewkaristika. Fis-7 p.m. tibda Kon/elebrazzjoni Solenni mmexxija mill-Kappillan Dun John Muscat u wara jsir id-d[ul solenni tal-istatwa tal-Qalb Imqaddsa ta’ :esù fin-ni//a. barra
Illum fis-Santwarju ddedikat lilu
Illum f’{a]-}ebbu; qed issir il-festa tal-Qalb Imqaddsa ta’ :esù fis-Santwarju tieg[u fi Triq l-Imdina {a]-}ebbu;. Illejla fis-6.30 p.m. tibda Quddiesa Kantata bl-Omelija u se jmexxi Patri :u]i Mifsud OSA. Wara ssir pur/issjoni qasira bisSantissimu Sagrament mad-dawra tas-Santwarju. Fid-d[ul tal-pur/issjoni jsir l-Att tal-Konsagrazzjoni u ?elebrazzjoni Ewkaristika. ... u g[ada fil-parro//a
G[ada fil-Knisja Ar/ipretali ta’ San Filep ta’ Agira se tkun /elebrata l-festa tal-Qalb Imqaddsa ta’ :esù. G[ada jum il-festa fis-7 p.m. tibda Quddiesa Kantata u din se titmexxa mill-Ar/ipriet talParro//a Dun Daniel Cardona. Wara tibda [ier;a l-pur/issjoni bis-Santissimu Sagrament illi ddur madwar diversi toroq tal-parro//a.
Ritratt Philip Ellul
Festi ta
{a]-}ebbu;
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Festi 21 L-Imqabba
Il-festa tal-Madonna tal-:ilju Fl-Imqabba qed tkun /elebrata l-festa tal-Madonna tal-:ilju. G[ada jum il-festa fid-9 a.m. tibda l-Quddiesa Kantata Solenni u se jmexxi lKappillan il-Kanonku Dun George Spiteri. Il-pani;ierku se jsir minn Patri Martin Mamo Kappu//in. Fis-6 p.m. jibda l-G[asar Solenni u fis-7.15 p.m. tibda [ier;a l-pur/issjoni bl-istatwa tal-Madonna tal-:ilju u se jmexxi Dun Raymond Cassar. Fid-d[ul talpur/issjoni titkanta l-Antifona u ssir ?elebrazzjoni Ewkaristika. ’ barra: G[ada fis-1 p.m. jibda mar/ briju] millBanda tas-So/jetà Festi ta
Mu]ikali Madonna tal-:ilju talImqabba.Filg[axija se jkun hemm ]ew; baned mistiedna, il-Banda tas-So/jetà Filarmonika Marija Mater Gratiae ta’ {a]-}abbar u l-Banda tal-G[aqda Mu]ikali Sant’Andrija ta’ {al Luqa. Fl-10.30 p.m. il-Banda tas-Socjetà Mu]ikali Madonna tal-:ilju tal-Imqabba se tag[mel mar/ briju] ta’ g[eluq il-festa.
I]-}ejtun
L-G[arb - G[awdex
L-anniversarju tas-Sej[a lil Karmni Grima Nhar il-:img[a li ;ej 21 ta’ :unju, hu lejlet il-festa tas-Sej[a tal-Madonna ta’ Pinu. Il-[in tal-quddies fis-Santwarju jkun fis-7 a.m. u fit-8.30 a.m. Fil-5.30 p.m. jibda l-Kant tal-Ewwel G[asar tal-Madonna mill-Kapitlu tal-Kolle;;jata tal-G[arb. Fis-6 p.m. tibda Translazzjoni u ?elebrazzjoni g[ar-reli;ju]i u l-persuni kkonsagrati li fiha se j;eddu l-fidi tal-Konsagrazzjoni tag[hom u se jmexxi Monsinjur Isqof Mario Grech. Fis-6.30 p.m. jibda l-Pontifikal Solenni mmexxi minn Monsinjur Isqof Mario Grech flimkien mal-Kapitlu tal-Kolle;;jata tal-G[arb. Se janima l-Kor Stella Maris ta[t it-tmexxija ta’ Mro Carmel Peter Grech. Il-pontifikal se jixxandar dirett fuq Radju Marija fuq 102. FM Stereo.
Il-Wardija
tal-Madonna tal-Abbandunati T[assret b’sinjal ta’ luttu Il-festa Fil-Wardija qed tkun /elebrata l-festa talSolenni bil-Kant tal-G[asar u se jmexxi Patri Il-festa ta’ Santa Katarina Ver;ni u Martri fi]-}ejtun, festa li kienet se tkun /elebrata g[ada l-{add 16 ta’ :unju, t[assret b’sinjal ta’ luttu lejn l-Ar/ipriet Dun Eric Overend (firritratt) li mar jing[aqad mal{allieq ftit tal;img[at ilu.
Madonna tal-Abbandunati. Illejla fis-6 p.m. jibda r-Ru]arju u wara tibda Translazzjoni Solenni illi se tibda mill-Kappella ta’ Santa Rita g[all-Artal Ma;;ur u titkanta l-Antifona. Appena tispi//a l-Antifona tibda Quddiesa Solenni li se tkun integrata bil-Kant tal-G[asar. Se jmexxi Patri Michael Camilleri OP. Wara ssir ?elebrazzjoni Ewkaristika. G[ada jum il-festa fis-7.30 a.m. tibda l-Quddiesa Solenni u se jmexxi Dun :wann Sammut. Fis-5.45 p.m. tibda l-Quddiesa
Fuq nota personali Bil-[ar;a tal-;urnal IN-NAZZJON tal-lum qed nag[laq il-11-il sena tieg[i minn mindu bdejt nie[u [sieb din il-pa;na dedikata lill-festi sbie[ tag[na. Nirringrazzja lid-direzzjoni ta’ dan il-;urnal g[all- fidu/ja u pa/enzja li tie[u bija g[all-coverage kbir li tag[tini sajf u xitwa biex inkun nista’ nwasslilkom dak kollu li jirrigwarda l-festi u attivitajiet mu]ikali. Fuq kollox, grazzi wkoll lilkom g[e]ie] qarrejja talli ta’ kull ;img[a ssegwu b’interess dawn il-pa;ni.
Il-Knisja tal-Madonna tal-Abbandunati li tiddomina fuq l-g[olja tal-Wardija
Arthur Cordina OFM Conv. Il-pani;ierku se jsir minn Dun Karm Mercieca. Wara jsir il[ru; tal-pur/issjoni bl-istatwa tal-Madonna talAbbandunati. Fid-d[ul tal-pur/issjoni titkanta l-Antifona u ssir ?elebrazzjoni Ewkaristika. ’ : Illejla fit-8 p.m. se jkun hemm BBQ vi/in il-Knisja tal-Madonna talAbbandunati. G[ada l-{add fis-6.30 p.m. il-Banda San Pawl ta’ San Pawl il-Ba[ar se takkumpanja l-istatwa tal-Madonna tal-Abbandunati. Festi ta
barra
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
22 Tisliba Mimdudin> 1. :emg[a nies [bieb ta’ xulxin u li jiftiehmu flimkien (6) 4. Maqsum b’xaqq fin-nofs (8) 9. Lsienu ma waqafx jg[id fuq listess [a;a (6) 10. Li jqis tajjeb g[emilu u kliemu bla sogru ]ejjed (8) 12. Dante g[andu vulkan li jinqara minn wara! (4) 13. Fil-manifattura g[andu xog[ol drammatiku? (5) 14. G[adma iebsa li to[ro; dritta mir-ras ir-rino/eronti (4) 17. Is-sie[ba tan-namrat hi tifla mfarfra (6) 18. u 20. Meta t-trabi jibku, isoddulhom [alqhom biha (6) 20. Ara 18. 21. Imne[irhom imxammar la huma hekk (6) 27. Saddam Hussein ifakkarna f’dan il-pajji] (4) 28. Dak kustodju dejjem issibu mieg[ek (5) 29. Tnemmis (4) 32. Protettur u feddej (8) 33. Tar-rand insibuha fuq ras xi poeti b[ala simbolu ta’ glorja (6) 34. Mg[allem ta’ seng[a li fiha jid[ol il-;enju, l-arti, il-gosti ta’ mo[[ dak li jkun (8) 35. Filliera /nagen min;ura mqeg[din ringiela b’saff bini (6) Weqfin> 1. G[amla ta’ ;lekk ta’ ta[t tannisa bil-vireg tal-baliena (7) 2. Iddisprat (8) 3. {adu dar billi [allsu somma ta’ flus kull xahar (4) 5. Hekk hu l-barri, ma jistax jin[all (6) 6. Ismu jinsab qalb it-tafal, Dovik! (4) 7. Il-qatran jag[tik pi] li m’g[adux fl-u]u (6) 8. G[amilna ta’ ta[t fuq (6) 11. u 26. Fiha jistrie[ u jorqod i]]iemel (6) 15. :agaga li tintlibes minn xi [addiema fuq xog[olhom (5) 16. }ifna Bra]iljana (5) 19. Tal-[anut i]ejjinha mill- a[jar li jista’ (8) 22. Qabda mel[ ]g[ira bejn ittruf ta’ subg[ajh (7) 23. Din tad-dahar (6) 24. Mulett daqsiex tal-kap? (6) 25. Inteba[ (6) 26. Ara 11. 30. Qaddej ta’ dari (4) 31. Il-bniet bihom jilag[bu talmamà (4) Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret is-Sibt li g[adda Mimdudin> 1. Difett; 4. Banketta; 9. Pjan/a; 10. Pilastru; 12. Tokk; 13. Pjaga; 14. ?ena; 17. Tenuri; 18. u 20. Stramb; 21. Tappan; 27. Tost; 28. {jata; 29. Isem; 32. Trabokki; 33. Gondla; 34. Intrigat; 35. Akku]a. Weqfin> 1. Deputat; 2. Frankuni; 3. Ta//; 5. Aringa; 6. Kbar; 7. Titlef; 8. Aduraw; 11. u 26. Pjanta; 15. Krema; 16. Xtrat; 19. Episodju; 22. Namrata; 23. Statwi; 24. Assalt; 25. Fjakka; 30. Noti; 31. Bosk.
1
2
3
4
9
5
6
7
8
10 11
12
13
14
15
16
17
18 19 20
23
21
24
25
27
22
26
28
29
30
31
32
33
34
35
Irba[ sett tal-platti ming[and JB Stores
Tisliba bin-numri
In-numru 11042, li mhux inklu] fil-lista tan-numri b’[ames figuri, jinsab imni]]el fejn suppost f’din il-gradilja biex jg[inkom issibu fejn iridu ji;u mni]]la n-numri l-o[ra kollha li g[andkom f’dawn it-tliet listi. G[alikom.
Indirizzaw is-soluzzjoni tag[kom hekk: Tisliba JB Stores, ‘In-Nazzjon’, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, TalPietà PTA 1450, u g[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[#a jit[abbar [mistax o[ra. L-a[[ar premju ntreba[ minn Carmen Apap, 201 Triq Marina, Tal-Pietà PTA 9041. SOLUZZJONI TA’ TISLIBA BIN-NUMRI
IN-NAZZJON
Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
24 TV#Radju
06>00
Bon;u 101 Weekend (b’waqfiet g[all-A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 07>30 Anali]i tal-:urnali)
08>00
A[barijiet
08>15
Bon;u 101 Weekend
09>05
Wara l-Breakfast
11>55
Avvi]i tal-Mewt
12>00
A[barijiet
12.30
Italomix
14>00
Skor
17>55
Avvi]i tal-Mewt
18>00
A[barijiet
18>30
Skor Extra Time
19>00
Country Music Club
21>00
Fuzzbox Saturday Special
24>00
Rockna (r).
