€0.55
Numru 13,478
L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Ikomplu t-trasferimenti fil-Pulizija u fil-FAM
Simon Busuttil jitkellem mal-;urnalisti qabel il-laqg[a fil-Kumitat dwar is-Sigurtà (Ritratt> Michael Ellul)
Simon Busuttil jikseb assigurazzjonijiet mill-Kumitat tas-Sigurtà Nazzjonali minn Jerome Caruana Cilia
F’laqg[a tal-Kumitat tas-Sigurtà Nazzjonali li damet aktar minn sag[tejn, il-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil ippre]enta punti importanti u t-t[assib tieg[u dwar temi li tqajmu dan l-a[[ar rigward is-
Servizz Sigriet. G[al din il-laqg[a kien hemm pre]enti wkoll il-Kap tas-Servizz Sigriet, Michael Cassar, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin George Vella u l-Ministru tal-Intern u s-Sigurtà
Nazzjonali Manuel Mallia. Kien f’din l-istess laqg[a mal-Prim Ministru li l-Kap tal-Oppo]izzjoni kiseb assigurazzjoni dwar l-operat tas-Servizz Sigriet. g[al pa;na 5
It-trasferimenti fil-Pulizija komplew ilbiera[ b’tag[rif, li rnexxielu jikseb dan il-;urnal, jikkonferma li [ar;u aktar trasferimenti fil-Korp.. Jirri]ulta li tliet pulizija ntbag[tu mill-Fa/ilità Korrettiva ta’ Kordin lejn il-Lock-Up fil-Kwartieri :enerali talPulizija, il-Furjana mill-biera[. Min-na[a l-o[ra, sorsi infurmati tajjeb indikawlna li Kurunell li jmexxi d-Dipartiment tar-Ri]orsi Umani u lAmministrazzjoni tal-Forzi Armati ta’ Malta (FAM) mistenni jkun im/aqlaq mill-Barracks ta’ {al Luqa lejn i/?entru ta’ Detenzjoni f’{al Safi. Barra minn hekk, wara li kien hemm direzzjoni biex ikun trasferit, id-Deputat Kmandant tal-FAM ma rrappurtax g[ax-xog[ol fi/-?entru tad-Detenzjoni f’{al Safi u sorsi li tkellmu mag[na qalulna li ssitwazzjoni g[adha qed ti]viluppa. Sal-lum fil-Korp tal-Pulizija saru 251 trasferiment u fosthom kien hemm 11-il membru tas-Servizzi Sigrieti li ;ew trasferiti lejn taqsimiet li m’g[andhomx x’jaqsmu ma’ dan isservizz. Dawn it-trasferimenti fil-Korp talPulizija u fl-Armata mistennija li jkomplu anke fil-;ranet u fil-;img[at li ;ejjin u mhux talli hekk talli issa filPulizija qed isiru movimenti biex fil;ranet li ;ejjin, l-aktar f’Jum ilPulizija fit-12 ta’ Lulju se jkunu qed jit[abbru wkoll xi promozzjonijiet.
Kutrabandu
Il-Vatikan
28 persuna arrestati b’rabta ma’ kutrabandu ta’ diesel
Jitne[[a l-a[[ar ostakolu g[allkanonizzazzjoni tal-Papa :wanni Pawlu II
Ara pa;na 2
Ara pa;na 14
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
2 Lokali
Il-qg[ad ila[[aq kwa]i 7,300 persuna Kompla ji]died l-ammont ta’ nies jirre;istraw g[axxog[ol fil-gzejjer Maltin, hekk kif /ifri uffi/jali talNSO juru li l-qg[ad f’Mejju kien fil-livell ta’ kwa]i 7,300 persuna. L-istatistika uffi/jali turi li meta mqabbel mas-sena li g[addiet, il-qg[ad ]died bi kwa]i sitt mitt ru[. U meta mqabbel ma’ April, ji;ifieri f’temp ta’ xahar, il-qg[ad ]died b’aktar minn 100 persuna. Skont l-informazzjoni pubblikata mill-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika, dan ifisser li f’sena l-qg[ad ]died bi kwa]i 9 fil-mija, g[al total ta’ 7,292 persuna jfittxu impjieg f’Malta u G[awdex. F’Mejju, fuq perjodu ta’ sena, il-qg[ad f’Malta ]died b’524 jew 8.7 fil-mija waqt li l-qg[ad f’G[awdex ]died b’rata akbar – 10.4 fil-mija – g[al total ta’ 745 ru[ bla xog[ol. L-NSO jg[id li kien hemm ]idiet fi tliet kategoriji partikulari –
f’dawk ifittxu xog[ol li g[andhom ’il fuq minn 45 sena, f’dawk li ilhom fuq irre;istru g[al aktar minn sena, u anke fost il-persuni b’di]abbiltà li qed ifittxu xoghol. Min-na[a l-o[ra naqsu dawk li qed ifittxu xog[ol u g[andhom inqas minn g[oxrin sena, u naqsu wkoll dawk li kienu ilhom fuq irre;istru tal-qg[ad ghal inqas minn wie[ed u g[oxrin ;img[a. L-Uffi//ju Nazzjonali talIstatistika jag]ti wkoll irrata tal-qg[ad f’termini per/entwali – bl-a[[ar tag[rif li kiseb l-NSO ming[and l-ETC jirreferi g[ax-xahar ta’ Jannar 2013. F’dan ix-xahar, in-nies jirre;istraw g[ax-xog[ol kienu jammontaw g[al 4.5 fil-mija ta’ dawk li kapa/i ja[dmu. Din ir-rata tal-qg[ad tfisser ]ieda ta’ 0.2 fil-mija, kemm fuq ix-xahar ta’ qabel kif ukoll meta wie[ed iqabbel mal-istess xahar tal2012.
It-Temp
UV INDEX
10
IT-TEMP> Ftit imsa[[ab b’waqtiet xemxin VI}IBBILTÀ> Tajba IR-RI{: {afif min-Nofsinhar ix-Xlokk BA{AR> {afif IMBATT> Ftit li xejn TEMPERATURA: L-og[la 28˚C XITA> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a xejn Xita mill-1 ta’ Settembru 428.1 mm IX-XEMX> Titla’ fis-05.50 u tin]el fis-20.22
Suldati Maltin g[assa mal-lane/ li twaqqfu fl-ib[ra internazzjonali (Ritratti> Lt. Keith Caruana AFM)
Jitkisser /irku ta’ kutrabandu ta’ diesel 28 persuna qed jin]ammu mill-Pulizija f’investigazzjoni marbuta ma’ ka] li se[[ itTnejn, 30 mil nawtiku finNofsinhar ta’ Malta. F’dan ilka] li hu relatat ma’ kutrabandu ta’ diesel kien involut bastiment, u li minn informazzjoni jidher illi ni;;es il-ba[ar waqt li kien qed jittrasferixxi fuel g[al fuq bastiment ie[or. Il-vapur involut fil-ka] itajjar bandiera Maltija u j;ib l-isem MV Alice. Fuqu dan kellu mat-80,000 litru ta’ fuel li ;ew mg[obbija fil-Libja u kienu inti]i li ji;u trasferiti g[al fuq bastiment ie[or blisem MV Santa Marija. Jidher li fost il-persuni arrestati hemm ukoll xi Maltin. Dan il-;urnal hu infurmat illi grazzi g[all-[idma f’waqtha tal-Armata Maltija u tal-Pulizija tkisser /irku kbir
ta’ kutrabandu fuq il-ba[ar. Kien it-Tnejn waranofsinhar li dan il-vapur twaqqaf minn ]ewg patrol boats tal-Armata meta deher fuel [iere; minnu. Skont stqarrija tal-Forzi Armati ta’ Malta, l-MV Alice kellu permess biex jittrasferixxi fuel g[al bastimenti o[rajn, i]da l-Forzi Armati rrappurtaw li kien qed isir tni;;is fiz-zona fejn kien qed iba[[ar. G[alhekk, l-MV Alice ;ie ordnat jid[ol fil-Port il-Kbir fejn il-Pulizija komplew blist[arri; tagh[om. Minbarra lMV Alice idda[[lu wkoll tliet bastimenti o[ra li qed ji;u investigati. It-tliet bastimenti l-o[ra wkoll huma re;istrati Malta. L-ekwipa;; tal-MV Alice kien jikkonsisti minn Malti ta’ 56 sena. Dak tal-MV Santa Marija minn sitt E;izzjani,
tliet :or;jani u Ukren li l-età tag[hom tvarja bejn is-27 u l45 sena. Dak tal-MV Silver King minn tliet Indone]jani u ]ew; E;izzjani li l-età tag[hom tvarja bejn il-25 u d-49 sena. U dak tal-MV Xmun minn tliet E;izzjani u Palestinjan li l-età tag[hom tvarja bejn is27 u s-37 sena. Is-sidien tad-dg[ajjes, [ames Maltin, u impjegati ta’ kumpanija privata, tliet Maltin, qeg[din jg[inu lillPulizija fl-ist[arri;. Il-Pulizija g[adha g[addejja bl-investigazzjoni, flimkien mad-Dipartiment tad-Dwana u l-Forzi Armati ta’ Malta, biex ji;i stabbilit l-ori;ini taddiesel u d-destinazzjoni tieg[u. Infet[et ukoll inkjesta mill-Ma;istrat tal-g[assa, li [atret diversi esperti biex jassistuha.
IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN
B[al-lum 25 sena L-ERBG{A L-og[la 28˚C L-inqas 20˚C
IL-{AMIS L-og[la 32˚C L-inqas 21˚C
IL-:IMG{A L-og[la 30˚C L-inqas 21˚C
IS-SIBT L-og[la 31˚C L-inqas 21˚C
IL-{ADD L-og[la 31˚C L-inqas 20˚C
UV
UV
UV
UV
UV
10
10
9
9
10
TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet> Malta 25˚C xemxi, Frankfurt 24˚C imsa[[ab, Tel Aviv 29˚C xemxi, Amsterdam 20˚C imsa[[ab, Milan 27˚C xemxi, Tripli 36˚C xemxi, Istanbul 26˚C xemxi, Ateni 30˚C xemxi, Lisbona 21˚C ftit imsa[[ab, Londra 17˚C xemxi, Vjenna 28˚C xemxi, Berlin 23˚C ftit imsa[[ab, Madrid 31˚C xemxi, Zurich 25˚C ftit imsa[[ab, Brussell 20˚C imsa[[ab, Moska 28˚C imsa[[ab, Munich 24˚C imsa[[ab, il-Kajr 31˚C xemxi, Pari;i 24˚C imsa[[ab, Dublin 13˚C imsa[[ab, Bar/ellona 24˚C xemxi, Tune] 31˚C xemxi, St. Petersburg 22˚C imsa[[ab, Al;eri 28˚C ftit imsa[[ab, Ruma 26˚C xemxi, Kopen[agen 17˚C ftit imsa[[ab, Stokkolma 19˚C imsa[[ab.
F
il-[ar;a ta’ il-mument ta’ 3 ta’ Lulju tal-1988 kien rappurtat bi prominenza l-fatt li Eddie Fenech Adami, dakinhar Prim Ministru, kellu laqg[at mad-Demokristjani Internazzjonali. Kien rappurtat ukoll li kellu laqg[a ma’ Cossiga fil-Quirinale. Rapport ie[or li ng[ata prominenza kien dwar it-tielet protokoll finanzjarju fejn intqal li kienu bdew ta[didiet bejn Malta u l-Komunità Ekonomika Ewropea. Dan kien wie[ed mill-passi li pajji]na beda jag[mel lejn s[ubija s[i[a fl-Unjoni Ewropea. Malta f’dawn il-laqg[at kienet di;à identifikat, ilpro;etti li kienu se jkunu iffinanzjati minn dan il-protokoll.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Lokali 3
L-akku]at Gerald Galea, imdawwar mill-pulizija, meta tressaq quddiem il-Qorti akku]at bil-qtil (Ritratt> Lorne Cremona)
Iben il-vittma jirrakkonta x’ra meta nqatel missieru “Ippruvajt nikkalma s-sitwazzjoni g[all-ewwel imma lbi//a skalat wisq biex lakku]at dar darbtejn malparke;; tal-post u saq g[al fuq missieri u spi//a g[adda minn fuqu. Meta ppruvajt ni;bed lil missieri lura wara li dan mar g[al Gerald Galea, innutajt li kellu feriti f’xofftejh. Ftit wara Galea irrevvja lkarozza tieg[u, dar malparke;; u saq b’kollox birroti ta’ quddiem u ta’ wara fuq missieri. Wara l-akku]at irriversja g[al fuqi, i]da rnexxieli naqbe] biex nevita li ni;i mtajjar.” Dan xehdu Matthew Spiteri, fil-Qorti ta’ G[awdex kmieni lbiera[ waranofsinhar meta bdiet il-kumpilazzjoni ta’ Gerald Galea ta’ 63 sena minn Marsalforn, limiti ta]}ebbu; f’G[awdex, fejn qed ji;i mixli bil-qtil ta’ John Spiteri ta’ 54 sena u l-attentat ta’ qtil ta’ ibnu Matthew Spiteri ta’ 20 sena, it-tnejn mir-Rabat, G[awdex. Matthew Spiteri qal li Galea tajjar lil missieru bil-karozza u g[al daqsxejn ma laqatx lilu fejn kien qed isuq bi speed e//essiv il-karozza Daihatsu Terios. Imbikkem Matthew Spiteri qal kif nhar l-Erbg[a, 19 ta’ :unju li g[adda, f’parke;; fil-Qbajjar, limiti ta’ Marsalforn g[all-[abta tat3.00 p.m. missieru John Spiteri u hu marru bit-trakk fil-post fejn bdew inaddfu parti mill-parke;; biex Spiteri jkun jista’ jarma gabbana g[as-sajf b[as-soltu u bil-permessi kollha in order. Fost it-tindif li missieru u hu kienu qeg[din jag[mlu huwa madwar wa[da missi;ar fosthom li bdew ine[[u xi zkuk u anke po;;ew xi arbli ]g[ar. Ix-xhud qal li kif Gerald Galea ra lil missieru iqa//at iz-zkuk, mar [dejhom
u f’daqqa wa[da qam argument bejn i]-]ew;t ir;iel liema argument skala fi ;lieda bl-idejn tant li Galea sofra ;rie[i gravi f’wi//u. Matthew Spiteri qal li lakku]at kien aggressiv u beda jg[idilhom li kien se jirrappurtahom lill-Pulizija talli bdew jaqtg[u z-zkuk. L-argument ma waqafx hemm fejn Spiteri qal li kif beda jipprova jie[u nota tan-numru tarre;istrazzjoni tal-karozza ta’ Galea, huwa ra lil missieru jag[ti daqqa ta’ ponn lil Galea, li dak il-[in kien g[adu fil-karozza.
Huma diversi x-xhieda li raw dan il-qtil jitwettaq Meta pprova ji;bed lil missieru lura huwa nnota li dan kellu feriti f’xofftejh. Ftit wara, Matthew Spiteri qal li ra lil Galea jirrevvja l-karozza, idur mal-parke;; u jsuq bir-roti ta’ quddiem u ta’ wara fuq missieru. Wara l-akku]at qal ix-xhud irriversja g[al fuqu i]da rnexxielu jaqbe] biex jevita li ji;i mtajjar. Kompla jg[id li meta Galea [are; barra millkarozza huwa tah daqqa ta’ ponn biex jipprote;i lil missieru li kien mitluq malart. Xhieda o[ra kienu Joseph Asciak, li ra l-in/ident mittieqa tal- apartment tieg[u, u qal li jinsab imbe]]a’ b’dak li ra. Xhud ie[or kien l-Ispettur Bernard Spiteri li qal li wara li sema’ dwar l-in/ident mar l-Isptar :enerali ta’ G[awdex u hemm sab lil John Spiteri f’qag[da kritika. Huwa fil-fatt miet fl-istess
;urnata g[all-[abta tat-8.30 p.m. Xehed ukoll John Mary Grech li kien fil-gallarija flin[awi ta’ fejn se[[ l-in/ident u mar [dejn l-akku]at fejn hemmhekk kien hemm paramediku wkoll jassisti lil Gerald Galea, li kellu xi ;rie[i f’wi//u. Skont Grech, Galea qallu li kien qala’ daqtejn tajba u li hu pprova jolqot bil-karozza li]-]ew;t ir;iel li kellu xi jg[id mag[hom. Grech qal ukoll li f’[in minnhom, wara li kien kellem lill-akku]at innota lit-tifel talvittma jag[ti daqqa ta’ ponn b’idu l-leminija fuq in-na[a tal-wi// ta’ Gerald Galea. Xehdet ukoll mara li kienet qed tg[um fl-in[awi li qalet li semg[et daqqa kbira, li kienet tindika [abta ta’ karozza u xehed ukoll ra;el ie[or li kien ukoll f’gallerija li qal li bintu, li hija infermiera marret tag[ti l-g[ajnuna tag[ha. L-investigazzjoni tal-ka] hi mmexxija mill- Ispettur Chris Pullicino mid-Dipartiment talInvestigazzjonijiet Kriminali u mill-Ispettur Bernard C. Spiteri mill-G[assa ta’ Victoria. Barra l-akku]i ta’ omi/idju ta’ John Spiteri u l-attentat ta’ qtil ta’ ibnu, akku]i o[rajn filkonfront ta’ Galea huma li saq karozza b’mod perikolu], li g[amel [sara volontarja fuq propjetà tal-Gvern, li g[amel [sara fuq il-vettura Isuzu ta’ Spiteri u [sara fuq il-vettura li kien qed isuq l-istess akku]at li hija propjetà ta’ Joseph Hili. Assistit mill-Avukati Kathleen Grima, Arthur Azzopardi u Kevin Mampalao, l-akku]at qed iwie;eb li mhux [ati talakku]i mi;jubin kontrih. Ilkumpilazzjoni tkompli nhar it-Tlieta, 9 ta’ Lulju li ;ej.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 4 ta’ Lulju, 2013
4 Lokali
Sentenza sospi]a fuq ;lieda dwar qabar Emanuel Salerno ta’ 54 sena ;ie kkundannat sentejn [abs sospi]i g[al erba’ snin mill-Ma;istrat Neville Camilleri wara li ta daqqiet ta’ mus fi ;lieda dwar qabar tal-familja. Huwa nstab [ati wkoll li kellu arma bla li/enzja. Il-kwistjoni kollha kienet dwar min kellu d-dritt li jindifen f’dan il-qabar li jinsab fi/-/imiterju tal-Addolorata. Meta tressaq il-Qorti, Salerno kien akku]at blattentat ta’ qtil ta’ Joseph Borg, ra;el ta’ 64 sena.
Madankollu l-akku]i nbidlu u saru li Salerno kkaw]a feriti gravi u debulizza permanent fil-konfront ta’ Borg, li kellu ji;i operat min[abba l-aggressjoni ta’ Salerno. Matul il-pro/ess saret ukoll rikon/iljazzjoni bejn i]-]ew; partijiet u anke t[allas xi kumpens. Il-Prosekuzzjoni tmexxiet mill-ispettur Robert Vella u d- Difi]a mill-Avukat Veronique Dalli filwaqt li lAvukat Stefano Filleti deher b[ala parti /ivili g[al Borg.
L-Ambaxxata Libjana ti/[ad Dwar il-ka] tal-allegat ka] fejn Libjan ta’ 42 sena ;ie mixli li nhar il-{amis li g[adda da[[al id-droga eroina waqt ]jara fil-[abs, lAmbaxxata Libjana f’Malta qalet li mhux minnu li hija b’xi mod kienet qed tissussidja lill-akku]at Tarek Alshlmani minn Bengha]i. F’komunikat g[all-istampa l-Ambaxxata Libjana qalet li bl-ebda mod hija ma kienet qed tag[mel tajjeb g[al xi depo]itu ta’ xi [elsien mill-arrest jew ta’ xi [lasijiet o[ra li ng[ad li hija kienet se tag[mel.
Huwa minnu wkoll kif ing[ad fil-;urnali kollha, li fl-awla tal-Qorti fejn tressaq Alshlmani, li kien hemm persuna li qalet li kienet qed tirrappre]enta lill-Ambaxxata Libjana f’Malta u li tat l-informazzjoni dwar il-[lasijiet. Min-na[a tag[ha lAmbaxxata Libjana f’Malta qalet li hija ma kellha l-ebda diplomatiku jirrappre]entaha fil-Qorti fuq dan il-ka], u lanqas awtorizzat lil xi [add biex jag[mel dan ix-xog[ol f’isimha.
Mhux [ati li kka;una ferita gravi wara ;lieda f’Paceville Andrew Martin ta’ 29 sena minn San :iljan ma nstabx [ati li fit-3 ta’ Settembru tal2011 g[all-[abta tas-2.30 a.m. waqt li kien fl-istabbiliment Sabor f’Paceville ming[ajr [sieb li joqtol ikka;una ferita gravi fuq Pierre Caruana. Il-Qorti, preseduta millMa;istrat Neville Camilleri, qalet li mill-provi li semg[et, fil-;lieda irri]ulta li din spi//at f’rassa u mhuwiex /ar min verament ikkaw]a l;rie[i fuq Caruana. Martin lanqas ma nstab [ati li kiser il-pa/i pubblika b’g[ajjat u ;lied u li kiser ilkundizzjonijiet li kienu imposti fuqu fl-24 ta’ Mejju ta’ sentejn ilu mill-Ma;istrat Jacqueline Padovani, illum Im[allef. Mill-provi li [ar;u filQorti, jirri]ulta li Pierre Caruana u /erta Alexia Azzopardi kellhom relazzjoni li spi//at. Fit-3 ta’ Settembru 2011, Alexia Azzopardi kienet fil-club Sabor fejn kien hemm ukoll Andrew Martin. Azzopardi u Martin kienu mal-bar tal-club imsemmi, f’liema [in Caruana, li ried ikellem lil Azzopardi, spi//a qabadha minn g[onqha u mbag[ad inqalg[et kommozzjoni tant li numru ta’ nies ;ew fl-idejn, bil-konsegwen-
za li Pierre Caruana u Martin spi//aw feruti. Il-Qorti qalet li qabel tid[ol fil-kwistjoni jekk il-ferita kinitx effettivament wa[da gravi jew le, il-Qorti g[andha tevalwa jekk din il-ferita ;ietx ka;unata minn Andrew Martin. Alexia Azzopardi xehdet kif Pierre Caruana kien ilu jibg[atilha messa;;i, sa[ansitra dakinhar, biex ikellimha u li hu ried ikellimha bilfors u dana minkejja li hi ma riditx tkellmu. Matthew Bonavia qal li ra lil Pierre Caruana jaqbad lil Alexia Azoppardi minn g[onqha. Kemm Alexia Azzopardi u Matthew Bonavia jg[idu li kien f’dan il-mument li Andrew Martin intervjena biex iwaqqaf lil Pierre Caruana minn dak li kien qed jag[mel fil-konfront ta’ Alexia Azzopardi. Min-na[a tieg[u, Jason Vella, [abib ta’ Pierre Caruana, xehed li huwa ma kienx jaf li Caruana kien qabad lil Alexia Azzopardi minn g[onqha. Vella jispjega kif Caruana mar jaqbad id Alexia Azzopardi biex ikellimha, b’Andrew Martin jimbuttah u jag[ti bis-sieq lil Caruana. Alexia Azzopardi qalet li
Pierre Caruana mar [dejha, qabadha minn spallitha u qallha li ried ikellimha. Hi ma riditx u wara qabadha minn g[onqha u kien Martin li ne[[ieh minn mag[ha, b’Caruana jirrea;ixxi billi tah daqqa ta’ ponn. F’dan ilmument qalet Azzopardi sitt ;uvintur ;ew minn imkien u bdew isawtu lil Andrew Martin. Matthew Bonavia kkonferma li Martin u Caruana ;ew fl-idejn u li kien hemm ;lieda kbira, i]da qajla seta’ jara x’kien e]att qed ji;ri. Martin, fix-xhieda tieg[u, qal li pprova jwaqqaf lil Pierre Caruana, wara li dan qabad lil Alexia Azzopardi minn g[onqha. Jispjega wkoll kif imbotta lil Pierre Caruana ’l bog[od minn Alexia Azzopardi u wara li ;ara hekk, Caruana mar tah daqqa ta’ ponn ;o wi//u u b’konsegwenza ta’ hekk jg[id li: “Jien ir-reazzjoni tieg[i kienet li immedjatament imbuttajtu bis-sa[[a kollha li g[andi u ersaqt mal-;enb”. Tenna li wara li g[amel hekk marret Alexia Azzopardi fuqu u qaltlu li kellu d-demm ma’ wi//u u mar il-bathroom tal-ir;iel biex ine[[i d-demm li kellu ma’ wi//u. Il-Prosekuzzjoni tmexxiet mill-Ispettur Nikolai Sant.
Jirba[ kumpens dwar kaw]a li damet tkarkar 25 sena Tabib reba[ kumpens ta’ € 2,500 mill-Qorti f’kaw]a li damet tkarkar g[al 25 sena. Il-Prim Awla talQorti ?ivili Sede Kostituzzjonali, preseduta mill-Im[allef Mark Chetcuti, qalet li mhux sew li huwa kien mixli b’negli;enza fuq twelid ta’ tarbija, liema kaw]a tkun de/i]a f’Novembru li g[adda.
