Il-Mument 11 t'Awwissu 2013 by maltarightnow dotcom

€0.75

Numru 2,175

ESKLUSSIVA

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

SFIDU?JAT U PROMOSS

Fi ]mien mhux wisq ’il bog[od, il-Kabinett tal-Gvern ta’ Joseph Muscat mistenni jara taqliba kbira, bl-ewwel ri]enja ta’ Ministru Laburista, dik ta’ Louis Grech u Ministru ie[or – Manuel Mallia li se jitne[[a millkariga li ng[ata f’Marzu li g[adda, li minkejja li hu sfidu/jat min[abba sensiela ta’ ]balji li wettaq, se jkun promoss mill-Prim Ministru Joseph Muscat li fil-konfront ta’ Mallia g[andu idejh marbutin. Sorsi fil-qalba tal-Uffi//ju tal-Prim Ministru kkonfermaw ma’ il-mument li l-Prim Ministru Joseph Muscat mistenni ja[tar lillMinistru Manuel Mallia b[ala Deputat Prim Ministru. Din il-kariga l-;dida g[allMinistru Mallia mistennija sse[[ bir-ri]enja ta’ Louis Grech li qed tin[ema g[a]]mien li ;ej li mhux wisq ’il bog[od. B’hekk il-Prim Ministru Joseph Muscat mistenni jag[mel it-tieni taqliba filKabinett tal-Ministri tieg[u f’inqas minn sena minn meta jkun ilu fil-Gvern u li fil-mira mill-;did se jkun il-Ministru Manuel Mallia. L-istess sorsi qalu li lbidliet g[andhom ise[[u fi ftit xhur o[ra, bil-probabbiltà kbira qabel tmiem din is-sena. Ir-ri]enja ta’ Louis Grech mill-kariga ta’ Deputat Prim Ministru u ta’ Ministru g[allAffarijiet Ewropej min[abba ra;unijiet personali se tifta[ it-triq g[all-Prim Ministru Joseph Muscat biex iwarrab lil Manuel Mallia. g[al pa;na 3

Il-Prim Ministru Joseph Muscat se j]arma lil Manuel Mallia mir-responsabbiltajiet tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali wara li dawn l-oqsma kienu fi/-/entru ta’ sensiela ta’ kontroversji fl-a[[ar [ames xhur

F’[ames xhur il-Prim Ministru Joseph Muscat se jkun ne]]a’ lil Manuel Mallia mill-:ustizzja, l-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali; portafoll sensittiv [afna dominat minn

de/i]jonijiet ]baljati

I]da l-Ministru Manuel Mallia se jin[atar Deputat Prim Ministru u Ministru g[all-Affarijiet Ewropej It-taqlib se jse[[ kif jirri]enja Louis Grech min[abba

ra;unijiet personali

Michael Falzon mistenni jin[atar Ministru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali

ID-DIKJARAZZJONI TAL-ASSI

Franco Mercieca ma ji/[adx

Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca ma /a[adx dak li ]vela il-mument nhar il{add li g[adda li ma ddikjarax kwa]i €400,000 fi d[ul finanzjarju fl-2012 meta f’Lulju li g[adda ppre]enta ddikjarazzjoni tal-assi filParlament. Sorsi li dil-;img[a tkellmu ma’ il-mument qalu li sSegretarju Parlamentari Mercieca qieg[ed ikompli jevita milli jitkellem pubblikament dwar iddikjarazzjonijiet tal-assi tieg[u wara li qed tissokta l-pressjoni fuqu. Minn st[arri; li sar fuq ba]i ta’ stima finanzjarja marbuta mal-prattika fl-oftalmolo;ija, Franco Mercieca ma ddikjarax mill-anqas €386,500. Ma’ din l-istima hemm [las dovut f’taxxa ta’ €135,275. Hu stmat li fl-2012, minn operazzjonijiet tal-kataretti, interventi bil-laser u konsulti professjonali f’]ew; sptarijiet u tliet klini/i privati, isSegretarju Parlamentari Franco Mercieca da[[al medja ta’ aktar minn €8,500 fil;img[a. L-istima konservattiva twassal g[al d[ul finanzjarju ta’ €442,780 f’sena. Fiddikjarazzjoni tal-assi, Mercieca semma biss d[ul ta’ €116,245 li jinkludi mas€60,000 mill-prattika fl-Isptar Mater Dei. Skont Franco Mercieca, dan ifisser li fl-2012 da[[al €56,245 biss mill-prattika privata! Franco Mercieca qieg[ed i]omm lura milli jidher filpubbliku. Fl-a[[ar ;img[a ma kellux impenji uffi/jali miftu[a g[all-media waqt li baqa’ ma /a[ad ebda a[bar ]velata, inklu] li kien qed jit[allas minn pazjenti fi flus kontanti.

ID-DOKUMENT TA’ QABEL IL-BA:IT 2014

L-ARREST TA’ }AG{}UG{ BI }BALL

RIFORMA FIL-:USTIZZJA

?ertifikat lill-politika ekonomika tal-PN

Il-Kummissarju tal-Pulizija interrogat

Proposti bla sens u mhux maqbula

Tonio Fenech, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni qal li d-Dokument ta’ qabel il-Ba;it 2014 ma[ru; millMinistru Edward Scicluna ji//ertifika l-politika ekonomika u finanzjarja tal-a[[ar g[axar snin, i]da jonqos issemmi x’mi]uri konkreti se jie[u u kif se jkabbar l-ekonomija.

Il-Kummissarju tal-Pulizija kien l-ewwel uffi/jal li lbiera[ kien interrogat minn Bord Indipendenti mmexxi mill-Im[allef Emeritu Franco Depasquale dwar l-arrest ta’ ]ag[]ug[ ta’ 27 sena min[abba hold-up meta hu inno/enti. Il-laqg[a tal-biera[ kellha tkun miftu[a g[allmedia, i]da l-;urnalisti ma t[allewx isegwu l-pro/ess.

Il-:udikatura qed tgiddeb lill-Gvern li l-ewwel rapport tal-Kummissjoni g[ar-Riforma fil:ustizzja jirrifletti l-fehmiet kollettivi tal-Im[allfin u l-Ma;istrati. Minflok, il-proposti tfissru fi stqarrija ma[ru;a mill-Uffi//ju tal-Avukat :enerali b[ala bla sens u li fuqhom m’hemmx qbil.

Ara pa;na 2

Ara pa;na 8

Ara pa;na 10

Lokali 3

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Lejn l-ewwel ri]enja mill-Kabinett Louis Grech se jirri]enja minn Deputat Prim Ministru u minn Ministru fi ]mien mhux wisq ’il bog[od bi qbil ma’ Joseph Muscat minn pa;na 1

Michael Falzon mistenni jin[atar Ministru li jkun responsabbli mill-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali

Dan se jkun ne[[ieh minn oqsma sensittivi [afna, u minflok jag[tih responsabbiltà ;dida. I]da din il-bidla se sse[[ wara li Joseph Muscat se jkun ne[[ielu l-:ustizzja millportafoll tieg[u u l-oqsma tal-Intern u tas-Sigurtà Nazzjonali mirresponsabbiltajiet tieg[u. Fl-a[[ar [ames xhur, dawn i]-]ew; oqsma kienu wkoll il-qofol ta’ diversi kontroversji kbar ri]ultat ta’ ]balji kbar imwettqa mill-Ministru Mallia, fosthom de/i]jonijiet li jolqtu l-operat tal-Korp tal-Pulizija, tas-Servizz tasSigurtà u tal-Fa/ilità Korrettiva ta’ Kordin. U[ud minn dawn id-de/i]jonijiet ]baljati ;abu wkoll kritika [arxa millUnjoni Ewropea, mill-Oppo]izzjoni

Nazzjonalista kif ukoll minn g[add ta’ g[aqdiet volontarji li ja[dmu fil-{abs u mal-immigranti. F’g[eluq il-mitt jum ta’ Gvern Laburista, f’konferenza tal-a[barijiet fuq it-tara; ta’ Kastilja, il-Prim Ministru Joseph Muscat kien u]a lokka]joni biex [abbar li l-Ministru Manuel Mallia ma kienx se jibqa’ ji;i fdat mill-qasam tal-:ustizzja u minflok dan is-settur g[addieh lis-Segretarju Parlamentari Owen Bonnici. Din il-bidla kienet se[[et min[abba di]gwid bejn Mallia u Bonnici, u ftit jiem wara /anfira pubblika li l-Prim Ministru Muscat kien qala’ flUffi//ju tal-President ta’ Malta ming[and il-Prim Im[allef Silvio Camilleri dwar nuqqas ta’ konsultazzjoni mal-;udikatura dwar

ir-riformi fil-qasam tal-:ustizzja. Bir-responsabbiltà l-;dida li mistenni jing[ata l-Ministru Mallia, il-kariga ta’ Ministru tal-Intern u sSigurtà Nazzjonali se tg[addi lidDeputat Laburista Michael Falzon, eks Shadow Minister tal-Intern fille;i]latura li g[addiet. B[alissa hu qieg[ed jokkupa l-kariga ta’ Kummissarju biex tkun mi;;ielda lburokrazija. Sorsi li tkellmu ma’ il-mument qalu li dawn l-i]viluppi li jolqtu lillMinistru Manuel Mallia, huma turija /ara li Joseph Muscat g[andu Ministru ie[or, minbarra Godfrey Farrugia, li mhux sodisfatt bl-im;iba tieg[u fl-oqsma li fdah bihom fil-bidu tal-le;i]latura u b’de/i]jonijiet f’oqsma sensittivi [afna b[al fil-ka]

tal-amnestija politika lill-pri;unieri, lind[il fl-intervisti g[al rekluta;; ta’ uffi/jali fis-Servizz tas-Sigurtà, ilkwistjoni tal-immigrazzjoni irregolari bi sfidi kontinwi lill-Kummissjoni Ewropea u l-kontroversja dwar iddikjarazzjonijiet tal-assi meta biddel il-ver]joni dwar minn fejn ;ab d[ul finanzjarju li jla[[aq mal-€500,000. I]da min-na[a l-o[ra, l-istess sorsi qalu, li minkejja dawn l-i]balji goffi ta’ Manuel Mallia, Joseph Muscat g[andu dejn politiku kbir ma’ Mallia, u g[aldaqstant ftit g[andu fejn jimmanuvra mieg[u g[ajr f’ka] ta’ bidla fir-responsabbiltajiet, kif fil-fatt se jsir, Muscat g[a]la wa[da g[andu: dik li jag[ti promozzjoni lil Manuel Mallia. Ara wkoll pa;ni 4-5

WARA L-KWISTJONI TAL-M#V SALAMIS

Ebda kuntatt mill-KE mal-Gvern Malti Fl-a[[ar jiem, ma jirri]ulta li kien hemm ebda kuntatt bejn il-Gvern Malti u lKummissjoni Ewropea wara li nhar l-Erbg[a li g[adda kien solvut id-destin ta’ 102 immigranti li kienu ilhom maqbudin g[al tlett ijiem u tliet iljieli ’l barra mill-ib[ra territorjali Maltin fuq ilbastiment tal-merkanzija M/V Salamis. Il-ka] ing[alaq bi ftehim

diplomatiku mil[uq tard nhar it-Tlieta filg[axija bejn Malta u l-Italja, wara li l-Prim Ministru Taljan Enrico Letta ta ordni diretta biex jidda[[lu f’Siraku]a l-102 immigranti li kienu abbord il-bastiment talmerkanzija M/V Salamis. Kelliem g[all-Kummissjoni Ewropea evita li jwie;eb g[all-mistoqsija ta’ il-mument mibg[uta lill-Kummissarju Ewropew Cecilia Malmstrom,

jekk il-Kummissjoni Ewropea hix se tie[u xi forma ta’ azzjoni fil-konfront ta’ Malta wara li l-Gvern Malti baqa’ jsostni l-po]izzjoni li ma jda[[alx fit-territorju Malti lill-grupp ta’ immigranti Sudani]i, Eritrej u mi/-Chad li b[al-lum ;img[a kienu salvati mit-tanker ftit ’il barra mill-kosta Libjana u li baqa’ jba[[ar fid-direzzjoni ta’ Malta.

L-istess kelliem g[allKummissjoni Ewropea fisser id-de/i]joni tal-Gvern Taljan b[ala “turija ta’ solidarjetà konkreta li a//etta jda[[al limmigranti” u ]ied li lKummissarju Malmstrom tirringrazzja lill-Gvern Taljan g[al din id-de/i]joni. Hu qal ukoll li lKummissjoni tilqa’ b’mod po]ittiv li nstabet soluzzjoni g[an-nies li kienu fuq il-

bastiment, u li dawn ittie[du f’post fejn is-sigurtà tag[hom tkun im[arsa. Fl-a[[ar ;img[a kien hemm sensiela ta’ attakki personali u tg[ajjir fil-konfront ta’ Cecilia Malmstrom, partikularment fuq siti so/jali, fil-ma;;oranza kienu ;ejjin minn nies qrib talPartit Laburista u o[rajn li huma mag[rufin g[attwemmin Laburista tag[hom. Ara wkoll pa;ni 11-13

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Collage

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

Funtana tan-Nar lejlet il-festa tal-Imqabba ... li se tfakkar il-50 sena mill-ftu[ tal-fabbrika tal-G[aqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqabba Il-wirja tal-log[ob tan-nar lejlet il-festa tal-Imqabba, nhar l-Erbg[a li ;ej filg[axija, se tkompli ti]viluppa fuq diversi fronti u tibni fuq l-innovazzjonijiet li kienu introdotti fiha fl-a[[ar snin. Il-wirja se tkun qed tfakkar ukoll il-50 sena mindu nfet[et il-fabbrika tan-nar li l-G[aqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqabba g[andha f’Ta’ Kandja. Tentattiv ta’ rekord bit-Torri tad-Dawl Sentejn ilu, lejlet Santa Marija, l-ispettaklu pirotekniku sinkronizzat mal-mu]ika kellu ]vilupp importanti meta mal-log[ob tan-nar ;ie integrat Torri tad-Dawl g[oli 30 metru li minn fuqu n[araq nar b’mod kreattiv li kkumplimenta l-log[ob tan-nar lie[or li kien qed ikun sparat mill-art u l-mu]ika li kien sinkronizzat mag[ha. Din is-sena, it-Torri tad-Dawl se jog[la aktar, g[al 45 metru, u l-G[aqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqabba se tipprova tistabbilixxi rekord nazzjonali, verifikat minn The Malta Records, b[ala l-akbar wirja ta’ log[ob tan-

nar fuq skala vertikali, ji;ifieri l-aktar wirja kbira bi [ruq ta’ aktar minn 1,400 element tan-nar u li l-aktar li jitla’ fil-g[oli bl-u]u tat-Torri tad-Dawl li jin[arqu minn fuqu. Element g[alkollox ;did bil-Funtana tan-Nar Barra minn dan, il-wirja ewlenija tal-log[ob tan-nar lejlet Santa Marija fl-Imqabba se tinkludi element g[alkollox ;did: il-Funtana tan-Nar. Permezz ta’ kanuni madwar it-Torri tad-Dawl se jkunu sparati elementi tan-nar li jag[mlu diversi formazzjonijiet b[al funtana, flok bl-ilma, bl-elementi tan-nar. Il-wirja se tinkludi wkoll [afna elementi uni/i ta’ log[ob tan-nar b[al qawsalla tan-nar, kliem li jifforma permezz tal-log[ob tan-nar, disinji u forom diversi ;odda fl-ajru, blalen li l-kulur tag[hom jinbidel jimxi flok f’daqqa; kollha sinkronizzati mal-mu]ika b’sistema kompjuterizzata. Se jkun hemm ukoll, kif jixraq, il-murtali tradizzjonali tal-beraq pront u talkulur u kaxxi infernali fi Gran Finale qabel wirja ta’

log[ob tan-nar tal-art li tibda mill-pjazza tal-parro//a tal-Imqabba. 50 sena ta’ ]viluppi li wasslu g[al reb[ nazzjonali u dinji Il-festa tal-Imqabba fl-1963 kienet l-ewwel wa[da li gawdiet in-nar mag[mul f’post tan-nar ;did li kien inbena fis-sentejn ta’ qabel fl-in[awi Ta’ Kandja min[abba li l-post tan-nar l-antik sal-1937 kien f’g[elieqi li kienu ttie[du mill-awtoritajiet biex inbniet l-ewwel strippa tal-ajruport ta’ {al Luqa qabel it-Tieni Gwerra Dinjija. L-G[aqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqabba minn dak i]-]mien introdu/iet [afna innovazzjonijiet fillog[ob tan-nar li fl-a[[ar snin wasslu biex reb[et ilfestival nazzjonali tal-log[ob tan-nar tal-art fl-2010, reb[et l-ewwel kampjonat tal-log[ob tan-nar Malti filPort il-Kbir fl-2006, u reb[et ukoll il-kampjonat dinji tal-log[ob tan-nar, mag[ruf b[ala ‘Caput Lucis’, f’Ruma fl-2007.

FIL-PA:NI TA’ :EWWA

ANIMA Wirja ta’ arti f’San :iljan

MU}IKA L-ewwel album ta’ Gianluca Bezzina

?INEMA Il-films tal-KRS fis-swali ta/-/inema

Lokali

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

ID-DOKUMENT TA’ QABEL IL-BA:IT 2014

?ertifikat g[ar-ri]ultati tal-Gvern Nazzjonalista X’IRRIKONOXXA L-MINISTRU EDWARD SCICLUNA

X’INJORA L-MINISTRU EDWARD SCICLUNA

L-ekonomija fl-2012 kibret b’1%;

Ma jg[id xejn kif se jsostni u jwettaq ittkabbir fl-ekonomija; Ma jag[tix u ma jsemmix mi]uri konkreti;

}ieda fl-esportazzjoni ta’ 6%;

Id-d[ul finanzjarju g[all-Gvern fl-2012 ]died bi 3.3%; Tkabbir reali ta’ 1.6% fl-ewwel tliet xhur tal-2013; L-impjiegi ]diedu b’1.7%;

}ieda fl-impjiegi tan-nisa, minn 43% g[al

kwa]i 46%; Il-qg[ad fost i]-]g[a]g[ ni]el bi 12.2%; Mill-2006 beda jonqos id-defi/it fuq il-kont kurrenti u mill-2010 sal-2012 beda jirre;istra surplus; Malta ]ammet il-po]izzjoni fis-swieq internazzjonali fil-manifattura u baqg[et kompetittiva. Id-dokument tal-Gvern Laburista g[al qabel il-ba;it li nieda l-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna g[al darb’o[ra jag[ti /ertifikat mill-isba[ lir-ri]ultati miksuba minn Gvern Nazzjonalista fl-g[axar snin li g[addew. Fl-istess [in, il-vi]joni tieg[u g[a]-]mien li ;ej hi limitata u d-dokument ma jg[idx x’g[andu wie[ed jistenna fil-Ba;it 2014. “Dan id-dokument ma jil[aqx l-aspettattivi li bena lPrim Ministru Joseph Muscat, li kien qal li l-Gvern se jniedi Green Paper bi t[ejjija g[allBa;it,” stqarr Tonio Fenech, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar il-Finanzi f’konferenza tal-a[barijiet fid-Dar ?entrali.

Ma jg[idx x’se ji;ri jekk il-fondi allokati g[al kull Ministeru ma jkunux bi]]ejjed; Ma jg[id xejn dwar ir-ro[s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma; Ma jiddendifikax oqsma ekonomi/i ;odda g[ajr li jsemmi dawk l-oqsma li kien identifika l-Gvern Nazzjonalista filVi]joni 2015; Ma jitkellimx dwar ix-xog[ol; Mhux /ar b’kemm se jnaqqas ilburokrazija; Ma jsemmi xejn ;did dwar il-g]ira ta’ G[awdex.

Madankollu rrimarka li ddokument ma[ru; millGvern Laburista ji//ertifika l-politika ekonomika talGvern pre/edenti u juri kif id-d[ul finanzjarju ]died bi 3.3%, filwaqt li t-tkabbir reali fl-ewwel kwart tas-sena kien ta’ 1.6%. Il-dokument jg[id ukoll li hemm ]ieda mill-impjiegi u 4.2% fil-kumpens mog[ti lill-[addiema. L-impjiegi ]diedu b’1.7%, inklu] ]ieda kbira fl-impjiegi tan-nisa minn 43.6% g[al 45.8%. Illivell tal-qg[ad fost i]]g[a]ag[ ni]el bi 12.2%. Tonio Fenech qal li ddokument ta’ qabel il-ba;it ma jitkellimx dwar ixxog[ol u x’in/entivi qed jipproponi l-Gvern

Laburista.Id-dokument jag[raf li mill-2006 beda jonqos id-defi/it fuq il-kont kurrenti u mill-2010 sal2012, il-pajji] beda jirre;istra tkabbir. Jissemma wkoll li Malta ]ammet il-po]izzjoni fisswieq internazzjonali filmanifattura filwaqt li ]iedet il-market share flesportazzjoni tas-servizzi. Fid-dokument ta’ qabel ilba;it saret l-istqarrija li Malta kompliet tirre;istra tkabbir fil-kompettitività anke waqt ir-ri/essjoni. Dan kollu [are; fid-dokument ta’ qabel il-ba;it meta sa ftit xhur ilu l-Partit Laburista kien imaqdar l-inizjattivi talGvern Nazzjonalista u jg[id li hawn l-instabbiltà.

Tinstab mejta Anzjana ta’ 73 sena nstabet mejta f’appartament fi Triq Dingli f’Tas-Sliema. Hija nstabet fi stat ta’ dekompo]izzjoni, tant li kienu l-;irien li rrappurtaw lillPulizija min[abba ri[a qawwija li kienet [ier;a millappartament tag[ha. Il-Pulizija u membri midDipartiment tal-Protezzjoni ?ivili sabu l-katavru tal-anzjana kmieni lbiera[ filg[odu, wara li kellhom ji]gassaw il-bieb tarresidenza. Kollox juri li ma kien hemm l-ebda atti kriminali marbuta ma’ dan il-ka].

Tonio Fenech, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar il-Finanzi lbiera[ iddikjara li l-Ministru Edward Scicluna ta /ertifikat ie[or g[as-su//ess ekonomiku ta’ gvernijiet Nazzjonalisti

F’dan id-dokument, ilGvern jipprevedi li pajji]na se jirre;istra l-istess livell ta’ tkabbir ta’ din is-sena ming[ajr ma jg[id xejn dwar kif se jwettaq dan it-tkabbir. Il-Gvern ma jsemmix mi]uri konkreti [lief meta jitkellem fuq il-qafas ta’ kontroll fiskali, fejn jimxi fuq il-passi ta’ dak li beda l-Gvern pre/edenti u li huma obbligi li jo[or;u millqafas il-;did tal-UE. Id-dokument jitkellem dwar ippjanar ba;itarju mibni fuq il-prin/ipju ta’ planning total, li bihom ji;u ]viluppati livelli ta’ nfiq g[al kull ministeru. F’dan id-dokument, i]da, ma jg[idx x’ji;ri jekk il-fondi allokati mhumiex bi]]ejjed. Dwar it-tkabbir ekonomiku, il-Gvern Laburista jitkellem dwar il-[tie;a ta’ diversifikazzjoni f’oqsma

ekonomi/i ;odda i]da jitkellem biss fuq l-oqsma di;à identifikati fil-Vi]joni 2015. Id-dokument ma jg[id xejn ;did dwar G[awdex, irrimarka Tonio Fenech. Hu qal li d-dokument jammetti li l-Gvern Nazzjonalista kien naqqas ilburokrazija bi 15.6% u dan meta l-mira tal-Gvern pre/edenti kienet dik ta’ 25%. Tonio Fenech staqsa jekk dan ifissirx li issa l-mira hi ta’ 9.4% tnaqqis? Tonio Fenech qal ukoll li lGvern ma jg[id xejn dwar irro[s fil-kontijiet tad-dawl u lilma mistennija minn Marzu li ;ej, kuntrarju g[all-weg[da li sa[aq dwarha l-Prim Ministru f’dawn il-;ranet. Ara wkoll pa;na 14

2 COLLAGE LETTERATURA

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Stejjer bl-istampi g[at-tfal Pubblikazzjoni Preca, id-dar editri/i tas-So/jetà MUSEUM, g[adha kif ippubblikat ktieb sabi[ g[attfal bl-isem Qabel Norqod…. Il-ktieb hu ssettjat kollu bilkulur fuq pa;ni kbar b’kitba [elwa ta’ Joe Galea u tpin;ijiet ori;inali ta’ Christine Tong. Dan il-ktieb ji;bor fih mal140 pa;na ta’ stejjer

interessanti, talb sabi[ u stampi attraenti g[at-tfal ta’ età ]g[ira, anki g[al dawk li g[adhom ma jafux jaqraw. Lil dawn jistg[u jaqrawlhom ittest il-;enituri waqt li t-tfal jaraw u jiggustaw l-istampi [elwin. Kif jindika l-isem, il-ktieb hu inti] biex i/-/kejknin tag[na jaqraw, jew tinqralhom, storja wa[da,

]ew; pa;ni kollox, qabel jorqdu u jtemmu dan le]er/izzju b’talba /kejkna stampata fil-ktieb stess. B’hekk inisslu fihom iddrawwa li jitolbu qabel ma jorqdu. Il-ktieb hu adattat g[at-tfal kollha ta[t l-g[axar snin. Hu tassew xieraq b[ala rigal f’kull okka]joni g[al tfal subien u bniet.

Is-Sinjura Dolly u wliedha Octavia, Rosabelle, Donatella

u l-familji tag[hom jixtiequ jirringrazzjaw lill-Kanonku Rev. Lawrence Zammit kif ukoll lis-sa/erdoti li kkon/elebraw il-quddiesa, lill-President George Abela, lil membri tal-:udikatura, lil Membri Parlamentari kif ukoll lis-So/jetajiet u diversi g[aqdiet, lill-Banda San :or; Martri ta’ {al Qormi kif ukoll lill-bandisti ta’ diversi baned li daqqew matul il-korteo, qraba, [bieb u dawk kollha li attendew g[all-funeral. Grazzi lil dawk li bag[tu fjuri, kartolini u donazzjonijiet b[ala turija ta’ rispett u m[abba g[at-telfa ta’ missier g[a]i], nannu u [abib devot :or; Bianchi

li mar jiltaqa’ mal-Mulej fid-19 ta’ Lulju 2013 Nixtiequ wkoll nuru l-apprezzament u l-gratitudni tag[na lejn Mons. :or; Frendo OP, l-Isqof Aw]iljarju ta’ Tirana, li bag[at ittra ta’ kondoljanzi u nqrat waqt il-funeral. Grazzi wkoll lill-[abib tal-familja :or; Xerri li tana l-g[ajnuna u s-sapport tieg[u f`dawn il-mumenti iebsa.

Mal-Watar tal-Kitarra :abra ta’ poe]iji ta’ Wistin Attard OFM Cap Il-Provin/ja tal-A[wa Minuri Fran;iskani Kapu//ini Maltin g[adha kif ippubblikat il-ktieb: Mal-Watar tal-Kitarra ta’ Wistin Attard, Kapu//in. Dan il-ktieb fih aktar minn mitt poe]ija fuq su;;etti varji, li jinkludu ;rajjiet kurrenti b[al natura, divorzju, omosesswalità u ambjent. It-tfal ]g[ar ma t[allewx barra g[ax il-poeta ddedikalhom 12-il poe]ija mi;burin g[alihom. Il-ktieb fih ukoll da[la kritika tal-Prof. Oliver Friggieri li janalizza kemm il-poe]iji kif ukoll lill-poeta. Il-poe]iji ta’ Patri Wistin Attard dehru f’diversi rivisti u nqraw fuq stazzjonijiet tar-radju. Ilu g[al [afna ]mien jikteb u jie[u [sieb Ir-Rokna tat-Tfal u tal-kompetizzjonijiet tarrivista Dawl Fran;iskan – Le[en il-Kapu//ini Maltin. Fl-1992 Patri Wistin [are; l-ewwel ktieb tieg[u ta’ poe]iji Qtar ta’ Nida.

COLLAGE ARTI 3

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

ANIMA Wirja ta’ pittura u skultura f’Cavalieri Hotel minn E. V. Borg ............................

Il-manager tal-Lukanda Cavalieri James Cassar inawgura kollezzjoni ta’ pittura u skultura, madwar 50 xog[ol, imsej[a ‘Anima’ ta’ Mila Christova u Janet Fenech il-{amis 18 ta’ Lulju. Il-wirja tibqa’ miftu[a g[allpubbliku mid-19 ta’ Lulju sat-12 ta’ Settembru 2013. Il-wirja hi ferm varjata u tinkludi amuleti talfidda, /eramika, fotografija, prints di;itali, grafika, skultura fil-metall, pittura, ‘ebru’ tip ta’ teknika ta’ print bl-ilma u l-alka u kostumi li jesponu l-frivolu fil-[ajja. Il-wirja tesponi dawn i]]g[a]ag[ studenti tal-Kulle;; St Edwards g[all-kritika tal-pubbliku g[all-ewwel darba f’[ajjithom ming[ajr il-kenn tal-[itan talKulle;; u b’riskju u kura;; jerfg[u r-responsabbiltà ta’ adulti. Il-wirja tesponi f’kuntrast ilkarattri tag[hom. Mila hi introversa b’g[aqal u per/ezzjoni fil-[ajja ta’ maturità mhux komuni. L-art tag[ha hi mentali, intellettwali, razzjonali u ba]ata f’idea pura. Arti astratta, ;eometrika u minimali b’lehma surrealista. L-ispazju jiddomina lassiem waqt li l-materja hi ratba, ming[ajr g[adam. Il-mo[[ jiddomina is-sensi. Fil-futur tixtieq issir psikologu. Forsi wie[ed mill-aqwa xog[lijiet tag[ha hi Semblance, print astratt grafiku u movimentat. Luna hi skultura fil-metall bil-welding sempli/i u minima ta’ /erta qawwa waqt li Horror Vacqui hi pittura vasta kwa]i murali b’tema ta’ reali]mu so/jali dwar l-anoressija li ;abitha daharha mal-[ajt g[ax g[all-ewwel darba f’medium ;did kellha timla spazju enormi b’espressjoni tag[ha li involvietha personalment u intimament. L’Insommia jew in-Nasba tal{olm hi skultura fl-injam jew zokk ta’ si;ra b’[afna jdejn bix-xibka biex jaqbdu l-[olm ba]ata fuq

[rafa jew le;;enda antika. Janet hi estroversa, appassjonata u senswali. Ix-xog[ol tag[ha hu figurattiv, fi]iku u sentimentali. Sensittiva u emozzjonali hi espressjonista ta’ /erta qawwa. Hi tippreferi l-figurattiv realistiku, xog[ol kumpless u dekorattiv li joqrob lejn is-surreali. Hi tenfasizza l-forma fi spazju, b’linja soda i]da f’sens liriku u poetiku. T[obb il-lingwi u tixtieq issir antropologa. Hi t[obb it-teknika tax-xog[ol filmat u hi editur talpellikola li tanalizza tfulitha. Laqwa xog[ol tag[ha hu Embarkation li tesponi l-esperjenzi tag[ha ta’ vja;;atur. Hi tesplora lvja;; tal-[ajja b’/erta disinvoltura u l-a[[ar xog[lijiet tag[ha huma ferm espressivi u jimpressjonaw tabil[aqq. T[obb [afna l-kulur li tu]ah b’mod senswali u espressiv. Ix-xog[ol tag[hom hu personali, lingwa espressiva mimlija sentimenti, emozzjoni u esperjenzi tal-vja;; fil-[ajja ta’ kuljum. Waqt li Mila tiffoka fuq parti finali tal[ajja u l-mewt qerrieda, Janet tinterpreta l-ewwel snin ta’ tfulitha: twelid u ]g[o]ija. L-espressjoni tag[hom hi relattivament matura g[all-età tag[hom; l-età metali hi bil-wisq akbar minn dik kronolo;ika. L-espressjoni tag[hom sin/iera u onesta t[affer fil-fond tal-psike, tiftix [erqan ming[ajr e]itazzjoni jew bi]a’. Forsi sabuha diffi/li j[arsu lejn dak li raw fil-mera i]da fuq kollox kien e]er/izzju terapewtiku u fejjiedi li b’mod gradwali fejjaq il-feriti li g[enhom jinbidlu u jikbru u jasserixxu ru[hom flimkien. Huma g[enu lil xulxin b’kull mod: fi]ikament, teknikament u psikolo;ikament, u hekk kibru fil[biberija. L-ispirtu b[ala team hu rifless f’xog[olhom li g[alkemm fih kuntrast jikkumplimenta flistess waqt.

4 COLLAGE MU}IKA

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

minn Noel D’Anastas – ndanastas@gmail.com

‘Waiting for Tomorrow’ L-album debuttanti ta’ Gianluca Bezzina Lejn tmiem ix-xahar l-ie[or, g[all-arja sajfija ta’ filg[axija, iltqajna fuq bejt fi Triq Nofsinhar. {arstek tmur fuq is-sbu[ija arkitettonika talBelt, il-port mimli storja u fixxaqliba l-o[ra konkos, konkos u konkos. Kien propju waqt ittnedija tal-album debuttanti ta’ Dr Feelgood – Gianluca Bezzina – bit-titlu Waiting for Tomorrow. G[alkemm Gianluca kien ilu sena jippro;etta dan lalbum, is-su//ess miksub fla[[ar edizzjoni tal-Eurovision Song Contest stimulatu sew biex ikompli ja[dem fuq dan il-pro;ett. Gianluca Bezzina u Malta ;ew klassifikati fit-8 post kif ukoll su//ess f’bosta charts Ewropej, fosthom itTop 40 Singles Chart flIngilterra, klassifikat fis-37 post, xi [a;a li kienet l-ewwel darba g[al-artist lokali li jag[mel dan. Il-video uffi/jali ta’ din is-single ikompli jippromwovi l-kari]ma ta’ Bezzina u lil Malta ma’ dawk li rawh fuq is-sit tal-Youtube li s’issa la[aq il-miljun vi]itatur. Gianluca Bezzina [are; dan l-album b[ala solista. Filpassat hu [are; tliet singles mal-band Funk Initiative. Il[oss u l-istil ta’ Gianluca hu miktub u prodott minn Boris Cezek u Dean Muscat li wkoll kitbu s-song Tomorrow. Waiting for Tomorrow ji;bor fih 10 tracks li ;ew rekordjati fid-Doyaya Studios u ma[ru; minn label indipendenti flIngilterra. Kif sostna Boris Cezek waqt it-tnedija, dan l-album tfassal spe/ifikament g[al vu/i u stil uniku ta’ Gianluca, li jikkombina tajjeb l-istil retro u element ferrie[i fil-pop tassittinijiet, swing u blue eyed soul, stil li di;à hu sinonimu mieg[u. “A[na dejjem emminna fil-potenzjal ta’

u ferrie[a, kif jixhed isimha, jag[mel dan il-materjal aktar retrospettiv g[all-era tassittinijiet. Mill-bejg[ minn dan lalbum, se tgawdi CC Cancer Fund li ;iet imwaqqfa b[ala kampanja ta’ kollaborazzjoni ma’ Gianluca g[allprevenzjoni tal-kan/er fost i]]g[a]ag[, inklu] xiri ta’ apparat mediku u inizjattivi o[ra. Fil-fatt, ewro minn kull CD-album li jinbieg[ se jmur g[al dan il-font u l-ammont se ji;i rduppjat minn Calamatta Cuschieri. Waiting for Tomorrow qed ikun disponibbli kemm filformat fi]iku ta’ CD-album kif ukoll fil-format di;itali. Matul dan is-sajf, Gianluca kien mistieden f’bosta attivitajiet biex jippromwovi dan l-album, fosthom ilkun/ert tal-Isle of MTV, ilFarsons Beer Festival, G[axaq Music Festival matul il;img[a li g[addiet u s-sehem Gianluca u ninsabu ferm kburin meta narawh ji]viluppa artistikament. Waiting for Tomorrow hu biss il-bidu tassu//ess” jistqarr Dean Muscat. Min-na[a tieg[u, Alex Cuschieri, i/-chairman ta’ Calamatta Cuschieri li tispe/jalizza f’servizzi finanzjarji, qal li l-kumpanija tinsab kburija li qed tinvesti fis-su//ess ta’ Gianluca. “B[ala kumpanija ta’ investiment, nemmnu li g[andna ninkora;;ixxu li]]g[a]ag[ ikomplu jippjannaw g[al g[ada u na[sbu li Gianluca hu l-e]empju biex iwassal dan il-messa;;”, jirrimarka Cuschieri. To[ro; il-kari]ma ta’ Gianluca L-album fih messa;;i

po]ittivi kif wie[ed jistenna

mill-kari]ma tal-artist u millg[eruq tieg[u. Barra l-mu]ika ta’ Cezek u Muscat, f’Walk on Blind u Light me Up hemm il-kollaborazzjoni mu]ikali ma’ Kris Spiteri u David Mackeeg rispettivament. F’Perfectly in tune, hemm is-sehem tajjeb ta’ Louise Ann Tate li jikkombina tajjeb il-passa;;i fuq il-kordi minn Jacob Portelli. Il-backing vocals f’dawn ittracks huma ta’ Janice Debattista. I]-]ew; kantanti femminili nafuhom mal-band Kristjana Salt, l-istess jing[ad g[all-pjanista Joe Gauci li daqq f’High & Away – wa[da mit-tracks l-aktar interessanti g[al-aspett armoniku mill-kor gospel ta’ Pamela Bezzina. Larmonija vokali hija wkoll evidenti f’Perfect. L-atmosfera [ajja f’[afna

Ma setax ikun a[jar li dan l-artiklu jkun pubblikat illum, proprju meta l-{amruni]i qed ji//elebraw il-festa ta’ San Gejtanu. L-G[aqda tal-Mu]ika ta’ San Gejtanu (tat-Tamal) taf il-bidu tag[ha bis-sa[[a ta’ Francesco Buttigieg li ori;inarjament kien idoqq mal-Banda ta’ San :u]epp i]da min[abba xi di]gwid telaq u wara kien fundamentali biex twaqqfet l-G[aqda Mu]ikali ta’ San Gejtanu. Francesco Buttigieg hu l-bu]nannu ta’ Gianluca. Gaetano Buttigieg, iben Francesco, kien mag[ruf b[ala ‘Gaetano Kanta’ g[ax fil-[amsinijiet u s-sittinijiet kien jo[ro; kotba ]g[ar b’kanzunetti mag[rufa li hu kien jag[mel it-traduzzjoni g[all-ilsien Malti u kemm-il darba bba]a l-versi fuq su;;etti attwali lokali. ‘Gaetano Kanta’ hu n-nannu ta’ Gianluca Bezzina. mid-diski f’dan l-album jag[tu dimensjoni tal-feelgood ta’ Bezzina. Il-komportament tal-istrumenti tar-ram f’songs b[al Count me in li fiha ssehem tal-keyboardista Mark Attard; I’ll be there u Happy Song – l-aktar song mexxejja

fil-kun/ert presti;ju] ta’ Joseph Calleja li mieg[u interpreta b’artistrija Xemx tat-Tramps. Fis-17 ta’ Awwissu se jkanta fi]}ebbu;, G[awdex. Aktar dettalji ara l-pa;na ta’ facebook ta’ Gianluca.

Su//ess g[all-G[axaq Music Festival

Ira Losco tkanta ma’ Errol Sammut ta’ Airport Impressions

L-G[axaq Music Festival kien su//ess [ajr g[all-organizzazzjoni [abrieka mill-Kumitat u l-[afna ]g[a]ag[ li b’dinami]mu ja[dmu matul is-sena kollha ming[ajr [las. Su//ess kien dovut ukoll g[allparte/ipazzjoni numeru]a tal-pubbliku f’kull lejla li n]ammet, mis-serata tal-g[ana, g[allkun/ert ta’ Ira Losco u Airport Impressions kif ukoll il-kun/ert ta’ Johnny Logan u Gianluca Bezzina. L-atmosfera kienet [ajja. Fil-kun/ert ta’ nhar is-6 ta’ Awwissu, Ira Losco u l-band tag[ha tatna numru ta’ diski mag[rufa mir-ripertorju tag[ha, inklu] materjal mill-a[[ar album Fire kif ukoll xi covers interessanti, fosthom L-A[[ar Bidwi f’Wied il-G[asel tan-New Cuorey li ftit tassnin ilu kien [ari;ha wkoll Claudio Baglioni. F’din l-a[[ar sena, Ira kompliet tikseb su//ess permezz ta’ tliet singles: What I’d

Give, The Person I Am u Me Luv You Long Time. Wara, Airport Impressions ing[aqdu ma’ Ira fejn il-kollaborazzjoni kienet kompatta u mimlija ener;ija. Din kienet evidenti fil-covers li kienu apprezzati sew minn dawk li [onqu lgrawnd ta’ {al G[axaq. Airport Impressions, li b[alissa qed ja[dmu fuq it-tieni album flimkien ma’ Howard Keith, liema materjal mistenni jara d-dawl ftit taxxhur o[ra, tawna bosta numri popolari u xi materjal ;did li mistenni jkun inklu] f’dan lalbum, fosthom Berlin, Wishing Well u Starsigns, materjal interessanti li ]gur jawgura tajjeb. Il-[oss f’dan il-kun/ert kien ta’ min ifa[[ru. Intant, Ira Losco se tkanta fis-17 ta’ Awwissu fi]-}ebbu;, G[awdex, u fil-31 ta’ dan ix-xahar f’{a]-}abbar.

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Lokali

L-i]balji tal-Ministru Manuel Mallia f’[ames xhur ta’ tmexxija ... mid-dikjarazzjonijiet tal-assi g[all- Pulizija, l-Armata u s-Servizz Sigriet DIKJARAZZJONI TAL-ASSI

KORP TAL-PULIZIJA – SERVIZZ TAS-SIGURTÀ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Il-Ministru Manuel Mallia kien kontroversjali bid-dikjarazzjonijiet tal-assi tieg[u, wara ta ver]jonijiet differenti u konflin;enti minn fejn ;ab kwa]i 7500,000

■ ■

}ball li l-Ministru Manuel Mallia ddikjara [a]in id-d[ul tieg[u u li nqabad jag[ti ver]joni [a]ina dwar bejg[ ta’ proprjetà g[all-valur ta’ €500,000; ■ Il-Ministru Manuel Mallia jer;a’ jbiddel il-ver]joni dwar il-bejg[ talproprjeta` u jg[id li l-€500,000 kienu ;ejjin minn 40 sena ta’ [idma filprofessjoni legali. Dan wara ri/erka fl-arkivji tar-Re;istru Pubbliku kkonfermat li ma sar l-ebda bejg[ ta’ madwar nofs miljun ewro fi proprjetà mill-Ministru Mallia; ■ Il-Ministru Manuel Mallia jbiddel id-dikjarazzjoni tal-assi wara li qal li nesa jni]]el ]ew; shares li g[andu f’]ew; kumpaniji, wa[da minnhom ta’ 25% tal-Project Consulting Services Ltd. ■

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

L-U}U TAL-POTER

■ L-immigrazzjoni kienet wa[da mill-kontroversji fl-ewwel [ames xhur tal-Ministru Manuel Mallia li ;abet il-kundanna tal-UE u tal-g[aqdiet volontarji. Ritratt xokkanti ta’ trattament inuman fid-Depot li qatt ma saret investigazzjoni biex ji;i stabilit g[aliex tarbija u immigranti o[ra t[allew f’din il-kundizzjoni

}ball li ta amnestija lill-pri;unieri min[abba r-reb[a elettorali; }ball li l-amnestija inkludiet lit-traffikanti tad-droga u dawk li serqu jew aggredew anzjani, fost l-o[rajn; ■ }ball li mar il-{abs i[abbar l-amnestija fost l-g[ajjat tal-pri;unieri ‘Malta Tag[na Lkoll’; ■ }ball li g[annaq lill-pri;unieri; ■ }ball li b’ri]ultat tal-amnestija diversi pri;unieri li kienu qed jag[mlu lprogramm ta’ riabilitazzjoni mid-droga waqfu g[ax twaqqfitilhom is-sentenza; ■ }ball li l-Offender Assessment Board (li hu essenzjali biex tibda ta[dem ilparole) g[adu ma n[atarx g[ax fit-2 ta’ April 2013 il-Ministru Mallia a//etta rri]enja ta/-Chairperson (min[abba l-bidla fl-amministrazzjoni) u baqa’ ma [atarx Chairperson ie[or; ■ }ball li l-Parole Board g[adu ma bediex ja[dem; ■ }ball li fil-{abs, ]ew; sur;enti tal-Pulizija (li ntbag[tu hemm wara Marzu) qed jag[mlu 180 sieg[a f’sahra kull wie[ed kull xahar g[al xejn g[ax litteralment ma jag[mlu xejn u jippassi;;aw biss (lanqas skorta jew tfittxijiet ma jag[mlu); ■ }ball li l-A;ent Direttur tal-{abs g[amel xog[ol lussu] fl-uffi//ju tieg[u fil{abs ; ■ }ball li approva l-kariga ta’ Chairman tat-Tribunal tal-Appelli tal-{abs lil Steven Farrugia Sacco, iben l-Im[allef Lino Farrugia Sacco u [u David Farrugia Sacco, kandidat tal-Partit Laburista fl-a[[ar elezzjoni ;enerali; ■ }ball li appunta lil wa[da mill-avukati li kienet ta[dem mieg[u, Maria Cardona, biex tmexxi l-Prison Visitors Board; ■ }ball li appunta lil wa[da mill-avukati li ta[dem mieg[u, Marietta Cassar, b[ala Segretarja tal-Prison Visitors Board. ■ ■

Il-kariga Ministerjali jew f’Ministeru titlob aktar attenzjoni fl-im;iba

}ball li /-Chief of Staff allegatament abbu]a l-poter waqt l-avveniment Isle of MTV meta pprova jarresta persuna li kienet qed tie[u [sieb issigurtà tal-post; ■ }ball li l-Ministru Manuel Mallia da[al fil-folla bil-karozza f’nofs ilfesta biex jevita li jdur ]ew; toroq ]ejda fi triqtu lejn id-dar tal-Ma;istrat Consuelo Scerri Herrera; ■ }ball li /-Chief of Staff tal-Ministru Manuel Mallia allegatament u]a lpoteri tieg[u biex iwaqqaf permess lil Scott Dixon min[abba ;lied personali kontrih.

