€0.55
Numru 13,483
It-Tlieta 9 ta’ Lulju, 2013
Sitwazzjoni xejn pja/evoli g[all-[addiema fis-settur tas-sa[[a Is-sitwazzjoni inkwetanti filqasam tas-sa[[a u d-de/i]jonijiet li qed jittie[du b’mod partikulari flIsptar Mater Dei u r-Residenza San Vin/enz de Paul, qed iwasslu g[al sitwazzjonijiet xejn pja/evoli fi]]ew; istituzzjonijiet. Fl-a[[ar jiem kienu bosta l-[addiema li tkellmu ma’ IN-NAZZJON dwar issitwazzjoni li qed tinkwetahom mhux ftit. Fost o[rajn semmew sitwazzjoni ta’ bullying b’numru ta’ infermieri anki fi gradi baxxi ja;ixxu b’mod superjuri fuq o[rajn kif ukoll infermieri li tant huma mdejqin, li qed jie[du ammont kbir ta’ sick leave. Jidher ukoll li l-e]er/izzju tal-cost cutting issa se jolqot anke s-servizz tal-g[oti b’xejn tat-tè u l-kafè filCasualty, waqt li l-pazjenti jkunu qed jistennew bl-isku]a li [afna tè u kafè hu [a]in g[as-sa[[a. Dan il-;urnal ir/ieva wkoll aktar rapporti dwar il-problemi li hemm fir-Residenza San Vincenz de Paul partikularment min[abba n-numru kbir ta’ transfers li ng[ataw f’dan lisptar. Imma minkejja l-ammissjoni mill-Gvern Laburista li dawn ittransfers ing[ataw, issa jidher li lMinistru Marie Louise Coleiro Preca u s-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca qed jag[]lu li jippuntaw subg[ajhom lejn l-
amministrazzjoni pre/edenti g[allproblemi li hemm fir-Residenza San Vincenz de Paul. Tant li memo li ntbag[tet lill[addiema fl-a[[ar sig[at biex tav]a b’laqg[a mal-[addiema tibda bilparagrafu “Fost id-diversi problemi, anomaliji u sfidi li s-Segretarjat g[ad-Drittijiet tal-Persuni b’Di]abbiltà u Anzjanità Attiva fi [dan il-Ministeru g[all-Familja u sSolidarjetà So/jali sab ma’ wi//u wara l-Elezzjoni :enerali ta’ Marzu 2013 kien hemm dawk li jikko/ernaw ir-Residenza San Vincenz de Paul.” Sadattant il-[addiema tal-Activity Centre fi [dan ir-Residenza San Vincenz de Paul g[adhom imdendlin u ma jafux x’se jsir minnhom tant li lanqas jistg[u jie[du l-leave tag[hom. Jidher li l-;imgha d-die[la se ssir laqg[a bejn il-U{M u l-Gvern dwar il-[addiema ta’ din it-taqsima wara l-pjani li din ting[aqad malEntertainment Section fi [dan listess residenza. Rapport ie[or marbut mal-qasam tas-sa[[a waslilna minn G[awdex fejn jing[ad li fl-Isptar :enerali spi//aw il-[rieqi li jintu]aw g[allanzjani. Jidher li din il-problema g[adha qed tippersisti wara li dan il-;urnal kien di;à rrapporta li f’G[awdex kien hemm problema bil-[rieqi li jitqassmu b’xejn.
Il-PBS irid iwaqqaf ix-xandir tar-Radju mill-Parlament... Ara pa;na 8
Il-Papa Fran;isku fi ]jara storika f’Lampedusa fejn iltaqa’ wkoll mal- immigranti irregolari (Ritratt> Reuters)
Appell biex tkun mi;;ielda l-indifferenza Ara wkoll pa;ni 15 u 16
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
2 Lokali
Il-Gvern g[andu joqg[od lura minn de/i]jonijiet mg[a;;la Din l-Art {elwa qanqlet mistoqsijiet dwar id-de/i]joni talGvern li jirrevedi l-pjani lokali. Fi stqarrija, Din l-Art {elwa qalet li dan qieg[ed isir ming[ajr strate;ija a;;ornata u appellat lill-Gvern biex joqg[od lura minn de/i]jonijiet mg[a;;la u bilbi//iet li jistg[u j[allu effett fuq l-ambjent ta’ pajji]na. Din l-Art {elwa tis[aq li l-pjani lokali e]istenti tfasslu ta[t strate;ija li kienet ipprovduta mill-pjan ta’ struttura tal-1990. E]er/izzju biex jirrevedi l-pjan ta’ struttura permezz tal-pjan strate;iku g[all-ambjent u ]vilupp kien di;à beda s-sena li g[addiet. Il-;img[a l-o[ra l-MEPA [abbret fi stqarrija li bdiet ilpro/ess ta’ konsultazzjoni dwar ir-revi]joni tal-pjani lokali li sal-lum jammontaw g[al sebg[a. L-ewwel fa]i ta’ dan ilpro/ess se tie[u tliet xhur fejn kunsilli lokali, il-pubbliku u partijiet interessati jistg[u jie[du l-inizjattiva u jinvolvu ru[hom fil-pro/ess kollu ta’ revi]joni tal-policies tal-ippjanar li jaffettwawhom direttament. L-g[an ta’ din ir-revi]joni huwa li jkunu identifikati nnuqqasijiet li je]istu fil-pjanijiet lokali attwali. Imbag[ad se jitfasslu abbozz ta’ policies bil-pjani lokali l-;odda, li ji;u pubblikati s-sena d-die[la, meta l-MEPA to[ro; it-tieni fa]i talkonsultazzjoni pubblika. Il-Pjani Lokali jirregolaw l-i]vilupp kemm fuq livell re;jonali kif ukoll fuq livell lokali. Il-pjani lokali g[andhom il-fa/ilità li j[arsu l-art fuq firxa ta’ attivitajiet identifikati b’kunsiderazzjoni xierqa g[all-kuntest spe/ifiku. Dawn il-pjani jiffokaw ukoll fuq oqsma g[all-akkomodazzjoni residenzjali, ir-ri;enerazzjoni urbana, kumditajiet so/jali u g[all-komunità, l-promozzjoni g[al attività turistika, il-fa/ilitajiet ta’ rikreazzjoni, opportunitajiet ta’ impjiegi u l-[arsien kulturali u naturali. Din l-istqarrija ssegwi dik li [ar;et nhar is-Sibt g[aqda o[ra ambjentali – l-g[aqda Flimkien g[al Ambjent A[jar, li qalet li r-riformi ambjentali li qed isiru mill-Gvern huma mmirati biex jissodisfaw kull element mill-i]viluppaturi kontra l-MEPA, li aktar ma jg[addi ]-]mien aktar qed issib ru[ha f’diffikultà biex tissalvagwardja l-ambjent naturali Malti. It-temp
UV INDEX
9
IT-TEMP> Ftit jew wisq imsa[[ab li jsir il-bi//a l-kbira xemxi bi ftit s[ab VI}IBBILTÀ> Tajba IR-RI{: {afif l-aktar mill-Punent g[all-Majjistral, lokalment [afif g[al moderat f’xi waqtiet BA{AR> {afif IMBATT> Ftit li xejn TEMPERATURA: L-og[la 32˚C XITA> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a xejn Xita mill-1 ta’ Settembru 428.2 mm IX-XEMX> Titla’ fis-05.53 u tin]el fis-20.21
IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN
B’apparat modern kien qieg[ed jikkultiva l-kannabis f’garaxx John Busuttil ta’ 33 sena minn Santa Venera in]amm ta[t arrest preventiv wara li tressaq il-Qorti mixli li bejn nhar is-Sibt li g[adda u ssentejn ta’ qabel ikkultiva bejn 18 u 21 pjanta kannabis fil-garaxx tieg[u b’sistema avvanzata li lanqas g[andha b]onn il-[amrija biex tikber. Busuttil li tressaq quddiem il-Ma;istrat Doreen Clarke tressaq mill-Ispettur Dennis Theuma mixli li investa madwar elf ewro biex jinstalla sistema mag[rufa b[ala “hydrophonic”, li huwa apparat li ja[dem blilma biex il-pjanta kannabis tkun tista’ tikber aktar malajr u tkun ta’ kwalità g[olja. Fil-pre]enza tal-;enituri u t-tfajla tieg[u John Busuttil imbikkem wie;eb li mhux [ati tal-akku]i mi;jubin kontrih. Huwa qal li ja[dem
ma’ kumpanija ta’ assikurazzjoni. Huwa kien mixli wkoll li ttraffika l-istess droga, li kien fil-pussess tag[ha, u li d-droga nstabet f’/irkostanzi li juri li din ma kinitx g[al u]u personali tieg[u. L-Ispettur Theuma qal li dan mhux ka] fejn instabet ftit droga, imma ka] fejn kien hemm pjan ma[sub biex wie[ed jag[mel kemxa flus tajba malajr kemm jista’ jkun. Qal li l-akku]at ammetta kollox mal-Pulizija, u li tahom l-informazzjoni kollha dwar il-ka]. Tenna li jinsab /ert li Busuttil mhux se ja[rab minn Malta, i]da l-Pulizija temmen li hemm ]ew; persuni o[rajn involuti filka] u g[alhekk g[adha g[addejja bl-investigazzjoni dwar il-ka].
Min-na[a tieg[u l-Avukat Arthur Azzopardi, li flimkien mal-Avukat Kathleen Grima qeg[din jidhru g[all-akku]at qal li dak li ;ara kien li John Busuttil kellu bi//a negozju li marlu ferm [a]in. Qal li huwa biss f’mo[[ il-Pulizija li hemm tnejn minn nies o[ra involuti fil-ka], xi [a;a li lakku]at innega. Imma filwaqt li l-Pulizija qed temmnu f’kollox, f’din biss mhijiex temmnu. Qal li mhux sew li dan jit[alla ming[ajr ma jing[ata l-libertà provi]orja, meta dan il-ka] jista’ ji;i e]awrit fi ]mien qasir. Qal jekk [aqqu jing[ata piena, g[andu jing[ata skont il-li;i, imma li jin]amm arrestat, meta anke lkondotta tieg[u hija tajba, tkun aktar qed issir [sara, mhux biss lilu imma anke lil familtu.
Sajd illegali mit-Taljani qrib G[awdex Numru ta’ sajjieda Taljani ;ew mi]muma millPulizija wara li nqabdu jistadu g[all-Pixxispad f’zona protetta, madwar 20.5 mil nawtiku ’l barra mill-Ponta ta’ San Dimitri f’G[awdex. Dan ilka] se[[ il-{add fis-7.35 p.m. Kienet il-patrol boat P51 tal-Forzi Armati li inter/ettat il-bastiment tas-sajd Sparviero li malewwel ;ie eskortat lejn il-Port il-Kbir. Jirri]ulta li t-Taljani kienu qed jistadu fiz-zona mag[rufa
b[ala Fisheries Conservation and Management Zone. Il-bastiment wasal fil-Port ilbiera[ filg[odu g[all-[abta tas-6.30 a.m., u trakkar f’Boiler Wharf g[al aktar st[arri;. Minbarra l-Pulizija, anke d-Divi]joni g[allKontroll tas-Sajd ;iet imsej[a biex tag[mel list[arri; ne/essarju dwar dan il-ka] ta’ sajd illegali fl-ib[ra Maltin.
B[al-lum 25 sena IT-TLIETA L-og[la 32˚C L-inqas 21˚C
L-ERBG{A L-og[la 31˚C L-inqas 21˚C
IL-{AMIS L-og[la 31˚C L-inqas 21˚C
IL-:IMG{A L-og[la 33˚C L-inqas 21˚C
IS-SIBT L-og[la 33˚C L-inqas 22˚C
UV
UV
UV
UV
UV
9
9
9
10
11
TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet> Malta 28˚C xemxi, Frankfurt 27˚C xemxi, Tel Aviv 30˚C xemxi, Amsterdam 23˚C sabi[ binhar, Milan 29˚C sabi[ binhar, Tripli 31˚C xemxi, Istanbul 30˚C xemxi, Ateni 35˚C xemxi, Lisbona 34˚C xemxi, Londra 26˚C xemxi, Vjenna 25˚C xemxi, Berlin 25˚C xemxi, Madrid 35˚C xemxi, Zurich 25˚C sabi[ binhar, Brussell 25˚C xemxi, Moska 24˚C imsa[[ab, Munich 25˚C sabi[ binhar, il-Kajr 32˚C xemxi, Pari;i 27˚C xemxi, Dublin 22˚C sabi[ binhar, Bar/ellona 28˚C xemxi, Tune] 29˚C xemxi, St. Petersburg 24˚C xemxi, Al;eri 28˚C xemxi, Ruma 29˚C sabi[ binhar, Kopen[agen 24˚C sabi[ binhar, Stokkolma 19˚C xemxi.
F’laqg[a li fiha indirizza membri talKumitati tal-PN, il-Prim Ministru u Mexxej tal-PN Eddie Fenech Adami tkellem dwar lg[odod introdotti mill-gvern immexxi millPN biex tkun mi;;ielda l-korruzzjoni. Hu qal li b’dawn l-g[odod seta’ jieqaf it-tfesfis fil-widnejn u kull min ried jag[mel xi allegazzjoni dwar korruzzjoni, kellu ddover li jersaq ’il quddiem biex jittie[du lpassi kollha me[tie;a. Fl-istess okka]joni, Eddie Fenech Adami rrefera g[a]-]jara ta’ Roberto Formigoni, il-Vi/i President tal-Parlament Ewropew. F’diskors li g[amel fil-jum ta’ qabel, Formigoni tkellem dwar l-ideali tal-Ewropa Mag[quda u tal-kulturi Ewropej. Sar mag[ruf ukoll li b’ri]ultat talin/entivi introdotti mill-gvern, ilkumpanija Amerikana Baxter International kienet se tifta[ fabbrika o[ra f’Malta, tespandi dik li kellha u tiddiskuti l-ftu[ tat-tielet wa[da.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Lokali 3
Bit-tim ta’ tmexxija ;dida il-futur tal-PN hu assigurat Il-Kap tal-Oppo]izzjoni u tal-PN Simon Busuttil kellu ]jara ta’ korte]ija mill-President Emeritu, u eks Prim Ministru u eks Kap tal-PN Eddie Fenech Adami. Simon Busuttil qal li l-Partit irridu nift[uh u ner;g[u nibnuh millbidu. Fi/-/irkostanzi attwali, wie[ed irid jer;a’ jiffoka l-attenzjoni tieg[u fuq il-Partit. Huwa dan li flimkien mat-tim tat-tmexxija qed na[dmu fuqu u li rridu nitilg[u t-telg[a flimkien, sostna Busuttil. Il-Kap tal-PN qal li l-mexxejja tal-Partit Nazzjonalista llum iridu jitg[allmu minn ta’ qabilhom billi jie[du l-pariri tag[hom u jift[u widnejhom g[all-esperjenza bla qies tag[hom. L-eks Kap tal-PN u ex Prim Ministru Eddie Fenech Adami qal li kemm-il darba j[oss sens ta’ nostal;ija spe/jalment meta jara minn fejn tlaqna u fejn wasalna. Hu qal li jinsab grat [afna lejn l-amministrazzjoni l-;dida tal-Partit Nazzjonalista. Tmexxija ta’ ;enerazzjoni ;dida li mhux biss tifhem ilpassat imma tapprezzah u t[ares ’il quddiem. Dan sabiex tkun kapa/i tirrispondi g[al sitwazzjonijiet ;odda. Eddie Fenech Adami qal li jinsab /ert li bit-tim ta’ tmexxija ;dida tal-Partit Nazzjonalista, il-futur tal-partit huwa assigurat. Pre]enti g[a]-]jara ta’ korte]ija li saret fl-uffi//ju tal-Kap tal-Partit fid-Dar ?entrali kien hemm ukoll is-Segretarju :enerali tal-PN Chris Said.
Il-Kap tal-PN Simon Busuttil waqt il-laqg[a ma’ Eddie Fenech Adami fid-Dar ?entrali tal-PN (Ritratt> Michael Ellul)
Tkompli l-[idma biex il-Partit Nazzjonalista jindirizza l-isfida finanzjarja
Il-Kummissjoni mmexxija minn Ray Bugeja tippre]enta r-rakkomandazzjonijiet tag[ha lill-Kap tal-PN Simon Busuttil (Ritratt> Michael Ellul)
Il-Kummissjoni Finanzi u Entitajiet Kummer/jali talPartit Nazzjonalista ilbiera[ wara nofsinhar ippre]entat irrapport finali tag[ha dwar il-qag[da finanzjarja tal-Partit. Dan hekk kif numru ta’ membri ta’ din l-istess Kummissjoni, immexxija minn Ray Bugeja, iltaqg[u malKap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil fl-uffi//ju tieg[u fid-Dar ?entrali. Fil-messa;; tieg[u, Simon Busuttil spjega l-funzjoni importanti ta’ din il-Kummissjoni li twaqqfet apposta f’Mejju biex tanalizza l-qag[da finanzjarja tal-Partit fiddawl tal-problema finanzjarji li qed jaffa/ja. Lil hinn minn sempli/i anali]i, dan ir-rapport fih ukoll numru ta’ rakkomandazzjonijiet li g[andhom jiggwidaw lill-Partit fil-mod kif jista’ jindirizza din l-isfida. Dwar dan, il-Kap tal-Partit Nazzjonalista semma li lproblemi finanzjarji huma biss wa[da minn numru ta’ sfidi tal-partit, fosthom l-isfida tal-Partit biex jifhem u joqrob iktar lejn il-poplu Malti u jifhem il-b]onnijiet tieg[u. Simon Busuttil irringrazzja wkoll lil dawk kollha li jag[mlu parti minn din il-Kummissjoni fosthom il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista Beppe Fenech Adami, Tonio Fenech, Claudio Grech, Chris Scicluna, Mark Portelli u Lawrence Zammit. Permezz ta’ dan l-isforz kollettiv min-na[a tag[hom, tenna Simon Busuttil, il-Partit Nazzjonalista issa g[andu l-g[odda me[tie;a, mi;bur minn lenti professjonali, biex jindirizza din l-isfida u jo[ro; minnha b’su//ess.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
4 Lokali
Sparatura fuq bus shelter fis-Swieqi Il-Pulizija qed tinvestiga att vandalu li twettaq tard nhar il-{add filg[axija fuq bus shelter fis-Swieqi, ka] li fih jidher ukoll li ;ew sparati xi tiri lejn il-bus shelter. Stqarrija tal-Pulizija qalet li l-Pulizija kienu infurmati, ftit wara d-9 p.m. tal-{add, li kienu nstemg[u xi sparaturi fi Triq l-Ibra;;, fis-Swieqi. Fil-post intbag[tu minnufih membri tar-Rapid Intervention Unit flimkien ma’ Pulizija tad-Distrett, li
sabu bus shelter fi Triq lIbra;;, kantuniera ma’ Triq il-Fran/i], bil-[;ie; ta’ wara u tal-;enb imkisser. Il-Pulizija qed tinvestiga dan il-ka], li dwaru g[addejja wkoll inkjesta Ma;isterjali. Waqt li qed tappella biex kull min jista’ jkun li g[andu xi informazzjoni dwar dan il-ka], biex jg[addihielha, anke b’mod kunfidenzjali, billi j]ur leqreb G[assa, inkella j/empel fuq in-numru 119.
Fil-periklu tal-mewt wara li n[araq }ag[]ug[ ta’ 26 sena minn Bir]ebbu;a jinsab fil-periklu tal-mewt wara li ;arrab ;rie[i gravi wara li n[araq f’in/ident f’{al Kirkop. Kien g[all-[abta tas-sitta neqsin g[oxrin tal-biera[ filg[axija li l-Pulizija ;iet infurmata li kien hemm b]onn lassistenza tag[ha f’{al Kirkop. Il-Pulizija marret minnufih fil-post fejn mill-ewwel st[arri; irri]ulta li waqt li kien qieg[ed ;ewwa garaxx jag[mel xi xog[lijiet fuq opra tal-ba[ar g[al xi ra;uni ]viluppa nar u safa midrub. Fil-post issej[et l-assistenza ta’ tim mediku u tal-membri mid-Dipartiment tal-Protezzjoni ?ivili fejn il-vittma ittie[ed l-Isptar Mater Dei g[all-kura. Aktar tard il-Pulizija ;iet infurmata li l-;uvni sofra ;rie[i ta’ natura gravi u jinsab fil-periklu tal-mewt. Bil-ka] ;ie infurmat il-Ma;istrat tal-g[assa li qed imexxi inkjesta. Il-Pulizija g[adha g[addejja bl-investigazzjonijiet fuq il-ka]. TIFKIRA
B’tifkira g[a]i]a ta’ JOSEPH AXIAQ minn {al G[axaq f’g[eluq l-ewwel sena mill-mewt tieg[u. Qatt minsi minn bintu :u]a u ]ew;ha Carmelo Polidano u n-neputijiet Irene, Francine u Mario, in-nisa u l-ir;iel tag[hom. Ag[tih O Mulej il-mistrie[ ta’ dejjem.
Sejf li tkisser mill-[allelin waqt is-serqa (Ritratt> Michael Ellul)
{allelin jisirqu armi tan-nar waqt serqa Bi]a’ mill-vittma li jistg[u jintu]aw f’reati o[ra Kienet ;rajja mill-aktar xokkanti g[al Lillian Riolo u g[all-familja kollha tag[ha - isserqa li twettqet fid-dar tag[ha fil-Mosta s-Sibt li g[adda. Dan wara li din il-familja sfat vittma ta’ serq ippjanat li wassal biex tilfu deheb, affarijiet g[e]ie] u fuq kollox erba’ armi tan-nar imprezzabbli, ]ew; pistoli u ]ew; revolvers, li kienu parti minn kollezzjoni privata. Dan minbarra serq ukoll ta’ xi munizzjon. Kollox beda l-:img[a meta l-familja Riolo [alliet id-dar biex tgawdi lejl sajfi fuq iddg[ajsa tal-familja. F’intervista ma’ dan il-;urnal Lillian Riolo spjegat li s-serqa saret f’xi [in bejn il-11 tal-:img[a filg[axija u t-3 tas-Sibt wara nofsinhar, meta d-dar kienet kompletament vojta. Il-familja saret taf bis-serqa hekk kif il-;irien lem[u l-kelb tag[hom fit-triq, wara li l-bieb tad-dar tag[hom ma ssakkarx sew mill-[allelin. Spjegatilna wkoll il-mod kif il-[allelin da[lu fid-dar tag[ha, permezz tat-tieqa fil-fa//ata tar-residenza, bl-u]u ta’ g[odda apposta . Il-[allelin jidher li daru lpost sew, spjegat Riolo, hekk kif urietna l-kxaxen li
minnhom ittie[du deheb u affarijiet prezzju]i tal-familja. Spikkat fuq kollox is-serqa ta’ sejf li fih kellu l-armi tan-nar, u li wara li rre]ista l-attentati biex dan jinfeta[ spi//a n;arr barra mill-bieb ta’ barra taddar. Dan jag[mel is-serqa iktar inkwetanti, spjegat Lillian Riolo, hekk kif kien hemm b]onn mill-inqas ]ew; jew tliet ir;iel biex dan is-sajf jin;arr. Hi spjegat ukoll li nsteraq ukoll ammont ta’ munizzjon, fatt li jkompli jag[mel din isserqa iktar perikolu]a. Lillian Riolo kellmitna wkoll dwar il-kelb tal-familja, Max, li fi kliemha, jidher li t[alla jid[ol fid-dar mill-bit[a mill[allelin, li ;ew preparati g[alih bl-ikel. Dan forsi g[en biex jikkalma lil kelb, spjegat Riolo, sakemm is-Sibt, g[all-[abta ta’ nofsinhar, il-;irien bdew jisimg[uh jag[mel l-istorbju mill-bit[a ta’ din id-dar. Fl-intervista, Riolo spjegatilna t-t[assib tag[ha ta’ omm. Hi qalet li kien imnalla li uliedha ma kinux wa[edhom fid-dar. Il-[allelin ;ew preparati b’kollox, kienu nies li jafu sew dwar [ajjithom, kienu jafu li l-familja se tkun ’il bog[od mid-dar u probabbilment kienu qed
i]ommu lill-familja ta[t g[ajnejhom. Fl-intervista tag[ha ma’ dan il-;urnal, Riolo spjegat ukoll xi osservazzjonijiet li g[amlet. Hi esprimiet t[assib g[alla[bar tal-isparatura li se[[et il{add f’bus shelter fis-Swieqi. Semmiet ukoll kif fi triq biswit ir-residenza tag[ha, is-Sibt filg[odu sar attentat ie[or ta’ serq, din id-darba ta’ karozza sportiva. Attentat li fi kliem Lillian Riolo, fortunatament sfaxxa fix-xejn. It-t[assib tag[ha hu li dawn l-avvenimenti b’xi mod jistg[u jkunu relatati mas-serqa fuq ilfamilja tag[ha. Hi spjegat li f’dawn l-a[[ar xhur numru kbir ta’ persuni kkuntatjawha b’dettalji dwar serq li se[[ f’darhom ukoll u li w[ud minnhom g[a]lu li ma jirrappurtawx lill-Pulizija. L-appell tag[ha huwa wie[ed /ar. Il-;enituri g[andhom jie[du [sieb issigurtà ta’ wliedhom. Kul[add g[andu jie[u l-passi kollha me[tie;a biex jarma id-dar tieg[u kontra s-serq. U fuq kollox, hi appellat lil dawk kollha li g[andhom xi evidenza jew raw xi att kriminali biex dawn jikkuntattjaw lill-Pulizija, anke b’mod anonimu.
Lejla Misidjana
Il-Kumitat tal-Ka]in talBanda Melita, b’kollaborazzjoni tal-Kunsill Lokali Msida, se jorganizza Lejla Misidjana nhar il-{add li ;ej, 14 ta’ Lulju, quddiem ilKnisja, wara d-d[ul tal-vara. Se jie[du sehem Kaya, Joe Id-Dulli, Joe Demicoli, Ivan Gaffiero u o[rajn.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Lokali 5
Il-Prim Ministru jkompli jwebbes rasu Il-Prim Ministru qed ikompli jwebbes rasu u jippersisti fil-politika ]baljata u illegali tieg[u tal-push backs. Dan qalu lPN fi stqarrija b’reazzjoni g[all-allegazzjonijiet li g[amel il-PL aktar kmieni matul il-;urnata dwar ilKap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil. Il-PN fakkar fidde/i]joni /ara tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet talBniedem is-sena li g[addiet, li sostniet li lpush backs huma illegali g[ax imorru kontra ddrittijiet tal-bniedem. Minkejja s-sentenza talQorti Ewropea u minkejja l-istqarrijiet kollha talg[aqdiet non-governattivi involuti f’dan is-settur, ilPrim Ministru Muscat qed ikompli jhedded bilpolitika illegali tieg[u. U jipprova jattakka lil Simon Busuttil b’ipokre]ija. L-istqarrija tg[id illi dde/i]joni tal-Prim Ministru li jadotta l-politika illegali tal-push backs se tkompli ti]ola lil pajji]na millUnjoni Ewropea.