It - Tabib Tancred Busuttil kien me[lus minn kull akku]a fuq twelid ta ’ tarbija , li bdiet fl -1 987 u sal -1 992 fejn kienu nstemg[u x xhieda kollha . Il - ;enituri tat - tarbija kienu qeg[din jallegaw li binhom sofra di]abbiltà fil - pro/eduri tat twelid . Wara li nstemg[et ix - xhieda , il -
ka] kien qieg[ed jistenna r - rapporti tal - esperti . Hawn qamet kwistjoni g[ax il - familja riedet tressaq iktar xhieda , u g[alhekk il - pro/ess kom pla jitwal . Punt li de/i]joni dwarha damet biex ittie[det sal -1 994 . Imbag[ad , sal -1 995 ma kienx hemm smig[ , bil - kaw]a tkompli titwal , filwaqt li
l - esperti medi/i da[[lu r - rapport fl - 200 1. Eventwalment il - ;enituri talbu li jkun hemm iktar esperti . Il-Qorti tkellmet dwar in-nuqqasijiet fil-pro/ess u fissret l-a;ir talesperti medi/i b[ala mhux a//ettabbli. G[alhekk, qalet il-Qorti, inkisru d-drittijiet fundamentali ta’ Busuttil u tatu kumpens ta’ € 2,500.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Lokali 5
L-iskrutinju sar fuq insistenza tal-Oppo]izzjoni minn pa;na 1
“Jiena nista’ nikkonferma,” sostna Simon Busuttil, “li wara laqg[a twila illi kellna llum, qajjimt il-mistoqsijiet kollha, il-preokkupazzjonijiet kollha illi kelli, dawn ilpreokkupazzjonijiet ;ew indirizzati kollha u jien ing[atajt assigurazzjonijiet fuq il-preokkupazzjonijiet kollha. G[aldaqstant jiena nista’ fa/ilment nibg[at messa;; illi s-servizz tassigurtà f’pajji]na kien u g[adu servizz illi wie[ed ta’ min ikollu fidu/ja fih.” It-talba g[al din il-laqg[a saret minn Simon Busuttil f’ittra li bag[at lill-Prim Ministru fid-dawl talammissjoni tal-Ministru g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Manuel Mallia li hu, kif ukoll i/-Chief of Staff tieg[u Silvio Scerri, kienu pre]enti g[all-interviews biex jintg[a]lu uffi/jali ;odda g[as-Servizz Sigriet. Servizz li g[andu poteri vasti, fosthom l-irrekordjar ta’ telefonati, u li [afna jsostnu li g[andu jkun ’il bog[od minn kull forma ta’ politika. Min-na[a tieg[u l-Prim Ministru Joseph Muscat baqa’ fommu sieket dwar
dan kollu. “Ma na[sibx li huwa l-lok... huwa pjuttost e//ezzjonali illi nag[mlu kummenti wara laqg[a talKumitat tas-Sigurtà Nazzjonali.” Fl-ittra tieg[u Simon Busuttil irrefera g[al dan ilka] b[ala wie[ed ta’ natura serja u gravi [afna fittmexxija tas-Servizz Sigriet. Il-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil fakkar li di;à ddikjara pubblikament li j[oss li huwa ina//ettabbli li dan l-a;ir ise[[ f’demokrazija b’sa[[itha. Fuq kollox iqis dan l-a;ir b[ala wie[ed perikolu] u li jimmina s-saltna tad-dritt u lfidu/ja li l-pubbliku g[andu jkollu fis-Servizz Sigriet. Fi stqarrija, it-Tnejn, wara li t[abbar li t-talba ;iet milqug[a, Simon Busuttil qal li kien ikun aktar xieraq u opportun kieku l-iskrutinju fuq is-Servizz Sigriet isir fuq inizjattiva tal-Gvern minflok fuq insistenza talOppo]izzjoni. Qal ukoll li l-Oppo]izzjoni se tkun qed ti]gura li lentitajiet tal-istat, b’mod partikulari s-servizz sigriet, ja[dem ming[ajr ind[il politiku.
Kundizzjonijiet marbuta max-xog[ol prekarju Il-Gvern [abbar li b’se[[ immedjat da[[al fis-se[[ g[add ta’ kundizzjonijiet biex ji;i ]gurat li kumpaniji li joperaw permezz tax-xog[ol prekarju ma jing[atawx kuntratti tal-Gvern. Fil-fatt f’kull tender li jing[ata minn Lulju 2013 irid ikun assigurat li lkumpaniji kollha jil[qu kriterji stabbiliti b’numru ta’ kundizzjonijiet, fosthom garanzija li l-[addiema kollha jkunu impjegati permezz ta’ kuntratt
re;istrat mal-ETC u li lista tal-impjegati kollha talkumpanija ti;i mg[oddijja lill-awtoritajiet. L-impjegati kollha jridu jit[allsu b’formula mimlija bid-dettalji tal-[inijiet taxxog[ol tal-impjegat filwaqt li m’g[andux isir [las fi flus kontanti. Ir-regolamenti l-;odda jinkludu wkoll li t-tenders se jkun fihom klawsola li permezz tag[ha l-Gvern ikun jista’jirrevoka kuntratt jekk dawn il-kundizzjonijiet u o[rajn ikunu miksura.
Minkejja li forsi dam ftit ma beda s-sajf, il-bajjiet xorta qed ikunu mimlija
:unju aktar s[un mis-soltu Statistika ma[ru;a millMet Office tal-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta wriet kif it-temperatura f’:unju li g[adda kienet kemxejn aktar s[una meta mqabbla mas-snin li g[addew. Fil-fatt, it-temperatura talajru tul dan ix-xahar kellha medja ta’ 23.4 grad, ]ieda ta’ 0.4 fuq il-medja tas-snin
li g[addew. L-aktar :unju s[un kien rekorjat fl-2004, b’temperatura medja ta’ 26.1 grad. I]-]ieda fil-medja tat-temp in[asset anke fittemperatura tal-ba[ar, li kien 0.2 gradi aktar s[un mill-medja meta la[aq 21.1 grad. Matul :unju kien hemm ukoll 2 ;ranet bin-nida u
;urnata bix-xita, filwaqt li ni]let 0.2mm ta’xita tul dan ix-xahar. Matul dan ix-xahar ;iet imkejla medja ta’11.6 sig[at ta’ xemx kuljum, ]ieda 0.7 fuq il-medja u b’kollox ;ew imkejla 347 sig[at ta’ xemx tul dan ix-xahar. L-inqas temperatura mkejla matul :unju kienet dik ta’ 13.8 gradi.
Ind[il mill-GWU fir-Residenza San Vin/enz Wara t-terremot ikkaw]at f’San Vin/en] min[abba numru kbir ta’ transfers, u wara li lmanagement idde/ieda li jaqta’ kompletament l-overtime g[all-[addiema, issa jidher li anke lGeneral Workers’ Union qed iddeffes denbha f’din ir-residenza. Diversi persuni li ja[dmu b[ala care workers f’San Vincenz de Paul tkellmu ma’din ilgazzetta biex jesprimu d-dispja/ir tag[hom g[all-mod li bih rappre]entanti tal-GWU qed iduru l-[addiema biex jissie[bu fil-GWU. Dawn il-care workers huma mqabbda minn kuntrattur li joffri dawn is-servizzi. Jirri]ulta li b’kollox hemm madwar mitt care worker ma’ dan il-kuntrattur.
Persuna partikulari sa[qet li nies tal-GWU qed iduruhom biex i[e;;uhom jitilqu l-union li qeg[din mag[ha biex jissie[bu mal-GWU. Allegatament, ir-rappre]entanti tal-GWU qed iweg[duhom li jekk jitilqu lill-union li qeg[din mag[ha b[alissa jing[ataw kariga ta’ nursing aides f’San Vin/enz. Mhux mag[ruf jekk il-kuntrattur li pre]entement qed i[addem lil dawn il-care workers ;iex avvi/inat mill-istess union. Mhux mag[ruf lanqas jekk kienx hemm laqg[at malmanagement jew mal-Ministeru biex il-GWU qed tag[mel dawn il-weg[diet li dda[[al aktar [addiema b[ala nursing aides fir-Residenza San Vincenz de Paul.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
6 Lokali
Middlesex University tifta[ kampus f’Malta minn Claire Mifsud
Il-Kanonku Anton Galea Scanura
Kappillan ;did g[all-Parro//a ta’ Bir]ebbu;a L-Ar/isqof Pawlu Cremona [atar lill-Kanonku Anton Galea Scannura b[ala l-Kappillan talParro//a ta’ San Pietru filKtajjen f’Bir]ebbu;a. Il-Kanonku Anton Galea Scannura twieled il-Belt Valletta fis-17 ta’ Lulju 1973. Hu r/ieva ledukazzjoni tieg[u fl-Iskola Primarja ta’ Stella Maris, {al Balzan, fil-Junior Lyceum tal-{amrun u fis6th Form G.F. Abela, lImsida. Hu kompla l-istudji
Middlesex University fet[et it-tielet Kampus Internazzjonali tag[ha f’pajji]na. Il-kampus ikompli jibni fuq kollaborazzjoni ta’ sitt snin bejn l-Università u STC Training. Il-ftu[ ta’ din lUniversità f’Pembroke sar il:img[a filg[axija fil-pre]enza ta’ edukaturi u studenti li [adu t-ta[ri; tag[hom mi/-/entru ta’ ta[ri; STC f’Malta. Bi storja ta’ 135 sena, Middlesex University fasslet strate;ija internazzjonali biex tattira studenti fuq livell internazzjonali. Michael Driscoll, Vice Chancellor tal-Università, spjega li l-ftu[ ta’ dan il-
kampus hu kapitlu ie[or li jixhed l-istrate;ija innovattiva ta’ Middlesex University li g[andha wkoll kampus internazzjonali f’Dubaj u f’Mauritius. Hu qal li lUniversità trid tappo;;ja lambizzjoni ta’ pajji]na li jkun /entru ta’ negozju internazzjonali partikolarment bl-investiment li sar fil-qasam tal-IT. Il-Ministru Evarist Bartolo spjega l-karatteristi/i li jag[mlu lil pajji]na destinazzjoni ideali g[al pro;etti edukattivi fuq livell internazzjonali. Patrick Pullicino, il-Kap talKampus, ta [arsa lura lejn il[idma bejn Middlesex
University u l-STC u qal li din il-kollaborazzjoni la[qet il-qofol tag[ha permezz talftu[ ta’ dan il-kampus f’Malta. L-STC, li qed jikkollabora ma’ Middlesex University, [arre; madwar 400 student mill-2005 fil-qasam tal-IT. G[al dawn l-a[[ar sitt snin ta bidu g[al [idma kollaborattiva mal-Università – [idma li wasslet g[all-ftu[ ta’ dan il-kampus internazzjonali. Permezz ta’ dan il-kampus, l-STC se jifrex il-korsijiet tieg[u u se jibda joffri wkoll korsijiet filqasam finanzjarju li jwasslu g[al Ba/ellerat.
terzjarji fil-Fakultà tatTeolo;ija (Filosofija u Teolo;ija) fl-Università ta’ Malta. Kan. Anton Galea Scannura kien ordnat sa/erdot fis-26 ta’ :unju 1998 u fl-istess sena n[atar u serva fil-parro//i talKun/izzjoni l-{amrun, San :iljan, Bormla u mill-2007 b[ala Kappillan tal-Kalkara. Il-Parro//a ta’ Bir]ebbu;a ti;bor fiha madwar 10,532 persuna fi 3,200 familja.
Kurt Calleja jag[ti d-dettalji tal-album il-;did tieg[u fil-pre]enza tas-Segretarju Parlamentari Josè Herrera u Nathan Farrugia mill-Inspire
L-ewwel album g[al Kurt Calleja ‘Love on Mars’ hu isem lalbum li Kurt Calleja u l-band tieg[u se jniedu f’kun/ert li se jsir fl-10 ta’ Lulju. L-album, li hu l-ewwel wie[ed g[al Kurt Calleja u lband tieg[u, wasal ftit aktar minn sena wara li l-kantant ]ag[]ug[ kiseb popolarità mal-pajji] kollu, meta rrappre]enta lil Malta filEurovision Song Contest bilkanzunetta ‘This is the Night’. Dettalji dwar l-album il;did ing[ataw waqt konferenza tal-a[barijiet. Xi [a;a spe/jali aktar missoltu b’dan l-album il-;did hi l-fatt li dan se jitnieda waqt kun/ert li d-d[ul kollu minnu
se jmur g[all-Fondazzjoni Inspire. L-idea li Kurt jag[mel kun/ert b’risq tfal b’di]abbiltà ilha ;ejja s-snin. “Seba’ snin ilu xtaqna nag[mlu dan il-kun/ert u lidea ;iet wara li konna ni;u dak i]-]mien ir-Razzett tal{biberija u kont nibqa’ impressjonat bix-xog[ol kollu li jsir g[al dawn it-tfal.” Kurt Calleja spjega li wara l-Eurovision tas-sena li g[addiet, baqg[et g[addejja [idma biex ikun finalizzat lalbum, li jinkludi numru ta’ singles. It-tnedija se ssir fil-ground tal-Inspire f’Marsaskala. “Waqt li konna qed infittxu fejn se nag[mlu l-kun/ert,
g[all-bidu konna se nag[mluh fi klabb, i]da wara rispons qawwi mill-fans, idde/idejna li nag[mluh f’post akbar. Wara li kantajt f’attività tal-Inspire, ing[atajt tour mal-fa/ilitajiet, u l[idma ma’ dawn it-tfal messitli qalbi.” Waqt il-kun/ert mistennija tipparte/ipa wkoll Maxine Pace, tifla ta’ 13-il sena li g[adha kif ;iet lura millIngilterra, fejn ipprodu/iet kanzunetta hi stess. Artisti ta’ fama lokali li se jipparte/ipaw ukoll jinkludu lil Gianluca, Chiara, Amber, Pierre Cordina u Brooke. Biljetti g[all-kun/ert jistg[u jinkisbu minn www.ooii.com.mt.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Parlament 9
}ieda ta’ aktar minn 200 fil-mija fid-d[ul mill-industrija tal-log[ob Bejn l-2003 u l-2012 kien hemm ]ieda ta’ aktar minn 200 fil-mija fid-d[ul mill-industrija tal-log[ob. Filwaqt li fl-2003 idd[ul minn din l-industrija kien ta’ €20 miljun, is-sena li g[addiet id-d[ul ]died g[al €48.7 miljun. Dan qalu s-Segretarju Parlamentari Edward Zammit Lewis meta lbiera[ ressaq g[atTieni Qari l-Abbozz ta’ Li;i li jemenda l-Att dwar Lotteriji u Log[ob ie[or. Filwaqt li dan l-abbozz jitratta biss emenda biex jistabbilixxi ta[t liema Ministeru taqa’ rresponsabbiltà ta’ dan l-Att, isSegretarju Parlamentari ta [arsa lejn din l-industrija. Is-Segretarju Parlamenatri Zammit Lewis qal li din lindustrija tikkontribwixxi g[al 12 fil-mija tal-Prodott Gross Domestiku tal-pajji]. Edward Zammit Lewis qal li [afna pajji]i huma f’kompetizzjoni diretta ma’ pajji]na u dejjem ifittxu lokka]jonijiet biex jie[du missuq li tgawdi Malta. Is-Segretarju Parlamentari Zammit Lewis ]ied li meta ssuq ikun regolat b’mod serju, jibqa’ jattira l-investiment f’pajji]na. Filwaqt li rrikonoxxa l-progress kbir li sar fis-snin li g[addew, hu kkritika lillamministrazzjoni pre/edenti g[at-tkaxkir tas-saqajn f’/erti de/i]jonijiet. Sostna li jekk ma jitti[dux de/i]jonijiet f’waqthom, operaturi jistg[u jfittxu swieq o[ra. Id-Deputat Nazzjonalista Kristy Debono qalet li l-vi]joni tal-gvern pre/edenti wasslet biex din l-industrija evolviet u minn ftit operaturi fl-ewwel snin tat-t[addim ta’ din l-industrija, is-sena li g[addiet l-Awtorità
dwar il-Log[ob kellha 450 li/enzja u 275 operatur. Is-sena li g[addiet ukoll kien hemm 4,800 [addiem b’impjieg dirett fir-remote gaming u 3,000 impjieg indirett. Malta kienet ukoll l-ewwel pajji] fl-UE li fasslet li;i li tirregola l-egaming.
Il-vi]joni tal-Gvern pre/edenti wasslet biex din l-industrija evolviet Id-Deputat Nazzjonalista staqsiet xi programmi g[andu lGvern biex ikompli jtejjeb din lindustrija. Id-Deputat Nazzjonalista Tonio Fenech qal li din lindustrija hi wa[da delikata i]da Malta rnexxielha tirba[ l-isfida ma’ kompetituri o[ra. Dan hu settur delikat mhux biss millaspett ekonomiku i]da anke mill-aspett so/jali. Il-Gvern pre/edenti u l-Awtorità [admu flimkien biex jin]amm bilan/ tajjeb. Pajji]na rnexxielu jkabbar issuq tag[ha fl-istess waqt li ]amm ir-reputazzjoni li bena. Hu importanti li nibqg[u nenfasizzaw li Malta g[andha regolamenti b’sa[[ithom u trid tibqa’ ting[ata attenzjoni biex tanalizza lil min tag[ti li/enzja. Malta kisbet kliem ta’ tif[ir anki mill-Kummissjoni Ewropea g[all-mod kif qed tie[u dan is-settur bl-akbar serjetà. Tonio Fenech qal li hu importanti li jkun hemm listrutturi me[tie;a biex isiru l-
kontrolli li hemm b]onn fittmexxija. Hu staqsa xi rwol g[andu /-Chairman u jekk hemmx kunflitt ta’ interess. Id-Deputat Nazzjonalista Mario de Marco qal li limportanza li ta l-Gvern Nazzjonalista lil din l-industrija wasslet biex din tikber u tikkontribwixxi b’mod sostanzjali g[all-ekonomija f’pajji]na. Mario de Marco qal li g[adu ma ng[atax twe;ibiet li g[amel dwar il-[atra ta/-Chairman li g[andu wkoll il-kariga ta’ konsulent g[ar-regolatur tallog[ob ta’ New Jersey. Hu staqsa jekk dan jammontax g[al kunflitt ta’ interess. Id-Deputat Nazzjonalista Marthese Portelli tkellmet dwar ir-rikonoxximent li ng[atat irregolamentazzjoni serja minn diversi entitajiet barranin u sa[qet fuq l-importanza li ting[ata attenzjoni [alli tin]amm is-serjetà u fl-istess waqt pajji]na jibqa’ pro-attiv biex ma jitlifx il-kompetittività fis-settur. Fil-bidu tad-seduta, ilMinistru Marie Louise Coleiro Preca g[alqet id-diskussjoni dwar l-Abbozz ta’ Li;i biex jemenda l-Att dwar is-Sigurtà So/jali. Il-Ministru Coleiro Preca qalet li fl-a[[ar snin kiber irriskju tal-faqar u kiber in-numru ta’ nies li jiddependu millbenefi//ji so/jali. Hi sostniet ukoll li hemm 14-il miljun ta’ benefi//ji li ng[ataw lil nies li ma jkunux intitolati g[alihom. Marie-Louise Coleiro Preca ]iedet li je]istu problemi ta’ impjiegi g[al persuni b’di]abbiltà anki dawk li jiksbu lawrija u g[alhekk hemm b]onn ta’ g[arfien dwar abbiltajiet u mhux ta’ di]abbiltà.
Jirrepeti t-twe;ibiet bla ma jwie;eb direttament Is-Segretarju Parlamentari Michael Farrugia qag[ad itawwal u jirrepeti t-twe;ibiet tieg[u li kellhom x’jaqsmu malpro;ett ta’ mina bejn Malta u G[awdex. Id-Deputat Nazzjonalista Charlò Bonnici, g[an-nom tal-kollega tieg[u dDeputat Nazzjonalista Jason Azzopardi, staqsa lisSegretarju Parlamentari Michael Farrugia, g[annom tal-Prim Ministru, jispjega x’inhi l-politika tal-Gvern dwar il-pro;ett ta’ jekk g[andhiex issir mina bejn i]-]ew; g]ejjer. Michael Farrugia stqarr li l-Gvern idde/ieda li jibqa’ g[addej bl-istudju ta’ fattibbiltà dwar din il-mina, flimkien ma’ pont u possibbiltajiet o[rajn. Hu qal li saret applikazzjoni biex parti mill-ispejje] jit[allsu minn Fondi Ewropej filwaqt li parti o[ra tit[allas millGvern. Hu ]ied li s-sej[a g[allofferti mistennija to[ro; sa tmiem ta’ din is-sena u qal li s’issa jidher li l-mina jkollha tibda mill-in[awi
tal-G[adira u ti]bokka fuq in-na[a l-o[ra ta’ G[awdex. B’reazzjoni g[al din ittwe;iba, saru numru ta’ mistoqsijiet supplimentari minn kelliema talOppo]izzjoni. Is-Segretarju Parlamentari Farrugia wie;eb billi jew talab lillinterpellanti biex jag[mlu twe;iba bil-miktub, jew ma we;ibx direttament, jew inkella rrepeta u dar mallew]a biex [ela l-[in. Interessanti hu l-fatt li meta saret referenza g[allkumpanija ?ini]a li hi blacklisted, is-Segretarju Parlamentari Farrugia dejjem ikkwota l-Gvern ?ini]. Michael Farrugia ma we;ibx dwar jekk ilkumpanija ?ini]a, inkarigata mill-istudju, tistax tipparte/ipa fittwettiq ta’ bini ta’ mina. Bi twe;iba g[al mistoqsija dwar x’se ji;ri f’ka] li ri]ultati minn ]ew; studji ta’ fattibbiltà jkunu konfli;;enti, is-Segretarju Parlamentari Farrugia wie;eb li hu “mhux profeta!”.
54,015 avvi] ta’ kontravenzjoni fi tliet xhur In[ar;u 54,015 avvi] ta’ kontravenzjoni mill-Pulizija u mill-Gwardjani Lokali bejn il-15 ta’ Marzu 2012 u l-15 ta’ :unju 2012 f’Malta u f’G[awdex. Dan qalu Karmenu Vella, il-Ministru g[at-Turi]mu bi
twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret midDeputat Nazzjonalista Marthese Portelli. Minn dan l-ammaont 30,037 avvi] in[ar;u millGwardjani Lokali u 23,978 avvi] in[ar;u mill-Pulizija.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Lokali 7
Rivoluzzjoni ta’ arti u disinn G[addejja l-esebizzjoni tal-arti u d-disinn fl-MCAST Il-grafika, l-arti, iddisinn tridimensjonali, iddisinn grafiku, ilfotografija u l-midja awdjovi]iva – dan kollu hu l-qofol ta’ esebizzjoni li qed tittella’ fl-Istitut tal-Arti u d-Disinn talMCAST – esebizzjoni li kibret tul is-snin u li din is-sena da[let fit-tnax-il edizzjoni tag[ha. Fil-wirja tal-a[[ar sena tal-istudenti ta’ dan lIstitut, li din is-sena g[andha t-tema Revolution – the Final Show, l-istudenti qed jesebixxu numru kbr ta’ produzzjonijiet kollha marbutin ma’ xi element tal-arti u d-disinn. L-esebizzjoni kienet inawgurata mill-Ministru tal-Edukazzjoni u xXog[ol Evarist Bartolo u waqt is-serata talinawgurazzjoni, ;ie esebit ukoll xi xog[ol talistudenti, fosthom architectual mapping fuq il-[itan tal-arlo;; li hemm fil-bini tal-Istitut.
F’diskors tal-okka]joni, id-Direttur tal-Istitut Stephen Vella spjega kif g[al sena o[ra, lesebizzjoni qed toffri /elebrazzjoni ta’ xog[ol ta’ arti u disinn ta’ kwalità, li tkompli turi ttalenti u l-kreattività talistudenti tal-MCAST. Fis-serata talinawgurazzjoni, listudenti ppre]entaw ukoll sfilata tal-moda – b’ilbies disinjat minnhom stess. L-esebizzjoni se tibqa’ miftu[a sa nhar l-Erbg[a 3 ta’ Lulju, fuq il-Kampus tal-Istitut tal-MCAST f’Tar;a Gap, il-Mosta u tinkludi pro;etti tridimensjonali mag[mulin minn materjal differenti, xog[ol vi]iv u ta’ disinn grafiku professjonali, pitturi u xog[lijiet artisti/i, fotografija u animazzjonijiet, filmati u esperjenzi ta’ [sejjes varji. Il-[inijiet tal-ftu[ huma bejn id-disg[a ta’ filg[odu u s-sitta ta’ filg[axija.
L-impjegati tal-Bank of Valletta waqt it-ta[ri;
Impjegati tal-BOV jg[inu fit-ta[ri; tal-maratona Tim mag[mul minn membri tal-istaff tal-BOV [a sehm f’partita vollyeball b[ala parti mit-ta[ri; talmaratona tal-volleyball b’risq id-Dar tal-Providenza. It-ta[ri; b[alissa jinsab flaqwa tieg[u hekk kif 40 plejer minn total ta’ 200 voluntier qed ja[dmu bla waqfien biex ji]gura li dan lavveniment ikun su//ess. Elvia George, Chief Officer Finance fi [dan il-Bank of Valletta qalet li Bank of Valletta g[at-tielet sena
konsekuttiva huwa l-isponsor uffi/jali tal-maratona talvolleyball b’risq id-Dar talProvidenza Permezz tal-maratona, ilbank irid i[e;;e; stil ta’ [ajja iktar b’sa[[tu filwaqt li jin;abru flus b’risq id- Dar tal-Providenza biex ikomplu jaqdu rwol ferm importanti fis-so/jetà Maltija. Barra minn hekk, din is-sena lBOV, [a rwol iktar attiv filpreparazzjoni tal-maratona, billi ffurma tim minn membri tal-istaff biex jie[du sehem
fit-ta[ri; kontra l-plejers talmaratona. The BOV Volleyball Marathon, 53 ta’ log[ob kontinwu b’risq id-Dar talProvidenza, se jsir bejn il;img[a 5 u l-{add 7 ta’ Lulju 2013. Donazzjonijiet jistg[u jsiru fuq 50602011 g[al donazzjoni ta’ €10, 50602012 g[al €15 u 50602013 g[al €25 jew permezz ta’ BOV Mobile Pay fuq 79324834. Donazzjoni ta’ €7 tista’ jsir permezz ta’ SMS vojt fuq 50618944.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
8 Parlament
18-il apparat tal-arja kundizzjonata bil-[sara B[alissa g[addej pro/ess biex jissewwew 18-il apparat talarja kundizzjonata li jinsabu bil-[sara fl-Isptar Monte Carmeli. Dan ikkonfermah Godfrey Farrugia, il-Ministru g[asSa[[a bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret midDeputat Nazzjonalista Mario Galea. Hu qal li dan l-apparat jinsab fis-swali FW2, FW3A, FW3B, FW7, MAW, MW2, MW8B, MW3B. Il-Ministru Farrugia ]ied, fost o[rajn, x’setg[et ikkaw]at din il-[sara kollha.
439 mewta kaw]a tat-tipjip fl-2012 Kien hemm 439 mewta kaw]a tat-tipjip matul is-sena li g[addiet. Dan qalu Godfrey Farrugia, il-Ministru g[as-Sa[[a bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista Jason Azzopardi. Jirri]ulta li skont ir-Re;istru Nazzjonali tal-Imwiet, kien hemm 97 mewta f’Malta u f’G[awdex kaw]a tat-tipjip bejn il-bidu ta’ Jannar u l-a[[ar ta’ Frar. Il-Ministru Farrugia ]ied li t-tag[rif g[al Marzu u April ta’ din is-sena g[adu qed jin;abar.
}ieda fil-frekwenza tat-trasport pubbliku fiz-zona ta’ San Pawl il-Ba[ar Il-frekwenza fis-servizz tat-trasport pubbliku fiz-zona ta’ San Pawl il-Ba[ar g[a]-]mien tas-sajf se ti]died fin-numru ta’ karozzi tal-linja li jg[addu kull sieg[a. Dan qalu Joe Mizzi, il-Ministru g[at-Trasport u lInfrastruttura bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista ?ensu Galea. Il-Ministru Mizzi stqarr li r-rotot 37, 41, 42, 221 u 222 kollha jg[addu minn quddiem il-knisja tax-Xemxija. Hu ]ied li b[alissa g[addej pro/ess biex jitjiebu kemm irrotot e]istenti kif ukoll il-frekwenzi matul is-sena kollha. Meta dan l-e]er/izzju jitlesta, ir-ri]ultati se jkunu diskussi kemm mill-operatur kif ukoll mal-kunsilli lokali rispettivi.
