Mument 30 ta' Gunju 2013

€0.75

Numru 2,169

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013 IL-GVERN JU}A BIL-MO{BI PULIZIJA B{ALA WAITERS F’IKLA G{AL XANDARA INTERNAZZJONALI

“Sitwazzjoni mhux normali” -

Delegati tal European Broadcasting Union

:

jiddikjaraw

“Sitwazzjoni mqabbla ma/-?ina Komunista” “La sirna nafu, irridu aktar informazzjoni”

“Attività kkontrollata mill-Pulizija... /irkustanza tad-da[k” Il-Ministru Manuel Mallia ikkritikat fuq de/i]joni o[ra li [a

Tabib Malti bi sfida doppja wara l-attakk tat-Talibani

Ara pa;na 5

Ara pa;na 9

Franco Mercieca jkompli ja[bi Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca qieg[ed i]omm fommu mag[luq u jostor dak kollu li g[andu x’jaqsam mal-operazzjonijiet kirur;i/i u ko]meti/i li qieg[ed jag[mel bi ksur tal-Kodi/i tal-Etika li jirregolaw l-im;iba talMinistri u tas-Segretarji Parlamentari tal-Gvern.

Is-Segretarju Parlamentari Mercieca naqas milli jwie;eb sensiela ta’ mistoqsijiet mibg[uta

B[al-lum ;img[a kien 24 sieg[a bog[od minn attakk terroristiku tat-Taliban fil-Pakistan, li [alla 11-il vittma, it-Tabib Gregory Attard hu imminenti li jasal fil-ba]i ewlenija biex flimkien ma’ xabbaturi internazzjonali jitla’ l-muntanja Gasherbrum, f’Nanga Parbat, il-Pakistan.

minn il-mument aktar kmieni din il-;img[a. Ittwe;ibiet jibqg[u mistennija hekk kif Franco Mercieca qieg[ed jokkupa kariga g[olja flamministrazzjoni tal-pajji] u fl-istess waqt qieg[ed jag[mel prattika professjonali li tikser kull etika professjonali u politika blapprovazzjoni tal-Prim Ministru Joseph Muscat. g[al pa;na 9

GRAZZI!

“Irid ikollok rieda qawwija, determinazzjoni soda u lealtà ra;unata.”

Kliem Victor Camilleri, editur ta’ din il-gazzetta g[al dawn l-a[[ar 22 sena, li proprju llum, l-a[[ar {add ta’ :unju, itemm uffi/jalment l-impjieg tieg[u wara karriera twila ta’ 45 sena, li matulhom okkupa diversi karigi fosthom editur ta’ IN-NAZZJON, u aktar tard ta’ il-mument.

F’intervista ma’ Charles Muscat, Victor Camilleri jag[ti [arsa lura lejn il-karriera tieg[u fil-;urnali]mu u anki [arsa ’l quddiem lejn il-futur tal-Partit Nazzjonalista.

Ara pa;ni 10-12

2

Lokali

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Muscat i/edi g[all-pressjoni Silvio Parnis ippressa lil Joseph Muscat biex iwaqqaf Kumitat g[an-Nofsinhar ta’ Malta wara li ma tahx kariga fil-Gvern Il-Prim Ministru Joseph Muscat [atar Kumitat Konsultattiv dwar in-na[a ta’ isfel ta’ Malta wara pressjoni kbira li saritlu mid-deputat Laburista Silvio Parnis, u li talbu biex l-istess kumitat jitmexxa minnu.

It-twaqqif ta’ dan il-kumitat t[abbar ;imag[tejn ilu, g[eluq il-mitt jum tal-Gvern Laburista, meta Joseph Muscat [abbar ukoll l-ewwel tibdil fil-Kabinett Laburista hekk kif po;;a lis-Segretarju Parlamentari Owen Bonnici ta[tu minflok fl-istess Ministeru ma’ Manuel Mallia. il-mument qed ti]vela li lPrim Ministru kien ippressat mid-Deputat Laburista Silvio Parnis biex ja[tar dan ilKumitat il-;did, li jkun immexxi minnu stess, wara li l-Kap il-;did tal-Partit Nazzjonalista, Simon Busuttil, f’wa[da mill-ewwel inizjattiva li [a, waqqaf Kumitat g[an-Na[a ta’ Isfel ta’ Malta.

Din il-gazzetta hi infurmata li d-de/i]joni li Joseph Muscat i[abbar dan il-kumitat hu ri]ultat ta’ pressjoni kbira minn Silvio Parnis, li kien urtat mhux [a]in g[all-fatt li minkejja li dejjem i;ib numru kbir ta’ voti, u minkejja li kien imwieg[ed li jkun “ilMinistru tas-South”, baqa’

b’xejn, g[aliex Muscat ma [atrux Ministru.

Sadattant, dalg[odu, ilKumitat tan-Na[a ta’ Isfel ta’ Malta li twaqqaf mill-Kap talPN Simon Busuttil se jkun qed jorganizza l-ewwel diskussjoni pubblika fil-Ka]in tal-Partit Nazzjonalista filBirgu, li g[aliha se jattendi, fost l-o[rajn, il-Kap tal-PN. F’kummenti ma’ ilmument, Stephen Spiteri, li n[atar biex imexxi dan ilKumitat, qal li fix-xhur li ;ejjin, il-Kumitat se jkun qed jiltaqa’ f’kull ra[al u belt finna[a ta’ isfel ta’ Malta, li jkopru mit-tieni sal-[ames distrett elettorali. Spiteri qal li l-iskop hu li, b’mod kollettiv, il-membri fil-kumitati, ittesserati u l-kunsilliera ja[dmu flimkien biex il-PN isir aktar b’sa[[tu [alli jwassal il-vu/i ta’ dawk irresidenti li jg[ixu fl-in[awi tan-na[a ta’ isfel ta’ Malta.

Fost l-o[rajn, se jkunu qed jibdew ukoll inizjattivi kulturali, sportivi u edukattivi biex tinlaqat firxa aktar wiesg[a tas-so/jetà, u b’hekk il-PN ikollu kuntatt dirett mar-residenti. Stephen Spiteri ]ied li l-Kumitat se jkun qed jindirizza b’mod spe/jali lil dawk i]-]g[a]ag[ li se jkunu qed jivvutaw g[all-ewwel darba fl-elezzjoni ;enerali li jmiss.

Minflok Ministru g[an-Nofsinhar ta’ Malta, Silvio Parnis qed jitlob lil Muscat biex imexxi Kumitat Konsultattiv

L-iskop tal-Kumitat li twaqqaf minn Simon Busuttil, kompla d-Deputat Nazzjonalista Stephen Spiteri, hu li jiffoka fuq diversi temi li jolqtu direttament il-[ajja tannies li jg[ixu fin-na[a ta’ Isfel ta’ Malta, li huma ffa//jati bi

problemi differenti minn ta’ Maltin o[rajn li jg[ixu f’zoni differenti.

Il-membri l-o[ra f’dan ilKumitat huma d-deputati Nazzjonalisti Jason Azzopardi, Toni Bezzina, Mario Galea u Carm Mifsud Bonnici.

IL-BA:IT TAL-UE

Approvat dak li kiseb Gvern Nazzjonalista Il-qbil dwar il-ba;it talUE g[as-seba’ snin li ;ejjin hu frott il-[idma li wettaq Gvern Nazzjonalista fille;i]latura li g[addiet. Fi stqarrija, Marthese Portelli, il-Kelliema talOppo]izzjoni g[allAffarijiet Ewropej, irrimarkat il-[idma talGvern Nazzjonalista li wasslet biex Malta irnexxielha tinnegozja u tikseb pakkett finanzjarju rekord ta’ €1,128 miljun.

Marthese Portelli qalet li din kienet kisba sinjifikanti [afna, spe/jalment meta jitqies li l-ba;it globali talUE g[as-seba’ snin li ;ejjin huwa inqas mill-ba;it allokat g[all-perijodu finanzjarju li qed jintemm.

Filwaqt li l-PN jilqa’ b’sodisfazzjon dan il-qbil, jinnota li minkejja lkampanja li wettaq il-Partit Laburista dwar il-qg[ad fost i]-]g[a]ag[ u l-g[ajnuna li se j;ib mill-UE g[at-twettiq tal-Garanzija }g[a]ag[, ilPrim Ministru issa donnu jinsab sodisfatt minkejja li ma irnexxielu jikseb l-ebda fondi ;odda f’dan is-settur.

Il-PN jawgura li l-pakkett finanzjarju miksub jintu]a biex il-pajji] ikompli jsa[[a[ l-infrastruttura, jattira l-investiment u jo[loq il-postijiet tax-xog[ol.

Evarist Bartolo jikkonferma ...u jdoqq l-irtirata Il-PN jiddefendi u jirba[ fl-interessi tal-istudenti u tal-g[alliema Il-Ministru g[all-Edukazzjoni u x-Xog[ol, Evarist Bartolo, ikkonferma dak li ]vela ilmument fl-a[[ar ;img[at, li l-MCAST kellu pjani biex fl-Istitut tat-Teknologija talInformatika jidda[[al pro;ett pilota li kien se jtawwal il-[in tal-g[alliema u tal-istudenti flistess waqt li jnaqqas il-[in tal-lezzjonijiet talistudenti g[all-istess kors bl-istess kontenut.

Dan [are; waqt is-seduta Parlamentari ta’ nhar it-Tlieta li g[adda, fejn il-Ministru talEdukazzjoni, Evarist Bartolo, kellu jwiegeb diversi mistoqsijiet parlamentari mill-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Edukazzjoni, Clyde Puli.

Kif kien ]velat f’il-mument fl-a[[ar {dud, din id-direzzjoni ;dida tal-MCAST kienet di;à kkomunikata lill-g[alliema mid-Direttur talIstitut tat-Teknolo;ija u l-Informatika, Eric Flask, li kellu jid[ol tibdil sostanzjali mis-sena akkademika li jmiss, imma mhux lill-istudenti.

Il-[sieb tal-Gvern kien li t-tag[lim fl-Istitut talICT ikun mifrux fuq [inijiet itwal, bejn it-8am u s-7.30pm, u li t-tul tal-units tal-kors jiqsaru. Leffett ta’ dan kollu hu li l-istudenti jkollhom isegwu kors iqsar fil-kontenut, i]da itwal f’termini ta’ [in li fih jing[ata. Din id-direttiva

qanqlet l-g[adab kemm tal-istudenti u kemm tal-lecturers, u diversi kummentaturi qisuha mi]ura biex il-Gvern inaqqas l-ispi]a ta’ dan listitut b’g[axra fil-mija, anki billi jnaqqas innumru ta’ studenti li jkunu jistg[u effettivament jattendu f’dan l-istitut. Indirettament, il-Gvern Laburista kien se jda[[al sistema ta’ Numerus Clausus, bl-g[add ta’ studenti jonqos, li kien se jfisser inqas nefqa fl-edukazzjoni, inklu] ukoll fl-istipendji g[ax kien ikollu inqas stipendi xi j[allas.

L-istudenti wkoll urew l-g[adab g[all-pjan li kien qieg[ed jit[ejja min[abba li kien se jxekkilhom milli jkomplu ja[dmu part-time flindustrija, li jservihom ta’ ta[ri; u esperjenza waqt li kienu qed jit[allsu.

Meta ppressat mill-Kelliem tal-Oppo]izzjoni Clyde Puli, il-Ministru tal-Edukazzjoni stqarr li l-Gvern kien irtira dan il-pro;ett pilota minn fuq l-a;enda tal-MCAST. Din l-irtirata uriet bi/-/ar li l-PN qieg[ed iwettaq dak li wieg[ed il-Kap, Simon Busuttil, billi l-Oppo]izzjoni tkun vi;ilanti fl-iskrutinju tal-[idma tal-Gvern, f’dan il-ka] fl-interess ta]-]g[a]ag[, l-istudenti, il[addiema u s-settur privat.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

A[barijiet Lokali

3

Pro;ett perikolu] b’riskji kbar Wa[da mill-g[a]liet tal-Gvern Laburista hi li max-xatt tal-power station il-;dida jkun hemm sor;ut g[al dejjem bastiment twil 300 metru b’wiesg[a ta’ 50 metru, g[oli 45 metru (15-il sular) g[all-[a]na tal-gass, li issa se titrippla

G[add ta’ residenti finNofsinhar ta’ Malta, l-aktar f’Marsaxlokk, huma m[assbin bit-tibdil li se j;ib il-pro;ett propost tal-Gvern Laburista g[all-power station il-;dida li se tit[addem bilgass.

Ma’ il-mument, ir-residenti kkritikaw lill-Partit Laburista g[ax mhux qieg[ed i]omm ma’ dak li wieg[ed qabel lelezzjoni ;enerali, l-aktar ilperiklu u l-impatt fuq il-bajja.

Fl-a[[ar jiem, George Pullicino, il-Kelliem talOppo]izzjoni dwar l-Ener;ija u l-Konservazzjoni tal-Ilma, qal li l-Project Description Statement tal-power station il-;dida u t-terminal tal-LNG f’Delimara, li l-Gvern ta lillMEPA, [eba minnu lkontenut lill-pubbliku.

Dan, hekk kif il-[a]na talgass se ti]died bi tliet darbiet, minn 60,000 metru kubu li kien jintqal qabel l-elezzjoni, g[al 180,000 metru kubu.

George Pullicino ikkummenta ma’ il-mument li l-PN qabel l-elezzjoni stqarr li l-proposta Laburista hi ]baljata, u issa lOppo]izzjoni u Din l-Art {elwa qed jinsistu g[al studju li janalizza l-potenzjal ta’ riskju serju.

George Pullicino ]ied li g[andu jsir cost-benefit analysis tal-g[a]liet possibbli g[all-;enerazzjoni talelettriku biex ikun analizzat l-

impatt finanzjarju u ekonomiku tal-g[a]liet differenti.

Id-deputat Nazzjonalista semma wkoll li issa kien ]velat li wa[da mill-g[a]liet tal-Gvern Laburista hi li ttankijiet tal-[a]na ma jinbnewx fuq l-art imma jkunu fuq vapur sor;ut g[al dejjem vi/in il-power station.

“Se nispi//aw b’vapur twil 300 metru b’wiesg[a ta’ 50 metru, g[oli 45 metru (15-il sular),” qal George Pullicino, u staqsa x’se jkun l-impatt ambjentali, inklu] dak vi]iv tal-bastiment, u kwistjonijiet o[ra ta’ sigurtà u l-manuvri li jridu jsiru fil-port meta g[andek bastiment sor;ut il[in kollu max-xatt tal-power station?

Hu ]ied li hemm b]onn ta’ studji dwar il-mew; li jikka;una dan il-manuvrar fuq ilPort {ieles, il-Hard Standing Facility u d-dg[ajjes tassajjieda, waqt li staqsa x’se jkun l-impatt meta vapur ie[or talistess daqs isor;i [dejh g[arrefuelling. George Pullicino qal li l-bastiment tar-refuelling g[andu b]onn turning circle ta’ 600 metru. “Il-bajja kif inhi mhix fonda bi]]ejjed, u l-vapur irid ikollu fond ta’ ba[ar ta’ mill-anqas 12-il metru.

Dan, meta hemm fond ta’ anqas minn erba’ metri.”

George Pullicino fisser li g[alhekk ikun hemm b]onn qawwi ta’ [afna dredging.

Il-proposta li qieg[ed jikkunsidra l-Gvern to[loq problemi serji fil-manuvri marittimi li jkunu jridu jsiru fil-Port ta’ Marsaxlokk

Id-deputat Nazzjonalista ]ied li kwistjoni o[ra hi ddolphin ta’ {as-Saptan f’nofs il-bajja ta’ Marsaxlokk. IlGvern qed jipproponi li din titne[[a jew tkun rilokata.

Dan meta hi strate;ika min[abba li minnha jittie[ed il-petrol, id-diesel u l-

aviation fuel kollu ta’ pajjizna. George Pullicino staqsa kif tista’ titne[[a, u dan se jfisser l-g[eluq ta’ {as-Saptan, u jekk se ji//aqlaq fejn se jsir, x’impatti hemm biex ji;i rilokat, kemm se jie[u ]mien biex ikun rilokat, xi spi]a

hemm u minn se j[allas g[aliha?

George Pullicino [e;;e; g[al studji serji u mhux pro/ess mg[a;;el. Hu qal li lOppo]izzjoni se ]]omm lil min ja[dem fuq l-anali]i personalment responsabbli g[all-kwalità tal-istudji.

4 A[barijiet Lokali

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

tag˙rif Konvenzjoni Internazzjonali tadDumnikani Laj/i. Grupp ta’ persuni

laj/i Dumnikani Maltin f’dawn il-jiem jinsabu Ruma biex jissie[bu ma’ Dumnikani laj/i o[ra mit-Tliet Provin/ji Dumnikani Taljani g[al Konvenzjoni ta’ Formazzjoni li sse[[ kull tliet snin. Dan il-grupp hu mmexxi minn Victor Portelli, President tal-Moviment Laj/i Dumnikani u Fr Joseph Bonnici OP, animatur spiritwali ta’ dan ilmoviment. It-tema g[al din l-10 Konvenzjoni hi {a jsir minni skont kelmtek. Il-laqg[at f’Ruma jintemmu llum il-{add u wara l-grupp i]ur diversi postijiet marbuta mal-Ordni f’Ruma.

L-G[aqda Poeti Maltin tfakkar lil Ru]ar Briffa. Billi din is-sena

Ru]ar Briffa qed ikun imfakkar fil-50 sena minn mewtu, l-G[aqda Poeti Maltin [asbet biex matul il-laqg[a talewwel Sibt tax-xahar li jmiss, ji;ifieri fis-6 ta’ Lulju, ikun dedikat ftit [in g[al dan il-poeta mill-Belt Valletta.

Carmel Mallia se jaqra esej bil-Malti bl-isem Il-Poe]ija tat-Tbatija f’Ru]ar Briffa b’referenza g[all-poeta Fran/i] Alfred de Vigny. Dan l-istess studju se jkun pubblikat fi ktejjeb u se jkun g[all-bejg[ waqt din il-laqg[a li ssir f’Dar l-Emigrant – [dejn d[ul il:nien tal-Barrakka ta’ Fuq – bejn l-10 a.m. u nofsinhar. Kul[add hu mistieden. Se jkun hemm ukoll [in biex dawk pre]enti jaqraw kemm poe]iji ta’ Ru]ar Briffa kif ukoll versi tag[hom stess.

Ir-Rabat. L-Ar/ipriet u l-Kapitlu

tal-Kolle;;jata ta’ San Pawl tar-Rabat flimkien mal-Kummissjoni tal-Kor u l-Orkestra Paulus se jippre]entaw kun/ert korali mill-Kor PAULUS nhar it-Tlieta 2 ta’ Lulju fis-7.30 p.m. fil-Knisja Kolle;;jata ta’ San Pawl, ir-Rabat. Dan se jsir fl-okka]joni tas-

Sena tal-Fidi, il-100 sena millKungress Ewkaristiku tal-1913 li kien sar f’Malta u l-50 sena minn meta lParro//a tar-Rabat ;iet mg[ollija g[ad-dinjità ta’ Kolle;;jata. Matul dan il-kun/ert ta’ sieg[a se jsir ukoll diskors minn P. Joseph Zahra O.P. bit-tema It-Teolo;ija Pawlina fuq lEwkaristija. Flimkien mal-kor se jie[du sehem ukoll l-organista Sean Abela u s-sopran solista Catherine Portelli filwaqt li l-pre]entazzjoni se tkun f’idejn Fiorella Fenech Vella.

D[ul bla [las.

Circolo Gozitano. G[all-okka]joni tal-100 sena mit-twaqqif ta/-Circolo Gozitano, MaltaPost tinforma li timbru spe/jali se jintu]a g[ada tTnejn l-1 ta’ Lulju, fil-Ferg[a Postali tar-Rabat, G[awdex. Dan it-timbru spe/jali jista’ jikun ordnat millBureau Filateliku, MaltaPost, 305, Triq {al Qormi, il-Marsa, jew online fuq maltaphilately.com jew email: info@maltaphilately.com, tel.

25961740.

L-appuntament annwali fil-Buskett hu mistenni min-nies ta’ kull età, mhux inqas mit-tfal li jg[addu s-sig[at japprezzaw it-tjubija tal-prodott lokali (Ritratt> Jospeh Galea)

{al Tarxien. G[all-okka]joni ta’ Jum {ar Tarxien, illum il-{add 30 ta’ :unju, bil-kollaborazzjoni ta’ Heritage Malta, il-Kunsill Lokali jistieden lir-residenti kollha biex i]uru t-Tempji Neoliti/i bla [las matul iljum kollu. Se jkun hemm ukoll tliet ]jarat organizzati bil-gwida fid-9 a.m., fil-11 a.m. u fl-4 p.m. Biljetti jinkisbu mill-Uffi//ju tal-Kunsill waqt il[inijiet tal-ftu[ billi turi l-ID Card.

L-Imnarja… il-[xejjex jie[du post l-annimali

Donazzjoni ta’ demm. Illum il{add se jsir ;bir ta’ demm bilMobile Blood Donation Unit millpjazza tal-eks venda tal-karozzi tallinja f’Bir]ebbu;a, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta talidentità.

it-temp illum

Hekk kif ilbiera[ tfakkret il-festa tal-Imnarja, din kienet i//elebrata bi tradizzjoni kbira filBuskett. Il-wirja agrarja kienet opportunità g[ar-ra[[ala biex il-prodotti agrikoli b’[idmet l-g[araq ta’ ;binhom, kienu kalamita g[al dawk li marru l-Buskett biex iduqu ikel tradizzjonali Malti, mill-bebbux g[all-bigilla, [ob] bi]-]ejt u sfine/ tal-in/ova. Il-festa tal-Imnarja serviet ukoll ta’ vetrina g[all-arti;janat lokali, fosthom xog[ol tal-qasab u prodotti tal-g[asel u ]ejt ta]-

]ebbu;a. Din is-sena l-attendenza kienet inqas minn snin o[ra. Dan, min[abba n-nuqqas ta’ nag[a; u mog[o] fil-wirja fuq parir tas-servizz veterinarju min[abba l-mard li fe;; dan l-a[[ar fost dawn il-bhejjem.

G[all-[abta ta’ nofsinhar, il-President ta’ Malta, George Abela, qassam trofej lil diversi parte/ipanti li [adu sehem f’kategoriji tattrobbija tal-annimali u tkabbir ta’ prodotti agrikoli.

It-Temp> Ftit imsa[[ab b’waqtiet xemxin. Il-Vi]ibbiltà> Tajba.

Ir-Ri[: Ftit qawwi mill-Majjistral, li jsir moderat mill-Punent Majjistru. Il-Ba[ar> Qawwi, li jsir moderat. L-Imbatt> Baxx millMajjistral. L-Og[la Temperatura: 27˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 0.0mm. Ix-Xita> Mill-1 ta’ Settembru 428.1mm.

Ix-Xemx> Titla’ fis-05.48 u tin]el fit-20.22.

In-numri tal-lottu li telg˙u l-:img[a 56 – 7 – 27 – 49 – 75 # 44 – 88 – 53

spiΩeriji li jift˙u llum FLORIANA: Vilhena Pharmacy, 3 Triq Sant’Anna; IL-{AMRUN: Brown’s Pharmacy, 706, Triq il-Kbira San :u]epp; SANTA VENERA: St. Venera Pharmacy, 532 Triq il-Kbira San :u]epp; BIRKIRKARA: Pharmaplus, Triq Ganu; L-IMSIDA: Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apartments, Triq il-Marina; SAN :WANN: Medical Plaza Dispensing Chemists, Cass-i-Mall Buildings, Vjal irRihan; TAS-SLIEMA: Wales Pharmacy, 183, Triq Manwel Dimech; L-IKLIN: IlMehrie] Pharmacy, 31 Triq Giovanni Curmi; IN-NAXXAR: Brown’s Chemists, Triq San Pawl; IL-MELLIE{A: Mellie[a Pharmacy, 111, Triq George Borg Olivier; PAOLA: Brown’s Pharmacy, 45 Paola Hill; L-ISLA: San Filippi Pharmacy, 155 Triq il-Vitorja; {A}-}ABBAR: St. James Pharmacy, Misra[ San :akbu; MARSAXLOKK: Pompei Pharmacy, Xatt is-Sajjieda; I}-}URRIEQ: Salus Pharmacy, 21 Misra[ ir-Repubblika; ISSI::IEWI: St. Nicholas Pharmacy, 1 Triq il-Parro//a; IR-RABAT: Nova Pharmacy, 142 Triq il-Kulle;;; VICTORIA: Ta/-?awla Pharmacy, Triq 7 ta’ :unju 1919; IN-NADUR: Nadur Pharmacy, Pjazza it-28 ta’ April 1688.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Fil-Pontifikal fl-okka]joni tal-festa ta’ San Pietru u San Pawl, ilbiera[ fil-Katidral tal-Imdina, l-Ar/isqof Pawlu Cremona ippre]enza lin-Nunzju Appostoliku l-;did g[al Malta, Monsinjur Aldo Cavalli, b[ala l-Ambaxxatur tas-Santa Sede. L-Ar/isqof Cremona fisser il-[atra tan-Nunzju l-;did b[ala rigal tal-Papa Fran;isku lill-Knisja f’Malta, u espressjoni tal-im[abba 887li g[andu lejn il-Knisja Maltija. (Ritratt> Joseph Galea)

Liberat fuq serq Christian Sant ta’ 20 sena mill-Mosta tressaq il-Qorti akku]at li fit-28 ta’ Mejju li g[adda u fil;img[at ta’ qabel, seraq minn fabbrika li tinsab fiz-zona industrijali ta’ Bulebel, flus kontanti, /ekkijiet u g[odod. Hu kien akku]at ukoll li laqa’ g[andu jew xtara [wejje; misruqa.

L-akku]at wie;eb [ati g[all-akku]i mi;juba kontrih u ;ie lliberat bilkundizzjoni li ma jag[milx reat ie[or fi ]mien sentejn.

B’tifkira g[a]i]a ta’

MARIO MUSCAT OP

f’g[eluq it-tnax-il sena mill-mewt tieg[u li ;rat fit-30 ta’ :unju 2001 fl-età ta’ 37 sena.

Qatt minsi minn ommu Jane, missieru John u o[tu Rita u mill-Komunità Dumnikana.

Il-[bieb u familjari huma mistiedna jipparte/ipaw f’quddies li se jsir g[al ru[u llum il-{add fil-Knisja ta’ San Publju, il-Furjana, fit-8.00 a.m. u g[ada t-Tnejn fil-Kappella tal-Madonna ta’ Lourdes, il-Furjana, fis-6.00 p.m.

“Bil-g[ajnuna ta’ Missierna li hu fis-smewwiet irridu na[dmu bla naqtg[u qalbna biex ilkoll flimkien nag[rfu naslu nibnu futur u so/jetà aktar umani li g[andhom iwassluna biex inressqu dejjem aktar is-Saltna ta’ Alla fostna u fi ]mienna.”

(Mario Muscat)

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Lokali

5

L-APPELL TA’ KORPI KOSTITWITI LIL JOSEPH MUSCAT

“Onfoq sew il-flus pubbli/i” Il-Prim Ministru Joseph Muscat qed ikun imwissi biex jonfoq sew il-flus pubbli/i fl-isfond tal-ispi]a ta’ mill-anqas 28.5 miljun ewro g[al din il-le;i]latura b’rabta mal-impjiegi fisSegretarjati Privati tal-Ministeri u s-Segretarjati Parlamentari. Fl-ewwel mitt jum tal-Gvern Laburista kienu impjegati 255 persuna ]ejda minn barra /-?ivil.

Nhar il-{add li g[adda, il-mument ]velat li lispi]a ]ejda li beda j;orr il-poplu Malti fuq pagi ta’ nies li l-membri tal-Kabinett ta’ Joseph Muscat da[[lu minn barra mis-settur privat tla[[aq g[al tal-anqas 5.7 miljun ewro fis-sena.

L-akbar spi]a hi fl-Uffi//ju tal-Prim Ministru, fejn idda[[lu tal-anqas 25 persuna minn barra bi spi]a fuq sena ta’ aktar minn nofs miljun ewro, u li fuq [ames snin tla[[aq 2.6 miljun ewro.

Tul le;i]latura s[i[a, il-pi] fuq il-Kaxxa ta’ Malta qieg[ed ji]died b’tal-anqas 28.5 miljun ewro.

Fil-programm Analizi tal-A[bar li xxandar fuq NET TV aktar kmieni dan ix-xahar, William Portelli, il-President tas-CMTU, qal, “Il-Gvern irid joqg[od attent li l-governanza tal-pajji] u talflus pubbli/i g[andhom jintefqu tajjeb. Il-Gvern irid jag[mel il-kalkoli tieg[u u jsib il-bilan/ billi l-infiq ma jaqbi]x dak li kien hemm qabel. IlGvern ukoll irid jirrevedi l-compliment kollu li g[andu, u r-ri]ors, g[alkemm hu importanti g[andu jkun ukoll effettiv, u nemmen li l-gvern se jkollu jirrevedi dak li g[amel u jara sewwa linfiq li se jag[mel u l-ispejje] ]ejda li se jkollu hux qed jie[u l-valur tieg[u.”

Stefano Mallia, il-Vi/i President tal-Kamra talKummer/, semma kif ir-rapport ri/enti tal-Fond Monetarju Internazzjonali jwissi lill-Gvern Laburista biex inaqqas l-ispi]a pubblika tieg[u, u g[andu jag[mel dan fost o[rajn biex joqg[od attent bil-pagi u biex is-settur pubbliku ma jikbirx. “Dan irridu narawh mhux biss flimmedjat, i]da wkoll fuq firxa ta’ [ames snin ta’ dan il-Gvern. Irridu noqog[du attenti li s-settur pubbliku nnaqqsuh, u dan g[andu jonqos biex issettur privat ikun jista’ jimrah aktar.”

Joe Farrugia, d-Direttur :enerali talAsso/jazzjoni ta’ Min I[addem (MEA), qal li lasso/jazzjoni ilha s-snin twissi dwar il-b]onn li jitnaqqas in-numru tan-nies li ja[dmu fis-settur pubbliku. “Rajna snin fejn fil-fatt in-numru tannies fis-settur pubbliku naqas b’mod gradwali fuq firxa ta’ snin, u dak kien wie[ed, g[alkemm mhux l-uniku, mill-elementi li permezz tieg[u lGvern kien irnexxielu li d-defi/it inaqqsu g[al ta[t it-3 fil-mija. “Nittama li issa ma jkollniex ]idiet fl-impjiegi fis-settur pubbliku g[al ]ew; ra;unijiet: l-ewwel m’g[andniex qg[ad kbir fissettur privat, allura ma je]i]tix ka] li l-Gvern irid ikun ri]orsa ewlenija li jo[loq il-postijiet taxxog[ol fi [danu, u t-tieni ma rridux naraw li jkun hemm in/entivi biex in-nies jitilqu mis-settur privat biex ja[dmu mal-Gvern g[ax dik se jkollha pressjoni fuq il-finanzi pubbli/i.”

Attvità g[al delegazzjoni kbira internazzjonali li ma kellha x’taqsam xejn mal-Korp tal-Pulizija serviet biex xi membri tal-Korp intu]aw b[ala waiters, b’ri]ultat li qajmu sensiela ta’ mistoqsijiet fost ix-xandara internazzjonali pre]enti

Kontrollati mill-Pulizija minn Rebecca Borg – rebecca.borg@media.link.com.mt

Xandara internazzjonali li kienu pre]enti f’Malta g[as-70 Assemblea :enerali fl-a[[ar jiem jinsabu ddi]gustati g[all-mod kif huma ma kinux infurmati li l-Ministeru responsabbli mill-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali li kienu mdawrin mill-pulizija wara li lGvern u]a l-membri tal-Korp tal-Pulizija b[ala waiters u biex idoqqu waqt ikla uffi/jali g[al dawn ix-xandara, li saret fir-residenza privata tas-sajf talPrim Ministru.

Id-de/i]joni ta’ Manuel Mallia, il-Ministru talIntern u s-Sigurtà Nazzjonali li ju]a numru sostanzjali ta’ pulizija biex iservu ta’ waiters f’ikla fil-Palazz tal-Girgenti kienet ikkritikata minn g[add ta’ delegati fost aktar minn 250 persuna membri talEuropean Broadcasting Union (EBU), li kienu qed jattendu g[al din l-attività nhar il-{amis li g[adda filg[axija.

Il-Ministeru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali ]amm mistur g[alkollox li dawk li kienu qeg[din iservu likel, fil-verità ma kienu waiters xejn imma membri tal-Korp tal-Pulizija. B’kollox, waqt din l-attività kien hemm numru sostanzjali ta’ pulizija paj]ana, u[ud minnhom libsin ta’ waiters. il-mument tkellmet ma’ [afna mid-delegati, li kollha kkonfermaw li ma kinux jafu li waqt l-ikla kienu mdawrin il-[in kollu minn pulizija Maltija. U[ud minnhom iddikjaraw ma’ din il-gazzetta li “la darba saru jafu dwar dan, iridu aktar informazzjoni”.

L-u]u tal-pulizija biex jag[mluha ta’ waiters wassal ukoll biex wie[ed mid-delegati, li g[al numru ta’ snin kien korrispondent fi/-?ina, qabbel lil Malta ma’ dan il-pajji] Komunista. Hu stqarr li fi/-?ina ;ieli esperjenza din is-sitwazzjoni, u ]ied li minkejja

li m’g[andux minn xiex jib]a’ personalment, xorta jinsab konxju li din is-sitwazzjoni li esperjenza f’Malta mhix normali.

Numru ta’ delegati kkonfermaw li ma kellhom lebda [jiel li l-attività kienet qed tkun ikkontrollata mill-Pulizija, u fissru /-/irkustanza b[ala “tad-da[k”.

Nhar il-{amis li g[adda, Jason Azzopardi, ilKelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali, ]vela fi stqarrija g[all-istampa li din likla ufficjali u l-attività ma kellhom x’jaqsmu xejn mal-Korp tal-Pulizija, l-ikel kollu [are; mill-k/ina tal-Kwartieri :enerali tal-Pulizija, u xejn inqas minn 25 pulizija kienu im;ieg[la jag[mluha ta’ waiters, apparti li kienu im;ieg[la jabbandunaw diversi G[ases tal-Pulizija fejn huma stazzjonati. Id-Deputat Nazzjonalista qal li mhux talli hekk, i]da dawn il-25 pulizija ma t[allsux ta’ dan ix-xog[ol “extra” i]da kienu “mistennija” mill-Kummissarju tal-Pulizija, Peter Paul Zammit, li jag[mluha ta’ waiters b[ala parti mid-doveri normali tag[hom b[ala Pulizija.

Jason Azzopardi stqarr li bl-attività tal-{amis filg[axija, il-pajji] ra t-tmexxija tal-Korp tal-Pulizija, u l-Ministeru responsabbli mill-istess Korp, jog[dsu iktar ’l isfel biex jumiljaw lill-membri tal-Korp talPulizija.

Sadattant, id-deputat Nazzjonalista Carm Mifsud Bonnici, f’artiklu li qed ikun ippubblikat fil-[ar;a tallum, jiddikjara li “huwa ]gur li qatt ta[t i]-]mien li fih kien Ministru tal-Intern ma kien hemm xi ;urnata li l-Korp tal-Pulizija g[amilha ta’ outside caterer. Hu jg[id ukoll li filwaqt li l-Korp tal-Pulizija jixraqlu a[jar, fi ftit xhur, il-Korp tal-Pulizija qed jitnaqqar (ara pa;na 15).

L-IND{IL TAL-MINISTRU MANUEL MALLIA FIS-SERVIZZ TAS-SIGURTÀ

Ammissjoni xokkanti u bla pre/edent “L-a[bar li l-Ministru Manwel Mallia kien pre]enti g[all-intervisti li saru g[ad-d[ul fis-Servizz tas-Sigurtà hu xokkanti u irregolarità bla pre/edent.” Dan stqarru l-Partit Nazzjonalista, li kkundanna bil-qawwa kollha u bla ebda ri]erva dan l-ind[il irregolari fl-operat tas-Servizz tasSigurtà, u staqsa jekk il-Ministru Mallia j[ossx li b’dan l-a;ir bla pre/edent tieg[u kkomprometta lindipendenza tas-Servizzi tas-Sigurtà mill-Gvern tal-;urnata, jekk il-Prim Ministru kienx jaf bl-ind[il talMinistru Mallia, u jekk l-ind[il tal-

Ministru sarx bil-barka tal-Prim Ministru?

Il-PN qal li mhux se jippermetti li dan il-Gvern jimmanipula s-Servizzi tas-Sigurtà g[all-iskopijiet tieg[u u li jirfes fuq il-libertà u l-privatezza ta//ittadini Maltin. Intant, fi stqarrija ilMinisteru tal-Intern ikkonferma g[attieni darba li l-Ministru Mallia kien pre]enti g[al-laqg[a fuq parir tal-Kap tas-Servizzi tas-Sigurtà, imma sa[aq li b’hekk ma influwenzax l-g[a]la finali. il-mument tkellem mal-Avukat Joe Giglio, li spjega “is-servizz tas-sigurtà hu a;enzija b’[afna poteri fil-li;i biex

fost o[rajn titra//a t-telefonati. “Mela /-/ittadini jistg[u jkunu esposti g[al sitwazzjoni fejn membri tas-servizz tas-sigurtà qed jisimg[u konversazzjonijiet li qed jag[mlu //ittadini. Il-membri fis-servizz tassigurtà g[andom ukoll il-fakultà li jsegwu /ittadini ming[ajr ma dawn ikunu jafu, kif ukoll ja//essaw ilkompjuters u l-emails flimkien maddata personali ta’ dak li jkun.

L-avukat Giglio ]ied li l-li;i tippermetti li s-servizz tas-sigurtà jinvestiga biex ma jsirux reati ta’ /erta portata u gravità, u g[alhekk hu

kru/jali wkoll li tkun irregolata, imma fuq kollox trasparenti u awtonoma.

Hu ]ied, “Mhix idea tajba li jkollok ind[il mill-Ministru fuq is-Servizz tasSigurtà. L-awtonomija tag[ha hi garanzija li twettaq ix-xog[ol tag[ha kif suppost.” G[alhekk hu importanti li din is-sezzjoni tkun ’il boghod minn kwalunkwe influwenza, inklu]a lpolitika, g[aliex l-informazzjoni miksuba hi influwenti u personali fuq i/-/ittadini. Ir-riskju li din linformazzjoni ti;i mxandra, jew tintuza b’mod politiku tista’ twassal g[al konsegwenzi konsiderevoli.

Lokali 7

Il-{add, 23 ta’ :unju, 2013

6 Lokali

L-Oppo]izzjoni Nazzjonalista, aktar kmieni dan ix-xahar ippre]entat Abbozz ta’ Li;i biex ikun diskuss u eventwalment approvat mill-Parlament, bliskop li tid[ol emenda filKostituzzjoni ta’ Malta biex ilpersuni LGBT jing[ataw ilprotezzjoni tal-Kostituzzjoni minn kwalunkwe forma ta’ diskriminazzjoni.

Dan l-Abbozz ta’ Li;i ntlaqa’ tajjeb mill-komunità LGBT f’pajji]na g[aliex, kif iddikjaraw huma stess, dan ikopri ddiskriminazzjoni, inklu]a lorjentazzjoni sesswali talindividwu.

B’sensiela ta’ intervisti minn Matthew Mamo, il-politi/i ewlenin fi [dan l-Oppo]izzjoni Nazzjonalista li [admu u kkoordinaw ix-xog[ol fuq dan lAbbozz ta’ Li;i, jitfg[u aktar dawl fuq is-sens u r-ra;uni ta’ din l-inizjattiva me[uda millPartit Nazzjonalista fi ]mien daqstant bikri ta’ din ille;i]latura. Huma jiddikjaraw li din kienet weg[da elettorali, u li minkejja li qieg[ed flOppo]izzjoni, il-Partit Nazzjonalista qed ja[dem biex dan ise[[.

Familja li [adet sehem fil-Pride March fil-Belt Valletta nhar is-Sibt 22 ta’ :unju t[e;;e; g[all-kultura favur id-diversità fis-so/jetà Maltija

Protezzjoni mid-diskriminazzjoni min[abba l-orjentazzjoni sesswali “Passi biex nestendu lprotezzjoni lil faxxa tasso/jetà li tbati minn intolleranza u diskriminazzjoni” X’inhu l-[sieb wara l-emenda kostituzzjonali li ressaq il-PN favur iddrittijiet tal-komunità LGBT^

Il-[sieb wara l-emenda proposta huwa li ti;i esti]a l-protezzjoni fil-Kostituzzjoni ta’ Malta biex b’hekk tipprote;i lil kull individwu middiskriminazzjoni. Il-kostituzzjoni llum titkellem prin/ipalment fuq protezzjoni g[al kull individwu kontra d-diskriminazzjoni fuq ra;unijiet ta’ politika, razza, sess jew reli;jon.

Fil-programm elettorali tal-PN fl-elezzjoni li g[addiet saret il-proposta li l-Kostituzzjoni ti;i emendata fis-sens li [add ma ji;i ddiskriminat fuq ba]i ta’ orjentazzjoni sesswali. Din il-protezzjoni tapplika firrigward ta’ li;ijiet u a;ir ta’ uffi/jali pubbli/i u entitajiet pubbli/i. Bl-emenda proposta, illi;i tag[na se ti;i pari mal-protezzjoni mog[tija fil-Konvenzjoni Ewropea tadDrittijiet Umani u l-Karta Ewropea tadDrittijiet ?ivili.

Minn fejn nibtet l-idea u kif ]vol;iet iddiskussjoni fil-Grupp Parlamentari Nazzjonalista biex wasaltu g[al dan il-qbil^ Billi din l-emenda kienet fil-programm elettorali u dehrilna li kien ]mien propizju li nressqu din l-emenda, il-grupp parlamentari ta

l-appo;; s[i[ tieg[u lil Claudette Buttigieg f’din l-inizjattiva tag[ha. Dehrilna wkoll li rridu nag[mlu passi biex nestendu lprotezzjoni lil faxxa tas-so/jetà li fl-istess mument tbati minn intolleranza u diskriminazzjoni.

G[aliex daqstant kmieni fil-le;i]latura^

Il-grupp parlamentari jrid ikun proattiv filParlament f’kull qasam u ju]a l-g[odda kollha disponibbli, inklu] il-Private Members Bill. Ilfatt li konna proattivi hekk kmieni fille;i]latura jirrifletti l-ener;ija u r-rieda tajba li tinsab f’dan il-grupp parlamentari.

Qed isir appell ukoll biex l-istess protezzjoni ting[ata wkoll lill-persuni transesswali. X’tikkummenta^

Ir-ra;uni g[aliex l-emenda ma ssemmix b’mod spe/ifiku nies transgender kienet g[aliex ing[atajna l-parir li huma di;à koperti mil-li;i kif inhi issa u kif qed ti;i proposta li ti;i emendata, u dan li l-li;i llum di;à tipprote;i kontra d-diskriminazzjoni fuq ra;uni ta’ sess. Ji;ifieri, ir-ra;uni g[aliex ma ssemmewx ma hix g[ax ma rridux inkopruhom, i]da, anzi g[aliex ing[atajna lparir li huma di;à protetti bil-li;i kif inhi u kif qed ji;i propost li ti;i emendata.

Inizjattivi favur il-libertajiet /ivili “Il-PN huwa kontra kull diskriminazzjoni jew vittimizzazzjoni ta’ persuni LGBT” B[ala Kelliema tal-Oppo]izzjoni dwar il-Libertajiet ?ivili, tg[idilna kif l-Oppo]izzjoni Nazzjonalista se tkompli ta[dem biex il-komunità LGBT f’Malta t[ossha inqas iddiskriminata jew ivvittimizzata^

L-Oppo]izzjoni Nazzjonalista hija oppo]izzjoni kostruttiva u pro-attiva.

Mhix hemm biex to[loq l-intoppi jew biex topponi g[al kull ma’ jsir. L-ewwel de/i]jonijiet tag[na jirriflettu dan, anki fis-settur tal-persuni LGBT. L-iktar pass b’sa[[tu li g[amilna s’issa kien li wettaqna weg[da elettorali tal-PN u ppre]entajna l-Abbozz ta’ Li;i biex jemenda l-Kostituzzjoni kontra diskriminazzjoni ta’ persuni LGBT min[abba l-orjentazzjoni sesswali. Meta tressaq Abbozz li jbiddel ilKostituzzjoni tkun qed tibg[at messa;; /ar u b’sa[[tu. Il-PN huwa kontra kull forma ta’ diskriminazzjoni jew vittimizzazzjoni tal-persuni LGBT. Il-pass li jmiss huwa li nassiguraw li dan l-Abbozz jitressaq fil-Parlament mill-aktar fis possibbli. B[ala Oppo]izzjoni, a[na di;à wrejna lillGvern ir-rieda tajba biex na[dmu flimkien g[all-;id tal-persuni LGBT billi vvutajna favur l-Abbozz tal-Li;i biex jemenda l-li;i g[all-persuni transgender. Issa se nkunu qed na[dmu fi stadju ta’ kumitat biex isiru l-emendi ne/essarji.

Nispera li issa l-Ministru Helena Dalli tmexxi favur l-Abbozz li ppre]entajna a[na [alli nkomplu nsa[[u l-qafas legali g[all-persuni LGBT.

X’impatt so/jali se jkollha din lemenda jekk issib l-approvazzjoni ta]-]ew; terzi fil-Parlament^

Nittama li l-Gvern jivvota favur din lemenda. Din l-emenda se tfisser li kull li;i jew de/i]joni tal-qrati tag[na jridu ja//ertaw li ma jkunx hemm diskriminazzjoni ta’ ebda forma kontra l-persuni LGBT. Iktar minn hekk, din tg[in biex il-persuni LGBT li tkun saritilhom xi in;ustizzja jew diskriminazzjoni kontrihom ikunu jistg[u jfittxu rimedju fil-Qrati ta’ pajji]na.