Su//ess g[al kantanta Maltija G[al Gabriella Xuereb, tfajla ta’ 20 sena mix-Xewkija l-idea li titfa’ kanzunetta b’vu/i tag[ha fuq You-Tube kienet wa[da biex taqsam ma’ [bieb u familjari tag[ha. Id-diska ‘La La Love’ hija fil-fatt d-diska ori;inali li kienet tkantat minn Ivi Adamou – ir-rappre]entanta ta’ ?ipru fil-Festival talEurovision 2012. Issa jidher li l-kanzunetta bil-ver]joni ta’ Gabriela, qed tintlaqat tajjeb mis-semmieg[a ta’ stazzjon tar-radju – dak ta’ Z100 ibba]at fil-Belt ta’ New York u hija wa[da mill-aktar kanzunetta mitluba minnhom tant li sa din il-;imgha stess kienet tokkupa it-tieni post talklassifika f’termini ta’ popolarità wara li l-;img[a li g[addiet kienet fil-tielet post. Sa[ansitra tinsab fuq quddiem ta’ siltiet o[rajn minn artisti b[al Justin Bieber, Jessie J, Bruno Mars u Florida.
I]-]g[a]ag[ kienu wkoll protagonisti li g[enu permezz ta’ log[ob ma jaqta’ xejn tal-volleyball
’il fuq minn €450,000 mi;bura b’risq id-Dar tal-Providenza :est ie[or ta’ solidarjetà mill-poplu Malti minn Claire Mifsud
Il-poplu Malti re;a’ wera ssolidarjetà tieg[u mal-batut, hekk kif fil-[ames edizzjoni tal-Maratona tal-Volleyball b’risq id-Dar tal-Providenza, in;abret somma rekord ta’ €457,312. Parti minn din is-somma, iktar minn €200,000, in;abret waqt il-programm Xarabank li xxandar nhar il-:img[a filg[axija fuq l-istazzjon nazzjonali. Is-somma li n;abret matul il-maratona tas-sena li g[addiet kienet ta’ €149,000. Il-;urnal In-NAZZJON [a r-reazzjoni ta’ Fr Martin Micallef, id-Direttur tad-Dar tal-Providenza li qal li jinsab kommoss [afna bil-;enero]ità
li wera l-poplu Malti mad-Dar tal-Providenza. Huwa qal li dan juri li l-poplu japprezza l[idma li twettaq din id-Dar u s-servizzi li toffri u jixtieq li jinkora;;ixxi din il-[idma. Il-maratona, li din is-sena kellha t-tema ‘Sabi[ li tag[ti’, infet[et nhar il-:imgha filg[axija mill-President ta’ Malta George Abela u ntemmet f’nofsillejl bejn il{add u t-Tnejn. Il-President ta’ Malta wkoll kellu kliem ta’ tif[ir g[all-;enerozità kbira tal-poplu Malti. F’kummenti mal-;urnal InNazzjon il-President qal li, jekk qatt kien hemm b]onn ta’ prova, din hija prova o[ra tal-;enero]ità tal-poplu Malti. Il-President George Abela
fakkar li d-Dar tal-Providenza tie[u [sieb mitt resident u tirrispetta d-dinjità ta’ dawn il-persuni li jinkludu wkoll persuni barranin li lkoll sabu l-kenn ta’ din id-Dar. Il-President irringrazzja lillpoplu Malti u G[awdxi g[assens qawwi ta’ solidarjetà li juri ma’ min hu fil-b]onn. Messa;;i simili ta’ apprezzament saru minn Emanuel Zammit, icChairperson tal-Kumitat Organizzattiv li rringrazzja lil kull min ta sehmu f’din ilmaratona u minn Jesmond Saliba, kelliem g[all-Kumitat Organizzattiv li rringrazzja lill-mezzi tax-xandir li g[enu
biex jitwassal il-messa;; talmaratona. Fosthom NET TV li xandar siltiet twal millmaratona. Matul il-maratona 40 plejer [adu sehem fi 53 sieg[a log[ob tal-volleyball bla waqfien b’risq id-Dar talProvidenza. Dan is-su//ess ma kienx ikun possibbli kieku ma kienx ukoll g[all-[idma ta’ xejn inqas minn 300 voluntier. Id-Dar tal-Providenza, [olma ta’ Dun Mikiel Azzopardi 48 sena ilu li baqg[et [ajja bis-sa[[a tal;enero]ità tal-poplu Malti, illum tilqa’ fiha 99 resident b’di]abbiltà.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
6 Lokali
Il-membri tal-kor mal-wasla tag[hom lura Malta wara s-su//essi li kisbu f’Ruma (Ritratt> Michael Ellul)
Kor min-Naxxar jirba[ ]ewg unuri f’festival presti;ju] fil-Vatikan Il-kor Jubilate Deo tan-Naxxar, ta[t id-direzzjoni mu]ikali tas-Surmast Direttur tieg[u Maestro Christopher Muscat, reba[ ]ew; Silver Medal Diplomas f’festival presti;ju] tal-korijiet li sar f’Ruma fi tmiem il-;img[a – l-International Festival and Competition of Sacred Music. Dan il-festival ittella’ fil-kapitali Taljana bejn it-3 u s-6 ta’ Lulju u fih
ipparte/ipaw aktar minn 20 kor differenti minn madwar id-dinja, fosthom mill-Awstralja, ir-Russja, il-Botswana, l-Afrika t’Isfel u Israel. Dan il-kor ipparte/ipa fil-kategorija tal-Mu]ika Sagra u kanta bi//iet mu]ikali minn bosta kompo]ituri. IN-NAZZJON tkellem mad-direttur ta’dan il-kor Christopher Muscat mal-wasla tal-kor lura f’Malta fejn,
esprima sodisfazzjon g[ar-ri]ultat li kiseb il-kor. Huwa qal li il-kor kien se jibda jipprepara g[al kun/ert f’Malta li se jsir f’Settembru bissehem tal-Orkestra Filarmonika Nazzjonali. Matul i]-]jara tieg[u f’Ruma il-kor kellu l-opportunità li jkanta filBa]ilika ta’ San Pietru fejn kien akkumpanjat mill-organist ta’ fama
internazzjonali Gianluca Libertucci. Fejn fost l-innijiet reli;ju]i li kantaw kien hemm ukoll xi w[ud popolari bilMalti. Il-kor kellu wkoll l-opportunità li jkanta f’bosta knejjes o[rajn madwar Ruma. Aktar kmieni din is-sena, il-kor Jubilate Deo rebah ukoll il-Premju :ieh in-Naxxar.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Lokali 7
Tfajla o[ra tammetti serq minn [anut tal-[wejje; Maria Victoria Agius ta’ 21 sena ;iet liberata bil-kundizzjoni li ma’ tag[milx reat ie[or fi ]mien tliet snin wara li ammettiet li serqet b’madwar €900 fi [wejje; mill[anut tal-[wejje; Terranova ta’ Ra[al :did. Min[abba l-fatt li hija kellha tie[u €800 b[ala salarju mill-istess kumpanija, dawn kienu mi]muma bi]-]ew; partijiet jaqblu li dawn jag[mlu tajjeb g[all-flus misruqa. Agius li hija mir-Ra[al :did qalet quddiem ilMa;istrat Claire Stafrace Zammit li g[andha tarbija ta’
xahar u li kienet ilha ta[dem fil-[anut Terranova. }ew; tfajliet kienu tressqu l-Qorti mixlijin ukoll li serqu mill-istess [anut. Noella Agius, kienet ammettiet u ;iet liberata bil-kundizzjoni li ma tag[milx reat ie[or fi ]mien sitt xhur. Sadattant Sabrina Chetcuti minn Marsascala ta’ 24 sena hi l-unika wa[da li ma ammettietx l-akku]i mi;jubin kontriha. Skont ilProsekuzzjoni s-serq mill[anut fi [wejje; kien ila[[aq is-somma ta’ madwar €11,000. Chetcuti qed ti;i mixlija li serqet b’kemm
jiswew b’madwar €2,333. It-tfajliet kollha /a[du li kien hemm dawn l-ammonti ta’ serq fejn Chetcuti li kienet mixlija li serqet mill-[anut g[axar darbiet. Fil-fatt flistqarrija li Noella Agius tat lill-Ispettur Jurgen Vella, hi qalet li kull darba serqet il[wejje; il-valur tag[hom kien bejn €1.99 u €7.99. u g[alhekk is-serqa ma qab]itx is-€70. It-tfajliet kienu qeg[din ji;u mixlijin li serqu lis-sid ta’ din il-katina tad-ditta tal-[wejje;, li hija Diane Rizzo. G[al Agius dehru l-Avukati Franco Debono u Marion Camilleri
35 voluntier se jmorru l-missjoni fil-Kenja minn Jerome Caruana Cilia
“Je[tie; li n[arsu lejn il-bniedem bid-dinjità kollha tieg[u, irrispettivament mill-kulur tal;ilda. Xejn ma jista’ jsir li jkisser dawn iddrittijiet fundamentali u li b’hekk iwe;;a’ ddinjità tal-bniedem”. Kliem il-President ta’ Malta George Abela waqt ]jara ta’ korte]ija minn Fr Colin Apap u 35 voluntier li se jmorru l-missjoni fil-Kenja – fid-djocesi ;dida ta’ Embu. “Intom l-ambaxxaturi tag[na – g[aliex hekk se jg[idu, ;ew il-Maltin jg[inuna”, sostna lPresident. Hu semma l-esperjenza personali tieg[u fil-Perù u li minnha qal li tg[allem [afna. Il-President Abela sostna li l-aktar li tinduna kemm titg[allem, meta ti;i lura Malta.
Dan g[aliex tibda tapprezza dak kollu li g[andek u tara l-prijoritajiet essenzjali tal[ajja li [afna drabi ninjorawhom b[al li jkollok x’tiekol, xog[ol jew li sa[ansitra jkollok saqaf fuq rasek. L-i]g[ar voluntier f’dan il-grupp g[andu 13il sena, filwaqt li l-ikbar g[andha 75 sena u di;à marret erba’ darbiet tag[mel xog[ol ta’
volontarjat barra minn Malta. Barra minn hekk dawn il-voluntiera g[andhom [iliet u kapa/itajiet varji: g[alliema, in;iniera, tobba, paramedi/i u anke infermiera. Huma se ja[dmu fuq numru ta’ pro;etti, fosthom il-bini ta’ orfanatrofju, se ja[dmu ma’ pazjenti morda bil-kan/er, il-malarja, l-HIV u anke pro;ett li minnu jittella’ ilma nadif. Dan il-;urnal tkellem ma’ Maria Vella, infermiera li qed tistenna din l-esperjenza b’[erqa kbira. Hi qalet li lesta tag[mel dak kollu li hemm b]onn sabiex tg[in lill-proxxmu. Hi qalet li di;à marret l-Indja u allura g[andha idea tad-differenzi li je]istu fil-kulturi. Sandra Cassar – soru fil-kongregazzjoni Ulied il-Qalb ta’ :esù – ilha 31 sena tg[ix filKenja. Hi qalet li fil-Kenja l-voluntiera huma apprezzati [afna. F’kummenti ma’ IN-NAZZJON, tkellmet ukoll dwar is-sabi[ li tag[ti [inek g[al [addie[or u l-fatt li minkejja li fil-Kenja hemm kultura totalment differenti hi g[arfet kif taddatta ru[ha.
Laqg[a g[all-missjunarji Maltin Is-Segretarjat g[allAppostolat tal-Emigranti, li ferg[a minnu hija responsabbli mis-sa/erdoti, reli;ju]i u laj/i Maltin li qed ja[dmu g[all-Knisja bog[od minn artna (Secretariat for Maltese Priests Overseas, SMPO) se jorganizza laqg[a g[allmissjunarji reli;ju]i u laj/i
li jkunu Malta g[all-;ranet ta’ mistrie[. Hija xewqa ta’ Monsinjur Ar/isqof Pawlu Cremona O.P. li jistedinhom b[al kull sena, g[al laqg[a li se ssir g[ada, l-Erbg[a 10 ta’ Lulju 2013, fil-5:00 p.m. f’Dar lEmigrant, il-Belt Valletta. Il-laqg[a mas-sa/erdoti, reli;ju]i u laj/i Maltin ilha
ssir kull sena g[al aktar minn 50 sena b’apprezzament g[all-[idma li huma jwettqu fl-artijiet tal-missjoni barra minn Malta. F’din il-laqg[a, il-missjunarji jkollhom l-opportunità jag[tu tag[rif dwar l-esperjenzi tag[hom fil-[idma pastorali u missjunarja li qed iwettqu.
Je[tie; li ssir definizzjoni ta’ xog[ol prekarju F’Malta hawn madwar 18,500 [addiem li ja[dmu b’xog[ol prekarju Ix-xog[ol prekarju kienet it-tema ewlenija ta’ laqg[a spe/jali tal-Kunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali – l-MCESD li saret ilbiera[ u li tmexxiet mill-Ministru Helena Dalli. F’din il-laqg[a [ar;et bi/-/ar l-importanza li limsie[ba so/jali kollha jaslu g[al dik li hi definizzjoni, jew a[jar x’ifisser e]att, xog[ol prekarju. Is-Segretarju :enerali tal-Union {addiema Mag[qudin Josef Vella qal li g[andu jkun hemm definizzjoni /ara u komuni ta’ x’inhu xog[ol prekarju u mhux min jg[id mod u min ie[or. Hu sostna li s-so/jetà t[ossha mhedda bil-prekarjat g[aliex dan iwe;;a’ lisso/jetà kollha u mhux biss lill-[addiema involuti b’mod individwali. {are; ukoll li f’rapport u studju li g[amlet ilGeneral Workers’ Union, li 12% tal-[addiema f’Malta huma impjegati f’xog[ol prekarju, dan ifisser li hemm madwar 18,500 [addiem li ja[dmu b’xog[ol prekarju. L-aktar tliet kategoriji li fihom hemm problema ta’ prekarjat huma l-cleaners, is-securities u l-care workers, li b’kollox jammontaw
g[al 10,000 mill-[addiema kollha Maltin. Joe Farrugia, id-Direttur :enerali tal-Asso/jazzjoni Maltija ta’ min I[addem, lMEA qal li hemm tliet tipi ta’ xog[ol prekarju. Dak li jissejja[ xoghol atipiku b[al /erti nies li ja[dmu b’mod part-time u mhux fuq kuntratt definit, pratti/i illegali ta’ xoghol u pratti/i ta’ xog[ol mhux etiku.
Is-so/jetà t[ossha mhedda bil-prekarjat g[aliex dan iwe;;a’ Il-President tal-Forum Unions Maltin Paul Pace qal li llum il-;urnata ma jag[milx sens li cleaners jew securities jibqg[u jissej[u ‘unskilled workers’. Dan g[aliex dawn je[tie; li jag[mlu xi forma ta’ kors sabiex i]idu l-[iliet tag[hom. Id-diskussjoni se tkompli nhar it-Tnejn li ;ej meta wara li g[amlu l-pre]entazzjonijiet tag[hom, limsie[ba so/jali se jaslu g[al konklu]jonijiet sabiex imbag[ad jing[ataw lillGvern.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
8 Parlament
Il-Gvern irid iwaqqaf ix-xandiriet parlamentari minn fuq ir-radju
Albert Marshall, Deputat Chairman tal-PBS kiteb ittra lill-Ispeaker biex iwaqqaf ixxandiriet tal-Parlament minn fuq ir-radju. Dan [are; waqt laqg[a tal-Kumitat dwar ixXog[ol tal-Kamra ilbiera[ fejn l-Ispeaker qara ittra mibg[uta minn Albert Marshall li talab li jieqfu xxandiriet parlamentari minn fuq ir-radju u “biex inpattu g[al dan” l-intenzjoni tag[na hi x-xandira tmur fuq ilwebsajt tal-PBS tvm.com.mt. Dan ma kienx a//ettabbli la g[all-gvern rappre]entat millmembri tal-Gvern fuq dan ilkumitat u lanqas mill-membri tal-Oppo]izzjoni. Din it-talba tal-PBS li hu ta[t ir-responsabbiltà ta’ Manuel Mallia, il-Ministru g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali jmur kontra listanding orders 173 li, fost o[rajn, tg[id li xandiriet talParlament g[andhom ikunu s[a[ u diretti. L-Ispeaker g[andu jikteb lill-PBS u jag[rfu b’din idde/i]joni fejn i]-]ew; na[at lesti li jiltaqg[u mal-PBS mhux biss li jitkomplew ixxandiriet i]da dawn jissa[[u b’reklamar fuq mezzi o[rajn tax-xandir li g[andu l-PBS. L-Oppo]izzjoni llum o;;ezzjonat ukoll g[allprogramm li ng[ata g[a]-]jara f’pajji]na ta’ Herman van Rompuy, il-President talKunsill Ewropew fejn tbiddlet il-pro/edura ta’ kif ji;i indirizzat il-Parlament f’okka]jonijiet b[al dawn. Wara dawn l-o;;ezzjonijiet fejn il-Prim Ministru qieg[ed jitkellem wara l-Kap talOppo]izzjoni, il-Kumitat dwar ix-Xog[ol tal-Kamra ra x’;ara b[ala pro/edura f’okka]jonijiet simili b[al dawn, u ;ie de/i] li ma jkunx a//ettat dak li kien indikat mill-Uffi//ju tal-Prim Ministru i]da li tin]amm il-
pro/edura tas-soltu fejn ilprogramm jitfassal millParlament u jkun approvat mill-Kumitat dwar ix-Xog[ol tal-Kamra. Intant din isseduta spe/jali se ssir il-{amis li ;ej fit-3.30 p.m. Matul id-diskussjoni talbiera[ t[abbar li l-Parlament mistenni ja;;orna g[allvaganzi tas-sajf wara li jg[addu l-Li;i dwar ilProtezzjoni tal-Informatur, mag[rufa b[ala lWhistleblower’s Act kif ukoll l-Abbozz ta’ li;i li jemenda diversi li;ijiet dwar ilfunzjonijiet tal-Membri Parlamentari. :ie de/i] li mozzjonijiet privati min-na[a talOppo]izzjoni jitressqu filParlament wara li jintemm ilperjodu estiv. Fil-laqg[a tal-biera[ li tmexxiet mill-Ispeaker b[ala /-Chairman tal-Kumitat, saret diskussjoni dwar it-ti;did talkuntratt ta’ Pauline Abela, irRappre]entant tal-Parlament Malti fi Brussell. Kien hemm qbil totali f’dan ir-rigward, biex b’hekk sar t-ti;did talkuntratt ta’ Abela minn Awwissu sa sitt xhur o[ra. Fi tmiem il-laqg[a ;ie diskuss ukoll il-bini ;did talParlament, bil-Vi/i Kap talPartit Nazzjonalista jis[aq dwar il-fatt li s’issa g[adha ma tte[ditx de/i]joni /ara mill-Gvern dwar jekk il-bini ;did tal-Parlament hux se jintu]a g[all-iskop li g[alih qed jinbena. Kien de/i] li ssir laqg[a talKumitat fuq dan is-su;;ett biss biex il-Gvern jidde/iedi x’se jag[mel bil-bini talParlament il-;did. L-Oppo]izzjoni infurmat lill-Kumitat li [atret lidDeputati Carm Mifsud Bonnici u Jason Azzopardi b[ala rappre]entanti tag[ha fil-Kumitat li se jiddiskuti limmigrazzjoni irregolari.
B[alissa g[addej xog[ol ta‘ bini ta’ /entru ta’ interpretazzjoni, tisbi[ u konservazzjoni tal-ambjent ori;inali u bini ie[or b’valur totali ta’ €2.3 miljun.
Xog[lijiet fuq it-Tempji tal-:gantija b‘fondi tal-UE Saru diversi xog[lijiet fuq it-Tempji Megaliti/i tal:gantija u fil-madwar matul dawn l-a[[ar [ames snin. Meta kien qed iwie;eb mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista Chris Said, ilMinistru Karmenu Vella spjega li saru xog[lijiet, iffinanzjati mill-Vodafone Malta Foundation, li swew madwar €200,000. Dawn jinkludu walkway riversibbli fit-tempji sabiex tipprote;i l-art preistorika
ori;inali u biex tag[mel ittempji a//essibbli g[al kul[add. :ew installati wkoll weather station, sistema ta’ CCTV kif ukoll ]ew; interactive infomation kiosks. Barra minn hekk, b[ala parti mill-pro;ett ta’ €9.2miljun ko-finanzjat millFond Ewropew g[all-I]vilupp Regjonali (ERDF), li jkopri tliet siti ta’ Heritage Malta (ilKatakombi ta’ San Pawl u tTempji ta’ {al Tarxien u tal:gantija), b[alissa g[addej xog[ol ta’ bini ta’ /entru ta’
interpretazzjoni, tisbi[ u konservazzjoni tal-ambjent ori;inali u bini ta’ Exit Building, b’valur totali ta’ €2.3 miljun. Dan ix-xog[ol jinsab fi stadju avvanzat u mistenni jkun lest fix-xhur li ;ejjin. Qed isiru wkoll studji fuq listabbiltà ta’ partijiet mittempju li llum hemm scaffolding mibni madwarhom. Sar ukoll xog[ol ta’ skavi arkeolo;i/i u studji bi preprazzjoni g[al dan listess pro;ett.
973 sej[a g[al in/identi tat-traffiku L-ambulanzi kienu msej[a 973 darba g[al in/identi tat-traffiku matul is-sena li g[addiet. Dan qalu Godfrey Farrugia, il-Ministru g[as-
Sa[[a bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista ?ensu Galea.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Parlament 9
{olqa o[ra f’katina ta’ mi]uri fil-;lieda kontra l-korruzzjoni L-Oppo]izzjoni se tivvota favur lAbbozz ta’ Li;i dwar il-Protezzjoni ta’ Informatur g[ax dan hu [olqa o[ra massensiela ta’ li;ijiet li saru matul is-snin biex bihom setg[et tkun mi;;ielda l-korruzzjoni. Dan qalu d-Deputat Nazzjonalista Beppe Fenech Adami fis-seduta talParlament ilbiera[ meta bdiet diskussjoni, fi stadju tat-Tieni Qari, dwar l-Abbozz ta’ Li;i dwar il-Protezzjoni tal-Informatur. Hu stqarr li, fost o[rajn, twaqqfet l-istituzzjoni tal-Ombudsman, l-Awditur :enerali, il-Kummissjoni Permanenti kontra l-Korruzzjoni. Dawn minbarra ]]ieda fil-pieni u mi]uri o[rajn. Il-Gvern Nazzjonalista kien introdu/a wkoll l-Att dwar l-Informazzjoni {ielsa. Din ippermettiet li setg[et issir pubblika informazzjoni li qabel din il-li;i kienet tibqa’ mistura fl-arkivji tal-Gvern. Att ie[or li dda[[al hu dwar dwar il-[asil ta’ flus. Beppe Fenech Adami qal li l-messa;; tal-Partit Nazzjonalista dejjem kien /ar li g[andu tolleranza ]ero g[all-korruzzjoni. Gvernijiet Nazzjonalisti [adu [sieb ida[[lu wkoll is-serjetà fil-Korp talPulizija biex quddiemu jitressqu ka]i g[all-investigazzjoni. Id-Deputat Nazzjonalista semma ka]i ta’ korruzzjoni marbutin mal-amministrazzjoni tal-;ustizzja u max-xiri ta]-]ejt. L-istituzzjonijiet imwaqqfa kienu strumentali biex il-ka]i kienu investigati u setg[u jittie[du pro/eduri kontra min hu responsabbli. Beppe Fenech Adami esprima d-dispja/ir tieg[u li fl-a[[ar xhur, fil-Korp talPulizija jidher li qed jonqos fih lentu]ja]mu li kellu. Dan qed ise[[ min[abba [afna de/i]jonijiet li qed jittie[du. Id-Deputat Nazzjonalista qal li qabel lelezzjoni, il-Partit Laburista wieg[ed kol-
lox lil kul[add u llum qieg[ed f’sitwazzjoni li jrid jag[mel tibdiliet, partikularment rigward l-i]vilupp tal-bini, biex jissodisfa l-weg[diet li g[amel. Dan anke jekk qed ji;i kkundannat mill-g[aqdiet tal-ambjent. Meta ressaq l-abbozz g[at-Tieni Qari, is-Segretarju Parlamentaru Owen Bonnici qal li l-Abbozz ta’ Li;i li jipprote;i lInformatur jifta[ l-opportunità g[allwhistleblower li jikxef ka]ijiet mhux biss futuri imma wkoll dawk passati. Owen Bonnici stqarr li l-abbozz ta’ li;i se jkun qed jag[ti g[odod ;odda biex ting[ata protezzjoni li/-/ittadin onest li jikxef il-[a]in u biex min g[amel il-[a]in ma’ [addie[or ikun in/entivat biex jikxef.
Disg[in fil-mija tal-abbozz hu dak li kien imressaq mil-le;islatura pre/edenti Owen Bonnici qal li dan l-Abbozz ta’ li;i se j;ib lil pajji]na pari passu marrakkomandazzjonijiet tal-Kunsill talEwropa dwar il-protezzjonijiet li g[andu jing[ata l-Whistleblower. Fl-Abbozz idda[[al prin/ipju ;did li jekk whistleblower jag[mel rapport i]da ma jkunx korrett mija fil-mija malpro/edura li g[andu jie[u, il-fatt li jkun ]balja fil-pro/edura li g[andu jie[u ma twassalx biex ir-rapport ikun null. Is-Segretarju Parlamentari Bonnici ]ied li l-Abbozz ta’ Li;i se jibqa’ jag[ti protezzjoni lil min hu onest u qed jara l-[a]in isir quddiem g[ajnejh. Dan l-Abbozz [oloq sensiela ta’ in/entivi li g[andhom iwasslu biex min g[amel il-[a]in u kien kompli/i fil-[a]in ma’ [addie[or, jikxef ix-xibka kollha.