Radju Malta - 93.7 FM 07:00 - A[barijiet, 07:05 – Jum :did (jinkludi 07:30 Mill:urnali Lokali, 07:50 Avvi]i ta’ Mwiet, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 09:00 BBC 09:05 - G[andi x’Ng[id 11:00 - Mill-G]ira ta’ Calypso 11:50 - Avvi]i ta’ Mwiet u lAngelus 11:57 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:15 - Music Express 14:00 A[barijiet 14:05 – Mu]ika u Sport (16:00 A[barijiet 17:00 BBC News) 18:00 Bulettin tal-A[barijiet 18:15 – Diski Memorabbli 19:50 – Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 – A[barijiet 20:05 – Ri]ultati Sportivi 20:30 - Rock Express 22:00 - L-A[barijiet 22:05 Erre Be 23:30 - Xi Qrajt, Xi Smajt 23:40 - Ru]arju. ONE Radio - 92.7 FM 06:00 – ONE Breakfast (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 Radju Sports, 07:30 L-G[odwa t-Tajba, 08:15 ONE Club Xewqat, 09:00 Mill-:urnali) 10:00 – Sibt il-Punt 11:00 Clint on ONE (jinkludi 11:45 ONE News, 12:00 Angelus 12:05 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem) 13:00 – Minn Banda g[all-O[ra 15:00 - ONE Weekend (jinkludi 15:25 Djarju Kulturali, 15:30 Drive Time 16:30 - ONE Club Xewqat 17:45 - ONE News 18:00 ONE Party Zone 19:45 - ONE News 19:50 - Saturday Fever ONE Clubbing 21:30 – ONE Country 24:00 - Le M’Intix Wa[dek. RTK - 103 FM 06:30 - Tmiem il-:img[a 103 FM! (jinkludi 06:55 Fi {dan ilMulej, 07:00 A[barijiet, 07:55 Imwiet # Qari # Angelus, 08:00 BBC News) 09:00 - A[barijiet fil-Qosor 09:05 – Bieb Imbexxaq 10:05 - Newsbook (jinkludi 11:00 RTK Qosor) 11:55 - Fi {dan il-Mulej 12:00 - RTK Bulettin 12:15 – Se[er il-Malti 13:00 - RTK Qosor 13:30 - Jgh[idu Tag[hom i]}g[a]ag[ (jinkludi 14:00 BBC News, 15:00 RTK Qosor) 15:05 - Intietef 15:30 Saturday Drive 19:00 - Ru]arju 19:30 - Solid Gold 21:30 Mill-kotba li Wasslulna 22:00 – Il-Qaddis tal-Jum 22:05 Ru]arju 22:25 – Fatti (r) 24:00 - Rakkont (r), Mu]ika. Campus FM - 103.7 FM 09:00 - BBC World Service 09:06 - Pri]ma 10:00 – BBC News Update 10:06 – L-Ewropa u l-Imperu 11:00 BBC News Update 11:06 Mhux Kelma bejn Tnejn 12:00
- BBC News Update 12:05 Testment 13:00 - Putumayo Radio Show 14:00 - BBC World Service 21:00 – Laudate Dominum 22:30 - BBC World Service. Radju Marija - 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt 10:00 - Nixtarru Kitbet San :or; Preca 11:00 - F’ismi jke//u x-xjaten 12:00 - Angelus u Ru]arju 12:30 - Ru]arju tal-Erwie[ 13:00 - Magazine 15:00 - Kurunella tal-{niena Divina 15:30 - Il-Knisja: idDar t’Alla u tal-bnedmin 16:00 - L-Arka ta’ Noe 17:00 Kuntatt 17:30 - A[barijiet Reli;ju]i 17:45 - G[asar 18:00 - Ru]arju 18:30 - Quddiesa 19:00 - (ikompli) Kuntatt 20:00 - Van;elu {aj 21:00 - Ma’ San Pawl lejn :esù 21:30 -
T[allux qalbkom tit[awwad 22:00 - G[annu lil Ismu 23:00 - Mur sewwi l-Knisja Tieg[i (r) 23:30 – A[barijiet Reli;ju]i 23:50 Kompjeta.
Bay Radio - 89.7 FM 06:30 – Bay Breakfast (jinkludi 07:30 - A[barijiet, 08:30 u 09:30 - A[barijiet fil-qosor) 10:30 - Dorian Cassar (jinkludi 11:30 - A[barijiet fil-qosor) 13:30 – Malta’s Top 10 14:30 Ben Glover 16:30 – Weekend Drive 18:30 A[barijiet 18:35 – Malcolm B’s Party Zone 20:30 – Armin van Buuren 22:30 - Ruby 00:30 - Carl Cox. Bastjani]i FM - 95 FM 06:50 - {sieb tal-Jum 07:00 All Time Favourites 08:00 Saturday Morning Beats 10:00 - Mill-{bieb g[all-{bieb 12:00 - Mill-Pinna tas-Surmast (Mar/i) 14:30 - Saturday Hits 14:30 - Sacred Spirit Instrumental Music 17:00 - Music Generation Weekend 18:00 Enchallah 20:00 - All Time Favourites. Smash Radio - 104.6 FM 07:30 - Commander Jay 11:00 - Radio Motordrome 15:00 Mixed Hits 16:30 – Tea Time 18:30 - Xtravadance 20:00 – Mixed Hits 22:00 – Vince Marshall 24:00 - Non-stop Night Music. Calypso Radio - 101.8 FM 06:00 - Calypso Breakfast 09:00 - Bejn il-{bieb 12:05 Calypso Weekend 14:00 Mu]ika u Sport 18:05 Saturday Night Live 20:30 Dak Kien }mien 01:00 - NonStop Music.
Corsari (Cutthroat Island) - Raitre, 14>55
Geena Davis u Matthew Modine (fir-ritratt hawn fuq) huma -protagonisti f’dan il-film tal-1995 b’re;ija ta’ Renny Harlin li parti kbira minnu n[admet f’Malta.
TVM 07:00 - L-G[odwa t-Tajba 08:00 - Wirt, Arti u Kultura 08:30 Storjografija 09:05 - Sensilhena 09:50 - }ona (r) 11:10 - Paqpaq 12:00 - A[barijiet 12:10 - Aqta’ Kemm 13:00 - Sibtek 14:00 A[barijiet fil-qosor 14:05 (ikompli) Sibtek 16:00 - A[barijiet 16:05 - Luxdesign 17:15 Madwarna 17:40 - Kelma g[all{ajja 18:00 - A[barijiet 18:10 Gadgets 18:55 - G[awdex illum 19:30 - .EU 20:00 - L-A[barijiet 20:40 - Jarhead. Film 22:40 - Paq Paq (r) 23:30 - A[barijiet 23:50 - Sibtek (r). TVM 2 07:00 - News 09:00 - Starboard 09:30 - Malta u lil hinn minnha 11:00 - Madwarna 11:30 Meander 12:00 - Battle Castle 12:50 - Earth the power of the planet 13:45 - Sensilhena 14:25 - Storjografija 15:00 - Gadgets 15:30 - Mixage 16:00 - Battle Castle 17:00 - FIFA 2013 Programme 17:30 - Starboard 18:00 - GSSE Programme 18:30 - Ti;rijiet 19:00 - Hill Climb f’Giarre 19:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ 19:40 Lenti 20:30 - A[barijiet bl-Ingli] 20:40 - Dissett 21:45 - Rockastra 23:15 – Mixage. ONE 07:15 - Healthy Living (r) 08:30 - ONE News 09:00 - Sieg[a ]mien 10:00 - Teleshopping 10:30 - {ajja (r) 11:00 - Clint on ONE 12:50 - On D Road (r) 13:30 - ONE News 13:40 Teleshopping 14:00 - Ilsien inNisa (r) 15:30 - Teleshopping 16:00 - Maratona :esù fil-proxxmu 17:30 - ONE News 17:40 Pink Panther 18:40 - Maratona :esù fil-proxxmu 19:10 - Lottu 19:30 - ONE News 20:10 - Ieqaf 20 minuta 20:35 - Maratona :esù fil-proxxmu 23:15 - ONE News 23:45 - Ilsien in-Nisa (r).. Smash 09:30 - Teleshopping 13:00 - FilK/ina ma’ Farah (r) 14:00 Er;a’ Lura 15:30 - Music 16:30 - Mill-Mara g[all-Mara 17:30 CNI (r) 18:00 - A[barijiet ta’ barra 18:15 - Bingo 75 18:40 Dokumentarju 19:00 - A[barijiet 19:30 - Nies b[alna 20:30 Forum 21:30 - Dokumentarju 22:00 - A[barijiet.
Raiuno
07:00 - Tg 1 07:05 - 14˚ Distretto (TF) 08:00 - Tg 1 08:20 - Quark Atlante 09:00 - Tg 1 09:20 - Dreams Road 2012 09:55 - Rai Parlamento - settegiorni 10.50 - La casa del guardaboschi (TF) 11:35 - Un ciclone in convento (TF) 13:30 - Tg 1 14:00 - Linea blu 15:25 - Quark Atlante 16:10 – Road Italy 17:00 - Tg 1 17:15 - A sua immagine 17:45 - Passaggio a nord-ovest 18:50 - Reazione a catena 20:00 - Tg 1 20:30 Brasile – Giappone Confederations Cup 23:25 - Sky Kids – Giovani aquile. Film 2008 01:10 - Tg 1 notte 01:25 Cinematografo speciale 02:25 Amore e altri disastri. Film 2006. Raidue 06:30 - Cartoons
09:25 Voyager Factory: Inside the World 10:10 - Sulla via di Damasco 10:45 - Tg 2 parlamento punto Europa 11:25 - Il nostro amico Charly (TF) 12:10 - La nostra amica Robbie (TF) 13:00 Tg 2 giorno 13:30 - Sereno variabile estate 14:05 - L’altra donna. Film 2008 15:30 Squadra Speciale Colonia (TF) 16:15 - Squadra Speciale Stoccarda (TF) 17:15 - Terre meravigliose (attenzione: La rete potrebbe trasmettere la prima semifinale dell’Europeo Under 21 nel caso si qualificasse la nostra Nazionale) 18:05 - Sea Patrol (TF) 18:45 - Una scatenata coppia di sbirri (TF) 20:30 - Tg 2 21:05 - Lui e la mia ossessione. Film 2011 22:35 - NYC 22 (TF) 23:25 - Tg 2 23:40 - Tg 2 Dossier 00:25 - Tg 2 Storie 01:05 - Tg 2 Mizar. Raitre 07:05 - Rai Educational 09:00 Arrivano i dollari. Film ’57 10:25 - La risaia. Film ’56 12:00 - Tg 3 12:25 - Tgr il settimanale 13:00 - Kilimangiaro album 14:00 - TG regione 14:20 - Tg 3 14:45 - Tg 3 Pixel 14:55 Corsari. Film ’95 16:40 Timbuctu: I viaggi di Davide 17:00 - L’emigrante. Film ’73 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg 3 regione 20:00 - Blob 20:30 Scent of a woman – Profumo di donna. Film ’92 Attenzione: al
posto del film la rete potrebbe trasmettere la 2a semifinale
dell’Europeo Under 21 nel caso si qualificasse l’Italia. 23:10 - Tg 3 23:25 - Tg regione 23:30 - Un giorno in pretura 00:30 - Tg 3 00:40 - Tg 3 agenda del mondo 00:55 - Tg 3 sabato notte 01:15 Fuori orario 01:25 - Melancholia. Film 2008. Canale 5 08:00 - Tg 5 mattina 09:10 Supercinema 10:00 - Melaverde 11:00 - Forum 13:00 - Tg 5 13:40 - Better with you (sitcom) 14:10 - Hart of Dixie (TF) 15:10 - Consigli d’amore. Film 2009 17:00 - Inga Lindstrom – Luna d’estate. Film 2009 18:50 Avanti un altro 20:00 - Tg 5 20:40 - Striscia la notizia 21:10 The Legend of Zorro. Film 2005 23:50 - Supercinema 00:20 - Tg 5 notte 00:50 - Striscia la notizia (r) 01:20 - Professione fantasma (TF). Rete 4 07:40 - Avvocato porta (fiction) 09:30 - Navigare informati 09:35 - Carabinieri 7 (fiction) 10:30 Come si cambia academy (reality) 11:30 - Tg 4 12:00 - Renegade (TF) 14:00 - Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 15:30 Poirot: Veleno a piccole dosi. Film ’90 16:45 - Perry Mason: Dietro la facciata. Film ’94 18:55 - Tg 4 19:35 - Tierra de lobos – L’amore e il coraggio (fiction) 20:30 - Tempesta d’amore (soap) 21:15 - Cliffhanger – L’ultima sfida. Film ’93 23:35 - Cielo di piombo Ispettore Callaghan. Film ’76 01:30 - Tg 4 night news 01:50 - Ieri e oggi in tv. Italia 1 07:00 - Buona fortuna Charlie (sitcom) 07:20 - Cartoons 10:50 - Merlin (TF) 12:25 - Studio aperto 13:00 - Sport Mediaset 13:30 - G.P. di Catalunya – prove Motociclismo. Moto Gp 15:05 G.P. di Catalunya – prove Motociclismo. Moto2 da Montmelò 16:00 - Teste di cocco. Film 2000 18:05 - La vita secondo Jim (sitcom) 18:30 Studio aperto 19:00 - Mr. Bean 19:30 - Chestnut – Un eroe a quattro zampe. Film 2004 21:10 Garfield 2. Film 2006 22:50 - No ordinary family (TF) 00:35 Poker1mania 01:30 - Sport Mediaset 01:55 - Studio aperto 02:10 - La polizia ha le mani legate. Film ’75.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