Il-[idma tag[na se tkompli mhux biss mal-persuni LGBT imma mas-so/jetà /ivili kollha. B[alissa, jien qed inlaqqa’ lill-Kap u lill-membri Parlamentari s[abi ma’ g[aqdiet, so/jetajiet, unions u gruppi differenti tas-so/jetà tag[na.

Fuq livell ta’ partit qed no[olqu wkoll diversi focus groups marbutin mal[idma parlamentari. B[alissa qed insejja[ persuni mis-so/jetà /ivili kollha li g[andhom g[al qalbhom id-drittijiet u l-libertajiet /ivili biex niddiskutu flimkien il-[idma tag[na b[ala partit f’dan il-qasam. Ir-rispons huwa verament tajjeb u inkora;;anti.

“Il-Kostituzzjoni se ;;ib lugwaljanza anki f’oqsma varji g[all-komunità LGBT” X’inizjattivi [adet l-amministrazzjoni pre/edenti favur il-komunità LGBT^

B[ala amministrazzjoni pre/edenti kien hemm [afna li;ijiet li sa[[ew il-li;i dwar lugwaljanza, anki f’dan il-qasam. Il-li;i dwar l-ugwaljanza, il-li;i ordinarja, hi mifruxa fuq sitt partijiet. Wa[da minn dawn ilpartijiet hi l-orjentazzjoni sesswali. Din illi;i tag[ti [afna attenzjoni lill-qasam taxxog[ol u g[andek protezzjoni varja filqasam tax-xog[ol u rimedji jew mi]uri x’wie[ed jista’ jie[u jekk jiffa//ja jew jesperjenza diskriminazzjoni f’dan il-qasam.

L-amminsitrazzjoni pre/edenti kienet ukoll wessg[et il-funzjoni tal-Kummissjoni Nazzjonali Dwar l-Ugwaljanza biex ting[ata protezzjoni fil-konfront ta’ diskriminazzjoni fuq ba]i ta’ orjentazzjoni sesswali. Dik ilkummissjoni kienet ukoll tag[mel pro;etti li ftit minnhom u anki parti mill-fondi talGvern u tal-UE ma[suba biex jedukaw, inisslu g[arfien fuq diskriminzzjoni kontra lorjentazzjoni sesswali.

Din il-proposta kif tkompli man-numru ta’ mi]uri li l-Gvern Nazzjonalista pre/edenti g[amel f’dan ir-rigward?

Fil-Kostituzzjoni ta’ Malta dejjem kellna l-prin/ipju tal-ugwaljanza meta individwu jkun qed je]er/ita d-drittijiet fundamentali tieg[u. Id-differenza hi li fil-Kostituzzjoni tag[na, it-terminu orjentazzjoni sesswali ma kienx indikat u allura kien ji;i interpretat li

l-Kostituzzjoni ma tag[tix dik ilprotezzjoni.

I]da fl-1987, il-PN da[[al f’Malta l-Li;i tal-Konvenzjoni Ewropea u din tag[ti din ilprotezzjoni wkoll. Li se ji;ri issa hu li lKostituzzjoni ta’ Malta, permezz talAbbozz ta’ Li;i, jibda jirrifletti wkoll ilKonvenzjoni Ewropea. U allura jkun hemm il-prin/ipju tal-ugwaljanza li jkopri wkoll dan il-qasam.

X’impatt legali se jkollha din l-emenda fuq il-li;ijiet pre]enti u dawk li jridu jid[lu fi]-]mien li ;ej?

L-ikbar impatt li g[andna n[arsu lejh hu l-impatt ta’ prin/ipju, li g[andu jaffettwa kif ng[ixu u kif na[sbuha. M’g[adniex noqog[du nduru mal-lew]a u bilfors ikollna ng[idu li l-prin/ipju hu ta’ ugwaljanza.

Ugwaljanza anki f’dan il-qasam. Iddifferenza hemmhekk i;;iblek effetti konsegwenti g[aliex apparti li l-li;i, kif g[idt qabel, tag[ti protezzjoni fil-qasam taxxog[ol, issa l-ugwaljanza se ssir ukoll fuq oqsma o[ra b[all-edukazzjoni. Minn studju u ri/erki jirri]ulta li l-grupp LGBT jiffa//jaw u jesperjenzaw diskriminazzjoni anki fil-qafas tal-iskejjel, fil-qafas taledukazzjoni, anki fil-familji tag[hom, anki meta jmorru g[ar-rikreazzoni. Dan kollu jfisser li l-Kostituzzjoni issa se ;;ib lugwaljanza anki f’oqsma varji, u g[alhekk ma tibqax biss iffukata fuq ix-xog[ol.

“Abbozz ta’ Li;i li juri Oppo]izzjoni propo]ittiva”

X’inhi l-importanza ta’ din ilmozzjoni^

Il-Grupp Parlamentari Nazzjonalista kollu, permezz tadDeputata Nazzjonalista Claudette Buttigieg, irnexxielna mmorru quddiem il-Parlament u nkunu propo]ittivi. A[na g[idna li rridu nkunu Oppo]izzjoni mhux biss li nikkritikaw imma Oppo]izzjoni kostruttiva u propo]ittiva. Dan hu l-ewwel wie[ed. L-ewwel wie[ed li mhux biss hu abbozz normali imma abbozz li jibdel ukoll ilKostituzzjoni u allura limportanza tieg[u hi g[all-fatt li hu l-ewwel wie[ed talOppo]izzjoni, l-ewwel wie[ed mill-Grupp Parlamentari s[i[ talPN, u huwa l-bidu ta’ o[rajn. Dan ifisser li ’l quddiem, il-PN se jiddiskuti o[rajn u jressaq abbozzi ta’ li;ijiet o[rajn.

G[aliex l-Oppo]izzjoni sa[qet li dan l-abbozz jing[ata prijorità biex jitressaq g[ad-diskussjoni^

F’isem l-Oppo]izzjoni ressaqt quddiem il-Kumitat Parlamentari g[ax-Xog[ol tal-Kamra li lOppo]izzjoni tixtieq data g[al meta jibda d-dibattitu fil-Parlament, u ttwe;iba tal-Gvern kienet li qabel jinbeda d-dibattitu, il-Prim Ministru xtaq li jiltaqa’ mal-Kap talOppo]izzjoni. Din l-laqg[a mistennija issir fil-;ranet li ;ejjin.

X’inhu l-futur ta’ dan l-abbozz^

Ikun g[aqli li nistennew l-e]itu ta’ din il-laqg[a u wara nidde/iedu fuq kif se nippro/edu fil-Parlament dwar il-pro/edura ta’ kif se niddibattu u eventwalment napprovaw dan l-abozz u d-d[ul ta’ din l-klawsola fil-Kostituzzjoni ta’ Malta.

U[ud mill-komunità LGBT waqt il-Pride March ta’ din is-sena, b’appelli favur trattament ugwali, indipendentement mill-orjentazzjoni sesswali

8

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Lokali

Kru ta’ [elikopter tal-Forzi Armati ta’ Malta, ilbiera[ wara nofsinhar salva windsurfer li kien f’diffikultajiet fl-in[awi ta’ Marsalforn, G[awdex. Il-ka] se[[ g[all-[abta tal-4pm meta l-windsurfer kien qed jag[mel manuvri fuq il-ba[ar bl-iskop li jid[ol max-xatt, i]da sab diffikultà biex jil[aq l-art fil-bajja tal-Qbajjar.

Ir-rapport lill-Pulizija sar minn persuni li kienu fil-qrib u raw li l-kurrent kien qed ikaxkar lir-ra;el ’il barra. Fil-post intbag[at [elikopter tat-tip Aloutte tal-Forzi Armati, bir-ra;el jittella’ abbord permezz tal-win/ u mbag[ad jitni]]el fuq il-moll. (Ritratti> Ted Attard)

Twelid ta’ tarbija b’intervent tal-Pulizija minn Amy Borg amy.borg@media.link.com.mt ......................................................................

Alexia Cassar ta’ 33 sena irnexxielha tid[ol l-Isptar Mater Dei fil-[in biex i;;ib fid-dinja lit-tieni wild filfamilja tag[ha, grazzi g[all[idma kkordinata ta’ tliet uffi/jali tal-Pulizija biex mumenti ta’ paniku, fi ftit minuti nbidlu f’fer[.

Il-Ma;;ur Dunstin Camilleri, is-Sur;ent Norman Xuereb u l-Kuntistabbli Simon Schembri, f’mument ta’ emer;enza g[al Alexia u ]ew;ha Jesmond, u f’[in ta’ kon;estjoni tat-traffiku, irnexxielhom jeskortawhom lejn l-isptar, biex g[all-[abta tas-7.15am ta’ nhar l-Erbg[a li g[adda, Alexia Cassar welldet it-tieni wild tag[ha, li ng[ata l-isem Julian.

Dakinhar, Jesmond, g[all[abta tas-6.40am kien fi triqtu lejn l-isptar. F’intervista ma’ il-mument, il-missier qal li kif ra t-traffiku ji]died u daqstant ie[or l-u;ig[ tal-[las, [aseb f’toroq o[ra. I]da kif wasal fi triq Garibaldi, f’{al Luqa sab traffiku sta;nat u saq lejn izzona industrijali tal-Marsa. “{in minnhom [arist lejn ilmara biex nipprova nikkalmaha, i]da indunajt li kien di;à nfaqag[lha l-ilma.”

Ma[kum mill-paniku, Jesmod /empel g[all-ambulanza u mid-Dipartiment talEmer;enza qalulu biex jibqa’ jistenna fil-post. “Imnalla

kienu l-Pulizija tat-Traffiku g[aliex kieku ma kienx jirnexxielna naslu fil-[in lisptar peress li anki lambulanza nqabdet fittraffiku,” kompla Jesmond.

Il-kunstistabbli Simon Schembri, li kien l-aktar qrib fejn kienet wieqfa l-karozza, sema’ fuq ir-radju tal-Pulizija li kien hemm karozza wieqfa b’mara fiha li kienet waslet biex twelled, u minn jeddu mar biex jg[in. “}ammejt idejn il-mara, nag[mlilha lkura;; waqt li hi bdiet tg[ajjat bl-u;ig[. Kif sirt naf li l-ambulanza ma kinitx se tasal fil-[in, g[idt lir-ra;el jitla’ passi;;ier g[aliex deher li kien aktar mo[[u f’martu milli fis-sewqan. Dak il-[in, il-Ma;;ur Camilleri ordna lil Kuntistabbli ie[or, Josef Camilleri, li kien fl-in[awi biex kif jara l-karozza tat-tip Renault, jinfurmah biex jeskortaha.” Il-Ma;;ur Dunstin Camilleri spjega, “Minbarra li kelli s-sirena ddoqq, kien hemm ukoll issur;ent Norman Xuereb jistenna bil-mutur vi/in ilmini ta’ Santa Venera, u kif ra li wasalna beda jifta[ ittraffiku biex b’hekk g[amilna l-iskorta lejn l-isptar.” il-mument tkellmet malfamilja Cassar fl-Isptar Mater Dei, il-{amis filg[odu, fejn lomm u t-tarbija kienu qeg[din

ji;u rikoverati. Il-missier irringrazzja lill-Pulizija, b’mod partikulari lillKuntistabbli Simon Schembri li saqhom lejn l-isptar. Bi tbissima fuq wi//u, Jesmond qal, “Waqt li kien qed isuq g[amilli [afna kura;; li kollox kien se jmur sew; ipprova anki jikkalma lil marti. Fit-triq sibna xi diffikultajiet ]g[ar g[aliex hekk kif /erti sewwieqa semg[u mutur b’sirena talPulizija warrbu, i]da kif raw karozza privata ssuq warajh, ippruvaw jissikkawna, l-aktar kif wasalna qrib tal-isptar.

Mur g[idilhom x’kienet lemer;enza!”

Is-Sur;ent Norman Xuereb spjega li huma jeskortaw lil xi [add lejn l-isptar min[abba xi in/ident gravi, meta l-persuni jkunu fil-periklu li jitilfu [ajjithom. I]da dak li se[[ lErbg[a ]gur li se jibqg[u jiftakruh g[al g[omorhom g[aliex din id-darba eskortaw persuna biex tag[ti l-[ajja lil persuna o[ra. Il-Ma;;ur Dunsten Camilleri sostna kif f’26 sena, kemm ilu fitTaqsima tat-Traffiku fil-Korp tal-Pulizija, qatt ma ltaqa’ ma’ sitwazzjoni b[al din. “Din lesperjenza se tg[inna nkomplu n[arsu lejn ixxog[ol b[ala dmir li lpubbliku g[andu d-dritt g[alih u li jissodisfana.”

Alexia Cassar rikoverata fl-Isptar Mater Dei wara li rnexxielha twelled fil-[in (Ritratt> Michael Ellul)

Il-Ma;;ur Dunstin Camilleri, is-Sur;ent Norman Xuereb u l-Kuntistabbli Simon Schembri, li l-intervent tag[hom assigura twelid feli/i g[all-familja Cassar (Ritratt> Martin Agius)

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Lokali

Mit-theddid tat-Talibani jisfida n-natura Xabbatur Malti fi sforz li jil[aq il-qu//ata ta’ Gasherbrum mill-ftit muntanji g[olja 8,000 metru fid-dinja B[al-lum ;img[a, it-Tabib Gregory Attard [elisha minn [alq il-mewt hekk kif grupp ta’ militanti I]lami/i li jag[mlu parti mit-Talibani tal-Pakistan wettqu attakk terroristiku u qatlu 11-il turista li kienu qeg[din jag[mlu espedizzjoni flin[awi muntanju]i tant imfittxija f’Nanga Parbat, fil-Pakistan. Dan l-attakk se[[ biss 24 sieg[a wara li ttabib Malti kien g[adda mill-istess post fejn inqatlu x-xabbaturi l-o[ra internazzjonali.

I]da sebat ijiem wara, ilmument kompliet issegwi lpassi ta’ Gregory Attard, li jinsab flimkien ma’ tim internazzjonali f’tentattiv li jil[qu l-qu//ata tal-muntanja Gasherbrum –g[olja 8,000 metru u ma tidhirx minn postijiet residenzjali. Lespedizzjoni li qed jie[u sehem fiha l-Malti ing[atat l-isem ta’ G Squared.

Fl-a[[ar komunikat, Gregory Attard qal li wara ;img[a ta’ stennija, konvoj ta’ jeeps telqu minn Skardu – fejn kien hemm g[assa kbira min[abba l-attakk terroristiku tal-a[[ar ;img[a – lejn Askole, ilkoll

mg[obbijin b’g[add ta’ xabbaturi, tag[mir, u mhux inqas [olm u ambizzjonijiet.

Minn Askole, skont Marco Cremona, li qieg[ed i]omm kuntatt minn Malta ma’ Attard, hu mistenni li fissig[at li ;ejjin jaslu fil-ba]i ewlenija li twassal g[allmuntanja Gasherbrum II, [alli wara jkun imiss li jibdew din l-isfida mannatura.

Lejn nofs il-;img[a li g[addiet, l-awtoritajiet talPakistan [ar;u mill-;did ilpermessi me[tie;a biex din l-espedizzjoni u o[rajn setg[u jissuktaw. Dan, min[abba li kienu qeg[din jikkunsidraw bis-serjetà li j]ommu l-permessi fl-isfond tal-attakk terroristiku u tattheddid tal-estremisti Talibani fil-Pakistan li jkomplu bl-attakki biex i[arbtu t-turi]mu f’dan irre;jun daqstant popolari.

Gregory Attard tkellem ukoll dwar il-periklu firre;jun, u stqarr li “dejjem ife;; element ta’ bi]a’ waqt espedizzjoni riskju]a b[al din”. Hu ]ied li ssitwazzjoni hi instabbli [afna fir-re;jun, l-aktar min[abba n-nuqqas ta’

Il-muntanja Gasherbrum II hija t-tieni sfida g[at-Tabib Malti Gregory Attard, wara li [elisha bi ftit sig[at minn attakk tat-Talibani

sigurtà li te]isti fit-territorju Pakistani.

F’dawn l-a[[ar g[axar snin, ix-xabbaturi internazzjonali evitaw lin[awi min[abba din issitwazzjoni. I]da t-turi]mu marbut ma’ avventuri ta’ din

l-g[amla, b’xi mod kompla jkun il-linja tal-[ajja ekonomika f’dan ir-re;jun remot fuq il-Punent talHimalaya. F’Jannar li g[adda, l-awtoritajiet re;jonali offrew 40 fil-mija ro[s fuq il-li/enzji, u mal-50

grupp applikaw, meta fl2012 marru fl-in[awi 34 grupp biss. Madankollu, loperaturi tal-ivvja;;ar jinsabu m[assbin wara lattakk ta’ sebat ijiem ilu, jekk qatt xi darba hux se jirkupra.

Ma ji/[adx li da[[al €50,000 minn pa;na 1

Franco Mercieca ntalab jag[ti rendikont taloperazzjonijiet li g[amel tul dawn l-a[[ar tliet xhur flIsptar Mater Dei, kif ukoll linterventi li g[amel fi sptarijiet u klini/i privati, inklu] id-d[ul finanzjarju, li minn sorsi li tkellmu ma’ ilmument ivarjaw minn intervent g[al ie[or g[alkemm jil[qu l-mijiet tal-ewro. Din ilgazzetta qieg[da tippubblika l-mistoqsijiet mibg[uta lisSegretarju Parlamentari Franco Mercieca, u li g[a]el li jkompli ja[bi dak li g[amel u li qieg[ed jag[mel minflok iwie;eb kif inhu fid-dover li jsir.

Is-Segretarju Parlamentari ma /a[adx dak li ]velat din ilgazzetta fl-a[[ar ;img[at, li

mill-prattika privata da[[al mill-anqas 50,000 ewro minn operazzjonijiet li saru f’perijodu ta’ 14-il ;img[a f’mill-anqas sptar privat wie[ed – dak ta’ Capua, f’Tas-Sliema, u li g[al operazzjonijiet t[allas ukoll bi flus kontanti, prattika li xxekkel it-trasparenza ta’ kif isiru d-dikjarazzjonijiet tadd[ul finanzjarju tal-politi/i.

Sadattant, g[addiet ;img[a o[ra, u l-Gvern immexxi minn Joseph Muscat g[adu ma ppubblikax iddikjarazzjonijiet tal-membri kollha tal-Gvern tieg[u, inklu]i dawk ta’ Franco Mercieca, meta suppost dawn kellhom jin;abru wara xahrejn minn meta bdew jassumu rrwol b[ala membri tal-Gvern il-;did.

L-im;iba ta’ Franco Mercieca b[ala Segretarju Parlamentari qed tmur kontra kull g[aqal fit-tmexxija, li kienet wa[da mill-g[ajtiet ta’ Joseph Muscat qabel l-a[[ar elezzjoni

IL-MISTOQSIJIET LI FRANCO MERCIECA QIEG{ED JA{RAB ■ F’dawn l-a[[ar tliet xhur f’liema sptarijiet pubbli/i u privati, u f’liema klini/i privati kont qieg[ed tmexxi operazzjonijiet kirur;i/i u ko]meti/i tal-g[ajnejn?

■ Kemm-il operazzjoni kirur;ika g[amilt fl-Isptar Mater Dei u fil-privat?

■ Kemm-il operazzjoni ko]metika g[amilt fl-Isptar Mater Dei u fil-privat?

■ Ippre]entajt lis-Segretarju tal-Kabinett u lill-awtoritajiet ikkon/ernati, kif inhu d-dover tieg[ek li tag[mel b[ala Segretarju Parlamentari tal-Gvern, id-dikjarazzjonijiet tad-d[ul finanzjarju mill-prattika professjonali tieg[ek fis-settur tas-sa[[a pubblika u fis-settur privat?

■ Se tippubblika dan id-d[ul finanzjarju? Jekk iva, meta? Jekk le, g[aliex?

■ Kemm kien jammonta d-d[ul finanzjarju tieg[ek f’dawn l-a[[ar tliet xhur mix-xog[ol li g[amilt fl-Isptar Mater Dei? ■ Kemm kien jammonta d-d[ul finanzjarju tieg[ek f’dawn l-a[[ar tliet xhur mix-xog[ol li g[amilt fi sptarijiet u klini/i privati f’Malta u G[awdex?

■ G[aliex a//ettajt li tit[allas bi flus kontanti minn pazjenti li g[amiltilhom intervent mediku?

Kif se tiddikjara dan id-d[ul finanzjarju minn [las li sar bi flus kontanti?

9

Intervista 11

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

10 Intervista

Irid ikollok rieda qawwija, determinazzjoni soda u lealtà ra;unata F’intervista ma’ din il-gazzetta li tag[ha serva b[ala Editur g[al 22 sena s[a[ u b’karriera ta’ 45 sena fil-gazzetti tal-Partit Nazzjonalista, Victor Camilleri, li temm ilkarriera ;urnalistika tieg[u fil-;img[at li g[addew, qal li dak li ]ammu ja[dem g[al dawn is-snin kollha ma’ tant nies fil-Partit, f’/irkostanzi [afna drabi diffi/li, kienu tliet affarijiet.

Dawn huma li jrid ikollok rieda qawwija, determinazzjoni soda u lealtà ra;unata. Fl-intervista hu jitkellem dwar avvenimenti u ;rajjiet li ma jinsa qatt, it-tibdil li se[[ fil-mezzi ta’ komunikazzjoni u l-effetti fuq il-gazzetti u anki tkellem dwar kif jara l-futur tal-Partit Nazzjonalista wara t-ti;did li sar fit-tmexxija tal-Partit. B’kollox Victor Camilleri kien responsabbli g[al aktar minn 5,000 gazzetta, suppliment u magazin li [ar;u mill-istamperija tal-PN. L-intervista saret minn Charles Muscat.

Victor, meta bdejt ta[dem fil-;urnali]mu u x’[ajrek g[al din il-professjoni^

Minn meta kont ]g[ir kont in[oss li g[andi inklinazzjoni g[all-;urnali]mu u l-ewwel ]errieg[a kienet is-sehem tieg[i fil-gazzetta Il-Poplu, dak i]]mien l-organu tal-Partit Nazzjonalista li kien ji;i pubblikat darba fil-;img[a. Dak i]-]mien, qed ng[id bejn l-1967 u l-1968, sirt mid[la ta’ Frank Spiteri, li kien imexxi din ilgazzetta. Minn hemm bdiet ilkonnessjoni tieg[i mal;urnali]mu, partikolarment mal-;urnali]mu tal-PN. B[ala ]ag[]ug[ ta’ 18-il sena kont nikkontribwixxi u dak kien l-ewwel inkontru tieg[i mal;urnali tal-PN, li baqa’ sejjer sa ftit tal-jiem ilu. Bejn l-1968 u l1980, meta mbag[ad sirt editur ta’ IN-NAZZJON, f’perjodu ta’ 12-il sena, jiena g[amilt diversi xog[lijiet fil-gazzetti tal-PN, kont deputat editur tal-isport tal-gazzetta IN-NAZZJON li bdiet to[ro; fl-1 ta’ Lulju tal1970.

G[amilt ukoll xog[ol ta’ night editor mal-istess gazzetta u fl-1972 kont fl-istess grupp tal-Partit li beda l-gazzetta ta’ nhar ta’ {add, il-mument. Jiena kont l-assistent editur ta’ ilmument u Michael Refalo kien l-editur li kien jie[u [sieb illinji ;enerali tal-gazzetta, imma jien kont nibni l-gazzetta flimkien ma’ nies o[rajn.

F’din il-kariga bqajt nag[ti ssehem tieg[i sal-1980, meta f’Marzu kont sirt editur ta’ INNAZZJON u servejt g[al 11-il sena s[a[ sal-1991. Minn hemm g[amilt 22 sena b[ala Editur ta’ il-mument. Din hi l-karriera tieg[i ta’ 45 sena b’konnessjoni mal-;urnali tal-PN. Minn dejjem kelli [ajra g[all;urnali]mu u kien tir f’mo[[i li nsir editur ta’ gazzetta. Jiena

❝

kont g[amilt numru ta’ snin na[dem b[ala uffi/jal e]ekuttiv mal-Gvern, imma x-xog[ol li verament kont in[obb nag[mel kien il-;urnali]mu li dak i]]mien kont nag[mlu f’[inijiet o[ra. G[alhekk kienet tkun ;urnata verament twila, g[ax kont nag[mel ;urnata xog[ol mal-Gvern u wara kont ni;i lIstamperija Indipendenza u nag[mel sas-sig[at bikrin ta’ filg[odu.

Spjegalna t-triq li wasslitek biex il[aqt Editur ta’ ilmument…

It-12-il sena ta’ qabel sirt editur ta’ IN-NAZZJON jiena nqishom b[ala l-preparazzjoni tieg[i, kemm g[all-;urnali]mu fih innifsu u anki g[allkonnessjoni mal-;urnali]mu talPN billi kont nag[mel dak ixxog[ol mal-gazzetti tal-Partit.

Jiena kont ninteressa ru[i [afna u dan l-interess tieg[i, nimma;ina li kien innotat minn Louis Galea li dak i]-]mien kien is-Segretarju :enerali talPartit, li talabni nsir editur ta’ IN-NAZZJON. G[al dawk i]-]minijiet din kienet tirrikjedi de/i]joni drastika, li nitlaq l-impjieg minn mal-Gvern u ni;i na[dem b[ala editur ta’ IN-NAZZJON. Filfatt din id-de/i]joni g[amiltha, iltqajt mal-bord editorjali u ma’ min dak i]-]mien kien imexxi lIstamperija. Dan kien fl-1980, fi ]mien li Eddie Fenech Adami kien di;à sar Kap tal-Partit.

Fil-laqg[a li fiha jien in[tart editur kien hemm Eddie Fenech Adami, Guido de Marco, il-Vi/i Kap, Louis Galea, is-Segretarju :enerali, u Ugo Mifsud Bonnici li kien il-kap tal-bord editorjali.

Matul is-snin, Ugo Mifsud Bonnici g[enni [afna, ispirani [afna u kien l-aktar wie[ed li influwenzani fil-karriera ;urnalistika tieg[i.

B’kollox kont responsabbli g[al aktar minn 5,000 gazzetta, suppliment u magazin li [ar;u mill-istamperija tal-PN matul il-karriera ;urnalistika tieg[i

❞

Settembru 1984> Victor Camilleri bis-suppliment dwar l-attakk li kien sar fil-Kurja waqt dimostrazzjoni ta’ [addiema fit-Tarzna, suppliment li kien g[amel impatt qawwi kemm Malta kif ukoll barra

B’kollox kont responsabbli g[al aktar minn 5,000 gazzetta, suppliment u magazin li [ar;u mill-istamperija tal-PN matul ilkarriera ;urnalistika tieg[i.

Liema kienu l-aktar mumenti koroh u l-aktar sbie[ fil-[ajja professjonali tieg[ek li tibqa’ tiftakar^

Kien hemm diversi drabi fejn l-Istamperija kienet attakkata fi]ikament u a[na konna nkunu ;ewwa u dan kien ifisser tensjoni u bi]a’.

Fuq livell nazzjonali kien hemm it-tkissir tal-Kurja u in/ident ie[or li affettwani [afna u li g[andu rabta mieg[i b[ala xog[ol fil-;urnali]mu kien il-qtil ta’ Raymond Caruana. Dan ;ara l-:img[a filg[axija fil-5 ta’ Di/embru 1986 u konna [ri;na edizzjoni spe/jali is-Sibt filg[odu.

Ji;ifieri kellna l-;urnal tas-Sibt li kien [abbar l-ewwel ftit tag[rif dwar il-qtil ta’ Raymond Caruana u dakinhar bejn l-10 a.m u nofsinhar [ri;na ledizzjoni spe/jali tal-gazzetta.

Din kienet ukoll bi//a xog[ol kbira [afna g[ax hawn qed nitkellmu fi ]mien fejn itteknolo;ija kienet nieqsa [afna, ma kienx hawn mobile telephones u kien hemm ukoll problemi marbutin mal-istampar tal-gazzetta. Imma b’xi mod jew ie[or [ri;na gazzetta o[ra u din kienet intlaqg[et tajjeb [afna.

Mumenti sbie[ kien hemm ukoll u n[oss li fil-karriera ta’ 45 sena, l-iktar mument importanti kien meta f’Mejju 1987, wara 16-il sena flOppo]izzjoni, il-PN re;a’ kien ivvutat fil-Gvern u hemm ing[ata bidu g[al perjodu li matulu, fuq medda ta’ kwa]i 25 sena l-Gvern Nazzjonalista

biddel lill-pajji] mill-qieg[, perjodu li ;ie fi tmiemu proprju ftit ;img[at ilu wara l-elezzjoni li g[addiet.

Kemm kien diffi/li li ta[dem fil-;urnali]mu fi ]minijiet meta l-libertà talespressjoni f’pajji]na kienet mhedda^

Jiena sirt editur ta’ INNAZZJON f’Marzu tal-1980 u f’dak i]-]mien il-pajji] kien miexi lejn elezzjoni ;enerali li mbag[ad saret f’Di/embru tal1981, kwa]i sentejn wara. Dak li ;ara bejn l-1981 u l-1987 hu frott ta’ kull ma kien ;ara u lin/identi kollha li nqalg[u mill1971 meta kien reba[ lelezzjoni l-Partit Laburista.

Bejn l-1971 u l-1987 kien hemm 16-il sena li matulhom lin/identi u l-;rajjiet koroh prattikament ma naqsu xejn, imma kienu ]diedu [afna bejn l1981 u l-1987. Kien hemm [afna in/identi li bihom illibertà tal-istampa kienet mhedda, il-;urnalisti kien ikollhom sfida kbira biex iwettqu x-xog[ol tag[hom kif suppost u kien hemm min [allas prezz g[oli [afna.

Irrid insemmi lil Hector Bruno li waqt li kien qed jag[mel ixxog[ol tieg[u b[ala korrispondent ta’ IN-NAZZJON fil-Parlament, kien imsawwat minn partitarji Laburisti. Kien verament in/ident ikrah li Hector baqa’ jbati lkonsegwenzi tieg[u g[al tul ta’ ]mien.

Dak ma kienx in/ident i]olat g[ax b[alu kien hemm [afna.

Fost dawn insemmi b’mod partikulari – g[ax norbtu malgazzetta direttament – l-attakk li kien sar minn [addiema tatTarzna li kienu qed jag[mlu dimostrazzjoni fit-toroq mit-

Tarzna sal-Belt. Wara li huma kienu attakkaw u g[amlu [sarat kbar fil-Qorti, huma kienu marru fil-Kurja tal-Ar/isqof, fa//ata tad-Depot tal-Pulizija fil-Furjana u hemm g[amlu stra;i.

Fil-mument li kienet qed titwettaq l-istra;i, kien fi]ikament impossibbli li n-nies tal-gazzetta jkunu hemmhekk.

Imma immedjatament kif qag[du l-affarijiet, niftakar li kont bg[att lill-fotografu tag[na Guido Farrugia biex naturalment ji;bed xi ritratti ta’ din lokka]joni. Imma meta g[all[abta tat-3 p.m. Guido Farrugia ;ie lura, skoprejt li dan il-barvu u qalbieni fotografu mhux biss ;ab ritratti kwalunkwe, imma bil-mod tieg[u, irnexxielu jid[ol fil-Kurja u jiddokumenta birritratti dak kollu li kien ;ara.

Ming[ajr dawk ir-ritratti, x’aktarx li sal-;urnata tal-lum Malta kollha kienet tibqa’ ma tafx x’;ara. Bil-bi//a xog[ol li g[amel, Guido Farrugia iddokumenta l-[sarat kbar u ttkissir u l-vendikazzjonijiet kollha li saru. Meta jien rajt dawk ir-ritratti kollha, tant impressjonawni li g[edt li jekk ma konniex se nippubblikawhom a[na kienu jibqg[u mo[bijin mill-istorja.

Ta’ min ifakkar li dak i]-]mien kellna biss televi]joni tal-istat li kien normalment ja[bi kull ma kien qed ji;ri.

B’de/i]joni li ttie[det millbord editorjali u konfermata minn Louis Galea b[ala sSegretarju :enerali u blapprovazzjoni ta’ John Dalli li dak i]-]mien kien il-kontrollur finanzjarju tal-Istamperija, idde/idejna li no[or;u suppliment mil-lum g[al g[ada.

Dan kien f’Settembru tal-1984 u dan kien jirrikjedi spi]a kbira u

Mejju 1987, Victor Camilleri jippre]enta lil Eddie Fenech Adami fl-uffi//ju tieg[u fid-Dar ?entrali l-logo ta’ IN-NAZZJON TAG{NA li kien se jer;a’ ji;i pubblikat wara nuqqas ta’ [afna snin min[abba li;i li kien g[adda l-Gvern Laburista. Fir-ritratt idhru wkoll mix-xellug g[al-lemin> Tony Mallia, Direttur Editorjali, Joe Cachia, Features Editor ta’ In-Nazzjon, u Richard Cachia Caruana, Assistent Personali ta’ Eddie Fenech Adami

bi//a xog[ol enormi u listamperija tag[na ma kinitx attrezzata bi]]ejjed g[al dan.

Stampanja s-suppliment g[and The Times of Malta. Kollox sar fost sigurtà kbira min[abba li fit-toroq kien hemm [afna pulizija u kien hawn tensjoni kbira fil-pajji].

Is-suppliment, li n[oss li kien wie[ed mill-aktar affarijiet importanti li qatt g[amilt f’[ajti f’dan ix-xog[ol, mhux biss g[amel su//ess lokalment, imma dar id-dinja tant li ritratti li dehru fuqu kienu pubblikati f’gazzetti barranin, inklu] flIndja u fl-Awstralja min[abba li bdew anki jibag[tulna l-cuttings.

Din kienet bi//a xog[ol li ma ninsieha qatt.

X’tibdil tara llum filprofessjoni ta’ ;urnalist u flambjent politiku^

Il-professjoni ta’ ;urnalist, jekk ne[odha mill-punto di vista ta’ gazzetta, g[andu l-akbar kompetizzjoni g[ax g[andu lmezzi li huma [afna aktar immedjati mill-gazzetta nnifisha. Il-mezzi kollha tatteknolo;ija llum iwasslu biex la[bar issir issa u tkun tafha immedjatament.

Jiena n[oss li l-gazzetta fadlilha [afna skop biex tkun aktar ta’ sfond u tid[ol aktar fiddettall ta’ dak li l-mezzi li huma velo/i aktar minnha jkunu ppubblikaw jew xandru. Ilgazzetta llum ma tistax tibqa’ ;;ib a[bar li ;rat ilbiera[ imma tag[ti l-isfond tag[ha u kif din se taffettwa lis-so/jetà.

It-tibdil politiku ma jaqta’ qatt u g[al min ja[seb li ;rat xi [a;a straordinarja f’Marzu li g[adda, ng[id li din ;rat kemm-il darba anki fil-PN. Filli tkun g[addej fil-vena ta’ partit fil-Gvern u filli ssib ru[ek qed to[ro; gazzetta ta’ partit fl-

Victor Camilleri jidher [dejn il-Prim Ministru Eddie Fenech Adami fluffi//ju tieg[u fid-Dar ?entrali waqt li kienu de[lin ir-ri]ultati elettorali tal-elezzjoni ;enerali tal-1992

Oppo]izzjoni. Dan jirrikjedi bidla fil-mentalità, imma l-aktar [a;a importanti hi li fil-Gvern jew fl-Oppo]izzjoni, il-gazzetta anki jekk hi ta’ partit politiku, dejjem u qabel kollox trid tfittex il-verità, li dejjem hi wa[da u mhux tnejn.

Il-gazzetti tal-PN iridu jfittxu li dak li jg[idu, jiddokumentawh u b’hekk ikomplu jkabbru //irku tal-kredibbiltà, li hu importanti [afna g[all-futur talistess gazzetti u g[all-futur tal;urnali]mu in;enerali.

Matul is-snin li ilek ta[dem fil-media, f’pajji]na sar tibdil politiku, so/jali u infrastrutturali kbir. Kif t[ares lejn dan it-tibdil^

Jiena g[andu l-pja/ir ng[id li dan it-tibdil [afna minnu ddokumentajtu. :raw affarijiet li sa 25 sena ilu mhux biss lanqas biss konna na[sbuhom, imma lanqas konna nimma;inaw li se ji;ru affarijiet li kienu se jibdlu l-[ajja tal-poplu ta’ dan il-pajji] b’dan il-mod.

Il-bidla hi xi [a;a essenzjali, kienet minn dejjem, imma importanti li l-mezzi tal-media jla[[qu ma’ dan it-tibdil u li jkunu katalisti huma stess biex lill-poplu jispjegawlu dak li jkun qed ji;ri. :ieli l-poplu mexa b’inqas g[a;la millavvenimenti li kienu qed ise[[u u ;ieli bil-maqlub g[ax il-poplu fil-ma;;oranza tieg[u jkun g[amel /ertu tibdil fil-mod kif i[ares lejn l-affarijiet u forsi lmedia tal-PN mhux dejjem ittendiet b’dawn l-i]viluppi.

In[oss li anki l-bidla li saret fil-PN fl-a[[ar ;img[at se tkompli tg[in biex timmodernizza l-partit u filwaqt li ]]omm il-valuri tradizzjonali tag[ha, fl-istess [in tg[in lillPN jag[mel /erti qab]iet u flistess [in tispjega u tag[rbel

Waqt laqg[a tal-Bord Editorjali fl-1987> Mix-xellug jidhru Joe Cachia, Michael Caruana, Charles Callus, Victor Camilleri, Joseph Cassar u Tony Mallia

dak li jkun qed ise[[ fil-ba]i tas-so/jetà li jibdilha mill-qieg[ u jag[milha so/jetà li tassew tkun qed tg[ix it-tibdil radikali li jkun qed ise[[ b’pass img[a;;el [afna.

Inti [dimt ta[t diversi Kapijiet tal-Partit Nazzjonalista u ta[t diversi Segretarji :enerali tal-Partit.

Kif t[ares lejn il-karattri ta’ dawn in-nies^

Jiena b’kollox [dimt ma’ tliet Kapijiet tal-Partit li huma :or; Borg Olivier, Eddie Fenech Adami u Lawrence Gonzi. {dimt ma’ [ames Vi/i Kapijiet tal-Partit u ma’ seba’ Segretarji :enerali. Dawn kollha g[andhom il-karattru u lkwalitajiet tag[hom u meta tibda tg[ix daqhekk vi/in tag[hom tiskopri wkoll in-nuqqasijiet tag[hom.

Tie[u ftit ta’ ]mien biex tidra l-metodi tag[hom, imma dan i//ans li na[dem mill-qrib ma’ nies daqshekk importanti, presti;ju]i u bravi, lili g[enni [afna biex nimmatura politikament, biex nag[]el la[jar mod kif immexxi l-gazzetti skont l-outlook ta’ dawn in-nies.

Madankollu, ma jfissirx li bilfors ti;i dominat fil-[sieb minn dawn il-persona;;i daqstant importanti.

Meta ftit tal-;img[at ilu l-Kap il-;did tal-PN Simon Busuttil g[o;bu jorganizza drinks flokka]joni tat-tmiem tal-kariga tieg[i b[ala Editur, g[idtlu li minn meta spi//ajt minn dan ixxog[ol kien hemm min staqsieni kif irnexxieli na[dem g[al dawn is-snin kollha ma’ tant nies filPartit f’/irkostanzi [afna drabi diffi/li.

Jiena semmejt tliet affarijiet u

g[idt, l-ewwel irid ikollok rieda qawwija, determinazzjoni soda u lealtà ra;unata.

Fuq dan it-tielet punt, Simon Busuttil qal li hu importanti li tissemma din il-kwalità g[ax ilPN g[adu kemm g[adda minn perjodu ta’ ]mien li fih kellu ]lealtà bla ra;uni. Jiena fissirtlu li lealtà ra;unata tfisser li mhux ne/essarjament ta//etta [a;a li tkun dettata minn fuq, imma fejn hemm b]onn tistaqsi, tag[mel su;;erimenti.

Fl-esperjenza personali tieg[i, ;ieli po;;ejt po]izzjoni li tkun tvarja xi ftit minn dik li tkun qed ti;i diskussa fil-Partit u xi ftit jew wisq anki g[ent biex tkun iffurmata de/i]joni xi ftit differenti jew li ;ibt g[allattenzjoni /erti aspetti li ma kinux inklu]i. g[al pa;na 12

12 Intervista

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

4 ta’ :unju, 2013> Kelmtejn ta’ tislima u ringrazzjament lil Victor Camilleri mill-Kap tal-Partit Simon Busuttil u minn Paul Borg Olivier, fl-a[[ar jiem tieg[u b[ala Segretarju :enerali tal-PN

Il-PN im;edded jista’ jag[ti futur isba[ lil dan il-pajji] minn pa;na 11

Jien na[seb li rnexxieli nasal sa tmiem din il karriera ma ’ tant nies differenti fil - Partit ,

proprju g[aliex jiena kont nag[mel il - po]izzjoni tieg[i /ara , u dejjem sibt min jismag[ha u jag[tiha l - istima li kellha tie[u .

Fil - ;img[at li g[addew il-Partit Nazzjonalista wettaq pro/ess ta’ ti;id b’Kap u Vi/i Kapijiet ;odda u anki uffi/jali ;odda. X’futur tara g[all-

Partit Nazzjonalista^

Jien mill-inqas niftakar tliet darbiet li l-PN kien flOppo]izzjoni. Naturalment id-diffikultà l-kbira li g[andha l - po]izzjoni ta ’ issa hi li t - telfa kienet wa[da kbira tant li mill 1 947 kienet l - akbar wa[da u li g[all - ewwel tidher wa[da impossibbli . Il verità , kif qed ji]viluppaw l - affarijiet illum fil politika lokali u barranija , qieg[ed kwa]i jkun mistenni li jkun hawn dawn il - mew;iet kbar minn na[a g[al o[ra .

L - ewwel [a;a li g[andu jag[mel il-PN hi li ma j[allix lilu nnifsu ji;i intimidat mill-kobor tat-telfa li ;arrab. Hi sitwazzjoni fejn in-nies li jasso/jaw ru[hom u qalbhom ma’ partit u jibqg[u hemm g[al g[omorhom, prattikament spi//at.

Hemm element importanti [afna li nissu;;erixxi li lPartit g[andu ja[dem fuqu kif di;à tkellimt masSegretarju :enerali l-;did, Chris Said. Hemm madwar 3 u 3.5 fil-mija tal-votanti li ma marrux jivvutaw fl-a[[ar ]ew; elezzjonijiet ;enerali.

Dawn huma dawk in-nies li normalment sal-2003 kienu jmorru jivvutaw u l-medja ta’ dawk li vvutaw salelezzjonijiet tal-2003 kienet ta’ 96.5 fil-mija.

Fl-a[[ar ]ew; elezzjionijiet ivvutaw 93 filmija. Din li l-Partit Laburista fl-a[[ar ]ew; elezzjonijiet ;ab ri]ultati tajbin, wie[ed jifhem li potenzjalment dawk it-3 filmija huma voti li jistg[u jkunu tal-PN u qed nitkellmu fuq 35,000 vot.

Jiena n[oss li l-Partit g[andu jag[mel re-thinking tal-politika tieg[u, isa[[a[ jew jibni mill-;did /erti strutturi u fl-istess [in jistudja g[aliex dan innumru kbir ta’ nies ma marrux jivvutaw.

Il-Partit l-ewwel irid jistudja r-rapport tat-telfa elettorali li sar millkummissjoni mmexxija minn Anne Fenech u jrid i[ares ukoll b’attenzjoni partikulari lejn dawn in-nies li potenzjalment jistg[u jivvutawlu, imma minflok g[a]lu li jastjenu. Dan hu challenge kbir tal-PN g[ax hu /ar li aktar ma jkun hawn nies li jivvutaw, akbar i//ans li l-PN jirba[ lelezzjoni b[alma wrew lelezzjonijiet kollha mill1 987 ’l hawn.

Il-PN irid ja[dem biex jikkonvin/i lil dawn in - nies li minflok jag[mlu vot ta ’ protesta billi ma jmorrux jivvutaw , jivvutaw lilu . Il PN im;edded jista ’ jag[ti g[al darb’o[ra futur a[jar u isba[ g[al dan il-pajji].

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

F’pa;ni o[rajn...

media.link communications Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 Tel: 25965263 Email: mument@media.link.com.mt advertising@media.link.com.mt A;ent Editur: Roderick Agius

14 Il-Punt Hu…

15 Forom differenti ta’ politika

16 Titne[[a /umnija … biex issir o[ra

17 Is-soft power Nazzjonalista

13

E]empji []iena li jkaxkru Dak li qieg[ed ise[[ b’de/i]jonijiet ta’ Ministri Laburisti tal-Gvern ta’ Muscat u bil-barka tal-Prim Ministru nnifsu hu ta’ t[assib. G[andna l-og[la nies fl-amministrazzjoni talpajji], li g[alihom personali u g[al dawk ta’ madwarhom qeg[din ju]aw kejl li jaqbel lilhom filwaqt li g[all-[addiema, l-aktar dawk li jag[mlu parti mid-dekasteri tag[hom, qeg[din ju]aw kejl differenti. Il-kejl tal-arroganza u tal-umiljazzjoni. }ew; Ministri Laburisti u Segretarju Parlamentari talGvern Laburista li qeg[din ikomplu jo[olqu g[ag[a fl-ewwel xhur tal-Gvern ta’ Muscat huma Manwel Mallia, il-Ministru g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali, Godfrey Farrugia, ilMinistru g[as-Sa[[a u s-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca.