M’hemmx evidenza li din it-tilqima la tilqa’ kontra infezzjonijiet primarji u lanqas kontra r-rijattivazzjoni ta’ infezzjoni fi tfal li g[andhom ’il fuq minn [ames snin
Tibdil fit-tilqima kontra t-tuberkolo]i Il-Gvern idde/ieda li ma jibqax jag[ti t-tilqim kontra t-tuberkolo]i b’xejn lit-tfal kollha i]da ting[ata biss lil tfal ta[t il-[ames snin li jitwieldu lil ;enituri li ;ejjin minn pajji]i fejn l-in/idenza hi g[olja jew lil koppji li g[exu g[al tul ta’ ]mien f’dawn il-pajji]i. Dan qalu Godfrey Farrugia, il-Ministru g[asSa[[a bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista Claudette Buttigieg. Il-Ministru Farrugia stqarr li s-Supretendent tas-Sa[[a
Pubblika kien [abbar fit-8 ta’ Mejju li kien se jsir tibdil fl-iskeda tat-tilqim, b’wa[da mill-bidliet tkun proprju dik tat-tilqima kontra ttuberkolo]i. Wara li saret evalwazzjoni s[i[a tal-evidenza xjentifika li hawn illum fuq kemm hi effettiva t-tilqima, instab li m’hemmx evidenza li din ittilqima la tilqa’ kontra infezzjonijiet primarji u lanqas kontra rrijattivazzjoni ta’ infezzjoni fi tfal li g[andhom ’il fuq minn [ames snin. L-evidenza turi li din ittilqima i]da hi effettiva biex
Ebda revi]joni tan-nol B[alissa l-kumpanija Gozo Channel m’g[andha l-ebda [sieb li tirrevedi n-nol talpassi;;ieri u vetturi li ju]aw dan is-servizz.
tilqa’ kontra infezzjonijiet b’mod spe/jali kontra t-tifrix tal-marda fil-;isem u kontra l-menin;ite kaw]ata millmikrobu tat-tuberkolo]i fi tfal ta[t il-[ames snin li ;ejjin minn pajji]i fejn lin/idenza tal-marda hi g[olja. Wara konsultazzjonijiet li saru mal-G[aqda Dinjija tasSa[[a (WHO) u ma/-?entru Ewropew g[all-Kontroll u lPrevenzjoni tal-Mard Infettiv, ;ie konklu] li lg[oti ta’ din it-tilqima fi tfal ta’ 12-il sena kien qed isir f’Malta, ma kienx qed jil[aq l-g[an mixtieq.
Dan ikkonfermah il-Ministru Anton Refalo bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista Chris Said.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
10 Opinjoni
Fran;isku minn Buenos Aires “Issa kien dalam u ffriska, u ftit xita bdiet tqattar. {afna kellhom l-umbrelel. Xi w[ud kienu siekta, xi ftit kienu jpa/p/u, xi w[ud kienu jitolbu u madwar iddinja nies resqu lejn ittelevixin jew lejn l-iskrin tal-kompjuter, biex jaraw u biex jilm[u g[all-ewwel darba l-bniedem li kien ;ej wara Benedittu XVI, ‘fi]]arbun tas-sajjjied’ – b[ala s-su//essur ta’ San Pietru.”
tisraqhom u tne[[ilhom [ajjithom. Dak li g[andna f’idejna mhux il-;id tag[na imma tag[hom.” Is-solidarjetà qed titwarrab, meqjusa b[ala g[adu fl-oqsma talekonomija u finanzi. B[allkelma ‘etika’ meqjusa b[ala xi [a;a li tnaffar, iddejjaq g[ax turi x’inhu sew u x’mhux sew. Ta[kem fid-dinja ideolo;ija li //a[[ad lillistat milli ja[dem g[all-;id komuni, hekk tin[oloq setg[a [a]ina li tfassal illi;ijiet tag[ha li minnhom ma hemmx appell, fejn issuq u l-ispekulazzjoni ja[kmu fuq il-bniedem. Ilqlig[ tal-ftit ji]died u dak tal-[afna jiddg[ajjef.
Itolbu g[alija
Silta me[uda minn ‘Pray For Me’ ta’ Robert Moynihan, li hu l-ewwel ktieb li ;ie f’idejja dwar ilPapa Fran;isku minn mindu Jorge Maria Bergoglio ;ie mag[]ul b[ala l-Isqof ta’ Ruma. L-awtur, li hu ;urnalista Kattoliku Amerikan, i[ares lejn il-bniedem li fit-13 ta’ Marzu 8:24 p.m. deher filgallarija tal-Ba]ilika ta’ San Pietru liebes l-abjad bla ebda a[mar u [iemed [ares lejn il-folla ta’ xi mitejn elf ru[. L-ewwel kliem “[uti, illejl it-tajjeb”. Wara semma li [utu l-kardinali kienu [atru b[ala isqof ta’ Ruma wie[ed li kien ;ej minn kwa]i tarf id-dinja. Talab g[all-Papa ta’ qablu, fisser li hu u l-poplu t’Alla kellhom flimkien b[al a[wa jaqbdu triq. Qabel ma ta l-ewwel barka talab lil dawk ta’ quddiemu jitolbu g[alih fil[emda. Hekk il-gallerija ng[aqdet mal-misra[. Meta ta t-t[abbira li kien sar papa ;did il-Kardinal Jean Louis Tauran qal li Jorge Maria Bergoglio kien se jie[u lisem ta’ ‘Fran;isku’. Hekk l-ewwel Papa millAmerka Latina, l-ewwel Papa :i]wita kien [a l-isem ta’ San Fran;isku ta’ Assisi, li kien isejja[ lilu nnifsu ‘il-buffu talMulej’, bniedem li sal-lum baqa’ l-g[elm tal-faqar u tas-sliem. Toqol kbir li
Mill-;did l-g[o;ol tad-deheb Id-djun, il-flus li s-siwi tag[hom jonqos, it-ta[wid, innuqqas ta’ [las ta’ taxxi, issetg[a ta’ pussess bla tarf, qlig[ li jwassal g[a/-/a[da tal-[aqq so/jali waqt li d-
Il-qoxra tal-ktieb ‘Pray for Me’ dwar l-ewwel jiem tal-Papa Fran;isku b[ala l-Kap tal-Knisja Kattolika
tag[]el isem hekk. Il-kittieb milqut millkliem ‘itolbu g[alija’ , jirrakkonta, jixtarr x’wettaq il-Papa bejn it-13 ta’ Marzu u l-24 ta’ Marzu {add ilPalm, biblijografija qasira li wkoll tfittex min nebba[ lil Bergoglio matul [ajtu billi ti;bor siltiet minn diskorsi u kitbiet tieg[u. Jissemmew don Luigi Giussani li waqqaf ilmoviment ‘Comunione e Librazione’ u lil Francis Leon Bloi (1846-1917) li f’]g[o]itu ma kien jemmen b’xejn , wara sar Nisrani, g[ex fqir fost il-fqar, flistess [in kien bniedem kontroversjali.
Min qed jie[u [sieb lil dawn in-nies^ “Is-solidarjetà hi t-te]or tal-fqar. Meta ma taqsamx ;idek mal-fqar tkun qed tisraqhom u tne[[ilhom [ajjithom. Dak li g[andna f’idejna mhux il-;id tag[na imma tag[hom”
Il-Papa Fran;isku – il-[sieb wara ismu Meta jsemmi lilu l-Papa jsemmi l-Inkwi]izzjoni bi//ajt. In-novella favorita tieg[u ‘Il-Festa ta’ Babette’ ta’ Isek Dinesen (Karen Blixen – 1885-1962) li dwarha ktibt f’din ilgazzetta. Il-Papa jg[id li meta bdew jing[addu l-voti u beda jersaq lejn tnejn minn tlieta,
sie[bu Claudio Hummes sabbru. Meta l-g[add intemm, sie[bu qallu ‘tinsiex ilfqar’. {aseb dwar l-g[a]la ta’ ismu. G[a]el Fran;isku g[ax fid-dinja hemm ilfaqar mifrux, hemm limwarrba, il-morda, liltiema, nies li ma g[andhomx saqaf fuq rashom, ;nus imkissra bi gwerer. Min qed jie[u [sieb lil dawn in-nies? “Issolidarjetà hi t-te]or talfqar. Meta ma taqsamx ;idek mal-fqar tkun qed
dinja g[addejja minn kri]i finanzjarja g[ax insiet ilbniedem. In[oloq mill-;did g[o;ol tad-deheb bla ru[ fejn ilbniedem ukoll sar konsum. Ilbniedem jintrema kif jintrema dak li hu me[tie; g[allg[ajxien minn dawk li jridu li fis-suq il-prezz jibqa’ li hu. Ukoll fil-pajji]i msej[a ‘g[onja’ qed jinfirex il-faqar, il-;lieda g[all-g[ajxien, g[all-post tax-xog[ol, l-aktar g[a]-]g[a]ag[. Il-fer[ tal-[ajja qed jonqos waqt li l-vjolenza qed ti]died. I/-/a[da tas-solidarjetà, i//a[da tas-sewwa, huma //a[da ta’ Alla. G[al xi [akkiema Alla ma je]istix g[aliex Alla ma [oloqx ilsiera, [oloq bnedmin a[wa g[ax huma wliedu, bndemin li jibnu pontijiet g[al so/jetà aktar xierqa g[all-bniedem, fejn kull bniedem i[ares lejn l-ie[or b[ala [u[ u mhux b[ala g[adu. Ma hemmx g[aqda bejn ilbnedmin bla Alla, kif ma hemmx rabta ma’ Alla jekk ma hemmx g[aqda bejn ilbnedmin. Id-djalogu me[tie; g[all-g[aqda bejn il-kulturi biex isaltnu l-jeddijiet qaddisa ta’ kull bniedem. Irsiq bla waqfien li jwassal g[as-sliem tant mixtieq.
minn Joe Cassar stcassar@maltanet.net
It-theddida tal-qerda Quddiem it-theddida talqerda ta’ ;ens il-bniedem
me[tie;a g[aqda marbuta ma’ tama li ma tmut qatt. Hu x’inhu t-twemmin tag[hom ilbnedmin jimpenjaw ru[hom biex g[alenija j[arsu l-jeddijiet ta’ xulxin u l-[olqien. {afna huma l-bnedmin li ja[dmu b’tama g[al ;ejjieni a[jar lil hinn mill-bi]a’ u lpessimi]mu, li j[addmu d-doni tag[hom, i[arsu l-[ajja, jag[tuha lil [addie[or. X’sa[[a g[andhom i]-]g[a]ag[ li b’almu j[arsu lejn il-;ejjieni! In-Nisrani g[andu jirrispetta t-twemmin jew in-nuqqas ta’ twemmin ta’ o[rajn. Hekk qal il-Papa meta kellem lill;urnalisti fis-16 ta’ Marzu biex ifa[[ar il-[idma tag[hom fitt[abbir ta’ dak li kien qed ji;ri fil-Vatikan u barra. Wera x-xewqa [erqana tieg[u g[al Knisja fqira, Knisja g[all-fqar. Ix-xhieda tattwemmin, ]g[ira kemm hi ]g[ira tiswa. Hemm ukoll ix-xhieda mo[bija ta’ min jg[ix il-[ajja ta’ kuljum fil-familja, fil[biberija, fuq il-lant taxxog[ol. “Il-qaddisin ta’ kuljum, il-qaddisin mo[bija,” li huma “sura ta’ klassi tan-nofs fil-qdusija”. Il-pa/enzja t’Alla ma g[andhiex tarf, Alla dejjem ‘jikkarezza’ lill-bniedem. Papa Fran;isku bi m;iba umli jwassal messa;;i kemm meta jmur fi knisja biex jag[ti qima lill-Imqaddsa Marija, kemm meta jilqa’ s-setg[ana kemm meta jg[annaq it-trabi, kemm meta jerfa’ l-Knisja. Dejjem jimxi qalb l-eluf ’il bog[od mill-g[ag[a.
{ajr lil Agenda Book Shop
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Opinjoni 11 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, {amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt
L-EDITORJAL
:rajjiet polizjeski Id-di]appunt li hawn bil-Gvern u l-Kabinett ta’ Joseph Muscat hu /ar u qed ji]died. Il-Ministru Godfrey Farrugia qed jibg[at is-servizz tas-sa[[a lura, Franco Mercieca qed i;ib ru[u [a]in bil-barka /ara tal-Prim Ministru Muscat, u issa g[andna lillMinistru Manwel Mallia mda[[al f’diversi ;rajjiet polizjeski, li dan l-a[[ar [aduna lura fis-snin meta lGvern kellu l-kontroll assolut tal-Pulizija. Fradal polizjeski Wara li ntlaqa’ bl-g[ajjat ta’ ‘Tag[na Lkoll’ matt[abbir tal-ma[fra Laburista – insult lix-xog[ol veru tal-Pulizija – g[adu kemm kellna pulizjotti bil-fardal iservu f’ikla g[al delegazzjonijiet barranin. Manwel Mallia rnexxielu jag[mel il-Palazz tal-Girgenti ristorant polizjesk. Xi [a;a li fil-Parlament qajmet kjass ukoll wara lmistoqsijiet min-na[a tal-Oppo]izzjoni, b’Manwel Mallia l-ewwel jg[id li ma jara xejn stramb li pulizija jservu ta’ waiters, i]da ftit tal-[in wara qal li jekk ter;a’ ssir talba simili, hu ja;ixxi differenti. Tebg[a fuq l-Isle of MTV Il-ministeru ta’ Manwel Mallia ra kif tebba’ isem l-Isle of MTV wkoll bl-a;ir ta’ min ja[seb li g[ax ja[dem f’ministeru jista’ jordna l-arrest
ta’ min ma [alliex jid[ol lil min ma kienx suppost jid[ol fiz-zoni ri]ervati tal-kun/ert. X’jissejja[ dan l-a;ir jekk mhux abbu] ta’ poter? Issa qed tidher xi [a;a ferm aktar serja. Mhux biss ristorant polizjesk, mhux biss a;ir polizjesk minn uffi/jal tal-ministeru, imma wkoll id-dell ta’ stat polizjesk. Il-Ministru Manwel Mallia ammetta li kien pre]enti waqt l-intervisti biex jidda[[lu uffi/jali ;odda ja[dmu fis-servizzi sigrieti tal-pajji]. Dubbiena mal-[ajt^
Manwel Mallia qed ja[seb li hawn xi [add se jiblag[ha li hu kien sempli/i dubbiena mal-[ajt, josserva biss l-intervisti huma u jsiru. Mhux kul[add jaf li l-messa;; li [adu dawk intervistati, ladarba jid[lu, hu li da[[alhom Manwel Mallia fis-servizzi sigrieti, u allura jie[du l-impressjoni li l-lealtà tag[hom hi lejn Manwel Mallia? Impressjoni ta’ stat polizjesk Is-servizzi sigrieti s’issa kienu g[amlu xog[ol imfa[[ar f’Malta biex qabdu reati li kienu qed isiru anke f’istituzzjonijiet g[oljin tal-istat. G[andhom poteri li istituzzjonijiet o[rajn tal-
istat m’g[andhomx. Issa jista’ jid[ol id-dubju li, flok jg[assu fuq il-kriminali l-kbar, jibdew jo[duha kontra min ma jaqbilx mal-gvern. Xi [a;a li ti;ri f’pajji]i mmexxija minn dittatorjat. Kien biss grazzi g[all-insistenza tal-Kap talPartit Nazzjonalista Simon Busuttil li lbiera[ iltaqa’ b’ur;enza l-Kumitat tas-Sigurtà dwar ilpolitika tal-Gvern tas-Servizz Sigriet. Simon Busuttil irnexxielu jikseb assigurazzjonijiet minn dan il-kumitat u grazzi g[alih li issa g[andna lassigurazzjoni li dan il-kumitat se jiffunzjona kif suppost. Is-Servizzi Sigrieti g[andhom ikunu ’l fuq mill-i/ken dell ta’ influwenza parti;jana. Minn da[k g[al biki
Jekk Manwel Mallia jrid jag[mel il-Palazz talGirgenti ristorant polizjesk, Malta tid[aq. Jekk in-nies tal-ministeru qed jippretendu l-poter jarrestaw in-nies, Malta tinkwieta. Jekk, imma, tibda tid[ol il-fehma li Malta tista’ ssir stat polizjesk bi nd[il parti;jan Laburista anke fis-Servizzi Sigrieti tal-pajji], Malta jkollha g[aliex tibki, u kif, g[aliex dan ifisser theddida serja g[ad-demokrazija u ddrittijiet ta/-/ittadini Maltin.
Ra;el kbir li tant ta lill-partit tag[na Fil-jiem li g[addew kelli lopportunità nkun pre]enti g[allattività li d-deputat Robert Cutajar organizza ad unur taleks Kap tal-Partit Nazzjonalista u Prim Ministru Lawrence Gonzi. Nistqarr li din kienet wa[da minn dawk l-okka]jonijiet li se nibqa’ niftakarhom, mhux biss g[aliex kienet organizzata b’mod professjonali i]da g[aliex ing[ata ;ie[ u rikonoxximent lil wie[ed millaqwa politi/i li qatt kellu l-Partit Nazzjonalista u pajji]na flistorja politika tag[na. Kien x’kien ir-ri]ultat ta’ Marzu li g[adda, dak li kiseb Lawrence Gonzi f’dawn l-a[[ar snin se jibqa’ mni]]el b’ittri taddeheb u l-[idma tieg[u kienet indispensabbli biex pajji]na jikseb su//essi fl-ewwel snin ta’ s[ubija fl-Unjoni Ewropea. Lawrencce Gonzi – B[ala wie[ed mir-
rappre]entanti Maltin fi [dan il-Parlament Ewropew, kelli
x-xorti na[dem mill-vi/in ma’ Lawrence Gonzi u dejjem ammirajt iddedikazzjoni tieg[u lejn ixxog[ol u l-apprezzament li g[andu lejn pajji]na. Lawrence Gonzi hu bniedem ta’ integrità u je[tie; li ssir tafu mill-vi/in biex tassew tifhem kemm dan il-bniedem g[andu personalità kbira. Mhux fa/li li tkun issu//essur ta’ Prim Ministru b[al Eddie Fenech Adami. Minkejja dan, Lawrence Gonzi kien kapa/i jimla dan ir-rwol b’mod tajjeb u jmexxi lil pajji]na millewwel jum li fih uffi/jalment sirna membri tal-UE. G[al dawn l-a[[ar disa’ snin, Lawrence Gonzi kien il-Prim Ministru li mexxa lil Malta u G[awdex fl-ewwel passi Ewropej. Din ma kinitx triq fa/li u kien je[tie; li pajji] ]g[ir b[al Malta jkollu mexxej kapa/i u vi]jonarju biex jassigura li pajji] b[al
Mhux fa/li li tkun is-su//essur ta’ Prim Ministru b[al Eddie Fenech Adami. Minkejja dan, Lawrence Gonzi kien kapa/i jimla dan ir-rwol b’mod tajjeb u jmexxi lil pajji]na mill-ewwel jum li fih uffi/jalment sirna membri tal-UE
tag[na jibbenefika bl-a[jar mod possibbli minn din iss[ubija. Disa’ snin wara Illum, disa’ snin wara li d[alna fl-UE, kul[add kien xhud tal-[idma kbira li saret mill-gvernijiet ta’ Lawrence
Gonzi biex pajji]na jkun fost l-a[jar nazzjonijiet fl-UE. Hu fatt mag[ruf li b’Lawrence Gonzi fittmexxija pajji]na g[olla lprofil tieg[u mal-Ewropej u mal-bqija tal-pajji]i l-o[ra madwar id-dinja. Insemmi biss il-mod kif dan a;ixxa flisfond tar-re/essjoni ekonomika dinjija fl-istess waqt li pajji]i o[ra madwarna kien qed ikollhom i[abbtu wi//hom ma’ qg[ad kbir. Hawnhekk [ar;et bi/-/ar il[ila ta’ tmexxija li g[andu Lawrence Gonzi li flimkien mal-Ministri tieg[u jmexxi gvern f’direzzjoni li gvernijiet o[rajn Ewropej ma kinux kapa/i jag[mlu. Aktar minn hekk, Lawrence Gonzi reba[ [afna aktar kredibbiltà meta fe;; linkwiet fil-Libja. Hemm kien me[tie; li pajji] ;ar tal-Libja b[alma hi Malta jkollu Prim Ministru sod u responsabbli li tassew jie[u de/i]jonijiet fla[jar interess tal-poplu tieg[u,
tal-poplu Libjan u wisq aktar fl-interess ta’ min tassew g[andu g[al qalbu ddemokrazija. Hekk g[amel Lawrence Gonzi u llum nafu kif dak li g[a]el li jag[mel hu, kien vi/in il-perfezzjoni waqt li salva l-[ajja ta’ eluf ta’ nies ladarba pajji]na mhux biss kien iebes mar-re;im ta’ Gaddafi i]da kien /entru ta’ evakwazzjoni g[al eluf ta’ nies li riedu ja[arbu mil-Libja. Kuntrast Fl-isfond ta’ dan kollu,
bilfors irrid ng[id li kieku kien hemm Joseph Muscat Prim Ministru ta’ pajji]na, f’dak il-mument l-affarijiet kienu jie[du xejra o[ra. Muscat b[ala Kap talOppo]izzjoni kien g[a]el li jibqa’ gallarija fil-kwistjoni tal-Libja g[ax kellu interessi o[ra. Sin/erament g[andi dubji kbar x’kienet tkun idde/i]joni ta’ Muscat dwar jekk jirritornax l-ajruplani Libjani. Lil hinn minn dan illum iridu n[arsu ’l quddiem u nifhmu li l-PN ta[t Lawrence Gonzi kellu l-mumenti tieg[u li bla dubju se jibqg[u filmemorja ta’ kul[add, partikolarment ta’ kull
minn David Casa david.casa@europarl.europa.eu
Nazzjonalist ;enwin li tassew i[obb lil dan il-partit. Je[tie; li b[ala partit ng[o]]u t-tajjeb li g[amel Lawrence Gonzi b[ala Kap biex flimkien mat-tmexxija l;dida nimxu ’l quddiem [alli ner;g[u nkunu partit kredibbli f’g[ajnejn l-elettorat. Dan nistg[u nag[mluh biss jekk tassew inkunu vi/in u qrib innies. Il-PN ta[t Lawrence Gonzi kien partit li reba[ u tant g[amel su//ess u l-PN ta[t Simon Busuttil se jkun partit li se jirba[ u se jikseb issu//essi g[all-poplu kollu tag[na.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
12 Ittri
Ng[iduha kif smajnieha
L-invit li juri li kien hemm mistieden is-Segretarju Parlamentari Josè Herrera biex jindirizza l-mistednin tas-serata ‘:ie[ is-Swatar’ 2013
Josè Herrera ma jitfa//ax Is-Segretarju Parlamentari Josè Herrera, li hu responsabbli g[all-Kunsilli Lokali, kien mistieden mill-Kumitat Amministrattiv tas-Swatar g[al ‘:ie[ is-Swatar’ 2013. IlKumitat [are; ukoll l-inviti bil-programm tas-serata li saret nhar il-{add li g[adda, 30 ta’ :unju. Wara li jing[ata lpremju, is-Segretarju Parlamentari Josè Herrera kellu jqassam il-premju u wkoll jag[mel diskors. I]da s-Segretarju Parlamentari ma tfa//ax. Minflok Josè Herrera, id-diskors sar mid-Deputat Nazzjonalista David Agius, li hu l-kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Gvern Lokali. Il-Ministri u l-festi
{afna kkuntattjaw lill-Kamra tal-A[barijiet ta’ Media.Link Communications jistaqsu fejn huma l-Ministri Laburisti filfesti! Minbarra dawk li huma fanati/i tal-festi, xi Ministri u Segretarji Parlamentari qed jevitaw li jmorru fil-folol talfesti. Fil-fatt, ir-ritratti li IN-NAZZJON ippubblika lbiera[ juru karozza ta’ Ministru g[addejja mill-folol fil-festa tasSi;;iewi, i]da bid-destinazzjoni tkun residenza privata fillokalità. U r-ra;uni hi wa[da sempli/i: ma jridux jiffa//jaw nies li weg[duhom xi [a;a jew li g[adhom jistennew dak li twieg[du. G[ax issa, /erti Ministri u Segretarji Parlamentari indunaw li meta tkun fir-responsabbiltà tat-tmexxija, lewwel prijorità tieg[ek hi li tmexxi u tie[u d-de/i]jonijiet fla[jar interess tal-pajji]. Ritratt ta’ dak li jrid ida[[alna fih il-Gvern ta’ Muscat Ir-ritratt li ppubblikat il-gazzetta The Times of Malta ta’ vapur b’tankijiet enormi li ja[]nu l-gass de[lin temporanjament fit-tarzna ta’ Palumbo, tfisser b[ala ta’ twissija serja g[al dak li jrid ida[[alna fih dan il-gvern Laburista bil-pjan tieg[u li di;à beda jwettaq f’Delimara. Dan g[aliex it-tankijiet abbord il-vapuri g[all-power station li se jibni l-Gvern Laburista f’Delimara mhux se jkunu flimwarrab, i]da f’nofs il-port ta’ Marsaxlokk {afna qed jistaqsu jekk pipeline tal-gass kif kien qed jippjana b’g[aqal il-gvern pre/edenti hux [afna a[jar minn dawn it-tankijiet enormi f’nofs il-port ta’ Marsaxlokk. G[aliex il-poplu issa g[andu stampa /ara ta’ dak li jrid ida[[alna fih il-gvern ta’ Muscat.