TV#Radju 25 Favourite Channel 07:15 - F. News 07:30 - {in g[al Kollox (r) 09:30 -Arkivji tan-Nies (r) 10:30 - Belle Donne 12:30 - Teleshopping 13:00 Sibtkuntatt 16:00 - Entertain Me (r) 18:00 - Teleshopping 18:30 – Madagascar 19:45 - F. News 20:30 - News Point 21:00 - Sejja[tli 22:00 Niltaqg[u. Calypso Music TV 07:00 - Total Request Show (r) 09:00 – Love and Romance 10:00 - Teleshopping 12:00 – Music Festival (r) 13:00 - The 60s & 70s 13:30 – The 80s 14:00 - The 90s 14:30 - The 00s 15:00 - Love and Romance 16:00 – The 80s 16:30 - I Grandi Successi 17:30 – The Local Angle 18:00 – Retro Vision 19:00 - The World of Music (r) 19:30 - Cuban Music (r) 20:00 Never Ending Star 20:30 - Pop Concert 21:30 - The Local Angle (r) 22:00 - The Latest Hits (r) 23:30 - Music Videos. La 5 10:55 - Giro Giro Bimbo 11:40 Non aprite qull’armadio 12:15 Vite in Apnea 13:10 - extreme Makeover Home Edition 14:00 Bye Bye Cindirella (sitcom) 14:30 - Suburgatory (sitcom) 14:55 - Cougar Town (TF) 15:25 - Happy Endings (TF) 15:50 Men in Trees 17:20 - Che trucco! 17:40 - Vieni a vivere con me 18:30 - Cambio casa, cambio vita 19:30 - Extreme Makeover Home Edition 21:10 Inga Lindstrom - Sulla via del tramonto. Film 2004 22:50 Pushing Daisies (TF) 23:50 - I Want to be a Hilton (dok.) 00:55 - Coleen’s Real Woman. BBC Entertainment 07:05 - Little Prairie Dogs 07:15 - Green Balloon Club 07:40 Little Human Planet 07:45 Nina and the Neurons 08:00 The Large Family 08:10 - 3rd & Bird 08:20 - Little Prairie Dogs 08:30 - The Weakest Link 09:15 - My Family 09:45 - My Family 10:15 - A Farmer’s Life for Me 11:15 - Tribal Wives 12:05 2point4 Children 12:35 - After You’ve Gone 13:05 - The Royle Family 13:35 - Walk on the Wild Side 14:05 - Casualty 14:55 - EastEnders 16:55 - Walk on the Wild Side 17:25 - Tribal Wives 18:20 - The Weakest Link 19:05 - A Farmer’s Life for Me 20:00 - Being Erica 20:45 Alan Carr: Chatty Man 21:30 Ashes to Ashes 22:25 Threesome 22:50 - Jam and
Jerusalem 23:20 - Getting On 23:50 - A Farmer’s Life for Me. TCM 07:30 - Lust for Life. Film ’56 (A) 09:30 - Captain Sindbad. Film ’63 (U) 10:55 - In the Good Old Summertime. Film ’49 (U) 12:40 - The Human Comedy. Film ’43 (U) 15:00 East of Eden. Film ’55 (PG) 17:00 - Ben-Hur. Film ’59 (A) 21:00 - The Champ. Film ’79 (PG) 23:05 - Sweethearts. Film ’38. MGM Movies 07:10 - The Mechanic. Film ’72 (A) 08:50 - A West Side Story:
The Film and the Philharmonic 09:40 - Napoleon. Film ’94 11:00 - Zelig. Film ’83 (PG) 12:20 - Valdez Is Coming. Film ’71 (AA) 13:50 - Electra Glide in Blue. Film ’73 (X) 15:40 The Tenth Man. Film ’88 (PG) 17:20 - What’s New, Pussycat? Film ’65 (X) 19:10 - MGM’s Big Screen 19:25 - In the Time of the Butterflies. Film 2001 (12) 21:00 - Blue Sky. Film ’94 (12) 22:40 - The Innocent. Film ’93 (15). GO Stars 07:10 - Twins 09:00 - Young Hercules 09:25 - The Avengers 11:45 - Mulan 13:10 - The Middle 13:35 - The LXD: The Uprising Begins 15:00 - The Life Before Her Eyes 16:30 Sherlock Holmes: A Game of Shadows 18:35 - The Avengers 21:00 - Skyfall 23:20 - Rising Star 01:10 - The Life Before Her Eyes, Diva Universal 06:58 - Kojak 08:55 - Mystery Woman: Redemption 10:30 - La Prima Legge Di Newton 10:55 JAG 12:55 - Wolff’s Turf 14:55 - Rex: A Cop’s Friend 16:50 Mr Selfridge 18:50 - Great Women 19:00 - Strong Medicine 20:50 - Great Women 21:00 JAG 22:54 - Great Women 23:05 - Mystery Woman: Game Time. Iris 10:30 - Tempesta di ghiaccio. Film ’97 12:40 - 1997 - Fuga da New York. Film ’81 14:30 Storie di cinema 14:55 - Aiprot 75. Film ’74 17:10 - Lady in thw Water. Film 2006 19:15 - A ruota libera. Film 2000 21:00 Io l’ho visto 21:05 - Cornetti alla crema. Film ’81 23:00 L’infermiera alla corsia dei mulitari. Film ’79 01:10 - Lucrezia giovane. Film ’72.
Discovery Channel 07:15 - Fifth Gear 08:10 - Mega Builders: King of Container Ships 09:05 - Mighty Ships: USS Gravely. Auction Hunters: 09:55 - The Wild West 10:25 The Big Score 10:50 - Ton’s Got a Gun 11:15 - Strat’d for Cash 11:40 - The Real Thing 12:10 -
Weapons of Past Destruction 12:35 - Gangster Whiskey 13:05 - Home on the Gun Range. 13:30 - Extreme Engineering: Azerbaijan’s Amazing Transformation 14:25 - World’s Top 5: Super Cars 15:20 - Dirty Great Machines 16:15 - Fifth Gear 17:10 - American Chopper: Impasse 18:05 - Mythbusters: Mission Impossible Face Off 19:00 - How It’s Made. Auction Hunters: 20:00 - Fire in the Hole! 20:30 - Animal Instincts. 21:00 Auction Kings 21:30 - Auction Kings: Ruby Necklace 22:00 Timebomb Iceland 23:00 MegaQuake: Hour That Shook Japan. Melita More 08:00 - Films & Stars 08:30 Grey's Anatomy 12:30 Amazing Race 13:15 Supernatural 19:20 - Films & Stars 19:45 - Suits 20:30 Amazing Race 21:15 - Game of Thrones 22:20 - 30 Rock 22:45 - Supernatural 23:30 Enlightened 00:05 - Mike & Molly 00:35 - 2 Broke Girls 01:00 - True Blood.
Biography Channel Hoarders: 10:00 - Randy # Vicky 11:00 - Roy # Loretta 12:00 Beverly # Megan 13:00 - Randy # Vicky 14:00 - Roy # Loretta 15:00 - Beverly # Megan. Storage Wars: 16:00 - Almost the Greatest Show on Earth 16:30 Bowling for Dollars 17:00 - Get Him to the Mayan 17:30 - Fu Dog Day Afternoon 18:00 - I’m the New Mogul 18:30 - Almost
the Greatest Show on Earth 19:00 - Bowling for Dollars 19:30 - Get Him to the Mayan 20:00 - Fu Dog Day Afternoon 20:30 - I’m the New Mogul. 21:00 - Barter Kings: Big Rig Or Bust 22:00 - The Haunting of 23:00 - My Ghost Stories: Caught on Camera.
G˙at-tfal fuq il-Cable Jim Jam 08:00 - Kipper 08:20 - Mio Mao 08:30 - Gazoon 08:40 - Wobblyland 08:45 - Igloo-Gloo 09:00 Heroes of the City 09:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 - Benjamin’s Farm 09:45 - My Animal Friends 10:00 - Angelina Ballerina: The Princess Dance 10:50 - Oswald 11:00 Rubbadubbers 11:10 - Pingu 11:15 - Tiny Planets 11:20 - Pingu 11:25 - Tiny Planets 11:30 Monkey See Monkey Do 11:40 - Barney and Friends 12:10 - Fluffy Gardens 12:25 - The Mighty Jungle 12:40 - Mio Mao 12:50 - Heroes of the City 13:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:30 - Kipper 13:50 - Gazoon 14:00 - Wobblyland 14:05 - Igloo-Gloo 14:20 Benjamin’s Farm 14:25 - My Animal Friends 14:40 - See The Sea 14:45 - Lots & Lots 15:00 Fluffy Gardens 15:15 - The Mighty Jungle 15:30 Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See Monkey Do 15:55 - Barney and Friends 16:25 - Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 - Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 - Igloo-Gloo 17:00 - Angelina Ballerina: The Princess Dance 17:50 - Slim Pig 18:00 - Oswald 18:15 - Wobblyland 18:20 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:45 Benjamin’s Farm 18:50 - Nouky and Friends 18:55 - My Animal Friends 19:10 - See The Sea
19:15 - Lots & Lots 19:30 - Monkey See Monkey Do 19:40 - Barney and Friends 20:10 Wobblyland 20:15 - Dougie in Disguise 20:25 Slim Pig 20:35 - Connie the Cow 20:45 Angelina Ballerina 21:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:25 - Heroes of the City 21:40 - Pingu 21:45 - Tiny Planets 21:50 - Pingu 21:55 - Tiny Planets 22:00 - Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 - Thomas and Friends.
. Disney Channel 08:05 - Shake It Up 08:30 - Jessie 08:55 - Austin and Ally 09:15 - A.N.T. Farm 09:40 - Code 9 10:05 - Cinderella II: Dreams Come True (U) 11:15 - A.N.T. Farm 11:35 - Code 9 12:00 Gravity Falls 12:25 - Jessie 12:45 - A.N.T. Farm 13:10 - That’s So Raven 13:35 - Good Luck Charlie 14:00 - Austin and Ally 14:25 - Gravity Falls 14:50 - Shake It Up 15:10 - Jessie 15:35 A.N.T. Farm 16:00 - Finding Nemo (U) 17:35 Prankstars 17:55 - Gravity Falls 18:20 - Good Luck Charlie 18:40 - Jessie 19:05 - Shake It Up 19:30 - Austin and Ally 19:50 - A.N.T. Farm 20:15 - That’s So Raven 20:40 - Good Luck Charlie 21:00 - Shake It Up 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Austin and Ally 22:10 - Wizards of Waverly Place.