■ Il-Ministru Manwel Mallia, wara l-fjask tal-a[bar fil[abs tal-amnestija parti;jana lill-pri;unieri u transfers filKorp tal-Pulizija, issa jinsab f’nofs kontroversja ;dida, u li g[aliha jrid iwie;eb kemm hu, kif ukoll il-Prim Ministru u lKummissarju tal-Pulizija. Il-Ministeru ta’ Mallia li flimkien mal-og[la awtoritajiet tal-Korp tal-Pulizija approvaw biex membri tal-Korp jabbandunaw l-uniformi tal-Pulizija u jag[mluha ta’ waiters waqt ikla fir-residenza uffi/jali tas-sajf tal-Prim Ministru. L-isfruttar tal-membri tal-Pulizija li qag[du jservu l-ikel u x-xorb f’ikla, li m’g[andha x’taqsam xejn mal-Korp tal-Pulizija, la[aq livelli ag[ar ta’ prekarjat, meta dawn lanqas biss t[allsu g[aliha.

■ Il-Ministru tas-Sa[[a Godfrey Farrugia hu /ar li mhux fdat mit-tmexxija tas-servizz tas-sa[[a pubbliku. Dan jing[ad fl-Uffi//ju tal-Prim Ministru, b’Joseph Muscat i/anfar ukoll lill-Ministru tas-Sa[[a biex ma jibqax jg[id affarijiet li mhumiex dwar titjib fis-servizz tas-sa[[a g[ax verament mhux il-ka]. Ministru li jag[mel uffi//ju fl-Isptar Mater Dei imma ;img[at wara Joseph Muscat ja[tar lill-eks Ministru tas-Sa[[a fl-amministrazzjoni Nazzjonalista John Dalli biex “jie[u d-de/i]jonijiet” fl-Isptar Mater Dei. I]da minkejja din

l-iskuntentizza kollha bit-tmexxija tal-Ministru tas-Sa[[a, ilMinisteru li jmexxi Farrugia jibqa’ ma ji[ux azzjoni biex itejjeb is-servizz, u minflok jie[u azzjoni biex jid[lu fis-se[[ transfers parti;jani g[ad-detriment mhux biss talprofessjonisti i]da wkoll tal-pazjenti.

■ Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca jibqa’ fommu sieket u jostor dak li hu dovut li jg[id, u li l-pubbliku bi dritt g[andu jkun jaf dwar id-d[ul finanzjarju tieg[u minn operazzjonijiet li g[amel fl-a[[ar tliet xhur kemm fl-Isptar Mater Dei kif ukoll fi sptarijiet u klini/i privati. I]da filwaqt li Muscat jifta[ il-bieb tal-uffi//ju tieg[u u jiftiehem ma’ Mercieca kif g[andu jippjana u j]ewwe; ix-xog[ol tal-Gvern ma’ dak privat, il-Gvern jitlob ming[and il-[addiema tieg[u u ming[and i/-/ittadini kollha biex jag[tu dak kollu li hu dovut. I]da g[all-Prim Ministru Muscat, fil-ka]i fejn jid[lu Ministri jew Segretarji Parlamentari tieg[u ju]a kejl mod ie[or.

Dawn huma biss tliet e]empji /ari ta’ kemm il-Gvern Laburista, sa mill-ewwel ftit xhur ta’ tmexxija, qieg[ed iwaqqa’ fl-ag[ar livelli kif g[andha tkun tassew is-serjetà u lkorrettezza politika kif ukoll l-etika u d-dixxiplina fil-[idma governattiva fl-og[la livelli tag[ha.

Joseph Muscat mill-Oppo]izzjoni wieg[ed bidla g[all-a[jar lill-poplu Malti u G[awdxi. Tkellem [afna dwar trasparenza u akkontabbiltà fit-tmexxija pubblika. Illum mis-si;;u ta’ Prim Ministru, Muscat qieg[ed jippermetti affarijiet serji li j;ieg[lu lil min jinkwieta. Huwa dover ta’ kwalunkwe Prim Ministru li quddiem dawn i/-/irkostanzi u sitwazzjonijiet li qeg[din jin[olqu ta[t g[ajnejh minn membri tal-istess Kabinett li hu jmexxi, jibqa’ ma ja;ixxix. Muscat g[andu jkun l-ewwel wie[ed li jie[u azzjoni u jkun ta’ e]empju. IlMalti jg[id l-e]empju jkaxkar! Meta dan ikun ;ej minn fuq u l-e]empju jkun [a]in, ma jawgura xejn tajjeb g[a]-]mien li ;ej.

14

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Opinjoni

Tasal wa[dek g[all-konklu]joni Il-ba;it tal-UE Il-[idma fl-UE minn dejjem ittie[det bis-serjetà mill-PN, tant li qeg[din inkomplu ngawdu mill-frott ta’ din il-[idma. Il-[idma tal-Gvern Nazzjonalista

pre/edenti wasslet biex pajji]na irnexxielu jinnegozja pakkett finanzjarju tajjeb [afna g[al Malta ta’ €1,128 miljun.

Din kienet kisba sinjifikanti [afna, meta jitqies li l-ba;it globali tal-UE g[as-seba’ snin li ;ejjin huwa inqas mill-bagit allokat g[allperijodu 2007-2013. Dan ilpakkett finanzjarju g[andu jwassal g[al aktar investiment u xog[ol.

S’issa ma jidhirx li hemm l-istess grinta mill-Gvern pre]enti. Ilkoll niftakru lg[ajta ta’ ‘Garanzjia }g[a]ag[’ li ddominat parti mill-kampanja elettorali Laburista. Muscat kien jg[id li se jkun qieg[ed jindirizza l-qg[ad fost i]]g[a]ag[ minn fondi

Ewropej permezz tal-Youth Guarantee Scheme. Lil Muscat g[idnielu kemm-il darba li dawk il-fondi se jkunu allokati g[all-pajji]i li l-qg[ad tag[hom hu ta’ iktar minn 25 fil-mija, u g[alhekk kien je[tie; pjan differenti. Dan ;ie konfermat fl-a[[ar jiem, inklu] mill-Prim Ministru.

Nistenna livell ikbar ta’ grinta mill-Prim Ministru biex jipprova jattira fondi o[rajn u mhux jibqa’ b[al donnu sodisfatt minkejja li ma irnexxielu jikseb l-ebda fondi ;odda g[al dan ilg[an. Dan mhu xejn g[ajr nofs veritajiet u log[ob bilkliem.

Il-log[ob bil-kliem dwar il-pensjonijiet Il-Prim Ministru qed jilg[ab bid-diskors anki dwar il-kwistjoni talpensjonijiet. Niftakru lkliem ta’ Muscat qabel sar

Prim Ministru kemm ipprova ji]ra’ dubji dwar

Id-diplomatici u l-meritokrazija Fl-a[[ar jiem qrajna artikli dwar il-possibbiltà ta’

minn Marthese Portelli martheseportelli.pn@gmail.com

il-po]izzjoni talKummissjoni Ewropea.

Illum qed jg[id li lpo]izzjoni tal-UE hi “a//ettabbli”. G[aliex dan il-log[ob bil-kliem? G[ax kien jaqbillu hekk dak i]]mien? Jew g[ax qed jaqta’ qalbu jitkellem u jippre]enta l-ideat tieg[u lill-UE?

[atriet diplomati/i li bihom jidher li se ji;u a;evolati xi persuni li [admu biex jaraw lill-Partit Laburista filGvern. Sal-lum, l-ebda /a[da. {atriet diplomati/i fuq livell ta’ Ambaxxatur g[andhom isiru fuq l-abbiltà u l-mertu ta’ minn jokkupa din il-po]izzjoni. G[andha wkoll tkun ikkunsidrata lkapa/ità tal-persuna, il-[ila li tissalvagwardja l-interessi ta’ pajji]na, l-aktar fit-tkattir tarrelazzjonijiet kummer/jali.

Isir ]ball jekk il-[atra ting[ata sempliciment g[ax persuna kienet attiva filkampanja elettorali Laburista jew g[ax [admet biex ilPartit Laburista jkun filGvern.

Matul il-kampanja elettorali Laburista smajna [afna fuq il-meritokrazija.

G[alhekk, b[ala

Oppo]izzjoni, konna qeg[din nistennew li kull [atra li ssir f’dawn il-po]izzjonijiet titressaq quddiem l-Kumitat Parlamentari g[all-Affarijiet Barranin u Ewropej g[alliskrutinju u l-approvazzjoni tieg[u. Imma jidher li anki hawnhekk se tisparixxi lmeritokrazija.

Nappella lill-Gvern u nfakkar li l-Korp Diplomatiku Malti g[andu rwol importanti [afna x’jaqdi. Dan huwa strumentali biex ikompli jkabbar isem Malta barra minn xtutna u jsa[[a[ irrelazzjonijiet bejn Malta u pajjizi o[rajn.

Dawn il-[atriet m’g[andhomx isiru unilateralment minn Kastilja. G[andhom isiru wara pro/ess miftu[ u trasparenti. Il-[iliet talkandidati mressqa g[andhom ji;u skrutinati filParlament u mhux jitressqu fuq il-kriterju ta’ “Malta Tag[na Lkoll”.

IL-PUNT HU…

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni “the government would be wise to consider these points and not to put all its eggs in one basket.”

Dan kien il-punt li insista fuqu Simon Busuttil, Kap talPN, fl-artiklu tieg[u ‘All its eggs in one basket’ (Times of Malta tas-26 ta’ :unju). Id-

direzzjoni politika u ekonomika tal-pajji] ta[t gvernijiet Nazzjonalisti fla[[ar ]ew; le;i]laturi kienet tajba u tat ri]ultati li [add ma jista’ jmerihom. Fil-fatt, er;ajna sibna konferma ta’ dan fl-a[[ar jiem meta Malta tinsab fil-[ames post fid-dinja fl-Open Market Index ippubblikat mill-International Chamber of Commerce.

Fl-istess jiem kellna /ertifikat ie[or, din id-darba dwar it-tkabbir tal-Prodott Gross Domestiku, ji;ifieri rrikkezza tal-pajji], li kompla jitjieb u jqarreb il-medja Ewropea. Minn 75 fil-mija fl2004 tela’ g[al 86 fil-mija fl2013.

Dawn il-passi ta’ ;gant f’inqas minn 10 snin ta’ s[ubija fl-UE, huma /ertifikat kbir daqs muntanja li jag[ti sodisfazzjon lill-PN u lillgvernijiet tieg[u mmexxijin minn Lawrence Gonzi b[ala Prim Ministru.

Dan ir-ritmu g[adu g[addej sal-lum. U l-gvern ta’ Muscat qed jirrikonoxxi dak li qabel kien jinjora fl-Oppo]izzjoni, ji;ifieri Muscat kompla g[addej fuq id-direzzjoni ekonomika li sab. I]da jibqa’

l-fatt li l-gvern ta’ Muscat g[adu ma [ari;x /ar bilmi]uri tieg[u biex ikompli jkabbar din ir-rikkezza, [lief bi t[abbir ta’ aktar ]vilupp flindustrija tal-bini. Din hija kru/jali wkoll, imma mhux kollox.

G[alhekk kien f’waqtu li Simon Busuttil irrimarka li lgvern g[andu joqg[od attent li ma jitfax il-bajd kollu flistess basket g[ax jista’ jkun riskju kbir.

Mitt jum taru, 1,725 o[ra jg[addu wkoll!

“Muscat’s job is to administer the country…”

Jekk Simon Busuttil kien prudenti fl-argument tieg[u dwar li Muscat g[andu jin]el fl-art u ma jibqax jg[ix fiss[ab jirkeb biss fuq ir-ritmu ekonomiku li sab lest millgvern pre/edent, g[andna lil Lino Spiteri, li fl-artiklu tieg[u ‘Reality beyond early fun’ (Times of Malta, 24 ta’ :unju) ma qag[adx jomg[odha biex ifakkar lil Muscat li xog[lu hu li jamministra l-pajji] u mhux jie[u gost jilg[ab bil-mossi ta’ [atriet u [atriet u [atriet.

Tefa’ botta lil Lou Bondi meta kiteb li dan ilpre]entatur [alla lil Muscat jinqeda bih meta [atru membru f’kumitat ta’ ftit importanza (minkejja lputiferju li nqala’ milLaburisti stess) biex jibbilan/ja [atriet o[rajn kontroversjali.

minn Richard Muscat richardmuscat44@gmail.com

U hawn Spiteri fakkar lil Muscat li dan il-log[ob g[andu jispi//a, qamar ilg[asel g[adda, u l-Prim Ministru g[andu jiffoka fuq xog[lu li jamministra l-pajji].

Fil-fatt ;ibed l-attenzjoni g[all-fatt li “no action has been taken with regard to the straight and narrow of the new Delimara power station dealings.” Dwar dan issu;;ett hekk importanti lanqas il-;urnalisti pre]enti g[all-konferenza stampa mmexxija mill-PM Muscat ma staqsew, tant li Muscat irrimarka li ladarba m’hemmx mistoqsijiet millmedia, ifisser li kollox sejjer tajjeb! Fejn a[na tassew fuq dan?

Spiteri kien iebes fuq listudju tal-pont bejn Malta u Ghawdex: “the economic and financial madness of either

proposal (inklu]a l-mina), can be worked out on the back of a box of matches.”

B’sens ironiku huwa kompla: “but, politics being politics, that’s not how things are done…”

Dan l-istat ta’ nuqqas ta’ azzjoni jew vi]joni minn Muscat kompla jag[ti spunt lil Spiteri biex jinsisti li ]]mien g[addej ;mielu, sostna li l-[idma tal-gvern trid tibda tin[ass u ma jistg[ux jibqg[u jwa[[lu f’ta’ qabilhom: “the Excessive Deficit Procedure will become Labour’s fault and problem.”

L-a[[ar tumakka [allieha g[all-[atriet tal-ambaxxaturi.

Hawn Muscat qed jilg[ab litteralment man-nar spe/jalment fi w[ud mill[atriet diplomati/i, spe/jalment f’dawk il-pajji]i barra mill-UE, b[allIstatiUniti. Il-pjan ekonomiku g[andu jkun marbut ma’ [atriet ta’ diplomati/i li mo[[hom ikun tassew hemm! “spi]a ]ejda fuq ilpoplu ta’ aktar minn €28 miljun.”

Dan hu servizz ri/erkat ta’ Neil Camilleri fil-gazzetta ilmument (23 ta’ :unju) dwar l-impjiegi fis-Segretarjati Privati tal-Gvern Laburista.

Ng[iduha mill-ewwel: kull gvern, allura anki dan ilgvern, g[andu dritt li ja[tar nies ta’ fidu/ja fl-uffi//ji jew

dipartimenti li huma pjuttost sensittivi. Ji;ifieri sakemm il-

gvern elett wara 25 sena flOppo]izzjoni jie[u de/i]jonijiet fil-limiti talpossibbli u ta’ [tie;a vera, [add ma jg[id xejn. Imma li lPM Muscat jag[ti via libera lill-akbar kabinett fl-istorja parlamentari Maltija biex kul[add jimpjega stretta la sinistra, dan mhux a//ettabbli.

Il-kaxxa ta’ Malta ta’ flus ilpoplu ;iet mg[obbija b’]ieda ta’ 255 impjieg minn barra //ivil. Minn 23 ministeru hemm 18 minnhom li da[lu staff kollu minn barra; sebg[a biss [adu ftit mi/-/ivil g[al total ta’ 28.

Ma jistax ikun li b’kabinett tant mifrux ikun hemm b]onn dak l-istaff kollu fissegretarjati. Fi ]mienna kien permess li nda[[lu minn barra bejn tnejn u ;ieli erbg[a, skont il-ka], mhux aktar!

Illum g[andek minn da[[al 26, 19, 15, 14, 10, 13 u o[rajn.

U dan mhux kollox! G[ad irridu naraw aktar skandli b’impjiegi bla ;ustifikazzjoni fl-istituzzjonijiet pubbli/i u impjiegi ta’ livelli semiskilled li da[lu ma/-/ivil b’kuntratti jew fissi, bla interviews, bla sej[a g[allapplikazzjonijiet, insomma, tipika tal-gvern ta’ Karmenu Mifsud Bonni/i fis-snin 80.

L-unika meritokrazija hija payback.

Dan hu skandlu kbir u g[ad inpattu g[alih fil-futur qrib mit-taxxi. Il-livelli ta’ etika, dixxiplina u serjetà u korrettezza marru lura b[al gran/.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Opinjoni

15

Forom differenti ta’ politika . Il-Partit floppo]izzjoni, jitlef b’liema ma;;oranza jitlef, jibqa’ wie[ed li g[andu dmir impost mill-kostituzzjoni u d-demokrazija li jifli u jikkritika lill-gvern. Min ja[seb li g[ax dak pre]enti g[andu disa’ si;;ijiet fuqna jfisser li a[na se noqog[du lura, qed ji]balja. Il-[idma tag[na hija /ara u kostanti: irridu nsiru jum wara jum oppo]izzjoni soda. Wa[da li t[ares lejn ir-realtà tal;urnata u taqta’ lilha nnifisha mill-passat. Ma nistg[ux f’xi mument ng[ixu f’xi forma ta’ dinja g[alina, imma rridu dejjem iktar immissu ma’ dak li g[addej minnu l-poplu li a[na nirrappre]entaw.

Lanqas ma nistg[u noqog[du nippruvaw nag[mluha tal-bravi u n/anfru lil dawk li ma vvutawlniex fl-a[[ar elezzjoni.

1

. Il-poplu g[a]el fid-9 ta Marzu u [add ma jista’ jie[u l-arlo;; lura biex ibiddel ilvot; wie[ed jista’ biss i[ares ’il quddiem. A[na flOppo]izzjoni, u l-Gvern 2

g[andu ma;;oranza qawwija ta’ voti li mhux se titlaq f’daqqa. G[andna triq twila u iebsa biex ni;u lura

b[ala partit li fih il-pajji] jista’ jag[tina kredibbiltà, u l-iktar importanti, li jag[raf fina differenza politika ta’ sustanza. B’dak li g[addej u b’dak kollu li qieg[ed fil[in jinkixef bi//a bi//a f’dak li di;à sar f’dawn la[[ar erba’ xhur hemm attakk kbir lejn il-kredibbiltà tal-politi/i tal-lum. Flelezzjonijiet ;enerali li ;ejjin, wara dak kollu li wieg[ed il-partit laburista mill-Oppo]izzjoni u dak kollu li issa qieg[ed iwettaq il-kontra, irridu nikkonvin/u lill-elettorat, l-ewwel li a[na verament differenti, u t-tieni li a[na kredibbli. . Il-miri tag[na huma f’g[ajnejja /ari [afna.

Proprju g[alhekk li a[na ma a[niex se noqog[du lura biex nistaqsu, ng[arblu u nikkritikaw l-ewwel, imma fl-istess [in inkunu kapa/i no[or;u bi proposti ;odda.

Il-problemi li se niffa//jaw minn hawn u ftit xhur o[ra se jitolbu pre]enza aqwa tag[na biex nidentifikaw dak li ma g[andux isir, la millpolitika s[i[a tal-Gvern u lanqas mill-[idma diretta talministri kkon/ernati. Hemm min qieg[ed i[oss li forsi g[andna noqog[du lura minn xi kritika; biss, dan l3

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelo.mifsudbonnici@gov.mt

a;ir huwa minnu nnifsu kontro-produ/enti. Kull ;urnata mill-bank talOppo]izzjoni trid ti;i u]ata tajjeb, bil-g[aqal, blintelli;enza u bilmoderazzjoni. Ma hemmx b]onn esa;erazzjonijiet minna[a tag[na ]gur, imma rridu nimmarkaw il-punt. . Il-kritika trid issir u twassal /ar il-messa;;i politi/i tag[na. A[na g[andna d-diffikultà li rridu nimxu ’l quddiem u no[or;u mill-fosdqa li konna filgvern; i]da huma jridu jifhmu li qeg[din issa bil-pi] tar-responsabbiltà fuqhom.

Dak li qabel setg[u jwettqu u [add ma jg[id xejn, illum 4

minflok qieg[ed ta[t skrutinju pubbliku. Hemm diversi gazzetti li qeg[din huma wkoll f’dan il-pro/ess.

U[ud g[adhom ma fehmux li sehem il-partiti nbidel, o[rajn di;à qeg[din fit-triq it-tajba. Dan huwa pro/ess twil u f’[afna sens normali.

Il-bidla ssir kontinwament fuq i]-]ew; na[at tal-kamra.

A[na, imma, nibqg[u ffukati sabiex nassiguraw li anki jekk [addie[or jinjora jew jaqbi]lu dak li qed isir, nitkellmu. . Ma huwiex a//ettabbli ]gur li ministru tal-Gvern ji;i fil-Parlament, kif kellna nhar il-{amis fl-a;;ornament, u jg[idilna li ma nistg[ux nikkritikawhom g[ax g[addejna minn telfa elettorali qawwija. Huwa /ar li diversi g[adhom ma fehmux li g[andhom dmir kostituzzjonali li jwettqu dmirhom tajjeb u skrupolo]ament skont illi;ijiet tal-pajji]. Jekk imorru lura minnu, kellhom x’kellhom intenzjonijiet, ji]baljaw. Kien /ar li l-Onor Jason Azzopardi wettaq dmiru sew u ressaq kritika li hija f’postha u ;usta. La ]ied u anqas naqqas; mar direttament g[all-punt b’kawtela u attenzjoni.

5

Wie[ed kien jistenna reazzjoni mill-Gvern li tirrispetta l-impenn talOppo]izzjoni. A[na ng[inu lil min imexxi billi nift[ulu g[ajnejh u n]ommuh milli jid[ol g[all-[merijiet li permezz tag[hom il-pajji] jaqa’ g[a/-/ajt. . L-Korp tal-Pulizija tul dawn l-;img[at laqqat daqqiet ta’ [arta li naqqsulu sew minn dak li kellu. Irreputazzjoni tajba, is-serjetà u d-dinjità tal-membri bdiet sejra lura wa[da u sew. B[al ma anki l-kundizzjonijiet tax-xog[ol bix-xiftijiet il;odda tag[hom marru lura.

Proprju f’dawn il-jiem, diversi fehmu li l-[in talmistrie[ tag[hom naqas drastikament u l-ag[ar li issa tilfu g[al kollox i/-/ertezza tal-;ranet tal-leave. Li huwa ]gur hu li qatt fi]-]mien meta jiena kont Ministru talIntern ma kien hemm xi ;urnata li l-Korp g[amilha ta’ out-side caterer. Il-Korp tal-Pulizija jixraqlu aqwa milli g[addej minnu. Fi ftit xhur qed naraw pro/ess li bih il-Korp beda jitnaqqar.

Hemm, iva, forom differenti ta’ politika – tag[hom u tag[na – li jum wara jum qed tidher f’g[ajnejn dawk li jridu jaraw.

6

In-nasba ta’ totalitari]mu demokratiku “…Huwa jesprimi ru[u inkwetat dwar jekk issa g[andniex ideolo;ija ;dida ta’ [a]en f’forma ta’ dittatura aktar subdola u perikolu]a minn dawk ta’ qabilha. Din hija l-kultura ta’ relattivi]mu li tippretendi li sforz il-libertà tal-persuna kul[add huwa kapa/i individwalment li jag[raf x’inhu [a]in u x’inhu tajjeb g[alih innifsu u g[asso/jetà. G[alhekk ma hemmx b]onn aktar it-twemmin f’Alla.

Il-verità u s-sewwa ma je]istux o;;ettivament i]da huma relattivi g[al min jipproklamahom. Ninsabu bbumbardjati kuljum u l-[in kollu bil-mezzi ta’ komunikazzjoni b’din lideolo;ija. G[alhekk il-Papa jse[ilha forma o[ra ta’ totalitari]mu ;did. Ri]ultat ta’ din l-ideolo;ija huma, b[ala e]empju, l-argument favur iddivorzju, l-abort, ilkontra/ezzjoni, l-ewtanasja, ]wie; bejn persuni tal-istess sess, fost l-o[rajn.”

Din hija silta millpre]entazzjoni ta’ Eddie Fenech Adami, President Emeritu u eks Prim Ministru u

Kap tal Partit Nazzjonalista, g[all-pubblikazzjoni tal-ktieb Memorja u Identità tal-Papa :wanni Pawlu II (ippubblikat l-ewwel darba f’Malta f’Lulju 2011 minn ?AK).

Laqatni dan il-[sieb miktub hekk tajjeb. Dan il-[sieb jirrifletti tajjeb [afna lkumplament tal-[sibijiet talPapa :wanni Pawlu II li f’din il-pubblikazzjoni sabi[a talFran;iskani Konventwali ta’ Malta, i[ares lejn dak li ;ara matul l-istorja tal-umanità u jnissel mill-memorja ta’ ;rajjiet l-umanità tag[limiet g[all-;ejjieni.

L-aktar li jintressani huwa lmod ta’ kif Eddie Fenech Adami ji;bed l-attenzjoni g[al dak li jikteb dwaru l-Papa meta dan jittratta l-kwistjoni ta’ dik li llum hi mag[rufa b[ala “forma o[ra ta’ totalitari]mu”.

Dwar dan il-punt nixtieq naqsam [sibijieti b’referenza g[al dak li ;ara f’pajji]na u li jista’ jer;a’ jse[[.

Riflessjoni mid-dibattitu tad-divorzju

B[ala pajji] g[adna kemm g[addejna minn dibattitu

minn Edwin Vassallo

dwar id-divorzju. Perswa] li g[andna riflessjonjiet x’nag[mlu. Perswa] li g[andna min jixtieq li dan iddibattitu ma jer;a’ jinfeta[ qatt. Nemmen i]da li ma jistax jkun li nag[lqu g[ajnejna g[al dak li ;ara u g[all-poteri li [akmuna f’dan il-perijodu ta’ dibattitu so/jali, politiku u spiritwali.

Mir-realtà ta’ Franza g[al dik ta’ pajji]na Fi Franza fil-pre]ent g[adna

kemm rajna dimostrazzjonijiet mhux g[aliex ]died il-qg[ad i]da g[aliex il-President ried ida[[al, kif g[amel wara kollox, il-li;i li tippermetti ]]wie; bejn persuni tal-istess sess. F’pajji]na nistg[u naslu li jkollna diskussjoni o[ra politika u so/jali u ma niddejjaqx ng[id ukoll ta’ natura spiritwali fuq dan listess su;;ett. G[alkemm nifhem ukoll li l-ebda partit politiku elett fil-Parlament ma kellu weg[da favur ]wie; g[all-persuni tal-istess sess.

Partit li jirrispetta l-libertà

Konxju wkoll li issues ta’ natura so/jali u morali b[al dawn donnhom jidhru jifirdu lill-PN. Dan mhux min[abba d-dg[ufija tal-istess partit i]da g[aliex fil-partit hemm illibertà tal-[sieb u m’hemmx lid ta’ dittatura li tikkmanda kif kul[add g[andu jidde/iedi u ja[seb. Jien ma rridx b’dan li qed nikteb nitlob lil kul[add jaqbel mieg[i. Irrid biss ni;bed lattenzjoni ta’ min jimpurtah, ikun jaf f’liema ambjent u

kundizzjoni qed ng[ixu u li jkun jaf dak li jien nemmen.

G[alhekk irrid ni;bed lattenzjoni lill-politi/i u luffi/jali tal-Partit u daqshekk ie[or lill-qarrejja g[ar-realtà li qed naraha tersaq lejna.

B[al f’pajji]i o[ra, f’pajji]na g[andna demokrazija li rridu noqog[du attenti wkoll b[ala partit li ma nag[mluhiex stat demokratiku totalitarju. Fejn jew kul[add jaqbel ma’ dak li jkun propost jew inkella jkun redikolat, ikun imke//i, imwarrab jew imsikket.

Kull persuna g[andha ddritt fundamentali li jixhed g[al dak li jemmen fih u [add m’g[andu jkun imsikket. F’ka] ta’ su;;ett ta’ natura so/jali u morali nemmen ukoll li ma jkunx il-waqt li nirra;unaw b’sentiment g[aliex f’sentiment m’hemm l-ebda ra;uni ta’ verità li wie[ed jista’ jidde/iedi dwarha biss.

Skont is-sentiment illum wie[ed jixtieq [a;a u g[ada jkun jixtieq [a;a o[ra. Dan hu su;;ett li je[tie; li nitkellmu dwaru aktar.

16

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Opinjoni

Titne[[a /umnija… biex issir o[ra Din il-;img[a ddiskutejna fil-Parlament l-estimi finanzjarji ta’ diversi awtoritajiet u korporazzjonijiet. LEnemalta kienet wa[da minnhom. :ie diskuss ukoll il-pro;ett tal-power station il-;dida li wieg[ed il-Partit Laburista fl-a[[ar elezzjoni.

Hekk kif l-Oppo]izzjoni qed tosserva l-i]viluppi marbutin ma’ dan il-pro;ett, qed jo[ro; bi/-/ar li laffarijiet kif twieg[du, inbidlu. }gur tiftakru kemm smajna mill-Partit Laburista fl-a[[ar elezzjoni li se jne[[u /-/umnija ta’ Delimara! I]da qatt smajtu li se tittella’ o[ra flokha?

Ma na[sibx.

G[amilt din il-mistoqsija lill-Ministru Konrad Mizzi waqt l-intervent tieg[i fuq dan is-su;;ett din ilgimg[a, u fil-fatt ikkonferma dan. Ikkonferma li se tin[att i/-/umnija

pre]enti u se tittella’ o[ra g[all-impjant il-;did. Mhux biss. Ma/-/umnija l-;dida, l-orizzont se jkun oskulat minn vapur g[oli 45 metru…l-g[oli tat-triq li tinsab fil-qu//ata tal-g[olja f’Delimara.

Mill-Project Description Statement li ;ie sottomess lill-MEPA, li hu dokument ewlieni li jag[ti deskrizzjoni kon/i]a talpro;ett, jing[ad li g[andu ji;i installat jetty ’il barra mill-moll pre]enti. Dan iqajjem numru ta’ mistoqsijiet.

X’inhi r-ra;uni li l-vapur tal-[a]na mhux se jorbot mal-moll pre]enti? Jista’ jkun g[aliex dan it-tip ta’ vapuri ma je]istix f’qisien ]g[ar u b’hekk il-Gvern kellu jmur g[al vapur ta’ 300 metru tul? Dan jokkonferma dak li kien jg[id il-PN fil-kampanja elettorali, li se jkollna nikru

minn Ryan Callus info@ryancallus.com

vapur ta’ dan id-daqs g[aliex i]g[ar diffi/li jinstabu. Kienet din irra;uni g[aliex il-[a]na talgass issa telg[et g[al 80 elf metru kubu, mis-60 elf li lPartit Laburista kien qalilna hemm b]onn qabel lelezzjoni?

Jista’ jkun ukoll i]da li l-

jetty se jinbena g[aliex ilGvern irrealizza li jkun a[jar jekk il-vapur bil-[a]na tal-gass jitpo;;a kemm jista’ jkun ’il bog[od millimpjanti ta’ Delimara g[al ra;unijiet ta’ sigurtà? G[al darba o[ra, dan jikkonferma dak li kien jg[id il-PN, li huwa sogru u periklu li [a]na ta’ dak id-daqs titpo;;a bieb ma’ bieb malpower station. Iktar u iktar meta din se tkun l-unika power station f’Malta, blg[eluq ta’ dik fil-Marsa!

Fl-a[[ar mill-a[[ar, lil hinn minn dan kollu, pajji]na g[andu b]onn power station ;dida? IlGvern Nazzjonalista kien [aseb li jintrodu/i linterconnector, bi provvista ta’ 200MW, biex jag[mel tajjeb g[a]-]ieda fiddomanda li mistennija tikber fis-snin li ;ejjin. Dan, flimkien mal-impjanti li g[andna f’Delimara, hu

bi]]ejjed.

Li se ji;ri hu li peress li lPartit Laburista wieg[ed li jibni power station ;dida, il-provvista li se ni;;eneraw se taqbe] sew id-domanda li g[andu b]onn pajji]na. Dan ifisser li w[ud mill-impjanti f’Delimara, inklu] linterconnector, se jkollhom bilfors jit[addmu b’rata baxxa ta’ u]u, madwar 66 fil-mija u 20 fil-mija rispettivament. Dan g[aliex il-ftehim mal-kumpanija privata se jkun li tag[ha jit[addem b’rata ta’ 95 filmija. B’hekk, anke jekk lelettriku li jaslilna blinterconnector mill-Ewropa jkun ir[as, m’a[niex se nkunu nistg[u nu]awh kollu, g[aliex se nkunu ntrabatna mal-kumpanija privata. Dan ifisser li lfamilji Maltin mhumiex se jie[du l-ir[as kontijiet permissibbli.

Tibqax t[ares biss lejn il-murtal!

Bejn festa u o[ra ninzerta tipi differenti ta’ nies. Minn ra[al g[al ie[or tara similaritajiet u wkoll karatteristi/i uni/i li j[alluk tistaqsi kif g]ira tant ]g[ira fiha daqstant differenzi bejn ra[al u ie[or.

Aktar milli l-festi, taffaxxinani l-kultura.

Napprezza l-modi differenti li wie[ed jirrelata bihom. Listorja tal-post li sawret lindividwi tal-lum u l-pika mar-ra[al l-ie[or jew masso/jetà mu]ikali l-o[ra.

Ta[t it-titlu tal-festa hemm paragrafi ta’ [ajjiet differenti li jin;abru flimkien biex ji//elebraw il-festa tar-ra[al.

Dari l-festa kienet l-uniku mezz ta’ divertiment. Li nibqa’ nistag[;eb hu li llum il-festa tar-ra[al hi wie[ed

minn bosta avvenimenti ta’ divertiment ta’ kuljum imma xorta tibqa’ avveniment popolari li jg[aqqad tant familji flimkien.

Minbarra dawk reli;ju]i, f’kull festa ssib dawk ir-ritwali li jag[mlu dal-jum partikolari.

Dik ix-xarba bejn il-[bieb, i//ena tal-festa jew xi prassi li ta’ kull sena tirrepeti ru[ha.

In[ossni fortunat li xi w[ud jinkluduni f’dawn ir-ritwali li jag[mlu l-festa tag[hom; b[allikieku jien wie[ed minn ta’ ;ewwa. Niddeskrivi dawn il-mumenti daqs turist li n]ur parti mill-[ajja ta’ dak li jkun – ni//elebraw u naqsmu dawn il-mumenti flimkien u l-g[ada kul[add ikompli b’[ajtu.

Minkejja li l-[ajjiet tag[na separati u f’xi okka]jonijiet qajla jkunu fuq l-istess

jeanclaudemicallef@gmail.com

binarju, is-sodisfazzjon tieg[i ni//elebra din id-diversità.

I]da kemm a[na kapa/i mmorru lil hinn mill-konfini tal-ir[ula u mit-tridu tal-festa nadattaw l-istess tolleranza g[al setturi o[rajn fil-[ajja?

G[adna kemm i//elebrajna l-Gay Pride Week u Claudette Buttigieg ipproponiet tibdil li se jibqa’ mnaqqax filKostituzzjoni ta’ pajji]na fejn tid[ol tolleranza u nuqqas ta’ diskriminazzjoni. Imma fittoroq kemm verament wie[ed hu lest li ja//etta lil min hu omosesswali parti mi/-/irku tieg[u?

It-tolleranza u //elebrazzjoni tad-diversità li a//ennajt g[alihom fil-festi rridu nwessg[uhom ukoll f’dan il-qasam. Il-mentalità tag[na trid ti]viluppa minn dik stramba, be]]ieg[a u tribali g[al wa[da inklu]iva, kunfidenti u diversiva.

Fil-karriera tieg[i fix-xandir dejjem rajt li nwassal messa;; po]ittiv favur id-diversità. Fil[idma politika tieg[i dejjem

nara li mmexxi ’l quddiem dawn l-ideat g[aliex isostnu lis-so/jetà tag[na u jkabbru f’kull indiviwu sens akbar ta’ apprezzament lejn il-[ajja li ng[ixu u l-kwalitajiet li [addie[or jg[ix f’[ajtu.

Il-festi, la bradelli, la lmurtali u lanqas il-mar/i ma jag[mluhom imma r-rispett li n[addnu bejnietna. Wie[ed jaf jin/ensa kemm-il statwa jrid i]da nkunu l[aqna l-qofol meta jasal ]mien li ta[t il-vara merfug[a jkun hemm poplu li jkun kapa/i jitg[annaq maddiversità li toffri l-[ajja.

Kif sal-biera[ konna nitpaxxew biss bil-murtali u llog[ob tan-nar fis-sema jekk irridu, ikollna spettaklu ta’ kuluri ta’ diversità fostna li j]ejjen lil kull festa b’mod uniku.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Opinjoni

17

Is-soft power Nazzjonalista Nixtieq nibda dan l-artiklu b’referenza g[all-poe]ija bilLatin, miktuba mill-filosfu Medjevali Tumas D’Aquinas u li [afna jafuha g[ax jisimg[uha titkanta filknejjes tag[na waqt funzjonijiet litur;i/i, i]da [add ma jag[ti kas tal-kliem tag[ha.

B[alma ji;ri fil-kant, innies ikunu aktar medhija bissbu[ja tal-vu/i milli bilkontenut tal-messa;; li lg[annej ried iwassal. Hawn qed nirreferi g[al dawk i]]ew; strofi tat-talba li tissejja[ ‘Tantum Ergo’.

F’mument minnhom, Tumas D’Aquinas jag[mel osservazzjoni li na[seb li tlifna s-sinifikat tag[ha meta jg[id dawn il-kelmiet: “Et antiquum documentum/Novo cedat ritui”. Fi lsienna jfissru: “Quddiem ir-riti ;odda/suriet qodma jispi//aw.” Bil-Malti ng[idu, il-musmar il-;did jaqla’ lqadim!

Il-PN illum irid jibda ja[seb f’terminu ta’ suriet ;odda meta ji;i biex iwassal il-messa;; politiku tieg[u.

Illum is-suriet il-;odda jduru mal-kun/ett ta’ ‘soft power’, ji;ifieri poter b’sa[[tu i]da fl-istess [in ;entili, power qawwi i]da fl-istess [in bellusi: dan il-poter tag[tih id-dinja di;itali.

Hemm persuni li huma xetti/i dwar l-importanza ta’ din id-dinja di;itali,

immexxija mis-cyberspace. :ustament jarawha b[ala assurda, mimlija sax-xfar b’kull tip ta’ informazzjoni li [afna drabi wie[ed jasal jintilef f’;ig;ifogu ta’ messa;;i. Fil-verità lkun/etti baqg[u l-istess. Ilmedium hu dak li nbidel. Fi kliem ie[or, ma jridx jinbidel il-kontenut politiku, i]da lmod ta’ kif dan jitwassal linnies.

L-istorja wriet li min [addem din il-politika dejjem [are; rebbie[. Fis-seklu 16, l-arti ntu]at b’su//ess biex tittra]metti kun/etti reli;ju]i.

Fis-seklu 19, it-tila tal-pitturi [alliet postha g[all-karta talgazzetti biex ikunu tra]messi [sibijiet rivoluzzjonarji. Fisseklu 20 da[lu r-radju, i//inema u t-televi]joni. Ilmedia l-;dida tal-lum hija dik di;itali.

Dan ifisser li s-sa[[a talmedium miktub se tonqos.

Minflok se tikber is-sa[[a tal-imma;ni vi]iva. Blimma;ni jista’ jitwassal messa;; effettiv daqs, jekk mhux aktar, minn dak miktub. Stampa wa[da tista’ twassal messa;;i differenti lil [afna nies, li [afna drabi hu ferm diffi/li biex twassalhom b’mod miktub.

Bl-u]u tal-imma;ni lPartit Nazzjonalista jista’ jwassal l-istess messa;; politiku lil nies differenti, li g[andhom kulturi differenti u forsi anki jitkellmu

minn Simon Mercieca merciecasimon@gmail.com

b’lingwi differenti. B’dan ilmod modern u [afif, il-Partit Nazzjonalista jkun aktar effettiv. Aktar minn qatt qabel, il-poplu Malti se jkun qed ifittex dawn it-tipi ta’ messa;;i ;odda.

Dan hu l-messa;; li qed twassal il-Biennale ta’ Venezja ta’ din is-sena. Ilmessa;; tag[ha hu wie[ed sempli/i. It-terremoti li qed naraw madwarna qed ikunu ma[duma fuq l-internet u ssocial media. Il-Biennale ta’ Venezja qed turi wkoll liema media g[andhom jintu]aw jekk partit politiku jrid jirba[ il-;lieda kulturali, li finalment hija l-;lieda politika, ji;ifieri, films qosra fejn il-karattri jinstemg[u jitkellmu jg[a;;lu, ;abra

flimkien ta’ chatroom jabber, stejjer vi]ivi ta’ stqarrijiet jew konfessjonijiet pubbli/i, sitcoms, animations, tweets, text-speak, xeni f’xeni f’xulxin, imma;ni manipulati u li kontinwament jinbidlu jew jittrasformaw il-[in kollu u pa;ni ta’ facebook.

Kontra kull per/ezzjoni li wie[ed jista’ jkollu, dawn ma jinvolvux [afna flus biex jitwettqu i]da kulma je[tie; hu li l-PN jo[loq ba]i fejn i]-]g[a]ag[ u min hu versatili f’dawn il-media jing[ataw l-g[odda u lispazju biex jag[mluhom.

Min se jkun qed jag[mel u]u minn dan kollu se jkollu f’idejh is-“soft power” ;did politiku. Il-barrieri bejn dak li hu veru u dak li hu [rafa jew narrattiva aktar u aktar se jispi//aw. Ilper/ezzjonijiet li media di;itali se jkunu qed jikkreaw se jsiru aktar u aktar fatti stori/i.

F’dan il-kuntest, l-element femminili g[andu jing[ata importanza partikolari. Lartisti nisa joffru perspettivi politi/i differenti ta’ arti minn dawk normalment offruti mill-artisti r;iel. Illingwistika tag[hom hija differenti u g[alhekk ma tistax tit[alla barra. Blintroduzzjoni ta’ forom artisti/i ;odda, il-PN ikun f’po]izzjoni a[jar biex

iwassal il-messa;; tieg[u ta’ g[arfien ta’ bniedem s[i[.

B’hekk ikompli jsir modern u relevanti.

Din id-dinja ;dida qed tg[in biex i;;ib il-politika fi/-/entru tal-[ajja tag[na u tag[milha aktar parti minn [ajjitna. Hi ssimplifikat lideali politi/i, u g[amlithom aktar [fief. I/-/ittadini stess qed jiktbu b’mod medjatiku fuq dak li j[ossu dwar isso/jetà kontemporanja. Min se jkun qed joffri l-a[jar soluzzjonijiet u l-kapa/ità li jwassal dawk issoluzzjonijiet b’mod konkret u sempli/i, dan se jkun ilpartit li se jirba[ l-elezzjoni futura.

G[alhekk, il-politika l;dida ma g[adhiex dwar poter i]da dwar kreattività.

Fl-internet ma je]istux fruntieri. L-ideat jimxu b’mod liberu. Kul[add jesprimi dak li jrid u jkun [a]in g[al xi poter ;uridiku li jipprova jxekklu. G[al [afna, l-internet jesprimi biss ideat minimali, ji;ifieri faqar ta’ [sieb. Dan hu parti mill-element ta’ “soft power” li l-PN jrid jibni fuqu. Fl-ideat minimali espressi mill-g[eruq talPartit tinsab il;ustifikazzjoni storika tal[sieb Nazzjonalista. Jekk wie[ed jag[raf kif jaqrahom tajjeb, dawn il-[sibijiet iwasslu biex dan il-Partit jer;a’ jkun il-partit rebbie[.

{idma favur il-poplu Il-Partit Nazzjonalista dejjem g[araf ji;;edded matul i]-]minijiet biex joffri lil pajji]na mexxejja b’vi]joni fit-tul g[all-;id ta’ pajji]na.

Meta wie[ed iqis li millelezzjoni li g[addiet kulma g[adhom g[addew huma biss tliet xhur, u tikkonsidra lbidliet li saru fil-partit f’dan i]-]mien, wie[ed jifhem aktar kemm il-PN hu partit dinamiku li jag[raf is-sinjali ta]-]mien u ma jiddejjaqx i;edded lilu nnifsu.

F’dawn l-a[[ar xhur il-PN g[amel e]ami s[i[ talkuxjenza biex jara x’kienu li]balji li ;ew kommessi u li min[abba fihom il-poplu dde/ieda dak li dde/ieda flelezzjoni li g[addiet. {ares ukoll lejn l-istrutturi tal-partit u wettaq il-bidliet me[tie;a biex illum g[andna tim ;did immexxi mill-Kap Simon Busuttil li mill-ewwel beda l[idma tieg[u biex jer;a’ jikseb l-appo;; mitluf talpoplu.

Il-[idma tal-Partit biex jer;a’ jikseb l-appo;; talpoplu ma tibdiex lejlet l-

elezzjoni li jmiss imma bdiet di;à, immedjatament, millg[ada stess tal-elezzjoni li g[addiet. Fil-bidu ma jkunx fa/li li wie[ed ja//etta ddelu]joni, imma mbag[ad, meta tqis li bis-sa[[a ta’ gvernijiet Nazzjonalisti lil pajji]na [allejnieh b’sa[[tu fuq quddiem nett fl-UE, allura lkoll kemm a[na nimtlew b’kura;; u b’determinazzjoni s[i[a li dik it-triq li qbadna fis-snin li g[addew se nkomplu nimxuha flimkien fil-futur qrib. G[ax ilkoll nemmnu li dan il-perijodu flOppo]izzjoni huwa biss waqfa qasira ta’ riflessjoni biex nissa[[u g[all-futur, g[all-;id tal-poplu tag[na u ta’ pajji]na.

Il-Partit Nazzjonalista qatt ma da[aq b’[add. Qatt ma wieg[ed l-an;li ji]fnu.

Dejjem ]amm saqajh mal-art u mexxa lil pajji]na fit-triq ’il quddiem bil-mod u bil-galbu.

G[amel [afna ;id lil pajji]na li minnu gawda kul[add, kemm Nazzjonalisti kif ukoll Laburisti. G[amel minn kollox biex da[[al f’pajji]na

minn Mario Rizzo Naudi rizzomar@synapse.net.mt

meritokrazija ta’ veru u imparzjalità fil-qasam tal[atriet pubbli/i u qatt ma kkunsidra l-badge tal-partit b[ala /ertifikat akkademiku ta’ mertu. :ab libertà s[i[a fil-pajji] tant li sal-elezzjoni li g[addiet mhux talli ma kontx tib]a’ tg[id li t[oss kontra l-gvern imma kellna kwa]i l-medja kollha minbarra dik tal-PN qaqo//a

s[i[a biex tiskredita lil Lawrence Gonzi u l-gvern tal-;urnata fil-[idma tag[hom favur pajji]na.