■

}ball li ne[[a l-Kummissarju John Rizzo bla ra;uni ta’ xejn; }ball li g[amel lil Pietru Pawl Zammit b[ala Kummissarju; }ball li /-Chief of Staff ta’ Manuel Mallia, Silvio Scerri, qieg[ed jag[ti lordnijiet f’diversi dipartimenti li jaqg[u ta[tu u jinda[al li/-?ivil; }ball li s’issa ng[ataw iktar minn 251 transfer fil-Korp tal-Pulizija; }ball li xolja l-SAG; }ball li qed idg[ajjef il-pre]enza tal-Pulizija fid-Distretti b’ri]ultat tal[emel transfers li ng[ataw; }ball li l-ordni tat-transfers ti;i mill-Ministeru lill-Kummissarju talPulizija; }ball li re;g[et bdiet die[la l-politika parti;jana fil-FAM (anke b’uffi/jali jitkellmu fuq il-FB tag[hom kontra l-Oppo]izzoni Nazzjonalista b[ala l‘g[edewwa tag[na’ u jfa[[ru lil Joseph Muscat; }ball li sfidu/ja lill-Ombudsman u [atar lill-eks Brigadier Maurice Calleja biex jisma’ allegati ka]i ta’ in;ustizzji; }ball li twaqqaf l-extra duty tal-Pulizija fl-Isptar Mater Dei (hemm min tilef madwar €400-€600 fix-xahar); }ball li hu u Silvio Scerri kienu pre]enti g[all-interviews tas-Servizz tasSigurtà; }ball li jippruvaw ja[kmu lis-Servizz Sigurtà; }ball li l-Ministru u /-Chief of Staff tieg[u jkunu jafu min huma l-membri tas-Servizz tas-Sigurtà; }ball li ma kinetx segwita l-li;i li tesi;i kif ir-rekluta;; fis-Servizz tasSigurtà jsir fuq rakkomandazzjoni tal-Kap tas-Servizz tas-Sigurtà; }ball li l-G[assa tal-Pulizija fil-Belt Valletta tinsab b’]ew; spetturi meta sa ftit ilu kellha tlieta u kien hemm ]mien fejn kellha erbg[a; }ball li ng[ataw 55 transfer f’G[awdex biss lill-Pulizija; }ball li iktar minn 100 Pulizija kienu pre]enti g[all-ikla tal-EBU (bejn Banda u waiters); }ball li madwar 25 Pulizija kienu ordnati jkunu waiters g[ax dak mhux xog[olhom; }ball li d-delegati tal-EBU ma qalulhomx li l-waiters huma Pulizija; }ball li l-Pulizija tag[mel outside catering; }ball li l-Ministru Manuel Mallia flimkien mal-Prim Ministru Joseph Muscat [ejjew pjan u ]ammewh mistur biex ike//u 88 immigrant misSomalja wara li kienu salvati mill-Forzi Armati Maltin; }ball li ma ordnax investigazzjoni interna wara membri tal-Korp talPulizija [allew tarbija u immiganti mitluqa mal-art fis-s[ana qrib sprall u mal-art mimlija ]ejt tal-karozzi fil-bit[a tal-Kwartieri :enerali tal-Pulizija; }ball li grupp ta’ Pulizija Maltin inqabdu ju]aw il-lane/ tal-Korp talPulizija g[al skopijiet ta’ divertiment;

FA?ILITÀ KORRETTIVA TA’ KORDIN

Il-Ministru Manuel Mallia se jibqa’ mfakkar g[all-amnestija kontroversjali li ng[atat lill-pri;unieri min[abbba r-reb[a elettorali Laburista u [atriet fl-istrutturi tal-{abs li jmorru lil hinn minn kull etika

COLLAGE ?INEMA 5

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

The Heat Minkejja li fil-parti ewlenija, fuq quddiem nett hemm Sandra Bullock, li hi lattri/i ‘qawwija’ Melissa McCarthy (dik ta’ Identity Thief u Bridesmaids biex niftiehmu), li tispikka. Din tidher b[ala Mullins, pulizjotta vulgari u kollha g[ajjat f’Boston, mag[rufa g[all-manjieri xejn ortodossi li bihom tittratta mal-kriminali. Wara li arrestatu u tmur biex tinterrogah, issib li minflokha da[let a;ent spe/jali tal-FBI, Ashburn (Bullock), mibghuta minn New York biex titkixxef min kien it-traffikant ewlieni hemmhekk u tarrestah. Din Ashburn xejn ma jkollha x’taqsam ma’ Mullins, la fil-manjieri ta’ investigazzjoni u wisq inqas

(KRS – 15)

fid-dehra. Imma issa – l-istess b[al Eddie Murphy u Judge Reinhold b[ala l-Beverly Hills Cops – isibu li jkollhom ja[dmu flimkien. Filwaqt li McCarthy u Bullock jibbrillaw fil-karattri tipi/i tag[hom, b’tal-a[[ar kwa]i tirrepeti l-parti ta’ pulizjotta undercover b[alma kienet f’Miss Congeniality, dan il-film, aktar iva milli le, hu stupidament divertenti. Dan grazzi l-aktar g[assimpatika (anki meta tkun vulgari, mhux bi kliemha biss) McCarthy, li x’aktarx hi laqwa element ta’ The Heat, li di;à qed jissemma s-sequel tieg[u – forsi l-producers qed jittamaw li jikkupjaw issu//ess tas-sensiela Beverly Hills Cops, b’ver]jonijiet femminili.

Now You See Me (KRS – 12A)

Dan hu thriller kemxejn kumplikat b’Mark Ruffalo b[ala A;ent Spe/jali tal-FBI Rhodes li qed jipprova j]omm grupp ta’ magicians immexxi minn Atlas (Jesse Eisenberg), li mieg[u jing[aqdu Merit (Woody Harrelson), Henley (Isla Fisher) u Jack (Dave Franco) milli jkomplu jwettqu serqa wara o[ra. Id-direttur (Lewis Leterrier) jag[tina film li jimpressjona l-aktar g[allvaluri ta’ produzzjoni. Infatti filwaqt li l-wirjiet ta’ ma;ija huma misterju]i daqskemm mistennija jkunu divertenti, dak li fil-fatt jag[mel dan il-film divertenti matulu kollu hu li dan hu festa vi]wali. L-interpretazzjonijiet huma

The Conjuring (KRS – 15) Wara Insidious, id-direttur James Wan jer;a’ jing[aqad ma’ Patrick Wilson f’rakkont ie[or dwar pussess dimonjaku. Dan hu ma[dum tajjeb u ma jistax ma jqanqalx lil min qed jarah, filwaqt li flintroduzzjoni jintqal li hu ba]at fuq ;rajja vera, g[alkemm jidhru /ari l-elementi fittizji, mist[ajla minn min kiteb liscript. Is-solti klixejiet talfilms dwar djar imsa[[ra mbag[ad jeg[lbu kull sens ta’ reali]mu. F’Rhode Island fl-1971, ilfamilja Perron tasal fer[ana f’dar kbira i]olata qalb ilkampanja. Imma l-omm Carolyn (Lili Taylor) jibdew jitfa//awlha tben;il stramb u jkollha [olm ikrah li ]ew;ha Roger (Ron Livinsgston) ma jafx jispjega.

Sadattant il-[ames ulied bniet tag[hom jibdew jaffrontaw diversi bi]g[at f’nofs l-iljieli, u hekk kif il[sejjes jikbru u l-istramberiji jibdew jeffettwaw l-aktar lillomm u lil tnejn mill-ulied. G[alhekk il-;enituri jirrikorru g[and il-koppja Ed u Lorraine Warren (Wilson u Vera Farmiga), esperti fiss[a[ar u l-possessjoni minn spirti []iena li j[ejju biex jiksbu provi ta’ dak li kien qed ji;ri fid-dar [alli jikkonvin/u lill-Knisja tapprova e]or/i]mu. Imma s-sitwazzjoni ma ddumx ma teskala. Filwaqt li The Conjuring g[andu struttura kemxejn /ara investigattiva, dan jibqa’ horror film tradizzjonali. Rakkuntar u interpretazzjonijiet passabbli.

tal-og[la kwalità, grazzi wkoll g[all-veterani Michael Caine u Morgan Freeman. Melanie Laurent i]]id interpretazzjoni sabi[a b[ala a;ent tal-Interpol li mag[ha Ruffalo b’nofs qalb ikollu ja[dem mag[ha. Dan hu t-tieni film din issena dwar il-ma;ija. L-ewwel wie[ed, The Incredible World of Burt Wonderstone, ma tantx kien mar tajjeb. Dan il-film li [are; din il;img[a, madankollu, ju]a lma;ija b[ala l-ba]i g[al serqa in;enju]a, u jirnexxi. G[alkemm il-grafika kompjuterizzata (CGI) tistennieha f’film b[al dan, il-producers g[amlu sforz kbir biex l-elementi ma;i/i jkunu kemm jista’ jkun ‘naturali’.

tag˙rif Il-Mosta. L-G[aqda Filantropika Talent Mosti se tippre]enta Wirja Fotografika pre]entata minn grupp ta’ ]g[a]ag[ Mostin li jattendu lMostaYouth Empowerment Centre. It-tema ta’ din il-Wirja hi dwar I]]g[a]ag[ Maltin u d-Divertiment, firRazzett tal-Marki] Mallia Tabone Triq Wied il-G[asel, bejn it-13 u l-18 ta’ Awissu mit-Tnejn sas-Sibt mis-6 p.m. sat-8.30 p.m., il-{add mill-10 a.m. sa nofsinhar u bejn is-6 p.m. u t8.30 p.m Il-wirja qed issir b[ala parti mill-pro;ett Giovani Creattivi bi s[ab mal-Comune di Fiume Veneto, lItalja. Ir-ritratti esebiti jag[tu [arsa lejn x’jag[mlu ]-]g[a]ag[ filvaganzi u fil-[in liberu tag[hom flista;un tas-sajf, b’[arsa partikulari lejn l-aspetti kulturali, fosthom ilfesta tar-ra[al u s-sehem ta]]g[a]ag[. Ir-ritratti esebiti huma kollha me[uda mi]-]g[a]ag[ infushom, tal-età bejn it-13 u l-15-il sena. D[ul bla [las. G[al aktar tag[rif: www.talentmosti.com Din lattività g[andha l-kollaborazzjoni s[i[a tal-Kunsill Skolastiku tal-Iskola Sekondarja Bniet fi [dan il-Kulle;; Maria Re;ina. Ix-Xag[ra. Din is-sena x-Xag[ra qieg[da tfakkar l-40 sena millInkurunazzjoni solenni tal-istatwa devota ta’ Marija Bambina. Din il;rajja se[[et nhar it-2 ta’ Settembru 1973 u l-kuruna tpo;;iet fuq ras ilBambina mill-mibki Isqof ta’ G[awdex Mons. Nikol Cauchi, filqalba ta’ festi kbar li kienu saru apposta. Biex jitfakkar dan lanniversarju, qed tittella’ wirja multimedjatika dwar din il-;rajja storika.

Lokali 7

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

6 Lokali

Il-wirja se tifta[ fil-31 ta’ Awwissu u tibqa’ g[addejja sa jum il-festa, ji;ifieri t-8 ta’ Settembru 2013.

MaltaPost. Is-Sub Uffi//ju talPosta li jinsab f’‘Midas’, 34, Triq IxXatt, Marsaskala, se jkun mag[luq nhar il-:img[a 9 ta’ Awwissu. Ilpubbliku jista’ jinqeda mill-Ferg[at Postali ta’ {a]-}abbar – ?entru ?iviku, Triq il-Kunvent, {a]-}abbar jew mill-ferg[a postali ta]-}ejtun 37, Triq San Lu/jan. {al Qormi. Se jsir BBQ kbir

organizzat mill-Anici Star Supporters nhar is-Sibt 24 ta’ Awwissu fisSorreta Hotel, il-Qawra. Prezz: kbar €19, ]g[ar €10. Mit-8 p.m. ’il quddiem. Se jkun hemm ukoll ilfa/ilità li jintu]a swimming pool. Servizz ta’ trasport mill-Ka]in. Prezz: €4. Biljetti mill-bar tal-ka]in jew emplu 79327249 jew 79453360.

Wied il-G[ajn. Il-Kummissjoni Nisa fi [dan l-G[aqda Mu]ikali Sant’Anna Wied il-G[ajn se torganizza Tombola Pasta Buffet filFamily Inn Restaurant, nhar il:img[a 23 ta’ Awwissu fis-7 p.m. G[al iktar informazzjoni jew g[allbiljetti /empel fuq 99206246, 21632992. Donazzjoni ta’ demm. Illum il{add se jsir ;bir ta’ demm bil-mobile blood donation unit minn [dejn ilknisja parrokkjali tal-G[arg[ur mit8.30 a.m. sas-1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[]ek ilkarta tal-identità.

it-temp illum It-Temp> Xemxi. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif g[al moderat mill-Majjistral it-Tramuntana li jsir mill-Majjistral. Il-Ba[ar> Moderat g[al qawwi lokalment qawwi g[all-ewwel. L-Imbatt> Moderat g[al qawwi mill-Punent Majjistru li jsir. L-Og[la Temperatura> 32˚C. Ix-Xita> F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a xejn. Xita> mill-1 ta’ Settembru 428.3 mm. Ix-xemx> Titla’ fis-06.16 u tin]el fis-1958.

Il-Gvern qed ikisser in-negozji u lil tal-[wienet Il-GRTU qed takku]a lill-Gvern Laburista b’de/i]jonijiet li qeg[din jittie[du ming[ajr konsultazzjoni u bla qbil mal-partijiet kon/ernati b’konsegwenza li dan kollu qed jolqot [a]in lin-negozji u lill-[wienet li qed jissarraf f’inqas d[ul finanzjarju u profitt. F’intervista li Amy Borg g[amlet ma’ Philip Fenech, il-Vi/i President tal-GRTU, il-union li tirrappre]enta lill-[wienet issemmi kif tliet de/i]jonijiet li ttie[du fl-a[[ar ;img[at – aktar dewmien fil-pro;ett tad-da[la tal-Belt Valletta, l-g[eluq tal-park tal-familja f’Marsaskala u l-waqfien [abta u sabta tal-iskema ta’ parke;; f’/entru kummer/jali b[an-Naxxar mhuma xejn g[ajr tbatija fuq is-sidien tal-[wienet.

MHUX FL-INTERESS TAN-NEGOZJI 20.07. 2013 De/i]joni kontroversjali u suspettu]a tal-Ministru Leo Brincat meta [abbar l-g[eluq tal-Park talFamilja f’Marsaskala. Diversi rapporti u lmenti jsemmu li din id-de/i]joni laqtet [a]in l-attività kummer/jali f’din il-lokalità.

08.05/27.07.2013 Il-Ministru Joe Mizzi u Transport Malta jie[du de/i]joni biex iwaqqfu s-sistemi ta’ parke;; fin-Naxxar u f’Tas-Sliema bla ebda konsultazzjoni b’detriment g[arresidenti u l-komunitajiet kummer/jali. 28.07.2013 Il-Gvern jikkonferma ma’ sezzjoni tal-media li l-pro;ett tadda[la ta’ Bieb il-Belt Valletta waqa’ lura u se jkun qed jipposponih b’sena ming[ajr ebda konsultazzjoni.

Philip Fenech, il-Vi/i President tal-GRTU, jikkritika b’qawwa kif il-Gvern qed jie[u de/i]jonijiet bla konsultazzjoni u qbil b’detriment g[an-negozji u l-[wienet

“L-ebda negozju ma jimxi wa[du g[ax in-negozji huma katina”

“Jekk ikun propost xi tibdil, il-GRTU dejjem g[andha tkun ikkonsultata dwar l-impatt fuq in-negozji taz-zona” “Is-sidien tal-[wienet g[andhom id-dritt ikunu jafu fejn qeg[din u x’se ji;ri min-negozju”

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 1 - 74 - 4 - 72 - 45 - 44 - 35 - 77

“L-ebda negozju ma jimxi wa[du g[aliex in-negozji huma katina.” Dan spjegah Philip Fenech, il-Vi/i President tal-GRTU f’intervista ma’ il-mument. Il-GRTU semmiet tliet de/i]jonijiet li ttie[du millGvern Laburista li fissrithom b[ala de/i]jonijiet li jkissru n-negozji. Fost dawn id-de/i]jonijiet hemm ilbidliet fil-pjani tal-pro;ett ta’ Bieb il-Belt, l-g[eluq tal-Park tal-Familja f’Marsaskala u l-iskema ta’ parke;; fin-Naxxar. Philip Fenech kompla jispjega li jekk ikun hemm tibdil ta’ xi [a;a, tkun xi tkun, anke jekk sempli/ement jinbidel sinjal tat-traffiku jew ikun hemm xi devjazzjoni g[at-traffiku, ming[ajr ebda dubju dik il-bidla se teffettwa [afna /entri ta’ negozji li fl-a[[ar mill-a[[ar jaqilg[u l-g[ajxien tag[hom billi jikkompetu ma’ xulxin biex joffru l-a[jar prodott lillkonsumatur. “Meta tmiss xi [a;a, meta jsir xi tibdil lin-negozju se teffettwalu dak li f’termini tekni/i jissejja[ ‘il-bilan/ ekonomiku’ ji;ifieri l-bilan/ ta’ kif in-negozju jkun g[addej b’mod sostenibbli.” Skont l-Att dwar in-Negozji ]-}g[ar, il-GRTU, li tirrappre]enta firxa s[i[a ta’ negozji differenti, dejjem g[andha tkun ikkonsultata biex jaraw xi jkun l-impatt fuq in-negozji taz-zona jekk ikun propost xi tibdil. Hu fl-interess tal-GRTU li tag[ti su;;eriment biex innegozji jibqg[u jgawdu mill-bejg[ tag[hom. I]da fil-ka] tat-tibdil tas-sistema ta’ parke;; finNaxxar, il-GRTU ma kinitx ikkonsultata b’mod formali. Philip Fenech qal li kienu ilhom isiru ta[didiet i]da meta ttie[det id-de/i]joni, ma kien intla[aq l-ebda ftehim mag[hom. Fil-ka] tal-pro;ett tad-da[la tal-Belt Valletta, Philip Fenech qal li l-GRTU semg[et li se jkun esti] ixxog[ol pubblikament. Min-na[a tag[ha, il-GRTU tesi;i li x-xog[ol isir kemm jista’ jkun malajr aktar u aktar meta l-pro;ett re;a’ ;ie esti] g[al sena o[ra u dan jista’ jwassal g[al impatt negattiv fuq il-[wienet.

“Dan l-impatt kellu suppost jittaffa kemm jista’ jkun malajr. Il-GRTU trid li jkollha ta[ditiet mal-Gvern biex tinstab soluzzjoni li ma t[allix lis-sidien tannegozji jbatu min[abba din id-de/i]joni.” Dwar l-g[eluq tal-park tal-familja f’Marsaskala, Philip Fenech qal li l-GRTU tkellmet mal-Ministru Leo Brincat i]da kellhom joqog[du fuq ir-rapport ma[ru; mill-Management Efficiency Unit fi [dan lUffi//ju tal-Prim Ministru. “I]da f’dan il-ka] hemm b]onn ta’ pjan inti] [alli l-[wienet f’Marsaskala jbatu mill-inqas. Hemm b]onn li niltaqg[u u nitkellmu,” qal Philip Fenech li kompla jispjega li s-sidien tal-[wienet f’dan il-ka] g[andhom id-dritt ikunu jafu fejn qeg[din

Mhux dejjem ikun fa/li ;;ib is-sitwazzjoni g[al dik li kienet g[an-negozji u x’se ji;ri min-negozju tag[hom g[aliex g[adha ma ng[atatx data meta l-Park tal-Familja, li kien effettwa b’mod tajjeb il-bejg[ tal-[wienet f’Marsaskala, se jer;a’ jinfeta[ g[all-pubbliku. Skont Philip Fenech, il-GRTU r/eviet diversi rapporti min[abba /erti mi]uri li saru u g[alhekk qeg[din jesi;u li ji;u kkonsultati. “A[na nie[du lilmenti l-[in kollu u dejjem ng[idu biex nimxu b’mod proattiv spe/jalment meta jkun se jsir xi pro;ett kbir jew meta de/i]joni wa[da tkun se teffettwa numru kbir ta’ negozji. Hu importanti li l-Gvern, kunsilli lokali, hu min hu jikkonsulta mag[na. Xi [a;a li sfortunatament mhux dejjem issir jew meta ssir ikun tard wisq,” stqarr Philip Fenech. Hu ]ied li wara mhux dejjem ikun fa/li ;;ib is-sitwazzjoni g[al dik li kienet g[an-negozji.

spiΩeriji li jift˙u llum

VALLETTA: Collis Williams Pharmacy, 15 Triq ir-Repubblika; IL{AMRUN: Thomas’ Pharmacy, 796 Triq il-Kbira San :u]epp; SANTA VENERA: Fatima Pharmacy, Triq i]}onqor; BIRKIRKARA: Herba Pharmacy, 183 Triq il-Kbira; TALPIETA`: St. Luke’s Pharmacy, Triq San Luqa; TAL-IBRA::: Krypton Chemists, Triq l-Ibra;;; TASSLIEMA: Brown’s Pharmacy, Unit 22 Triq Tigne; {’ATTARD: Misra[ Kola Pharmacy, Triq il-Pitkali; IL-MOSTA: Grognet Pharmacy, 41 Triq ilKostituzzjoni; MELLIE{A: Village Pharmacy, Main Street; PAOLA: Fleming Pharmacy, 61 Triq {a]}abbar; L-ISLA: Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja; MARSASKALA: San :wakkin Pharmacy, 1 Triq Sant’Anna; I}-}EJTUN: Gerada Pharmacy, 146 Triq Mater Boni Consiglii; {AL SAFI: Pasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit; {A}}EBBU:: Plaza Pharmacy, 86 Triq ilKbira; RABAT: Central Pharmacy, Triq G[ajn Kajjet; VICTORIA: Azzopardi Pharmacy, Triq ilKapu//ini; KER?EM Sokkors Pharmacy, Triq San Girgor.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu. Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u. Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

It-tlestija tal-pro;ett s[i[ ta’ Bieb il-Belt ;ie pospost g[al sena o[ra bla ebda konsultazzjoni mal-komunità kummer/jali. Dan se j[alli impatt negattiv fuq il-kummer/ fil-belt kapitali

L-g[eluq tal-Park tal-Familja f’Marsaskala laqat [a]in il-kummer/ f’dan ir-ra[al pittoresk

Skemi ta’ parke;; fin-Naxxar u f’Tas-Sliema tne[[ew b’ordni mill-Gvern

COLLAGE MEDIA 7

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Cyberspace Kummenti dwar websajts li Ωort minn Albert Spiteri — af.spiteri@gmail.com .....................................................................

* Dak li jleqq u mhux deheb

The Sunday Times of Malta tal-4 ta’ Awwissu kellha storja interessanti dwar il-periklu ta’ /erti attivitajiet li a[na nag[mlu b’mod regolari u li nie[du pja/ir nag[mluhom, ironikament, g[aliex suppost jg[inuna nirrilassaw u wkoll in]ommu ru[na b’sa[[itna. L-argument kien jittratta attivitajiet sportivi li huma popolari [afna kullimkien, u anki f’Malta, g[aliex issa bitteknolo;ija li g[andna madwarna u wkoll g[aliex kul[add isiefer u jie[u esperjenzi ;odda, dawn loqsma tal-isport li forsi sa ftit ]mien ilu kienu mbeg[din minna, issa qed isiru parti mill[ajja tag[na wkoll. It-Times issemmi naturalment il-boxing – birrispett kollu lejn min hu dilettant u attiv f’dan il-qasam, jiena ma narax li hu tassew attività sportiva. Ming[ajr dubju g[andu t-teknika tieg[u, li g[andi na[seb li tittempra tajjeb is-sensi. Imma, sa fejn nista’ nara jiena, ma na[sibx li jista’ jirri]ulta l-;id middaqqiet kontinwi b’/erta sa[[a bil-ponn fuq ir-ras talavversarju. U fil-fatt, din hi wa[da mill-attivitajiet sportivi li qed titqies perikolu]a g[assa[[a. Hemm oqsma o[rajn li jissemmew: ir-rugby, l-ice hockey u l-American football. Min[abba li dawn jitolbu sa[[a partikulari u l-movimenti jkunu ta’ /erta qawwa u jirri]ultaw ;eneralment f’impatt sod, i//ans ikun li ja[btu l-irjus talavversarji ma’ xulxin, bilkonsegwenza li ’l quddiem fil[ajja, l-individwu jkollu possibbiltà qawwija li ji]viluppa d-dementia pugilistica. Is-sintomi, li jidhru fi ftit snin, jaffettwaw it-ta[dit, il-memorja u l-personalità. * Il-kura;; li niffurmaw [siebna

Dan hu pre/i]ament dak li tkellem dwaru fil-programm ta’ Fareed Zakaria fuq is-CNN xi ;imag[tejn ilu l-kittieb g[al The New Yorker, Malcolm Gladwell. Fil-programm, u mhux biss hawn – g[aliex Gladwell hu rispettat b[ala kelliem u kittieb b’[ila partikulari biex jg[in lil min jisimg[u u jaqrah jifforma opinjoni – hu jissu;;erixxi bilqawwa ‘il-kundanna’ talAmerican Football – g[aliex hu stess dilettant ta’ dan l-

L-iskola g[andha t[ejjina bl-a[jar mod biex nag[rfu nilqg[u l-isfidi li ji;u g[al wi//na fil-[ajja

isport, seta’ jag[raf jibni opinjoni miftu[a dwaru. Jg[id li l-e]empju g[andu jibda milluniversitajiet infushom. Hi tradizzjoni ta’ unur kbir fl-Istati Uniti li università jkollha t-tim tal-football tag[ha. Imma l-argument tal;urnalist hu li ]-]ew; [a;iet ma jmorrux flimkien, anzi j[assru lil xulxin. Kif tista’ istituzzjoni edukattiva li qieg[da t[abrek biex tag[ti la[jar t[ejjija g[all-[ajja lillistudenti tag[ha, idda[[alhom fl-istess [in fi triq li twassal g[all-periklu f’sa[[ithom? Hu jirreferi g[at-tra;edja talCaptain tat-tim tal-Università ta’ Pennsylvania xi sentejn, tlieta ilu. Kien jismu Owen Thomas (1988-2010) li qabad u ne[[a [ajtu b’idejh f’kamartu ming[ajr ma qatt wera xi sinjali ta’ dipressjoni jew inkwiet. L-awtopsja indikat li Thomas kien qed ibati minn kundizzjoni nevrolo;ika – CTE (chronic traumatic encephalopathy), li s-Sunday Times irreferiet g[aliha b[ala dementia pugilistica (DP) u li skont il-Wikipedia hi marda de;enerattiva li tista’ tkun dijanjostikata fil-postmortem u li tirri]ulta minn daqqiet qawwijin u spissi fir-ras. Lindikazzjonijiet huma nuqqas ta’ memorja, aggressjoni, konfu]joni u dipressjoni, li jibdew jidhru wara numru ta’ snin li l-individwu jkunu ir/ieva d-daqqiet fuq rasu. Anki suldat li jkun espost g[al splu]joni qawwija jista’ ji]viluppa din il-kundizzjoni. Malcolm Gladwell jg[id li meta saret l-awtopsja fuq Owen Thomas instab li mo[[u kien jixbah lil dak ta’ bniedem ta’ 80 sena bl-Alzheimer’s Disease. U l-[a;a li skantat lil Malcolm Gladwell – u anki lili,

u na[seb lil kull min g[andu rasu fuq g[onqu – hi li luniversità ma g[amlet assolutament xejn wara din ittra;edja; g[aliex, kif qeg[din ng[idu, il-football fluniversitajiet Amerikani hu ta’ presti;ju kbir. Gladwell ta ta[dita flUniversità ta’ Pennsylvania u appuntu kien dan li qal lillistudenti u lill-g[alliema li kienu qed jisimg[uh: “U intom x’qeg[din tag[mlu? Kif kellkom il-[ila t[allu lillamministrazzjoni tal-università tg[addiha lixxa? Kif ma mortux max-xatba tad-da[la tal-ground is-Sibt u g[idtu linnies, ‘[add ma g[andu jassisti g[al din l-attività; hawn m’a[niex naraw il-gladjaturi f’Ruma l-Antika... a[na sofistikati aktar minn hekk; wie[ed minna g[adu kemm [alla [ajtu b’ri]ultat ta’ dan li ;ejtu biex taraw intom.’” * A[na f’Malta x’se nie[du minn dan^

Din x’kultura hi? jistaqsi Malcolm Gladwell. Hi anakroni]mu g[aliex ma g[adx fadal spazju g[al din ilguffa;ni fis-so/jetà tal-lum. {add mhu se jkollu l-kura;; u jqum u jwaqqafha? Hu jg[id li kieku l-kapijiet ta’ universitajiet b[al Harvard, Yale u Stanford kellhom iwaqqfu l-league tal-football tag[hom, ikun aktar fa/li g[allo[rajn biex isegwu, g[aliex dawn huma istituzzjonijiet kbar li jinvestu tassew bil-qawwi f’dawn l-attivitajiet. U le]empju minnhom irid ji;i. Jiena n[oss li dawn g[alina huma tag[limiet importanti. Ilkompetizzjoni trid tkun g[aliex hi mutur li jsuqna. Imma kollox irid ikun imsejjes fuq ilmoderazzjoni u r-rispett lejn xulxin. Na[seb li g[andna b]onn inda[[lu aktar attivitajiet sportivi li jg[inuna na[dmu f’tim u nag[rfu li a[na dejjem niddependu minn u fuq xulxin. No[or;u aktar mill-klassi [alli nifhmu iktar ir-rabta bejn l-iskola u l-[ajja reali. U fuq kollox nitg[allmu i]jed ittifsira u l-applikazzjoni tassolidarjetà, li nifhmu, li nitg[allmu n[obbu tassew lil xulxin biex kull meta jkollna lb]onn li nsemmg[u le[inna, ma noqog[dux lura. ASTERISKA, g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu iktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

Me[tie;a aktar voluntiera

Il-voluntarjat huwa parti integrali minn kull so/jetà li tassew temmen fissolidarjetà. Il-Partit Nazzjonalista minn dejjem emmen fil-voluntarjat u kien minn ta’ quddiem meta fil-gvern kien introdu/a diversi mi]uri li servew biex g[aqdiet voluntarji setg[u joperaw fis-setturi tal-g[a]la tag[hom b’su//ess. Salvu Felice Pace Stedina bikrija ta’ Simon minn .................................... Busuttil meta n[atar Kap sfelicep@go.net.mt tal-Partit Nazzjonalista f’Mejju li g[adda kienet proprju biex aktar u aktar voluntiera joffru s-servizz tag[hom lill-partit biex dan fi ]mien qasir kemm jista’ jkun jer;a’ jkun f’po]izzjoni soda ta’ gvern alternattiv. Il-politika mhux qieg[da hemm biex ne/essarjament twassal g[allkarrieri, i]da qieg[da hemm primarjament b[ala servizz g[as-so/jetà. Hawn tid[ol is-solidarjetà. L-a[[ar ]ew; mexxejja tal-PN kienu e]emplari bil-mod kif servew lillpoplu Malti u G[awdxi. L-e]empju tag[hom g[andu jkaxkar. I]-]g[a]ag[ Maltin li ltqajt mag[hom dan l-a[[ar f’laqg[a tal-Moviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista f’G[awdex huma xempju tal-voluntarjat me[tie; fil-qalba tal-PN. L-entu]ja]mu tag[hom jinfetta. Il-programm li segwa l-M}PN mill-elezzjoni ’l hawn kien wie[ed kura;;u]. Darba smajt lil Eddie Fenech Adami jirreferi dwar il-partiti politi/i b[ala l-akbar voluntarjat. Id[ol f’www.pn.org.mt u ssib kif tista’ ting[aqad mal-PN g[ax int importanti g[all-partit. Mitlub l-appo;; tieg[ek

Il-Fondazzjoni g[as-Servizzi So/jali tikkonsisti fi tliet a;en]iji. Se nirreferi g[alihom bl-indirizz tal-websajts tag[hom u bin-numru tat-telefown ta’ kull wa[da minnhom. L-ewwel wa[da hija www.appogg.gov.mt – 22959000, ittieni wa[da www.sedqa.gov.mt – 23885110 u t-tielet wa[da www.sapport.gov.mt – 21451868. Dan l-a[[ar, l-A;enzija Appo;; g[amlet sej[a g[al aktar voluntiera. Dan ix-xog[ol voluntarju jvarja [afna. Hemm Supportline li s-sena l-o[ra kienet ir/eviet ftit anqas minn 17,000 telefonata. Dawn huwa servizz li qieg[ed f’idejn ftit anqas minn 200 voluntier. Dawn it-telefonati jippre]entaw lill-voluntiera firxa ta’ problemi so/jali b[al diffikultajiet emozzjonali, abbu]i li jinvolvu t-tfal, vjolenza fil-familja, problemi relatati mal-abbu] mid-drogi, l-effetti tal-log[ob tal-flus, u anke kultant ka]i ta’ possibiltà ta’ suwi/idji. LAppo;; g[andha b]onn voluntiera partikularment fil-[in tal-lejl u nhar ta’ {add u nhar il-festi pubbli/i. Kull voluntier jing[ata l-g[odda me[tie;a biex ikun ta’ siwi g[all-[addie[or. L-appell qed isir biex dawk kollha li huma interessati jibag[tu l-applikazzjoni tag[hom. Kemm hi [a;a sabi[a li tag[ti [inek biex [addie[or jg[ix a[jar. Tim e//ellenti

L-ewwel appuntament mal-elettorat dalwaqt jasal. M’hemmx ]mien x’nitilfu. Naf li qed isir xog[ol delikat, serju u anki diffi/li biex a[na ner;g[u nirb[u l-fidu/ja talpoplu Malti. Qed isiru [afna sagrifi//ji. It-tim g[allelezzjonijiet Ewropej g[andu responsabbiltà kbira. Kull wie[ed u wa[da minnhom g[andhom missjoni li jippro;ettaw lill-Partit Nazzjonalista b[ala l-partit li jixraqlu rappre]entazzjoni tajba fil-Parlament Eropew. Awguri lillkandidati kollha.

Lokali

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

IL-KA} TA’ }AG{}UG{ IMRESSAQ IL-QORTI BI }BALL

Interrogat il-Kummissarju tal-Pulizija Il-Kummissarju tal-Pulizija Peter Paul Zammit ilbiera[ kien interrogat mill-Bord tal-Pulizija mmexxi mill-Im[allef Emeritu Franco Depasquale dwar il-ka] ta’ Darryl Borg ta’ 27 sena minn Birkirkara li tressaq il-Qorti akku]at b’hold-up u kien g[adda jumejn fil-[abs meta ma kellux x’jaqsam mal-ka]. Dwar il-ka], ammetta l-akku]i Roderick Grech ta’ 22 sena mill-istess lokalità u kien ikkundannat 12-il xahar [abs, sospi]i g[al sentejn u tpo;;a ta[t supervi]joni. Il-Bord indipendenti mill-Korp talPulizija tlaqqa’ lbiera[ fil-Ministeru talIntern meta kien ippjanat li jitlaqqa’ g[ada. Is-seduta tal-biera[ saret filmag[luq f’nofs ta[wida s[i[a dwar ilpro/edura li kienet se tkun segwita hekk kif il-media tke//iet milli ssegwi l-

pro/eduri minkejja li qabel [are; avvi] mill-Gvern li kienet se tkun miftu[a g[all-media. Pre]enti g[al-laqg[a kien hemm g[add ta’ uffi/jali tal-Gvern fosthom Silvio Scerri, i/-Chief of Staff talMinisteru tal-Intern, Kurt Farrugia, idDirettur tal-Komunikazzjoni tal-Gvern u uffi/jali o[ra fl-Uffi//ju tal-Prim Ministru. L-Im[allef Emeritu Franco Depasquale qal li l-laqg[a saret b’ur;enza min[abba dan kien l-ewwel ka] f’g[axar snin minn kemm ilu mwaqqaf il-Bord blinvestigazzjoni g[andha tintemm fi ftit ;img[at. Ir-rapport finali jintbag[at lill-Ministru tal-Intern, lill-Kummissarju tal-Pulizija u lill-persuna li tkun ressqet l-ilment. Hi de/i]joni tal-Ministru jekk jippubblikax irrapport.

}ew; Fran/i]i mg[arrqa u tnejn salvati Fran/i] ta’ 53 sena u Fran/i]a ta’ 17-il sena tilfu [ajjithom mg[arrqa lbiera[ wara nofsinhar f’ba[ar imqalleb tax-Xwejni, G[awdex. Ittfajla baqg[et mitlufa fl-ib[ra

G[awdxin waqt li ssoktat tfittxija g[aliha. Il-[idma ta’ salvata;; bdiet fil-5 p.m. wara li persuni fl-in[awi sej[u g[all-g[ajnuna madwar kwarta qabel. I]da l-[idma ta’ salvata;; wasslet biex ittella’ l-;isem talg[awwiem Fran/i], fost ilkommossjoni ta’ dawk kollha pre]enti. Sadattant, il-Forzi Armati g[all[abta tal-istess [in il-biera[ salvaw ]ew; nisa fl-in[awi ta’ Fond G[adir.

L-OSTILITÀ KONTRA IMPJEGAT TAL-PN

Le[en il-GWU tkasbar l-istorja politika

Il-vittma Fran/i] jittella’ wara l-g[arqa tal-biera[

IL-KA} TAL-LIDL U L-MINISTERU TA’ G{AWDEX

L-ind[il tal-Ministru jqajjem furur minn Matthew Bonett – matthew.bonett@media.link.com.mt

It-titlu tal-editorjal ta’ l-orizzont ta’ nhar l-Erbg[a li feta[ attakk kontra lPN b’tg[awwi; talistorja politika tassnin 70 u 80 waqt li serva ta’ for/ina g[al Jeffrey Pullicino Orlando u Franco Debono

Beppe Fenech Adami, il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista responsabbli mill-{idma filPartit fisser tal-mist[ija l-editorjal ippubblikat nhar l-Erbg[a li g[adda mill-;urnal ta’ kuljum tal-General Workers’ Union, l-orizzont. L-editorjal bit-titlu “A;enti provokaturi?” huwa sforz ie[or minn esponenti mid[la talGWU f’tentattiv li jbiddel il-grajjiet politi/i li se[[ew fis-snin sebg[in u tmeninijiet. Tentattiv b[al dak li sar nhar l-Erbg[a fleditorjal tal-gazzetta tal-GWU, sar ukoll fl2011 minn Mario Cutajar, eks uffi/jal g[oli tal-GWU u llum qieg[ed jokkupa l-kariga ta’ Kap ta/-?ivil ma[tur mill-Prim Ministru Joseph Muscat, meta kien ippubblika ktieb dwar l-istorja tal-Partit Laburista, u f’dak ilktieb ipprova jag[ti interpretazzjoni ]baljata tal-in/identi vjolenti kontra l-Partit Nazzjonalista u l-partitarji tieg[u bi ksur talli;i kif ikkonfermat mill-Qrati tal-:ustizzja. Mitlub jikkummenta minn il-mument, Beppe Fenech Adami, li hu wkoll flimkien mal-familja Fenech Adami kien vittma talvjolenza So/jalista, tenna “hija tal-mist[ija kif, ftit ;ranet wara li l-Prim Ministru Joseph Muscat stqarr fil-pubbliku li huwa g[amel apolo;ija g[all-passat vjolenti tal-Partit Laburista tas-snin 70 u 80, l-orizzont fleditorjal tag[ha tipprova tikteb l-istorja ta’ dan il-poplu mill-;did, u tattribwixxi lill-Partit Nazzjonalista, atti vjolenti u ]-]mien tat-terrur li g[adda minnu inutilment pajji]na.” Beppe Fenech Adami ]ied “il-poplu Malti,

aktar u aktar [afna Nazzjonalisti, li g[addew minn tant tbatija u kienu vittmi ta’ vjolenza organizzata so/jalista, jistmerru lil min irid ikasbar il-memorja kollettiva ta’ dan il-poplu u jsellem lil tant nies li kienu vittimizzati u sofrew biex ilkoll kemm a[na, illum ingawdu mid-demokrazija u libertà s[i[a.” L-editorjal ta’ l-orizzont inqeda bl-in/ident li se[[ sbi[ il-{add li g[adda, meta, skont rapport li sar fl-G[assa tal-Pulizija tar-Rabat, Jeffrey Pullicino Orlando, i/-Chairman talKunsill Malti g[ax-Xjenza u t-Teknolo;ija u Franco Debono, il-Kummissarju g[al-Li;ijiet [olqu atmosfera ostili li wasslet biex impjegat tal-Partit Nazzjonalista, Nicky Azzopardi, ;ie intimidat, mhedded u msawwat minn persuni li kienu fil-[anut ‘Serkin’ fir-Rabat. Tant li l{add stess huma kienu interrogati millPulizija. Dwar dan l-in/ident, il-Partit Nazzjonalista talab li ssir inkjesta pubblika dwar l-im;iba li [olqot atmosfera ostili kontra impjegat tal-PN li qala’ daqqiet bil-ponn f’wi//u u tkissirlu nnu//jali, i]da l-Prim Ministru Muscat irrifjuta dan, u [alla fil-Pulizija biss biex tinvestiga. l-orizzont i]da g[a]el li ma jsemmix b’isimhom lil Jeffrey Pullicino Orlando u lil Franco Debono, u minflok irrikorra g[al tentattiv ie[or biex jattakka lill-Partit Nazzjonalista, iservi ta’ for/ina g[all-Partit Laburista u nies li llum huma qrib tieg[u waqt li jg[awwe; l-istorja politika u s-sewwa mag[ruf.