Fil-li;i n[olqu diversi g[odod jew livelli li jistg[u jintu]aw skont il-gravità ta//irkostanzi tal-ka] minn diversi figuri Kostituzzjonali indipendenti kompletament mill-Gvern tal-;urnata. L-inqas livell ta’ protezzjoni hu l-[ati li jkun kixef il-[a]in jing[ata tnaqqis ta’ grad jew tnejn fil-pieni mill-Qorti. Log[la livell ta’ protezzjoni jkun li l-informatur, fuq de/i]joni tal-Avukat :enerali, jing[ata /ertifikat ta’ immunità u anke identità ;dida jekk me[tie;. Min ju]a lli;i biex jag[mel vendikazzjoni minn xi [add, jitqies b[ala reat kriminali. Il-Ministru Evarist Bartolo qal li li;i b[al dik li qed tkun diskussa ma tistax ta[dem jekk tkun wa[edha. Hu qal li din se tkun qed ta[dem a[jar bl-abbozz dwar it-tne[[ija tal-preskrizzjoni kif ukoll blintroduzzjoni tal-li;i dwar il-finanzjament tal-partiti li g[andha tkun diskussa sala[[ar tas-sena. Id-Deputat Nazzjonalista Carm Mifsud Bonnici qal li 90 fil-mija tal-abbozz hu dak li kien imressaq mil-le;islatura pre/edenti. }ied li hu ta’ sodisfazzjon g[alih jara li fl-abbozz mhux inklu] il[sieb li kien esprima l-Partit Laburista biex l-ewwel wie[ed li jikxef korruzzjoni jkun e]entat totalment minn kull azzjoni anke jekk hu jkun kompli/i. L-abbozz qed isib kompromess. Carm Mifsud Bonnici qal li fil-li;i ppre]entata mill-amministrazzjoni pre/edenti hemm protezzjoni kontra diskriminazzjoni li jista’ jkun hemm filkonfront ta’ [addiem li jikxef affarijiet []iena. L-abbozz kif ppre]entat ta wkoll dritt li tali [addiem ifittex g[al danni morali. Id-Deputat Nazzjonalista qal li ma jaqbilx li ka]i mressqa b’ittra anonima jkunu skartati. L-abbozz ori;inali kien jobbliga li dik l-informazzjoni tkun investigata xorta wa[da.
It-test g[all-Programm tal-Kan/er fil-Musrana jsir id-dar It-test tad-demm mo[bi fl-ippurgar, li hu l-iscreening test g[all-Programm talKan/er fil-Musrana, isir id-dar, sew jekk Malta u anki f’G[awdex. Dan qalu Godfrey Farrugia, ilMinistru g[as-Sa[[a bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret midDeputat Nazzjonalista Ryan Callus.
Ori;inarjament, l-interpellant staqsa lill-Ministru jekk jikkonfermax li l-programm tal-iscreening tal-musrana lkbira hux se jkun trasferit g[al G[awdex. Il-Ministru Farrugia fisser li dawk li jirri]ultaw po]ittivi minn dan it-test u jkun de/i] li g[andhom b]onn test tal-
istrument (colonoscopy), qed ikunu offruti dan is-servizz fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex, min[abba ]mien twil ta’ stennija fl-Isptar Mater Dei. B’hekk, ]ied jg[id il-Ministru Farrugia, qed ikun assigurat li ma jkunx hemm dewmien fid-dijanjosi ta’ dawn lindividwi.
533 triq minn Transport Malta f’[ames snin Transport Malta wettqet 533 triq f’[ames snin. Dan [are; bi twe;iba g[al mistoqsija parlamentari li saret mid-Deputat Nazzjonalista Jason Azzopardi lillMinistru Joe Mizzi. Fl-2008 sar xog[ol fuq 154 triq, bil-Pont ta’ Manoel Dimech ikun parzjalment finanzjat millUnjoni Ewropea. Il-Ministru Mizzi stqarr li fl-2009 sar xog[ol fuq 139 triq li kollha ;ew finanzjati mill-Fond Nazzjonali u fl2010 sar xog[ol fuq 117-il triq, bil-Bypass ta’ Wied ilG[ajn, Triq l-Im;arr – Xewkija G[awdex u Triq il-Belt Valletta ]-}urrieq kienu ko-finanzjati millUnjoni Ewropea. Fl-2011 sar xog[ol fuq 101 triq li kollha ;ew finanzjati mill-Fond Nazzjonali filwaqt li fl2012 sar xog[ol fuq 54 triq, b’Triq il-Kunsill talEwropea – Garibaldi, {al Luqa, Triq il-Marfa, Xatt lG[assara tal-:[eneb, ilMarsa u Triq il-{niena g[al Victoria, G[awdex ;ew ko-finanzjati millUnjoni Ewropea. Din is-sena sar xog[ol fuq 85 triq, bil-Bypass talMellie[a tkun parzjalment finanzjata mill-fondi talUnjoni Ewropea. Id-Deputat Nazzjonalista Robert Cutajar staqsa lillMinistru Mizzi jekk parti mill-iffinanzjar tat-triq il;dida li saret mill-G[adira sal-Marfa saritx permezz ta’ fondi mill-Unjoni Ewropea. Il-Ministru Mizzi wie;eb li se jkun qed jivverifika dwar dan u jag[ti twe;iba f’seduta o[ra.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
10 Opinjoni
L-isfida li jmissha l-MFA L-ewwel terminu ta’ Norman Darmanin Demajo b[ala President tal-Malta Football Association riesaq lejn it-tmiem. G[adni niftakar l-atmosfera m[allta ta’ fer[ u diqa li kien hemm f’Awwissu tal-2010 appena kien hemm lewwel indikazzjonijiet ta’ reb[a g[al Norman Darmanin Demajo fuq Joe Mifsud wara 18-il sena ta’ tmexxija talakbar asso/jazzjoni sportiva f’Malta. Dakinhar, Norman Darmanin Demajo kien reba[ b’44 vot vanta;; fuq Joe Mifsud, ammont konsiderevolment qawwi partikolarment meta wie[ed i]omm f’mo[[u s-sa[[a li kellu Mifsud dak i]-]mien filfutbol lokali. Tliet snin wara din ir-reb[a, Darmanin Demajo se jkun ikkontestat minn Peter Fenech, dak li kien Vi/i President talMFA fl-a[[ar terminu ta’ Mifsud b[ala President. Il-kandidatura ta’ Peter Fenech Nistqarr, u na[seb li lma;;oranza tad-dilettanti talfutbol lokali ja[sbuha b[ali, li din il-kontestazzjoni tasal b[ala sorpri]a. Bit-tajjeb u l[a]in kollu li sar f’dawn la[[ar tliet snin mit-tim ta’ Darmanin Demajo, nemmen li hu kmieni wisq li l-President attwali jkun ikkontestat g[attmexxija i]da fl-a[[ar milla[[ar dan hu s-sabi[ taddemokrazija. M’g[andix dubju li lkandidatura ta’ Fenech
tirrappre]enta serjetà u lealtà lejn l-istruttura kollha talfutbol Malti. Konvint li Fenech g[andu intenzjonijiet tajbin u jixtieq li bil-vi]joni tieg[u jg[in lil din il-log[ba tkompli tikber f’pajji]na. L-unika sfortuna ta’ Peter Fenech hi li te]isti per/ezzjoni, li taf tkun ]baljata, li hu asso/jat wisq mal-eks President Mifsud. Nemmen li dan hu wie[ed mill-akbar ]vanta;;i li g[andha l-kandidatura ta’ Peter Fenech. Anke jekk m’g[andix dubju li Mifsud b[ala President u f’karigi o[ra fl-MFA g[amel ;id, ]mienu fil-futbol ilu li skada. Fl-istess waqt te]isti per/ezzjoni fost il-klabbs u d-dilettanti tal-futbol lokali, li kull min kien vi/in ittmexxija ta’ Mifsud g[andu jwarrab u jag[mel il-wisa’
minn Christian Micallef micallef_christian@yahoo.co.uk
I]-]ew; kandidati g[all-presidenza tal-akbar asso/jazzjoni sportiva f’Malta, l-MFA – Norman Damanin Demajo u Peter Fenech
g[al demm ;did. Ftit jew kwa]i xejn ma naqbel ma’ din it-teorija g[aliex nemmen li Mifsud kellu madwaru nies validi li sal-lum g[ad g[andhom kontribut x’jag[tu lill-futbol Malti. L-amministrazzjoni pre]enti ta’ Darmanin Demajo rrikonoxxiet dan tant li g[arfet i]]omm mag[ha w[ud minn dawn in-nies biex fl-a[[ar tliet snin kien hemm kontinwità fit-tmexxija presidenzjali tal-MFA. Madankollu kien hemm individwi o[ra li ntilfu mattriq, fosthom l-Avukat Fenech li g[alkemm nemmen li g[ad fadallu x’joffri lill-MFA, wettaq ]ball kbir meta fla[[ar tliet snin rari deher flambjent tal-futbol Malti b’konsegwenza li seta’ tilef [afna mis-sa[[a li kellu. G[aldaqstant, lasso/jazzjoni ta’ Fenech ma’ Mifsud u l-fatt li f’dawn la[[ar tliet snin ftit jew kwa]i xejn ma deher vi/in il-klabbs, tag[mel il-kandidatura tieg[u diffi/li biex tkun su//ess. Nemmen li kien ikun aktar g[aqli g[al Fenech li jer;a’ jikkontesta g[all-kariga ta’ Vi/i President b’/ans akbar li jkun elett. Kieku g[amel hekk u jer;a’ jkun elett Vi/i President tal-MFA, fit-tliet snin li ;ejjin kien ikollu /ans
bi]]ejjed biex jibni appo;; biex jikkontesta g[al President ladarba Darmanin Demajo di;à g[amilha /ara li din se tkun l-a[[ar elezzjoni tieg[u g[all-Presidenza talMFA. Fl-istess waqt nawgura li irrelevanti mir-ri]ultat li se jinkiseb fl-elezzjoni li se ssir fl-20 ta’ dan ix-xahar, ilfutbol Malti ma jer;ax jitlef lil Fenech. Ner;a’ ng[id, nemmen li Fenech g[andu kontribut x’jag[ti fil-log[ba tal-futbol. Il-Presidenza ta’ Darmanin Demajo L-ewwel tliet snin ta’
Darmanin Demajo b[ala President tal-MFA kienu kkaratterizzati minn sfidi li w[ud minnhom xejn ma kienu fa/li. Tliet snin ilu lakbar weg[da ta’ Darmanin Demajo u t-tim tieg[u kienet li se ting[ata aktar attenzjoni u g[ajnuna lill-klabbs. Darmanin Demajo rikeb fuq il-ferita ta’ [afna klabbs, li bdew i[ossuhom abbandunati minn Mifsud, u reba[ l-isfida presidenzjali. Nemmen li Darmanin Demajo ]amm ma’ din il-weg[da u fl-a[[ar tliet snin il-klabbs kienu eqreb lejn it-tmexxija tal-MFA waqt li gawdew minn aktar d[ul finanzjarju
fosthom gate-money. Sfortunatament fl-a[[ar xhur smajna b’a[barijiet xejn sbie[ fejn fi]-]mien talPresidenza ta’ Mifsud, l-MFA kienet i]]omm porzjon talflus dovut lill-klabbs millUEFA solidarity payments b’konsegwenza li l-klabbs tag[na setg[u investew dawn il-flus fi pro;etti li minnhom kienu jibbenefikaw it-tfal finnurseries tag[na. Ta[t it-tmexxija ta’ Darmanin Demajo ]diedu lpro;etti ta’ grawnds ;odda u llum il-futbol Malti kollu qed jintlag[ab fuq art sintetika. Bla dubju din kienet qab]a ta’ kwalità li di;à bdiet tag[ti lfrott tag[ha. Fl-a[[ar tliet snin l-MFA investiet ukoll fit-tis[i[ ta/?entru Tekniku f’Ta’ Qali u llum nistg[u naraw kif l-MFA g[andha struttura aktar professjonali minn qabel. Nemmen li sar [afna xog[ol tajjeb i]da hemm affarijiet li l-MFA trid ittejjeb. L-akbar sfida tal-MFA Probabbilment fl-a[[ar tliet snin, l-akbar sfida li kellha lMFA kienet il-korruzzjoni. Ilka] tan-Norve;ja kontra
Malta [alla impatt negattiv fuq il-futbol lokali b’konsegwenza li tappan ilkredibbiltà tal-log[ba lokali.
Dan kien rifless fl-attendenzi tan-nies lejn il-grawnds tag[na. Dan hu punt importanti li l-MFA, kemm jekk ikun hemm Darmanin Demajo jew Fenech fittmexxija, trid ta[dem fuqu blakbar serjetà. Je[tie; li ner;g[u ng[ollu l-kredibbiltà fost id-dilettanti tal-futbol lokali sabiex in[ajru aktar nies jer;g[u jersqu lejn l-istadiums tag[na u n[ajru aktar nies jinvolvu ru[hom fit-tmexxija tal-klabbs. Je[tie; li l-amministrazzjoni l-;dida tal-MFA tindirizza b’aktar serjetà l-fenomenu talkorruzzjoni u tkun aktar iebsa ma’ min qed jikkommetti dawn l-irregolaritajiet. Fl-istess waqt nemmen li lawtoritajiet, spe/jalment ilPulizija trid ta[dem aktar id f’id mal-MFA u vi/i versa, biex nassiguraw tassew li jkollna log[ba nadifa. Illum ng[id li din hi l-akbar problema li g[andu quddiemu l-futbol Malti g[ax sfortunatament il-ma;;oranza ta’ min isegwi l-futbol qed ilissnu dubju dwar kemm illog[ba tag[na hi nadifa millkoruzzjoni. Hu fatt mag[ruf li ttmexxija ta’ Darmanin Demajo ma kinitx ippreparata bi]]ejjed dwar kif tindirizza din l-isfida g[ax [add jew ftit bassru li kien se jkun hemm din il-problema li jkun hemm partita tat-tim nazzjonali Malti li tkun match fixed. Minkejja dan, Darmanin Demajo u t-tim tieg[u raw kif indirizzaw din il-problema i]da nemmen li g[ad fadal [afna xi jsir. Je[tie; li ni;;ieldu din il-problema bl-akbar serjetà biex il-futbol Malti jer;a’ jkun kredibbli.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Opinjoni 11 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, Il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt
L-EDITORJAL
Sfida g[all-valuri li ng[idu li n[addnu Il-Papa Fran;isku lbiera[ g[amel l-ewwel ]jara tieg[u barra Ruma meta ]ar il-g]ira Taljana qribna, Lampedusa, li tir/ievi [afna immigranti – ferm aktar minn Malta. Il-Kummissjoni G[olja tal-:nus Mag[quda g[ar-Refu;jati (UNHCR) g[adha kemm [ar;et /ifri li juru li fl-ewwel nofs ta’ din is-sena qasmu [afna anqas nies mill-Afrika ta’ Fuq lejn lEwropa – in-nofs tal-istess sitt xhur tas-sena lo[ra. Lampedusa r/eviet aktar minn g[axar darbiet daqsna meta g[andha popolazzjoni ta’ ra[al ta’ madwar 5,000 ru[. Sinjal importanti fl-ewwel ]jara tal-Papa barra Ruma Il-Papa Fran;isku, li qed jag[mel [afna aktar enfasi fuq il-mod kif irridu n;ibu ru[na malimwarrbin, se j]ur Lampedusa f’dak li fil-fatt hu sinjal importanti li jrid jag[ti fl-ewwel ]jara tieg[u barra mill-belt ta’ Ruma meta nafu b’tant imwiet ta’ immigranti fil-ba[ar Mediterran. Talbu biex i]urha l-Ar/isqof Francesco Montenegro ta’ Agrigento, fi Sqallija, li flar/idjo/esi tieg[u g[andu wkoll lil Lampedusa. L-Ar/isqof Montenegro, intervistat dwar din i]]jara, jg[id: “Mijiet ta’ immigranti jmutu huma u jaqsmu l-ba[ar, imma [afna ma jinteressahomx minnhom g[ax dawn limmigranti suwed.”
Il-valur tal-[ajja tradott f’obbligi internazzjonali L-immigrazzjoni hi sfida g[all-valuri li ng[idu li n[addnu. Hi sfida g[all-valur suprem tal-[ajja li hu tradott fl-obbligi internazzjonali osservati mill-pajji]i kollha li jg[inu lil kull min ikun filperiklu fuq il-ba[ar, bla diskriminazzjoni jew razzi]mu. Hi sfida g[all-valur tas-solidarjetà li ng[idu li
nemmnu fih u li ma nistg[ux nippretendu li nir/evuha biss meta a[na jkollna b]onnha, imma tfisser ukoll l-obbligu li nuru solidarjetà ma’ [addie[or, hu ta’ liema kulur hu, meta jkollu b]onnha.
Libertà u progress indivi]ibbli Hi sfida wkoll g[al-libertà u g[all-progress li ng[idu li nemmnu fihom. Min jg[id li hu liberali u progressiv ma jistax jag[]el ma’ min juri dawn il-valuri. Il-valuri umani, il-libertà u lprogressivi]mu huma indivi]ibbli – ma tistax
taqsamhom biex tag[tihom lil xi [add u //a[[adhom lil xi [add ie[or.
Malta wkoll ilha tmiss it-tbatijiet tal-immigranti irregolari L-immigrazzjoni hi kwistjoni kumplessa li mhix sewda jew bajda imma rridu nittrattawha b’mod bilan/jat li fih bilfors [afna gri] u sfumaturi.
Pajji]na wkoll ilu jesperjenza u jmiss b’idejh it-tbatijiet ta’ dawn il-persuni li [afna minnhom, id-destinazzjoni tag[hom ma tkunx Malta i]da lejn l-Italja b’aktar a//ess g[all-kontinent Ewropew. B[ala poplu a[na wkoll, irridu nkunu sensittivi g[al din ir-realtà fil-ba[ar Mediterran. Realtà li qed tag[ti lok g[al [afna imwiet u telf ta’ [ajja ta’ persuni f’mumenti li jkunu qed jittamaw f’[ajja a[jar f’art li tista’ toffrilhom futur. Pajji]na ilu g[al [afna snin jg[ix din ilmissjoni tieg[u, li jag[ti kenn temporanju lillimmigranti irregolari. Ilu wkoll b’konvinzjoni, jimxi b’politika li jikseb l-appo;; u s-solidarjetà ta’ numru ta’ pajji]i Ewropej flimkien massostenn kontinwu tal-Istati Uniti, li jie[du refu;jati minn pajji]na u joffrulhom tama ;dida f’arthom. Pajji]na wkoll g[andu g[aliex i[ossu kburi li numru li jispi//aw refu;jati f’pajji]na jing[ataw i/-/ans li jibdew [ajja ;dida. ?arlatani jew mexxejja veri^ G[alhekk hi sfida wkoll g[all-mexxejja tag[na,
biex naraw humiex /arlatani li jxandru soluzzjonijiet grandju]i g[al problemi kumplessi, inkella humiex mexxejja veri li lesti jikkonvin/u u jwettqu l-valuri t-tajbin, kif wera l-Papa Fran;isku f’Lampedusa lbiera[.
Meta l-;did jinten 1. Meta l-Ministru g[allIntern ftit jiem ilu pprova ji;;ustifika l-pre]enza tieg[u waqt l-interviews li saru marbutin mas-Servizz tasSigurtà tag[na. Qal li dan hu l-istil il-;did tal-politika li dan il-Gvern qed i[addem. Jekk dan hu stil ;did, mela di;à qed jinten seba’ pesti u ma rriduhx. 2. B[al-lum ;img[a saret il-laqg[a tal-Kumitat tasSigurtà li talab il-Kap talOppo]izzjoni. Kumitat li hu mmexxi mill-Prim Ministru u jinkludi lill-Ministru g[allIntern, dak tal-Affarijiet
Barranin u l-Kap talOppo]izzjoni. Ejjew nag[mlu tliet riflessjonijiet /ari, sa fejn jippermettulna l-prudenza u linteress nazzjonali, g[ax dan hu su;;ett ferm sensittiv u g[al ra;unijiet ovvji dak li hu sigriet je[tie; jibqa’ hekk. 3. L-ewwel: il-Kap talOppo]izzjoni ma talabx informazzjoni matul din illaqg[a, i]da garanziji. Qed nu]a l-plural u mhux issingular apposta g[ax hekk hu. Garanziji li jserr[ulna mo[[na li l-affarijiet se jsiru sew u skont il-li;i. Kieku ma tawhx dawn il-garanziji lil
L-Oppo]izzjoni se tibqa’ vi;ilanti biex il-garanziji li ng[ataw jin]ammu. {add mhu se jg[addi minn fuqna, [add mhu se jbellg[alna r-ross bil-labra u m’a[na se n[allu lil [add jg[attilna x-xemx bl-g[arbiel. Il-fidu/ja tag[na se tibqa’ sakemm jin]ammu dawk il-garanziji
Simon Busuttil, hu ma kienx jg[id, kif fil-fatt qal, li g[andu fidu/ja fis-Servizz tas-Sigurtà. Seta’ jg[id dak li qal proprju g[ax ing[ata lgaranziji. Importanti immens g[all-pajji] kollu li jkun hemm qbil assolut fuq loperat tas-Servizz tas-Sigurtà, bil-g[an li ti;i mi;;ielda lkriminalità organizzata u tkun im[arsa s-sigurtà nazzjonali. G[ax g[alhekk, u g[alhekk biss, g[andna Servizz tasSigurtà. 4. It-tieni: hu /ar g[al kull min irid jifhem li t-t[assib tal-Oppo]izzjoni fuq /erti affarijiet relatati mas-Servizz tas-Sigurtà ma kienx kapri//u]. Meta jien tkellimt kif tkellimt fil-Parlament [mistax ilu u semmejt g[allewwel darba din talinterviews, ma kienx kapri// jew konvenjenza, u kelli ra;un. It-t[assib tag[na kien fondat. Tant kemm hu hekk li l-Prim Ministru stess wara llaqg[a ta’ ;img[a ilu qal, fil-
pre]enza ta’ Simon Busuttil, li “t-t[assib tal-Oppo]izzjoni kien le;ittimu”. Le;ittimu tfisser li kellna g[aliex ninkwetaw. Tana ra;un, u kif. 5. It-tielet: l-Oppo]izzjoni se tibqa’ vi;ilanti biex ilgaranziji li ng[ataw jin]ammu. {add mhu se jg[addi minn fuqna, [add mhu se jbellg[alna r-ross billabra u m’a[na se n[allu lil [add jg[attilna x-xemx blg[arbiel. Il-fidu/ja tag[na se tibqa’ sakemm jin]ammu dawk il-garanziji. 6. Dan l-episodju wera kif l-Oppo]izzjoni hi serja u g[andha sinsla b’sa[[itha. Wera kif il-Kap talOppo]izzjoni ma ddejjaq xejn jiffa//ja lill-Gvern u jitlob kontabbiltà u trasparenza. Dmirna se nibqg[u nag[mluh, immexxijin minn dak li hu fl-interess nazzjonali biss. 7. {a]in u g[ajb li fi [dan dan il-Gvern hemm mentalità
minn Jason Azzopardi jason.azzopardi@gov.mt
li l-istil ;did ta’ politika jfisser affarijiet li m’g[andhomx ikunu f’diversi oqsma tal-amministrazzjoni. Mhumiex a//ettabbli mhux biss f’Malta i]da f’kull pajji] demokratiku li j[addan tassew is-saltna tad-dritt. Min-na[a tag[na b[ala Oppo]izzjoni se nibqg[u attenti li l-bilan/ bejn iddrittijiet u d-dmirijiet tal-forzi tal-ordni f’pajji]na jinzamm. G[ax a[na nemmnu tassew li a[na lkoll servi tal-li;i g[ax b’hekk biss inkunu [ielsa.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
12 Ittri
Att erojku mill-Pulizija F’dawn l-a[[ar jiem, meta l-Korp tal-Pulizija safa l-mira ta’ attakki min[abba li xi w[ud g[amlu xog[ol li ma kienx relatat e]att mill-qadi ta’ dmirijiethom, jixraq li nsellmu lit-tliet membri talKorp – il-Kuntistabbli Simon Schembri, il-Ma;;ur Dunstan Camilleri u s-Sur;ent Norman Xuereb g[all-[ila li wrew meta warrbu minn fuq il-post tax-xog[ol tag[hom biex taw g[ajnuna f’waqtha lil Alexia Cassar li kienet se twelled. Dan ;ara nhar l-Erbg[a 26 ta’ :unju meta fit-toroq li kien me[tie; li jg[addi minnhom ]ew;ha bil-karozza biex iwassalha lejn l-Isptar Mater Dei, kien hemm traffiku kbir ta’ karozzi b’nies sejrin g[ax-xog[ol u tfal g[all-iskola. Kull omm li g[addiet millesperjenza tat-twelid, taf li [a;a b[al din ma twaqqafhiex kif ;ieb u la[aq u ]gur li Alexia Cassar ma xtaqitx li tg[addi minn din l-esperjenza b’dan il-mod.
I]da l-Mulej ipprovdielha tliet persuni li fil-mument talprova, g[arrfu x’kienet ilprijorità tag[hom u bil-[idma u l-g[aqal tag[hom, la[qu lillomm fil-[in. Bl-intervent f’waqtu tag[hom, it-tarbija salvat u l-omm mag[ha g[ax l-affarijiet setg[u kienu [afna ag[ar minn hekk. Na[seb li nkun qed ng[id dak li [afna jixtiequ, li dawn it-tliet membri tal-Korp talPulizija li f’idejhom kellhom il-[ajja ta’ tnejn min-nies u salvawhom, ji;u onorati b’xi mod. Intenni, mhux g[ax jag[mlu x-xog[ol tag[hom ta’ kuljum bir-reqqa, g[ax dak hu dover tag[hom b[alma hu ta’ kul[add, i]da f’dan il-ka], g[all-intervent f’waqtu tag[hom u l-mod straordinarju li bih [admu. Jalla jservu ta’ e]empju g[al o[rajn li fil-[in talb]onn, ma jdawrux g[ajnejhom il-banda l-o[ra.
Emily Barbaro-Sant Il-Mosta
Il-Kummissarju tal-Pulizija hu fil-libertà^ Nag[mel mistoqsija: kemm il-Kummissarju tal-Pulizija baqa’ fil-libertà li jinvestiga l-ka] ta’ John Dalli, meta l-Prim Ministru di;à ddikjara li hu sodisfatt bl-ispjegazzjoni li tah Dalli nnifsu? Issa veru sirna pajji] tal-mickey mouse!
G. L. Camilleri Il-Furjana
L-ittri f’din il-pa;na
L-ittri g[all-pubblikazzjoni f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu bil-posta (Ittri lill-Editur, In-Nazzjon, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450), jew fl-indirizz elettroniku: alex.attard@media.link.com.mt.
{a jikber Hu u ni/kien jien!