Illum g[andna gvern Laburista li fl-ewwel 100 jum di;à wriena snienu. Anzi, skont Joseph Muscat, il-kbir g[adu ;ej. Ji;ifieri se nibqg[u naraw politika ta’ opportuni]mu, li tippremja lil min ta daqqa t’id lill-Partit Laburista fil-kampanja elettorali u tikkastiga lill[addiema li g[andhom opinjoni Nazzjonalista. Se nibqg[u naraw aktar transfers vendikattivi, aktar [atriet politi/i u aktar tentattivi biex i/ekknu l-kisbiet ekonomi/i tal-gvern ta’ qabel.

Kif qal il-Kap Simon Busuttil lill-Prim Ministru Muscat, “the honeymoon is over”. Hemm b]onn li dan ilGvern jibda’ ja[seb b’mo[[ ta’ gvern u jibda jippjana bisserjetà l-futur ta’ pajji]na. Ilpoplu ma jridx jibqa’ jisma’ kuljum diskorsi b[alma g[amel il-President ta’ Malta fil-ftu[ tal-Parlament imma jrid jisma’ kif se jkompli

jitkattar il-;id ta’ pajji]na. Ilpoplu ma jridx jisma’ sku]i u akku]i ming[and il-gvern Laburista, imma jrid jisma’ bil-pjani ;odda li g[andu lGvern biex isa[[a[ linvestiment u l-impjiegi filpajji], kif dejjem g[amel ilgvern Nazzjonalista ta’ qabel.

Il-poplu jrid jara li l-oqsma importanti li bena b’tant g[aqal il-gvern Nazzjonalista, ji;ifieri s-sa[[a, ledukazzjoni u l-impiegi, jibg[u jitjiebu u ma jmorrux lura.

Kif dejjem qal il-PN, ilproblema tal-Partit Laburista hi li qatt ma kien im[ejji bisserjetà biex jie[u l-gvern, qatt ma kellu pjanijiet serji sabiex ikattar il-;id g[al pajji]na. Ilpoplu jrid jibqa’ jgawdi lkisbiet li ;ablu l-PN meta kien fil-gvern; irid jibqa’ jsib l-opportunitajiet ta’ xog[ol, edukazzjoni u servizzi ta’ sa[[a b’xejn u effi/jenti, u livell ta’ g[ajxien sostenibbli anke meta wie[ed jil[aq l-età ta’ irtirar. Issa naraw jekk ta[t il-gvern Laburista l-poplu jibqax b’xiber imnie[er!

18

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Ittri lill-Editur

Strate;ija Sur Editur, Qed jo[ro; dejjem aktar /ar x’inhi l-istrate;ija tal-Gvern Laburista. L-ewwel jibdel lid-Direttur tan-Nursing fl-Isptar Mater Dei u jpo;;i flokha wa[da ta’ fidu/ja.

Ftit ;ranet wara jibdew [er;in it-transfers tal-infermiera f’dak l-isptar.

Issa wara dawn nistennew li jibdew jitqassmu lpromozzjonijiet lil tal-qalba hekk kif di;à qed jifta[ru /erti [addiema. L-istess ;ara fi/-/ivil. Fl-ewwel ;urnata tal-gvern ;did inbidel il-Principal Permanent Secretary u kwa]i lPermanent Secretaries kollha. Fl-aqwa post po;;a lil Mario Cutajar.

Jag[mlu tajjeb li l-[addiema u l-unions jibdew jippreparaw!

Frank Borg

Il-G]ira

It-telqa u t-traskura;ni f’sit storiku fir-Rabat, Malta, fejn hemm fdalijiet Rumani

{tie;a ta’ azzjoni Sur Editur, Nixtieq ni;bed l-attenzjoni tal-awtoritajiet kon/ernati tar-Rabat (Malta) g[all-fatt li dawk il-fdalijiet tal-Villa Rumana li tinsab [dejn l-Isptar Santu Spirtu, [dejn is-Saqajja, jinsabu fi stat ta’ abbandun.

Dan il-post imtela bil-[axix [a]in u si;ar, tant li l-fdalijiet tad-Dar Rumana ma

baqg[ux vi]ibbli.

Pajji]na, li tant jiddependi mit-turi]mu, ma nistg[ux naffordjaw li l-fdalijiet stori/i ji;u abbandunati. G[all-grazzja t’Alla dawn la[[ar snin f’pajji]na sirna konxji mill-istorja ta’ pajji]na.

Frans Vella

Il-Mosta

Reklam mill-Ministru tas-Sa[[a Sur Editur, Il-Ministru tas-Sa[[a Godfrey Farrugia qal li g[alih sie[bu ttabib Franco Mercieca hu l-“king ta’ /erti operazzjonijiet” (talg[ajnejn).

Mhux tajjeb ikollok lill - Ministru tas - Sa[[a nnifsu jag[millek reklam li inti l - aqwa fil - professjoni kirur;ika tieg[ek !

Imbag[ad it - tobba marbutin b ’ [afna regoli dwar reklamar . Il - Kunsill Mediku ta ’ Malta ma jg[id xejn dwar dan?

Frans Farrugia

Tas-Sliema

Tfittxija g[all-eleganza Sur Editur, Mela ftit ta]-]mien ilu, g[al xi l-10 a.m. kont g[addej fi Triq irRepubblika, il-Belt Valletta, u ammirajt il-;urnata taxxog[ol fost il-poplu tibda tie[u l-kors normali tag[ha.

I]da malli wasalt fi Pjazza Re;ina, bdejt nisma’ [sejjes strambi, ;ejjin min-na[a ta’ Pjazza San :or;.

Fl-isfond rajt qisu grupp ta’ nies u minn ;o fih kien [iere; bi]ibilju ta’ [sejjes antipati/i u jtarrxu.

Meta avvi/inajt, rajt imbarazz, mi]erja, tilqit, tfal im/er/ra, ir;iel b’le[ja ta’ xi sitt xhur u xag[ar li ilu ma jinqata’ xi sena.

Il-[sejjes ta’ dawn in-nies kienu ;ejjin mi/-/ilindri vojta tal-gass, laned kbar ta]]ejt, patalotti ta]-]ebg[a, spiritieri qodma u skart ie[or, i[abbtu f’daqqa, bla regola jew sinifikat.

Kellhom biex i[ammru wi// il-Maltin li resqu lejn dal-post, riabilitat b’tant spi]a u estetika, xi [ames snin ilu.

Kien hemm pre]enti fuq ilpjazza qtajja’ ta’ turisti, i]da kollha ]ammew ’il bog[od minn din l-attività bla sugu.

Il-Ministru kien jaf biha?

-

V 18

Il-{amrun

Ittri lill-Editur 19

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Da[[alna f’inkwiet kbir Sur Editur, G[adni kemm qrajt li lMCAST g[andu b]onn bi//a art kbira biex ikompli jikber u jespandi. Imma din l-art b[alissa tinsab g[and ilMusulmani fuq l-G[olja ta’ Kordin. Meta Dom Mintoff kien da[[al l-I]lam f’Malta u nbena /-?entru I]lamiku f’Kordin ftit kien jg[addilu minn rasu l-effetti li kien se jkun hemm mas-snin.

Ara fl-E;ittu, u f’pajji]i o[ra tat-Tramuntana talAfrika, x’inkwiet hemm bejn l-Insara u l-Musulmani. Ma neskludix li fis-snin li ;ejjin, dan is-sentiment ta’ inkwiet jibda jin[ass f’Malta wkoll.

L-ewwel il-komunità Musulmana riedet moskea u [aditha. Imbag[ad riedu skola I]lamika u [aduha.

Imbag[ad riedu /imiterju u [aduh. Issa jridu bi//a art o[ra biex ikabbru l-Iskola Miriam Al Batool. U jridu wkoll ma[fra biex ma j[allsux dejn ta’ € 400,000 meta l-Arabja Sawdija tg[in lill-Musulmani fid-dinja kollha, finanzjarjament.

Apparti li suppost tg[inhom ukoll il-Libja, pajji] esportatur ta]-]ejt u l-gass naturali.

Hemm b]onn li kul[add ja[dem biex Malta Kattolika tibqa’ waqt li l-identità Kattolika Kristjana tag[ha m’g[andhiex tit[assar u tittappan.

Be]g[an Ra[al :did

G[al min irid jifta[ g[ajnejh!

Sur Editur, Fid-diskussjoni li ;abu mag[hom l-ewwel mitt jum tal-gvern Laburista ma da[lu xejn irrelazzjonijiet bejn Gvern u Knisja, daqslikieku ma ;ara xejn. Imma ;ara [afna.

• 19 ta’ Marzu 2013: fi tmiem il-quddiesa inawgurali tal-Pontifikat tal-Papa Fran;isku, ilPrim Minitru Joseph Muscat qal li l-Gvern se ja[dem biex i]-]wie; tal-Istat ikun suprem fuq kull forma ta’ ]wieg ie[or, naturalment inklu] dak Kattoliku.

• 23 ta’ Marzu 2013: il-[ar;a ta’ Le[en isSewwa ta’ din id-data lmentat li ma kinitx mistiedna mill-Gvern g[all-quddiesa tal-bidu talPontifikat tal-Papa Fran;isku.

• 23 ta’ Marzu 2013: fi tmiem ]jara li l-Prim Ministru Joseph Muscat g[amel lill-Isqfijiet Maltin qal li l-Gvern tieg[u se jikteb lis-Santa Sede biex il-Qrati ?ivili jkunu l-qrati supremi filkwistjoni tal-li;i dwar i]-]wie;.

• 7 ta’ April 2013: il-Prim Ministru Joseph Muscat g[a]el lil Deborah Schembri (li g[amlet kampanja favur id-divorzju), mill-membri parlamentari Laburisti kollha, biex ittella’ lofferti fil-quddiesa f’San :wann. Tg[id mhux b’kumbinazzjoni!

• 11 ta’ April 2013: fi stqarrija kon;unta bejn il-Ministeru g[all-Affarijiet Barranin u s-Segretarju Parlamentari g[all-:ustizzja ntqal li lGvern Malti bag[at nota verbali lin-Nunzjatura tas-Santa Sede biex jibdew ta[ditiet bejn l-Istat Malti u l-Istat tal-Vatikan bl-iskop li ji;i rivedut il-ftehim tal-1992 dwar is-supremazija tat-Tribunal Ekkle]jastiku fuq il-Qorti ?ivili ta’ Malta.

• Id-Dipartiment tal-Edukazzjoni di;à beda jew se jibda ‘esperiment’ ta’ edukazzjoni

m[allta, subien u bniet, minkejja l-in/idenza g[olja f’pajji]na ta’ tfal li jo[or;u tqal.

• 28 ta’ Mejju 2013: grupp ta’ pressjoni (Legalize Nudist beaches and toples bathing in Malta) qal li, wara l-weg[da ta’ Joseph Muscat li Gvern Laburista mhux se j]omm lura milli jiddefendi d-drittijiet ta’ minoranzi, jinsisti li g[andhom ji;u legalizzati f’pajji]na bajjiet talg[arwenin.

• 4 ta’ :unju 2013: Josè Herrera, Segretarju Parlamentari g[all-Kultura qal li l-Gvern se jie[u inizjattivi fejn tid[ol i/-/ensura, bilpossibbiltà li jg[addi ligi fejn jit[allew adult shows sesswali li jistg[u jkunu o;;ezzjonabbli g[al /erti setturi tas-so/jetà.

• 4 ta’ :unju 2013: Josè Herrera qal li /erta ‘pornografija’ se ti;i permessa f’ambjenti ‘kontrollati’.

• 10 ta’ :unju 2013: id-Dipartiment talEdukazzjoni [are; /irkulari li fiha qal li lattivitajiet barra mit-tag[lim tal-iskola m’g[andux jie[u aktar minn 10 fil-mija tal-[in kollu tal-iskola. F’dawn l-10 fil-mija hemm inkluzi, u nikkwota e]att mi/-/irkulari, “Crowning of Our Lady” u “religious functions”.

Jekk te[odhom wa[da wa[da, [afna minn dawn il-mi]uri jista’ wie[ed jiddiskutihom, imma m’hemmx dubju li, me[uda flimkien, juru tendenza u mira pre/i]a, u kollox juri li dawn il-mi]uri (u Alla biss jaf x’g[ad irid jin[ema!), iwasslu g[ad-dg[ufija tal-influwenza Nisranija f’pajji]na.

Min irid jiftah g[ajnejh, di;à sar bi]]ejjed!

Sabuttaturi Sur Editur, Ftit tas-snin ilu l-Gvern Nazzjonalista kien irrakkomanda li tid[ol ilmedjazzjoni biex tittaffa l-pressjoni ta’ kaw]i pendenti fil-Qrati. L-Oppo]izzjoni

Il-morda G[awdxin u /-chief of staff

Sur Editur, Biex ji;;ustifika l-fatt li s-servizz tal-kimoterapija g[all-pazjenti G[awdxin f’G[awdex ma kienx se jibda, il-Gvern Laburista qal li lGvern Nazzjonalista ma kienx ivvota flus g[al dan il-g[an.

Jekk ni;u g[al dan, il-Gvern Nazzjonalista lanqas ma kien ivvota flus biex ikollna l-akbar kabinett fl-istorja ta’ Malta. IlGvern Nazzjonalista lanqas ma kien ivvota flus biex i/-Chief of Staff tal-Ministeri ji]diedu €6,000 fis-sena. Il-Gvern Nazzjonalista lanqas ma kien ivvota flus biex jit[allsu dawk ilkonsulenti kollha li appunta l-Gvern Laburista.

“Shame on you” Joseph Muscat! L-ekonomija ma ssirx fuq pazjenti morda bil-kan/er!

J. Camilleri San Pawl il-Ba[ar

Minn Istanbul g[al Joseph

Sur Editur, F’idejn dimostranti Torok rajt kartellun li bl-Ingli] kien jg[id: “Winning the Elections doesn’t give you the right to ruin my country.” Hekk hu Joseph Muscat. Din pin;uta g[alik!

B. Tanti Birkirkara

G. L. Camilleri Il-Furjana

kienet g[amlet attakk b’akkuzi lill-Gvern Nazzjonalista li kien qed jimmina l-Qrati u l-:ustizzja.

Issa l-Gvern Laburista g[andu f’idejh rapport li qed i[e;;e; li l-medjazzjoni

Te[tie; tie[u de/i]joni Sur Editur, Nistqarr li qatt ma kont nara g[ajn m’g[ajn mal-Isqof ta’ G[awdex Mons. Mario Grech.

Imma minn meta da[[al issistema ;dida fejn it-tfal li kienu qeg[din jag[mlu lGri]ma tal-Isqof jilbsu kollha l-istess ilbies misluf lilhom mill-Knisja, dawwart fehmti.

G[ax tg[idx kemm qbilt ma’ dan. G[ax dan inaqqas lispejje] minn fuq il-familji tal-[addiema u jaqta’ l-piki.

G[alhekk b’din l-ittra qed in[e;;e; lid-Djo/esi ta’ Malta biex tag[mel l-istess b[ad-Djo/esi ta’ G[awdex [alli Malta u G[awdex ikunu xorta wa[da. In-negozji li jbig[u l-[wejje; m’g[andhomx jibqg[u jag[mlu pressjoni fuq laffarijiet ta’ Alla u r-reli;jon tag[na, g[ax xorta se jibqg[u jbig[u [wejje; o[ra.

X’qieg[ed i]omm lillKnisja f’Malta milli tag[mel riforma b[al dik li saret fidDjo/esi ta’ G[awdex? IlPre/ett u l-Gri]ma tal-Isqof m’g[andhomx isiru xi konkors tal-moda!

B’dan l-g[emil il-Knisja ta’ G[awdex uriet kemm g[andha kuxjenza so/jali. Prosit.

Missier favur Bormla

tkun utilizzata sew. Issa naraw x’se jg[id il-Labour. Mhux Oppo]izzjoni kellna i]da magna distruttiva jew sabuttaturi!

J. Busuttil Il-Mosta

20

Internazzjonali

Internazzjonali

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

21

IL-KROAZJA

Konvinta g[all-a[[ar mis-s[ubija fl-UE Hekk kif fl-1 ta’ Lulju, ilKroazja se ssir membru talUnjoni Ewropea, il-President tal-Kroazja, Ivo Josipovic, qal li m’g[andux dubji li din kienet l-a[jar g[a]la g[allpajji] minkejja l-problemi li kien hemm dan l-a[[ar fl-UE. F’kummenti li ta lill-media internazzjonali bi t[ejjija g[al dan l-avveniment storiku, Josipovic qal li wara g[axar snin ta’ negozjati iebsa g[ass[ubija, il-Kroazja ma kellhiex l-opportunità li tag[]el i]]mien meta ssir membru.

L-ekonomija tal-Kroazja ilha f’ri/essjoni g[al dawn l-a[[ar [ames snin, u g[alhekk ftit hemm entu]ja]mu g[ass[ubija min[abba l-problemi interni tal-pajji].

Josipovic qal li l-Kroazja kienet konxja li l-affarijiet ma kinux se jinbidlu mil-lejl g[annhar mill-1 ta’ Lulju, imma insista li flimkien mal-bqija talUE se jkun hemm opportunitajiet a[jar biex jeg[lbu l-kri]i ekonomika.

Opportunitajiet li l-pajji] ma kienx ikollu wa[du.

Il-Kroazja, pajji] ta’ 4.2 miljun persuna, tara s-s[ubija fl-UE aktar b[ala pro;ett ta’

pa/i milli lok ta’ suq komuni, qal il-President Kroat. Hu qal li g[alhekk il-Gvern ta’ }agreb kien favur li l-pajji]i ;irien jissie[bu. Pajji]i li darba kienu jiffurmaw dik li kienet ilJugoslavja, u li fis-snin disg[in kienu mda[[la f’diversi gwerer.

Kien biss 20 sena ilu li lKroazja tkissret minn gwerra li [alliet 10,000 persuna mejta u mijiet ta’ eluf bla dar wara li lminoranza Serba Kroata rribellat kontra l-indipendenza tal-pajji] fl-1991.

Il-Kroazja hi t-tieni pajji] li [are; minn dik li kienet ilJugoslavja – li kienet mag[mula mill-Kroazja, isSerbja, il-Bosnja, ilMontenegro, is-Slovenja u lMa/edonja – li saret membru tal-UE. L-o[ra hi s-Slovenja, li saret membru fl-2004.

Is-Serbja issa se tibda nnegozjati f’Jannar, filwaqt li lMontenegro mistenni li jkun ilpajji] li jmiss biex jissie[eb. Ilpro/ess tal-Ma/edonja jinsab imblukkat mill-Gre/ja min[abba tilwim dwar l-isem tal-pajji], filwaqt li l-Bosnja g[ad hemm inkwiet etniku serju fil-pajji].

L-AWSTRIJA> Ajruplani tat-tim aerobatiku Spanjol, Patrulla Aguila, waqt l-AirPower 13 Air Show fil-ba]i tal-ajru ta’ Hinterstoisser, f’Zeltweg.

Madwar 200,000 persuna attendew dan l-air show. (Ritratt> Reuters)

IT-TURKIJA

Il-Pulizija jift[u n-nar fuq id-dimostranti Il-Pulizija Torka qatlet persuna u feriet g[axra o[ra meta fet[et in-nar fuq grupp ta’ nies li kienu qed jipprotestaw kontra l-bini ta’ g[assa ;dida tal-forzi tas-sigurtà fix-Xlokk talpajji], f’zona fejn jg[ixu [afna Kurdi.

L-in/ident se[[ f’Kayacik, fil-provin/ja ta’ Diyarbakir, u kien l-aktar in/ident vjolenti firre;jun minn mindu f’Marzu, Abduallah Ocalan, il-mexxej ribelli tal-Kurdi, iddikjara waqfien mill-;lied bejn ir-ribelli kurdi u l-Gvern Tork.

B’reazzjoni g[al dak li ;ara f’Diyarbakir, mijiet ta’ nies ni]lu jipprotestaw f’Istanbul – xi

I?-?INA

Aktar inkwiet f’Xinjiang Aktar minn mitt persuna fuq il-muturi u armati bis-skieken attakkaw g[assa tal-Pulizija fir-re;jun ta’ Xinjiang, fejn hemm [afna tensjoni etnika u fejn din il-;img[a nqatlu diversi persuni.

L-a[[ar attakk sar f’Hotan, fejn jg[ixu [afna nies ta’ nisel Uighur, li fil-ma;;oranza huma ta’ twemmin Musulman u jsostnu li huma ttrattati [a]in mill-awtoritajiet ?ini]i u li g[andhom [afna restrizzjonijiet mill-Gvern fuq it-tradizzjonijiet u r-reli;jon tag[hom.

Dan l-attakk se[[ jumejn wara l-ag[ar inkwiet fir-re;jun f’dawn l-a[[ar erba’ snin u li wassal g[all-mewt ta’ 35 persuna.

I/-?ina ddeskriviet l-attakk b[ala wie[ed “terroristiku”.

L-animo]ità bejn il-ma;;oranza ?ini]a ta’ nisel Han u lUighur Musulmani hi sfida kbira g[at-tmexxija Komunista ?ini]a. Il-President ?ini] Xi Jinping, li [a l-poter f’Marzu, g[amel appell g[all-g[aqda bejn il-gruppi etni/i kollha fi/?ina. Issa hemm sigurtà kbira fil-kapitali ta’ Xinjiang, Urumqi, u l-awtoritajiet Komunisti lokali wissew li mhux se jkun hemm aktar [niena ma’ min jaqla’ l-inkwiet.

IL-:ERMANJA

Se jin]amm sigriet Qorti :ermani]a dde/idiet li d-dokumenti tas-servizzi sigrieti :ermani]i, BND, dwar il-kriminal tal-gwerra Nazista Adolf Eichmann g[andhom ikomplu jin]ammu sigrieti.

Il-BND kien ta xi dokumenti lil gazzetta :ermani]a, imma b’partijiet i//ensurati u g[alhekk fet[et kaw]a.

Eichman kien inqabad millI]raeljani u kien responsabbli g[al-lo;istika tal-Olokawst.

[a;a li [add ma kien jimma;ina li setg[et isse[[ sa ftit ;img[at ilu, meta splodew lirvellijiet kontra l-Gvern f’din l-istess belt.

Dawk il-protesti ma kellhomx x’jaqsmu malkwistjoni Kurda, imma aktarx bidlu l-attitudni lejn id-dimostrazzjonijiet f’/erti setturi tasso/ejtà Torka.

Il-partit politiku ewlieni Kurd sejja[ g[al dimostrazzjonijiet fi tmiem il-;img[a fit-tlett ibliet ewlenin Torok biex ti]died il-pressjoni fuq il-Gvern g[al riformi skont il-pro/ess talpa/i mar-ribelli tal-PKK.

L-ISTATI UNITI

Mew;a ta’ s[ana qalila

L-ISTATI UNITI> Dan mhux razza ta’ kelb ;did imma moda ;dida li qed tirranka sew fl-Istati Uniti u f’pajji]i o[rajn, fejn jing[ata kulur apposta lill-pil tal-klieb (Ritratt> Reuters)

Il-Lbi/ tal-Istati Uniti b[alissa qed jin[akem minn mew;a qalila ta’ s[ana, fejn ittemperaturi qed jil[qu livelli rekord.

L-istati milqutin l-ag[ar huma n-Nofsinhar tal-Kalifornja u l-Arizona, u s-s[ana mistennija tkompli ta[kem g[al diversi ;ranet.

It-temperaturi huma ta’ madwar 40 u 50 grad Celsius fid-de]ert, fix-Xlokk talKalifornja u fin-Nofsinhar tal-Arizona.

Ilbiera[, f’Phoenix, it-temperatura kienet mistennija til[aq t-48 grad Celsius, biex aktarx jinkiser ir-rekrod tal-aktar ;urnata s[una fil-

kapitali tal-istat Amerikan tal-Arizona.

Min[abba din is-sitwazzjoni tat-temp qed jin[ar;u twissijiet biex in-nies jevitaw ixxemx, partikularment dawk l-aktar vulnerabbli. Sadattant, anki r-Russja g[addejja minn perijodu ta’ s[ana kbira.

F’Moska, it-temperatura tinsab pass mirrekord g[al dan i]-]mien tas-sena. Il-media Russa qalet li t-temperatura medja fil-kapitali kienet ta’ madwar 32 grad Celsius – ftit anqas mir-rekord ta’ 32.8 grad Celsius, li kien hemm fl-1952.

22

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Internazzjonali

Partitarji tal-President E;izzjan Mohamed Mursi u dawk li huma kontrih waqt ;lied li nqala’ fiz-zona ta’ Sedi Gaber, f’Lixandra (Ritratt> Reuters)

L-E:ITTU

L-AFRIKA T’ISFEL

Obama jiltaqa’ mal-qraba ta’ Mandela Il-President Amerikan, Barack Obama, iltaqa’ malfamilja tal-eks President talAfrika ta’ Isfel, Nelson Mandel, ilbiera[, u fa[[ar lil dan ir-ra;el b[ala figura importanti fl-istorja talbniedem.

Mandela, li g[andu 94 sena, g[adu l-isptar f’kundizzjoni serja u fost itt[assib kbir fl-Afrika ta’ Isfel li jista’ jmut minn [in g[al ie[or.

Kontra Obama, fl-ewwel jum tieg[u fl-Afrika ta’ Isfel, kien hemm ukoll protesti u l-Pulizija kellhom jisparaw il-gass tad-dmug[ u l-istun grenades biex iferrxu l-mijiet tal-persuni li kienu qed jipprotestaw kontra lpolitika barranija Amerikana barra l-Università ta’ Johannesburg.

Obama se jdum jumejn flAfrika ta’ Isfel, u lbiera[ iltaqa’ mal-qraba ta’

Mandela minflok mar i]uru fl-isptar, fejn ilu g[al dawn l-a[[ar tliet ;img[at. Obama qal li hu kien tkellem bittelefon ma’ Grace Machel, il-mara ta’ Mandela, li tinsab kontinwament [dejh fl-isptar fi Pretoria.

Aktar qabel, Obama kellu laqg[a mal-President talAfrika ta’ Isfel, Jacob Zuma, li qal li Mandela kien g[adu f’kundizzjoni kritika imma stabbli.

Pajji] ma[kum minn tensjoni kbira Hemm tensjoni kbira flE;ittu, partikularment filkapitali, il-Kajr, u f’Lixandra, hekk kif Mohamed Mursi g[alaq sena President talpajji].

F’dawn il-protesti, nhar il:img[a tliet persuni tilfu [ajjithom, fosthom student Amerikan. Issa, g[all-;urnata tal-lum se jkun hemm aktar dimostrazzjonijiet minn dawk li jappo;;aw lil Mursi u dawk li jridu li hu jitlaq mill-poter.

L-Armata E;izzjana tinsab fuq l-allert madwar il-pajji] u wissiet li tista’ tintervjeni jekk il-politi/i jitilfu l-kontroll talpajji].

Nhar il-:img[a filg[axija diversi uffi/ini tal-Fratellanza Musulmana, il-partit ta’ Mursi, kienu attakkati.

Fosthom kien hemm bini f’Lixandra li fih ]ew; persuni tilfu [ajjithom, fosthom lAmerikan ta’ 21 sena.

Kien hemm inkwiet anki f’Port Said fejn kien hemm splu]joni waqt dimostrazzjoni kontra Mursi, li [alliet

persuna mejta.

Il-President Amerikan, Barack Obama, ilbiera[ g[amel appell g[all-kalma flE;ittu hekk kif l-impjegati diplomati/i qed ji;u evakwati u /-/ittadini Amerikani kienu mwissja biex jevitaw li jivvja;;aw lejn l-E;ittu.

Fil-Kajr, matul il-;urnata tal-biera[, fi bnadi differenti, partitarji tan-na[at avversarji qed joqog[du f’kampijiet bi t[ejjija.

Il-qofol tal-protesti tal-lum mistennija jkun b[al dejjem Pjazza Tahrir, li kienet ilqofol tal-protesti li wasslu g[at-tne[[ija ta’ Hosni Mubarak. Hemm pjani anki g[al dimostrazzjoni quddiem il-Palazz Presidenzjali.

Fl-E;ittu b[alissa hemm [afna problemi mhux politi/i i]da anki ekonomi/i, g[aliex issa skarsa anki l-petrol.

Mursi hu kkritikat l-aktar g[aliex qed jintqal li qed jipprova jimmonopolizza lpoter, u min[abba l-kroll talekonomija E;izzjana.

L-I}RAEL

Kerry jtawwal i]-]jara John Kerry, is-Segretarju tal-Istat Amerikan, tawwal i]]jara tieg[u fil-Lvant Nofsani fejn qed jipprova jer;a’ jag[ti spinta lit-ta[ditiet bejn lI]raeljani u l-Palestinjani.

Kerry kellu jmur Abu Dhabi imma [assar il-vja;; biex mar Amman, il-kapitali tal-:ordan, g[al laqg[a o[ra

mal-President Palestinjan, Mahmoud Abbas. Hu mbag[ad mar lura :erusalemm g[al aktar ta[ditiet mal-uffi/jali I]raeljani.

Hemm tama li lmedjazzjoni ta’ Kerry twassal g[al ]blokk fil-pro/ess talpa/i g[al-Lvant Nofsani.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Lokali

23

Il-Bank of Valletta jirba[ il-premju ‘Straight-Through Processing Excellence’ ming[and Deutsche Bank

Fruvia, xarba ;dida mnedija minn Farsons mag[mula mill-frott naturali Simonds Farsons Cisk plc g[adu kemm nieda l-Fruvia, l-a[[ar novità fil-portfolju tal-prodotti tieg[u.

Din ix-xarba bil-gass, mag[mula mill-meraq talfrott, g[andha [lewwa naturali u ma fihiex ingredjenti jew tog[miet artifi/jali. Il-Fruvia fiha 70 kalorija biss f’kull bott ta’ 330ml u tinsab fi tliet tog[miet rifreskanti, tattuffie[ – Luscious Apple, tal-larin; – Tangy Red Orange, u tal-lumi – Zesty Lemon.

Din hi l-ewwel xarba tattip tag[ha f’Malta. Ittog[ma [elwa tag[ha ;ejja minn ta[lita ta’ zokkor u zakkarina naturali me[uda mill-weraq tal-pjanta talIstevia.

Din hi estratt mill-pjanta tal-Istevia, mill-familja talAsteraceae, li ori;inat filParagwaj, u li ilha tintu]a b’su//ess g[al sekli s[a[.

Iz-zakkarina naturali Stevia g[andha 300 darba aktar [lewwa miz-zokkor u ma fihiex kaloriji jew karboidrati u l-indi/i glikemiku tag[ha hu zero.

L-Istevia tintu]a b[ala zakkarina madwar id-dinja f’varjetà kbira ta’ ikel u xorb. Biha l-manifatturi ji]viluppaw prodotti li huma g[alkollox naturali, u fl-istess waqt b’tog[ma bnina.

Fl-2011 ;iet approvata biex tintu]a b[ala zakkarina fl-Unjoni Ewropea.

Il-Fruvia hi mag[mula, irreklamata u mqassma minn Simonds Farsons Cisk plc u issa qieg[da g[all-bejg[ fil-[wienet u ssupermarkets ewlenin, fil[wienet tax-xorb, millkafetteriji u minn diversi snack bars. G[al tag[rif ie[or id[ol fis-sit www.fruvia.com.mt.

G[at-tieni darba f’inqas minn sena, il-Bank of Valletta r/ieva premju g[all-e//ellenza fl-ippro/essar tal-pagamenti.

Il-Bank of Valletta g[andu kemm ir/ieva l-premju Straight-Through Processing (STP) Excellence Award ming[and Deutsche Bank.

Dan il-premju jirrikonoxxi lisforzi tal-Bank of Valletta biex jikseb livell ta’ e//ellenza fil-effi/jenza tal-ippro/essar tal-pagamenti. Il-Bank ir/ieva premju simili ming[and J P Morgan f’Settembru 2012.

Charles Borg, il-Kap E]ekuttiv tal-Bank, kif ukoll Michael Galea, Chief Officer Operations, ]aru s-sezzjoni talippro/essar tal-pagament fi [dan il-Bank biex jifir[u lillimpjegati u jippre]entawhom bil-premju.

“Dawn il-premjijiet jirrikonoxxu l-fatt li l-Bank qed je//ella f’dak li kapa/i jag[mel l-a[jar – jipprovdi servizz ta’ kwalità lill-klijenti,” qal is-Sur Borg. “Id-dili;enza u l-attenzjoni kostanti g[ad-

(Mix-xellug)> Charles Borg u Michael Galea waqt i]-]jara tag[hom fis-sezzjoni tal-ippro/essar tal-pagament tal-BOV

dettall li japplikaw l-impjegati tal-BOV ji]guraw li l-klijenti jie[du benefi//ju minn servizzi iktar velo/i.”

The STP Excellence Award jirrikonoxxi l-kwalità

e//ellenti tal-Bank of Valletta li kiseb f’dan il-qasam rata ta’ 97.22% fl-ippro/essar talpagament permezz ta’ [lasijiet ‘Straight-Through’. Ir-rata industrijali globali hi ta’ 90%.

24 Feature

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

L-Admor ta’ Malta Dov Beer Roger HaCohen (lemin) flimkien mal-Prin/ep tal-Kambodja Norodom Thanora f’wa[da mil-laqg[at pubbli/i li kellhom f’Malta aktar kmieni dan ix-xahar

Lhudi u Buddist fi g]ira Kattolika biex tinxtered l-ispiritwalità “Jekk xi [add jistaqsini min jien, it-twe;iba tieg[i hi: jien dak li inti ta[seb li jien. Mhux importanti min jien. L-importanti dak li rrid inwassal lid-dinja.” Hekk stqarr Dov Beer Riger HaCohen, l-Admor ta’ Malta, il-kap tal-komunità reli;ju]a Lhudija f’Malta.

Il-kelma ‘Admor’ tfissier ‘sidi’, g[alliem b’titlu jg[addi minn missier g[al iben, minn ;enerazzjoni g[al o[ra. Il-kelma tnisslet minn ‘Aron’ [u Mosè u baqg[et sal-lum. Il-;img[a li g[addiet ]ar Malta l-Prin/ep tal-Kambodja Norodom Thanora, li g[andu wkoll kariga ta’ ambaxxatur tas-Segretarjat tar-Re tal-Kambodja.

Il-Prin/ep Norodom ;ie Malta wara stedina tal-Admor ta’ Malta li hu l-qassis il-kbir u l-Granmastru tal-Ordni Suprema talFondazzjoni tal-Universalità tad-Dawl. Din il-Fondazzjoni ti;bor fiha eluf ta’ nies minn kull rokna tad-dinja, indipendentement mirreli;jon, anke jekk ma j[addnux twemmin.

F’intervista li g[amlet Amy Borg, l-Admor ta’ Malta spjega li fil-[ajja importanti r-ri]ultati tal-azzjonijiet tag[na filwaqt li nferrxu l-ispiritwalità g[aliex aktar ma jg[addi ]-]mien, id-dinja aktar qed issir kumplikata u l-bniedem qed jispi//a jitwieled sempli/ement biex imut, ming[ajr ma jgawdi s-sbu[ija li toffri l-[ajja.

“Din hi dinja mimlija tbatija, gwerer, g[ira, mard u lbniedem spi//a jg[ix f’illu]joni u fl-univers fi]iku u g[alhekk importanti li j]omm f’mo[[u li dak li ma jistax jarah, ma jfissirx li ma je]istix.” LAdmor spjega wkoll li lbniedem irid jag[mel differenza bejn l-univers fi]iku u l-ispiritwalità. L-univers fi]iku hu dak li l-bniedem jara u jmiss u li dejjem jistennew xi [a;a aktar minnu filwaqt li lispiritwalità hi dik li tag[ti u li g[andha tmexxi lill-bniedem biex jag[ti.

Imwieled f’:erusalemm, lAdmor ilu jg[ix Malta g[al dawn l-a[[ar erba’ snin. I]da lpre]enza tieg[u b[ala Lhudi f’Malta ]gur li mhix l-ewwel wa[da g[aliex l-ewwel pre]enza tal-Lhud f’Malta tmur lura g[al ]mien il-Feni/i. Aktar minn 3,000 sena ilu, terz talpopolazzjoni Maltija kienet

❝

Lhudija, sakemm ir-Re ta’ Spanja Federiku II ke//a lilLhud minn Malta.

L-Admor ikompli jispjega li flimkien irridu mmorru ’l fuq mir-reli;jon li n[addnu, g[aliex hu l-bniedem li jista’ j;ib ilbidla u mhux ir-reli;jon g[alkemm ir-reli;jon tg[in biex isir dan. “Ir-reli;jon ma twaqqafx gwerer. Reli;jonijiet differenti ilhom ji;u pprattikati g[al eluf u mijiet ta’ snin, i]da l-bnedmin xorta wa[da baqg[u joqtlu lil xulxin. G[alhekk tajjeb li tkun prattikata reli;jon, sew jekk inti Lhudi, Kattoliku, Buddist jew Musulman i]da importanti li flimkien noffru lim[abba ming[ajr ma nistennew xejn lura. Dan hu lpoter tal-ispiritwalità.”

L-Admor jivvja;;a minn pajji] g[al ie[or biex iwassal lispiritwalità. Ftit tax-xhur ilu mar il-Bra]il f’Mato Grosso fejn mistenni jibni /entru

Malta g[andha tkun e]empju ta’ [ajja fit-trankwillità

❞

spiritwali tar-reli;jonijiet kollha. F’Mejju mar Mumbia, l-Indja, fejn indirizza madwar elf persuna bi twemmin differenti. U aktar tard fl-istess xahar ]ar il-Kambodja.

“Hu importanti li nesploraw lill-bniedem minn ;ewwa g[aliex l-apparenzi jistg[u jqarrqu bina.” B’dan il-mod i[ares l-Admor lejn ilKambodja. G[alkemm il-pajji] g[adda minn snin twal ta’ gwerer u g[adu qed ji]viluppa, u forsi [add ma jag[]el li jmur f’dan il-pajji] min[abba l-faqar, l-Admor g[a]el li jfittex lispiritwalità u t-tjubija tan-nies, li f’dan il-pajji] huma filb]onn.

Wara laqg[a mat-tfal florfanatrofju, jirrakkonta l[sibijiet li g[addew minn mo[[u. “X’nista’ nag[mel biex intejjeb [ajjithom?” L-Admor ta’ Malta ]ar orfanatrofju f’Siem Reap fil-Kambodja u g[a]el li jag[ti donazzjoni minn butu b’risq dawn l-orfni, li tkopri l-ikel g[al sena waqt li qassam eluf ta’ ewro lit-tfal. Hu [allas biex tkun iffinanzjata sistema ;dida tal-ilma g[all-

orfanatrofju.

F’din i]-]jara ta’ sebat ijiem, l-Admor iltaqa’ mal-Prin/ep tal-Kambodja, Norodom Thanora, li akkumpanjah tul i]]jara. Fil-laqg[a mal-familja rjali tal-Kambodja, spjega lAdmor, kien il-Prin/ep Norodom li g[alkemm hu Buddist, wera x-xewqa li jsegwi l-[idma tieg[u.

Sussegwentement, il-;img[a li g[addiet kien Malta min[abba li l-Admor qieg[ed jag[mel lil Malta /entru li minnu jxerred lispiritwalità.

“Jien nivvja;;a [afna biex inwassal l-ispiritwalità u nbierek lil dawk kollha li niltaqa’ mag[hom u jkollhom b]onn gwida u skop f’[ajjithom. Malta hi g]ira ]g[ira f’nofs il-Mediterran bi spiritwalità kbira bi storja li tmur lura eluf ta’ snin. Bdiet 8,000 sena ilu, meta kienu g[adhom lanqas inbnew ilpiramidi tal-E;ittu, i]da f’Malta kien hawn di;à l-ewwel tempji, kienet x’kienet ir-reli;jon jew lAlla li kienu jitolbu.”

I]da fattur dwar Malta li kompla jattira lill-Admor biex

jag[mel minnha /entru talispiritwalità hu l-poplu. “In-nies huma ;entili [afna, d[ulin, i[obbu l-familja, hu poplu li jg[in lin-nies fil-b]onn. IlMaltin g[andhom ikunu kuntenti li g[a]ilt lil pajji]hom b[ala parti mill-missjoni tieg[i g[aliex wara kollox, aspett sabi[ tal-pajji] di;à qed jinfirex lil hinn minnu. Malta hi spe/jali u l-pajji] g[andu jkun ta’ e]empju ta’ kif wie[ed jista’ jg[ix fi trankwillità.”

Dan kien il-messa;; li lAdmor ipprova anke jispjega lin-nies li ltaqa’ mag[hom ilKambodja. “Huma nies verament twajba minkejja passat ta’ gwerer u l-faqar li wie[ed isib f’kull sens. Fqir mill-edukazzjoni, mis-servizzi tas-sa[[a, fqir minn [afna [ti;iet ba]i/i li lanqas biss no[olmu li nistg[u ng[addu ming[ajrhom.” Quddiem dan kollu, fl-intervista jistqasi, fejn hi d-dinja.

Hu semma kif tul is-sena li g[addiet fl-Afrika biss mietu seba’ miljun tifel u tifla g[aliex ma kellhomx ilma, ikel u g[al pa;na 25

Feature 25

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

“Minn Malta rrid nag[mel /entru ta’ ;id” minn pa;na 24

medi/ina. “Id-dinja, min imexxi l-pajji]i ma jinteressahx minn din it-tbatija. Imma a[na ma nistg[ux biss nit[assru lil dawn in-nies u ma nie[du ebda azzjoni.” Hawn jid[ol il-messa;; tieg[u – “Irridu nbiddlu d-dinja u rridu nie[du azzjoni issa inkella jkun tard wisq.

Fil-Kambodja hemm [afna ri]orsi naturali, i]da g[adha fil-fa]i li qed tinbena mill-;did u mhux kul[add qed igawdi mill-;id li jo[ro; minn dawn irri]orsi. L-Admor jemmen li l-Kambodja, fi ftit tas-snin se tkun pajji] b’sa[[tu u influwenti [afna. Kif spjega wkoll ilPrin/ep tal-Kambodja nnifsu, g[alkemm hu pajji] fqir ekonomikament, in-nies ifittxu [afna l-ispiritwalità.

Fi]-]mien li l-Prin/ep Norodom g[adda Malta, flimkien mal-Admor, iltaqa’ ma’ w[ud mit-tfal mill-Kambodja li ;ew adottati minn familji Maltin. IlPrin/ep Norodom semma wkoll li minkejja li bejn Malta u l-Kambodja hemm differenza kbira f’dik li hi popolazzjoni, g[andhom xebh fl-istorja.

Dan min[abba li kemm Malta kif ukoll ilKambodja g[addew mill-gwerer. L-aktar wa[da re/enti g[al Malta hi t-Tieni Gwerra Dinjija u g[all-Kambodja, ilgwerra tal-Vjetnam li [alliet riperkussjonijiet kbar u li l-pajji] g[adu qed jirkupra minnhom minkejja li lgwerra spi//at fl-1975.

“Il-wasla tal-Admor fil-Kambodja tfisser [afna spe/jalment g[at-tfal li g[enhom [afna g[aliex lanqas biss g[andhom postijiet uffi/jali, b[al skejjel fejn jedukaw ru[hom. G[alhekk lg[ajnuna apprezzawha [afna, u issa g[andhom tama.”

L-Admor, li kien pre]enti g[allintervista mal-Prin/ep tal-Kambodja, sostna li jekk wie[ed iqabbel lit-tfal f’Malta mal-mod kif jg[ixu t-tfal filKambodja, jo[ro; /ar li l-[ajja filKambodja hi diffi/li minn età ]g[ira meta suppost it-tfal ma jkollhomx [sibijiet

kbar, e]empju kif se jitg[allmu jiktbu u jaqraw inkella dwar x’se jieklu. “F’Malta t-tfal g[andhom verament g[aliex japprezzaw il-[ajja li jg[ixu u li joffrulhom il-familji tag[hom u minn ma g[andux familja g[andu istituzzjonijiet u awtoritajiet li jie[du [siebu. It-tfal filKambodja ma g[andhom xejn.”

Mistoqsi kif il-pajji] qed jipprova jinbena mill-;did, il-Prin/ep Norodom sa[aq li l-familja rjali ma g[andha xejn x’taqsam mal-mod kif imexxi l-Gvern talpajji]. “Li [afna ma jafux hu li lKambodja g[andha relazzjonijiet tajbin [afna ma’ pajji]i o[ra b[all-Istati Uniti li tg[in lill-pajji] biex ji;;ieled itterrori]mu. Hemm ukoll i/-?ina (irrelazzjoni ta/-?ina mal-Kambodja nbidlet mas-snin) li tg[in, tant li hi wie[ed millaktar pajji]i li jimportaw affarijiet millKambodja. Hemm ukoll il-:appun, pajji] li qed jg[in [afna biex il-pajji] jer;a’ jqum fuq saqajh.”

Lejn tmiem l-intervista, il-Prin/ep Norodom Thanora sostna li l-poplu Malti g[andu jkun kburi b’dak kollu li bena tul dawn is-snin, mhux biss mil-lat ta’ infrastruttura tal-pajji] imma wkoll fuq ba]i ta’ reli;jon u spiritwalità.

Mieg[u ng[aqad l-Admor ta’ Malta li semma jekk nirrealizzaw kemm il-[ajja hi qasira u kemm i]-]mien sar jg[addi malajr, wie[ed jinduna kemm hu inutli li l-bniedem ji;;ieled gwerer li kaw]a tag[hom imutu eluf ta’ persuni, partikolarment tfal li huma l-futur taddinja. “G[alhekk irrid nag[ti t-tama biex in-nies jaraw kemm hu sabi[ li tkun tajjeb. Nies li anke jekk jg[idu li ma jemmnux f’Alla, mhux importanti.” Hu temm l-intervista billi semma kif f’Malta kellu l-opportunità li jiltaqa’ ma’ [afna nies li marru g[andu biex iberikhom.