Il-Ministeru ta’ G[awdex ma /a[adx li kien qieg[ed ji;bor dettalji personali ta’ nies biex ikunu rakkomandati mill-Ministeru stess [alli jkunu impjegati millkumpanija Lidl li se tifta[ lewwel supermarket fixXewkija. Minn st[arri; li g[amel ilmument wara l-istorja ]velata nhar il-{add li g[adda, jirri]ulta li wara li lKorporazzjoni g[ax-Xog[ol u Ta[ri; g[amlet larran;amenti biex lamministrazzjoni tal-Lidl tiltaqa’ ma’ erba’ persuni

inizjattiva u min verament qed jag[]el li ji;i impjegat mal-Lidl; u fuq liema mertu qed jintg[a]lu u jintbag[tu lismijiet ta’ dawk li qed ji;u rakkomandati mill-Ministeru ta’ Anton Refalo. Fi stqarrija ;enerali lkumpanija Lidl semmiet li qed tag[mel l-intervisti u timpjega n-nies g[assupermarket il-;did permezz tal-ETC u billi tilqa’ lapplikazzjonijiet fuq is-sit elettroniku tag[ha. Il-kwistjoni qanqlet reazzjoni fuq il-Facebook b’diversi persuni u klijenti

G[all-intervisti ssej[u erba’ persuni mill-ETC u tfa//aw 18 o[ra mibg[uta mill-Ministeru ta’ G[awdex tal-Lidl jikkummentaw li sbiex ji;u intervistati g[allsupermarket g[andu impjieg g[ax kienu fuq irjiddisasso/ja ru[u minn dan lre;istru tax-xog[ol, dakinhar tal-intervisti, tfa//aw madwar a;ir tal-Ministeru g[al G[awdex, inkella jg[id /ar 18-il persuna o[ra. il-mument hu infurmat li dawn kienu hux qed isir bl-approvazzjoni ntbag[tu mill-Ministeru g[al tieg[u. G[awdex. Kien hemm minn fosthom Il-kumpanija Lidl ma kiteb lill-kumpanija omm talwe;bitx g[all-mistoqsijiet LIDL fil-:ermanja u f’ittra mibg[uta minn il-mument lid-Direttur Mani;erjali dwar l-inizjattiva talntalbet spjegazzjoni. Ministeru g[al G[awdex li Jekk wie[ed jid[ol fis-sit jin;abru u jintg[a]lu dettalji tal-LIDL Malta, isib vacancy personali ta’ individwi millg[al sales assistant f’Malta, Ministeru stess biex i]da skont il-Lidl din is-sej[a jirrakkomandawhom g[al tirreferi wkoll g[all-impjiegi xog[ol mal-kumpanija f’G[awdex. Sadattant s-26 ta’ :ermani]a; dwar jekk il-Lidl Awwissu ;iet stabilita lkinitx infurmata b’din l;urnata ta’ rekluta;;.

8 COLLAGE SANTA MARIJA

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

L-G[anja tal-Konvoj ta’ Santa Marija L-IBEN: Ma niftakarx, Marija, x’;ara sewwa snin ilu meta l-li;i tal-mibeg[da lid-dinja tal-bnedmin [akmitha kollha. Ma niftakarx x’kien ;ara meta l-qerda belg[et lil kollox u ‘l kul[add fi [danha. I]d’ommi, li ma tatni xejn f’[ajjitha [lief [afna m[abba, darba fet[et qalbha u kulma qaltli bqajt in;orru mieg[i. F’g[ajnejha kellha d-dmug[, le[enha mnikket, u hi [aditni nkiss inkiss f’[o;orha biex kisret is-sigriet li kiber mag[ha. L-OMM: Ibni, qabel ma wellidtek is-sema xeg[el u sar [u;;ie;a wa[da u l-art imtliet bin-nies minxura mejta, u a[na li [lisnieha konna nibku, nin[bew fix-xeltrijiet u b’darna m;arrfa nixtiequ l-jum li jfittex jg[addi kollox.

L-Assunta fl-Ikonografija Il-mi;ja ta’ Kristu fid-dinja, bit-twelid tieg[u mill-Omm Qaddisa Marija, kien il-bidu tal-Ikona

{arist f’g[ajnejk “G[ax Hu g[amlek hekk safja hekk sabi[a :ilju u stilla f’merg[at is-smewwiet; Bla ta[sir b’ommu riedek, g[ax ;ismek Ma jaqbilx ma’ tal-qabar l-irmied.”

minn P. Mark Cauchi OSA

U xejn ma kellna x’nieklu; ftit ]mien ie[or u konna n/edu ru[na lill-g[edewwa. L-IBEN: G[aliex? Kif kibret dil-mibeg[da kollha fir-razza tal-bnedmin? L-OMM: Ma nafx, ma nafx ing[idlek, i]da na[seb hekk riedu l-kbar li [atfu d-dinja f’idhom u xerrdu biss il-[erba fuq l-art kollha. L-IBEN: G[aliex, immela, ma, g[aliex, immela, int g[adek [ajja llum u ma mittx mag[hom? L-OMM: Trid taf il-g[ala? {ares dik in-na[a tal-kamra fejn hemm dik ix-xemg[a tixg[el. U [ares lejha, dik il-Mara twajba li tul [ajjitha ma rat xejn [lief niket u li sallbulha ’l Binha li [add [liefu ma kellha, dik il-Mara ftakret fina, u meta ma kellniex [lief tama fiha, hi semg[et talbna w ma bqajniex telliefa. Kien jum il-festa tag[ha meta konvoj img[obbi bl-ikel da[al fil-port tag[na. G[addew is-snin u dik il-fer[a kbira Sal-lum in[ossha tbaqbaq ;ewwa fija. Iss’int ukoll li taf dil-;rajja, ibni, lil dik il-Mara twajba ta’ qalb kbira roddilha l-[ajr li g[andek ’l ommok mieg[ek. Jien g[adni [ajja llum min[abba fiha. L-IBEN: G[alhekk, immela, ma, li dik ix-xemg[a jien nafha tnemnem dejjem f’dik ir-rokna, billejl, binhar, u nafha minn /kuniti. L-OMM: G[alhekk, g[alhekk, illum jien g[adni [ajja. L-IBEN: Ma niftakarx, Marija, x’;ara sewwa, i]d’ommi qaltli dawn il-[wejje; fuqek u llum li kbirt jien naf li f’dik id-dinja ma[kuma mill-mibeg[da int ’l uliedek li baqg[u jemmnu fik ma nqastx te[lishom. Il-konvoj tieg[ek ]amm lil ommi [ajja, u nwieg[dek li kemm jg[addi ]mien minn fuqi jien nibqa’ ntenni l-;rajja lil uliedi biex b[alma wrejt il-[niena m’ommi w niesha Int tibqa’ t[enn sakemm fuq din id-dinja tissokta l-gwerra bejn il-;id u l-[a]en.

Oliver Friggieri

COLLAGE SANTA MARIJA 27

Fi ]minijietna hawn [afna dilettanti jew devoti tal-Ikoni. Forsi ma jag[rfux bi]]ejjed x’inhuma l-ikoni. Il-kelma ikona ;ejja millkelma Griega eicon, li tfisser imma;ni, xbieha. Però, flistorja tal-arti, anki meta wie[ed komunement jitkellem, il-kelma ikona hi pittura, ;eneralment ]g[ira, qaddisa jew reli;ju]a, mag[mula fuq l-injam b’teknika spe/jali skont ittradizzjoni ;ejja ma]]minijiet. L-Orjent Bi]antin hu l-post li [ares il-kapolavuri artisti/i tal-ikoni li g[andhom valur spiritwali. Fuq dawn l-ikoni hemm ix-xbiehat ta’ :esù, Marija Omm Alla, Qaddisin, An;li u su;;etti reli;ju]i o[ra. Il-bidu tal-ikoni

Hu mag[ruf li fir-Rabta lQadima, Alla pprojbixxa li jazzardaw jag[mlu x-xbieha tieg[u. Fil-Ktieb tadDewteronomju jinsab miktub: kien mag[ruf le[en Alla, imma l-ebda figura, xbieha, ma dehret. Hedded lil min jazzarda li jiskolpixxi xi imma;ni. Kienet permessa biss il-figura tal-an;li. Fuq larka tal-alleanza kien hemm il-figura tal-kerubini. Il-mi;ja ta’ Kristu, l-Iben t’Alla mag[mul bniedem fiddinja, bit-twelid tieg[u millOmm Qaddisa Marija, kien il-bidu tal-Ikona. :esù Kristu mhux biss hu l-Verb (Kelma) t’Alla, imma x-xbieha tieg[u. Kristu hu xxbieha Eikon t’Alla li ma jidhirx (S. Pawl Kol.1,5). San :wann Damaxxenu, fit-trattati fejn jiddefendi likona qaddisa, jispjega kif Alla li ma jidhirx, jidher b’Dak li [a l-;isem min[abba fik. L-ewwel Ikona kien Kristu. Wara din ix-xbieha kien possibbli anki x-xbieha t’Ommu Marija kif ukoll talqaddisin. Kristu l-Iben t’Alla [a n-natura ta’ bniedem mhux biss biex i;edded lillbniedem, imma biex jo[ro;

(Strofa mill-Innu l-Kbir, Ramiro Barbaro di San Giorgio)

mill-waqg[at lill-ewwel Adam tal-art – l-ikona tag[ti l-imma;ni tal-bniedem mifdi.

{arist f’g[ajnejk u rajt il-;miel tas-sema Fejn l-an;li ji]fnu ]-]ifna fer[anin, U smajt l-g[ana fil-bog[od tal-Una Gloria, Sabi[, mill-korijiet tal-qaddisin.

L-Ikona tar-Raqda ta’ Marija

Wa[da mill-festi prin/ipali Marjani hi dik l-aktar importanti tal-15 ta’ Awwissu: It-Tlug[ fis-Sema ta’ Marija. Qabel din il-festa kien ikun hemm 14-il jum ta’ sawm u kienet tispi//a fit-23 ta’ Awwissu. Fl-O//ident tissejja[ l-assunzjoni jew ItTlug[ fis-Sema ta’ Marija. Fl-Orjent tissejja[ Ir-Raqda ta’ Marija Omm Alla. Jing[ad fit-tradizzjoni fla[[ar mumenti tal-Ver;ni Mqaddsa fuq l-art, l-appostli ng[aqdu madwarha biex jaraw lil Kristu ;ej [alli jie[u r-ru[ t’Ommu Marija. Dan hu t-tag[lim tal-ikona. Il-Ver;ni Marija mimduda fuq is-sodda, liebsa l-blu, xbieha tal-umanità, melform a[mar lewn i/-/irasa skur, b’idejha msallba fuq sidirha. Fil-grupp tal-appostli li kienu madwar il-Madonna jing[arfu bil-karatteristika tag[hom ikonografika: Pietru fuq ix-xellug qieg[ed jin/ensa, Pawlu fuq in-na[a tal-lemin b’idejh mg[ollija. Id-dwejjaq tal-appostli hu msieba[ minn xi nisa li jidhru fl-arkitettura, xi ftit strambi. Dawn jiffiguraw lill-Knisja. Fi/-/entru tal-ikona hemm Kristu, il-linja vertikali tkompli bix-xama’ mixg[ula quddiem is-sodda. Hu sinjal tal-misteru, forma ta’ salib bil-Madonna mimduda. Kristu j]omm f’idejh ir-ru[ t’Ommu Marija fil-figura ta’ tarbija mge]wra fil-faxex. Fuq, fl-ikona, hemm ]ew; an;li mlibbsa reverentement, qishom lesti biex jilqg[u [alli jie[du lill-Madonna fis-sema. Aktar ’il fuq hemm ilfigura tar-ru[ u l-;isem ta’ Marija mibdula f’;isem glorju]. Hemm ukoll kitba billingwa Slava li tinqara: IrRaqda tal-Imqaddsa Ver;ni Marija, Omm Alla.

U lma[t il-blu tas-sema f’g[ajnejk ]oroq, Il-ba[ar bil-mew;iet mal-blat jitkisser; Il-kwiekeb hemm jilag[bu misto[bija, U l-lwien tal-qaws li [add ma jista’ jfisser! {arist f’g[ajnejk u rajt il-fer[ tad-dinja Bil-ward u l-[dura b’dawl ix-xemx miksija; G[erien, widien, g[oljiet hekk misterju]i Li jostru ;rajjiet kbar fi]-]mien mo[bija. Il-fjuri riedu lilek il-;ie[ jag[tu U ng[aqdu biex ir-ras tieg[ek idawru: Lellux, qronfol u ;ilji, ward u dalji, Flimkien mas-sardinell kuruna sawru. U kif [arist f’g[ajnejk [assejt il-hena Nie]el mis-sema fuq din l-art [anina Fejn jg[ammru nies li lilek hekk i[obbu, I]ebb;u bil-kuruna talba r]ina. U f’dawk g[ajnejk [assejt il-frisk tal-ba[ar B’dawk il-misteri kbar fil-qieg[ midfuna; Il-[ut ta’ kull kulur u ta’ kull g[amla, Il-kobor tal-Mulej donnhom juruna. F’g[ajnejk [arist u rajt id-dmug[ tad-dinja I;elben ma’ [addejk g[al nies imdejqa, Medhija fil-pja/iri ta’ did-dinja, U tilfu tas-smewwiet it-triq id-dejqa. F’g[ajnejk [arist u rajt il-qalb tal-bniedem Lejn Alla hekk mi;buda g[alik g[atxana, Il-qalb li fil-Mulej issib il-hena, Fih biss issib mistrie[, il-fer[ u l-g[ana. Ni//assa n[ares lejk hekk kif tkun [ier;a Nhar il-{mistax t’Awwissu biex i]]urna, U nilma[ ra;; ta’ dawl u tama ;dida {er;in minn [bub g[ajnejk, l-g[axqa ta’ qlubna. Man-noti hekk [elwin ta’ Crescimanno Hekk kif ix-xemx tkun tnin f’ba[ar ta’ [mura, Ix-xefaq ta’ [ajjitna, O Madonna, Mudlam, bil-frak tad-deheb t’g[ajnejk tindura. Ta’ Ljun il-banda, xi[a daqs [arruba, Qed tfakkar issa, l-mija u [amsin sena; Fik sabet, o Marija, neb[ u qawwa Biex tkompli dejjem tikber u tinbena. Min minna ma jarax is-seb[ tal-;enna Fil-Katidral, kif die[la tkun fid-dija, Meta qlub il-bnedmin fuqek jistrie[u U f’daqqa tg[ib mill-bieb, Santa Marija?!

Rev. George Mercieca Ver;ni Marija, Omm Alla’

Victoria, 15.07.2013

Intervista 9

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

“Irrid insarraf l-esperjenza tan-nies fil-Parlament Ewropew” Fl-ewwel minn sensiela ta’ intervisti mal-kandidati tal-PN g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew ta’ Mejju li ;ej, Amy Borg intervistat lil Therese Comodini Cachia. Hi titkellem dwar l-esperjenza ta’ skrutinju li wassal g[all-approvazzjoni tal-kandidatura tag[ha, il-kwistjonijiet li se tressaq g[all-kisba ta’ aktar drittijiet lill-poplu Malti fl-UE i]da tiddikjara li fejn jid[ol l-abort, m’hemmx kompromessi, anki jekk tispi//a wa[edha kif ;ara f’okka]joni minnhom meta baqg[et to;;ezzjona.

Il-kandidata Therese Comodini Cachia tg[id li fil-PN mag[qudin bi skop wie[ed, li nservu lill-poplu Malti (Ritratt> Michael Ellul)

Wara l-esperjenza b[ala kandidata g[allelezzjoni ;enerali li saret f’Marzu li g[adda, g[aliex [assejt li g[andek tressaq il-kandidatura tieg[ek g[all-approvazzjoni tal-Kummissjoni mqabbda mill-PN biex tkun kandidata g[allelezzjonijiet tal-Parlament Ewropew^

G[alija kien pass naturali. G[alija l-politika hi servizz u f’din il-kampanja jiena lesta li n]ewwe; lesperjenza tieg[i mal-a;enziji tal-Unjoni Ewropea u anke mal-Kummissjoni Ewropea biex inkompli nservi lill-poplu Malti u G[awdxi issa anke filpolitika Ewropea.

Din kienet l-ewwel darba li l-PN waqqaf kummissjoni li g[a]let lill-kandidati g[al din lelezzjoni. Kif tiddeskrivi l-pro/ess ta’ skrutinju li g[addejt minnu^ G[addejt minn g[arbiel tajjeb. Ma kontx naf x’qed nistenna. D[alt f’kamra, sibt [afna nies imdawrin madwar medja u stednuni npo;;i mag[hom u f’daqqa wa[da bdew jistaqsuni. Mistoqsijiet, wa[da f’wa[da. Kienet esperjenza li g[eninti nkompli nikber. Ming[ajr ebda dubju hu metodu li naqbel mieg[u g[aliex hi xi [a;a serja li tkun kandidat ta’ partit u allura hemm b]onn skrutinju tajjeb.

X’inhuma l-aktar kwistjonijiet li jqanqlu ssehem politiku tieg[ek fl-isfond tar-relazzjonijiet li Malta g[andha mal-istituzzjonijiet Ewropej b[ala pajji] imsie[eb fl-Unjoni Ewropea^

Na[seb li kieku niffoka fuq aktar g[arfien taddrittijiet biex wie[ed ikun jista’ ja[dem, jitg[allem u jit[arre; f’pajji]i tal-UE. Dan ifisser li trid issa[[a[ id-drittijiet tag[na l-Maltin, li nsibu xog[ol u nit[arr;u f’pajji]i o[ra tal-Unjoni Ewropea. Su;;ett ie[or importanti g[al Malta hu dak talimmigrazzjoni. Kwistjoni li fiha, b[ala membru filParlament Ewropew, jien g[andi nfittex li nsib bilan/ bejn ir-rispett tad-drittijiet g[al min ifittex kenn f’pajji]na u r-rispett tad-drittijiet u rresponsabbiltajiet tag[na li qed nilqg[uhom f’pajji]na.

B[ala avukata li tispe/jalizza fid-drittijiet fundamentali tal-bniedem, liema huma dawk ilkwistjonijiet li inti ta[seb li tkun tista’ tissielet fuqhom biex Malta tkompli tersaq ’il quddiem^

Bit-Trattat ta’ Li]bona, Malta akkwistat il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali. Nemmen li dawn iddrittijiet g[ad irridu nsarrfuhom f’li;i u anke f’[ajjitna. E]empju din il-Karta tad-Drittijiet tag[tik id-dritt ta’ integrità mentali u fi]ika. A[na g[ad irridu nsarrfu l-integrità mentali u xi tfisser g[al [afna kategoriji ta’ nies f’pajji]na. E]empju persuni li ju]aw servizz ta’ sa[[a mentali, id-dritt li l-arti u xxjenza jkunu liberi. Fi kliem ie[or, il-libertà li inti tipparte/ipa fl-arti u fix-xjenza. Qasam ie[or li din il-karta trid tkompli ssa[[a[ hu d-dritt li persuna tfittex u tistabbilixxi x-xog[ol tag[ha u anke li tibda n-negozju tieg[ek. Dritt ie[or li ssemmi din il-Karta hu d-dritt li l-anzjani jg[ixu [ajja dinjitu]a, indipendenti u li jipparte/ipaw fil-[ajja so/jali u kulturali aktar u aktar meta llum l-anzjani huma per/entwal g[oli tal-popolazzjoni tag[na. Hemm ukoll id-drittijiet ta’ dawk li huma dg[ajfa fis-so/jetà. F’dan il-ka] xog[li jkun li jien nassisti lil dawn in-nies biex isarrfu d-drittijiet tag[hom anke f’politika mfassla mill-UE.

Il-kwistjoni tal-abort tibqa’ wa[da persistenti b’aktar pressjoni minn ]mien g[al ie[or fuq Malta biex dan id-dritt isir legali. Xi jkun ir-rwol tieg[ek f’ka] li tkun eletta fil-Parlament Ewropew u jkun hemm vot f’dan ir-rigward, anke jekk dan id-dritt ikun g[al /erti /irkostanzi biss^

Di;à kelli esperjenza dwar dan fl-UE meta kien hemm grupp ta’ persuni li flimkien konna qed nassistu billi nag[tu opinjonijiet lill-Kummissjoni Ewropea dwar l-abort. U hemm ing[atat l-idea biex na[dmu [alli jidda[[al l-abort f’le;i]latura talParlament. Jien kont l-unika wa[da f’dak il-grupp li o;;ezzjonajt. Biex l-UE timponi l-abort fuq Malta, bilfors trid il-kunsens ta’ Malta. Fi kliem sempli/i, biex l-UE timponi fuq Malta biex tirrikonoxxi l-

abort, trid vot unanimu, vot tal-pajji]i kollha biex dan ise[[. Il-valuri ma jinbidlux sempli/ement g[ax taqbad arjuplan minn Malta g[al Brussell. Anzi l-valuri jibqg[u l-istess u jien nemmen li l-abort mhux metodu ta’ kif tippjana familja. Nemmen li g[andna nfittxu anke fl-UE biex nistabbilixxu programm u mi]uri biex ng[inu lill-;enituri u l-familji jilqg[u t-trabi kollha.

X’laqtek mill-appelli tal-Kap tal-PN hekk kif ;ejt approvata b[ala kandidata, aktar u aktar meta l-appelli kienu ;ejjin minn politiku li serva fil-Parlament Ewropew^

Na[seb l-aktar [a;a importanti hi li a[na b[ala kandidati na[dmu f’tim u l-Kap Simon Busuttil, jekk g[andu e]empju x’jag[ti hu proprju dan l-e]empju. Il-valuri li l-Partit Nazzjonalista j[addan, jg[aqqduna b[ala grupp li g[andna esperjenzi differenti fil-[ajja u li kollha kemm a[na mag[qudin bi skop wie[ed, li nservu lill-poplu Malti. Jien konvinta li fil-Parlament Ewropew nu]a lmetodu tal-perswa]joni u kompromess g[aliex f’din l-istituzzjoni politika hemm [afna gruppi li trid ta[dem mag[hom u li trid tikkonvin/i bl-argumenti tieg[ek. Imbag[ad issib kompromess biex til[aq dik il-politika li tg[in lill-persuni.

Disa’ xhur o[ra l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew... Il-[idma minn issa ’l quddiem x’se tkun u kif se tkun^

L-iskop tieg[i hu li niltaqa’ ma’ [afna u [afna nies. G[alija importanti li la se nag[ti servizz politiku, dan jinkludi l-parte/ipazzjoni tan-nies f’dak is-servizz. G[andi disa’ xhur biex niltaqa’ ma’ kemm jista’ jkun nies biex nifhem l-esperjenzi tag[hom u meta nkun fil-Parlament Ewropew insarraf l-esperjenza tag[hom fil-politika Ewropea. Dan lesta li nag[mlu b’ener;ija u b’entu]ja]mu. Mill-esperjenza li kelli tal-elezzjoni ;enerali, ilfatt li tiltaqa’ man-nies u ssib daqshekk [e;;a finnies, ikompli j[e;;e; lilek u jag[tik l-ener;ija biex tkompli f’dik il-[idma.

Lokali

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

IR-REAZZJONI TAL-:UDIKATURA G{ALL-EWWEL DOKUMENT TAL-KUMMISSJONI G{AR-RIFORMA {OLISTIKA FIL-QASAM TAL-:USTIZZJA

G[all-:udikatura proposti bla sens u li m’hemmx qbil dwarhom “Is-su;;erimenti g[arriforma fil-:ustizzja kif ippubblikati fl-ewwel dokument tal-Kummissjoni g[ar-Riforma {olistika filQasam tal-:ustizzja ma jag[mlu l-ebda sens u

dwarhom assolutament m’hemmx qbil.” Din hi d-dikjarazzjoni millaktar qawwija tal-:udikatura li fi stqarrija ma[ru;a millUffi//ju tal-Prim Im[allef jing[ad li l-iktar punt fundamentali ta’ dan iddokument jolqot ir-rwol talKummissjoni g[allAmministrazzjoni tal:ustizzja. Din il-Kummissjoni, issemmi l-istqarrija, di;à taqdi funzjoni Kostituzzjonali dwar il-[atra, id-dixxiplina u tne[[ija ta’ ;udikant bissalvagwardji u l-garanziji me[tie;a g[all-[arsien talawtonomija u l-indipendenza tal-:udikatura. “It-termini ta’ referenza talKummissjoni g[ar-Riforma kienu /ari:li tressaq rakkommandazzjonijiet g[attis[i[ tal-Kummissjoni g[allAmministrazzjoni tal:ustizzja, u minflok,” tkompli l-istqarrija, “il-Kummissjoni g[ar-Riforma qieg[da tipproponi li l-Kummissjoni g[all-Amministrazzjoni tal:ustizzja ti;i ]armata u sostitwita b’numru ta’ kumitati li lanqas joffru l-garanziji msemmija u ma jaqblux mallivelli Ewropej u internazzjonali dwar il:udikatura.” Il-:udikatura kkritikat wkoll is-su;;erimenti dwar ittne[[ija ta’ ;udikant u tg[id li “il-Kummissjoni g[ar-Riforma ma kellha ebda awtorità li tid[ol f’dan il-qasam i]da g[amlet hekk. “Ir-ra;uni g[aliex il-Kummissjoni marret ’il bog[od mit-termini ta’ riferenza tag[ha hi biss taf. Madanakollu l-:udikatura mhux se toqg[od lura milli tiddiskuti l-proposti li qeg[din

Il-:udikatura qed tgiddeb lill-Gvern meta qal li l-ewwel rapport g[ar-riforma fil-:ustizzja jinkludi fehmiet kollettivi tal-Im[allfin u l-Ma;istrati

isiru mill-Kummissjoni anke fir-rigward tat-tne[[ija ta’ membri tag[ha. I]da anki hawn, il-Kummissjoni pproponiet kumitat gdid li ma joffrix il-garanziji me[tie;a.” Fl-istqarrija, il-:udikatura tg[id li “[afna missu;;erimenti huma di;à regolati bil-Li;i jew birRegolamenti tal-Qorti u g[alhekk lanqas kien hemm b]onn li jitressqu.” Saret referenza wkoll g[al “diversi

Kummissjoni g[ar-Riforma li, b[al ma ;ara fl-ewwel ka] ma ;iex ikkomunikat millKummissjoni lill-membri tal:udikatura, li saru jafu bih biss mill-mezzi ta’ komunikazzjoni. Il-:udikatura qalet li se tkun qed tistudjah biex il-;udikanti jkunu jistg[u jressqu lkummenti tag[hom dwaru wkoll.” Min-na[a l-o[ra, il:udikatura taqbel mal-

Il-mira tal-:udikatura g[andha tkun it-tis[i[ tal-poteri tal-Kummissjoni g[all-Amministrazzjoni tal-:ustizzja li jkollha l-awtorità li tamministra sanzjonijiet meta ;udikant ma j;ibx ru[u sew

dokumenti internazzjonali annessi mar-rapport tal:udikatura li ;ew mg[oddija lill-Kummissjoni g[ar-Riforma i]da ma saret ebda referenza g[alihom fl-ewwel dokument.” Il-:udikatura tkellment ukoll dwar “referenza qasira g[at-Tieni Dokument tal-

prin/ipju li jidda[[lu lmekkani]mi li bihom jistg[u ji;u amministrati sanzjonijiet meta ma ja;ixxix kif inhu mistenni minnu u toffri limpenn tag[ha li tilqa’ ideat u proposti li jwasslu biex ilkaw]i jinqatg[u fi ]mien ra;jonevoli.

Il-:udikatura hi tal-fehma li l-mira g[andha tkun lejn ittis[i[ tal-poteri talKummissjoni g[allAmministrazzjoni tal-:ustizzja li g[andu jkollha l-awtorità li tamministra sanzjonijiet meta ;udikant ma j;ibx ru[u sew. Il-:udikatura taqbel li la[[ar kelma dwar il-[atra ta’ ;udikant tibqa’ f’idejn lE]ekuttiv li j;orr irresponsabbiltà g[al din lg[a]la. Sadattant, l-unika twegiba tal-Gvern, permezz tasSegretarju Parlamentari Owen Bonnici, kienet li rringrazzja lill-:udikatura talli kkontribwiet attivament b’ideat, su;;erimenti u kritika dwar din ir-riforma. Minkejja li l-:udikatura qalet li m’hemmx qbil fuq dan ir-rapport, g[allGvern “ir-rapport ji;bor fih ilfehmiet kollettivi tal-Im[allfin u l-Ma;istrati Maltin dwar ilproposti li n;abru fl-ewwel dokumenti g[ad-diskussjoni tal-Kummissjoni g[al Riforma {olistika fil-Qasam tal:ustizzja.”

REFERENDUM DWAR IL-KA??A FIR-REBBIEG{A

Beda l-pro/ess tal-;bir tal-firem Il-Koalizzjoni Kontra l-Ka//a firRebbieg[a nediet il-pro/ess g[allpetizzjoni biex jin;abru l-34,000 firma [alli jissejja[ referendum dwar ittne[[ija tal-ka//a fir-rebbieg[a. Rudolph Ragonesi f’isem ilKoalizzjoni tkellem kif Malta tkun qed tikser il-li;i Ewropea u lokali meta tippermetti l-ka//a fir-rebbieg[a. Dan min[abba li d-deroga li tippermetti lka//a fir-rebbieg[a tistipula li ssir biss ta[t kundizzjonijiet regolati sewwa biex jonqos l-abbu]. Il-li;i tistipula wkoll kundizzjonijiet meta jistg[u jinqatlu l-

g[asafar, fosthom f’ka] ta’ ;arr ta’ mard jew meta jipperikolaw b’xi mod il-[ajja tal-bniedem. Huwa tkellem ukoll dwar kif kaw]a fl2009 li nqatg[et fil-Qorti Ewropea kontra Malta ddikjarat il-ka//a fir-rebbieg[a prattika illegali i]da l-Gvern g[a]el li jag[mel tibdil fil-li;i biex il-ka//a firrebbieg[a titkompla. Rudolph Ragonesi qal ukoll li l-metodi li jistabilixxu kemm jinqatlu g[asafar firrebbieg[a kull sena ma jistg[ux joffru stampa /ara min[abba l-fa/ilità li lka//aturi jistg[u jag[]lu li ma

jiddikkjarawx il-qabda tag[hom kif suppost. Christian Debono f’isem il-Birdlife Malta tkellem dwar kif il-ka//a qed taffettwa gamiem u summien, u g[amliet o[ra ta’ tjur hekk kif jinqatlu qabel ibejtu. Huwa qal ukoll li min[abba l-po]izzjoni ;eografika ta’ Malta il-g]ejjer Maltin iservu b[ala post fejn l-g[asafar jieqfu biex jistrie[u fil-vja;; tag[hom lejn inna[a ta’ fuq tal-Ewropa u dan iwassal biex il-ka//a f’Malta jkollha effett ukoll fuq innumru tal-g[asafar fl-Ewropa u n-nuqqas fin-numru ta’ /erti spe/i ta’ g[asafar.

IL-PRO:ETT TAL-POWER STATION

Sitt konsorzji bi dritt li jitfg[u l-offerta Il-Korporazzjoni Enemalta [abbret is-sitt konsorzji li qeg[din ji;u kkunsidrati filpro/ess li beda l-Gvern biex minn fosthom jintg[a]el konsorzju wie[ed g[allftehim fit-tul g[ax-xiri talener;ija u g[all-ftehim dwar provista tal-gass. Dan wara li l-Gvern kien g[amel sej[a internazzjonali g[all-espressjoni tal-interess biex minn fost dsatax-il sottomissjoni, imbag[ad intg[a]lu dawn is-sitt kumpaniji skont kriterji partikulari. Is-sitt konsorzji huma Daewoo Daewoo Shipping and Marine Engineering Company Ltd, ElectroGas Malta Consortium, Edison SPA, Endeavour Energy Holdings LLC and Exodus Crossing LLC, Soffimat Gestamp u Yildirim Tecnicas Power and Gas. Il-pro/ess se jkompli billi dawn il-kumpaniji jissottomettu l-offerta finali kemm g[all-ftehim li jkopri x-xiri tal-ener;ija u l-ftehim g[all-provista tal-gass biex imbag[ad tintg[a]el l-a[jar offerta. Intant, il-MEPA qed tag[mel l-istudji wara konsultazzjoni ma’ dawk kollha kon/ernati, biex imbag[ad jin[ar;u l-permessi. SKEMI TA’ PARKE::

Il-Ministru Mizzi jammetti li ma kkonsultax Skont il-Kunsill Lokali tan-Naxxar, id-de/i]joni talGvern li jwaqqaf is-sistema tal-parke;; mhux veru ttie[det wara li l-Gvern ir/ieva lmenti mir-residenti, i]da g[ax, skont il-Ministru Joe Mizzi, il-Gvern g[andu studji mhux finalizzati li jindikaw li l-parke;;i residenzjali g[andhom jitwaqqfu. Fi stqarrija, il-Kunsill Lokali tan-Naxxar ]vela dettalji tal-laqg[a li delegazzjoni mill-istess Kunsill kellha mal-Ministru Mizzi u ma’ rappre]entant ta’ Transport Malta. Waqt illaqg[a, il-Ministru Joe Mizzi jidher li ammetta li l-Gvern ]balja meta qabad u waqqaf l-iskema bla konsultazzjoni mal-Kunsill Lokali. Dwar il-parke;;i residenzjali, il-Ministru g[arraf li l-Gvern qed jevalwa diversi metodi g[al titjib fil-parke;; u t-traffiku fuq ba]i nazzjonali u g[alhekk ittie[det de/i]joni li ma jkunx hemm aktar skemi ta’ parke;; residenzjali.

10 COLLAGE STORJA

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

L-emblema tal-Bibljoteka Nazzjonali ta’ Malta li turi wkoll l-arma tal-Balì Louis Guerin de Tencin

Monument b’tifkira ta’ Dun Gian Pietro Agius de Soldanis f’Rundle Garden, Victoria, G[awdex

Il-Bibljoteka Nazzjonali ta’ Malta (2) minn Michael Galea ...................................

Fra Jean Louis Guerin de Tencin, li fl-1763 kien irregala lil-Librerija tal-Ordni l-

kollezzjoni tieg[u u li kienet tg[odd 8,700 volum, jitqies b[ala l-fundatur tal-Librerija Pubblika ta’ Malta. Fl-14 ta’ :unju 1763 Tencin innomina lill-[abib tieg[u, li b[alu kien [abib talkotba, ir-Rev Gian Pietro Francesco Agius de Soldanis, l-ewwel bibljotekarju. De Soldanis kien kittieb prolifiku u storjografu. Gian Pietro Agius de Soldanis kien bin Andrea Agius u Valentia Speranza xebba Sultana — de Soldanis hi l-forma Latina tal-kunjom Sultana; kif kienet id-drawwa fis-seklu 18, letterati kienu jag[tu forma Latina talismijiet biex jo[olqu atmosfera ta’ akkademja ’l fuq mill-massa profana. Gian Piet twieled ir-Rabat, G[awdex, fl-1712. Studja lletteratura, it-teolo;ija, ilfilosofija u l-;urisprudenza. Hu kiseb Grad fis-Sacris et Utroque fl-Università ta’ Padova. Ordna sa/erdot u n[atar Protonotarju Apostoliku. L-Isqof ta’ Malta Fra Paul Alpheran de Bussan (1728 – 1757) innominah Kanoniku tal-Katidral ta’ G[awdex (dak i]-]mien il-Matri/i). De Soldanis kien jippossjedi l-ilsna tat-Taljan, il-Fran/i] u l-Latin. Iddistingwa ru[u b[ala storjografu, arkeologu u filologu. Kiteb l-istorja ta’ G[awdex: Gozo illustrato antico e moderno, sacro e profano; b[ala skular erudit kiteb Lexikon fuq l-Ilsien Malti; u [alla g[add ta’ xog[lijiet li baqg[u manuskritti, illum konservati fil-Librerija Nazzjonali ta’ Malta; dawn jinkludu: La vita

del Gran Priore Melchiorre Alferan, Dizionario malteseitaliano-latino. De Soldanis kien membru tal-Accademia degli Apatisti ta’ Firenze, l-Accademia dei Botanici ta’ Cortona, lAccademia del Bongusto ta’ Palermo u l-Accademia degli Erranti ta’ Fermo. Fost xog[lijiet ta’ De Soldanis li kienu pubblikati, wie[ed isemmi: Grammatica punico-maltese, pubblikat f’Ruma fl-1750; Mustafa Bascia di Rodi ossia Relazione della congiura degli schiavi in Malta in 1749 (De Soldanis kien [alla lpubblikazzjoni ta’ dan ixxog[ol f’idejn Michele Acciardi mit-Toskana li ppubblika x-xog[ol ta’ De Soldanis f’ismu ming[ajr lawtorizzazzjoni ta’ De Soldanis); Dissertation ou l’ouprouvre que la langue que les habitans de Malthe parlent aiyordhin est l’ancienne punique, pubblikat f’Pari;i fl-1756; Discours apologetique contre la dissertation historique et antique sur le Naufrage de S. Paul publie par l’Abbe Lodvocat, pubblikat f’Avignon fl-1758. Don Gian Piet Francesco de Soldanis miet fl-1770 fl-età ta’ 58 sena. Kien midfun filkolle;;jata ta’ San Pawl, filBelt Valletta. G[addew bosta snin i]da De Soldanis ma ntesiex g[aliex f’Settembru tal-1964, fi :nien Rundle f’Victoria, G[awdex, twaqqaf monument-bust dedikat g[alih. Ikompli l-{add li ;ej

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

F’pa;ni o[rajn...

media.link communications Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 Tel: 25965263 Email: roderick.agius@media.link.com.mt advertising@media.link.com.mt Editur: Roderick Agius

12 Il-Punt Hu…

13 Kundanna lid-demago;ija

14 Bejn fatti u xewqat

15 Politika ta’ ambizzjoni personali

Immigrazzjoni…[tie;a ta’ strate;ija komuni Dak li se[[ fil-ka] tas-salvata;; tal-102 immigranti Sudani]i, Eritrej u mi/-Chad minn tanker re;istrat il-Liberja, li kien telaq minn port Libjan, u li ma ng[atax il-permess jidda[[al Malta nhar l-Erbg[a li g[adda, biex wara tentattivi diplomati/i l-immigranti dda[[lu Siraku]a, jitlob li tittie[ed azzjoni konkreta fuq diversi fronti diplomati/i. Din l-azzjoni g[andha twassal g[al de/i]jonijiet li jorbtu lill-pajji]i meta quddiemhom ikun hemm kwistjonijiet ta’ natura legali u umanitarja. Dan il-ka], ftit jew wisq jixbah lil sitwazzjonijiet o[rajn li fe;;ew filMediterran fis-snin li g[addew u li kienu jinvolvu wkoll pajji]i Ewropej, b[all-Italja, Spanja u Malta. Illum tin[ass aktar minn qatt qabel, il-[tie;a li minnufih l-Ewropa tibda diskussjonijiet biex jintla[aq ftehim g[al strate;ija komuni dwar kif tista’ titwettaq solidarjetà konkreta fi kwistjonijiet li jkunu jitolbu attenzjoni umanitarja f’qafas legali b[al dik tal-immigrazzjoni. Quddiem il-[ajja umana huwa totalment ina//ettabbli fi/-/iviltà tag[na li jkollhom jg[addu sig[at twal, bejn ;ranet u ljieli, biex [ajja ta’ bniedem tkun de/i]a minn awtorità, u dan min[abba interpretazzjonijiet differenti tar-regolamenti fil-li;ijiet internazzjonali. Hemm b]onn li episodji b[al dak li rajna ji]vol;i fl-a[[ar jiem f’taqtig[a diplomatika u legali, fejn fin-nofs kien hemm il-[ajja umana, ikunu biss ;rajjiet talimg[oddi. Din l-istrate;ija komuni li g[andha tkun maqbula fi [dan lUnjoni Ewropea, trid tibda twassal lill-partijiet involuti biex ikunu f’po]izzjoni jibdew jag[mlu l-arran;amenti kollha g[al soluzzjoni immedjata b’rispett lejn dik il-[ajja umana li tkun te[tie; attenzjoni u mhux li ter;a’ titpo;;a f’riskju. Jing[ad dan min[abba li l-ka] tal-102 immigranti qanqal numru ta’ mistoqsijiet li jridu ji;u indirizzati fid-diskussjonijiet li g[ad iridu jsiru fl-og[la istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea u anki ma’ organizzazzjonijiet terzi. Dan hekk kif g[andu jibda ji;i kkunsidrat serjament dwar kemm ikun sigur il-pajji], li fih ikunu se jintbag[tu lura l-immigranti lejn l-eqreb port, wara li jkunu ;ew salvati minn xi bastiment tal-merkanzija? Jekk jitni]]lu fl-eqreb port, l-immigranti se jkollhom id-drittijiet tag[hom im[arsa skont il-li;ijiet

internazzjonali? X’kenn di/enti se jing[ataw? Dawn huma w[ud mill-mistoqsijiet. Strate;ija komuni Ewropea g[andha wkoll tindirizza konkretament lappell li g[amlet il-Kummissarju Ewropew Cecilia Malmstrom meta sa[qet biex l-istati membri l-o[ra tal-Unjoni Ewropea juru solidarjetà. Waqt li kienet qed tikkummenta fuq il-ka] tal-102 immigranti. Malmstrom kitbet: “Ir-riallokazzjoni ta’ dawk li jkunu qeg[din ifittxu kenn huma mezz ta’ turija ta’ solidarjetà fl-Ewropa. Tkun [a;a ferm tajba jekk it-28 pajji] membru tal-Unjoni Ewropea jg[inu f’dan irrigward.” Dan l-appell tal-Kummissarju Ewropew g[andu jinstiga lill-pajji]i laktar milquta mill-problema tal-immigrazzjoni biex bla dewmien itellg[u fuq quddiem tal-a;enda Ewropea din il-kwistjoni. Dan m’g[andux isir bit-tisbit tas-saqajn. Mhux bi stqarrijiet arroganti. Mhux bi kliem dispre;jattiv. I]da g[andu jkun l-g[aqal u argumentazzjoni soda li tfiehem sewwasew kemm hi kbira din il-kri]i. Il-pre]entazzjoni ta’ argument b[al dan, jag[mel aktar sens, meta n[arsu lejn in-Nofsinhar tal-g]ejjer Maltin u naraw taqlib politiku u so/jo-ekonomiku, b’instabilità kbira mifruxa mit-Tune]ija g[al-Libja sal-E;ittu. Bit-Tramunata tal-Afrika tbaqbaq bl-inkwiet, u bl-i]barki ta’ immigranti tul dan is-sajf ]diedu sew fil-pajji]i tan-Nofsinhar talEwropa, dan il-pass g[andu jsir ferm qabel minn meta l-ewwel nofs tassena d-die[la l-Presidenza tal-UE titmexxa mill-Gre/ja u bit-tieni nofs tg[addi lill-Italja. Il-problema tal-immigrazzjoni qatt ma tista’ ti;i indirizzata serjament jekk ma jkunx hemm strate;ija komuni. Mhux bi]]ejjed li jsiru appelli g[al ftehim. Mhux bi]]ejjed li jintla[aq qbil diplomatiku jew li jkun hemm koperazzjoni e//ellenti bejn pajji] u ie[or wara jiem ta’ qtig[ ilqalb. Dan ikun ta’ darba jew perjodiku, u jse[[ wara [afna ti;bid legali. Il-koperazzjoni u s-solidarjetà konkreta g[andha ti;i minn kul[add fi [dan l-Unjoni Ewropea, u bis-sehem ukoll ta’ organizzazzjonijiet internazzjonali li jistg[u wkoll jag[tu appo;; biex jinstabu soluzzjonijiet, ladarba l-istati membri Ewropej jaqblu fuq id-direzzjoni li g[andha tittie[ed minn issa ’l quddiem.

COLLAGE TAG{RIF 11

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013 L-ISMARTPHONE CAT B15

Issa disponibbli ming[and GO Il-pre]entazzjoni lir-rebbie[a Marcelle Demajo

Reb[a sabi[a u emozzjonali f’kompetizzjoni ta’ Alfa Romeo Marcelle Demajo mixXg[ajra se tkun qed tivvja;;a lejn Turin flimkien ma’ binha Nicolae ta’ 16-il sena b[ala r-rebbie[a ta’ kompetizzjoni promozzjonali organizzata minn Embassy Cinemas f’kollaborazzjoni ma’ Alfa Romeo. Il-kompetizzjoni kienet organizzata biex isservi ta’ promozzjoni g[all-aktar film re/enti mis-sensiela Fast & Furious li fih l-Alfa Romeo Giulietta hi wa[da millprotagonisti. Matul il-mawra tag[hom ta’ tlett ijiem f’Settembru li ;ej, mawra li tinkludi ttitjira u l-akkomodazzjoni, Marcelle Demajo u Nicolae se jkollhom l-opportunità li j]uru /-?entru Storiku ta’

Fiat, il-fabbrika tal-Abarth u l-villa;; ta’ Mirafiori. Is-Sinjura Demajo li dan l-a[[ar tilfet lir-ra;el tag[ha qalet li din se tkun esperjenza emozzjonali g[aliha g[aliex b’kumbinazzjoni nzertajt li kemm iz-ziju tar-ra;el tag[ha u l-ku;in [admu ma’ Fiat f’Turin g[al [afna snin. “B’mod partikolari z-ziju tar-ra;el kien bniedem rispettat [afna minn Fiat tant li meta miet, FIAT ]guraw li t-tebut tieg[u jkun miksi bilbandiera tal-kumpanija.” Il-biljetti rebbie[a kienu pre]entati lis-sinjura Marcelle Demajo minn Kenneth Rizzo Naudi, Sales & Marketing Manager ta’ Alfa Romeo.