{add ma jirrifjuta xejn Sur Editur, Issa qed naraw kemm ;ejna mqarrqa mill-Gvern meta kien jg[id li mag[na ja[dem kul[add — imma issa ;ara l-kuntrarju li qed i[addem biss lil talqalba li qdewh biex saret il-bidla. Qed nisimg[u li Normal Hamilton u Ray Azzopardi se jkunu Ambaxxaturi ta’ Malta. Di]appunt ie[or hu l[atriet ta’ Godfrey Grima ;urnalist, Vella Haber filmidja Laburista u ta’ Reno Calleja li ilu ma jidher ]mien. La[[aqhom fil-Kunsill tal-Università ming[ajr qatt ma kellhom x’jaqsmu fih basta ;ew a//ettati [atriet ina//ettabbli g[allistudenti. Nistaqsi lil Evarist Bartolo jekk qabel ma ta dawn il[atriet, tkellimx malGvern, dwar jekk hux tajjeb, na[seb li aktar le milli iva, u povri studenti ta[t min ;ie dan ilKunsill. Il-Gvern [abbar li qabbad kumpanija ?ini]a biex tag[mel pjani b’xejn bejn Malta u G[awdex u li se to[ro; minn butha
€4
miljun — biex wara sar mag[ruf li l-Bank Dinji kien iddikjara lil din il-kumpanija black listed. Dan hu gvern li jag[mel kollox wa[du ming[ajr konsultazzjoni ma’ [add. Kif il-Gvern da[[al lil Lou Bondì fil-Valletta V18, Jason tatu rasu u qam pandemonju s[i[. Wara li da[[lu Herrera. Sar anki jikkmanda lillGvern biex ma j[allihx filkumitat tieg[u fejn ilGvern a//etta l-proposta tieg[u. Wara qam Cuschieri, li wara li kien /eda s-si;;u lil Muscat fil-Parlament, [adha wkoll kontra tieg[u biex qal li mhux se jibqa’ sieket dwar dawn loxxenitajiet li qed isiru mill-Gvern. Anki Joe Grima fisser id-de/i]joni tal-Gvern b[ala masoki]mu. Lil Cuschieri ng[idlu: billi lill-Gvern g[ajjartu g[aliex ta [atra lil Lou Bondì, meta da[[al 252 ru[ minn barra malministri minn mindu la[aq, din mhix oxxenità o[ra? G
.
Busuttil
In-Naxxar
Appell biex ng[inu lill-missjoni fil-Cameroon B’riferenza g[all-ittra li kienet ippubblikata f’InNazzjon nhar it-Tnejn, 1 ta’ Lulju, bl-appell li g[amlet Sr M. Salvina Grech biex il-poplu Malti u G[awdxi jkompli jg[in lill-missjoni li qed tmexxi fil-Cameroon, ma kienx ippubblikat bi ]vista, lindirizz fejn jistg[u jintbag[tu d-donazzjonijiet b’risq din il-missjoni li ta[dem b’risq it-tfal foqra u l-familji tag[hom. L-indirizz hu: Sr M Salvina Grech Sister of Charity, 1562 Sisters Street Tarxien TXN 1042
L-ittri f’din il-pa;na L-ittri g[allpubblikazzjoni f’din ilpa;na jistg[u jintbag[tu bil-posta (Ittri lill-Editur, In-Nazzjon, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450), jew fl-indirizz elettroniku: alex.attard@media.link.co m.mt.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Opinjoni 13
Lenti fuq [idmet il-Parlament Ewropew (4) Matul din il-;img[a lKroazja ng[aqdet mal-pajji]i membri fl-Unjoni Ewropea biex issir it-28 stat fi [dan din l-istituzzjoni. Il-Kroazja, pajji] b’popolazzjoni ta’ ’l fuq minn erba’ miljuni sie[bet l-Unjoni Ewropea fl-1 ta’ Lulju. B[ala mer[ba g[as-s[ubija tal-Kroazja, kienet organizzata esibizzjoni ‘Mer[ba Kroazja’ quddiem ilbini tal-Parlament Ewropew biex dan il-pajji] jing[ata lfamiljarizzazzjoni li jixraqlu. Din l-esibizzjoni tikkonsisti fi 38 ritratt li juru s-sbu[ija u d-diversità tal-kultura u lpajsa;; tal-Kroazja, mi;buda mill-fotografu Fabijanic. Lesibizzjoni se tibqa’ g[addejja sa Settembru. L-esibizzjoni fet[et nhar il{add 30 ta’ :unju millPresident tal-Parlament Ewropew Martin Schulz u lPrim Ministru Kroat Zoran Milanovic. Il-President tal-PE qal: “Ejjew mhux biss ingawdu l-esibizzjoni imma wkoll l-armonija tal-futur b[ala familja Ewropea wa[da.” Min-na[a tieg[u l-Prim Ministru Kroat, fit-ta[dita tieg[u fisser kif il-Kroazja waslet sa hawn sforz [idma sfiqa li [adet fit-tul, waqt li enfasizza li g[ad hemm [afna xi jsir. Spjega kif mit-2 ta’ Lulju pajji]u se jkompli ja[dem. Protezzjoni aktar sigura g[all-[addiema
{addiema li jintbag[tu ja[dmu barra pajji]hom g[andu jkollhom protezzjoni aktar sigura skont il-Kumitat tal-Impjiegi u l-Affarijiet So/jali. Kull sena, qrib miljun [addiem, l-aktar fil-qasam talkostruzzjoni, tat-trasport u talagrikultura, jintbag[tu ja[dmu barra l-pajji] fl-Unjoni Ewropea fuq kuntratti temporanji. Dawn il-kuntratti temporanji huma essenzjali biex l-ekonomija tibqa’ ddur, i]da l-MPE tal-Kumitat jib]g[u li dan l-ispostament temporanju jista’ jwassal g[all-abbu]i. G[alhekk, huma jemmnu fi protezzjoni aktar sigura g[al dawn il-[addiema. Danuta Jazlowiecka, membru Pollakka tal-Partit Popolari Ewropew li [ejjiet ir-rapport fissret li l-g[an
minn Justin Schembri jstn.schembri@gmail.com http>##justinschembri.com
Pa;na storika o[ra fl-istorja tal-Unjoni Ewropea – proprju f’dawn il-jiem il-Kroazja ssie[bet fl-Unjoni Ewropea biex issa t-total tal-pajji]i membri ]died g[al 28
wara dan l-abbozz hu li ji;u protetti d-drittijiet umani u jsir u]u a[jar mis-suq komuni. Kumpaniji f’dawn is-setturi xi drabi jinqdew blispostament tal-[addiema biex jevitaw il-li;ijiet talimjiegi billi jwaqqfu dawk imsej[a Letter-Box Companies f’pajji]i li ma jkollhomx standards g[oljin ta’ protezzjoni so/jali u flimpjiegi. Dawn il-kumpaniji jkunu re;istrati fil-pajji] minn fejn jintbag[tu l-[addiema, bl-attivitajiet kummer/jali kollha jie[du posthom filpajji] fejn il-kumpanija tkun imwaqqfa. Madankollu jkunu re;istrati fil-pajji]i l-o[ra flUnjoni Ewropea abba]i ta’ organizzazzjoni barranija li ma tirrispondix direttament g[al-li;ijiet ta’ dawn il-pajji]i l-o[ra. G[alhekk, biex dan ji;i evitat, il-MPE fformulaw lista-/ekkjatura biex jg[inu lill-pajji]i membri jittra//aw dawn il-kumpaniji. Ir-rapport jissu;;erixxi wkoll li lispostament tal-[addiema jkun applikabbli g[al ]mien limitat biss. Dawn g[andhom inaqqsu l-abbu]i. Il-kumitat qed jinsisti wkoll biex ikun hemm aktar mi]uri stretti fuq dawn il-kumpaniji u jsejja[ lill-[addiema biex ikunu infurmati aktar dwar iddrittijiet tag[hom, kemm dawk so/jali kif ukoll dawk relatati mal-impjieg.
Il-Kumitat tal-Kultura u l-Edukazzjoni nieda l-programm Erasmus+ li g[andu jkun il-programm tal-Unjoni Ewropea g[all-Edukazzjoni, it-Ta[ri;, i]-}g[a]ag[ u l-Isport, wara li jkun konfermat mill-Parlament u l-Kunsill
Skont dan ir-rapport, nies impjegati minn sottokuntratturi g[andhom ji;u m[arsa aktar ukoll. I]-]g[a]ag[ jixirqilhom ideat tajbin u azzjonijiet immedjati u ta’ kura;; Fit-ta[dita tal-ftu[ tassummit iddedikat lin-nuqqas ta’ impjieg fost i]-]g[a]ag[ fit-28 u d-29 ta’ Lulju, ilPresident tal-Parlament
Ewropew Martin Schulz tkellem dwar kif listituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea g[andhom quddiemhom sfidi ta’ kredibbiltà min[abba li fallew milli ja;ixxu fuq riformi mwieg[da. Skont Schulz, nies ordinarji qed jitilfu l-fidu/ja fl-isforz u l-abbiltà ta’ istituzzjonijiet demokrati/i Ewropej waqt li enfasizza l-importanza li lpajji]i membri jaqblu fuq mi]uri konkreti li baqg[u qatt ma twettqu biex jing[elbu diversi problemi li jikkon/ernaw il-qg[ad fost i]]g[a]ag[. Martin Shulz fisser kif [afna diskors baqa’ ma ssarrafx f’mi]uri me[tie;a. Hu semma l-assigurazzjonijiet ta’ prodotti finanzjarji, u kif is-swieq kellhom jaqg[u ta[t regolarizzazzjonijiet u skrutinju sura, liema mi]uri g[adhom ’il bog[od milli ji;u implimentati. Hu tkellem dwar id-dewmien fit-twaqqif ta’ Unjoni Bankarja kif ukoll in-nuqqas ta’ investiment u lmi]uri sabiex jin[olqu aktar impjiegi, u n-nuqqas ta’ de/i]jonijiet konkreti fuq li]vilupp tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja. Matul id-diskors tieg[u, Schulz wera wkoll t[assib fil-
qg[ad fost i]-]g[a]ag[. Hu qal: “Hu ina//ettabbli li ]]g[a]ag[ qeg[din i[allsu blopportunitajiet ta’ futurhom g[al kri]i li g[aliha huma ma ja[tu xejn. Dak li a[na, il;enerazzjoni ta’ politi/i ta’ issa nafu li]-]g[a]ag[ huma ideat tajbin u azzjonijiet immedjati u ta’ kura;; biex ni;;eneraw tkabbir ekonomiku.” Il-metodu laktar effittiv biex jin[olqu lpostijiet tax-xog[ol u allura ting[eleb il-problema talqg[ad fost il-;enerazzjonijiet ]g[a]ag[ hu t-tkabbir ekonomiku. G[aldaqstant, il-President Schulz sejja[ g[al azzjoni ur;enti biex l-ekonomija ter;a’ tqum fuq saqajha u fakkar lill-mexxejja tal-pajji]i membri pre]enti fis-summit li n-nies ordinarji huma dawk li qed i[allsu g[all-kri]i ekonomika. Hu fisser kif f’[afna pajji]i, il-[addiema kellhom ja//ettaw tnaqqis filpagi u l-pensjonijiet g[ax ma kellhomx triq o[ra. Schulz temm billi qal li ftehim fuq il-ba;it fit-tul talUnjoni Ewropea li joffri flessibbiltà u fondi addizzjonali g[al prijoritajiet b[all-;lieda kontra n-nuqqas ta’ xog[ol fost i]-]g[a]ag[ u r-ri/erka u l-investiment g[al kumpaniji ]g[ar u medji, g[andu jkun vitali. Erasmus+ Il-Kumitat tal-Kultura u lEdukazzjoni nieda l-
programm Erasmus+ li g[andu jkun il-programm talUnjoni Ewropea g[allEdukazzjoni, it-Ta[ri;, i]}g[a]ag[ u l-Isport, wara li jkun konfermat millParlament u l-Kunsill.
Il-ba;it g[all-programm il;did jiddependi mill-MFF, ilMulti Annual Financial Framework g[al dak ilperjodu. Erasmus+ hu maqsum fi tlieta: l-Edukazzjoni u tTa[ri;, i]-}g[a]ag[ u lIsport. Mit-total finanzjarju ;enerali, aktar minn 77 filmija se ji;u allokati g[assettur tal-edukazzjoni u tta[ri;, is-settur ta]-]g[a]ag[ se jir/ievi 10 fil-mija waqt li 1.8 fil-mija huma allokati g[all-isport. Se jkun hemm ]ieda addizzjonali ta’ 3.5 filmija g[all-inizjattiva l-;dida Loan Guarantee Facility. G[alkemm it-tliet istituzzjonijiet jaqblu li g[andu jkun hemm ]ieda sostanzjali fil-ba;it talprogramm Erasmus+, dan jiddependi biss mir-ri]ultat tal-MFF. Fi kliem Doris Pack, Chairperson tal-Kumitat CULT u membru tal-Partit Popolari Ewropew, ilParlament Ewropew kien qieg[ed jimmira lejn programm user friendly u Erasmus+ joffri dan. Hi qalet ukoll li “Dan il-programm hu g[al qalbi. Fil-futur, studenti li sfortunatament tilfu l-boro] ta’ studju tal-Erasmus, g[andhom l-opportunità jissellfu l-flus ta[t termini favorevoli biex ikunu jistg[u jag[mlu Masters g[al sena jew tnejn f’pajji] ie[or flUnjoni Ewropea.” L-isem ‘Erasmus+’ juri li dal-programm il-;did ikopri aktar minn sempli/iment ilmobbiltà tal-istudenti g[ax sa[[a[ l-attivitajiet g[a]]g[a]ag[, u g[all-ewwel darba, hemm fondi separati g[all-isport. Il-pass li jmiss g[allKumitat tal-Kultura u lEdukazzjoni hu li japprovaw b’mod formali r-ri]ultati tannegozjati. Imbag[ad, l-abbozz finali jitressaq fil-plenarja, possibbilment f’Ottubru.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
14 A[barijiet ta’ Barra minn Tonio Galea u Richie Cassar – foreign@media.link.com.mt IL-BELT TAL-VATIKAN
Kollox lest g[all-qdusija tal-Papa :wanni Pawlu II Il-Kummissjoni tal-Kardinali li lbiera[ iltaqg[et biex tikkunsidra l-ka] ta’ qdusija tal-mibki Papa :wanni Pawlu II, [ar;et ilkonferma li tne[[a l-a[[ar ostakol’ qabel ma jista’ jkun dikjarat qaddis.
Il-Papa :wanni Pawlu II... L-a[[ar de/i]joni dwar il-qdusija ssemmiet b[ala sempli/i formalità (Reuters)
F’din il-fa]i tal-pro/ess g[al-qdusija, issa jonqos biss l-a[[ar approvazzjoni tal-Papa Fran;isku. Sorsi qrib is-Santa Sede anki fissru l-laqg[a tal-Kummissjoni tal-biera[ b[ala formalità u tennew li d-de/i]joni dwar il-qdusija tal-Papa kienet ittie[det minn qabel. Sa minn mewtu, fl-2005, il-Papa Pollakk li kienu jafuh ukoll b[ala Karol Wojtyla kien kunsidrat b[ala qaddis li kien jonqos biss konferma. Il-Polonja stenniet bil-[erqa la[[ar passi lejn il-kanonizzazzjoni fi pro/ess li ilu ]mien xprunat mill-Kardinal Stanislaw Dziwisz, l-eks segretarju privat ta’ :wanni Pawlu. Intant il-Kummissjoni approvat it-tieni miraklu attribwit g[al intervent tal-Papa :wanni Pawlu II u li jitqies b[ala lpro/edura finali qabel il-Papa Fran;isku jiffirma digriet li jifta[ g[all-kon/istorju fejn tit[abbar id-data tal-kanonizzazzjoni – /erimonja li anki tista’ ssir fit-8 ta’ Di/embru, Jum l-Immakulata Kon/izzjoni. Skont il-gazzetta Taljana La Stampa :wanni Pawlu jista’ jkun dikjarat qaddis flimkien mal-Papa :wanni XXIII, ilprotagonista wara t-Tieni Kunsill tal-Vatikan li indirizza r-relazzjonijiet tal-Knisja Kattolika mad-dinja moderna, li kien miet fl1963.
IL-KRI}I TAL-E:ITTU
Mhux esklu] li l-Armata xxolji l-Parlament
Il-qawwiet armati talE;ittu g[andhom jissospendu l-Kostituzzjoni u jxolju lParlament iddominat millI]lami/i skont abbozz ta’ roadmap politiku li be[siebhom jimxu fuqu jekk sal-lum il-President E;izzjan Mohamed Mursi u lavversarji politi/i jonqsu minn ftehim dwar kif se jinqasam il-poter. Sorsi qrib il-militar qalu lill-a;enzija Reuters li lKunsill Suprem tal-Qawwiet Armati, sa tard ilbiera[ kienu qeg[din jiddiskutu dettalji tal-pjan intenzjonat biex jirrisolvi l-kri]i politika li rat il-miljuni tal-E;izzjani jo[or;u fit-toroq biex jesprimu g[adab g[al Mursi u l-gvern tieg[u. Ir-roadmap jista’ jinbidel skont l-i]viluppi politi/i, bil:eneral Abdel Fattah El-Sisi, il-Kap tal-Istaff tal-Armata, nhar it-Tnejn, isejja[ biex Mursi jaqbel ‘sa ]mien 48 sieg[a’ rigward kif il-poter se jinqasam mal-entitajiet politi/i l-o[ra – inkella lmilitar kien se jfassal il-pjan tieg[u g[all-futur tal-E;ittu. Intant, Mursi ma a//ettax lultimatum u l-Alleanza
liberali u tax-xellug flOppo]izzjoni tirrifjuta li titkellem mieg[u fost issej[iet biex hu jirri]enja. Is-sorsi qalu li l-militar g[andu l-[sieb li jwaqqaf kunsill provi]orju mag[mul fil-parti kbira minn /ivili li jirrappre]entaw id-diversi gruppi politi/i, flimkien ma’ teknokrati/i b’esperjenza, u li jmexxu l-pajji] sakemm tg[addi Kostituzzjoni blemendi fi kwistjoni ta’ xhur. Dan g[andu jkun segwit b’elezzjoni ;dida g[allPresidenza, i]da lelezzjonijiet g[all-Parlament g[andhom jin]ammu lura u sakemm jid[lu fis-se[[ kundizzjonijiet stretti g[allg[a]la ta’ kandidati. Intant, il-qawwiet armati E;izzjani be[siebhom jift[u ta[ditiet mal-Front Nazzjonali g[al Salvazzjoni fl-Oppo]izzjoni ma’ entitajiet politi/i o[ra u reli;ju]i ladarba llum jiskadi ddeadline g[al Mursi biex jistabbilixi ftehim dwar ilqsim ta’ poter. Ma ntqalx x’passi g[andha tie[u l-Armata fl-eventwalità li Mohamed Mursi ji/[ad li jwarrab bil-kwiet.
IS-SIRJA
IR-RUSSJA
Inkwiet dwar i/-/ivili f’Homs
Problemi g[al Snowden
Kelliema g[as-Segretarju :enerali tan-Nazzjonijiet Uniti qalu li mal-2,500 /ivili huma maqbudin fil-belt Sirjana ta’ Homs fejn g[addej ;lied qalil bejn ilqawwiet tal-President tasSirja Bashar al-Assad u rribelli li jridu jwaqqg[u rre;im ta’ Damasku. Intant, is-Segretarju :enerali Ban Ki-moon sejja[ biex l-avversarji Sirjani jag[mlu l-almu biex jevitaw il-vittmi /ivili u meta anki hu m[asseb dwar
theddid ‘biex jin[atfu ]ew; villa;;i tax-X’iti’ (li ma ssemmewx fl-istqarrija) filprovin/ja ta’ Aleppo, lejn in-Nofsinhar tas-Sirja. Ban Ki-moon enfasizza l[tie;a li tintemm il-vjolenza fis-Sirja fejn mietu numru esa;erat ta’ nies waqt kunflitt /ivili li qajjem kri]i umanitarja enormi. Min-na[a tieg[u, isSegretarju tal-Istat Amerikan John Kerry qal li hu u l-Ministru Russu g[allAffarijiet Barranin Sergei
Lavrov g[amlu progress rigward il-pjani g[allorganizzazzjoni ta’ konferenza tal-pa/i g[asSirja u ]-]ew; na[at qablu li din g[andha ssir mill-aktar fis. Kerry, li kien qed jitkellem fi Brunej, tenna li g[alkemm fadal id-dettalji x’jitran;aw, hu u Lavrov kellhom laqg[a mill-aktar kostruttiva u produttiva u qablu dwar l-ur;enza talkonferenza li x’aktarx issir wara Awwissu.
Pajji]i fl-Amerika Latina, lAsja u l-Ewropa ma a//ettawx it-talbiet ta’ Edward Snowden, l-eks [addiem tas-CIA li hu mfittex mill-Istati Uniti, biex jing[ata l-kenn politiku, minkejja li l-Vene]wela sej[et biex ‘id-dinja tipprote;i’ li dan ir-ra;el li Washington irid jippro/essa dwar spjuna;;. Snowden, li ]vela dettalji talprogramm sigriet Prism (Amerikan) g[al sorveljanza tal-mezzi elettroni/i, applika g[al kenn f’aktar minn tnax-il pajji] biex ji]gi//a lprosekuzzjoni tal-Amerikani u jinsab f’limbu legali fl-ajruport ta’ Sheremetyevo, f’Moska,
fejn ma jistax jivvja;;a ming[ajr id-dokumenti me[tie;a u meta m’g[andux visa Russa biex i[alli tterminal. Nhar it-Tnejn, Snowden qal li hu [ieles biex jippubblika aktar dwar il-programmi ta’ Washngton u li kien qed ikun su;;ett g[al prosekuzzjoni illegali. Intant, dan ifisser li lAmerikan ma jistax idum firRussja u mifhum li Snowden irtira t-talba g[al kenn fil-pajji] partikulari wara li l-President Russu Vladimir Putin sostna li ‘Snowden m’g[andux ikompli jag[mel il-[sara lis-sie[ba Amerikani (ta’ Moska)’.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’Lulju, 2013
A[barijiet ta’ Barra 15
Il-President Obama jag[ti bir-ras lil ballun fl-impjant ta’ Ubungo, f’Dar es Salaam (Reuters)
TAN}ANIJA
It-tislima lill-vittmi tat-terrori]mu Il-President tal-Istati Uniti Barack Obama telaq lura pajji]u wara ]jara fitTan]anija li fil-fatt kienet la[[ar waqfa tat-tour tieg[u fil-kontinent Afrikan f’dawn l-a[[ar ;ranet u li kien jinkludi ]jarat fis-Senegal u l-Afrika t’Isfel. L-aktar avveniment li spikka fil-programm ‘tatTan]anija’ kien it-tqeg[id ta’ girlanda, minn Obama, biex ifakkar lill-[dax-il maqtula tal-attakk bi splussivi tal-1998 minn terroristi tal-Al-Qaida kontra l-Ambaxxata Amerikana f’Dar es Salaam li kien twettaq fl-istess ]mien ta’ attakk ie[or simili
f’Najrobi, il-kapitali talKenja, li [allew mijiet mejtin. Intant, l-eks President Amerikan George W. Bush, li kien f’Dar es Salaam g[al konferenza dwar in-nisa Afrikani (u li kienet sponsorjata mill-Istitut li j;ib ismu) issie[eb ma’ Obama g[al din i/-/erimonja. Il-President Obama wasal fit-Tan]anija nhar it-Tnejn, bil-programm tieg[u jinkludi ]jara fl-impjant tal-ener;ija Ubungo (ta’ sidien Amerikani) u li se[[ wara li hu kien [abbar inizjattiva g[all-;enerazzjoni talener;ija li g[andha tiswa lmulti-biljuni ta’ dollari.
Fil-qosor Satelliti mitlufa mal-[in tat-tlug[ IL-KA}AKISTAN: Ir-Russja tilfet rokit bi tliet satelliti ta’ navigazzjoni ftit wara li tela’ mill-fa/ilità ta’ Baikonur, li qed tinkera lir-Russi, f’din l-eks Repubblika Sovjetika. Kelliema g[all-a;enzija tal-ispazju Russu Roscosmos qalu li l-in/ident, li ma [alliex vittmi, kien ka;unat minn switch-off ta’ emer;enza fil-magni tar-rokit, xi sbatax-il sekonda wara t-tlug[. L-in/ident anki pprodu/a ammont ta’ materjal tossiku millin;enju g[alkemm is-sitwazzjoni mifhuma li mhix ta’ theddida g[ar-residenzi taz-zona. Tfal imutu fi tra;edja tal-ajru IR-RUSSJA: {elikopter tat-trasport tat-tip Mi-8 ikkraxxja direttament g[al ;o g[olja f’re;jun tas-Siberja u mifhum li mietu dsatax-il ru[, inklu]i tfal. Fil-[in tat-tra;edja kienu qeg[din jonfhu rwiefen qawwija u l-[elikopter jispi//a m;arraf lil hinn minn Deputatsky, firRepubblika ta’ Sakha. Ma kienx mag[ruf e]attament kemm mietu fost il-[dax-il tfal abbord li kienu jiffurmaw parti minn grupp ta’ 28 persuna. De Klerk jidda[[al l-isptar L-AFRIKA T’ISFEL: L-a[[ar President abjad tal-Afrika t’Isfel FW de Klerk ilbiera[ kellu jg[addi minn pro/edura kirur;ika biex iqeg[dulu pacemaker tal-qalb fi pro/ess li ma kellux idum aktar minn 24 sieg[a. Intant, De Klerk, li fl-1993 reba[ in-Nobel g[all-Pa/i flimkien ma’ Nelson Mandela (l-ewwel President iswed talpajji]) talli [a [sieb it-transizzjoni ta’ poter lejn it-tmiem tal-era tal-apartheid, kellu jqatta’ dan il-lejl l-isptar, f’Cape Town, wara li kien ilu l-a[[ar ;ranet ibati minn perijodi ta’ sturdament.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
16
Feature
Feature 17
L-aqwa investiment fi wliedna minn Joe Mikallef – joe.mikallef@media.link.com.mt – Ritratti> MCAST
Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista matul issnin li g[addew dejjem investa bis-s[i[ fil-qasam taledukazzjoni g[ax dejjem emmen li l-aqwa investiment li qatt jista’ jag[mel hu proprju fi wliedna. Xhieda ta’ dan l-investiment g[aqli hi dak li g[amel il-Partit Nazzjonalista fil-Gvern fis-settur tat-tag[lim u t-ta[ri; ta]-]g[a]ag[ fejn in[oloq l-MCAST li llum jattira lejh eluf ta’ ]g[a]ag[ li jsegwu korsijiet f’xi qasam partikulari li jinteressahom mill-qrib. Fil-jiem li g[addew l-istudenti u l-istaff tal-MCAST organizzaw l-edizzjoni ta’ din is-sena ta’ MCAST Expo, li kienet [amest ijiem ta’ attivitajiet li matulhom il-pubbliku in;enerali jara mill-qrib dak li qieg[ed isir fl-MCAST – minjiera ta’ tag[lim u ta[ri; li tg[in lillistudenti jfasslu b’su//ess il-karriera tag[hom. L-MCAST Expo kienet organizzata f’wa[da millbinjiet tal-Kampus il-;did tal-MCAST, f’Ra[al :did. L-istudenti, g[alliema u staff amministrattiv u ta’ appo;; in;abru ta[t saqaf wie[ed biex jg[inu lil dawk kollha li ]aru din l-attività jiskopru aspetti differenti marbutin mal-170 kors full-time u 300 kors part-time li joffri l-Kulle;;, kif ukoll servizzi o[rajn ta’ g[ajnuna li l-MCAST joffri lill-istudenti. X’offriet l-Expo
Studenti prospettivi, fosthom dawk li g[adhom kemm temmew l-edukazzjoni sekondarja (Form 5) jew postsekondarja (Sixth Form), setg[u jattendu din lattività biex ji;bru kopja tal-Prospett bil-lista talkorsijiet li l-MCAST se joffri matul is-sena akkademika 2013#14. Dan il-Prospett tnieda
uffi/jalment fl-ewwel jum tal-Expo. Il-Prospett jinkludi dettalji dwar il-korsijiet full-time, li jvarjaw minn dawk tal-livelli tal-bidu g[al higher national diplomas u lawrji. Waqt l-Expo, l-10 istituti tal-MCAST u /-/entru talKulle;; f’G[awdex ipparte/ipaw fl-Expo flimkien ma’ dipartimenti o[rajn tal-MCAST, imprendituri, g[aqdiet li jikkollaboraw mal-Kulle;;, u g[aqdiet tal-istudenti. L-istituti [e;;ew lill-vi]itaturi jipparte/ipaw f’g[add ta’ attivitajiet pratti/i marbutin ma’ karrieri f’oqsma industrijali differenti. L-Istituti ospitaw ukoll rappre]entanti ta’ kumpaniji ewlenin f’pajji]na biex jag[tu dettalji dwar l-opportunitajiet ta’ xog[ol u intrapri]a li je]istu llum u li hemm ma[suba g[all-futur f’Malta. Dawk li attendew setg[u wkoll jiltaqg[u malistudenti tal-Kulle;; u jsiru jafu aktar dwar il-pro;etti u l-innovazzjonijiet tag[hom. It-tim li joffri s-servizzi ta’ appo;; fl-MCAST qed iwie;eb g[all-mistoqsijiet talpubbliku waqt li joffri pariri personali lil dawk li g[adhom mhumiex /erti mill-pass li jmiss fl-i]vilupp tal-karriera tag[hom. Kull istitut organizza wkoll g[add ta’ ta[ditiet dwar il-korsijiet li joffri. Dawk li ]aru lExpo setg[u wkoll jie[du sehem f’kompetizzjonijiet, bi/-/ans li jirb[u g[add ta’ premjijiet. Disa’ korsijiet ;odda G[all-ewwel darba, il-Prospett tal-MCAST hu ppublikat online fuq il-pa;na tal-MCAST fuq Facebook. Eluf ta’ persuni di;à da[lu biex jaraw ilProspett online matul dawn l-a[[ar ;img[at.