“G[amilt mirakli madwar id-dinja u hawn ukoll irrid nag[ti d-dawl u l-im[abba.

Jekk nit[alla nag[ti d-dawl u l-im[abba lill-[ajja tan-nies, allura nista’ nag[mel [afna ;id.”

L-Admor ta’ Malta waqt i]-]jara re/enti tieg[u f’wie[ed mill-orfanatrofji fil-Kambodja fejn ta g[ajnuna biex ikopri l-ikel g[al sena u servizzi ba]i/i de/enti lill-orfni

Minkejja li jipprattikaw reli;jonijiet differenti, ifittxu l-ispiritwalità li tg[aqqadhom biex ja[dmu g[all-;id

2 COLLAGE

LETTERATURA

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Il-poe]iji ta’ :an Anton Vassallo (1817-1868) mi;burin g[all-ewwel darba Kemm il-gazzetti u kemm lo ridusse al termine di sua il-kotba ta’ ]mien :an vita.” {afna [bieb tieg[u Anton Vassallo jag[tu g[amlu kull ma setg[u biex xhieda ta’ kemm hu kien jg[inuh iderri, fosthom Dr. ma[bub b[ala persuna, u Nicola Zammit, [abib kbir apprezzat b[ala studju] taltieg[u, l-aktar billi jie[u Letteratura Taljana u b[ala sehem fil-pubblikazzjoni tarstoriku u poeta. rivista L’Arte.

Bi kliem ta’ tif[ir kbir itBl-artikli u bil-poe]iji li tifkira tieg[u hi meqjusa kiteb, Vassallo mar g[allb[ala unur g[al Malta. Dan a[jar fil-kundizzjoni li kien li ;ej hu tag[rif bijografiku fiha. L-iskerzi satiri/i dwaru, me[ud minn ]ew; tieg[u, imnebb[in mitkotba ma[ru;in fl-1868: tradizzjoni Latina u Taljana, Vita ed Kemm il-gazzetti u huma xhieda tal-[ila li kemm il-kotba ta’ ]mien kompla ji]viluppa :an Anton Vassallo jag[tu sadanittant. L’Arte, rivista xhieda ta’ kemm opere del mibdija fl-1863 u mitmuma fu Professore Dr Giofl-1866, tinkludi g[add ta’ Antonio Vassallo bijografiji ta’ persuna;;i (Tipografia Strada Federico) Maltin miktubin minnu. ta’ Paolo Cesareo, u L’Arte, imwaqqfa minn Biografia del Dr GioNicola Zammit, sabet Antonio Vassallo attenzjoni kbira minn (Tipografia di Giuseppe Vassallo.

Micallef) ta’ Achille Ferres.

Fil-ktieb tieg[u Vita ed Tag[rif ie[or ng[ata lillopere del fu Professore Dr awtur pre]enti millGio-Antonio Vassallo, filProfessur Raymond pa;ni 32–35, Paolo Cesareo Mangion, akkademiku filjinkludi deskrizzjoni qasam tal-Li;i fl-Università dettaljata tal-kundizzjoni u storiku. mentali u fi]ika ta’ :an :an Anton Anton Vassallo, Vassallo twieled filmiktuba minn Belt Valletta fis-6 ta’ Nicola Zammit. :unju 1817 minn Din is-silta hi lVin/enzo u Maria, qofol tal-kitba nèe Cutajar. Fl-età kollha: “Già da ta’ 6 snin kien alcuni anni avea mibg[ut g[all-ewwel costui dato non darba fl-iskola tarequivoci segni di Rev. Dr D. perturbamento nelle Gioacchino Attard, sue facoltà e meqjus fi ]mienu nell’ordine delle b[ala Teologu sue idee: era una melanconia, un ewlieni. tedio della vita, Meta kellu 13-il affezione di breve sena kien wera di;à li kellu xe[ta g[allcorso e dalla quale poe]ija. Meta [are; Fir-ritratt il-kbir tidher il-qoxra tal-ktieb ta’ Oliver Friggieri b’;abra tal-poe]iji pareva allora ta’ :an Anton Vassallo. Fir-ritratti ]-]g[ar jidhru w[ud mix-xog[lijiet ori;inali completamente mill-iskola tartal-istudju] u poeta :an Anton Vassallo Reverendu Dr D. ritornato, sì che Gioacchino Attard, riprendeva colla fl-età ta’ 14-il sena., consueta lena gli Almanacco di Malta per avukat fis-6 ta’ Lulju 1842, beda jit[arre; fil-qari talstudi e le occupazioni sue ed l’anno del Signore g[allu skont l-Arkivji Nazzjonali poeti klassi/i Taljani. Dr D. attendeva con alacrità allo 1850, pa;na 62, Vassallo tar Rabat ( Malta) ng[ata l Pietro P. Psaila, g[alliem insegnamento delle lettere mandat fit-28 ta’ Lulju 1842. kien jg[ix il-Belt Valletta tieg[u, Professur tatcui da poco era chiamato. f’159, Triq Santa Ursola.

Il-lawrja tieg[u ta’ avukat Non fu quella che una Teolo;ija Dommatika flhi ;rajja li hu //elebraha bil- Ma]-]mien kien ma[tur biex tregua: or son pochi mesi Università, kien jistag[;eb jie[u sehem fit-tmexxija talkitba ta’ innu lil San Ivone, ricompariva nuovamente la bid-dispo]izzjoni li Vassallo Librerija Pubblika ta’ Malta protettur tal-avukati, innu li kellu g[al-letteratura. malattia e più incalzante che (1861). kien depo]itat f’kollezzjoni F’dan i]-]mien kien jikteb prima. Triste, silenzioso, Wara l-mewt ta’ Lorenzo ta’ poe]iji tieg[u filsfiduciato, abbandonavasi diversi poe]iji li fil-bi//a lPullicino, Professur talBibljoteka. Il-preferenza egli a cupa mestizia… kbira tag[hom baqg[u ma Letteratura Taljana, Vassallo Nell’allucinazioni tieg[u kienet g[al;ewx pubblikati, waqt li ng[a]el biex jokkupa lletteratura, aktar milli g[allo[rajn ixxandru ming[ajr dell’alterata sua fantasia kattedra fl-Università, u fitprofessjoni legali. ismu. Hu studja wkoll ilapparivagli un avvenire 28 ta’ Di/embru 1863 Fl-1844 Vassallo mar Latin g[and g[add ta’ torbido e minaccevole, in[atar Professur. Kienet Lixandra, fl-E;ittu, i]da g[alliema, fosthom l-Abbati presentiva una sventura; [atra li sabet l-appo;; re;a’ lura Malta wara 13-il Dr D. Giuseppe Zammit. pareagli congiurato il paese pubbliku. :ara li [akmitu xahar. F’Settembru 1850 Minbarra dan l-istudju g[al come per punire la sua dik li Cesareo jsej[ilha kien mistieden biex jie[u ldecadenza… Si nutriva g[axar snin, hu studja wkoll ‘alienazione mentale’, kariga ta’ pre/ettur talscarsamente, dormiva poco, il-Fran/i] u l-G[arbi, limnissla fih minn ]mien lingwa Taljana fil-Li/eo, non usciva di casa che per Ispanjol u l-Ingli]. qabel, li wasslitu biex sab po]izzjoni li qabel kienet Fit-8 ta’ Jannar 1839 hu trascinarsi alla scuola… Da ru[u f’qag[da msejkna u mog[tija lill-Prof. Dr Carlo dda[[al fil-kors tal-Li;i flalcuni giorni già non era più kellu anki jissospendi lDi Cristoforo.

Università fejn, fost in istato di allontanarsi dalla lezzjonijiet.

Skont Paolo Cesareo, g[alliema o[rajn, kellu lil Dr sua stanza.”

Achille Ferres jg[id li wie[ed mill-istudenti tieg[u, Sigismondo Dimech u Dr Paolo Cesareo jag[ti ritratt Vassallo kien mag[ruf [afna Vassallo fl-a[[ar snin tieg[u tieg[u bil-kliem: Vassallo Ferdinando Caruana Dingli. “fu affetto di malinconia, la g[all-valuri intellettwali u kien ta’ statura komuni, Skont l-Arkivji talquale, sempre più crescendo, xag[ru iswed. Kien jidher morali tieg[u. Skont Università ta’ Malta hu sar

minn Oliver Friggieri

[osbien, i]da kien jaf ikun ferrie[i mal-[bieb, serju u dinjitu] fl-im;iba. Kien sempli/i fid-drawwwiet tieg[u, e]att fi dmirijietu, [erqan fil-[biberija. Kien twajjeb ma’ kul[add u teneru. Kien konvint [afna fit-twemmin Nisrani tieg[u, waqt li l-im[abba lejn irreli;jon u l-im[abba lejn ilpajji] kienu l-argumenti li kien i[obb l-aktar. {afna poe]iji tieg[u bit-Taljan, pubblikati b’modi differenti f’okka]jonijiet diversi, kienu depo]itati b[ala ;abra wa[da fil-Bibljoteka, i]da wara xi ]mien Vassallo ne[[a minnhom dawk li hu deherlu li ma kinux tal-livell mixtieq, u [alla biss l-a[jar fosthom. Hu g[amel l-istess [a;a fil-ka] ta’ kopji manuskritti ta’ poe]iji bitTaljan.

Vassallo miet fit-28 ta’ Marzu 1868, fid-disg[a ta’ filg[axija, fid-dar numru 8, Strada San Domenico, Valletta, konfortat bisSagramenti, wara li sellem lil [uh. Korteo funebri akkumpanjah l-g[ada salKnisja tal-Karmnu, Valletta, merfug[ fuq l-ispallejn talistudenti tieg[u fejn indifen.

Fl-4 ta’ April fil-Knisja ta’ :esù, fil-Belt Valletta, saret quddiesa kantata g[al ru[u, bil-mu]ika ta’ Dr Paolo Nani.

Dawn huma xog[lijiet ewlenin tieg[u: Storja ta’ Malta miktuba g[all-poplu Malti (1862); {rejjef u ?ajt bil-Malti (1863); Il-:ifen Tork (1853); Storia di Malta raccontata in compendio (1854); Il-{ajja tal-Appostlu Missierna San Pawl (1858); Prolusione al corso di letteratura italiana (1864); :esù Kristu fid-Dinja (1861); Mog[dija ta]-}mien fil-Lsien Malti (1843); Poesie maltesi ad uso delle scuole primarie (1853); {rejjef ovvero Saggio di favole morali in verso scritte in lingua maltese (1861); G[all-Kitarra ossia Collezione di nuove poesie maltesi sul gusto delle popolari (1851).

COLLAGE EDUKAZZJONI 3

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

It-tfal li [adu sehem fil-pro;ett ‘Illum [allini ng[idlek storja jien’ waqt it-tnedija fil-;nien ta’ Villa Rundle.

(Ritratti minn Nadia Said)

Illum [allini ng[idlek storja jien…

Ktieb ta’ stejjer u mu]aj/i ma[luq mit-tfal g[at-tfal Matul is-sena skolastika li g[adha kemm g[alqet, l-awtur ]ag[]ug[ Francesco Pio Attard u l-artista tal-mu]ajk Mary Portelli, it-tnejn G[awdxin, iltaqg[u mat-tfal tal-Kinder 2 minn sitt skejjel tal-Primarja filKulle;; ta’ G[awdex biex ja[dmu fuq pro;ett bl-isem Illum [allini ng[idlek storja jien, li twettaq b’fondi ta’ Kreattiv, skema tas-Segretarjat Parlamentari g[all-Kultura u lKunsilli Lokali. L-iskejjel involuti kienu tal-Belt Victoria, l-G[arb, in-Nadur, ix-Xag[ra, ix-Xewkija u ]-}ebbu;.

L-g[an wara dan il-pro;ett innovattiv kien li jistimula lkreattività ta’ dawn it-tfal /kejknin f’]ew; forom ta’ arti: in-narrattiva letterarja bil-Malti u l-[olqien ta’ disinji bl-u]u talmu]ajk.

It-tfal infushom [ar;u bl-ideat g[al sitt stejjer differenti, li mbag[ad ;ew imla[[ma u m[ejjija g[all-istampa minn Francesco Pio. Min-na[a l-o[ra, huma ]aru wkoll il-workshop ta’ Mary Portelli fin-Nadur, fejn flimkien mag[ha komplew ix-xog[ol li kienu bdew fil-klassi tal-iskola: kwadru tal-mu]ajk li wkoll jirrakkonta l-istess storja ma[luqa minnhom.

Matul din l-esperjenza kreattiva, it-tfal kellhom ukoll lopportunità li g[all-ewwel darba f’[ajjithom i]uru stamperija – lA&M Printing Press fil-Qala – biex jaraw x’jinvolvi l-pro/ess tal-istampar ta’ ktieb.

Issa l-ktieb bl-istejjer u lmu]aj/i tat-tfal jinsab fl-idejn. It-

tnedija tal-ktieb, li j;ib l-istess isem tal-pro;ett – Illum [allini ng[idlek storja jien – saret flAmfiteatru tal-:nien ta’ Villa Rundle, il-Belt Victoria, f’/erimonja [elwa li fiha [adu sehem it-tfal kollha li kellhom sehem f’dan il-pro;ett, akkumpanjati mill-g[alliema u l-;enituri.

G[al din l-attività kienu pre]enti, fost o[rajn, Anita Sciberras, Prin/ipal talKulle;; ta’ G[awdex, u Lelio Spiteri, Kap tal-Iskola Primarja tal-Belt Victoria, li kkoordinat dan il-pro;ett ta[t l-iskema Kreattiv.

Tkellmu wkoll Portelli u Attard, i]-]ew; artisti li kienu l-mo[[ wara dan il-pro;ett, u li g[amlu dan il-vja;; ta’ avventura mat-tfal u [ar;u minnhom il-kreattività li biha saru l-awturi ta’ dawn is-sitt stejjer u kwadri tal-mu]ajk, issa riprodotti f’dan il-ktieb [elu ta’ 28 pa;na, kollha bil-kulur, fuq disinn ori;inali [afna ta’ Mario Abela.

Fost l-o[rajn huma qasmu mal-pubbliku l-esperjenza sabi[a li kellhom huma u ja[dmu fuq dan il-pro;ett fejn, fi kliemhom stess, tg[allmu [afna huma mill-imma;inazzjoni u lkreattività tat-tfal.

Bejn intervent u ie[or, it-tfal ippre]entaw xi kanzunetti quddiem il-pubbliku ta’ studenti, g[alliema, ;enituri u qraba li mlew l-Amfiteatru. Fla[[ar tal-attività, l-artisti ppre]entaw kopji tal-kotba u lkwadri tal-mu]ajk lil kull skola li [adet sehem.

(Mil-lemin)> Francesco Pio Attard u l-artista Mary Portelli jippre]entaw kwadru ta’ mu]ajk milli [admu t-tfal lil wa[da mill-g[alliema tal-klassijiet li [adu sehem, f’dan il-ka] mill-Iskola Primarja tax-Xewkija (Kulle;; ta’ G[awdex)

Is-sitt kwadri kienu g[all-wiri fil-Librerija Pubblika ?entrali ta’ G[awdex, fi Pjazza San Fran;isk, il-Belt Victoria, salErbg[a 19 ta’ :unju, u issa jinsabu mdendlin fl-iskejjel rispettivi, biex hemm jibqg[u jitgawdew minn dawk kollha li j]uru l-iskola.

Wie[ed jista’ jakkwista kopja tal-ktieb g[al donazzjoni ta’ €1, mill-Iskola Primarja talBelt Victoria (Kulle;; ta’ G[awdex) fi Triq Vajrin;a.

Il-ktieb ‘Illum [allini ng[idlek storja jien’, li jinkludi fih l-istejjer u l-mu]aj/i tat-tfal li [ejjew g[all-pro;ett bl-istess isem

4 COLLAGE

MU}IKA

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

minn Noel D’Anastas – ndanastas@gmail.com

Gianluca Bezzina

Rudimental

Is-seba’ edizzjoni tal-Isle of MTV f’Malta

Jessie J

Ritratti> Martin Agius

Is-seba’ edizzjoni tal-‘Isle of MTV – Malta’ li sar f’nofs il;img[a li g[addiet, re;a’ kien wie[ed spettakolari fejn il-Fosos tal-Furjana, b[all-edizzjonijiet pre/edenti, kienu ma[nuqa b’eluf ta’ ]g[a]ag[, ilma;;oranza tag[hom adolexxenti, li g[alihom seta’ fisser ukoll l-ewwel pre]enza f’kun/ert kbir b[al dan.

Mag[hom g[amlu lappuntament bosta familji, inklu] numru kbir ta’ studenti barranin li b[al da]-]mien ikunu fostna biex jitg[allmu l-Ingli].

Dan il-kun/ert, parti millMalta Music Week, kien b[assoltu ming[ajr [las u kien organizzat flimkien malAwtorità Maltija tat-Turi]mu.

Mit-3 ta’ Awwissu li ;ej, filmat ta’ sittin minuta tal-kun/ert se jkun muri fuq l-istazzjonijiet talMTV madwar id-dinja kif ukoll se jkun imxandar b[ala parti mill-‘World Stage’.

L-attrazzjoni ta’ din is-sena kienu Jessie J, Rita Ora, Rudimental u Afrojack. {adt gost li f’din l-edizzjoni ;iet inklu]a l-mu]ika Maltija wara snin jittella’ fostna ming[ajr parte/ipazzjoni lokali, tne[[i xi wa[da mill-edizzjonijiet bikrin.

Nittama li sena o[ra jer;a’ jkun hemm do]a lokali li kapa/i joffru spettaklu b[al dawk lartisti ;ganti pre]enti fl-Isle of MTV. Tomorrow ta’ Gianluca ni]let tajjeb ma’ dawk li kienu di;à n;abru fuq il-Fosos. Anki Kristina Casolani tatna dehra

qawwija tal-artistrija tag[ha.

G[all-ewwel darba, il-palk ta’ din is-sena kien trasformat f’sistema di;itali ta’ mina b’dawl artifi/jali flimkien maleffetti 3D. Il-kwartett minn Londra Rudimental, li matul ix-xhur li g[addew kien wie[ed mill-aktar esponenti Britanni/i li g[amel hit internazzjonali, feta[ bissingle numru wie[ed Feel the Love. F’Waiting all Night kul[add ibba]]ja mat-tema dance u l-istess jing[ad g[al Not Giving In li kien hemm problema teknika bilmikrofonu. It-trumpet kienet e//elenti. L-eluf riduhom ikomplu…

Kien g[adu d-dawl meta nnotorja Rita Ora, wa[da millartisti sensazzjonali attwali, kompliet fuq l-istess grinta ener;etika bil-mu]ika m[allta R&B, pop, rock u funk.

Kul[add qabe] mar-ritmu ta’ Hot Right Now, RIP, Party and Bullshit u How We Do (Party).

F’Radioactive kienet emozzjonali.

Issa kien dalam u kien imiss fuq l-istage lil Jessie J. Liebsa qmis kollha kuluri, Jessie J tat spettaklu tajjeb g[alkemm f’mument waqt Who’s laughing now kellha tieqaf iddoqq u twaqqaf l-erba’ rashom s[una li spi//aw fi ;lieda tajba bejniethom.

Nifhem li l-alko[ol, is-s[ana u r-rassa jtellg[u t-tempra – xi [a;a li tistennieha u mhux lewwel darba li ji;ri hekk

f’kun/erti kbar b[al dawn – i]da mhix [a;a /ivili u sabi[a li artisti b[al dawn u l-miljuni ta’ telespettaturi jaraw xeni li j[ammru wi// pajji]na!

‘Music is about love, not about fighting’ qalet Jessie J. Jessie J, b’vu/i soul b’[oss elettrifikanti R&B, electro-pop u hip-hop, tat wirja tajba f’xalata mal-eluf ikantaw mag[ha qisu festa ta’ karaoke.

Jessie J tatna s-su//essi l-kbar tag[ha Do it like a dude, Domino, Laserlight li bla dubju spikkaw l-effetti tallasers ma’ kullimkien u lpre]enza ta’ eluf ta’ mowbajls mixg[ula li g[amlu xenarju sabi[, Price Tag u Rainbow.

Hi g[alqet l-ispettaklu tag[ha bis-single l-;dida Wild me[uda mill-album il-gdid, ittieni wie[ed tag[ha li mistenni jo[ro; dalwaqt.

L-Isle of MTV kompla bilmu]ika lokali tal-bravu DJ Joseph Armani segwit minn DJ u producer Afrojack li wassal mix electro-dance, fosthom Take Over Control, Titanium u As Your Friend b’din jikkollabora mas-songwriter u kantant Amerikan Chris Brown.

Hekk kif il-[in u l-g[ejja bdiet tag[mel tag[ha, il-Fosos beda jitbattal u jag[ti dehra ta’ mandra bid-depo]iti li t[allew wara. L-u]u tat-trasport pubbliku kien ;eneralment effi/jenti. L-uniku inkonvenjent kien g[all-Furjani]i, li kellhom jibqg[u jiddamdmu bil-[sejjes sa tard bil-lejl.

Rita Ora

Kristina Casolani

Tislima xierqa lil Victor Camilleri

Victor Camilleri> tmiem ta’ karriera twila fil-;urnali]mu mal-gazzetti ‘In-Nazzjon’ u ‘il-mument’. Dan ir-ritratt imur lura ftit aktar minn 30 sena ilu, meta kien editur ta’ ‘In-Nazzjon’

In[ossu obbligu tieg[i li llum f’din il-pa;na, flimkien mal-qarrejja tag[ha, inwassal tislima xierqa lil Victor Camilleri, l-editur ta’ bosta snin ta’ din il-gazzetta, li g[adu kemm temm il-karriera twila tieg[u.

Kien f’Awwissu tal1991 meta laqag[ni fluffi//ju ]g[ir tieg[u biex minn hemm jag[tini lopportunità li nibda nikteb kolonna ]g[ira ffukata fuq

il-gruppi Maltin attivi ta’ dak i]-]mien fil-pa;na li kienet tkun imwassla minn Richard Cassar. Ftit wara din il-kolonna saret pa;na u g[al xi snin saret tnejn.

G[addew kwa]i 22 sena, snin li fihom il-mument ra bosta bidliet mhux biss filformat tieg[u i]da wkoll f’min kien qed jippreparah.

Victor baqa’ dejjem hemm fit-tmun u baqa’ jemmen f’dak li kien qed

jitwassal f’din il-pa;na.

Nista’ ng[id li b’dan limpenn immaturajt u g[araft aktar ix-xena lokali, inklu] il-mu]ika, li g[exu u gawdew fiddivertiment tag[hom il;enerazzjoni ta’ qabli, [ajr g[al Victor.

Bla dubju din lopportunità, li ssarrfet f’esperjenza, g[enitni g[all-istudji tieg[i akkademi/i.

Fit-te]i tieg[i tal-

Masters fl-Istudji Maltin fl-Università fejn ittrattajt l-Identità Nazzjonali filmu]ika pop Maltija ta’ bejn il-[amsinijiet u ssebg[inijiet [assejt iddover li fid-da[la nrodd [ajr lil dawk li b’xi mod jew ie[or, b’[idmithom, wasalt s’hawn. Victor Camilleri, l-editur, jikklassifika fuq quddiem.

Minn hawn nawguralu aktar sa[[a u [afna mistrie[.

6 COLLAGE

MU}IKA

Kaylie Magri u Aidan Cassar bit-trofew u /-/ertifikati wara s-su//ess tag[hom bil-kanzunetta ‘Luce’, klassifikata fl-ewwel post fil-kategorija tag[hom

Kaylie, Aidan u Eliana jag[mlu unur lil Malta fir-Rumanija Matul ix-xahar li g[adda kantanti Maltin irrappre]entaw b’su//ess lil pajji]na fir-Rumanija, propju fil-festival internazzjonali Ti Amo. It-tliet kantanti kienu Kaylie Magri, Aidan Cassar u Eliana Gomez Blanco. Kaylie Magri ta’ 11-il sena u Aidan Cassar ta’ 13-il sena kantaw flimkien b[ala dwett diska ori;inali blisem ta’ Luce, b’kompo]izzjoni ta’ George Debono u kliem ta’ Christopher Azzopardi. Huma kklassifikaw fl-ewwel post mis-sezzjoni tag[hom kif ukoll fl-ewwel post b[ala lisba[ diska ori;inali.

I/-/kejkna Eliana Gomez Blanco, li g[andha 8 snin, kantat il-kanzunetta ori;inali Un Premesso Speciale li kklassifikat fil-[ames post minn 20 parte/ipant. F’din issezzjoni Eliana kienet l-unika parte/ipanta minn pajji] barrani li rnexxielha tkun fost ir-rebbie[a. Dan ma kienx l-

uniku unur g[al dawn ilkantanti barra pajji]na.

Huma ntg[a]lu wkoll biex jipparte/ipaw f’festivals o[rajn internazzjonali, din iddarba fil-Georgia u anki f’Sardenja. Eliana Gomez Blanco ;iet mag[]ula wkoll biex tkun protagonista fil-ftu[ tal-festival ta’ Sardenja li se jsir is-sena d-die[la minbarra li se tkun tista’ ter;a’ tirrappre]enta lil Malta.

Akkumpanjaw dawn it-tliet kantanti Mariella Pace Asciak u l-g[alliem tag[hom Geordie.

Min-na[a tag[hom Mariella Pace Asciak kif ukoll Geordie qalu li huma [admu biex dawn it-tliet kantanti jag[mlu unur lill-pajji] u infatti hekk ;ara. Kaylie, Aidan u Eliana se jer;g[u jirrappre]entaw lil Malta f’Settembru li ;ej flI]vizzera.

Fl-edizzjoni tas-sena li g[addiet ta’ dan l-istess konkors, Eliana Gomez Blanco kienet klassifikat flewwel post.

I/-/kejkna Eliana Gomez Blanco fer[ana bil-prestazzjoni tag[ha fir-Rumanija flimkien ma’ Mariella Pace Asciak u l-g[alliem tag[ha Geordie

COLLAGE MEDIA 7

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Cyberspace Kummenti dwar websajts li Ωort minn Albert Spiteri — af.spiteri@gmail.com .....................................................................

tliet korsijiet g[and Andreas Caminada tiswa mal-150 ewro, ming[ajr l-inbid.

* E//ellenza f’kollox

Jiena kull ;img[a nie[u pja/ir insib il-[in inqalleb u nfittex materjal televi]iv millimg[oddi, g[aliex listazzjonijiet il-kbar minn dejjem kellhom programmi bi produzzjoni e//ezzjonali li jibqg[u validi fi]-]mien. IrRAI Storia hu wie[ed millfavoriti tieg[i, ng[idu a[na.

Din il-;img[a, mis-sensiela Euromaxx – li hi produzzjoni o[ra sabi[a tal-istazzjon Deutsche Welle – iltqajt ma’ programm partikulari, pre]entat minn Sarah Hofmann, u xxandar sentejn ilu. Is-su;;ett kien dwar dan ilkok ]ag[]ug[ jismu Andreas Caminada...

“F’dan ir-ristorant il-klijenti jkollhom jirri]ervaw mejda minn xhur qabel, u g[alhekk jistennew ikla perfetta. Il-kok hu Andreas Caminada – hu lkok-stilla l-aktar friska flEwropa.”

Hekk jibda dan iddokumentarju ta’ ftit inqas minn [ames minuti tul.

Caminada kellu biss 32 sena meta kiseb tliet stilel millfamu]a Gwida-Michelin.

Mhux ta’ b’xejn li l-lokal fixSchloss Schauenstein, ilkastell-lukanda tieg[u f’Fürstenau, l-I]vizzera, hu wie[ed mir-ristoranti l-aktar imfittxijin kullimkien – din issena li qeg[din fiha jinsab filpo]izzjoni numru 42 fil-lista tal-aqwa [amsin ristorant fiddinja.

Il-kummenti fil-websajt tieg[u u mill-klijenti huma talg[a;eb. L-ikla f’dan irristorant – b’sittax-il cover f’nofsinhar u b’sitta u g[oxrin filg[axija – u l-waqfa filkastell, huma deskritti b[ala esperjenza unika, bit-ta[lita talambjent medjevali malmodern. Caminada jg[id li jixraq li jkun hekk g[aliex ilkastell hu antik waqt li hu g[adu ]ag[]ug[. Hekk qed jirrispetta ]-]mien waqt li j[alli lok g[all-fjamma ta]-]g[o]ija fih.

I/-/avetta hi r-rispett assolut lejn il-klijent u l-umiltà minna[a tal-propjetarju. Klijent partikulari [alla din in-nota fissit f’Marzu li g[adda: “Caminada hu ;enju. Il-kastell jie[dok f’univers ie[or ma[kum g[al kollox mis-se[er u mill-passjoni bla limitu ta’ dan ir-ra;el ]ag[]ug[. Kull platt pre]entat quddiemek hu rivelazzjoni, log[ba [elwa li tirrifletti l-bravura ta’ Caminada. Anki t-tfajliet li jservu jimxu f’sinkronija b[al

* Sa fl-a[[ar, is-sajf!

‘Summertime, and the livin’ is easy’ Ella Fitzgerald ma’ The Tee Carson Trio fil:ermanja, 1968

f’]ifna, hekk li inti t[ossok i//entru tal-univers.”

A[na l-Maltin, li niddependu hekk mill-qasam tat-turi]mu, naslu li nag[mlu ftit riflessjonijiet dwar is-servizz li noffru lit-turist, imma wkoll lill-klijent Malti? Din hi lqawwa tat-televi]joni – ilpotenzjal tieg[u hu bla qies g[aliex inti qed twassal f’dar kul[add il-messa;; tieg[ek, ilmessa;; ‘li trid int’.

Imma l-iskop veru tattelevi]joni hu li nag[mlu dak li rridu a[na, bl-isku]a li ttelespettatur irid hekk, jew dak li a[na obbligati nippre]entaw?

It-televi]joni hu santwarju. * Il-ktejjeb l-a[mar Il-Gwida-Michelin hi serje ta’ kotba pubblikati kull sena g[al numru ta’ pajji]i mill-

kumpanija Fran/i]a Michelin.

L-isem jirreferi g[all-gwida bil-qoxra [amra, li hi l-eqdem u l-aktar mag[rufa b[ala referenza g[al-lukandi u rristoranti fl-Ewropa. Jing[ataw stilel – mag[rufin b[ala l-istilel Michelin – b[ala g[arfien tale//ellenza fis-servizz li joffru /erti stabbilimenti li jkunu tassew spe/jali. L-opinjoni ta’ din il-gwida hi hekk importanti li meta lokal jing[ata stilla, jew bil-maqlub titte[idlu stilla, jog[la inkella jonqos filkwalità.

L-istilel Michelin g[all-ikel tajjeb bdew jing[ataw fl-1926.

G[all-ewwel kienet ting[ata stilla wa[da g[ar-ristoranti.

Imbag[ad, fl-1931 idda[[lu liskali ta’ stilla wa[da, tnejn jew tlieta, u [ames snin wara, dawn l-iskali ng[ataw tifsira – stilla wa[da tindika ristorant tajjeb [afna fil-kategorija tieg[u, ]ew; stilel huma g[arfien ta’ tisjir e//ellenti, hekk li r-ristorant ikun ta’ min ifittxu, u t-tliet stilel ifissru k/ina e//ezzjonali, ta’ min jaqsam id-dinja biex iduq l-ikel tag[ha.

Mhux ta’ b’xejn li ikla ta’

Naf li huma [afna dawk li jg[idu li fis-sajf ibatu g[aliex ma jifil[ux g[as-s[ana. Jiena wkoll, is-s[ana n[ossha tg[ejjini. Imma jog[;obni ssajf. Anzi, ng[ix g[alih. Kieku nista’ nag[mel is-sena kollha sajf, ma na[sibhiex darbtejn.

A[na f’Malta xxurtjati g[aliex g[andna sta;uni /erti.

Ma jkollniex sorpri]i negattivi f’dan is-sens g[aliex ix-xitwa hi xitwa – g[alkemm ma nistg[ux ingorru minnha, verament – u s-sajf sajf. Lesperti qed jg[idu li din is-sena x’aktarx se jkollna l-frisk minflok is-s[ana. Din il-[arsa esperta ’l quddiem mhux bilfors tg[odd g[al Malta. Filfatt nistg[u naraw kif kullimkien madwarna u wkoll f’artijiet mhux tant qrib tag[na qed jolqot maltemp kbir u qed i;ib mieg[u [afna [sara u qsim il-qalb.

A[na, imma, minkejja li din il-;img[a kellna r-ri[ u temperatura relattivament baxxa, xorta g[andna temp sabi[ u xemxi li jippermettilna mmorru l-ba[ar u no[or;u g[all-passi;;ati filg[axija, inkella bilqieg[da ‘fuq ittar;a’. Niftakar fi tfuliti meta konna mmorru noqog[du San Pawl il-Ba[ar g[a]-]mien tassajf. Forsi mhux g[alxejn qalbi g[adha hekk marbuta ma’ dan il-villa;; sabi[ fit-Tramuntana ta’ Malta.

Il-bidu ta’ dan l-ista;un meravilju] dejjem i;ib fi [siebi lil Ella Fitzgerald u lkanzunetta e//ezzjonali ta’ George Gershwin, Summertime – arja li nkitbet g[all-opra Porgy and Bess fl1935. Il-kriti/i kkummentaw li ming[ajr dubju din kienet wa[da mill-isba[ kanzunetti li qatt kiteb Gershwin g[aliex to[loq ta[lita tajba bejn il-jazz u l-istili tal-AffrikaniAmerikani fix-Xlokk tal-Istati Uniti fil-bidu tas-seklu g[oxrin.

“G[ad jisba[ il-jum,” tkanta Ella Fitzgerald, “meta tqum tkanta, u tifta[ ;win[ajk u ttir lejn is-sema. Imma sa dik lg[odwa, xejn ma jista’ jheddek, b’ommok u missierek mieg[ek.”

ASTERISKA, g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu aktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

Il-blog ta’ Father Julian

Kont sibt dan il-blog issena l-o[ra meta kont imsiefer u kont qed nikteb artiklu g[ar-rivista taddjo/esi ta’ G[awdex Il{ajja f’G[awdex. F’daqqa wa[da l-link li kont qed nistudja sparixxiet i]da sibt materjal ie[or fi blog bl-isem Father Julian’s Blog.

Dan hu qassis Malti minn San :iljan u kien ordnat sa/erdot fl-1977.

Illum jinsab Kappillan fil- minn Salvu Felice Pace ....................................

Knisja Katidrali ta’ San sfelicep@go.net.mt Fran;isk de Sales, f’Baker City, East Oregon, l-Istati Uniti. Il-profil s[i[ tieg[u tistg[u ssibuh fil-blog. Filblogs tieg[u Fr Julian [afna drabi ji//elebra dak kollu li hu Malti u dan jag[mlu b’/erta m[abba u patrijotti]mu.

Il-blog issibuh f’http:##fatherjulian.blogspot.com. Flarkivji tal-blog issibu referenzi relatati ma’ Malta fosthom tlieta dwar il-Papa Benedittu u Malta, San Pawl u Malta u d-900 anniversarju tal-Kavallieri ta’ Malta b’ritratti ta’ /erimonji li kienu saru Ruma aktar kmieni din is-sena.

Il-blogspot ta’ Fr Julian hi attraenti, dejjem b’ritratti tassew sbie[ u kummentarji qosra i]da informattivi [afna. Er;ajt dort g[al dan il-blog fit-tfittxija tieg[i dwar Mattia Preti li donnu hu fuq fomm kul[add, hekk kif qed ni//elebraw l-400 sena mit-twelid tieg[u. Issibu l-blog ta’ Fr Julian dwar Preti f’http:##fatherjulian.blogspot.com#2013#02#mattiapreti.html.

Mattia Preti

Father Julian isemmi li dan il-pittur, li g[ex fis-seklu sbatax, bejn is-snin 1661 u 1666 pitter is-saqaf talKonkatidral ta’ San :wann. Dawn il-pitturi jirrappre]entaw xeni mill-[ajja ta’ San :wann lG[ammied.

Il-blog jifta[ar bil-konnessjoni kbira u prezzju]a ta’ Mattia Preti ma’ dawn il-g]ejjer. Isejja[ din ilkonnessjoni b[ala kontribuzzjoni li tispikka. Preti, imwieled f’Taverna, l-Italja, fl-1613, spi//a Malta fejn kien sab il-patro/inju tal-Kavallieri ta’ San :wann li kkommissjonawh biex ipitter opri bl-istil Barokk. Preti g[adda l-a[[ar erbg[in sena ta’ [ajtu hawnhekk, miet f’Malta fl-1699 u jinsab midfun fl-istess Konkatidral ta’ San :wann.

Fa/li li ssibu tag[rif dwar Preti fuq l-internet. Kulma tridu tag[mlu hu li dda[[lu ismu f’xi magna tat-tfittix.

Issibu kollezzjoni ta’ Mattia Preti f’www.maltaart.com#pretismall#list_of_works.html.

Malta u G[awdex huma tassew privile;;jati g[ax ixxog[ol artistiku uniku ta’ dan l-artist ;enju jinsab fi knejjes u kappelli fil-bliet u l-ir[ula tag[na.

Jing[ad li Preti [alla 700 pittura fil-g]ejjer tag[na.

Artiklu interessanti dwar Preti u G[awdex issibuh f’www.heartofgozo.org.mt#mattia-pretis-connectionwith-gozo.

Mur ifhem Il-Laburisti kienu kontra li l-;ustizzja tkun fl-istess ministeru tal-intern. Lawrence Gonzi kien issepara dawn i]-]ew; oqsma. X’g[amel Joseph Muscat wara lelezzjoni? Kontra dak li kien wieg[ed fil-kampanja elettorali, kien re;a’ po;;iehom flimkien.

Wara mitt jum u g[al ra;unijiet ovvji li tefg[u dell iswed fuq il-Ministru tal-Intern Manwel Mallia, il;ustizzja marret Kastilja. G[ala l-bidla ma saritx wara lelezzjoni meta n[olqu tant ministeri? Mur ifhem!

8 COLLAGE ?INEMA

COLLAGE ?INEMA 9

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

DESPICABLE ME

IRON MAN

FAST AND FURIOUS

JUM NAZZJONALI TA?-?INEMA 2013 G[a]la kbira ta’ films mill-KRS bi prezzijiet imra[[sa nhar is-Sibt li ;ej fis-swali ta/-/inema

STAR TREK

It-18-il edizzjoni tal-Jum Nazzjonali ta/-?inema se jsir nhar is-Sibt li ;ej, 6 ta’ Lulju, meta l-KRS Film Distributors u s-sidien tas-swali ta//inema se jkunu qed joffru liddilettanti ta/-/inema g[a]la varjata

minn fejn jag[]lu.

Il-films ivarjaw minn dawk ta’ avventura, kummiedja, thrillers, drama romantika u animazzjoni, fost o[rajn.

Min imur i/-/inema s-Sibt li ;ej se jkollu l-opportunità jag[]el il-film jew

films favoriti tieg[u u jarahom bilprezz imra[[as ta’ €3.50 g[al film normali u €5 g[al film 3D. Biex jiggarantixxu su//ess g[al din l-inizjattiva, l-organizzaturi se jkunu qed jinkludu fil-lista tal-films mhux

inqas minn 12-il blockbuster flimkien ma’ ;eneri differenti bl-iskop li jintlaqtu l-gosti ta’ kul[add.

Fir-ritratti ta’ dawn il-pa;ni wie[ed jista’ jie[u idea ta’ w[ud mill-films li se jkunu qed jintwerew.

GREAT GATSBY

WORLD WAR Z

MAN OF STEEL

SNITCH

EPIC

10 COLLAGE

FEATURE

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

L-ossessjoni tan-nisa g[a]-]raben G[al snin twal, kittieba kitbu kotba u saru [afna ri/erki biex jaraw x’inhi rrelazzjoni bejn in-nisa u ]-]raben, g[ala nnisa j[obbu ]-]raben u g[ala jkollhom kemm ikollhom pari qatt mhu bi]]ejjed.

I]da, biex ng[idu hekk, dan is-sigriet qatt ma seta’ jinftiehem mija filmija, l-aktar mill-ir;iel li ]gur qatt m’huma se jifhmu g[ala g[al mara, i]-]raben huma xi [a;a essenzjali, b[al qisu par ]arbun jag[mel mara kompluta!

I]-]arbun hu wa[da mill-eqdem invenzjonijiet tal-bniedem, u l-iskop tieg[u kien li jsa[[an is-saqajn u jipprote;ihom mill-art im[arbta.

L-ewwel tip ta’ ]arbun li kien jilbes il-bniedem kien mag[mul mill-;ilda u fur talannimali. L-invenzjoni ta]]arbun tmur lura g[al ]mien il-Farag[uni. Fil-fatt instabu xi disinni u pitturi ma’ [itan ta’ tempji E;izzjani u wkoll mal-piramidi fl-E;ittu.

Aktar tard fi]-]mien, i]]arbun jissemma wkoll filBibbja. Ovvjament, ]arbuna li tintlibes fis-sieq xellugija

❝

L-attri/i Sarah Jessica Parker… it-takkuna kienet tilbisha kuljum!

G[aliex ikollhom kemm ikollhom ]raben, qatt mhu bi]]ejjed^! ma tistax tintlibes f’dik tallemin, i]da l-bniedem beda jag[mel din id-distinzjoni 163 sena ilu, proprju fl-1850.

Wara ;ie ivvintat i]-]arbun bit-takkuna grazzi g[all-artist Leonardo Da Vinci u bi]]mien i]-]arbun bit-takkuna sar simbolu li jag[mel distinzjoni bejn min kien sinjur u min kien fqir.

Imma wie[ed forsi jistaqsi: i]-]raben bit-takkuna g[olja, kif nafuhom illum il-;urnata, min ivvintahom?

Kien fit-tie; ta’ Catherine Medichy u d-Duka ta’ Orleans, li ]]ew;u fl-1533, li ]-]raben bit-takkuna g[olja saru parti mill-moda talmara, imbag[ad g[al mitejn sena s[a[ aktar ma mara kien ikollha takkuna g[olja, aktar kien ifisser li g[andha status g[oli fis-so/jetà.

Imbag[ad waslet irRivoluzzjoni Fran/i]a u wara li spi//at [alliet impatt fuq i]-]arbun u fuq x’kien ifisser fis-so/jetà, b’mod partikulari x’kienet tissimbolizza ttakkuna. F’daqqa wa[da kienet saret xi [a;a indi/entali li wie[ed juri nnobbiltà tieg[u jew tag[ha.

G[alhekk, it-takkuna g[olja kienet saret ma tfisser xejn.

I]da lejn l-a[[ar tas-seklu 19, it-takkuna g[olja re;g[et saret moda u minn dak i]-

]mien ’l hawn baqg[et moda u kompliet ti]died fil-popolarità tag[ha. G[al [afna djar tal-moda, it-takkuna hi xi [a;a essenzjali g[al mara u xi [a;a li kull mara g[andu jkollha.

Kienu l-esperti talmoda fl-Italja li rrealizzaw il-b]onn li mara, jew a[jar, li [afna nisa, g[adhom, ji;ifieri dak li mara ma jkollhiex limitu ta’ kemm-il par ]arbun g[andu jkollha. I]da forsi xi [a;a li l-esperti tal-moda g[andhom jg[idu hi li meta mara tilbes ]raben bi tkaken g[oljin g[al [afna mill[in tal-;urnata, dan jista’ j[alli effett [a]in fuq issaqajn u ji;i effettwat ukoll id-dahar. {afna jippruvaw jag[mlu b[a/-/elebritajiet li naraw fuq il-magazines u fuq ittelevi]joni, li jilbsu ]raben partikulari sbie[ bi tkaken g[oljin, i]da anki dawn i//elebritajiet jistg[u jbatu lkonsegwenzi ta’ [in twil bittakkuna.

Nie[du l-e]empju talattri/i Sarah Jessica Parker li hi mag[rufa g[as-serje televi]iva Sex & The City.

Din l-attri/i f’Marzu li g[adda kienet qalet li wara snin twal li fihom ta’ kuljum kienet tilbes it-takkuna u prattikament kienet kwa]i kapa/i ti;ri bit-takkuna, ittabib issu;;erielha li jekk ma tridx li jkollha kumplikazzjonijiet, a[jar tibda sserra[ saqajha g[aliex kaw]a ta]-]raben li kienet tilbes, saqajha tilfu l-forma ta’ kif suppost g[andhom ikunu u kienet iffurmatilha g[adma o[ra ]ejda.

Issa l-attri/i, li g[andha 47 sena, kuljum qed tilbes ]raben komdi g[alkemm g[al xi okka]joni spe/jali ma toqg[odx lura milli tilbes dak i]-]arbun li jisraq lattenzjoni ta’ kul[add – xi [a;a li hi mag[rufa [afna g[aliha!

❞

COLLAGE RESTAWR 11

Publio Magro waqt ir-restawr tal-vara ta’ Sant’Andrija.

L-inawgurazzjoni ssir f’{al Luqa g[ada t-Tnejn

Jitlesta r-restawr tal-vara titulari ta’ Sant’Andrija f’{al Luqa Fil-jiem li g[addew tlesta rrewtawr fuq il-vara titulari ta’ Sant’Andrija, meqjuma filknisja parrokkjali ta’ {al Luqa. Ix-xog[ol sar mirrestawratur Publio Magro.

Il-vara titulari ta’ Sant’Andrija Appostlu ori;inarjament tnaqqxet flinjam mill-iskultur Senglean Giuseppe Scolaro fl-1779.

Mal-medda tas-snin saru xi interventi fuq din l-istatwa u laktar wie[ed notevoli kien dak tal-1913 meta l-artist mag[ruf Abraham Gatt kien fdat bir-restawr u rrinnovazzjoni tal-vara biex taha d-dehra kif nafuha llum.