GO g[adha kemm introdu/iet l-ismartphone Android CAT B15 – ]ieda o[ra mal-firxa ta’ smartphones re]istenti g[at-trab u l-ilma. IlCAT B15 qed jinbieg[ g[allprezz ta’ €299 u jinkiseb B’XEJN mal-LIMITLESS 60 plan ta’ GO. Il-Cat B1 huwa handset affidabbli, b’sa[[itu immens li jimmira ambjenti [orox taxxog[ol u huwa ideali g[al dawk li jg[ixu stil ta’ [ajja barra, u g[al nies li g[andhom impjieg pjuttost diffi/li u g[alhekk g[andhom b]onn ta’ smartphone li jifla[ jirre]isti l-elementi. Hu wkoll ta’ benefi//ju enormi g[al dawk l-individwi fil-komunità li j[obbu jg[ixu [ajja fl-apert g[ar-ra;uni li l-B15 CAT hu kompletament re]istenti g[al daqqiet goffi, grif, ilma, trab u dak kollu li jista’ jikkaw]a danni. CAT, li normalment hu isem asso/jat mal-manifattura ta’ vetturi ta’ kostruzzjoni, tag[mir u magni robusti, issa po;;a fis-suq mudell ta’ smartphone daqstant robust li hu ma[sub g[al nies li lmowbajl tag[hom hu dejjem

Serata e]otika g[at-tim tal-Banif Kienet serata mill-isba[ g[all-impjegati ta’ Banif Bank li ltaqg[u g[allavveniment tas-sajf li kull sena jorganizza l-iSports and Social Committee. Din is-sena dan ir-ri/eviment sar filPebbles Beach and Terrace fir-Radisson Golden Sands. It-tim tal-Banif iltaqa’ b’mod informali f’in]ul ixxemx biex jisso/jalizza f’ambjent rilassanti u komdu bi twapet u cushions fuq ir-

ramel, u [u;;ie;a g[allatmosfera. Il-mu]ika u listrumenti uni/i tal-grupp lokali ‘Bibita’ [olqu armoniji medjevali waqt li fire jugglers sebb[u x-xena b’wirja ta’ nar g[al serata verament alternattiva. “Il-party tas-sajf tal-Banif hu avveniment li kul[add ikun qed jistenna g[aliex kull sena jkun aqwa minn tas-sena ta’ qabel!” qalet Rosalie Borg midDipartiment tal-Customer Service.

“Din is-sena kellna ]fin e]otiku, mu]ika tajba u ikel bnin mill-pajji]i tal-lvant. Ilkumitat tas-sena d-die[la g[andu sfida biex jissupera dan l-avveniment!” L-iSports and Social Committee jorganizza avvenimenti b’mod regolari g[at-tim ta’ 160 tal-Banif, biex ilaqqa’ l-impjegati f’attivitajiet ta’ gost, ta’ sport u inizjattivi ta’ responsabbiltà so/jali korporattiva.

fir-riskju min[abba l-linja taxxog[ol tag[hom jew g[al dawk li jittrattaw il-mowbajls tag[hom pjuttost [a]in propju min[abba l-istil tal-[ajja tag[hom. Id-daqs tal-CAT B15 hu 125mm x 69.5 mm x 14.95mm u ji]en madwar 163g. L-apparat hu infurrat blaluminju (anodizzat bil-fidda) u bil-gomma kontra xxokkijiet biex b’hekk jifla[ jirre]isti waqg[at minn g[oli sa 1.8m. Barra minn hekk, ilCat B15 hu /ertifikat IP67.

Dan ifisser li l-ismartphone hu robust bi]]ejjed li jista’ ji;i mg[arreq g[al madwar 30 minuta ta[t ilma g[oli sa metru u jibqa’ ja[dem! Barra minn [ekk, jista’ jopera f’temperaturi li jvarjaw minn 122F sa -4F. Il-Cat B15 hu disponibbli B’XEJN mal-LIMITLESS60 plan ta’ GO. G[al aktar informazzjoni il-klijenti huma mistiedna jaslu wasla f’xi wie[ed mill-[wienet ta’ GO jew resellers esklussivi f’Malta u G[awdex.

12 Opinjoni

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

L-istorja tirrepeti ru[ha L-a[barijiet tal-bidu ta’ din il-;img[a kienu kkaratterizzati missalvata;; ta’ grupp ta’ immigranti irregolari flib[ra Libjani minn kaptan ta’ vapur bl-isem ta’ MV Salamis. Jidher li l-kaptan injora struzzjonijiet mog[tija mi/-/entru ta’ salvata;; f’Ruma biex limmigranti jittie[du fl-iktar port vi/in u sigur. Dan kien ifisser port fil-Libja. Madankollu, il-kaptan g[al xi raguni kompla jba[[ar lejn Malta fejn mal-wasla tieg[u ma ng[atax permess jid[ol fl-ib[ra territorjali Maltin. F’dan il-mument skatta pro/ess diplomatiku bejn it-tliet pajji]i involuti: lItalja, il-Gre/ja peress li ssidien kienu Griegi u Malta. Il-kwistjoni ;iet ri]olta wara li l-Gvern Taljan a//etta li limmigranti jitni]]lu Siraku]a, fi Sqallija. Din l-

a[bar ;iet kemxejn ta’ sorpri]a hekk kif [afna stennew il-vapur jirritorna l-Libja. Naturalment, dan lin/ident fakkarna fil-ka] talMV Pinar f’April tal-2009. Dan il-ka] kien jinvolvi vapur li salva numru ta’ immigranti irregolari f’punt fejn kien [afna aktar eqreb tal-port ta’ Lampedusa minn xi port ie[or f’pajji]na. Dakinhar, l-awtoritajiet Taljani kienu tal-opinjoni li Lampedusa ma baqg[etx titqis aktar b[ala port sigur min[abba n-numru sostanzjali ta’ immigranti li kienu jinsabu fuq il-g]ira. Gvern Nazzjonalista dakinhar kien ]amm sod mal-prin/ipju u r-regoli ta’ salvata;; maqbula. F’dak ilperijodu kienet fis-se[[ ilmissjoni tal-UE ta’ salvata;;, il-Frontex. Kien hemm minn interpreta li min[abba l-fatt li pajji]na kien qieg[ed

minn Ryan Callus ....................................... ryancallus@gmail.com

jikkordina din il-missjoni, dan kien ifisser li limmigranti salvati kellhom jin;iebu Malta. Alla[ares dan kellu jkun g[aliex pajji]na kien ikollu jibda j;orr il-pi] ta’ pajji]i o[ra, minbarra dak tieg[u li di;à kien wie[ed tqil.

Dan il-ka] juri konsistenza fil-politika talimmigrazzjoni m[addna mill-Partit Nazzjonalista…dakinhar fil-Gvern u llum flOppo]izzjoni. F’din ilkwistjoni tal-MV Salamis, l-Oppo]izzjoni qablet li lGvern Malti j]omm malpunt tieg[u g[aliex lirresponsabbiltà ta’ persuna wa[da, f’dan il-ka] talkaptan, jew min seta’ tah direzzjoni mod ie[or, ma kelliex tag[mel tajjeb g[aliha Malta. Importanti nirrikonoxxu li dan l-in/ident tal-MV Salamis hu g[al kollox distint u differenti malepisodju ta’ ftit ;img[at ilu fejn il-Gvern Laburista kien [a d-de/i]joni li jirripatrija ming[ajr ma jikkunsidra ttalba g[all-g[a]il talimmigranti irregolari li kienu waslu Malta. Malta dakinhar kienet fid-dmir li tilqag[hom, kif g[amlet,

i]da daqstant ie[or li tag[mel ;ustizzja maddrittijiet fundamentali tag[hom. L-Oppo]izzjoni Nazzjonalista g[amlitha /ara li fi kwistjonijiet li pajji]na jkollu d-dritt g[allprin/ipju u fejn id-drittijiet fundamentali tal-bniedem ji;u rispettati, hemmhekk se tkun solidali mal-Gvern flisforzi tieg[u malawtoritajiet. Hekk ;ara f’dan il-ka]. B[ala partit li kien filGvern u li di;à esperjenza fil-passat sitwazzjoni simili g[al dik li se[[et din il;img[a, stajna nifhmu x’kien l-a[jar interess ta’ pajji]na. Dan l-interess jintla[aq meta jkun konformi mal-li;ijiet internazzjonali, f’dan il-ka] ta’ salvata;;. B’hekk pajji]na jkun jista’ jkompli ji;i rispettat g[allprin/jipji tieg[u u jing[ata ra;un.

IL-PUNT HU… Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni “Franco Mercieca ma jiddikjarax mat-€ 386,500 fi d[ul”

Din hi storja o[ra fis-saga tad-dikjarazzjonijiet tal-assi tal-Kabinett Laburista ppubblikata f’il-mument (4 ta’ Awwissu). Din il-gazzetta, issa mag[rufa [afna g[allinvestigazzjonijiet ;urnalisti/i spe/jalment dawk ta’ natura politika, kompliet tikxef l-eluf ta’ ewro fi d[ul li Franco Mercieca ]amm fil-mo[bi. Fil-fatt, Mercieca ddikjara bil-firma tieg[u li fl-2012 da[[al €116,245 meta filfatt [eba t-tripplu ta’ ammonti li ma ddikjarax. Ovvjament ma’ dan trid i]]id il-[las ta’ taxxa li [arab milli j[allas lit-Te]or. G[andna quddiemna sitwazzjoni tassew serja. IlPM tilef kull kontroll millewwel jum meta bag[bas bil-kodi/i tal-Etika proprju fil-konfront ta’ Franco Mercieca, li mis-saba’ [adlu l-id. {afna mistoqsijiet u dikjarazzjonijiet huma mistennija li jing[ataw twe;iba korretta filParlament wara s-sajf, u skont it-twe;ibiet li jkollna, il-poplu jistenna li tittie[ed azzjoni politika drastika g[ax din li storja skandalu]a taddikjarazzjonijiet tal-assi tal-

Kabinett ma tistax tg[addi b[allikieku ma ;ara xejn. I/-/ittadin li jinqabad ja[bi jew jinqabad jevadi taxxi je[el bl-g[eruq u x-xniexel u g[aliex min suppost jag[ti e]empju jibqa’ jixxala u jitmejjel bin-nies? “In contrast, my position is clear. Call it now”

Dan iddikjarah Simon Busuttil, Kap talOppo]izzjoni, fl-artiklu tieg[u PN’s position on NAO report (Times of Malta tas-7 ta’ Awwissu) Simon Busuttil sa[aq bissa[[a kollha tal-argument li l-PM g[andu jsejja[ laqg[at tal-Kumitat tal-Kontijiet Pubbli/i minnufih biex jiddiskuti r-rapport talAwdituri dwar dak li hu issa mag[ruf b[ala liskandlu tax-xiri ta]-]ejt. Il-Gvern Nazzjonalista di;à kien [a mi]uri konkreti lejliet l-elezzjoni biex dawn l-abbu]i ji;u indirizzati b’mod li to[ro; il-verità u min g[andu j[allas ta’ g[emilu, [alli j[allas. Barra minn hekk ir-rapport imsemmi ji;;ustifika l-mi]uri korrettivi li kien wettaq ilgvern ta’ Lawrence Gonzi biex jag[mel aktar trasparenti l-pro/ess taxxiri ta]-]ejt. Mela issa hu l-waqt li ssir diskussjoni fil-Parlament

minn Richard Muscat richardmuscat44@gmail.com

biex tkompli to[ro; ilverità darba g[al dejjem. Il-PM Muscat laqa’ ssu;;eriment tal-Kap talOppo]izzjoni billi sejja[ ilKumitat tal-Kontijiet Pubbli/i, immexxi minn Tonio Fenech, biex jiltaqa’ f’nofs is-sajf…u nistennewa midsummer night’s dream… “It’s not immigration worries, it’s pure racism”

Dan it-titlu tal-editorjal tal-Independent on Sunday (tal-4 ta’ Awwissu) laqatni [afna, spe/jalment meta filjiem li g[addew komplejna nassistu g[al wirja millaktar umiljanti u in/ivili ta’ w[ud mill-Maltin b[ala

reazzjoni g[all-ka] talbastiment MT Salomis li salva 102 persuni millg[arqa vi/in il-kosta Libjana, i]da l-kaptan idde/ieda li jid[ol fl-ib[ra territorjali Maltin bi ksur tal-li;ijiet internazzjonali. Il-gvern ta’ Muscat ]amm iebes u ma [alliex dan ilbastiment jid[ol fil-portijiet Maltin, lanqas quddiem ka] umanitarju. Il-ka] qajjem kontroversja kbira u kellna reazzjoni internazzjonali li [arbtet l-imma;ni ta’ Malta g[al [afna snin li ;ejjin. In[allu ftit il-ka] fih innifsu fil-;enb, u na[sbu fir-reazzjoni selva;;a ta’ w[ud li ng[odduhom b[ala Maltin in/ivili li insulentaw bi kliem vulgari, offensiv u degradanti lill-Kummissarju }vedi]a Malmstrom u kull ma hu Ewropew. Tal-mist[ija! Infatti hu fatt li dawn ittalin irresponsabbli talarmata in/ivili Maltija qatt ma kkummentaw fuq laspetti ta’ legalità jew kwistjonijiet ta’ din ix-xorta min-na[a tal-Kaptan tal-MT Solamis. Xejn minn dan. Lor;ja ta’ tg[ajjir uriet bi//ar li dawn kienu insulti razzisti fil-veru sens talkelma. Jekk jiffurmawx ilma;;oranza tal-poplu Malti jew le, ma nafx. Jien ma neskludix li huma

ma;;oranza tal-Maltin li huma razzisti. Nafu li dawn ma tweldux illum, imma ilhom hemm minn dejjem. G[alhekk mhux proprjament [aduna b’sorpri]a. Li nistg[u ng[idu hu li dawn l-in/ivili b[al donnhom jista[bew fi ]mien gvernijiet Nazzjonalisti, u jo[or;u fil-bera[ bis-sa[[a fi gvernijiet Laburisti spe/jalment ta’ Mintoff u Muscat. Mintoff kien ikaxkarhom bl-e]empju ta’ m;iba goffa u vulgari, u malajr kienu jonf[u sidirhom u juru wi//hom. Muscat re;a’ [are; dawn is-sentimenti baxxi ta’ dawn in-nies, tant li jinsabu kuntenti b[allikieku fir-rebbieg[a tag[hom. Hu g[ajb. Muscat jinteressa[ aktar li j]omm il-vot li kiseb fl-elezzjoni u ma jimpurtahx wisq millimma;ni u pubbli/ità negattiva ta’ Malta. Jista’ jkun kalkolu ]baljat g[ax pubbli/ità negattiva g[al Malta tista’ tfisser [afna konsegwenzi, inklu] itturi]mu u l-investiment barrani. I]da l-ag[ar konsegwenzi huma dawk li jirridu/u lil Malta f’pajji] in/ivili u bla qalb, minkejja l-flus li jin;abru f’dak li jissejja[ ;bir g[all-“karità”.

COLLAGE

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

RELI:JON

Nittamaw fil-Mulej G[aliex it-twajbin ibatu li]jed? G[aliex minn fommhom g[andha to[ro; ilkarba: “Alla nsieni”? G[aliex, iktar ma wie[ed jag[mel il;id iktar jaqla’ fuq wi//u? Din il-problema t[awwad mhux biss lilna, imma [awdet kemm-il darba lin-nies ta’ qabilna. Bi]]ejjed naqraw ilktieb ta’ :ob biex naraw kemm bata minkejja li kien bniedem qaddis. Is-Sultan David messitu listess xorti. Imqar l-Iben ta’ Alla, g[ax sab lil min kien kontrih wara li kien g[amel tant ;id lill-bnedmin. Mela a[na li rridu nimxu fuq ilpassi ta’ Kristu se nibqg[u nieqsa minn din ix-xorti? X’se nag[mlu meta nsibu ru[na mdawrin minn kull xorta ta’ tfixkil? Is-Salm 3, flimkien mat-tag[lim ta’ Kristu, jag[tuna twe;iba g[al din il-problema. Dawl g[al waqt in-niket

I]-]ew; kotba tal-profeta Samwel jag[tuna stampa /ara bi]]ejjed tal-qdusija ta’ David. Hu mhux biss kien ifittex li jag[mel ir-rieda ta’ Alla, imma lanqas biss refa’ jdejh fuq l-g[adu tieg[u meta hu seta’ joqtlu fa/ilment (I Sam. 24, 1-22; 26, 7-25). Kien [abib ta’ kul[add u n-nies kellhom stima kbira tieg[u. Madankollu ibnu Absalom kien qam kontrih u David kellu ja[rab minn :erusalem biex je[les minn ibnu. David, b[al kull bniedem ie[or, ma kienx fehem g[aliex li ttjubija tit[allas bit-tbatija u qal ’l Alla: “Kemm kotru, Mulej, l-g[edewwa tieg[i! {afna huma dawk li qamu g[alija; [afna huma dawk li jg[idu fuqi: “M’hemmx salvazzjoni g[alih f’Alla tieg[u” (Sl. 3, 2-3). Il-bniedem jibqa’ bniedem u qajla jasal biex ibiddel innatura tieg[u. Kien g[adda ]mien sewwa meta Alla bag[at lil Ibnu fid-dinja. Dan kien g[amel minn kollox biex jg[in lil kull min kien filb]onn. Kull min talbu jew imqar misslu tarf il-libsa tieg[u fieq mill-mard li kellu. B’danakollu fil-bit[a ta’ Pilatu n-nies kollha bdew jg[ajtu: “{aqqu l-mewt”. Kristu, li kien bniedem b[alna, meta kien fuq is-salib u ra l-mibeg[da [arxa tan-nies karab u qal: “Alla tieg[i, Alla tieg[i, g[aliex tlaqtni?” (Mt. 24, 46). Mela mhux [a;a kbira li ng[idu lil Alla l-istess kliem ta’ Kristu jew ta’ David. G[alkemm fil-karba tag[na

“In[alluh il-mew; [a j[abbat kontrina g[ax it-tama tag[na hi f’Alla”

nkunu qisna qeg[din ne[duha kontra Alla, madankollu listess karba turi fidu/ja f’Alla (Rum. 5, 34). Kieku ma kellniex fidu/ja f’Alla ma konniex nistaqsuh g[aliex telaqna we[idna jew g[aliex qeg[din inbatu, imma konna nintelqu mal-mew;a tattbatija, niddispraw u forsi nne[[u ru[na b’idejna. Minn dak kollu ma g[amilna xejn, g[ax nafu li Alla mhux se jitlaqna we[idna jew jg[abbina i]jed milli nifil[u. Hekk kienet il-fidu/ja ta’ David f’Alla meta qallu: “Imm’int, Mulej tarka madwari, inti l-;ie[ tieg[i, int terfag[li rasi” (Sl. 3,4). It-tbatija hi b[all-mag[sar li min jid[ol ;o fih jo[ro; rebbie[ fuq kull g[amla ta’ tbatija. B[alma n-nar isaffi ddeheb, hekk ukoll a[na, permezz tat-tbatija, nissaffew u ru[na ssir isba[ milli kienet qabel. Alla hu mag[na u mhux se jitlaqna we[idna g[ax hu Missierna u a[na wliedu. Kliem ta’ fara;

Kristu ;ie fid-dinja biex ble]empju tieg[u jg[allimna kif g[andna ng[ixu l-[ajja nisranija. G[allimna fuq kollox, anki kif g[andna n;ibu ru[na waqt it-tbatija. Ftit qabel ma bata g[alina, Kristu kien qawwa qalb iddixxipli kontra kull tbatija li setg[u j;arrbu min[abba fih. Hu qalilhom: “Jekk id-dinja tobg[odkom, kunu afu li lili bag[ditni qabel ma bag[det lilkom. Kieku intom kontu tad-dinja, id-dinja kienet t[obbkom b[alma t[obb dak li

hu tag[ha; i]da billi m’intomx tad-dinja, id-dinja tobg[odkom” (:w. 15, 1819). Mela din hi r-ra;uni li n[abbtu wi//na mat-tbatija: g[ax a[na qeg[din ng[ixu l[ajja li g[allimna Kristu; g[ax a[na ta’ Kristu u mhux taddinja. Ma naqtg[ux qalbna. Nag[mlu l-qalb g[ax Kristu qalilna: “Intom g[ad tibku u ting[u, i]da d-dinja g[ad tifra[; g[ad i;;arbu n-niket, imma n-niket tag[hom jinbidel f’hena” (:w. 16, 20). Ma ninsewx il-kura;; li kien g[amlilna Kristu fuq il-g[olja meta qalilna: Henjin limnikkta, g[ax huma jkunu mfarr;a” (Mt. 5,4) L-id [anina ta’ Alla hi lesta biex tg[inna fit-tbatija kollha li niltaqg[u mag[ha. Hu stess jixxotta kull demg[a minn g[ajnejna (Apok. 7,20). L-appostli, li kienu g[addew huma wkoll millistess esperjenza tag[na, [allewlna miktub hekk: “Lilkom ing[atat il-grazzja li sservu lil Kristu u mhux biss li temmnu fih, imma sa[ansitra li tbatu g[alih (Fil. 1, 29). It-tbatija hi t-triq li twassalna g[all-fer[. Mhux pja/ir tal-;enituri li jsawtu lil uliedhom, imma l-im[abba ;;eg[ilhom jag[mlu dan biex uliedhom ikunu l-a[jar nies li qatt ra pajji]hom. Il-;enituri tag[na kienu jag[mlu dan biex iwiddbuna kif kien jidhrilhom huma, g[al ftit ]mien. Imma Alla jwiddibna g[all-;id tag[na, biex a[na niksbu sehem filqdusija tieg[u (Lhud 12, 10). Veru li kultant nist[ajlu ttbatija b[ala l-[ob]a ta’ kuljum, imma g[andna nag[mlu kura;; u b’qalbna qawwija ng[idu: “Dawk li ji]irg[u fid-dmug[ ja[sdu bilg[ana ta’ fer[“ (Sl. 126, 5). Alla hu mag[na u Kristu, li tieg[u a[na dixxipli, hu lest li j[affilna kull xorta ta’ tbatija. Ejjew ilkoll flimkien ng[idu: “Kollox nifla[ bis-sa[[a ta’ dak li jqawwini. Bil-qalb kollha nitg[axxaq bid-dwejjaq min[abba Kristu, g[ax meta nkun dg[ajjef inkun qawwi” (Fil. 4, 13; 2 Kor. 12,10). Nissieltu mat-tbatija bla bi]a’ ta’ xejn g[ax jekk Alla hu mag[na min hu kontra tag[na? In[alluh il-mew; [a j[abbat kontrina g[ax it-tama tag[na hi f’Alla. Inserr[u rasna u ma’ David ng[idu: “Immur nimtedd u norqod; u nqum, g[ax il-Mulej i]ommni. Ma nib]ax minn poplu s[i[ li jin;ema’ madwari kontrija” (Sl. 3, 6-7).

{SIEB

Meta ta[fer bl-ebda mod ma tbiddel il-passat, imma tbiddel il-futur.

– Bernard Meltzer

Id-19-il {add matul is-sena

Nistennew b’fidu/ja! G[erf 18>6-9< Salm 32< Lhud 11, 1-2< 8-19< Luqa 12>32-48 Il-{sieb

Kollox irridu malajr illlum. Kollox mg[a;;el u malajr. Dan hu r-ritmu tal-[ajja tag[na. Min ma jg[a;;ilx insej[ulu kull titlu: artab, rieqed, e//. I]da minkejja din l-g[a;la kollha, fil-[ajja tag[na sirna nies li ninjoraw l-ovvju, [afna drabi aljenati kif ukoll mhux attenti g[al dak li jse[[ madwarna. U dan b’mod spe/jali fejn tid[ol il-fidi tag[na. Il-Mulej jg[idilna llum: “}ommu ;enbejkom im[a]]min u l-imsieba[ tag[kom mixg[ula, kunu b[al nies li qeg[din jistennew lil sidhom ji;i mill-festa tat-tie;, biex malli ji;i j[abbat jift[ulu malajr!” Hemm b]onn li b[ala nsara nkunu on alert g[all-mod kif qed ng[ixu a[na u kif se nimpenjaw ru[na fis-so/jetà li qed ng[ixu fiha. U g[alhekk l-istennija ma tridx tkun wa[da passiva i]da attiva b’impenn u [idma. Naraw id-differenza bejn dak il-qaddej fidil u l-qaddej im[awwad ming[ajr ebda sens ta’ stennija. Il-[ajja tag[na hi kollha stennija, mhux idejna fuq ]aqqna i]da stennija ta’ fidi b’[idma u fidu/ja. Il-Kelma

Fl-Ewwel Qari, me[ud mill-Ktieb tal-G[erf, g[andna silta li titkellem dwar dak il-lejl ta’ bi]a’ li fih se[[ l-a[[ar u l-ag[ar kastig li laqat lill-E;izzjani talli ma ridux je[ilsu lpoplu Lhudi. Kien lejl iebes ta’ stennija b’fidu/ja g[allpoplu Lhudi. Fis-Salm Responsorjali, minn Salm 32, g[andna g[anja ta’ tif[ir g[all-Mulej li g[a]ilna b[ala lpoplu u l-wirt tieg[u. Fit-Tieni Qari, me[ud mill-Ittra lil-Lhud, g[andna tifsira ta’ x’g[andha tkun il-fidi tag[na, li hi l-pedament ta’ dak kollu li nwettqu. Fil-Van;elu ta’ San Luqa g[andna lparabbola li fiha :esù jqabbel dak kollu li jag[mel il-qaddej tajjeb ma’ dak li jwettaq il-qaddej [a]in. Hemm messa;; g[alina lkoll biex inkunu dejjem im[ejjija g[al meta jsej[ilna l-Mulej. Il-{ajja

. Kemm tassew t[oss li l-[ajja tieg[ek hi m[ejjija tajjeb g[al meta se jsejja[lek il-Mulej? . Dan ma g[andniex nag[mluh b’sens ta’ bi]a’, i]da b’sens ta’ m[abba kbira lejn dak Alla li hu missierna u jrid biss il-;id u s-salvazzjoni tag[na. . Kemm tassew, kif smajna fit-Tieni Qari, qeg[din nibnu kollox fuq il-fidi tag[na nisranija? Kull pro;ett ta’ [ajjitna? . Il-Mulej iridna nishru i]da fl-istess [in na[dmu bla waqfien g[as-saltna ta’ kul[add bil-missjoni u l-[idma fdata lilu. 1

Id-Djalogu

Mulej, inti g[idtilna li inti IT-TRIQ, IS-SEWWA u L{AJJA. G[inna biex ilkoll kemm a[na nag[rfu li l-uniku mezz ta’ [ajjitna tkun inti, biex nersqu aktar lejk fix-xandir tas-Saltna ta’ Alla fil-[idma tag[na ta’ kuljum. Grazzi talli tg[inna nwettqu dan. Fr Charles Fenech OP

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Opinjoni

Kundanna lid-demago;ija . Wara l-a[[ar gwerra dinija lpolitika nbidlet fuq diversi punti. L-esperjenzi li d-dittatorjati g[addew lill-Ewropa u lid-dinja ssarrfu f’diversi de/i]jonijiet li permezz tag[hom iddemokrazija bdiet triq ferm iktar soda minn qatt qabel. Filwaqt li f’mo[[ u[ud kien hemm dubju dwar liema sistema hija l-a[jar g[all-bniedem u g[as-so/jetà li huwa jg[ix fiha u jorganizza wara, dan inbidel kollox. Inbeda pro/ess spe/jalment minn dawk id-diversi politi/i li daqu l-imrar tad-dittaturi li bih kull rabta, kull forma marbuta ma’ a;ir antidemokratiku u dittatorjali g[amlu [ilithom biex tispi//a. It-tieni bdew metodi ;odda li jmorru dijametrikament opposti g[ad-dittatura u dan biex jassiguraw il-libertà u l;ustizzja. 1

. L-iktar importanti, kull kostituzzjoni assigurat kapitolu /ar u sod fejn id-drittijiet fundamentali tal-bniedem ta’ kull persuna umana ji;u protetti. Kull bniedem, hija x’inhi l-;ilda tieg[u, ir-reli;jon li j[addan, g[andu drittijiet li twieled bihom li ebda persuna o[ra, hu min hu, ma g[andha dritt li tne[[ilu. La;ir tar-re;imi Nazisti u Faxxisti kontra l-Lhud, u kategoriji o[ra flimkien mal-falsità li hemm xi razza superjuri g[all-o[rajn, ;iebu reazzjonijiet diretti, b’sa[[ithom biex possibbilment ma ji;ux ripetuti fl-istorja taddinja. 2

Dik kienet il-falsità li proprju f’dawn l-jiem, 77 sena ilu lmibki atleta James Cleveland “Jesse” Owens fl-Olimpjadi ta’ Berlin kisser. F’dawk il-jiem f’Awwissu tal-1936 proprju filqalba tan-Nazi]mu Berlin fejn rrazza arjana kellha turi kemm hija superjuri sfat ippruvata bilkontra. Jesse ta’ ;ilda sewda fit3, 4, 5 u 9 ta’ Awwissu reba[ erba’ midalji tad-deheb in fila flatletika. . Meta t[ares lura lejn dak kollu li g[addiet minnu d-dinja wie[ed ma jistax ma jg[addilux minn mo[[u li kienu d-diskorsi demago;i/i ta’ ]ew; dittaturi li ;iebu t-tra;edji li g[addejna minnhom. Kaxkru diversi f’toroq bla sens intenzjonati biss biex i;ibu warajhom bnedmin lejn [olm vojt g[all-popolarità personali tag[hom. Il-politi/i, diversi minnhom ja[sbu li iktar ma jkunu popolari iktar jkunu tajba. Iktar se jassiguraw isem fl-istorja. Biss il-voti u l-popolarità jistg[u jinkisbu b’]ew; metodi importanti. Wa[da dittatorjali u l-o[ra demokratika. Wa[da dik li tu]a d-demago;ija l-o[ra li tu]a r-ra;uni.

minn Carmelo Mifsud Bonnici

. Id-demago;ija ;iet espressament abbandunata millpoliti/i kollha li bnew l-Ewropa moderna tal-lum. Taqra fejn taqra ssib kontinwament dikjarazzjonijiet ta’ bnedmin ta’ vi]joni, demokratici li [admu 4

carmelo.mifsudbonnici@gov.mt

g[al-libertà u l-;ustizzja li jiddikjaraw li ma jridux ju]aw dak l-istrument politiku ikrah. G[ax id-demago;ija, kif jg[id lmibki Erin Serracino Inglott, filMiklem tieg[u, hija “seng[a kif wie[ed iqanqal in-nies billi jolqothom fid-debboli tag[hom biex i[alluh imexxihom kif jidhirlu, ukoll jekk mhux skont il-lo;ika jew ir-ra;uni” U ta[t demago;u jkompli jg[id “demokratiku m[assar jew korrott; xewwiex politiku”. Illum nitkellmu fuq populi]mu li ma hija xejn [lief riinkarnazzjoni pulita taddemago;ija. . Fil-[idma politika kull bniedem isib diversi tentazzjonijiet biex jikseb ilpopolarità fuq dahar [addie[or. Jidher sabi[ hu billi jkerrah lill-

o[rajn. Strument perikolu] li minnu, g[alkemm fa/li [afna tid[ol fih, diffi/li biex i]ommu lura. Iktar u iktar dawk li g[andhom f’rashom idoli politi/i li ;ejjin mill-kamp ta’ dawk li kienu jew dittaturi jew pseudodittaturi. Illum li g[alaqt 15-il-sena fil[ajja politika attiva ng[id li g[amilt [ilti kollha biex ma nkunx demago;iku anzi biex nu]a l-forza tar-ra;uni biex nipperswadi l-elettorat. Perswa]joni bba]ata fuq l-u]u tar-ra;uni mhux tal-passjonijiet. Jekk jien verament politiku demokratiku li nag[ti valur li din is-sistema, irrid ukoll nie[u [sieb li ma nix[etx velenu fiha. Kemm kienet tkun fa/li li naqbad dik it-triq proprju wara snin twal ta’ [ajja fl-e]er/izzju tal-professjoni legali fejn titg[allem l-arti ta’ kif tipperswadi u kif ta;ixxi. . Insemmi dan proprju din il;img[a meta rajt numru sew ta’ persuni f’dan il-pajji] i[ossu li g[andhom xi dritt le;ittimu li jg[ajru lill-Kummissarja Cecila Malmstrom b’diskors bla sens. Kundanabbli, ma hemmx dubju, minn kull min huwa verament demokratiku. Waqqg[ulna wi//na l-art. Biss iktar middiskors ta’ mist[ija, wie[ed irid jara wkoll li dan huwa konsegwenza ta’ messa;; politiku ]baljat. Ta’ messa;; li lpersuni li huma immigranti irregolari ;ew imqabbla ma’

o;;etti. Ta’ nies li tne[[itilhom kull forma ta’ dinjità u ;ew identifikati b[ala l-g[edewwa tas-so/jetà. Dawk li ;ejjin biex je[duna, biex jibilg[ulna lkultura, ir-reli;jon, u allura fissuppost interess nazzjonali rridu nne[[uhom. Niftakru li fil:ermanja tal-1936 dan kien ukoll l-messa;; politiku li ;ab di]astru s[i[. . }gur mhux forsi l-messa;; ]baljat intbag[at ukoll li lKummissarja Malmstrom li naf li [admet sew favur pajji]na, g[andha jew hija xi parti minn din s-sitwazzjoni u qed ta;ixxi kontra tag[na. Il-kumment li hija g[andha te[odhom f’pajji]ha lI]vezja kien assolutament barra minn loku u kundannabbli. Gravi [afna li demokraziji normali kienu jitolbu sanzjoni u sku]i pubbli/i diretti u /arissimi. Ir-realtà hija li min jittanta jilg[ab bid-demago;ija j;ib lilu nnifsu f’dawn is-sitwazzjonijiet. I;ib lilu nnifsu parti minn a;ir ta’ irresponsabbiltà ta’ [addiehor. Id-demokrazija ma tippermettix min jix[et il-;ebel u ja[bi idu imma trid trasparenza u u]u dirett tar-ra;uni. Jista’ jkun hemm min jie[u g[alih fuq dan li ktibt imma n[ossu dmir li ng[idu g[ax g[andi dubji kbar kemm [addie[or qed jg[idulu. Nittama li fil-futur nisimg[u aktar bl-u]u tar-ra;uni u ma nisimg[ux iktar diskorsi demago;i/i li j;ibu dawn ilkonsegwenzi. 7

F’so/jetà mibdula! Minflok fuq kwistjonijiet nazzjonali, illum se niffoka fuq lokalitajiet b[al San Pawl il-Ba[ar li fihom rajna bosta bidliet fl-a[[ar snin. Qieg[da nirreferi wkoll g[az-zoni kollha li jaqg[u fil-konfini ta’ din il-lokalità – Bu;ibba, Burmarrad, ilQawra, il-Wardija u xXemxija. Jien li twelidt, trabbejt u g[adni ng[ix f’din illokalità, ninnota li sar tibdil kbir. {afna jiftakru lil San Pawl il-Ba[ar b[ala ra[al ]g[ir li kien jiddependi g[all-g[ajxien fuq lagrikoltura u s-sajd. Illum l-istorja hi differenti, spe/jalment fis-sajf, meta San Pawl il-Ba[ar isir l-ikbar lokalità b’eluf ta’ residenti barranin jew residenti li joqog[du g[al numru ta’ xhur tul is-sena. In-numru ta’ residenti permanenti qieg[ed dejjem ji]died u meta qabel in-nies tal-ville;;atura kienu joqog[du g[at-tliet xhur tassajf biss, illum iqattqg[u iktar xhur, ;ieli iktar minn nofs is-sena. Hemm ukoll

min joqg[od g[al ftit snin g[al diversi ra;unijiet so/jali tieg[u. L-influss fix-xhur tas-sajf hi realtà li te]isti wkoll f’lokalitajiet o[ra. I]da, f’San Pawl il-Ba[ar hemm realtà li mhux kul[add hu konxju tag[ha. Meta wie[ed ikun f’din il-lokalità, jisma’ diversi lingwi. Nies min-numru ta’ pajji]i, b’nazzjonalitajiet differenti jaqb]u l-mija. Meta wie[ed i]ur l-iskola primarja ta’ San Pawl il-Ba[ar, prattikament f’kull klassi jinnota li hemm student/a jew iktar li mhumiex Maltin. Dan x’ifisser? X’inhuma l-effetti ta’ dan? F’dawn lin[awi, il-;irien jinbidlu ta’ spiss, u kemm-il darba tinduna li qeg[din joqog[du numru ta’ barranin fl-istess triq tieg[ek. Hu importanti ferm li jkun hemm integrazzjoni fost is-so/jetà kollha. A[na g[andna na//ettaw lil dawn in-nies u ng[inuhom jintegraw. I]da, huma g[andhom ukoll jag[mlu sforz biex mhux biss

minn Graziella Galea galeagraziella@hotmail.com

jintegraw i]da wkoll biex josservaw ir-regolamenti u lli;ijiet. Diversi jag[mlu dan, i]da, sfortuntament, insibu o[rajn li dan ma jag[mluhx. {afna drabi, uliedna jsibuha ferm iktar fa/li biex jintegraw ma’ tfal ta’ kultura differenti. Forsi r-ra;uni g[al dan hi li twieldu u trabbew f’so/jetà fejn l-integrazzjoni kienet di;à saret parti millkultura.

Simili g[al dan hu l-u]u tal-kompjuter jew tat-tablets fejn it-tfal, qishom b’mod naturali, jibdew ju]awhom ming[ajr ebda diffikultà filwaqt li dawk li huma ikbar fl-età ma jsibuhiex daqshekk fa/li. }gur li t-tfal huma ta’ e]empju g[alina. Fl-a[[ar snin saru diversi sforzi. Insibu diversi /entri tal-ACCESS. Wie[ed minnhom infeta[ madwar [ames snin ilu fil-Qawra. Permezz ta’ dan i/-/entru, li kemm ilu li nfeta[ dejjem ]ied il-fa/ilitajiet u s-servizzi li joffri, kif ukoll ]diedet lattendenza, stajt nara bidla fil-lokalità. Ftit wara li nfeta[ i//entru, kont idde/idejt li hemm b]onn ta’ persuna kwalifikata li topera minn hawn biex din tkun tista’ tg[in lill-Kunsill f’wa[da mill-isfidi li g[andu u g[alhekk kien ;ie ffirmat ftehim g[al dan l-iskop. B’hekk i/-/entru beda jie[u diversi inizjattivi biex jipprova jintegra lil dawk kollha li joqog[du fillokalità, b’mod indipendenti

mill-kultura, nazzjonalita` jew stat so/jali li g[andhom. Fi/-/entru jattendu nies minn diversi kulturi u tradizzjonjijiet. Meta attendejt attività organizzata permezz talACCESS stajt ninduna li hu e[fef milli na[sbu li ssir din l-integrazzjoni u li flimkien nistg[u no[olqu so/jetà li, g[alkemm differenti minn dik li kellna, xorta tista’ ta[dem biex verament ikollna lokalitajiet a[jar. Din ]gur li mhix bi//a xog[ol fa/li, anzi din hi bi//a xog[ol diffi/li ferm. Nixtieq nirringrazzja lil dawk kollha li ja[dmu f’dawn i/-/entri li b’dedikazzjoni kbira jwettqu xog[olhom. Importanti li napprezzaw l-isforz kbir li qed isir. Flimkien irridu nippruvaw intejbu dak li hu tajjeb u nnaqqsu kemm nistg[u dak li hu [azin. Jekk ma jsirx hekk se jkollna so/jetà bi problemi u diffikultajiet dejjem ji]diedu. Kulmin jista’ jag[ti daqqa t’id hu apprezzat.

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

{SIBIJIET

ISMA’ DIN

COLLAGE

It-tingi]a

Kien riesaq sew is-sajf. :ranet mill-isba[. Keith u Miguel kienu studjaw [afna g[all-e]amijiet u [assew li marru tajjeb ukoll. Issa kien [aqqhom ftit mistrie[. Il-;enituri kienu ilhom jg[idulhom li malli jispi//aw le]amijiet, je[duhom ;urnata l-ba[ar. Waslet il-;urnata. Keith u Miguel kwa]i lanqas raqdu bl-e/itament tal-ewwel g[awma. Qamu kmieni [afna. G[abbew kollox fil-karozza ta’ missierhom u telqu lejn il-ba[ar – xi sieg[a bog[od mid-dar. Tg[idx kemm rawha twila dik it-triq. Imma fl-a[[ar wasslu. Ni]]lu l-affarijiet mill-karozza ma’ missierhom u armaw kamp ]g[ir fuq ir-ramel. Wara ftit minuti kienu ;a fil-ba[ar, jg[umu, jilag[bu bil-ballun u jaqb]u minn fuq dahar missierhom, li tg[idx kemm [a gost… u pa/enzja bihom. Il-;urnata g[al missierhom kienet daqsxejn twila, imma g[alihom g[addiet malajr. Fl-a[[ar ;abru kollox, tellg[uhom fil-karozza u telqu lura lejn darhom, im[eddlin u g[ajjenin. Meta kul[add kien kwiet, joqorbu lejn id-dar, mit-tieqa talkarozza da[let ]un]ana sewda tvenven, li qajmet lis-subien. Miguel kellu kundizzjoni li jekk tigdmu ]un]ana, seta’ anki jmut fi ]mien sieg[a. “Pa, fittex tajjarha, g[ax se toqtolni.” U l-missier kien pront waqqaf fl-ewwel post li seta’ jipparkja. “{alli f’idi, ibni. Mhix se tigdmek”, qal il-missier u dar biex jaqbadha. I]-]un]ana taret lejn il-windscreen u l-missier kien pront qabadha hemm, f’idejh. U naturalment, i]-]un]ana nigg]itu. U we;;ag[tu. U [allieha ttir. It-tifel re;a’ be]a’ li se tnigg]u u toqtlu. Imma l-missier, mimli m[abba u [lewwa, qal lil Miguel: “Le, Miguel, i]]un]ana mhix se toqtlok. Taf g[aliex? {ares lejn idejja. Ittingi]a ta]-]un]ana [adtha jien minflokok.”

It-tingi] ma j[obbu [add, la ]-]g[ar u lanqas il-kbar. La ta]-]un]ana u lanqas tal-[ajja. Anzi spe/jalment tal-[ajja. Imma mhux possibbli [ajja bla tingi] xejn. :ieli jnigg]u lbnedmin u ;ieli jnigg]u //irkustanzi. Mhux possibbli nevitaw it-tingi] kollu, la tag[na u lanqas tal-o[rajn. Imma min i[obb tassew b’maturità, i]jed u i]jed b’maturità nisranija, ikun lest anki jitnigge] hu biex ma jitnigg]ux l-o[rajn.” Hekk qalilna Min jifhem: “{add ma g[andu m[abba akbar minn din: li wie[ed jag[ti [ajtu g[al [biebu.” (:w

sodisfazzjon tal-gratitudni. :ieli lanqas jinnutaw. Imma min hu matur tassew jibqa’ j[obb.

minn Dun Pawl Camilleri ................................................ pauca43@gmail.com

15,13). Ovvjament, jekk tkun lest li tag[ti [ajtek, ji;ifieri tmut, a[seb u ara kemm suppost li tkun lest tag[mel sagrifi//ji i]g[ar. U kultant lanqas ikollok is-

Mulej, xejn ma n[obb inbati la g[alija, wisq inqas g[all-o[rajn. Imma l-e]empji kontinwi tieg[ek iqanqluni u jkaxkruni. G[inni nemmen fl-istil tal-im[abba

Min jaf kemm tag[mel hekk omm ma’ tarbija! Min jaf kemm jag[mlu hekk g[alliema u katekisti malistudenti tag[hom. Li tevita t-tbatija lill-o[rajn anki b’sagrifi//ju personali, fiha s-sodisfazzjon intern tag[ha. Apparti li g[ax in[obbu kif [abb Hu, g[ad i[allasna Hu ta’ kemm emminna fl-im[abba stil tieg[u. “{obbu lil xulxin kif [abbejtkom jien” (:w 13,34-35).

li biha ridtna n[obbu Int. G[allimni ninkludi sagrifi//ji me[tie;a biex minnhom igawdu o[rajn materjalment u fuq kollox spiritwalment.