Fost il-korsijiet, hemm disa’ programmi ;odda. LIstitut tas-Servizzi fil-Komunità se jniedi l-MCAST Foundation Certificate in Sport – Level 2. L-Istitut talIn;inerija Elettrika u Elettronika se j;edded tnejn millkorsijiet tal-installazzjoni elettrika, id-Diploma in Electrical Installations (Buildings and Structures) (C&G 2365) kemm fuq Livell 3 u anke fuq Livell 4. Tliet snin minn meta twaqqaf, l-Istitut tax-Xjenza Applikata qed jintrodu/i tliet korsijiet o[ra – lMCAST-BTEC Higher National Diploma in Applied Chemistry, l-MCAST-BTEC Higher National Diploma in Environmental Conservation u l-Bachelor of Science (Honours) in Environmental Engineering. }ew; programmi o[rajn ta’ lawrja, il-Bachelor of Science (Honours) in Horticulture u l-Bachelor of Science (Honours) in Building Services Engineering qed ji;u offruti mill-Istitut tal-Agrikummer/ u l-Istitut talIn;inerija tal-Bini u l-Kostruzzjoni rispettivament. I//entru tal-MCAST f’G[awdex se joffri l-MCASTBTEC National Diploma in Children’s Play, Learning and Development, li qabel kienet offruta biss millIstitut tas-Servizzi fil-Komunità f’Ra[al :did. Il-ver]joni stampata tal-Prospett tnediet waqt l-ewwel jum tal-Expo. Dawk li jmorru l-Expo se jkunu jistg[u jie[du kopja tal-Prospett, kif ukoll tal-Formola talApplikazzjoni g[al studenti ;odda. Wara l-Expo, il-Prospett jista’ jin;abar mill-Kampus Ewlieni tal-MCAST f’Ra[al :did, mill-Istituti talMCAST fil-Mosta, in-Naxxar, {al Qormi u l-Kalkara, mi/-/entri tal-MCAST f’G[awdex, ix-Xag[ra u xXewkija, jew mill-uffi//ji tal-kunsilli lokali.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
18 A[barijiet ta’ Barra L-ORGANIZZAZZJONI DINJIJA TAS-SA{{A
Mi]uri kontra t-tipjip g[andhom isalvaw miljuni tan-nies
G[alliem jieqaf quddiem grupp ta’ pulizija waqt rally, f’Ateni, organizzat mill-unions tal-g[alliema li qeg[din jopponu g[al riformi fis-settur tag[hom (Reuters)
IL-GRE?JA
Tlett ijiem /ans jew tiffa//ja l-konsegwenzi... Uffi/jali taz-zona ewro lbiera[ qalu li l-Gre/ja g[andha sa nhar il-:img[a biex ta//erta lill-Ewropa u lill-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF) li tista’ tilqa’ l-impenji u tissodisfa lkundizzjonijiet tag[ha b’konnessjoni mal-bailout internazzjonali biex tkun tista’ tir/ievi l-g[ajnuna fiskali li jmiss. Il-kredituri internazzjonali tal-Gre/ja fil-pre]ent mhumiex kuntenti bilprogress li wettaq dan il-pajji] fl-isforzi tieg[u biex jirriforma s-settur pubbliku tieg[u u wie[ed mill-uffi/jali ma eskludiex li jistg[u anki jissospendu ]jara ta’ spezzjoni f’Ateni li bdew nhar it-Tnejn. Il-Gre/ja, f’Awwissu, te[tie; tivdi bonds ta’ valur ekwivalenti g[al 2.2 biljun ewro u b’hekk hu importanti li tag[laq b’su//ess it-ta[ditiet mal-kredituri. F’ka] li dawn it-tentattivi jfallu, l-IMF jista’ jkollu jirtira mill-bailout ta’ 240 biljun
ewro li qed isostni lill-Gre/ja biex ma jispi//ax f’sitwazzjoni fejn jabbu]a rregoli tieg[u stess u li jirrikjedu biex pajji] li jissellef il-flus ikollu l-finanzi f’posthom sa sena qabel. F’ka] li l-Gre/ja ma til[aqx l-impenji, kapa/i jinqalg[u problemi ;odda g[az-zona ewro wara li l-Gvernijiet talpajji]i rispettivi ilhom l-a[[ar xhur jie[du l-mi]uri biex jevitaw li l-kri]i fiskali til[aq livelli perikolu]i. Dan meta ]diedet it-tensjoni fir-re;jun, fejn fil-Portugall Vitor Gaspar irri]enja minn Ministru tal-Finanzi fost problemi potenzjali g[allpjani ta’ pajji]u biex ma jibqax su;;ett g[allprogramm tas-salvata;; fiskali li fasslulu l-Unjoni Ewropea u l-IMF. It-tensjoni anki qed tin[ass fl-Italja fejn il-Prim Ministru Enrico Letta sejja[ laqg[a talGvern wara li partit sie[eb hedded li jirtira millkoalizzjoni attwali f’Ruma.
Sadattant, il-Gre/ja u lkredituri tag[ha fil-bidu tal;img[a re;g[u bdew ta[ditiet inti]i biex isiru effettivi mat8.1 biljun ewro ta’ fondi f’self u wara waqfa ta’ ;imag[tejn fejn il-Gvern Grieg attwali kwa]i kkrolla waqt kri]i tassensji konnessa max-Xandar tal-Istat ERT. Sorsi qrib it-ta[ditiet qalu li kul[add jaqbel li l-Gre/ja, nhar it-Tnejn, te[tie; ta//erta r-ri]ultati fuq l-impenji tag[ha quddiem il-Eurogroup – ilforum ewlieni li jlaqqa’ lMinistri tal-Finanzi tal-pajji]i li g[andhom l-ewro b[ala lmunita komuni – u meta listess pajji], nhar il-:img[a, irid iwassal il-messa;; li kapa/i jissodisfa lkundizzjonijiet fuq il-bailout. Nhar it-Tnejn, il-Ministri tal-Finanzi taz-zona ewro, g[andhom fuq kollox jiddiskutu s-sitwazzjoni filGre/ja li g[addejja mis-sitt sena ta’ ri/essjoni u fejn ilqg[ad illum spara g[al livelli rekord.
Mi]uri g[al kontra t-tipjip li jinkludu taxxi og[la fuq prodotti tat-tabakk, projbizzjoni g[al reklamar u kontrolli fuq it-tipjip filpubbliku kapa/i jevitaw lg[exieren tal-miljuni talimwiet qabel i]-]mien madwar id-dinja. Dan meta skont studju indipendenti pubblikat millOrganizzazzjoni Dinjija tasSa[[a (WHO), passi simili li [adu t-Turkija, irRumanija u 39 pajji]i o[ra bejn l-2007 u l-2010 kienu di;à qeg[din isalvaw il[ajja minn dan l-aspett. Intant, il-Professur David Levy, l-awtur ewlieni talistudju, tenna, permezz talbullettin ta’ kull xahar talWHO, li jekk il-progress li qabdu dawn il-pajji]i jkun esti] fuq livell globali, dan g[andu jfisser li l-umanità tevita l-g[exieren tal-miljuni ta’ ka]i ta’ mwiet relatati mat-tipjip. L-u]u aktar mifrux talkontrolli kontra t-tipjip kapa/i anki jfisser anqas spejje] fil-qasam tal-kura
tas-sa[[a. Intant, l-istudju jkompli li mi]uri g[allkontroll tat-tabakk li di;à kienu introdotti fil-41 pajji] qabdu t-triq biex jipperswadu madwar [mistax-il miljun ru[ biex ma jpejpux – u dan g[andu jevita mas-7.4 miljun mewta relatata mat-tipjip sal-2050. Ir-ri/erkaturi sabu li laktar mi]uri effettivi jinvolvu ]idiet fit-taxxa (dazju) fuq prodotti b[al sigarretti minbarra direttivi li jipprojbixxu t-tipjip fluffi/ini, ristoranti u postijiet pubbli/i o[ra. Jing[ad li l-ewwel metodu g[andu jevita mat-3.5 miljun mewta li huma attribwiti g[at-tipjip waqt li t-tieni metodu g[andu jevita 2.5 miljun mewta. Mas-sitt miljun ru[ imutu kull sena mit-tipjip u din listatistika mistennija ti]died g[al tmien miljuni sal-2030 – dejjem skont il-WHO li qed tmexxi kampanja determinata inti]a li tnaqqas kemm jista’ jkun mi/-/ifra fatali.
L-ISTATI UNITI
Tkompli l-;lieda kontra n-nirien f’Arizona
L-awtoritajiet f’Arizona u l-iskwadri g[all-emer;enzi lokali qeg[din jittamaw f’temp favorevoli li jg[inhom jiksbu vanta;; fil-;lieda kontra n-nirien fero/i li qabdu qalb foresta u li swew il-[ajja ta’ dsatax-il firefighter fl-akbar tra;edja ta’ dan it-tip g[al tmenin sena s[a[. In-nirien hekk-imsej[a ta’ Yarnell Hills qerdu medda s[i[a ta’ territorju (li jinkludu zoni ta’ foresta) lejn ilMajjistral ta’ Phoenix mindu qabdu, nhar il-:img[a, qrib ilkomunità ta’ Yarnell. Fl-istess in[awi nqerdu mal-mitejn bini, fil-parti kbira tag[hom residenzi tan-nies, ka;un tal-istess nirien. Sadattant, dsatax-il membru tas-servizzi tal-emer;enza li kienu jiffurmaw skwadra mag[rufa g[all-[ila tag[ha biex tikkumbatti n-nirien, mietu wara li spi//aw /irkundati u ma[kuma mill-fjammi li kellhom l-ispinta tar-ri[ warajhom. Iddettalji tal-ka] g[adhom ftit jew wisq konfu]i, b’din it-tra;edja qed tkun investigata bir-reqqa mill-awtoritajiet kompetenti.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
A[barijiet ta’ Barra 19
I?-?INA> Mudell ;gantesk ta’ papra (mag[mul mill-gomma u jintefa[) jidher fi xmara ta’ Wenzhou, fil-provin/ja ta’ Zhejiang. Mill-anqas g[axar repliki, li jie[du l-ispirazzjoni tag[hom mix-xog[ol ori;inali bit-titlu ‘Rubber Duck’ tal-artist Olandi] Florentijn Hofman, dehru madwar il-pajji] mindu l-kun/ett ori;inali ddebutta f’Hong Kong ix-xahar li g[adda (Reuters)
IL-LIBJA
Protesti jwasslu g[al qtug[ sostanzjali fil-produzzjoni ta]-]ejt Numru ta’ protesti ;odda wasslu g[all-g[eluq ta’ diversi zoni g[all-produzzjoni ta]]ejt fil-Libja. Sorsi jg[idu li l-qtug[ jammonta g[al madwar terz tal-produzzjoni u dan meta l-pajji] qed jipprova j]omm din l-industrija stabbli min[abba l-importanza tag[ha g[all-ekonomija u b[ala mezz g[all-introjtu. Intant, [addiema f’dan ilqasam li qeg[din jinsistu g[al bidla fil-management, g[alqu l-produzzjoni f’diversi territorji spe/ifi/i li huma proprjetà tal-Kumpanija ta]}ejt Zueitina. Intant, tilwima separata wasslet g[all-g[eluq
tal-fa/ilità ta’ Sharara filvi/inanzi. Jidher li l-inkwiet fost il[addiema fit-terminal ta’ Zueitina hu marbut ma’ tilwima dwar il-kundizzjonijiet tax-xog[ol. Il-Ministru Libjan responsabbli mi]}ejt, Abdulbari Al-Arusi, mar fl-in[awi biex ikellem lid-dimostranti. Dawn huma l-a[[ar protesti f’sensiela li nqalg[u fl-a[[ar sena meta tTmexxija ;dida Libjana qed tipprova timponi awtorità fuq numru ta’ gruppi armati fil-pajji], fost /irkulazzjoni kbira ta’ armi fl-idejn wara
r-rewwixta li qa//tet lirre;im tal-eks dittatur Muammar Gaddafi matul issajf tal-2011.
Azzjonijiet li [allew ukoll impatt fuq l-esportazzjoni kollha Filwaqt li l-protesti m’g[andhomx jeffettwaw ilprovvista ta’ gass lokali minn Zueitina – u waqt li lLibja qed t[ejji g[ax-xahar qaddis tar-Ramadan – hu
mifhum li l-azzjonijiet [allew impatt fuq lesportazzjoni kollha ta]]ejt. L-g[eluq tal-esportazzjoni ta]-]ejt bla dubju g[andu jeffettwa zoni o[ra li jippumpjaw i]-]ejt g[at-terminal (g[all-esportazzjoni) ta’ Zueitina fil-Lvant tal-Libja, fosthom dik ta’ Abu Attifel li tit[addem mill-Mellitah (pro;ett bi s[ab bejn ilKorporazzjoni Nazzjonali (Libjana) ta]-}ejt (NOC) u lkumpanija Eni tal-Italja). Sadattant, iz-zona g[allproduzzjoni ta]-]ejt ta’ Sharara ng[alqet wara li
grupp ta’ armati o;;ezzjona dwar il-[atra ta’ grupp ie[or ta’ gwardjani biex jg[in fissostenn tas-sigurtà fl-in[awi tal-fa/ilità. Filwaqt li ng[ad li n-NOC u l-Ministeru ta]-}ejt Libjan idde/idew dwar shutdown ordnat ladarba qiesu s-sitwazzjoni f’din iz-zona, imkejjen o[rajn, g[all-kuntrarju, qalu li kien proprju dak ilgrupp ta’ armati – li ori;inarjament kien jifforma parti mill-qawwa li qed t[ares issigurtà f’Sharara – li wassal g[all-g[eluq ta’ din iz-zona daqstant kru/jali g[all-produzzjoni.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
20 {sibijiet
L-Ar;entin li g[amel hit! L-ebda popstar ma naf li qieg[ed jikseb daqshekk popolarità kull fejn imur! Jew xi politiku ta’ fama internazzjonali. Jekk irid g[andu biex jitkabbar. Intelli;enti bilbosta. Imma l-qawwa tieg[u qieg[da f’li jg[id u jwettaq dak li l-Mulej inebb[u bih b’sempli/ità u b’konvinzjoni tal-azzar. {afna drabi jikkonvin/ik iktar bli jag[mel milli xi jg[id! Dan hu l-famu] Papa Ar;entin Fran;isku. Li kellha tinkiteb novella fuqu ssir bestseller. Kieku l-ewwel kapitlu tag[ha jista’ ji;i ddedikat lir-ri]enja xokkanti ta’ Papa li l-Knisja ilha 600 sena ma tara wie[ed b[alu. Abbli t-tieni kapitlu jkun apprezzament mill-qalb g[al sa/erdot :i]wita, Ar/isqof ta’ Buenos Aries jekk jog[;bok, li jirkeb il-karozza tal-linja g[ax-xog[ol. Imbag[ad it-tielet kapitlu jista’ jesplora b’/ertu dettall listorja mhux mistennija ta’ konklavi li fih :i]wita ;ie mag[]ul b[ala l-266 Su//essur ta’ Pietru u Vigarju ta’ Kristu. Impenn kbir favur il-foqra Dan il-:i]wita g[a]el g[alih isem: Fran;isku! U dan g[amlu biex juri limpenn kbir tieg[u lejn ilfoqra, il-pa/i u l-[olqien. Irraba’ kapitlu mbag[ad jista’ jkopri l-jiem bikrija tal-Papa l-;did. Jista’ jibda mill-;est ta’ ewl id-dinja meta [are; biex isellem lill-folla li kellu
quddiemu u talabha biex tbierku hi l-ewwel! L-istess kapitlu jista’ jit[addet ukoll fuq ir-rifjut tieg[u li jg[ix filPalazz Appostoliku u li minflok, iqatta’ {amis ixXirka f’[abs ja[sel ir-ri;lejn
minn Patri Mario Attard OFM Cap frmarioa@gmail.com
jiekol mal-o[rajn fid-Domus Sanctae Marthae. G[adu j/empel lill-[bieb antiki tieg[u u jag[mel kuntatt man-nies li jaqdi spe/jalment mal-foqra u l-batuti. Bil-mod innovattiv tieg[u l-Papa Fran;isku biddel il-papat f’wie[ed ta’ servizz pastorali g[al kul[add. L-iktar lil dawk fil-b]onn. Kliem qawwi i]da ;esti sempli/i Fil-pre]enza tal-Papa
Il-Papa Fran;isku hu Papa vi/in [afna tan-nies – l-aktar tat-tfal, il-foqra u l-batuti... hu g[alhekk li da[al fil-qalb tan-nies li qed iwie;bu b’[afna entu]ja]mu g[all-messa;; tieg[u
ta’ ]g[a]ag[ pri;unieri inklu] nisa u Musulmani. Is-sabi[a hi li din in-novella rajnieha titwettaq quddiemna pass wara l-ie[or! Kieku tg[id li din hi biss riflessjoni ta’ Patri fuq Papa, tifhimha! Imma meta tara listess kliem ta’ tif[ir ;ej minn gazzetti internazzjonali b[al dik Taljana tal-Alto Adige u l-gazzetta presti;ju]a Fran/i]a Le Figaro, imbag[ad tibda tit[asseb bis-serjetà. F’wie[ed mir-rapporti tag[ha fuq il-figura kari]matika ta’ Papa Fran;isku l-Alto Adige tg[id hekk: “Mitt jum
g[addew minn mindu da[[an id-du[[an bajdani f’dik illejla bix-xita tat-13 ta’ Marzu. S’issa m’hemm l-ebda sinjal tal- g[ajbien tal-honeymoon bejn il-Papa Fran;isku u nnumru dejjem jikber tan-nies li j]uruh.” Nasbiet papali “Kliemu m]ejjen b’;esti ta’ Papa li naddaf l-g[alqa minnasbiet papali u l-protokoll iebes qieg[ed iwitti t-triq g[al papat b’karattru pastorali b[al dak tal-Isqof ta’ Ruma. Papa li hu vi/in in-nies spe/jalment il-foqra u d-dg[ajfa. Dawn
jaffaxxinaw mhux biss lil dawk li jemmnu imma wkoll lil dawk li ma jemmnux madwar id-dinja kollha”. Imbag[ad il-mag[rufa Le Figaro kkummentat fuq il“papamania” li g[addejja b[alissa. Mill-mod kif ikkummentat fuqha qieg[da tag[ti x’tifhem li l-aura talpapamania m’g[andhiex [ajra t[allina! “Il-ba[[ bejn ilKnisja Kattolika u l-opinjoni pubblika jidher li qieg[ed jittaffa. Dan qieg[ed ise[[ b’ri[et Papa tan-nies li hu ma[lul mit-tradizzjonijiet. }ew; indikaturi o;;ettivi juru dan lavvi/inament man-nies. Innumru tan-nies li jattendu bi [;arhom g[all-udjenzi ta’ nhar ta’ Erbg[a kwa]i kiber b’erba’ darbiet i]jed.
Folol kbar
Minn medja ta’ 25,000 persuna, l-attendenza issa qieg[da til[aq il-100,000 persuna. Il-;mieg[i l-;odda li jdewdu Pjazza San Pietru mhumiex id-devoti jew ‘Kattoli/i’ fis-sens dejjaq talkelma. Imma l-kurju]i li jixtiequ jaraw lir-ra;el liebes l-abjad vi/in tag[hom. U jarawh salpunt li, xi minn daqqiet, jispi//aw imkaxkra millkari]ma sempli/i tieg[u. Ittieni indi/i li jista’ jitkejjel hu li t-Twitter account tal-Papa, li tnieda minn Benedittu XVI, li kellu ]ew; miljun abbonat, issa ttrippla fil-wisa’. X’inhu s-sigriet li bih il-Papa Ar;entin, li l-pontifikat tieg[u issa qabe] sewwa l-mitt jum, intefa’ fuq fomm kul[add? IlPapa Fran;isku kellu l-guts li jag[mel de/i]jonijiet serji fuq [ajtu stess b[ala Papa. Lewwel nett irre]ista l-i]olament li l-papiet normalment nafuhom fih. Ma jridx li jmexxi wa[du. Irid li l-istil talMinisteru Petrin tieg[u jkun kolle;;jali. Kien g[alhekk li [atar kunsill ;did ta’ tmien kardinali biex jg[inuh imexxi l-Knisja. Barra minn hekk hu
kul[add i[ossu milqug[, Kattoliku jew mhuwiex, Nisrani jew le. Dan g[aliex ilkliem qawwi u l-;esti sempli/i tieg[u jikkonvin/uk li :esù Kristu g[adu jg[ix fostna tabil[aqq. Fejn qatt smajnieha li Papa joffri si;;u u sandwich lil membru tal-Gwardja }vizzera? Inkella li jieqaf biex i[allas il-kont tal-lukanda fejn qag[ad b[ala kardinal elettur. Jew i/empel lil tal-gazzetti flAr;entina biex ma jibqax jir/evihom aktar. Jew li jg[id lill-Ar;entini biex minflok ji;u g[all-quddiesa tal-istallazzjoni tieg[u b[ala Papa, jag[tu l-flus lill-fqar. Inkella li ja[sel irri;lejn tal-pri;unieri ]g[a]ag[ fil-[abs nhar {amis ix-Xirka. Biex dawn se[[u bilfors li lPapa fehem li l-awtorità li ng[atatlu hi qadi! Mhux hekk qal fl-ewwel omelija tieg[u meta sa[aq li hi r-responsabbiltà tieg[u “li jifta[ dirg[ajh biex jipprote;i lill-poplu kollu ta’ Alla u li jg[annaq b’affezzjoni u g[o]]a lillumanità kollha spe/jalment lillifqar fost il-fqar, l-iktar dg[ajfa u dawk l-inqas importanti”? Mhux ovvja li b’dak li hu, jag[mel u jg[id tant qieg[ed ji;bed nies li [afna qatg[uha li jer;g[u lura fil-Knisja g[aliex i[ossuhom milqug[a u inkora;;uti bil-Papa Fran;isku! G[ax ma tag[milx b[alhom?
Dan il-:i]wita g[a]el g[alih isem> Fran;isku! U dan g[amlu biex juri l-impenn kbir tieg[u lejn il-foqra, il-pa/i u l-[olqien
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Attwalità 21
Organizzata b’su//ess edizzjoni o[ra tal-Pride Parade minn LGBT Malta minn Clinton Sammut
L-ori;ini ta’ din il-parata tmur lura g[as-Sibt filg[odu tat-28 ta’ :unju 1969, meta numru ta’ persuni, fosthom omosesswali, tansgender u bisesswali pprotestaw wara li l-pulizija g[amlu raid f’bar fi Greenwich, bl-isem ta’ Stonewall. Dan il-bar kien jilqa’ fih persuni omosesswali u nies li kienu mwarrbin misso/jetà, sa[ansitra nies li kienu bla saqaf fuq rashom. {afna jsostnu li l-protesti li qamu wara r-raid li sar fi Stonewall kienu l-pedamenti li fuhom twaqqaf il-moviment modern favur id-drittijiet talomosesswali jew biex inkunu aktar pre/i]i, il-moviment LGBT, li ji;bor fih firxa akbar ta’ nies. Waqt dawn ilprotesti kienet l-ewwel darba fl-istorja moderna li nies LGBT ipprotestaw u rre]istew l-arrest mill-pulizija. Jintqal li l-ewwel Pride March saret fit-2 ta’ Novembru 1969 meta Craig Rodwell u s-sie[eb tieg[u Sargeant Broidy flimkien ma’ Linda Rhodes ipproponew lewwel LGBT Pride Parade fi New York. L-g[an ta’ din ilparata kien li twassal biex iddrittijiet fundamentali ta’ persuni LGBT ikunu rikonoxxuti u applikati kif me[tie; f’kull post ming[ajr ebda diskriminazzjoni. Fil-fatt, l-g[an tal-parata kien li aktar nies isiru konxji tal-problemi li nies LGBT i[abbtu wi//hom mag[hom tul [ajjithom, iddiskriminazzjoni li kienu jg[addu minnha u sa[ansitra l-istigma li s-so/jetà kienet
qed timponi fuqhom. Fil-passat, koppja LGBT li kienet tg[addi fit-triq u tag[milha evidenti li ma timxix mal-konformazzjonijiet so/jali kienet tkun akku]ata fil-qorti b’akku]i varji fosthom u[ud kriminali jew mag[rufa b[ala ‘indi/enza kbira’. B’hekk permezz ta’ din lewwel parata persuni LGBT riedu jkissru dan is-silenzju u juru lis-so/jetà li huma b[al kull bniedem ie[or li je]isti, ma hemm xejn differenti fihom [lief diversità. Ma]-]mien dawn il-parati saru ferm aktar popolari u bdew isiru f’diversi postijiet madwar id-dinja, u permezz tag[hom numru ikbar ta’ nies saru aktar konxji tad-diversità. Il-mentalità bdiet tinbidel ftit ftit, tant li diversi ;enituri bdew ja//ettaw aktar lil uliedhom li jkunu LGBT, u sso/jetà bdiet tirrikonoxxi lim[abba ta’ bejn persuni LGBT filwaqt li numru ta’ li;ijiet imposti fuq nies LGBT tne[[ew u fuq kollox anke rrelazzjoni ta’ bejniethom ;iet rikonoxxuta minn diversi stati minn madwar id-dinja. Malta mhix e//ezzjoni, tant li s-Sibt 22 ta’ :unju 2013 filBelt Valletta saret edizzjoni o[ra tal- LGBT Pride Parade. G[exieren ta’ persuni LGBT flimkien ma’ numru ta’ deputati parlamentari mxew fit-toroq prin/ipali tal-Belt Valletta biex isemmg[u le[inhom i]da fuq kollox iwasslu messa;; favur iddiversità u d-drittijiet fundamentali tal-bniedem.