Ir-relazzjonijiet umani huma minjiera ta’ g[erf il[ajja. Dan l-a[[ar sa[[a[t din ir-realtà f’xi [a;a li qalli [addiem fl-Isptar. Dan ir-ra;el, li j[obb minn qalbu lill-Mulej, qasam mieg[i [sieb millisba[ li sa/erdot g[amel f’Jum il-festa ta’ San :wann il-Battista, nhar l24 ta’ :unju li g[adda. Hu qalli li dan issa/erdot fil-Mulej qal li ttwelid ta’ San :wann hu marbut mal-itwal jiem tassena. Imma hekk kif tg[addi l-festa tieg[u ljiem jibdew jiqsaru ;mielhom. Mela dan il-fatt minnu nnifsu juri li l-[ajja ta’ :wanni l-G[ammied ti//ekken quddiem Alla. Min-na[a l-o[ra, ittwelid ta’ :esù, li ji;i //elebrat sitt xhur wara dak ta’ :wanni, ji;ifieri nhar il-25 ta’ Di/embru, hu marbut mal-iqsar jiem tassena. Imma hekk kif tg[addi l-festa tal-Milied il-jiem dlonk jibdew jitwalu. Dan il-fatt juri kemm il[ajja f’:esù tikber kuntrarju g[al dik ta’ :wanni li ti/kien. Il-[ajja f’:esù tikber biss tista’! Imma fi :wanni, g[ax bniedem, tisparixxi bilmod il-mod! Issa imma;ina ftit jekk jien ng[ix f’xi jew g[al xi [add! X’ji;rili jekk nag[mel xi [add b’alla tieg[i? Ni/kien. Niqsar. Nitbiel. Ninxef. Immut. G[aliex il-Mulej ma jkun jista’ jag[mel xejn biex lili jifdini min[abba li nkun warrabtu biex naqdi allat o[ra tar-ram, tad-deheb, tal-fidda, tal-karti u, iktar u iktar, tad-demm u lla[am! F’dinja fejn ni;u ttraduti f’radda ta’ salib u l-[in kollu triq wa[da g[andna: li nduru lejn :esù u ta’ kuljum nitolbuh: Mulej nitolbok li tikber int u ni/kien jien! Ammen! U din it-talba trid to[ro; mhux biss min ;ar;ina imma mill-impenn g[arqan u mdemmi tag[na biex ilVan;elu ng[ixuh anki jekk jislo[na u jben;ilna. G[ax umiltà b[al din hi l-aqwa e]or/i]mu li qatt nistg[u nag[mlu. L-umiltà ;;ibna saqajna mal-art u tag[milna Nsara konvin/enti. Sewwa jg[idilna l-Papa Fran;isku f’Lumen Fidei: “Il-fidi vera titlob umiltà u qlubija biex wie[ed jemmen u jafda.” (§ 14) Mulej fittex ikber fija int [a ni/kien jien!
Patri Mario Attard OFM Cap
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Opinjoni 13
L-abort fl-Irlanda die[el b[al pass ta’ tarbija minn Ruth Vella
Persuna g[andha tit[alla dda[[al f’;uf qattusa jew kelba tqila, g[odda bex biha toqtol il-frie[^ Li kellha to[ro; li;i li tippermetti dan l-a;ir lejn lannimali, inti kif kont tqisha^ Kont tqisha b[ala wa[da tajba jew [a]ina^ A//ettabli jew ina//ettabli^ :usta jew krudili^ Il-Gvern Irlandi], kontra rrieda ta’ [afna Irlandi]i, qieg[ed jissu;;erixxi dan kollu, b’differenza: li flok ma dan isir fuq il-klieb u l-qtates isir fuq persuni umani u flok ma allura jinqatlu l-frie[ ta’ qattusa jew kelba, jinqatlu persuni umani li huma trabi inno/enti li jkunu g[adhom f’;uf ommhom. Hu g[alhekk li nhar l-10 ta’ :unju ta’ din is-sena [ar;u ’l fuq minn 40,000 persuna fittoroq tal-Irlanda biex jipprotestaw konta l-li;i proposta tal-abort u li s-Sibt li g[adda, 6 ta’ Lulju, mijiet ta’ persuni re;g[u r[ewla g[attoroq bi protesta kontra l-istess li;i li, jekk tg[addi, se tippermetti l-abort fl-Irlanda.
Bl-ingann u b’tattika meqjusa Qabel ;ie elett il-Gvern Irlandi] ta’ b[alissa, kien wieg[ed li l-Irlanda tibqa’ soda kontra l-abort. Wieg[ed li ta[t l-ebda /irkustanza ma seta’ jid[ol l-abort u issa mhux biss kiser il-weg[da li
g[amel talli qieg[ed ukoll, b’ingann u tattika meqjusa ja[dem favur illegalizzazzjoni bla restrizzjoni tal-abort u jirrifjuta li jag[mel referendum g[aliex jinsab konvint li jekk dan isir, labort fl-Irlanda jibqa’ illegali. "B’passi ]g[ar b[al ta’ tarbija" inqabdet tg[id ilmembru parlamentari Anne Ferris b’referenza g[at-tattika li biha l-Gvern Irlandi] qieg[ed jaspira li jda[[al labort legali u bla restrizzjoni g[al kul[add fl-Irlanda. "Min xi mkien irridu nidbew u mbag[ad inkomplu minn hemm," kompliet tg[id l-istess Ferris li tifta[ar li qed tiddedika [ajjitha u l-karriera tag[ha biex fl-Irlanda jidda[[al l-abort bla
restrizzjoni u g[aliex ma kinitx taf li l-konversazzjoni kienet qieg[da ti;i rrekkordjata bil-mobile millpersuna li mag[ha kienet qieg[da titkellem. Din il-konversazzjoni rrekordjata mara li lag[bitha ta’ wa[da kollha [erqana biex fl-Irlanda jidda[[al l-abort mentri li hi fil-fatt xtaqet biss tikxef il-pjan u t-tattika talgvern g[ax hi kontra l-abort. Meta mistoqsi x’ja[seb Aodhan O’Riordain, membru parlamentari ie[or li qed jistinka favur l-abort bla restrizzjoni fl-Irlanda u li b[al Ferris ma kellux idea li kien qieg[ed ji;i rrekordjat, hu wkoll bi kliemu kompla jikkonferma dak li qalet Ferris: "Jien, jekk inkun fuq ir-radju u xi [add jg[idli ‘imma dan mhux il-bidu talabort bla restrizzjoni^’ jien ovvjament, ‘Le, da]gur li le’ se nwie;eb." I]da l-pjan hekk hu, li labort jidda[[al l-ewwel f’ka]i "rari" u mbag[ad b’passi meqjusa u fin fin, l-abort ikun permess u a//essibbli g[al
kul[add bla restrizzjoni u saddisa’ xahar. Avvanz^
G[alkemm dawk kollha favur l-abort jis[qu li dan hu "dritt" tal-mara u li llegalizzazzjoni tal-abort hi indikazzjoni ta’ "avvanz", ma]-]mien qeg[din jidhru dejjem iktar studji, kotba u artikli fuq l-impatt negattiv li j[alli l-abort fuq l-omm. Minn wie[ed mill-aktar studji ri/enti li saru u li dwaru kien pubblikat artiklu filJournal of American Physicians and Surgeons instab li s-sa[[a tal-mara u ttrabi fl-Irlanda hi a[jar minn dak fir-Renju Unit fejn isiru medja ta ’l fuq minn 500 abort kuljum. Mistoqsija le;ittima hi dik li allura fid-dawl ta’ dan, wie[ed mhux biss jistaqsi g[aliex il-Gvern Irlandi] irid l-abort i]da wkoll kemm hu pass g[aqli li, f’pajji] fejn issa[[a materna u tat-trabi hi tant tajba, ti;i introdotta li;i favur l-abort^ Li;i li bla dubju se tbiddel is-
sitwazzjoni kurrenti tas-sa[[a materna u tat-tarbija flIrlanda. "Poplu li joqtol lil uliedu hu poplu bla tama." Hekk kien kliem il-Papa :wanni Pawlu II dwar l-abort u g[alhekk a[na b[ala poplu u persuni kburin li ng[o]]u l[ajja g[andna nuru solidarjetà ma’ dawk l-Irlandi]i li huma kontra l-legalizzazzjoni talabort f’pajji]hom. F’Malta
Nhar it-Tlieta 2 ta’ Lulju, ilGrupp Dawl u Rigal organizza b[ala turija ta’ solidarjetà ma’ dawk l-Irlandi]i li ma jridux labort fl-Irlanda mixja salAmbaxxata Irlandi]a f’Malta. Madwar 100 persuna [adu sehem, ittra miktuba minn Patri George Bugeja g[annom ta’ Dawl u Rigal u lpersuni kollha pre]enti nqrat u ng[atat biex titwassal lillAmbaxxatur Irlandi] f’Malta. Lejn l-a[[ar ta’ din l-attività tpo;;iet kuruna ]g[ira ta’ fjuri flimkien ma xi posters ]g[ar fuq it-tara; li jag[ti g[all-istess Ambaxxata.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
14 Talent
Darirari – /irku kontemporanju Malti g[al tlett ijiem f’Ta’ Qali
minn Adrian Camilleri
Darirari, produzzjoni ta’ /irku kontemporanju Malti, tibda tittella’ mil-lejla b[ala parti mill-Malta Arts Festival. Il-produzzjoni qed tittella’ bissehem ta’ artisti lokali u barranin, b’dawk internazzjonali jkunu professjonisti li [adu sehem f’/irkli mag[rufin madwar id-dinja. Ta’ min isemmi li fost l-artisti hemm Slava Popov, akrobata li [adem mal-famu] Cirque du Soleil fil-produzzjonijiet La Nouba u Dralion. Dan minbarra akrobati, jugglers, balancers, atturi, stilt walkers, ;innasti, ]effiena u illustraturi. It-tim kreattiv jinkludi lil Shadeena pictures fuq projezzjonijiet, Mario Sammut (Cygna) u Steve Delia d-Delli (Brikkuni) fuq il-mu]ika, kif ukoll is-sehem ta’ Ka]inSka waqt l-ispettaklu. Darirari, miktub u dirett minn Chris Dingli u bi produzzjoni ta’ Sean Buhagiar, qed jittella’ minn ?irkuMalta - l-ewwel kumpanija ta//irku kontemporanju lokali, imwaqqfa minn Dingli u Buhagiar infushom. G[aliex Darirari^
Wie[ed jinnota li Darirari hi kelma ivvintata – l-g[aqda ta’ ]ew; kelmiet f’kelma o[ra ;dida. U dan ukoll jirrifletti l-filosofija wara Darirari, il-produzzjoni, fejn jin;iebu flimkien nies minn oqsma differenti artisti/i u dan it-ta[lit ta’ talenti jwassal biex tin[oloq xi [a;a ;dida. L-isem Darirari hu ispirat millog[ba bil-kliem bil-Malti, ‘Dari, rari tara Re. Tara Lira, tara Re.’ Illog[ba bil-[sejjes, tongue twister, li toffri sfida [elwa biex ting[eleb, tixbah xi ftit ix-xog[ol u l-prattika biex jittella’ spettaklu fid-dinja ta/-
/irku. “Hemm paralleli]mu sabi[ ma/-/irku, fejn sig[at fuq sig[at ta’ provi u t[ejjijiet huma me[tie;a biex wie[ed jil[aq id-dixxiplina teknika me[tie;a,” jispjega Sean Buhagiar. X’inhu /irku kontemporanju^ I/-/irku kontemporanju, li rari jintu]aw annimali fih, ]viluppa fittieni nofs tas-seklu 20. Meta mqabbel ma/-/irku tal-passat, dak
kontemporanju g[andu tendenza li jiffoka aktar fuq l-estetiku, fuq l-u]u tal-mu]ika u d-disinn tad-dawl u tassett apposta g[all-produzzjoni partikolari, kif ukoll tal-kostumi biex iwassal tema jew rakkont ta’ storja. Darirari jwieg[ed spettaklu ta’ festa. Kull xena turi mument mill-
[ajja tag[na l-Maltin u tirrifletti xi ftit l-umori]mu u l-passjoni, kif ukoll dak li jag[milna kburin u dak li jag[tina gost, jispjegaw l-organizzaturi. “Il-produzzjoni hi r-ri]ultat ta’ passjoni g[all-ispettaklu ta’ kull min qed jag[ti s-sehem tieg[u biex dan jittella’. L-iskript jittejjeb kontinwament, anke g[all-fatti li l-artisti li qed jie[du sehem i;ibu mag[hom personalitajiet li jag[mlu dan spettaklu uniku.” Darirari qed jittella’ fid-9, il-11 u t-12 ta’ Lulju, fl-amfiteatru fil-Park Nazzjonali f’Ta’ Qali. Il-biljetti jiswew €10 filwaqt li persuni ta[t is-16-il sena jid[lu b’xejn. Iktar dettalji jinkisbu minn www.cirkumalta.com
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
A[barijiet ta’ Barra 15 minn Tonio Galea u Richie Cassar – foreign@media.link.com.mt
Fil-qosor ?aqliq fil-‘park tal-protesti’
IT-TURKIJA: L-awtoritajiet fet[u u re;g[u g[alqu l-park ta’ Istanbul li x-xahar li g[adda spi//a fil-qalba tad-dimostrazzjonijiet kontra l-Prim Ministru Tayyip Erdogan, bil-mexxejja talprotesti j[ejju rally ie[or g[all-biera[ billejl bi sfida g[allGvernatur tal-belt. Il-Park ta’ Ge]i sar mag[ruf b[ala ‘il-park tal-protesti’ u lGvernatur Huseyin Avni Mutlu aktar kmieni kien re;a’ ordna lftu[ tieg[u g[al ]mien temporanju tliet ;img[at wara li lPulizija ke//iet folol ta’ dimostranti mill-in[awi wara jiem ta’ attivitajiet vjolenti kontra pjani g[all-i]vilupp taz-zona. Ilprotesti fil-fatt inbidlu f’dimostrazzjonijiet nazzjonali kontra lPM Erdogan li l-kriti/i tieg[u qeg[din jakku]awh dwar sistema ta’ tmexxija dejjem aktar awtoritarja. Iridu jne[[u l-immunità ta’ Necas
IR-REPUBBLIKA ?EKA: Prosekuturi lokali talbu lill-kamra t’isfel tal-Parlament biex tne[[i l-immunità tal-eks Prim Ministru tar-Repubblika ?eka Petr Necas. Din hi l-ewwel darba fl-istorja moderna tal-pajji] li eks Kap ta’ Gvern jista’ jiffa//ja akku]i kriminali. Necas warrab minn Prim Ministru x-xahar li g[adda wara li kollaboratur qrib tieg[u spi//a akku]at b’tix[im u abbu] ta’ poter, i]da l-eks PM g[adu sal-lum deputat u jgawdi l-immunità parlamentari. L-iskandlu [are; minn investigazzjoni tal-Pulizija dwar ilkorruzzjoni li saret mifruxa f’dan il-pajji] mindu /-?eki [ar;u mill-era Komunista fl-1989. Il-Gre/ja ting[ata l-g[ajnuna, i]da...
L-UNJONI EWROPEA: Il-Ministri tal-Finanzi Ewropej ilbiera[ a//ertaw li l-Gre/ja se ting[ata mas-6.8 biljun ewro ming[and iz-zona ewro i]da fl-istess [in wissew li l-pajji] je[tie; i]omm il-weg[di tieg[u dwar it-tnaqqis tal-impjiegi fissettur pubbliku minbarra li jirrispetta l-impenji g[al aktar riformi biex jie[u l-fondi kollha li je[tie;. Il-flus inkwistjoni huma konnessi mal-patt g[all-emer;enza fiskali li l-Gre/ja la[qet mal-kredituri internazzjonali u s-sitwazzjoni se tibqa’ osservata mill-kredituri tant li l-pajji] se jkollu jippersisti b’tip ta’ riformi li ne]lin [a]in [afna mal-poplu.
L-E:ITTU
Sej[a g[al rewwixta Inqatlu ’l fuq minn [amsin ru[ f’in/identi li dimostranti rrabjati g[at-tke//ija tal-President I]lamiku Mohamed Mursi qalu li kienu ‘dovuti g[all-Armata’. Skont huma, it-truppi sparaw g[al fuq in-nies waqt it-talb ta’ filg[odu li sar barra l-barracks tal-Kajr fejn b[alissa qed jin]amm l-istess Mursi. Mohamed Mursi twarrab jiem ilu mill-militar E;izzjan u l-pajji] qed jer;a’ jg[addi middmija u l-in/ertezza – bl-a[[ar in/identi jkunu l-aktar qalila mill-bidu tal-kri]i. Sadattant, il-militar tal-E;ittu insista li ‘grupp ta’ terroristi’ pprova jassedja l-kumpless tal-Gwardja Repubblikana fejn talanqas fizzjal spi//a maqtul u erbg[in ru[ indarbu. Ing[ad ukoll li s-suldati fl-in[awi sparaw lura meta sabu ru[hom ta[t attakk u mkejjen o[ra jsostnu li l-midruba x’aktarx li jammontaw g[al mijiet. Il-Fratellanza Musulmana ta’ Mursi, intant, [e;;et biex il-poplu jqum kontra l-Armata li hi akku]ata bl-organizzazzjoni ta’ kolp ta’ stat inti]a g[at-tke//ija tal-President f’sitwazzjoni li tista’ tifta[ dimensjoni jer;a’ aktar perikolu]a g[all-kri]i politika. B[ala konsegwenza immedjata tal-konfront tal-biera[, il-Partit I]lamiku Nour (ultra-konservattiv) li g[all-bidu kien [are; jappo;;ja lintervent tal-militar g[at-tne[[ija ta’ Mursi, sostna li qed jirtira mit-ta[ditiet lejn il-formazzjoni tal-gvern provi]orju me[tie; qabel ilpro/ess tat-transizzjoni li jwassal g[al elezzjonijiet ;odda. Fl-istess [in, il-militar tal-E;ittu qal li ma wettaqx kolp ta’ stat u li [a l-azzjoni biex jinforza r-rieda tal-poplu wara li, fit-30 ta’ :unju, [ar;u l-miljuni tan-nies biex isej[u g[ar-ri]enja tal-President I]lamiku.
Mara Musulmana fil-Kajr tg[ajjat favur il-President imke//i Mursi waqt protesta organizzata ftit wara d-dmija ta’ barra l-barracks (Reuters)
L-i]viluppi, i]da, [adu xejra allarmanti wara protesti favur u kontra Mursi fil-Kajr, Lixandra u bliet o[ra u li fi tmiem il-;img[a rri]ultaw f’konfronti vjolenti li [allew l-g[exieren talmejtin. G[aldaqstant, l-E;ittu – l-akbar pajji] taddinja G[arbija – jibqa’ fi stat imwieg[er , bilpossibbiltà li l-qieg[a interna ti[rax bejn innies ta’ denominazzjonijiet politi/i opposti.
IL-KANADA
Saret tixbah zona ta’ gwerra
Membri tal-iskwadri g[all-emer;enzi jimxu qrib vettura ma[ruqa fl-in[awi ta’ Lac-Megantic (Reuters)
Il-Prim Ministru Kanadi] Stephen Harper qal li l-in[awi ta’ Lac-Megantic, fi Quebec, li nhar is-Sibt spi//aw straxxnati minn splu]joni ta’ ]ejt mhux raffinat, illum saru jixbhu zona ta’ gwerra, bil-Pulizija g[adha qed tipprova ssib ammont ta’ vittmi li kienu rappurtati nieqsa flin/ident u li mifhuma b[ala mejtin. Tal-anqas [amsa mietu meta l-brejkijiet ta’ ferrovija, g[al xi ra;uni jew o[ra, fallew u l-istess in;enju spi//a bla kontroll, bil-vaguni tieg[u li kienu mimlijin bi]-]ejt jaqb]u l-linji u jisplodu – fost nirien li ‘belg[u’ g[exieren ta’ bini minbarra li g[amlu [erba katastrofika mill-kwartier storiku.
L-awtoritajiet g[adhom qed ifittxu g[exieren ta’ nies li kienu ;o stabbiliment tax-xorb flin[awi tal-isplu]joni. Wara nirien tant intensivi li kien hem, il-possibbiltà kbira hi li l-mejtin ma jkunu rkuprati qatt. In-nirien ilhom ta[t kontroll minn nhar il{add i]da l-Pulizija ma tistax tinvestiga kif xtaqet fi/-/entru ta’ Lac-Megantic min[abba lperiklu (spe/jalment mi]-]ejt maqlub) flin[awi. Dan meta mijiet ta’ nies anki spi//aw evakwati mill-belt fejn ir-residenti g[ad ma jistg[ux jemmnu l-iskala tad-di]astru li laqathom.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
16 A[barijiet ta’ Barra
A[barijiet ta’ Barra 17
Il-Papa Fran;isku jikkon/elebra l-Quddies f’Lampedusa fejn tkellem dwar il-globalizzazzjoni tal-indifferenza (Reuters)
}ew; ritratti (fuq u isfel) tal-Papa li juruh entu]ja]mat waqt li qed jitkellem mal-immigranti Afrikani, fil-parti kbira tag[hom ]g[a]ag[, f’Lampedusa (Reuters)
Il-Papa jfakkar lill-immigranti mejtin waqt i]-]jara storika f’Lampedusa Jirringrazzja lir-residenti tal-g]ira ‘g[all-e]empju tas-solidarjetà lis-so/jetà egoista’
Simbolu tas-solidarjetà... Bnadar tal-Vatikan jixxejru qrib ta’ dg[ajsa mimlija bis-sadid li kienet intu]at mill-immigranti biex jaslu f’Lampedusa (Reuters)
Il-Papa jing[ata mer[ba minn uffi/jali u tfal ftit qabel il-Quddiesa tal-biera[ (Reuters)
Il-Papa Fran;isku lbiera[ ikkon/elebra quddiesa fuq ilg]ira ]g[ira ta’ Lampedusa fi Sqallija fejn fakkar lill-eluf tal-immigranti li tilfu [ajjithom waqt il-vja;;i perikolu]i bil-ba[ar wara li kienu telqu mill-Afrika ta’ Fuq bl-iskop ta’ [ajja a[jar flEwropa. L-g[a]la ta’ Lampedusa b[ala l-ewwel ]jara uffi/jali barra l-Vatikan kienet partikularment simbolika g[all-Papa Fran;isku li mill;did enfasizza ddeterminazzjoni tieg[u li ja[dem b’risq il-foqra u lemar;inati tas-so/jetà. Dan meta l-Papa Ar;entin innifsu qal li j[oss ir-rapporti dwar l-imwiet ta’ immigranti ddisprati b[ala ‘daqqa ta’ stallett f’qalbu’ – b’din i]]jara sse[[ fi ]mien meta Lampedusa, wa[da milla//essi ewlenin g[allEwropa, qed tara s-soltu moviment ta’ immigranti lejn l-in[awi fejn jintu]aw kull tip ta’ opri ta’ ba[ar. Intant, eluf ta’ residenti li xejru l-bnadar bl-ilwien talVatikan taw mer[ba kbira lill-Papa meta wasal fil-port ta’ Punta Favarolo fuq dg[ajsa tal-gwardjani talkosta u kien akkumpanjat bi flotilla ta’ dg[ajjes tas-sajd. Mal-wasla tieg[u, il-Papa po;;a girlanda ta’ fjuri filport b’qima g[all-eluf tal-
Destin in/ert....Immigranti ;odda jidhru fuq vapur tal-Gwardjani tal-Kosta Taljana fil-port ta’ Lampedusa (Reuters)
immigranti mitlufa u tkellem ma’ immigranti Afrikani ]g[a]ag[ qabel ikkon/elebra l-quddies fi/-/entru sportiv Arena li serva b[ala zona g[all-g[exieren tal-eluf talimmigranti (fil-parti kbira Musulmani) li [arbu millinkwiet tal-2011 fl-Afrika ta’ Fuq u li spikka waqt ilperijodu mag[ruf b[ala rRebbieg[a G[arbija. Filwaqt li sellem lillimmigranti, il-Papa ma naqasx milli jirringrazzja minn qalbu lill-poplu ta’ Lampedusa talli da[[al lil dawn in-nies u talli pprovda e]empju ta’ solidarjetà g[al so/jetà egoista ‘li qed teg[req fl-indifferenza fuq livell globali’. Meta tkellem waqt l-
omelija (fejn ikkon/elebra lquddies quddiem altar mibni minn dg[ajsa tas-sajd antika mi]bug[a bil-kuluri nazzjonali tal-Italja), il-Papa sostna li ‘d-dinja llum drat ittbatija tan-nies u ma tinteressahiex’, minbarra li rriserva kliem iebes g[attraffikanti ta’ bnedmin li, qal, qed jag[mlu qlig[ millmi]erja ta’ [addie[or. Fl-istess [in, il-Papa Fran;isku talab sku]a ‘g[al min [a de/i]jonijiet fuq livell globali u li [olqu lkundizzjonijiet li wasslu g[al din id-drama’. G[al din il-quddiesa, ilPapa u]a kal/i tal-injam li mastrudaxxa lokali [adem mill-injam ta’ opra tal-ba[ar li kienu u]aw xi immigranti
biex jaslu f’Lampedusa. Wara l-quddies u //elebrazzjoni tal-Ewkaristija, il-Papa mar bil-karozza lejn il-parro//a ta’ San Gerlando minn fejn imbag[ad ittie[ed fl-ajruport ta’ Lampedusa biex jaqbad l-ajruplan lura lejn Ruma g[all-Belt talVatikan. Proprju qabel il-wasla talPapa f’Lampedusa, lawtoritajiet tal-g]ira r/evew dg[ajsa b’165 immigrant minn Mali wara li, nhar il{add, mal-120 immigranti kienu salvati mill-ba[ar wara li waqfulhom il-muturi taddg[ajsa, ftit mili ’l bog[od mill-kosta. Skont in-Nazzjonijiet Uniti, madwar 8,000 immigranti u nies li qed ifittxu l-kenn politiku ni]lu fiz-zoni tal-kosta lejn inNofsinar tal-Italja fl-ewwel sitt xhur tas-sena. Ilma;;oranza kbira ;ejjin millAfrika ta’ Fuq b’mod partikulari mil-Libja. Dan meta n-nies ta’ Lampedusa (g]ira ta’ xi 5,000 ru[ u li taqla’ l-introjtu missajd u t-turi]mu) draw issitwazzjonijiet fejn arthom tinbidel f’/entru tar-refu;jati – bis-siti tal-kampijiet jispikkaw fuq l-g[oljiet li j[arsu g[al fuq il-port – u fejn fil-parti kbira jilqg[u din ilmew;a ta’ umanità fost ftit li xejn tensjoni jew problemi.