Minn wara l-mikrofonu Kull nhar ta’ Tlieta, sewwa sew bejn l-g[axra u l-[dax u nofs ta’ billejl, nintasab komdu komdu wara l-mikrofonu tar-radju. Kif jg[id l-Innu ta’ filg[axija, “il-[ajja... torqod”. Ir-raqda tal-[ajja n[ossha wkoll f’dawk il-[inijiet tard billejl. Avolja wara l-mikrofonu. U mhux l-ewwel darba li nibla’ belg[a ilma friska biex i]]ommni mqajjem. Inkella nin;arr mis-sikta [iemda u raqqada tal-lejl! Imbag[ad, qabel nibdew ix-xandira, niltaqa’ ma’ Ivan, il-pre]entatur talprogramm. Wara li nifir[u b’xulxin u nit[addtu lmaterjal qaddis li l-Mulej ja[]en f’qalbna tul il;img[a, nibdew nitolbu flimkien. Ivan jag[tini d-dritta g[aliex l-im[abba u r-rispett li g[andu lejn is-sa/erdoti hi kbira tabil[aqq. Kieku kif ;entilment jistedinni kull ;img[a biex nag[ti lkontribut tieg[i filprogramm tieg[u? U t-talba tkun dejjem l-istess wa[da! “Missier, f’Isem Ibnek :esù Kristu, u bil-qawwa talIspirtu s-Santu. Idlek lilna, lis-semmieg[a u lil dan lapparat fl-istudjo bl-Ispirtu s-Santu. Marija, itlob mag[na u g[alina. Ammen!” U tlaqna! Kalmi kalmi no[or;u on air. U Ivan jibda l-programm billi jintrodu/i t-tema hu. Kemm nissa[[ar

nisimg[u! X’talent g[andu! G[aliex Ivan i[ejji ru[u sa snienu g[al kull programm li jtella’. Jag[ti l-a[jar g[allpoplu tag[na. A[seb u ara meta jkun programm spiritwali x’jag[mel! Barra minn hekk, Ivan lissemmieg[a j[obbhom minn qalbu. Jixtiqilhom ;id kbir. U mhux g[alhekk li jag[tihom in-numru talmobile phone tieg[u biex jibag[tulu l-messa;;i [alli fl-a[[ar nofs sieg[a talprogramm nitolbu g[alihom flimkien? G[all-grazzja ta’ Alla dan kollu s-semmieg[a jafuh. G[ax i[ossuh. U tant kemm jafuh u j[ossuh li millmessa;;i tag[hom ninteba[ kemm lil Ivan i[obbuh u jirrispettawh! Ivan, ta’ pre]entatur b’kuxjenza, joqg[od b’seba’ mitt g[ajn x’jaqra u ma jaqrax filmessa;;i. Il-Mulej ]ejnu b’g[aqal kbir. Fil-fatt, /erti dettalji j[allihom apposta barra [alli ma jimbarazzax u ma jikxifx l-identità tassemmieg[ jew semmieg[a li jkunu f’dak il-[in imka[[lin mas-settijiet tar-radju jisimg[u. Wara li jintrodu/i t-tema, nibdew nit[addtu flimkien. Emmnuni li f’dak il-waqt niskanta bija nnifsi kif nibda g[addej. Veru li l-Ispirtu sSantu jag[mel il-mirakli, tafux! G[aliex in-naqra talba li nag[mlu lill-Missier,

minn P. Mario Attard OFM Cap ................................................

f’Isem :esù, biex jidlek ilprogramm bl-Ispirtu s-Santu, tiswa mitqilha deheb! Imma stenna naqra. G[alkemm it-talba hi di;à qawwija, mhijiex s[i[a! G[aliex je[ti;ilha inter/essur prim. Mhux ovvja li hi! Marija! Fil-fatt, in[obb ng[idilha wara ttalba: “Marija, itlob mag[na u g[alina.” U t-talba tag[na tant kemm issir b’sa[[itha li b[al vle;;a tinfed isswemmiet! X’mara ta’ g[erf u g[aqal to[ro; minn fommi dak il[in. U dan qieg[ed ng[idu g[aliex qabel il-programm ma n[ejji xejn g[ajr qalbi! Naf li l-preparazzjoni remota

tieg[i tg[inni qatig[. Alla ju]a kollox. I]da l-[ajja, kulma tmur, tg[allimni li hemm mu]ika li mag[ha rrid nitg[allem inkanta u ni]fen. Dik tat-tnebbi[a tal-Ispirtu s-Santu li te[odni f’[afna esperjenzi sbie[ jew imnikkta li bihom [ajti ti]]ewwaq. L-g[ors tieg[i sar li nitg[allem mill-istess kliem li l-Mulej ipo;;ili f’fommi. Kliem li jurini kemm il-[ajja hi tabil[aqq kumplikata. Kulurita. I]da, fl-istess [in, jaf ikollha /apep kbar ta’ gri]. Il-kulur tal-insigurtà li jnissel /erta diqa. Issa ;ej minn fejn hu ;ej mhux daqshekk importanti. Laqwa hu li l-Mulej, Sid ilkuluri, xorta jsib tarfu! Waqt kull riflessjoni jitilg[uli fil-monitor ta’ mo[[i g[add ta’ nies li jkunu l-protagonisti ta’ dak li l-Mulej jag[tini biex ng[id. Il-kummenti f’waqthom ta’ Ivan jissuktaw jift[uli merg[at ;odda fil-misteru fond tal[ajja umana. {ajja gri]a g[ax mimlija in/ertezza. G[alkemm il-bniedem qed ifittex biex b’kull mod ji//ara l-in/ertezza tieg[u. Imbag[ad jasal il-mument l-aktar sabi[ meta nitolbu g[as-semmieg[a. Kemm ikunu qeg[din jistennewh! G[aliex, minkejja l-iskandli li [ar;u fil-bera[, in-nies lissa/erdoti tridhom.

Tfittixhom. U nifhimha! Issa/erdot hu persuna konsagrata lil Alla. Minnu nnifsu jag[tik lil Alla! “LAssolut”, kif isejja[lu Ivan. Fl-a[[ar parti talprogramm, Ivan jaqra messa;; messa;;, filwaqt li jiena nitlob wara kull wie[ed. Mill-messa;;i ninteba[ il-qawwa tat-talba tal-bidu. Il-Mulej ikun wie;eb g[all-[ti;iet tassemmieg[a. Mhux l-ewwel darba li jkun hemm xi semmieg[a li ‘kumbinazzjoni’ jeqilbulu fuq l-istazzjon li fuqu jkun hemm il-programm. I]da g[all-Mulej te]isti xi kumbinazzjoni? Jew kollox ma[dum bizzilla biex ilmessa;; tieg[u jasal fi qlub in-nies? Ibda minni u minn Ivan li nkunu wara lmikrofonu. Fl-a[[ar tasal il-barka tala[[ar. Ivan jistedinni biex b[ala sa/erdot nitlobha fuq kul[add. Mill-istudios in[oss li [afna jkunu [erqana g[aliha. G[aliex min mhux b]onn il-barka ta’ Alla l-G[oli u t-Trinità? Ir-radju hu mezz qawwi ta’ evan;elizzazzjoni. Niskanta kemm nies g[adhom jisimg[uh! Minnu l-kelma tid[ol vle;;a f’qalbek! X’int tistenna, g[a]i] sa/erdot, biex tinvolvi ru[ek f’dan ilqasam tant me[tie; flevan;elizzazzjoni l-;dida?

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Opinjoni

Bejn fatti u xewqat Nhar il-:img[a, ilMinistru tal-Finanzi Edward Scicluna nieda d-dokument ta’ qabel il-ba;it. Dan hu lewwel ba;it li realment se jkun qed ji;i ppre]entat millPartit Laburista fil-gvern, peress li g[all-2013, il-Gvern Laburista addotta l-bi//a lkbira tal-ba;it li kien ippre]enta l-Partit Nazzjonalista fil-Gvern, [lief g[al xi emendi li ri]ultat ta’ dawk, pajji]na da[al filPro/edura ta’ Deficit E//essiv. ?ertifikat g[all-politika ekonomika tal-a[[ar 10 snin

Fid-dokument ta’ qabel ilba;it imressaq mill-Ministru Scicluna jidher /ar li [afna mill-proposti huma kontinwazzjoni tal-politika ekonomika tal-Gvern Nazzjonalista. Scicluna [abbar li dwar l-income tax, se jkompli fuq il-proposta tal-Gvern Nazzjonalista fejn se jitwessg[u l-faxex fuq ittaxxa tal-income tax biex eventwalment l-g[ola rata tal-income tax, dik ta’ 35% g[al dawk li g[andhom d[ul sa €60,000 fis-sena, tin]el g[al 25%. Il-Ministru Scicluna ammetta li l-ebda Ministru tal-Finanzi ma jista’ qatt

jg[id ‘dejjem’ jew ‘qatt’ peress li jista’ jkun hemm /irkustanzi li wie[ed ma jkunx qed jistenna. U allura ta’ minn wie[ed isaqsi jekk il-Partit Laburista kellux ikun fil-gvern biex jifhem xi [a;a ba]ika b[al din. Dan g[aliex fil-kampanja elettorali li g[addiet, il-Partit Laburista kien infexx f’attakk sfrenat fuq il-Gvern Nazzjonalista min[abba lfatt li l-g[ola rata tal-income tax, dik ta’ 35% ma kinetx ni]let skont kif kien qed jippjana l-Gvern. Forsi lPartit Laburista, ma kienx qed jifhem li d-dinja kollha kienet qed tesperjenza l-

minn Kristy Debono kristy.debono@parlament.mt

tit[abbar l-vi]joni dettaljata ta’ dan il-Gvern u jg[id x’direzzjoni ekonomika se jag[ti lil pajji]na. Il-Gvern Laburista issa qieg[ed jag[raf u japprezza l-;id li g[amel il-Gvern Nazzjonalista, tant li qieg[ed iwieg[ed li setturi importanti, li l-gvern pre/edenti g[araf il-potenzjal tag[hom fi]-]mien opportun, b[al dak marittimu, talavjazzjoni u tal-igaming fost l-o[rajn se jipprova jkompli jtejjeb l-operat tag[hom. Pajji]na di;à hu l-hub Ewropew ta’ dawn is-setturi u allura sta g[al dan il-gvern, li l-potenzjal ikompli ji;i

Minkejja r-roadmap ta’ Joseph Muscat fejn wieg[ed vi]joni u pjan /ar g[al pajji]na, i/-/ifri ekonomi/i tal-a[[ar xhur jixhdu mod ie[or ag[ar ri/essjoni sa millGreat Depression ta’ qabel il-Gwerra, u allura kien aktar g[aqli li l-Gvern jiffoka fuq il-[olqien tax-xog[ol, ittkabbir ekonomiku u ssalvagwardjar tal-impjiegi. Gvern bla vi]joni

Hu tajjeb li skont il-Gvern Laburista, fil-ba;it li jmiss, b[al ba;its pre/edenti, jiffoka fuq l-istabbiltà

ekonomika. I]da x’vi]joni ;dida se j;ib mieg[u dan ilGvern? Scicluna qal li ssettur marittimu, dak talavjazzjoni u l-industrija taligaming huma tliet setturi li l-Gvern hu mistenni li jiffoka fuqhom u jkabbar waqt li se jara li jsib ni/e/ differenti. I]da wara li l-Gvern Laburista addotta l-ba;it talgvern pre/edenti, wie[ed jistenna li f’dan il-ba;it

massimizzat. I]da l-ba;it m’g[andux jieqaf hawn. Il-Gvern je[tie; li hu wkoll ikun innovattiv u jirnexxielu ja[taf kull opportunità biex lisfidi ekonomi/i li jaffa//ja l-pajji] ikun jista’ jdawwarahom f’opportunitajiet ta’ investiment li jkattru aktar impjiegi u tkabbir ekonomiku.

X’roadmap g[andu g[al pajji]na^

Minkejja r-roadmap ta’ Joseph Muscat fejn wieg[ed vi]joni u pjan /ar g[al pajji]na, i/-/ifri ekonomi/i tal-a[[ar xhur jixhdu mod ie[or. Dan g[aliex rajna li lg[oli tal-[ajja [a rankatura ’l fuq, b’mod partikulari lprezz tal-ikel li ]died b’rata qawwija ta’ 7.2%. I]da fejn normalment r-rata talinflazzjoni ti]died meta jkun hemm tkabbir ekonomiku u ]ieda fl-impjiegi, dawn la[[ar xhur pajji]na esperjenza xena differenti. Dan g[aliex, ir-rata talprezz tal-ikel (li hu l-aktar indikatur /ar li jaffettwa b’mod dirett il-livell talg[ajxien tal-familji l-aktar fil-b]onn) g[ola flimkien ma’ tnaqqis mar;inali firrata tal-impjiegi, kif ukoll ma’ tnaqqis sostanzjali flimportazzjoni u lesportazzjoni u allura tnaqqis fid-domanda tal-konsumatur. Dan kollu jwassal biex ilproduzzjoni tkompli tonqos, il-familji jkunu f’po]izzjoni li jonfqu anqas u g[alhekk lekonomija tag[na tmajna. G[alhekk Joseph Muscat g[andu d-dover li jispjega x’roadmap g[andu biex isalva l-ekonomija u jkattar aktar ;id. Dan se ji;i rifless fil-ba;it tal-2014?

Bir-rispett kollu! Anke jekk [ajti minn dejjem kienet ti//irkola mannies, qatt daqs dawn l-a[[ar [mistax-il jum ma qattajt jiem nisma’ lin-nies. Reazzjonijiet, appelli, kliem il-g[erf u pariri differenti li nikkwantifikom ilkoll f’kelma wa[da: rispett. Ir-rispett ma tiksbux bil[sara imma biss bil-;id. Persuna rispettata ma ssirx g[ax tissemma fil-media jew g[ax tokkupa jew tissemma g[al xi kariga. Ir-rispett jintreba[ f’okka]jonijiet varji li wie[ed jag[raf il-karattru u l-kuluri vera tal-individwu. Bla dubju jkollok min ma j;erra[x jara nies rispettati u apprezzati. G[alhekk fil-[ajja jkollok min jipprova jag[ti sfumaturi lir-rispett innifsu u sa /ertu punt wie[ed jaf inawwar mir-reputazzjoni talpersuna. Imma persuna rispettata tkun dejjem persuna ta’ karattru sod, li l-valur tag[ha ma ji;ix mittiefes bi kritika distruttiva jew imminar tarreputazzjoni. B’tali a;ir, listess persuna rispettata

tkompli turi l-kwalitajiet tag[ha u huma mumenti b[al dawn li jsarrfu l-valur talindividwu partikulari filwaqt li jikxfu interessi mallini ta’ min jipprova jisfuma r-rispett miksub. L-g[ira hi [afna d-drabi loppost tar-rispett imma wkoll o[t il-;enn. B’hekk inutli wie[ed jipprova jkasbar irrispett li [addie[or i[addan g[aliex bl-ebda mod ma jista’ javvi/ina dak il-privile;; jekk l-iskop tieg[u hu [sara u mhux ;id. Ir-rispett lejn xulxin ma nuruhx biss fi ]mien ir-reb[ jew su//ess imma hu filmumenti l-aktar diffi/li li wie[ed jikseb dan l-aktar privile;; presti;ju] flumanità. Fa/li tara mistednin jifir[u f’xi /erimonja ta]]wie; imma tara l-qofol tal[bieb vera f’funzjoni ta’ funeral. Fa/li nir/ievi ‘prosit’ meta nag[mel diskorsi li jsostnu l-prin/ipji tag[na u lpartit. Imma kemm ikunu dawk l-istess nies li jag[tuni l-‘prosit’ fil-mumenti meta

jipprova jkasbrek. F’dal-jiem g[addejjin ukoll minn mument li se jikkwantifika r-rispett tag[na b[ala Maltin. L-attitudni tag[na lejn is-sitwazzjoni prekarja tal-immigrazzjoni illegali se turi x’valur uman g[andna. Il-politika tista’ tintu]a g[al skopijiet varji i]da l-qofol tag[ha hu dejjem l-umanità.

jeanclaudemicallef@gmail.com

[addie[or jipprova jumiljani u jkasbar il-prin/ipji tag[na? {afna drabi hu fa/li nilg[abu gallerija biex la tintenn u anqas tfu[ imma rrispett jintreba[ meta tkun vu/i g[all- [addie[or; meta tqum g[all-okka]]joni u tiddibatti dak li temmen fih b’rispett anke lejn min

Ir-rispett ma jintreba[x g[ax tbaxxi rasek jew g[ax tkun yes sir. L-anqas ma nirb[uh jekk nheddu jew ng[ajtu. Wie[ed ma jistax ma jirrimarkax li jixirqilna ferm aktar rispett millKummissjoni Ewropea. Irrispett ma jintrebahx b’xi veto jew push back’ imma b’su;;erimenti u ta[didiet diplomati/i li juru l-problema tag[na, in-nuqqas ta’ solidarjetà mill-pajji]i membri u l-isforz ta’ kul[add biex tkun indirizzata din ilproblema Ewropea u mhux Maltija biss. Dan kollu qed ifaqqa’ ftit

xhur wara li Malta kienet fuq pedestal ta’ rispett g[al mod kif a;ixxiet fil-konfront talgwerra tal-Libja. Ir-rispett li Lawrence Gonzi reba[ g[al pajji]na ma nkisibx g[ax sabbat saqajh jew g[ax a//etta kollox. Il-Prim Ministru ta’ dak i]-]mien wera kif jista’ jikkontribwixxi g[al dik is-sitwazzjoni u talab g[all-appo;; mill-partijiet kollha. L-ir;ulija intweriet filkonvinzjoni tal-prin/ipju u filmumenti l-aktar iebsa. L-g[ajdut, il-media u kull min g[andu interess jista’ jag[ti stampi varji talindividwu jew ta’ sitwazzjoni però kull bniedem g[andu jkollu rispett lejh innifsu u jkun hu li jifforma opinjoni mhux i[alli lil [addie[or jag[mel dan g[alih. Mar-rispett ti;i l-lealtà. Jekk il-lealtà tkun min-na[a wa[da, allura nkunu qed nitkellmu fuq abbu]. F’dak ilmument sta g[alik kemm ikollok rispett lejk innifsek li twaqqaf jew t[alli lil [addie[or jabbu]ak.

14 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

Il-;elat jikxef x’int!

Il-;elat juri x’int Il-Fondazzjoni ta’ Ri/erka dwar it-Teg[im u s-Smig[ ta’ Chicago tqabbdet minn kumpanija kbira tal-;elati fl-Istati Uniti biex isiru jafu g[aliex wie[ed i[obb tog[ma partikulari ta’ ;elat u mhux o[ra. F’dan l-ist[arri; deher bi/-/ar li l-personalità ta’ dak li jkun xi drabi hi riflessa perfettament flg[a]la tat-tog[ma tal-;elat. Il-Professur Alan Hirsh, li jmexxi l-fondazzjoni, sa[aq li r-ri]ultati xi drabi huma lkontra ta’ dak li wie[ed kien ja[seb. Fost l-aktar fatt li kien sorpri]a kien dak li dawk li j[obbu jieklu ;elati li jkun fihom [afna kulur, pere]empju ta/-/ikkulata, mal-vanilla mal-frawli, dawn flok ma suppost i[obbu l-varjetà u huma ferre[ija x’aktarx li huma

fost l-aktar nies pessimisti. Hawn ta[t hawn ittog[miet tal-;elati u x’aktarx hi l-pesonalità ta’ min jiggustahom: Vanilla: X’aktarx li int idealista, ma ta[sibhiex qabel twettaq xi [a;a u jimpressjonak [addie[or bi kliemu. ?ikkulata: Int drammatiku, fuq tieg[ek, twaqqa’ lil [addie[or g[alik, romantiku u temmen dak li jg[idulek. Tal-frawli: Tolleranti, devot u ma t[obbx turi dak li t[oss. ?ikkulata bil-menta: T[obb taqla’ l-argumenti, kawt u tib]a’ g[as-sold. Bil-lew]: Taf t[obb, tag[ti appo;; u ma t[obbx tidher f’g[ajnejn in-nies. Bil-bi//iet ta/-/ikkulata: :eneru], kompetenti u twettaq dak li tixtieq.

Kieron Williamson, ipitter wie[ed mix-xog[lijiet tat-tfajjel

Pittur ;enju ta’ 10 snin li da[[al £250,000 f’20 minuta Tifel ;enju fil-pittura ta’ 10 snin spi//a biex s’issa da[[al aktar minn miljun u nofs lira sterlina mill-pittura tieg[u wara li bieg[ l-a[[ar kollezzjoni tieg[u f’anqas minn 20 minuta u da[[al £1.5m. Kieron Williamson minn Norfolk fl-Ingilterra beda jpin;i meta kellu [ames snin u ;ietu l-ispirazzjoni meta kien ikun mal-familja tieg[u f’Cornwall imdawwar bilba[ar u d-dg[ajjes.

L-ewwel li beda jbig[ ilkwadri tieg[u kien fl-2009 meta kellu seba’ snin fejn 19-il tpin;ija tieg[u nbieg[u g[al £14,000 waqt irkant. Minn dak i]-]mien ’l hawn il-fama tieg[u xterdet madwar id-dinja u jintefqu eluf ta’ liri sterlini g[al dak li jpitter. G[al tpin;ija ]g[ira bilkuluri tal-ilma l-prezz ikun ta’ £2,450 waqt li g[al pittura akbar il-prezz jista’ jitla’ sa £30,000.

Twiebet tas-suf Kumpanija li tie[u [sieb ilfunerali f’Inverness fl-Iskozja [abbret li qed tag[mel twiebet li j[arsu l-ambjent billi minflok injam ju]aw is-suf. John Fraser and Sons kienu rappurtati mill-;urnal The Scotsman li g[ad li t-twiebet huma mag[mula mis-suf dawn huma b’sa[[ithom [afna u jifil[u kadavru li jista’ jkun ji]en 267 kilo. It-twiebet ji;u f’]ew; kuluri: bojod jew kannella. Mag[hom ikun hemm plakka personalizzata u qieg[ waterproof mag[mul minn materjal li jdub ma]-]mien.

Il-;nub huma mag[mulin mill-kartun biex i]ommu lforma. Is-suf hu me[ud kollu minn nag[a; Ingli]. Vicki Fraser, li tmexxi nnegozju flimkien ma’ missierha Ian, qalet li n-nies aktar ma jg[addi ]-]mien aktar qed isiru konxji talambjent u jiddispja/ihom li tant injam jin[ela fittwiebet. “Iridu jsiru [odor anki filfunerali,” qalet Vickie Frase. “Kellna bosta kummenti sbie[ dwar il-prodotti tag[na tas-suf u dan juri li qbadna t-triq ittajba f’dan ir-rigward.”

Vicki Fraser ma’ missierha Ian u tebut tas-suf

Minkejja s-su//ess li g[amel it-tifel g[adu lanqas spi//a l-iskola primarja. Minn din is-sena se jibda jitg[allem id-dar minn g[alliema privati waqt li jkompli jikkon/entra fuq il-pittura. Bil-flus li da[[al di;à nxtrat dar ;dida g[all-;enituri tieg[u Keith u Michelle. Fl-istess waqt missieru feta[ kumpanija f’isem ibnu u aktar tard din is-sena se tinfeta[ gallerija privata g[all-pittura tieg[u.

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Opinjoni

Politika ta’ ambizzjoni personali F’dawn l-erba’ xhur u nofs li ilu jmexxi lil pajji]na lGvern Laburista, qed jo[or; bi/-/ar kemm il-kampanja ta’ qabel l-elezzjoni ta’ Joseph Muscat kienet kollha mibnija fuq weg[diet fierg[a bl-iskop biss li jikseb il-poter u mbag[ad wara naraw. Din hi b[all-ambizzjoni li kellu lleader ta’ qablu, Alfred Sant, li kien lest jag[mel patt maxxitan imbasta jikseb il-poter. Naturalment, Joseph Muscat iridha ta’ modern u g[alhekk ju]a mezzi moderni sottili biex jil[aq l-ambizzjonijiet tieg[u. Dan ir-ra;unament issibu biss f’persuni li l-politika j[arsu lejha b[ala lglorifikazzjoni tag[hom infushom u tal-istint ta’ xewqa ta’ poter li jkollhom fihom. Hu ra;unament li jittie[ed qisu virus infettiv. Dan hu ferm ’il bog[od mirra;unament ta’ dawk li jid[lu fil-politika bi prin/ipji politi/i sodi u bl-iskop ewlieni li jag[tu servizz lill-o[rajn. Sfortunatament politika bba]ata fuq l-ambizzjoni personali ;;ib diversi problemi. G[aliex minflok tkun mibnija fuq prin/ipji ba]i/i b[alma hi l-;ustizzja, id-drittijiet fundamentali, ilbilan/, ir-ra;uni u lkompetenza, politika ta’ ambizzjoni personali ;;ib mag[ha l-maqlub ta’ dan

kollu. Din i;;ib in;ustizzji, nuqqas ta’ drittijiet fundamentali, ]bilan/, nuqqas ta’ ra;uni u inkompetenza. Politika b[al din t[alli effetti []iena fuq il-poplu li mhux bilfors jidhru millewwel. Araw x’effetti [allew fuq pajji]na l-episodji li g[addejna minnhom ta[t ilPartit Laburista fis-snin 70 u 80! Barra minn hekk, wie[ed mill-effetti jkun li l-poplu jrid jag[mel tajjeb minn butu g[all-garanziji li politika b[al din tkun tat lil dawk li jkunu taw palata. Ejjew naraw kif Joseph Muscat u s[abu qed jipprattikaw din il-politika ta’ ambizzjoni personali. L-

minn Mario Rizzo Naudi rizzomar@synapse.net.mt

tas-sewwa, fl-a[[ar mill-a[[ar jispi//a jitlef il-fidu/ja talpoplu xorta wa[da u g[al snin twal. Kif ;ralhom il-Laburisti stess tat-tmeninijiet. U kif jien konvint li jer;a’ ji;rilhom jekk ikomplu bil-politika li re;g[u bdew. G[alhekk il-gvern tal-PN kien kontra l-korruzzjoni, ;ejja minn fejn ;ejja, u dejjem [a passi kull meta kien hemm xi xamma ta’ xi [a;a tinten, anke jekk din tkun ;ejja minn persuni fi [dan il-partit. Imma x’;ara? Nies li tke//ew millPN min[abba abbu]i li fuqhom anke ;ew ippro/essati fil-Qrati, spi//aw isibu refu;ju fil-partit ta’ Muscat. Partit li g[all-konvenjenza

F’pajji]na g[andna dikjarazzjonijiet /ari li l-meritokrazija hi bba]ata fuq il-kulur u l-fidu/ja politika u mhux fuq xi jsarraf fil-verità l-individwu ewwel nett, g[adhom friski f’mo[[ kul[add id-diskorsi ta’ Muscat li fihom taparsi wieg[ed li jkollna ‘Malta Tag[na Lkoll’. G[adhom friski wkoll f’mo[[ kul[add il-ka]i fejn Muscat u s[abu rikbu fuq id-dissens u lkonfrontazzjoni minn xi eks membri tal-partit tag[na meta konna fil-gvern. U llum, kul[add qieg[ed jara b’g[ajnejh li Joseph Muscat u

s[abu, bil-ftit il-ftit, qeg[din iroddu lura l-[las tal-obbligi politi/i li kellhom lejn /erti persuni ]leali li g[enuhom jil[qu l-ambizzjoni tag[hom li jiksbu l-poter. Il-PN qatt ma kien u qatt ma jkun partit li biex ma jitlifx ilvoti, ji/[ad il-prin/ipji li emmen fihom minn dejjem, dawk tal-;ustizzja, tal-libertà u tad-dritt g[ax-xog[ol. G[aliex min ji/[ad il-prin/ipji

jilqa’ lil kul[add, u li ma jiddejjaq xejn iwassal messa;; li l-Labour jisku]ak jekk abbu]ajt minflok jie[u passi kontrik, imbasta tag[tih imbuttatura. Dan juri bi/-/ar kemm il-politika ambizzju]a ta’ Muscat hi bla limiti. Il-politika ta’ min irid ilpoter akkost ta’ kollox m’g[andhiex prin/ipji. G[aldaqstant filwaqt li bdejna naraw ji;u onorati l-obbligi

politi/i lejn dawk li servew ta’ spalla, bdejna naraw ukoll jitwettqu l-in;ustizzji, innuqqas ta’ rispett g[addrittijiet fundamentali, ittne[[ija ta’ kull bilan/ flamministrazzjoni tal-pajji], tonqos ir-ra;uni wara /erti de/i]jonijiet, u re;g[et bdiet tid[ol l-inkompetenza. Illum f’pajji]na g[andna dikjarazzjonijiet /ari li lmeritokrazija hi bba]ata fuq il-kulur u l-fidu/ja politika u mhux fuq xi jsarraf fil-verità l-individwu. Dan kollu jispjega t-transfers vendikattivi li saru. Sa[ansitra lil persuna spi//aw biex lanqas ikkunsidraw il-ka] umanitarju tag[ha u ne[[ewha minn xog[ol fl-isptar li kienet ilha tag[mel b’tant dedikazzjoni u effi/jenza. Persuni jitqa//tu minn bordijiet ming[ajr ma jav]awhom uffi/jalment. Kellna l-akbar prova ta’ nuqqas ta’ rispett lejn id-drittijiet fundamentali bit-tentattiv ta’ Muscat li jke//i l-immigranti illegali e]att kif kienu waslu, f’kundizzjoni ta’ g[ejja tremenda, ming[ajr lanqas biss indenja ru[u jara kellhomx dritt g[al status ta’ refu;jati. Kellna appointments bir-radam ta’ nies li l-uni/i kwalifiki tag[hom kienu li jservu lillPartit Laburista mill-koxxa. Dan g[adu l-bidu. G[ax kif qal Joseph Muscat stess, ilkbir g[adu ;ej.

Tmexxija ;dida Meta n[arsu lejn l-a[[ar ftit xhur fil-Partit Nazzjonalista, naraw bidliet li normalment isiru f’kull partit wara li dan jitlef elezzjoni. Jew le? Fil-fehma tieg[i qed naraw bidliet ferm ikbar mis-soltu u g[alhekk dawn il-bidliet qed jo[olqu ottimi]mu u jag[tu nifs ;did lill-membri tal-Partit. Nibdew mill-fatt li bdilna kun/ett ta’ tmexxija u meta tibdel kun/ett tkun fil-bidu li tibdel il-mentalità. Millkun/ett ta’ mexxej uniku u plenipotenzjarju qed nimxu g[al kun/ett ta’ tmexxija. Tidher bidla superfi/jali imma fil-verità hija bidla importanti [afna. L-enfasi li l-Kap il-;did qed jag[ti fuq din il-bidla turi wkoll li din il-bidla hi xi [a;a li riedha hu b’mod spe/jali. Storikament ilpartiti politi/i Maltin kellhom mexxejja kbar li g[all-partit tag[hom kienu nies importanti [afna u nies li jie[du d-de/i]jonijiet importanti. I]-]mien talkisbiet il-kbar g[adda u g[alhekk wasal i]-]mien ta’

iktar tmexxija mifruxa, miftu[a u b’tim li jmexxi. Mill-Indipendenza sadd[ul fiz-zona ewro, kellna mexxejja kbar b[al :or; Borg Olivier, Eddie Fenech Adami u Lawrence Gonzi. Dawn bil-kari]ma u t-talenti tag[hom mexxew lill-Partit Nazzjonalista g[al dawn ilkisbiet kbar u [aqqhom likbar ammirazzjoni u ringrazzjament. Il-Partit Nazzjonalista g[adda mill-akbar telfa elettorali li qatt kellu. G[alhekk kellu sinjal /ar li kellu jbiddel xi affarijiet missistema tajba u li [admet g[al snin twal. Fil-fatt f’dinja globalizzata fejn kul[add

minn Ruben Teeling

........................................... rubenteeling@gmail.com

Busuttil, Mario De Marco, Beppe Fenech Adami u Chris Said tag[ti firxa ta’ karattri, talenti u ideat li jistg[u jiggwidaw lill-Partit u lillpajji] g[al bidliet radikali filmod ta’ kif isiru l-affarijiet. Kull sitwazzjoni ti;i kkritikata u mhux kollox jista’ jog[;ob lil kul[add. Na[seb li t-ta[lita ta’ dawn lerba’ mexxejja f’daqqa toffri bilan/ fit-tmexxija u toffrilna alternattivi tajbin [afna biex il-mentalità kemm tal-Partit, kif ukoll tal-pajji] tinbidel. Dan l-a[[ar kellna l-Partit Laburista jidher b[ala l-Partit avvanzat u a;;ornat imma nemmen li b[as-soltu b’din lg[a]la er;ajna sirna l-Partit

Biex il-PN jirba[ lura l-fidu/ja tan-nies, irid ikun hemm ta[lita ta’ fehmiet differenti fa/ilment u malajr jista’ jag[ti l-opinjoni tieg[u, ilkun/ett ta’ tmexxija iktar mifruxa u demokratika hi [afna iktar attraenti g[al kul[add spe/jalment g[all-

;enerazzjonijiet i]-]g[ar. G[alhekk il-Partit miexi fid-direzzjoni t-tajba meta firex it-tmexxija iktar u ttmexxija tat-tim PN mag[mul minn Simon

fuq quddiem fil-mod ta’ kif immexxu. G[ad irridu naraw kemm hu fattibbli li tg[id “tista’ ta[dem mag[na” u “li tista’ tag[ti l-opinjoni tieg[ek anke jekk ma taqbilx.”

G[alhekk nemmen li lkun/ett tat-tmexxija l-;dida tal-Partit Nazzjonalista qed juri b’mod /ar x’ji;ifieri li anke jekk ma taqbilx mag[na tista’ ta[dem mag[na u li kul[add hu mistieden biex immexxu flimkien. Hu importanti [afna li biex nirb[u l-fidu/ja tan-nies lura jkollna ta[lita ta’ fehmiet u ideat differenti u b’hekk innies jer;g[u j[ossuhom parti mill-familja kbira tag[na. I]-]mien tat-tmexxija esti]a g[adu se jibda issa. IlPartit g[andu jibqa’ jitmexxa hekk u n-nies fl-istrutturi, ilmembri u l-votanti g[andhom ikollhom lopinjoni tag[hom rispettata. Iktar u iktar, Malta g[andha titmexxa b’dan il-mod. IlGvern il-;did g[adu jrid jippruvalna hux se jmexxi b’mod miftu[. Il-PN g[andu jkun u qed ikun minn issa e]empju ;did ta’ tmexxija li vera hi mifruxa u demokratika. Dan l-e]empju qed iwassal g[al partit b’mentalità ;dida u /ert li se jwassal g[al Malta bi tmexxija li tkun tag[na lkoll.

COLLAGE PASSATEMP 15

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013 Mimdudin> 1. Il-bolla ssir u]ata b’daqqa bih (6) 3. Plural ta’ bieqja (6) 7. Turrun [wejje;, huma x’inhuma, fuq xulxin (7) 8. Wa[da tajba tag[ti btan ta’ ]rame; b’sa[[ithom (5) 9. Few;a li tibda mill-art g[all-ba[ar (5) 10. Ming[ajr qalb, ng[idu, g[al min ikun krudil (3,6) 11. I]-]ifna bla waqfien tal-Bra]iljani (5) 13. Jekk sbie[, it-tfal i[obbu jqasqsuhom b’imqass (6) 15. Nimsa[ numru b’xi mod (6) 17. Hawn i;mla jkollhom tnejn fuq daharhom (5) 21. Sid ta’ lukanda (9) 23. Issir mill-[alib u sustanzju]a g[at-tfal (5) 24. Il-ktieb li tifta[ u tara kif kont fi tfulitek (5) 25. Ippruvajt insib dak li tlift (7) 26. I;;ieled bl-idejn (6) 27. Xahar li jfakkrek fil-bard u l-kes[a (6) Weqfin> 1. Timmarkaw jew tiddisinjaw b’lapes fuq bi//a karta (6) 2. D[ul ta’ flus, x’aktarx ta’ kull sena (5) 3. Hawn min ikollu xi wa[da fuq l-istonku! (5) 4. Ta’ bla tmiem (7) 5. B]onju]a g[all-ka//atur: i;;iblu t-tajra li jkun waqqa’ (5) 6. G[asafar tal-g[ana li jag[mlu passa;;i g[all-ilma? (6) 7. Tinwir (5) 12. Wie[ed b’xafra tajba jkun jaqta’ [afna (3) 14. Timxi fuqha fil-kwartier? (3) 15. {awwad, ikkombina (6) 16. {a grazzja ma’ (7) 18. Dritt fil-kliem u fl-g[emil g[ax sin/ier (5) 19. Tajjeb g[al kul[add, spe/jalment g[al min hu bid-dieta (5) 20. Iddisprezza (6) 22. Bajda mdaqqsa, meta tofsoqha, taf issibilha tnejn ;ewwa (5) 23. Ta’ daqs enormi (5)

6 8

pin 15

PUBLICATIONS

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Irba[t; 3. Tokrob; 7. Sefturi; 8. Laqxa; 9. Firxa; 10. Kafè iswed; 11. Basla; 13. Kmajra; 15. Kebbes; 17. Bit[a; 21. Anatomija; 23. Folla; 25. Skalora; 26. Malajr; 27. Kasbar. Weqfin>- 1. Indafa; 2. {ofra; 3. Tfief; 4. Kelliem; 5. Kukka; 6. Bandla; 7. Sejra; 12. Sab; 14. Att; 15. Krafes; 16. Egoista; 18. {elwa; 19. Na[al; 20. Kabbar; 22. Issir; 23. Fro;a.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

27 IRBAÓ… voucher ta’ €15 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u nnumru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tal-{add 28 ta’ Lulju 2013 hu: Anthony Mallia, 15, Zimmerman Barbaro Street, Sliema.

Soluzzjonijiet 1. Il-ftit xag[ar li jidher fuq mo[[ l-eskimo (xellug) u l-pom-pom talberitta; 2. Dak li jidher mit-tarf tal-frosta tal-eskimo (lemin) u l-maqbad talbu;ija; 3. L-istrixxa fil-komma l-leminija tal-eskimo (xellug) u l-parti t’isfel fuq il-lemin tas-si;;u jitbandal; 4. Imnie[er il-kelb (xellug) u r-rota tas-sieq tal-pjanu; 5. Id-dahar ta’ dan listess kelb u l-ewwel rig mu]ikali tan-Ninna Nanna; 6. It-tixmira tal-kalzetta x-xellugija tal-eskimo (xellug) u l-kolonna bejn i]-]ew; arkati. X’g[andhom komun^

Dawn i]-]ew; xeni jidhru identi/i imma dik ta’ ta[t tvarja minn dik ta’ fuq f’mhux inqas minn [amsa u g[oxrin differenza. Ara ssibhomx kollha?

X’g[andhom komun^

Dawn i]-]ew; xeni g[andhom in komun seba’ partikularitajiet. E]: Id-disk tax-xemx fix-xena ta’ fuq u l-qieg[ tal-bott fl-ajru fixxena ta’ ta[t. Baqa’ sitta u dawn g[alik!

25 differenza

{amsa u g[oxrin differenza

16 Ittri lill-Editur

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

{las bi flus kontanti Sur Editur, Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca jit[allas cash. Il-Ministru Manwel Mallia jit[allas cash. Is-Sindku Laburista ta’ {a]-}abbar jitlob donazzjoni f’cash. I]da l-Gvern ordna li min jie[u kuntratt tieg[u ma jistax i[allas lill-impjegati fi flus kontanti! Jekk min imexxi jista’ jag[mel hekk, kull min jista’ hekk qed jag[mel ukoll! Dik governanza tajba!

M. Abela

Il-Belt Valletta

Donazzjoni lis-sindku

Il-Ministru Marie Louise Coleiro Preca ddikjarat li nsiet tiddikjara d-d[ul finanzjarju mill-impjie; ma/-?ivil wara li ]velat dan il-gazzetta ‘il-mument’

Trasparenza u [las parlamentari Sur Editur, Fil-proposti ewlenin millManifest Elettorali 2013, ‘Malta Tag[na Lkoll’ ilLabour fi proposta nru. 18 ‘Demokrazija u Trasparenza’, ippropona li “Membri Parlamentari jit[allsu biss g[as-seduti li jattendu”. Min jaf kieku din ilfilosofija tapplika wkoll g[axxog[ol mal-Gvern li kellhom u li g[ad g[andhom /erti membri parlamentari. Dawn

ukoll jit[allsu minn flus ilpoplu. {sibt dwar dan kollu meta [are; il-ka] tal-Ministru Marie Louise Coleiro Preca li ja[asra nsiet idda[[al fiddikjarazzjoni tal-assi tag[ha s-salarju li kellha b[ala Prin/ipal fid-Dipartiment talEdukazzjoni. Nixtieq inkun naf hi u o[rajn b[alha kemm kienu jattendu fuq dmirijiethom flimpjieg li kellhom mal-

Gvern? Kienu jiffirmaw jew jippan/jaw l-attendenza tag[hom, inklu] [ru; waqt il[inijiet tax-xog[ol, dawn li konna n[allsuhom kemm mill-Parlament kif ukoll midDipartimenti? Jekk jirri]ulta nuqqas ta’ attendenza fl-impjieg governattiv tag[hom, ma nafx dan hux ka] ta’ ‘pay them back please’!

John Mallia

Marsaskala

Tkixxif politiku^ Sur Editur, Dan l-a[[ar kien ]velat il-ka] tal-ind[il millMinistru Chris Cardona biex g[a]el hu min jipprovdi servizz lill-Gvern u warrab dak li kienet g[a]let il-Privatisation Unit. Fost l-affarijiet li qal Chris Cardona biex ji;;ustifika dak li g[amel, stqarr li lil min kien

g[a]el ma kienx xi [add qrib tal-Partit Laburista. Sku]a banali. I]da ag[ar minn hekk, dan jindika li l-Ministru qag[ad jifli wkoll lejn fejn ixaqilbu politikament dawk li jitfg[u l-offerti!

J. Vella

{al Qormi

Sur Editur, Ftit ilu Elizabeth Vella, is-Sindku Nazzjonalista ta’ Santa Venera, kienet spi//at irri]enjat wara l-kjass li kien qam meta jekk m’iniex sejjer ]ball, kienet ]ammet attività talKunsill Lokali Vendri] f’kamra fi/-/entru parrokkjali u mbag[ad kienet g[addiet xi flus ]g[ar li kienu [allsu lparte/ipanti lill-kappillan. Dakinhar tg[idx kemm kienu xewwxu tal-Labour dwar trasparenza u akkontabbiltà. Issa qrajna li s-Sindku Laburista ta’ {a]-}abbar, Quintin Scerri, g[all-attività li saret talab ming[and sidien ta’ [wienet fi Triq is-Santwarju [las ta’ €100 kull wie[ed. Minnhom €23.29 da[lu g[and il-Kunsill Lokali }abbari b[ala [las g[all-permess biex isir l-armar. Il-kumplament (€76.71) is-Sindku riedhom fi flus kontanti, qal b[ala donazzjoni li se tmur g[all-entitajiet karitattivi u g[all-festa tal-Madonna tal-Grazzja. Nistennew u naraw x’se ji;ri f’dan il-ka]. Ma niftakarx jekk fil-ka] ta’ Elizabeth Vella kienx inda[al ukoll idDipartiment tal-Gvern Lokali.

Mario Agius Ra[al :did

}ieda mod ie[or Sur Editur, Fl-a[[ar ;img[at, il-Prim Ministru Joseph Muscat kien irrappurtat li qal li lest i]id is-salarji tal-politi/i fil-le;i]latura li jmiss. Dan ma kienx se jag[mlu g[alissa g[ax il-klassi politika kollha kienet qed t[allas g[all-i]ball enormi li kien g[amel il-Gvern Nazzjonalista meta l-Kabinett kienu taw lilhom infushom ]ieda ta’ €500 fil-;img[a (l-onorarja). Mela fi kliemu stess, i]-]ieda kienet mist[oqqa! U sadanittant, sa le;i]latura o[ra? Kull min jista’ qed jara kif jie[u ]ieda mod ie[or! U min jimpjega lill-mara tieg[u fl-uffi//ju tieg[u, u min jikri l-karozza privata tieg[u lilu nnifsu u min fl-istess waqt li hu segretarju parlamentari qed jimpala l-eluf ta’ ewro mixxog[ol privat tieg[u u min jaf x’i]jed.