Mument partikulari waqt il-Pride Parade li saret is-Sibt 22 ta’ :unju 2013 fil-Belt Valletta
Permezz tal-Pride Parade tqum kuxjenza so/jali dwar ir-rwol tal-persuni LGBT fis-so/jetà tag[na u l-b]onn li jkollna mentalità aktar miftu[a li tilqa’ fiha d-diversità kbira li te]isti
Claudette Buttigieg, li bl-impenn tag[ha b[ala deputat tal-Oppo]izzjoni ressqet mozzjoni biex ti;i emendata l-Kostituzzjoni biex persuni LGBT ma jibqg[ux ikunu diskriminati
Persuni LGBT jag[mlu enfasi dwar id-drittijiet fundamentali tag[hom b[al kull persuna o[ra li tg[ix fuq din l-art
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
22 Passatemp
Tisliba 1
2
5
3
4
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Mimdudin> 5. Jin;abar kuljum mit-toroq (5) 6. Fuq tieg[u. M’g[andux kwiet (5) 7. G[enba ]g[ira mqadda (5) 10. Dan g[al ta[t ri;lejk (5) 11. Tixtrihom biex iddoqqhom (5) 12. Din g[all-i]vinturat, ng[idu (5) 14. Iridu jin[aslu sew millg[akar tag[hom (5) 16. Naqqas [afna mill-;iri (5) 17. B[al dik li tkabbar laffarijiet (5) 18. Ikkmandajt (5)
Weqfin> 1. {bit fuq xi [add (6) 2. {a wa[da mal-art ;mielu! (6) 3. Kif g[amel mal-g[adu, forsi (6) 4. Imwejjed fil-knejjes (6) 8. Immira u g[afas il-grillu (5) 9. {arsa tista’ tinbidel f’danni (5) 12. Iddejqek fuq il-;ilda (6) 13. Ali dan, qisu dak li kellu lampa tas-s[a[ar (5) 14. ?aqlem il-benniena (6) 15. Ma jdumux jinqraw waqt is-seduta (6)
Sitt silwetti perfetti
Id-disinjatur li pin;a din ix-xena pin;a wkoll sitt silwetti numerati ta’ w[ud mill-persuni li jinsabu ma;enb il-ba[ar. Osserva b’attenzjoni s-silwetti u ara ssibx ta’ min huma. Sudoku
Soluzzjonijiet
Soluzzjoni tal-biera[ Mimdudin> 5. Satin; 6. Poplu; 7. Fjuri; 10. Testa; 11. Wa[di; 12. Stokk; 14. Fenka; 16. :lata; 17. Bobin; 18. Torti. Weqfin> 1. Aspett; 2. {nejja; 3. Sparaw; 4. Muniti; 8. Iskot; 9. S[una; 12. Sta[ba; 13. Kelinu; 14. Fatati; 15. Aladin.
1. Il-mara n-na[a t’isfel kwa]i fin-nofs bil-basket f’idejha. 2. Ir-ra;el fuq ix-xellug [dejn it-tifla bil-fjura f’xag[arha. 3. Ir-ra;el liebes qalziet talg[awm kollu tikek. 4. Ir-ra;el fuq il-lemin nett ta[t l-umbrella. 5. Ir-ra;el in-na[a t’isfel fuq il-lemin b’sieq wa[da fil-ba[ar. 6. Il-mara fuq nett quddiem il-kabinett bil-bieb miftu[.
G[at-tfal
Silwetti perfetti
Moderata: Hemm regola wa[da biss biex issolvi l-log[ba tas-sudoku. Kull kwadru ]g[ir ta’ tliet kaxxi bi tlieta kif ukoll kull ringiela u kolonna tal-kwadru l-kbir g[andu jkollhom fihom in-numri kollha mill-1 sad-9. Plumber Pete
Plumber Pete
— Roberto hu champion tal-karatè…
Sudoku
Pete inkwetat min[abba li die[el [afna ilma fil-kamra fejn kien qieg[ed. Imnejn g[andu jg[addi biex jasal sa [dejn il-parti tal-pajp li minnu [iere; l-ilma?
IN-NAZZJON
L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
TV#Radju 23 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt
Fil-qosor Sajf Flimkien NET Television, 18>15 L-edizzjoni ta’ nhar ta’ Erbg[a ta’ dan il-programm tkun bi pre]entazzjoni ta’ Marbeck Spiteri u fost il-kontributuri fl-edizzjoni tal-lum se jkun hemm Alda Anastasi (fir-ritratt fuq ix-xellug) dwar l-omeopatija, Doris Azzopardi b’ri/etti li jinkludu l[ut, Joyce Muscat dwar kif b’mod naturali jista’ jsir xi [a;a biex l-insetti ma jid[lux fid-dar tag[na, u Anthony Gatt mid-Direttor talpromozzjoni tas-Sa[[a dwar l-i;jene fil-k/ina biex ikunu evitatat avvalenament mill-ikel. Cleaner Raidue, 23>30 Eva Mendes (fir-ritratt fuq il-lemin) hi fost l-atturi ewlenin f’dan il-film thriller Amerikan li n[adem fl-2007 b’re;ija ta’ Renny Harlin. Eks pulizija, bla ma jaf kif, isib ru[u involut f’nofs kumplott u m;ieg[el jostor qtil ta’ persuna. Biss ma jkunx lest joqg[od g[at-theddid,
Jing[a]lu tnax-il wi// g[al kalendarju
anki jekk ikun qed jipperikola l-[ajja tieg[u stess. Atturi o[ra jinkludu lil Samuel L. Jackson, Ed Harris u Keke Palmer.
Face of Malta 2013 - NET Television, 20>30 Come tu mi vuoi La 5, 21>10
Cristiana Capotondi
(fix-xellug fir-ritratt) hi protagonista f’dan il-film Taljan tasl-2007. Id-dehra
Erbg[in mudella Maltija [adu sehem fil-konkors Face of Malta 2013 li sar fil-Lukanda Hilton biex minnhom intg[a]lu tnax-il finalista biex jidhru f’kalendarju g[as-sena d-die[la. Din hi t-tmien edizzjoni ta ’ dan
il-konkors organizzat minn Alan J. Darmanin u Jeff Francalanza. Ir-rebbie[a tal-ewwel post kienet Joanne Galea, filwaqt li Louise Abela u Sophie Bonello Du Puis iklassifikaw fit-tieni u fit-tielet post.
tag[ha xejn ma tkun wa[da li ti;bdek, u meta tie[u grazzja ma’ ;uvni li tkun qed tg[inu fl-istudji tieg[u. dan g[all-ewwel ikollu l-intenzjoni li jg[addiha bi]-]mien. I]da l-affarijiet jistg[u jinbidlu u naraw x’ji;ri.
Volver Rete 4, 23>20
Film Spanjol li n[adem fl-2006 b’re;ija ta’ Pedro Almodóvar. Raimunda tisfa armla wara li ]ew;ha jinqatel minn bintu stess meta kien qed jipprova jistupraha. Minkejja li mhix xi sitwazzjoni mill-isba[, il-[ajja trid tkompli u l-omm trid tara kif tg[ix hi u tg[ajjex lil bintha. Fost l-atturi Penélope Cruz u Yohana Cobo, li jidhru fir-ritratt.
Trigger Canale 5, 08>40
Film Olandi] li n[adem l-2006 b’re;ija ta’ Gunnar Vikene u li g[andu b[ala protagonisti l-atturi tfal Ann Kristin Somme u Sven Wollter. Tifla ta’ 11-il sena tara ]iemel li jkun ma[rub. X’tag[mel?
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
24 TV#Radju
06>00
Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[all-A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 07>40 Anali]i tal-:urnali)
07>55 08>00 08>05 09>00 09>05
Avvi]i tal-Mejtin u Angelus A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12>30 13>00 15>00 15>05
Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Qari bil-Malti The Big Show A[barijiet fil-Qosor Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
16>30 17>55 18>00 18>30 20>00 21>00 23>00 00>30
Radju Malta - 93.7 FM 06:00 - Frank u Indri (jinkludi 07:00 A[barijiet, 07:30 Mill:urnali, 07:50 Avvi]i ta’ Mwiet, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 08:30 Familja Wa[da (jinkludu 09:00 BBC News, 10:00 A[barijiet fil-qosor, 11:00 BBC News) 11:50 - Avvi]i ta’ Mwiet u lAngelus 11:58 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:00 - A[barijiet 12:10 - Newsline 12:45 - Qari bilMalti 13:15 - Tifkiriet 14:00 A[barijiet 14:05 - E M Live 16:00 - A[barijiet 16:05 Drivetime 17:00 - Kumpanija 17:50 - Nitfa Kultura 18:00 Bullettin tal-A[barijiet 18:15 Intermezz Mu]ikali 18:40 - TV Hemm 19:50 - Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 - A[barijiet 20:05 - Qari tar-Rumanz (r) 20:30 - Il[na mi/-?par 21:05 Mu]ika u Sport 22:00 L-A[barijiet 22:05 - Waqtiet 23:30 - Xi Qrajt, Xi Smajt 23:33 - Ru]arju 24:00 Classic Hits. ONE Radio - 92.7 FM 06:00 - Bon;u ONE (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 Radju Sports, 07:30 Mill-:urnali, 08:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 08:25 ONE Club Xewqat, 08:45 One News) 09:00 - L-G[ajta tal-Pagun 09:45 - ONE News 10:00 Ma’ Pauline 11:00 - Frappe 11:45 - ONE News 12:00 Angelus 13:00 - Alma 13:45 Ir-Rumanz 14:15 - Minflok Siesta 14:45 - ONE News 15:25 - Djarju Kulturali 15:30 Drive Time 17:00 - Rush Hour (jinkludu 17:45 ONE News, 18:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 18:05 A[barijiet Sportivi) 19:00 - Ilwien 20:15 - Connect Africa 20:45 - Summer Hits 21:45 ONE News 22:00 Diskussjoni 24:00 - F’Nofs il:img[a. RTK - 103 FM 06:30 - Pierre & Co on RTK (jinkludi 06:55 Fi {dan ilMulej, 07:00 A[barijiet, 07:55 Qari mill-Bibbja, 08:00 BBC News,) 09:00 - A[barijiet filQosor 09:05 - Paperscan 09:15 - G[alina Lkoll (jinkludi 10:00 BBC News) 11:55 - Fi {dan ilMulej 12:00 - RTK Bulettin 12:15 – L-Arti fil-Knejjes Tag[na 13:00 - RTK Qosor 13:05 - Su//essi u aktar! 15:00 - RTK Qosor 15:05 - Memorji tal-Gwerra 15:30 - Attivi u b‘Sa[[itna! (jinkludi 16:00 BBC News) 17:00 - RTK Bulettin 17:15 – Summer Mix! 19:05 - Ru]arju
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Mu]ika al fresco R ’n B Time Fuzzbox - Christian Azzopardi Newsdesk (r) Wavelength (r)
19:25 - Pinna Mu]ikali 20:30 Kelma f’Waqtha 22:00 - IlQaddis tal-Jum 22:05 Ru]arju 22:25 - Rakkont (r), Fittixna... u ng[inuk (r), Edukazzjoni (r), Mill-Album tas-Safar (r), Pedjatra # Kemm Taf (r). Campus FM - 103.7 FM 09:00 - Anali]i tal-;urnali 09:20 - Foreign News # Culture News 09:30 - Bis-Sassla u bil-Brevjar 10:00 - BBC News Update 10:06 - Mhux Kelma Bejn Tnejn 11:00 - Classic FM 13:00 Anali]i tal-;urnali (r) 13:30 Meta l-Mo[[ Isir Palk 14:00 BBC News Hour 15:00 - Classic FM 19:30 - Il-{rejjef, l-G[erf u l-Ma;ija 20:00 - Bioneers 20:30 - Il-Ktieb l-Ie[or 21:00 - BBC World Service. Radju Marija - 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt (jinkludi fid-09:00 {ajjitna) 11:00 - Proposta spiritwali 12:00 - Angelus u Ru]arju 12:30 - Ru]arju ta’ San :u]epp 13:00 - Qari tar-Rumanz 13:30 Shalom 14:30 - Qari ta’ Rumanz 15:00 - Kurunella {niena Divina 15:30 - X’g[adek titftakar millKateki]mu 16:00 - Il-Kura;; Nofs il-Fejqan 17:00 - Bullettin ta’ A[barijiet Reli;ju]i 17:15 Vja;; Mu]ikali 18:15 - G[asar 18:30 - Quddiesa 19:00 - Ru]arju 19:30 - A[barijiet minn Radju Vatikan 20:00 - Naturali 20:30 Qari tar-Rumanz (r) 21:00 G[ajn ta’ :id 22:00 -
Sejja[li u Jien Inwie;bek 23:00 - {ajjitna (r) 23:30 Bullettin A[barijiet Reli;ju]i (r) 23:50 - Kompjeta.
Bay Radio - 89.7 FM 06:30 - Bay Breakfast (jinkludi 07:30 - A[barijiet, 08:30 u 09:30 - A[barijiet filqosor) 10:30 - Simon Pisani (jinkludi 11:30 - A[barijiet filqosor) 13:30 - Ian Lang 15:30 - Na-than u Talitha 18:30 A[barijiet 18:40 - Bay Beats with Simon B 20:00 - Ben Glover 22:00 - Toby’s Wall of Sound 24:00 - Paul van Dyk. Calypso Radio - 101.8 FM 07:00 - A[barijiet 07:15 Calypso Breakfast 08:30 Bejn il-{bieb 10:00 - A[barijiet 11:30 - 101.8 Favourites 12:00 - A[barijiet 14:30 - After Break 17:00 - Calypso Drive 19:00 - Let’s Go 21:00 Nitbissmu ma’ Calypso 23:00 Those were the days 01:00 L-g[a]la tieg[i naqsamha mag[kom.
Il diritto di una madre (Playing for Keeps) - Canale 5 16>50 Film drammatiku tal-2008 li g[andu fost l-atturi ewlenin lil Jennifer Finnigan u lil Doug Savant. TVM 07:00 - Morning News Loop 08:30 - Human Senses (ep. 1#6) 09:00 - Sa[[tek l-Ewwel (ep. 2) 09:10 - Extrordinary Animals (ser. 2 ep. 2) 09:40 - Faulty Towers (ep. 2) 10:10 - Keeping Up Appearance (ser. 3 ep. 4) 10:50 - Teleshopping 12:00 A[barijiet# rapport tat-temp 12:10 - Kids TV 13:30 Madwarna (ep. 3) 14:00 - A[barijiet 14:05 - Teleshopping 15:05 - Gladiators of World War II (ep. 1) 16:00 - A[barijiet 16:05 Kids TV 17:25 - Teleshopping 18:00 - A[barijiet 18:10 Sa[[tek l-Ewwel (ep. 3) 18:20 Extrordinary Animals (ser. 2 ep. 3) 18:50 - Faulty Towers (ep. 3) 20:00 - A[barijiet# sports# rapport tat-temp# rapport finanzjarju 20:40 - Dreams (ep. 32) 21:45 Madwarna 22:00 - Int Min Int (ep. 1) 23:30 - Green Green Grass (ser. 2 ep. 1) 23:00 A[barijiet fil-qosor. TVM 2 07:40 - Kids Tv 09:00 - IlMisteru tal-Bombli tal-Fu[[ar (ep. 2) 09:30 - Gladiators of World War II (ep. 1) 10:20 Sa[[tek l-ewwel (ep. 3) 10:30 Storjografija (ep. 2) 11:00 Madwarna (ep. 2) 11:30 - Malta u lil hinn minnha (ep. 2) 13:00 Sa[[tek l-ewwel (ep. 3) 13:15 Ency. Channel doc 2 x 7’ 13:30 Paq Paq (ep. 37) 14:15 Sensilhena (ep. .2) 15:00 - Wirt Arti u Kultura (ep. 2) 15:30 Gadgets (ep. 1) 16:00 – Issa Naraw (ep. 3) 17:00 - Sa[[tek lewwel (ep. 3) 17:10 - Ency. Channel doc 2 x 7’ 17:25 Human Senses (ep. 6) 18:00 Malta u lil hinn minnha (ep.2) 19:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ 19:40 Gladiators of World War II (ep. 1) 20:30 - A[barijiet bl-Ingli] 20:35 - An;li (ep. 1, 2 u 3) 23:10 - Human Senses (ep. 6) 23:40 – Issa Naraw (ep. 3). ONE 08:30 - ONE News 08:45 Teleshopping 09:00 - Issues (r) 10:15 - Sheriff’s Grill (r) 10:45 Teleshopping 12:05 - Kelma Bejn Tnejn (r) 12:30 - ONE News 12:40 - Better Living (r) 13:45 - Teleshopping 14:45 Klassi g[alina (ep.1 u 2) 15:40 Ieqaf 20 Minuta 16:00 Teleshopping 17:30 - ONE News 17:35 - Liquorish – daily update 17:45 - Sal-Gister 18:20 LOOKS 19:10 - Super 5 19:30 -
ONE News 20:15 - Kelma bejn tnejn 20:45 - Il-komi/i 22:10 Mad-daqqa t’g[ajn (r) 23:30 ONE News. Smash 07:00 - A[barijiet 07:40 - Er;a’ Lura 08:40 - A[barijiet 09:00 {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah 10:50 - Teleshopping 14:10 - 1046 Music 16:10 - FilK/ina ma’ Farah (r) 17:10 Er;a’ Lura 18:00 - A[barijiet ta’ barra 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - News 19:30 - Il-Parlament tal-Poplu 20:30 - Minn mara g[al mara 22:00 - A[barijiet. Raiuno 06:45 - Unomattina estate (jinkludi Tg 1 fis-07:00, it-08:00 u d09:00) 09:35 - Unomattina Talk Linea verde meteo verde 09:55 Che tempo fa # Tg 1 10:20 Unomattina ciao come stai? 11:10 - Road Italy Day by day 11:10 - Don Matteo 7 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 - Ho sposato uno sbirro 2 (fiction) 15:10 - Amori e dissapori. Film 2005 16:50 - Rai Parlamento 17:00 - Tg 1 17:15 - Estate in diretta 18:50 - Reazione a catena 20:00 - Tg 1 20:30 Techetechetè, vista la rivista 21:15 - Last cop – L’ultimo sbirro (TF) 23:05 - Sky Kids – Giovani aquile. Film 2008 00:50 - Tg 1 notte 01:25 - Sottovoce 01:55 Rai Educational. Raidue 07:30 - Cartoons 09:05 - Le sorelle McLeod (TF) 10:30 - Tg 2 insieme 10:35 - Tg 2 Eat parade 10:45 - Tg 2 Sì, viaggare 10:55 - Tg 2 Mizar 11:20 - Il nostro amico Charly (TF) 12:10 La nostra amica Robbie (TF) 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 E…state con costume 13:50 - Tg 2 medicina 33 14:00 - Divieto di sosta 14:45 - Blue Bloods (TF) 15:35 - Army Wives (TF) 17:00 - Guardia Costiera (TF) 17:55 Tg 2 Sport 18:15 - Tg 2 notizie 18:45 - Senza traccia (TF) 19:35 - Castle (TF) 20:30 - Tg 2 notizie 21:05 - LOL :-) 21:10 - Virus il contagio delle idee 23:15 - Tg 2 notizie 23:30 - Cleaner. Film 2007 01:05 - Tg 2 Parlamento 01:15 - Close to Home (TF) 02:00 - Sospetti fiction. Raitre 08:00 - Agorà estate 10:20 - Il brigante di tacca del lupo. Film ’52 11:05 - Tg3 minuti 12:00 -
Tg 3 12:15 - New York New York (TF) 13:05 - Piatti tipici dello spirito 13:10 - Lena, amore della mia vita (soap) 14:00 - Tg regione 14:20 - Tg 3 14:45 - Tgr Piazza affari 14:55 - Tour de France 17:30 - Tour Replay 18:00 - Geo Magazine 19:00 Tg 3 19:30 - Tg 3 regione 20:00 - Blob 20:15 - Simpatiche canaglie 20:35 - Un posto al sole 21:05 - Chi l’ha visto! 23:35 - Tg regione 23:40 - Tg 3 linea notte 00:15 - Correva l’anno 1929 – L’anno dei Patti Lateranensi 01:05 - Rai Educational 01:35 Fuori orario. Canale 5 08:00 - Tg 5 mattina 08:40 Trigger. Film 2006 09:10 - Tg 5 – Ore 10 11:00 - Forum 13:00 Tg 5 13:40 - Beautiful 14:10 Centovetrine 14:45 - Il segreto (soap) 15:40 - Le tre rose di Eva (fiction) 16:50 - Il diritto di una madre. Film 2008 18:50 - Avanti un altro! Estate 20:00 - Tg 5 20:40 - Paperissima Sprint 21:10 - Studio 5 23:30 - Tg5puntonotte 01:15 - Tg 5 notte 01:45 – Paperissima Sprint (r). Rete 4 06:50 - Chips (TF) 07:45 Charlie’s Angels (TF) 08:40 Pacific Blue (TF) 09:50 Distretto di Polizia 5 (fiction) 10:50 - Ricette all’italiana 11:30 - Tg 4 12:00 - Siska (TF) 13:00 - Renegade (TF) 14:00 - Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 15:30 - Flikken – Coppia in giallo (TF) 16:35 - Sangue misto. Film ’56 18:55 - Tg 4 19:35 Tempesta d’amore (soap) 20:30 -
Quinta colonna il quotidiano 21:10 - The Closer (TF) 23:20 Volver. Film 2006 01:35 - Tg 4 01:55 - Music line Donatella Rettore.
Italia 1 0 - Tutto in famiglia (sitcom) 07:50 - I maghi di Waverly (sitcom) 08:40 - Kyle XY (TF) 09:35 - Gossip Girl (TF) 11:30 Pretty little liars (TF) 12:25 Studio aperto 13:00 - Sport Mediaset 13:40 - Cartoons 15:25 - The Vampire Diaries (TF) 16:20 - Smallville (TF) 17:15 Top One (game show) 18:30 Studio aperto 19:20 - CSI NY (TF) 21:10 - A cena con un cretino. Film 2010 23:30 Scemo & più scemo. Film ’94 01:30 - Sport Mediaset 02:00 Studio aperto.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
TV#Radju 25 Favourite Channel 07.15 - F. News 07:30 - Dawl tal:urnata 08:00 - {in g[al Kollox (r) 10:00 - Cross Roads 12:00 News 12:30 - Nies B[alna 13:00 - Niskata 15:00 - Teleshopping 17:30 - Nintrefa ’l Fuq 18:15 News 18:30 - (ikompli) Nintrefa ’l Fuq 19:45 - F. News 20:30 - Nies B[alna 21:00 - Bejnietna 2 23:00 - News. Calypso Music TV 07:00 - Total Request Show (r) 09:00 – Love and Romance 10:00 - Teleshoping 12:00 – Pop Concert (r) 13:00 - The 60s & 70s 13:30 – The 80s 14:00 - The 90s 14:30 - The 00s 15:00 - Love and Romance 16:00 – The 80s 16:30 - I Grandi Successi 17:30 – The Local Angle 18:00 – Total Request Show 20:00 - The 60s & 70s 20:30 - All That Jazz 21:30 The Local Angle (r) 22:30 Music Videos. La 5 12/40 - Giro Giro Bimbo 12:50 - Rachel Zoe Project 13:40 - Che trucco! 14:05 - Vite in Apnea 14:40 - Torte d’autore (reality) 15:10 - The OC (TF) 16:00 Rachel Zoe Project 16:50 - Torte d’autore (reality) 17:20 - Vite in Apnea 17:50 - Che trucco! 18:30 - Love Bugs (sitcom) 19:00 - Così Fan Tutte (sitcom) 19:30 - Mercy (TF) 20:25 - Dr House (TF) 21:10 - La prima cosa bella. Film 2010 23:00 Bye Bye Cindirella (sitcom) 23:35 - Suburgatory (sitcom) 24:00 - Shameless (TF) 01:00 - Torte d’autore (reality). BBC Entertainment 06:55 - Fimbles 07:15 - Green Balloon Club 07:40 - CBeebies Stories 07:45 - Jackanory Junior 08:00 - Bobinogs 08:10 Fimbles 08:30 - My Family 09:00 - My Hero 09:30 - The Weakest Link 10:15 - EastEnders 10:45 - Doctors 11:15 Return to Cranford 12:05 - Lark Rise to Candleford 12:55 - My Family 13:25 - The Weakest Link 14:10 - My Hero 14:40 EastEnders 15:10 - Doctors 15:40 - Return to Cranford 16:30 - Upstairs Downstairs 17:25 The Weakest Link 18:10 EastEnders 18:40 - Doctors 19:15 - Lark Rise to Candleford 20:30 - My Family 21:00 Single Father 21:50 - Jam and Jerusalem 22:30 - Alan Carr: Chatty Man 23:15 - Getting On 23:45 - Come Fly with Me. TCM 07:40 - Arena. Film ’53 (U) 08:50 - North by Northwest. Film ’59 (PG) 11:05 - All the Fine
Young Cannibals. Film ’60 (A) 13:00 - The Yellow Rolls-Royce. Film ’64 (PG) 15:00 - Riffraff. Film ’35 (A) 16:35 - Arena. Film ’53 (U) 17:50 - Double Trouble. Film ’67 (U) 19:20 Casablanca. Film ’42 (U) 21:00 - Tick... Tick... Tick.... Film ’70 (U) 22:45 - Scaramouche. Film ’52 (U). MGM Movies 07:40 - A West Side Story: The Film and the Philharmonic 08:35 - Kid Galahad. Film ’62 (U) 10:10 - Electra Glide in Blue. Film ’73 (X) 12:05 - Cops and Robbers. Film ’73 (AA) 13:30 Troll. Film ’86 (12) 14:50 - The Hound of the Baskervilles. Film ’59 (A) 16:15 - MGM’s Big Screen 16:30 - Bound for Glory. Film ’76 (A) 18:55 - How to
Succeed in Business Without Really Trying. Film ’67 (U) 21:00 - Perfect Strangers. Film ’84 (18) 22:30 - Cutter’s Way. Film ’81 (X).