07>00 08>30 09>00 09>30 12>00 13>00 13>30 14>00 14>05 14>35 15>00 15>05 17>00 17>05 18>00 18>10 19>10 19>15 19>30 19>45 20>30 22>30 23>00
NET News Anali]i tal-A[bar (r) Animal Diaries (r) Telebejg[ L-Istampa Kollha (r) Telebejg[ Wheelspin (r) NET News L-Istorja tal-Futbol Malti Sas-Sitta NET News Sas-Sitta NET News Sas-Sitta NET News 4 B’Wie[ed Tlug[ tal-Lottu Servizz mill-programm Newsroom G[alik fl-Ewropa NET News Me]è Anali]i tal-A[bar NET News
Sport fuq il-Cable Eurosport 08:30 - WATTS 09:00 Queens Tennis 10:00 -
European Flatwater Championships Canoeing (live) 12:00 - Dempsey Races Le Mans 12:15 - Queens Tennis 13:00 - AEGON Classic Tennis: SF (live) 15:00 Queens Tennis: SF (live) 19:00 - WATTS 20:00 Superkombat: GP3 (live) 22:15 - Horse Racing Time 22:30 FEI Global Champions Tour Equestrian: Cannes, France (live). Eurosport 2 07:00 - Queens Tennis
08:30 Australian Rules Football: AFL Rd 12: Fremantle v Brisbane Lions (live) 11:30 - AEGON Classic Tennis 13:00 Nurnberger Versicherungscup Tennis: F. (live) 15:00 AEGON Classic Tennis: SF (live) 17:00 - WATTS 17:30 GP3 Motor Racing: Valencia: Race 1 (live) 18:00 - European Flatwater Championships Canoeing 19:00 - Nurnberger Versicherungscup Tennis 20:00 - Queens Tennis. GO Sports 1 07:00 - Best of Football 201213 09:00 - 2013 US Open Championship: Day 2. The Championships: Wimbledon: 15:00 - Dare to Dream 16:00 The Glory Years 17:00 Coming of Age. 18:00 - 2013 France Galop: Prix du Jockey Club 19:00 - 2013 US Open Championship: Day 3 (live) 01:00 - Best of Rugby 2012-13. GO Sports 7 07:00 - Vincennes Racetrack 10:00 - Best of Football 201213 14:00 - 2013 France Galop:
Gras Savoye Grand Steeple Chase de Paris 15:00 - Best of Football 2012-13 19:00 - The Championships: Wimbledon 2009: Official Film 20:00 Best of Rugby 2012-13 22:00 Football's Greatest 22:30 - Best of Football 2012-13. GO Sports 8 09:00 - Vincennes Racetrack
12:00 - Best of Football 201213 16:00 - 2013 France Galop:
Gras Savoye Grand Steeple Chase de Paris 17:00 - Best of Football 2012-13 21:00 - The Championships: Wimbledon 2009: Official Film 22:00 Best of Rugby 2012-13 00:00 Football's Greatest 00:30 - Best of Football 2012-13. Melita Sports 1 08:00 - Bundesliga - Preview (r) 08:30 - FA Cup (r) 10:35 2012 Alpari World Match Tour (r) 12:45 - America's Cup: World Series (r) 14:25 -
Volleyball Champions League Magazine The Big Hit (r) 14:55 - Bundesliga - Preview (r) 15:30 - Bundesliga (live) 17:35 - Bundesliga: Highlights (r) 18:30 - Bundesliga (live) 20:35 - Bundesliga: Highlights (r) 21:25 - Bundesliga (r) 23:20 - Vendee Globe 2012-13 Weekly Highlights (r) 23:40 Bundesliga (r).
Melita Sports 2 12:00 - Vendee Globe 2012-13 Weekly Highlights (r) 12:55 FIFA Beach Soccer WC Qual. (r) 14:15 - FIFA Beach Soccer WC Qual. (r) 15:35 -
Volleyball Champions League Magazine The Big Hit (r) 16:05 - FA Cup 18:10 Swedish ATG Horse Racing V75 Race Meetings 22:15 Bundesliga: Highlights (r) 23:05 - 2012 Alpari World Match Tour (r) 01:10 America's Cup: World Series (r).
Malta Stars 08:00 - Malta Basketball Association (r) 09:35 - Malta Rugby Football Union (r) 11:10 - Malta Handball Association (r) 12:30 - MFA Futsal League (r) 13:50 Melita GFA 1st Div. (r) 15:35 BOV PL (r) 17:50 - Malta Basketball Association (r) 19:25 - Malta Rugby Football Union (r) 21:00 - Malta Handball Association (r) 22:20 - MFA Futsal League (r) 23:40 - Melita GFA 1st Div. (r) 01:25 - BOV PL (r).
IN-NAZZJON
Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
TV#Radju 23 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt
Fil-qosor The Legend of Zorro Canale 5, 21>10 In[adem fl-2005 b’re;ija ta’ Martin Campbell, dan il-film hu meqjus b[ala sequel ta’ The Mask of Zorro tal-1998 u fil-fatt g[andu b[ala atturi
protagonisti lil Antonio Banderas u lil Catherine Zeta-Jones (it-tnejn fir-ritratt). Alejandro De La Vega jikun maqsum bejn ]ew; realtajiet, dik ta’ [ajtu b[ala Zorro u dik b[ala ra;el tal-familja. Martu Elena tkun tridu jinsa r-rwol tieg[u b[ala Zorro, i]da meta ma jag[milx dan, titilqu u taqbad relazzjoni ma’ Armand. I]da dan Armand ikun persuna perikolu]a u ta’ theddida g[al Kalifornja u n-nies li jg[ixu hemm...
Carmelo Abela
Claudette Buttigieg
Ryan Callus
Deo Debattista
Chestnut - Un eroe a quattro zampe Italia1, 19>30 Makenzie Vega (fir-ritratt fuq il-lemin) hi l-attri/i prin/ipali f’dan il-film Amerikan tal-2004. Naraw li tewmin bniet li jkunu qed jg[ixu f’orfanatrofju jadottaw kelb li jkunu sabu abbandunat. Meta i]da jkun hemm familja lesta tadotta lit-tewmin, madankollu
dawn ma jkunux lesti li jilqg[u wkoll f’darhom lil dan il-kelb.
Lady in the Water Iris, 17>10
Bryce Dallas Howard (fir-ritratt fuq il-lemin) hi fost l-atturi ewlenin f’dan il-film Amerikan tal-2006 b’re;ija ta’ M. Night Shyamalan.
Lui e la mia ossessione Raidue, 21>05 Film Amerikan tal-2011 li g[andu b[ala protagonisti lill-atturi Heather Locklear u Max Martini. Laura tkun mara mi]]ew;a li g[andha tifla ta’ 7 snin. Kollox ikun miexi
[arir sakemm tibda tissuspetta li ]ew;ha qed jittradiha.
}ew; missirijiet u binhom b[ala mistednin
Lil hinn mill-politika 4 B’Wie[ed – NET Television 18>10
Kemm hu diffi/li li tkun politiku, i]da lil hinn mill-politika fl-istess [in? Min mhux involut fil-politika, kif i[ares lejn dawk li jag[]lu li jid[lu f’din il-[ajja? U intom, kieku kellkom tag[]lu bejn il-politika jew g[a]la o[ra, xi tkun id-de/i]joni tag[kom? Din is-su;;ett se jkun diskuss fil-programm tal-lum. Il-mistednin se jkunu l-Membri Parlamentari Ryan Callus, Carmelo Abela, Deo Debattista u Claudette Bittiegieg, kif ukoll Josette Sciberras, li hi imprenditri/i u pre]entatri/i fuq Favourite Channel Imexxi l-programm Tano Vella. Tg[in fil-pre]entazzjoni kif ukoll fil-produzzjoni Carmen Vella.
Sas-Sitta – NET Television 14>35
G[ada Jum il-Missier. G[aldaqstant fost il-mistiedna tal-programm se jkun hemm Philip Vella, kantawtur u kompo]itur, flimkien ma’ ibnu Sean li wkoll hu involut fix-xena mu]ikali, kif ukoll Daniel Borg Carbott u ibnu Andrew, li t-tnejn nafuhom b[ala atturi. Tkompli s-sensiela Sas-Sitta Bott Talent fejn illum il-komiku Toni Busuttil u Ray Attard se jinterpretaw lil ]ew; kantanti Maltin li kienu rrappre]entaw lil pajji]na fil-Eurovision fis-snin sebg[in. It-telespettaturi se jkunu m[e;;a jag[]lu l-karattru favorit
permezz tal-SMS. Ikompli wkoll il-game show tal-personalitajiet Koppja vs Koppa, l-ispettaklu mu]ikali mill-band tal-Maestro Mark Spiteri Lucas u l-kantant residenti u mistiedna, kif ukoll ]fin minn Keith Dance Studio. Naraw ukoll ir-ri]ultat tal-makeover fuq Sue Vella, wa[da mit-telespettaturi tal-programm, pariri dwar il-moda femminili minn Rita Gatt, Inlibbsu lillG[arusa u l-ispjegazzjoni tal-Van;elu minn Fr Victor Paul Farrugia O. Carm.
NET Television jag[laq 15-il sena Me]è – NET Television 20>30
Minbarra li dan tal-lum hu l-a[[ar programm, tal-anqas g[alissa, se jkun ukoll edizzjoni spe/jali min[abba li fil-jiem li g[addew NET Television g[alaq 15-il sena jxandar. Josef Bonello u Ronald Briffa se jkollhom numru ta’ mistednin
konnessi ma’ dawn il-15-il sena, fosthom lil Gloria Mizzi. Naraw ukoll intervista li g[amel Ronald ma’ Chris Said, is-Segretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista, dwar NET Television. Il-me]ina se tkun Claire Ciantar.
IN-NAZZJON ls-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
26 Klassifikati PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ {al Qormi – Ta’ Farsina
TERRACED house bi tliet kmamar tas-sodda, k/ina filpost, kamra tal-[asil, parapett, area sabi[a. Prezz €193,500. Cemplu lis-sid fuq 79316057.
{a]-}ebbu;
TERRACED house f’area sabi[a. Tliet qasab u nofs fa//ata b’85 pied fond. Lesta minn kollox b’erba’ kmamar tas-sodda, ]ew; kmamar tal-banju, k/ina, salott. Trid tara. Min hu interessat
i/empel 79066880 jew 27015780.
{a]-}ebbu;
DAR f’post /entrali u blarja tag[ha. Prezz: €128,000. ?emplu 79769677.
G{ALL-BEJG{ JEW KIRI Il-{amrun
GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.
AVVI}I Ftu[ tad-drena;;
U service. ?emplu 99271565.
G[al kull tip ta’ xog[ol
TA’ madum tal-art u tal[ajt, qlug[ ta’ kmamar talbanju, plumbing, kisi bil-;ibs u ]ebg[a, gypsum boards e//. Prezzijiet tajbin [afna. ?emplu 79091057.
G[al kull xog[ol
TA’ bini ;did, alterazzjonijiet fuq l-antik, ftu[ ta’ arkati u bibien, bdil ta’ soqfa, xog[ol ta’
membrane, kisi u tibjid, kontrabjut u tqeg[id ta’ katusi. Offerta spe/jali fuq illiquid membrane. ?emplu 79407292.
G[al kull xog[ol
TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum talart u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa talkonkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.
Tiswijiet fil-pront u fil-post
tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Tiswijiet
MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.
Water proofing membrane
IL-BEJT tieg[ek jag[mel lilma? G[andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispe/jalizzaw fuq xog[ol ta’ water proofing u membrane, b’10 snin garanzija, xog[ol professjonali bl-aqwa materjal I S0 9001. G[al stima bla obbligu /emplu 7972 9967 jew ]uru www.kendawaterproofing .com
G{ALL-BEJG{
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq ilparts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull
G[amara antika
TINKLUDI twaletta bilmera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// talir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.