Il-Papa nie]el minn dg[ajsa mal-wasla tieg[u fil-g]ira ta’ Lampedusa (Reuters)
Il-Papa Fran;isku j[ejji biex jitfa’ l-fjuri fil-ba[ar b[ala ;est ta’ qima g[all-immigranti li tilfu [ajjithom (Reuters)
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
18 A[barijiet ta’ Barra
L-ajruplan tal-linja Asiana jidher fl-in[awi spe/ifi/i tal-mitjar ta’ San Francisco, fl-Istati Uniti fejn se[[ it-ti;rif matul il-lejl tas-Sibt. L-awtoritajiet qalu li g[adu kmieni biex jispekulaw dwar il-kaw]a tat-tra;edja (Reuters)
IT-TI:RIF TAL-AJRUPLAN F’SAN FRANCISCO
Il-bdot kien g[adu jit[arre; u pprova jin]el ta[t supervi]joni Il-bdot tal-ajruplan tal-linja Asiana li ;;arraf matul il-lejl tas-Sibt fl-ajruport ta’ San Francisco kien g[adu qed jit[arre; g[al fuq l-ajruplani tat-tip Boeing 777 meta pprova jin]el – sekondi qabel it-tra;edja – waqt li kien qed ja[dem ta[t supervi]joni. Dan qaluh kelliema g[al-linja talajru partikulari li hi bba]ata fil-Korea t’Isfel, meta ng[ad li l-bdot – Lee Kang-kuk – kien it-tieni l-aktar junior pilot fost l-erbg[a li kienu fuq l-ajruplan inkwistjoni u kellu biss 43 sieg[a esperjenza fuq dan it-tip ta’ jet li
jintu]a g[al titjiriet fuq distanzi twal. L-ekwipa;; tal-ajruplan (Boeing 777) fil-fatt ipprova jwaqqaf l-in]ul tal-ajruplan sekondi qabel dan [abat ma’ [ajt waqt li kien qed javvi/ina lajruport fejn ‘irbombja’ mat-tarmak u [a n-nar. Din kienet ukoll l-ewwel darba li Lee pprova jni]]el Boeing 777 fl-ajruport ta’ San Francisco, g[alkemm kien g[amel madwar 30 vja;; ie[or lejn listess ajruport fejn kien u]a tipi o[ra ta’ ajruplani. Intant, it-tra;edja tas-Sibt billejl
L-ISTATI UNITI
sinjali ta’ problemi sa seba’ sekondi qabel l-impatt tal-Boeing mal-art u sakemm l-ekwipa;; ipprova ‘ja//ellera’ l-ajruplan. L-a[[ar rapporti qalu wkoll li sa tletin persuna li kienu fuq l-ajruplan qed jin]ammu l-isptar, u tmienja jinsabu f’kundizzjoni kritika. Fl-istess [in, il-Boeing im;arraf t[alla fil-parti spe/ifika tal-ajruport waqt li l-iskeda tat-titjiriet irritornat g[an-normal. Lawtoritajiet qed jg[idu li g[adu kmieni wisq biex jispekulaw dwar ilkaw]a tat-tra;edja.
L-INDJA
Tra;edja bi floatplane G[axar persuni tilfu [ajjithom meta ajruplan mg[ammar biex jin]el fuq il-ba[ar, mag[ruf b[ala floatplane, ikkraxxja u [a nnar f’ajruport fil-belt ta’ Soldotna, l-Alaska. Il-Pulizija ta’ Soldotna kkonfermat li ma salva [add min-nies li kienu fuq l-ajruplan tat-tip de Havilland
swiet il-[ajja ta’ ]ew; tfajliet ?ini]i li kienu sejrin kamp tas-sajf fl-Istati Uniti filwaqt li [alliet iktar minn 180 persuna midruba. Dan kien l-ewwel in/ident fatali li jinvolvi Boeing 777 mindu lajruplan da[al fis-servizz fl-1995. G[at-titijra minn Seoul g[al San Francisco l-ajruplan ta’ Asiana kien qed i;orr mal-291 passi;;ier – fosthom gruppi kbar ta’ studenti ?ini]i u ekwipa;; ta’ sittax. Sadattant, l-informazzjoni li n;abret mill-voice recorder tal-kabina u middata recorder tal-ajruplan ma indikatx
DHC3 Otter, li kien ta’ kumpanija tal-air-taxi lokali. Sal-biera[ kien g[adu mhux mag[ruf jekk l-ajruplan kienx qed jag[mel in]ul fl-ajruport jew jekk fil-fatt setax kien qed i[ejji biex jitlaq mill-in[awi. LAmministrazzjoni Federali (Amerikana) tal-Avjazzjoni qed tinvestiga l-ka].
Imutu fit-ti;rif ta’ lukanda G[add ta’ persuni tilfu [ajjithom fit-ti;rif ta’ lukanda li kienet g[olja madwar ]ew; sulari. Dan se[[ fil-belt ta’ Secunderabad, vi/in Hyderabad. F’din it-tra;edja ndarbu wkoll g[exieren ta’ nies u lPulizija ma setg[etx tipprovdi informazzjoni dwar l-ammont ta’ persuni li spi//aw mirdumin ta[t it-terrapien tal-
lukanda li kien jisimha City Light. Intant, korrispondenti qeg[din jg[idu li dawn lin/identi huma pjuttost komuni fl-Indja u l-ka;un kemm-il darba jkun dovut g[al sistemi ta’ kostruzzjoni inferjuri u xxog[ol tal-bini li ma jkunx sar b’mod professjonali. Fil-fatt, g[axar persuni kienu mietu x-xahar li g[adda
f’]ew; ka]i separati ta’ bini li kkrolla fil-belt ta’ Mumbaj. Intant, hu mifhum li fil-ka] tal-lukanda – li tinsab f’zona attiva ta’ Secunderabad – /eda [ajt ta’ wa[da millk/ejjen u ntradmu numru ta’ impjegati. Ing[ad ukoll li lbini inkwistjoni kien ferm antik u li, skont ma qalu ssorsi infurmati, kienu qed jidhru wkoll xquq fil-[itan.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Anniversarju 19
L-Iskola tal-Mu]ika f’Ta’ Sannat tag[laq 25 sena Mank irrid nemmen imma dan l-a[[ar kont l-Iskola talMu]ika f’Ta’ Sannat u waqaft quddiem lapida tal-ir[am li [aditni lura 25 sena. Iva din l-iskola fit-28 ta’ April li g[adda g[alqet 25 sena mill-ftu[ tag[ha. U allura ftakart sew lill-Prim Ministru ta’ dak i]-]mien, Eddie Fenech Adami qed jinawgura din l-iskola meta kien Ministru tal-Edukazzjoni Ugo Mifsud Bonnici. Kien biss ftit ta]-]mien wara li twaqqaf f’G[awdex ilMinisteru g[al G[awdex u lewwel Ministru, Anton Tabone beda jistinka biex mhux biss G[awdex isemma’ le[nu fil-Kamra tad-Deputati imma jibdew sensiela ta’ pro;etti li g[adna narawhom sal-lum, b[al ng[idu a[na l[olqien ta’ ]ew; skejjel o[ra, dik tad-Drama fin-Nadur u dik tal-Arti f’G[ajnsielem. Ma]-]miem tela’ wkoll ilKumpless Sportiv filVictoria, it-turf fis-Silver Jubilee u tant pro;etti o[ra. Rwol apprezzat mill-G[awdxin L-Iskola tal-Mu]ika f’Ta’
Sannat ]gur li g[amlet [afna xog[ol b’risq it-tag[lim talmu]ika fi g]iritna matul dan l-a[[ar kwart ta’ seklu bilg[ajnuna ta’ tant g[alliema tassew professjonali u [abrieka fil-[idma tag[hom. Sa qabel il-twaqqif ta’ din l-iskola, na[seb li l-uniku tag[lim mu]ikali lil G[awdxin kien jing[ata fi [dan il-ka]ini tal-baned li g[andna mxerrda ma’ G[awdex, inkella b’[afna sagrifi//ji u spejje] li kienu
minn Joe M. Attard emarjos@hotmail.com
Studenti li t[arr;u fl-Iskola tal-Mu]ika f’Ta’ Sannat waqt is-sehem tag[hom fin-Notte Gozitana li ta’ kull sena ti;bed g[add kbir [afna ta’ G[awdxin u Maltin
jag[mlu xi w[ud billi ta’ kull darba riedu jaqsmu l-Fliegu. Kif jinnota l-editur talmagazine The Buzz li jo[ro; minn din l-iskola, ]gur li matul is-snin il-livell mu]ikali kompla jitjieb fi g]iritna u minn hawn g[addew bosta studenti li llum issuktaw jistudjaw il-mu]ika f’Universitajiet barra minn xtutna, issibhom idoqqu f’ensembles, f’so/jetajiet mu]ikali, kif ukoll fl-Orkestra Filarmonika ta’ Malta. F’din l-iskola studjat ukoll dik is-sinjorina li llum
tokkupa l-kariga ta’ ‘Music Education Officer of the Education Directorate’. Intejbu l-infrastruttura me[tie;a Naqbel mal-editur tal-
maga]in meta jinnota li matul dawn l-a[[ar 25 sena ftit li xejn sar xog[ol spe/jali biex ikompli jtejjeb l-infrastuttura kif ukoll biex ikompli jarma lil din l-istituzzjoni b’apparat u strumenti b’risq dawk kollha li jiffrekwentaw hawnhekk u jekk sar ]gur li ma hux bi]]ejjed biex ila[[aq
ma]-]minijiet tal-lum. L-iskola ]gur li te[tie; iktar spazju mnejn tkun tista’ tiffunzjona a[jar, sala mdaqqsa, librerija, multimedia room, iktar strumenti u pjanijiet kif ukoll post fejn ikunu jistg[u joqog[du jistennew il;enituri, kif ukoll iktar g[amara biex hekk tkun tista’ tibqa’ miexja pass pass ma]]minijiet u tag[ti l-frott mixtieq. Na[seb li l-iskola talmu]ika f’Ta’ Sannat tista’ wkoll torganizza master
Brass ensemble – interess sabi[ minn [afna tfal li minn /kunithom jit[ajru u jkunu meg[juna jitg[allmu xi tip ta’ strument tal-mu]ika
classes u minn ]mien g[al ]mien xi kun/ert ta’ kwalità bit-talenti li nsibu meta tg[aqqad l-istudenti u lg[alliema flimkien u mhux in[allu li dawn isiru minn korpi o[ra. Sal-lum g[adni qatt ma smajt li din l-iskola [olqot xi exchange ma’ xi skola simili barra minn xtutna. Sa issa qed isir u]u tajjeb mis-sala tal-Ministeru g[al G[awdex fi Pjazza San Fran;isk g[al xi kun/ert jew attività mu]ikali o[ra, imma tg[id mhux possibbli li din liskola jkollha l-Multi-purpose Hall tag[ha armata bi grand pianoforte tag[ha li sa issa liskola qatt ma kellha, fejn ikunu jistg[u jsiru spettakli ta’ livell, jiltaqg[u studenti u studju]i u jiddiskutu flimkien, isiru korsijiet dwar l-istorja u l-apprezzament tal-arti, drama, mu]ika, tag[lim talvu/i u ta[ri; fit-teatru u tant [iliet o[ra li nsibu fit-tfal u ]]g[a]ag[ tag[na! Futur sabi[ g[all-Iskola
Filwaqt li nawguraw futur sabi[ lil din l-iskola u ng[idu grazzi mill-qalb lill-ewwel Ministru li kellu G[awdex, Anton Tabone, li fost il-[afna pro;etti li ta lil art twelidu, [oloq ukoll din l-iskola, ejjew nittamaw li naraw lill-Iskola tal-Mu]ika f’Ta’ Sannat tkompli tikber u tie[u iktar inizjattivi ta’ fejda b’risq dawk kollha li jirfsu ‘l ;ewwa mill-g[atba tag[ha sa ma ni;u jekk Alla jrid biex infakkru l:ublew tad-Deheb tag[ha. Xtaqt insellem ]ew;t i[bieb tieg[i li tant [admu u kkoperaw mal-Ministeru g[al G[awdex biex dak i]-]mien il-[olma tal-Ministru g[al G[awdex setg[et isse[[: Frans Mercieca mill-Munxar li kien l-uffi/jal inkarigat mill-Edukazzjoni f’G[awdex u lil Michael Cassar millVictoria li kien l-ewwel Surmast ta’ din l-iskola spe/jali, illum it-tnejn li huma rtirati u b[ali jag[mlu parti mill-Gozo Retired Teachers’ Association.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
20 Tradizzjoni
Wara 37 sena La Stella se ter;a’ tag[mel l-ikla tal-Qirew minn Charles Coleiro
Il-festi reli;ju]i ta’ dawn il-g]ejjer fis-seklu [mistax u fid-d[ul tas-seklu sittax ma kinux dawk kif nafuhom illum, bit-ti]jin, il-baned u llog[ob tan-nar filmanifestazzjoni esterna. Il-festa tal-qaddis patrun tal-belt jew tar-ra[al kienet festa ]g[ira li seta’ jwassal g[aliha l-but fqajjar talpoplu, ma[qur millmexxejja tieg[u u mhedded mill-[allelin tal-ba[ar li kienu ta’ sikwit jin]lu l-art u jkaxkru warajhom kull ;id li setg[u jmiddu jdejhom fuqu. I]da l-jiem tal-festa kienu l;ranet meta l-poplu kien i[oss id-dmir li jintrefa’ fuq qaddu mix-xog[ol g[al ftit sig[at u seta’ jinsa t-tbatija u l-faqar bis-sa[[a ta’ xi benefattur g[all-ikla ta’ nhar il-festa. Dawk in-nies ta’ qalbhom tajba li kienu jistg[u aktar mill-bqija, insibu li kienu j[allu benefi//ju biex ting[ata ikla lill-kappillan jew is-sa/erdot li jag[mel ilfesti tal-knisja, flimkien ma’ dawk li jg[inuh u lill-fqar tal-parro//a li jmorru g[allfesta. G[al dawn l-ikliet li kienu jsiru aktarx wara lkant tal-G[asar, f’g[add ta’ mkejjen f’Malta u G[awdex kien hemm min [alla xi [abel raba biex jinxtraw xi ;arrejn inbid, xi erbat itmiem [ob], lew] twil, ross, g[asel, qubbajt, la[am tal-majjal jew xi g[o;ol. L-ikla ta’ lejlet San :or; fir-Rabat t’G[awdex Mit-testment ta’ :anni Andrea Bonnici tat-28 ta’ Settembru 1506 hemm
imni]]el cenam condecenten
- i/-/ena jew l-ikla li qed tissemma flimkien malknisja ta’ San :or; -
Ecclesiae Sancti Georgii Parrochiali Rabbati Gaudisii.(1) Il-Qirew, kif baqg[et mag[rufa din i/-/ena, g[andu xebh qawwi malAgape, l-ikla tar-rit funebri
i]da kellha wkoll rabta malfesta tal-G[id tal-ewwel Insara. Dawk li ma kinux bdiewa u li ma kinux irabbu bhejjem, kienu jiksbu qa]qu] tal-[alib u jrabbuh bit-tlaqqit tal-ikel fid-dar. Dan il-qa]qu] imrobbi b’din is-sistema kien jissejja[ ‘dfar;in’. Mikiel Anton Vassalli ifisser ukoll id‘deb[a’ jew il-qatla talvittma g[as-sagrifi//ju fitTestment il-Qadim, u kiteb: “Fis-sena kollha, liema hu lG[id l-aktar Kbir?” u jwie;eb “Meta missieri jidba[ il-[an]ir!”.(2) Fil-jum li fih kienet issir id-deb[a tad-dfar;in kien Jum il-Qirew jew Jum ilMiddija, ji;ifieri min joqtol il-majjal g[all-Qirew kien marbut li jqassam lill-[bieb, lill-;irien u lill-foqra, ilkirxa, mazzit, il-fwied, ilmo[[ u l-interjuri l-o[ra talmajjal. Min kien ja//etta dawn l-g[otjiet kien jorbot lilu nnifsu li jag[ti hu wkoll l-istess partijiet meta joqtol id-dfar;in tieg[u. Ma kinux marbuta li jag[mlu hekk lg[o]]ieba, ir-romol u min kien tassew fqir. Festa ta’ radd il-[ajr Jum il-Qirew, jum iddeb[a kien il-jum meta ji;i skarnat il-[an]ir u dan kien
isir meta kienu jridu jfakkru pa/i mil[uqa jew [biberija miftehma jew issir ir-rabta
ta]-]wie; jew ukoll meta tintemm b’wi// il-;id xi bi//a xog[ol kbira b[al bini ta’ knisja. Bosta kien jqisu dan iljum b[ala jum qaddis u g[al din l-ikla kienu ji;u mistiedna l-[bieb u l[addara l-o[ra kif ukoll ilfoqra tal-in[awi biex jibqg[u jiftakru f’dik il;rajja ta’ fer[. F’xi n[awi ta’ Malta ilQirew kien isir bil-kbir b[al dak ta’ [dejn il-knisja ta’ San Pawl Milqg[i, illum fillimiti ta’ Burmarrad, meta kien jinqatel g[o;ol s[i[, listess kif kien isir f’Misra[ San :or; meta kien jitqassam ukoll qubbajt, g[asel, inbid u frott. F’in[awi o[ra il-Qirew kien nieqes minn [afna ingredjenti li jag[mluh. U dan bir-ra;un meta wie[ed iqis il-faqar li kien ja[kem il-G]ejjer tag[na. Insibu li lG[awdxin fil-31 ta’ Ottubru fl-1432, fl-4 ta’ Mejju 1438 u mill-;did fl-20 ta’ Lulju 1439 kitbu lir-Re dwar listat [a]in tal-g]ira “...la insula est povira et destructa...” U meta lG[awdxin fl-1438 [allsu tlettax-il uqija minn g[oxrin tal-qlig[ mill-[idma tag[hom u tawhom lillkollettur tat-taxxi, Antonio Bruno, kitbu fost appelli o[ra biex jintbag[at l-ikel g[ax kienu qed imutu bil-
;u[ “mandaru in quista insula certi quantità di frumenta, ja moriamo di fami...” (3) Sehem l-G[awdxin fl-ikla tal-Qirew F’xi n[awi Malta i]da aktar u aktar f’G[awdex ilQirew fl-img[oddi kien [a sura tal-ikla bl-isem tradizzjonali ta’ ‘il-fatra’ u kienet issir f’lejlet jew f’jum il-festa u aktarx wara lG[asar. Jissemmew tal-inqas tlieta
u g[oxrin knisja mxerrda mal-g]ira kollha. Fir-Rabat, fil-knisja tal-Lunzjata kien jing[ata l-ikel lil min iqaddes u jitqassam il-[ob] lill-fqar. Il-flus g[al dan ilg[an t[allew minn Gugliermu de Buscenis. Fran;iska Fava [alliet limg[ax fuq mitt skud biex fil-festa tal-Kun/izzjoni jitqassmu erbat itmiem [ob] mill-knisja tal-Warda li nbniet mill-familja Apap u li kienet wieqfa [dejn il-knisja ta’ San :or; u tmiss ma’ dik tal-Madonna t’Idrija. Din l-a[[ar knisja kienet mibnija fit-triq tas-Suq minflok dik ta’ San :u]epp u tal-Madonna tad-Dawl li kien hemm sa ftit snin ilu, ftit passi ’l bog[od millBa]ilika ta’ San :or;. LG[awdxija Tona Navarra Pontremoli fl-1514 [alliet ;nien biex mill-img[ax
jing[ataw qubbajt, g[asel frott u prodotti o[ra tal-ikel, g[al nhar il-festa talMadonna t’Idrija. Ma jistax jonqos li filfesta ta’ San :or; kienet issir l-ikla tal-Qirew kif di;à ssemma fit-testment ta’ :anni Bonnici bid-data tat28 ta’ Settembru 1505, [amsa u g[oxrin sena qabel il-mi;ja tal-Kavallieri f’dawn il-G]ejjer. Kienet [asra li l-Qirew sar darba biss fi ]mienna, fl1976. I]da wie[ed g[andu jifra[ li jara din ittradizzjoni ter;a’ to[ro; filbera[ tal-istess misra[ fejn saret seba’ u tletin sena ilu. Il-Qirew, li se ssir nhar il:img[a, 12 ta’ Lulju, fit8.30 p.m., qed ji;i organizzat mis-So/jetà Filarmonika La Stella, li ilha responsabbli millorganizzazzjoni tal-festi esterni ta’ San :or; mill1882. Forsi it-ti;did ta’ din il;rajja minn G[awdex tqanqal lil dawk li g[andhom g[al qalbhom il;rajjiet sbie[ marbuta malfolklor ta’ pajji]na biex ilfesti tag[na jissaffew minn xejriet ;odda li bdew de[lin fostna u j[addnu i]jed, kif inhu xieraq, it-tradizzjonijiet sbie[ ta’ missirijietna. G[al aktar informazzjoni n[e;;i;kom i]]uru s-sit elettroniku tas-So/jetà: www.lastella.com.mt Riferenzi
(1)
Wettinger, G. Il-;rajja Bikrija tal-Knisja Matri/i f’G[awdex, 1431-1551’ pp 3-4 (2) Vassalli, M.A. Kty yi Klym Malti: Bernardy A.A. Forma e Colori della Tradizione Maltese, in Lares No, 4-5 Agosto#Novembre 1940 p.22 (3) Cassar Pullicino, G. Antichi Cibi Maltesi, Melita Historica Vol.3 sg.2
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Avvi]i PN 21
Il-Kelliema Ewlenin tal-PN Simon Busuttil Mario de Marco Beppe Fenech Adami ?ensu Galea David Agius Fredrick Azzopardi Giovanna Debono George Pullicino Tonio Fenech Joe Cassar Jason Azzopardi Chris Said Francis Zammit Dimech Carm Mifsud Bonnici Clyde Puli Mario Galea Robert Arrigo Charlò Bonnici Stephen Spiteri Michael Gonzi Tony Bezzina Claudette Buttigieg Ryan Callus Robert Cutajar Kristy Debono Albert Fenech Claudio Grech Paula Mifsud Bonnici Marthese Portelli
Kap tal-Oppo]izzjoni Kelliem g[all-Ekonomija, l-Investiment u l-Intrapri]i ]-}g[ar Kelliem g[all-:ustizzja Deputat Speaker u Kelliem g[all-Agrikultura u s-Sajd Whip tal-Grupp Parlamentari u Kelliem g[all-Gvern Lokali Deputat Whip u Kelliem g[as-Servizzi tas-Sa[[a u l-Edukazzjoni f’G[awdex Kelliema g[al G[awdex Kelliem g[all-Ener;ija u l-Konservazzjoni tal-Ilma Kelliem g[all-Finanzi Kelliem g[as-Sa[[a Kelliem g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Kelliem g[all-Familja u s-Solidarjetà So/jali Kelliem g[all-Kultura u l-Komunikazzjoni Kelliem g[all-Affarijiet Barranin Kelliem g[all-Edukazzjoni Kelliem g[all-Anzjani Kelliem g[at-Turi]mu Kelliem g[all-I]vilupp So/jali, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Kelliem g[ax-Xog[ol Kelliem g[ad-Drittijiet tal-Annimali Kelliem g[at-Trasport u l-Infrastruttura Kelliema g[ad-Djalogu So/jali u l-Libertajiet ?ivili Kelliem g[all-Presidenza tal-Unjoni fl-2017 u l-Fondi mill-Unjoni Ewropea Kelliem g[ar-Ri/erka, l-Innovazjoni, i]-}g[a]ag[ u l-Isport Kelliema g[all-Kompetittività u t-Tkabbir Ekonomiku Kelliem g[ad-Drittijiet tal-Persuni b’Di]abbiltà Kelliem g[all-Ippjanar u s-Simplifikazzjoni tal-Pro/ess Amministrattiv Kelliema g[all-Kompetizzjoni u d-Drittijiet tal-Konsumatur Kelliema g[all-Affarijiet Ewropej
Barbecue fi Splash & Fun, Ba[ar i/-?ag[aq
Il-:img[a 12 ta’ Lulju fis-6.30 p.m. Prezz: kbar €20 – ]g[ar €12
Mistieden l-eks Kap tal-Partit Lawrence Gonzi Bookings fuq in-numru 21420513 jew 79040544 sat-Tlieta 9 ta’ Lulju
SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MELLIE{A. Kull
nhar ta’ {amis bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 79990757.
AVVI}I SO?JALI JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe Cassar se jorganizzaw Barbecue, isSibt, 13 ta’ Lulju fit-8 p.m. fir-Riviera Resort & Spa, Marfa Bay, il-Mellie[a. Prezz €22 g[all-adulti u €11 g[at-tfal ta’ bejn il-5 u t-12-il sena. G[all-bookings /emplu 79459227 jew 99468624. MARIO DE MARCO. Il{bieb ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Barbecue fl-
okka]joni tal-[atra tieg[u b[ala Vi/i Kap tal-PN, isSibt, 20 ta’ Lulju fit-8.30 p.m. fil-lukanda Seabank, ilMellie[a. Tluq bil-privates fis-7.30 p.m. mill-postijiet tas-soltu. Prezz €20 u lbiljetti ming[and il-helpers jew /emplu 21444437, 21247049 jew 99450902.
JASON AZZOPARDI.
Il-{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Barbecue, il:img[a, 2 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fil-Mellie[a Holiday Centre (Danish Village). Biljetti ming[and il-helpers jew /emplu 99841333 jew 21666736.
{AL TARXIEN. IlKumitat Sezzjonali PN se jorganizza Attività So/jali g[al G[awdex, is-Sibt, 3 ta’ Awwissu. It-trasport jitlaq minn {al Tarxien fl-4 p.m. Prezz €20 u €18 g[atTesserati tal-Partit, li jinkludi t-trasport u ikla f’Marsalforn. Il-programm jinkludi wkoll mixja g[al [in ta’ n]ul ix-xemx u ]jara
g[all-festa tal-Qala. G[al aktar informazzjoni /emplu 99237700 jew ibag[tu email lil pntarxien@gmail.com.
AVVI}I O{RA {AL TARXIEN. IlKumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t management ;did. Il-Bar qed jifta[ mitTnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’l quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers. TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tallokalità qed jitmexxa minn management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l-10 p.m. mit-Tnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
22 Passatemp
Tisliba 1
2
5
3
4
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Mimdudin> 5. Tjieba fil-;obon ta’ barra? (5) 6. Kompetenti (5) 7. U]u [a]in u mhux xieraq (5) 10. u 11. Ikkunsidra bl-akbar serjetà dwar kwistjoni (10) 11. Ara 10. 12. Ta’ Pisa mmejjel (5) 14. Jidher dan, jg[idu (5) 16. Tubu ]g[ir b’kamin li tqieg[ed xi [a;a fih (5) 17. u 18. Po;;a flus il-bank (10) 18. Ara 17.