G[aldaqstant, il-[sieb li tkun restawrata mill-;did ilvara ta’ Sant’Andrija Appostlu flimkien malpedestall ta’ ta[tha kien ilu jberren f’mo[[ il-voluntiera tal-knisja. L-ewwel komunikazzjoni formali dwar dan saret fi ]mien il-Kappillan Dun Karm Camilleri. Fl-2012, wara li [a l-pussess ilKappillan pre]enti Dun Gordon Refalo, re;g[u bdew it-ta[ditiet biex isir dan irrestawr g[all-okka]joni ta//entinarju li qed jitfakkar din is-sena.

Sadanittant, ir-restawratur Publio Magro kien ;ie avvi/inat biex je]amina l[sarat li kien fiha l-vara waqt li din kienet armata fil-knisja g[all-festa tas-sena l-o[ra.

Il-Kappillan Dun Gordon Refalo a//etta bil-qalb li jsir dan ix-xog[ol u nhar it-8 ta’ Ottubru 2012 intbag[at rikors il-Kurja biex dan ir-restawr ikun approvat.

Wara numru ta’ laqg[at, ilKumitat ma[tur apposta millKappillan Refalo mag[mul minn Joseph Grima, Anton Grima u Neil Zammit [a de/i]joni li x-xog[ol tarrestawr ji;i fdat f’idejn Publio Magro. Dan wara li fl-1980 listess artist kien wettaq xog[ol ta’ tindif u restawr fuq l-imsemmija vara u indura mill-;did il-pedestall.

Il-vara ta’ Sant’Andrija ]]armat minn fuq il-pedestall tag[ha u tpo;;iet fil-kappella ta’ Marija Addolorata biswit is-sagristija l-antika tal-knisja.

Ix-xog[ol ta’ restawr minn Publio Magro nbeda nhar itTnejn 22 ta’ April u tlesta ftit tal-jiem ilu. Kemm il-vara kif ukoll il-pedestall ;ew irtukkati fejn kien hemm ilb]onn, waqt li saret it-tiswija me[tie;a fejn kien hemm xi qsim fl-injam u tnaddfet linduratura kollha.

L-inawgurazzjoni tarrestawr se ssir g[ada t-Tnejn 1 ta’ Lulju mill-Kappillan Dun Gordon Refalo, waqt li wara jkun hemm il-[ru; talistess vara min-ni//a biex ting[ata bidu l-festa ta’ din issena ad unur Sant’Andrija Appostlu.

Il-fa]i fejn l-ixpakki u [sarat o[ra fuq l-istatwa ;ew mog[tija l-;ibs u xkatlati biex aktar tard saru l-irtokki bi]-]ebg[a

12 COLLAGE

RELI:JON

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

L-Appostlu Pietru Wara li kien qal g[all-a[[ar darba “Irg[a n-nag[a; tieg[i”, :esù jer;a’ jg[id: “Tassew, tassew ng[idlek, meta kont ]ag[]ug[ kont tit[a]]em wa[dek u tmur fejn trid; imma meta tixjie[ inti tifta[ idejk u [addie[or i[a]]mek u jie[dok fejn ma tkunx trid”. Dan qalu biex ifisser b’liema mewta kien sejjer jag[ti glorja lil Alla.

Imbag[ad :esù ssokta jg[idlu, “Ejja warajja” (:w 21;18-19).

Dan kien l-a[[ar e]odu ta’ Pietru. Hu kien di;à esperjenza e]odu meta tefa’ lilu nnifsu f’ri;lejn :esù fiddg[ajsa wara li kattar il-[ob] u qallu, “Jiena bniedem midneb”. U mbag[ad kien sema’ l-kelmiet, “Ejja u imxi warajja u nag[mlek sajjied tal-bnedmin”. U [alla kollox biex jimxi wara :esù. {afna drabi o[ra hu sema’ s-sej[a u [alla l-ambjent talfamilja tieg[u li bih kien imdawwar biex jimxi wara :esù; b[al meta qabe] middg[ajsa biex imur u jiltaqa’ ma’ :esù fuq il-ba[ar. U hawnhekk ukoll, wara li j[alli lill-o[rajn, jipproklama li :esù hu l-Kristu l-Iben ta’ Alla l-[aj. Hu g[amel l-istess meta wie;eb g[all-mistoqsija ta’ :esù, “Tridux tmorru intom ukoll? Mulej g[and min immorru? Inti biss g[andek ilkliem tal-[ajja ta’ dejjem”.

Kull in/ident kien it-tif[ir tal-katina li torbot mal-passat u l-[ajja s[i[a ta Pietru hi komposta minn dan it-tifrik tal-img[oddi. Xi w[ud ma kinux ta’ su//ess b[al meta qabe] u ma ]ammx fil-wi// tal-ba[ar, imma o[rajn kienu a[jar. Imma f’kull ka] Pietru hu mistieden biex imur lil hemm minnu nnifsu, biex jirriskja l-qab]a tal-fidi, biex jimbarka fuq tip ta’ e]odu.

U kif jiddefiniha? Billi jxebbah l-attività malpassività. “Meta kont ]g[ir int kont tilbes ilbiesek u timxi u tmur fejn trid”. ?ertament Pietru kien di;à g[ex f’perjodu ta’ ministeru diffi/li imma ba]ikament hu kien attiv u liberu biex jag[mel dak li jrid. Issa kien

;ej il-mument li fih kull bniedem irid jag[mel transizzjoni fundamentali.

“Meta tixjie[ int tifta[ idejk u xi [addie[or imexxik u jie[dok fejn irid hu”.

Il-qab]a finali, l-e]odu definittiv li Pietru hu msejja[ biex jag[mel, ma ji[ux minn attività g[al attività o[ra imma minn attività g[al passività. Din hi l-aktar qab]a drammatika; issa Pietru jasal biex jitg[allem tassew xi jfisser tkun taf lil Kristu u dan Imsallab, li Hu nnifsu kellu jg[addi minn attività g[al passività fil-kors tala[[ar lejl qabel ma ta [ajtu g[alina. “…u je[dukom fejn ma tkunux tridu tmorru”. Int g[ad tinnota fik re]istenza.

Il-forzi spiritwali ma jkunux bi]]ejjed biex jippermettulek t[ares b’mod seren hekk kif tiltaqa’ ma’ tbatijiet morali u fi]i/i. Meta “je[duk fejn ma tridx”, hekk hu, propju f’dan il-kliem niftakru fit-talba ta’ :esù fl-Ort tal-:etsemani, “Imma [a jkun kif trid int, mhux kif irrid jien”.

Pietru hu msejja[ biex jag[mel tieg[u t-talba tanniket, it-talba tal-uman li jer[i lilu nnifsu fil-misteru ta’ Alla.

Issa mhux aktar dak li rrid, mhux aktar dak li nemmen u ninsisti g[alih, imma dak li trid Int, dak li tixtieq minni rrieda tieg[ek.

Pawlu l-Appostlu L-ewwel u qabel kollox, ilMulej wassal lil Sawlu g[al qtug[ s[i[ minn dak li kien g[alih ori;inarjament l-iktar importanti, “Imma dak kollu li kien g[alija qlig[ jien g[addejtu b[ala telf min[abba Kristu. Jien ng[odd kollox b[ala telf [dejn il-qlig[ kbir li hemm filli nag[raf lil Kristu :esù Sidi; min[abba fih ridt nitlef kollox u ng[odd kollox b[ala knis; biex nirba[ lil Kristu”. (Filippin 3;7-8).

Il-Mulej wasslu biex ikun konxju li xejn ma jg[odd meta mqabbel ma’ Kristu; xejn ma g[andu valur fih innifsu meta mhux mag[qud ma’ Kristu.

Hu wassal lil Pawlu g[al vi]joni ;dida tal-affarijiet. Ma kinitx bidla morali f’daqqa imma biss dawl g[al Pawlu.

Pawlu jitkellem minn rivelazzjoni g[aliex meta beda j[ares lejn l-affarijiet b’dan ilmod ;did, ji;ifieri b[ala dixxiplu ta’ Kristu, kollox beda jidher f’dawl differenti g[alih. Meta :esù jistaqsih; “G[aliex qieg[ed tippersegwitani?” (Atti 9;4),

hu malajr jifhem li kien [awwad il-verità ma’ [wejje; o[ra.

Fil-kapitlu tlettax talEvan;elju, Mattew b’mod jixxiebah jiddeskrivi negozjant li meta sab il;awhra li tant tiswa, jirrealizza li jista’ jbig[ kull ma g[andu. Bl-istess mod irra;el li jsib it-te]or f’daqqa wa[da jinteba[ li dak kollu li g[andu xejn ma jiswa g[al ma’ dan it-te]or.

Dak li ;ara lil Pawlu kien rivelazzjoni tar-realtà ta’ min hu :esù, rivelazzjoni li tbiddel il-;udizzju tieg[u u l-

attitudni tieg[u dwar x’kien u x’kien qed jag[mel qabel.

Kienet rivelazzjoni li biddlet il-[sieb tieg[u ta’ ta[t fuq.

A[na niltaqg[u mat-tieni aspett f’kapitlu minnhom talittra lill-Galatin, “Alla g[a]el li jirrivela lil Ibnu lili” (Gal 1;15). “Sabiex inkun nista’ nwassal il-bxara t-tajba tieg[u lill-pagani”. Din hi l-missjoni fdata lil Pawlu. I]-]ew; affarijiet ji;ru flimkien, “Inti g[andek kollox [a]in” u flistess [in, “Jien qed nafdalek kollox f’idejk. Jien qed nibag[tek”. Dan il-mument ibiddel il-fehma ta’ Pawlu dwar il-Mulej. Dak li kien oskur issa jsir /ar u l-bniedem vjolenti jsir [anin.

Min-na[a ta’ Pawlu ma kien hemm ebda sforz, ebda meditazzjoni, ebda e]er/izzji spiritwali u ebda talb fit-tul jew sawm. Kollox kien forma ta’ don g[alih biex ikun jista’ jsir sinjal tal-[niena ta’ Alla g[all-popli kollha, dak Alla li t-tiftixa tieg[u g[alina dejjem tanti/ipa t-tiftixa tag[na g[alih.

{SIEB

Qalb onesta tipprodu/i g[emil onest.

– Brigham Young

It-13-il {add matul is-sena

Nimxu warajh kull [in!

1 Slaten 19,16b 19-21< Salm 15< Galatin 15>1,13-18< Luqa 9,51-62 Il-{sieb

Li timxi tul [ajtek f’direzzjoni tajba kontinwament hu pro;ett iebes. Li timxi wara :esù kontinwament hu iebes [afna g[aliex kif tenna Hu stess il-{add li g[adda, trid tkun motivat fil-mixi tieg[ek billi terfa’ s-salib kuljum [alli timxi warajh u xxandru kontinwament. Fis-Salm Responsorjali tallum a[na ntennu b’fidi kbira li “il-Mulej hu s-sehem ta’ wirti u ta’ xortija” g[aliex il-Mulej “ma j[allix il-ma[bub tieg[u jara t-ta[sir”.

Din ix-xewqa jew karba tag[na lkoll to[ro; fil-bera[ meta :esù jsej[ilna biex nimxu warajh ming[ajr kundizzjonijiet.

Ma nistg[ux in[arsu lura mill-mo[riet. Meta tlaqna fuq il[idma mal-Mulej irridu n[arsu ’l quddiem fil-mixi tag[na biex naraw fejn sejrin, naraw l-ostakli u ma nitfixklux.

Il-Kelma L-Ewwel Qari tal-lum hu me[ud mill-Ewwel Ktieb tas-

Slaten u juri lil Elija jsejja[ lil Eli]ew biex ikun profeta floku.

Bil-mantar tieg[u hu jag[ti l-missjoni u l-impenn ;did lil Eli]ew. Fis-Salm Responsorjali g[andna l-g[ajta li l-Mulej hu s-sehem ta’ wirti u ta’ xortija.

Fit-Tieni Qari, fl-Ittra lill-Galatin, San Pawl jurina tassew x’inhi l-libertà. San Pawl itenni li meta l-libertà tfisser biss li ta[seb g[al rasek issir jasar. Il-libertà vera hi dik ta’ min twieled fil-:isem ta’ Kristu.

Fil-Van;elu ta’ San Luqa nibdew naqraw is-sezzjoni li hi msej[a tal-vja;; il-kbir ta’ :esù lejn :erusalemm. Din ilmixja rridu nifhmuha fis-sens simboliku tag[ha, ji;ifieri li :esù jdur u jkompli l-missjoni tieg[u minkejja lpersekuzzjoni.

Il-{ajja 1. Jekk tassew irridu nkunu dixxipli ta’ :esù rridu nwie;bu bl-g[emil is-sej[a li nimxu warajh.

2. Timxi warajh ifisser li ma tintrabatx mad-dinja u ma t[arisx lura u titlaq idek mill-mo[riet.Taljenax ru[ek u kompli a[rat; wettaq il-missjoni fdata f’idejk minn :esù.

3. Kull wie[ed u wa[da minna fil-Mag[mudija u l-Gri]ma tal-Isqof ir/evejna konferma ta’ missjoni li rridu nwettqu. Taf x’inhi l-missjoni tieg[ek fil-[ajja ta’ kuljum? Jekk inti omm ta’ familja, tifel tal-iskola, reli;ju] fil-komunità, qed tag[raf timxi tassew warajh u twie;eb g[al din it-twe;iba li qed jag[mel b’mod personali :esù?

4. Kemm tassew qed t[ossok liberu meta ssegwi lil :esù?

Kemm tassew qed timxi wara :esù g[ax trid inti u mhux imbuttat minn ;rajjiet u tradizzjoni, minn persuni jew forsi superstizzjonijiet reli;ju]i? Qed timxi warajh kull [in g[ax veru t[obb u t[ossok vi/in tieg[u?

Id-Djalogu Mulej, inti sejja[tli, inti sejja[tli kuljum biex nimxi warajk, inti tg[idli biex ma n[arisx lura, inti tridni nibqa’ fid-dinja i]da mhux marbut bl-affarijiet tad-dinja. Mulej, ag[tini kura;; biex b’g[emili u qalbi nimxi warajk. Kull [in.

Fr Charles Fenech, OP

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

ISMA’ DIN

1. Miraklu ]g[ir

Aletha Jane Lindstrom tirrakkonta: Il-prin/ipal qaltli li fil-klassi se jkolli studenta ;dida, Mary.

Kellha tkellimni fuqha. Konna qed inlestu l-envelops g[al Valentinu. Okka]joni tajba biex insir nafha. }gur li Mary tinqabad fl-e//itament tal-[a;a. Kif d[alt rajtha fl-a[[ar talkamra, rasha baxxa. Sellimtilha u stedintha tag[mel envelop biex i]]omm il-cards g[all-party ta’ Jum Valentinu. G[olliet rasha u [arset lejja. U ksa[t. G[ajnejha kienu mag[luqin.

Xtaqt ng[annaqha mieg[i. Dak il-[in daqqet il-qanpiena u ttfal tg[idx kemm [adu gost jaraw il-materjal g[all-Valentinu.

Introdu/ejt lil Mary, imma t-tfal skantaw li ma sellmitilhomx.

G[edt lit-tfal kif ju]aw il-materjal li tajthom u g[edt lil Kristie tg[in lil Mary. U [rabt ftit sal-uffi//ju tal-prin/ipal “Ftit ;img[at ilu”, qaltli l-prin/ipal, “xi [add da[al fid-dar ta’ Mary u qatel lil ommha quddiemha. Mary [arbet twer]aq.

Bix-xokk, da[let fiha nnifisha. Ma bkietx i]jed u ma ssemmix lil ommha. Issa qieg[da vi/in tag[na, g[and o[tha divorzjata, bi tlett itfal ]g[ar. Qis li t[obbha. Tilfet [afna. Itlob [afna g[aliha u emmen fiha.”

Bg[att g[al ftit lil Mary g[and il-prin/ipal u spjegajt lit-tfal g[aliex u kif g[andhom i[obbuha. U [abbewha. L-envelop tag[ha g[al Valentinu kien mimli. U tg[idx kemm [adu [siebha fil-party. Mary ma tantx kompliet. Kwa]i bdejt naqta’ qalbi nitlob. I]da bdejt nitlob g[al miraklu.

Fil-bidu tar-rebbieg[a ridt it-tfal jag[mlu ‘basktijiet’ minn bi//iet kuluriti ta’ karton/in u fjuri. Ta’ Mary kien l-isba[ basket. G[aliex? “G[ax il-mamà kienet t[obb il-fjuri u kienet tkabbarhom fil-;nien tag[na”, qalet fl-a[[ar Mary.

G[annaqtha mieg[i u bkejna lkoll: jien, hi u t-tfal l-o[ra. U lbasket tag[ha g[amilnieh f’nofs il-kamra, g[all-ammirazzjoni ta’ kul[add. U ;riet fuqi tg[annaqni u tbusni. U jien irringrazzjajt lill-Mulej g[all-miraklu li kien wettaq fostna.

COLLAGE

{SIBIJIET

13

2.

•

•

It-trobbija u l-edukazzjoni jitolbu pa/enzja kbira u do]a ta’ perseveranza.

Hawn diversi nies li meta ma jarawx ri]ultati immedjati, ja[btu jaqtg[u qalbhom mill-persuni kon/ernati. Imma ledukazzjoni rari tag[ti ri]ultati immedjati. }gur li ma t[allix frott jekk ma ting[atax. Imma m[abba, dedikazzjoni, fidi u determinazzjoni – apparti lg[ajnuna t’Alla – jafu jag[mlu l-miraklu.

Don Bosco kien jinsisti mal-g[alliema li l-e[fef [a;a ma’ tfal imqarbin u diffi/li fil-klassi hi li

tieg[u hi irrimedjabbli. U jaqta’ qalbu anki hu stess minnu nnifsu.

•

minn Dun Pawl Camilleri pauca43@gmail.com

tke//ihom ’il barra. U ttentazzjoni li tag[mel hekk hi kbira [afna. Imma mhux talli ma tkun irba[t xejn, talli l-individwu kon/ernat aktarx li jibda jikkonvin/i lilu nnifsu li s-sitwazzjoni

L-alternattiva, li tkun [elu, tissaporti u tikkonvin/i privatament, hi triq g[at-telg[a. Imma aktarx li tag[ti ri]ultati po]ittivi fit-tul u sodisfazzjonijiet lil kul[add. L-isfond familjari jg[allem [afna.

Iktar ma nifhmuh, iktar nistg[u nag[tu trattament edukattiv adegwat. Dan jg[odd g[all-oqsma kollha tal-[ajja, ibda millfamilja u spi//a filparro//a… anki ma’ adulti.

3.

Mulej, Int mudell ta’ pa/enzja fil-pro/ess tal-edukazzjoni.

Issaportejt fit-tul u fil-fond ir-re]istenzi li g[amlulek l-apposti u bqajt temmen fihom u t[obbhom.

G[allimni, Mulej, in[obb in-nies diffi/li U ng[inhom jikbru u jimmaturaw.

La Int ma qtajtx qalbek minni, Mulej, m’g[andix ra;uni nieqaf jien milli nibqa’ nemmen fl-o[rajn jien.

Sewwuli l-Knisja tieg[i!

Bejn it-Tnejn l-10 u l:img[a 14 ta’ :unju a[na, l-A[wa Fran;iskani Kapu//ini Maltin, i//elebrajna b’fer[ kbir is-67 Kapitlu Provin/jali. IlKapitlu hu esperjenza qawwija fraterna ta’ ftu[ g[all-Ispirtu s-Santu li jinsab ja[dem fina lkoll.

Nixtieq hawnhekk nie[u lopportunità biex ni]]i [ajr minn qalbi lir-Rettur, lisseminaristi u lill-istaff kollu tas-Seminarju tal-Virtù li, b’im[abba kbira, laqg[una, qdewna u g[amlu l-jiem talKapitlu tag[na esperjenza tassew sabi[a ta’ kull pa/i u ;id.

Dan il-Kapitlu tmexxa b’su//ess minn [una Pio Murat OFM Cap, ilKapu//in Fran/i] u Definitur :enerali ta/CENOC jew a[jar talConference of Capuchins of Northwest Europe. {una Pio kien qieg[ed imexxi dan ilKapitlu f’isem il-Ministru :eneral tal-Ordni Kapu//in, [una Mauro Jöhri OFM Cap. It-tema mag[]ula g[al dan il-Kapitlu Provin/jali kienet is-sej[a li l-Kur/ifiss ta’ San Damjan g[amel lil Fran;isku: “Fran;isku, mur u sewwi l-Knisja tieg[i …”

Il-Kapitlu beda bilQuddiesa votiva lill-Ispirtu s-Santu li ntemmet bis-sej[a lill-Ispirtu s-Santu Veni Creator Spiritus. Hekk kif intemmet l-Ewkaristija talbidu lkoll ir[ejnielha bi

[;arna g[as-Sala Kapitulari fi/-?entru Kristu Rag[aj fejn in]ammu l-laqg[at kollha tal-Kapitlu.

Fid-diskors tieg[u li bih feta[ il-Kapitlu Provin/jali, [una Pio Murat qal li lKapitlu hu mument imprezzabbli ta’ qsim, /elebrazzjoni u fraternità.

Hu sa[aq l-importanza li b[ala Patrijiet g[andna nitolbu bis-s[i[ [alli b’hekk inwettqu r-rieda tal-Mulej.

La darba l-Mulej hu l-g[ajn ta’ kull aspirazzjoni ma nistg[ux no[olmu jekk ma nitolbux.

Barra minhekk idDefinitur :enerali ssokta jg[id li l-mod kif ilKapu//ini jistg[u jag[tu xhieda evan;elika fid-dinja tal-lum hu permezz talg[ajxien tal-valur numru wie[ed ta’ San Fran;isk: ilFraternità. {una Pio g[amel differenza bejn il-kelma komunità u fraternità.

B’komunità a[na nifhmu lqsim tal-affarijiet u tal-[ajja flimkien. Imma fraternità hi [afna i]jed minn hekk. Hi g[andha x’taqsam marrelazzjonijiet ta’ bejnietna.

Li nqisu lil xulxin b[ala a[wa.

Frott ta’ din ir-relazzjoni bejn l-a[wa, il-Fraternità Fran;iskana Kapu//ina tara ’l bog[od [afna. Hi timmira lejn il-ba[ar fond, il-ba[ar fejn fih isse[[ is-sajda mirakolu]a li nsibu f’Luqa 5,1-11. F’dan id-dawl [una

minn P. Mario Attard OFM Cap

Pio qal li l-Fraternità Kapu//ina mhijiex g[aliha nnifisha. Qatt ma kienet hekk. U qatt mhi u qatt m’g[andha tkun! Inkella jekk ifettlilha, imqar g[al waqt wie[ed biss, ting[alaq fiha nnifisha, tispi//a hi stess vittma tag[ha nnifisha g[aliex issir indivdwalista u infantili.

Le. Sa mill-bidu tag[ha u mmexxija mill-ispirazzjoni ta’ San Fran;isk, ilFraternità Kapu//ina ;iet imwaqqfa biex tevan;elizza.

Hawnhekk wie[ed japprezza l-kostituzzjonijiet ewlenin tal-ordni fejn il-kunventi tag[na kienu jinbnew daqs mil u nofs bog[od mill-ibliet [alli waqt li l-Patrijiet ikunu jistg[u jitolbu fl-istess [in ikunu fil-vi/in bi]]ejjed biex jil[qu lin-nies tal-belt [alli jaqduhom.

Fil-fatt l-istorja dejjem uriet li b[ala Kapu//ini minn dejjem konna mag[rufin g[all-vi/inanza tag[na mal-poplu. Mhux ta’ b’xejn li l-laqam tag[na dejjem kien I frati del popolo, ji;ifieri l-Patrijiet tan-nies. Kif fisser tant tajjeb [una Pio, il-Kapu//in i[ares lejn id-dinja b’[arsa [anina u ;eneru]a. U, f’g[aqda s[i[a ma’ [utu l-Kapu//ini l-o[ra, ixammar idejh [alli bit-talb u x-xog[ol tieg[u ta’ [niena, jisqi, jitma’, ifarra;, ja[fer u j[abbeb lil :esù Kristu nnifsu li jinsab fil-foqra u lmidinbin tal-lum malMissier tas-Sema.

Il-Kapu//in hu dak li jsewwi l-;isem im;arraf ta’ Kristu li hu l-Knisja. Listess b[alma g[amel San Fran;isk fis-seklu tnax.

Din l-idea ssuktat iktar ittanbar f’mo[[i wara kull rapport li bdejt nisma’ b’attenzjoni kbira fil-jiem tal-Kapitlu. Minn dak li smajt u mill-interventi siewja ta’ [uti l-Kapu//ini stajt aktar napprezza xxog[ol kbir li qieg[ed isir fl-isptarijiet, fil-Fa/ilità Korrettiva ta’ Kordin, fiddar Suret il-bniedem, fil-tliet parro//i tag[na, fil-[ames kunventi l-o[ra, fil-Pulizija u anki fix-xog[ol fejjiedi tal-vokazzjonijiet.

Wasalt g[all-konklu]joni li dawn ix-xog[lijiet, anki jekk f’u[ud minnhom hemm

il-pre]enza wa[danija ta’ patri, mhuwiex ix-xog[ol ta’ persuna wa[da imma ta’ Fraternità Provin/jali s[i[a.

Hu g[alhekk li l-;id spiritwali li [iere; minnhom hu kbir.

Nhar l-Erbg[a 13 ta’ :unju, festa ta’ Sant’Antnin ta’ Padova, a[na lKapitulari g[a]ilna b[ala Ministru Provin/jal lil [una Martin Micallef. B[alma [afna jafu [una Martin, b[al Sant’Antnin, hu Biblista mag[ruf fil-g]ejjer tag[na.

Fil-fatt hu l-editur ta’ Kliem il-{ajja. Fl-ewwel diskors tieg[u b[ala Provin/jal [una Martin g[amel referenza g[all-[ajja tal-ewwel Insara kif ifissirhielna tant tajjeb San Luqa fil-ktieb tal-Atti tal-Appostli.

F’din is-silta [una Martin qal li l-Knisja ewlenija ssa[[et fuq erba’ pilastri importanti. Ji;ifieri lfraternità fit-tag[lim, flg[aqda (Koinonia), fit-talb u fil-qsim tal-Ewkaristija. IlProvin/jal [e;;i;na biex b[ala Fraternità Kapu//ina nsewwu l-Knisja bl-g[aqda tag[na mag[ha fit-tag[lim, fl-g[aqda ta’ bejnietna, fittalb u f’li naqsmu lEwkaristija b[ala A[wa.

Nemmen li meta n]omm mat-tag[lim tal-Knisja, li meta ng[ix mag[qud malo[rajn, li meta nitlob u meta nie[u sehem fl-Ewkaristija jiena nkun qieg[ed nibni lKnisja ta’ :esù Kristu?

14 COLLAGE

KUR}ITAJIET

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ Ni]]luha mill-ajruplan g[ax bdiet tkanta ‘I Will Always Love You’ L-istazzjon tas-CNN [abbar li titjira talkumpanija American Airlines li kienet sejra minn Los Angeles g[al New York kellha tag[mel in]ul ta’ emer;enza g[ax passi;;iera fuq l-ajruplan ma ridetx tieqaf tkanta l-[in kollu lkanzunetta I Will Always Love You. It-titjira waqfet f’Kansas City biex l-uffi/jali talajruport setg[u jni]]luha minn fuq l-ajruplan g[ax kienet qed iddejjaq lillpassi;;ieri l-o[ra.

Stqarrija uffi/jali qalet li l-mara ma kinitx arrestata u

t[alliet titlaq fuq titjira o[ra.

Imma l-ka] g[adu ma spi//ax u qed ikun investigat millAmministrazzjoni tatTrasportazzjoni.

Fl-istqarrija ntqal li anki meta kienet eskortata u nie]la minn fuq l-ajruplan il-mara baqg[et tkanta listess kanzunetta kif wera wkoll video li ttie[ed minn passi;;ier li kien fuq l-istess titjira.

Il-ver]joni ori;inali kienet [ar;itha Dolly Parton fl1974 u Whitney Houston kienet kantatha fil-film The Bodyguard li [are; fl-1992.

Kultant anki raqda taf idda[[lek fl-inkwiet!

Raqad u ttrasferixxa €222,222,222.22 {addiem f’bank raqad waqt li kien ja[dem u waqt li kien rieqed ittrasferixxa €222,222,222.22 minn fejn kien impjegat. Ir-ra;el raqad g[al mument fuq il-keyboard u bla kien jaf baqa’ jag[fas it-‘2’ meta kien ida[[al f’kont is-somma ta’ €62.40.

Din is-somma ta’ €222,222,222.22 marret f’kont ta’ ra;el irtirat imma madankollu ma

damx igawdi s-somma wisq g[ax il-bank induna u rran;a l-i]ball.

Dak li raqad ma ;iex kastigat imma kien kastigat impjegat ie[or li [alla l-i]ball g[addej u li suppost induna x’;ara.

Ir-ra;el li tke//a appella l-qorti kontra din idde/i]joni u l-qorti tatu ra;un biex re;a’ sab postu mill-;did mal-bank fejn kien ja[dem qabel.

Gidem u qata’ barra widnet il-[abib ta’ martu Ra;el Awstraljan ta’ 51 sena ntbag[at [ames xhur [abs wara li nstab [ati li waqt argument gidem u qata’ barra widna tal-[abib ta’ martu li ma kienx g[adu jg[ix mag[ha.

Rodney Mark Hudson, li ja[dem ma’ kumpanija talfinanzi, ammetta l-akku]a li kka;una ferita gravi fuq persuna o[ra waqt li kien f’qorti fi Brisbane.

Il-qorti semg[et li Hudson u martu kienu mi]]ew;in

18-il sena qabel ma

sseparaw tliet snin ilu.

Ippruvaw jirrikon/iljaw imma s-sena l-o[ra martu qaltlu li trid tibda [ajja ;dida.

F’Lulju li g[adda Hudson mar g[andha u talabha tg[idlu x’telefonati kienet qed tag[mel u x’sms’s kienet qed tibg[at lill-[abib tag[ha. Meta wasal il-[abib tag[ha, li hu ;ennien, inqalg[et tilwima kbira u fil;lieda r-ra;el tah daqqa fuq

wi//u u gidem widnet lie[or u qatag[hielu barra.

L-avukat ta’ Hudson qal li r-ra;el ma fela[x g[all-g[ira li qabditu meta ra l-[abib ta’ martu u dak li g[amel g[amlu f’sakra ta’ g[ira.

Widnet ir-ra;el ma setg[etx titwa[[al u r-ra;el lanqas jista’ ju]a apparat tassmig[ fejn kien hemm ilwidna.

Minbarra s-sentenza ta’ [abs Hudson minn jeddu [allas $112,000 kumpens.

Sabu 40,000 na[la {arab lill-pulizija u attakkah alligator Bryan Zanuga ta 20 ta g[alqa u beda ji;ri sena minn Forida kien fejn kien attakkat fil-[itan tal-kamra arrestat fl isptar fejn fiha mill alligator li kien kien qed ikun ikkurat biswit impjant li jsaffi l minn gdim ta alligator ilma tas-sodda li sofriehom meta Ix xufier instab l isptar ’

-

’

-

-

’

Koppja minn Utah fl-Istati Uniti sabet li kienu qed jaqsmu l-kamra tas-sodda tag[hom ma’ 40,000 na[la.

Tyler Judd qal li meta kienu fil-kamra tas-sodda u tfew ittelevi]joni biex jorqdu filkamra semg[u l-[sejjes tanna[al. Huma baqg[u skantati g[ax wara li fittxew fil-kamra ma sabu xejn: la ta[t is-sodda, la mal-[itan u lanqas forsi fissaqaf.

Min[abba f’hekk sej[u lillesperti dwar it-tne[[ija talinsetti mid-djar u dawn sabu li kien hemm kolonja kbira ta’ na[al ;ol-[ajt tal-kamra. {add ma jaf kif inbdiet din il-bejta ta’ na[al f’dak ilpost.

Min ;abu biex ine[[ihom ikkalkula li kien hemm bejn l-40,000 u s-60,000 na[la jqumu u jorqdu mal-koppja Judd.

[arab mill - pulizija li riedu jarrestawh wara li kiser il - li;i tas sewqan .

Ir - ra;el kien twaqqaf mill-Pulizija wara li bdew jissuspettaw fih g[all-mod kif kien qieg[ed isuq. Ir-ra;el waqqaf il-karozza, feta[ il-bieba tal-karozza u telaq jigri. Qabe] xatba

.

-

-

bosta sig[at wara l-[arba tieg[u fejn kien qieg[ed isofri minn gdim f’wi//u, idejh u ta[t abtu.

Zanuga se jkun akku]at b’sewqan [a]in, g[amel [sara fi proprjetà privata, li [arab lill-Pulizija, li rre]ista lill-Pulizija imma bla vjolenza u li saq meta kellu l-li/enzja sospi]a jew revokata.

Bryan Zanuga> [arab minn ta[t idejn il-;ustizzja u spi//a ta[t snien alligator

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013 Mimdudin> 1. Kienet tintrabat ma’ [alq il-mog[]a biex ma tikolx karti (6) 3. Indabbar rasi (6) 7. Dak tal-banda jista’ jkun il-kap ta’ skola (7) 8. B[alma hu l-lumi li j[allilek tog[ma li tkemmex ix-xofftejn (5) 9. T[allix ma’ xulxin (5) 10. G[eluq ta’ malajr biex [add ma jg[addi mit-triq (9) 11. Sa[na kbira li ti;i f’daqqa u tg[addi malajr (5) 13. G[andu l-[ila jag[mel xi [a;a (6) 15. Kannukkjali (6) 17. Il-la[am tal-frott (5) 21. Dawk li japplikaw biex jo[or;u g[all-elezzjoni (9) 23. Fallakk (5) 24. Lewn (5) 25. Ne[[ili [ajti int! (7) 26. Nie[u f’salt (6) 27. Progress (6) Weqfin> 1. {ames tu]]ani (6) 2. Jinsab fis-sodda ladarba ma jifla[x (5) 3. Tmur g[andu biex tintrabata bil-kitba (5) 4. :lieda bejn xi w[ud (7) 5. Munita antika g[a]i]a [afna fil-g[ajn? (5) 6. Qag[da ta’ hena kbira u gost liema b[alu (6) 7. Li jie[u kollox bil-[sieb u bla /ajt (5) 12. u 14. G[odda tal-[adid b’g[add ta’ gan/ijiet imdendlin sodi fiha biex bihom jinqabad l-o;;ett minn qieg[ il-bir (6) 14. Ara 12.

15. Effetti tax-xju[ija (6) 16. Jintlibsu fl-irjus (7) 18. Fqar tant li jonqoshom kwa]i kollox (5) 19. It-tifla tieg[i (5) 20. {dejn xi [add (6) 22. Hekk kien jismu Hitler (5) 23. Tg[awwe; int fost ilwien differenti? (5)

COLLAGE PASSATEMP 15 3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

14

pin 15

16

PUBLICATIONS

18

17

20

19

21

22

24

25

26

23

27

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda

Mimdudin: 1. Deffes; 3. Katuba; 7. Spettur; 8. Ankra; 9. Dritt; 10. Mannarett; 11. Russi; 13. Jinten; 15. Sardin; 17. Ber;a; 21. Furkettur; 23. Malli; 24. Rikeb; 25. Arbulat; 26. Ba[[ru; 27. Ma[nuq.

Weqfin: 1. Dwardu; 2. Elett; 3. Koran; 4. Trapani; 5. Stima;

6. Bastun; 7. Sninu; 12. Sod; 14. Nar; 15. Saffru; 16. Isebba[; 18. :elat; 19. Dnibt; 20. Titlaq; 22. Travu; 23. Malta.

I

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBAÓ… voucher ta’ €15 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tatTisliba tal-{add 16 ta’ :unju hi: Antoinette Agius, ‘Lorette’, Triq Rokku Buhagiar, Qrendi QRD 1013.

Liema ritratt^

Liema minn dawn is-sitt ritratti tal-mudella kien dak li ;ibed dan il-fotografu?

Soluzzjonijiet

Tisliba bin-Numri

In-Nru. 836 jinsab ittikkjat u mni]]el fejn suppost f’din il-gradilija. Dan se jg[inek mhux ftit issib fejn g[andhom jitni]]lu n-numri lo[ra li hawn f’dawn l-erba’ listi.

Kien verament salesman li ftit issib tajjeb b[alu, imma l-inkwiet tad-dar wasslu biex iddejjaq mill-[ajja, u g[alhekk jum fost lo[rajn idde/ieda li jispi//aha darba g[al dejjem. Tela’ fuq il-bejt g[oli tliet sulari u kif kien se jaqbe] g[al isfel tfa//a pulizija.

“Le taqbi]x,” qallu, “tkunx injorant, il-[ajja sabi[a u ma tistax tkun [a]ina daqshekk. {a ni;i sa [dejk u nkellmek.”

Il-pulizija sab ru[u ma;enbu u bdew jitkellmu u spi//aw jargumentaw. Ftit minuti wara qab]u t-tnejn g[al isfel!

Liema ritratt^

Omm ta’ ]ew; ;uvintur issuspettat li wie[ed minnhom kien qed jit[abbeb i]]ejjed mas-seftura. Anzju]a tkun taf min kien minnhom staqsietha: “Jane, li kieku kellek i/-/ans li tmur tara film ma’ wie[ed minn uliedi, ma’ min kont tmur?”

U Jane we;bitha: “Diffi/li [afna nirrispondik. Sinjura, g[ax jien [ri;t mag[hom it-tnejn u [adt pja/ir, imma g[al veru pja/ir li bil-mod tinsieh ag[tini lis-sinjur!”

In-Nru. 2

Il-[ajja sabi[a!

Tisliba bin-Numri

G[a]la tajba

26

Lokali

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Aktar offerti minn ROCS Travel g[al ]mien il-Fiera ?ekk ta’ €25 fuq kull package holiday ROCS Group huma mag[rufin g[ar-rigali uni/i u kontinwi, offerti inkredibbli u fuq kollox valur g[al flus ilklijenti tag[hom, partikolarment b[alissa meta tinsab fl-aqwa tag[ha l-Fiera Internazzjonali ta’ Malta.

Hekk kif ing[ata bidu g[al din il-fiera Rachel Vella, Direttur ta’ ROCS Group, stqarret li l-istand ta’ ROCS Group sa mill-ewwel jiem ra numru kbir ta’ klijenti u rispons tajjeb [afna. “Ninsab ferm kuntenta b’dan ir-ri]ultat u ninsab /erta li fil-;ranet li ;ejjin [afna iktar klijenti se j]uru l-istand tag[na fl-MFCC u jibbenefikaw mill-offerti uni/i u rigali mill-isba[.”

G[al din is-sena, ROCS Travel, f’kollaborazzjoni malBank of Valletta, qeg[din joffru lill-klijenti tag[hom i//ans li jibbenefikaw minn skont ta’ €25 fuq kull package holiday li wie[ed jibbukkja waqt il-fiera. Dan liskont qed ikun pre]entat f’forma ta’ /ekk u jista’ jissarraf meta wie[ed i[alli ddepo]itu tieg[u permezz ta’ BOV Card.

Barra minn hekk, ROCS Travel qeg[din jag[tu numru ta’ travel vouchers o[ra li jistg[u jissarrfu fuq destinazzjonijiet varji. Dan ir-

ROCS Group Cheque Book jammonta g[al iktar minn €400 fi skontijiet.

Barra minn hekk, fissezzjoni tal-Insurance, ROCS qeg[din joffru voucher ta’ €25 li jista’ jissarraf fuq kull polza ;dida tal-karozza.

Fl-istand ta’ Perfumes&more, l-offerti ma jonqsux. Hawnhekk, wie[ed jixtri ]ew; fwejja[ u ;ojjellerija fuq bazi Pay 2 Take 3 jew a[jar Pay 3 Take 5! Dawn l-offerti waqt ilMalta Trade Fair huma /-/ans ta’ kul[add biex jixtri r-rigali tieg[u minn qabel g[al prezz mill-aqwa.

Barra minn hekk, The New Collection by Perfumes&more hi l-iktar offerta innovattiva ta’ Perfumes&more. Din tinkludi l-iktar [ames fwejja[ popolari f’kaxxa wa[da u dispenser b’xejn g[al prezz mill-aqwa ta’ €49.

ROCS g[adhom kif [abbru wkoll it-tnedija ta’ kompetizzjoni ta’ tnax-il ;urnata g[at-tfal ta[t it-tnax-il sena bl-isem ta’ When I grow up my dream is… Permezz ta’ din il-kompetizzjoni ROCS qed jag[tu /-/ans littfal kollha jesprimu limma;inazzjoni tag[hom u jid[lu fi/-/ans li jirb[u btala.

Pro;ett kollaborattiv jie[u l-[ajja fil-:gantija, bl-g[ajnuna ta’ Banif Bank It-tempji preistori/i tal:gantija, li huma mag[rufin b[ala wirt storiku ta’ importanza dinjija mill-UNESCO, [adu l[ajja l-;img[a l-o[ra hekk kif pro;ett kollaborattiv ta’ arti u mu]ika kontemporanja akkumpanjat lill-mistednin fi vja;; lejn kultura primordjali.

Bl-appo;; ta’ Heritage Malta, Malta Arts Fund u Banif Bank fost l-o[rajn, :gantija 2013 hu pro;ett kollaborattiv li j]ewwaq l-arti ma’ kun/etti so/jali, kulturali u stori/i.

Madwar 300 vi]itatur

esperjenzaw serata b’atmosfera ma;ika fejn [sejjes u vu/ijiet primordjali akkumpanjawhom minn post g[all-ie[or matul i]]ew; tempji.

Skulturi u installazzjonijiet artisti/i, fosthom bid-dwal, [olqu kemm armonija kif ukoll dissonanza mal-arkitettura talpassat.

Wara l-pro;ett hemm l-artist Victor Agius u l-kompo]itri/i Mariella Cassar. Il-mu]ika kienet kollha live mill-membri tal-Ars Vitae Ensemble li tinkludi lil Ernise Toth, David Lang, Renzo

Spiteri, Simon Abdilla Joslin, Gisele Grima, Alistair Attard u Alan Cordina.

Il-mu]ika kienet akkumpanjata mill-vu/i tas-sopran Miriam Cauchi waqt li l-lirika kienet ta’ Immanuel Mifsud.

Avvenimenti o[ra artisti/i u edukattivi se jittellg[u tul is-sena. }omm ru[ek a;;ornat malPro;ett :gantija 2013 permezz tal-pa;na tal-facebook www.facebook.com#ArsVitaeEn semble jew inkella permezz talemail fuq arsvitaensemble@gmail.com.

€2,229 mill-Im;arr b’risq Puttinu Cares Waqt ikla organizzata mill-istaff u mill[addiema ta’ Ballut Farm Limited u millKunsill Lokali tal-Im;arr, in;abru €2,229 b’risq Puttinu Cares.

L-ikla saret nhar is-Sette Giugno fil-parke;; tal-bajja tal-:nejna u diversi sidien ta’ [wienet offrew [axix, apparat u servizzi li

kien hemm b]onn biex din l-attività kienet su//ess.

Kien hemm divertiment minn Joe Demicoli, Tribute ta’ Freddie Mercury minnn James Mifsud u anki kantanti ]g[a]ag[ mill-Im;arr.

Minbarra nies mill-Im;arr attendew nies minn lokalitajiet o[ra.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Tag[rif

27

GO tinvesti fil-kun/ett ta’ Malta Kreattiva g[all-futur Yiannos Michaelidis, il-Kap E]ekuttiv ta’ GO plc, f’dawn il-jiem ]ar l-Istitut tal-Arti u d-Disinn tal-MCAST filMosta. Hawnhekk l-istudenti kienu g[addejjin ;mielhom bi t[ejjijiet g[all-esebizzjoni tag[hom tal-a[[ar tas-sena bittitlu Rivoluzzjoni – ix-Xow Finali.

Il-wirja hi parti integrali millMCAST Expo u qed issir filkampus tal-Istitut li jipprovdi lpost ideali f’kuntest professjonali g[all-fu]joni e//itanti ta’ o;;etti e//ezzjonali esebiti mill-istudenti.

Stephen Vella, Direttur flIstitut tal-Arti u d-Disinn talMCAST akkumpanja lis-Sur Michaelides madwar l-Istitut.

Fost affarijiet o[ra, is-Sur Michaelides intwera l-istudjo tal-arti mibni fuq teknolo;ija mill-aktar avvanzata li l-Istitut hu tant kburi bih. L-Istitut talArti u d-Disinn tal-MCAST ;ie stabbilit fl-2001 ba]at fuq il[ila u l-kompetenza ta/-?entru tal-Arti u Disinn u l-Iskola g[all-Arti;jani Salvatore Dimech. Mill-bidu tieg[u, lIstitut irnexxielu j]omm

Dehra artistika tal-i]vilupp bl-isem ta’ Farsons Business Park

Yiannos Michaelidis, il-Kap E]ekuttiv ta’ GO plc (lemin) ikellem lil studenti li g[addejjin fuq il-preparamenti tal-esebizzjoni tag[hom ‘Rivoluzzjoni – ix-Xow Finali’. {dejh jidher Stephen Vella, Direttur fl-Istitut tal-Arti u d-Disinn tal-MCAST

bilan/ xieraq bejn id-disinn u l-[olqien.

L-esebizzjoni tal-istudenti tal-a[[ar tas-sena, li din issena hi t-tnax l-edizzjoni tag[ha, kienet inawgurata minn Evarist Bartolo, Ministru tal-Edukazzjoni u lImpjiegi, nhar il-:img[a li g[adda, u se tibqa’ miftu[a g[all-pubbliku sal-4 Lulju.

Fl-esibizzjoni hemm g[all-

wiri g[a]la mdaqqsa ta’ pro;etti tal-istudenti li jkopru diversi livelli u oqsma ta’ studju bil-g[an li jipprovdu firxa wiesg[a ta’ dixxiplini mg[allma fl-Istitut.