Ag[ti d-demm… u tkun qed tag[ti tama lil [addie[or
Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
27 DARTS
It-tim nazzjonali impenjat fit-Turkija Dan l-a[[ar it-tim nazzjonali Malti kkompeta fl14-il edizzjoni tat-Tazza talMediterran li saret fil-belt ta’ Ankara, fit-Turkija, bejn il-15 u t-18 ta’ Mejju. It-tim kien kompost minn Gordon Stanmore, Norbert Attard, Albert Scerri u Mario Aquilina u tmexxa minn Tony Demanuele u Joe Borg. Ilkategoriji ta’ log[ob kienu league tat-timijiet, koppji u individwali. Fil-kategorija tat-timijiet ilMaltin kellhom bidu kemxejn [a]in. Fl-ewwel ]ew; log[biet kontra t-Turkija u l-Italja Malta tilfet bi skor kbir ta’ 9-1 u 9-2 rispettivament. L-a[[ar log[ba tal-grupp kienet kontra l-Gre/ja u Malta reb[et 9-6 biex b’hekk spi//at fit-tielet post tal-grupp. Fil-jumejn ta’ wara, ilMaltin irkupraw [afna fillog[ob hekk kif Gordon Stanmore u Norbert Attard reb[u l-finali tal-pari 4-2 kontra l-Fran/i]i Thibault Tricole u Renaud Lescure. Norbert Attard wasal sal-finali tal-individwali fejn tilef 3-4
kontra Emre Toros tat-Turkija u Albert Scerri wasal salkwarti tal-finali fejn tilef kontra l-istess Toros 3-4. Fil-kateogrija talindividwali Mario Aquilina reba[ 4-0 kontra t-Tork Emre Toros. Gordon Stanmore tilef 4-3 kontra Stavors Manasis tal-Gre/ja. Albert Scerri reba[ tliet konfronti konsekuttivi, 41 kontra Arman Ugur tatTurkija, 4-2 kontra Thibault Tricole ta’ Franza u 4-2 kontra Eser Tekin tat-Turkija. Min-na[a tieg[u, Norbert Attard kellu wirjiet mill-aqwa u reba[ erba’ partiti konsekuttivi. Fl-ewwel log[ba reba[ 4-2 kontra Yoann Blechun ta’ Franza, 4-2 kontra Kostas Pantelidis tal-Gre/ja, 4-3 kontra Engin Kayaoglu tat-Turkija u 4-3 wkoll kontra Muharrem Kemaglou, li hu wkoll mit-Turkija. Fil-kategorija tal-koppji, Albert Scerri u Mario Aquilina tilfu 4-3 kontra Gingi u Kemaoglu tat-Turkija filwaqt li l-koppja Gordon Sanmore u Norbert Attard ta’ Malta kienu impenjati fi tliet log[biet. Fl-ewwel log[a
It-tim nazzjonali li kkompeta fl-14-il edizzjoni tat-Tazza tal-Mediterran
dawn tilfu 4-3 kontra Federico u Ramos ta’ :ibiltà, reb[u 4-1 kontra Kayaoglu u Tekin tatTurkija u reb[u wkoll 4-2 kontra l-koppja Griega Pantelidis u Labropoulos. Intant fl-8-a side, Pawla Wolves ;ew dikjarati champions tal-Ewwel Divi]joni filwaqt li Beland Band Club u Floriana Ajax reb[u t-Tieni u t-Tielet Divi]joni rispettivament. Mill-Ewwel Divi]joni ;ew relegati Juventutis Domis u St Joseph Band Club filwaqt li fit-Tieni Divi]joni waqg[u
Bormla Bo//i Club u Xuereb Installation. Fil-kampjonati tal-4-a side Marsa St Michael reb[u lkampjonat filwaqt li rRunners Up kienu }abbar KSI Malta A. Fin-Knockout tal-5-a side kienu Floriana Ajax li reb[u lKampjonat hekk kif spi//aw quddiem Pawla Wolves. Millkategorija tas-singles ta’ Malta, i/-champion kien Gordon Stanmore. Ir-rebbie[ tas-Super Cup ta’ dan l-ista;un kien Norbert Attard. Dan tal-a[[ar spi//a
fl-ewwel post quddiem Stephen Grima. Mill-kategorija tad-doubles kienu Gordon Stanmore u John Ciantar li reb[u din issezzjoni meta spi//aw quddiem Paul Sammut u Stephen Galea. Il-Plejer tas-Sena tal-Ewwel Divi]joni hu Norbert Attard filwaqt li Kevin Spiteri u Carmel Attard ;ew ivvutat b[ala l-Aqwa Plejers tas-Sena g[at-Tieni u t-Tielet Divi]joni. Norbert Attard ;ie vvutat ukoll b[ala l-Aqwa Plejer Overall tas-Sena.
KAMPJONATI MONDJALI TAL-ATLETIKA
Bolt mitlub jikkwalifika g[all-finali I/-champion Olimpiku Usain Bolt se jkollu jikkwalifika g[allKampjonati Mondjali. Dan min[abba l-fatt li hu sie[bu Yohan Blake li se jing[ata l-wildcard biex jikkompeti f’dawn il-kampjonati li se jsiru firRussja f’Awwissu li ;ej. Fl-2011 Bolt kien ;ie skwalifikat mill-finali tal-
100m min[abba li telaq qabel l-
isparatura u kien Blake li reba[ ittellieqa. Bolt issa b’hekk se jkollu jg[addi mill-heats tal-:amajka. Fl-20 ta’ :unju ssir l-ewwel heat u wara jsiru s-semifinali u l-finali. Fil-finali Bolt irid jispi//a mal-ewwel tlieta jekk dan irid jikkompeti fil-
kampjonati mondjali u jkompli j]id mas-su//ess li kiseb sena ilu flOlimpjadi meta reba[ tliet medalji tad-deheb. Fil-bidu ta’ dan l-ista;un Bolt we;;a’ l-hamstring u minn dakinhar ’l hawn g[adu ma kellux il-wirjiet li hu mag[ruf g[alihom. Minkejja li
kellu bidu negattiv, Bolt dejjem irnexxielu jirre;istra [in ta’ anqas minn 10.15’, il-[in li hu mitlub biex wie[ed jikkwalifika g[al dawn ilheats. Filwaqt li Bolt se j/edi post g[al Blake fil-100m, dan se jikkwalifika b’mod awtomatiku g[allfinali tal-200m.
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
28 Sport FORMULA 1
Wolff ifa[[ar lil Hamilton Il-Kap tal-Mercedes Toto Wolff fa[[ar lis-sewwieq Lewis Hamilton u qal li qed jistenna li aktar ma jg[addi ]mien, is-sewwieq Ingli] aktar ikompli jikseb ri]ultati po]ittivi. Nhar is-Sibt li g[adda Hamilton beda mittieni post fil-Grand Prix talKanda u lejn l-a[[ar tat-tellieqa dan inqabe] minn Fernando Alonso tal-Ferrari u spi//a ttielet. “Hu veru li Hamilton ma tantx hu kuntent b’dak li kiseb imma min-na[a tag[na, a[na kuntenti. M’g[andix dubju li fil-futur Hamilton se jkompli jurina l-qawwa tieg[u. Wara kollox, hu g[alhekk li g[amilna minn kollox biex nakkwistawh ming[and ilMcLaren,” qal Wolff. Sie[eb Hamilton, Nico Rosberg, reba[ il-Grand Prix ta’ Monaco hekk kif iddefenda l-ewwel post li beda minnu. G[all-Mercedes, ir-reb[a ta’ Rosberg kienet l-ewwel wa[da tal-ista;un g[alihom. “Il-fatt li Rosberg reba[ il-Grand Prix ta’ Monaco kompla ta spinta lil
Hamilton biex dan jitjieb,” kompla jg[id Wolff. Meta Hamilton iffirma kuntratt ta’ tliet snin malMercedes kien hemm min kien xettiku dwar kemm Hamilton se jmur tajjeb ma’ dan it-tim imma s-sewwieq Ingli] qed ikollu wirjiet tajbin u attwalment jinsab fir-raba’ post f’dik li hi klassifika tassewwieqa. Hamilton b[alissa qieg[ed 55 punt ta[t il-leader Sebastian Vettel tar-Red Bull. Fil-Grand Prix li jmiss, Hamilton se jkun qieg[ed isuq quddiem il-pubbliku tieg[u fi//irkwit ta’ Silverstone firRenju Unit. Intant, il-Kap tar-Red Bull Christian Horner qal li jemmen li issa r-Red Bull tjiebu f’/irkwiti velo/i u r-reb[a li kiseb Vettel nhar il-{add li g[adda fil-Kanda hi xhieda ta’ dan. G[al Vettel din kienet lewwel darba fil-karriera tieg[u li reba[ dan il-Grand Prix. “Irba[na l-Grand Prix talKanada u fil-Grand Prix talMalasja morna tajjeb. Nittamaw li fit-tlielaq li jmiss
Lewis Hamilton tal-Mercedes
inkomplu b’dan ir-ritmu,” qal Horner. Bottas irid jibqa’ mal-Williams Is-sewwieq tal-Williams
TRASFERIMENTI
Valtteri Bottas sostna li jrid jibqa’ jsuq mal-Williams matul l-ista;un li ;ej. Ta’ min jinnota li kien biss fl2008 u fl-2009 li l-Williams ]ammew l-istess sewwieqa
g[al sentejn konsekuttivi u din id-darba Bottas qed li jittama li l-[inijiet li qed jirrre;istra jag[tu sinjal littim biex joffrulu kuntratt ;did.
MOTOGP
Cavani jrid jing[aqad ma’ Real Madrid Pedrosa jipprova Missier l-attakkant ta’ Napoli Edinson Cavani qal li ibnu jixtieq jing[aqad ma’ Real Madrid u mhux ma’ Man City. Cavani, li matul lista;un li g[adda spi//a b[ala l-aqwa skorer fis-Serie A, ilu segwit minn diversi klabbs u jiem ilu ommu qalet li dan tkellem ma’ diri;enti ta’ Real u City u issa missieru ]vela li Real huma l-favoriti li jiksbu l-firma tieg[u. Kulma jonqos, dejjem skont missieru, hu li Napoli jil[qu ftehim ma’ Cavani biex dan i[alli lillklabb Naplitan. Hu mifhum li jekk Napoli jbig[u lil dan l-attakkant mill-Urugwaj, jir/ievu ssomma ta’ madwar 65 miljun ewro. B[alissa Cavani qieg[ed il-Bra]il fejn se jirrappre]enta lill-Urugwaj fit-Tazza talKonfederazzjonijiet. RONALDO - Il-winger ta’ Real Madrid Cristiano Ronaldo /a[ad li qieg[ed
jiddiskuti biex i;edded ilkuntratt mat-tim tal-belt kapitali Spanjola. Ronaldo, li g[andu 28 sena, hu segwit minn Monaco li qed joffru ssomma ta’ mitt miljun ewro. Il-kuntratt li g[andu Ronaldo jiskadi fl-2015 u f’kummenti li ta l-President ta’ Real, Florentino Perez qal li Ronaldo se j;edded dan ilkuntratt u jirtira ma’ Real imma l-eks plejer ta’ Man Utd /a[ad dan kollu. “La[bar li jien se n;edded ilkuntratt tieg[i ma’ Real mhix veru,” qal Ronaldo. Ronaldo ilu jilg[ab ma’ Real g[al dawn l-a[[ar erba’ snin u f’199 log[ba ma’ dan it-tim hu skurja total ta’ 201 gowl. Sena ilu Ronaldo reba[ il-kampjonat Spanjol ma’ Real imma minkejja li din issena re;a’ kellu sta;un millaqwa, dan ma reba[ l-ebda unur. VALDES - Il-President ta’ Barcelona Sandro Rosell qal li
j]id id-distakk Hekk kif fi tmiem il ;img[a jsir il Grand Prix ta -
’
ATLETIKA Cristiano Ronaldo
l-goalkeeper Victor Valdes se jibqa’ mat-tim matul l-ista;un li ;ej. Valdes, li b[alissa qieg[ed il-Bra]il mat-tim nazzjonali Spanjol, ftit tal;img[at ilu ]vela li mhux se j;edded il-kuntratt tieg[u li jiskadi sena o[ra. Ilgoalkeeper ta’ 31 sena qal li jixtieq jilg[ab f’kampjonat ie[or g[ax ma jifla[x aktar g[all-pressjoni li ;;ib mag[ha l-kariga ta’ goalkeeper numru wie[ed tal-klabb Katalan.
TENNIS
Murray jirritorna b’reb[a It-tennista Britanniku Andy Murray irritorna b’reb[a fil-Kampjonati ta’ Aegon u din g[alih kienet l-ewwel darba li kien qed jilg[ab minn meta we;;a’ waqt turnament f’Ruma. Min[abba din l-injury li kellu f’qaddu Murray tilef l-Open ta’ Franza u g[ad hemm riskju ]g[ir li dan ma ji[ux sehem flOpen ta’ Wimbledon li se jibda fl-24 ta’ :unju.
-
Barcelona, is-sewwieq tal-Honda Dani Pedrosa se jkun qed ifittex li j]id il-vanta;; li g[andu f’ras il-klassifika. Ironikament, g[al-leader tal-kampjonat, il-Grand Prix ta’ Barcelona se jkun il-200 wie[ed li se jkun qed jie[u sehem fih. B[alissa Pedrosa g[andu vanta;; ta’ 12-il punt fuq leqreb rivali tieg[u.