Weqfin> 1. Dak li jag[milha tattwajjeb u bla [a]en (6) 2. Tkun tal-istess fehma (6) 3. Titlu ta’ nobbiltà (6) 4. Wa[da minn sittin ta’ sieg[a (6) 8. Tapprezzaha l-aktar filkampanja (5) 9. Marda qerrieda (5) 12. Skullar fl-ilbies (6) 13. Diffikultà fix-xog[ol (6) 14. Li juri wi// b’ie[or (6) 15. Mhux Malti jekk jibdel it-tnalja! (6)
Soluzzjoni tal-biera[
Mimdudin> 5. Idoli; 6. Taxxi; 7. Bawxa; 10. Nervi; 11. Ikxef; 12. Molol; 14. Parit; 16. }ball; 17. Danza; 18. Te]or. Weqfin> 1. Ni]fen; 2. Pirati; 3. Atturi; 4. Titlef; 8. Drill; 9. Bxara; 12. Ma’ [add; 13. Librar; 14. Pilatu; 15. Tkorri.
G[at-tfal
Aqta’ min
Osserva b’attenzjoni kulma qed ji;ri f’din ix-xena ffullata fejn kwa]i kul[add qed jag[mel xi [a;a u mbag[ad ipprova aqta’: (1) Min se jiekol [uta friska? (2) Min se jkollu jieqaf malajr mid-diskors tieg[u? (3) Min qed jistenna t-tielet tarbija? (4) Min ma jafx x’inhu etikett? (5) Min ikkommetta ]ball kbir?
Sudoku
Soluzzjonijiet
Sudoku Bugs Bunny u lkarrotti Dik bl-ittra ‘D’
2.
Aqta’ min 1.
It-triq tal-;enna hi verament dejqa. Dan il-qawl ifisser li biex wie[ed jg[ix [ajja tajba u jirba[ il-;enna jsibha diffi/li wisq.
3.
Il-Qawl
4.
Il-fniek b[al Bugs Bunny j[obbu jieklu z-zunnarija li tin]lilhom g[asel. Fost dawn is-sitta hawn karrotta differenti mill-o[rajn. Liema hi?
5.
Bugs Bunny u l-karrotti
Qattus f’wie[ed millappartamenti fuq nett. Ra;el bilwieqfa fuq si;;u jkellem lil xi nies g[andu kelb marbut mas-si;;u u se jitfa//a qattus quddiem il-kelb. Mara tqila li tinsab fuq il-bankina wara tal;elati. Ra;el bilqieg[da fuq tavolina flok fuq si;;u fil-kafetterija. Ra;el bil-pinzell f’idejh [alla barra l-ittra ‘U’ tal-kelma ‘BUS’.
Moderata: Hemm regola wa[da biss biex issolvi l-log[ba tassudoku: kull kwadru ]g[ir ta’ tliet kaxxi bi tlieta kif ukoll ilkaxxi f’kull ringiela u f’kull kolonna tal-kwadru l-kbir g[andu jkollhom fihom in-numri mill-1 sad-9.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
TV#Radju 23 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt
Fil-qosor Sajf Flimkien NET Television 18>15
Janice Darmanin tippre]enta l-edizzjoni tal-lum ta’ dan ilprogramm. Fost ilmistednin se jkollha lillguidance teacher Michelle Zerafa (fir-ritratt hawn fuq), lil Marita Caruana mill-Malta Rabbit Club u lill-artista Sara P. Ma Tinbidel Qatt NET Television 22>00
komiku Amerikan li n[adem fl-2002. Negozjant minn New York jitlob is-servizz ta’ avukatessa. Din tispi//a biex eventwalment issir t[obbu. La moglie più bella Iris 15>25
F’dan il-film drammatiku Taljan tal-1970 b’re;ija ta’ Damiano Damiani, g[amlet iddebutt /inematografiku tag[ha l-attri/i Ornella Muti (li tidher fuq il-lemin fir-ritratt hawn fuq) u li kien g[ad g[andha biss 14-il sena. In cucina niente regole (Love’s Kitchen) Canale 5 16>40
Drama b’kitba u produzzjoni ta’ Manila Bottone b’kollaborazzjoni ma’ NET Television u b’direzzjoni ta’ Marley Laganà li rajna minn April li g[adda u li g[al dawk li ma setg[ux isegwuha kull nhar ta’ Tnejn issa se tibda tintwera t-Tlieta f’[in aktar tard. Chelsey tibda ta[dem fl-ewwel post tax-xog[ol tag[ha. X’tip ta’ xog[ol sabet? U x’se jg[idu l-;enituri tag[ha? X’se ji;ri meta wie[ed mill-[bieb tag[ha jistaqsiha biex jo[or;u wa[idhom? Victor dejjem b’xi problema, jekk mhux ixxog[ol, id-dar u b’min se jo[lom? Annie tipprepara sorpri]a g[al ]ew;ha, se jirnexxi lpjan tag[ha? G[al Meg se jibda inkwiet ;did meta wa[da mit-tfal se tistaqsi dwar missierha li hi qatt ma rat. Due settimane per innamorarsi La 5 21>10
Hug[ Grant u Alicia Witt (it-tnejn fir-ritratt), kif ukoll Sandra Bullock huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film
Dougray Scott u Claire Forlani (fir-ritratt hawn fuq) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film Ingli] li n[adem fl-2011. Kok jifta[ ristorant wara li tmutlu l-mara. Permezz ta’ dan ir-ristorant isir jaf kritika gastronomika. Bejn it-tnejn tinbet relazzjoni. Fost l-atturi nsibu wkoll lil Sarah Sharman. Amore a tredici anni (Children on their Birthday) Canale 5 09>10 Tania Raymonde (fir-ritratt hawn ta[t), tkun tifla ta’ 13-il sena, li tippretendiha [afna, u li tkun g[adha kif marret tg[ix f’Abbeville.
Hemm ]ew; subien jippruvaw jirb[u m[abbitha.
Issa programm itwal Minn Festa g[al O[ra - NET Television 20>30
Dan ilprogramm imtella’ minn Simon Vella Gregory bissehem ta’ Joe Chetcuti u ta’ Clayton Luke Mula di;à sar popolari [afna u g[alhekk mil-lum se jitwal b’nofs sieg[a. Il-festi li se naraw dwarhom illum huma dik talVi]itazzjoni fl-G[arb, fejn issir l-infjorata (ara ritratt lemin), talKun/izzjoni li ssir fil-{amrun (ritratt ta[t), ta’ Sant’Andrija li ssir f’{al Luqa, u dik ta’ San Pawl li ssir fir-Rabat.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
24 TV#Radju
06>00
Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[all-A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 07>30 Anali]i tal-:urnali)
07>55 08>00 08>05 09>00 09>05
Avvi]i tal-Mejtin u Angelus A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12>30 13>00 15>00 15>05
Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Qari bil-Malti The Big Show A[barijiet fil-Qosor Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
16>30 17>55 18>00 18>30 20>00 21>00 23>00 00>30
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Mu]ika al fresco Corazon Latino Fuzzbox - Eric Montfort Newsdesk (r) Wavelength (r)
L’uomo dell’anno (Man of the Year) - Iris 22>40
Radju Malta - 93.7 FM 06:00 - Frank u Indri (jinkludi 07:00 A[barijiet, 07:30 Mill:urnali, 07:50 Avvi]i tal-Mewt, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 08:30 - Familja Wa[da (jinkludi 09:00 BBC News, 10:00 A[barijiet filqosor, 11:00 BBC News) 11:50 - Avvi]i ta’ Mwiet u l-Angelus 11:58 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:00 - A[barijiet 12:10 Newsline 12:45 – Qari bilMalti 13:15 - Tifkiriet 14:00 A[barijiet 14:05 - E M Live 15:50 - ?ama ?ama 16:00 A[barijiet 16:05 - Drivetime 17:00 - Kumpanija 17:50 Nitfa Kultura 18:00 - Bulettin ta’ l-A[barijiet 18:15 - Notti magiche 19:50 - Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 - A[barijiet 20:05 - Qari bil-Malti (r) 20:30 – Music Lounge 22:00 - LA[barijiet 22:05 - Waqtiet 23:30 - Xi Qrajt, Xi Smajt 23:33 - Ru]arju 24:00 - Classic Hits. ONE Radio - 92.7 FM 06:00 - Bon;u ONE (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 Radju Sports, 07:30 Mill-:urnali, 08:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 08:25 ONE Club Xewqat, 08:45 One News) 09:00 - L-G[ajta tal-Pagun 09:45 - ONE News 10:00 - The Morning Show 11:00 - Frappe 11:45 - ONE News 12:00 Angelus 13:00 - It-Tokk 13:45 - In-Novella 14:15 - Minflok Siesta 14:45 - ONE News 15:25 - Djarju Kulturali 15:30 Drive Time 16:00 - Mhux g[at-Tfal Biss 17:00 - Rush Hour (jinkludu 17:45 ONE News, 18:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 18:05 A[barijiet Sportivi) 19:00 - In the Zone 20:15 - Banana Republic 22:00 - Music Box 24:00 Flimkien. RTK - 103 FM 06:30 - Pierre & Co on RTK (jinkludi 06:55 Fi {dan ilMulej, 07:00 A[barijiet, 07:55 Qari mill-Bibbja, 08:00 BBC News,) 09:00 - A[barijiet filQosor 09:05 - Paperscan 09:15 - G[alina Lkoll (jinkludi 10:00 BBC News) 11:55 - Fi {dan ilMulej 12:00 - RTK Bulettin 12:15 – Mill-Album tas-Safar 13:00 - RTK Qosor 13:05 Su//essi u aktar! 15:00 - RTK Qosor 15:05 - Memorji talGwerra 15:30 - Bir-Rispett Kollu (jinkludi 16:00 BBC News) 17:00 - RTK Bulettin 17:15 – Summer Mix 20:30 Mer]uq - Ra;; ta’ A[bar Tajba 22:00 - Il-Qaddis tal-Jum
22:05 - Ru]arju 22:25 Memorji tal-Gwerra (r), Il-Pol] ta/-?ittadin (r), Kuf Af Pajji]ek (r), Ekolo;ija (r), Consumer Affairs (r). Campus FM - 103.7 FM 09:00 - Anali]i tal-;urnali 09:20 - Foreign News # Culture News 09:30 – Il-{rejjef, lG[erf u l-Ma;ija 10:00 BBC News Update 10:06 Pri]ma 11:00 - Classic FM 13:00 - Anali]i tal-;urnali 13:30 - Deheb, fidda u bron] 14:00 - BBC News Hour 15:00 - Classic FM 20:00 – Ikoni Mu]ikali Taljani 21:00 - BBC World Service. Radju Marija - 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 - Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt (jinkludi 09:00 {ajjitna) 11:00 - X’g[adek tiftakar mill-kateki]mu 11:30 - Qari mill-Iskrittura Mqaddsa 12:00 Angelus u Ru]arju 12:30 Ru]arju tal-Erwie[ 12:45 - Biex il-fer[ tag[kom ikun s[i[ 13:00 - Ti]wiqa Mu]ikali 14:00 - Jiena Hu l-{ob] u l{ajja 15:00 - Kurunella {niena Divina 15:30 – Mulej ifta[li qalbi g[alik 16:00 - Musbie[ 17:00 - Bulettin ta’ A[barijiet Reli;ju]i 17:15 - Vja;; Mu]ikali 18:15 - G[asar 18:30 - Quddiesa 19:00 – Ru]arju 19:30 - A[barijiet minn Radju Vatikan 20:00 Qari Reli;ju] 20:30 – Symphony of Life 21:00 - Bejn {sieb u Armonija 22:00 - MillG[anja tal-Poplu (r) 22:30 Mill-G]ira tat-03 G[oljiet (r) 23:00 - {ajjitna (r) 23:30 –
Bullettin A[barijiet Reli;ju]i (r) 23:50 - Kompjeta.
Bay Radio - 89.7 FM 06:30 – Bay Breakfast (jinkludi 07:30 A[barijiet, 08:30 u 09:30 A[barijiet fil-qosor) 10:30 Simon Pisani (jinkludi 11:30 A[barijiet fil-qosor) 13:30 – Nathan & Talitha 18:30 A[barijiet 18:40 – Bay Beats 20:00 – Ben Glover 22:00 Carl Bee 24:00 - CR2 records. Calypso Radio - 101.8 FM 07:00 - A[barijiet 07:15 Caly-pso Breakfast 08:30 Bejn il-{bieb 10:00 - A[barijiet 11:30 - 101.8 Favourites 12:00 - A[barijiet 14:30 After Break 17:00 - Calypso Drive 19:00 - Classic Gold 21:00 - Qabel Jibda l-Mar/ 23:00 - Mal-Melodija Maltija 01: 00 - Mu]ika tal-passat.
Attur televi]iv (parti interpretata minn Robin Williams, fir-ritratt), i]jed b’log[ba billi bis-serjetà, jo[ro; b[ala kandidat g[all-Elezzjoni Presidenzjali tal-Istati Uniti. I]da kontra kull mistenni jispi//a biex ikun elett hu. Il-problemi jkunu g[adhom se jibdew, g[ax fil-fatt ma kienx ippreparat biex jerfa’ r-responsabbiltà ta’ kariga daqstant importanti. Il-film in[adem fl-2006 b’re;ija ta’ Barry Levinson. Fost l-atturi nsibu wkoll lil Laura Linney. TVM 07:00 - Morning News Loop 08:30 - Great Romances (ser. 2 ep. 2) 09:00 - Sa[[tek l-Ewwel (ep. 6) 09:10 - Extrordinary Animals (ser. 2 ep. 6#10) 09:40 Faulty Towers (ep. 6) 10:10 Keeping up appearance (ser. 4 ep. 1) 10:50 - Teleshopping 12:00 A[barijiet# rapport tat-temp 12:10 - Kids TV 13:30 Madwarna (ep. 8) 14:00 A[barijiet 14:05 - Teleshopping 15:05 - Museum Secrets (ser. 2 ep. 2) 16:00 - A[barijiet 16:05 Kids TV 17:25 - Teleshopping 18:00 - A[barijiet 18:10 Sa[[tek l-Ewwel (ep. 7) 18:20 Extrordinary Animals (ser. 2 ep. 7#10) 18:50 - Faulty Towers (ser. 2 ep. 1) 19:20 - Keeping Up Appearance (ser. 4 ep .2) 20:00 A[barijiet# sports# rapport tattemp# rapport finanzjarju 20:40 Salib it-Toroq (ep. 36) 21:45 -
International Short Film Festival (ep. 2) 23:00 - A[barijiet# rapport tat-temp. TVM 2 07:40 - Kids TV 09:00 Vaganza f’{al Bla Ras (ep. 2) 09:30 - Museum Secrets (ser. 2 ep .2) 10:20 - Sa[[tek l-Ewwel (ep.8) 10:30 - Wirt Arti u Kultura (ep. 3) 11:00 - Gadgets (ep. 3) 11:30 - Luxdesign (ep. 3) 12:45 - Madwarna 13:00 Sa[[tek l-Ewwel (ep. 8) 13:15 Ency. Channel doc 2 x 7’ 13:30 Venere (ep. 3) 14:15 - Lenti (ep. 3) 15:00 - Qatra Inka (ep. 3) 15:30 - Madwarna (ep. 4) 16:00 Issa naraw (ep. 7) 17:00 Sa[[tek l-Ewwel (ep. 8) 17:10 Ency. Channel doc 2 x 7’ 17:25 Great Romances (ser. 2 ep. 2) 18:00 - Paq Paq (ep. 38) 18:30 Atlantis (ep. 2) 19:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-Smig[ 19:40 - Museum Secrets (ser. 2 ep. 2) 20:30 - A[barijiet bl-Ingli] 20:35 - }afira (ep. 3, 4 u 5) 23:10 - Great Romancecs (ser. 2 ep. 2) 23:40 - Issa Naraw (ep. 7). ONE 08:30 - ONE News 08:45 Teleshopping 09:00 - Indigo (r) 10:45 - Teleshopping 12:05 Kelma Bejn Tnejn (r) 12:30 ONE News 12:40 - Mad-Daqqa t’G[ajn (r) 13:45 - Teleshopping 14:45 - Il-Klikka (ep. 4) 15:45 Teleshopping 16:00 - Sheriff’s Grill 16:35 - Lovebirds 17:30 ONE News 17:35 - Liquorish (daily update) 17:45 - Indigo (ma’ Tiziana Calleja) 19:30 ONE News 20:15 - Kelma Bejn Tnejn 20:45 - Fish-on 21:30 -
Issues 22:50 - Zona Sport Sajf 23:30 - ONE News. Smash 07:00 - News 07:40 - Er;a’ Lura 08:40 - News 09:00 - {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah 10:50 - Teleshopping 14:30 1046 Music 16:10 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 17:10 - Er;a’ Lura 18:00 - A[barijiet ta’ Barra 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - News 19:30 - Dokumentarju 20:30 Miraklu 21:30 - Dokumentarju 22:00 - News. Raiuno 06:45 - Unomattina estate (jinkludi Tg 1 fis-07:00, it-08:00 u d09:00) 09:35 - Unomattina Talk 09:55 - Che tempo fa # Tg 1 10:20 - Unomattina ciao come stai? 10:45 - Road Italy 10:55 Relazione annuale dell’autorità per le garanzie nelle comunicazioni 12:00 - Don Matteo 4 (fiction) 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 - Ho sposato uno sbirro 2 (fiction) 15:10 Ballo di nozze. Film 2009 16:50 - Rai Parlamento 17:00 - Tg 1 17:15 - Estate in diretta 18:50 Reazione a catena 20:00 - Tg 1 20:30 - Techetechetè, vista la rivista 21:15 - Continua a ballare. Film 2012 23:05 - Passaggio a Nord-Ovest 00:10 - Tg 1 notte 00:45 - Sottovoce 01:15 - Rai Educational. Raidue 07:30 - Cartoons 08:25 Heartland (TF) 09:05 - Le Sorelle McLeod (TF) 10:30 - Tg 2 insieme 10:40 - Tg 2 - storie 11:20 - Il nostro amico Charly (TF) 12:10 - La nostra amica Robbie (TF) 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 E…state con costume 13:50 - Tg 2 medicina 33 14:00 - Divieto di sosta (fiction) 14:45 - Blue bloods (TF) 15:35 Army Wives (TF) 17:00 Guardia costiera (TF) 17:55 - Tg 2 Sport 18:15 - Tg 2 Notizie 18:45 - Senza traccia (TF) 19:35 - Castle (TF) 20:30 - Tg 2 notizie 21:05 - LOL :-) 21:10 - Squadra Speciale Cobra 11 (TF) 21:55 Countdown (TF) 22:50 - Strike back (TF) 23:40 - Tg 2 notizie 23:55 - Funeral party. Film 2007 01:20 - Tg 2 Parlamento 01:30 Close to Home (TF). Raitre 08:00 - Agorà Estate 10:25 Promesse di marinaio. Film ’58 11:10 - Tg 3 minuti 12:00 - Tg 3 12:15 - New York New York
(TF) 13:05 - Piatti tipici dello spirito 13:10 - Lena, amore della mia vita (soap) 14:00 - Tg Regione 14:20 - Tg 3 14:45 Tgr Piazza affari 14:55 - Tour de France 17:30 - Tour Replay 18:00 - Geo magazine 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg regione 20:00 Blob 20:15 - Simpatiche canaglie 20:35 - Un posto al sole 21:05 Ballarò 23:20 - Tg regione 23:25 - Tg 3 linea notte 24:00 Report Cult 00:55 - Rai Educational 01:25 - Prima della prima. Canale 5 08:00 - Tg 5 - mattina 08:40 - Il mammo (sitcom) 09:10 L’amore a tredici anni. Film 2002 11:00 - Forum 13:00 - Tg 5 13:40 - Beautiful 14:10 Centovetrine 14:45 - Il Segreto (soap) 15:40 - Le tre rose di Eva (fiction) 16:40 - In cucina niente regole. Film 2011 18:50 - The Money Drop 20:00 - Tg 5 20:40 - Paperissima Sprint 21:10 Zelig anthology 23:30 Tg5puntonotte 01:15 - Tg 5 notte 01:45 – Paperissima Sprint (r). Rete 4 06:50 - Chips (TF) 07:45 Charlie’s Angels (TF) 08:40 Pacific Blue (TF) 09:50 Distretto di Polizia 5 (fiction) 10:50 - Ricette all’Italiana 11:30 - Tg 4 12:00 - Siska (TF) 13:00 - Renegade (TF) 14:00 - Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 15:30 - Flikken – Coppia in giallo (TF) 16:35 - My Life – segreti e passioni (soap) 17:00 - Lo sceriffo senza pistola. Film ’53 18:55 Tg 4 19:35 - Tempesta d’amore (TF) 20:30 - Quinta Colonna il quotidiano 21:10 - Il Patriota. Film 2000 00:40 - Uno strano caso. Film ’89 02:00 - Tg 4. Italia 1 07:00 - Tutto in famiglia (sitcom) 07.50 - I maghi di Waverly (sitcom) 08:40 - Kyle XY (TF) 09:30 - Gossip Girl (TF) 11:30 Pretty little liars (TF) 12:25 Studio aperto 13:00 - Sport Mediaset 13:40 - Cartoons 15:25 - The Vampire Diaries (TF) 16:20 - Smallville (TF) 17:15 Top One (game show) 18:30 Studio Aperto 19:20 - CSI NY (TF) 21:10 - CSI Scena del crimine (TF) 23:00 - Covert Affaris (TF) 23:50 - Knight Rider (TF) 01:40 - Sport Mediaset 02:05 Studio aperto.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
TV#Radju 25 Favourite Channel 07:00 - Teleshopping 08:30 - {in g[al Kollox 10:30 - Ashram 12:30 - News 12:45 - Best Deal 13:00 - Entertain Me 15:00 Teleshopping 17:30 - {in g[al Kollox 18:15 - News 18:30 (ikompli) {in g[al Kollox 19:30 - Dun Benit 20:30 - F. News 21:00 - Madagascar 23:00 News. Calypso Music TV 07:00 - Total Request 09:00 Love and Romance 10:00 - Tele Market Deals 12:00 - Rock around the Click (r) 13:00 - The 60s & 70s 13:30 - The 80s 14:00 - The 90s 14:30 - The 00s 15:00 - Love and Romance 16:00 - The 80s 16:30 - I Grandi successi 17:30 - The Local Angle 18:00 Total Request Show 20:00 - The 60s & 70s 20:30 - Music Documentary 21:30 - The Local Angle (r) 22:30 - Music Videos. La 5 12:10 - Centovetrine 12:40 Love Bugs 2 (sitcom) 13:40 Che trucco! (attwalità) 14:05 Vite in Apnea 14:40 - Torte d’autore (reality) 15:10 - The OC (TF) 16:00 - I Want to be a Hilton (reality) 16:50 - Torte d’autore (reality) 17:20 - Vite in Apnea 17:50 - Che trucco! 18:20 - Love Bugs 2 (sitcom) 19:00 Così Fan Tutte (sitcom) 19:30 Mercy (TF) 20:25 - Dr House (TF) 21:10 -Due settimane per innamorarsi. Film 2002 23:10 Torte d’autore (reality) 23:55 Vite in Apnea 00:55 - Torte vvd’autore (real). BBC Entertainment 07:15 - Buzz and Tell 07:20 Nuzzle and Scratch: Frock and Roll 07:40 - Balamory 08:00 The Large Family 08:10 Fimbles 08:35 - My Family 09:05 - The Café 09:30 - The Weakest Link 10:15 EastEnders 10:45 - Doctors 11:15 - Spooks 12:05 - Lark Rise to Candleford 12:55 - My Family 13:25 - The Weakest Link 14:10 - The Café 14:40 EastEnders 15:10 - Doctors 15:40 - Spooks 16:30 - Upstairs Downstairs 17:25 - The Weakest Link 18:10 - EastEnders 18:40 Doctors 19:10 - Lark Rise to Candleford 20:00 - My Family 20:30 - My Hero 21:00 Upstairs Downstairs 21:55 - As Time Goes By 22:25 - Dad’s Army 22:55 - Single Father 02:45 - After You’ve Gone. TCM 06:40 - Cimarron. Film ’60 (U) 09:05 - Courage of Lassie. Film ’46 (U) 10:45 - Destination
Tokyo. Film ’43 (U) 13:00 Seven Days in May. Film ’64 (U) 15:00 - Blossoms in the Dust. Film ’41 (A) 16:35 - The Comedians. Film ’67 (AA) 19:05 - Rhapsody. Film ’54 (U) 21:00 - City Heat. Film ’84 (15) 22:35 - The Gypsy Moths. Film ’69 (15). MGM Movies 06:30 - Kuffs. Film ’92 (15) 08:10 - The Crocodile Hunter: Collision Course. Film 2002 (PG) 09:40 - Late for Dinner. Film ’91 (PG) 11:10 - Solomon and Sheba. Film ’59 (A) 13:30 Duel at Diablo. Film ’66 (A) 15:15 - Napoleon. Film ’94 16:35 - Love Streams. Film ’84 (15) 18:50 - The Charge of the Light Brigade. Film ’68 (A) 21:00 - The Cutting Edge. Film ’92 (PG) 22:40 - The Hunting Party. Film ’71 (X). GO Stars 07:15 - The Man With The Golden Gun 09:20 - Walking The Halls 10:50 - Raines 11:35 Brother Bear 12:55 - E.T. The Extra Terrestrial 14:50 Footloose 16:40 - Extremely Loud & Incredibly Close 18:45 Honey 2: Reality Crew 20:35 Parks & Recreation 21:00 - The Devil Inside 22:25 - The Change Up 00:20 - Jeff, Who Lives at Home 01:45 - The Man With The Golden Gun. Diva Universal 06:55 - Agatha Christie’s Poirot 08:45 - SMS 08:50 - Agatha Christie’s Poirot 09:55 - Kojak 10:55 - Quincy, M.E. 11:55 Agatha Christie’s Poirot 12:55 ER 13:50 - Bernard and Doris (15) 15:44 - Parole D’Amore 15:50 - McLeod’s Daughters 16:45 - Agatha Christie’s Poirot 18:40 - Great Women 18:50 Agatha Christie’s Poirot 19:50 JAG 20:50 - Great Women 21:00 - Wolff’s Turf 2:00 Agatha Christie’s Poirot. Discovery Channel 06:50 - Wheeler Dealers: Toyota MR2 (First Generation AW10 # AW11) 07:15 - American Chopper: Senior vs Junior: Offer Denied 08:10 - Extreme Fishing with Robson Green: At the Ends of the Earth 09:05 - Auction Hunters: Sin City Shootout 09:30 - Auction Kings: Vampire Hunting Kit 09:55 - Ultimate Survival: Ring of Fire 10:50 How Do They Do It? 11:15 How It’s Made: Baseball Gloves 11:40 - Extreme Engineering: Fault Zone Tunnel 12:35 Overhaulin’: The Mad Kidney Donor 13:30 - Fifth Gear 14:25 - Wheeler Dealers: Jaguar XK8
15:20 - Mythbusters 16:15 Auction Kings: Awesome 80s 16:45 - Baggage Battles 17:10 Extreme Fishing with Robson Green: At the Ends of the Earth 18:05 - Ultimate Survival: Ring of Fire 19:00 - How It’s Made 20:00 - River Monsters: ColdBlooded Horror 21:00 - Off the Hook: Extreme Catches 22:00 Robson’s Extreme Fishing Challenge: South Africa 02:00 Extreme Fishing with Robson Green: At the Ends of the Earth. Iris 09:25 - Mark il poliziotto. Film ’75 11:20 - L’amore e la guerra. Film 2005 13:20 - Note di cinema 13:40 - L’uomo che fissa le capre. Film 2009 15:25 - La moglie più bella. Film ’70 17:25 - Streghe verso nord. Film 2001 19:20 - A-Team (TF) 20:10 Haxxard (tF) 21:0-5 - La legge del più forte. FIlm ’58 22:40 L’uomo dell’anno. Film 2006 00:45 - Il caso ‘Venere privata’. Melita More 08:00 - Films & Stars 08:30 Grey's Anatomy 09:20 - Private Practice 10:10 - Criminal Minds 11:00 - Suburgatory 11:30 - The Mentalist 12:15 - Fringe 13:00 Days of Our Lives 13:45 Enlightened 14:15 - Films & Stars 14:30 - Supernatural 15:15 - Grey's Anatomy 16:00 - Private Practice 16:45 - Gossip Girl 17:30 - Dallas 18:15 - Days of Our Lives 19:00 - Criminal Minds 19:45 - Glee 20:30 - Suits 21:15 - Enlightened 21:45 - On The Inside 23:35 - Person of Interest 00:20 - SMASH 01:10 Suburgatory. Biography Channel Hardcore Pawn: 10:00 - Only in Detroit 10:30 - Blackout. 11:00 - Hoarders: Beverly # Megan 12:00 - Celebrity House Hunting: Stephen Baldwin 12:30 Monster In Laws: Meaty Issues 13:00 - Storage Wars: Sheets and Geeks 13:30 - Billy the Exterminator: Bobcat Battle 14:00 - Pregnant in Heels: When Baby Robots Attack 15:00 - The Real Housewives of New Jersey: Reunion Part 2. Hardcore Pawn: 16:00 - Only in Detroit 16:30 Blackout. 17:00 - Celebrity House Hunting: Stephen Baldwin 17:30 - Monster In Laws: Meaty Issues 18:00 - Hoarders: Beverly # Megan 19:00 - Storage Wars: Sheets and Geeks 19:30 - Billy the Exterminator: Bobcat Battle 20:00 - Hoarders: Becky # Clare. Hardcore Pawn: 21:00 - Only in Detroit 21:30 - Blackout. 22:00 - Dance Moms: When Stars Collide 02:00 - A Gypsy Life for Me.