Il-wirja tinkludi xog[ol 3D fil-;ebel, /eramika, metall, injam, tessuti u materjali ri/iklat. Hemm esebiti wkoll xog[lijiet tal-arti, grafika u xog[ol inerattiv tal-media.

‘The Singing Flute’ f’{’Attard mix-xog[lijiet sbie[ tal-flawt.

Fih se jindaqqu xog[lijiet ta’ flawtisti internazzjonali b’g[a]la ta’ xog[lijet mifruxin fuq il-perjodu Barokk sa dak kontemporanju.

Il-programm se jirrifletti repertorju g[all-flawt fejn se nisimg[u x-xog[lijet ta’ Blavet, li hu kompo]itur Franci] tal-perjodu Barokk, u ta’ Gaubert u Roussel, li huma kompo]ituri Fran/i]i popolari [afna tal-perjodu Romantiku.

Ir-repertorju jinkludi wkoll

Il-Bord tad-Diretturi ta’ Farsons Group qed jikkunsidra l-g[a]liet disponibbli dwar l-u]u mill;did tal-art li b[alissa mhix qed tintu]a fl-Imrie[el. Ilvi]joni ;dida tal-Bord hi li din tkun destinazzjoni talog[la kwalità bl-isem ta’ Farsons Business Park li parti minnha tkun fil-bini ikoniku tal-fa//ata talBirrerija.

L-investiment sostanzjali li sar f’dawn l-a[[ar snin g[attkabbir kemm tal-brands talGrupp kif ukoll tal-attività kummer/jali tieg[u, ilfa/ilitajiet tal-produzzjoni tal-Birrerija mxew, fa]i wara l-o[ra, lejn in-na[a ta’ isfel tas-sit fl-Imrie[el.

Dan sar skont il-masterplan g[all-I]vilupp talBirrerija. Barra minn hekk,

bl-inawgurazzjoni talBrewhouse l-;dida f’Settembru tas-sena l-o[ra, qed ikun fa/ilitat ir-rilaxx ta’ madwar 23,000 metru kwadru ta’ art li tinkludi lfa//ata ikonika u ori;inali tal-Birrerija, li kienet inbniet fis-Snin {amsin.

Permezz ta’ pjan li jintegra fih diversi aspetti g[alli]vilupp mill-;did ta’ din lart, hu stmat li l-Farsons Business Park jista’ jkopri madwar 45,000 metru kwadru. Dan jinkludi zona ta’ madwar 30,000 metru kwadru g[al /entru talkummer/ u uffi//ji, b’madwar 10,000 metru kwadru ie[or g[al retail u servizzi, inklu]i bars u ristoranti, kif ukoll post fejn jipparkjaw aktar minn elf vettura.

Il-:urnali]mu u l-Politika fil-Films

Andrea Kuypers u Ramona Zammit Formosa

Il-Fondazzjoni Barocco se jtella’ kun/ert f’Villa Bologna, {’Attard, nhar il-:img[a, 5 ta’ Lulju fit-8.30 p.m.

Andrea Kuypers, flawtista internazzjonali mill-Iskozja, se tkun Malta biex tie[u sehem f’dan il-kun/ert wara li tag[ti l-masterclasses fil-flawt.

Flimkien ma’ Andrea Kuypers se tie[u sehem il-pjanista mag[rufa Ramona Zammit Formosa.

Dan il-kun/ert se jkun wie[ed iffukat fuq xi w[ud

Farsons Business Park – vi]joni ;dida g[al bini ikoniku fl-Imrie[el

xog[ol sabi[ u liriku ta’ Rachmaninov Vocalize u xog[lijiet kontemporanji effervexxenti ta’ Schocker u Scott.

Dan il-kun/ert qed ikun organizzat minn Barocco Foundation. Biljetti g[al The Singing Flute huma limitati u g[alhekk min jixtieq jattendi g[andu jakkwista l-biljetti ming[and Barocco Foundation billi j/empel 79680952 jew jibg[at email lil baroccomalta@gmail.com.

Il-Euro Media Forum, f’kollaborazzjoni mal-Istitut tal-:urnalisti Maltin, se jippre]enta diskussjoni dwar ‘Il-:urnali]mu u lPolitika fil-Films’ f’Palazzo Depiro g[ada t-Tnejn 1 ta’ Lulju fis-7 p.m., ba]ata fuq All The President’s Men li juru l-problemi li ltaqg[u mag[hom ]ew; ;urnalisti biex jikxfu l-iskandlu Watergate li wassal g[arri]enja tal-President Amerikan Nixon.

Il-kelliema Rosemarie Dorekens, li bba]at it-te]i tag[ha fuq il-;urnali]mu u

l-film, se tkun meg[juna mill-moderatur Fleur Vella biex tid[ol fil-fond ta’ kif il-;urnali]mu nbidel matul i]-]minijiet. Hi se titkellem dwar iddiffikultajiet li jiltaqg[u mag[hom il-;urnalisti llum biex jikxfu u jippubblikaw stejjer sensittivi u skandli politici.

Il-prezz tal-attività hu ta’ €10 kull persuna u jinkludi ikel u tazza nbid.

Il-biljetti jistg[u jinxtraw minn Palazzo Depiro.

Ibbukkjaw post billi //emplu 99454066.

Citadel Insurance p.l.c. tiddikjara bonus ta’ 4 fil-mija Citadel Insurance p.l.c. tiddikjara bonus ta’ 4 fil-mija fuq il-poloz ‘bi qlig[’ tag[ha.

Il-bonus se jkun kreditat fil-kontijiet tal-polza tal-klijenti kollha li kellhom polza CitadelLife Investment Bond u PERLA Savings attiva sal-31 ta’ Di/embru 2012. Fil-ka] tal-polza PERLA Protection, attiva sal-istess data, il-polza se tkun kreditata l-bonus

garantit ta’ 4.5%.

Angela Tabone, id-direttur mani;erjali ta’ Citadel Insurance plc, sa[qet li “g[al darb’o[ra, id-detenturi tal-polza ibbenefikaw minn bonus dikjarat, li hu a[jar mill-medja tas-suq lokali, flimkien ma’ bonus minimu garantit.”

Matul dawn l-a[[ar 10 snin, ilkumpanija ddikjarat medja ta’ 4.5%

bonus annwali fuq il-poloz ‘bi qlig[’ kollha.

Il-poloz CitadelLife Investment Bond u PERLA Savings g[andhom vanta;;i fiskali skont il-li;ijiet dwar ittaxxa fis-se[[ b[alissa. Il-PERLA Savings Plan toffri bonus annwali garantit ta’ 3.5% fuq il-premium investit. B[alissa wkoll, bis-sa[[a ta’ offerta spe/jali, kull min jag[]el li

jinvesti fis-CitadelLife Investment Bond jiffranka l-[las amministrattiv tal-polza.

Citadel Insurance hi regolata millMFSA u toffri firxa wiesg[a ta’ prodotti tal-assigurazzjoni fuq il-[ajja u ;enerali.

G[al aktar informazzjoni /empel 80072322 jew ]ur is-sit www.citadelplc.com.

28

Televi]joni

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 Kollox ma’ Kollox • 09.30 {in g[al Kollox (r) • 11.00 Belle Donne • 12.30 Teleshopping • 13.00 Bejnietna • 15.00 Sibt Kuntatt • 18.00 Teleshopping • 18.30 Arkivji tan-Nies • 19:45 - News Point • 21.00 Ipokriti (drama) • 22.00 Miraklu (drama).

Iris

melita 176

07.50 The Unit. TF • 09.25 Nikita. TF • 11.05 Space Truckers. Film ’96 • 13.00 Il prescelto. Film 2006 • 15.55 Scoop. Film 2006 • 16.40 Adesso cinema • 17.00 The Weekend. Film ’99 • 18.55 Un tè con Mussolini. Film ’98 • 21.05 Il dottor Zivago. Film ’65 • 00.20 Il club degli imperatori. Film 2002.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

07.15 Green Balloon Club • 07.40 Little Human Planet • 07.45 Jackanory Junior • 08.00 Bobinogs • 08.10 Fimbles • 08.30 The Weakest Link • 09.15 My Family • 10.45 The Green Green Grass • 11.15 2point4 Children • 11.45 After You’ve Gone • 12.15 Keeping up Appearances • 12.45 Jam and Jerusalem • 13.15 Come Fly with Me • 13.45 Twenty Twelve • 14.15 The Weakest Link • 15.00 Doctors • 17.25 A Farmer’s Life for Me • 18.20 Upstairs, Downstairs • 19.15 Return to Cranford • 20.05 As Time Goes By • 20.35 Friday Night Dinner • 21.00 The Line of Beauty • 22.00 Spooks • 22.50 New Tricks • 23.40 Being Erica.

TCM

melita 310, GO Plus 701

07.40 Until They Sail. Film ’57 (A) • 09.10 All the Fine Young Cannibals.

Film ’60 (A) • 11.10 The Wonderful World of the Brothers Grimm. Film ’62 (U) • 13.15 Dial M for Murder. Film ’54 (A) • 15.00 The Ballad of Cable Hogue. Film ’70 (PG) • 17.00 Telefon. Film ’77 (PG) • 19.05 The Bad and the Beautiful. Film ’52 (PG) • 21.00 Pat Garrett and Billy the Kid. Film ’73 (18) • 22.55 Ginger Snaps. Film 2000 (18).

MGM Movies

melita 312, GO Plus 702

07.10 The Purple Rose of Cairo. Film ’85 (PG) • 08.30 All Dogs Go to Heaven 2. Film ’96 (U) • 09.55 The Unforgiven. Film ’60 (A) • 12.00 Solarbabies. Film ’86 (PG) • 13.35 Viva Maria! Film ’65 (A) • 15.30 MGM’s Big Screen • 15.45 Bananas. Film ’71 (AA) • 17.05 Yentl. Film ’83 (PG) • 19.15 Watch It. Film ’93 (15) • 21.00 Once Upon a Crime. Film ’92 (PG) • 22.35 Zelig. Film ’83 (PG) • 23.55 The Handmaid’s Tale. Film ’90.

Discovery Channel

melita 400, GO Plus 501

07.15 American Loggers: White Gold • 08.10 Mythbusters: Torpedo Tastic • 09.05 X-Machines: Firestorm, Iceking, Gnasher • 09.55 Extreme Engineering: Coaster Build-Off • 10.50 American Guns: Motorcycle Shotgun • 11.40 Finding Bigfoot: Bigfoot and Wolverines • 12.35 Auction Kings: Ruby Necklace • 13.05 Auction Kings: Iwo Jima Sword # Cathouse Chairs • 13.30 Baggage Battles • 14.25 Gold Rush: Judgment Day 15.20 Jungle Gold: Behind the Scenes • 16.15 Ultimate Survival: Desert Survivor • 17.10 Ultimate Survival: North Africa • 18.05 Curiosity: Life Before Birth • 19.00 How It’s Made • 19.30 How It’s Made: Combination Wrenches • 20.00 Hillbilly Handfishin • 21.00 River Monsters: Untold Stories • 22.00 Warlock Rising • 23.00 Heroes of Hell’s Highway.

NET Television melita 102, GO Plus 102

07.00 10.00 11.00 12.00 14.00 14.05 15.00 15.05 16.15 17.00 18.00 18.10 18.40 19.30 19.45 20.30 22.00 22.05 23.00

NET News Telebejg[ U/u[ Telebejg[ NET News Newsroom (r) NET News Premier (r) Mieg[ek (r) Sport Extra NET News Flusek (r) NetWorks G[alik fl-Ewropa NET News, NET Sports, NET Meteo Iswed fuq l-Abjad (r) NET News Premier (r) NET News.

TVM 07.00 08.00 08.20 08.50 09.40 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 16.40 17.10 18.00 18.10 19.00 20.00 20.45

23.00 23.20

melita 101, GO Plus 101

L-G[odwa t-Tajba Madwarna Storjografija Nisa Straordinarji {ajja Malta u Lil Hinn Minnha A[barijiet {add G[alik A[barijiet (ikompli) {add G[alik Teleshopping A[barijiet Teleshopping Gadgets Aqta’ Kemm A[barijiet Mixage {ajja A[barijiet Along Came Polly. Film 2004 A[barijiet fil-Qosor Malta u Lil Hinn Minnha (r).

TVM 2 melita 104, GO Plus 104

10.00 My Big Fat Operation: Laura Osborne and Ron Quinn • 11.00 My Big Fat Operation: Frank Vescia and Sharon Clarke • 12.00 My Big Fat Operation: Julie Sharpe and Adrian Long • 13.00 A Gypsy Life for Me • 21.00 Dance Moms: Cheerleader Blues • 22.00 Archie the 6 Stone Baby • 23.00 A Gypsy Life for Me.

07.00 News 08.20 G[awdex illum 08.50 Kelma l-{ajja 09.00 Quddiesa 09.45 Sensilhena 10.30 Lenti 11.20 Nisa Straordinarji 12.10 Lejn {ajja A[jar 13.10 Leone Goes Pop 14:30 - Ti;prijiet Biss 15.00 Swim Up 15.30 Paqpaq 16.15 Mixage 17.00 Luxdesign 18.00 Football. Confederations Cup 20.00 A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ 20.10 Madwarna 20.40 Malta Fashion Awards 23.00 Paqpaq 24.00 Football. Confederations Cup.

Eurosport

ONE

Melita More

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Private Practice • 12.30 Glee • 13.15 Amazing Race • 19.15 How I Met Your Mother • 19.40 2 Broke Girls • 20.05 Whitney • 20.30 Dallas • 21.15 SMASH • 22.00 VEEP • 22.30 Suits • 23.15 Person of Interest • 00.00 The Mentalist • 00.45 Alcatraz • 01.30 30 Rock.

Biography Channel

melita 411

melita 600, GO Plus 801

08.30 FIFA U#20 WC Football • 10.00 GP3 Motor Racing • 10.30 GP3 Motor Racing: Silverstone: Race 2 (live) • 11.00 Tour de France Cycling • 12.00 FIA World Touring Championships: Porto, Portugal: Rd 7, Race 1 (live) • 13.00 Tour de France Cycling: Stage 2: Bastia - Ajaccio (live) • 17.45 FIA World Touring Championships: Porto, Portugal: Rd 7, Race 2 (live) • 18.45 Eurosport Top Ten • 19.15 G Wars Series • 20.00 Boxing • 21.30 Motorsports Weekend • 21.45 World Superbike Series Motorcycle Racing • 22.30 World Supersport Series • 23.00 World Superbike Series Motorcycle Racing .

Eurosport 2

melita 601, GO Plus 802

07.00 FIA European Championship Rally • 07.30 Tour Down Under Cycling • 08.30 FIFA U#20 WC Football • 09.30 World Superbike Series Motorcycle Racing • 10.30 World Superbike Series Motorcycle Racing: Imola, Italy: Rd 7, Superstock (live) • 11.00 Tour de France Cycling • 12.00 World Superbike Series Motorcycle Racing: Imola, Italy: Rd 7, Race 1 (live) • 13.00 Porsche Supercup Motor Racing • 13.30 World Supersport Series: Imola (live) • 14.30 Canoeing • 15.30 World Superbike Series Motorcycle Racing: Imola, Italy: Rd 7, Race 2 (live) • 16.30 FIFA U#20 WC Football • 18.00 Boxing • 20.00 Tour de France Cycling • 21.30 FIFA U#20 WC Football.

08.30 09.00 09.35 11.05 11.20 12.25 13.30 13.40 14.25 17.10 17.30 17.40 18.00 19.30 20.15 21.30 22.35 23.15 23.45

melita 103, GO Plus 103

ONE News {ajja (r) Aroma Kitchen (r) Teleshopping Pink Panther Mad-Daqqa t’G[ajn (r) ONE News Ir-Rangers (Omnibus) Bla A;enda (r) Teleshopping ONE News Teleshopping TX (r) ONE News Il-Klikka Pink Carpet Arani Issa On D Road ONE News Bla A;enda (r).

Raiuno melita 150 GO Plus 201

07.00 Tg 1 07.05 14˚ Distretto

Scarlett Johansson (fuq ix-xellug) f’xena mill-film komiku tal-2006 SCOOP (Iris 15.55)

08.00 08.20 08.45 09.00 09.05 09.55 10.30 10.55 12.00 12.20 13.30 14.00 15.45 17.00 17.05

20.05 20.40 21.15 23.20

Tg 1 Mixitalia Quark Atlante Tg 1 Telegiornale Dream Road 2012 Linea verde orizzonti estate A sua immagine Santa messa dalla Cattedrale di Cefalù, Palermo Recita Angelus Linea verde estate Tg 1 telegiornale Matrimoni & pregudizi.

Film 2004 Una stella in cucna. Film 2009 Tg 1 telegiornale Football. Confederations Cup Tg 1 Techetechete, vista la rivista Una grande famiglia Football. Confederations Cup

Raidue melita 151, GO Plus 202

06.30 Real School 10.00 Voyager Factory: Inside the World 10.45 Il nostro amico Charly. TF 11.30 La nave dei sogni Viaggio di nozze alle Hawaii. Film 2008 13.00 Tg 2 giorno 13.30 Tg 2 motori 13.45 Delitti in paradiso. TF 14.45 Il commissario Herzog.

TF 15.45 Squadra omicidi Istanbul.

Nelle tue mani. Film 2012 17.15 Squadra Speciale Lipsia.

TF 18.00 Tg 2 L.I.S. 18.05 Prossima fermata omicidio. Film 2010 19.35 Lasko. TF 20.30 Tg 2 notizie 21.00 F1 GP Ingilterra 23.00 Incontriamoci a Las Vegas. Film ”99 01.05 Tg 2 notizie 01.25 Sorgente di vita.

Raitre melita 11#152, GO Plus 203

06.30 ?ikli]mu. Maratona Dies Dolomites 11.35 Tgr Regioneuropa 12.00 Tg 3 12.25 Telecamere 12.55 Prima della prima. Un ballo in maschera ta’ Verdi 13.25 Passepartout 14.00 Tg regione 14.15 Tg 3 14.30 In 1#2 ora 15.05 Tour de France 17.30 Tour Replay 18.10 Squadra speciale Vienna 19.00 Tg 3 19.30 Tg regione

20.00 Blob 20.20 The Defenders. TF 21.05 Kilimangiaro - Serie d’estate 23.25 Tg 3 23.40 Nowhere Boy. Film 2009 00.30 Tg 3 01.20 TeleCamere.

Canale 5 melita 16#154, GO Plus 205

08.00 Tg 5 mattina 08.50 Tg com 09.40 Le avventure di Pitye Bell.

Film 2002 10.55 Bye Bye Cindirella. sitcom 11.30 Vita sugli alberi 12.00 Melaverde 13.00 Tg 5 13.40 L’arca di Noè 14.00 Dov’è mia figlia?

16.30 Lo show dei record Meglio di 18.50 Avanti un altro 20.00 Tg 5 20.40 Paperissima sprint 21.10 L’amore è eterno finché dura. Film 2004 22.45 Buio. Film 2012 00.30 Tg 5 notte 01.00 Matrimonio d’onore.

Rete 4 07.05 08.15 09.20 10.00 11.00 11.30 12.00 13.00 14.00 14.40 16.00 18.55 19.35 20.30 21.30

melita 14#153, GO Plus 206

Super partes Vita da strega Slow Tour Santa Messa Pianeta mare Tg 4 Pianeta mare Ricette all’italiana Tg 4 Donnavventura Evita. Film ’96 Tg4 Telegiornale Tierra de Lobos Tempesta d’amore. soap Julie Lescaut - La morte invisibile. Film 2009 23.25 Storia di noi due. Film ’99 01.20 Tg 4 01.45 L’appartamento. Film ’98.

Italia 1 07.00 07.40 11.30 12.55 13.00 13.55 15.00 16.20 17.00 17.20 18.30 19.00 19.35 21.25 00.35 01.30 01.55

melita 20#155, GO Plus 204

Super partes Cartoons Superbike. GP Italja Studio aperto Sport Mediaset XXL Top One Superbike. GP Italja Fuori giri Mr Bean. TF Top One Studio aperto Così Fan Tutte Scuola di polizia 2. Film ’85 Archimewde - La scienza secondo Italia 1 Street Food Heroes Sport Mediaset Studio aperto.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Televi]joni#Radju

U?U{

Nies li jag[tu sehemhom fil-Maratona NET Television 11.00 Fil-

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.30 Mar/i u Bandalori - Joe Chetcuti • 09.30 Focus 101 • 11.00 Mu]ika bla kumment • 12.30 Skor • 18.30 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante Joe Fenech • 22.30 Italomix - Michael Treeby • 24.00 Rajt Malta Tinbidel.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 12.00 u 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

MATRIMONI & PREGUDIZI (Raiuno 14.00) - Flok is-soltu film Indjan li dan l-istazzjon qed juri kull nhar ta’ {add f’dan il-[in, illum

g[andna koproduzzjoni Amerikana u Ingli]a, li madankollu xorta wa[da fiha nsibu sew l-Indja. Barra minn hekk l-attri/i protagonista hi lIndjana ta’ fama internazzjonali Aishwarya Rai (fir-ritratt). L-istorja hi ispirata minn Pride & Prejudice ta’ Jane Austin, madankollu ambjentata fi ]mien u f’pajji] differenti. Fil-fatt l-a[wa li ommhom trid issibilhom ra;el tat-tajjeb g[alihom ikunu Indjani. L-omm ikollha f’mo[[ha li ]]ewwi;hom Indjan b[alhom, madankollu x’ji;ri meta wa[da tie[u grazzja ma’ Amerikan. Il-film hu m]ewwaq b’mu]ika li g[andha tog[;ob li min jarah.

ISWED FUQ L-ABJAD (NET Television 20.30) -

LE AVVENTURE DI PITYE BELL (Canale 5 9>40) - Film tal-2002 adatt g[all-familja kollha li hu bba]at fuq ktieb ta’ Chris van Abkoude u g[andu re;ija ta’ Maria Peters. L-istorja hi ambjentata f’Rotterdam tal-g[oxrinijiet tas-seklu li g[adda. Xi w[ud irreferew g[alih b[ala l-ver]joni Olandi]a ta’ Dennis the Menace.

b[ala attri/i ma nistg[ux ng[idu li impressjonat [afna, biss il-parti ta’ Evita f’dan il-film mu]ikali tal-1996 b’re;ija ta’ Alan Parker xerqtilha u fih forsi tat l-a[jar parti li qatt interpretat. Fost atturi o[ra f’dan il-film insibu lil Antonio Banderas u lilo Jonathan Pryce. Naturalment listorja hi dwar Evita Peron, li kienet first lady tal-Ar;entina.

radju Radio 101

programm tal-lum Massimiliana De Martino tlaqqag[na ma’ numru ta’ nies li se jkunu involuti fil-Maratona O[loq Tbissima ta’ din is-sena li se ssir fit-tieni ;img[a ta’ Lulju.

EVITA (Rete 4 16.00) Il-kantanta Madonna

29

Ippre]entat minn Frank Psaila, il-programm tal-lum se jkun maqsum f’]ew; partijiet.

Fl-ewwel parti, il-mistieden se jkun Francis Zammit Dimech, li mieg[u se naraw dwar dak li g[addej minnu lPartit Nazzjonalista f’dawn l-a[[ar jiem.

Fit-tieni parti l-mistieden se jkun Fr Joe Borg, li primarjament se jitkellem fid-dawl ta]-]jara tal-Prim Ministru Malti filVatikan u t-ta[didiet li qed isiru bejn i]-]ew; na[at.

Radju Malta

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.20 Jum :did • 07.50 Avvi]i ta’ Mwiet • 08.00 Quddies • 09.00 TVAM • 10.30 Nis;a • 11.00 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Music Express • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 Lino’s Weekender • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Maltin Biss • 22.05 Erre Be • 23.30 Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.33 Ru]arju • 24.00 Classic Hits.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

06.05 ONE Breakfast • 07.05 Aktar Mu]ika • 08.00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem • 08.15 ONE Club Xewqat • 09.00 Mill-:urnali • 10.30 Qawsalla l-{add • 14.00 Il-{add fuq ONE • 15.25 Djarju Kulturali • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.30 Charmy Time • 22.00 Stetoskopju • 24.00 Music Box • 02.00 Early Mix. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45.

06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.10 F’Min qed Ta[seb? • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.00 Regina Coeli • 12.15 Kotba lil Waslulna • 13.05 Frak mill-Istorja ta’ Malta • 14.05 Fil-:nien • 15.05 Intietef • 15.30 Sunday Drive • 19.00 Ru]arju • 19.25 Ribalta • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek! • 24.00 Bir-Rispett Kollu.

A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00.

BBC: 10.00, 14.00, 16.00.

06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine.

A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

Radju Marija

102.3 FM

09.00 Ikoni Mu]ikali Taljani • 10.00 Kordi Spanjoli • 11.00 Classic FM • 12.00 Allegro ma non troppo • 14.00 BBC World Service.

07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special.

07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus mill-Vatikan u Ru]arju • 12.30 Ru]arju tal-Erwie[ • 13.00 Mill-G]ira tat-3 G[oljiet • 13.30 Mid-Djarju tal-{ajja • 14.00 Il-{add Kumpanija (jinkludi 15.00 Kurunella {niena Divina) • 20.00 Klassi/i u Sagri • 21.00 Magazine • 23.00 {olqa mal-Maltin ta’ Barra • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

Smash Radio

104.6 FM

Calypso Radio

101.8 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music.

06.00 Calypso Breakfast - Mario Fenech • 10.00 Dak Kien }mien John Mallia • 13.00 Goldlen Mix - Louis Fenech • 126.00 Mal-Melodija Maltija - Sephora Zammit • 19.00 Let’s Go - Charmaine Vella • 22.00 Night Shift - Chris Aquilina.

30 Klassifikati PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ JEW KIRI Bu;ibba u l-Qawra

XELTA ta’ appartamenti kbar lesti b’]ew; kmamar tassodda jew tlieta. ?emplu lissid fuq 21572062 jew 99497887.

Gwardaman;a#Birkirkara #Tal-Pietà

FLATS spazju]i, kantuniera b’]ew; kmamar tas-sodda jew tlieta, tnejn tal-banju, f’areas sbie[ u kwieti u fl-istess [in /entrali. €78,000. ?emplu lissid fuq 79592925.

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013 Il-Mellie[a

MAISONETTE l - ewwel sular f ’ parti kwieta [afna .

Jinkludi k/ina mdaqqsa, living u dining room, tliet kmamar tas - sodda, tnejn minnhom doppji, ensuite shower u kamra tal - banju, ]ew; boxrooms, bit[a u ]ew; gallarijiet (ta ’ wara 7 metri b ’ metru), jinkludi nofs il - bejt b ’ kamra mdaqqsa . Prezz €1 97,000 . ?emplu 99488489 .

I] - }ejtun (:ebel San Martin)

FLATS#MAISONETTES kbar, quddiem green area, area kwieta, l - a[jar area fi] - }ejtun b ’ ]ew; kmamar tas - sodda jew tlieta, tnejn tal - banju, garaxxijiet optional . € 84,000 . ?emplu lis - sid fuq 79592925 .

Santa Venera (Triq ilParilja u Triq ix-Xarretta)

AVVI}I Alterazzjonijiet residenzjali

MAISONETTES u appartamenti ;odda akbar minn tas-soltu fuq pjanti varjati, fi n[awi presti;ju]i. ?emplu lis-sid fuq 21572062 jew 99497887, www.savewayproperties. com.

DRAINS, geysers, tankijiet, [sarat fis-sistema tal-ilma, mixers, qoxra tal-;ebla fuq il-fil fuq ;ewwa, e//. ?emplu 99034743.

G{ALL-KIRI

BIL-jet power wash (bilbowser). Prezz minn €25. ?emplu 99282014.

In-Nadur

{ANUT tal-mer/a nNadur, G[awdex, bi klijentela stabbilita. ?emplu 99246143 jew 99832209.

Marsalforn

FLATS moderni g[al ville;;jatura bil-veduta talba[ar u TV socket. Prezzijiet moderati. ?emplu 21896768, 27896768 jew 21558861.

Ftu[ ta’ drena;;

Ftu[ tad-drena;;

U service. ?emplu 99271565.

G[al kull xog[ol

TA’ bini ;did, alterazzjonijiet fuq l-antik, ftu[ ta’ arkati u bibien, bdil ta’ soqfa, xog[ol ta’ membrane, kisi u tibjid, kontrabjut u tqeg[id ta’ katusi. Offerta spe/jali fuq illiquid membrane. ?emplu 79407292.

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid bl-injam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq ilfil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//.

Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol.

B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.

Messa;;i

PREZZIJIET spe/jali fuq messa;;i rilassanti totali minn terapista mara. ?emplu 99017954.

Nixtri

RAM, bron], ram a[mar u isfar, cable wire, stainless steel, bibien, twieqi talaluminju u batteriji. In[allas fil-pront. ?emplu 21430185 jew 99469467.

Ni]barazzaw#Trasport

NI}BARAZZAW djar, garaxxijiet, ;onna, bjut u fabbriki minn kull tip ta’ skart goff u ]g[ir. Tindif ta’ ;onna u front gardens minn [axix, si;ar, ;ebel e//. Trasport ta’ kollox, g[amara, e//, naqilg[u kmamar tal-banju minn madum, e//. www.allclearancemalta.com. ?emplu 21433352 jew 79081719.

Restawr

TA’ gallariji, bibien u twieqi.

Xog[ol bil-verni/, lostru u ]ebg[a, u kull tip ta’ manutenzjoni fuq injam fid-dar tieg[ek. ?emplu 77705777.

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//.

B’sitt xhur garanzija fuq ilparts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

Touch typing

TG{ALLEM kif tittajpja ming[ajr ma t[ares lejn ilkeyboard. Ting[ata attenzjoni individwali. ?emplu 27438381.

G{ALL-BEJG{ G[amara antika

TINKLUDI twaletta bilmera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// talir[am u gwardarobba kbira.

Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Magna tal-[jata

ANTIKA, ir-ras biss u bilcover, €60 u vetrina tal-kawba ]g[ira li tiddendel, b’5 xkafef 17” x 25” x 4” fond, €60. ?emplu 21242180.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013 Speedcraft

TA’ 18-il pied b’mutur Mariner 225hp outboard.

Bil-karru galvanizzat u bla//essorji kollha li jmorru mag[ha.

Kundizzjoni perfetta. ?emplu 99234321

Mutur outboard

EVINRUDE 15hp, f’kundizzjoni tajba, irre;istrat bil-karti, € 750 u rota BMX Haro €150. ?emplu 79245666.

Stainless steel fridge

MINN ;ewwa u minn barra, 6x6 piedi u 2 piedi fond. Prezz ori;inali € 4,000, prezz fiss €1 ,000 . ?emplu 99034743.

Toilet seats

Nag[mel xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bil-kuluri li jaqblu u kif tixtieqhom inti, g[all-kamra tal-banju kompluti bilfittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Free delivery

g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna: minna[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700, jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingp ress.com

JIN{TIE:U Electricians

BIL-li/enzja A jew B jew it-tnejn. ?emplu 99951892 jew ibag[tu email fuq info@idl.com.mt.

Persuna

RESPONSABBLI biex timmani;;ja staff rosters tal-impjegati. Importanti li tkun kapa/i tikkomunika tajjeb kemm mal-istaff kif ukoll mal-klijenti. Paga tajba. Ibag[tu CV fuq cv4vacancy1@gmail.com – Community Servicers Ltd – 79492748.

Klassifikati 31

32 Avvi]i PN

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN

IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MELLIE{A. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 79990757.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

AVVI}I SO?JALI

MARIO DE MARCO. Il-

{bieb ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Barbecue flokka]joni tal-[atra tieg[u b[ala Vi/i Kap tal-PN, is-Sibt, 20 ta’ Lulju fit-8.30 p.m. fillukanda Seabank, il-Mellie[a.

Tluq bil-privates fis-7.30 p.m. mill-postijiet tas-soltu. Prezz €20 u l-biljetti ming[and ilhelpers jew /emplu 21444437, 21247049 jew 99450902.

Il-Kelliema Ewlenin tal-PN Simon Busuttil Mario de Marco Beppe Fenech Adami ?ensu Galea David Agius Fredrick Azzopardi Giovanna Debono George Pullicino Tonio Fenech Joe Cassar Jason Azzopardi Chris Said Francis Zammit Dimech Carm Mifsud Bonnici Clyde Puli Mario Galea Robert Arrigo Charlò Bonnici Stephen Spiteri Michael Gonzi Tony Bezzina Claudette Buttigieg Ryan Callus Robert Cutajar Kristy Debono Albert Fenech Claudio Grech Paula Mifsud Bonnici Marthese Portelli

Kap tal-Oppo]izzjoni Kelliem g[all-Ekonomija, l-Investiment u l-Intrapri]i ]-}g[ar Kelliem g[all-:ustizzja Deputat Speaker u Kelliem g[all-Agrikultura u s-Sajd Whip tal-Grupp Parlamentari u Kelliem g[all-Gvern Lokali Deputat Whip u Kelliem g[as-Servizzi tas-Sa[[a u l-Edukazzjoni f’G[awdex Kelliema g[al G[awdex Kelliem g[all-Ener;ija u l-Konservazzjoni tal-Ilma Kelliem g[all-Finanzi Kelliem g[as-Sa[[a Kelliem g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Kelliem g[all-Familja u s-Solidarjetà So/jali Kelliem g[all-Kultura u l-Komunikazzjoni Kelliem g[all-Affarijiet Barranin Kelliem g[all-Edukazzjoni Kelliem g[all-Anzjani Kelliem g[at-Turi]mu Kelliem g[all-I]vilupp So/jali, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Kelliem g[ax-Xog[ol Kelliem g[ad-Drittijiet tal-Annimali Kelliem g[at-Trasport u l-Infrastruttura Kelliema g[ad-Djalogu So/jali u l-Libertajiet ?ivili Kelliem g[all-Presidenza tal-Unjoni fl-2017 u l-Fondi mill-Unjoni Ewropea Kelliem g[ar-Ri/erka, l-Innovazjoni, i]-}g[a]ag[ u l-Isport Kelliema g[all-Kompetittività u t-Tkabbir Ekonomiku Kelliem g[ad-Drittijiet tal-Persuni b’Di]abbiltà Kelliem g[all-Ippjanar u s-Simplifikazzjoni tal-Pro/ess Amministrattiv Kelliema g[all-Kompetizzjoni u d-Drittijiet tal-Konsumatur Kelliema g[all-Affarijiet Ewropej

JASON AZZOPARDI. Il-

{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Barbecue, il:img[a, 2 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fil-Mellie[a Holiday Centre (Danish Village).

Biljetti ming[and il-helpers jew /emplu 99841333 jew 21666736.

{AL TARXIEN. Il-Kumitat

Sezzjonali PN se jorganizza Attività So/jali g[al G[awdex, is-Sibt, 3 ta’ Awwissu. Ittrasport jitlaq minn {al Tarxien fl-4 p.m. Prezz €20 u €18 g[at-Tesserati tal-Partit, li jinkludi t-trasport u ikla f’Marsalforn. Il-programm jinkludi wkoll mixja g[al [in ta’ n]ul ix-xemx u ]jara g[allFesta tal-Qala. G[al aktar informazzjoni /emplu 99237700 jew ibag[tu email lil pntarxien@gmail.com.

AVVI}I O{RA

{AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tallokalità issa hu miftu[ ta[t management ;did. Il-Bar qed

jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers.

TA’ XBIEX. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tallokalità qed jitmexxa minn management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l-10 p.m. mit-Tnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla,

jista’ j/empel 79813505.

IL-MOSTA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li qed jilqa’ offerti g[attmexxija tal-bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità. Kull min hu interessat g[andu jibg[at lofferta tieg[u sat-Tnejn, 27 ta’ Mejju lis-Segretarja Kumitat Sezzjonali PN Mosta, Uffi//ju PN Mosta, Pjazza Rotunda, il-Mosta. IlKumitat Sezzjonali jirri]erva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anki dik l-aktar vanta;;u]a.

Barbecue fi Splash & Fun, Ba[ar i/-?ag[aq

Il-:img[a 12 ta’ Lulju fis-6.30 p.m.

Prezz: kbar €20 – ]g[ar €12

Mistieden l-eks Kap tal-Partit Lawrence Gonzi Bookings fuq in-numru 21420513 jew 79040544 sat-Tlieta 9 ta’ Lulju

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

33

SPORT

Mer[ba ta’ eroj lil William Chetcuti It-tiratur Malti William Chetcuti ing[ata merb[a ta’ eroj ilbiera[ wara nofsinhar flajruport internazzjonali ta’ Malta, wara li fost il-;img[a reba[ il-midalja tad-deheb fidDouble Trap waqt il-Log[ob tal-Mediterran fit-Turkija.

Ma’ Chetcuti kien hemm ukoll it-tiratur ]ag[]ug[ Nathan Lee Xuereb, li wkoll [a sehem fil-Log[ob talMediterran, il-kow/ tag[hom, Jimmy Bugeja u l-President tal-KOM, Julian Pace Bonello.

F’kummenti li ta lil dan il;urnal, Chetcuti qal li issa se jikkon/entra fuq ]ew; kompetizzjonijiet li se jsiru f’Serrembru li jmiss, u l-g[an prin/ipali tieg[u u li jikseb kwota g[all-Olimpjadi tal2016 li se jsiru fil-Bra]il.

F’Mersin, fl-ewwel round, Chetcuti beda b’mod stupend meta laqat 29 plattina minn 30, filwaqt li fit-tieni round laqat 26 plattina minn 30.

Fit-tielet round Chetcuti ma laqatx ]ew; plattini biss minn total ta’ 30, filwaqt li fir-raba’ round laqat 27 plattina minn 30 biex ;ab total ta’ 139 plattina minn 150, u b’hekk g[adda g[as-semi-finali. Fissemi-finali, Chetcuti laqat 28

plattina minn 30 u b’hekk g[adda g[all-finali.

Fil-finali, Chetcuti reba[ kontra Giovanni Barilla talItalja. Chetcuti mill-a[[ar 30 plattina falla biss wa[da biex [are; rebbie[, 29-28. Ta’ min jinnota li Chetcuti, tul is-snin, waqt il-Log[ob tal-Mediterran reba[ il-midalja tad-deheb, tal-fidda u tal-bron] u fil-fatt, fl-ajruport ta’ Malta dan kellu t-tlieta li huma mdendlin m’g[onqu. Fil-fatt hu l-uniku tiratur fid-dinja li g[and irnexxielu jag[mel dan.

G[al Chetcuti, dan kien su//ess ie[or man-numru ta’ su//essi kbar li kiseb hu f’dawn l-a[[ar snin. Fl-2005 Chetcuti reba[ il-midalja taddeheb waqt it-13-il edizzjoni tal-Log[ob tal-Pajji]i ]-}g[ar li kienu saru f’?ipru.

Dakinhar, Chetcuti kien laqat 186 plattina. Fl-2011, Chetcuti kompla jissorprendi u fitTazza tad-Dinja tal-ISSF li saret f’Beijing, i/-?ina, ittiratur Malti kien reba[ ilmidalja tad-deheb. Dakinhar Chetcuti kien laqat total ta’ 185 plattina. Bir-reb[a li kiseb f’Beijing, Chetcuti kien ikkwalifika b’mod awtomatiku g[all-Olimpjadi ta’ Londra li saru fl-2012.

It-tiratur Malti William Chetcuti merfug[ minn missieru Joe (xellug) u mill-partitarji li kienu qed jistennewh fl-ajruport ta’ Malta (Ritratt> Martin Agius)

TRASFERIMENTI

Evra jrid i[alli lil Manchester United Skont ir-rapporti fil;urnali Ingli]i, id-difensur ta’ Man Utd Partice Evra sostna li jrid jitlaq lill-klabb wara li l-kow/ il-;did, David Moyes, tefa’ offerta g[al Leighton Baines. Evra, li g[andu 32 sena, ma jridx li jkun it-tieni g[a]la wara

Baines. Man Utd qed joffru s-somma ta’ 12-il miljun lira sterlina g[al Baines ta’ Everton u Evra hu lest jer;a’ jmur jilg[ab ma’ Monaco, li huma lesti j[allsu sitt miljun lira sterlina g[alih. Min-na[a tag[hom, Everton qed

jitolbu minn tal-anqas 16-il miljun lira sterlina g[al Baines.

Evra ilu jilg[ab ma’ Man Utd sa mill-2006, meta kien ing[aqad mag[hom ming[and Monaco g[assomma ta’ 5.5 miljun lira sterlina.

Cesar ma’ Arsenal

Arsenal huma ferm vi/in li jakkwistaw lill-goalkeeper Bra]iljan Julio Cesar ming[and QPR. Il-kow/ talGunners, Arsene Wenger, irid goalkeeper ta’ esperjenza li jag[ti sfida lit-tnejn l-o[ra, Lukasz Fabianski u Wojciech

Szczesny.

Id-diri;enti ta’ Arsenal u lavukat ta’ Cesar di;à tkellmu, imma issa t-trasferiment ise[[ wara li Cesar jirritorna lIngilterra, g[ax b[alissa dan hu impenjat mat-tim nazzjonali fit-Tazza talKonfederazzjonijiet.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Sport 35

Reb[a storika g[ar-Re;ina Eli]abetta f’Ascot minn Kenneth Vella

Proprjetà tar-Re;ina Eli]abetta II u m[arr;a minn Sir Michael Stoute, Estimate reb[et it-ti;rija famu]a Ascot Gold Cup li saret il-:img[a li g[addiet fil-korsa ta’ Royal Ascot fl-Ingilterra. Dan kien su//ess storiku g[ar-Re;ina g[ax din kienet l-ewwel darba fi storja ta’ 207 snin li ]iemel jew debba proprjetà ta’ re;ina renjanti rnexxielu jirba[ din it-ti;rija.

Estimate g[andha erba’ snin u fl-a[[ar metri rnexxielha tikkontrolla l-assalt ta’ Simenon. Is-sena li g[addiet din id-debba kienet reb[et itti;rija Queen’s Vase u sSagaro Stakes li wkoll saru flistess korsa ta’ Ascot.

Estimate, kwotata 7-2, [alliet kollox g[all-a[[ar metri u f’idejn il-jockey stabbilit Ryan Moore, ma naqsitx milli to[ro; rebbie[a. “G[al xhur s[a[ kellna f’mo[[na u fil[sibijiet tag[na din it-ti;rija.

Li tirba[ ti;rija b’]iemel tarRe;ina dejjem hi xi [a;a spe/jali, li mbag[ad tirba[ ilGold Cup hi xi [a;a aktar spe/jali u memorabbli,” tenna Moore fi tmiem it-ti;rija.

Moore ]ied jg[id ukoll li kien fortunat li telg[etlu polza tajba u fil-bidu tag[ha t-ti;rija ma kinitx daqstant velo/i.

Ikkummenta wkoll Sir Michael Stoute li ]ied jg[id li ma kienx fa/li li d-debba ti;i preparata g[al din il-finali.

“Hu ta’ unur g[alija li b[ala trainer irba[t ti;rija b’debba tar-Re;ina. Illum hu wkoll jum spe/jali g[ar-Re;ina u f’konversazzjoni li kelli mag[ha qaltli li xtaqet tirringrazzja lil kull min kien involut fil-preparazzjoni ta’ Estimate,” ikkummenta Stoute.

Fi tmiem it-ti;rija saret ukoll investigazzjoni dwar lazzjoni tad-debba fl-a[[ar metri min[abba li kien hemm xi jockeys li pprotestaw g[ax skont huma Moore sakkarhom xi ftit. I]da l-;urija dde/idiet li r-ri]ultat kellu jkun

konfermat g[alkemm issospendiet lil Ryan Moore g[al jumejn wara li nstab [ati li b’Estimate sallab fuq ]iemel ie[or fid-dritta finali.

Velasquez jaqbe] il-5000 reb[a Fil-korsa ta’ Belmont Park fl-Istati Uniti, il-jockey mwieled Porto Rico, John Velasquez, irnexxielu jaqbe] il-5000 reb[a fil-karriera tieg[u. Hu rnexxielu jirba[ ti;rija b’]iemel li hu m[arre; minn Tood Pletcher.

Fil-karriera tieg[u, Velasquez reba[ it-ti;rijiet ewlenin fl-Amerika ta’ Fuq u fil-Kanada, fosthom ilKentucky Derby, il-Belmont Stakes u l-Breeders’ Cup. Hu anki kien reba[ it-titlu Eclipse Jockey, mog[ti lill-a[jar jockey fl-Amerika ta’ Fuq. B[ala a;ent personali, John

Velasquez g[andu lil Angel Cordero, wie[ed mill-aqwa jockeys Amerikani ta’ kull ]mien. Mitlub jikkummenta dwar dan is-su//ess, Velasquez, ta’ 41 sena, qal da[kan li jittama li fis-snin li ;ejjin jirba[ elf ti;rija o[ra.

Hu qal li kuljum jirringrazzja lil Alla talli j[allih qawwi u s[i[.

Al Zarooni jirtira l-appell L-eks trainer tal-istalel Godolphin tal-Emirati G[arab Mag[quda, Mohammed Al Zarooni, [abbar li rtira lappell tieg[u ta’ sospensjoni ta’ tmien snin. Dan wara li ftit tal-;img[at ilu ]wiemel

im[arr;a minnu u proprjetà tal-istess stalel minn Dubai tax-Sheikh Mohammed Bin Rashid Al Maktoum kienu nstabu po]ittivi wara testijiet tad-doping li sarulhom fi//entru tat-ta[ri; ta’ Newmarket.

Al Zarooni ammetta li ta drogi illegali lil 15-il ]iemel im[arr;a minnu. Min-na[a tag[ha, fi stqarrija, il-British Horseracing Authority tenniet li se tikkunsidra l-po]izzjoni

Ir-Re;ina Eli]abetta II wara s-su//ess tad-debba tag[ha Estimate fil-korsa ta’ Royal Ascot

tag[ha wara li Al Zarooni kkonferma li mhux se jappella mis-sospensjoni li ng[atatlu.