J. Falzon Il-Mosta

16 COLLAGE FOTOGRAFIJA

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

TENTAZZJONI! Mhux g[al kul[add tajjeb, u mhux kul[add lest i]id fil-pi] g[al ftit gost tal-mument. Imma l-[elu min ma j[obbux^ U kemm hu fa/li tirre]isti t-tentazzjoni, spe/jalment meta f’ambjent festiv ti;i wi// imb wi// ma’ karettuni mimlijin b’kull tip ta’ affarijiet tajbin u attraenti^ F’dawn ir-ritratti, me[udin mill-fotografu tag[na Joseph Galea waqt attività f’{al Qormi, tidher evidenti x-xewqa tan-nies, daqskemm l-in/ertezza tag[hom jekk jixtrux jew le. Ma nafux waqg[ux. Li hu ]gur hu li t-tentazzjoni hi kbira, tant li laqtet sa[ansitra ]ew; sorijiet, kif jixhdu r-ritratti ta’ ta[t.

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Opinjonisti! Sur Editur, ?erti opinjonisti qabel lelezzjoni kienu ilhom ]mien i[e;;u lin-nies jivvutaw Labour g[ax qalu li l-Labour kien inbidel u li sar li tista’ tafdah. Ma kien jiswa xejn li kellna gvern Nazzjonalista li kien irnexxielu jg[addina tajjeb [afna minn maltemp ekonomiku internazzjonali tassew ikrah. Issa g[ax qed jirri]ulta li lGvern Laburista ta’ Joseph Muscat mhux qed jimxi kif kienu pprevedew huma, listess opinjonisti issa fet[ulha kontra Muscat. I]da l-verità hi li Muscat irnexxielu jinganna lil dawn l-opinjonisti li wara tant pretensjonijiet fil-kitba tag[hom, issa [ar;u ta’ [mir. Issa dawn l-opinjonisti messhom jitolbu sku]a talpariri []iena li taw. Barra minn hekk, biex jirrimedjaw g[al dak li wa[[lu lill-poplu kollu, jafu x’g[andhom jag[mlu.

Sur Editur, Qrajt l-artiklu tal-korrispondent tieg[ek Beppe Fenech Adami dwar l-eks Prim Ministru ta’ Malta u eks Kap tal-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi li deher fil-gazzetta tieg[ek tat28 ta’ Lulju, 2013. Artiklu verament minqux u interessanti dwar il-[idma politika ta’ Lawrence Gonzi, dwar is-servizz u l-;ie[ li ta lil Malta matul dawn l-a[[ar 25 sena li dam fil-politika, anki meta kien hemm min ipprova jfixklu internament. Nasso/ja ru[i mal-korrispondent tieg[ek, meta kiteb li “Lawrence Gonzi spikka b[ala persuna li /ertament emmen li mal-valuri u l-prin/ipji ma hemmx kompromessi.” Spikka minn kull angolu politiku: • meta baqa’ ja[dem u jit[abat sal-a[[ar biex i;ib il-flus mill-UE; • meta g[amel ir-referendum tad-divorzju u meta ta’ bniedem ta’ prin/ipju li hu, ivvota kontra fil-Parlament g[ax hu wkoll kellu dritt tal-vot liberu b[ad-deputati l-o[ra; • spikka fil-ka] tal-Libja; • meta fi ftit ;ranet u ming[ajr inkwiet il-pazjenti mill-Isptar San Luqa n;arru g[all-Isptar Mater Dei; • fil-bdil g[all-munita ewro; • fl-edukazzjoni – fl-Università u l-MCAST; • fil-[olqien tax-xog[ol; • fit-turi]mu; • fil-;miel ta’ toroq u ;onna; • f’negozjati profondi li dejjem ;abu su//ess spe/jalment biex isalva l-[ob]a tal-familji.

Il-{amrun

“Serva g[ax g[araf li pajji]u kellu b]onnu u ta’ dan, il-poplu kollu se jibqa’ grat lejh”

3%, 7.2% u Tony Zarb Sur Editur, Niftakar xi ftit tas-snin ilu lil Tony Zarb tal-GWU jwissi u jwiddeb lill-gvern Nazzjonalista biex l-g[oli tal[ajja ma jaqbi]x it-3%. Issa ta[t il-Gvern ta’ sie[bu l-privile;;at Joseph Muscat fla[[ar ta’ :unju kellna g[oli tal-[ajja ta’ 7.2% fil-prezzijiet tal-ikel. Tony Zarb se jo[ro; g[alih jew le? Ch Farrugia

Il-Mosta

X’kitibli Joseph Muscat Sur Editur, Ftit ilu Joseph Muscat kien kitibli ta[t il-firma tieg[u u weg[idni [afna affarijiet. Nikkwota tliet sentenzi minn dak li kitibli. Is-sitt sentenza: “Fuq kollox i]da, irridu nassiguraw li kul[add i[ossu parti u jikkontribwixxi fis-su//ess ta’ pajji]na.” Is-seba’ sentenza: “G[ax g[alina Malta mhux ta’ dak jew l-ie[or. Mhux ta’ xi klikka. Malta lanqas ma hi ta’ xi politiku jew ta’ xi partit. Dak i]-]mien spi//a.” It-tmien sentenza: “Jien dan li nwieg[dek. Li pajji]ek se jkun tieg[ek.” Imbag[ad [lief [atriet millgvern ta’ Muscat lill-[bieb tal[bieb mhux [er;in! Issa bdejna bil-vendikazzjonijiet politi/i wkoll! Bejn il-kliem u l-fatti hemm ba[ar jikkumbatti! .

G Caruana

I]-}urrieq

Integru, rett u onest

Mario Borg

Ittri lill-Editur

Lawrence Gonzi se jibqa’ mfakkar g[al sensiela ta’ kisbiet b’risq il-poplu li wassluh biex spikka minn kull angolu politiku (Ritratt> Joseph Galea)

Allura meta wie[ed jara din il-katina ta’ su//essi, mhux bilfors jistaqsi x’inhi r-ra;uni li l-partit tilef l-elezzjoni ;enerali b’daqstant voti? X’kien hemm jin[ema minn ta[t? Il-fatti huma [afna. Il-poplu ried il-bidla u din ]iedet id-do]a bit-tixwix kontinwu min-na[a tal-Oppo]izzjoni waqt ilkampanja elettorali, b’kollaborazzjoni s[i[a ta’ xi Nazzjonalisti li appena l-Partit Laburista sab ru[u fil-gvern urew tabil[aqq fejn kienu g[ax urew wi// b’ie[or meta mxew spalla ma’ spalla mal-mexxej Laburista. Jista’ jkun ukoll lg[ajta ta’ “moviment ;did”, ta’ “bieb miftu[ g[al kul[add” spe/jalment lil dawk il-Mintoffjani li serqilhom qalbhom waqt il-funeral ta’ Mintoff! Imma g[alkemm it-telfa kienet sostanzjali, ]gur kif qal tajjeb il-korrispondent tieg[ek Beppe Fenech Adami – Malta tilfet wie[ed mill-oraturi u ;ojjelli kbar tag[ha bir-ri]enja ta’ Lawrence Gonzi mill-Parlament Malti, peress li dan (nikkwota) “serva g[ax g[araf li pajji]u kellu b]onnu u ta’ dan, il-poplu kollu se jibqa’ grat lejh” anki fl-eqqel tat-tfixkil kollu li kellu. Fran;isk

Il-Birgu

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Ittri lill-Editur

25 sena sa/erdoti Sur Editur, Nawgura lil Dun Pawl Sciberras u lil Dun Edgar Vella, fl-okka]joni ta’ g[eluq il-25 sena mill-Ordinazzjoni Sa/erdotali tag[hom. Dawn i]-]ew; sa/erdoti wettqu diversi [idmiet ta’ appostolat. Dun Pawl Sciberras mill-Parro//a talMosta, hu studju] tal-Kotba Mqaddsa. Studja fl-Istituto Pontificio Biblico f’Ruma fejn kiseb Li/enzjat fix-Xjenzi Bibli/i, Dottorat fl-Iskrittura u Dottorat fl-Istudji Bibli/i. Hu g[alliem tal-Iskrittura fil-Fakultà tat-Teolo;ija flUniversità ta’ Malta u Koordinatur g[all-Istudji tatTeolo;ija g[al-Laj/i. Hu membru fil-Bord tadDiretturi tal-G[aqda Biblika, membru fil-Kummissjoni g[ar-Revi]joni tal-Bibbja u fil-Kummissjoni Teolo;ika Interdjo/esana. Flimkien ma’ Charles Borg, ipprodu/a lBibbja bil-Malti bil-lingwa tal-Braille. Ipprodu/a wkoll dvds u ppubblika kotba o[rajn fuq u[ud mill-parobboli u rakkonti tal-Milied skont San Mattew u San Luqa. Dun Pawl imexxi korsijiet dwar il-Bibbja mag[rufa b[ala Lectio Divina u laqg[at o[ra f’diversi parro//i. G[alkemm hu impenjat [afna b[ala

g[alliem, iwettaq il-[idma sa/erdotali tieg[u fil-Parro//a tal-Mosta u fost l-g[aqdiet tag[na. Dun Edgar Vella hu millParro//a tal-Im;arr, Malta. Wettaq il-[idma pastorali tieg[u b[ala Vi/i tal-Parro//a tal-Mosta u tal-Parro//a talMellie[a u [idma fil-Parro//a tal-Im;arr. Dun Edgar hu mag[ruf g[all-im[abba kbira tieg[u g[all-arti sagra. G[al diversi snin kien assistent kuratur tal-Mu]ew talKatidral tal-Imdina. Minn ]mien g[al ie[or jorganizza wirjiet artisti/i. Illum hu lkuratur tal-Mu]ew tal-istess Katidral. Dun Edgar hu wkoll artist u disinjatur. F’dawn l-a[[ar snin fil;ranet tal-Milied itella’ wirja tal-Presepju Naplitan, li tieg[u hu studju], tant li ppubblika ktieb dwaru. Illum Dun Edgar joffri s-servizz sa/erdotali tieg[u fil-Parro//a tal-Im;arr u tal-Mosta u fost l-g[aqdiet. Hu d-dmir tag[na li filwaqt li nirringrazzjaw lil Alla g[all;id spiritwali li wettaq permezz ta’ dawn i]-]ew; sa/erdoti matul dawn il-25 sena, nuru l-apprezzament tag[na biex ikomplu jaqdu lill-Knisja. Ivan Scerri

Il-Mosta

Il-Kanoni tal-quddies Sur Editur, Dan l-a[[ar qrajt li l-Papa pre]enti ta permess biex fil-Kanoni tal-quddies jibda jissemma San :u]epp mal-qaddisin l-o[ra tassoltu. Li laqatni daqsxejn stramb hu kif lil San :u]epp se jibdew isej[ulu “konjugi” ta’ Marija! Fil-[aqq u s-sewwa San :u]epp huwa r-ra;el ta’ Marija. Mela g[aliex ma nsej[ulux hekk u dan il-[afna kliem stramb u tqil li ma jiftiehem minn [add jinqata’ darba g[al dejjem? Jien kultant nissuspetta li dan isir apposta biex il-popolin ma jifhmux. Joe Grech

Santa Venera

Hemm min jargumenta li m’hemmx [tie;a li lokalità ;;ib baned minn lokalitajiet o[ra min[abba l-ispejje] li dejjem qed jikbru

L-g[aqal tal-baned Sur Editur, L-im[u[ bil-g[aqal ma jridux u ma jfittxux [afna fanfarunati mill-ka]ini tal-baned, anki meta huma j]ommu mal-istess partit. Aktar u aktar jekk imbag[ad il-ka]ini joqog[du jittallbu l-flus g[all-istess fanfarunati. Biex wie[ed jag[mel il-fanfarunati sku]a dejjem isib. Daqqa ;ublew tal-fidda jew taddeheb tal-[ajja tal-istess ka]in. Daqqa ;ublew tad-dikjarazzjoni tal-istess qaddis patrun u daqqa pika ma’ partit ie[or.

Mar/i Maltin

Sur Editur, Jien, b[al eluf o[rajn, dilettant tal-mar/i briju]i Maltin. B[ala poplu nistg[u nifta[ru bi kwantità ta’ mar/i ta’ livell li tant ipaxxu lwidna. Kif ng[idu, tisma’ wie[ed u tinsa lie[or.

U mela se noqg[od in;ib ruxxmata ta’ baned minn bnadi o[ra. Dawn ma tridilhomx eluf u eluf ta’ flejjes? Jew, imbag[ad, wie[ed ida[[al tant minn kull mija li jg[addu minn idejh? Nies serji, avolja jkunu tal-istess partit, ma ji[dux pja/ir jaraw dawn il-mijiet ta’ barranin im[allsa mill-ka]in tag[hom. U lanqas ikunu jridu jo[or;u flejjes g[alhekk. La huma u lanqas uliedhom jew razzithom. .

J Refalo

Ix-Xag[ra

Li kellu xi [add jissikkani u jkun irid jaf liema hu l-mar/ favorit tieg[i, jien nag[]el L’Appassionata tal-mibki Surmast Joseph Abela Scolaro. David Fenech

Il-Mosta

Strument ta’ g[aqda Sur Editur, Attendejt ftit jiem ilu g[allfuneral ta’ :or; Bianchi, awtur ta’ poe]iji u kitbiet o[ra, inklu] f’din il-gazzetta. Imxejt ukoll mal-mar/ funebri f’korteo sa tarf ilparro//a. Kien xieraq tisma’

l-Banda San :or; tag[tih tislima xierqa b’mar/i funebri li f’[ajtu :or; tant kien i[obb u jidhirli anki jdoqq mal-istess banda. {adt gost ninnota wkoll li l-Banda Anici, minkejja rrivalità li forsi te]isti xi ftit

bejn i]-]ew; baned, ukoll offriet is-servizzi tag[ha flistess okka]joni. Inizjattiva b[al din turi li anki l-baned lokali jistg[u jservu b[ala strument ta’ g[aqda. Nikol

{al Qormi

Internazzjonali

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

L-ITALJA

Fatalitajiet waqt ]bark ta’ immigranti f’Katanja Sitt immigranti tilfu [ajjithom wara ]bark li kien hemm kmieni mas-seb[ tal-biera[ mal-kosta ta’ Katanja. Huma mietu wara li ppruvaw jg[umu sal-kosta minn lan/a li kien fiha madwar 120 immigrant. Dan wara li l-lan/a nkaljat madwar 40 metru mill-kosta u mad-daqqa twaddbu fil-ba[ar. L-immigranti kienu mill-E;ittu u s-Sirja u hemm ftit ta’ misteru kif din il-lan/a ta’ 18-il metru spi//at mal-kosta ta’ Katanja.

Din hi l-ewwel darba li lan/a b’immigranti ]barkat f’Katanja tul il-kosta fil-Lvant ta’ Sqallija. Spiss l-i]barki f’Sqaalija jkunu finNofsinhar. Il-ka] se[[ quddiem il-Lido Verde, wie[ed mill-istabbilimenti l-aktar mag[rufa tul il-Plaia di Catania. Il-vittmi kollha kellhom anqas minn 30 sena u fosthom hu rappurtat li hemm xi tfal. Skont in-Nazzjonijiet Uniti, din is-sena di;à ]barkaw 7,800 immigrant illegali fl-

Italja. Ilbiera[ ukoll intlem[et lan/a o[ra b’immigranti abbord 90 immigrant kienu inter/ettati mill-forzi tas-sigurtà Taljani barra l-kosta ta’ Siracusa. Fosthom kien hemm 22 tfal u persuna b’di]abbiltà. F’temp ta’ jumejn fi Sqallija ]barkaw 580 immigranti. Dan apparti li f’dawn l-a[[ar ;ranet kien hemm immigranti, filma;;oranza Sirjani, li ]barkaw tul il-kosta Taljana fir-re;jun ta’ Reggio Calabria.

SPANJA

Imkisser grupp ta’ traffikanti tan-nies IL-:ERMANJA> B/ejje/ tal-ba[ar ta’ kull tip waqt il-Hanse Sail f’Rostock-Warnemuende li fiha jipparte/ipaw dg[ajjes tal-qlug[ ta’ kull tip u tattira eluf ta’ nies minn madwar id-dinja (ritratt EPA)

L-E:ITTU

Drone fl-azzjoni kontra militanti Islami/i Grupp ta’ militanti Islami/i fl-E;ittu, l-Ansar Bajt al-Maqdis, ilbiera[ qal li erba’ membri minn tieg[u kienu nqatlu f’attakk bi drone fir-re;jun tas-Sinai. Huma qalu li dan id-drone kien I]raeljan. Il-qtil tal-militanti kien konfermat minn sorsi fil-forzi tas-sigurtà E;izzjani f’dak li qalu kien attakk bilmissili. Dawn qalu li l-attakk se[[ hekk kif il-militanti kienu se jattakkaw l-

I]rael. Kemm il-militar E;izzjan kif ukoll dak I]raeljan irrifjutaw li jikkumentaw dwar min kien wara dan il-ka]. Fil-passat i]-]ew; pajji]i ikkooperaw kontra t-theddida talmilitanti Islami/i fis-Sinai u l-ebda pajji] ma jidher li jrid jaqla’ storbju dwar dan il-ka]. Il-militar E;izzjan qal li l-attakk se[[ madwar tliet kilometri mill-fruntiera u l-belt ta’ Rafah tul il-fruntiera bejn l-

E;ittu u l-I]rael. Jidher li l-militanti kienu qed ilestu biex jisparaw rockets lejn l-I]rael meta nqatlu. Din il-;img[a l-I]rael g[alaq lajruport ta’ Eilat qrib is-Sinai g[al sag[tejn min[abba ra;unijiet ta’ sigurtà. Il-belt, popolari mat-turisti, tinsab bejn l-E;ittu u l-:ordan. Filwaqt li t-titjiriet lejn dan l-ajruport spiss kienu interrotti min[abba lmaltemp, rari dan ing[alaq.

L-ISTATI UNITI

‘Pawsa’ fir-relazzjonijiet mar-Russja Sergei Lavrov, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin Russu, qal li pajji]u u l-Istati Uniti ma kinux f’nofs polemika min[abba Edward Snowden, l-eks a;ent tas-servizzi sigrieti li kixef dettalji dwar l-ispjuna;; fuq l-internet, u ma kinitx qed tfe;; il-Gwerra Bierda. Imma l-President Barack Obama qal li kien hemm b]onn ‘pawsa’ biex l-Istati Uniti tirrevedi r-relazzjonijiet mar-Russja. Hu /a[ad li kien hemm relazzjonijiet []iena malPresident Russu Vladimir Putin imma qal li xi kultant il-mexxej Russu j;ib ru[u qisu ‘tifel imdejjaq fuq wara ta’ klassi.’ Ir-relazzjonijiet bejn ir-Russja u l-Istat Uniti jinsabu f’livell baxx [afna wara li Moska tat kenn temporanju lil Snowden. B’reazzjoni g[al dan, Obama [assar summit li kien se jkollu ma’ Putin fil-bidu tax-xahar id-die[el. F’konferen]a tal-a[barijeit fil-White House, Obama insista li ma kellux relazzjoni [a]ina ma’ Putin. Hu qal li kien konxju li l-media tiffoka fuq l-a;ir meta jkunu flimkien u kien

hawn li Obama qal li Putin xi kull tant ikun jidher qisu tifel imdejjaq fi klassi. Imma qal li l-verità kienet meta mbag[ad ikunu wi// imb wi// biex jiddiskutu, spiss laffarijiet i[allu l-frott. Din il-;img[a Putin bag[at messa;; ta’ fejqan ta’ malajr lill-eks President George W. Bush wara li kien operat fuq qalbu. Xi [a;a li xi w[ud interpretaw b[ala botta lil Obama. Il-White House qalet li Obama [assar issummit mhux biss min[abba l-ka] ta’ Snowden, li hu mfittex mill-Istati Uniti, imma anki min[abba t[assib dwar in-nuqqas ta’ rispett g[ad-drittijiet tal-bniedem fir-Russja u affarijiet o[ra. Obama qal li l-istati Uniti kienet se tie[u pawsa u tara f’liema direzzjoni sejra r-Russja u jaraw liema huma dawk l-oqsma li fihom jistg[u jaqblu u fejn mhux se jaqblu. Obama qal li kien hemm diversi oqsma fejn ir-Russja setg[et i//aqlaq ’il quddiem imma dan ma kienx sar.

L-ITALJA

It-tifla ta’ Berlusconi mhix interessata fil-politika

L-UKRAJNA> Dmitry Balandin jidher b’mudell tal-injam ta’ robot li bena hu stess mix-xejn, fl-appartament tieg[u f’Zaporizhzhya. Balandin dam sitt xhur jibnieh u fih 500 bi//a li g[alihom ma ju]ax pjanti i]da [adimhom kollha minn mo[[u.

Marina Berlusconi, it-tifla tal-eks Prim Ministru Taljan, qalet li ma kinitx interessata li to[ro; g[all-politika. F’dawn l-a[[ar ;img[at kien hemm [afna spekulazzjoni li Marina Berlusconi, li g[andha 47 sena, setg[et tie[u post missierha wara li Silvio Berlusconi nstab [ati minn qorti u, apparti piena l-[abs, projbit milli jokkupa kariga pubblika. Imma rapporti lbiera[ fil-media Taljana qalu li hi qalet lil [bieb tag[ha kif ukoll uffi/jali g[olja tal-kumpaniji li tmexxi li ma kinitx interessata to[ro; g[all-politika. Marina Berlusconi hi l-President tal-Finivest kif ukoll talMondatori u meqjsua minn xi w[ud b[ala l-eredi politika ta’ missierha. Hi qalet lil uffi/jali tal-kumpanija li postha kien hemmhekk fit-tmexxija tal-kumpaniji. Hi qalet ukoll li ma kinitx temmen li wie[ed seta’ jiret tmexxija politika u l-istess g[al kwalunkwe tmexxija. Hi qalet li hemm b]onn li wie[ed jibda mill-qieg[ u jitla’ ’l fuq qabel ma wie[ed jista’ jibda ja[seb li jista’ jmexxi kemm partit politiku kif ukoll kumpanija.

Mas-seb[ tal-biera[ kien hemm [idma kon;unta bejn il-Pulizija Spanjola u dik Fran/i]a kontra grupp li kien ida[[al bil-mo[bi ?ini]i fl-Ewropa u fl-Istati Uniti. Jidher li t-tmexxija ta’ dan il-grupp kienu ba]ati f’Barcelona fi Spanja u dawn kienu fost dawk arrestati. Fir-rejds li saru, ilPulizija sabet ukoll 81 passaport falz ta’ pajji]i Asjati/i li kienu jintu]aw biex in-nies jidda[[lu illegalment xi w[ud minnhom biex imbag[ad jispi//aw prostituti. Skont il-Pulizija, i/?ini]i kienu jintalbu j[allsu aktar minn 40,000 ewro biex jidda[[lu f’pajji]i b[ar-Renju Unit, l-Irlanda u t-Turkija. Il-Pulizija Spanjola, li bdiet l-investigazzjoni sentejn ilu, qalet li kienet arrestat 51 persuna u 24 o[ra fi Franza.

IL-VJETNAM> Koppja fuq mutur f’toroq mg[arrqa wara xita qliel f’Hanoi

I?-?INA

Problemi bil-bram F’Lianyungang fil-provin/ja ta’ Jinagsu, madwar 20 persuna kellhom jing[ataw kura medika min[abba t-tingi] tal-bram. Min[abba din il-problema tul il-kosta, lawtoritajiet organizzaw rondi spe/jali biex ifittxu g[al irqajja’ ta’ bram u dawk li tnigg]u

f’Lianyungang kellhom l-ispejje] medi/i tag[hom im[allsa mis-sidien tal-istabbilment tal-bajja fejn kienu qed jg[umu. Uffi/jali qalu li f’dan il-ka] jidher li l-bram, g[al xi ra;uni mhux mag[rufa, kienu mqattg[a bi//iet.

Internazzjonali

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

L-ISTATI UNITI

Ter;a’ tifta[ il-ma;;oranza tal-Ambaxxati Id-Dipartiment tal-Istat Amerikan [abbar li kienet fet[et 18 mid-19-il Ambaxxata li kienet g[alqet dan ix-xahar min[abba t[assib li kien se jitwettaq attakk terroristiku kbir. I]da l-ambaxxata f’Sanaa, il-kapitali talJemen, se tin]amm mag[luqa peress li g[add hemm indikazzjonijiet ta’ theddida kontra rrappre]entazzjoni diplomatika Amerikana f’dan il-pajji]. Il-Gvern Amerikan qal ukoll li kien se j]omm mag[luq il-Konsolat li g[andu f’Lahore filPakistan. Kelliem g[ad-Dipartiment tal-Istat Amerikan qal li l-Konsolat hawnhekk kien ing[alaq nhar il-{amis min[abba theddida o[ra kredibbli i]da mhux marbuta ma’ dik talJemen. Fit-2 ta’ Awwissu, l-Istati Uniti [abbret li kienet g[alqet 19-il Ambaxxata fil-Lvant Nofsani u l-Afrika min[abba informazzjoni

mis-servizzi sigrieti li kien hemm theddida terroristika imminenti. Kien in[are; ukoll allert internazzjonali dwar il-possibbiltà li terroristi tal-al-Qaeda kienu qed jippjanaw attakk fil-Lvant Nofsani. Imma anki g[all-Pakistan hemm allert u l-Istati Uniti wissiet li/-/ittadini Amerikani biex jevitaw livvja;;ar lejn il-Pakistan. Sadattant fil-Jemen jidher li qed ji]diedu lattakki bi drones mill-Istati Uniti kontra militanti Islami/i. F’temp ta’ 72 sieg[a kien hemm [ames attakki fil-Jemen u fl-a[[ar wie[ed tliet persuni nqatlu. Mis-6 ta’ Awwissu hu stmat li 22 persuna li huma suspettati li huma militanti nqatlu f’attakki bid-drones. Il-ferg[a tal-al-Qaeda fir-re;jun tal-Jemen hi meqjusa b[ala l-aktar wa[da perikolu]a b[alissa u kapa/i li twettaq attakk terroristiku internazzjonali.

L-ISTATI UNITI> L-attur veterna Mickey Rooney mal-wasla tieg[u fl-UCLA Film and Television Archive f’Los Angeles g[all-wiri tal-film “Death of a Salesman” b[ala parti mill-attivitajiet marbuta mal-100 sena mit-twelid tad-direttur tal-films Stanley Kramer< films li minnhom fe;;ew xi w[ud mill-akbar stilel ta’ Hollywood.

IS-SIRJA

Assad b’attakki mill-ajru kontra r-ribelli

L-IRLANDA TA’ FUQ> Pulizija jg[in kollega li ndarab minn dimostranti Protestanti hekk kif kienu g[assa ma’ mar/ tar-Repubblikani f’Belfast. B’kollox 56 Pulizija u ]ew; persuni /ivili ndarbu fl-inkwiet li nqala’.

Ajruplani militari Sirjani matul il-lejl bejn il-:img[a u s-Sibt kienu impenjati f’attakki kontra ribelli li qed javvanzaw kontra zoni fit-Tramuntana tas-Sirja meqjusa b[ala fortizzi tas-setta Alawita tal-President Bashar al-Assad. Mira ewlenija tar-ribelli hi Latakia, il-provin/ja fejn trabbiet ilfamilja ta’ Assad u ri/entament ir-ribelli g[amlu kisbiet importanti fit-Tramuntana fosthom ta’ ba]i tal-ajru l-;img[a li g[addiet f’Aleppo. Ir-re;im ta’ Assad jikkontrolla parti kbira tan-Nofsinhar u /?entru tas-Sirja filwaqt li r-ribelli jikkontrollaw [afna mitTramuntana tal-pajji] partikularment tul il-fruntiera mat-Turkija u qrib il-fruntiera mal-Iraq. Forzi ribelli, mag[mula l-aktar minn gruppi ta’ militanti Islami/i b’rabtiet mal-al-Qaeda , f’dawn l-a[[ar ;img[at mexxew offensiva f’Latakia fejn [adu l-kontroll ta’ diversi r[ula Alawiti – setta [ier;a mir-reli;jon Xiita Islamika u li jammontaw g[al 12 fil-mija tal-popolazzjoni Sirjana.

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Lokali

L-ewwel kun/ert fuq skala kbira fl-inawgurazzjoni ta’ Pjazza Teatru Rjal Il-Malta Arts Festival 2013 jag[laq fuq nota memorabbli Il-Malta Arts Festival wasal fi tmiemu lbiera[ bl-ewwel kun/ert tal-Orkestra ta]}g[a]ag[ tal-Unjoni Ewropea (EUYO) f’Malta. Matul dan il-kun/ert kien inawgurat Pjazza Teatru Rjal fil-Belt Valletta, fuq disinn ;did ta’ Renzo Piano. Il-kun/ert, li ttella’ ta[t ilpatro/inju tal-President George Abela, kien ukoll lewwel kun/ert sinfoniku fuq skala kbira li ttella’ fi Pjazza Teatru Rjal. Is-Segretarju Parlamentari g[all-Kultura u Gvern Lokali Josè Herrera tkellem dwar listorja viva/i u msejsa fuq kontroversji lokali ta’ dan lispazju li qal li se jkun qed jospita numru ta’ attivitajiet fil-[ames snin li ;ejjin, li jinkludu dawk relatati malosptalità tal-Presidenza talUnjoni Ewropea fl- 2017 u lKapitali tal-Kultura fl-2018. :u]è Galea, kittieb prolifiku u famu] Malti, kiteb il-ktieb bl-isem ta’ Meta N[araq it-Teatru fl-1946. Silta minn dan il-ktieb ;iet moqrija minn Manuel Cauchi matul ilkun/ert. Ta[t id-direzzjoni tassurmast Krzysztof Urbazski u quddiem sala mimlija, lEUYO esegwiet Boléro ta’ Maurice Ravel, Piano Concerto No. 2 ta’ Sergei Prokofiev mas-solist Alexander Romanovsky u Pictures at an Exhibition (orch. Maurice Ravel) ta’ Modest Mussorgsky.

Il-kun/ert tal-Orkestra ta]-}g[a]ag[ tal-Unjoni Ewropea (EUYO) fis-sit il-;did tat-Teatru Rjal, kif disinjat mill-arkitett ta’ fama mondjali Renzo Piano

Minn mindu twaqqfet fl1976, l-EUYO ]viluppat f’wa[da mill-iktar orkestri presti;ju]i u dinami/i fid-

dinja li toffri pont e//ezzjonali bejn il-kulle;;i mu]ikali u d-dinja tal-mu]ika professjonali g[al madwar

3,000 ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a li daqqew mag[ha. Eluf ta’ studenti ta’ bejn l14 u l-24 sena mit-28 stat membru tal-UE jag[mlu lauditions biex jissie[bu ma’ din l-orkestra. Dawk li daqqew mal-EUYO komplew

il-karriera tag[hom ma’ [afna mill-aqwa orkestri tad-dinja u o[rajn saru solisti, diretturi tal-orkestra, kompo]ituri u g[alliema tal-mu]ika. Wara d-d[ul formali talKroazja fl-EU dan l-a[[ar, lEUYO laqg[et fi [danha

mu]i/isti ]g[a]ag[ Kroati g[all-ewwel darba u issa tikkonsisti f’130 mu]i/ist mit28 stat membru tal-EU. Ilmu]i/isti Maltin Jean Noel Attard u Nadine Galea ukoll jiffurmaw parti mill-EUYO, fejn Attard jokkupa l-post ta’ principal 2nd violin. Matul l-istorja tag[ha, lOrkestra ta]-}g[a]ag[ tal-UE kienet ambaxxatri/i kulturali tal-Unjoni, u f’din il-funzjoni tag[ha ppre]entat it-talenti mu]ikali ta]-]g[a]ag[ Ewropej lil udjenzi madwar id-dinja kollha. Barra minn hekk, kattret li]vilupp kulturali, ilkomunikazzjoni u l-[iliet fittmexxija fost ;enerazzjoni wara l-o[ra ta’ /ittadini Ewropej. Barra Malta, flista;un tal-2013-14 l-Orkestra ta]-}g[a]ag[ tal-UE se tag[ti kun/erti fl-Awstrija, l-Italja, il-:ermanja u l-Olanda. Il-patruni ta’ din l-Orkestra huma l-kapijiet tal-istat u talgvernijiet tat-28 stat membru tal-UE. L-EUYO hi finanzjata mill-Programm Kultura talUE u t-28 membru tal-Unjoni Ewropea. Fl-okka]joni tas-Sena Ewropea ta/-?ittadini, ilkun/ert tal-EUYO ttella’ b[ala parti mill-Malta Arts Festival bi s[ab ma’ V.18, u bl-appo;; tal-Kunsill Malti tal-Kultura u l-Arti u rRappre]entanza talKummissjoni Ewropea f’Malta flimkien malMEUSAC.

Emirates tistieden kandidati biex jissie[bu mat-tim tal-Cabin Crew Open Day g[ar-Rekluta;; tal-Cabin Crew fit-31 ta’ Awwissu

Il-cabin crew professjonali tal-Emirates jirrappre]enta 130 nazzjonalità differenti

Emirates, wa[da mill-iktar linji tal-ajru li qed tikber fiddinja, qed torganizza t-tielet Open Day tag[ha f’Malta din is-sena g[ar-Rekluta;; talCabin Crew nhar s-Sibt, 31 ta’ Awwissu, fil-Corinthia Hotel, il-Bajja ta’ San :or;, San :iljan. L-Open Day g[ar-Rekluta;; tal-Cabin Crew toffri lopportunità ideali lil applikanti li g[andhom interess li jesploraw ix-xog[ol tal-[olm tag[hom u kif jg[ixu fil-belt kosmopolitana ta’ Dubaj. Metropoli li dejjem qed tikber, Dubaj toffri stil ta’ [ajja e//ezzjonali, u medda wiesa’ ta’ attrazzjonijiet ta’ divertiment apparti li t-temp tul is-sena kollha dejjem ikun xemxi. Matul l-Open Day, ilkandidati r;iel u nisa se jkollhom l-opportunità li jitkellmu mat-tim tar-rekluta;; tal-Emirates bil-g[an li jie[du idea aktar /ara dwar il-

kumpanija u x-xog[ol li jsir abbord l-ajruplani. L-Emirates b[alissa ttir lejn 134 belt madwar id-dinja bi flotta ta’ 201 ajruplan widebodied, mg[ammra bl-a[[ar teknolo;ija u bl-aqwa kumditajiet fis-suq talavjazzjoni. Barra minn hekk, lEmirates g[andha 192 ajruplan ie[or ordnat, b’investiment li jaqbe] il-71 biljun dollaru Amerikan. F’Malta, il-linja tal-ajru Emirates ]viluppat b’su//ess sezzjoni tas-suq g[al kull min jivvja;;a lejn il-Lvant, l-Asja u l-Awstralja. Il-linja tal-ajru bdiet l-ewwel operat tag[ha minn Dubaj lejn Malta fl-1998 u ]diedet il-frekwenza tag[ha u b[alissa topera titjira ta’ kuljum b’waqfa qasira f’Larnaka, ?ipru, bl-u]u talajruplan Boeing 777-200. Mill1 ta’ Settembru 2013, Emirates se ter;a’ tibda topera lejn Tripli tliet darbiet fil-;img[a b’waqfa qasira f’Malta filwaqt

li tkompli toffri s-servizz lejn ?ipru erba’ darbiet. Emirates qed tfittex li timpjega nies dedikati, d[ulin, b’attitudini po]ittiva u li lesti jag[tu l-g[ajnuna u s-servizz lill-klijent. L-applikanti jrid ikollhom 21 sena jew i]jed. Dawn huma mitlubin li jippre]entaw il-curriculum vitae (CV) bl-Ingli] flimkien ma’ ritratt tal-passaport. Hu essenzjali li l-kandidati jkunu fluwenti bl-Ingli] (bil-kitba u mitkellem) u g[andhom talinqas i/-/ertifikat mog[ti fla[[ar tal-iskola sekondarja. Ilkandidati m’g[andux ikollhom tpin;ija li tkun tidher waqt li jilbsu l-uniformi u jridu jil[qu g[oli ta’ 212cm meta jog[lew fuq subg[ajhom ta’ saqajhom. L-applikanti qed ikunu m[e;;a jirre;istraw g[al Open Day bil-quddiem permezz talwebsajt, filwaqt li jsibu aktar tag[rif dwar l-opportunitajiet ta’ karrieri mal-Emirates fis-sit www.emirates.com#careers.

Feature 25

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

24 Feature

Tfal abbandunati jinbieg[u g[at-traffikar tal-organi dawn it-tfal g[aliex fl-Etjopja hemm problema kbira ta’ ilma. “Veru li jkun hemm il-monsoon u allura tag[mel [afna xita, i]da m’hemmx sistema ta’ kif dan lilma jin]amm.” Dun :or; Grima qal li b[alissa qed jippruvaw ji;bru €10 ming[and min ikun irid jg[in u b’dik l-€10 jkun qed jag[ti ]ew; tazzi ilma nadif kuljum lil madwar 120 tifel u tifla. “Jekk dawn it-tfal ma jing[atawx ftit ilma nadif kuljum, ikunu f’riskju li jitilfu sa[[ithom.” B’kollox, fl-Etjopja u fil-Kenja ting[ata g[ajnuna lil madwar 15,000 tifel u tifla b’di]abbiltà. Fil-Kenja, id-djar huma aktar spe/jalizzati, fis-sens li hemm djar apposta

di]abbiltà tat-tifel kienet opra tal-bniedem u [a;;ru lill-missier li spi//a biex abbanduna lil ibnu. Skont Dun :or;, ilpulizija, li jikkoperaw [afna mag[hom, [adu lil dan it-tifel f’wa[da mid-djar li jmexxi hu fil-Kenja. “G[allimnieh ja[fer u [afer, u ta’ dan ilMulej ippremjah g[aliex ftit ta]-]mien wara li dan it-tifel wasal g[andna, ir/ivejna ittra mill-Istati Uniti biex nibag[tu erbat itfal g[all-adozzjoni bil-kundizzjoni li dawn it-tfal ikunu g[omja. Illum Johannes jg[ix fl-Istati Uniti.” Anke Malta, fl-a[[ar 25 sena, kienu diversi l-familji li adottaw tfal minn pajji]i b[all-Etjopja, il-Kenja u l-Bra]il. It-tfal

Il-Pulizija Kenjana [adet tifel li missieru g[amieh apposta f’wa[da mid-djar mibnija mill-Maltin, u llum beda [ajja ;dida fl-Istati Uniti wara li ;ie adottat Dun :or; Grima m[e;;e; mill-Papa Fran;isku biex jissokta bil-[idma mal-foqra u l-batuti li huma te]or

“In[allu kollox minn idejna u ng[inu” Din is-sena, il-Moviment Missjunarju :esù fil-Proxxmu jag[laq 25 sena. Snin li fissru [idma fost il-foqra f’diversi pajji]i fosthom il-Bra]il, l-Etjopja u l-Kenja. IlMoviment Missjunarju twaqqaf f’G[awdex i]da bi]-]mien ]diedu l-voluntiera li minn qalbhom jag[]lu li jg[inu lil persuni li jg[ixu f’pajji]i tat-tielet dinja. Il-[idma qalb il-foqra hi bba]ata l-aktar fuq edukazzjoni u l-b]onn li wie[ed ikun indipendenti. Fis-snin li g[addew, [afna mix-xog[ol sar fil-Bra]il i]da issa bdiet [idma fil-Kenja u l-Etjopja g[aliex dawk li g[enu fil-Bra]il irnexxielhom jg[inu lillfoqra jibdew jie[du [sieb tag[hom infushom. Amy Borg intervistat lil Dun :or; Grima, il-mo[[ wara [idmet il-Moviment Missjunarju.

Fl-Etjopja qed issir [idma ta’ g[ajnuna biex zoni foqra jkollhom a//ess g[all-ilma

“Il-bniedem hu tajjeb li n[arsu lejh mil-lat akkademiku imma aktar u aktar hu sabi[ li n[arsu lejn il-proxxmu nnifsu u n[obbuh. Sfortunatament, [afna drabi l-bniedem i[ares lejn il-fqir b[ala problema meta fil-fatt il-fqir u l-batut hu t-te]or filproxxmu tag[na g[aliex l-g[ajnuna li noffrulhom tg[inna biex ninfet[u g[all-o[rajn.” Dan kien kliem il-Papa Fran;isku f’laqg[a li kellu ma’ Dun :or; Grima fil-5 ta’ :unju li g[adda meta r-Rag[aj tal-Knisja Kattolika tkellem mal-missjunarju G[awdxi dwar l-importanza taxxog[ol li jsir minn persuni b[alu. Dun :or; Grima tkellem dwar wa[da mill-[afna esperjenzi li g[adda minnhom, fosthom meta darba ra ]ew;t itfal fejn tank ta]-]ibel, wa[da minnhom nieqsa mid-dawl u l-o[ra b’di]abbiltà g[alkollox. Dun :or; spjega li missierhom kien ordna lit-tifla biex tarmi lil o[tha g[aliex kienet b’di]abbiltà u fil-kultura tag[hom, il-persuni b’di]abbiltà m’hemmx post g[alihom fis-so/jetà. Dun :or; Grima spjega li dak li fl-Etjopja jikkunsidrawh ]ibel, b[al fil-ka] ta’ din it-tifla, g[alihom b[ala Moviment Missjunarju, hu te]or u fil-fatt, dan it-te]or, din it-tifla, illum il-;urnata qieg[da tg[ix f’wa[da mid-djar tag[hom flEtjopja. Hu semma wkoll il-ka] ta’ Claudio li llum jg[odd l-40 sena. Claudio, li hu mill-Bra]il, g[andu rasu bil-maqlub u m’g[andux idejn u lanqas saqajn. Dun :or; Grima kien [adu l-

Vatikan biex jiltaqa’ mal-Papa ta’ dak i]-]mien, :wanni Pawlu II, li tant kien ammira lil Claudio u g[amillu kura;; biex fil-[ajja jemmen f’dak li jista’ jipprovdi l-Mulej. Claudio, bl-g[ajnuna ta’ nies b[al Dun :or; Grima, studja fl-Università tal-Bra]il, kwalifikat fl-accounts u hu g[alliem tat-teknolo;ija tal-informatika. “Dak li g[adda minnu Claudio juri kemm id-di]abbiltà mhix inkapa/ità,” stqarr Dun :or; Grima. Fl-Etjopja je]istu [afna di]abbiltajiet li f’pajji]na fortunatament qatt ma rajna b[alhom u dawn ilpersuni g[andhom b]onn il-kenn u min jie[u [siebhom, min jag[tihom tama g[all-[ajja. “Jekk jirnexxilna nibnu d-dar fid-djo/esi ta’ fejn ninsabu a[na, allura dik id-dar tkun l-ewwel wa[da fiddjo/esi ta’ Jimma.” Din id-dar mistennija tkun iddedikata lillKardinal Xavier Van Thuan li kien g[amel 13-il sena l-[abs fl-Etjopja g[aliex kien obda lill-Papa ta’ ]mienu. “G[alina, persuna b’di]abbiltà hu d-dinja tag[na. Kif naraw persuna b’di]abbiltà lesti li n[allu kollox minn idejna u ng[inuha. Fi djo/esi ta’ 1,200,000 persuna, m’hemmx dar wa[da g[al tfal b’di]abbiltà u a[na se nibnulhom id-dinja tag[hom. Se nag[tuhom il-possibbiltà g[all-futur. Se nag[tuhom fejn jorqdu, jieklu, se jkollhom min jie[u [siebhom u min jg[allimhom.” B[alissa, qal Dun :or; Grima, qeg[din ji;bru donazzjonijiet biex ikunu jistg[u joffru l-ilma lil

g[al min hu nieqes mis-smig[ u mid-dawl, djar g[al min hu mutu, djar g[all-orfni u tfal abbandunati, fost o[rajn. {afna mit-tfal abbandunati normalment jispi//aw mibjug[in biex jitte[dulhom lorgani. Dawn it-tfal jispi//aw abbandunati g[aliex huma kkunsidrati b[ala sa[ta, tabù, b[al meta jkunu wild minn relazzjoni bejn missier u bint jew bejn l-a[wa. Jemmnu wkoll li [add ma jista’ jmiss lil dawn it-tfal g[aliex is-sa[ta li hemm fuq dawn it-tfal ti;i fuq min imisshom, spjega Dun :or; Grima. Ka] partikulari li Dun :or; iddeskrivieh b[ala xokkanti kien ta’ tifel li kien parti minn familja kbira fqira. Il-missier f’din ilfamilja qabad lil dan it-tifel, li dak i]]mien kellu erba’ snin, u g[amieh bixxewk biex ikun jista’ jitlob il-karità bih. I]da n-nies tal-villa;; indunaw li d-

adottati minn familji Maltin huma madwar 180 tifel u tifla. “L-g[ajnuna tal-Maltin tg[inna [afna u timliena b’kura;; aktar u aktar meta nafu li l-gvernijiet ta’ pajji]i b[all-Etjopja u lKenja jag[mluha kwa]i impossibbli biex na[dmu u ng[inu lil min hu fil-b]onn. Kieku l-g[ajnuna tal-Maltin ma kinitx tajba, kieku ]gur li ma g[amilniex 25 sena nag[mlu dan ix-xog[ol. Dun :or; Grima temm billi qal li xi kultant aktar diffi/li ssib il-[in biex tg[in milli li tag[ti l-flus lil min hu fil-b]onn, i]da importanti li nkunu a[na li ng[inu g[aliex b’hekk insibu aktar kuntentizza fina nfusna. Fi [dan il-Moviment Missjunarju :esù fil-Proxxmu hemm madwar 200 voluntier, minbarra n-nies apposta li jg[inuhom fil-pajji]i rispettivi.