G˙at-tfal fuq il-Cable Jim Jam 08:00 - See The Sea 08:05 - Lots & Lots 08:20 Bob the Builder 08:30 - Fireman Sam 08:40 Thomas and Friends 08:55 - Nouky and Friends 09:00 - Rubbadubbers 09:10 - Pingu 09:15 - Tiny Planets 09:20 - Pingu 09:25 - Tiny Planets 09:30 - Monkey See Monkey Do 09:40 - Barney and Friends 10:10 - Fluffy Gardens 10:25 - The Mighty Jungle 10:40 - Mio Mao 10:50 - Heroes of the City 11:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 11:30 - Kipper 11:50 - Gazoon 12:00 - Wobblyland 12:05 - Igloo-Gloo 12:20 Benjamin’s Farm 12:25 - My Animal Family 12:40 - See The Sea 12:45 - Lots & Lots 13:00 Fluffy Gardens 13:15 - The Mighty Jungle 13:30 Angelina Ballerina 13:45 - Monkey See Monkey Do 13:55 - Barney and Friends 14:25 - Pingu 14:30 - Tiny Planets 14:35 - Pingu 14:40 - Tiny Planets 14:45 - Igloo-Gloo 15:00 - Bob the Builder 15:10 - Fireman Sam 15:20 - Thomas and Friends 15:35 - Tork 15:45 - Dougie in Disguise 15:55 - Slim Pig 16:05 - Heroes of the City 16:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 16:45 Benjamin’s Farm 16:50 - Nouky and Friends 16:55 - My Animal Family 17:10 - See The Sea 17:15 - Lots & Lots 17:30 - Monkey See Monkey Do 17:40 - Barney and Friends 18:10 Wobblyland 18:15 - Dougie in Disguise 18:25 -
07>00 09>00 10>00 11<30 13>00 14>00 14.05 15>00 15>05 16>00 17.00 18>00 18>15 19>45 20>30 21>30 21>35
Slim Pig 18:35 - Connie the Cow 18:45 Angelina Ballerina 19:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 19:25 - Heroes of the City 19:40 - Pingu 19:45 - Tiny Planets 19:50 - Pingu 19:55 - Tiny Planets 20:00 - Bob the Builder 20:10 - Fireman Sam 20:20 - Thomas and Friends 20:35 - Dougie in Disguise 20:45 - Slim Pig 20:55 - Connie the Cow 21:05 - Tork 21:15 Benjamin’s Farm 21:20 - My Animal Family 21:35 - Nouky and Friends 21:40 - Wobblyland 21:45 - Wobblyland 21:50 - Barney and Friends 22:15 - Monkey See Monkey Do 22:25 - Kipper. Disney Channel 08:05 - Austin and Ally 08:55 - Good Luck Charlie 09:15 - Good Luck Charlie 09:40 - A.N.T. Farm 10:25 - Jessie 11:15 - Austin and Ally 12:00 - Shake It Up 12:45 - A.N.T. Farm 13:35 Good Luck Charlie 14:25 - Jessie 15:10 - Shake It Up 15:35 - A.N.T. Farm 16:00 - Austin and Ally 16:20 - That’s So Raven 16:45 - The Suite Life on Deck 17:10 - Good Luck Charlie 17:30 - Shake It Up 17:55 - Austin and Ally 18:20 - Jessie 18:40 A.N.T. Farm 19:30 - Shake It Up 19:50 - The Suite Life on Deck 20:15 - Austin and Ally 20:40 - That’s So Raven 21:00 - Jessie 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Good Luck Charlie 22:10 - Wizards of Waverly Place.
22>00 23>00
NET News X’Fatt.Art Sajf Flimkien (r) Telebejg[ Simpati/i NET News Telebejg[ NET News Simpati/i Telebejg[ Man Up + (r) NET News Sajf Flimkien NET News Minn Festa g[al O[ra NET News (ikompli) Minn Festa g[all-O[ra Ma Tinbidel Qatt NET News
Sport fuq il-Cable Eurosport 08:30 - Rally
08:45 - Tour de France Cycling 09:45 - FIFA U#20 WC Football 12:45 Tour de France Cycling 14:00 Tour de France Cycling: Stage 10: Saint Gildas des Bois Saint Malo (live) 17:45 Sports Excellence 18:00 Universiade: Athletics (live) 20:15 - Heavyweight Boxing 22:15 - Tour de France Cycling. Eurosport 2 06:45 - Rally 07:00 Universiade: Athletics: Day 3 (live) 10:00 - Porsche Supercup Motor Racing 10:30 - Tour de France Cycling 12:30 - Greene Light 12:45 - FIFA U#20 WC Football 15:00 Universiade 16:00 Universiade: Volleyball: Women’s Group Stage, Russia v Poland (live) 18:00 Universiade: Volleyball: Women’s Group Stage, Czech Republic v USA (live) 20:00 Universiade 21:00 - Tour de France Cycling 22:00 - Rally 22:15 - Arena Football 02:15 Australian Football Magazine. GO Sports 1 07:00 - Best of Rugby 2012-13 09:00 - Best of Football 201213 15:00 - Best of Rugby 2012-13 17:00 - The Championships: Wimbledon 2013: Mixed Doubles Final 20:00 - FIFA Futbol Mundial 20:30 - The Championships: Wimbledon 2013: Ladies Doubles Final 23:30 - Trans World Sport 00:30 - Best of Football 2012-13. GO Sports 7 07:00 - Vincennes Racetrack 09:00 - PGA European Tour: Alstom Open de France: Day 2 13:00 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 2 19:30 - Best of Rugby 2012-13 21:30 - Best of Football 2012-13 23:30 - FIFA Futbol Mundial 00:00 - Best of Football 2012-
13 02:00 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 13 – Highlights. GO Sports 8 09:00 - Vincennes Racetrack 11:00 - PGA European Tour: Alstom Open de France: Day 2 15:00 - The Championships: Wimbledon 2013: Day 2 21:30 - Best of Rugby 2012-13 23:30 - Best of Football 2012-13 01:30 - FIFA Futbol Mundial 02:00 - Best of Football 201213. Melita Sports 1 08:00 - Bundesliga (r) 11:50 FA Cup (r) 13:55 - America's Cup: World Series (r) 16:00 2012 Alpari World Match Tour (r) 18:05 - Bundesliga Highlights (r) 19:00 -
Volleyball Champions League Magazine The Big Hit (r) 19:30 - Bundesliga (r) 21:25 European Le Mans Series 2012 (r) 22:30 - 2012 Alpari World Match Tour NXT (r) 00:35 FA Cup (r). Melita Sports 2 12:00 - 2012 Alpari World Match Tour (r) 14:00 -
Swedish ATG Horse Racing V4 Race Meetings 15:05 - FA Cup (r) 17:10 - 2012 UIPM Pentathlon (r) 18:15 America's Cup: World Series (r) 20:20 - Bundesliga (r) 22:15 Swedish ATG Horse Racing V65 Race Meetings 00:50 - FA Cup (r). Malta Stars 08:00 - Melita GFA 1st Div. (r) 09:40 - Malta Handball Association (r) 11:00 - Malta Basketball Association (r) 12:25 - Malta Rugby Football Union (r) 14:00 - BOV PL (r) 16:00 - MFA Futsal League (r) 17:20 - Melita GFA 1st Div. (r) 19:00 - Football Nurseries 19:35 - MFA Futsal League 21:00 - Malta Rugby Football Union (r) 22:35 - BOV PL (r).
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
26 Klassifikati PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ In-Nadur, G[awdex
APPARTAMENT kbir f’post /entrali, erba’ kmamar tas-sodda, tnejn minnhom doppji, k/ina, dining, living combined, tnejn tal-banju u bit[a. Prezz €155,000. ?emplu 99446734 jew 99221450.
{a]-}ebbu;
TERRACED house f’area sabi[a. Tliet qasab u nofs fa//ata b’85 pied fond. Lesta minn kollox b’erba’ kmamar tas-sodda, ]ew; kmamar talbanju, k/ina, salott. Min hu
interessat i/empel 79066880 # 27015780.
G{ALL-BEJG{ JEW KIRI Il-{amrun
GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.
AVVI}I G[al kull xog[ol
TA’ bini ;did, alterazzjonijiet fuq l-antik, ftu[ ta’
arkati u bibien, bdil ta’ soqfa, xog[ol ta’ membrane, kisi u tibjid, kontrabjut u tqeg[id ta’ katusi. Offerta spe/jali fuq illiquid membrane. ?emplu 79407292.
G[al kull xog[ol
TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum talart u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u
tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.
Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq ilparts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Tiswijiet
MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.
G{ALL-BEJG{ G[amara antika
TINKLUDI twaletta bilmera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// talir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.
Magna tal-[jata
ANTIKA, ir-ras biss u bilcover, €60 u vetrina talkawba ]g[ira li tiddendel, b’5 xkafef 17” x 25” x 4” fond, €60. ?emplu 21242180.
Mutur outboard
EVINRUDE 15hp, f’kundizzjoni tajba, irre;istrat bil-karti, €750 u rota BMX Haro €150. ?emplu 79245666.
Speedcraft
TA’ 18-il pied b’mutur Mariner 225hp outboard. Bilkarru galvanizzat u bla//essorji kollha li jmorru mag[ha. Kundizzjoni perfetta. ?emplu 99234321
Tombla sheets
B’numri kbar u kuluri differenti. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna: min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonnici printingpress.com
JIN{TIE:U {addiema
TOWER Aluminium Ltd te[tie; [addiema b’esperjenza biex ja[dmu full-time fuq xog[ol tal-aluminju u [;ie;, b’li/en]ja tas-sewqan. ?emplu 21465156 jew 99457965 Tower Aliminium Ltd, {a]-}ebbu;.
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
27 HOCKEY
Young Stars jirb[u n-KO b’rimonta mill-aqwa Young Stars …....................3 Qormi ….............................2
Wara li bnew vanta;; ta’ ]ew; gowls sa 28 minuta log[ob, Qormi raw lil Young Stars iwettqu rimonta millaqwa u fit-tieni taqsima reb[u l-kompetizzjoni Knock-Out tal-hockey wara replay. Il-bidu kien wie[ed kawt mi]-]ew; na[at sakemm Qormi marru fil-vanta;; wara seba’ minuti meta Juan Sarcia skorja minn penalty corner. Young Stars wettqu reazzjoni biex po;;ew pressjoni fuq Qormi u sfurzaw erba’ penalty corners imma sabu lil Ramon
Chircop fil-lasta ta’ Qormi f’forma tajba. Fit-28 minuta Keith Calleja g[amilhom 2-0 g[all-Qriema meta skorja gowl mill-isba[ b’xutt minn tarf id-D. Meta kul[add kien qed jistenna t-tisfira ta’ tmiem lewwel taqsima, Young Stars naqqsu l-iskor meta xutt fidD kien imxellef u qabad ilgoalkeeper ta’ Qormi fuq sieq wa[da. Appena tliet minuti fit-tieni taqsima Edward Hughes [arab lid-difensur tieg[u u b’reverse hit kiseb id-draw g[al Young Stars. Qormi ppruvaw reazzjoni u fl-40 minuta Andrew
Camilleri tajjar fuq il-linja g[al Young Stars u minuta wara kien il-goalkeeper ta’ Qormi Chircop li wettaq save mill-isba[ biex ]amm l-iskor 2-2. Hawnhekk il-log[ba saret aktar miftu[a bi]-]ew; na[at ifittxu l-gowl tar-reb[a u fil61 minuta kienu Young Stars li marru fil-vanta;; meta Elton Cutajar kompla g[al ;ewwa mill-vi/in. Minn hemm ’il quddiem ttentattivi kollha ta’ Qormi kienu inutli u l-iskor baqa’ listess b’Young Stars jirb[u finali mill-aktar missielta. Umpires: Robert Aquilina u Luke Busuttil Leaver
Sitt xhur impenjattivi g[all-Federazzjoni Nazzjonali tat-Taekwondo L-ewwel sitt xhur tas-sena kienu ferm impenjattivi g[allFederazzjoni Nazzjonali tatTaekwondo hekk kif matulhom ;ew organizzati numru ta’ attivitajiet u diversi membri tal-Federazzjoni attendew korsijiet internazzjonali. F’April, it-tim nazzjonali Malti mar f’Mazzara del Valle fi Sqallija u l-membri tat-tim kellhom sessjoni ta’ ta[ri; mal-membri ta’ klabb tal-lokal, TKD2000. Il-kontin;ent Malti, li kien mag[mul minn 14-il atleta kellu wkoll l-opportunità li jit[arre; ma’ Carlo Molfetta, rebbie[ tal-medalja tad-deheb waqt l-Olimpjadi ta’ Londra. Il-klabb ta’ TKD2000 organizza kompetizzjoni li fiha l-Maltin e//ellaw u reb[u l-ma;;oranza tat-taqbidiet. F’April ukoll Kwanjamnim Christopher Vella [a sehem fil-Poomsae International Open fil-:ermanja, kompetizzjoni organizzata mill-Akkademja tat-Tiger Pokal. Vella [a sehem filkategorija black belt tal-35kg u sa[anistra spi//a fl-ewwel post. F’Mejju, Christopher Vella, flimkien ma’ Sabumnim Stephen Formosa attendew is-26 edizzjoni talKukkiwon Master Instructor,
Christopher Vella (xellug) wara li reba[ il-Poomsae International Open fil-:ermanja
kors li sar fil-belt ta’ Vjenna. Waqt dan il-kors Vella u Formosa kellhom lopportunità jit[arr;u ma’ w[ud mill-aqwa Masters ta’ dan l-isport fosthom Master Lee Chong Kwan u Master Bang Man. F’Mejju wkoll, membru ie[or fi [dan il-Federazzjoni Maltija, Sabumnim Joseph Azzopardi, attenda kors li kien g[al referees internazzjonali, kors li sar fi/-?entru Sportiv ta’ Innsbruck fl-Awstrija. Ta’ min jinnota li Azzopardi issa sar l-ewwel Malti li g[andu li/enzja ta’
referee internazzjonali talkyorugi. :imag[tejn ilu, ilFederazzjoni bag[tet lil Mauro Busuttil u lil Gianluca Barbara fl-Università ta’ Kyung Hee fil-belt ta’ Suwon, il-Korea t’Isfel. B[alissa l-koppja Maltija qed tattendi g[al dan is-seminar li jiffoka fuq l-isparring. Bla dubju, dan il-kors flori;ini tat-taekwondo se jg[in [afna lil dawn i]-]ew; Maltin biex ikomplu j]idu ttag[rif tag[hom. Aktar informazzjoni dwar dan l-isport tinstab fuq info@mtf.org.mt jew /emplu 99265439.
G{AWM
Agius u Pace jiddefendu l-ewwel post Neil Agius u Hannah Pace komplew jiddominaw ilkategoriji rispettivi tag[hom fil-Kampjonati tat - Tlielaq f’Ba[ar Miftu[, kampjonati organizzati minn B’Kara St Joseph Sports Club. Kemm Pace kif ukoll Agius reb[u t - tielet tellieqa ta ’ dawn il kampjonati b ’ distakk tajjeb biex b ’ hekk iddefendew l - ewwel post fil - klassifika ;enerali . It tielet tellieqa ta ’ dawn il kampjonati saret fil - Bajja tas - Salina u g[aliha [adu sehem xejn anqas minn 100 g[awwiem . Agius reba[ il - kategorija tieg[u f ’ [in ta’ 26 minuta u 23 sekonda u b’dan il-[in spi//a quddiem i/-champion nazzjonali tat-triathlon Keith Galea li g[amel ir-rotta f’[in ta’ 28 minuta u 48 sekonda. Fit-tielet post spi//a Graham Borg f’[in ta’ 28 minuta u 49 sekonda. Fil-kategorija tan-nisa
Hannah Pace ddominat it-tielet tellieqa biex iddefendiet l-ewwel post fil-klassifika
Hannah Pace sabitha diffi/li biex reb[et f’[in ta’ 29 minuta u tliet sekondi filwaqt li fit-tieni post da[let ilveterana Marian Belsten f’[in ta’ 32 minuta u 27 sekonda. Fit-tielet post spi//at Margaret Seguna li g[amlet ir-rotta f’[in ta’ 32 minuta u 32 sekonda.
Sta Lucia FC jippre]entaw lil Grech Dan l-a[[ar, it-tim tat-Tielet Divi]joni Santa Lucia ppre]enta lil Jonathan Grech, il-kow/ il-;did g[all-ista;un li ;ej. Grech kien ippre]entat waqt laqg[a mal-plejers li saret f’{al Tarxien. G[alih se tkun l-ewwel esperjenza b[ala kow/. Grech qal li jixtieq li fit-tim ikun hemm g[aqda, onestà u integrità g[aliex b’dawn il-kwalitajiet, it-tim jista’ jimxi ’l quddiem. Il-President tal-klabb Ray Muscat qal li g[alkemm lista;un li g[adda kien l-ewwel wie[ed g[al dan it-tim, biddiffikultajiet li sab quddiemu baqa’ sod u t-titjib li kien hemm fit-tieni rawnd jag[ti kura;; lill-amministrazzjoni
biex dan il-pro;ett jibqa’ g[addej. Santa Lucia ;abu punt fl-ewwel rawnd u g[axar punti fit-tieni rawnd filwaqt li kienu ta’ sfida denja lil kull tim inku]i dawk li ;ew promossi. Muscat qal li g[axar timijiet mhux se jie[du sehem fil-kampjonat tal-futsal u g[alhekk hemm possibbiltà li t-tim jilg[ab fit-Tieni Divi]joni. Waqt il-laqg[a tkellem ukoll Ruben Baldacchino li se jkun responsabbli mill-finanzi tal-klabb. Hu qal li se jkun hemm tliet sessjonijiet ta’ ta[ri;, tnejn fi ground indoor u l-o[ra fuq fi]ika. Baldacchino sostna li l-isfidi finanzjarji huma kbar g[al klabb ]g[ir b[al Santa Lucia.
WATERPOLO
San :iljan jirb[u t-turnament
San :iljan Sir Alex reb[u t-turnament internazzjonali talwaterpolo organizzat minnhom stess meta fl-a[[ar log[ba g[elbu lil Southampton bl-iskor kbir ta’ 22-4. It-tim Taljan Crocera reba[ il-kategorija U#17 wara li fl-a[[ar log[ba Andrea Doria g[elbu lil San :iljan 6-5. Matul dan it-turnament saru wkoll ]ew; partiti ta’ [biberija bejn timijiet tal-waterpolo tan-nisa. Ta’ min jirrimarka li fil-jiem li ;ejjin se jkun qed jintlag[ab ukoll l-ewwel kampjonat nazzjonali tal-waterpolo tan-nisa.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
28 Sport IBBURDJAR
L-America’s Cup tibda b’dg[ajsa wa[da L-34 edizzjoni tar-regatta talAmerica’s Cup bdiet f’San Francisco b’dg[ajsa wa[da biss tikkompeti fl-ewwel ti;rija wara li l-isfidant Taljan Luna Rossa, ma [ax sehem bi protesta kontra tibdil fir-regolamenti li qed isostnu li po;;ewhom fi ]vanta;;. F’bidu pjuttost stramb g[al kompetizzjoni li ori;inarjament kienet immirata li tattira 12-il sfidant internazzjonali jew aktar, Emirates Team New Zealand ba[[ar wa[du tul il-korsa filbajja ta’ San Francisco biex formalment seta’ ji;i dikjarat rebbie[ tal-ewwel minn serje ta’ ti;rijiet fit-Tazza Louis Vuitton. Anke l-moll apposta u lkafetteriji li twaqqfu biex jakkomodaw lill-pubbliku li kellu jattendi bi [;aru, ma kinux mimlijin. Ir-rebbie[ tal-Louis Vuitton Cup se jirba[ id-dritt li jisfida littim tal-biljunarju Amerikan Larry Ellison, Team USA, g[ar-reb[ tal-America’s Cup f’Settembru.
Il-fatt li Luna Rossa baqg[u ma tfa//awx g[all-bidu tat-ti;rija li tat bidu g[al sajf ta’ ti;rijiet flAmerica’s Cup, kien daqqa ta’ [arta o[ra g[al dan l-avveniment li ftit jidher sejjer kif kien ippjanat. Kemm Luna Rossa, li huma appo;;jati mill-;gant tal-moda Patrizio Bertelli, u New Zealand, o;;ezzjonaw g[al tibdil fiddisinn tad-dg[ajjes li da[lu fisse[[ wara in/ident fatali f’Mejju li [alla lill-Brittaniku Andrew Simpson tal-jott Artemis Racing mejjet. Wara t-ti;rija b’dg[ajsa wa[da, l-iskipper ta’ New Zealand Dean Barker qal li waqt li jirrispetta dde/i]joni ta’ Luna Rossa li ma ji[dux sehem u wera l-istess t[assib tat-tim Taljan dwar ittibdil fir-regolamenti, kien di]appuntat li rrifjutaw li jba[[ru. L-iskipper ta’ Luna Rossa, Max Sirena, qal li kieku [adu sehem fl-ewwel ti;rija kienu jkunu qed jibag[tu messa;; li a//ettaw ittibdil fir-regolamenti.
Emirates Team New Zealand jidher iba[[ar wa[du fil-bajja ta’ San Francisco waqt l-ewwel ti;rija mil-Louis Vuitton Cup li hi l-preludju g[all-34 edizzjoni tal-America’s Cup. L-isfidant Taljan Luna Rossa ma [ax sehem bi protesta
FORMULA 1
FUTBOL
Ir-Red Bull immultati
Partitarji joqtlu referee fil-Bra]il
Ir-Red Bull kienu mmultati 30 elf ewro min[abba nuqqas ta’ attenzjoni meta l-istaff tekniku wa[[al it-tyre talkarozza ta’ Mark Webber waqt il-Grand Prix ta’ tmiem il-;img[a fil-:ermanja. It-trye nqala’ u spi//a laqat cameraman, Paul Allen, li kien qieg[ed fi/-/irkwit ta’ Nuerburgring u sofra ksur fi spalltu u fil-kustilji u b[alissa g[adu qed jirkupra fl-isptar.
Mark Webber t[alla jo[ro; mill-pitstop qabel ma lmekkani/i kienu /erti li ttyre twa[[al sew u wara li saret investgazzjoni ;ie de/i] li r-Red Bull, leaders attwali tal-klassifika tal-Kostrutturi, ikunu mmultati 30 elf ewro. Fi tmiem il-;img[a Sebastian Vettel tar-Red Bull kiseb l-ewwel reb[a f’pajji]u u b’hekk id-distakk f’ras ilklassifika tas-sewwieqa bejnu u Fernando Alonso tal-
Ferrari, li qieg[ed it-tieni, hu ta’ 34 punt. G[al Vettel ir-reb[a fil:ermanja kienet ir-raba’ wa[da dan l-ista;un. Hu kien g[adu qatt ma reba[ Grand Prix fix-xahar ta’ Lulju. Il-Grand Prix li jmiss hu dak tal-Ungerija u Vettel se jkun qed jipprova jag[mel dak li g[amel fil-:ermanja u jirba[ il-Grand Prix Ungeri] g[all-ewwel darba filkarriera tieg[u.