Murray g[eleb lill-Fran/i] Nicolas Mahut bi skor ta’ 6-3, 7-6 u biex kiseb din ir-reb[a kellu b]onn biss tliet kwarti. “Nittama li laffarijiet ikomplu kif sejrin. Meta tqis kemm hu bard u li mhux qed in[oss u;ig[, dan juri kemm qed nirkupra tajjeb. Minn dejjem g[edt li nippreferi ma ni[ux sehem fl-Open ta’ Franza milli ma ni[ux sehem f’dak ta’ Wimbledon,” qal Murray.
Bolt lura g[ar-reb[
I/-champion Olimpiku Usain Bolt irritorna g[ar-reb[ meta tard il-{amis filg[axija reba[ il-finali tal-200m waqt id-Diamond League li sar f’Oslo finNorve;ja. Bolt g[amel [in ta’ 19.79’ u dan il-[in hu l-aqwa wie[ed g[al din is-sena filkategorija tal-200m. B’din ir-reb[a Bolt patta g[addi]appunt li kellu ;img[a ilu meta spi//a t-tieni fil-finali tal-100m f’Diamond League li saru flOlimpico ta’ Ruma. Dakinhar Bolt, li jiem ilu qal li tilef kemxejn il-motivazzjoni, kien meg[lub mill-Amerikan Justin Gatlin. Fit-tellieqa ta’ nhar il-{amis, Bolt spi//a l-ewwel quddiem inNorve;i] Jasyma Saidy Budre u James Ellington tar-Renju Unit li spi//aw fit-tieni u fit-tielet post rispettivament. Wara t-tellieqa, Bolt qal li kien ferm kuntent bilwirja tieg[u u qal li l-unika [a;a li jonqsu jtejjeb hi meta ji;i g[ad-dawra. Bolt qal ukoll li li kieku t-temp kien s[un u mhux xitwi u umdu], kien jag[mel [in a[jar
milli g[amel. “M’inix inkwetat bit-telfa li sofrejt ;img[a ilu. Kul[add jista’ jitlef fl-isport. Meta ;ejt g[allmument tal-verità, dejjem mort tajjeb u fidu/ju] li hekk se ner;a’ nag[mel ladarba jibdew ilKampjonati Mondjali,” qal Bolt. Ilbiera[ [ar;et ukoll l-a[bar li Bolt se jkollu jikkwalifika mitTrials tal-:amajka biex jie[u sehem fil-Kampjonati Mondjali li se jsiru f’Awwissu fir-Russja. L-uniku atleta mill-:amajka li mhux se jie[u sehem fit-trials u se jikkwalifika b’mod awtomtiku se jkun Yohan Blake. Ta’ min jinnota li Bolt, qabel it-tellieqa saq karozza talFormula 1 u wara s-serata li fiha kiseb su//ess daqq xi diski f’festin privat. Kif spi//aw: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Usain Bolt Jaysuma Saidy Ndure James Ellington Jonathan Borlee David Bolarinwa Daniel Talbot Nil De Oliveira Churandy Martina - skwalifikat
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Sport 29 WATERPOLO
Sliema jiksbu l-ewwel reb[a Minn Stewart Said
Sliema Frank Salt..............14 Exiles Ferretti......................9 (4-2),(5-3),(4-1),(1-3)
Sliema Frank Salt kisbu lewwel reb[a tal-ista;un meta g[elbu lil Exiles Ferretti 14-9. Ittim ta’ Afric ma kellux prestazzjoni brillanti i]da xorta rnexxielhom jiksbu l-punti, fattur ukoll kien li Exiles kienu erati/i [afna u setg[u baqg[u fil-partita iktar fit-tul. Is-Slimi]i kellhom lil Edward Aquilina sospi] filwaqt li Exiles kellhom lil Julian Rizzo Naudi u Simon Vassallo neqsin. Sliema reb[u l-ewwel sessjoni 4-2 i]da b’aktar attenzjoni liskor seta’ kien iktar vi/in. Sliema komplew ikabbru l-iskor fit-tieni sessjoni i]da kienu ]ew; gowls fl-a[[ar tas-sessjoni li po;;ew lil Sliema iktar komdi. Sliema g[amlu /ert mill-punti fit-tielet sessjoni meta fet[u vanta;; komdu biex l-a[[ar sessjoni kienet biss formalità fejn g[alkemm tilfu s-sessjoni Sliema reb[u l-partita u nqalg[u minn qieg[ il-klassifika. Sliema: R. Coleiro, J.
Gabarretta (3), N. Lubrano (1), T. Sullivan (2), M. Meli (1), J. Soler (2), G. Kiss (2), C. Cluett, J. Brownrigg, S. Barac (2), D.
FUTBOL
Boateng se jer;a’ jilg[ab mal-Ghana Il-Federazzjoni tal-Futbol fil-Ghana [abbret li lmidfielder Kevin Boateng se jer;a’ jibda jilg[ab mat-tim nazzjonali. Boateng, li g[andu ;enituri mill-Ghana u mill-:ermanja kien irtira mittim nazzjonali f’Novembru tal-2011 min[abba li skont hu kien qed isofri minn diversi injuries. L-a[[ar darba li Boateng lag[ab mal-Ghana kien fl2010. Bla dubju din hi a[bar mill-aqwa g[all-Ghana li qed tipprova tikkwalifika g[atTazza tad-Dinja. Boateng mhux se jilg[ab g[alissa mal-Ghana min[abba li qed jirkupra minn injury. Boateng kien lag[ab mat-tim nazzjonali :ermani] ta’ ta[t id-19-il sena imma bidel i//ittadinanza biex b’hekk ikun jista jilg[ab mal-Ghana imma dan dam jag[mel hekk g[al biss sena u nofs. Mal-Ghana Boateng lag[ab disa’ darbiet u skurja gowl, liema gowl wasal kontra l-Istati Uniti fit-tieni fa]i tat-Tazza tad-Dinja talAfrika t’Isfel. :img[a ilu, Andre u Jordan Ayew ukoll [abbru li se jer;g[u jibdew jilag[bu mat-tim nazzjonali tal-Ghana. Il-President tal-FA talGhana Kwesi Nyantekyi esprima s-sodisfazzjon tieg[u g[al din l-a[bar u qal li l-FA minn dejjem tallbet lill-aqwa players tag[ha biex jilbsu lflokk tat-tim nazzjonali.
Premier
Kif Jinsabu
Neptunes San :iljan Sliema Sirens Exiles
1 Divi]joni Marsacala Ta’ Xbiex Valletta Otters Marsaxlokk
L R D T F K Pt
2 2 0 0 2 2 0 0 3 1 0 2 1 0 0 1 2 1 0 1
26 25 29 9 15
6 6 35 3 14 0 25 0 11 19
L R D T F K Pt
3 2 0 1 33 33 6 2 1 1 0 24 20 4 2 1 0 1 24 21 3 1 0 1 0 6 6 1 2 0 0 2 23 30 0
Paolella, M. Spiteri Staines (1), D. Abela Exiles: I. Bugeja, N. Paris, M. Magri, D. Pace Lupi, R. Blary (4), N. Portelli, J. Spiteri Staines, V. Cupic (3), K. Griscti (1), P. Borg, S. Galea Pace, D. Borg, K. Lanzon (1) Referees: Massimo Calabro’, Mario Dalli
It-tieni reb[a
Marsaskala MOR€...........12 Marsaxlokk..........................9 (3-2),(3-3),(3-3),(3-1) Marsakcala MOR¤ kisbu ttieni reb[a konsekuttiva fi tlett ijiem meta fid-derby tanNofsinhar g[elbu lil Marsaxlokk 12-9. Il-partita kienet bilan/jata b’gowl wie[ed jifred li]-]ew; timijiet
sa tliet minuti mit-tmiem meta Marsaskala skorjaw tliet gowls biex reb[u l-partita. Marsaskala kellhom lil John Licari nieqes wara li sofra daqqa fil-wi//. Huma marru gowl vanta;; fl-ewwel sessjoni bil-gowls kollha ji;u skorjati minn plejers differenti. It-tieni sessjoni spi//at f’parità b’Marsaskala jibqg[u j]ommu l-gowl vanta;;. Il-partita baqg[et bilan/jata meta t-tielet sessjoni spi//at fi draw ukoll. L-a[[ar sessjoni kienet dik de/i]iva b’Marsaxlokk j;ibu l-iskor indaqs, i]da Marsaskala skorjaw tliet gowls lejn la[[ar nofs tas-sessjoni biex reb[u l-partita u telg[u flewwel post b’sitt punti. Marsaskala: K. Schembri, K.
Rizzo Naudi (1), M. Pace, B. Muscat, J. Kayes (4), L. Grixti (2), J. Licari, J. Cremona (2), J. Ross (2), A. Sammut (1), D. Cassar, C. Mifsud, L. Caruana Marsaxlokk: A. Xuereb, A.Bajada, M. Agius (1), E. Meli (1), K. Grech (2), K. Mock, A. Galea (1), C. Bugeja (1), R. Kovacs (1), P. Kovacs (2), M. Grima, D. Spiteri, G. Zammit Referees: Massimo Angileri, Alex DeRaffaele
Il-biera[ il-midfielder ta’ Milan Massimo Ambrosini (fir-ritratt) sellem lill-partitarji tal-klabb waqt konferenza tal-a[barijiet wara li jiem ilu [ar;et l-a[bar li r-Rossoneri ma kinux se j;eddulu l-kuntratt. Ambrosini, li g[andu 36 sena ilu g[al dawn l-a[[ar 18-il sena jilg[ab ma’ Milan u f’kummenti li ta waqt il-konferenza qal li kien ferm emozzjonat la darba l-avventura tieg[u mal-klabb ta’ Milan ;iet fi tmiemha. Filwaqt li rringrazzja lill-President ta’ Milan u lid-diri;enti ta’ Milan ikkonferma l-ispekulazzjonijiet li qed jg[idu li hemm /ans li dan jing[aqad ma’ Fiorentina. (Ritratt> Reuters)
TI:RIJIET TA}-}WIEMEL
Olry Meslois u Shakira Trot jispikkaw fi klassi Premier Minn Kenneth Vella
L-aktar ]ew; tigrijiet importanti li saru lbiera[ filg[axija fil-korsa tal-Marsa kienu riservati g[al ]wiemel tal-klassi Premier fuq distanza qasira ta’ 2140m. Dawn kienu jag[mlu parti mis-27 laqg[a tal-ista;un fuq g[axar ti;rijiet, kollha g[al ]wiemel tat-trott u ntreb[u minn Olry Meslois u Shakira Trot. Fl-ewwel ti;rija tal-klassi Premier ;rew b’kollox erbatax-il ]iemel. Olry Melsois (Emmanuel Fenech) beda’ j]id fil-;iri dawra mittmiem u fl-a[[ar metri rnexxielu jikkontrolla bi tbatija l-assalti ta’ Give To Get (Ludvic Ghigo), Magic De Assigny (David Ellul) u Simb Mark (Noel Baldacchino). Ir-rebbie[ kellu medja ta’ 1.16.9” fil-kilometru. G[al Orly Melsois dan kien lewwel su//ess tas-sena. Totti T Dream (Julian Farrugia) okkupa l-ewwel po]izzjoni g[al parti twila tad-distanza waqt it-tieni ti;rija Premier. Dan sakemm i]-]wiemel qabdu l-a[[ar
kurva tag[hom u Totti T Dream inqabe] fost l-o[rajn minn Shakira Trot (Rodney Gatt) li rre;istrat l-ewwel reb[a sta;onali f’medja ta’ 1.15.8” fil-kilometru u facilment quddiem Vanmaker Limburgia (Charles Camilleri) u Poppes Fighter (Carl Caruana). Il-kwotat Fire (Marco Refalo) temm ir-raba’. Ghal Rodney Gatt din kienet ittieni reb[a tal-;urnata. Saru wkoll ]ew; ti;rijiet tal-klassi Gold. L-ewwel wa[da kellha tmiem e//itanti, tmiem in/ert bejn Orage du Pont (Charles Camilleri) u Veikko Hornline (Carl Caruana). Orage du Pont [a t-tielet reb[a tas-sena wara konsultazzjoni malphotofinish. Fit-tieni ti;rija Gold, sprint 300m mittmiem wassal lil Player du Mirel (Noel Baldacchino) biex jie[u l-ewwel su//ess f’Malta bi ftit minn Perdreau Rapide (Rodney Gatt), Little Nick (Darren Mizzi), u Imbra d’Alfa (David Galea).