GO Stars 07:20 - Contagion 09:10 - Out Of Time 11:00 - The Middle 11:50 - Parks & Recreation 12:35 - The Muppets 14:15 Anger Management 16:00 - The Road To El Dorado 17:35 - A Thousand Words 19:10 - Dr Seuss: The Lorax 20:35 - Parks & Recreation 21:00 - The Insider 23:35 - Young Adult 01:10 - Diamonds Are Forever. Diva Universal 06:55 - Agatha Christie’s Poirot 08:45 - Parole D’Amore 08:50 Agatha Christie’s Poirot 09:55 Kojak 10:55 - Quincy, M.E. 11:55 - Agatha Christie’s Poirot 12:55 - ER 13:50 - Agatha Christie’s Poirot 15:44 - SMS 15:50 - Kojak 16:50 - Agatha Christie’s Poirot 19:50 - JAG 20:50 - Great Women 21:00 Bernard and Doris (15) 22:54 Great Women 23:00 - Agatha Christie’s Poirot. Discovery Channel 07:15 - American Chopper: Senior vs Junior: Chicago Black Hawks Bike Part 2, Carolina Carports Part 1 08:10 - Extreme
Fishing with Robson Green 09:05 - Auction Hunters: Animal Instincts 09:30 - Baggage Battles 09:55 - Ultimate Survival: Panama 10:50 - How Do They Do It?: Underground World # Gunmakers 11:15 - How It’s Made 11:40 - Extreme Engineering: Oil Rigs 12:35 Fast N’ Loud: ’48 Chevy Fleetmaster 13:30 - Chop Shop: Angel Cab 14:25 - Wheeler Dealers: Chevy Truck 15:20 Mythbusters: Viewer Special
Threequel 16:15 - Auction Kings: Happy Days Pinball # Wall of Shame 16:45 - Baggage Battles 17:10 - Extreme Fishing with Robson Green 18:05 Ultimate Survival: Jungle 19:00 - How It’s Made. Ultimate Survival: 20:00 - Western Pacific 21:00 - Global Survivor Guide. 22:00 - Dual Survival: The Green Hell 23:00 - Man, Woman, Wild: Lost at Sea.
09>00 10>00 11<30 13>00
14>00 14.05 15>00 15>05 16>00 17.00 18>00 18>15
Iris 11:25 - Come rubare la corona d’Inghilterra. Film ’67 13:10 The Producers - Una gaia commedia-Neonazista. Film 2005 15:40 - Italian Secret Service. Film ’68 17:35 - Il grande botto. Film 2000 19:20 - A-Team (TF) 20:10 - Hazzard (TF) 21:00 - Atmosfera zero. Film ’81 22:55 - Ultracorpi L’invasione continua. Film ’93 00:40 - Qualcuno con cui correre. Film 2006. Melita More 08:00 - Hollywood Buzz 08:30 Grey's Anatomy 09:20 - Private Practice 10:10 - Criminal Minds 11:00 - How I Met Your Mother 11:30 - Gossip Girl 12:15 Chuck 13:00 - Days of Our Lives 13:45 - Enlightened 14:15 - Hollywood Buzz 14:30 Supernatural 15:15 - Grey's Anatomy 16:00 - Private Practice 16:45 - The Mentalist 17:30 SMASH 18:15 - Days of Our Lives 19:00 - Criminal Minds 20:00 - Mike & Molly 20:30 How I Met Your Mother 21:00 2 Broke Girls 21:30 - Whitney 21:55 - 30 Rock 22:30 - VEEP 23:05 - Top Gear 00:10 - Person of Interest 00:55 - True Blood. Biography Channel Hardcore Pawn: 10:00 - Final Decision 10:30 - Stolen Gold?. 11:00 - Hoarders: Randy # Vicky 12:00 - Celebrity House Hunting: Andy Dick 12:30 - Monster In Laws: Spoiled Brat-In-Law 13:00 - Storage Wars: Buy, Buy Birdie 13:30 - Billy the Exterminator: When Gators Attack 14:00 - Dance Moms: Stealing the Show 15:00 - A Gypsy Life for Me. Hardcore Pawn: 16:00 - Final Decision 16:30 - Stolen Gold?. 17:00 Celebrity House Hunting: Andy Dick 17:30 - Monster In Laws: Spoiled Brat-In-Law 18:00 Hoarders: Randy # Vicky 19:00 Storage Wars: Buy, Buy Birdie 19:30 - Billy the Exterminator: When Gators Attack 20:00 Hoarders: Billy Bob # Jean. Hardcore Pawn: 21:00 - Final Decision 21:30 - Stolen Gold?. 22:00 - Grave Trade 23:00 Barter Kings: Swinging’ Deals and Swingin’ Wheels.
G˙at-tfal fuq il-Cable Jim Jam 08:00 - See The Sea 08:05 - Lots & Lots 08:20 Bob the Builder 08:30 - Fireman Sam 08:40 Thomas and Friends 08:55 - Nouky and Friends 09:00 - Rubbadubbers 09:10 - Pingu 09:15 - Tiny Planets 09:20 - Pingu 09:25 - Tiny Planets 09:30 - Monkey See Monkey Do 09:40 - Barney and Friends 10:10 - Fluffy Gardens 10:25 - The Mighty Jungle 10:40 - Mio Mao 10:50 - Heroes of the City 11:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 11:30 - Kipper 11:50 - Gazoon 12:00 - Wobblyland 12:05 - Igloo-Gloo 12:20 Benjamin’s Farm 12:25 - My Animal Family 12:40 - See The Sea 12:45 - Lots & Lots 13:00 Fluffy Gardens 13:15 - The Mighty Jungle 13:30 Angelina Ballerina 13:45 - Monkey See Monkey Do 13:55 - Barney and Friends 14:25 - Pingu 14:30 - Tiny Planets 14:35 - Pingu 14:40 - Tiny Planets 14:45 - Igloo-Gloo 15:00 - Bob the Builder 15:10 - Fireman Sam 15:20 - Thomas and Friends 15:35 - Tork 15:45 - Dougie in Disguise 15:55 - Slim Pig 16:05 - Heroes of the City 16:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 16:45 Benjamin’s Farm 16:50 - Nouky and Friends 16:55 - My Animal Family 17:10 - See The Sea 17:15 - Lots & Lots 17:30 - Monkey See Monkey Do 17:40 - Barney and Friends 18:10 Wobblyland 18:15 - Dougie in Disguise 18:25 -
07>00
Slim Pig 18:35 - Connie the Cow 18:45 Angelina Ballerina 19:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 19:25 - Heroes of the City 19:40 - Pingu 19:45 - Tiny Planets 19:50 - Pingu 19:55 - Tiny Planets 20:00 - Bob the Builder 20:10 - Fireman Sam 20:20 - Thomas and Friends 20:35 - Dougie in Disguise 20:45 - Slim Pig 20:55 - Connie the Cow 21:05 - Tork 21:15 Benjamin’s Farm 21:20 - My Animal Family 21:35 - Nouky and Friends 21:40 - Wobblyland 21:50 - Barney and Friends 22:15 - Monkey See Monkey Do 22:25 - Kipper. Disney Channel 08:05 - Austin and Ally 08:30 - Camp Rock (U) 10:05 - A.N.T. Farm 10:25 - Jessie 11:15 - Austin and Ally 12:00 - Shake It Up 12:45 - A.N.T. Farm 13:35 - Good Luck Charlie 14:25 - Dog with a Blog 14:50 - Jessie 15:10 - Shake It Up 15:35 A.N.T. Farm 16:00 - Austin and Ally 16:20 That’s So Raven 16:45 - The Suite Life on Deck 17:10 - Good Luck Charlie 17:30 - Shake It Up 17:55 - Austin and Ally 18:20 - Jessie 18:40 A.N.T. Farm 19:30 - Shake It Up 19:50 - The Suite Life on Deck 20:15 - Austin and Ally 20:40 - That’s So Raven 21:00 - Jessie 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Good Luck Charlie 22:10 - Wizards of Waverly Place.
NET News Chit Chat Sajf Flimkien (r) Telebejg[ Simpati/i NET News Telebejg[ NET News Simpati/i Telebejg[ 4 Given (r) NET News Sajf Flimkien (b’waqfa fis-19.10 g[at-Tlugh tas-Super 5)
19>45
NET News
20>30
Face of Malta 2013
21>30
NET News
21>35
(ikompli) Face of Malta 2013
22>30
Bozza tal-Mija
23>00
NET News
Sport fuq il-Cable Eurosport 08:35 - Inside World Touring Cars 09:00 - World Series by Renault 09:30 - Tour de France Cycling 10:45 - FIFA U#20 WC Football 12:45 - Tour de France Cycling 14:00 - Tour de France Cycling: Stage 5: Cagnes sur Mer - Marseille (live) 17:45 - FIFA U#20 WC Football: Last 16 (live) 19:00 FIFA U#20 WC Football 19:45 - FIFA U#20 WC Football: Last 16 (live) 22:00 - Wednesday Selection 22:05 - FEI Nations Cup Equestrian 23:05 - FEI Classics Series. Eurosport 2 07:00 - Canoeing
08:00 Blancpain Endurance Series Motor Racing 09:00 - Porsche Supercup Motor Racing 09:30 WATTS 10:15 - Eurosport Top Ten 10:45 - The Ride 11:00 Tour de France Cycling 12:30 FIFA U#20 WC Football 17:00 - FIFA U#20 WC Football: Last 16 (live) 19:00 - Tour de France Cycling 20:00 - FIFA U#20 WC Football: Last 16 (live) 22:00 - This Week on World Wrestling Entertainment 22:30 - Pro Wrestling 23:30 - Tour de France Cycling. GO Sports 1 07:00 - Best of Football 201213 09:00 - FIFA Futbol Mundial 09:30 - Best of Football 2012-13. The Championships: Wimbledon 2013: 11:30 - Day 8: Highlights 12:30 - Day 9 (live). 18:30 - Best of Rugby 2012-13 20:30 - Best of Football 201213 22:30 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 9: Highlights 23:30 - Trans World Sport 00:30 - Best of Football 2012-13. GO Sports 2 14:00 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 9 (live) 20:00 - Milan Channel. GO Sports 3 14:00 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 9 (live) 20:00 - Inter Channel. GO Sports 4 12:30 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 9 (live) 18:30 - Juve Channel. GO Sports 5 12:30 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 9 (live) 18:30 - LFC Channel. GO Sports 6 12:30 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 9 (live)
18:30 - MUTV. GO Sports 7 07:00 - Vincennes Racetrack 08:30 - PGA European Tour: Irish Open: Day 3 12:30 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 9 (live) 18:30 - PGA European Tour: Madeira Islands Open, Portugal: Highlights 19:30 - FIFA Futbol Mundial 20:00 - Trans World Sport 21:00 - Best of Football 201213 23:00 - Best of Rugby 201213 01:00 - Best of Football 2012-13. GO Sports 8 09:00 - Vincennes Racetrack 10:30 - PGA European Tour: Irish Open: Day 3 14:30 - Best of Football 2012-13 18:30 Best of Rugby 2012-13 20:30 PGA European Tour: Madeira Islands Open, Portugal: Highlights 21:30 - FIFA Futbol Mundial 22:00 - Trans World Sport 23:00 - Best of Football 2012-13 01:00 - Best of Rugby 2012-13. Melita Sports 1 08:00 - FIFA Beach Soccer WC Qual. (r) 10:45 - Volleyball
Champions League Magazine The Big Hit (r) 11:20 Bundesliga (r) 13:15 Bundesliga (r) 15:10 - FA Cup (r) 17:15 - 2012 Alpari World Match Tour (r) 19:20 Bundesliga (r) 21:15 - FA Cup (r) 23:20 - FIFA Beach Soccer WC Qual. (r) 00:45 - America's Cup: World Series (r). Melita Sports 2 12:00 - America's Cup: World Series (r) 14:00 - Swedish ATG
Horse Racing V4 Race Meetings 15:05 - FA Cup (r) 17:10 - Bundesliga (r) 19:05 America's Cup: World Series (r) 21:10 - Swedish ATG Horse Racing V65 Race Meetings 23:45 - Bundesliga (r) 01:40 FA Cup (r).
Malta Stars 08:00 - Malta Basketball Association (r) 09:30 - Malta Rugby Football Union (r) 11:10 - Malta Handball Association (r) 12:35 - MFA Futsal League (r) 14:00 - BOV Premier League (r) 16:05 - Football Nurseries (r) 16:40 - Malta Basketball Association (r) 18:10 - MFA Futsal League (r) 19:35 - Malta Rugby Football Union 21:15 -
Malta Handball Association 22:35 - Football Nurseries (r) 23:15 - Melita GFA 1st Div. (r) 01:00 - BOV PL (r).
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
26 Klassifikati PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ JEW KIRI Il-{amrun
GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.
AVVI}I G[al kull xog[ol
TA’ bini ;did, alterazzjonijiet fuq l-antik, ftu[ ta’ arkati u bibien, bdil ta’ soqfa, xog[ol ta’ membrane, kisi u tibjid,
kontrabjut u tqeg[id ta’ katusi. Offerta spe/jali fuq illiquid membrane. ?emplu 79407292.
G[al kull xog[ol
TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum talart u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u
rran;ar, u nraqqg[u soqfa talkonkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.
Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Tiswijiet
Mutur outboard
MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.
EVINRUDE 15hp, f’kundizzjoni tajba, irre;istrat bilkarti, €750 u rota BMX Haro €150. ?emplu 79245666.
G{ALL-BEJG{
JIN{TIE:U
G[amara antika
Electricians
TINKLUDI twaletta bilmera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.
Magna tal-[jata
ANTIKA, ir-ras biss u bilcover, €60 u vetrina talkawba ]g[ira li tiddendel, b’5 xkafef 17” x 25” x 4” fond, €60. ?emplu 21242180.
Tombla sheets
B’numri kbar u kuluri differenti. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna: min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bilkulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress. com
BIL-li/enzja A jew B jew ittnejn. ?emplu 99951892 jew ibag[tu email fuq info@idl.com.mt
Nurses
BIEX ja[dmu f’First Aid Clinic. Nurses kwalifikati u rtirati jistg[u japplikaw. Ibag[tu C.V. fuq cv4vacancy1@gmail.com – Community Servicers Ltd 79492748.
Persuna
RESPONSABBLI biex timmani;;ja staff rosters tal-impjegati. Importanti li jkollha kapa/ità ta’ komunikazzjoni tajba kemm mal-istaff, kif ukoll mal-klijenti. Paga tajba. Ibag[tu C.V. fuq cv4vacancy1@gmail.com – Community Servicers Ltd 79492748.
L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
27 ?IKLI}MU
Bonello Champion nazzjonali g[as-seba’ darba
Christian Formosa (lemin) jg[addi lil Maurice Formosa bi ftit (Ritratt> Euchar Camilleri)
Etienne Bonello ta’ Team Greens ;ie dikjarat Champion nazzjonali, anke jekk ma reba[x l-a[[ar rawnd ta’ tlielaq li saru fi]-}urrieq. Il-vanta;; li kien bena Bonello fir-rawnds ta’ San Martin u n-Nadur kienu bi]]ejjed g[alih biex jibqa’ filqu//ata tal-klassifika ;enerali. Fl-a[[ar rawnd kien Christian Formosa ta’ Team Greens li reba[ it-tellieqa meta spi//a quddiem [uh il-kbir Maurice Formosa ta’ The Cyclist. Ir-rotta ta]-}urrieq re;g[et ;iet inklu]a fil-programm wara nuqqas ta’ sentejn. Min[abba li sar titjib fit-triq tal-in[awi talMaqluba, i/-/iklisti setg[u jimmanuvraw a[jar bir-roti
tag[hom. Hekk kif i/-/iklisti da[lu fl-a[[ar dawra, Christian u Maurice Formosa kienu f’taqtig[a bejniethom g[al min se jie[u l-ewwel. Kien Christian Formosa li g[adda lil Maurice Formosa e]attament bl-a[[ar qadfa. Fit-tielet post da[al Pierre Borg filwaqt li fir-raba’ post da[al Etienne Bonello li ;ab bi]]ejjed punti biex reba[ ittitlu. G[al Bonello din kienet isseba’ darba fil-karriera tieg[u li reba[ it-titlu ta’ Champion nazzjonali. It-tellieqa li jmiss issa tkun it-tieni rawnd tal-kampjonat nazzjonali tat-Time Trials. Din it-tellieqa se ssir fit-8 ta’ Lulju fil-by-pass tal-Imrie[el.
IRMCC
FUTBOL
Delia jix[et [arstu lejn il-Kampjonat AMSCI
St Patrick ibiddlu l-isem g[al }abbar St Patrick
Fi tmiem il-;img[a f’Pembroke saret l-IRMCC Cup g[al mudelli ta’ karozzi bir-radio control, kompetizzjoni li prattikament tag[laq l-ista;un lokali u li ssir fi tmiem il-kampjonat b’karozzi b’magni ta’ 2.1 /ilindrata u roti tal-fowm u o[rajn li ja[dmu b’mutur elettriku ta’ 10.5 dawriet u roti tal-plastik. Il-Kampjonat kien jikkonsisti f’disa’ rounds li sebg[a minnhom biss kienu jg[oddu g[all-klassifika finali waqt li kull ti;rija kienet ta’ 15-il minuta u l-heats li matulhom ji;i determinat min jibda fil-pole, ikunu ta’ 10 minuti l-wa[da. Din is-sena /-Champion filKlassi A tan-Nitro kien Nicholas Delia b’MTX5. Roberto Migneco spi//a runner up u Ramon Cassar ittielet. Fil-klassi B ir-rebbie[ kien William Mallia b’MTC 4 quddiem Matthew Scicluna u Joseph Mallia. Fil-klassi tal-karozzi elettri/i r-rebbie[ kien Karl Fenech b’Yokomo quddiem Ian Micallef u Gustav Cuschieri. Nicholas Delia reba[ ukoll Klassi A tal-IRMCC Cup quddiem Roberto Migneco u Matthew Castagna waqt li Klassi B intreb[et minn Joe Filletti quddiem, Joseph
Nicholas Delia (xellug) flimkien ma’ missieru Simon wara wie[ed mis-su//essi fl-Italja
Mallia u Lorenz Calleja. Karl Fenech reba[ il-klassi tal-karozzi elettri/i quddiem Victor Schembri u Ray Attard Previ. Intant, fil-jiem li ;ejjin grupp ta’ Maltin se jie[u sehem fil-kampjonat Taljan wara li s-sena li g[addiet ittim spi//a fil-[ames post. Din is-sena Nicholas Delia qed jie[u sehem f’dan ilkampjonat AMSCI li jikkonsisti fi tliet ti;rijiet madwar l-Italja.
Wara ]ew; ti;rijiet li saru f’Bari u Milan li fihom Delia spi//a d-darbtejn it-tielet, issa jinsab fit-tieni post overall. L-a[[ar round minn dan ilkampjonat se jsir fl-14 ta’ Lulju f’Palermo, Sqallija. Ta’ min jirrimarka li Delia di;à reba[ dan il-kampjonat Taljan fl-2006 fil-kategorija F1 waqt li [a sehem ukoll fil-Kampjonat Ewropew fisSlovenja fejn spi//a fit-18-il post fost 120 parte/ipant.
Il-klabb tat-Tieni Divi]joni St Patrick biddel l-isem g[al dak ta’ }abbar St Patrick. Dan wara li ttie[ed vot waqt ilLaqg[a :enerali Annwali li saret fl-a[[ar jiem. Sena ilu lklabb ta’ }abbar St Patrick i//elebra l-mitt anniversarju mit-twaqqif tieg[u. Il-klabb kien wie[ed so/jali u kien biss wara t-Tieni Gwerra Dinjija li sar klabb tal-futbol. Matul is-snin il-klabb kellu diversi ismijiet differenti fosthom }abbar Hompesch, }abbar United, }abbar Youngsters, }abbar Amateurs, }abbar FC, St. Patrick u issa }abbar St Patrick.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
28 Sport HANDBALL
La Salle U#17 fit-Tazza Interamnia I/-Champions Nazzjonali tal-ir;iel tal-Handball ta’ ta[t is-sbatax il-sena, La Salle, se jirrappre]entaw lil Malta fil41 edizzjoni tat-tazza taddinja ta’ Interamnia, f’Teramo, l-Italja. 168 tim minn 48 pajji] differenti se jirrappre]entaw l-erba’ kontinenti f’dan itturament. It-Tim ta’ La Salle huwa maghmul minn tnax ilpleyer: Andrew Tabone, Craig Muscat, Nicholas Fava, Francis Buhagiar, Matthew Scicluna, Andrea Tabone, Antoine Brincat, Jeanluke Gilson, Jamie Sciberras, Jamie Vella, Keith Falzon, and Thomas Bayliss, ta[t ittmexxija ta’ Chris McClean. Clive Ferrante se jkun qed imexxi din id-delegazzjoni. Il-kontin;ent ta’ La Salle se j[alli Malta llum. Il-log[ob tal-ewwel round se jkun hekk: Il-{amis, 4 ta’ Lulju, fl16.30 kontra Police Union SC tal-Libja Il-:img[a, 5 ta’ Lulju, fl10.00 kontra Rudersdal H. tad-Danimarka Il-:img[a, 5 ta’ Lulju, fil17.15 kontra Teknoelettronica Teramo tal-Italja Is-Sibt, 6 ta’ Lulju, fid-9.15 kontra AG Albertslund tadDanimarka Is-Sibt, 6 ta’ Lulju, fl-15.45 kontra OGC Nice ta’ Franza
It-tim tal-U#17 ta’ La Salle li se jie[u sehem fit-Tazza Interamnia
Il-{add, 7 ta’ Lulju, fil11.30 kontra JSG Echaz Erms tal-:ermanja Il-{add, 7 ta’ Lulju, fis18.00 kontra UKS Spartakus tal-Polonja.
TOUR DE FRANCE
Simon Gerrans bil-flokk isfar
Simon Gerrans hu l-leader il;did tat-Tour de France grazzi g[ar-reb[a tat-team Awstraljan Orica Green Edge fit-time trial tat-timijiet ilbiera[. It-team Awstraljan reba[ listadju tal-biera[ twil 25 km, f’[in ta’ 25 minuta u 56 sekonda. Huma g[addew littim Bel;jan Omega PharmaQuick Step, bit-tim Brittaniku Team Sky jispi//a fit-tielet post. Gerrans sar is-sitt Awstraljan
fl-istorja tat-Tour li libes ilflokk isfar ta’ leader wara Anderson, Stuart O’Grady, Bradley McGee, Robbie McEwen u Cadel Evans. Filklassifika ;enerali Simon Gerrans hu segwit minn Daryl Impey u Michael Albasini. Il-Britanniku Chris Froome jinsab fis-seba’ po]izzjoni b’distakk ta’ tliet sekondi milleader filwaqt li Alberto Contador jinsab fit-12-il post, disa’ sekondi wara l-leader.
TRASFERIMENTI
Sanogo jiffirma ma’ Arsenal Arsenal akkwistaw lillattakkant internazzjonali ]ag[]ug[ Fran/i] Yaya Sanogo fuq kuntratt twil. Sanogo li g[andu 20 sena u kien liberu wara li telaq lil Auxerre ta’ Ligue 2, irrappre]enta lil pajji]u flU#16, U#17 u U#19 u b[alissa jinsab mat-tim nazzjonali U#20 fit-Tazza tad-Dinja fit-Turkija. Huwa skorja fi tnejn mittliet partiti li lag[bu fit-Turkija u g[en lil Franza jg[addu g[all-fa]i tan-Knock-Out. Sanogo kien ilu ma’ Auxerre sa minn meta kellu 14-il sena. Huwa lag[ab 24
darba fl-ewwel tim u skorja 11-il goal. MCCLAREN – L-eks kow/ nazzjonali tal-Ingilterra Steve McClaren ing[aqad mal-istaff tekniku ta’ QPR. Hu kien ilu ming[ajr kariga sa minn meta telaq minn Twente Enchedes fi Frar. MCGREGOR – Ilgoalkeeper Sko//i] Allan McGregor ing[aqad ma’ Hull City ming[and il-klabb Tork ta’ Besiktas g[al somma mhux mag[rufa. McGregor li lag[ab 29 darba mal-Iskozja ffirma kuntratt ta’ tliet snin ma’ Hull li kienu promossi l-
ista;un li g[adda.
PERROTTA - Ilmidfielder ta’ Roma Simone Perrotta [abbar li se jirtira. Perrotta, li g[andu 35 sena mhux se jkun fil-pjani talkow/ il-;did ta’ Roma Rudi Garcia. Mat-tim nazzjonali Taljan, Perrotta, fl-2006 reba[ it-Tazza tad-Dinja. Matul l-ista;un li g[adda Perrotta lag[ab 16-il darba u skurja darbtejn. F’konferenza tal-a[barijiet Perrotta qal li jippreferi jtemm il-karriera tieg[u b[ala plejer ta’ Roma milli bi flokk ta’ xi klabb ie[or.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Sport 29 FORMULA 1
L-FIA tibdel ir-regolamenti biex tippermetti testing tat-tyres f’Silverstone L-FIA li tmexxi l-Formula 1 irrispondiet g[al serje ta’ akku]i u kritika li sarulha wara l-Grand Prix ta’ Silverstone l{add u dde/idiet li tibdel irregolamenti tat-tyres u t[alli lis-sewwieqa jittestjaw it-tyres bil-karozza pre]enti f’Silverstone dan ix-xahar. “Il-prijorità tag[na hi li na//ertaw is-sigurtà filFormula 1 kollha u nemmnu li l-in/identi li kien hemm f’Silverstone jirrappre]entaw t[assib ;enwin u serju g[assewwieqa,” qal il-President talFIA Jean Todt. “G[alhekk [adna d-de/i]joni li nbiddlu ftit il-Young Driver Test [alli nippermettu littimijiet li ju]aw is-sewwieqa li ja[sbu li huma ideali biex jag[mlu xog[ol relatat mali]vilupp tat-tyres bil-mira li nsolvu l-problema li rajna filGP tal-{add. Na[seb li hu ideali li dan ix-xog[ol isir fuq l-istess /irkwit fejn rajna din ilproblema.” Timijiet li jag[mlu u]u minn sewwieqa ta’ esperjenza waqt il-provi bejn is-17 u d-19 ta’ Lulju, li kienu skedati biss g[al
sewwieqa ming[ajr esperjenza ta’ ti;rija, issa jistg[u jag[mlu dan diment li se jkunu qed jippruvaw biss it-tyres Pirelli. Il-Mercedes, li reb[u t-ti;rija tal-{add bil-:ermani] Nico Rosberg wara li sie[bu Lewis Hamilton reba[ il-pole, xorta mhux se jie[du sehem fittesting. Dan g[aliex it-tim kien ordnat mit-Tribunal tal-FIA biex jaqbe] dan it-test minn sewwieqa ]g[ar b[ala kastig talli kiser ir-regolamenti meta [a sehem f’test ‘sigriet’ malPirelli fi Spanja f’Mejju bilkarozza u s-sewwieqa tal2013. Skont ir-regolamenti e]istenti, testing fit-track bilkarozzi ta’ dan l-ista;un hu projbit. L-FIA qalet li minkejja li n-natura tat-test inbidlet, ilMercedes qablu li ma ji[dux sehem. It-timijiet kienu infurmati b’dan il-pjan it-Tnejn u l-FIA qalet li se tfittex lapprovazzjoni immedjata talKunsill Mondjali talMotosport biex tibdel irregolamenti tal-isport. L-FIA
]iedet tg[id li se tfittex regolamenti tekni/i li jippermettu lill-Pirelli jimmodifikaw it-tyres matul lista;un ming[ajr il-[tie;a ta’ ftehim unanimu. Il-Ferrari, Force India u lLotus kollha rre]istew ittentattiv tal-Pirelli li jibdlu lispe/ifikazzjoni tat-tyres g[aliex il-karozzi tag[hom qed ja[dmu tajjeb bihom u jib]g[u li jitilfu l-vanta;; kompetittiv. Madankollu t-tliet timijiet g[amluha /ara - wara t-ti;rija tal-{add li xe[tet l-isport fi kri]i - li ma kinux se jopponu t-tibdil li hemm b]onn biex ja//ertaw is-sigurtà tassewwieqa. {ames sewwieqa splodewlhom it-tyres fit-ti;rija tal-{add, inklu] Lewis Hamilton li beda mill-pole. “Kienet l-ewwel darba filkarriera li [assejt li kien in/ident perikolu]. Wara li bdilt it-tyre ma kontx komdu g[ax bdejt nistenna li se jer;a’ jisplodi ie[or. Dan mhux a//ettabbli,” qal i/-Champion tal-2008.