Otavio Jordao da Silva, referee mill-Bra]il, inqatel wara li hu stess kien attakka plejer b’sikkina waqt log[ba tal-futbol. Waqt log[ba f’Maranhao, Santos Abrue ma qabilx ma’ de/i]joni tar-referee Otavio Jordao da Silva u t-tnejn argumentaw. Wara l-log[ba r-referee attakka lil Abrue b’sikkina u hekk kif il-partitarji raw dan, attakkaw lir-referee da Silva, rabtuh, sawtuh u sa[anistra qatg[ulu rasu barra. Wara, l-istess partitarji qabdu r-ras maqtug[a u tefg[uha f’nofs il-grawnd. Xhieda li kienu fil-grawnd qalu lil ;urnal Bra]iljan li xxeni li kien hemm kienu proprju ta’ film tal-bi]a’. Il-plejer Abreu ttie[ed immedjatament l-isptar imma miet ftit minuti wara. S’issa ]ew; persuni ;ew arrestati u qed ji;u akku]ati bi qtil volontarju.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Sport 29 TENNIS
Il-media Britannika tag[mel elo;ju g[al Murray Il-media lbiera[ kompliet iddoqq it-trombi wara li Andy Murray ;ab fi tmiemha ‘l-itwal stennija fl-isport Britanniku’, u //elebrat is-su//ess tieg[u flewwel u l-a[[ar pa;ni ta’ parti kbira mill-;urnali. “U tama ta’ glorja,” kien ittitlu tal-;urnal Sun [dejn ritratt tal-Isko//i] ibus it-trofew f’Londra wara li g[eleb lil Novak Djokovic 6-4, 7-5, 6-4. “Sa fl-a[[ar, wara 77 sena, 15-il Prim Ministru, tliet monarkiji... Britanniku reba[ Wimbo.” Il-;urnal iddedika l-ewwel [ames pa;ni lill-ewwel rebbie[ Britanniku fost l-ir;iel mill1936, flimkien ma’ suppliment spe/jali ta’ tmien pa;ni ‘Born to Wim’ u sitt pa;ni o[ra filparti sportiva. Dan it-tif[ir u fer[ kbir kien normali, bil-;urnali aktar ‘serji’ Times u Telegraph imorru kontra n-normalità tag[hom u jiddedikaw pa;na wara l-o[ra dwar kull dettall li g[adda minnu Murray fi triqtu lejn ir-reb[a.
“It-tifel tal-istorja” iddikjarat it-Times li ddedikat l-ewwel tmien pa;ni tal-;urnal g[al ‘Murray-mania’ f’edizzjoni o[ra ta’ suppliment b’ritratt kbir ta’ Murray fl-istands jg[annaq lill-familja u l-folla. “Sa fl-a[[ar l-itqal pi] li kien hemm intrefa’ fost il-fer[ ta’ nazzjon s[i[,” qal titlu ie[or ta’ wa[da mid-disa’ pa;ni sportivi dedikati g[allewwel rebbie[ Britanniku minn ]mien Fred Perry – lewwel wie[ed li reba[ it-titlu liebes ix-shorts. “Wara 77 sena l-istennija spi//at” kien it-titlu pron/ipali tat-Telegraph li rrimarkat mhux biss id-distakk ta’ 77 sena imma s-sebat ijiem distakk fl-età li hemm bejn Murray u Djokovic u l-fatt li Murray ibbrejkja lis-Serb fis-7 game ta’ kull set u reba[ is-7 finali grand slam fis-7 jum taxxahar. The Independent qalet: “Su//ess li qatt mhu se jintesa. Ispirazzjoni g[al dawk kollha li rawha.”
Andy Murray ibus it-trofew ta’ Wimbledon
FIFA
Blatter jitlob lil I]rael biex i[alli lill-plejers Palestinjani jivvja;;aw Il-President tal-FIFA Sepp Blatter talab lill-og[la uffi/jali ta’ I]rael biex inaqqsu r-restrizzjonijiet li hemm marbutin mal-ivvja;;ar g[all-plejers Palestinjani. Blatter kellu jiltaqa’ u jitkellem ukoll mal-kapijiet politi/i biex jiddiskuti dan kollu. Il-ma;;oranza tal-atleti Palestinjani ma jit[allewx jaqsmu mix-Xatt tal-Punent lejn l-Istrixxa ta’ Ga]a. “Jien se nkun I]rael mhux biss biex niddefendi l-
Asso/jazzjoni tal-Futbol fil-Palestina imma wkoll biex ikun /ert li l-prin/ipji tal-FIFA ji;u rispettati. Il-futbol g[andu jg[aqqad u mhux jifred,” qal Blatter waqt laqg[a mal-kapijiet tal-isport fil-Palestina. Dan l-a[[ar, il-Kap tal-FA Palestinjana, Jibril Rajoub, qal li jekk dawn ir-restrizzjonijiet se jibqg[u ji;u imposti, l-FA se titlob biex I]real ikun sospi] mill-FIFA. Ix-Xatt tal-Punent hu kkontrollat mill-
President Palestinjan Mahmoud Abbas filwaqt li lIstrixxa ta’ Ga]a hi f’idejn il-Hamas. Huma ftit dawk il-Palestinjani li jit[allew jid[lu f’I]real u ;eneralment dawn jit[allew f’ka] li jkollhom b]onn il-kura. Fi tmiem il-laqg[a Blatter ]vela li l-FA Palestinjana tefg[et il-kandidatura tag[ha biex torganizza l-Kungress tal-FIFA tal-2016 jew tal-2017.
CONCACAF GOLD CUP
Il-Panama u Martinique jissorprendu
Gabriel Torres tal-Panama li skorja ]ew; gowls jikkontrolla l-ballun imdawwar mill-Messikani Alejandro Castro u Joel Huiqui (lemin)
Il-Panama u Martinique bdew l-impenji tag[hom filGold Cup tal-CONCACAF b’sorpri]a meta g[elbu lillMessiku u lill-Kanada rispettivament. Il-Messiku, li qed jittama li jirba[ din il-kompetizzjoni g[at-tielet darba konsekuttiva, tilef 2-1 kontra lPanama filwaqt li Martinique skurjaw fid-93 minuta biex reb[u 1-0 kontra l-Kanada. Martinique, pajji] li lanqas biss jifforma parti mill-FIFA, kiseb it-tliet punti b’gowl ta’ Fabrice Reuperne. Dan il-plejer ta’ 37 sena skorja b’xutt mill-isba[ minn barra lkaxxa.
Fil-log[ba l-o[ra l-Messiku, li da[al f’din il-kompetizzjoni bi skwadra mag[mula minn plejers nieqsa mill-esperjenza, tilef 2-1 kontra l-Panama li kellhom b]onn biss seba’ minuti biex marru fil-vanta;; mill-attakkant Torres mill-11il metru wara li r-referee ordna penalty g[all-foul fuq Alberto Quintero. Il-Messiku wettaq reazzjoni u ;ab id-draw ftit qabel tmiem l-ewwel taqsima minn Marco Fabian u fit-tieni taqsima l-Panama re;g[u marru fil-vanta;; b’gowl ie[or ta’ Torres u ddefendewh sattmiem g[al 2-1.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
30 Sport TRASFERIMENTI
Gomez ma’ Fiorentina u Villa ma’ Atletico Madrid L-attakkant :ermani] ta’ 28 sena Mario Gomez telaq lil Bayern Munich biex ing[aqad ma’ Fiorentina fis-Serie A flItalja. Gomez li reba[ it-treble lista;un li g[adda kien ilu erba’ snin ma’ Bayern fejn skorja 75 goal f’115-il log[ba. Il-Viola se j[allsu 16-il miljun ewro immedjatament u erba’ miljun ewro fl-erba’ snin li jmiss. Klabb ie[or Taljan interessat f’Gomez kien dak ta’ Napoli imma Gomez g[a]el li jilg[ab f’Firenze. VILLA – Barcelona [abbru li a//ettaw l-offerta ta’ Atletico Madrid ta’ 5.1 miljun ewro g[all-attakkant David Villa. L-attakkant internazzjonali Spanjol mistenni jie[u post Falcao li sie[eb lil Monaco. Jekk Atletico jidde/iedu li jbieg[u lil Villa jridu jag[tu 50 fil-mija tassomma lil Barcelona. Lewwel log[ba ta’ Villa ma’ Atletico mistennija tkun fisSuper Cup Spanjola kontra listess Barcelona. SCHOLES — Il-midfielder Paul Scholes irrifjuta kariga fl-istaff il-;did ta’ Man Utd min[abba ra;unijiet familjari. Il-manager il-;did tar-Red Devils, David Moyes talab lil Scholes biex jimxi fuq il-passi ta’ s[abu Phil Neville u Ryan Giggs. Dan tal-a[[ar g[adu kemm in[atar player-coach filwaqt li Phil Neville [alla lil Everton biex issa se jkun qed ja[dem mat-tim tal-kow/ing. Scholes irtira mill-futbol f’Mejju u wara li kellu diskussjonijiet ma’ Moyes g[a]el li jqatta’ aktar [in mal-familja. Minkejja li Scholes irrifjuta l-kariga, Moyes xorta wa[da qal li l-bieb g[al dan l-eks plejer se jibqa’ miftu[. Ma’ Man Utd Scholes, fost diversi unuri reba[ total ta’ 11-il kampjonat domestiku u ]ew; FA Cups. Intant, Man Utd [abbru li
ffirmaw kuntratt ta’ [ames snin mal-linja tal-ajru Aeroflot. Din hi l-ewwel darba li /-champions Ingli]i qed ikunu sponsorjati minn kumpanija Russa. It-tim issa se jibda jivvja;;a bl-ajruplani ta’ Aeroflot. STOICHKOV – Hristo Stoichkov irri]enja minn kow/ ta’ CSKA Sofia xahar biss wara li ng[ata din il-kariga. L-eks player ta’ Barcelona qal li kien qed jirri]enja min[abba li tilef il-fidu/ja fissidien li, skont hu, kienu qed jippruvaw iqarrqu bih b’[afna gideb. Stoichkov kien ilu g[al dawn l-a[[ar g[axart ijem ma jattendix is-sessjonijiet ta’ ta[ri;. CSKA Sofia hu l-akbar klabb glorju] fil-Bulgarija imma matul dawn l-a[[ar snin kien hemm diversi kontroversji fi [dan id-diri;enza. Ilkow/ li se jie[u post Stoichkov se jkun il-[ames kow/ ta’ CSKA f’din is-sena. ABIDAL – Monaco [abbru li akkwistaw lid-difensur Eric Abidal. Abidal iffirma kuntratt ta’ sena u jista’ j;edded il-kuntratt b’sena o[ra fi tmiem l-ista;un. Monaco ma [allsu xejn ta’ Abidal min[abba li dan kien bla klabb wara li Barcelona ma ;eddewlux il-kuntratt. G[al Abidal dan se jkun ritorn ma’ Monaco wara li beda l-karriera professjonali tieg[u mag[hom fis-sena 2000. Abidal tilef [afna millista;un li g[adda wara li g[amel trapjant tal-kliewi min[abba li fihom, fl-2011, kien instablu tumur. KONE – Everton akkwistaw lill-attakkant internazzjonali tal-Ivory Coast Arouna Kone. Kone, li sta;un ilu kien ma’ Wigan iffirma kuntratt ta’ tliet snin. Everton ma ]velawx i/-/ifra li [allsu g[al dan l-attakkant ta’ 29 sena. Kone se jkun qed jer;a’ ja[dem mal-manager Roberto Martinez.
Mario Gomez l-akkwist il-;did ta’ Fiorentina se jkun it-tieni attakkant :ermani] wara Klose ta’ Lazio li se jkun qed jilg[ab fl-Italja
LEWANDOWSKI – Ilkow/ ta’ Borussia Dortmund Jurgen Klopp qal li hu /ert mill-fatt li l-attakkant Pollakk Robert Lewandowski se jing[aqad mar-rivali Bayern Munich. Il-kuntratt ta’ Lewandowski ma’ Dortmund jintemm fl-2014 imma skont Klopp fl-ista;un li ;ej Lewandowski se jkun qed jilg[ab ma/-Champions Ewropej. F’Mejju Bayern Munich g[elbu lil Borussia Dortmund fil-finali ta/-Champions League u fl-istess xahar, Dortmund [abbru li kienu se jbig[u lil Mario Gotze lil Bayern g[as-somma ta’ 37 miljun ewro. Klopp qal li din l-a[bar kienet aktar di]appuntanti mit-telfa li sofra t-tim fil-finali ta/-Champions League min[abba li Gotze kien wie[ed mill-plejers li madwaru kien se jinbena t-tim.
GOLDEN FOOT
}ew; Spanjoli fost in-nominati
Il-goalkeeper u captain tat-tim nazzjonali Spanjol, Iker Casillas flimkien malmidfielder ta’ Barcelona Andres Iniesta huma fost 11-il plejer nominati g[allunur tal-Golden Foot, unur li jing[ata biss lil plejers li g[andhom ’il fuq minn 29 sena. Dan l-unur, li jista’ jintreba[ darba biss, jing[ata lillaktar plejer li jkun spikka f’dawk li huma su//essi. Isserata finali fejn jit[abbar irrebbie[ issir f’Monaco f’Settembru. Flimkien ma’ Casillas u Iniesta hemm nominati,
Cristiano Ronaldo ta’ Real Madrid, Samuel Eto’o ta’ Anzhi, Andrea Pirlo ta’ Juventus, Miroslav Klose ta’ Lazio, Didier Drogba ta’ Galatasaray, Frank Lampard ta’ Chelsea, David Trezeguet ta’ River Plate u David Beckham. Dan tal-a[[ar irtira millfutbol f’Mejju u l-a[[ar klabb li lag[ab mieg[u kien PSG. Ir-rebbie[ is-sena l-o[ra kien Zlatan Ibrahimovic ta’ PSG filwaqt li l-ewwel plejer li reba[ dan l-unur, fl2003 kien it-Taljan Roberto Baggio.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
Sport 31
Ir-regolamenti tal-MFA iridu jinbidlu – Darmanin Demajo (Il-President tal-MFA)
Norman Darmanin Demajo
SPARAR
Xuereb b’[ames rounds ta’ 26
It-tiratur ]ag[]ug[ Malti Nathan Lee Xuereb kellu [ames rounds konsekuttivi ta’ 30 plattina kull wie[ed li fihom kull darba laqat 26 plattina waqt it-Tazza tadDinja tad-Double Trap li qed issir fi Granada fi Spanja. Dan kien ifisser li kumplessivament, Xuereb laqat 130 minn 150 plattina u spi//a fis-37 post fost 56 parte/ipant. Fl-ewwel post qabel ilfinali temm ir-Russu Vitaly Fokeev b’144 plattina quddiem l-Awstraljan Mark Russell u t-Taljan Davide Gasparini li t-tnejn laqtu 142 plattina.
Il-President tal-MFA Norman Darmanin Demajo qal li l-a[[ar tliet snin kemm ilu fdat bit-tmexxija g[addew b[al vle;;a u l-[idma li kien wieg[ed g[adha mhix kompluta. Hu qal li l-mira ewlenija tieg[u tibqa’ l-infrastruttura tal-klabbs. Darmanin Demajo qal dan meta kien intervistat fil-programm ‘Replay Ikompli’ fuq Radio 101 ilbiera[ ftit jiem biss qabel l-elezzjoni g[allpresidenza waqt il-Laqg[a :enerali tal-MFA fejn se jkun kontestat millAvukat Peter Fenech. Darmanin Demajo qal li din hi kampanja relattivament kwieta meta mqabbla ma’ dik li kellu tliet snin ilu li hu sej[ilha kampanja aktar aggressiva. Huwa qal li jekk hemm xi [a;a li jixtieq li jibdel jekk jibqa’ President huma r-regolamenti tal-MFA g[aliex fil-fehma tieg[u huma regolamenti li
qed iwe;;g[u [afna nies u ;enituri u j[oss li g[andhom ra;un g[aliex irregolamenti qeg[din kif jaqbel lillklabbs. “G[andi nag[mel dak kollu li nista’ g[ax finalment nemmen li dan hu g[all-;id tal-futbol u tal-klabbs ukoll. Mistoqsi dwar x’ja[seb li mar [a]in u l-[idma tal-MFA tul dawn ittliet snin, Darmanin Demajo qal li hu jiddelega lil min jafda. “L-integrità g[alija hi l-aktar [a;a importanti. In[oss li fdajt wisq u l-MFA fiha [afna xog[ol. “Fl-opinjoni tieg[i kien hemm min iddi]appuntani g[aliex forsi ppretendejt aktar. Kien hemm /erti dipartimenti li ma [admux daqs kemm stennejt u forsi kien imissni ninda[al aktar. Imma jien irresponsabbiltà nitfag[ha fuqi u ng[id li t-tort tieg[i li jmissni kont naf.
Jien bniedem li n[obb nisma’ [afna u forsi kien imissni nd[alt aktar.” Mistoqsi min imexxi l-MFA jekk hux hu jew il-Kap E]ekuttiv Bjorn Vassallo, Darmanin Demajo qal li hu l-President. “Bjorn jag[mel [afna xog[ol inklu] fi tmiem il-;img[a u mhux fa/li li tikkuntenta lil kul[add. “Sodisfatt [afna bid-de/i]jonijiet ta’ Bjorn anke jekk forsi hemm xi affarijiet li forsi setg[u saru a[jar,” qal il-President. Hu temm jg[id li ma j[ossx li lklabbs m’g[andhomx jer;g[u jafdawh bit-tmexxija talasso/jazzjoni. Huwa qal li l-MFA g[andha statut antikwat u jrid li l-MFA tibda ta[dem b’nies full time. Hu qal dan peress li hemm min se jikkontesta kariga fl-MFA u b[alissa ja[dem mal-MFA u kien kritikat dwar dan mill-kontestant tieg[u Peter Fenech.
LOG{OB TAL-FISEC
Ri]ultati e//ellenti fl-G[awm L-atleti Maltin li qed jie[du sehem fledizzjoni ta’ din is-sena tal-Log[ob talFISEC li qed isir f’Kecskemet flUngerija komplew jiddistingwu ru[hom b’g[add ta’ ri]ultati mill-aqwa. Din is-sena Malta qed tie[u sehem flG[awm u fl-Atletika imma l-kontin;ent hu wie[ed qawwi kif jixhdu l-midalji mirbu[a mill-istess studenti Maltin. Fl-G[awm, il-kompetizzjoni qed issir f’pixxina Olimpika ta’ 50m u l-Maltin iddominaw u reb[u midalji tad-deheb minn Amy Micallef fil-200m breast, Julian Harding reba[ erba’ midalji taddeheb fil-50 u l-100m fly u fil-100m u l50m breast, Neil Muscat fil-50m, l-100m l-200m backstroke u Raoul Stafrace fil50m u l-100m free. Pia Grech fil-100m breast.
Stafrace waqqaf rekord tal-FISEC fil100m freestyle f’53.30 sek fejn reba[ iddeheb waqt li reba[ ukoll fidda fil-50m breast f’31.15 sek u fl-istess event tan-nisa, Pia Grech spi//at it-tieni wkoll f’36.67 sek. It-tim tar-relay tal-4x100 medley ta’ Muscat, Harding, Galea u Stafrace reba[ id-deheb kif g[amel it-tim tal-4x200m talir;iel iffurmat minn Matthew Galea, Julian Harding, Jordan Calleja u Neil Muscat. Midalji o[ra individwali, din id-darba tal-bron] intreb[u minn Matthew Galea fil50m free f’25.27 sek., Jordan Calleja fl400m free, Charissa Cecarelli fil-200m fly, Gabriel Dimech fil-200m fly, Fl-istess dixxiplina sportiva diversi g[awwiema o[ra Maltin kisbu pjazzamenti
o[ra f’events differenti fosthom Michael Stafrace, Charis Ceccarelli, Gabrial Dimech u t-tim tar-relay tat-tfajliet tal4x100m iffurmat minn Martina Spiteri Bailey, Laura Demicoli, Pia Grech u Amy Micallef temm fis-sitt post. Fl-Atletika wkoll kien hemm ri]ultati sodisfa/enti anke jekk Eric Borg Saywell m’g[addiex g[all-finali tal-100m, Brandon Abela m’g[addiex g[all-finali tal-400m waqt li Nicole Gatt u Janet Richards ukoll [adu sehem fis-semifinali tal-200m wara li kkwalifikaw b’[in ta’ 26.31 sek u 26.20 sek rispettivament. :urnata qabel Gatt falliet ukoll milli tavvanza fil-100m imma Gatt u Richards g[addew ukoll g[all-finali tal-400m waqt li Kurt Dalli spi//a fil-11-il post fl1,500m
TAZZA COMEN
EUROPA LEAGUE
Cacici r-raba’ l-aqwa skorer
Sliema jaslu l-Azerbaijan
Matul il-;img[a li g[addiet it-tim nazzjonali Malti ta]}g[a]ag[ ta’ ta[t is-17-il sena, immexxi minn Anthony Farrugia u Karl Izzo, kellu l-ewwel esperjenza tieg[u fixxena internazzjonali meta [a sehem fit-Tazza COMEN li saret f’Ostia, l-Italja. Din kienet kompetizzjoni ta’ livell g[oli [afna li matulha ttim Malti lag[ab sitt partiti f’erbat ijiem, bl-unika reb[a tasal kontra ?ipru. Punt po]ittiv g[al Malta kien li l-plejer ta’ Neptunes li jg[ix u jilg[ab ma’ Catania fi Sqallija, Matteo Camillo Cacici temm fir-raba’ post fil-lista tal-aqwa skorers tatturnament b’19-il goal. Ir-rebbie[ kien Rade Joksimovic tasSerbja bi 28 goal. It-Taljan Edoardo Di Somma kien ivvutat l-aqwa plejer u Milos Konatar tal-Montenegro l-aqwa goalkeeper. Il-Montenegro, l-Italja u s-Serbja spi//aw kollha bi 15-il punt kull wie[ed wara li reb[u [ames partiti u ;arrbu telfa wa[da. Il-Montenegro u l-Italja, it-tnejn spi//aw b’differenza ta’ 55 goal favur imma l-Montenegro reb[u l-konfront diretti kontra l-Italja u tilfu 7-8 kontra s-Serbja li min-na[a tag[hom kienu meg[luba 8-6 mill-Italja. Dawn it-tlieta kienu segwiti mill-Gre/ja (9), il-Georgia (6), Malta (3) u ?ipru (0).
Sliema Wanderers jinsabu l-Azerbaijan wara vja;; relattivament twil fejn il-{amis se jkunu wie[ed mit-tliet timijiet Maltin li se jkunu qed jilag[bu t-tieni leg mill-ewwel round ta’ kwalifikazzjoni g[all-Europa League. Il-;img[a li g[addiet Sliema spi//aw 1-1 kontra Khazar Lanrkaran, ri]ultat li j[alli littim ta’ Alfonso Greco jittama li g[ad jista’ jkun hu li javvanza minn dan ir-round kontra t-tim immexxi minn John Toschak. Wara l-log[ba mill-ewwel leg, kemm dam u Malta Lankaran [adu l-opportunità li jilag[bu wkoll partita ta’ [biberija kontra /-Champions Maltin Birkikrkara, liema log[ba serviet ukoll ta’ preparazzjoni serja g[at-tim ta’ Paul Zammit li l-;img[a d-die[la jmissu jilg[ab fi/-Champions League. F’din il-partita r-ri]ultat ukoll kien 1-1 b’Mendoza jiskorja g[al Birkirkara wara li Khazar marru minn fuq minn penalty. G[al din il-partita kien pre]enti wkoll ilkow/ ta’ Sliema Greco li i]da xorta wa[da ma
setax janalizza lill-avversarji kif xtaq g[allfatt li Toschak g[amel [afna sostituzzjonijiet u lag[ab il-plejers kollha li kellu g[addispo]izzjoni. Qabel telqu minn Malta Greco qal li qed janti/ipa log[ba o[ra diffi/li imma mhux impossibli g[aliex jekk is-Slimi]i jirran;aw in-nuqqasijiet li kellhom fl-ewwel leg, kapa/i jiksbu ri]ultat tajjeb. Il-log[ba se tibda fil-5 p.m. Sadattant Valletta wkoll komplew bilpreparazzjoni tag[hom fejn il-{amis ukoll fis6 p.m. jilqg[u lil La Fiorita ta’ San Marino wara r-reb[a komda 3-0 f’San Marino u kollox jindika li din g[andha tkun log[ba ta’ formalità g[at-tim ta’ Mark Miller. Mhux l-istess jista’ jing[ad g[al Hibernians li fit-8.30 p.m. il-{amis ukoll se jkunu impenjati fis-Serbja g[and FK Vojvodina, tim li wera klassi superjuri f’pajji]na u reba[ fa/ilment 4-1. Dan kollu wassal biex g[al din il-partita l-mira ta’ Hibernians tkun li jiksbu ri]ultat rispettabbli.
It-Tlieta, 9 ta’ Lulju, 2013
32 Lokali
Il-fkieren in[elsu wara xhur ta’ riabilitazzjoni u wara li l-veterinarji a//ertaw ru[hom li setg[u jer;g[u jintelqu fl-ambjent naturali tag[hom (Ritratt> Michael Ellul)
150 fekruna salvati f’disa’ snin Tliet fkieren in[elsu l-biera[ Tliet fkieren li ;ew salvati aktar kmieni din is-sena mill-NGO ambjentali Nature Trust ;ew me[lusa fuq irramel tal-:nejna, minn fejn wara g[amlu triqithom lejn il-ba[ar. Dawn il-fkieren bl-isem ta’ Aladeen, Jerry u Ciccio kienu nqabdu minn gruppi differenti ta’ sajjieda u ng[ataw f’idejn l-g[aqda Nature Trust, li permezz ta/-/entru ta’ riabilitazzjoni tal-annimali tag[ha e]aminat
lil dawn il-fkieren u tathom lg[ajnuna li kellhom b]onn. Dawn il-fkieren in[elsu wara xhur ta’ riabilitazzjoni u wara li l-veterinarji a//ertaw ru[hom li setg[u jer;g[u jintelqu fl-ambjent naturali tag[hom wara li kisbu lura sa[[ithom. Is-su//ess ta’dan il-programm wassal biex ammont kbir ta’ fkieren tul dawn l-a[[ar snin ;ew salvati, imdewwijja u mitluqa lura fil-ba[ar
kif spjega il-veterinarju Anthony Gruppetta. Fil-fatt, kemm ilha g[addejja din il-[idma fl-a[[ar disa’ snin ;ew salvati u riabilitati aktar minn 150 fekruna, li n[elsu lura filba[ar minn diversi postijiet fil-g]ejjer Maltin. Minkejja dan, il-programm ji;i finanzjat mid-donazzjonijiet tal-pubbliku, kif ukoll minn dawk li jag[]lu li jadottaw fekruna sakemm din
media•link COMMUNICATIONS
tin]amm f’dan i/-/entru. Aktar fkieren huma mistennijja li jin[elsu lura fil-ba[ar fil-jiem li ;ejjin. G[al aktar informazzjoni il-pubbliku huwa mistieden li jikkuntattja lill-membri tan-Nature Trust fuq innumru 99421085, liema numru jista’ jintu]a wkoll f’ka] li l-pubbliku jiltaqa’ ma’ fkieren midruba kif ukoll permezz tal-indirizz elettroniku info@naturetrustmalta.org.