Ir-ri]ultati kollha
I Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Simambo De Feline (K. Saliba) {in – 2.46.1” (1.17.6”) 2. Royal Qui (I. Bilocca) 3. Louise Wood (M. Desira) 4. Andri Boko (T. Demanuele) II Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Stormy Sand (J. Pace) {in – 2.50.2” (1.19.5”) 2. Ballad Ribb (T. Demanuele) 3. Rybo Celion (S. Vella) 4. Pine Wood Harry III Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Ywema’s Pine (R. Gatt) {in – 2.46.9” (1.18”) 2. Jet Starline (H. Mc Kay) 3. Ok Du Matin (R. Hili) 4. Kiton de Bouere (M. Mizzi) IV Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Obi Wan Kenobi (N. Baldacchino) {in – 2.46.4” (1.17.8”) 2. Pilote de Nganda (J. Carabott) 3. Quaroldo (B. Zammit) 4. Lacoste IT (E. Bezzina) V Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Lemon Solo (E. Farrugia) {in – 2.48.8” (1.18.9”) 2. Minou De Perdriat (C. Farrugia) 3. Mistral du Chene (C. Camilleri) 4. Ideal De Suce (J. Gafa’) VI Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Orage du Pont (C. Camilleri) {in – 2.46” (1.17.6”) 2. Veikko Hornline (C. Caruana) 3. Nuevo Musette (N. Baldacchino) 4. Ouf Boy (E. Bondin) VII Ti;rija. Klassi Premier. Dist – 2140m. 1. Olry Melsois (E. Fenech) {in – 2.44.6” (1.16.9”) 2. Give To Get (L. Ghigo) 3. Magic De Assigny (D. Ellul) 4. Simb Mark (N. Baldacchino) VIII Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Ouragan de Crouay (L. Mifsud) {in – 2.47.6” (1.18.3”) 2. Quaid Tejy (M. Falzon) 3. Dash Boy (S. Portelli) 4. Frisco PE (D. Vella) IX Ti;rija. Klassi Premier. Dist – 2140m. 1. Shakira Trot (R. Gatt) {in – 2.42.2” (1.15.8”) 2. Vanmaker Limburgia (C. Camilleri) 3. Poppes Fighter (C. Caruana) 4. Fire (M. Refalo) X Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Player du Mirel (N. Baldacchino) {in – 2.43.9” (1.16.6”) 2. Perdreau Rapide (R. Gatt) 3. Little Nick (D. Mizzi) 4. Imbra d’Alfa (D. Galea)
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
30 Sport
Paul Fenech Plejer tas-Sena tal-MFA Paul Fenech hu r-rebbie[ tal-aktar unur mistenni waqt is-serata tal-MFA Awards, il-Plejer tas-Sena tal-MFA. Huwa kien fost erba’ finalisti o[ra li kienu jinkludu erba’ plejers millklabb ta/-Champions Birkirkara FC u wie[ed minn tar-runners up Hibernians. Il-pre]entazzjoni saret waqt serata apposta flMFCC f’Ta’ Qali fejn minn din is-sena l-Kunsill talMalta Football Association (MFA) idde/ieda li tibda tkun l-MFA li tippremja fuq skala akbar u nazzjonali lil dawk kollha li jkunu ddistingwew ru[hom matul l-ista;un. Fenech g[eleb l-isfida ta’ s[abu Edward Herrera, Gareth Sciberras, Justin Haber u ta’ Clayton Failla ta’ Hibs. Din hi l-ewwel darba li player ta’ B’Kara reba[ dan l-unur. Matul is-serata finali ing[ataw 18-il unur li w[ud minnhom huma kompletament ;odda g[allMFA. L-aktar unur mistenni kien dak tal-Plejer tas-Sena tal-MFA, unur li ilu jing[ata mill-1955 bl-ewwel rebbie[ ikun Lolly Debattista ta’ Floriana. Minn dakinhar seba’ plejers reb[uh darbtejn u wie[ed, Gilbert Agius ta’ Valletta reba[ dan l-unur tliet darbiet. Din se kienet id-59 edizzjoni ta’ dan l-unur li g[alih hemm [ames finalisti, erba’ ta/Champions Birkirkara u wie[ed ta’ Hibernians. G[al dan l-unur tal-Plejer tas-Sena ma ntu]atx l-istess sistema li ntu]at fl-a[[ar snin. Fil-fatt saret riforma fir-regoli kollha ta’ kif jitqassmu l-unuri g[ax lMFA xtaqet li minflok isiru nominazzjonijiet millklabbs, il-kompetizzjoni tinfeta[ sabiex kull min hu eli;ibbli li jilg[ab mat-tim nazzjonali Malti A, ikollu lopportunita` li jirba[ dan laktar unur individwali
presti;ju] tal-MFA. Din issena l-votazzjoni saret billi t-12-il captain u t-12-il kow/ tat-timijiet kollha talBOV Premier, 11-il ;urnalist, flimkien madDirettur Tekniku ta-MFA u l-Kow/is Nazzjonali A u dak tal-U#21 kienu mitluba jivvutaw u jag[tu tliet preferenzi g[al dan l-unur. Il-preferenza kienet ta’ 5 punti, 3 punti u 1 punt. Minn dawn il-punti [ar;u l-[ames finalisti. Fost lunuri li ng[ataw g[all-ewwel darba kien hemm dak tal-plejer li twieled wara l-1 ta’ Jannar tal-1992 u li fl-opinjoni talvotanti kien l-aqwa Malti fil-kategorija U#21. Dan ilpremju hu ispirat mill-PFA Young Player of the Year tal-Ingilterra u ntreba[ minn Bjorn Kristensen ta’ Hibernians. Unur ie[or g[all-ewwel darba mill-MFA kien dak g[all-Kow/ tas-Sena filPremier fejn hawnhekk ivvutaw l-istess persuni li vvutaw g[all-Plejer tasSena bir-rebbie[ ikun Pawlu Zammit ta’ Birkirkara. L-unur tal-isba[ goal talista;un mag[]ul millpubbliku li jsegwi l-futbol Malti kien dak ta’ Rowen Muscat skorjat kontra Mosta. L-Award tal-Fair Player ing[ata lit-tim tat-Tieni Divi]joni Pembroke Athleta. L-a[[ar unur ;did kien dak imsejja[ il-’President’s Award’ fejn Norman Darmanin Demajo b[ala President tal-MFA ta unur fid-diskrezzjoni tieg[u. Dan ing[ata lin-nursery ta’ Cottonera Utd bil-President jg[id li dan l-unur ing[ata b’rikonixximent tal-;id li g[amlet din in-nursery g[all-futbol Malti u g[allfatt li tliet klabbs millKottonera warrbu l-piki u ing[aqdu flimkien biex g[aqdu nursery wa[da fejn fiha t-tfal tal-Kottonera setg[u jipprattikaw ilfutbol.
MFA Plejer tas-Sena
Ir-rebbie[a tal-Awards
Paul Fenech (Birkirkara)
Kow/ tas-Sena
L-A[jar Barrani tas-Sena
L-A[jar Plejer III Div.
L-A[jar Plejer I Div.
L-A[jar Plejer Mara
Igor Coronado (Floriana)
Paul Zammit (Birkirkara)
Erjon Beu (Lija A.)
Bjorn Kristensen (Hibernians)
Maurico Rodrigues (}ebbu; R)
L-A[jar }ag[]ug[ tas-Sena
L-A[jar Plejer II Div.
Timothy Thomas (Senglea A) Dorianne Theuma (Mosta)
L-A[jar Plejer tal-Youths
Llywelyn Cremona (Valletta)
Paul Fenech ta’ B’Kara (fin-nofs) ;ie vvutat b[ala l-aqwa player tas-sena tal-MFA
KAMPJONAT PREMIER
I/-champions jibdew kontra Rabat Ajax I/-champions Birkirkara se jibdew jiddefendu t-titlu li reb[u f’Mejju li g[adda billog[ba kontra Rabat Ajax. It-tim ta’ Pawlu Zammit, li reba[ il-kampjonat b’decider kontra Hibernians se jilg[ab kontra tim li sena ilu kien neo-promoss u salva postu fl-og[la divi]joni wara li reba[ battalja ma’ Melita u {amrun Spartans.
Hibernians, runners-up u rebbie[a tat-trophy, jibdew l-impenji tag[hom kontra l;irien Tarxien Rainbows. Vittoriosa u Naxxar, i]-]ew; timijiet neo-promossi g[allista;un li ;ej se jilag[bu lewwel log[ba kontra Balzan u Floriana rispettivament. Valletta jilag[bu l-ewwel log[ba tag[hom kontra Mosta filwaqt li Sliema jilag[bu kontra Qormi.
L-ewwel ;urnata talkampjonat tintlag[ab bejn is-17 u t-18 ta’ Awwissu. Il-programm tal-ewwel ;urnata>
Sliema v Qormi Rabat v Birkirara Mosta v Valletta Tarxien v Hibernians Naxxar v Floriana Vittoriosa v Balzan
TRIATHLON
Su//ess g[al Pace u Galea fit-Turkija
Keith Galea u Hannah Pace bil-medalji li reb[u fit-Turkija
L-atleti Maltin Hannah Pace u Keith Galea kisbu su//ess mill-aqwa meta lbiera[ filg[odu reb[u l-medalja tad-deheb u lmedalja tal-bron] waqt il-Kampjonati Ewropej tat-Triathlon. Dawn il-Kampjonati saru fil-belt ta’ Alanya fit-Turkija. {ames atleti Maltin [adu sehem f’dawn ilkampjonati u t-triathlon kienet tikkonsisti f’g[awma ta’ 1.5 km, rotta ta’ 40km bir-rota u ;irja ta’ 10km. Hannah Pace, li kienet qed tie[u sehem flewwel kompetizzjoni internazzjonali kellha wirja mill-aqwa u reb[et f’[in ta’ sag[tejn u
13-il
minuta. Pace reb[et id-deheb filkategorija ta’ atleti li g[andhom bejn 20 u 25 sena. Keith Galea, li hu champion nazzjonali reba[ il-bron] meta fil-kategorija tieg[u, g[amel ir-rotta kollha f’sieg[a u 57 minuta. Il-bqija tal-atleti wkoll marru tajjeb. Fabio Spiteri spi//a fit-tmien post f’kategorija ta’ atleti ta’ età bejn il-35 u d-39 sena. Johanna Calleja spi//at il-[ames f’sag[tejn u 13-il minuta. Danica Bonello Spiteri kienet sfortunata min[abba li kellha xi [sarat fitrota.
Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
32 Lokali
FRANZA> L-ajruplan ;did, l-Airbus A350 jin]el fl-ajruport ta’ Toulouse-Blagnac wara l-ewwel titjira. Dan hu l-aktar ajruplan ;did Ewropew tal-passi;;ieri. It-titjira saret mill-fabbrika ta’ Toulouse fejn jaraw it-tluq kien hemm madwar 100,000 persuna bejn [addiema u spettaturi. (ritratt Reuters)
Awgurju g[al Jum il-Missier ming[and il-Kap tal-PN Jumejn ’il bog[od minn Jum ilMissier, ]ew; missirijiet li jirrappre]entaw ]ew; ;enerazzjonijiet, dik anzjani u dik ]ag[]ug[a, kellhom l-opportunità li jiltaqg[u malKap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil g[al skambju ta’ awgurju g[al dan il-Jum iddedikat lill-missirijiet kollha. Fl-Uffi//ju tieg[u fid-Dar ?entrali tal-Partit Nazzjonalista, Simon Busuttil laqa’ lil Carmelo ta’ 95 sena u lil Nicholas ta’ 20 sena, li hu missier ta’ tifel. Matul din illaqg[a, wa[da simbolika ta’ tliet ;enerazzjonijiet g[aliex Simon Busuttil hu ukoll missier ta’ ]ew; subien, it-tliet missirijiet iddiskutew fuq il-passat tal-Partit Nazzjonalista u fuq kif id-Dar ?entrali nbidlet matul i]-]minijiet. G[al dan il-g[an ;ie ppre]entat ktieb minn Simon Busuttil dwar listorja tad-Dar ?entrali u ;rajjiet o[ra marbutin mag[ha. It-tliet missirijiet spjegaw is-sodisfazzjon li tkun missier. Min-na[a tieg[u, meta Carmelo kien mistoqsi dwar xi jfisser Jum ilMissier g[alih, l-ewwel kelma li
nissel kienet ‘deheb’. Mistoqsi g[aliex g[a]el din il-kelma, ilmissier, nannu u bu]nannu qal li ttfal jag[tu fer[ il-qalb g[ax din il;urnata jqattag[ha mal-familja. Hu esprima l-im[abba li g[andu lejhom, mhux biss g[ax huma demmu i]da wkoll g[ax juru rispett kbir lejh. Dan il-;urnal kellu ukoll l-opportunità li jitkellem mal-missier ]ag[]ug[ Nicholas li meta mistoqsi dwar xi jfisser dan il-jum g[alih, qal li hi ;urnata sabi[a li jista’ jqatta’ mat-tifel. Peress li g[adu student, hu sostna li g[andu [in bi]]ejjed x’iqatta’ mat-tifel i]da qal li ’l quddiem japprezza iktar is-sinjifikat ta’ Jum il-Missier fejn ikun jista’ jgawdi l-;urnata mat-tifel wara x-xog[ol u japprezza aktar il-fer[ li jag[tih. Nicholas qal li l-fatt li g[al din lokka]joni ltaqa’ mal-Kap tal-PN kien fattur sabi[ g[aliex kemm hu kif ukoll Simon huma t-tnejn missirijiet u g[alhekk it-tnejn jistg[u jifhmu lil xulxin g[ax jafu xi jfisser il-pja/ir li jag[tuhom uliedhom. Hu ]ied jg[id li hi esperjenza sabi[a [afna li tkun missier.