Wie[ed mill-mekkani/i tal-Ferrari bit-tyre mifqug[ ta’ Felipe Massa, wie[ed mill-[amsa waqt il-GP tar-Renju Unit
TAZZA TAD-DINJA 2014
Blatter ifa[[ar il-Maracana u jbassar turnament mill-aqwa Il-President tal-FIFA Sepp Blatter fa[[ar il-partitarji fil-Maracana u latmsofera elettrifikanti li kien hemm waqt il-final tat-Tazza talKonfederazjonijiet il-{add, b[ala l-aqwa atmosfera li qatt ra u qal li l-Bra]il se jkun qed jorganizza turnament tat-Tazza tad-Dinja mill-aqwa fl-2014. Waq li kien qed jitkellem f’konferenza fejn is-Segretarju :enerali tal-FIFA Jerome Valcke tkellem dwar ilpossibbiltà li jie[du t-Tazza tad-Dinja filkwartieri fqar tal-Bra]il permezz ta’ fan zones u screens kbar, Blatter iddikjara li dan it-turnament li ntemm il-{add kien su//es kbir minkejja l-protesti fit-toroq. Imma dak li l-aktar impressjona lil Blatter matul il-[mistax ta’ kompetizzjoni
kien il-kant qawwi tal-innu Bra]iljan qabel il-final tal-{add bejn il-Bra]il u Spanja, log[ba li l-Bra]il reb[u 3-0. “Kemm g[andi ]mien qatt ma esperjenzajt xi [a;a b[al din,” qal Blatter. Il-folla ta’ aktar minn 70,000 filMaracana ta’ Rio de Janeiro kompliet tkanta l-innu anke wara li ntemmet ilmu]ika. Komplew ikantaw u jg[ajtu wara li bdiet il-log[ba u sakemm Fred skorja l-ewwel gowl wara ]ew; minuti, kien impossibbli li tisma’ lil ta’ [dejk ikellmek bl-g[ajjat li kien hemm. “Il-Maracana hu xi [a;a e//ezzjonali u dik kienet g[ajta verament spe/jali. Ilpartitarji kienu e//ezzjonali. Ma kinux partitarji fanati/i imma partitarji fantasti/i,” qal Blatter.
“Tant damu jkantaw l-innu nazzjonali li l-log[ba damet ]ew; minuti biex bdiet imma ma kienx importanti. Iva, kien hemm problemi, imma se jkunu solvuti u se jkollna Tazza tad-Dinja mill-aqwa s-sena d-die[la.” Xeni ta’ pulizija ta’ kontra l-irvellijet jisparaw gass tad-dmug[ waqt itturnament, bid-dimostranti jipprotestaw l-aktar kontra l-infiq fuq stadiums ;odda, meta hemm servizzi pubbli/i fi stat tal-biki, inklu] is-sa[[a u t-trasport, kienu [a;a ta’ kuljum. “Minkejja l-protesti kollha u lproblemi, kienet su//ess. Imma na[seb li issa l-protesti qed jieqfu. Ma nafx kemm se jdumu imma qed jieqfu,” qal Blatter.
Valcke qal li l-protesti ma kinux se jwaqqfu lill-FIFA milli tippre]enta tatTazza tad-Dinja lin-nies sena o[ra. “Hemm tliet milun biljett disponibbli g[at-Tazza tad-Dinja imma f’dan il-pajji] jg[ixu 200 miljun u g[alhekk se jkollna fan zones u screens kbar f’lokalitajiet differenti, forsi fil-favelas u postijiet o[ra fejn in-nies m’g[andhom l-ebda a//ess g[all-istadium. Irridu nag[tuhom /ans li jaraw u jkunu parti mit-Tazza tad-Dinja. G[amilnieha qabel fil-passat u dan hu li se nag[mlu fil-Bra]il,” qal Valcke. Hu ]ied jg[id li g[alkemm kien hemm il-protesti barra l-istadium, kien hemm sa /ertu punt rispett bejn dawk iddimostranti barra l-istadium u dawk li riedu jaraw il-partiti.
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
30 Sport
Draw ;ust i[alli t-tamiet ta’ Sliema [ajjin minn Cristian Antony Muscat EUROPA LEAGUE
1
SLIEMA W. (0)
1
KHAZAR L (1)
A. Doblas, V. Scarduelli, A. Silvia, E. Allahverdiyev, S. Tounkara, E. Abdullayev, Z. Benuahi, R. Todorov, A. Scarlatache, M. Orsuluc, N. F. Junior Sostituzzjonijiet - N. Gligorov flok N. F. Junior 50 min., A. Pit flok V. Scarduelli 59 min., R. Ramaldanov flok V. Scarduelli 72 min. Tke//a - E. Allahverdiyev 83 min. (KL) Imwissija - A. Silva 12 min., E. Allahverdiyev 23 min., 83 min. M. Orsulic 36 min., B. Muscat 28 min., M. Scerri 56 min., P. Barbetti 73 min. (S) Skurjaw - N. F. Junior 13 min. (KL), S. Ohawuchi 62 min. (S) Referee - Eiko Saar (Estonja) G. Zammit, B. Muscat, C. Gatt Baldacchino, S. Bianciardi, A. Muscat, P. Barbetti, M. Muchardi, M. Scerri, S. Ohawuchi, J. Mintoff, T. Cilia Sostituzzjonijiet - A. Laudisi flok T. Cilia 52 min., L. Martinelli flok J. Mintoff 84 min., B. Timotic flok B. Muscat 90 min.
Sliema Wanderers ]ammew lit-tim mill-Azerbaj;an immexxi mill-kow/ famu] John Toshack fi draw ta’ 1-1 biex b’hekk [allew it-tamiet tag[hom li jikkwalifikaw g[ar-rawnd li jmiss fl-Europa League [ajjin. Issa lWanderers jaffrontaw lil Khazar Lankaran barra minn darhom matul il-;img[a ddie[la.
Kif mistenni kienu Khazar Lankaran li [ar;u fuq l-offensiva meta wara biss 13-il minuta log[ob minn kross ta’ Tounkara, ikkonnettja tajjeb NILDO FRANCA JUNIOR li tefa’ fix-xibka. Fit-33 minuta Franca ta ballun lil Tounkara fuq il-lemin li ra x-xutt fil-baxx tieg[u ji;i salvat mill-goalkeeper Zammit u 4 minuti wara
L-attakkant ta’ Khazar LenkoranTuunkara ikollu konklu]joni lejn il-lasta salvata mill-goalkeeper Slimi] Zammit
Scarduelli ;ie wi// imb’wi// quddiem Zammit i]da l-goalkeeper ]ag[]ug[ talWanderers wettaq save spettakolari biex b’hekk /a[[ad lit-tim minn Azerbaj;an li jirdoppja l-iskor. Fit-tieni taqsima Sliema Wanderers dehru iktar determinati u fil-fatt ma damux ma ;abu l-iskor indaqs meta fit62 minuta John Mintoff g[adda tajjeb lejn STANLEY OHAWUCHI li avvanza tajjeb fil-kaxxa, qabe] lill-goalkeeper avversarju Doblas u baqa’ die[el bil-ballun fix-
xibka. Fis-76 minuta l-plejer Marokkin Benuahi li kellu log[ba tajba qabe] lil John Mintoff qabel ra x-xutt b’sa[[tu tieg[u jg[addi ftit barra mil-lasti difi]i minn Glenn Zammit. Fit-83 minuta K. Lankaran qalg[u daqqa ta’ [arta meta spi//aw jilag[bu b’10 plejers hekk ,if tke//a g[alihom ilplejer Elnur Allahverdiyev wara li r/ieva ]ew; karti sofor fil-log[ba. Meta konna qed nistennew it-tisfira finali tar-referee
mill-Estonja Saar, Sliema Wanderers jistg[u jg[odduha b’wa[da li ma sofrewx ilgowl tat-telfa meta minn freekick tal-eks plejer ta’ Roma Adrian Pit, da[al b[al vle;;a Alvaro Silva li i]da ra ddaqqa ta’ ras tieg[u tg[addi barra.
Ri]ultati Champions League Shirak v Tre Penne Lusitanos v EB
3-0 2-2
Europa League
Met. Skopje v Karabakh 0-1 Trans Narva v Gefle 0-3
WATERPOLO
San :iljan jirb[u fl-a[[ar sekonda minn Stewart Said
San :iljan Sir Alex...........11 Sliema Frank Salt.............10 (1-4), (5-2), (2-3), (3-1)
Sergio Afric minn ma’ Sliema g[al ma’ San :iljan
WATERPOLO
Afric flok Izzo ma’ San :iljan Sergio Afric se jkun ilkow/ il-;did ta’ San :iljan ASC sa tmiem il-kampjonat tal-Waterpolo. Huwa se jie[u post Karl Izzo li rri]enja wara r-ri]ultati ri/enti miksuba mit-tim filKampjonat Nazzjonali talWaterpolo u l-eliminazzjoni mir-round preliminari talkompetizzjoni Knock-Out. Il-Kumitat ta’ San :ilajn a//etta r-ri]enja ta’ Karl Izzo u rringrazzjah tasservizz tieg[u fl-a[[ar tliet sta;uni waqt li awguralu
g[all-futur partikolarment g[all-impenji li jmissu fittmexija tat-tim nazzjonali. San :iljan fil-log[ba talbiera[ kontra Sliema qabel il-waqfa tal-kampjonat min[abba l-impenji tat-tim nazzjonali U#17 u tal-Kbar, kienu mmexxija minn Svilen Piralkov. Ironikament Afric kien beda dan l-ista;un ma’ Sliema u [alla l-kariga wara l-ewwel partiti bi qbil mal-klabb meta Sliema xejn ma bdew l-ista;un tajjeb.
San :iljan irrepetew l-iskor tal-ewwel rawnd meta b’gowl fl-a[[ar sekonda g[elbu lil Sliema Frank Salt 11-10. Ittim ta’ San :iljan ]ied illog[ob mal-[in u g[alkemm Sliema [ar;u tajjeb bdew inaqqsu mal-[in. Din kienet l-ewwel telfa minn meta Peter Decesare [a t-tmexxija tat-tim filwaqt li g[al San :iljan wara ]ew; telfiet, wa[da minnhom finknock-out u r-ri]enja ta’ Karl Izzo, kellhom g[al partita lil Svilen Piralkov. G[al Sliema ddebutta Damir Buric li [a post Samir Barac. Sliema fet[u tajjeb u wara li Biros feta[ l-iskor g[al San :iljan irkupraw b’erba’ gowls, tnejn minnhom middebuttant Damir Buric. I]da San :iljan irnexxielhom jirkupraw fit-tieni sessjoni bi grinta li fl-a[[ar partiti kienet nieqsa u g[amlu l-iskor 6-6. Sliema marru ]ew; gowls vanta;; kmieni fit-tielet sessjoni, i]da San :iljan naqqsu d-distakk g[al gowl biex baqa’ kollox in/ert sala[[ar sessjoni. Fl-a[[ar sessjoni Sliema dehru ftit difensivi u da[let ftit bi]a’ li r-ri]ultat jista’ ji;ri b[al tal-ewwel rawnd. Kiss ta ]ew; gowls vanta;; lis-
Slimi]i, i]da l-:iljani]i rkupraw b’gowls ta’ Biros, Avramovic u l-gowl rebbie[ ta’ Karl Galea li po;;a lissupporters f’delirju ta’ fer[. San :iljan: D. Camilleri, J.C.
Cutajar, C. Gialanze, K. Galea (1), J. Sammut, M. Zammit (1), M. Avramovic (3), A. Bianchi, C. Spiteri DeBarro, P. Biros (3), P. Fava (1), D. Zammit (2), M. Pisani Sliema: R. Coleiro, D. Buric (3), N. Lubrano, T. Sullivan, M. Meli (1), J. Soler (1), G. Kiss (2), E. Aquilina (1), J. Brownrigg, J. Gabarretta (1), D. Paolella, M. Spiteri Staines (1), C. Cluett Referees: Gianluca Centineo, Alex DeRaffaele Valletta jsa[[u l-ewwel post MarsaskalaMOR€..............5 Valletta United..................14 (1-3), (0-6), (2-4), (2-1)
Valletta United telg[u wa[edhom f’ras il-klassifika meta f’konfront min-na[a ta’ fuq g[elbu fa/ilment lil Marsaskala MOR¤ 14-5. Il-Beltin g[alkemm fallew l-uniku man-up li kellhom filpartita kienu a[jar mill-avversarji, bil-kollettiv jispikka fuq l-individwali]mu b’disa’ plejers jiskorjaw fil-partita. Ironikament kienu Marsaskala li marru filvanta;; b’gowl tas-solitu Kayes. I]da Valletta dawru liskor bi tliet gowls biex reb[u s-sessjoni 3-1. Valletta iddominaw it-tieni
Kif Jinsabu Premie Neptunes San :iljan Sliema Sirens Exiles
1 Divi]joni Valletta Marsacala Ta’ Xbiex Otters Marsaxlokk
L R D T F K Pti 4 5 5 4 4
4 0 0 4 0 1 2 0 3 1 0 3 0 0 4
61 62 49 34 35
28 62 55 46 50
12 12
6 3 0
L R D T F K Pti 5 5 4 4 4
4 0 1 73 3 0 2 51 2 1 1 49 1 1 2 38 0 0 4 43
49 57 49 45 54
12
9 7 4 0
sessjoni b’Marsaskala ma jirnexxilhomx jsibu x-xibka b’Valletta jiskoraw sitt darbiet biex da[lu jistrie[u 9-1. Valletta a//ertaw mir-reb[a fit-tielet sessjoni fejn baqg[u j]ommu r-ritmu biex l-a[[ar sessjoni kienet biss formalità u g[alkemm Marsaskala reb[u s-sessjoni, Valletta reb[u 14-5 u issa jinsabu tliet punti fuq l-istess Maraskala fl-ewwel post. Marsaskala: K. Schembri, K.
Rizzo Naudi, M. Pace, B. Muscat, J. Kayes (4), L. Grixti, G. Hegedus, J. Cremona, G. Desira Buttigieg, A. Sammut, D. Cassar, C. Mifsud, L. Caruana Valletta: R. Sciortino, S. Meli (1), R. Calleja, M. Korolija (4), N. Bonello Ghio (1), S. Cachia (1), M. Cordina (2), C. Zammit (1), C. Debono (1), R. Scerri (1), A. Arrigo, D. Filipovic (2), Z. Sciberras Referees: Massimo Angileri, Peter Giordano
IN-NAZZJON L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
Sport 31
Il-kumplament tal-kontin;ent Malti flimkien mal-uffi/jali tal-KOM mal wasla tag[hom lura minn Mersin u (lemin) David Farrugia juri l-midalja tal-fidda lil ibnu malli wasal Malta (ritratti Michael Ellul)
IL-KONTIN:ENT MALTI LURA MINN MERSIN
Irba[na midalja u m’g[andniex fejn nittrenjaw – David Farrugia Wara li tard il-{add intemmet ledizzjoni 2013 tal-Log[ob talMediterran f’Mersin, fit-Turkija, ilbqija tal-kontin;ent Malti li [a sehem f’dan il-Log[ob, b’parte/ipazzjoni mill-aktar po]ittiva, irritorna Malta kmieni wara nofsinhar immexxi mixChef de Mission Dr. Lucienne Attard u mis-Segretarju :enerali tal-KOM Joe Cassar. Fost il-kontin;ent kien hemm latleta David Farrugia li flimkien ma’ Stefan Farrugia reba[ il-midalja talfidda f’dan il-log[ob b’dak li g[andu x’jaqsam mal-bo//i. G[al David Farrugia din kienet ittieni midalja li reba[ fil-Log[ob wara
li fl-1997 f’Bari kien reba[ il-medalja tal-bron] u s-sodisfazzjon tieg[u kien wie[ed kbir. “Kien sodisfazzjon enormi g[alina g[aliex il-livell kien wie[ed g[oli [afna u meta tqis li fallejna l-midalja tad-deheb bi ftit ikompli jimlini b’aktar kura;;,” qal Farrugia. David fakkar lill-awtoritajiet li din il-midalja waslet minkejja l-fatt li f’pajji]na g[ad m’g[andux post adekwat fejn jit[arre;. “Irrid ng[id li l-midalja waslet b’determinazzjoni u sagrifi//ji kbar g[aliex kif jaf kul[add a[na m’g[andniex fejn nittrenjaw. Nispera li issa l-awtoritajiet jag[tu kasna u
forsi jipprovdulna fejn nistg[u nipprattikaw a[jar.” David Farrugia qal ukoll li r-reb[ ta’ din il-midalja g[andu wkoll ikun ta’ in/entiv g[al dawk li jisxtiequ jibdew jipprattikaw din il-log[ba. Dan kien bla dubju l-aqwa ri]ultat li qatt kisbet Malta f’dan il-Log[ob fejn it-tiratur William Chetcuti fidDouble Trap irnexxielu jirba[ ilmidalja tad-deheb li ]ied ma’ dawk fidda u bron] li reba[ f’edizzjonijiet pre/edenti. Ix-Chef de Mission Lucienne Attard qalet li dan kien ri]ultat e//ellenti li sa /ertu punt issoprenda anke lill-Kumitat Olimpiku Malti
g[aliex midalja wa[da kienu qed jistennew imma tnejn u wa[da minnhom tad-deheb kien ‘bonus’. “Kull atleta li [a sehem f’dan illog[ob ipparte/ipa g[aliex kellu livell li jikkompeti u r-ri]ultati wrew dan. Il-livell kien g[oli [afna imma l-atleti tag[na kienu preparati, anke meta wie[ed iqis ir-ri]ultati miksuba minn Andrew Chetcuti minkejja li ma reba[x midalja. G[amel l-a[jar [in personali tieg[u,” qalet Attard. Ta’ min jirrimarka li Chetcuti f’Mersin ikkwalifika biex fil-jiem li ;ejjin jie[u sehem ukoll filKampjonati Mondjali tal-G[awm li se jsiru f’Bar/ellona.
POOL
TENNIS
Antoine Cuschieri jirba[ il-kampjonat tad-dinja tal-Masters
Anki Petra Kvitova eliminata
Antoine Cuschieri hu /Champion tad-Dinja talMasters tad-dilettanti tal-Eight Ball Pool Championship. Filfinali li ntlagb[et fi Blackpool fl-Ingilterra huwa g[eleb lillIngli] Lee Kendall 10-8. Fis-semi-finali Cuschieri kien g[eleb lil Liam Farrell 98 waqt li Kendall kiseb reb[a aktar fa/li u komda 9-2 kontra l-konnazzjonal Giuseppe d’Imperio 9-2. F’dan it-turnament [adu sehem aktar minn 400 plejer madwar id-dinja. Fir-rawnds
Antoine Cuschieri
ta’ qabel Antoine Cuschieri g[eleb lill-Malti Chris Tabone 7-5, u lil Kris Hampson 8-2, u Jack Pople 8-2 ukoll.
FUTBOL
Testijiet tad-demm g[all-plejers Plejers se jkollhom jag[mlu testijiet tad-demm millista;un li ;ej fil-kompetizzjonijiet kollha tal-UEFA b[ala parti intensiva millkampanja mill-UEFA kontra d-doping. Sal-lum il-UEFA kienet tag[mel dawn it-testijiet f’tournaments spe/ifi/i b[allEuro 2008 u 2012, i]da millista;un li ;ej dawn it-testijiet
se jkunu esti]i anki g[a/Champions League u Europa League. F’dawn it-testijiet il-plejers jistg[u jintalbu jag[tu kampjun tad-demm jew tal-urina jew tat-tnejn f’daqqa. Il-UEFA [abbret ukoll li mit-testijiet kollha li saru jista’ jing[ad li l-fa]i finali tal-Euro 2012 kien g[al kollox [ieles mid-doping.
L-a[[ar tennista bl-og[la ranking li kien baqa’ fil-kompetizzjoni ta’ din is-sena, Petra Kvitova, ing[aqdet mallista ta’ plejers eliminati meta lbiera[ tilfet fil-kwarti finali kontra l-Bel;jana Kirsten Flipkins. B’hekk Petra Kvitova ing[aqdet ma’ Serena Williams, Maria Sharapova, Victoria Azarenka, kif ukoll Li Na li tilfet ilbiera[ ukoll fil-kwarti finali. Petra Kvitova bdiet tajjeb kontra Flipkins u reb[et lewwel set 6-4. Hi dehret li se tavanza g[as-semi finali fejn issa kienet l-ikbar favorita g[ar-reb[a finali. I]da Flipkins kellha [sibijiet o[ra u ssieltet g[al kull ballun biex dawret il-log[ba favur tag[ha meta reb[et is-sets l-o[ra 6-3, 6-4, biex kisbet post mala[[ar erbg[a. Issa fis-semi finali Kirsten Flipkens tiltaqa’ kontra lFran/i]a Marion Bartoli li wkoll g[addiet mal-a[[ar erbg[a b’reb[a f’]ew; sets fuq l-Amerikana Sloane Stephens. Marion Bartoli reb[et is-sets 6-4, 7-5. Is-semi finali l-o[ra ta’ g[ada se tkun bejn il-Pollakka
Kirsten Flipkins tifra[ wara li eliminat lil Petra Kvitova
Agnieszka Radwanska u l:ermani]a Sabine Lisicki. Radwanska g[elbet li/-?ini]a Na Li wara battalja mill-isba[ li twaqqfet darbtejn min[abba x-xita u li bdiet fil-miftu[ u ntemmet ta[t is-saqaf talcourt /entrali ta’ Wimbledon. Radwanska reb[et l-ewwel set bit-tie break u Na Li irrispondiet bir-reb[ tat-tieni
set 6-4. Fl-a[[ar set de/i]iv Agnieszka Radwanska reb[et il-log[ba 6-2 wara li falliet seba’ match points. Fl-a[[ar kwarti finali il:ermani]a Sabine Lisicki, wara li eliminat lin-numru wie[ed Serena Williams, kompliet tavanza meta g[elbet lil Kaia Kanepi talEstonja 6-3, 6-3.
L-Erbg[a, 3 ta’ Lulju, 2013
32 Lokali
}jara Sorpri]a!
Tfal li qed jie[du sehem fil-kor tat-tfal Joseph Calleja BOV Choir, ing[ataw sorpri]a minn Gianluca Bezzina waqt li kienu g[addejjin bil-provi. Gianluca ing[ata merb[a kbira minn aktar minn mitejn tifel u tifla li jag[mlu parti minn kor. Il-kantant ]ag[]ug[ kellu wkoll l-opportunità li jag[mel prova tal-kanzunetta Tomorrow bi preparazzjoni g[all-kun/ert li se jsir fl-ewwel ta’ Awwissu.
Tinbidel il-prassi kif jintg[a]lu l-Assistenti Diretturi Permezz ta’ /irkulari ma[ru;a milluffi//ju tar-Ri]orsi Umani fi [dan lUffi//ju tal-Prim Ministru, jidher li nbidlet il-prassi ta’ kif se jibdew jintg[a]lu l-Assistenti Diretturi fi [dan is-servizz pubbliku. Matul is-snin, biex jintg[a]lu lAssistenti Diretturi dejjem kienu jkunu nies li ja[dmu ma/-?ivil. Jidher i]da li issa mhux hekk se jibqa’ jsir imma dawk kollha li ja[dmu massettur pubbliku jew xi awtorità issa se
jkollhom i/-/ans li jag[mlu dan. Dan se jfisser li l-[addiema li huma impjegati ta’ awtorità jew a;enzija talgvern li mhumiex [addiema ta/-?ivil, issa jistg[u jag[mlu dan u se jpo;;u fi ]vantagg lill-[addiema tal-gvern. Kienu diversi l-[addiema tal-gvern li tkellmu ma’ IN-NAZZJON u wrew id-di]appunt tag[hom g[al din idde/i]joni. {afna qalu li se jitolbu lunion tag[hom biex tintervjeni u tara jekk dan jistax isir.
G[al diversi snin anke l-mod ta’ kif kien isir l-inga;; fl-awtoritajiet jew a;enziji tal-gvern kien ikun differenti minn dak ta/-?ivil, imma jidher li issa dawn se jkollhom kull possibbiltà biex jil[qu Assistenti Diretturi ma/?ivil minkejja li huma [addiema tassettur pubbliku u mhux [addiema ta/?ivil. Diversi nies qalu li di;à semg[u kif diversi [addiema f’kumpaniji jew awtoritajiet se japplikaw biex ikunu
media•link COMMUNICATIONS
jistg[u jitpo;;ew fil-kariga ta’ Assistent Direttur g[ax /erti ministri jriduhom mag[hom biex jg[inuhom fil-[idma tag[hom u li kieku jibqg[u fl-awtorità fejn qeg[din ma jistg[ux jag[mlu dan u wisq iktar javvanzaw fil-po]izzjoni tag[hom. Imma jidher li biex je;evola n-nies tieg[u, il-gvern ta’ ‘Malta tag[na lkoll’ biddel sa[ansitra l-prassi ta’ kif jintg[a]lu l-Assistenti Diretturi biex jaqdi lil ta’ gewwa.