Ta’ min wie[ed ifakkar li hekk kif faqqa’ dan il-ka], ixSheikh Mohammed [abbar li kien se jin[all mill-kuntratt li kien jorbtu ma’ Al Zarooni u tenna li bl-azzjoni tieg[u dan it-trainer g[amel [afna [sara lill-istess stalel Godolphin li g[andom /entri f’Dubaj, lIngilterra, l-Irlanda u l-Istati Uniti.

You Bet Hornline biex reba[ f’medja ta’ 1.12.1” filkilometru fuq distanza ta’ 2100m.

Fit-tielet post dahal }vedi] ie[or, Sanity, quddiem David Sisu. Ta’ min wie[ed jinnota li din it-ti;rija saret fuq art kemxejn tqila wara x-xita kontinwa li kienet ni]let fla[[ar sig[at. Ilbiera[ Nahar kien impenjat f’ti;rija ewlenija fil-korsa ta’ Eskilstuna fl-I]vezja.

Nahar jirba[ ukoll fil-:ermanja Wara li ftit tal-;img[at ilu ttrijonfa fit-ti;rija Elitloppet li saret fil-korsa ta’ Solvalla flI]vezja, Nahar irnexxielu jirba[ ti;rija o[ra fil-kontinent tag[na. Din kienet in-

Dalwaqt jirritorna Ready Cash

Norrbottens Stora Pris li saret fil-korsa ta’ Boden fil:ermanja. Nahar, iben ilFran/i] Love You, u misjuq mit-trainer tieg[u stess Robert Bergh, [alla kollox g[alla[[ar 500m u rnexxielu fla[[ar metri jxejjen l-isfida ta’

Wara li fi Frar li g[adda reba[ il-Prix de Paris u l-Prix de France fil-korsa ta’ Vincennes f’Pari;i fi Franza, l-eks champion tal-Prix d’Amerique darbtejn, ilpopolari Ready Cash, mistenni jirritorna dalwaqt g[at-ti;rijiet wara numru ta’ xhur wieqaf meta kien qieg[ed jintu]a g[at-tag[mir.

Anki b[ala stallun, Ready Cash kellu su//essi kbar u m[arre; minn Thierry Duvaldestin, dan i]-]iemel, proprjetà ta’ Philippe Allaire beda t-ta[ri; intensiv tieg[u fi/-/entru ta’ Andelys.

Sal-lum, Ready Cash, filkarriera tieg[u reba[ aktar minn erba’ miljun ewro fi premjijiet. Is-su//essi tieg[u waslu kollha fi Franza u llum hu kunsidrat b[ala l-aktar ]iemel sinjur fl-Ewropa. Hu mistenni li Ready Cash jirritorna g[at-ti;rijiet fis-17 tax-xhar id-die[el f’ti;rija li se ssir fil-korsa ta’ Sables d’Olonnes. Illum Ready Cash g[andu tmien snin.

Imfakkar Giulio Andreotti Dan l-a[[ar numru ta’ sidien, sewwieqa u jockeys flItalja fakkru lill-eks Prim

Il-popolari Ready Cash li mistenni jirritorna g[all-;iri kompetittiv wara li fl-a[[ar xhur intu]a g[at-tag[mir

Ministru Taljan Giulio Andreotti. Andreotti miet ftit tal-jiem ilu f’Ruma fl-età ta’

94 sena. Dan il-politiku hu ferm ma[bub mid-dilettanti ta]-]wiemel u fi ]mien meta kien Prim Ministru hu fl-Italja, dan l-isport ra ]vilupp kbir, b’kuntrast ma’ dak li qieg[ed ji;ri b[alissa meta l-isport da[al fi kri]i u l-ebda politiku mhu lest jintervjeni biex jo[ro; dan l-isport mill-kri]i li jinsab fiha.

Fil-[in liberu tieg[u, Giulio Andreotti kien jie[u pja/ir imur jara t-ti;rijiet fil-koros ta’ Le Capanelle u Tordivalle f’Ruma u dejjem intervjena kull darba li dan l-isport da[al f’xi problema. Is-sidien, iljockeys u s-sewwieqa Taljani sostnew li diffi/li jer;g[u jsibu politiku b[al Andreotti u li kieku llum g[adu [aj u g[adu involut fil-politika, kieku ]gur li ma kienx i[alli dan l-isport jaqa’ fi stat tal-biki b[al kif jinsab fih illum.

AC Milan wara l-korsa ta’ San Siro Id-diri;ent ewlieni tal-klabb tas-Serie A Taljana AC Milan, Adriano Galliani, qal li l-klabb

tieg[u g[andu pjan /ar dwar kif tista’ ti;i ]viluppata l-art li fuqha hemm mibnija l-korsa ta’ San Siro f’Milan. Dan ilkumpless jinsab biswit listadium ta’ San Siro tal-istess belt fejn kull tmiem il-;img[a jilag[bu l-partiti tag[hom tasSerie A Inter u l-istess Milan.

Galliani ]ied jg[id li fuq l-art fejn b[alissa hemm il-kumpless tal-korsa jista’ jinbena stadium ;did u modern li jista’ jintu]a minn AC Milan. Niftakru li lkorsa ta’ Milan issa ilha mag[luqa g[al aktar minn seba’ xhur. Is-sidien u ssewwieqa bba]ati f’din il-belt fit-Tramuntana tal-pajji] xejn ma [adu gost b’dawn ilkummenti ta’ Galliani, tant li [ar;u stqarrija bejniethom li kellha wkoll l-appo;; tal-vi/i sindku tal-belt.

36 Sport

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

?ikli]mu

Fejn jista’ jintreba[ u jintilef it-Tour de France Ilbiera[, f’Porto Vecchio, Korsika, ing[ata bidu g[allaktar ti;rija ta/-/ikli]mu popolari fid-dinja – it-Tour de France – u f’dan l-artiklu se nag[tu [arsa lejn kif jista’ jintreba[ jew jintilef dan ittour.

Korsika – Tliet tappi delikati

L-ewwel tliet tappi se jsiru fil-g]ira ta’ Korsika, ‘bejn ilba[ar u l-muntanji’. I/-/iklisti bosta drabi jkunu nervu]i [afna fl-ewwel stadju tatTour, u hemm [afna log[ob u ftehim g[all-po]izzjonijiet quddiem il-peloton, li bla dubju hu l-aktar post sigur fejn wie[ed g[andu jkun. Fittoroq dojoq u kollha kurvi ta’ Korsika, ir-riskju se jikber.

“Dan il-parcours (ir-rotta fittieni tappa tal-lum) se jo[loq [sara kbira,” qal Jean-Francois Pescheux, li ddisinja r-rotta.

Il-leaders tat-timijiet iridu jkunu ]guri li j]ommu bog[od mill-problemi, xi [a;a li ilhom jirrepetu f’mo[[hom ;img[a s[i[a qabel beda tTour.

Il-Pirinej (8 tappa)

Dan hu l-ewwel tmiem f’telg[a tat-Tour. Dawk i//iklisti li mhumiex fl-aqwa

forma jistg[u ji;u esposti u b’hekk ji;u eliminati l-ewwel ftit kontendenti. It-Tim Sky se jkun qed ifittex li j;ib fix-xejn lir-rivali, waqt li l-eks Champion Alberto Contador g[andu jkun fuq l-attakk wara li possibbilment ikun tilef [in prezzju] fit-time trial.

L-arlo;; b[ala rivali (11-il tappa)

Jekk kollox imur tajjeb, Chris Froome jista’ jkollu aktar minn minuta vanta;; fuq l-eqdem rivali tieg[u f’nofs it-Tour, anki jekk lorganizzaturi ddisinjaw korsa qasira ta’ 33km, bil-mira li j]ommu ftit tal-e//itament.

Tis[on il-;lieda (15 tappa)

It-telg[a ta’ 20.8km ma’ Mont Ventoux, li g[andha inklinazzjoni ta’ 7.5 fil-mija, hi wa[da mill-aktar tlajja’ li jib]g[u minnhom i/-/iklisti, spe/jalment f’kundizzjonijet s[an. Din tasal ukoll fi tmiem tal-itwal tappa tat-Tour – 242.5km. Dan jista’ jkun i//ans g[al Contador li jiggwadanja l-[in fuq Froome qabel time trial de/i]iva.

L-akbar sfida (18-il tappa)

Din se tkun it-tappa fejn

kollox g[andu ji;i de/i], u jistg[u jinfet[u distakki kbar.

Il-pelaton se jkun qed jissielet mal-21 kantuniera ta’ l-Alpe d’Huez, 13.8km, b’inklinazzjoni ta’ 8.1%, u bejniethom in-ni]la perikolu]a u impenjattiva minn Col de Sarenne.

Kittel jirba[ l-ewwel tappa

I/-/iklist :ermani] Marcel Kittel reba[ l-ewwel tappa tat-Tour de France li beda l-biera[. L-ewwel tappa kienet ikkaraterizzata minn diversi in/identi tant li lma;;oranza ta/-/iklisti ma

spi//awx ir-rotta. Hekk kif kien fadal 2km g[al tmiem it-tellieqa Mark Cavendish kien involut f’in/ident li [alla diversi /iklisti, fosthom Peter Sagan u Andre Greipel mal-art. Fir-ritratt jidhru diversi /iklisti mal-art wara dan lin/ident u sa[anistra u[ud minnhom kellhom anke ;rie[i kbar.

Kif issegwi a[jar it-Tour de France {afna huma dawk iddilettanti ta/-/ikli]mu li anki jekk ma jsegwux regolarment dan l-isport, i[obbu jkunu jafu x’inhu ji;ri fit-Tour. Dan lartiklu qasir se jwie;eb ftit mistoqsijiet fa/li g[al dawk li jridu jibdew isegwu t-Tour u jifhmu xi jkun qed ji;ri.

G[alfejn Mark Cavendish qatt ma jista’ jirba[ it-Tour de France^

G[aliex il-Britanniku, wie[ed mill-aqwa sprinters fid-dinja, mhux skalatur tajjeb meta ji;i g[at-tlajja’. Sa mill1913, il-klassifika finali tatTour kienet ibba]ata fuq il-[in overall ta’ kull /iklist, ji;ifieri, il-[in ta’ kull tappa jibqa’ ji]died ma’ ta’ qablu.

Id-distakk fil-[inijiet fittappi tal-muntanji hu ferm akbar minn dawk f’rotta /atta, u dan jag[ti vanta;; enormi lill-iskalaturi fuq l-isprinters.

Mill-banda l-o[ra, l-iskalaturi li normalment huma ta’ statura ]g[ira u [fief, [afna drabi jitilfu l-[in fit-time trials, li jiffavorixxu /-/iklisti b’sa[[ithom.

Fl-a[[ar snin, dan it-Tour intreba[ minn skalaturi – Oscar Pereiro, Alberto Contador u Carlos Sastre.

Madankollu, [afna mill-aqwa /iklisti tat-tour huma all-

rounders u jmorru tajjeb kemm fit-time trials kif ukoll fil-muntanji. L-a[[ar ]ew; Champions, Bradley Wiggins u Cadel Evans, huma e]empju /ar ta’ dan.

G[alfejn il-flokk talleader overall hu isfar^

Fl-1919, l-organizzaturi dde/iedew li l-leader kellu jilbes flokk spe/jali li bih jing[araf fa/ilment millispettaturi. G[a]lu l-isfar g[aliex kien il-kulur tal;urnal li fuqu kien ji;i stampat L’Auto, li kien jisponsorja t-ti;rija.

X’inhu l-flokk l-a[dar^

Dan hu l-flokk li jing[ata g[all-punti fil-klassifika u premju sabi[ ta’ konsolazzjoni g[all-isprinters, li [afna drabi jirb[u aktar tappi imma b’vanta;; i]g[ar.

L-ewwel 20 /iklista f’kull tappa jing[ataw il-punti, u //iklist li jispi//a bl-aktar punti jirba[ il-flokk l-a[dar. Irrekord tal-flok l-a[dar hu tal:ermani] Erik Zabel, li reb[u sitt darbiet.

Dan kien introdott 60 sena ilu biex i]id l-interess fitti;rija.

X’inhu l-flokk Polka^

Dan hu l-flokk li jing[ata

lill-a[jar skalatur tat-Tour, ‘irRe tal-Muntanji’. Il-punti jing[ataw fi tmiem kull g[olja jew muntanja li huma kklassifikati f’erba’ kategoriji, skont id-diffikultà tag[hom. ?erti tlajja’ li huma e//ezzjonalment diffi/li, b[alma hi l’Alpe d’Huez jew Mont Ventoux, huma kklassifikati ‘hors categorie’ (barra mill-kategorija).

Id-disinn tal-flokk Polka intg[a]el g[aliex kien l-istess disinn tal-isponsor tieg[u. Irrekord tar-re tal-muntanji jinsab g[and il-Fran/i] Richard Virenque, li reba[ ilflokk seba’ darbiet.

G[alfejn i/-/iklisti spiss itemmu fl-istess [in^

G[aliex huma biss issekondi li jittie[du inkonsiderazzjoni filklassifika overall u mhux ilfrazzjonijiet tas-sekonda. Hi lprattika fit-tlielaq ta//ikli]mu fit-triq li /-/iklisti kollha inklu]i fl-istess grupp, jing[ataw l-istess [in fuq illinja tat-tmiem ming[ajr ma ji;i kkunsidrat jekk ikunux da[lu fuq quddiem jew fuq wara tal-grupp.

Regolament ie[or li japplika biss g[al ti;rija fuq rotta /atta jg[id li /iklist li jaqa’ fl-a[[ar 3km jing[ata l-istess [in tal-

grupp li jkun fih qabel lin/ident.

I/-/ikli]mu hu sport

individwali. G[alfejn hemm it-timijiet?

Fit-Tour jie[du sehem 20 tim ta’ disa’ /iklisti. Kull tim normalment jinkludi leader, dak bl-a[jar /ans fil-klassifika finali, sprinters, skalaturi u kull tip ta’ /iklist li jista’ jg[in lit-tim jirba[ tappa, jirba[ flokk u j;ib premju ta’ flus.

Meta madwar 200 kompetitur ikunu qed jaqdfu flimkien f’madwar 50km fissieg[a, i/-/iklisti fuq quddiem ja[lu ferm aktar ener;ija minn dawk ta’ warajhom, li jkunu g[all-kenn mir-ri[.

Din hi r-ra;uni g[alfejn [afna drabi /-/iklisti fl-istess tim jidhru jsuqu quddiem illeader biex jipprote;uh mirri[. {afna drabi, l-g[ajnuna lilleader tkun billi /-/iklisti jg[addu wa[da mir-roti tag[hom, jekk dan jie[u puncture jew jieqfu ji;bru lfliexken tax-xorb u boro] talikel g[alih.

X’inhu l-‘bordure’^

Il-‘bordure’ jew l-‘echelon’ hu l-akbar be]g[a tal-peloton.

Meta r-ri[ ikun qawwi u jonfo[ mill-;enb, jista’

jaqsam li/-/iklisti fi gruppi ]g[ar, li mbag[ad ma jibqg[ux fil-kenn tal-grupp prin/ipali. Jitilfu l-kuntatt, isibu ru[hom esposti g[allelementi tan-natura, u jistg[u jitilfu [in konsiderevoli. Dan ;ara lil Alberto Contador fittappa ta’ La Grande Motte fl2010.

X’inhu l-‘Omnibus’^

Bit-Taljan dan jissejja[ ukoll ‘gruppetto’. Dan hu lgrupp iffurmat mi/-/iklisti li jbatu [afna fit-tlajja’ filmuntanji. Dawn isuqu flimkien biex jag[mlu kura;; lil xulxin u jispi//aw it-tappa lkoll flimkien f’[in ra;onevoli.

X’inhu d-‘domestique’^

‘Domestique’ jew ‘gregario’ hu /iklist li m’g[andux permess ikollu ambizzjoni personali fitti;rija. Dan ikun mag[]ul g[all-kapa/ità tieg[u li j]omm il-pass, isofri l-massimu u jirtira meta l-mira tintla[aq.

Hu mistenni wkoll li jaqa’ lura wara l-grupp kollu biex i;ib il-fliexken tax-xorb u jag[ti r-rota tieg[u lil-leader jekk ikun hemm b]onn. ?erti

/iklisti b[al Contador ilhom ]mien twil bl-istess ‘domestiques’ leali.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

A[barijiet Lokali

37

TENNIS – OPEN TA’ WIMBLEDON

Kvitova u Tomic fir-round li jmiss L-Awstraljan Bernard Tomic u Petra Kvitova g[addew g[ar-round li jmiss fl-Open ta’ Wimbledon wara li g[elbu lil Gasquet u lil Makarova rispettivament. Leks champion Petra Kvitova reb[et 6-3, 2-6, 6-3, kontra Makarova, biex issa din g[addiet g[ar-raba’ round.

Kvitova, sena ilu waslet salkwarti tal-finali u qed tittama li tirrepeti s-su//ess li kisbet fl-2011 meta reb[et dan lopen.

Bernard Tomic g[eleb linnumru disg[a fid-dinja, Richard Gasquet, bi skor ta’ 7-6, 5-7, 7-5, 7-6. Tomic, li g[andu 20 sena, issa jilg[ab mal-a[[ar 16.

F’partiti o[ra, Laura Robson issorprendiet lil kul[add u reb[et 1-6, 7-5, 6-3 kontra Marina Erakovic ta’ New Zealand, biex b’hekk g[addiet g[ar-raba’ round. Robson, li g[ad g[andha 19-il sena kienet qed titlef 5-3, imma wettqet reazzjoni mill-aqwa u reb[et b’mod konvin/enti.

Issa Robson tilg[ab kontra Kaia Kanepi jew kontra Alison Riske.

Tomas Berdych g[eleb lil Kevin Anderson tal-Afrika ta’ Isfel bi skor ta’ 3-6, 6-3, 6-4,

7-5, u g[alih din kienet iddisa’ darba konsekuttiva li reba[ kontra Anderson. Ittennista mir-Repubblika ?eka lag[ab [ames darbiet kontra Anderson din is-sena u g[al darba o[ra re;a’ sabha fa/li biex [are; rebbie[.

G[al darba o[ra, tennista re;a’ kellu jirtira min[abba injury u din id-darba kien lOlandi] Igor Sijsling. Dan kien qed jilg[ab kontra lKroat Ivan Dodig u kien qed igawdi vanta;; ta’ 6-0, 6-1, 10 meta waqaf jilg[ab min[abba li [ass xi w;ig[.

G[al Dodig din kienet it-tieni darba minn tliet log[biet li g[adda g[ar-round li jmiss wara li l-avversarju tieg[u irtira mit-turnament. Issa Dodig jilg[ab kontra David Ferrer jew kontra Alexandr Dolgopolov. Agnieszka Radwanska reb[et 7-5, 4-6, 6-3, kontra Madison Keys.

F’dan l-Open sa issa irtiraw diversi tennisti min[abba linjuries, fosthom Victoria Azarenka, rebbie[a tal-Open Awstraljan u Jo-Wilfried Tsonga, in-numru sitta fiddinja. It-tnejn li huma talbu lill-uffi/jali tal-Open biex jispezzjonaw il-kundizzjoni tal-[axix.

TAZZA TAL-KONFEDERAZZJONIJIET

Im[abbra l-finalisti g[all-unur tal-aqwa player Il-FIFA [abbret il-lista finali tal-players innominati g[all-unur tal-aqwa player tat-Tazza talKonfederazzjonijiet. Il-lista ta’ sitt players hi mag[mula minn ]ew; players ta’ Spanja, tnejn tal-Bra]il, player Taljan u player talUrugwaj.

I]-]ew; players ta’ Spanja huma l-midfielder Andres Iniesta u d-difensur Sergio Ramos, filwaqt li ]-]ew; Bra]iljani huma l-players offensivi Neymar u Paulinho. Innominati wkoll hemm il-midfielder Taljan Andrea Pirlo u l-attakkant

tal-Urugwaj Luis Suarez.

Iniesta, Ramos, Neymar u Paulinho se jkunu involuti fil-finali tal-lejla, filwaqt li Suarez se jilg[ab kontra lItalja fil-log[ba g[at-tielet u r-raba’ post. Pirlo mhux se jilg[ab g[ax hu mwe;;a’.

Ir-rebbie[ ta’ dan l-unur ji;i de/i] e]att kif tintemm ilfinali.

-

Ir rebbie[a pre/edenti

– Denilson (Bra]il) – Ronaldinho (Bra]il) 2001 – Robert Pires (Franza) 2003 – Thierry Henry (Franza) 2005 – Adriano (Bra]il) 2009 – Kaká (Bra]il) 1997

1999

TAZZA TAD-DINJA 2014

Italja v Repubblika ?eka fil-Juventus Stadium Il-log[ba valida minn Grupp A tar-round talkwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja bejn l-Italja u rRepubblika ?eka fl-10 ta’ Settembru, se tintlag[ab filground ta’ Juventus. Din se tkun l-ewwel darba li t-tim nazzjonali Taljan se jkun qed jilg[ab f’dan il-ground il-;did ta/-champions Taljani, ground li ;ie inawgurat fl-2011.

Attwalment, it-Taljani qeg[din fl-ewwel post tal-

grupp b’total ta’ 14-il punt, filwaqt li l-Bulgari qeg[din ittieni b’10 punti. Dan ifisser li reb[a g[all-Italja tkun tfisser li dawn ikunu prattikament fil-fa]i finali li se tintlag[ab sena o[ra fil-Bra]il.

Intant, ;img[a ilu ;ie ]velat li l-log[ba valida minn Grupp A tar-round talkwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja bejn l-Italja u lBulgarija se tintlag[ab filground ta’ Palermo.

Petra Kvitova fl-azzjoni kontra Ekaterina Makarova

LOG{OB TAL-MEDITERRAN

Farrugia jispi//a fir-raba’ post Ilbiera[ ;iet fi tmiemha lavventura tal-atleti Maltin li kienu qed jie[du sehem fillog[ob tal-Mediterran.

Stefan Farrugia safa meg[lub minn Matteo Albani ta’ San Marino, 2–12.

Albani ddomina l-partita mill-ewwel [inijiet tant li sattielet sessjoni kien di;à 9–0 minn fuq.

Farrugia wettaq reazzjoni meta kien 11-0 minn ta[t, meta g[amel ]ew; punti, bl-

a[[ar punt jasal kif mistenni minn Albani g[all-iskor finali ta’ 12-2.

Fl-ewwel semi-finali, Pasquale d’Altero li nhar il:img[a g[eleb lil Farrugia g[eleb lil Gungor tat-Turkija, 12–4.

Fil-finali g[all-midalja talbron] kontra Yunus Emre Gungor, Gungor feta[ vanta;; ta’ 2–0 fil-bidu, li kompla jikber g[al 4-1 sar-raba’ sessjoni.

Farrugia g[amel reazzjoni u g[amel l-iskor 4–3.

Madankollu, e]att wara kien Gungor li mar 6-3 u wara 9-3 minn fuq g[al 11– 4 .

Bil-partita de/i]a, kien Gungor li g[alaq 12-4 biex reba[ il-midalja tal-bron] g[at-Turkija.

Fil-finali, Pasquale d’Alterio tal-Italja g[eleb lil Matteo Albani ta’ San Marino, 12–5.

38

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Sport

MOTOGP

Su//ess g[al Valentino Rossi fl-Olanda Is-sewwieq Taljan Valentino Rossi reba[ il-Grand Prix tal-Olanda hekk kif spi//a quddiem Marc Marquez u Cal Crutchlow rispettivament. G[al Rossi din kienet l-ewwel reb[a li kiseb sa mill-2010. I/-champion renjanti, Jorge Lorenzo, minkejja li nhar il{amis kiser l-g[adma ta’ bejn g[onqu u spalltu, xorta [a sehem u spi//a fil-[ames post. Rossi, seba’ darbiet champion tal-MOTOGP mar fuq quddiem wara s-sitt dawra, u minn hemm ’il quddiem iddefenda l-ewwel post. Il-leader tal-klassifika ;enerali, Dani Pedrosa, spi//a firraba’ post biex b’hekk ]ied ilvanta;; li g[andu fuq Lorenzo.

:

Kif spi//aw

1.

2.

3.

4.

5.

Valentino Rossi Marc Marquez Cal Crutchlow Dani Pedrosa Jorge Lorenzo

: 1. Dani Pedrosa - Honda 2. Jorge Lorenzo - Yamaha 3. Marc Marquez - Honda 4. Cal Crutchlow - Yamaha 5. Valentino Rossi - Yamaha 6. Andrea Dovizioso - Ducati 7. Stefan Bradl - Honda 8. Nicky Hayden - Ducati 9. Alvaro Bautista - Honda 10. Aleix Espargaro – Aprilia Klassifika Sewwieqa

Is-sewwieq tal-Yamaha, Valentino Rossi, wara li reba[ fl-Olanda

FORMULA 1

Hamilton jibda mill-pole-position Is-sewwieq tal-Mercedes, Lewis Hamilton, se jibda millewwel post waqt il-Grand Prix tal-lum, li se jsir fi/-/irkwit ta’ Silverstone, fir-Renju Unit. Issewwieq Ingli], li kien qed isuq quddiem il-pubbliku tieg[u stess, g[amel dawra f’[in ta’ 1:29.607’.

G[al Hamilton dan kien it28 pole-position fil-karriera tieg[u.

Intant, mit-tieni post se jibda Nico Rosberg, li hu wkoll sewwieq tal-Mercedes, u l-fatt li dawn it-tnejn se jibdew millewwel ]ew; po]izzjonijiet jag[ti risposta wara dak li se[[ matul il-;img[a. L-FIA wissiet b’mod uffi/jali lillMercedes min[abba li f’Mejju li g[adda, it-tim kiser ir-regoli g[ax ittestja r-roti fuq ilkarozza ta’ din is-sena.

Hamilton se jkun l-ewwel sewwieq Ingli] sa mill-2007 li jkun qed jibda mill-poleposition fir-Renju Unit. Fl2007 kien l-istess Hamilton – li kien g[adu jsuq malMcLaren – li beda mill-poleposition. Hu kien spi//a lGrand Prix fit-tielet post,

Hamilton tal-Mercedes waqt is-sessjoni tal-kwalifikazzjoni

filwaqt li kien Kimi Raikkonen li reba[ it-tellieqa.

Filwaqt li mill-ewwel ]ew; po]izzjonijiet se jibdew ilkoppja tal-Mercedes, fit-tielet u fir-raba’ post se jibdew Sebastian Vettel u Mark Webber tar-Red Bull. Webber reba[ il-Grand Prix tas-sena li g[addiet, filwaqt li Vettel se jkollu bi//a xog[ol iebsa biex jikseb ir-raba’ reb[a ta’ dan lista;un.

Fernando Alonso tal-Ferrari se jibda mis-sitt post, u din hi a[bar kemxejn negattiva g[al

dan is-sewwieq li qieg[ed fittieni post, 36 punt ta[t illeader, Vettel. :

Kif se jibdew

1. L Hamilton Mercedes 2. N Rosberg Mercedes 3. M Webber Red Bull 4. S Vettel Red Bull 5. R Grosjean Lotus 6. F Alonso Ferrari 7. D Ricciardo Toro Rosso 8. P Di Resta Force India 9. K RaikkonenLotus 10. A Sutil Force India

34

Sport

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013 FUTBOL LOKALI Hibernians u B’Kara se jaffrontaw lil xulxin fil-finali tas-Super Cup fis-7 ta’ Awwissu (Ritratt> Joseph Galea)

Is-Super Cup bejn Hibs u B’Kara fis-7 ta’ Awwissu Il-finali tas-Super Cup bejn Hibernians u B’Kara se tintlag[ab nhar l-Erbg[a 7 ta’ Awwissu. Dan ;ie ]velat waqt Laqg[a tal-Kunsill tal-

MFA. I/-champions ta’ Malta, B’Kara, li se jkunu impenajti fi/-Champions League ix-xahar li ;ej, se jilag[bu kontra Hibernians, runners-up fil-kampjonat u rebbie[a tat-Trophy.

Il-kampjonat BOV Premier se jibda fis-17 ta’ Awwissu.

Bejn is-7 u s-17 ta’ Awwissu, it-timijiet nazzjonali Malti talkbar u dak ta’ ta[t il-21 sena se jkunu impenjati f’partiti ta’ [biberija fl-14 ta’ Awwissu.

It-tim tal-kbar immexxi minn Pietro Ghedin se jilg[ab f’Baku kontra l-A]erbaijan, filwaqt li t-tim immexxi minn Ray Farrugia se jilg[ab barra minn daru kontra l-Ungerija.

Xi [a;a ;dida filkampjonat BOV se jkun ilfatt li l-log[ob ta’ tmiem il;img[a mhux se jkun mifrux fuq tlett ijiem, imma l-

log[biet se jintlag[bu kollha bejn is-Sibt u l-{add. Erba’ partiti se jibdew jintlag[bu sSibt f’]ew; grounds differenti, filwaqt li ]ew; partiti fl-istess ground se jintlag[bu nhar il-{add.

F’ka]ijiet o[ra jsir ilkontra, ji;ifieri jintlag[bu ]ew; log[biet is-Sibt u erbg[a l-{add.

Fl-Ewwel Divi]joni se ssir log[ba l-:img[a, tnejn isSibt u erbg[a l-{add. Ilkampjonati tal-Ewwel, tatTieni u t-Tielet Divi]joni se jibdew f’Settembru wara lewwel round tal-U*BET FA Trophy. Il-kampjonati kollha li se jsiru f’Malta jintemmu fl-ewwel ;img[a ta’ Mejju min[abba li bejn id-9 u l-21 ta’ Mejju, f’pajji]na se jsiru lKampjonati Ewropej ta’ ta[t is-17-il sena.

G{AWM

Su//ess ie[or g[al Franklin I/-champion Olimpika Missy Franklin kisbet ir-raba’ reb[a dan l-ista;un meta mhux biss reb[et il-100m backstroke, imma g[amlet dan billi irre;istrat l-aqwa [in tas-sena waqt it-trials talIstati Uniti.

Franklin irkuprat tajjeb fuq Elizabeth Pelton u reb[et f’[in ta’ 58.67 u b’hekk ]iedet mas-su//essi li kisbet din is-sena. Dan lista;un, Franklin di;à reb[et fil-100m u fil-200m freestyle, kif ukoll fil-200m backstroke.

Barra minn hekk, waqt il-Kampjonati Mondjali li se jsiru f’Bar/ellona se tkun qed tifforma parti mit-tim tal-4x100 u l4x200 relay. Il-Kampjonati mondjali se jibdew fit-28 ta’ Lulju u jintemmu fl-4 ta’ Awwissu.

Minkejja li Franklin, li g[ad g[andha 18-il sena, irre;istrat laqwa [in tas-sena, din qalet li g[ad fadlilha x’titjieb qabel ma jibdew il-kampjonati mondjali. Intant, Katie Ledecky, li hi wkoll champion Olimpiku, reb[et il-400m freestyle filwaqt li Chloe Sutton da[let fit-tieni post.

Connor Jaeger reba[ il-400m freestyle tal-ir;iel meta g[eleb lisfida ta’ Matt McLrean. Breeja Larson u Kevin Cordes reb[u l200m breaststroke tal-ir;iel u tan-nisa rispettivament, u dan kien it-tieni su//ess fi spazju ta’ ftit jiem wara li dawn kienu reb[u l100m. David Plummer, li reba[ il-50m backstroke nhar il-{amis, ikkwalifika g[all-100m meta reba[ kontra /-champion Olimpiku ta’ Londra, Matt Grevers.

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Sport

Il-kow/ nazzjonali ta’ Spanja, Vicente Del Bosque, u l-players Spanjoli waqt sessjoni tat-ta[ri;

39

Players tat-tim nazzjonali Bra]iljan waqt sessjoni tat-ta[ri;, jum qabel il-finali

TAZZA TAL-KONFEDERAZZJONIJIET

Illejla l-finali bejn Spanja u l-Bra]il Illejla, f’nofsillejl, se tintlag[ab ilfinali tat-Tazza tal-Konfederazzjonijiet bejn Spanja u l-Bra]il fil-ground talMaracana. Filwaqt li l-Bra]il se jkun qed jipprova jikseb su//ess f’pajji]u sena qabel it-Tazza tad-Dinja, Spanja se tkun qed tipprova tirba[ din it-tazza g[all-ewwel darba fl-istorja tag[ha.

L-Ispanjoli bdew jiddominaw ix-xena internazzjonali fl-2008, meta reb[u lKampjonati Ewropej, filwaqt li sentejn wara reb[u t-Tazza tad-Dinja fl-Afrika ta’ Isfel. Sena ilu re;g[u reb[u lKampjonati Ewropej fl-Ukrajna u filPolonja, u l-uniku di]appunt li sofra ttim ta’ Del Bosque kien meta dawn ;ew eliminati mis-semi-finali tat-Tazza talKonfederazzjonijiet tal-2009, kontra lIstati Uniti.

Min-na[a l-o[ra, [afna kienu dawk li sostnew li l-qawwa tat-tim Bra]iljan m’g[adhiex dik li kienet. Imma f’dan itturnament, il-log[ob li wera t-tim ta’ Luis Felipe Scolari kien log[ob li ta spettaklu u fl-istess [in kiseb ir-ri]ultati.

Bla dubju, l-aktar player strumentali g[all-Bra]il kien Neymar, l-attakkant il;did li ftit tal-;img[at ilu kien akkwistat

minn Barcelona. {arsa lejn l-istatistika turi li fl-a[[ar ]ew; edizzjonijiet tatTazza tal-Konfederazzjonijiet, il-Bra]il spi//a reba[ din it-tazza; imma fis-sena ta’ wara, dejjem iddi]appunta fit-Tazza tad-Dinja. Issa, il-Bra]il, li hu mmexxi mill-kow/ li fl-2002 reba[ it-Tazza tadDinja mag[hom, irid ikompli minn fejn [alla fl-2009 meta fil-finali kien g[eleb lill-Istati Uniti 3-2. Din id-darba se tkun ferm aktar diffi/li g[all-Bra]il meta jilg[ab kontra tim li s’issa skurja total ta’ 15-il goal f’erba’ log[biet. Spanja bdiet l-avventura tag[ha b’reb[a ta’ 2-1 fuq l-Urugwaj, u wara, g[elbet lit-Tahiti, 10-0, filwaqt li fl-a[[ar log[ba talgrupp, Spanja reb[et 3-0 kontra nNi;erja. Fis-semi-finali ta’ nhar il{amis kontra l-Italja, l-Ispanjoli kellhom b]onn imorru g[all-g[oti talpenalties biex ibbukkjaw post fil-finali, filwaqt li jum qabel, il-Bra]il kien reba[ 2-1 fl-a[[ar minuti fis-semi-finali kontra l-Urugwaj. Il-fatt li l-Bra]il lag[ab issemi-finali jum qabel Spanja, u l-fatt li Spanja kellha tilg[ab 120 minuta jaf ikollu effett negattiv fuq il-kundizzjoni fi]ika tal-players Spanjoli. Il-Bra]il beda

l-impenji tieg[u b’reb[a, 3-0, kontra l:appun, filwaqt li fit-tieni u fit-tielet log[ba tal-grupp reba[ 2-0 kontra lMessiku u 4-2 kontra l-Italja rispettivament.

“Konna nafu l-iskeda tal-log[ob minn qabel ma beda t-turnament.

M’g[andniex sku]i. Jekk irridu nuru li a[na tajbin irridu nirb[u, minkejja li stra[na jum anqas mill-avversarji,” qal il-kow/ ta’ Spanja, Vicente Del Bosque.

L-a[[ar darba li Spanja u l-Bra]il lag[bu kontra xulxin fil-Maracana kien 63 sena ilu. Dakinhar, is-Selecao kienu umiljaw lil Spanja meta reb[ulhom 6-1, u din hi t-tieni l-akbar reb[a li qatt kiseb il-Bra]il fuq Spanja. L-a[[ar darba li dawn i]-]ew; pajji]i ltaqg[u kontra xulxin kienet f’partita ta’ [biberija li ntlag[bet 14-il sena ilu, u l-log[ba kienet intemmet fi draw ta’ ming[ajr goals.

-

-

-

L Italja u l Urugwaj g[at tielet post

Intant, illum fis-6pm tintlag[ab ukoll il-log[ba g[at-tielet u r-raba’ post bejn l-Italja u l-Urugwaj. Dawn i]-]ew; timijiet kellhom avventura

ferm po]ittiva f’dan it-turnament, u wie[ed jista’ jg[id li t-tnejn li huma ma kienu jisirqu xejn li kieku se jkunu huma li jikkontestaw il-finali. LUrugwaj tilef fl-a[[ar [ames minuti kontra l-Bra]il, filwaqt li l-Italja kienet ferm a[jar minn Spanja u ;iet eliminata bil-penalties.

L-Italja, li di;à kwa]i g[andha sieq fil-fa]i finali tat-Tazza tad-Dinja, se jkollha lil Abate u lil Balotelli neqsin min[abba injury, u g[all-kuntrarju ta’ dak li se[[ fis-semi-finali, jidher li se jkunu Giovinco jew El Sharaaway li jimlew il-post vojt ta’ Balotelli, u mhux Gilardino, li kellu wirja di]appuntanti.

L-Urugwaj, rebbie[a tal-Copa America ma tantx huma sejrin tajjeb fir-round g[all-kwalifikazzjoni g[atTazza tad-Dinja, u ]gur li l-wirjiet li kellhom f’din il-kompetizzjoni se j]idu mal-moral tal-players. Bla dubju, l-akbar theddida g[at-Taljani se jkun l-attakkant Cavani, attakkant ta’ Napoli li jaf sew id-difi]a Taljana.

Cavani, matul l-ista;un li g[adda spi//a b[ala l-aqwa skorer tas-Serie A.

ATLETIKA

Tmien atleti jinstabu po]ittivi Tmien atleti Torok, wie[ed minnhom rebbie[ tal-midalja talfidda waqt l-Olimpjadi, insatbu po]ittivi g[ad-doping waqt li kienu qed jie[du sehem fil-Kampjonati Ewropej tat-Timijiet.

Din hi daqqa ta’ [arta o[ra g[all-isport fit-Turkija wara li xahar ilu, Asli Cakir, rebbie[a tal-midalja tad-deheb flOlimpjadi, ;iet sospi]a g[al g[omorha wara li hi wkoll instabet po]ittiva g[ad-doping.

Esref Apak, ir-rebbie[ tal-midalja tal-fidda fl-Olimpjadi tal2004 fil-hammer-throw, kien wie[ed minn dawn it-tmien atleti li nstabu [atja. Dan kollu jfisser li issa, l-ammont totali talatleti Torok li din is-sena nstabu po]ittivi, issa tela’ g[al 24.

Dan ]velah il-Kap tal-Federazzjoni tal-Atletika fit-Turkija, Mehmet Terzi. “Sfortunatament hemm impressjoni li lkow/ijiet u l-atleti qed ji;u protetti. Dan mhuwiex veru, u lFederazzjoni ma tittollerax lil min jikser ir-regoli,” qal Terzi.

Dawn l-a[barijiet xejn tajbin relatati mad-doping se jaffettwaw b’mod [a]in il-kandidatura tal-belt ta’ Istanbul biex torganizza l-Olimpjadi tal-2020. Qabel ma saru l-Kampjonati Ewropej tat-Timijiet, tmien weightlifters t[allew barra milliskwadra nazzjonali min[abba li nstabu po]ittivi g[ad-doping.

L-attakkant ta’ Spanja Fernando Torres (quddiem), li hu attwalment l-aqwa skorer tal-kompetizzjoni b’[ames goals

40

Il-{add, 30 ta’ :unju, 2013

Lokali

...u s-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca jkompli bl-operazzjonijiet!

L-ewwel ftit xhur ta’ tmexxija Laburista

Meta partit ikun flOppo]izzjoni hu fa/li twieg[ed kollox u lil kul[add.

Twieg[ed pere]empju li se tipprote;i l-ambjent u fl-istess nifs twieg[ed li se tiffa/ilita ferm il-[ru; tal-permessi anke meta jistg[u forsi jkunu ta’ detriment g[all-ambjent. Fa/li wkoll toqg[od, kif jg[id ilMalti, gallarija, u ma tie[u lebda po]izzjoni meta jkun mitlub minnek li tkun responsabbli u tg[id ilpo]izzjoni tieg[ek. Dan stajna narawh bil-mod kif mexa lPartit Laburista meta kien hemm l-inkwiet fil-pajji] ;ar, il-Libja.

Il-Partit Laburista tela’ filgvern bl-g[ajta ta’ ‘meritokrazija’, ‘stil ;did ta’ politika’ u ‘Malta tag[na lkoll’. L-ewwel ;ranet ta’ gvern ;did huma importanti g[ax jag[tu [jiel /ar ta’ liema stil ta’ tmexxija se jadotta lpartit li jkun reba[ il-fidu/ja tan-nies. Il-PN kien /ar fiddiskors meta ddeskriva fi stqarrija li fiha sa[aq li dawn l-ewwel xhur kienu karatterizzati minn de/i]jonijiet li [olqu kontroversji u di]appunt fost firxa wiesg[a tal-elettorat.

Kienu xhur li kienu

ddominati minn transfers li kien hemm min sej[ilhom vendikattivi, fosthom f’San Vin/enz de Paul. Kienu wkoll ;ranet karatterizzati minn numru ta’ [atriet g[al kull min kien fuq il-billboards talPL. Il-Prim Ministru [akkilhom daharhom g[ax huma kienu [akkew dahar ilPL spe/jalment fi ]mien lelezzjoni. Hu stat ta’ fatt li [afna o[rajn il-Prim Ministru po;;iehom f’karigi g[oljin minkejja li forsi mhumiex kwalifikati bi]]ejjed g[al /erti karigi. Fejn hi l-meritokrazija meta xi w[ud li ng[ataw karigi g[oljin mill-Prim Ministru kellhom kwalifika wa[da biss – li huma militanti tal-PL, bil-konsegwenza li sservizz pubbliku qed ji;i politi/izzat?

L-ewwel xhur tal-PL kienu wkoll karatterizzati minn membri tal-kabinett ta’ Muscat li kisru l-kodi/i taletika; bi Franco Mercieca jit[alla ja[dem fil-privat u jag[mel eluf ta’ ewro f’nofstanhar meta suppost qed jaqdi dmirijietu ta’ segretarju parlamentari g[ax hekk kien wieg[ed lill-elettorat u g[ax hekk [alef fil-;urament tal[atra.

minn Sonia Caruana Saydon soniacaruanasaydon@gmail.com

L-a[[ar i]da mhux l-anqas, fl-ewwel xhur bdew jinqalg[u wkoll problemi mil-lat ekonomiku hekk kif de/i]jonijiet tal-Gvern wasslu biex Malta tpo;;iet ta[t Pro/edura ta’ Defi/it E//essiv li setg[et ;iet evitata li kieku l-Gvern ta’ Muscat kien g[aqli fid-de/i]jonijiet tieg[u.

It-timbru tal-mitt jum ta’ Joseph Muscat hu /ar: l-akbar kabinett fl-istorja b’nefqa ]ejda ta’ 105 miljun ewro fuq le;i]latura f’pagi sostanzjali u kapri//i g[an-nies tal-qalba li qed jidda[[lu ja[dmu firrekord ta’ ministeri u segretarjati. Dan minbarra

media•link COMMUNICATIONS

salarji qawwijin minn flus ilpoplu g[all-klikka li [admet g[al Muscat qabel l-elezzjoni, kif ukoll ta[wid fis-servizzi tas-sa[[a li minnu l-aktar li qed ibatu huma l-morda flag[ar mumenti ta’ [ajjithom u l-[addiema li jridu jikkurawhom. In-nies qed titkellem fuq in/ertezza flekonomija b’inkwiet flopinjoni pubblika fuq limpjiegi u li [are; /ar fi st[arri; ippubblikat u rrappurtat fuq diversi gazzetti lokali. Il-poplu Malti in;enerali hu m[asseb dwar [atriet f’karigi pubbli/i g[al skopijiet purament parti;jani biex jaqdu lill-PL minn flus il-poplu, ksur tal-etika millministri bil-permess /ar ta’ Joseph Muscat innifsu u fuq kollox dwar il-fatt li Prim Ministru li qed ida[[al f’butu 70 elf ewro biex jikri lkarozza personali tieg[u lilu nnifsu.

Il-politiku saqajh mal-art u umli hu l-politiku li wara lewwel ftit xhur ikun man-nies jistaqsihom g[ala huma di]appuntati bih. Dan mhux qed narawh. Imma g[andna Prim Ministru li g[o;bu joqg[od fil-bieb tal-Ber;a ta’ Kastilja ’l bog[od kemm

jista’ jkun mill-;urnalisti u jifta[ar b’dak li qed jag[mel avolja l-fehma pubblika mhi xejn kuntenta bih. Il-mod kif i;ib ru[u mhux dak ta’ politiku umli li jifhem li qieg[ed hemm g[as-servizz tan-nies imma dak ta’ politiku mimli u mkabbar bih innifsu u li ma jimpurtah minn xejn.

L-ewwel xhur ta’ gvern Laburista kienu karatterizzati minn de/i]jonijiet li ma jawguraw xejn tajjeb. Hi politika mi]g[uda minn de/i]jonijiet []iena, sa[ansitra anke f’xi ka]i abbu]ivi li fuq kollox itajru mar-ri[ kull g[ajta ta’ meritokrazija u ta’ ‘Malta tag[na lkoll’. Quddiem dan kollu wie[ed jinduna limportanza li jkollna Oppo]izzjoni li filwaqt li tkun kostruttiva quddiem de/i]jonijiet g[aqlin, trid tkun kapa/i tikkritika u tikkundanna de/i]jonijiet o[ra li huma abbu]ivi u li jo[olqu in;ustizzji fis-so/jetà.

Dan qeg[din narawh fil[idma tal-Oppo]izzjoni Nazzjonalista li qieg[da b’g[aqal kbir tifli sew il[idma tal-gvern Laburista.