L-g[ajnuna tal-Maltin u l-G[awdxin tqawwi l-qlub lil aktar voluntiera biex jg[inu komunitajiet fil-faqar tal-Etjopja u l-Kenja

Il-[idma tal-Moviment Missjunarju :esù fil-Proxxmu qieg[da ssalva g[exieren ta’ [ajjiet ta’ nies b’di]abbiltà li f’pajji]hom ji;u trattati daqs l-iskart

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Lokali

Sandro Pisani, Head of Marketing ta’ Vodafone Malta, u Joe Micallef, Direttur tal-Malta Marathon u M2S Tnejn mir-rebbie[a tal-kompetizzjoni waqt il-pre]entazzjoni tal-premju tag[hom

Citadel Insurance t[abbar ir-rebbie[a tal-kompetizzjoni tal-August Moon Ball {ames koppji xxurtjati attendew l-August Moon Ball li n]amm nhar is-Sibt it-3 ta’ Awwissu fil-Palazz Verdala b[ala r-rebbie[a tal-kompetizzjoni organizzata minn Citadel Insurance, sponsor stabbilit ta’ dan lavveniment so/jali u filantropiku tas-sajf. G[axar biljetti tal-August Moon Ball intreb[u minn fost il-parte/ipanti li kienu eli;ibbli li jikkompetu wara li g[a]lu lil Citadel Insurance g[all-assigurazzjoni tag[hom. L-August Moon Ball kien ospitat millPresident ta’’ Malta u s-Sinjura Abela b’risq il-

Malta Community Chest Fund. Ir-rebbie[a ta’ din il-kompetizzjoni huma Joseph Fenech, Daniel Esposito, Kevin Bongailas, Ruth Brincat u Paula Mifsud Bonnici li reb[u ]ew; biljetti kull wie[ed g[ax g[a]lu lil Citadel Insurance b[ala l-assiguratur tag[hom. Regolata mill-MFSA, Citadel Insurance toffri firxa wiesg[a ta’ soluzzjonijiet innovattivi talassigurazzjoni tad-dar, tal-karozza, tad-dg[ajsa, tan-negozju, tal-ivvja;;ar u fuq il-[ajja. G[al aktar informazzjoni /emplu lil Citadel Insurance 8007 2322 jew ]uru s-sit www.citadelplc.com.

Mixja billejl b’risq Hospice Malta G[all-[ames sena konsekuttiva, Hospice Malta, se torganizza Midnight Walk, attività ta’ ;bir ta’ fondi, nhar il-:img[a 30 ta’ Awwissu. Fid-9.00 ta’ billejl, qabel tibda din il-Mixja, li hi twila 4 km, se jkun hemm attività mid-Disney Characters, [in g[ar-re;istrazzjoni u session ta’ aerobics b[ala warm up filPjazza ta’ Bu;ibba, minn fejn tibda u tispi//a l-mixja. Qabel ma tibda l-mixja f’nofsillejl se tin]amm ukoll minuta silenzju b’tifkira talg[e]ie] familjari mejtin talparte/ipanti kollha. Iddonazzjoni g[al min jixtieq

jipparte/ipa hi ta’ €5 kull persuna. Il-parte/ipanti kollha re;istrati jing[ataw t-shirt b[ala tifkira kif ukoll refreshments. Dawk kollha li jixtiequ jie[du sehem f’din l-attività huma m[e;;a wkoll biex isibu qraba u [bieb li jkunu lesti li jisponsorjawhom. Ilfondi kollha li jin;abru minn din il-Mixja se jmorru g[as-

servizzi bla [las ta’ kura paljattiva li toffri Hospice Malta lil nies morda bilkan/er, motor neurone disease jew mard terminali ie[or, u lfamilji tag[hom. G[al aktar informazzjoni ikkuntattja lil Hospice Malta 39, Vjal il-Bon Pastur, Balzan jew /empel 21440085 jew email fr@hospicemalta.org. Formoli tar-re;istrazzjoni jistg[u jinkisbu wkoll millwebsajt www.hospicemalta.org. Donazzjonijiet o[ra jistg[u jsiru wkoll permezz ta’ SMS vojt fuq 50617384 g[al €2.33, 50618100 g[al €4.66 jew 50619234 g[al €11.65.

Vodafone Malta l-isponsor uffi/jali tal-Malta Marathon Vodafone Malta se tkun lisponsor uffi/jali tal-Malta Marathon g[all-[ames snin li ;ejjin. B’hekk lavveniment se jkun mag[ruf b[ala l-Vodafone Malta Marathon. “Il-Malta Marathon bdiet 28 sena ilu u dejjem kienet appo;;jata minn ditti mag[rufa u ta’ dan nixtieq nie[u din l-opportunità biex nirringrazzja lil Vodafone tal-appo;; tag[hom,” qal Joe Micallef, Direttur talMalta Marathon u M2S waqt ]jara fl-uffi//ju ta’ Vodafone fi SkyParks. “LMMOC kuntenti [afna li qed inkunu asso/jati ma’ Vodafone, isem ewlieni flindustrija tattelekomunikazzjoni.” Il-Malta Marathon hi wa[da mill-avvenimenti sportivi internazzjonali laktar popolari f’Malta. Bdiet b’109 parte/ipanti biss fl1986 u l-maratona kompliet tkun ta’ su//ess u rat ]ieda annwali fl-g[add ta’ parte/ipanti lokali u internazzjonali u saret avveniment importanti filkalendarju sportiv Malti, tant li hi l-akbar avveniment

sportiv f’Malta. Il-Vodafone Malta Marathon 2014 se ssir fit-23 ta’ Frar u se tibda minn mas-swar tal-Imdina, ilkapitali l-antika ta’ Malta, u tkompli lejn ir-Rabat, inNigret, l-Imtarfa u Ta’ Qali. Ir-rotta se tie[u l-atleti madwar Ta’ Qali, {’Attard, l-Imrie[el, il-bypass tal{amrun, il-Marsa u l-Blata l-Bajda. L-a[[ar [ames kilometri tar-rotta se tg[addi minn Sa Maison, Tal-Pietà, l-Imsida, Ta’ Xbiex u l-Gzira sattmiem tal-maratona f’TasSliema. “A[na kuntenti [afna dwar l-appo;; li qed nag[tu lil dan l-avveniment sportiv lokali u impenjati li nag[tu l-g[ajnuna tag[na biex nag[mlu dan l-avveniment di;à popolari aktar importanti,” qal Sandro Pisani, Head of Marketing ta’ Vodafone Malta. “Il-maratoni dejjem qed isiru aktar popolari fost ilpopolazzjoni Maltija u b’hekk ma stajniex nitilfu din l-opportunità li nkunu involuti fl-akbar avveniment sportiv li jsir f’Malta.”

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Lokali

Parti mill-folla kbira li attendiet g[all-festival tal-inbid f’{al Qormi s-sena li g[addiet

Id-disa’ edizzjoni tal-festival tal-inbid fil-qalba ta’ {al Qormi Il-festival annwali tal-inbid f’{al Qormi se jerga’ jsir g[ad-disa’ edizzjoni konsekuttiva, b’g[a]la wiesa’ ta’ nbejjed [omor, bojod u rosè mag[mula minn varjetajiet ta’ g[eneb, kollha prodotti tal-kumpanija lokali Marsovin. Il-festival tal-inbid ta’ {al Qormi qed ikun organizzat mill-Kumitat Festi Esterni San :or; Martri, bl-g[ajnuna tasSezzjoni }g[a]ag[ fi [dan listess kumitat u bilkollaborazzjoni tal-Kunsill Lokali. {al Qormi g[andu tradizzjoni antika li tmur lura diversi sekli marbuta malinbid, g[aliex minbarra g[all[ob], il-belt ta’ Pinto hi wkoll mag[rufa g[at-tag[sir talinbid. Permezz ta’ dan ilfestival, ir-ra[al qieg[ed jo[loq attrazzjoni unika g[atturisti li j]uru xtutna u g[allpoplu Malti, filwaqt li jer;a’ jqajjem tradizzjonijiet antiki marbuta mal-lokal. Anki l-edizzjoni ta’ din issena tal-Qormi Wine Festival se ssir fil-qalba antika tar-ra[al, li g[al din l-okka]joni se tkun qed ixxidd libsa festiva partikulari. Il-festival se jsir il:img[a 30 u s-Sibt 31 ta’ Awwissu u jibda mit-tmienja ta’ filg[axija u jibqa’ sejjer sa nofsillejl.

Triq il-Kbira f’{al Qormi se tkun armata b’diversi stalls tal-inbid u ikel tradizzjonali Malti, f’atmosfera tipika ta’ festa lokali bil-Knisja Ar/imatri/i ta’ San :or; flisfond. Il-festival qieg[ed jistabbilixxi ru[u b[ala attività annwali u qed isir dejjem iktar popolari. Is-sena l-o[ra attendew ’il fuq minn 10,000 ru[ g[al dan l-avveniment uniku. Kumment li jg[addu [afna mit-turisti li j]uru {al Qormi g[all-festival tal-inbid hu dak ta’ apprezzament g[allatmosfera mill-isba[ li wie[ed jista’ jgawdi filwaqt li jara mill-qrib aspett ie[or tattradizzjonijiet Maltin. Dawk pre]enti jistg[u jakkwistaw tazza tal-inbid billogo tal-Qormi Wine Festival g[all-prezz ta’ €12, liema tazza se tkun qed ti]]an]an fledizzjoni ta’ din is-sena. Biha jkunu jistg[u jduqu l-inbejjed kollha offruti. It-tazza tista’ mbag[ad tin]amm minn min ikun xtraha. Id-d[ul g[al dan il-festival tal-inbid hu b’xejn. L-inbid jibqa’ jing[ata sal-11.30 p.m. Mhu se jing[ata l-ebda nbid lil dawk ta’ ta[t is-sbatax-il sena, g[alkemm kul[add hu m[e;;e; biex i]ur din lattività.

Gwarni/un tal-fidda g[all-inkwatru tal-Assunta L-Assunta, l-inkwatru titulari tal-Katidral ta’ G[awdex, kapulavur ta’ Michele Busuttil (1791), g[adu kif ;ie m]ejjen bi gwarni/un tal-fidda mastizz. Il-pittura, li turi l-appostli mibluha madwar qabar vojt i[arsu ’l fuq lejn l-Imqaddsa Ver;ni Marija tielg[a s-sema, kien inkurunat mill-Kardinal Francesco Seper, b[ala legat tal-Papa Pawlu VI, nhar il-15 ta’ Awwissu 1975. Il-gwarni/un kien imbierek minn Mons. Mario Grech, Isqof ta’ G[awdex. B’tul ta’ 3.40 metri u g[oli massimu ta’ 1.20 metru, hu wie[ed mill-ikbar o;;etti tal-fidda li kienu esegwiti f’Malta f’dan l-a[[ar kwart ta’ seklu. Il-gwarni/un kien disinjat u skolpit minn Renzo Gauci; il-ba]i tal-injam saret minn Queen’s Furniture (Fgura), u x-xog[ol talfidda kien esegwit mill-ar;entier John Bartolo, meg[jun minn Jason Farrugia. Il-pavaljun kulur blu rjali u rrakkmat bid-deheb imdendel millgwarni/un sar minn tliet voluntiera tal-parro//a: Maria Apap, Miriam Bonnici u Marlene Portelli. Id-disinn tar-rakkmu sar ukoll minn Renzo Gauci, waqt li kien esegwit minn George Cassar. Il-pro;ett, idea tal-Ar/ipriet Joseph Attard, kien koordinat minn Dun Joe Calleja.

Minbarra l-ikel u l-inbid, ilfestival g[andu wkoll b[ala protagonisti diversi artisti lokali. G[all-edizzjoni ta’ din is-sena se jie[du sehem il-band ta’ Mro Mark Spiteri Lucas li flimkien ma’ kantanti stabbiliti, fil-lejla tal-:img[a, se jkunu qed joffru atmosfera ferri[ija fosthom Chiara, J. Anvil, Tiziana u Neville Refalo. Ftit qabel fuq l-istess palk se jkun hemm il-kantanta Rebecca Bonnici unplugged u fuq il-palk l-ie[or f’dik li nirreferu g[aliha b[ala /-Chill Out Area, se jkun hemm ilgrupp Maltin Biss li se jkun qed idoqq repertorju ta’ diski Maltin. Il-:img[a wkoll fuq izzuntier tal-knisja ta’ San :or; se jkun hemm ilkompetizzjoni tal-inbid, fejn diversi produtturi Maltin li jipprodu/u nbejjed ta’ kwalità superjuri se jkunu qed jikkompettu u l-;urija esperta se tkun qed tag[mel l-g[a]la tag[ha hekk kif proprju dduq l-inbejjed. Is-serata tas-Sibt se tifta[ bil-kantanta Rebecca Bonnici li se t[ejji mu]ika varja u wara se jag[lqu l-lejla l-grupp rinomat Fakawi, mag[rufin g[all-interpretazzjonijiet u g[as-satira tag[hom im]ewqa b’mu]ika anki Maltija. Fi/-Chill out Area se jkun

hemm id-DJ Malti, DJ Ruby, li bla dubju se jikkrea atmosfera indimentikabbli. Tal-Fuklar Folklor Group se jkunu qed jallegraw u jinvolvu l-pubbliku f’atmosfera tradizzjonali fuq iz-zuntier talknisja fil-lejla tas-Sibt. Waqt il-jumejn tal-festival tal-inbid se jsiru wkoll diversi wirjiet u kompetizzjonijiet fosthom il-kompetizzjoni talinbid u o[ra ta’ fjuri fil-Knisja Ar/imatrici. Se jkun hemm numru ta’ attivitajiet o[ra li se jibdew xi jiem qabel il-festival, bl-ewwel attività tkun wirja marbuta malinbid li ssir fil-ma[]en tal-armar biswit il-knisja mtella’ millKumitat Festi Esterni blg[ajnuna tas-Sezzjoni }g[a]ag[. Fi Triq il-Kbira, se jkun hemm ukoll wirja talfotografija mtella’ mill-fotografu Christopher Azzopardi u sqaq flistess triq se jkun im]ejjen b’pitturi mill-isba[ mill-pittur Daniel Scerri. Il-mu]ew talknisja se jkun miftu[ g[allpubbliku matul i]-]ew; serati u wie[ed jista’ jid[ol jag[ti titwila u jara r-rikkezzi li hemm filparro//a :or;jana. Fix-xelter tat-Tieni Gwerra Dinija se jkun hemm reenactment mill-G[aqda Qawmien, fejn il-pubbliku li j]ur dan ix-xelter se jkun mhux biss qed jid[ol

f’atmosfera unika i]da se jkun qed jipparte/ipa u jie[u sehem mal-atturi daqs li kieku qieg[ed jg[ix f’dawk i]]minijiet. G[at-tieni sena konsekuttiva l-kumpanija teatrali Anici se ter;a’ tag[ti s-sehem tag[ha fil-Wine Festival. Konvinti li s-sena l-o[ra l-avventuri ta’ Wenzu u s[abu g[and Kurun ni]lu g[asel, dawn il-karattri ma[luqa minn :or; Zammit jer;g[u jkunu hemm. Iddirettur Philip Mizzi [aseb biex jadatta wa[da minn dawn l-istejjer li tant huma mag[rufin mal-Maltin. In[awi fil-qrib tal-qalba tarra[al se jin]ammu apposta g[all-parke;;, b’sinjali direzzjonali mag[mula apposta biex dawk li jattendu jkunu jistg[u jsibu fejn jipparkjaw il-vettura tag[hom ming[ajr diffikultajiet. Fit-toroq prin/ipali se jittellg[u wkoll sinjali tattraffiku li juru d-direzzjoni talin[awi tal-festival g[al min ikun ;ej lejn {al Qormi millin[awi ta’ {a]-}ebbu;, Santa Venera, il-{amrun u minn Birkirkara. G[al iktar informazzjoni, wie[ed jista’ jikkuntattja lillorganizzaturi fuq 79062455 jew fuq l-indirizz elettroniku: winefestival@festiesterni qormi.org.

Televi]joni

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 Niltaqg[u • 09.00 Malja • 11.00 Belle Donne • 12.30 Best Deal • 13.00 {in g[al Kollox • 15.00 Nintrefa ’il Fuq • 16.00 Ipokriti • 18.00 Teleshopping • 18.30 Bejnietna l-{bieb • 20:30 - News Point • 21.00 }iffa • 23.00 Newspoint.

Iris

melita 176

10.45 Middle of Nowhere. Film 2006 • 12.55 Moonlight Mile. Film 2002 • 15.05 Holy Smoke. Film ’99 • 17.15 Mad City. Film ’97 • 19.25 L’ultima porta. Film 2004 • 21.05 Viola bacia tutti. Film ’98 • 22.45 La guerra di Mario. Film 2005 • 00.40 L’ospite d’inverno. Film ’96.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

06.55 Tweenies • 07.15 Buzz and Tell • 07.20 Bobinogs • 07.30 3rd & Bird • 07.40 Me Too! • 08.00 Garth and Bev • 08.10 Tweenies • 08.30 The Weakest Link • 09.15 Last of the Summer Wine • 09.45 My Family • 10.15 Twenty Twelve • 10.45 The Café • 11.10 The Old Guys • 11.40 Only Fools and Horses... • 12.10 Orangutan Diary • 12.40 Gavin and Stacey • 13.10 Little Britain • 13.40 Twenty Twelve • 14.10 Show Me the Funny • 15.00 Doctors • 17.35 Doctor Who • 18.25 BBC Proms • 20.05 The Café • 20.30 My Family • 21.00 Hustle • 21.50 Silent Witness • 23.30 Moses Jones.

TCM

melita 310, GO Plus 701

07.45 Seven Brides for Seven Brothers. Film ’54 (U) • 09.25 The Harvey Girls. Film ’46 (A) • 11.05 Lone Star. Film ’52 (U) • 12.40 2001: A Space Odyssey. Film ’68 (U) • 15.00 Son of a Gunfighter. Film ’66 (U) • 16.30 Logan’s Run. Film ’76 (A) • 18.30 North by Northwest. Film ’59 (PG) • 21.00 Pat Garrett and Billy the Kid. Film ’73 (18) • 23.00 The Outfit. Film ’74 (AA).

MGM Movies

melita 312, GO Plus 702

08.05 Robot Jox. Film ’90 (15) • 09.30 Safari 3000. Film ’81 (PG) • 11.00 The Raven. Film ’63 (X) • 12.25 Kings of the Sun. Film ’63 (U) • 14.15 Italian Movie. Film ’93 • 15.50 MGM’s Big Screen • 16.05 The Cutting Edge. Film ’92 (PG) • 17.45 Beat Street. Film ’84 (15) • 19.30 Sibling Rivalry. Film ’90 (15) • 21.00 Dreamchild. Film ’85 (PG) • 22.35 After Dark, My Sweet. Film ’90 (18).

Discovery Channel

melita 400, GO Plus 501

07.15 American Loggers: The Tough Get Going • 08.10 Mythbusters: Newton’s Crane Cradle • 09.05 X-Machines • 09.55 Extreme Engineering: High Risk Tower • 10.50 Yukon Men: The Race for Fur • 11.40 Finding Bigfoot: Virgin Sasquatch • 12.35 Auction Kings: Happy Days Pinball#Wall of Shame • 13.05 Auction Kings: Declaration of Independence#Concession Wagon • 13.30 Baggage Battles • 14.25 Auction Hunters: Labour of Love • 14.55 Auction Hunters: Disco and Dice • 15.20 Dual Survival: On the Menu • 16.15 Ultimate Survival: Land of Ice • 17.10 Ultimate Survival: Fan vs Wild • 18.05 Fast N’ Loud: Bad Ass Bronco • 19.00 How It’s Made • 19.30 How It’s Made: Dream Cars • 20.00 River Monsters: The Mutilator • 21.00 Bears Mission Everest • 22.00 Bugs, Bites and Parasites: Tropical Diseases Uncovered • 23.00 Werner Herzogs Death Row: Conversation with Linda Carty.

Melita More

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Private Practice • 12.30 Glee • 13.15 Mike & Molly • 19.15 How I Met Your Mother • 19.40 2 Broke Girls • 20.05 Whitney • 20.30 Dallas • 21.15 SMASH • 22.00 VEEP • 22.30 Suits • 23.15 Person of Interest • 00.00 The Mentalist • 00.45 Alcatraz • 01.30 30 Rock.

Biography Channel

melita 411

10.00 Parking Wars • 12.00 Little Miss Perfect: Trinity and Taylor • 13.00 Little Miss Perfect: Mayce & Jacee • 14.00 Little Miss Perfect: Kiki and Kiersten • 15.00 Little Miss Perfect: Patience and Jayne • 16.00 Little Miss Perfect: Trinity and Taylor • 17.00 Little Miss Perfect: Mayce & Jacee • 18.00 Little Miss Perfect: Kiki and Kiersten • 19.00 Little Miss Perfect: Patience and Jayne • 20.00 Grave Trade • 21.00 Dance Moms: From Ballerina’s to Show Girls • 22.00 Shipping Wars: Double Down and Bean Town • 22.30 Shipping Wars: Cash for Tanks • 23.00 Grave Trade.

Eurosport

melita 600, GO Plus 801

07.00 World Championships Athletics: Day 2 (live) • 13.00 Cycling • 14.00 World Championships Athletics • 14.45 World Championships Athletics: Day 2 (live) • 20.00 Greene Light • 20.15 Cycling • 21.15 World Championships Athletics • 22.30 Greene Light • 22.45 European Championship Speedway.

Eurosport 2

melita 601, GO Plus 802

07.00 Speedway • 09.15 Cycling • 10.15 Summer Open European Championships Biathlon • 11.30 Speedway • 13.30 British Superbikes Motorcycle Racing • 14.15 Cycling • 15.15 Summer Open European Championships Biathlon • 16.00 British Superbikes Motorcycle Racing • 17.15 Cycling • 19.00 WBA Middleweight World Title Boxing • 20.15 World Championship Fencing: Budapest, Hungary (live) • 21.30 Summer Open European Championships Biathlon • 22.30 British Superbikes Motorcycle Racing.

NET Television melita 102, GO Plus 102

07.00 07.30 08.00 10.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15.05 16.00 17.00 18.00 18.10 18.40 19.45 20.30 21.30 21.35 23.00

NET News Iswed fuq l-Abjad (r) Missjoni Telebejg[ Indifest (r) NET News (ikompli) Indifest (r) NET News U/u[ Skoperti 4 Given (r) NET News Flusek (r) Premier NET News, NET Sports, NET Meteo Skoperti NET News Minn Festa g[al O[ra (r) NET News.

TVM 07.00 08.30 09.00 09.15 09.45 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.05 16.00 16.05 16.55 17.40 18.00 18.10 19.15 20.00 20.40

22.20 23.05

melita 101, GO Plus 101

L-G[odwa t-Tajba Extreme Animals Madwarna Mill-Im[a]en tal-Festi Is-Sajf ma’ Salv Malta u Lil Hinn Minnha A[barijiet X Factor A[barijiet Teleshopping World’s Worst Disasters A[barijiet Merlin Sinbad Madwarna A[barijiet Mixage Atlantis A[barijiet Plunkett and Macleane Film ’99 Ripper Street A[barijiet fil-Qosor.

TVM 2 07.00 08.30 09.00 09.45 10.30 11.30 12.00 12.30 13.00 13.30 14.15 15.00 15.50 16.00 17.00 19.10 19.30 19.40 20.30 20.35 21.35 22.25 23.00

melita 104, GO Plus 104

News Lonely Planet: Best in Asia Quddiesa Sensilhena G[anafest Kenn il-Ba[[ara Mill-Im[a]en tal-Festi G[awdex Illum Swim Up Is-Sajf ma’ Salv Mixage World’s Worst Disasters Doc 7 Aqta’ Kemm It-Tfajla tal-Palazz Madwarna A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ G[anafest A[barijiet bl-Ingli] Gwerra Familtu u Ommi Sinbad Int Min Int Delitti f’Malta.

ONE 07.15 08.30 08.45 09.00 10.15 10.45 11.25 12.30 12.40 13.45 15.00 17.30 17.40 18.40 19.30 20.15 23.30

melita 103, GO Plus 103

G[a]liet ONE News Teleshopping Folji Sheriff’s Grill (r) Fish-On (r) Il-Komi/i (r) ONE News Mad-Daqqa t’G[ajn (r) Teleshopping Miss Malta (r) ONE News Sajf ma’ Gaffiero (r) Ikoni ONE News (ikompli) Ikoni ONE News.

Raiuno melita 150 GO Plus 201

07.00 Tg 1

DAVID STRATHAIRN u RIVER PHOENIX f’xena mill-film tal-1992 I SIGNORI DELLA TRUFFA (Rete 4 23.50). L-isem ori;inali tal-film hu ‘Sneakers’.

07.05 08.00 08.20 09.00 09.05 09.55 10.30 10.55 12.00 12.20 13.30 14.00 16.30 17.00 17.05 18.50 20.00 20.40

21.15 23.00 00.05 00.30 00.45

14˚ Distretto Tg1 Quark Atlante Tg 1 Telegiornale Dream Road 2012 Linea verde orizzonti estate A sua immagine Santa messa dalla Chiesa Santa Maria delle Grazie in Agropoli (Salerno) Angelus Linea verde estate Tg 1 telegiornale L’altra tv - Il caso Sanremo QB - All’estero quanto basta Tg 1 telegiornale Nero Wolfe Reazione a catena Tg 1 Techetecheté, vista la rivista Last Cop - l’ultimo sbirro Speciale Tg 1 Tg 1 notte # Che tempo che fa Applausi speciale I Masnadieri.

Raidue melita 151, GO Plus 202

19.00 19.30 20.00 20.25 21.05 23.25 23.30

Tg 3 Tg regione Blob Emily Owens. TF Kilimangiaro Tg 3 Cronaca di una fuga Buenos Aires 1977. Film 2006 00.25 TG 3 01.20 TeleCamere.

Canale 5 08.00 08.50 09.15 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 16.15 17.20 20.00 20.40

melita 16#154, GO Plus 205

Tg 5 mattina Tg com Le ali di Katja. Film ’99 Arrampicatori sociali Melaverde Tg 5 L’arca di Noè Sangue caldo Fratelli Benvenuti Rosamunde Pilcher Tg 5 Amore, bugie & calcetto. Film 2007 23.30 Chi giace nella culla. Film 2007 01.30 Tg 5 notte 02.00 Baciami piccina. Film 2005.

06.30 Real School 10.00 Voyager Factory: Inside the World 10.45 Il nostro amico Charly. TF 11.30 La nave dei sogni Viaggio di nozze alle Bermuda. Film 2007 13.00 Tg 2 giorno 13.45 Delitto in paradiso. TF 14.50 Il commissario Herzog 15.50 Squadra omicidi Istanbul Testimone silenzioso. Film 2012 17.15 Squadra Speciale Lipsia 18.05 Il figlio dell’inganno. Film 19.35 Lasko. TF 20.30 Tg 2 notizie 21.05 Hawaii Five-O. TF 21.50 Under the Dome. TF 22.40 NYC 22. TF 23.30 La domenica sportiva estate 00.35 Tg 2 notizie 00.55 Sorgentge di vita 01.25 Hawaii Five-O. TF.

Rete 4

Raitre

07.00 Quelli dell’intervallo. sitcom 07.40 Cartoons 10.40 Merlin. TF 12.25 Studio aperto 13.00 Sport Mediaset 15.55 Free Willy 2. Film ’55 17.55 La vita secondo Jim 18.30 Studio aperto 19.00 Le riserve. FIlm 2000 21.25 Archimede - La scienza secondo Italia 1 24.00 Street Food Heroes 00.55 Sport Mediaset 01.20 Studio aperto 01.35 Media Shopping 01.50 In fuga col malloppo. Film ’98.

melita 11#152, GO Plus 203

07.05 La grande vallata. TF 08.00 I due pericoli pubblici. Film ’65 09.25 Caccia al marito. Film ’60 11.15 Doc Martin 12.00 Tg 3 12.25 Telecamere salute estate 12.55 Prima della prima. Matilde ta’ Shabran 13.25 Passepartout 14.00 Tg regione 14.15 Tg 3 14.30 La musica di Raitre - Peter Grimes ta’ Britten 17.25 Un ettaro di cielo. Film ’57

06.50 08.15 09.25 10.00 11.00 11.30 12.00 12.55 14.00 14.40 15.20 17.05 18.55 19.35 20.30 21.30 23.50

01.20

melita 14#153, GO Plus 206

Tg4 night news Vita da strega Le storie di... Viaggio a... Santa Messa Pianeta mare Tg 4 Pianeta mare Slow Tour Tg 4 Donnavventura I due marescialli. Film ’61 Totò contra Maciste. Film ’61 Tg4 Telegiornale Tierra de Lobos Tempesta d’amore. soap Arma letale 2. Film ’89 I signori della truffa. Film ’92 La licele nella classe dei ripetenti. FIlm ’78.

Italia 1 melita 20#155, GO Plus 204

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Televi]joni#Radju

radju Radio 101

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.30 Mar/i u Bandalori - Joe Chetcuti • 09.30 Focus 101 • 11.00 Mu]ika bla kumment • 12.30 Skor • 18.30 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante Joe Fenech • 22.30 Italomix - Michael Treeby • 24.00 Rajt Malta Tinbidel. Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 12.00 u 18.00. A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00. Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00. A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

Radju Malta

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.20 Jum :did • 07.50 Avvi]i ta’ Mwiet • 08.00 Quddies • 09.00 Notti magiche • 10.30 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Music Express • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 Lino’s Weekender • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Maltin Biss • 22.05 Erre Be • 23.30 Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.33 Ru]arju • 24.00 Classic Hits. Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

INDIFEST (NET Television 13.00) - Fost il-mistednin fil-programm tal-lum se jkun hemm il-kantanta Olivia Lewis (fir-ritratt hawn fuq) li wara perjodu li ma tantx smajna dwarha, issa re;g[et qed tissemma u [ar;et xi materjal ;did, kif ukoll il-kittieba Ingli]a Carolina Smailes (ritratt fuq il-lemin) li g[andha ktieb bestseller li hu ambjentat f’Malta. Mistieden ie[or hu Kevin Paul Calleja. Intant, mill-Konkors Kanzunetta Indipendenza ta’ din is-sena niltaqg[u ma’ Francesco Catania, Kristen Camilleri, Mark u Ryan.

HOLY SMOKE (Iris 15.05) - Harvey

Keitel u Kate Winslet (it-tnejn fir-ritratt) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film drammatiku Amerikan li n[adem fl-1999 b’re;ija ta’ Jane Campion. Ruth Barron tkun qed tivvja;;a lejn l-Indja, u tkun m[e;;a spiritwalment mittag[lim tal-guru Baba. Il-;enituri tag[ha f’Sans Souci, fl-Awstralja xejn ma jie[du gost li issa adottat l-isem ta’ Nazni, u li mhux be[siebha tmur lura d-dar. G[alhekk jara x’jag[mlu biex i;ibuha lura... LE ALI DI KATJA (Canale 5 09.15) - Fanny Bernth (fir-ritratt hawn fuq) tinterpreta l-parti talprotagonista f’dan il-film Dani] li n[adem fl-1999. Hi tkun tifla ta’ 9 snin li tg[ix Copenhagen u li t[obb [afna l-g[asafar. Permezz ta’ binokulu tara falkun li jkun fil-periklu. Tmur biex tg[inu, i]da waqt li tkun barra tinqala’ maltempata kerha. Tistkenn ;o trailer. Tmur g[ajnejha biha u meta tqum tinteba[ li t-trailer fil-fatt mexa u spi//at fl-Italja ta’ fuq...

06.05 Bon;u ONE • 09.00 Mill-:urnali • 10.30 Qawsalla l-{add • 14.30 Il-{add fuq ONE • 15.00 ONE Weekend • 15.25 Djarju Kulturali • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.30 Charmy Time • 22.00 Music Mix • 24.00 Music Box • 02.00 Early Mix. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45. 06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.05 Kull {add g[all-Frisk • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.00 Regina Coeli • 12.15 Kotba lil Waslulna • 13.05 Frak mill-Istorja ta’ Malta • 14.05 Fil-:nien • 15.05 Memorji tal-Gwerra • 15.30 Sunday Breeze • 19.00 Ru]arju • 19.25 Ribalta • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek! • 24.00 Bir-Rispett Kollu. A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00. BBC: 10.00, 14.00, 16.00. 06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine. A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

Radju Marija

102.3 FM

09.00 Ikoni Mu]ikali Taljani • 10.00 Kordi Spanjoli • 11.00 Classic FM • 12.00 Allegro ma non troppo • 14.00 BBC World Service. 07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special. 07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus mill-Vatikan u Ru]arju • 12.30 Ru]arju tal-Erwie[ • 13.00 F’:ie[ il-Qaddisin • 15.00 Kurunella {niena Divina • 15.30 Bejn {sieb u Armonija • 16.30 Mill-G[anja tal-Poplu • 17.00 Kuntatt • 20.00 Klassi/i u Sagri • 21.00 Magazine • 23.00 {olqa mal-Maltin ta’ Barra • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

RESPIRO (Iris 22.55) - Valeria Golino (fir-ritratt hawn fuq) u Vincenzo Amato huma l-atturi ewlenin f’dan il-film drammatiku tal-2002 li hu koproduzzjoni Taljana u Fran/i]a.

CHI GIACE NELLA CULLA (Canale 5 23.30) - Film thriller Kanadi] li n[adem fl-2007 u li g[andu lil Tiffany Amiot fil-parti ta’ omm li titlef lil bintha f’in/ident tat-traffiku u li tkun persegwitata minn g[add ta’ inkubi. Wara jkollha tarbija o[ra. u skont hi t-tifla li kellha inkarnat ru[ha fit-tarbija l-;dida. L-isem ori;inali tal-film hu Hush Little Baby.

Smash Radio

104.6 FM

Calypso Radio

101.8 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music. 06.00 Calypso Breakfast - Mario Fenech • 10.00 Dak Kien }mien John Mallia • 13.00 Goldlen Mix - Louis Fenech • 126.00 Mal-Melodija Maltija - Sephora Zammit • 19.00 Let’s Go - Charmaine Vella • 22.00 Night Shift - Chris Aquilina.

30 Klassifikati

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

Santa Venera (Triq Parilja u Triq Ix-Xarretta)

XELTA ta’ appartamenti kbar lesti b’]ew; jew tlett ikmamar tas-sodda. ?emplu lis-sid fuq 21572062 jew 99497887.

MAISONETTES u appartamenti ;odda akbar minn tassoltu fuq pjanti varjati, f’in[awi presti;ju]i. ?emplu lis-sid fuq 21572062 jew 99497887, www.savewayproperties.com

L-G[adira (Tas-sellum)

VETTURI

Bu;ibba u Il-Qawra

BOATHOUSES kbar (60 pied) u o[rajn ]ag[ar quddiem il-ba[ar. ?emplu lis-sid fuq 21572062 jew 99497887.

Ford Mondeo Mk2

TA’ Malta. Mileage baxx f’kundizzjoni tajba [afna.

ST200 kit u alloy wheels ori;inali. Dejjem iggaraxxjata. G[andi wkoll [afna parts li jmorru mag[ha. Prezz €3,000. ?emplu 99422082.

Nixtri

G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

RAMM isfar u a[mar, stainless steel, bibien, twieqi talaluminju, cable wire, batteriji, karozzi, [adid, statwi u fajjenza antika, in[allas filpront. ?emplu 21430185 jew 99469467.

Il-{amrun

Tiswijiet fil-pront u fil-post

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

AVVI}I

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum talart u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa talkonkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol filpront. ?emplu 99602436.

Massa;;i

TRID tnaqqas mill-u;ig[ jew l-istress ta’ kuljum. ?emplu g[al massa;;i rilassanti totali minn terapista mara fuq 77865583. T[ossok a[jar ]gur.

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

Toilet seats

Nag[mel xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bilkuluri li jaqblu u kif tixtieqhom inti, g[all-kamra talbanju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Zarb Stores Ltd

TA’ {al-Luqa qed joffri skont ta 70% fuq a//essorji tal-ba[ar (marine) u continuous electric motors, 3 phase

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013 jew single phase kompluti b’kollox g[ax-xahar ta’ Awwissu. Miftu[in mit-Tnejn sas-Sibt mit-8.30 san-12.30, lErbg[a mag[luqin. J. Zarb Gudja.

Persuna

G{ALL-BEJG{

BIEX ta[dem xog[ol ta’ video editing part-time fuq ba]i temporanja part-time. G[al aktar informazzjoni /empel fuq 79473554. J. Zarb Gudja.

G[amara antika

Xufiera

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Pushchair

Neonato Reverso Sport - 3 Wheeler f’kundizzjoni perfetta, kwa]i ;dida. ?emplu 79409398.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Set ta’ 8 u 10. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press)–

3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – min-

na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur etc u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com

PRIVAT

Malti

A Level jew Intermediate, g[alliem gradwat u b’esperjenza, il-{amrun qrib ilJunior College. ?emplu 21472561 jew 99891548.

O’Level / Form 1-4

MALTI, Matematika, Taljan, Ingli] u Physics. Postijiet – Marsaskala, il-Kalkara, il{amrun jew Birkirkara. ?emplu fuq 21660812, 21472561, 99458791 jew 99891548.

Pure Maths u Physics

A level jew Intermediate, g[alliem gradwat u bl-esperjenza. Marsaskala, il-Kalkara, Birkirkara u il-{amrun (qrib il-Junior College). ?emplu fuq 21660812 jew 99458791.

JIN{TIE:U

Driver

BIL-karozza tag[hom biex twassal mara tag[mel xi qadjiet meta jkollha b]onn. ?emplu 21663029 jew 99237003.

PART-TIME li jsuqu t-tow trucks biex ja[dmu malkumpanija UNITED MOTOR CO LTD li tirrappre]enta s-CAA, ibba]ata {a] }ebbu;. L-applikanti jridu jkunu fil-pussess ta’ li/enzja nadifa tas-sewqan C1 + E g[al dawn l-a[[ar seba’ snin. Applikanti b’esperjenza f’dan ix-xog[ol ikunu ppreferuti. G[al appuntament /emplu 2258 5700 mit-Tnejn sal-:img[a bejn id-9 am u l-4 pm.

Klassifikati 31

32 Avvi]i PN

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

AVVI}I SO?JALI

Il-Kelliema Ewlenin tal-PN Simon Busuttil Mario de Marco

Kap tal-Oppo]izzjoni Kelliem g[all-Ekonomija, l-Investiment u l-Intrapri]i ]-}g[ar Beppe Fenech Adami Kelliem g[all-:ustizzja ?ensu Galea Deputat Speaker u Kelliem g[all-Agrikultura u s-Sajd David Agius Whip tal-Grupp Parlamentari u Kelliem g[all-Gvern Lokali Fredrick Azzopardi Deputat Whip u Kelliem g[as-Servizzi tas-Sa[[a u l-Edukazzjoni f’G[awdex Giovanna Debono Kelliema g[al G[awdex George Pullicino Kelliem g[all-Ener;ija u l-Konservazzjoni tal-Ilma Tonio Fenech Kelliem g[all-Finanzi Joe Cassar Kelliem dwar l-Edukazzjoni Jason Azzopardi Kelliem g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Chris Said Segretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista Francis Zammit Dimech Kelliem g[all-Kultura u l-Komunikazzjoni Carm Mifsud Bonnici Kelliem g[all-Affarijiet Barranin Clyde Puli Kelliem g[all-Familja u s-Solidarjetà So/jali Mario Galea Kelliem g[all-Anzjani Robert Arrigo Kelliem g[at-Turi]mu Charlò Bonnici Kelliem g[all-I]vilupp So/jali, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Stephen Spiteri Kelliem g[all-Impjiegi u l-Persuni b’Di]abbiltà Michael Gonzi Kelliem g[ad-Drittijiet tal-Annimali Tony Bezzina Kelliem g[at-Trasport u l-Infrastruttura Antoine Borg Kelliem g[all-Presidenza tal-Unjoni Ewropea 2017 u l-Fondi Ewropej Claudette Buttigieg Kelliema g[ad-Djalogu So/jali u l-Libertajiet ?ivili Ryan Callus Kelliem g[all-Ippjanar u s-Simplifikazzjoni tal-Pro/essi Amministrattivi Robert Cutajar Kelliem g[a]-}g[a]ag[ u l-Isport Kristy Debono Kelliema g[all-Kompetittività u t-Tkabbir Ekonomiku Albert Fenech Kelliem g[ar-Ri/erka u l-Innovazzjoni Claudio Grech Kelliem g[as-Sa[[a Paula Mifsud Bonnici Kelliema g[all-Kompetizzjoni u d-Drittijiet tal-Konsumatur Marthese Portelli Kelliema g[all-Affarijiet Ewropej

simon.busuttil@teampn.org mario.demarco@teampn.org beppe.fenechadami@teampn.org /ensu.galea@teampn.org david.agius@teampn.org fredrick.azzopardi@teampn.org giovanna.debono@teampn.org george.pullicino@teampn.org tonio.fenech@teampn.org joe.cassar@teampn.org jason.azzopardi@teampn.org chris.said@teampn.org francis.zammitdimech@teampn.org carm.mifsudbonnici@teampn.org clyde.puli@teampn.org mario.galea@teampn.org robert.arrigo@teampn.org charlo.bonnici@teampn.org stephen.spiteri@teampn.org michael.gonzi@teampn.org tony.bezzina@teampn.org antoine.borg@teampn.org claudette.buttigieg@teampn.org ryan.callus@teampn.org robert.cutajar@teampn.org kristy.debono@teampn.org albert.fenech@teampn.org claudio.grech@teampn.org

RYAN CALLUS. Il-{bieb ta’ Ryan Callus se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 24 ta’ Awwissu fit-8.30 p.m. fix-Xara Lodge, ir-Rabat. Prezz: €15 u ttrasport g[al €1.50. G[al aktar informazzjoni /emplu 99847033, 79461207 jew 21461002. IN-NADUR. Il-Kumitat

Sezzjonali PN se jorganizza Barbecue, is-Sibt, 24 ta’ Awwissu fis-7.30 p.m. fi :nien il-Kunsill, Triq il-Madonna ta’ Fatima, in-Nadur. Mistiedna spe/jali l-Kap tal-Partit Simon Busuttil u l-Uffi/jali tal-Partit. Prezz: €10 g[all-kbar u €5 g[at-tfal ta’ ta[t it-12-il sena. G[all-biljetti /emplu 79284487 jew ibg[atu email lil nadurpn@gmail.com.

BIRKIRKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza Barbecue, is-Sibt, 31 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fil-lukanda Seabank Resort & Spa, lG[adira. Prezz: €20 g[all-kbar u €10 g[at-tfal. Trasport provdut g[all-prezz ta’ €2 u g[all-biljetti /emplu 79440036 jew 99891870. Mistiedna spe/jali l-Kap tal-Partit Simon Busuttil, il-Vi/i Kap Beppe Fenech Adami u l-Membri Parlamentari Tonio Fenech u Claudette Buttigieg. ANTOINE BORG. Il-{bieb ta’ Antoine Borg se jorganizzaw Barbecue, il:img[a, 13 ta’ Settembru fillukanda The Palace, TasSliema. G[all-biljetti /emplu 79703644 jew 27450117. Trasport provdut b’xejn. Mistiedna spe/jali l-Kap talPartit Simon Busuttil u lkandidati g[all-elezzjoni talParlament Ewropew. AVVI}I O{RA

IL-KALKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti

g[at-tmexxija tal-Bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom lis-Segretarju, Kumitat Sezzjonali PN Kalkara, Ka]in PN, Xatt tal-Kalkara, ilKalkara. Il-Kumitat jirriserva ddritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;ju]a.

IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-Bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibg[atu l-offerti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Ka]in PN, Triq irReb[a, il-G]ira. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik lanqas vanta;;ju]a. L-IM:ARR. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-Bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN M;arr, Ka]in PN, Triq Sir Harry Luke, l-Im;arr. IlKumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;ju]a. {AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lBar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t management ;did. Il-Bar qed jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers. TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lBar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità qed jitmexxa minn mani;ment ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il5 p.m. u l-10 p.m. mit-Tnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.

paula.mifsudbonnici@teampn.org marthese.portelli@teampn.org

L-APAN qed torganizza

‘Gozo by Night’

nhar is-Sibt 17 ta’ Awwissu, fil-Lantern Restaurant, Marsalforn. Prezz: €18 g[all-kbar u €12 g[a]-]g[ar. G[all-bookings /emplu 21420513 jew 79040544, jew ming[and il-helpers.

:urnata G[awdex organizzata mill-MNPN Il-{amis 4 ta’ Settembru 2013 Prezz €18 inklu] ikla g[and is-Seashells Restaurant, ix-Xlendi G[al booking /empel 99473932 jew 79603401 Tluq 6.45 a.m.

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

SPORT FUTBOL

Im[abbra l-iskwadra finali Il-coach nazzjonali Malti Pietro Ghedin [abbar liskwadra finali ta’ 20 plejer li se tmur f’Baku lAzerbaijan g[al-log[ba ta’ [biberija bejn l-Azerbaijan u Malta. Ghedin se ju]a din illog[ba ta’ [biberija bi preparazzzjoni g[allkonfront doppju millkwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja fil-bidu ta’ Settembru. Fl-ewwel jiem ta’ Settembru Malta se tkun impenjata darbtejn fi spazju ta’ erbat ijiem fl-Istadium Nazzjonali f’Ta’ Qali kontra d-Danimarka u lBulgarija. L-ewwel log[ba ta’ Malta se tkun kontra d-Danimarka nhar il-:img[a 6 ta’ Settembru u fl-10 ta’ Settembru Malta jkollha log[ba o[ra din id-darba

kontra l-Bulgarija. Il-log[ba ta’ [biberija bejn Azerbaijan u Malta se tintlag[ab nhar l-Erbg[a 14 ta’ Awwissu. L-20 plejer fil-lista finali ta’ Pietro Ghedin huma dawn: Goalkeepers: Henry Bonello (Sliema Wanderers), Justin Haber ( Birkirkara) , Nicholas Vella ( Tarxien Rainbows) Difensuri: Andrei Agius ( Sassari Torres) , Jacob Borg (Sliema Wanderers), Ryan Camilleri ( Hibernians) , Clayton Failla ( Hibernians) , Clifford Gatt Baldacchino (Sliema Wanderers), Mark Scerri ( Sliema Wanderers) Midfielders: Shawn Bajada (Valletta), Roderick Briffa (Valletta), Paul Fenech (Birkirkara), Ryan Fenech (Valletta), Edward Herrera (Birkikara), Rowen

It-team nazzjonali Malti (Ritratt Paul Zammit Cutajar)

Muscat (Birkirkara), Gareth Sciberras (Birkirkara) Attakkanti: Andrew

Cohen (Hibernians), Michael Mifsud (Ming[ajr klabb), John Mintoff

( Sliema

Wanderers), Andrè Schembri (Omonia Nicosia).

ATLETIKA ATLETIKA

Il-Kenjana Kiplagat tirba[ l-ewwel midalja waqt il-kampjonati mondjali tal-atletika Ara pa;na 38

Sport

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

POWER BOATS

Aaron Ciantar se jer;a’ jie[u sehem fil-kampjonat mondjali L-eks champion tad-dinja tal-Power Boats Aaron Ciantar [abbar li jista’ jer;a’ jie[u sehem f’dan il-kampjonat f’Novembru li ;ej fl-Istati Uniti. Aaron Ciantar [abbar dan waqt l-inawgurazzjoni talpower boat ;dida Chaudron 45. Din il-power boat hi la[[ar kreatura tal-kumpanija tal-familja Ciantar li tul la[[ar snin bniet esperjenza kbira fil-kompetizzjonijiet internazzjonali tal-og[la livell. Il-mudell inawgurat il;img[a filg[axija hu ;awhra ta’ teknologija avanzata u disinn mill-aqwa. Sid ilkumpanija Chaudron Charlie Ciantar kixef dan il-mudell il;did li kien imbierek millKappillan tal-Fgura. Aaron Ciantar kien reba[ ittitlu mondjali tal-Power Boats f’Key West l-Istati Uniti sentejn ilu, u f’Novembru li ;ej mistenni li jirritorna flistess lokalità biex jer;a’ jipprova xortih f’din ilkompetizzjoni mondjali. FUTBOL

OLIMPJADI

Polster imke//i wara tliet log[biet

Coe kontra li jsir bojkott tal-Log[ob ta’ Sochi

Toni Polster, l-aqwa skorer internazzjonali Awstrijak ta’ kull ]mien, kien imke//i millewwel kariga tieg[u ta’ coach mill-klabb ta’ Admira Wacker wara tliet log[biet biss. Polster li skorja 44 goal f’95 log[ba matteam nazzjonali tal-Awstrija kien imke//i minn Admira Wacker wara li dawn sofrew telfa ta’ 7-1 kontra t-team promoss ta’ Groedig. Wara tliet log[biet Admira Wacker jinsabu fl-a[[ar post fil-klassifika ming[ajr ebda punt.

Fi stqarrija ma[ru;a mill-klabb ta’ Admira Wacker intqal li b’dispja/ir u min[abba /irkostanzi sfortunati ttie[det id-de/i]joni li Toni Polster jitne[[a immedjatamanet mill-kariga. Lassistent ta’ Toni Polster, Oligver Lederer se jie[u temporanjament it-tmexxija tat-team. Polster min-na[a tieg[u qal li xtaq li kieku ng[ata ftit ta]-]mien ie[or. L-ewwel goal ta’ Polster mat-team nazzjonali kien kontra t-Turkija fl-1982 u l-a[[ar wie[ed kien kontra Cameroon fl-edizzjoni tat-Tazza tad-Dinja tal-1998.

Il-qofol tas-su//essi ta’ Sebastien Coe kienet il-midalja taddeheb mirbu[a fl-Olimpjadi ta’ Moska fl-1980, Olimpjadi li kienet imtappna mill-bojkott minn [afna pajji]i tal-punent min[abba l-inva]joni Sovjetika tal-Afganistan. G[alhekk ma kinitx sorpri]a li Sebastien Coe tkellem kontra l-possibbiltà li jsir bojkott g[all-Olimpjadi tax-xitwa f’Sochi min[abba l-a[[ar kontroversja fir-Russja min[abba d-drittijiet tal-omosesswali. Coe kien sfida sej[a mill-gvern Brittaniku fl-1980 biex mar u [a sehem xorta wa[da fl-Olimpjadi ta’ Moska fejn reba[ ilmidalja tad-deheb fl-1500m g[alkemm tilef b’sorpri]a l-final tat800m fil-konfront mal-Brittaniku Steve Ovett. Waqt kummenti li ta fl-istess stadium li reba[ il-midalja taddeheb fl-1980, meta kien qed jassiti g[all-ewwel jum talkampjonati mondjali tal-atletika, Sebastien Coe, membru filkunsill tal-IAAF, qal li hu fil-prin/ipju hu kontra kull forma ta’ bojkott u g[alhekk huwa kontra li jsir bojkott g[all-Olimpjadi tax-xitwa li se jsiru f’Sochi fir-Russja fi Frar tas-sena d-die[la.

Sebastien Coe

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Sport

Trott u Galopp

Ready Cash l-ewwel ukoll fost l-istaljuni minn Kenneth Vella ...................................

Fi Franza, i]-]iemel popolari Ready Cash, rebbie[ darbtejn tal-Prix d’Amerique, jinsab ukoll fl-ewwel post filklassifika tal-aqwa staljuni filpajji]. Ready Cash beda jintu]a g[all-ewwel darba g[at-tag[mir fl-2008 meta kellu biss erba’ snin. Hu mill-ewwel kellu su//ess mal-breeders Fran/i]i, tant li fl-ewwel sta;un tieg[u tat-tag[mir kien g[ammar b’kollox 138 debba, mija minnhom fi Franza stess. Issena ta’ wara ;ew mg[ammra 134 debba u mar-reb[ tal-Prix d’Amerique beda ji]died ukoll l-interess f’dan i]-]iemel. Tant li fl-2011 dan iz]iemel g[ammar 188 debba u 168 o[ra s-sena ta’ wara. Fl2011, mo[or li twieled bissa[[a ta’ Ready Cash inbieg[ g[a/-/ifra impressjonanti ta’ €46,000 waqt irkant. Is-sena ta’ wara, waqt irkant simili mo[or ie[or iben Ready Cash sewa €52,600. }wiemel ulied Ready Cash tista’ tg[id li qeg[din jirb[u ti;rijiet ewlenin madwar Franza kollha u fl-a[[ar disa’ xhur dawn reb[u aktar minn €900,000 fi premijiet, /ifra o[ra impressjonanti. Tour Ewropew

G[al sena o[ra lasso/jazzjoni Fran/i]a SECF se torganizza matul ix-xhur li ;ejjin dik li qieg[ed isejja[ itTour Ewropew li se ji;i organizzat fuq [ames ti;rijiet ta’ grupp tnejn u bi premju ta’ €462,000. L-ewwel ti;rija se ssir fl-1 ta’ Settembru fil-korsa ta’ Victoria Park fl-Olanda. Wara, ikun imiss ti;rija o[ra fil-korsa ta’ Avenches flI]vizzera fil-15 ta’ Settembru

segwita minn ti;rija f’Palma de Mallorca fi Spanja fid-29 ta’ Settembru. L-a[[ar ]ew; ti;rijiet ikunu wa[da f’Hambourg fil:ermanja fit-13 ta’ Ottubru u o[ra f’Mons fil-Bel;ju fis-27 ta’ Ottubru 2013. It-tour se jkun fuq sistema ta’ punti u fis-snin li g[addew din il-kompetizzjoni ntreb[et minn Pirogue Jenilou (2007), Quido du Goutier (2008), Malakite (2009), Paradis Cordiere (2010), Nimrod Borealis (2011) u Punchy issena li g[addiet. Paper Caf u Lo Verde fost l-aqwa fl-Italja

Misjuq minn Davide Di Stefano u m[arre; minn Biagio Lo Verde, it-Taljan ta’ erba’ snin Paper Caf, ikkonferma li hu fost l-aqwa ]wiemel fil-pajji]. Dan wara li fil-korsa ta’ Taranto reba[ il-Gran Premio Città di Taranto fuq distanza ta’ mil. Paper Caf reba[ f’medja ta’ 1.11.2” filkilometru u minn Power Action (Luciano Becchetti) u Paso Doble (Gaspare Lo Verde). Paso Doble hi debba bba]ata Palermo u hi wkoll im[arr;a minn Lo Verde. }iemel ie[or im[arre; minn Lo Verde u li kien misjuq minn martu, Francesca Croce, temm fil-[ames po]izzjoni. Jirkupra minn in/ident ikrah

Il-jockey Irlandiz Brian Toomey g[adu rikoverat lisptar jirkupra minn in/ident ikrah. Hu g[adu fil-periklu tal-mewt wara ksur f’rasu dovut g[al waqg[a waqt ti;rija bl-ostakli li saret fil-

Il-Fran/i] Ready Cash, fost l-aqwa wkoll fil-klassifika tal-istaljuni fi Franza

korsa ta’ Perth fl-Iskozja. Toomey g[andu 24 sena u kien fuq dahar id-debba Solway Dandy li waqg[et tliet ostakli mit-tmiem. Toomey huwa l-jockey preferut tat-trainer minn North Yorkshire Kevin Ryan. Bint Ryan hi g[arusa lill-istess Toomey. Dan l-in/ident se[[ waqt it-ti;rija Perth Festival Conditional Jockeys’ Handicap Hurdle. Helikopter [a lil Brian Toomey fl-isptar ta’ Dundee ftit minuti wara lin/ident. Dan min[abba l-gravità tieg[u. Sa mill-2008, Toomey rikeb 49 ]iemel rebbie[ f’ti;rijiet differenti u rrappre]enta lil Ryan fl-aqwa ti;rijiet li saru waqt ilfestivals ta’ Cheltenham, Aintree u Punchestown. It-ti;rijiet bl-ostakli huma kkunsidrati fost l-aktar

Il-:ermani] Novelist, ir-rebbie[ tal-King George VI u l-Queen Elizabeth Stakes fil-korsa ta’ Ascot fl-Ingilterra

perikolu]i fil-kalendarju tatti;rijiet internazzjonali. Hu stmat li jkun hemm waqg[a ta’ jockey minn kull 16 li jipparte/ipa. F’Marzu li g[adda, il-jockey ]ag[]ug[ JT Mc Namara baqa’ paralizzat wara in/ident li kellu waqt ti;rija fil-festival ta’ Cheltenham. Peter Toole hu jockey ie[or li kien involut f’in/ident ikrah ie[or li kien se[[ fil-korsa ta’ Aintree f’April 2011. Min[abba dawn l-in/identi, fl-a[[ar snin twaqqaf dak li hu msejja[ b[ala l-Injured Jockeys’ Fund, bl-g[an li ji;u mg[ejjuna l-familjari ta’ dawk il-jockeys li kienu involuti f’in/identi koroh b[al ta’ Brian Toomey. Il-:ermani] Novelist jissorprendi f’Ascot

Novelist sar it-tieni ]iemel im[arre; il-:ermanja li reba[ il-famu]a King George VI u lQueen Elizabeth Stakes li saret is-Sibt li g[adda filkorsa ta’ Ascot l-Ingilterra. Dan mhux kollox, g[ax Novelist, misjuq minn Johnny Murtagh, reba[ it-ti;rija f’[in rekord fuq distanza ta’ 2400m. Fi tmiem it-ti;rija, Murtagh ikkummenta li ]]iemel kien e//ezzjonali u matul it-ti;rija deher il-[in kollu li g[andu dik ix-xi [a;a spe/jali aktar mill-o[rajn. Novelist hu m[arre; mill:ermani] Andreas Wohler li qal li ma setax jemmen li ]iemel im[arre; minnu seta’ jirba[ ti;rija ta’ livell daqstant g[oli. “Kont naf li ]-]iemel tjieb [afna fl-a[[ar xhur i]da qatt ma kont na[seb li seta’ jirba[ ti;rija ta’ dan il-livell,” qal Wohler. Novelist g[andu erba’ snin. F’din it-ti;rija kellhom ukoll prestazzjoni tajba Trading Leather u Hillstar. Di]appuntanti kienet it-ti;rija

g[all-favorit Cirrus des Aigles li seta’ biss jispi//a fir-raba’ post.

LOKALI 774 ]iemel re;istrat f’Malta fl-2012

Dan l-a[[ar kollega tieg[i ;urnalist barrani g[addieli kopja ta’ pubblikazzjoni ma[ru;a mill-Unjoni Ewropea tat-Trott fejn fost o[rajn hemm statistika interessanti dwar kull pajji] membru tal-istess UET. Skont din l-istatistika ma[ru;a mill-Unjoni Ewropea tat-Trott ftit tal-;img[at ilu, matul l-2012 kien hemm 774 ]iemel tat-trott registrat malMalta Racing Club, ]ieda ta’ disa’ ]wiemel mis-sena ta’ qabel. Fl-istess rapport talUET intqal ukoll li matul l2012 f’Malta saru 55 test taddoping li minnhom ka] wie[ed biss inqabad pozittiv. L-a[[ar statistika interessanti g[alina wkoll tindika li matul l-2012 malMalta Racing Club kien hemm re;istrati 314 -il sewwieq, 193 sewwieq apprendist u 412-il sid. Ovvjament din l-istatistika talUET hi bba]ata fuq informazzjoni mg[oddija lillasso/jazzjoni internazzjonali mill-Malta Racing Club. Din il-pubblikazzjoni tag[mel ukoll referenza g[assu//ess li kellu s-sewwieq G[awdxi Tony Cauchi li fissena 2000 kien reba[ ilkampjonat Ewropew g[al sewwieqa apprendisti organizzat mill-istess UET filbelt kapitali Russa Moska. Sal-lum Cauchi g[adu l-uniku sportiv impenjat fl-isport tatti;rijiet ta]-]wiemel lokali li rnexxielu jittrijonfa f’kampjonat Ewropew organizzat mill-UET.

Sport

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

TENNIS

Djokovic u Nadal se jiltaqg[u fis-semi finali Novak Djokovic u Rafael Nadal g[addew g[as-semi finali tal-Masters ta’ Toronto fejn dawn se jiltaqg[u kontra xulxin f’log[ba li mistennija tkun finali anti/ipata. Is-semi finali l-o[ra hi wkoll mistennija g[all-pubbliku Kanadi] g[aliex hi dwell bejn ]ew; tennisti Kanadi]i, Milos Raonic u Vasek Pospisil. In-numru wie[ed tad-dinja Novak Djokovic kien f’vena mill-aqwa fejn ta wirja mill-aqwa ta’ tennis kwa]i perfett. Hu ;ab fix-xejn lill-Fran/i] Richard Gasquet u reba[ fa/ilment f’]ew; sets 6-1, 6-2. Anki Nadal ftit kellu problemi kontra l-Awstraljan Marinko Matosevic u qatt ma deher li seta’ jfalli milli jg[addi g[as-semi finalil. Id-dwell bejn Nadal u Djokovic se jkun is-36 konfront bejn dawn i]]ew; tennisti. Djokovic ta l-a[jar wirja tieg[u minn meta tilef il-final ta’ Wimbledon kontra Andy Murray b’serje ta’ services millaqwa fejn [a biss 52 minuta biex g[eleb l-isfida ta’ Gasquet. Fi tmiem il-log[ba l-pubbliku baqa’ jistenna ]-]ifna bilparrokka ta’ Novak Djokovic u g[at-tielet jum konsekuttiv din i]-]ifna ma naqsitx fost il-fer[ tal-ispettaturi li [adu spettaklu doppju wara l-wirja brillanti ta’ tennis mill-plejer Serb. Nadal 12-il darba rebbie[ ta’ titli Grand Slam, b[al Djokovic ma kellux problemi kontra l-Awstraljan Matosevic. Nadal reba[ f’]ew; sets 6-2, 6-4. Nadal qal li hu dejjem e//itanti li tilg[ab kontra Novak Djokovic u qal li b[as-soltu din se tkun sfida o[ra spettakolari. Fil-kwarti finali l-o[ra kienu tennisti Kanadi]i li spikkaw biex it-tieni semi finali se tkun kollha Kanadi]a. Milos Raonic li jokkupa t-13-il post fir-rankings mondjali kellu jit[abat fi tliet sets biex eliminha lil Ernests Gulbis li firround ta’ qabel kien eliminha lil Andy Murray. Raonic reba[ l-ewwel set bit-tie-break i]da Gulbis reba[ it-tieni set 6-4. Fit-tielet set de/i]iv, Raonic li kellu appo;; qawwi mill-pubbliku reba[ is-set 6-4 biex g[adda mala[[ar erbg[a. Fis-semi finali Raonic se jsib lill-konnazzjonal Vasek Pospisil li kellu passa;; ferm iktar fa/li meta l-avversarju tieg[u Nikolay Davydenko irtira kmieni fil-log[ba. Pospisil reba[ l-ewwel tliet games u kien hawn li Davydenko rtira mil-log[ba min[abba problemi fi]i/i.

Novak Djokovic fl-azzjoni kontra Richard Gasquet

TENNIS

Petra Kvitova eliminata f’Toronto Petra Kvitova kienet b’mod sorprendenti eliminata mittournament ta’ Toronto meta kienet meg[luba minn Sorana Cirstea fi tmiem tliet sets kumbattuti. Ir-Rumena b’hekk kisbet post fis-semi finali ta’ din il-kompetizzjoni. Kontra s-seed numru sitta, Cirstea ma tantx bdiet tajjeb fejn kienet Petra Kvitova li reb[et l-ewwel set 6-4 u kollox deher li Kvitova kif kien mistenni, se tid[ol mal-

a[[ar erbg[a. I]da Sorana Cirstea kellha [sibijiet o[ra fejn irnexxielha ssalva llog[ba meta reb[et it-tieni set ferm kumbattut 7-5. Fit-tielet set Sorana Cirstea iddominat il-log[ba u reb[et is-set de/i]iv 6-2 biex g[addiet g[as-semi finali. Ma kellhiex problemi sseed numru wie[ed u numru wie[ed tad-dinja Serena Williams li ftit li xejn t[abtet biex eliminat lis-Slovakka

Magdalena Rybarikova. Serena Williams reb[et fa/ilment f’]ew; sets 6-1, 6-1. Fil-kwarti finali l-o[ra kien hemm ir-reb[iet g[a/-?ini]a

Petra Kvitova

Li Na u tal-Pollakka Agnieszka Radwanska. Li Na g[elbet f’]ew; sets lil Dominika Cibulokva tasSlovakkja 7-6, 6-2, filwaqt li

Agnieszka Radwanska ukoll reb[et f’]ew; sets i]da ferm iktar kumbattuti kontra tTaljana Sara Errani bilpunte;; 7-6, 7-5.

Sport 37

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013 BUNDESLIGA

Debutt mill-aqwa g[al Aubameyang Pierre-Emerick Aubameyang (ritratt) ilbiera[ kellu debutt mill-aqwa ma’ Borussia Dortmund meta skorja hat trick fir-reb[a kbira ta’ Borussia Dortmund 4-0 g[and Augsberg. B’hekk Borussia Dortmund li huma meqjusa b[ala l-ikbar rivali ta’ Bayern Munich g[ar-reb[ tal-Bundesliga, wie;bu bilkbir lil Bayern li l-;img[a filg[axija bdew b’reb[a ta’ 31 kontra Borussia Moenchengladbach fejn g[al Bayern skorjaw Robben, Mandzukic u Alaba. Pierre-Emerick Aubameyang ma setax kellu bidu a[jar ma’ Borussia Dortmund meta skorja hat trick bil-goals jaslu fl-24, 66 u 79 minuta. Ir-raba’ goal ta’ Borussia Dortmund kien skorjat minn Robert Lewandowski mill-11-il metru erba’ minuti mit-tmiem. Werder Bremen bdew b’reb[a minima barra minn darhom kontra Eintracht Braunschweig bil-goal de/i]iv skorjat minn Junuzovic jasal

fl-a[[ar tmien minuti tallog[ba. Bayer Leverkusen ukoll kellhom bidu tajjeb meta g[elbu f’darhom lil Freiburg 3-1. Stefan Kiessling feta[ liskor g[al Leverkusen i]da Mike Hanke kiseb id-draw g[al Freiburg. Fit-tieni taqsima Son Heung-Min u Sidney Sam skorjaw il-goals rebbie[a ta’ Leverkusen. Goals ta’ Leon Andreasen u Szabolcs Huszti taw reb[a komda ta’ 2-0 lil Hanover filwaqt li Hoffenheim u Nuremberg qasmu erba’ goals bejniethom fi draw spettakolari. L-ikbar reb[a tal-;urnata kisbuha Hertha Berlin li firritorn fil-Bundesliga kisbu reb[a kbira ta’ 6-1 kontra Eintracht Frankfurt. Adrian Ramos u Sami Allagui skorjaw doppjetta kull wie[ed bil-goals l-o[ra minn John Brooks u Ronny. Il-goal ta’ konsolazzjoni ta’ Frankfurt kien skorjat minn Alexander Meier minn penalty.

Ri]ultati

E.B’schweig v Bremen Leverkusen v Freiburg Hanover v Wolfsburg Hoffenheim v Nuremberg Augsberg v Dortmund Hertha v Frankfurt Bayern v B. M’bach illum Mainz v Stuttgart Schalke v Hamburg

Zanetti jag[laq 40 sena Il-captain ta’ Inter Javier Zanetti g[alaq 40 sena lbiera[ u f’g[eluq sninu qal li jinsab determinat li jirritorna jilg[ab ma’ Inter wara li f’April li g[adda kien /arrat l-Achilles tendon. “Se nkompli nilg[ab sa tmiem l-ista;un li se jibda dalwaqt” qal Zanetti lbiera[. Il-plejer Ar;entin lag[ab 840 log[ba kompetittiva ma’ Inter u lag[ab rekord ta’ 145 log[ba matteam nazzjonali tal-Ar;entina. B[ala rigal g[al g[eluq sninu, Javier Zanetti qal li jixtieq li Inter jer;g[u jirritornaw ma’ ta’ quddiem u jisfidaw g[arreb[ tal-iscudetto wara sta;un di]astru] fejn in-Neroazzurii spi//aw fid-disa’ post tal-klassifika u maqlug[a wkoll millkompetizzjonijiet Ewropej. Zanetti qal li jinsab jirkupra tajjeb wara l-operazzjoni u wara xi testijiet o[ra l-;img[a d-die[la jittama li jkun jista’ jer;a’ jibda ji;ri. Hu qal li g[alkemm kollox jidher li miexi kif ippjanat ma jistax jg[id meta jkun jista’ jirritorna g[allog[ob ma’ Inter. Intant ilbiera[ Inter [abbru uffi/jalment li akkwistaw b’self ming[and Porto lid-difensur /entrali Rolando. Id-difensur internazzjonali Portugi] hu mwieled Cape Verde i]da huwa naturalizzat Portugi]. Hu g[andu 27 sena u hu meqjus fost laqwa difensuri /entrali fl-Ewropa.

0-1 3-1 2-0 2-2 0-4 6-1 3-1

FUTBOL NISA

Telfa o[ra kbira g[al Birkirkara I/-champions lokali Birkirkara sofrew telfa o[ra kbira fit-tieni log[ba tal-grupp ta’ kwalifikazzjoni ta/-Champions League li qed isir fl-Olanda. Wara t-telfa ta’ 7-0 kontra Twente, ilbiera[ Birkirkara kienu meg[luba 9-0 mill-Isko//i]i Glasgow City. Il-log[ba kif jindika l-iskor kienet wa[da ming[ajr storja bil-Karkari]i jsibuha ferm bi tqila biex jikkontrollaw lill-avversarji u b’xi mod jid[lu fil-log[ba. L-Isko//i]i bnew vanta;; ta’ erba’ goals sa tmiem l-ewwel taqsima fejn Lappin fet[et l-iskor fid-9 minuta u Littlejohn skorjat it-tieni goal minn penalty fit-23 minuta. Fis-36 minuta Barnes g[amlitom tlieta u sitt minuti wara wasal ukoll ir-raba’ goal ta’ Malone.

FUTBOL

Reb[a g[al Arsenal F’log[ba ta’ [biberija li ntlag[bet ilbiera[ f’Helsinki bejn ]ew; timijiet millPremiership, Arsenal g[elbu lil Manchester City 3-1, fejn il-Gunners bnew vanta;; ta’ tliet goals sal-ewwel sieg[a tal-log[ba. Arsenal fet[u l-iskor wara 9 minuti log[ob permezz ta’ Theo Walcott u fid-59 minuta

Aaron Ramsey skorja t-tieni goal g[at-team immexxi minn Arsene Wenger. Tliet minuti wara Olivier Giroud prattikament g[alaq il-log[ba bit-tielet goal ta’ Arsenal. G[axar minuti mit-tmiem Manchester City naqqsu liskor permezz tal-akkwist il;did tag[hom Alvaro Negredo.

Fit-tieni taqsima Sarah Crilly skorjat hat trick bl-a[[ar goal jasal fl-94 minuta. Ilgoals l-o[ra kienu skorjati mill-goalkeeper Danica Dalziel u minn Leanne Ross li kienet da[let b[ala sostituta fil-bidu tat-tieni taqsima. Birkirkara mmexxija mill-coach Johann Scicluna lag[bu b’din il-formazzjoni: Janice Xuereb, Gabriella Zahra, Kelly Pace, Kimberly Parnis (Charlene Schembri 73 min), Stefania Farrugia, Rachel Cuschieri (Raina Giusti 69), Alishia Sultana, Isabelle Mazzitelli (Rebecca Chircop 39 min), Maria Cardona, Yasmeen Vella, Kirsty Vella. L-a[[ar impenn g[al Birkirkara ikun kontra Osijek nhar it-tlieta fil-5 p.m. Laurent Koscielny ta’ Arsenal jipprova jwaqqaf lil Alvaro Negredo ta’ Manchester City

Leanne Ross tidher tiskorja id-disa’ u l-a[[ar goal ta’ Glasgow City

Ri]ultati Ingilterra – Championship Swindon v Stevenage 1-0 Blackburn v N.Forest 0-1 Tranmere v Crawley 3-3 Blackpool v Barnsley 1-0 Wolves v Gillingham 4-0 Bolton v Reading 1-1 Brighton v Derby 1-2 League 2 Charlton v M’Boro 0-1 Accrington v Portsmouth 2-2 Huddersfield v QPR 1-1 Wimbledon v Wycombe 1-0 Ipswich v Millwall 3-0 Bristol R v Scunthorpe 0-0 Sheffield W v Burnley 1-2 Burton v Rochdale 1-0 Watford v Bournemouth 6-1 Chesterfield v Cheltenham2-0 2-0 Yeovil v Birmingham 0-1 Dagenham v York Hartlepool v Southend 0-1 Mansfield v Extere 0-0 League 1 Bradford v Carlisle 4-0 Morecombe v Torquay 1-1 Brentford v Sheffield U 3-1 Northampton v Newport 3-1 2-1 Colchester v Port Vale 1-0 Oxford v Bury L.Orient v Shrewsbury 3-0 Plymouth v Fleetwood 0-2 MK Dons v Crewe 1-0 Notts Co v Peterborough 2-4 Skozja – Premier Oldham v wallsall 0-1 Dundee U v Inverness 0-1 1-3 Rotherham v Preston 0-0 Ross Co v Partick

Sport

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

ATLETIKA

Kiplagat tirba[ il-maratona tan-nisa Fl-ewwel jum tal-kampjonati mondjali tal-atletika li fet[u f’Moska lbiera[ il-Kenjana Edna Kiplagat reb[et l-ewwel midalja talkampjonati meta reb[et dik taddeheb fil-maratona tan-nisa, filwaqt li fit-tieni finali tal-ewwel jum ilBrittaniku Mo Farah reba[ id-deheb fl-10,000m. Edna Kiplagat li g[andha 33 sena reb[et l-ewwel midalja tad-deheb meta reb[et il-maratona f’[in ta’ sag[tejn, 25 sekonda u 44 sekonda. Kiplagat b’hekk saret l-ewwel atleta li ]]omm it-titlu mondjali talmaratona wara s-su//ess li kellha f’Daegu sentejn ilu, fejn Kiplagat kienet mexxiet dominju totali talKenjani fil-maratona. Il-maratona tal-biera[ kienet differenti fejn Kiplagat irnexxielha tiddomina din it-tellieqa fl-a[[ar ]ew; kilometri biss g[aliex qabel kellha sfida kemm mit-Taljana Straneo kif ukoll mill-:appuni]a Kayojko Fukushi u minn Meselech Melkamu tal-Etjopja. Dawn l-a[[ar tnejn /edew il-pass fl-a[[ar ]ew; kilometri u Kiplagat g[addiet ukoll lil Straneo fl-a[[ar fa]i qabel id-d[ul fl-istadium biex reb[et il-midalja tad-deheb. Straneo li g[andha 37 sena u li tliet snin ilu kellha operezzjoni serja, da[let fit-tieni post f’[in ta’ sag[tejn u 25.58 jew 14-il sekonda wara Kiplagat.

Edna Kiplagat tidher die[la fl-ewwel post fil-maratona

Il-:appuni]a Kayoko Fukushi kellha tikkuntenta bil-midalja talbron] b’distakk ta’ kwa]i ]ew; minuti mill-atleta Taljana. Kiplagat b’hekk pattiet xi ftit

Il-Britanniku Mo Farah jin]el mal-art fi tmiem ir-reb[a tieg[u fl-10,000m

g[ad-di]appunt li kellha flOlimpjadi ta’ Londra, fejn kienet ma tifla[x u minkejja li [adet sehem spi//at biss fl-20 post. Fil-final tal-10,000m il-Britanniku

champion Olimpiku Mo Farah wettaq sprint fl-a[[ar dawra biex reba[ it-titlu mondjali u temm ittamiet ta’ Ibrahim Jeilan tal-Etjopja li kien qed jittama li j]omm it-titlu mondjali li kien reba[ sentejn ilu f’Daegu. Sentejn ilu Jeilan kien da[al fla[[ar metri quddiem Farah biex /a[[ad lill-Britanniku mir-reb[a i]da din id-darba Mo Farah ma tax /ans lill-atleta mill-Etjopja u ta sprint mill-aqwa fl-a[[ar 400m biex reba[ f’[in ta’ 27 minuta u 21.71 sekonda. Ibrahim Jeilan kellu jikkuntenta bit-tieni post f’[in ta’ 27:22.23. Ittielet post inkiseb minn Paul Tanui tal-Kenja f’[in ta’ 27:22.61. Fi tmiem it-tellieqa Farah qal li wara l-esperjenza qarsa ta’ sentejn ilu ma ried jag[ti l-ebda /ans lillavversarju tieg[u. Farah li g[andu 30 sena qed jippjana li jirba[ ukoll il-5,000m waqt dawn il-kampjonati mondjali ta’ Moska.

Sport 39

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013 WATERPOLO

Sliema jag[tu majnata lil Neptunes minn Stewart Said

Neptunes Emirates............8 Sliema Frank Salt..............9 (2-0), (3-3), (3-2), (0-4)

Sliema Frank Salt taw gambetta lil Neptunes Emirates meta f’konfront ta’ ]ew; u/u[ g[elbuhom 9-8 b’gowl fl-a[[ar sekondi. Fl-ewwel ]ew; sessjonijiet rajna lil Neptunes dominanti i]da Sliema rkupraw u b’rimonta tajba dawru l-partita. B’dan ir-ri]ultat Neptunes issa jinsabu g[all-ewwel darba tliet punti ta[t San :iljan. Neptunes reb[u l-ewwel sessjoni 2-0 b’gowls minn Stellini u Molnar. Fit-tieni sessjoni Neptunes sa[ansitra marru 4-0 i]da ]ew; gowls minn Soler u Buric re;g[u da[[lu lis-Slimi]i filpartita. Neptunes ]iedu gowl ie[or minn Ciric i]da Sullivan naqqas id-distakk biex sal-mistrie[ Sliema kienu ]vanta;; ta’ ]ew; gowls. Ciric kompla l-wirja tajba tieg[u b’]ew; gowls o[ra biex Neptunes marru 7-3 minn fuq, bi Sliema g[al darba o[ra jnaqqsu l-mar;ni b’]ew; gowls sakemm Molnar re;a kabbar ilvanta;;.

Attakk fuq il-lasta ta’ Sliema difi]a minn Coleiro (ritratti> Martin Agius)

Fl-a[[ar sessjoni Sliema sa[ansitra rnexxielhom jag[mlu l-iskor indaqs bi tliet gowls minn Lubrano, Kiss u Brownrigg. Gowl fl-a[[ar 10 sekondi minn Timmy Sullivan

kompla r-rimonta ta’ Sliema biex ta lit-tim tieg[u moral qawwi g[al final tan-knockout filwaqt li /a[[ad lil Neptunes. Neptunes: A. Borg Cole, N. Lanzon, A. Sammut, M.

Stellini (2), T. Agius, A. Ciric (4), S. Camilleri, J. Camilleri, M. Lanzon, S. Gravina, B. Lanzon, T. Molnar (2), C. Mercieca Sliema: R. Coleiro, D. Buric (1), N. Lubrano (1),

T. Sullivan (2), M. Meli (1), J. Soler (2), G. Kiss (1), E. Aquilina, J. Brownrigg, J. Gabarretta, D. Paolella, M. Spiteri Staines, D. Abela Referees: Filippo Gomez, Massimo Angileri

WATERPOLO

Valletta jirb[u l-kampjonat Valletta United....................9 Marsaskala MOR€.............6 (1-1), (2-3), (5-1), (1-1) Valletta huma c-champions il-;odda tal-Ewwel Divi]joni

meta f’konfont mimli episodji g[elbu lil Marsaskala MOR¤ 9-6. Ilpartita kienet wa[da intensa [afna bil-plejers Beltin dehru

j[ossu l-pressjoni talpartitarji numeru]i u lprestazzjoni tag[hom ma kinitx b[as-soltu. G[al Marsaskala dan kien l-a[[ar

Il-goalkeeper ta’ Valletta Ryan Sciortino jidher meg[lub minn xutt ta’ Gabor Hegedus

/ans biex jiddefendu t-titlu li Kif Jinsabu reb[u l-ista;un li g[adda, Huma ppruvaw jitfg[u lPremier L R D T F K Pti pressjoni i]da fit-tielet San :iljan 10 9 0 1 145 123 27 sessjoni batew kontra l-Beltin Neptunes 10 8 0 2 154 83 24 biex issa j[arsu g[al final Sliema 10 5 0 5 116 107 15 tan-knock-out bl-opportunità Sirens 8 2 0 6 89 134 6 li jie[du unur dan l-ista;un. Exiles 9 0 0 9 81 138 0 Valletta fet[u l-iskor b’gowl ta’ Koroljia i]da 1 Divi]joni Joseph Kayes ;ab l-iskor L R D T F K Pti indaqs biex l-ewwel sessjoni Valletta 10 9 0 1 140 82 27 spi//at 1-1. Marsaskala Marsacala 10 6 0 4 108 106 18 marru fil-vanta;; fit-tieni Otters 9 4 2 3 91 102 14 sessjoni u da[lu jistrie[u Ta’ Xbiex 10 3 1 6 121 132 10 gowl vanta;;. Marsaxlokk 9 0 1 8 85 123 1 I]da Valletta [ar;u a[jar fit-tielet sessjoni u [adu lkmand tal-partita b’[ames Ghio, S. Cachia, M. Cordina gowls ming[ajr risposta biex (1 ), C. Zammit (2), C. marru 8-4 fil-vanta;;, Debono , R. Scerri (1), A. B’Hedegus inaqqas l-mar;ni. Arrigo , D. Filipovic (2), Z. Bi ]vanta;; ta’ tliet gowls, Sciberras Marsaskala ppruvaw salMarsaskala: K. Schembri, a[[ar jirb[u l-partita i]da K . Rizzo Naudi, M. Pace, B. Valletta kkontrollaw tajjeb Muscat, J. Kayes (2), L. biex mat-tisfira finali, bdew Grixti (1), J. Licari, , J. il-festi tal-Beltin meta reb[u Cremona (1), G. Hegedus (2), l-ewwel kampjonat mill1990. A. Sammut, D. Cassar, C. Valletta: R. Sciortino, S. Mifsud, L. Caruana Meli (1), R. Calleja, M. Referees: Peter Giordano, Korolija (2), N. Bonello Ronnie Spiteri

Il-{add, 11 ta’ Awwissu, 2013

Lokali

Mumenti ta’ ftit rilassament ta[t il-[mura tax-xemx waqt l-g[abex! Dan ir-ra;el jinsab i[ejji l-a[[ar tefg[a bil-qasba tieg[u. Ritratt me[ud minn Joseph Zammit mill-Ponta Ta’ Reqqa, fi]-}ebbu;, G[awdex, u qed jipparte/ipa fil-kompetizzjoni tal-fotografija g[ax-xahar ta’ Awwissu.

Addio t-trasparenza Kull fejn tmur f’dawn la[[ar ;ranet, it-tema fuq fomm kul[add kienet iddikjarazzjoni tal-assi talMinistri ppre]entati g[alliskrutinju tal-poplu Malti. L-ewwel punt dwar dawn id-dikjarazzjonijiet hu li dawn ;ew ippubblikati diversi ;img[at tard. :ew ippre]entati fl-a[[ar ;urnata li fiha ltaqa’ l-Parlament qabel il-btajjel tas-sajf. :ew ippre]entati f’;urnata li ma [allietx il-possibbiltà li ssir diskussjoni immedjata fuqhom fil-Parlament anke permezz ta’ mistoqsijiet parlamentari. Il-Gvern, konxjament ried jevita li jimbarazza ru[u b’dawn iddikjarazzjonijiet filParlament. Muscat ried jin[eba wara l-btajjel tassajf. Ried jevita l-iskrutinju. Ried li jnessihom. U g[andu g[aliex jin[eba l-Prim Ministru u l-Ministri tieg[u dwar dawn iddikjarazzjonijiet. Jin[eba g[aliex dawn iddikjarazzjonijiet jarmu barra mit-tieqa weg[da o[ra ta’

Muscat, ji;ifieri dik li se jkun Gvern li jemmen fittrasparenza. Gvern li jpo;;i l-kontabbiltà tal-Ministri fuq quddiem. Gvern li jirrispetta l-intelli;enza tieg[ek. Kif jg[id il-Malti, bejn ilkliem, il-weg[di u l-fatti, hemm ba[ar jikkumbatti. Muscat mhux talli mhux iwettaq dak li wieg[ed, i]da sa[ansitra qed jag[mel ilkontra, l-oppost ta’ dak li ntrabat li jag[mel. Kif jista’ Muscat ji;i b’wi//u minn quddiem jistqarr li jemmen iddikjarazzjonijiet li saru millMinistri tieg[u? Kif jista’ Muscat jibqa’ jg[id li jemmen lill-Ministru

minn Beppe Fenech Adami Vi/i Kap PN {idma tal-Partit

;ew minn bejg[ li g[amel i]da mbag[ad irri]ulta li bejg[ qatt ma sar? Kif jista’ Muscat ji;i quddiem il-poplu u jg[id li jemmen lill-Ministru ta’ G[awdex, li jiddikjara li f’sena qala’ inqas mill-paga minima mill-professjoni ta’ avukat meta kul[add jaf li hu avukat imqabbad f’G[awdex u g[andu proprjetajiet filkwantità li bilfors jindikaw introjtu ferm akbar? Kif jista’ Muscat ibellag[ha lill-poplu Malti li jemmen id-dikjarazzjoni ta’ d[ul tal-ispe/jalista talg[ajnejn, illum Segretarju Parlamentari Franco Mercieca, meta kull min

Il-Gvern, konxjament ried jevita li jimbarazza ru[u bid-dikjarazzjonijiet tal-assi fil-Parlament. Muscat ried jin[eba wara l-btajjel tas-sajf. Ried jevita l-iskrutinju. Ried li jnessihom. tieg[u, Manuel Mallia, li meta kien mistoqsi dwar kif ;ew g[andu nofs miljun

ewro cash li ddikjara, ta ver]joni kompletament differenti meta qal li dawn

media•link COMMUNICATIONS

g[andu g[ajnejn biex jara, jaf li qala’ ferm aktar? Kif jista’ Muscat jemmen

lill-Ministru Chris Cardona li stqarrr li nesa jiddikjara lonorarja tal-Parlament? Kif jista’ Muscat jemmen lil Marie Louise Coleiro li stqarret li nsiet tiddikjara lpaga tal-Gvern? Jien konvint, il-poplu Malti konvint, li Muscat mhux veru jemmen dawn iddikjarazzjonijiet. Muscat ma jemminhomx, i]da minkejja dan, jibqa’ impotenti, jibqa’ /ass, jibqa’ jiddefendi li min hu sfa//atament qarrieq. U dan ftit xhur biss wara li reba[ il-poter. Dan ftit xhur biss wara li g[adu kif [are; minn reb[a konvin/enti. Fi ftit ;img[at ta’ Gvern Laburista rajna tin]era’ ]]errieg[a tal-arroganza. Rajna tin]era’ ]-]errieg[a tal-poter mhux kontrollat. Rajna l-ewwel sinjali li dan il-Gvern lest jirrrombla minn fuq il-verità. Lest jg[attan ilvalur tat-trasparenza. Lest ji;i jaqa’ u jqum min dak li qed i[ossu n-nies. U dan g[adu l-bidu. U l-;urnata minn filg[odu turik.

ESKLUSSIVA

L-EWWEL RI}ENJA U TAQLIB FIL-KABINETT TA’ MUSCAT Stampat fl-Istamperija Indipendenza

11 – 8 – 2013