Nicholas flimkien ma’ ibnu jkellmu lill-Kap tal-PN
Carmelo ta’ 95 sena li hu wkoll l-ikbar membru tesserat fil-PN
media•link COMMUNICATIONS
IN-NAZZJON Is-Sibt, 15 ta’ :unju, 2013
Sport 31 TAZZA TAL-KONFEDERAZZJONIJIET
Illum tibda d-disa’ edizzjoni Illejla jing[ata bidu g[addisa’ edizzjoni tat-Tazza talKonfederazzjonijiet bil-partita bejn il-Bra]il, il-pajji] li qed jorganizza din l-edizzjoni u l:appun, l-ewwel tim li kkwalifika g[at-Tazza tad-Dinja ta’ sena o[ra. Total ta’ tmien timijiet se jie[du sehem f’din it-tazza u dawn huma l-Italja, il-Bra]il, ilMessiku u l-:appun li qeg[din fi Grupp A filwaqt li l-erba’ timijiet l-o[ra li qeg[din fi Grupp B huma Spanja, Tahiti, l-Urugwaj u n-Ni;erja. Il-Bra]il se jipprova jirba[ din it-Tazza g[at-tielet darba konsekuttiva wara li reba[ha flAr;entina fl-2005 u fl-Istati Uniti fl-2009. Minkejja li lBra]il reba[ din it-tazza darbtejn fuq xulxin, hu minnu li lwirjiet ta’ dan it-tim marru lura u tant kemm hu hekk li tke//a l-kow/ nazzjonali Menezes u minfloku n[atar Scolari li g[alih se tkun it-tieni darba li se jkun qed imexxi lis-Selecao. Il-Bra]il jibda l-impenji tieg[u kontra l-:appun u t-tim ta’ Scolari se jkun ;ej minn reb[a ta’ 3-0 f’partita ta’ [biberija kontra Franza. Minna[a tag[hom il-:appuni]i se jkunu ;ejjin minn reb[a ta’ 1-0 kontra l-Iraq. Intant, il-{add jid[lu flazzjoni Spanja, l-Urugwaj, lItalja u l-Messiku. It-Taljani da[lu f’din il-kompetizzjoni b[ala runners-up talKampjonati Ewropej min[abba li Spanja huma champions kemm tad-dinja kif ukoll tal-Ewropa. It-tim ta’ Prandelli kellu wirjiet tajba filEuro u issa dawn iridu jkomplu jibnu fuq dak li kisbu flUkrajna u fil-Polonja. Filwaqt li l-Italja tinsab f’po]izzjoni komda fir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[at-Tazza tadDinja ]gur li l-plejers Taljani
Il-Programm Grupp A 15 ta’ :unju
Bra]il v :appun
16 ta’ :unju
Messiku v Italja
19 ta’ :unju
Bra]il v Messiku Italja v :appun
22 ta’ :unju
Italja v Bra]il :appun v Messiku
Grupp B 16 ta’ :unju
Spanja v Urugwaj
17 ta’ :unju
Tahiti v Ni;erja
20 ta’ :unju
Spanja v Tahiti Ni;erja v Urugwaj
23 ta’ :unju
Ni;erja v Spanja Urugwaj v Tahiti
Semifinali 26 ta’ :unju
Rebbie[ ta’ Grupp A v Runner-up ta’ Grupp B
27 ta’ :unju
Rebbie[ ta’ Grupp B v Runner-up ta’ Grupp A
Log[ba g[at-tielet post 30 ta’ :unju Finali 30 ta’ :unju jridu jinsew dak li se[[ fost il;img[a meta ;ew draw 2-2 kontra l-Haiti. L-Italja se tilg[ab kontra lMessiku, tim li fl-a[[ar darba li lag[ab kontra l-Italja, ji;ifieri fl-2010, kien [are; rebbie[ bi skor ta’ 1-0 u din fil-fatt kienet l-ewwel reb[a fl-istorja talMessiku fuq l-Italja. Jekk ilMessiku jirba[ din it-tazza din tkun it-tieni darba li jkun
SPARAR
Lee Xuereb waqqaf rekord
Skont il-Federazzjoni Sportiva Internazzjonali talIsparar (ISSF), it-tiratur Malti Nathan Lee Xuereb, nhar il{amis waqqaf rekord f’?ipru, waqt it-tielet rawnd mit-Tazza tad-Dinja talIsparar. Lee Xuereb spi//a fid-disa’ post fl-ewwel rawnd tad-Double Trap u b’hekk ma g[addiex g[as-semifinali imma minkejja dan, hu waqqaf rekord Ewropew filkategorija tal-Juniors hekk kif laqat total ta’ 133 plattina minn 150. Lee Xuereb, li kien assistit mill-kow/ Jimmy Bugeja, spi//a fiddisa’ post meta laqat 28, 26, 26, 25, 28 g[al total ta’ 133
Il-President tal-FIFA Sepp Blatter waqt konferenza tal-a[barijiet jumejn qabel il-bidu tal-edizzjoni
plattina. Ironikament, William Chetcuti fl-2004, waqt il-Kampjonati Mondjali tal-Juniors li kienu saru wkoll f’?ipru, kien waqqaf rekord Ewropew tal-Juniors meta dakinhar kien laqat 146 plattina minn total ta’ 150. Chetcuti, il-{amis ukoll [a sehem fit-tielet rawnd tatTazza tad-Dinja u ma g[addiex g[all-finali wara li kien eliminat fis-semifinali. Fl-ewwel rawnd Chetcuti laqat 27, 28, 30, 26, u 27 plattina g[al total ta’ 138 plattina. Fis-semifinali William Chetcuti laqat 25 plattina minn total ta’ 30 u spi//a fil[ames post minn sitt tiraturi.
Min reba[ha
1992 - Ar;entina 3-1 Arabja Sawdita 1995 - Danimarka 2-0 Ar;entina 1997 - Bra]il 6-0 Awstralja 1999 - Messiku 4-3 Bra]il 2001 - Franza1-0 :appun 2003 - Franza1-0 Kamerun 2005 - Bra]il 4-1 Ar;entina g[amel dan wara li reba[ha fl-
1999.
Spanja huma l-akbar favoriti g[ar-reb[ ta’ din it-tazza u jekk jirb[uha, din tkun lewwel darba fl-istorja tag[hom li jkunu g[amlu dan. It-tim ta’ Vicente Del Bosque ddomina matul l-a[[ar [ames snin bir-reb[ tal-Euro 2008, itTazza tad-Dinja tal-2010 u lEuro ta’ sena ilu. Spanja se tfittex li tpatti g[ad-di]appunt tal-2009 meta f’din it-tazza sfaw eliminati mill-Istati
2009 - Bra]il 3-2 Stati Uniti
* Fl-1992 u fl-1995 din il-kompetizzjoni kienet tissejja[ it-Tazza Kinf Fahd u kienet tintlag[ab fl-Arabja Sawdita. L-ewwel edizzjoni tat-Tazza tal-Konfederazzjonijiet talFIFA saret fl-1997.
Uniti. L-Urugwaj mistenni joffri sfida denja lil kull tim, spe/jalment jekk l-attakkant tag[hom, Edinson Cavani, li spi//a b[ala l-aqwa skorer tasSerie A, ikun f’forma millaqwa. In-Ni;erja, champions talAfrika nhar it-Tnejn jibdew favoriti li jie[du t-tliet punti flewwel log[ba tag[hom kontra Tahiti. {arsa lejn l-istatistika turi li n-Ni;erja huma wie[ed minn ]ew; timijiet li qatt ma sofrew telfa f’din il-kompetiz-
zjoni. Minkejja li qatt ma sofrew telfa f’din il-kompetizzjoni, wie[ed jista’ jg[id li dawn qatt ma marru daqstant tajjeb fiha. G[al Tahiti din se tkun l-ewwel darba li se jikkompetu fit-Tazza talKonfederazzjonijiet. Dan wara li dawn reb[u t-Tazza tanNazzjonijiet tal-Oceania. Ta’ min jinnota li fit-tim ta’ Tahiti hemm biss plejer wie[ed li jilg[ab il-futbol fuq ba]i professjonali u dan hu l-veteran Marama Vahirua.
TAZZA TAD-DINJA 2014
FUTBOL
Il-Kongo pass ’il bog[od mill-edizzjoni finali
Malaga ja[tru lil Schuster flok lil Pellegrini
Jekk illum il-Kongo jirba[ kontra l-Burkina Faso, jag[mel pass lejn l-edizzjoni finali tatTazza tad-Dinja. B[alissa dan ilpajji] qed jokkupa l-ewwel post fi Grupp E u mhux mistenni jfalli, spe/jalment meta wie[ed iqis li l-Kongo g[adhom lanqas qalg[u gowl. Il-Gabon g[ad g[andu /ans jikkwalifika u llum jilg[ab f’daru kontra n-Ni;er i]da se tkun ferm diffi/li g[all-Gabon li jispi//a l-ewwel fil-grupp. Fi Grupp J hemm taqtig[a bejn lUgana u l-Angola u min jirba[ minn dawn it-tnejn illum jitla’ fil-qu//ata tal-grupp. Il-Marokk g[andu b]onn reb[a kontra lGambja biex jibqa’ jittama li jg[addi minn Grupp ?.
Ta’ min jinnota li r-rebbie[a tal-gruppi biss javanzaw g[arrawnd li jmiss li jkun l-a[[ar rawnd qabel ma t-timijiet jg[addu g[all-fa]i finali tatTazza tad-Dinja. Il-Programm Illum }ambja v Sudan Kongo v Burkina Faso Gabon v Ni;er Uganda v Angola Cape Verde v Sierra Leone Marokk v Gambja
G[ada
Tanzanija v Kosta tal-Avorju Lesotho v Ghana Mozambique v E;ittu Rwanda v Al;erija Etjopja v Afrika t’Isfel Guinea ?entrali v Tune]ija Guinea v Zimbabwe Mali v Benin
Malaga [abbru li se ja[tru lil Bernd Schuster b[ala l-kow/ il-;did tag[hom u dan se jie[u post Manuel Pellegrini li x’aktarx se jing[aqad ma’ Man City. Schuster mexxa lil Real Maadrid g[al sena u l-klabb li kien mieg[u dan l-a[[ar kien dak ta’ Besiktas. Min-na[a tieg[u, Pellegrini mistenni jing[aqad ma’ Man City u se jie[u post Roberto Mancini. Matul l-ista;un li g[adda Malaga kkompetew g[all-ewwel darba fl-istorja tag[hom fi/-Champions League u sa[anistra rnexxielhom jaslu sal-kwarti tal-finali minn fejn sfaw eliminati minn Borussia Dortmund.